red Epizody-025-306 rok 2012

Andrzej Filipowicz - wspomnienia XIV Olimpiada by³a kolejn¹, roze-
gran¹ w Niemczech, ale mia³a po-
Szachowe epizody(25) wa¿ny wydŸwiêk polityczny. Po-
przednia olimpiada odby³a siê w
XIV Olimpiada rzym Konikowskim, napisaliœmy 1958 roku w Monachium, czyli na
Lipsk, NRD, 16 X - 9 XI 1960 ksi¹¿kê: „Z³oto dla Polski. III olim- terytorium Republiki Federalnej
piada szachowa w Hamburgu w Niemiec, a tym razem szachiœci
Udzia³ w Olimpiadzie, to marze- 1930 roku“. przenieœli siê do Niemieckiej Repu-
nie prawie ka¿dego szachisty w blice Demokratycznej.
owych czasach. To by³ wielki œwiat, Pojechaliœmy do Lipska w sk³a-
nie tylko sportowy. Pojawia³a siê dzie: Bogdan Œliwa 8 p. (z 16 par- Jak powszechnie wiadomo po
mo¿liwoœæ zobaczenia przy sza- tii); Kazimierz Plater 3,5 p. (9); Al- przegraniu II Wojny Œwiatowej,
chownicy wszystkich najlepszych fred Tarnowski 8 p. (15); Zbigniew Niemcy zosta³y podzielone na 4
szachistów œwiata, a nawet zagrania Doda 8,5 p. (13); Jerzy Kostro 9,5 p. strefy okupacyjne: brytyjsk¹, ame-
z niektórymi z nich. Naturalnie wie- (16) i Andrzej Filipowicz 6 p. (11). rykañsk¹, francusk¹ i radzieck¹.
le czyta³em o olimpiadach, s³ucha- Kapitanem zespo³u by³ W³adys³aw NRD powsta³o 7 paŸdziernika 1949
³em wspomnieñ naszego s³ynnego Litmanowicz, a kierownikiem Ste- roku na terenie by³ej strefy radziec-
problemisty Mariana Wróbla, który fan Furs. Tempo gry 40 pos./2,5 h kiej, a prawie jednoczeœnie (7 IX
w charakterze dziennikarza przeby- i w dogrywce 16 pos./1h. 1949) utworzono Republikê Fede-
wa³ na historycznej olimpiadzie w raln¹ Niemiec z pozosta³ych trzech
Hamburgu w 1930 roku. Ale to nie Zagra³em w charakterze rezerwo- stref. Wybiegaj¹c w przód, oba pañ-
to samo, co prze¿yæ olimpijski start. wego zawodnika. Zespo³y liczy³y po stwa dzia³a³y przez 41 lat, bowiem li-
6 zawodników, a w poszczególnych kwidacja NRD nast¹pi³a 3 paŸdzier-
PóŸniej okaza³o siê, ¿e w nastêp- meczach gra³a czwórka. Pojêcie re- nika 1990 roku. Wschodnie landy
nym 50-leciu, do 2010 roku, uczest- zerwowego na olimpiadach jest do³¹czono do pozosta³ych i przywró-
niczy³em w sumie w 22 olimpiadach zreszt¹ dyskusyjne. Czêsto zdarza³o cono jednolite pañstwo niemieckie.
szachowych, w ró¿nym charakte- siê, ¿e gracz rezerwowy stawa³ siê
rze: zawodnika (szeœciokrotnie - podstawowym zawodnikiem, cho- To wydarzenie, zamykaj¹ce jakby
formalnie siedmiokrotnie), kapita- cia¿ si³¹ rzeczy grywa³ na IV wzglêd- skutki II wojny œwiatowej by³o po³¹-
na polskiego zespo³u (10-krotnie), nie na III szachownicy. Dobrzy kapi- czone ze s³ynnym zburzeniem mu-
kierownika dru¿yny, szefa centrum tanowie dbali o to, aby ka¿dy z za- ru berliñskiego (powsta³ w sierpniu
prasowego oraz goœcia. Historiê i wodników gra³ mniej wiêcej tê sam¹ 1961 r., zburzono w listopadzie 1990
atmosferê wielu olimpiad doskona- liczbê partii (w Lipsku eliminacje to roku), w czym powa¿ny udzia³ mia-
le przedstawi³ Stanis³aw Gawlikow- 9, a fina³ 11 partii), chocia¿ zawodni- ³a polska „Solidarnoœæ“ i istotne
ski w ksi¹¿ce „Olimpiady szachowe cy w wysokiej formie grali zwykle zmiany, które zasz³y w naszym kra-
1924-1974“. Z kolei, wspólnie z Je- wiêcej, a w s³abszej mniej. ju w 1989 roku.

W ka¿dym razie, w okresie 41
lat w NRD panowa³ system poli-
tyczny oparty na radzieckich wzo-
rach. Kierownicz¹ rolê sprawowa-
³a Niemiecka Socjalistyczna Par-
tia Jednoœci, a teoretycznie rz¹dzi-
³a Rada Pañstwa.

Lipsk 1960. Kazimierz Plater, Alfred Tarnowski, Andrzej Filipowicz, NRD by³a przedstawiana w na-
W³adys³aw Litmanowicz, Niemiec - opiekun dru¿yny, Stefan Furs, Jerzy Kostro, szym kraju, jako przyjazne pañstwo
socjalistyczne. ¯y³o siê tam znacz-
Bogdan Œliwa i Zbigniew Doda nie lepiej, ni¿ w Polsce, bo NRD, ja-
ko strefa graniczna ustrojów, by³a
wspomagana przez ZSRR i kraje
Demokracji Ludowej. Natomiast
re¿ym komunistyczny by³ tam
szczególnie surowy. Na otwarciach
ka¿dej szachowej imprezy, s³owa
„wspó³praca, socjalizm, braterstwo
i przyjaŸñ“ by³o odmieniane we
wszystkich przypadkach.

20 magazyn SZACHISTA styczeñ 2012

Szachowe epizody AF (25)

Drezno 1960. Alfred Tarnowski, Janusz Szukszta, Rafa³ Marsza³ek, Henryk Rewkiewicz, Andrzej Adamski,
Andrzej Filipowicz, Stanis³aw Gawlikowski, Jerzy Ar³amowski, Jerzy Kostro, Kazimierz Plater i Zbigniew Doda

Czynniki polityczne odgrywa³y w ralnie zrezygnowa³ z gry praktycz- Spacer w Berlinie naturalnie odby-
szachach, i nie tylko w szachach, nej i zaj¹³ siê szkoleniem. Przygoto- wa³ siê tylko we wschodniej czêœci
zawsze wielk¹ rolê i rywalizacja wywa³ materia³y szkoleniowe dla ca- stolicy, bo zachodnia nale¿a³a, jak
NRD - RFN trwa³a przez dziesi¹tki ³ego zespo³u. Wybra³ grupê relatyw- wtedy mówiono, do „odwetowców z
lat we wszystkich dziedzinach ¿y- nie m³odych zawodników: Ditt- Bonn“ i bez paszportu do zachod-
cia. Zawdziêczamy temu znakomit¹ mann, Pietzsch, Malich, Fuchs, a nich krajów nie mo¿na by³o tam
organizacjê lipskiej Olimpiady, któ- potem Zinn, Golz, Vogt i Knaak. Za- przebywaæ. Zobaczyliœmy s³ynny
ra zalicza siê moim zdaniem do piê- cz¹³ ich intensywnie szkoliæ, po kil- plac Aleksandra, g³ówne ulice i dziel-
ciu najlepiej zorganizowanych olim- ka godzin dziennie, bra³ ich na Aka- nice bloków, przypominaj¹cych pol-
piad w historii, obok Hawany 1966, demickie MŒ i postawi³ warunki, ¿e skie miasta, chocia¿ znacznie lepiej
Dubaju 1986, Manili 1992, Chanty musz¹ pokonaæ dotychczasowych wykonanych. Po zjedzeniu obiadu
Mansyjska 2010, chocia¿ obiektyw- liderów NRD. Tak siê sta³o. Dopro- polecieliœmy do Lipska. Na lotnisku
nie oceniaj¹c organizacja wiêkszo- wadzi³ zawodników NRD do wyso- oczekiwali nas wybitny sêdzia i dzia-
œci olimpiad, przedwojennych te¿, kich rezultatów. Pojawi³ siê te¿ wte- ³acz Wiktor Witkowski - delegat Pol-
sta³a na bardzo wysokim poziomie. dy Wolfgang Uhlmann bezsporny li- ski na kongresie FIDE i Henryk
der szachistów NRD, uczestnik me- Rewkiewicz, który krêci³ film o
Dwa dni przed rozpoczêciem czów pretendentów. W Monachium Olimpiadzie i wspania³ej wystawie.
olimpiady, wylecieliœmy z Warszawy NRD zajê³o wysokie VI miejsce, w „Szachy na przestrzeni wieków“.
do Berlina wczesnym rankiem i Lipsku IX, a w Warnie w 1962 roku -
dziêki temu mieliœmy mo¿liwoœæ po- VIII m. Potem, a¿ do roku 1990 gra- By³ to w zasadzie pocz¹tek mojej
znania stolicy NRD, bo samolot do li w fina³ach olimpijskich lub plaso- znajomoœci z Henrykiem Rewkiewi-
Lipska odlatywa³ dopiero wieczo- wali siê na dobrych miejscach w czem (ur. 7 VII 1925 w Warszawie,
rem. Na wstêpie odwiedziliœmy sie- „szwajcarach“. zm. w 1995 roku te¿ w stolicy), zna-
dzibê Szachowej Federacji NRD, nym re¿yserem filmowym, maj¹-
gdzie spotkaliœmy siê ze znanym mi Wiele lat kontaktowa³em i wspó³- cym w dorobku blisko 30 ró¿nych
ju¿ Hansem Platzem, trenerem na- pracowa³em z Hansem Platzem filmów, z którym zaprzyjaŸni³em siê
rodowej reprezentacji. By³ on czo³o- przy organizacji naszych spotkañ kilka lat póŸniej. Wielokrotnie od-
wym szachist¹ niemieckim w latach klubowych i reprezentacyjnych, wiedza³em go w Warszawie, w jego
50-ych, reprezentowa³ NRD na olim- czy te¿ przy organizacji turniejów mieszkaniu po³o¿onym niedaleko
piadach w latach 1952-1956, ale w miêdzynarodowych. Jednak¿e ni- Al. ¯wirki i Wigury, w którym bi-
pewnym momencie zdecydowa³ siê gdy nie zmierzyliœmy siê przy de- blioteczki i pó³ki ugina³y siê pod pa-
obj¹æ funkcjê trenera kadry. Natu- sce, poza blitzami. mi¹tkami szachowymi i literatur¹

magazyn SZACHISTA styczeñ 2012 21

Szachowe epizody AF (25)

szachow¹ w ró¿nych jêzykach. Gry- znany póŸniej szczeciñski szachi- chy“. Takich entuzjastów królew-
waliœmy blitze, w których uczestni- sta, który zas³yn¹³ wymienianiem skiej trudno obecnie spotkaæ.
czyli jego przyjaciele wraz z prof. goñców na skoczki, ju¿ w debiucie.
Andrzejem Kwileckim, koleg¹ Hen- Podczas naszego pobytu w DreŸ-
ryka z lat m³odzieñczych. Spotkali Henryk grywa³ w latach 1942- nie, kiedy to w wolnym dniu 25 X
siê po raz pierwszy w Krakowie w 1944 z najlepszymi szachistami 1960 zwiedzaliœmy s³ynn¹ „Galeriê
1946 roku, w klubie przy ul. Baszto- Warszawy w tzw. tajnych mistrzo- Drezdeñsk¹“, zrobiliœmy sobie
wej, gdzie tworzyli parê najm³od- stwach stolicy. Wszystkie jawne wspólne zdjêcie z cz³onkiem „Legio-
szych cz³onków klubu. Henryk stu- rozgrywki sportowe w czasie nu“ Henrykiem i ca³ym zespo³em
diowa³ wtedy malarstwo w krakow- okupacji by³y zakazane, a narusze- mojego warszawskiego „Legionu“.
skiej Akademii Sztuk Piêknych. An- nie zakazu koñczy³o siê przewa¿nie „Legion“, w nagrodê za z³oty medal
drzej Kwilecki, m³odszy o trzy lata, œmierci¹. W pierwszym turnieju w w DM Polski, przyjecha³ do Lipska
pisa³ tak: „Trwa³a zmiana ustroju, swoim ¿yciu, mistrzostwach War- w okresie olimpiady (20-26 X 1960)
przeciw której burzliwie demonstro- szawy w 1943 roku, by³ dumny z za- na mecze z reprezentacj¹ Armii
wano w Krakowie 3 maja 1946 r. jêcia 8 miejsca, co da³o mu mo¿li- NRD 5-3 i klubem „Rotation“ Lipsk
Miasto by³o pe³ne repatriantów i zie- woœæ gry w treningowym turnieju 5-3. Mecze toczy³y w tej samej hali,
mian, których usuniêto z maj¹tków. „ósemki“. Ostatni turniej rozpoczê- w której odbywa³a siê olimpiada.
W klubie wszyscy czuli siê swojsko, za- ty w lecie 1944 roku z udzia³em 22 Najlepiej w obu spotkaniach wypad³
równo uciekinierzy ze spalonej War- szachistów zosta³ przerwany na Andrzej Adamski, który wygra³ obie
szawy Stanis³aw Cieœlikowski i Hen- cztery rundy przed planowanym partie, a po 1,5 p. zdobyli Pytlakow-
ryk Rewkiewicz, jak przesiedleñcy ze czasem, z powodu wybuchu Po- ski, Szukszta i Gawlikowski.
Lwowa - W³adys³aw Stachnik i Alfred wstania. Opowiada³ mi, jak szachi-
Tarnowski“. œci, lekcewa¿¹c ³apanki i uliczne eg- Niestety wtedy nie mieliœmy
zekucje w centrum Warszawy spo- czasu na zwiedzanie Drezna, bo
Jak dowiedzia³em siê od Henry- kojnie maszerowali na Pl. Krasiñ- wracaliœmy do Lipska, na wieczor-
ka, niemieck¹ okupacjê spêdzi³ w skich do obszernego mieszkania ny bankiet przygotowany przez
Warszawie. Na pocz¹tku okupacji radcy Eugeniusza Zahorskiego. Radê Ministrów NRD. W organi-
chodzi³ te¿ do s³ynnej kawiarni sza- zacjê Olimpiady by³o zaanga¿owa-
chowej „U Kwieciñskiego“, co opi- Zreszt¹ Eugeniusz Zahorski (ur. ne ca³e kierownictwo partii rz¹du.
sa³ we wspomnieniach, do których 18 IV 1881 w Teklomirze, zm. 24 VI
go namówi³em i opublikowa³em w 1947 w Krakowie) by³ przez wiele Po przyjeŸdzie do Lipska organi-
miesiêczniku „Szachy“ w 1987 ro- lat partnerem Rewkiewiczów, bo- zatorzy ulokowali nas w „Hotelu
ku. By³ w tej kawiarni jednym z naj- wiem stryj Henryka, te¿ Henryk Park“, który podobnie, jak „Asto-
m³odszych, podobnie, jak Janusz Rewkiewicz (senior) by³ wielkim ria“, zalicza³ siê do najlepszych hote-
Szpotañski, a grywali tam szachy entuzjast¹ szachów i zarazem wy- li w Lipsku i znajdowa³ siê niedaleko
wszyscy znani warszawscy szachi- bitnym dzia³aczem Polskiego sali gry, olbrzymiego biurowca do-
œci, a tak¿e profesor Kazimierz Za- Zwi¹zku Szachowego. W latach rocznych Targów Lipskich Ring -
rankiewicz, do którego chodzi³em 1935-1937 by³ bardzo aktywnym Messehaus. Warunki pobytu mieli-
na wspania³e wyk³ady na Politech- ³awnikiem w Zarz¹dzie PZSzach, œmy doskona³e, a ponadto dostawa-
nice Warszawskiej oraz prof. Laure, bo tak nazywano wówczas cz³on- liœmy bony z niewiarygodn¹ na owe
ków Zarz¹du. Dzia³a³ te¿ w war-
szawskich klubach.

Drezno 1960. Aleksander Koblenc, Ni- M³ody Henryk grywa³ w latach Drezno 1960.W drodze na wystawê:
ko³aj Go³owko, Michai³ Tal, Stanis³aw 40-ych i po wojnie z Eugeniuszem Aleksander Koblenc, Niko³aj Go³owko
Zahorskim, który uczestniczy³ w
Gawlikowski i Zbigniew Doda MP w Sopocie, w 1946 roku i zdo- i Michai³ Tal
by³ 9 p. z 21 partii, pokonuj¹c m.in.
mistrza Polski Œliwê i wicemistrza
Gadaliñskiego. Grywali pod War-
szaw¹, podobno w Klarysewie,
gdzie stryj mia³ posiad³oœæ. Gra w
gronie trzech osób trwa³a dniem i
noc¹, jak to wówczas bywa³o w krê-
gach szachistów. Warto te¿ wspo-
mnieæ o podrêczniku wydanym w
koñcu lat 40-ych przez T. Bujaka i
H. Rewkiewicza „Jak graæ w sza-

22 magazyn SZACHISTA styczeñ 2012

Szachowe epizody AF (25)

czasy sum¹ 21 marek niemieckich Bogdan Œliwa, Andrzej Filipowicz Inna rzecz, ¿e na tej olimpiadzie
dziennie. Oficjalnie, czyli teoretycz- i W³adys³aw Litmanowicz pojawi³o siê kilka azjatyckich ze-
nie, ówczesna marka wschodnio- spo³ów, które poczyni³y wielkie po-
niemiecka by³a równowarta marce Grätza, który póŸniej wielokrotnie stêpy. Dawniej dru¿yny azjatyckie
zachodnioniemieckiej, z czego ko- przyje¿d¿a³ do Polski i bywa³ go- nie mog³y siê przebiæ do nawet do
rzystali m.in. Filipiñczycy. Jak opo- œciem memoria³u Akiby Rubinste- fina³u „B“, czyli do pierwszych 22
wiada³ mi wiele lat póŸniej Florencio ina w Polanicy Zdroju! W owych la- zespo³ów. Tym razem Indie wesz³y
Campomanes, jeŸdzili oni do Berli- tach potrafiliœmy zapraszaæ do Pol- do fina³u „B“, a o ma³y w³os nie zna-
na Zachodniego i wymieniali marki ski znane osoby i œwietnych zawod- laz³y siê tam Indonezja i Mongolia,
wschodnie na zachodnie, które na ników. Dziêki temu nasi gracze go- którym zabrak³o po pó³ punktu. Ar-
„czarnym rynku“ mia³y relacjê ze œcili na zagranicznych turniejach. cymistrz Flohr ¿artowa³, ¿e Azja
wschodnimi 3-1 lub 4-1. Federacje krajowe, w gruncie rze- mówi „Szach Europie i Ameryce“.
czy, niewiele mia³y wtedy do powie- Ju¿ w pierwszej rundzie wielk¹
Naturalnie bony mia³y tê wadê, ¿e dzenia i taki stan trwa do dzisiaj. sensacj¹ by³o zwyciêstwo m³odego
mo¿na je by³o wykorzystaæ w hotelu Hindusa Manuela Aarona z eksmi-
lub na sali gry. Braliœmy najdro¿sze Uroczyste otwarcie Olimpiady strzem œwiata Maxem Euwe. Sta-
potrawy, ale i tak nam zostawa³o mia³o miejsce 16 XI o godzinie 10 ³em przy zakoñczeniu tej partii.
zbyt wiele na napoje i s³odycze. Któ- rano w miejscowej Fil-harmonii.
regoœ dnia zobaczyliœmy jak¹œ zupê, S³owa œlubowania olimpijskiego, Obrona hetmañsko-indyjska E12
wyró¿niaj¹c¹ siê niezwykle wysok¹ za prezydentem FIDE Folke Ro-
cen¹, ale trudno by³o zrozumieæ jej gardem, w kilku jêzykach powta- M. Aaron - M. Euwe, Olimpiada
nazwê, mimo ¿e by³a napisana w rzali Botwinnik, Uhlmann, Golom- (1 r. elim.) Lipsk 1960, 1.d4 ¤f6
trzech jêzykach. Nie znaliœmy tego bek, Perez i Bergraser. 2.¤f3 b6 3.c4 ¥b7 4.¤c3 e6 5.
s³owa, ale zaryzykowaliœmy i zamó- ¥g5 h6 6.¥h4 ¥e7 7.e3 d6 8.
wiliœmy. Otrzymaliœmy niewielk¹ fi- Nastêpnie dokonano komisyjne- ¥d3 g5 9.¥g3 g4 10.¤d2 (10.¤h4
li¿ankê, wype³nion¹ czymœ podob- go (nie mieliœmy tam „swojego ¦g8 11.h3 ¤h5 12.h:g4 ¤:g3 13.
nym do bulionu. Smak by³ niez³y, cz³owieka“!) rozstawienia dru¿yn w f:g3=) 10...¥:g2 11.¦g1 ¥b7 12.
ale nic specjalnego. Dopiero w trak- grupach, które og³osi³ g³ówny sê- e4 e5 13.d5 ¤bd7 14.f3 h5 15.
cie drugiego dania pojawi³ siê Kazio dzia olimpiady Wiaczes³aw Rago- ¥e2 g:f3 16.¥:f3 ¤f8 17.£e2
Plater i wyjaœni³, ¿e to by³ zupa z ¿ó³- zin. Nie by³o ono dobre dla Polski. ¤g6 18.0-0-0 ¥c8 19.¤f1 h4
wia, ze specjalnej hodowli. Korzyœæ ZnaleŸliœmy siê w najsilniejszej 10- 20.¥e1 ¤f4 21.£c2 ¥h3 22.¤e3
taka, ¿e teraz znam to s³owo w kilku zespo³owej grupie. W walce o trzy £d7 23.¥f2 0-0-0 24.a4 ¢b7
jêzykach: turtle, czerepacha, tortue, miejsca fina³owe mieliœmy takich (24...a5!) 25.b4 c5 26.d:c6+
schildkröte i tortuga. rywali, jak: ZSRR, Argentynê, Ho- £:c6 27.¤cd5 ¤6:d5 28.¤:d5
landiê i Austriê, a pozosta³e zespo³y ¤:d5 29.e:d5 £c8
Nastêpnego dnia by³o otwarcie Indie, Portugalia, Filipiny, W³ochy i
wystawy, któr¹ w wolnych dniach Monako nie by³y w stanie urwaæ XIIIIIIIIY
od gry, a mia³em ich w eliminacjach rywalom zbyt wiele punktów. Li- 9-+qtr-+-tr0
wiele, dok³adnie ogl¹da³em. Zdjêcia czy³y siê ma³e punkty, a w drugiej 9zpk+-vlp+-0
i autografy wybitnych szachistów, kolejnoœci meczowe. 9-zp-zp-+-+0
poprzednich olimpiad, poczynaj¹c 9+-+Pzp-+-0
od nieoficjalnej w Pary¿u, w 1924 9PzPP+-+-zp0
roku. Sam te¿ z³o¿y³em autograf, 9+-+-+L+l0
który póŸniej ogl¹da³em na wysta- 9-+Q+-vL-zP0
wie w DreŸnie w 2008 roku. Ekspo- 9+-mKR+-tR-0
naty wypo¿yczone od ludzi i muze- xiiiiiiiiy
ów z ca³ego œwiata, wspania³e obra-
zy, wykopaliska sprzed tysiêcy lat, 30.c5! ¦dg8 31.c6+ ¢c7 32.
fantastyczne komplety szachów, a5 b:a5? (32...f5) 33.£a4 ¢d8?
manuskrypty, rêkopisy wielkich (33...¢b8 34.£:a5 £c7 35.£:c7+ ¢:c7
szachistów i inne zbiory, które po- 36.b5 +/=) 34.£:a5+ £c7 35.£:a7
dziwia³em wraz z tysi¹cami widzów £:a7 36.¥:a7 ¥g5+ 37.¢b2 ¢e7
odwiedzaj¹cych codziennie wysta- 38.b5 ¦a8 39.¦:g5 (39.¦a1!? e4
wê i salê gry. Jednego dnia zjawi³o 40.¥:e4 ¥f6+ 41.¢c2 ¥:a1 42.¦:a1
siê ich ponad 8.000, a ca³¹ olimpia- ¦hb8 43.¥d3 +-) 39...¦:a7 40.b6
dê obejrza³o 81 tys., widzów. Wysta- ¦a4 41.b7 ¦b8 42.¦a1 ¦b4+
wa by³a znakomitym pomys³em dy- 43.¢c3 ¦4:b7 44.c:b7 ¦:b7 45.
rektora Olimpiady Herberta R.

magazyn SZACHISTA styczeñ 2012 23

Szachowe epizody AF (25)

¦h5 ¦c7+ 46.¢d3 ¥d7 47.¦:h4 Drezno 1960. Andrzej Adamski, XIIIIIIIIY
¥f5+ 48.¥e4 ¥:e4+ 49.¦:e4 ¦c5 Manuel Aaron i Rafa³ Marsza³ek 9-wqrtr-+k+0
50.¦a7+ ¢f6 51.¦e2 ¦:d5+ 52. 9+l+-+pzpp0
¢e3 ¢e6 53.¦d2 ¦b5 54.¦a6 lendrzy powiedzieli, ¿e ta absencj¹ 9pzp-+-vl-+0
¦b3+ 55.¢f2 1-0 bêdzie traktowana, jako niesporto- 9+-zpPsn-+-0
wy postêpek. Tak to bywa na olim- 9-+p+-+-sN0
Kilka dni póŸniej, w VI rundzie piadach. W przeciwieñstwie do na- 9+-+-+-zPL0
Aaron o ma³y w³os nie pokona³ Naj- szych dzia³aczy, czêsto ma³o do- 9PvL-+QzP-zP0
dorfa, który jednak¿e uratowa³ re- œwiadczonych, inne zespo³y pilnuj¹ 9+-tRR+-mK-0
mis. Z Manuelem Aaronem, 9- swoich interesów na wszystkich xiiiiiiiiy
krotnym mistrzem Indii, mia³em frontach, stosuj¹c wiele form naci-
mo¿liwoœæ d³u¿szego porozmawia- sku! Na dru¿ynowych rozgrywkach 22...¦e8! 23.¥:c8 £:c8 24.
nia o postêpach hinduskich szachi- odbywa siê wiele rozmów zakuliso- ¥:e5 ¦:e5 25.£:c4 £d7 26.a4
stów dopiero 23 lata póŸniej na DM wych w wykonaniu szachistów i ¥:d5 27.¤f3 £f5 28.£:a6 (28.
Azji w Delhi w 1983. Prowadzi³ tam dzia³aczy, którzy maj¹ wszechstron- ¤:e5 ¥:c4 29.¤:c4 h5 30.¤:b6 ¥d4
kiosk z ksi¹¿kami i tanio sprzeda³ mi nie rozeznanie regulaminowe i poza 31.¦d2 h4 32.¤c4 h3 33.¤e3 ¥:e3
ciekaw¹ biografiê Roberta Fischera. regulaminowe i przez ca³¹ dobê pil- 34.f:e3 £e4 -+) 28...¥:f3 0-1
nuj¹ interesów zespo³u.
Wówczas Hindusi wi¹zali swoje Sensacj¹ IV rundy by³ jednak
nadzieje z m³odym Dibyendu Ba- W meczu z Argentyn¹ by³o 1-3. przyjazd mistrza œwiata Michai³a Ta-
ru¹, ale ju¿ 4 lata póŸniej mistrzo- Tarnowski szybko zremisowa³ z la, dla którego by³ to pierwszy miê-
stwo œwiata do 20 lat zdoby³ Vi- Wexlerem, a Œliwa po nieco d³u¿- dzynarodowy start w roli champio-
swanathan Anand, który obecnie szej grze z Najdorfem, natomiast na. Michai³ Tal nie móg³ wyjechaæ
nosi koronê szachow¹. Na wielu Doda i Kostro przegrali bez walki. razem z ekip¹ radzieck¹ do Lipska,
imprezach towarzyszy mu syn Ma- W nastêpnej rundzie nasz zespó³ poniewa¿ chcia³ koniecznie byæ
nuela Aarona, który zosta³ zna- sprawi³ mi³¹ niespodziankê i poko- pierwsz¹ osob¹, która dowie siê, czy
nym dziennikarzem szachowym. na³ Holendrów 2,5-1,5, dziêki zna- jego ¿ona powi³a syna, czy córkê.
By³ z Anandem tak¿e w Polsce na komitej grze Œliwy i trzem remi- Nazajutrz po urodzeniu siê syna, Tal
Pucharze œwiata w grze b³yska- som pozosta³ej trójki. wyjecha³ do Lipska. Marzy³em o zo-
wicznej w styczniu 2000 roku. In- baczeniu Tala i jego gry, gdy¿ by-
die sta³y siê potêg¹ szachow¹, ma- Partia kataloñska E07 ³em zachwycony jego kombinacyj-
j¹ mistrza œwiata i wicemistrzyniê nymi partiami i b³yskawiczn¹ karie-
œwiata Humpy Koneru. J. Donner - B. Œliwa, Olimpiada r¹. Na wstêpie zagra³ z póŸniejszym
(4 r. elim.) Lipsk 1960, 1.c4 ¤f6 2. prezydentem FIDE Florencio Cam-
Nasz pierwszy mecz z Austri¹ ¤f3 e6 3.g3 d5 4.¥g2 ¥e7 5.0-0 pomanesem i rozniós³ rywala.
przyniós³ niskie zwyciêstwo 2,5-1,5, 0-0 6.d4 ¤bd7 7.b3 c6 8.¤c3
w czym zawini³ nasz lider Œliwa, któ- b6 9.¥b2 ¥b7 10.e3 ¦c8 11.£e2 Obrona Caro-Kann B15
ry rozegra³ s³ab¹ partiê, przegrywa- d:c4 12.b:c4 c5 13.¦ac1 £c7
j¹c z Robatschem. W II rundzie de- 14.¤b5 £b8 15.¦fd1 ¦fd8 16.d5 M. Tal - F. Campomanes, Olim-
biutowa³em na olimpiadzie, graj¹c e:d5 17.¤h4 (17.c:d5 ¥:d5 18.e4 piada (4 r. elim.) Lipsk 1960, 1.e4
czarnymi z doœæ s³abym W³ochem ¥c6=) 17...a6 18.¤c3 d:c4 19.e4 c6 2.d4 d5 3.¤c3 ¤f6 4.e5 ¤fd7
Mercurim. W równej pozycji, w nie- ¤e5 20.¤d5 ¤:d5 21.e:d5 ¥f6 5.e6 W stylu Tala, ale nic nowego
doczasie podpisa³em remis. Niespo- 22.¥h3 pod s³oñcem. 5...f:e6 6.¥d3 W
dziewanie przegra³ Plater i zwyciê- partii Alechin - Eikstroem, Ryga
stwo Dody da³o nam tylko remis ze 1935, grano 6.¤f3 ¤f6 7.¥f4 ¤bd7 8.
s³abym zespo³em, który z trójk¹ na- £e2 £b6 9.0-0-0 c5 10.¤b5 ¢f7 11.
szych podstawowych rywali uzyska³ ¤g5+ ¢g8 12.¤d6 ¤e4 13.¤:c8 ¦:c8
zaledwie pó³ punktu z 12 partii. Obaj 14.¤:e4 d:e4 15.£:e4 ¤f6 16.£e5 c:d4
z Platerem zostaliœmy odsuniêci od 17.¦:d4 g6 18.¥c4 ¢f7 19.¦e1 ¦c6 20.
gry i pauzowaliœmy a¿ 5 meczów, co ¥b3 ¥g7 21.¦c4? (wygrywa³o 21.
by³o ryzykown¹ strategi¹ i nie przy- ¥e3! ¤d5 22.¦f4+itd.) 21...¦:c4 22.
nios³o nam finalnego sukcesu. ¥:c4 ¤d5 23.¥:d5 ¥:e5 24.¥:e5 £:f2 0-
1 i mo¿e tym wynikiem zasugerowa³
Pierwszy prysznic pojawi³ siê w siê Campo. 6...¤f6 7.¤f3 g6 8.h4
IV r., kiedy to przegraliœmy 1-3 z Ar- c5 9.d:c5 ¤c6 10.£e2 ¥g7 11.
gentyn¹. Pocz¹tkowo Najdorf nie ¥d2 £c7 12.0-0-0 e5 13.¥g5
chcia³ graæ przeciwko Polsce, po- ¥e6 Lepsze 13...e4 14.¤:d5 ¤:d5 15.
dobnie jak w Monachium, ale Ho-

24 magazyn SZACHISTA styczeñ 2012

Szachowe epizody AF (25)

¥:e4 ¤f4 16.£c4 ¦f8-/+. 14.¤b5 Jerzy Kostro, Stefan Furs Kolejne trzy mecze z Portugali¹
£b8 15.h5 g:h5 16.¤fd4 ¥g4 i Zbigniew Doda 3-1, Monako i Indiami po 3,5-0,5
17.f3 zdecydowanie poprawi³y nasz¹ po-
42.¢c6? Borja zapisa³ s³abszy zycjê w tabeli, chocia¿ cenne po-
XIIIIIIIIY ruch. Natychmiast wygrywa³o doœæ ³ówki ze s³abymi rywalami traci³
9rwq-+k+-tr0 proste 42.¦b6 ¢f7 (42...¥:e7 43. Jurek Kostro.
9zpp+-zp-vlp0 ¤:e7+ ¦:e7 44.¦:g6+ ¢f7 45.¦:a6 ¦e2
9-+n+-sn-+0 46.¦h6 itd.) 43. ¦:a6 ¥:e7 44.¦a7 itd. Ciekawostk¹ by³a partia Zbyszka
9+NzPpzp-vLp0 42...¦e2 43. g3 Nadal wygrywa³o Dody z jedyn¹ kobiet¹ graj¹c¹ na
9-+-sN-+l+0 43.¢d7! ¥:e7 44.¤:e7+ ¢f7 45.h4! olimpiadzie, reprezentantk¹ Mona-
9+-+L+P+-0 ¦:g2 46.¢d6 itd. 43...¦c2+ 44. ko. Anne Marie Renoy-Chevrier
9PzPP+Q+P+0 ¢d7 ¥:e7 45.¤:e7+ ¢f7 46.¤d5 otrzyma³a od polskiej dru¿yny wi¹-
9+-mKR+-+R0 g5 47.h4 g:h4 48.g:h4 ¦c4 zankê kwiatów, ale potem uprzej-
xiiiiiiiiy 49.¦b6 ¦:h4 50.¦:a6 ¦h1 51.b5 moœci skoñczy³y siê i Doda wygra³,
h4 52.b6 h3 53.b7 ¦b1 54. ju¿ po godzinie gry.
17...e4? Lepsze 17...e:d4 18.f:g4 ¢c8? Jeszcze mo¿na by³o zdobyæ
¤e4 19.¥:e4 d:e4 20.¦hf1 d3. 18. punkt po 54.¤b6 ¦d1+ 55.¢c8 ¦c1+ Obrona skandynawska B01
f:g4 ¤:d4 19.¤:d4 e:d3 20.¦:d3 56.¢d8 ¦d1+ 57.¤d7 itd. 54...h2
¤e4 21.¤f5 £e5 22.¤:g7+ £:g7 55.¦h6 h1£ 56.¦:h1 ¦:h1 57. A. Renoy Chevrier - Z. Doda,
23.¦:d5 ¤:g5 24.£b5+ ¢f7 25. ¤b4 ¢e6 Remis Olimpiada (6 r. elim.) Lipsk 1960,
¦f1+ ¢g6 26.£d3+ ¢h6 27.¦h1 1.e4 d5 2.e:d5 ¤f6 3.¤c3 ¤:d5
1-0 Có¿, reprezentanci Azji obecnie 4.¤:d5 £:d5 5.¥e2 £:g2 6.¥f3
graj¹ „trochê“ lepiej i parafrazuj¹c £g6 7.d3 e5 8.¥d2 £b6 9.¥c3
Zabawne, ¿e w meczu ZSRR - Fi- s³owa Flohra coraz czêœciej mó- ¤c6 10.a3 ¥e6 11.¤e2 0-0-0
lipiny dosz³o do „wpadki“ Wiktora wi¹: „Mat Europie i Ameryce!“. 12.¥:c6 £:c6 13.¤g3 h5 14.
Korcznoja, który beztrosko roze- ¦g1 ¥g4 15.£d2
gra³ partiê z Borj¹ i od³o¿y³ w bez- Andrzej Filipowicz i Jerzy Kostro,
nadziejnej pozycji. XIIIIIIIIY
9-+ktr-vl-tr0
M. Borja - W. Korcznoj 9zppzp-+pzp-0
Olimpiada (4 r. elim.) Lipsk 1960 9-+q+-+-+0
9+-+-zp-+p0
XIIIIIIIIY 9-+-+-+l+0
9-+N+-+k+0 9zP-vLP+-sN-0
9+R+-zP-+-0 9-zPPwQ-zP-zP0
9p+-+-+p+0 9tR-+-mK-tR-0
9+-+K+-vlp0 xiiiiiiiiy
9-zP-+-+-+0
9+-+-tr-+-0 15...e4 16.¤:e4 f5 17.¤g3
9-+-+-+PzP0 ¦e8+ 0-1
9+-+-+-+-0
xiiiiiiiiy Ten przyk³ad œwiadczy, jaki
poziom reprezentowa³y Panie w la-
Partia zosta³a od³o¿ona i Korcznoj tach szeœædziesi¹tych XX wieku i
chcia³ j¹‚ poddaæ bez dogrywki. Ale jakie milowe kroki zrobi³y w ostat-
doœwiadczony radziecki kapitan nim pó³wieczu.
Abramow (najwiêksze sukcesy od-
nosili szachiœci radzieccy, a potem Na dwie rundy przed koñcem
rosyjscy, gdy kapitanami zespo³ów eliminacji prowadzi³y ZSRR 25 p. i
byli dawni zawodnicy i dzia³acze!!) Argentyna 21,5 p. Plasujemy siê na
powiedzia³: „Skoro od³o¿y³eœ, to przy- III miejscu. maj¹c 18 p. i mecze z
zwoitoϾ wymaga, aby przyjϾ na do- ZSRR oraz Filipinami, przed Ho-
grywkê, wykonaæ 2-3 posuniêcia i landi¹ 16 p., która ma graæ z Mona-
wtedy ewentualnie poddaæ partiê“. ko i W³ochami. Istniej¹ tylko teore-
Naturalnie analiza nie wchodzi³a w tyczne, a w zasadzie iluzoryczne
rachubê i Korcznoj poszed³ spaæ. szanse na zajêcie III miejsca i
awans do fina³u.

magazyn SZACHISTA styczeñ 2012 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia

Szachowe epizody(26)

XIV Olimpiada Szachowa saæ d³ugopisem kilka zdañ. Pozo- Zbigniew Doda i Andrzej Filipowicz
staje podpis, który te¿ coraz czê-
Lipsk, NRD, 16 X - 9 XI 1960 œciej przybiera formê elektronicz- W naszym meczu jedyn¹ po³ów-
(dokoñczenie) n¹. Nied³ugo ludzie zapomn¹ pisaæ kê zdoby³ Bogdan Œliwa po rozegra-
i wróc¹ do podpisywania siê trzema niu dobrej partii z mistrzem œwiata.
Przedostatnia runda eliminacji, „krzy¿ykami“, jak w czasach analfa-
to mecz z ZSRR, ówczesn¹ potêg¹. betyzmu. W szachach te¿ pojawi³ Partia hiszpañska C76
Niestety nie gram, a marzy³em o siê elektroniczny zapis, który za
zagraniu ze Smys³owem gambitu dwa-trzy lata stanie siê powszech- M. Tal - B. Œliwa, Elim. (8 r.),
królewskiego. Có¿, pozosta³o mi nym i… obowi¹zkowym. Lipsk 1960, 1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.
ogl¹danie pojedynków z boku. ¥b5 a6 4.¥a4 d6 5.c3 ¥d7 6.d4
Wspania³a, przestronna sala gry, Przechadzaj¹c siê po wielu po- g6 Ulubiony wariant Œliwy. 7.0-0
piêkne, du¿e stoliki szachowe, nie- mieszczeniach, podchodzi³em nie- ¥g7 8.d:e5 d:e5 9.¥e3 ¤f6 10.
mniej wygodne krzes³a, nowe kom- kiedy do starego, pochodz¹cego z ¤bd2 £e7 11.b4 b6 12.¦e1 0-0
plety szachów, nowe zegary „Gar- okresu miêdzywojennego automatu 13.¥g5 h6 14.¥h4 a5 15.a3
de“, które potem na wiele dziesi¹t- szachowego (wielka metalowa ¤b8 16.¥b3 ¥e6 17.¥c2 ¤bd7
ków lat zdominowa³y rynek. Obok skrzynia), przys³anego z Hiszpanii. 18.¥a4 £d6 19.£c2 c6 20.¦ed1
du¿e magnetyczne szachownice Automat by³ „zaprogramowany“ na b5 21.¥b3 a4 22.¥a2 ¥:a2 23.
demonstracyjne. Kierownictwo zamatowanie „go³ego“ króla, przez £:a2 g5 24.¥g3 £e7 25.£c2 ¤h5
ekip i zawodnicy rezerwowi mog¹ króla i wie¿ê, przy czym dodatkowo 26.¤f1 ¤b6 27.¤e3 £e6 28. ¤f5
wypoczywaæ w pomieszczeniach zapowiada³ doœæ ochryp³ym g³osem ¤c4 29.¤d2 ¦fd8 30.¤:g7 ¢:g7
obok sali gry, w których, podobnie „szach“ i „mat“, a tak¿e zwraca³ 31.¤:c4 b:c4 32.¦:d8 ¦:d8 33.
jak na korytarzach, znajduj¹ siê przeciwnikowi uwagê, na nieprawi- ¦d1
uzupe³niane na bie¿¹co wyniki par- d³owe posuniêcia. Te czynnoœci au-
tii i meczów. Biuletyn ukazuje siê tomat wykonywa³ bezb³êdnie i jed- XIIIIIIIIY
cztery razy dziennie. nego dnia nawet Michai³ Tal musia³ 9-+-tr-+-+0
pogodziæ siê z pora¿k¹. Automat ob- 9+-+-+pmk-0
Chodzê blisko stolików. Wszyscy s³ugiwa³ Hiszpan w doœæ podesz³ym 9-+p+q+-zp0
elegancko ubrani, jak to bywa³o w wieku, który zna³ tylko hiszpañski. 9+-+-zp-zpn0
owych czasach. Podziwiam piêkny Wyjaœnia³, ¿e automat nawi¹zywa³ 9pzPp+P+-+0
zapis partii Wasilija Smys³owa, któ- do s³ynnego automatu Austriaka 9zP-zP-+-vL-0
ry zapisuje posuniêcia pe³n¹ nota- Wolfganga von Kempelena, który 9-+Q+-zPPzP0
cj¹, w³aœciwie kaligrafuje, niezale¿- skonstruowa³ „Turka“, zaprezento- 9+-+R+-mK-0
nie od tego, czy jest w niedoczasie, wanego po raz pierwszy na dworze xiiiiiiiiy
czy nie. Podobnie, jak Paul Keres, cesarzowej Marii Teresy w Wied-
nie graj¹cy w naszym meczu, bo niu, w 1769 roku. Automat von 33...¦d3! 34.¦:d3 c:d3 35.
ZSRR (Tal, Botwinnik, Keres, Kempelena wyobra¿a³ naturalnej £:d3 ¤:g3 36.£:g3 £b3! 37.
Korcznoj, Smys³ow, Petrosjan) wy- wielkoœci figurê cz³owieka, ubrane- £:e5+ ¢h7 38.h4 £:a3 39.h:g5
stawi³o „rezerwowego“ Smys³owa. go w narodowe szaty tureckie, sie- £c1+ 40.¢h2 h:g5 (40...£:g5 41.
dz¹cego przy biurku, na którym by- £d4 a3 42.£a7 £h5+ =) 41.g3 a3
Kiedyœ, w IV klasie szko³y pod- ³a ustawiona szachownica. „Turek“ 42.£f6 ¢g8 43.£:c6 Partia zosta³a
stawowej, mia³em naukê kaligrafii, trzyma³ jedn¹ rêkê na szachownicy,
która potem kompletnie znik³a ze drug¹ zaœ wykonywa³ posuniêcia.
szkó³. Na Politechnice Warszaw- Wtedy w skrzyni siedzia³ œwietny
skiej, na lekcjach rysunku, uczyli- ówczesny szachista Allgaier. Zresz-
œmy siê pisma technicznego. Teraz t¹, w póŸniejszych latach te¿ kon-
sztuka ³adnego pisania jest w zani- struowano „automaty“, z siedz¹cy-
ku, bo coraz wiêcej osób woli naci- mi wewn¹trz szachistami.
skaæ klawiatury telefoniczne lub
komputerowe. Lekarze na recep- Teraz w erze komputerów, daw-
tach tak bazgrz¹, ¿e farmaceuci nie ne wynalazki wygl¹daj¹ œmiesznie,
s¹ w stanie odczytaæ nazwy leku, a nie tylko w szachach.
wielu ludziom coraz trudniej napi-

20 magazyn SZACHISTA luty 2012

Szachowe epizody AF (26)

od³o¿ona, ale Tal zaproponowa³ Re- d:e4, to 14.¤e5 i nie wolno braæ pion- gdzie bia³e zrobi³y b³¹d? W³aœnie ta-
mis i dogrywki nie by³o. ka d4, np. 14...£:d4? (14...¤:d4? 15. kie pytanie zada³ Alfred Tarnowski.
¦:c8 £:c8 16.£:d4) 15.¤:c6 £:d1 16. Botwinnik nie odpowiedzia³ wprost.
By³ to pierwszy powojenny remis ¤:e7+ itd. 14.¤e5 Bia³e d¹¿¹ do Wyjaœni³, ¿e analiz¹ tej debiutowej
Polaka z mistrzem œwiata, bo po- uproszczeñ, chc¹c tym sposobem pozycji zajmowa³ siê jeszcze w koñcu
przednio Bogdan Œliwa przegra³ osi¹gn¹æ remis, ale nie czuj¹ subtel- lat dwudziestych XX wieku, ale dopie-
dwie partie z Botwinnikiem w latach noœci pozycji. 14…¤:e5 15.¥:e5 ro w latach trzydziestych zrozumia³ jej
1952 i 1956. A¿ 27 lat up³ynê³o od (15.¥:e4 ¤c6! lub Hb6) 15...¥:g2 niuanse. Tempo wiêcej nie odgrywa
zwyciêskiej partii Tartakowera z 16.¢:g2 £a5 17.£b3 istotnej roli w tej strukturze i bia³e w
Alechinem na olimpiadzie w Folk- gruncie rzeczy nie mog¹ liczyæ na
stone w 1933 roku. XIIIIIIIIY osi¹gniêcie przewagi. Kluczow¹ spra-
9-+r+-trk+0 w¹ jest panowanie nad lini¹ „c“. Jej
Pouczaj¹c¹ partiê rozegra³ Bo- 9zpp+-vlpzpp0 zdobycie praktycznie decyduje o lo-
twinnik z Tarnowskim. 9-+-+p+-+0 sach partii, chocia¿ naturalnie zain-
9wq-+pvL-+-0 kasowanie punktu wymaga nie ma³ej
Partia kataloñska A45 9-+-zP-+P+0 techniki realizacji przewagi. Taka
9+Q+-+-+P0 ocena mia³a charakter fundamental-
A. Tarnowski - M. Botwinnik, 9PzP-+PzPK+0 ny, gdy¿ stawia³a kropkê nad „i“ w
Elim. (8 r.), Lipsk 1960, 1.d4 ¤f6 9+-tR-+R+-0 danym systemie. Nie pojedyncze
2.g3 d5 3.¥g2 ¥f5 4.c4 c6 5. xiiiiiiiiy ruchy decyduj¹ o wartoœci tego wa-
c:d5 Wymiana pozbawia bia³e prze- riantu, ale struktura pionkowa. W
wagi debiutowej. 5…c:d5 6.¤c3 17...b5! z groŸb¹ 18…¦c4. 18. tej pozycji Tarnowski nie móg³ zdo-
¤c6 7.¤f3 e6 8.0-0 ¥e7 Partia ze- ¦:c8 ¦:c8 19.a3 ¦c4 20.¦d1 byæ przewagi, wiêc czarne mia³y
sz³a na tory obrony Grünfelda od- £b6 21.¦d2 £c6 22.e3 a5 23. przewagê psychologiczn¹.
wróconymi kolorami i z tempem ¥g3 ¦c1 24.f3 f6 25.¥f2 £c4 26.
wiêcej u bia³ych. Niestety ich kró- £d3 (26.£:c4 d:c4 mo¿na i 26…b:c4 Dziêki tej partii i uwagom Bo-
lewski goniec jest zablokowany 27.e4) 26...a4! 27.e4 £:d3 28. twinnika dobrze wiem, do tej pory,
pionkiem d5, co jest powa¿nym ¦:d3 b4 Wymusza wymianê i za- ¿e komputerowe oceny dobre s¹
mankamentem pozycji bia³ych. 9. biera bia³ej wie¿y powrót na drug¹ na poszczególne partie, natomiast
¥f4 Lepsze 9.¤h4 z równ¹ gr¹. 9... liniê. Po natychmiastowym 28...¦c2 dla gry systemu trzeba mieæ ogól-
0-0 10.h3 Strata tempa. Przewod- nast¹pi³oby 29.b4! 29.a:b4 ¥:b4 n¹ strategiczn¹ ocenê.
ni¹ myœl¹ tego ruchu by³o zachowa- 30.e:d5 e:d5 31.¦e3 ¦c2 0-1,
nie czarnopolowego goñca - pole h2. wobec 32.¦e8+ ¢f7 33.¦a8 ¥e1 i bia- Pozosta³e dwie partie zakoñczy-
10...¤e4 11.¦c1 ¦c8 12.g4 Jak ³e trac¹ figurê. ³y siê pora¿kami. Doda rozegra³
podkreœli³ po partii Botwinnik, dwa ciekaw¹ partiê z Korcznojem, ale
tempa straty g2-g3, a potem h2-h3 i Mia³em sposobnoœæ asystowania jedna niedok³adnoœæ przes¹dzi³a
g3-g4, pozwoli³y czarnym na opano- przy tradycyjnej, choæ niezbyt d³u- jej wynik, a Kostro po prostu pod-
wanie linii „c“, a bia³ym zabrak³o giej analizie tej partii. Precyzjê Bo- stawi³ figurê Smys³owowi.
w³aœnie tempa dla przeciwstawienia twinnika mo¿na by³o dojrzeæ go³ym
siê ciê¿kimi figurami na tej linii. okiem, ale narzuca³o siê pytanie, Partia hiszpañska C67
12…¥g6 13.¤:e4 ¥:e4 Jeœli 13...
J. Kostro - W. Smys³ow, Elim. (8
Automat obs³ugiwany przez niskiego Hiszpana w okularach r.), Lipsk 1960, 1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6
3.¥b5 ¤f6 4.0-0 ¤:e4 5.d4 ¤d6
6.¥:c6 b:c6 Teraz, po londyñskim
meczu Kasparow - Kramnik z 2000
roku, grywa siê 6…d:c6 7.d:e5 Sf5.
7.d:e5 ¤b7 Po partii, Smys³ow tak
scharakteryzowa³ wybrany system:
„Przed Olimpiad¹ przeanalizowa³em
blisko 100 partii Laskera i dawnych
mistrzów w tym wariancie, który teo-
ria ocenia³a raczej negatywnie, Do-
szed³em do wniosku, ¿e czarne, mimo
pozornie gorszej pozycji, maj¹ wystar-
czaj¹c¹ rekompensatê w parze goñ-
ców. W wariancie tym przygotowa³em
kilka planów gry, które zamierza³em

magazyn SZACHISTA luty 2012 21

Szachowe epizody AF (26)

wypróbowaæ na Olimpiadzie“. Tak Niestety, walka o 13 miejsce (fi- uratowali z nami remis! W zasadzie
wygl¹da³o przygotowanie przez ar- na³ „B“) nie wywo³ywa³a takich nasz wystêp uwa¿am za udany!“
cymistrza tylko jednego wariantu emocji, jak walka o fina³ „A“, cho-
debiutowego. 8.£e2 ¥e7 9.¤c3 cia¿ zadanie by³o znacznie trud- Na pierwszy ogieñ fina³u „B“ po-
0-0 10.¤d4 ¥c5 11.¦d1 £e8 niejsze, ni¿ gra w eliminacjach. szed³ znów mecz z Austri¹, który
(11...¥:d4 12.¦:d4 d5 13.e:d6 c:d6 14. Mieliœmy wyrównan¹ stawkê ry- „umoczyliœmy“ 1-3, bo sp³ynêli dwaj
b4 ¦e8 15.¥e3 ¥e6 16.£f3 £d7 17. wali - zespo³ów, które w grupach liderzy. Po tej pora¿ce Œliwa nie by³
¤e4+/= P. Keres - W. Unzicker, eliminacyjnych zajê³y miejsca 4-6. ju¿ w stanie graæ i poniós³ w finale
Hamburg 1956) 12.¥f4 ¤d8 13. Po wojnie, gdy praktycznie w sza- „B“ jeszcze trzy pora¿ki.
¥g3 ¦b8 14.¦ab1 ¤e6 15.¤f5 f6 chach zaczynaliœmy od zera, naj-
16.e:f6 ¦:f6 17. ¤e3 ¦f8 18.¦e1 wiêkszym sukcesem by³o 12 miej- W owych latach Bogdan Œliwa po-
£g6 19.£d2 d6 20.¤e2 ¥d7 sce na olimpiadzie w Helsinkach w trafi³ rozgrywaæ znakomite partie z
1952 roku. W 1950 w Dubrowniku czo³ówk¹ œwiatow¹ i jednoczeœnie
XIIIIIIIIY i w 1954 roku w Amsterdamie nie miewa³ przypadki œlepoty szacho-
9-tr-+-trk+0 graliœmy z powodów politycznych. wej i trzy trudne do uwierzenia,
9zp-zpl+-zpp0 Jugos³awia posz³a wtedy w „niew³a- podstawki zdarzy³y siê w finale „B“.
9-+pzpn+q+0 œciw¹ stronê“, a ogl¹danie w 1954 Tych dwóch punktów Œliwy brako-
9+-vl-+-+-0 r. „zgni³ego kapitalizmu“ nie mia³o wa³o nam w koñcowej klasyfikacji.
9-+-+-+-+0 ¿adnego uzasadnienia. Zreszt¹ by-
9+-+-sN-vL-0 ³o typowe „polskie przedobrzenie“, B. Œliwa - B. Kolvig
9PzPPwQNzPPzP0 bo przecie¿ gra³y tam ekipy ZSRR, Fina³ „B“ (r.2), Lipsk 1960
9+R+-tR-mK-0 Czechos³owacji, Wêgier i Bu³garii.
xiiiiiiiiy W Moskwie, w 1956 r., zajêliœmy XIIIIIIIIY
23 miejsce, a w Monachium w 9r+-wq-vlk+0
21.¤c1?? (21.c3 a5-/+) 21... 1958 r. - te¿ dalekie 19 miejsce. 9zpp+-+-+p0
¥b4 0-1 9-+-+ntr-+0
W koñcu lat 50-ych, ukaza³ siê sa- 9+-+p+p+-0
W tym czasie Holendrzy rozbili tyryczny komentarz, chyba An- 9-+-zPp+p+0
Monaco 4-0 i mieli nad nami przewa- drzeja Doñca, który ocenia³ nasze 9vLPtR-zP-zP-0
gê punktu. Có¿, nawet przy wygra- wystêpy, nawi¹zuj¹c do przemytu 9P+Q+LzP-zP0
niu w ostatniej rundzie z Filipinami sportowców i nie tylko sportowców 9+-tR-+-mK-0
4-0, Holendrom wystarcza³ wynik 3- Zagraniczne wyjazdy by³y czêsto xiiiiiiiiy
1 z W³ochami, aby awansowaæ do fi- traktowane, jako Ÿród³o zarobku.
na³u „A“. W pewnym momencie, w 22.¦c8?? (22.¥:f8 £:f8 23.b4 =)
meczu Holandia - W³ochy, pozycje Mówi szef reprezentacji, po po- 22...¦:c8 23.£:c8 ¥:a3 0-1
skomplikowa³y siê, wiêc dla dobra wrocie z Olimpiady Szachowej:
zespo³u w równej pozycji postawi- „Wszystko z³o¿y³o siê przeciwko nam. S. Johannessen - B. Œliwa
³em wszystko na jedn¹ kartê. Odda- Ju¿ na lotnisku pozbawiono nas Fina³ „B“ (r.5), Lipsk 1960
³em figurê za „œwie¿e powietrze“, sprzêtu, celnik wyj¹³ ka¿demu z wa-
aby oszukaæ rywala. Niestety sparo- lizki srebrne figurki szachowe i nie XIIIIIIIIY
wa³ atak i wygra³. Szkoda partii, ale mieliœmy póŸniej czym trenowaæ. Sza- 9-+-+-+k+0
nie mia³a ona znaczenia, bo Holen- chownice te¿ wziêli. Mówili, ¿e to iko- 9+r+-+-zp-0
drzy wygrali z W³ochami a¿ 3,5-0,5. ny. A czy to nasza wina, ¿e w kraju 9-zp-+p+K+0
Zreszt¹ przed tym pokonali te¿ doœæ nie ma szachownic? Ka¿dy radzi³ so- 9zp-sn-vLp+-0
silnych Austriaków a¿ 3,5-0,5, a Au- bie jak móg³, sam okleja³em je dwa ty- 9-+p+-+-+0
stria wyst¹pi³a bez Robatscha, co by- godnie. Ksi¹¿ki tak¿e zabrali, powie- 9+-zP-+P+-0
³o niestety bardzo dziwne, bo z nami dzieli, ¿e to rêkopisy z XVI wieku. 9-+-+P+-+0
wszyscy grali w najsilniejszych sk³a- Wreszcie w trakcie turnieju, te nie- 9+-+-+-+R0
dach. Wygraliœmy z Filipinami 3-1 i sprawiedliwe rozstawienia w gru- xiiiiiiiiy
znaleŸliœmy siê w finale „B“. pach. „Wrzucili“ do naszej grupy
Gwatemalê, a ona zawsze nam „nie Zamiast wygrywajacych posuniêæ
Wyniki eliminacji: 1.ZSRR 32 p.; le¿a³a“. Ch³opcy dzielnie siê bronili, 40...¦f7, 40...¦e7, czy nawet 40...¦a7,
2.Argentyna 25 p.; 3.Holandia 23,5 ale có¿... W innym meczu Zwi¹zek Œliwa wybiera przegrywaj¹ce 40...
p.; 4.Polska 21,5 p.; 5.Austria 19 p.; Radziecki zremisowa³ 2-2. I pomyœleæ, ¤d7?? 41.¥:g7 ¤f8+ 42.¥:f8 b5
6.Indie 15,5 p.; 7.Portugalia 14,5 p.; ¿e mogliœmy mieæ dwa punkty ju¿ po 43.¥c5 b4 44.¥d4 e5 45.¥:e5
8.Filipiny 13,5 p.; 9.W³ochy 12 p.; pierwszej rundzie! A tak zdobyliœmy ¦b6+ 46. ¥f6 ¦:f6+ 47.¢:f6 1-0
10.Monako 3,5 p. dwa punkty w ogóle. Nikaragua gra-
³a bez dwóch zawodników. Ledwie

22 magazyn SZACHISTA luty 2012

Szachowe epizody AF (26)

(29.¦e7+ ¢f8 30.¦ae1 ¥f5 31.¦1e3
£:a4 32.¦h7 £:c4) 29...b5 30.f5
g:f5 31.¦a2 b:c4 32.¦e2+ ¢f8
33.¢:g2 £c3 34.¥g3 ¦b2 35.
¥:d6+ ¢g8 36.¦he7 ¦:e2+ 37.
¦:e2 £d3 0-1

Lipsk 1960. Wizyta w przêdzalni. Stoj¹: Kazimierz Plater, Alfred Tarnowski, Mieliœmy sporo dni wolnych w
Andrzej Filipowicz, Jerzy Kostro, Niemiec NN. i Zbigniew Doda. tym 20 rundowym turnieju. Zwie-
Siedz¹: Stefan Furs, Dyrektor Leipzig Wollgarn Fabrik, dzaliœmy miasto, zabytki, muzea,
W³adys³aw Litmanowicz, Bogdan Œliwa i pracownik Fabryki byliœmy te¿ zaproszeni na œniadanie
do przêdzalni Leipzig Wollgarn Fa-
B. Œliwa - Y. Porat £a5 Kiepski ruch w ulubionym Be- brik, która opiekowa³a siê nasz¹ eki-
Fina³ „B“ (r.8), Lipsk 1960 noni, do czego przyzna³em siê w na- p¹. W rewan¿u Stefan Furs i Hen-
stêpnym posuniêciu. 12.0-0 £c7 ryk Rewkiewicz rozegrali z robotni-
XIIIIIIIIY To posuniêcie wyœmia³ Zbyszek kami symultany. Wspó³czeœnie tur-
9-+-+L+-+0 Doda i mia³ racjê, ale… on nigdy nieje odbywaj¹ siê w znacznie szyb-
9zp-+-+-+p0 nie przyzna³by siê do b³êdnej kon- szym rytmie i pobyt w innych
9-mk-+l+p+0 cepcji, wola³by nawet przegraæ par- miastach ogranicza siê do zwiedza-
9sn-+pzPp+-0 tiê. Ja, z kolei, wola³em naprawiæ nia hotelu i pobliskich restauracji.
9-+-mK-zP-+0 b³¹d kosztem tempa, ni¿ z uporem
9zP-+-+-+-0 maniaka udowadniaæ bezb³êdnoœæ W III rundzie pierwsze zwyciê-
9-+-+-+PzP0 koncepcji od pierwszego do ostat- stwo z Hiszpani¹, a ja mam mo¿li-
9+-vL-+-+-0 niego ruchu. 13.¥f3 ¤bd7 14. woœæ rozegrania gambitu królew-
xiiiiiiiiy £e2 ¦b8 15.¢h1 skiego.

41.a4?? (41.¥e3 ¤c4 42.¥f2 ¤:a3 XIIIIIIIIY Gambit królewski C36
43.¢c3+ ¢b7 44.¢b4 ¤c4 45.¢c5 =) 9-trl+r+k+0
41...¤b3+ 0-1 9+pwqn+pvlp0 A. Filipowicz - P. Puig , Fina³
9p+-zp-snp+0 „B“ (r.3), Lipsk 1960, 1.e4 e5 2.f4
G³adko przegrywa³ te¿ Plater, ale 9+-zpP+-+-0 e:f4 3.¤f3 d5 Wtedy kontrgambit
gra³ tylko 6 partii. Do³¹czy³ do nich 9P+-+PzP-+0 Evansa uchodzi³ za jedn¹ z najsolid-
Tarnowsk, a bez trzech pierwszych 9+-sN-+L+-0 niejszych obron przeciwko gambi-
desek nie ³atwo by³o walczyæ o do- 9-zP-sNQ+PzP0 towi 4.e:d5 ¤f6 5.¥b5+ c6 6.
br¹ lokatê. Ciê¿ar gry spocz¹³ na po- 9tR-vL-+R+K0 d:c6 b:c6 (6...¤:c6?! 7.d4 £a5+ 8.
zosta³ej trójce. xiiiiiiiiy ¤c3 ¥b4 9.0-0! ¥:c3 10.£e2+ ¥e6 11.
b:c3+/-) 7.¥c4 ¤d5 8.0-0! (8.d4
W drugim meczu zremisowali- 15...¤:e4!? Dyskusyjne posuniê- ¥d6 9.0-0 0-0 10.¤c3 ¤:c3 11.b:c3
œmy z Dani¹ 2-2. Ulegli Œliwa i Tar- cie. Spokojniejsze by³o 15...b6 16. ¥g4 z dobr¹ gr¹ czarnych, D. Bron-
nowski, a ja z Kostro uratowaliœmy £d3 h6. 16.¤d:e4 f5 17.¦e1 ¥:c3! stein - M. Botwinnik, ZSRR 1952)
remis w meczu. 18.b:c3 f:e4 19.c4 (19.¥:e4 ¤f6 8...¥d6?! (8...¥e6!?) 9.¤c3! ¥e6
20.£d3 ¥f5-+) 19...¤f6 20.¥b2 10.¤e4 ¥e7 11.¥b3 0-0 12.d4
Obrona nowoczesny Benoni A68 e:f3 21.£:e8+ (21.£:f3 ¥g4 22.£g3 a5 Próba zmiany w stosunku do
¤e4 23.¦:e4 ¦:e4 24.£:g4 £f7-+) partii B. Spasski - Sacharow, XXVII
S. From - A. Filipowicz, Fina³ 21...¤:e8 22.¦:e8+ ¢f7 23.¦h8 Mistrzostwa ZSRR, w której grano
„B“ (r.2), Lipsk 1960, 1.d4 ¤f6 2. f:g2+ 24.¢g1 (24.¢:g2 ¥h3+ 25. 12...¤d7 13.£e2! g5 14.c4 ¤5b6 15.
c4 c5 3.d5 e6 4.¤c3 e:d5 5. ¢:h3 ¦:h8 26.¥:h8 £c8+) 24...£a5 h4 h6 16.h:g5 h:g5 17.¤f:g5 ¥:g5 18.
c:d5 d6 6.e4 a6 7.a4 g6 8.¥e2 25.¦:h7+ ¢e8 26.¦h8+ ¢e7 27. ¥:f4 z silnym atakiem bia³ych. 13.
¥g7 9.f4 0-0 10.¤f3 ¦e8 11.¤d2 ¦h7+ ¢d8 28.¥f6+ ¢e8 29.¥h4 a3 a4 14.¥a2 ¤a6 15.£e2 (15.
c4? ¤e3 16.¥:e3 f:e3 17.£e2 f5) 15...
¥f5 16.¢h1! ¦e8 17.¤e5 £b6
18.c3! f6 19.¤c4 £c7 20.£f3
¢h8 (20...g5!? 21.¤e3!? ¥e6 22.¤g4
ze z³o¿on¹ pozycj¹, np. 22...¥:g4 23.
£:g4 ¢h8 24.c4 ¤b6 25.¥d2 i 26.
¥c3+/-) 21.¥:f4 ¤:f4 22.£:f4
¥:e4 23.£:e4 ¥:a3 24.£f5 ¥e7
25.¥b1 g6 26.£h3 ¢g7 27.¦:a4

magazyn SZACHISTA luty 2012 23

Szachowe epizody AF (26)

Fot Karl-Heinz Mueller w³asnej skórze, przekona³em siê o
przewadze, jak¹ w koñcówce ma
hetman ze skoczkiem nad hetma-
nem z goñcem. Teoria, teori¹, ale
dopiero praktyka pokazuje dobit-
nie istniej¹ce trudnoœci. Po tym
spotkaniu, wygrywamy trzy mecze
z Norwegi¹ 2,5-1,5; Indiami 2,5-1,5
i Islandi¹ 3-1. Uzyskujê pó³tora
punktu. Islandczyka oceni³em, jako
s³abego gracza i zagra³em „spod
du¿ego palca“.

Obrona sycylijska B54

Wasilij Smys³ow A. Filipowicz - G. Larusson, Fi- Michai³ Botwinnik
na³ „B“ (r.7), Lipsk 1960, 1.e4 c5
f5?! (27...c5 28.d5!) 28.£f3 ¥g5 2.¤c3 ¤c6 3.¤ge2 d6 4.d4 c:d4 8.¥e2 Aktywniejsze jest 8.f4 b5 9.a3
29.¦a5 ¦a7 5.¤:d4 e5 6.¤b3 f5? Wspó³cze- (9.¥:f6 g:f6 10.a4 b:a4!=) 9...e6 10.
œnie grano 6...¤f6 7.¥g5 ¥e7 8.£d2 ¤f3. 8...¤:d4 9.£:d4 £a5 10.¥:f6
XIIIIIIIIY a5 9.¥b5 0-0 10.0-0 Remis, N. Szen- (10.£d2 ¥c6!) 10...g:f6 Tê pozycjê
9-+-+r+-+0 gelia - A. Kuaszaszwili, Tibilisi 2010. mia³em œwietnie przeanalizowan¹ i
9tr-wq-+-mkp0 7.¥c4 ¤f6 8.¥g5 ¥e7 9.¥:f6 ¥:f6 co wa¿niejsze ogran¹! Przynios³a mi
9n+p+-+p+0 sporo sukcesów. 11.0-0 ¥c6 12.
9tR-+-+pvl-0 XIIIIIIIIY f4 £c5 Grozi³o 13.b4. 13.£:c5 d:c5
9-+NzP-+-+0 9r+lwqk+-tr0 14.¥c4 e6 15.a4 ¦d8 Gorsze 15...
9+-zP-+Q+-0 9zpp+-+-zpp0 0-0-0?!, wobec 16.¦ae1 (16. f5?! ¦d4
9-zP-+-+PzP0 9-+nzp-vl-+0 17.¥a2 ¥:e4 18.f:e6 f:e6 19. ¥:e6+
9+L+-+R+K0 9+-+-zpp+-0 ¢b8 20.¥f5 ¥c6 =) 16...¦d4 17. b3 i
xiiiiiiiiy 9-+L+P+-+0 grozi 18.f4-f5. 16.¦ae1 ¦d4 17.
9+NsN-+-+-0 ¥d5! ¢d7! 18.¥:c6+ ¢:c6 19.
30.¦:f5! g:f5 31.£:f5 ¢h8 (31... 9PzPP+-zPPzP0 ¦e2 c4 20.f5 ¥e7 21.¦f3 b5! 22.
¥f4 32.£:h7+ ¢f8 33.£h8+ ¢f7 34. 9tR-+QmK-+R0 a:b5+ a:b5 23.e5 ¥c5! Grozi mat!
£h5+ ¢f8 35.¤e5 +-) 32.£:g5 £g7 xiiiiiiiiy 24.¢f1 ¦a8 25.g3 Jeœli 25.f:e6, to
33.£:g7+ ¦:g7 34.¥d3 ¤c7 35. 25…b4 26.¤e4 ¦a1+ i czarne wygry-
¤d6 ¦b8 (35...¦e3 36.¥c4 ¦d7 37. 10.£d5! ¦f8 (10...£e7 11.¤b5 waj¹. 25...b4 26.¤e4 f:e5 27.f:e6
¤f7+ ¢g7 38.¤e5 ¦d6 39.¦f7+ ¢h8 40. ¤b4 12.¤:d6+ ¢f8 13.£d2 ¤:c2+ 14. f:e6 28.¤:c5? Nie ratuje 28.¤g5
¦f8+ ¢g7 41.¦g8+ ¢f6 42.¤g4+ +-) £:c2 £:d6 15.e:f5 +/-) 11.0-0-0 ¥e7 ¢d5 29.¤:h7 ¦d1+ 30. ¢g2 ¥e7 31.¦f7
36.¤f7+ ¢g8 37.¥c4! h5 38. 12.¢b1 a6 13.a3 ¤b8 14. e:f5 ¢d6 32.h4 ¦a2 33.h5 ¦:b2 34.h6 b3
¤e5+ ¢h7 39.b4 ¦b6 40.¥d3+ ¥d7 15.f3 ¥c6 16.£d3 ¤d7 17. 35.¦ff2 c3 36.c:b3 ¦dd2! itd. 28...
¢g8 41.¥c4+ ¢h7 W dogrywce na- ¤e4 ¤b6 18.¥e6 £c7 19. ¤:d6+ ¢:c5 29.¦:e5+
st¹pi³o 42.¦f5 ¦e7 43.¦:h5+ ¢g7 ¥:d6 20.£:d6 £:d6 21. ¦:d6 ¢e7
44.¦g5+ ¢f6 45.¦g6+ ¢f5 46. 22.¦hd1 g6 23.¤a5 g:f5 24. XIIIIIIIIY
¥d3+ ¢f4 47.g3+ ¢e3 48.¤c4+ ¤:c6+ b:c6 25.¦:c6 ¦ab8 26. 9r+-+-+-+0
¢:d3 49.¤:b6 ¦e2 (49...¢:c3 50. ¥b3 a5 27.¦e6+ 1-0 9+-+-+-+p0
¦:c6+ ¢:d4 51.¢g2 +-) 50.¦:c6 ¤e6 9-+-+p+-+0
51.¤d5 ¦e1+ 52.¢g2 ¤g5 53. Trudny mecz z Izraelem przegry- 9+-mk-tR-+-0
¤f4+ ¢e3 54.h4 ¤e4 Teraz zacz¹- wamy 1,5-2,5, chocia¿ wygrywam 9-zpptr-+-+0
³em siê zastanawiaæ nad ka¿dym ru- dobr¹ partiê z Yairem Kraidma- 9+-+-+RzP-0
chem po 10 minut, podchodzili licz- nem, uczestnikiem 10 olimpiad. 9-zPP+-+-zP0
ni zawodnicy i uœmiechali sie, czego 9+-+-+K+-0
nie wytrzyma³ rywal. 55.¤d5+ ¢d3 Obrona sycylijska B61 xiiiiiiiiy
56.¢f3 ¦f1+ 57.¢g4 ¦g1 58.¤f4+
¢e3 59.¤h5 1-0 Y. Kraidman - A. Filipowicz, Fi- 29...¦d5! 30.¦:e6 ¦a2 31.
na³ „B“ (r.8), Lipsk 1960, 1.e4 c5 ¦f7 ¦:b2 32.¦c7+ ¢d4 33.¦e2
Trudny mecz ze Szwecj¹ przy- 2.¤f3 d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 ¦f5+ 34.¢g2 (34.¢e1 ¦b1+ 35.¢d2
niós³ pora¿kê 1,5-2,5, moj¹ te¿. Na 5.¤c3 a6 6.¥g5 ¤c6 7.£d2 ¥d7 c3+) 34...b3 35.c3+ ¢:c3 36.

24 magazyn SZACHISTA luty 2012

Szachowe epizody AF (26)

¦:b2 ¢:b2 37.¦:c4 ¢a3 38.¦c7
¦b5 0-1

Nasz finisz, rundy IX - XI, nie by³ Fot Karl-Heinz Mueller
imponuj¹cy. Mo¿e dlatego, ¿e gra-
liœmy bez Zbyszka Dody, który
musia³ wyjechaæ do kraju, z uwagi
na czekaj¹cy go doœæ silny „Tur-
niej Ba³tycki“ w Leningradzie w
którym wypad³ nieŸle, zajmuj¹c VI
miejsce z dorobkiem 5,5 p. (z 11).

Przegraliœmy 1-3 z Chile, zrobili- Sala gry na olimpiadzie w Lipsku 1960
œmy cztery remisy z Kub¹ i wygra-
liœmy 2,5-1,5 z Finlandi¹, chocia¿ w W silnej grupie eliminacyjnej byli- Obrona s³owiañska D31
tym ostatnim meczu powinno byæ 3- œmy o krok od sprawienia sensacji.
1, bo mia³em remis przez powtórze- Zwyciêstwo w bezpoœrednim me- G. Pfeiffer - S. Batlouni, Elim.
nie posuniêæ. Jednak¿e zaryzyko- czu z Holendrami okaza³o siê jed- (7 r.), Lipsk 1960, 1.d4 d5 2.c4
wa³em z gorszej pozycji grê na wy- nak niewystarczaj¹ce. Zarówno Au- c6 3.¤c3 e6 4.e3 f5 5.¤f3 ¥d6
gran¹, aby nasza dru¿yna przesko- stria, jak i ZSRR, stosunkowo 6.¤e5 ¤d7 7.£h5+ ¢f8 8.£f7X
czy³a o 4 miejsca. Nie powiod³o siê, „miêkko“ gra³y z Holendrami, a z
wiêc jak przed laty twierdzi³ Kazi- nami nastawili siê na rekordowe XIIIIIIIIY
mierz Makarczyk, koñcowa tablica wyniki. Inna rzecz, ¿e walka w fina- 9r+lwq-mkntr0
turniejowa, pokazuje nam nasze le „B“, o stosunkowo nisk¹ stawkê, 9zpp+n+Qzpp0
miejsce na olimpiadzie. Fina³ „B“: nie by³a w stanie zmobilizowaæ na- 9-+pvlp+-+0
13.Szwecja 27,5 p.; 14.Izrael 26,5 p.; szych zawodników, co zreszt¹ mia- 9+-+psNp+-0
15.Austria 24,5 p.; 16.Dania 23,5 ³o te¿ miejsce na poprzednich olim- 9-+PzP-+-+0
p.; 17.Finlandia 23,5 p.; 18. Kuba piadach w Moskwie i Monachium. 9+-sN-zP-+-0
23 p.; 19.Norwegia 23 p.; 20.Hiszpa- 9PzP-+-zPPzP0
nia 22,5 p.; 21.Polska 22 p.; 22.Chi- Pocieszaliœmy siê, ¿e nie zeszli- 9tR-vL-mKL+R0
le 19,5 p.; 23.Islandia 16,5 p.; 24.In- œmy jeszcze do poziomu outside- xiiiiiiiiy
die 12 p.; rów, którzy grali takie partie.

Naturalnie z³oto wygrali repre- Gambit Budapeszteñski A51 1-0
zentanci ZSRR, którzy z 80 roze-
granych partii 53, a przegrali tylko Lagha - Contendini, Elim., Lipsk Naturalnie wpadki zdarza³y siê
jedn¹. Michai³ Tal uleg³ Anglikowi 1960, 1.d4 ¤f6 2.c4 e5 3.d:e5 te¿ na wysokim „szczeblu“.
Penrose w ostatniej rundzie olim- ¤e4 4.£c2 ¥b4+ 5. ¤d2 d5 6.
piady. Zabawne, ¿e dwa lata wcze- e:d6 ¥f5 7.£a4+ ¤c6 8.a3 ¤c5 9. T. Ghitescu - R. Fischer,
œniej te¿ jedynym poszkodowa- d:c7 £e7 10.£d1 ¤d3X Elim. Lipsk 1960,
nym by³ ówczesny mistrz œwiata
Botwinnik, który uleg³ Ausriakowi XIIIIIIIIY XIIIIIIIIY
Dücksteinowi. Niespodziank¹ by³ 9r+-+k+-tr0 9r+lwqr+k+0
srebrny medal odm³odzonej dru- 9zppzP-wqpzpp0 9zp-zp-+pzpp0
¿yny USA, bez udzia³u s³ynnego 9-+n+-+-+0 9-+-vl-sn-+0
Samuela Reshevsky'ego, który nie 9+-+-+l+-0 9+-zp-+-vL-0
zgadza³ siê na grê na II szachowni- 9-vlP+-+-+0 9-+-zP-+-+0
cy za Fisherem. Przysz³y mistrz 9zP-+n+-+-0 9+-sNQ+N+-0
œwiata, 17-letni Robert Fischer 9-zP-sNPzPPzP0 9PzP-+-zPPzP0
uzyska³ na I desce +10 =6 -2. USA 9tR-vLQmKLsNR0 9tR-+-+RmK-0
wyprzedzi³o niezwykle siln¹ Jugo- xiiiiiiiiy xiiiiiiiiy
s³awiê, która po wojnie zawsze pla-
sowa³a siê na podium. 0-1 14.d:c5?? (.¦ae1) 14..¥:h2+ 0-1

Nasz wystêp zosta³ naturalnie
doϾ surowo oceniony. Kolejny raz
nie weszliœmy do fina³u „A“ i zajêli-
œmy dalekie miejsce w finale „B“.

magazyn SZACHISTA luty 2012 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia

Szachowe epizody(27)

Wizyta Mieczys³awa Najdorfa ¥d3 ¥d6 7.0-0 0-0 8.¤e2 ¤bd7 Mieczys³aw Najdorf
9.¤g5 ¥:h2+! 10.¢h1 ¤g4 11.f4
Warszawa, 13-20 XI 1960 £e8 12.g3 £h5 13.¢g2 ¥g1! 14. Polskê na przedwojennych olimpia-
¤:g1 £h2+ 15. ¢f3 dach. Jak wiadomo, Tartakower
Po olimpiadzie w Lipsku, w dro- praktycznie nie mówi³ po polsku. Z
dze do Moskwy, zatrzyma³ siê w XIIIIIIIIY cz³onkami zespo³u rozmawia³ po
Warszawie, arcymistrz Mieczys³aw 9r+l+-trk+0 niemiecku lub rosyjsku. Na jednej
Najdorf, reprezentant Polski na 9zpp+n+-zpp0 z olimpiad Tartakower mia³ graæ
olimpiadach w latach 1935, 1937 i 9-+p+p+-+0 przeciwko Salo Flohrowi z Czech,
1939, a po wojnie na kilku kolejnych 9+-+p+psN-0 zaliczaj¹cemu siê wówczas do czo-
olimpiadach w zespole Argentyny. 9-+PzP-zPn+0 ³owych szachistów œwiata, kandy-
Swoje rodzinne miasto, Warszawê, 9+-+LzPKzP-0 datowi do korony szachowej. Zapy-
odwiedzi³ wtedy po raz pierwszy po 9PzP-+-+-wq0 tano siê go, czy boi siê tego spotka-
II Wojnie Œwiatowej. Mia³ 50 lat, 9tR-vLQ+RsN-0 nia, a Tartakower odpowiedzia³:
które ukoñczy³ w kwietniu 1960 r. xiiiiiiiiy „Naturalnie, bojê siê, ¿e Flohr zaga-
W latach przedwojennych by³ mi- da do mnie po polsku!“.
strzem i wicemistrzem Warszawy 15...e5! 16.d:e5 ¤d:e5+! 17.
oraz odnosi³ w stolicy liczne sukce- f:e5 ¤:e5+ 18.¢f4 ¤g6+ 19.¢f3 Muszê przyznaæ, ¿e mnie podo-
sy turniejowe sukcesy. Nie dziwi f4! 20.g:f4 ¥g4+ 21. ¢:g4 ¤e5+ ba³a siê przedwojenna anegdota o
fakt, ¿e Najdorf sporo czasu poœwie- 22.f:e5 h5X Mieczys³awie Najdorfie, któr¹ wy-
ci³ na spacery po mieœcie. Zobaczy³ czyta³em w periodykach lat 30-ych.
budynek przy ul. Siennej 20, w któ- Najdorf opowiedzia³ te¿ kilka Mianowicie nasz znakomity rodak
rym mieszka³ w dzieciñstwie, od- anegdot. Kiedyœ po d³ugim tournee, tak usprawiedliwia³ swój nienajlep-
wiedzi³ te¿ kamienicê przy ul. Tar- po Ameryce Po³udniowej, Maestro szy wystêp turniejowy na Wyspach
gowej 46 i mieszkanie, w którym przyby³ do jakiegoœ miasta w Ko- Brytyjskich: „Tam jest, wyobraŸcie
mieszka³ przed wojn¹ oraz doœæ nie- lumbii i ze zmêczenia przegra³ kilka- sobie, taka mg³a, ¿e trudno odró¿niæ
spodziewanie spotka³ siê z piastun- naœcie partii w symultanie. Na ban- jedn¹ figurê od drugiej. Czasem wy-
k¹, która wychowywa³a go w latach kiecie, po zakoñczeniu seansu, pre- daje ci siê, ¿e poœwiêcasz pionka, a tu
m³odzieñczych. zes miejscowego klubu zacz¹³ wy- okazuje siê, ¿e to goniec“.
chwalaæ si³ê gry mieszkañców mia-
O wizycie Najdorfa pisa³y wszyst- sta i wymienia³ z luboœci¹ wszystkie Wiele te¿ opowiadañ kr¹¿y³o o
kie codzienne gazety. By³o to wiel- pora¿ki arcymistrza. Zdenerwowa³o aktorstwie Mieczys³awa Najdorfa w
kie wydarzenie i œwiêto polskich to Najdorfa, który zaproponowa³ trakcie partii. W tej dziedzinie Naj-
szachów. Trzykrotnie spotka³ siê z prezesowi zak³ad - „jeœli w czasie na- dorf, wraz z Samuelem Reshevkym
mi³oœnikami królewskiej gry, ale stêpnej symultany, przegram choæby osi¹gnêli poziom mistrzowski. Obaj
gdy ktoœ z kibiców powiedzia³ s³owo jedn¹ partiê, to rezygnujê z ca³ego ho- nieraz ³apali siê za g³owê w niedo-
„gra“, to Najdorf natychmiast ripo- norarium. Jeœli nie przegram ¿adnej, czasach lub robili inne gesty po
stowa³: „Przepraszam, szachy nie po- to zamiast umówionych 500 USD, „podstawieniu figury“, gdy jedno-
winno nazywaæ siê gr¹, lecz tylko sza- otrzymam 1.000 USD“. Zak³ad zo- czeœnie tym ruchem zastawiali
chami. Szachy, to po³¹czenie trzech sta³ przyjêty, a miejscowa prasa da³a przeciwnikowi sprytn¹ pu³apkê. Ale
elementów: gry, wiedzy i sztuki“. sensacyjne tytu³y „Tysi¹c dolarów
lub nic!“. Zwyciêski seans zakoñczy³
Zaczê³o siê od odczytu pt.: „Jak siê nad ranem, a ostatni¹ partiê, de-
myœli w partii arcymistrz?“ i jed- cyduj¹c¹ o 1.000 USD, Najdorf gra³
nym z przyk³adów by³a naturalnie na œlepo. By³a to koñcówka wie¿a z
nieœmiertelna partia Najdorfa z pionkami „f“ i „h“, przeciwko wie¿y i
Glücksbergiem, któr¹ z przyjem- naturalnie wygra³.
noœci¹ obejrza³em po raz kolejny.
Kolejn¹ historyjkê przytoczy³ o
Obrona holenderska A85 Ksawerym Tartakowerze, który z
wielkimi sukcesami reprezentowa³
Glücksberg - M. Najdorf,
Warszawa, 1930, 1.d4 f5 2.c4 ¤f6
3.¤c3 e6 4.¤f3 d5 5.e3 c6 6.

20 magazyn SZACHISTA marzec 2012

Szachowe epizody AF (27)

taki spryt nie tylko spotyka siê u ru- El¿bieta Kowalska Koñcowym akordem pobytu
tyniarzy, bo warto tu przytoczyæ Najdorfa by³a grana w niedzielê 20
przyk³ad z Rosji. Na jednym z tur- ³o siê z krytyk¹ w prasie. Mnie te¿ listopada, wielka symultana na 70
niejów, ma³a dziewczynka przysz³a krytykowano, ale ja patrzy³em w szachownicach z udzia³em wielu
do arbitra z pytaniem czy mo¿e po- przysz³oœæ i spokojnie czeka³em na zawodników I i II kategorii. Trwa-
zwoliæ przeciwniczce na cofniêcie bezpoœrednie pojedynki z Najdo- ³a niewiele ponad 5 godzin i zakoñ-
ruchu, bo tamta podstawi³a hetma- rfem, jeden na jeden. Mia³em szczê- czy³a siê rezultatem +61 =5 -4.
na i zaczê³a p³akaæ. Sêdzia natural- œcie, marzenie spe³ni³o siê w latach
nie nie wyrazi³ zgody. W zwi¹zku z 70-ych i 90-ych. Rozegra³em wtedy M. Najdorf - E. Kowalska
tym szybko wróci³a do stolika, pobi- kilkadziesi¹t blitzów z Najdorfem w Symultana na 70 szachownicach
³a hetmana i... zosta³a zamatowana Polsce, Hiszpanii i Argentynie.
w trzech posuniêciach. Warszawa, 20 XI 1960

Po prelekcji Najdorfa odby³a siê XIIIIIIIIY
jego symultana z zegarami, któr¹ 9-+-tr-tr-mk0
rozegra³ z czo³owymi zawodnika- 9+-+-wq-zp-0
mi „Legionu“. Wygra³ 7,5-2,5, 9-zpl+Pzp-zp0
przegrywaj¹c dwie partie z Walde- 9zp-zp-+PsnQ0
marem Kurowskim i Andrzejem 9-+P+-+-+0
Adamskim, a zremisowa³ z Rafa- 9+-vL-+-tRP0
³em Marsza³kiem. Przegrali: Ja- 9P+L+-+PmK0
nusz Szpotañski, Czes³aw Kru- 9+-+-+R+-0
lisch, Adam Przybylski, Leon To- xiiiiiiiiy
maszewicz, Tadeusz Malewiak,
Jan Adamski i Tadeusz Dryzek. 1.¦:g5 f:g5 2.£:h6+ ¢g8 3.
£h7+!! 1-0 (3...¢:h7 4.f6+ ¢g8 5.
Obrona Caro-Kann B17 f:e7 itd.)

M. Najdorf - A. Przybylski, W Warszawie przygl¹da³em siê W wywiadzie dla „S³owa Po-
Symultana z zegarami, Warszawa, przebiegowi partii, sposobie gry ar- wszechnego“ Najdorf powiedzia³:
16.11.1960, 1.e4 c6 2.d4 d5 3. cymistrza w symultanach i wzi¹³em „Najlepiej w szachy graj¹ ludzie ner-
¤c3 d:e4 4.¤:e4 ¤d7 5.¤f3 ¤gf6 udzia³ w silnym turnieju b³yska- wowi. Dlaczego? - Nerwowoœæ u³a-
6.¤g3 £c7 7.¥c4 ¤b6 8.¥b3 ¥g4 wicznym P-5', w „Legionie“. Wyni- twia koncentracjê w szachach. Przy-
9.h3 ¥:f3 10.£:f3 e6 11.0-0 ¥d6 ki: M. Najdorf 10 p. (z 11 - przegra³ k³adowo graj¹c symultanê na 70 sza-
12.¥g5 ¤bd7 13.c4 £a5 14.d5 z Litmanowiczem); A. Adamski 8 p.; chownicach, która przed chwil¹ za-
c:d5 15.c:d5 ¤:d5 16.¦ad1 S. Witkowski 7 p.; M. Mannke i A. koñczy³a siê, najwa¿niejsz¹ i naj-
¤7b6 Filipowicz po 6 p.; W. Kurowski i A. trudniejsz¹ spraw¹ jest w³aœnie kwe-
Sydor po 5,5 p.; R. Gr¹bczewski i St. stia koncentracji - muszê zapomnieæ
XIIIIIIIIY Gawlikowski po 4,5 p.; W. Litmano- gdzie siê znajdujê, przez te kilka go-
9r+-+k+-tr0 wicz 4 p.; A. Pytlakowski 3 p. i R. dzin wy³¹czyæ siê ze wszystkiego, co
9zpp+-+pzpp0 Marsza³ek 2 p. nie jest zwi¹zane z tymi 70 partiami.
9-sn-vlp+-+0 Nie mo¿na jednak myœleæ o wszyst-
9wq-+n+-vL-0 Dwa dni póŸniej, 18 listopada 1960 kich, czy te¿ o kilku partiach jedno-
9-+-+-+-+0 roku, Najdorf goœci³ w klubie „Ma- czeœnie. W umyœle mam, jak gdyby 70
9+L+-+QsNP0 raton“, w niewielkim lokalu przy ul. „przegródek“. Podchodzê do partii,
9PzP-+-zPP+0 Wspólnej 63b. Sala klubowa by³a otwieram odpowiedni¹ „przegródkê“,
9+-+R+RmK-0 wype³niona po brzegi. Zaczê³o siê na moment koncentrujê siê na danej
xiiiiiiiiy od symultany na 10 szachownicach partii, wykonujê posuniêcie, zamy-
z pierwsz¹ dru¿yn¹ „Maratonu“ (+6 kam „przegródkê“ i otwieram inn¹…
17.¤f5 ¥f8 18.¦fe1 h6 19. =2 -2), zasilon¹ Manfredem Mann- Przy tym wszystkim potrzebny jest
¦:e6+!! f:e6 20.£h5+ ¢d7 21. ke. Obok niego grali: Romuald tak¿e „twórczy niepokój“ - w ka¿dej
£f7+ ¢c6 22.£:e6+ ¢c7 23.¦c1+ Gr¹bczewski, Andrzej Sydor, Jan partii intensywnie szukamy czegoœ
£c5 (23...¥c5 24.£d6+) 24.£e5+ Za³êski, Tadeusz Dworak, Bogdan nowego, twórczego. Wy¿ej wymienio-
¢d7 25.¦:c5 ¥:c5 26.¥:d5 1-0 Olejarczyk, Marian Filipek, Janusz ne cechy odpowiadaj¹ raczej ludziom
Ziemacki, Jan Eberle i junior Dziar- nerwowym. W szachach potrzebna
Nie wszyscy czo³owi zawodnicy maga-Dzia³yñski. Wygrali Mannke i jest oczywiœcie dobra pamiêæ, chocia¿
klubu przyst¹pili do gry, co spotka- Olejarczyk. Zremisowali Gr¹bczew- mamy wielu dobrych szachistów o
ski i Filipek. s³abej pamiêci. Niew¹tpliwie nie-

magazyn SZACHISTA marzec 2012 21

Szachowe epizody AF (27)

zbêdna w szachach jest fantazja, po- wodników) mistrzostw Warszawy, ostatniej chwili. Po III rundzie wy-
lot oraz logika myœlenia. Szachy ma- Krakowa, £odzi i Œl¹ska, triumfato- kreœlono Woronieckiego, który
j¹ du¿y wp³yw na kszta³towanie pew- rzy MP 1960 Œliwa i Doda oraz „do- przegra³ dwie partie. W ten sposób
nych cech naszej umys³owoœci czy te¿ puszczeni przy zielonym stoliku“ Stefan Brzózka mia³ po dwóch run-
charakteru. Æwicz¹ pamiêæ, wyra- Tarnowski i Kostro. Niestety nie dach pó³tora punktu, a po III r. - tyl-
biaj¹ obiektywizm, zwalczaj¹ zarozu- mog³em graæ w finale mistrzostw ko po³ówkê! Podobnie Rafa³ Mar-
mia³oœæ i ucz¹… przegrywaæ. M³odzi stolicy, bo termin (11 X - 17 XI 1961) sza³ek po III rundzie mia³ 1,5 p., a po
ludzie - i nie tylko m³odzi - nie umie- pokrywa³ siê z olimpiad¹ , a miejsca IV tylko jeden punkt!
j¹ przegrywaæ, za³amuj¹ siê. Umieæ w finale wywalczyli Natan Borowski
znosiæ pora¿ki i wyci¹gaæ z nich od- i Andrzej Adamski po 10 p. (z 13), Na starcie wygra³em dwie partie
powiednie wnioski, to bardzo wa¿ne wyprzedzaj¹c Gawlikowskiego 10,5 i dwie zremisowa³em, ale nie by-
w szachach i w ¿yciu“. p., Gr¹bczewskiego, Marsza³ka i No- ³em zadowolony, bo nie wygra³em
wickiego po 10 p. takiej koñcówki.
Najdorf poda³ te¿ najlepsz¹ ów-
czesn¹ dziesi¹tkê œwiata: „Tal, Bo- Musia³em, wraz z 12 zawodnika- A. Filipowicz - W. Potempa
twinnik, Smys³ow, Keres, Petrosjan, mi pojechaæ do Krakowa. Obsada Pó³fina³ MP (2 r.), Kraków 1960,
Reshevsky, Gligoriæ, Szabo, Bronstein nie by³a silna, wiêc wydawa³o mi siê,
i Olafsson. Wielcy szachiœci, tak, jak i ¿e z awansem nie bêdzie k³opotów. XIIIIIIIIY
wielcy ludzie, zdarzaj¹ siê we wszyst- Naturalnie warunki gry i pobytu nie 9-+-mk-+-+0
kich narodowoœciach. Supremacja da³y siê pod ¿adnym wzglêdem po- 9+-+-+-+p0
szachistów radzieckich wynika z od- równaæ z Olimpiad¹ i mia³y spory 9-+-+-+p+0
powiedniego systemu szkolenia, ma- wp³yw na koñcowe wyniki. W ka¿- 9zpp+N+-+-0
sowoœci szachów, opieki w³adz sporto- dym razie sformu³owanie „skanda- 9-+-sn-zP-+0
wych i warunków ekonomiczno- liczna organizacja“ by³oby komple- 9zP-+-+-+-0
spo³ecznych. Bobby Fischer, wed³ug mentem dla organizatorów, bo orga- 9-zPP+-+P+0
mnie, nie mieœci siê jeszcze w pierw- nizacji w ogóle nie by³o! „Niespo- 9+K+-+-+-0
szej dziesi¹tce, jest to jednak¿e naj- dzianki“ przynios³a ju¿ pierwsza xiiiiiiiiy
wiêkszy obecnie, jeœli nie w ogóle ta- runda grana w ma³ej kawiarnianej
lent. Uwa¿am, ¿e nigdy nie bêdzie mi- salce „Cracovii“, w której równole- 30.c3 ¤e6 31.¢c2 ¢d7 32.b3?
strzem œwiata. Jak wiemy, wszyscy mi- gle odbywa³ siê bankiet klubowych Wygrywa³o 32.c4 ¢d6 33.¢c3 b:c4
strzowie œwiata lub g³ówni pretenden- dzia³aczy. Nie by³o ³atwo graæ, ale ja- (33...a4 34.¢b4) 34.¢:c4 a4 35.g3
ci do tego tytu³u, to ludzie o wielkiej koœ przetrwaliœmy tê rundê i na- ¤c5 36.¤c3 itd. 32...¢d6 33.c4
wiedzy i kulturze osobistej. Tych cech stêpn¹, w której wyst¹pi³o ju¿ 14 za- a4! 34.¢c3? Lepsze 34.g3 a:b3+ 35.
brakuje Fischerowi. Ten ch³opiec rzu- wodników, bo dopuszczono M. Wo- ¢:b3 ¤d4+ 36.¢b4 ¢c6 37.¤e3 b:c4
ci³ szko³ê i gra tylko w szachy“ ronieckiego (I kat.). Nasza radoœæ 38.¢:c4 ¤e2 39.¤f1+/-. 34...a:b3
trwa³a krótko. Po przyjœciu na III 35.¤e3 ¤:f4 36.c:b5 ¢c5 37.a4
Có¿, 12 lat póŸniej Robert Fi- rundê (30 XI) zastaliœmy salê za- b2 38.¢:b2 ¢b4 39.¢c2 (39.b6
scher, po wygraniu trzech meczów mkniêt¹. Wróciliœmy do hotelu, a po ¤d3+ 40.¢c2 ¤c5 41.¤d5+ ¢:a4 42.
pretendentów Markiem Tajmano- kolejnych dwóch dalszych dniach ¤f6 h5 43.¤e4 ¤b7=) 39...¤e6 40.
wem, Bentem Larsenem i Tigra- organizatorzy zorientowali siê, ¿e b6 ¤c5 41.¤d5+ ¢:a4 42.¢c3
nem Petrosjanem, ³atwo pokona³ rundy nie odbywaj¹ siê, zawodnicy ¢b5 43.¢d4 ¢c6 44.¤f6 h5 45.
Borysa Spasskiego w meczu o MŒ spokojnie czekaj¹ na III rundê i na ¤d5 Remis
w Reykjaviku, w 1972 roku. diety, których przez „niedopatrze-
nie“ nie wyp³acono. Warto dodaæ, ¿e Nie zrealizowa³em te¿ decyduj¹-
Raz na wozie, raz pod wozem… w owych czasach nie by³o nagród, cej przewagi w partii z póŸniej-
Pó³fina³ mistrzostw Polski ale organizatorzy pokrywali koszty szym zwyciêzc¹. Có¿, realizacji
pobytu i wy¿ywienia. przewagi pozycyjnej i materialnej
Kraków, 28 XI - 15 XII 1960 okaza³a siê moim s³abym punktem
Wreszcie 3 grudnia znaleziono sa- i temu problemowi poœwiêci³em
Kilka dni po wizycie Najdorfa, w lê w KS „£¹cznoœæ“ przy ul. Wester- wiele czasu w nastêpnym roku.
optymistycznym nastroju, jecha³em platte i wznowiono rozgrywki w go-
do Krakowa, aby kolejny raz awan- dzinach rannych, a sêdziowie Euge- Gambit królewski C36
sowaæ do fina³u MP. Zadanie wyda- niusz Bujak, Roman Szarzyñski i R.
wa³o siê proste, bo czterech pierw- Szeliñski otoczyli zawodników opie- A. Filipowicz - J. £achut, Pó³fi-
szych wchodzi³o do fina³u, a grano k¹, a ¿yczliw¹ postaw¹ naprawili w na³ MP (4 r.), Kraków 1960, 1.e4
dwa pó³fina³y w Krakowie i Lublinie jakimœ stopniu organizacyjne gafy. e5 2.f4 e:f4 3.¤f3 d5 4.e:d5 ¤f6
(awansowali Witkowski, Podolski, Na dobitek czêœæ rund organizowa- 5.¥b5+ ¥d7 6.¥c4 ¥d6 7.£e2+
Gabryœ i Gniot). Pozosta³e 10 no po po³udniu, oznajmiaj¹c to w
miejsc w MP, to zwyciêzcy (6 za-

22 magazyn SZACHISTA marzec 2012

Szachowe epizody AF (27)

£e7 8.£:e7+ ¢:e7 9.0-0 ¦e8 Budapeszt 1949. Alfred Tarnowski i Paul Benko
10.¦e1+ Po latach grano gorzej
10.¤c3 a6 11.a3 ¥g4 12.d4 ¤bd7 szybko odbi³em siê, uzyskuj¹c 2,5 Moje dwa remisy na finiszu u³a-
13.h3 ¥:f3 14.¦:f3 ¤b6 15.¥b3 ¦ad8 p. (z 3) i teoretycznie po XI run- twi³y ¿ycie konkurentom i znako-
16.¥d2 ¢f8 17.¦af1 ¤h5 18.a4 f6=, A. dzie mia³em miejsce w finale, dzie- micie finiszuj¹cy Jacek Bednarski
Berecz -A. Kovacs, Szeged 1998. l¹c III-IV miejsca. wyprzedzi³ mnie punktacj¹ Sonne-
10...¢f8 11.¦:e8+ ¥:e8 12.d4 borne-Bergera. Wyniki: £achut Jan
b5 13.¥b3 ¤bd7 14.a4 ¤b6 15. Obrona sycylijska B93 i Gr¹bczewski Romuald po 9 p. (z
a:b5 ¥:b5 16.¤bd2 ¥e2 17.c4 12); Brzózka Stefan 8 p.; Bednarski
¥b4 18.¤e5 a5 19.¢f2 ¥h5 20. A. Filipowicz - J. Pilot, Pó³fina³ Jacek i Filipowicz Andrzej po 7,5 p.;
¤df3 ¤e4+ 21.¢f1 f6 22.¤c6 ¥:f3 MP (11 r.), Kraków 1960, 1.e4 c5 Karpiñski Marek,Potempa Wies³aw
2.¤f3 d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 i Marsza³ek Rafa³ po 6 p.; Hoffmann
XIIIIIIIIY 5.¤c3 a6 6.f4 g6 7.¥e2 £c7 8. Rudolf i Kwaœniewski Zdzis³aw po 5
9r+-+-mk-+0 ¥e3 ¥g7 9.0-0 0-0 10.g4! e6 p.; Pilot Józef 4,5 p.; Knapik Józef
9+-zp-+-zpp0 (10...e5!? 11.¤b3) 11.g5 ¤e8 (11... 3,5 p.; Adasiak Leszek 1 p.
9-snN+-zp-+0 ¤fd7 12.f5 ¤e5 13.f6 ¥h8 14.£e1 h6
9zp-+P+-+-0 15.£h4 h5 16.¦ad1+/-, H. Lambert - Miniaturka zwyciêzcy pó³fina³u.
9-vlPzPnzp-+0 S. Puc, Jugos³awia 1950) 12.¥d3
9+L+-+l+-0 ¤c6 13.¤:c6 b:c6 14.f5 e:f5 15. Debiut goñca C24
9-zP-+-+PzP0 e:f5 g:f5 16.£h5 d5
9tR-vL-+K+-0 R. Gr¹bczewski - R. Marsza-
xiiiiiiiiy XIIIIIIIIY ³ek, Pó³fina³ MP, Kraków 1960
9r+l+ntrk+0 1.e4 e5 2.¥c4 ¤f6 3.d4 ¤:e4
23.¤:b4 ¥h5 (23...¥:g2+ 24. 9+-wq-+pvlp0 4.d:e5 c6 5.£e2 ¤c5 6.¤c3
¢:g2 a:b4 25.¦:a8+ ¤:a8 26.¥:f4 g5 9p+p+-+-+0 ¥e7 7.¥e3 0-0 8.0-0-0 b5 9.
27.¥c2 ¤d6 28.¥:d6+ c:d6 29. 9+-+p+pzPQ0 ¥:c5 ¥:c5 10.¥d3 ¤a6 11.¤e4
¥:h7+/-) 24.¤d3 g5 25.c5 ¤d7 9-+-+-+-+0 ¥e7 12.£h5 g6 13.£h6 ¤c5
26.¥a4 ¤b8 27.¥c2 f5 28.¤e5 9+-sNLvL-+-0 14.¤f3 ¤:e4 15.¥:e4 £e8 16.
¥e8 29.¥d3 ¤d7 30.¤:d7+ 9PzPP+-+-zP0 h4 f5 17.¥d3 £f7 18.h5 £g7
¥:d7 31.b4 ¤c3 Nieco lepsze 9tR-+-+RmK-0 19.h:g6 h:g6 20.£f4 a6 21.
31...a4 32.b5 ¢e7 33.¥a3+/-. 32. xiiiiiiiiy ¤g5 ¥:g5 22.£:g5 ¦e8 23.¦h6
¦:a5 ¦:a5 33.b:a5 ¤:d5 34.a6 ¦e6 24.¦dh1 ¥b7
¥c6 35.a7 ¤e7 36.¥a6? Zagra- 17.¦:f5!? d4 Silniejsze 17...¥:f5
ne na sekundach w strasznym nie- 18.¥:f5 h6 19.g:h6 ¥f6 20.¥d3 £e5 XIIIIIIIIY
doczasie. Wygrywa³o 36.¥d2 ¤c8 21.£:e5 ¥:e5 22.¥c5 ¥d6 23.¥d4 ze 9r+-+-+k+0
37.¥a5 ¤:a7 38.¥:c7 ¥d5 39.¥:f5 z³o¿on¹ pozycj¹. 18.¦e5 £atwo 9+l+p+-wq-0
¤c6 40.¥:h7 ¤:d4 41.¥d6+ itd. wygrywa³o 18.¦f6!! h6 (18...¤:f6 9p+p+r+ptR0
36...¢e8 37.¢f2 ¥a8 38.¥d2 19.g:f6 h6 20.f:g7) 19.¦:h6 f5 20. 9+p+-zPpwQ-0
¢d8 39.h4 (39.¥c3 ¤c8 40.¥c4 ¥c4+. 18...f5? Jeœli 18...h6, to 19. 9-+-+-+-+0
¤e7 41.¥e6+/-) 39...h6 40.h:g5 ¥:d4 (19.¥f4 d:c3 20.g:h6 c:b2 21. 9+-+L+-+-0
h:g5 Podpisa³em remis w ostat- h:g7 b:a1£+ 22.¢g2) 19...¥:e5 20. 9PzPP+-zPP+0
nich sekundach, nie wiedz¹c, ¿e £:h6 ¥:d4+ 21.¢h1 f5 22.¥c4+ ¦f7 9+-mK-+-+R0
wykona³em ju¿ 40 posuniêcie. 23.g6 itd.) 19.¦:e8 d:c3 20. xiiiiiiiiy
Mo¿na by³o jeszcze próbowaæ 41. ¥c4+ ¢h8 21.¦:f8+ ¥:f8 22.
¥c4 ¢d7 42.g3 f:g3+ 43.¢:g3 g4 44. ¥d4+ 1-0 25.¥:f5 g:f5 26.¦h8+ 1-0
¥f4 z szansami na sukces.

Przynios³o to brzemienne skut-
ki, bo kilku zawodników w turnie-
ju wyraŸnie ustêpowa³o czo³owej
pi¹tce i do awansu potrzebne by³y
przynajmniej 4 plusy.

Po kolejnych remisach, niepo-
trzebnie poœwiêci³em figurê Jacko-
wi Bednarskiemu, co zepchnê³o
mnie na dalsze miejsce. Jednak¿e

magazyn SZACHISTA marzec 2012 23

Szachowe epizody AF (27)

Moim ma³ym pocieszeniem by³a Alfred Tarnowski Poza gr¹ z kolegami szkolnymi, in-
pozycja pierwszego rezerwowego teresowa³ siê ksi¹¿kami i czasopi-
w finale MP 1961. W lutym 1961 Jako m³odzi gracze patrzyliœmy smami szachowymi. Jeszcze w
roku okaza³o sie jednak, ¿e ca³a na Tarnowskiego z podziwem, da- szkolnych czasach rozpocz¹³ studia
osiemnastka przyby³a do Katowic rz¹c go wielkim szacunkiem. Nazy- nad debiutami i od samego pocz¹t-
i MP ogl¹da³em w prasie. Trium- waliœmy go Szefem, zreszt¹ nie tyl- ku kariery stara³ siê znajdowaæ w
fowa³ Tarnowski Alfred 12 p. (z ko my. Pokolenie starsze od nas o analizach nowe drogi. Nic dziwne-
17), a za nim znaleŸli siê Œliwa 10 lat równie¿ tak mówi³o o nim i z go, ¿e czyni³ szybkie postêpy. Nie
Bogdan 11,5 p.; Drozd Ryszard 11 uwag¹ ws³uchiwa³o siê w jego nie- maj¹c konkurencji wœród rówieœni-
p.; Gr¹bczewski Romuald i Bednar- zwykle barwne historie, które snu³ ków zapisa³ siê do turnieju kore-
ski Jacek po 10,5 p.; Doda Zbigniew w trakcie analiz. Mówi³, ¿e pocho- spondencyjnego organizowanego
i Kostro Jerzy po 10 p. itd. dzi³ ze szlacheckiej rodziny i by³ przez lwowskiego „Szachistê“ i wy-
nieœlubnym synem hrabiego Tar- gra³ swoj¹ grupê. Po wybuchu II
Warto w tym miejscu powiedzieæ nowskiego. Twierdzi³ te¿, ¿e jako Wojny Œwiatowej 1 IX 1939 roku i
parê s³ów o Alfredzie Tarnow- ma³e dziecko wychowa³ siê wœród po ataku ZSRR na Polskê 17 IX 1939
skim (3 III 1917 - 24 XI 2003), któ- Cyganów, doskonale zna to œrodo- roku, znalaz³ siê po stronie radziec-
ry by³ wybitnym polskim szachist¹ wisko i ma tam wielu przyjació³. kiej i bra³ udzia³ w skromnym ¿yciu
w powojennym okresie. Reprezen- szachowym Lwowa, zdobywaj¹c co-
towa³ Polskê na czterech olimpia- Nikt nigdy nie weryfikowa³ tych raz wy¿sze kategorie radzieckie ka-
dach w latach 1952 (I szachowni- frapuj¹cych opowieœci, tym bar- tegorie.
ca), 1958 (II szach.), 1960 (III dziej, ¿e Szefa szanowano za wiele
szach.) i 1962 (IV szach.). By³ sil- praktycznych rad, jakich udziela³ W 1940 r. uzyska³ we Lwowie II
nym punktem zespo³u i zdoby³ w kolegom, zw³aszcza przy wyjaz- kategoriê, a potem, ju¿ w 1944 r. po
sumie 29,5 p. z 56 partii. dach zagranicznych. Mianowicie zakoñczeniu wojny na tamtym tere-
wiedzia³, jaki towar nale¿y wzi¹æ, nie - nawet I kat. radzieck¹. Obie te
Dwunastokrotnie gra³ w fina³ach aby mo¿na by³o go sprzedaæ i mieæ kategorie, podobnie jak analogiczne
MP w latach 1946-1966. Wielokrot- jakiekolwiek kieszonkowe. W cza- polskie, by³y w owych czasach bar-
nie plasowa³ siê w pierwszej ósem- sach wczesnego PRL na wszystkie dzo cenione, bowiem mia³o je nie-
ce. W 1949 roku zdoby³ wicemi- turnieje wyje¿d¿aliœmy z pustymi wielu szachistów. W wyniku repa-
strzostwo Polski, a upragniony ty- kieszeniami. Nasze z³otówki nie by- triacji w 1945 r. przenosi siê do Kra-
tu³ przypad³ mu dopiero w 1961 ro- ³y wymienialne, a zamiana w kraju kowa. Szybko sta³ siê tam jednym z
ku, kiedy mia³ ju¿ 44 lata. Mia³ kil- na tzw. „dewizy“ by³a niezwykle czo³owych szachistów miasta i zo-
ka niez³ych wystêpów miêdzynaro- trudna i rzadko koñczy³a siê sukce- sta³ delegowany w 1946 r. na pierw-
dowych w latach 50-ych, w Miê- sem. Szczytem wspania³omyœlno- sze powojenne MP do Sopotu, gdzie
dzyzdrojach, Bukareszcie, ale naj- œci w³adz PRL, w póŸniejszym okre- podzieli³ 7-9 miejsce.
milej wspomina³ swoj¹ grê we sie, by³a mo¿liwoœæ zakupu 10 USD
wspania³ym memoriale Dawida (s³ownie dziesiêciu dolarów USA!), Alfred Tarnowski by³ jedn¹ z
Przepiórki, w Szczawnie Zdroju w chocia¿ wymaga³o to sporo zacho- ciekawszych postaci w historii po-
1950 roku, w którym by³ najlep- du. Szef natomiast zawsze dyspo- wojennego ¿ycia szachowego. Tar-
szym z Polaków zajmuj¹c 11 miej- nowa³ gotówk¹ w zagranicznej wa- nowski by³ cenionym teoretykiem
sce. Wyprzedzili go wybitni szachi- lucie i s³u¿y³ nam pomoc¹. i zarazem trenerem. Jego ucznia-
œci: P. Keres, G. Barcza, L. Szabo, mi w jakimœ sensie byli Jacek Bed-
M. Tajmanow, I. Bondarewski, E. Pochodzi³ z Lwowa, gdzie zapo- narski, Witold Balcerowski i Kazi-
Geller, J. Foltys, J. Awerbach, C. zna³ siê z szachami w wieku 14 lat. mierz Steczkowski. Jako trener
Kottnauer i W. Simagin. by³ te¿ z ekip¹ polsk¹ na olimpia-
dzie w Moskwie w 1956 roku.
Alfred Tarnowski by³ ch³opem na
schwa³, cz³owiekiem potê¿nej po- Jak ju¿ wspomina³em pasjono-
stury, wa¿y³ dobrze ponad 100 kg. wa³ siê analizami partii i w swoim
Zawsze gra³ w szachy i analizowa³ z hotelowym pokoju, który stawa³
petem przyklejonym w k¹ciku ust, siê niekiedy zat³oczon¹ „œwietli-
tak, ¿e móg³ jednoczeœnie opowia- c¹“, przyjmowa³ wszystkich chêt-
daæ i zaci¹gaæ siê dymem. W trak- nych zawodników. Niektórzy za-
cie partii bardzo czêsto napiera³ ca- chodzili na kilka godzin, aby po-
³ym cia³em na stolik, co niekiedy s³uchaæ pasjonuj¹cych opowieœci i
wprawia³o go w ruch. W momen- przekomarzaæ siê w analizach. Po-
tach, gdy partner spacerowa³, wraz trafi³ ka¿d¹ partiê godzinami stu-
ze stolikiem „wêdrowa³“ po scenie. diowaæ i udowadniaæ swoje racje.

24 magazyn SZACHISTA marzec 2012

Szachowe epizody AF (27)

Mia³ jednak wpadkê ze s³ynnym
Samuelem Reshevskim..

Obrona merañska D46

1950 Szczawno Zdrój. Gedeon Barcza i Alfred Tarnowski S. Reshevsky - A. Tarnowski,
Olimpiada, Helsinki 1952, 1.d4 d5
W³aœnie na MP w Katowicach, w czy³ rundê, wygrywaj¹c czarnymi 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.¤c3 e6 5.e3
1961 r., Stefan Witkowski wraca³ po miniaturê! ¤bd7 6.¥d3 ¥d6 7.0-0 0-0 8.e4
pó³nocy do pokoju hotelowego i zo- d:c4 9.¥:c4 e5 10.¥g5 £e7 11.
baczy³ impulsywnego Witka Balce- Obrona merañska D46 ¦e1 a6 Teraz niespodziewanie na-
rowskiego wychodz¹cego z pokoju st¹pi³o „obojêtne“ 12. ¢h1! To „prze-
„Szefa“, trzymaj¹cego siê za g³owê, M. Tajmanow - A. Tarnowski, czekanie“, jakby strata tempa, wy-
z nieprzytomnym wzrokiem. Witek Szczawno Zdrój 1950, 1.d4 d5 2. tr¹ci³o Tarnowskiego z równowagi
powtarza³ sobie: „Bo¿e, ja dopiero ¤f3 ¤f6 3.c4 c6 4.¤c3 e6 5.e3 12...¦e8 13. ¥b3 h6 14.¥h4 b5
teraz zrozumia³em, jak ma³o wiem o ¤bd7 6.¥d3 ¥d6 7.e4 d:e4 8. 15.£d2 ¥b7 16.d:e5 ¤:e5 17.
szachach. Alfred mi udowodni³, ¿e ¤:e4 ¤:e4 9.¥:e4 e5 10.0-0 ¤d4 ¥c7 18. ¤f5 £d7 19.£e2
jestem kompletnie zielony“. e:d4 11.¥g5 Silniejsze jest 11. ¥d8 20.¦ad1 £c7 21.¤d6 ¦f8
£:d4 £f6 12.¥g5 £:d4 13.¤:d4 ¤c5 22.¥g3 ¤fd7 23.£h5 ¥f6
Zabawne, ¿e rok póŸniej, w Po- 14.¥f5 0-0 15.¦ad1 ¦e8 16.¥c2 ¥f8
znaniu w 1962 roku Witold Balce- 17.¥h4=, L. Brunon - L. Domingu- XIIIIIIIIY
rowski zdoby³ tytu³ mistrza Polski. ez, Santa Clara 2005. 11...f6 12. 9r+-+-trk+0
¤:d4 ¤e5 Do równej gry prowadzi- 9+lwqn+pzp-0
Szef rozkoszowa³ siê strategicz- ³o 12...f:g5 13.£h5+ ¢e7 14.¤f5+ ¢e6 9p+psN-vl-zp0
nymi ideami w wielu otwarciach i 15.¤:g7+ ¢f6 16.¤f5 ¥e5 17.£h6+ 9+p+-sn-+Q0
publikowa³ prace z zakresu teorii ¢f7 18.£h5+ ¢e6=) 13.¥h4 0-0 9-+-+P+-+0
debiutów. Zna³ dobrze partiê hisz- 14.¤f5 ¥c5 15. £b3 9+LsN-+-vL-0
pañsk¹, obronê s³owiañsk¹ i pó³- 9PzP-+-zPPzP0
merañsk¹, w której uwielbia³ pozy- XIIIIIIIIY 9+-+RtR-+K0
cje z czarnym goñcem na d6. 9r+lwq-trk+0 Xiiiiiiiiy
9zpp+-+-zpp0
Zabawny moment przytacza Ste- 9-+p+-zp-+0 24.¤:f7 ¦:f7 25.£:f7+ ¤:f7
fan Witkowski, który przyby³ do 9+-vl-snN+-0 26.¥:c7 ¤c5 27.¥:f7+ ¢:f7 28.
Szczawna Zdroju prosto z MP ju- 9-+P+L+-vL0 ¥b6 ¥:c3 29.b:c3 ¤a4 30.¦d7+
niorów, granych w 1950 roku w 9+Q+-+-+-0 1-0
Iwoniczu Zdroju. Podczas obiadu 9PzP-+-zPPzP0
zapyta³ Tarnowskiego: „Panie Al- 9tR-+-+RmK-0 Po partii, w relacji W³adys³awa
fredzie, dziœ Pañskim przeciwni- xiiiiiiiiy Litmanowicza: „Tarnowski wsta³ od
kiem jest lider turnieju. Czy nie boi stolika i powiedzia³ - to jest grajek!“
siê pan tego arcymistrza?“ 15...¥e6! 16.¦ad1 (16.£:b7
¦f7 17.£b3 ¥:c4-+) 16...£c8 17. By³ to najwiêkszy komplement w
Pan Alfred spojrza³ na mnie spo- £c2 g6! 18.¤d6 £c7 19.¥g3 ustach Szefa, który nie zniechêci³
kojnie i powiedzia³: „M³ody cz³owie- ¥:d6 20. c5 ¥e7 21.f4 f5 22. siê do ulubionej obrony i gra³ j¹ na-
ku, nie ma zawodników niepokona- ¦d6 ¥:d6 23.c:d6 £:d6 24.¦d1 dal. Powtarza³: „Na Reshevsky'ego nie
nych. Ja siê bojê tylko siebie“. Oka- £b4 0-1 wystarczy, ale na naszych fuszerków
za³o siê, ¿e jako pierwszy zakoñ- to a¿ nadto dobra obrona!“

Szachy by³y jego pasj¹ ¿yciow¹.
Alfred Tarnowski codziennie odwie-
dza³ klub szachowy, po wyzwoleniu
przy ul. Basztowej w Krakowie, póŸ-
niej na Rynku G³ównym. Grywa³ z
ka¿dym, który mia³ na to ochotê.
Nawet w partiach towarzyskich po-
trafi³ wy³uskiwaæ ciekawe pozycje i
godzinami je analizowaæ, niezale¿-
nie od klasy partnera.

magazyn SZACHISTA marzec 2012 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia dowlanej (wówczas tak¹ nosi³ na-
zwê) Politechniki Warszawskiej i
Szachowe epizody(28) wtedy otrzyma³em tytu³ magistra
in¿yniera budownictwa l¹dowego.

Politechnika Warszawska dwa powtarza³ - teoretycznie wygl¹- Prof. Hojarczyk mia³ ciêty dowcip
da piêknie, ale w praktyce z realiza- i wielkie doœwiadczenie ¿yciowe.
„Nie ma tego z³ego, co by na dobre cj¹ bêd¹ powa¿ne k³opoty. Wszyst- ¯artowa³, ¿e recenzenci prac dyplo-
nie wysz³o“. Nie znalaz³o siê miej- kie obliczenia sprawdza³ rêcznie, nie mowych rzadko je czytaj¹. Pisz¹ w
sca dla pierwszego rezerwowego u¿ywa³ ówczesnych maszynek do li- recenzjach tylko „klasyczne ogólni-
w finale MP, to chocia¿ zyska³em czenia czy nawet suwaków logaryt- ki“, pasuj¹ce do ka¿dego opracowa-
czas na dokoñczenie studiów i na- micznych, które teraz ca³kowicie nia. W celu weryfikacji ich pracy
pisanie dyplomowej pracy magi- znik³y ze wszystkich uczelni tech- najlepiej w³o¿yæ jakiœ banknot, ra-
sterskiej na temat projektowania nicznych, wyparte przez kalkulator- czej wy¿szej wartoœci, np. na stronie
hal o konstrukcji stalowej dla po- ki i komputery. Wszystkie oblicze- 81. Je¿eli pozostanie na tej stronie i
trzeb ciê¿kiego przemys³u. nia zapisywa³ o³ówkiem, a eleganc- nie bêdzie ¿adnego odzewu ze stro-
kie podpisy sk³ada³ zawsze wiecz- ny recenzenta, to znaczy, ¿e nawet
Pracê robi³em pod kierunkiem nym oryginalnym piórem. nie kartkowa³ pracy dyplomowej.
prof. Stefana Hojarczyka, by³ego kie-
rownika Katedry Konstrukcji Stalo- Zabawne, ¿e w³aœnie wtedy, w ro- Profesor Stefan Hojarczyk, jak do-
wych na wydziale Budownictwa ku 1961, pojawi³y siê w Polsce wiedzia³em siê wiele lat póŸniej, uro-
Przemys³owego. Pe³ni³ on te¿ funk- pierwsze d³ugopisy, przywo¿one z dzi³ siê 10 VIII 1900 r. w Wieliczce i
cjê dyrektora Banku Inwestycyjne- zagranicy. Wynalazek by³ znany od tam te¿ uczêszcza³ do Pañstwowej
go, który mieœci³ siê na rogu Alei Je- lat 40-ych XX wieku, ale praktycznie Szko³y Realnej. W 1970 roku obcho-
rozolimskich i Nowego Œwiatu. Pro- dopiero w po³owie lat 50-ych osi¹- dziliœmy na Politechnice Warszaw-
fesor Hojarczyk rzadko bywa³ na Po- gniêto odpowiedni¹ jakoœæ tuszu, skiej jubileusz jego 70-lecia. Mia³
litechnice, jedynie na wyk³adach i który w pierwszych latach rozlewa³ b³yskotliwe osi¹gniêcia in¿ynier-
egzaminach. Przyjmowa³ studentów siê i wsi¹ka³ w papier. W naszych skie. Bra³ udzia³ w projektowaniu i
w Banku przed rozpoczêciem pracy, szko³ach, w latach 60-ych, ucznio- kierowaniu takimi przedsiêwziêcia-
a czasem w mieszkaniu w Alejach wie mieli zakaz u¿ywania d³ugopi- mi, jak przesuniêcie koœcio³a na
Jerozolimskich pomiêdzy ulicami sów. Có¿, przekonanie do nowoœci Lesznie w latach 60-ych czy obrót
Marsza³kowsk¹ i Krucz¹. Zawsze grona nauczycielskiego, a przede Pa³acu Lubomirskich w 1970 roku.
podejmowa³ nas kaw¹ czy herbat¹ i wszystkim urzêdników Minister-
prowadzi³ o¿ywione rozmowy na stwa zawsze natrafia³o na opory. Mimo studiów, naturalnie nie za-
ró¿ne tematy in¿ynierskie i ¿yciowe. niedbywa³em szachów. Przychodzi-
Uczy³ przede wszystkim podejmo- Pracê magistersk¹ ukoñczy³em ³em do naszego klubu oraz do in-
wania decyzji i solidnoœci. Rozró¿- po kilku miesi¹cach, ale obronê i nych, doœæ licznych warszawskich
nia³ zagadnienia teoretyczne od egzamin mia³em dopiero w listo- klubów, jak choæby Drukarz czy Ma-
praktyki budowlanej. Nie raz, nie padzie na wydziale In¿ynierii Bu- raton, grywaj¹c blitze z czo³owymi
szachistami stolicy. Zreszt¹ w War-
szawie, w owych czasach, nie mo¿na
by³o narzekaæ na brak spotkañ sza-
chowych. By³y mecze miêdzy-
klubowe, miêdzymiastowe i miêdzy-
narodowe czy te¿ mistrzostwa Woj-
ska Polskiego, w których naturalnie
dominowali cywile, cz³onkowie woj-
skowych klubów. Zreszt¹ w tych
spotkaniach rozgrywano te¿ cieka-
we partie. Przyk³adem mo¿e byæ po-
jedynek pomiêdzy graczem I kat., a
mistrzem Polski juniorów do 20 lat.

Atak czterech pionków E76

Warszawa 1970. Jubileusz 70-lecia prof. Stefana Hojarczyka: Zdzis³aw Kubis - W³odzimierz
Rektor Politechniki Warszawskiej prof. dr hab. Mieczys³aw £ubiñski, docent mgr. in¿. Schmidt, DM Wojska Polskiego
1960, 1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.¤c3
Tadeusz Nawrot (w g³êbi), mgr. in¿. Urszula ¯uk i jubilat prof. Stefan Hojarczyk

20 magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2012

Szachowe epizody AF (28)

¥g7 4.e4 d6 5.f4 c5 6.d:c5 £a5
7.¥d2 £:c5

XIIIIIIIIY
9rsnl+k+-tr0
9zpp+-zppvlp0
9-+-zp-snp+0
9+-wq-+-+-0
9-+P+PzP-+0
9+-sN-+-+-0
9PzP-vL-+PzP0
9tR-+QmKLsNR0
xiiiiiiiiy

8.b4 £:b4 Po latach sprawdzi- W g³êbi: W³odzimierz Schmidt - Zdzis³aw Kubis,
³em, ¿e w partii A To³usz - C. Radu- bli¿ej Bogdan Pietrusiak - Czes³aw Krulisch
lescu, Bukareszt 1953 grano 8...£c6
9.¥d3 0-0 10.¤f3 ¥e6 11.¦c1 £d7 12. we Wroc³awiu w 1955 r. Graliœmy ¦:f8+ ¢h7 36.£c2+ g6-/+) 35.£:c1
0-0 ¥g4 13.h3 ¥:f3 14.£:f3 ¤c6 15.¤e2 tempem 2 godz./50 pos., co prak- (35.¦:f8+ ¢h7 36.£c2+ g6 37.£:f2
z przewag¹ bia³ych. 9.¤a4 £a3 10. tycznie nie wymaga³o dogrywek. £d1+ 38.¢g2 £g4+ 39.¢h1 £e4+ 40.
¥c1 Remis ¢g1 ¥e3=) 35...£h1+ 36.¢:f2
J. Bratoszewski - A. Filipowicz £:h2+ 37.¢e1 £e5+ 38.¢d2
Czwórmecz „Caissy“ Bydgoszcz 1961 £d6+ 39.¢c2 £d7?! Wygrywa³o
39...g5 40.£d2 b3+ 41.¢d1 £b6
Bydgoszcz, 25-26 II 1961 XIIIIIIIIY 42.£d8 £:d8+ 43.¦:d8 ¢g7 44.¦a8 g4
W koñcu lutego ekipa „Legionu“ 9-+r+-snk+0 45.¦:a5 g3 46.¢e1 ¤e6 itd. 40.¢b3
9+l+-+pzp-0 £d3+ 41.¢a2 £d7 42.£c6 £d2+
wyruszy³a do Bydgoszczy na towa- 9-+pwq-vl-zp0 43.£c2 £d6 44.£c5 £d2+ 45.
rzyski turniej dru¿ynowy (zespo³y 9zp-+-+-+-0 ¢b3 £d1+ 46.¢c4 £g4+ Remiso-
liczy³y 6 mê¿czyzn, kobietê i junio- 9Pzp-zPL+-+0 wa³o 46...£e2+ 47.¢d4 £d2+ 48.¢e4
ra), zorganizowany przez miejsco- 9+-+-wQN+-0 £e2+ 49.¢d5 £e6+ 50.¢d4 £g4+, ale
wy WKS „Caissa“. Mimo rezerwo- 9-zPR+-zPPzP0 postanowi³em zagraæ na „maksa“,
wego sk³adu ³atwo wygraliœmy 9+-tR-+-mK-0 na olbrzymi niedoczas przeciwnika.
czwórmecz: Legion 18,5 p. (z 24); xiiiiiiiiy 47.¢d3 £d7+?? Przegrywaj¹cy
Caissa 16,5 p., Budowlani Bydgoszcz ruch. le oceni³em sekundy na ze-
9,5 p. i Hetman Grudzi¹dz 4 p. W debiucie straci³em jakoœæ, ale garze. Potem ju¿ taka sytuacja w
nie przej¹³em siê tym. Nie wierzy- mojej praktyce nie zdarza³a siê. Po-
Rozegra³em ciekaw¹ partiê z sil- ³em, ¿e rywal jest w stanie zrealizo- œwiêci³em wiele czasu na kontrolê
nym kandydatem na mistrza Jerzym waæ tê przewagê i gra³em bardzo spadaj¹cych chor¹giewek. Godzina-
Bratoszewskim, który w swojej szybko. W tej pozycji zagra³ 26. mi siedzia³em z sekundnikiem i
karierze by³ dziesi¹ty w finale MP d5?! Po oczywistym 26.b3 czarne mierzy³em czas pozosta³y do koñca
przewa¿a³y. 26...c:d5 27.¦:c8 kontroli przy ró¿nych po³o¿eniach
Jerzy Bratoszewski d:e4! 28.¦8c7 ¥:b2 Sytuacja ule- chor¹giewek. 48.¢c4 £:a4 (48...
g³a radykalnej zmianie i powsta³a £g4+ 49.¢b5 ¢h7 50.¦:f8+-) 49.
z³o¿ona pozycja. 29.£c5 Po 29.¦:b7 ¦:f8+ ¢h7 50.£f5+ Zd¹¿y³! 1-0
¥:c1 30.£:e4 ¥g5 31.£c2 ¥f6 i czarne
nadal walcz¹. 29...£f4 30.¤d4 Je- Zrewan¿owa³em siê dwa lata póŸ-
œli 30.¦c4, to 30...¤e6 31.£b5 ¥c3! niej. Znów gra³em czarnymi i znów
32.¢h1 ¤:c7 33.£:b7 ¤e6 34.¦:e4 bez jakoœci.
£c1+ 35.¤g1 £c2 36.¦e2 £:a4 z wy-
równanymi szansami. 30...e3 31. Obrona Nimzowitscha E38
¤f3? (31.¦:b7 ¥:c1 32.¤f3 ¥d2=/+)
31...e:f2+ 32.¢f1 ¥:f3 33.g:f3 J. Bratoszewski - A. Filipowicz,
¥:c1 34.¦c8 £:f3 (34...¥e3 35. Warszawa 1963, 1.d4 ¤f6 2.c4 e6
3.¤c3 ¥b4 4.£c2 c5 5.e3 0-0

magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2012 21

Szachowe epizody AF (28)

6.¥d3 b6 Grano w owych czasach Warszawa 1961. Zarz¹d PZSzach. Stoj¹: Kazimierz Kuszewski, Janusz Ch¹dzyñski,
6...d5 7.¤f3 ¤c6 8.d:c5 £a5 9.¥d2 h6 Micha³ Skipietrow, Mieczys³aw Iskierko, Stefan Furs, Janusz Ziemacki
10.¦c1 £:c5 11.c:d5 ¤:d5 12.0-0 ¤:c3 i Eugeniusz Rysak, siedz¹: Franciszek Konarkowski, Jerzy Buchalski,
13.¥:c3 ¥:c3 14.£:c3+/=, R. Dwo- Ferdynand Herok, Romuald Frey, Jerzy Ar³amowski i Czes³aw B³aszczak
rzyñski - S. Brzózka, MP £ódŸ 1954.
7.d:c5 b:c5 8.¤f3 d5 9.0-0 Jerzy Bratoszewski doœæ szybko wicz Andrzej, Brzózka Stefan, Gr¹b-
¤bd7 10.c:d5 e:d5 11.b3 ¥b7 zakoñczy³ karierê szachow¹ i mia³ czewski Romuald, Podolski Horst,
12.¥b2 ¦c8 13.¦fd1 ¦e8 14.¥f5 wielkie osi¹gniêcia zawodowe. Zro- Balcerowski Witold, Schmidt W³odzi-
£e7!? 15.¤b5 a6?! Lepsze 15...d4. bi³ doktorat z dziedziny prawa, napi- mierz, Gromek Józef, Borowski Natan
16.¥:f6 ¤:f6 17.¥:c8 ¦:c8 18. sa³ wiele publikacji, by³ sêdzi¹ w i Adamski Andrzej. Utrzyma³em siê
¤c3?! Po 18.a3 ¥a5 19.b4 a:b5 20. Trybunale Stanu w latach 1982-1989 w Kadrze Narodowej przez nastêp-
b:a5 £c7 powstaje z³o¿ona pozycja. i tak¿e sêdzi¹ S¹du Najwy¿szego. ne 20 lat z niewielkimi przerwami.

XIIIIIIIIY Marzec i czêœæ kwietnia spêdzi- Dru¿ynowe mistrzostwa Polski
9-+r+-+k+0 ³em na przygotowaniu do DMP, bo-
9+l+-wqpzpp0 wiem znów w dru¿ynie „Legionu“ Wroc³aw, 23-30 IV 1961
9p+-+-sn-+0 gra³em na I desce. W miêdzyczasie
9+-zpp+-+-0 dowiedzia³em siê, ¿e decyzj¹ Zarz¹- Znów zawitaliœmy do piêknej sali
9-vl-+-+-+0 du PZSzach 8 IV 1961 roku zosta³em NOT-u, jak w 1960 roku. Obowi¹-
9+PsN-zPN+-0 zaliczony do Kadry Narodowej na zywa³ nieco zmieniony regulamin
9P+Q+-zPPzP0 rok 1961, która liczy³a 15 zawodni- DMP, który wynika³ z trudnej sytu-
9tR-+R+-mK-0 ków: Œliwa Bogdan, Tarnowski Al- acji szachów i sta³ych k³opotów fi-
xiiiiiiiiy fred, Doda Zbigniew, Drozd Ryszard, nansowych. Wiele klubów z tru-
Kostro Jerzy, Bednarski Jacek, Filipo- dem wysup³a³o œrodki na przys³a-
18...d4! 19.¤a4 d:e3 20.f:e3 nie dru¿yn na DMP, choæ bez za-
£:e3+ 21.£f2 £f4 Czarne maj¹
pe³n¹ rekompensatê za jakoœæ.
22.¦d3? ¥e4 23.£e3 £b8! 24.
¦dd1 ¦e8 25.£g5 c4! 26.£g3
(26.b:c4 ¥c2-/+) 26...£a7+ 27.
£f2 £e7 28.h3 ¥c6 29.¢h1 ¤e4
30.£c2 ¤g3+ 31.¢h2 ¥:f3 32.
g:f3 £c7! 33.£:c4 ¤f1+ 34.¢g1
£g3+ 35.¢:f1 £:f3+ 36.¢g1 £g3+
37.¢f1 £:h3+ 38.¢g1 £e3+ 39.
¢g2 £g5+ 40.¢f2 ¦e6 41. £:b4
(41.£:e6 f:e6 42.¦ac1 h5 z wygran¹
czarnych) 41...£f5+ 42.¢g3
¦g6+ 43.¢h4 £g5+ 0-1

Wroc³aw 1961. Micha³ Skipietrow otwiera DMP Hetman Wroc³aw: Stefan Witkowski, Lech Chrzanowski,
Siedz¹: Franciszek Konarkowski, Kazimierz Kuszewski, Zdzis³aw Kwaœniewski, Henryka Jochelson, Stanis³aw

Jerzy Ar³amowski i Czes³aw Krulisch Æwi¹ka³a, Czes³aw B³aszczak, Zbigniew Doda i Zbigniew Terlecki

22 magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2012

Szachowe epizody AF (28)

wodników rezerwowych. Liczni
szachiœci, nawet zaliczaj¹cy siê do
krajowej czo³ówki, wycofywali siê z
aktywnej gry.

Graliœmy trzy rundy i dogrywki AZS Kraków: Ryszard Czermiñski, Kazimierz Wojtasiewicz, Henryka Konarkowska,
w dwa dni, co praktycznie, przy Andrzej Karaœ, Ryszard Walker i W³odzimierz Jurkiewicz
tempie 40 pos./2h i po 20pos/1h w
dogrywce, wymaga³o minimum 7,5 p. (10); Galewicz Marian 7 p. mecze, a niektóre w niezwykle wy-
oœmiogodzinnego codziennego po- (10); Marciszewski Bronis³aw 2,5 p. sokim stosunku. Pokonaliœmy Le-
bytu na sali. W 1961 r. przyjecha³y (7); Czermiñski Ryszard 6,5 p.; Jur- cha Poznañ 7,5-0,5, a KKSz Kraków
wszystkie zespo³y i nie by³o wolnej kiewicz W³odzimierz 1 p. (3); i RKS Ursus po 6-2. Po raz drugi z
rundy, jak rok wczeœniej. Wolne dni Trzeszczkowski Andrzej 7 p.(10); rzêdu siêgnêliœmy po tytu³ mistrza
u nas mieli tylko Natan Borowski jun. G¹sior Mieczys³aw 0,5 p. (2); Polski, a dla mnie by³ to trzeci kolej-
oraz kobieta i junior, bo na tych sza- kob. Konarkowska Henrieta 7 p.; rez. ny udzia³ w mistrzowskim zespole.
chownicach mieliœmy silnych re- Karaœ Andrzej 4,5 p. (8); rez. Wojta- Dwie moje najciekawsze partie za-
zerwowych. Do takiej gry i pobytu siewicz Kazimierz 3,5 p. (7); rez. koñczy³y siê remisami, chocia¿
na salach przez 10 godzin dziennie Bia³y Stanis³aw (jun.) 2,5 p. (7); niewiele brakowa³o do zdobycia
by³em przyzwyczajony, podobnie Pawlak T. (jun.) 0 p.(2). 4. Start Ka- pe³nych punktów.
jak koledzy z zespo³u. towice 47 p.; 5. KKSz Kraków 47 p.;
6. Maraton Warszawa 46,5 p.; 7. Po- Obrona Caro-Kann C11
Zabawna sytuacja powsta³a po X goñ Wroc³aw 46,5 p.; 8. Pocztowiec
rundzie, granej przed po³udniem. Poznañ 39 p.; 9. AKS Chorzów 38,5 A. Filipowicz - K. Plater,
Mianowicie liczba od³o¿onych par- p.; 10. Start £ódŸ 38 p.; 11. Lech Po- DMP, Wroc³aw 1961, 1.e4 c6 2.d4
tii z rund VIII - X wynosi³a, ni mniej, znañ 34,5 p.; 12. RKS Ursus 31 p. d5 3.f3 e6 4.¤c3 ¤f6 5.e5 ¤fd7
ni wiêcej, tylko 44!! Nikt w gruncie 6.f4 c5 7.¤f3 ¤c6 8.¥e3 £b6 9.
rzeczy nie zna³ pozycji zespo³u, a Dominacja naszej dru¿yny by³a £d2 £:b2 10.¦b1 £a3 11.¥e2 a6
przecie¿ obok walki o medale a¿ oczywista. Wygraliœmy wszystkie 12.0-0 c:d4 13.¤:d4 ¤:d4 14.
trzy zespo³y opuszcza³y ligê. Po do-
grywkach okaza³o siê, ¿e z³ote me- KKSz Kraków: Czes³aw Jêdrzejek, Edward Knapczyk, Zbigniew Wêglowski, Orest
dale mamy ju¿ w kieszeni, ale jako S³obodzian, Anna Jurczyñska, Eugeniusz Tkacz, Kazimierz WoŸniak i Kazimierz Gdañski
lider wprowadzi³em w zespole za-
sadê - nale¿y pokonaæ wszystkich
rywali wysoko, aby nas szanowali i
bali siê w kolejnych DMP!! Nikt z
nas nie myœla³ o ugodowej ostatniej
rundzie i pokonaliœmy silny „Start“
Katowice 5-3.

Wyniki XVII DMP 1961: 1. Le-
gion Warszawa 58 p. z 88: Filipo-
wicz Andrzej 5,5 p.; Szukszta Janusz
7,5 p.; Pytlakowski Andrzej 6,5 p.;
Gawlikowski Stanis³aw 6,5 p.;
Adamski Andrzej 10 p.; Borowski
Natan 4,5 p. (z 7); jun. Adamski Jan
6 p. (7); kob. Litmanowicz Miros³a-
wa 3,5 p. (8); rez. Marsza³ek Rafa³
3,5 p. (4); Zieliñski Antoni (jun.) 2
p. (4); i Szota Jolanta (kob) 2,5 p.
(3). 2. Hetman Wroc³aw 52,5 p.:
Doda Zbigniew 7,5 p.; B³aszczak Cze-
s³aw 5 p.; Witkowski Stefan 6 p.; Ter-
lecki Zbigniew 6,5 p.; Chrzanowski
Leszek 8,5 p.; Æwi¹ka³a Stanis³aw 8
p.; jun. Kwaœniewski Zdzis³aw 6,5 p.;
kob. Jochelson Henryka 4,5 p.; 3.
AZS Kraków 49,5 p.: Kostro Jerzy

magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2012 23

Szachowe epizody AF (28)

Obrona skandynawska B01

Maraton Warszawa: Bogdan Olejarczyk, Andrzej Klechniowski, Marian Filipek, A. Filipowicz - Z. Doda, DMP,
Romana Sobolewska, Wojciech Zabierzañski, Romuald Gr¹bczewski i Jan Za³êski Wroc³aw 1961, 1.e4 d5 2.e:d5
¤f6 3.¥b5+ ¤bd7 4.¥e2?! Zabaw-
¥:d4 ¥c5 15.¢h1 ¥:d4 16.£:d4 30.¦e1 £g5 31.£:d4 ¦e8 32.¦ef1 b5 ne!? Zbyszek zwykle grywa³ 4...
£c5 17.£d3 0-0 18.¦f3 f5 19. 33.¦g3 £h6 (33...£e5 34.£h4+-) 34. ¥d7, na co odpowiada³o siê w³aœnie
e:f6 ¤:f6 20.¤a4 £c7 21.¤b6 £f2 ¦f8 35.¦f3 z przewag¹ bia³ych. 5.¥e2 lub 5.¥c4. By³em przekonany,
¦b8 22.c4 ¦d8 23.£b3 d4 24. 29...¥g4 30.¦3f2 Lepsze 30.¦f7, ¿e Doda postawi³ na d7 goñca i
¥d3 e5 25.¤d5 ¤:d5 26.c:d5 ale po 30…¥e2 31.¥:e2 £:e2 32. schwyci³em za goñca cofaj¹c na e2.
¢h8 27.f:e5 £:e5 28.¦bf1 ¥d7 £:b8 £:f1+ 33.¦:f1 ¦:b8 34.h3 ¦d8 4...¤:d5 5.d4 ¤7f6 Wiele lat póŸ-
35.¦f4 g5 36.¦:d4 ¢g7 37.¢h2 ¢f6 niej powtórzono „mój wariant“, ale
XIIIIIIIIY 38.¦a4 ¦d6 39.¦a5 ¢e5 40.¢g3 h5 grano 5...e5 6.c4 ¥b4+ 7.¥d2 ¥:d2+
9-tr-tr-+-mk0 41.¢f3 ¦:d5 42.¦:a6 ¦d3+ 43.¢e2 8.£:d2 ¤f4 9.¥f1 £f6 10.¤e2 ¤:e2
9+p+l+-zpp0 ¦c3 44.a4 ¦a3 45.a5 te¿ partia za- 11.d:e5 ¤:e5 12.¥:e2 ¥e6 13.£c3 0-0-0
9p+-+-+-+0 koñczy³aby siê remisem. 30...g6 14.¤d2 ¤d3+ 15.¥:d3 £:c3 16.b:c3
9+-+Pwq-+-0 31.£:a6 ¦:d5 32.¦f7 ¦d7 33. ¦:d3 -+, E. Rodriguez Guerrero - L.
9-+-zp-+-+0 ¦7f2 (33.¦7f4 ¦d6 34.£c4) 33... Comas Fabrego, Mataro 2004.
9+Q+L+R+-0 ¦d6 34.£c4 ¦c8 35.¦f8+ ¦:f8 6.¤f3 ¥f5 7.a3 e6 8.c4 ¤b6
9P+-+-+PzP0 36.¦:f8+ ¢g7 37.£g8+ ¢h6 38. 9.¤c3 ¥e7 10.0-0 0-0 11. h3
9+-+-+R+K0 ¦f7 £e1+ 39.¦f1 Naturalnie nie ¤e4 12.¥e3 ¥f6 13.£b3 a5
xiiiiiiiiy wolno 39.¥f1? ¢g5 40.£:h7?? ¥f5 14.a4 ¤:c3 15.b:c3 £e7 16.¥f4
41.¢g1 £e3+ 42.¢h1 d3 i czarne ¥e4 17.¦fe1 ¥c6 18.¤e5 ¥:e5
29.£:b7?! Silniejsze 29.£b4! ¢g8 wygrywaj¹. 39...£e7 40.¦f7 £e1+ 19.¥:e5 £d7 20.¥d1 f6 21.¥g3
41.¦f1 Remis f5 22. ¥e5 £f7 23.¢h2 ¦ac8

XIIIIIIIIY
9-+r+-trk+0
9+pzp-+qzpp0
9-snl+p+-+0
9zp-+-vLp+-0
9P+PzP-+-+0
9+QzP-+-+P0
9-+-+-zPPmK0
9tR-+LtR-+-0
xiiiiiiiiy

24.¥f3?! ¥:f3 25.g:f3 £h5 26.
¦g1 ¦f7 27.¦g3 £h6 28.¦ag1 g6
29.c5 ¤d5 30.£:b7 ¦cf8 31.£a6
Du¿e szanse na wygran¹ dawa³o 31.
f4! ¤:f4 32.£a6 ¤h5 33.¦g5 ¤f6 34.
¥:f6 ¦:f6 35.£:a5 itd. 31...¦e7 32.
£:a5 £d2 33.¦1g2 ¢f7 34.f4
¤:f4 35.¥:f4 £:f4 36.£a6 (36.£b5
¦d8 37.c6 e5 38.d5 e4 39.£c5 ¦a8
40.a5+/=) 36...¦b8 37.£e2 c6
38.¦g1 ¦a8 39.¦a1 ¦ea7 40.
¦e1 ¦e7 41.¦a1 Remis

Pocztowiec Poznañ: J. Osiad³y, Leszek Tarkowski, M. Cholewo, L. Nochelski, Uroczystoœæ zakoñczenia DMP
Józefa Ma³olepsza, W³odzimierz Schmidt, Marek Karpiñski, Zbigniew Czajka, by³a po³¹czona z jubileuszem XV-
lecia Dolnoœl¹skiego Zwi¹zku Sza-
D. Koralewski i Adam Miêsowicz chowego. Uœwietni³ j¹ pokaz ¿y-
wych szachów. Wroc³awianie byli
bardzo zadowoleni ze srebrnego
medalu „Hetmana“.

24 magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2012

Szachowe epizody AF (28)

„Robaczki“ Warszawa: Stanis³aw Gawlikowski, Blitz: „Start“ £ódŸ: Jan Gadaliñski, Marek Fija³kowski,
Andrzej Filipowicz i Andrzej Adamski, Andrzej Karnkowski i Witold Balcerowski

Drug¹ niespodziank¹ by³ br¹zo- c6 i dotar³ do b7. Wtedy praw¹ rê- (8 dru¿yn), w nag³oœnionej og³asza-
wy medal AZS Kraków, który gra³ k¹, z b³yskiem triumfu w oczach, no kibicom, ¿e na czele znajduj¹ siê
pod dowództwem niezawodnego chwyci³ goñca g2 i pobi³ czarnego „Robaczki“ z Warszawy, a potem wy-
Ryszarda Walkera. goñca na b7. Partia spokojnie to- mieniano „Start“ £ódŸ, „Start“ Kato-
czy³a siê dalej i zakoñczy³a siê bez wice i inne renomowane zespo³y, co
Ka¿dy turniej kreuje ró¿ne incydentu. budzi³o œmiech i powszechne zdzi-
anegdotyczne sytuacje. Na jedn¹ z wienie przyby³ych licznych kibiców.
popo³udniowych rund Józef Gro- Nastêpnego dnia po DMP, 1 ma-
mek, za³amany przedpo³udniow¹ ja 1961, rozegrano tradycyjny dru- Niestety zawiedliœmy w ostatniej
pora¿k¹, przyszed³ w stanie wska- ¿ynowy turniej b³yskawiczny o Pu- rundzie i ust¹piliœmy ³ódzkiej dru-
zuj¹cym. Zachowywa³ siê bez za- char „Gazety Robotniczej“. Dru¿y- ¿ynie punktami meczowymi:
rzutu, jak zwykle, wiêc osoby po- ny 4-osobowe mo¿na by³o zesta- „Start“ £ódŸ 17,5 p. (z 28), „Robacz-
stronne nie by³y w stanie niczego wiaæ w dowolny sposób. ki“ Warszawa 17,5 p.; „Start“ Kato-
zauwa¿yæ. Zacz¹³ od c4, postawi³ wice 14,5 p.; „Energetyk“ Wroc³aw
domek ¤f3, g3 i ¥g2 i stara³ siê wy- Czêœæ zawodników „Legionu“ 14,5 p.; „Maraton“ Warszawa 12,5
konywaæ krótkie posuniêcia na musia³a wyjechaæ, wiêc uzupe³nili- p.; AKS Chorzów 12 p.; „Hetman“
swojej po³owie szachownicy. Pro- œmy sk³ad Romanem Gr¹bczew- Wroc³aw I 12 p. i „Hetman“ Wro-
blem powsta³, gdy w pewnym mo- skim, który wymyœli³ oryginaln¹ na- c³aw 11,5 p.:
mencie trzeba by³o wymieniæ goñ- zwê zespo³u: „Robaczki“ Warsza-
ca na polu b7. Palcem wskazuj¹- wa (Gawlikowski, Filipowicz, A. Ówczesne skromne rzeczowe na-
cym lewej rêki przejecha³ po d³u- Adamski i Gr¹bczewski). Eliminacje grody w postaci ekspresów do kawy
giej diagonali, po polach f3, e4, d5, przeszliœmy bez k³opotu, a w finale i teczek widaæ na zdjêciach.

Graj¹ „Robaczki“ Warszawa: Romuald Gr¹bczewski, Andrzej Adamski, „Robaczki“: Romuald Gr¹bczewski
Andrzej Filipowicz i Stanis³aw Gawlikowski (stoi) i Stanis³aw Gawlikowski

magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2012 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia by³ wspania³ym miejscem spotkañ
szachistów, ciesz¹cym siê wówczas
Szachowe epizody(29) wielkim powodzeniem.

VI Mistrzostwa wspó³udziale Stefana Witkowskie- Warto przypomnieæ, ¿e PKiN
Wojska Polskiego go. By³y te¿ symultany w wykona- wybudowano w latach 1952-1955,
niu czo³owych polskich szachistów, z woli Józefa Stalina, „jako dar na-
Warszawa, maj i czerwiec 1961 w których mia³em te¿ swój udzia³. rodu radzieckiego dla narodu pol-
skiego“. Wysokoœæ budynku - 187
Po krótkiej przerwie po wroc³aw- Naturalnie w gronie uczestników m (z iglic¹ a¿ 230 m). W tym miej-
skich DMP, w po³owie maja wystar- „Z³otej Wie¿y“ by³o wielu znanych scu, po wojnie, by³y tylko pojedyn-
towa³em w pó³fina³ach mistrzostw zawodników i dzia³aczy: jak Hanna cze domy i kupa gruzu. Przez owe
Wojska Polskiego. Naturalnie grali Jagodziñska, Apolonia Litwiñska, zwa³y gruzu, wydeptanymi œcie¿-
przewa¿nie cywile, cz³onkowie klu- Halina Maziarka, El¿bieta Sosnow- kami, wraca³em ze szko³y, nie raz
bów wojskowych, mo¿e w myœl zna- ska, Grzegorz £ukasiewicz, Luto- odwiedzaj¹c kolegê w jednym z
nego od lat powiedzenia: „Nie matu- s³aw Manasterski, Dionizy Barwiñ- ocala³ych budynków, chyba przy
ra, lecz chêæ szczera zrobi z ciebie ofi- ski, Karol Pinkas, Ryszard Skrobek, Z³otej 41, tu¿ przy ul. Emilii Plater.
cera“, które by³o pogardliwym w Zbigniew Tyszkiewicz, Romuald
stosunku do oficerów, ale w jakimœ Kuœnierz czy Józef Gromek. Podob- W paŸdzierniku 1957 roku grano
stopniu pasuje do selekcji zawodni- nie, jak w innych zrzeszeniach, tak i w PKiN fina³ MP: Plater 12,5 p. (z
ków naszego turnieju. Uczestnicy tutaj wielu uczestników nie mia³o 17); Œliwa 11,5 p.; Kostro 11 p.; Szu-
turnieju stali siê ¿o³nierzami przez nic wspólnego z szachami wiejski- kszta, Brzózka, Gromek, Solecki,
przynale¿noœæ do klubu „Legion“ i mi, tylko nale¿a³o do LZS. Dworzyñski i Branicki po 10 p.; Wit-
innych wojskowych klubów. Inna kowski i Dziêcio³owski po 9,5 p. Aku-
rzecz, ¿e praktycznie ka¿dy z Oczywiœcie, nie brakowa³o ¿artów rat wtedy (2 - 5 X 1957) wybuch³y w
uczestników przechodzi³ obowi¹z- odnoœnie niektórych zawodników Warszawie rozruchy studenckie i
kow¹ s³u¿bê wojskow¹ lub w czasie LZS. Cytowano dowcip o studencie, m³odzie¿owe „Warszawski PaŸ-
studiów jej namiastkê. który przyjecha³ na praktykê do dziernik '57“, zwane wtedy „za-
PGR (Pañstwowe Gospodarstwo mieszkami“, w proteœcie przeciwko
Zreszt¹, nie byliœmy wyj¹tkiem. Rolne) i dosta³ do dyspozycji brycz- kolejnemu ograniczeniu wolnoœci
W owych latach, jak ju¿ wspomina- kê i konia. Nastêpnego dnia zaprzê- przez likwidacjê pisma „Po prostu“.
³em, niezwykle popularne by³y mi- ga konia ³bem do orczyka. Wtedy Naturalnie by³y brutalnie t³umione
strzostwa Zrzeszeñ Sportowych i starszy mê¿zyzna mówi mu, ¿e przez „ch³opców z Goleniowa“, czyli
organizacji m³odzie¿owych. Bardzo zaprzêga siê odwrotnie. Na co wyszkolone oddzia³y Milicji Obywa-
rozwiniête by³y rozgrywki Ludo- student odpowiada: „A sk¹d pan wie, telskiej. Czwartego dnia m³odzie¿
wych Zespo³ów Sportowych po- w któr¹ stronê chcê jechaæ?“. dotar³a pod PKiN. Nasi beztroscy
wsta³ych w 1946 roku, pod nazw¹ szachiœci, chyba po trzeciej, czy po
„O Z³ot¹ Wie¿ê“, które gromadzi³y By³y te¿ rozgrywki m³odzie¿o- czwartej rundzie, jak zwykle nie
na starcie tysi¹ce wiejskich szachi- wych organizacji, przyk³adowo mi- zdaj¹c sobie sprawy z tego, co dzie-
stów. Te turnieje rozkrêci³ Romuald strzostwa ZMS (Zwi¹zek M³odzie- je siê wokó³ nich, wyszli z rundy
Frey, który w latach 1960-1963 by³ ¿y Socjalistycznej) i ZMW (Zwi¹- dyskutuj¹c o rozegranych partiach i
wiceprezesem ds. organizacyjnych zek M³odzie¿y Wiejskiej). W prasie wpadli w uciekaj¹cy t³um, bity pa³-
PZSzach, a potem w latach 70-ych pisano, ¿e w eliminacjach wziê³o kami. Stefan Witkowski kiedyœ
sekretarzem generalnym. „Z³ota udzia³ blisko 46 tys. m³odych sza- wspomina³, ¿e Józek Gromek dosta³
Wie¿a“ w formie masowych rozgry- chistów, ale w tamtych czasach (i pa³k¹, ale szczêœliwie uda³o siê ca³ej
wek wiejskich wystartowa³a w la- nie tylko!) wiêkszoœæ danych staty- grupce wróciæ do Pa³acu i tam prze-
tach 1958-1959, a fina³y centralne stycznych by³a brana z sufitu. W czekaæ kilka godzin i dopiero po
pojawi³y siê w 1966 roku i by³y orga- ka¿dym razie w finale tych rozgry- uspokojeniu wyjœæ na miasto, z ryzy-
nizowane w piêknych wnêtrzach wek, granych tu¿ przed DMP 1961 kownym przejœciem obok stoj¹cych
wielu wspania³ych pa³aców, m.in. w roku, wyst¹pi³o kilku znanych za- milicjantów.
Wilanowie, Malborku, ¯aganiu, By- wodników. Rozgrywki toczy³y siê w
towie, £añcucie, Ksi¹¿u, Starej Wsi Centralnym Klubie Szachowym, W ka¿dym razie w okresie fina³u
(Pa³ac Radziwi³ów), S³upsku i Cie- który przez kilka ³adnych lat (ko- mistrzostw ZMS i ZMW (10-15 IV
szynie. Towarzyszy³y im widowiska niec 1960 do pocz¹tków 1963) mie- 1961) by³y ju¿ inne czasy i walczono
¿ywych szachów odtwarzaj¹ce hi- œci³ siê centralnym miejscu w War- tylko na szachownicach. Walka o
storyczne bitwy i potyczki znane w szawie, w Pa³acu Kultury i Nauki i prymat toczy³a siê pomiêdzy obroñ-
okolicach i re¿yserowane przy c¹ tytu³u Stanis³awem Kornasiewi-
czem i dwukrotnym mistrzem ju-

20 magazyn SZACHISTA maj 2012

Szachowe epizody AF (29)

Wroc³aw 1961. Stanis³aw Kornasiewicz i Józef Gromek Warszawa 1961. Andrzej Filipowicz i Stanis³aw Gozdowski

niorów W³odzimierzem Schmid- Mia³em na koncie dwie minia- e6 2.d4 d5 3.¤d2 ¤c6 4.¤gf3
tem. Ostatecznie zadecydowa³a turki, grane w „romantycznym“ d:e4 5.¤:e4 ¥d6 6.¥d3 ¥d7 7.c3
bezpoœrednia partia, któr¹ wygra³ stylu, ale œwietle rywali z II kate- ¤ge7 8.0-0 0-0 9.¤:d6 c:d6 10.
Schmidt. Wyniki: W³odzimierz gori¹, nie by³o to nic dziwnego. ¥f4 ¥e8
Schmidt 7 p. (z 9); Jerzy Kot i Stani-
s³aw Kornasiewicz po 6,5 p.; Jan Za- Obrona Philidora C41 XIIIIIIIIY
³êski 6 p.; Maksymilian Radziejewski 9r+-wqltrk+0
5 p.; Zygmunt Nowak i Jan Górski po A. Filipowicz - B. Ma³ek, pó³f. 9zpp+-snpzpp0
3,5 p.; Stanis³aw Sikora i Piotr Ga- mistrz. WP, Warszawa 1961, 1.e4 9-+nzpp+-+0
³¹zka po 2,5 p. i Tadeusz Lipski 2 p. e5 2.¤f3 d6 3.d4 e:d4 4.¥c4 9+-+-+-+-0
¥g4 5.c3 ¤f6 6.£b3 9-+-zP-vL-+0
Rozgrywki o mistrzostwo WP roz- 9+-zPL+N+-0
poczê³y siê od pó³fina³ów. W war- XIIIIIIIIY 9PzP-+-zPPzP0
szawskim pó³finale (15-25 V 1961), 9rsn-wqkvl-tr0 9tR-+Q+RmK-0
znacznie silniejszym, 17 zawodni- 9zppzp-+pzpp0 xiiiiiiiiy
ków walczy³o o 10 miejsc, a w rów- 9-+-zp-sn-+0
nolegle granym bydgoskim, znacz- 9+-+-+-+-0 11.¥:h7+ ¢:h7 12.¤g5+ ¢g6
nie s³abszym tylko o 6 miejsc. Natu- 9-+LzpP+l+0 13.£g4 f5 14.£g3 ¢f6 15.¥:d6
ralnie wiêkszoœæ partii w Warszawie 9+QzP-+N+-0 £:d6 Grozi³o 16.¥e5+. 16.¤h7+
koñczy³a siê szybkimi remisami, 9PzP-+-zPPzP0 ¢f7 17.£:d6 ¦d8 18.£g3 ¦g8
tym bardziej, ¿e graliœmy dwie run- 9tRNvL-mK-+R0 19.¤g5+ ¢f6 20.¦fe1 ¥d7 21.f4
dy dziennie tempem 40pos./2h+ xiiiiiiiiy ¤g6 22.¤:e6 ¥:e6 23.¦:e6+ ¢:e6
20pos./1h w dogrywkach. 24.£:g6+ ¢d7 25.£:f5+ 1-0
6...¥:f3 W tej pozycji 44 lata póŸ-
Eliminacje potraktowa³em, jako niej, na openie w Lipsku, w Niem- Fina³ VI Mistrzostw Wojska
formê treningu. Postanowi³em nie czech, w 2005 r., grano: 6...£e7 Polskiego (10-20 VI 1961) zosta³ ro-
tylko wypróbowaæ nowe warianty 7.¥:f7+ ¢d8 (7...£:f7 8.£:b7 ¥:f3 9. zegrany w naszym lokalu, w Klubie
debiutowe, ale te¿ sprawdziæ umie- g:f3 ¤bd7 10.£:a8+ +-) 8.0-0 ¥:f3 9. Oficerskim przy Al. Niepodleg³oœci
jêtnoœæ gry w niedoczasach na g:f3 c6 i po ¥e6 bia³e zachowywa³y 141. Graliœmy 5 rund i dogrywki w
ostatnich sekundach, np. 15 posu- lepsz¹ grê. 7.¥:f7+ ¢d7 8.£e6+ 3 dni, analogicznym tempem, jak w
niêæ na ostatni¹ minutê. Przynios³o ¢c6 9.g:f3 £e7 10.£c4+ (10.£b3! pó³finale. Obsada by³a silna, nie
to dwie pora¿ki w pierwszych ¢d7 11.£:b7) 10...¢d7 11.c:d4 ustêpowa³a fina³owi mistrzostw sto-
dwóch rundach, wiêc dalsze rundy ¤:e4 12. f:e4 £:e4+ 13.¢d2 £:h1 licy. Niespodziewanie rozdano na-
musia³em potraktowaæ powa¿nie i z 14.£e6+ ¢c6 15.¥e8+ 1-0 wet siedem skromnych nagród pie-
nastêpnych 14 partii uzyska³em 11 niênych, co wówczas by³o ewene-
p. (w sumie z 16 partii). Uplasowa- Obrona francuska C03 mentem. Wyniki: Andrzej Adamski
³em siê na 7-8 miejscu. Triumfowa- 12,5 p. (15); Andrzej Filipowicz 12
li bez pora¿ki Stanis³aw Gawlikow- A. Filipowicz - Z. £atko, pó³f. p.; Lutos³aw Manasterski 11 p.; Sta-
ski i Janusz Szukszta po 12,5 p. i mistrz. WP, Warszawa 1961, 1.e4 nis³aw Gawlikowski 10,5 p.; Antoni
Andrzej Adamski 12 p.

magazyn SZACHISTA maj 2012 21

Szachowe epizody AF (29)

32.¦g1 ¤:f3 33.£e6 ¤:g1 34.£e7
£e4+ 35.¢:g1 ¥d4+ 0-1

Warszawa 1961. Czes³aw Krulisch i Andrzej Filipowicz A. Filipowicz - A. Adamski
Mistrz. WP, Warszawa 1961
Potempa 9,5 p.; Tadeusz Karasek i 0-0 7.¤ge2 £e8 8.0-0 d6 9.¦b1
Janusz Szukszta po 8,5 p.; Jan Ko- Bia³e mog³y zaostrzyæ grê po 9.d4 XIIIIIIIIY
œmicki 7,5 p.; Stanis³aw Gozdowski 7 ¥b6 10.¤a4 ¥d7 11.c5 z równ¹ gr¹ 9-+-+r+k+0
p.; Jerzy Dreszer i Jan Lipowczan po 6 po 11...d:c5 12.d:c5 ¥a5, bo s³abe te- 9+pzpl+pzpp0
p.; Adam Grynszpan 5,5 p.; Tomasz raz 13.£b3+ ¦f7 14.£:b7 e4 15.a3 ¦b8 9-vl-zp-+-+0
Murat i Zdzis³aw Kubis po 4,5 p.; 16.£a6 ¥c8 17.£c4 ¤e5 18.£c2 ¥a6 z 9+-+P+-+-0
Edward Wisniewski 3,5 p. i Czes³aw inicjatyw¹ czarnych. 9...a5 10.a3 9-zP-+-+-+0
Krulisch 3 p. Sêdziowali Mieczys³aw £h5 11.¤d5 ¤:d5 12.¥:d5+ ¢h8 9+-+LzP-+-0
Wo³owicz i Arno Gayer 13.¤c3 £g6! Po wymianie hetma- 9-+-mK-zPPzP0
nów pozycja bia³ych jest lepsza z 9vL-tR-+-+-0
Mistrzostwa by³y szeroko opisa- uwagi na kontrolê pól d5 i b5. xiiiiiiiiy
ne w prasie. Zreszt¹ w owym cza- 14.¥g2
sie o szachach pisano w 12 dzien- 21.¥d4 ¥:d4 22.¦:c7 ¥:e3+
nikach krajowych, o ³¹cznym na- XIIIIIIIIY 23.f:e3 ¥c8 24.¥b5 ¦d8 25.
k³adzie 1,7 miliona egzemplarzy. 9r+l+-tr-mk0 ¢d3 g5 26.¢d4 ¢g7 27.¥d3 h5
Przewa¿nie by³y to sta³e k¹ciki 9+pzp-+-zpp0 28.b5 ¢f6 29.b6 g4 30.g3 h4
szachowe z rozwi¹zaniami zadañ 9-+nzp-+q+0 31.¥b5 h3 32.e4 ¦f8 33.¥c6
lub kombinacji (i nagrodami ksi¹¿- 9zp-vl-zpp+-0 ¦d8 34.¥:b7 ¥:b7 35.¦:b7 ¦a8
kowymi) oraz sprawozdania z naj- 9-+P+-+-+0 36.¦a7 ¦b8 37.¦a6 ¢g5 38.
wa¿niejszych imprez. 9zP-Ns PzP-zP-0 ¢c4 ¦c8+ 39.¢b3 f5 (39...¦c5
9-zP-+-zPLzP0 40.¦a4) 40.e:f5 ¢:f5 41.b7 ¦b8
By³em zadowolony z drugiego 9+RvLQ+RmK-0 42.¦b6 ¢e4 43.¢c4 1-0
miejsca, bo po drodze pokona³em xiiiiiiiiy
wszystkich kolegów klubowych: A. Filipowicz - Cz. Krulisch
A. Adamskiego, Gawlikowskiego, 14...f4 15.e:f4 e:f4 16.¥:f4 Mistrz. WP, Warszawa 1961
Szuksztê, Kubisa i Krulischa, ¦:f4! Pozornie czarne forsownie
umacniaj¹c siê na pozycji lidera w wygrywaj¹. W rzeczywistoœci za ja- XIIIIIIIIY
„Legionie“. Przede wszystkim by- koœæ dostaj¹ jedynie du¿¹ inicjaty- 9-+-+-+-+0
³em zadowolony z osi¹gniêcia wê. 17.g:f4 ¥g4 18.f5! Jedyne! 9+-+-+-+-0
pewnego stopnia wszechstronno- 18...¥:f5 19.¤e4 ¤e5! Pointe'a 9-+-mk-zp-zp0
œci, co pozwala³o na sukcesy w de- poœwiêcenia, skoczek kontroluje 9+-+-vl-+-0
biucie, grze œrodkowej i koñców- wszystkie s³abe punkty w obozie 9-+P+P+-+0
kach. Praca nie posz³a na marne. bia³ych. 20.¢h1 ¥d4 21.¥f3 ¦f8 9+-+-+pvL-0
22.¦g1 £h6 23.¦g3 c6 24.¥e2? 9-+-+-mK-zP0
Partia angielska A00 Przegrywa natychmiast, ale nie by³o 9+-+-+-+-0
³atwo znaleŸæ obronê, np. 24.¥g2 d5 xiiiiiiiiy
A. Potempa - A. Filipowicz, 25.c:d5 c:d5 26.£a4 £b6-/+. 24...
mistrz. WP, Warszawa 1961, 1.g3 ¤:c4! 25.£c1 £e6 26.b4 ¥:e4+ 55.¥:e5+! f:e5 56.¢:f3 ¢c5
e5 2.¥g2 ¤c6 3.d3 f5 4.c4 ¤f6 27.d:e4 £:e4+ 28.f3 £:e2 29. 57.¢g4 ¢:c4 58.¢f5 ¢d4 59.h3
5.¤c3 ¥c5 Niespodzianka, bowiem £g5 h6 30.£g4 ¥e5 31.¦h3 ¤d2 h5 60.h4 1-0
czêœciej grywano 5...g6 i ¥g7. 6.e3
Obrona Caro-Kann B11

A. Filipowicz - S. Gawlikowski,
Mistrz. WP, Warszawa 1961, 1.e4
c6 NowoϾ w repertuarze Gawli-
kowskiego, który grywa³ z regu³y
obrony sycylijsk¹ lub Alechina. 2.
¤c3 d5 3.¤f3 ¥g4 Wiêcej zwolen-
ników, i chyba s³usznie, ma wariant
z biciem 3...d:e4. 4.h3 ¥h5 Prost-

22 magazyn SZACHISTA maj 2012

Szachowe epizody AF (29)

Lata 50-te. Czes³aw Krulisch Budapeszt 1954. Gedeon Barcza i Henryk Szapiel

sze 4...¥:f3. Po ruchu w tekœcie czar- II 1997), prezes PZSzach w latach 4.¥d2 d:e4 5.£g4 ¤f6 6.£:g7
ne musz¹ bardzo precyzyjnie pro- 1950-51 i cz³onek Zarz¹du w 1946- ¦g8 7.£h6 ¦g6 8.£h4 ¦g4 9.£h3
wadziæ obronê, aby nie dostaæ gor- 1954 oraz 1970-1980. Có¿, funkcje £:d4 10.0-0-0 £:f2 11.¥e2 ¦h4
szej pozycji. 5.e:d5 c:d5 6.¥b5+ pierwszej po³owy lat 50-ych by³y (11...¦g6 -/+) 12.£:h4 £:h4 13.g3
¤c6 7.g4 ¥g6 8. ¤e5 ¦c8 W par- zwi¹zane z poparciem politycznym
tii I. Boles³awski - I. Bondarewski, ówczesnych w³adz, g³ównie wiod¹- XIIIIIIIIY
mecz turniej, Moskwa - Leningrad, cej Polskiej Zjednoczonej Partii 9rsnl+k+-+0
1941, grano 8... £d6 i po 9.d4 f6 10. Robotniczej, co wymaga³o odpo- 9zppzp-+p+p0
¤:g6 h:g6 11.£d3 czarne nie upora³y wiedniego postêpowania ludzi, 9-+-+psn-+0
siê z trudnoœciami po 11...0-0-0 12. znanego z wielu dziedzin spo³ecz- 9+-+-+-+-0
¥:c6 £:c6 13.£:g6 e5 14.¥d2 ¤e7 15. nych i politycznych owych czasów. 9-vl-+p+-wq0
£d3 e4 16.£e2 ¤g6 17.0-0-0+/-. 9.d4 W tych latach Czes³aw Krulisch 9+-sN-+-zP-0
f6? (9...e6 10.h4 f6) 10.¤:g6 h:g6 mia³ wœród szachistów wielu nie- 9PzPPvLL+-zP0
11.£d3 ¢f7 przejednanych wrogów, natomiast 9+-mKR+-sNR0
ja zetkn¹³em siê z nim praktycznie xiiiiiiiiy
XIIIIIIIIY dopiero po przejœciu do „Legionu“
9-+rwq-vlntr0 w grudniu 1959 r., kiedy by³ ju¿ Zabawna pozycja. 13...¥:c3 14.
9zpp+-zpkzp-0 tylko ciekaw¹ postaci¹. g:h4 ¥e5 15.¤h3 ¥d7 16. ¦hf1
9-+n+-zpp+0 ¥c6 17.¥g5 ¤bd7 18. ¦:d7!?
9+L+p+-+-0 Czes³aw Krulisch potrafi³ robiæ ¤:d7 19.¥h5 ¢f8 20. ¦:f7+ ¢g8
9-+-zP-+P+0 dobr¹ minê do z³ej gry. Sprawia³ 21.¥h6 ¤f6 22.¦g7+ ¢h8 23.
9+-sNQ+-+P0 niezwykle powa¿ne wra¿enie, dziêki ¤g5 ¥f4+ 24.¢d1 ¥:g5 25.¦:g5
9PzPP+-zP-+0 odpowiedniej mimice twarzy i do ¤:h5 26.¦:h5 ¦g8 27.¦g5 ¦:g5
9tR-vL-mK-+R0 tego wymownie rusza³ w¹sami! Z 28.¥:g5 ¢g7 Remis
xiiiiiiiiy regu³y unika³ wymian, przepycha³
pionki i zamyka³ ca³kowicie pozycjê. Czes³aw Krulisch urodzi³ siê w
12.¤:d5 e6 13.¤f4 ¤ge7 14.c3 Kiedyœ nabra³ nawet wêgierskiego ma³ej miejscowoœci Sêkowa, w ów-
g5 15.¤e2 £d5 16.0-0 ¤g6 17. arcymistrza Barczaya, który przyj¹³ czesnej Galicji, ale dzieciñstwo spê-
¥c4? Dok³adniejsze by³o 17.f4 g:f4 remis i póŸniej, w trakcie analizy, ³a- dzi³ we Lwowie w latach 1912-1924,
18.¤:f4 ¤:f4 19.¥:f4+/-. 17...¤b4! pa³ siê za g³owê gdy przekona³ siê o gdzie przez 4 lata chodzi³ do Szko³y
18.¥:d5 ¤:d3 19.¥g2 ¥d6 20. poziomie gry rywala. Krulisch gra³ Powszechnej im. Henryka Sienkie-
¦d1 ¤df4 21.¥:f4 ¥:f4 22. d5! z si³¹ kandydata na mistrza, co wi- wicza, przy ul. Braci Szymonowi-
e:d5 23.¦:d5 ¤e5 24.¦ad1 ¦he8 daæ w partii z czo³owym szachist¹ czów, s³awnej z czasów obrony
25.¤d4 ¤c4 26.¦d7+ ¦e7 27. Niemieckiej Republiki Demokra- Lwowa w wojnie z Ukraiñcami.
¤f5 ¦:d7 28.¦:d7+ ¢f8 29. ¥d5 tycznej Detlefem Neukirchem.
¤e5 30.¦:g7 1-0 Potem, jego ojciec, oficer armii
Obrona francuska C15 austro-wegierskiej, przeniós³ siê
Warto poœwiêciæ kilka s³ów doœæ wraz z ca³¹ rodzin¹ do Lidy (woj. no-
kontrowersyjnej postaci, jak¹ by³ D. Neukirch - C. Krulisch, wogródzkie) i Czes³aw Krulisch po
Czes³aw Krulisch (12 VII 1912 - 23 mecz SG Leipzig - Legion, Lipsk zdaniu egzaminu zosta³ przyjêty do
1960, 1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¥b4

magazyn SZACHISTA maj 2012 23

Szachowe epizody AF (29)

I klasy Gimnazjum im. Karola Chod- 9.¤c3 d5 10.c:d5 ¤:d5 11.¤g5 Wtedy to w 1946 r. wspólnie z Zbi-
kiewicza. W arkana sztuki szacho- g6 12.¤ge4 ¤:c3 gniewem Millerem, Stanis³awem
wej wprowadzi³ go brat Karol. Po kil- Wojnarowiczem, L. Paw³owskim
ku miesi¹cach Czes³aw zafascyno- XIIIIIIIIY (dawny radca MSZ), Tadeuszem
wa³ siê królewsk¹ gr¹ i sta³ siê jed- 9rsn-wq-trk+0 Czarneckim, Marianem Wróblem i
nym z czo³owych graczy gimna- 9zpl+-+p+p0 Stanis³awem Gawlikowskim zreda-
zjum. W 1929 r. przeniesiono jego oj- 9-zp-+p+p+0 gowa³ pismo do Ministerstwa Admi-
ca do Baranowicz i tam w gimna- 9+-vl-+-+-0 nistracji o reaktywowanie PZSzach.
zjum Tadeusza Reytana Czes³aw, 9-+-+N+-+0 Po pozytywnej odpowiedzi, 30 IV
zda³ maturê w 1932 r. Mieszka³ w 9+-sn-+-zP-0 1946 roku powo³ano pierwszy po-
Baranowiczach do 1940 r. Gra³ du¿o 9PzPQ+PzPLzP0 wojenny Zarz¹d PZSzach, w którym
w szachy, a nawet uda³o mu siê zor- 9tR-vL-+RmK-0 stanowisko prezesa obj¹³ Zbigniew
ganizowaæ i wygraæ otwarte mistrzo- xiiiiiiiiy Miller, a Czes³aw Krulisch zosta³ se-
stwa miasta (12 zawodników), grane kretarzem generalnym.
w kawiarni „Centralna“. 13.¤f6+! £:f6 14.¥:b7 ¤c6
15.b:c3 1-0 W 1953 r., wspólnie z zespo³em
Przed wojn¹ zapisa³ siê na rolnic- klubu „Ogniwa“ Warszawa (prze-
two na Uniwersytecie im. Stefana PóŸniej Krulisch przeniós³ siê na kszta³cony, w 1947 roku, klub Wodo-
Batorego w Wilnie i grywa³ w Wi- studia prawnicze na Uniwersytecie ci¹gowiec) zdoby³ tytu³ DM Polski.
leñskim Klubie Szachowym przy ul. Warszawskim, ale ju¿ ich nie ukoñ- Gra³ wielokrotnie w mistrzostwach
Gdañskiej 5. Tam te¿ spotka³ siê z czy³. Wznowi³ je w trybie zaocznym stolicy, ale bez wiêkszych sukcesów.
Henrykiem Szapielem (2 XII 1921 - dopiero w 1952 roku i wtedy na W latach 1955-1962 w DWP by³ kie-
1 V 1954), niezwykle utalentowa- Zawodowym Studium Administra- rownikiem sekcji szachowej „Legio-
nym szachist¹, który nale¿a³ do klu- cyjnym uzyska³ dyplom w 1964 r., nu“, a nastêpnie trzy lata pracowa³ w
bu „Strzelec-Wilno“, a po wojnie za- ale nie zosta³ dopuszczony do stu- Departamencie S³u¿by Kwatermi-
mieszka³ w Bydgoszczy. Szapiel by³ diów magisterskich. strzowsko-Budowlanej MON.
wicemistrzem Polski w 1953 roku,
reprezentowa³ nasz kraj w meczach W koñcu paŸdziernika 1939 ro- Opowiada³, ¿e gdy by³ organizato-
miêdzypañstwowych w 1954 r., ale ku, wskutek represji ze strony rem opisanych tu MP w 1957 r. w
zmar³ wczeœnie na gruŸlicê. NKWD, Czes³aw Krulisch wyje- PKiN, to powiadomiono go, ¿e na
cha³ z Baranowicz do Warszawy, trzy dni musi przerwaæ rozgrywki,
H. Szapiel - Z. Doda gdzie mieszka³ w okresie okupacji bo w Sali Kongresowej odbêdzie siê
MP, Kraków 1953, i Powstania Warszawskiego. W Kongres Rolników. Sprzêt szacho-
tym czasie jego sta³ym partnerem wy zosta³ zwiniêty i schowany w sza-
XIIIIIIIIY by³ Eugeniusz Rysak, póŸniejszy fach. Gdy po przerwie wznowiono
9-+ltrr+k+0 dzia³acz i skarbnik PZSzach. rozgrywki, okaza³o siê, ¿e zegary
9+p+-+psnp0 zniknê³y. Mianowicie agenci Urzê-
9-zPpzp-wqp+0 Po zakoñczeniu wojny, a w zasa- du Bezpieczeñstwa kontroluj¹cy sa-
9+-+-+-+-0 dzie od 1940 r. by³ pracownikiem le, us³yszeli tykanie zegarów i pomy-
9-+P+PzP-+0 fizycznym w stacji pomp rzecz- œleli, ¿e w szafach znajduje siê bom-
9+-sN-+-zPP0 nych na ul. Czerniakowskiej w ba zegarowa i na wszelki wywieŸli
9-+-+-wQL+0 Warszawie, sk¹d po wojnie prze- zegary z budynku.
9+R+-tR-mK-0 szed³ do dyrekcji Miejskiego
xiiiiiiiiy Przedsiêbiorstwa Wodoci¹gów i Chwali³ siê te¿, ¿e jako kierow-
Kanalizacji. By³ naczelnikiem wy- nik na tzw. Olimpiadzie Robotni-
28.e5! d:e5 29.¤e4 £e6 30. dzia³u kadr, a nastêpnie do stycz- czej w Czechos³owacji, w 1948 ro-
f:e5 ¦e7 31.¤f6+ ¢h8 32.g4 nia 1951 r. wydzia³u administracyj- ku, zaleca³ zawodnikom, aby w
£:c4 33.£h4 £c5+ 34.¢h1 ¤h5 no-gospodarczego i sekretarzem niewyraŸnej sytuacji na szachow-
35.g:h5 ¥f5 36.¦bc1 £d4 37. Polskiej Partii Robotniczej, do któ- nicy proponowali „remis“, czyli jak
£g5 ¦:e5 38.h:g6 ¥e4 39.g7X rej wst¹pi³ w marcu 1945 r. Do lat mówi³ „³apali remis“. Z tych traf-
piêædziesi¹tych nale¿a³ do PZPR. nych „zaleceñ“ skorzysta³ Izaak
Obrona hetmañsko-indyjska E17 Grynfeld, który maj¹c wie¿ê mniej
Uczêszcza³ do Klubu Inteligencji z Gerebenem, tak manewrowa³, ¿e
H. Szapiel - B. Œliwa, DMP, Pracuj¹cej, przy ul. Mokotowskiej doprowadzi³ do pata, przez gruby
£ódŸ 1947, 1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3. 25, gdzie skupia³o siê ¿ycie szacho- b³¹d przeciwnika. Ale fortuna ko-
¤f3 b6 4.g3 ¥b7 5.¥g2 ¥e7 6. we stolicy, podobnie, jak w klubie ³em siê toczy i 7 lat póŸniej „radê“
0-0 0-0 7.£c2 c5 8.d:c5 ¥:c5 YMCA przy ul. Konopnickiej 6. Krulischa wykorzysta³ przeciwnik
Gr ynfelda.

24 magazyn SZACHISTA maj 2012

Szachowe epizody AF (29)

I. Gr ynfeld - J. Sefc Emanuel Sztejn grê w szachy, chocia¿ w otwartych
Mecz CSR-POL, Praga 1955 mistrzostwach Waszyngtonu w
sporo i Emanuel szybko wszed³ do 1969 roku by³ drugi. W USA wyk³a-
XIIIIIIIIY pierwszej dru¿yny „Legionu“. da³ literaturê rosyjsk¹ i wyda³ te¿ w
9-+-+-+-+0 1973 r. pierwsz¹ antologiê szacho-
9+-+k+-+-0 Debiutowa³ w turnieju z okazji 30- wej poezji rosyjskiej „Mnemozina i
9-tR-zP-+-+0 lecia „Floty“ Gdynia w paŸdzierniku Kaissa“. W 1980 r. Sztejn napisa³
9+-+-+-+-0 1961 roku, walnie przyczyniaj¹c siê otwarty list w obronie Wiktora
9-+-+-+-+0 (2,5 p. z 3 partii) do triumfu „Legio- Korcznoja (represjonowany przez
9tr-+-+-+-0 nu“. Rok póŸniej, w Budapeszcie, w w³adze ZSRR z uwagi na ucieczkê
9-+-+-+PmK0 pierwszym miêdzynarodowym me- na Zachód w 1976 r.), a nastêpnie
9+-+-+-+-0 czu „Legionu“ z Voeroes Meteor zosta³ jego rzecznikiem prasowym.
xiiiiiiiiy zremisowa³ dwie partie z Janosem By³ z Korcznojem w latach 1980-82.
Fleschem. Przyczyni³ siê walnie do Na olimpiadach na Malcie 1980 i w
58.g3 Pozycja elementarnie wy- sukcesów „Legionu“ w DMP, w la- Lucernie 1982 kontaktowa³ siê z
grana. 58...¢e6 59.¢h3 ¦d3 60. tach 1962-1965 (medale: br¹zowy, polsk¹ ekip¹, choæ ukradkiem! Po
¢h4 ¢f5 61.¦a6?! Wygrywa³o 61. dwa z³ote i srebrny), kiedy to ³¹cz- meczu o MŒ Karpow - Korcznoj, w
d7 ¦:d7 62.g4+ ¢e5 63.¢h5 itd. 61... nie uzyska³ oko³o 70% rezultat (7 p. Merano, w 1981 r., Emanuel zosta³
¦d1 62.g4+ ¢f6 63.d7+ ¢g7 64. z 11 w 1962 r., 7 p. z 9 w 1963 r., 3 p. zaliczony do wrogów ZSRR, za pisa-
¦a7 ¢f6 65.¢g3 ¢e5 66.¢f3 (66. z 3 w 1964 r. i 2 p. z 4 w 1965 r.) na nie do emigracyjnej prasy rosyj-
¦a8 ¦:d7 67.¦f8 ¢e6 68.¢h4+-) 66... deskach IV i V. Emanuel by³ typo- skiej. Korespondowa³em z Emanu-
¦d3+ 67.¢e2 ¦d4 68.¢e3 ¦d1 wym graczem dru¿ynowym, w indy- elem przez wiele lat. W latach 90-
69.¦b7 ¢f6 70.¦a7 (70.¢e4!) 70... widualnych wypada³ gorzej. By³ mi- ych, rok rocznie, odwiedza³ Rosjê i
¦e1+ 71.¢f3 ¦d1 72.¦c7 ¢e5 73. strzem Polski nauczycieli, dwukrot- Polskê. Spotyka³ wielu przyjació³ w
¢e2 ¦d4 74.¢e3 ¦d1 75.¢f3 nie (1962-63) wszed³ do fina³u mi- Warszawie i zawsze dzwoni³ do
¦d3+ 76.¢f2 ¦d2+ 77. ¢g3 ¦d3+ strzostw Warszawy, ale by³ zaledwie mnie. Widzieliœmy siê ostatni raz w
78.¢h4 ¢f6 79.¦b7 ¢g6 Remis 9 i 13 na 14 uczestników. 1998 r. i tradycyjnie rozmawialiœmy
o polskich i rosyjskich szachistach.
Wakacje 1961 Urodzi³ siê w Bia³ymstoku, w ro-
dzinie polsko-¿ydowskich aktorów W wakacje 1961 roku liczy³em na
Pod koniec czerwca otrzyma³em (ojciec ukoñczy³ Wy¿sz¹ Szko³ê Te- start w Akademickich MŒ w Hel-
telefon z informacj¹, ¿e do Warsza- atraln¹ cara Aleksandra II w Sankt sinkach. Sk³ad reprezentacji wygl¹-
wy przyjecha³ na sta³e szachista Petersburgu). W trakcie II Wojny da³ bardzo dobrze: Kostro, Filipo-
Sztejn z ZSRR i poszukuje klubu Œwiatowej znalaz³ siê na terenach wicz, A. Adamski, Sydor, Schmidt i
szachowego. Postanowi³em spo- ZSRR. Tam, w rejonie Iwanowa Bednarski i mogliœmy liczyæ na wy-
tkaæ siê z nim i œci¹gn¹æ do naszego Emanuel ukoñczy³ Wy¿sz¹ Szko³ê sokie miejsce. Niestety, po zesz³o-
klubu, bêd¹c przekonanym, ¿e cho- Pedagogiczn¹ w 1958 r. ze specjali- rocznym skandalu, kiedy to sie-
dzi o znakomitego arcymistrza Le- zacj¹ w literaturze rosyjskiej i jedno- dzieliœmy na walizkach przez kilka
onida Sztejna. Umówiliœmy siê na czeœnie nauczy³ siê graæ w szachy i dni i nie doczekaliœmy siê wiz na
ulicy Rakowieckiej w Warszawie, doszed³ do kategorii kandydata. wyjazd do Leningradu, w³adze ZG
niedaleko naszego klubu „Legion“. AZS postanowi³y raz na zawsze
W 1968 r. wyjecha³ z Polski do „uregulowaæ problem“ i w ogóle
Gdy go zobaczy³em, na mojej twa- USA. Wtedy praktycznie porzuci³ nie wysy³aæ reprezentacji. Analo-
rzy musia³o byæ widoczne roz- giczne stanowisko zaj¹³ PZSzach,
czarowanie, bo mój rozmówca dow- odmawiaj¹c przejêcia organizacji
cipnie skwitowa³: „Jestem Sztejnem, wyjazdu, sk¹din¹d niezwykle po¿y-
ale nie Leonidem, jestem Emanu- tecznego dla naszej czo³ówki. W
elem, ale nie Laskerem“. Finlandii spotkali siê najlepsi m³o-
dzi szachiœci wielu krajów. Trium-
Emanuel Sztejn (17 VII 1934 - fowali reprezentanci ZSRR przed
3 X 1999) okaza³ siê niezwykle USA, NRD i Czechos³owacj¹.
mi³ym cz³owiekiem i szybko za-
skarbi³ sobie sympatiê cz³onków Dziêki temu mia³em d³ugie,
„Legionu“ swoj¹ bezpoœrednioœci¹, ostatnie ju¿ studenckie wakacje,
¿yczliwoœci¹ i przywi¹zaniem do bowiem pod koniec 1961 roku za-
barw klubu. By³ kandydatem na mi- koñczy³em studia, a ju¿ w styczniu
strza, a ten tytu³ wówczas znaczy³ 1962 roku podj¹³em pracê na Poli-
technice Warszawskiej.

magazyn SZACHISTA maj 2012 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia i zaj¹³ V miejsce. Niestety wówczas
gra w szachy napotyka³a na najró¿-
Szachowe epizody(30) niejsze przeszkody. Po wygraniu mi-
strzostw stolicy juniorów, nie dano
Mistrzostwa Warszawy d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 5.¤c3 mu szans gry w MP juniorów i prak-
a6 6.f4 e5 7.¤f3 £c7 8.¥d3 ¥e7 tycznie musia³ porzuciæ szachy.
2-25 IX 1961 9.0-0 0-0 10.f:e5 d:e5 11.£e2
(11.£e1!?) 11...¥g4 12.h3 ¥h5 Zda³ maturê i wyjecha³ na studia
Podczas ostatnich studenckich 13.g4 ¥g6 14.¤h4 ¤c6 15.¤f5 in¿ynierskie do Leningradu. Do
wakacji w 1961 roku, wypoczywa- ¥c5+ 16.¢h1 ¤d4 17.£g2 ¥b4? Polski wróci³ w 1958 roku i zacz¹³
³em pod Warszaw¹ i spêdza³em czas (17...£c6! 18.¥g5 ¥:f5 19.g:f5 ¦fc8 =) pracê, ale jak sam pisa³: „W 1960
na wielokilometrowych wyciecz- 18.g5 ¥:c3? roku, za namow¹ mistrza Romana
kach rowerowych, na grze w pi³kê Gr¹bczewskiego, uzna³em, ¿e mo¿-
no¿n¹, w tenisa i uprawianiu mojej XIIIIIIIIY na by spróbowaæ powrotu do sza-
ulubionej dyscypliny - lekkoatletyki. 9r+-+-trk+0 chów. Znalaz³em siê w sekcji sza-
Ponadto wiele czasu poœwiêci³em 9+pwq-+pzpp0 chowej warszawskiej „Gwardii“ i
pracy magisterskiej i pracy nad sza- 9p+-+-snl+0 nale¿a³em do tego klubu a¿ do 1969
chami, bowiem w ostatnim kwartale 9+-+-zpNzP-0 roku. Trenerem, chyba przez ca³y
1961 r. mia³em graæ w wa¿nych mi- 9-+-snP+-+0 czas, by³ mistrz Stefan Witkowski.
strzostwach Warszawy. 9+-vlL+-+P0 W latach 1961-62 gra³ w „Gwardii“
9PzPP+-+Q+0 mm. Kazimierz Makarczyk, a
Mistrzostwa stolicy w 1961, po- 9tR-vL-+R+K0 gdzieœ w okolicach 1965-67 mistrz
dobnie jak rok póŸniej, toczy³y siê w xiiiiiiiiy Marian Ziembiñski (wtedy od-
Centralnym Klubie Szachowym w szed³ z „Legionu“ dop. A.F.). Gra-
PKiN i jak zwykle przyci¹ga³y sporo 19.g:f6 ¥a5 20.f:g7 ¦fe8 21. ³em przewa¿nie na III szachownicy.
kibiców. Stoliki by³y obstawione ki- ¤h6+ ¢:g7 22.¦:f7+ £:f7 23.¤:f7 Najlepiej gra³o mi siê we Wroc³a-
bicami, co obecnie praktycznie nie ¢:f7 24.¥g5 Mo¿na siê poddaæ lub wiu w pó³fina³ach i finale dru¿yno-
ma miejsca. Graliœmy cztery razy w wpaœæ w wielki niedoczas (!?) i wte- wych mistrzostw Polski. W 1961 ro-
tygodniu o du¿¹ stawkê. Dwa pierw- dy graæ bardzo szybko, denerwuj¹c ku weszliœmy do fina³u, ale w 1962
sze miejsca kwalifikowa³y do fina³u rywala! Wybra³em to drugie. 24... r. spadliœmy z I-ej ligi. W tym roku,
MP w 1962 roku, co pozwala³o na ¢e6 25.c3 ¤c6 26.¦d1 Pozycja z zdoby³em tytu³ kandydata na mi-
unikniêcie pó³fina³ów MP. Z kolei tych, o których zwykle mówi³em - strza. Lata 1963-64 by³y s³absze, ale
miejsca III-V dawa³y prawo gry pó³- minimum mat, a mo¿e byæ jeszcze pod koniec 1964 roku zacz¹³em stu-
fina³ach MP. Ka¿da partia by³a wa¿- gorzej!? 26...¢d6 27.¥c4+ ¢c7 diowaæ ksi¹¿kê mistrza radzieckie-
na, a obsada silna. Zagrali zwyciêzcy 28.£g4 ¦ac8 Na obu zegarach by- go Lisycyna „Strategia i taktyka sza-
pó³fina³ów mistrzostw stolicy i mi- ³y liczone sekundy! 29.¥e6? W ele- chów“, gdzie by³a masa pozycji sza-
strzowie, chocia¿ nie wszyscy. W mentarnie wygranych, naj³atwiej po- chowych (kombinacji) do rozwi¹za-
przypadku dzielenia miejsc przewi- pe³niæ b³¹d. Nale¿a³o graæ 29.b4. nia. To wp³ynê³o na znaczn¹ popra-
dziano bara¿owe mecze. Graliœmy 29...¦:e6? Niespodziewanie zagra- wê, mo¿e nie tyle mojej gry, ile wy-
tempem „dru¿ynowym“ 40 pos. /2h nie 29...h5 30.¦d7+ ¢b8 31.£d1 ników sportowych“.
i po 20pos./1h w dogrywkach. Arbi- ¥:e4+ 32.¢g1 ¦:e6 pozwala³o czar-
trem by³ niezapomniany Ryszard nym wyrównaæ grê, ale te pozosta- Feliks Przysuski w mistrzostwach
Chrzanowski, wieloletni kierownik wione sekundy... 30.£:e6 ¥:e4+ stolicy w 1965 roku podzieli³ II -III
klubu „Polonia“, który w latach 50- 31.¢h2 ¢b8 32.¦f1 ¥c7 33.£c4 miejsce z Pytlakowskim po 10,5 p.
ych wtajemnicza³ mnie w sprawy ¥g6 34.¥e3 e4+ 35.¢g2 ¤e5 36. (z 15) za W³adys³awem Schinzlem
szachów i klubu. £d4 ¦g8 37.¢f2 i podpisaliœmy re- 12 p., a w 1966 r. zosta³ mistrzem
mis, bo nie by³o wiadomo czy zd¹- Warszawy ze znakomitym wyni-
Wystartowa³em Ÿle od dwóch re- ¿ylibyœmy wykonaæ po 3 posuniêcia. kiem 10 p. (z 12) przed Marsza³kiem
misów z Andrzejem Adamskim i 9,5 p.; Gawlikowskim 9 p.; Ziembiñ-
Feliksem Przysuskim, przy czym Feliks Przysuski by³ wybitnym ta- skim i A. Adamskim po 8,5 p.
obie partie, równie dobrze mog³em lentem, który zajaœnia³ pe³nym bla-
przegraæ. skiem w latach 50-ych, kiedy to w Niestety w pó³finale MP w Lubli-
1951 roku, jako 15-latek, wszed³ do nie w 1966 roku Przysuski zaj¹³ da-
Obrona sycylijska B93 fina³u wielkiego turnieju b³yska- lekie miejsce i postanowi³ zakoñ-
wicznego „Expressu Wieczornego“ czyæ, po raz drugi, szachow¹ karie-
F. Przysuski - A. Filipowicz (r. rê. Napisa³ parê ciekawych zdañ o
2), Warszawa 1961, 1.e4 c5 2.¤f3 czo³owych polskich szachistach w
refleksyjnych wspomnieniach: „Do

20 magazyn SZACHISTA czerwiec 2012

Szachowe epizody AF (30)

kierowników lokali. W Polsce Ludo-
wej, w restauracjach cena potraw by-
³a „dok³adnie wyliczona“ i nie mo¿na
by³o przy drugim daniu, ani nawet
przy zamawianiu zupy wymieniæ do-
datków, tj. przyk³adowo zamiast
pasztecików dostaæ do barszczu kar-
tofle, a do kotleta schabowego bu-
raczki, zamiast kapusty. Roman za-
wsze wybiera³ dodatki z ró¿nych po-
traw i powstawa³y nie tylko kontro-
wersje, ale awantury, po³¹czone z
wpisywaniem do ksiêgi za¿aleñ itp.

Turniej blitzowy. Karol Pinkas - Andrzej Filipowicz, w g³êbi Jacek Bielczyk Kolejnym zabawnym przyk³adem
by³o te¿ zamawianie ciastka do ka-
naszej szko³y chodzi³ syn Makarczy- ski by³ bardzo rozgoryczony. W 1962 wy. Roman zauwa¿y³ w karcie dañ
ka, Tomasz, o tym samym oczywiœcie roku na zawodach dru¿ynowych we nazwê „ciastko ró¿ne“ i natych-
nazwisku. Tomasz Makarczyk skoñ- Wroc³awiu siedzia³em obok Bogdana miast zamówi³: „Proszê kawê i ciast-
czy³ szko³ê rok lub dwa po mnie. Ro- Œliwy, który narzeka³, ¿e jego koledzy ko ró¿ne!“ Na to kelnerka - jakie? A
dzice jego byli chyba rozwiedzeni, al- ze studiów awansowali znacznie wy- Roman spokojnie - „napisaliœcie
bo ¿yli w separacji. Syn interesowa³ ¿ej od niego. ciastko ró¿ne, to proszê to ciastko. Jak
siê wynikami ojca i niekiedy mnie o takiego ciastka nie ma, to nie nale¿a-
nich informowa³. Te¿ gra³ w szachy, Romana Gr¹bczewskiego zna³em ³o tak formu³owaæ jad³ospisu. Proszê
ale doœæ przeciêtnie“. jeszcze z lat piêædziesi¹tych. Zawsze to natychmiast wykreœliæ z jad³ospi-
by³ on, co najmniej o klasê ode mnie su!“ itd., itd. Kolejna awantura.
(Dop. AF. Niezupe³nie tak, bo lepszy. Kiedyœ go zapyta³em, kiedy zo-
obecnie Tomasz nosi nazwiska ojca i stanie mistrzem szachowym, a on W III rundzie mistrzostw Warsza-
matki Makarczyk-Rodkiewicz. Kilka- odpowiedzia³: „jak tylko bêdê gra³ z wy trafi³em na interesuj¹cego part-
krotnie spotyka³em siê z nim, ju¿ w si³¹ mistrza“. Doskona³a odpowiedŸ nera in¿yniera Stefana Zapolskiego,
XXI wieku, kiedy to wyszukiwa³ spon- i prawdziwa, bo w szachach - mimo który kilka lat pracowa³ w Moskwie
sorów dla memoria³u Kazimierza ¿e przypadek odgrywa pewn¹ rolê w przy budowie gmachu RWPG (Ra-
Makarczyka w £odzi i jednym z nich poszczególnych partiach - to staty- da Wzajemnej Pomocy Gospodar-
by³ Micha³ Skipietrow, nasz znany stycznie chyba nie zdarza siê, by ktoœ skiej istnia³a w latach 1949-1991), w
szachista, mój kolega z szachów i stu- przypadkowo sta³ siê posiadaczem którym miano rozwi¹zywaæ wszel-
diów, jeden z szefów „Mostostalu“). kategorii, na któr¹ nie zas³uguje. kie problemy gospodarcze krajów
socjalistycznych. Obecnie w tym bu-
Przysuski: „Wielokrotnie grywa- Natomiast w Lublinie w 1966 r., dynku urzêduje mer Moskwy. Za-
³em ze Stanis³awem Gawlikowskim i gdzie Gr¹bczewski „w cuglach“ wy- polski opowiada³ piêkne historie,
z dobrymi wynikami. Natomiast pra- gra³ pó³fina³, wydarzy³a siê zabawna jak to w Centralnym Klubie Szacho-
wie zawsze przegrywa³em z Rafa³em historia. Poszliœmy grup¹ do baru wym przy Gogolewskim bulwarze
Marsza³kiem i Marianem Ziembiñ- mlecznego i Gr¹bczewski siê zdener- ogrywa³ Rosjan w blitzkach swoimi
skim, z graczami pozycyjnymi. Stefan wowa³, bo otrzyma³ zimne kakao. niestandardowymi debiutami, jak
Witkowski by³ moim trenerem i gra- Stara³em siê go uspokoiæ przekonu- np. po 1.e4 d5 i wkrótce potem c7-c6
liœmy ze sob¹ chyba tylko raz w mi- j¹c, ¿e to nie problem, co nie by³o ta- lub e7-e6 z inicjatyw¹ za pionka, czy
strzostwach klubu, z wiadomym wy- kie m¹dre. Roman zdenerwowa³ siê jak stale ucieka³ agentowi, który go
nikiem. Dziêki niemu przeszed³em jeszcze bardziej i powiedzia³: „to przez pilnowa³. By³ to oryginalny cz³o-
czarnymi od 1..e5 do 1..c5. W debiu- takich, jak ty, ten ustrój siê rozpadnie. wiek, niezwykle sprytny i zarazem
tach zamkniêtych poradzi³ mi, abym P³acisz za gor¹ce kakao, a dostajesz oryginalny szachista, który wyst¹pi³
zmieni³ gambit hetmañski na obronê zimne, a potem bêdziesz p³aci³ za go- w kilku fina³ach mistrzostw stolicy,
Nimzowitscha, ale jakoœ mi to nie r¹ce i nie dostaniesz ¿adnego“. I rze- choæ bez wiêkszych sukcesów.
wysz³o. Witkowski by³ chyba jednym z czywiœcie ustrój siê rozpad³“.
nielicznych mistrzów, który nie ¿a³o- Partiê wygra³em, ale w nastêpnej
wa³, ¿e poœwiêci³ siê szachom. Na Muszê dodaæ, ¿e Roman Gr¹b- IV rundzie postanowi³em wykoñ-
pó³fina³ach mistrzostw Polski w Lu- czewski by³ w restauracjach utrapie- czyæ Kazia Platera w stylu „czarne
blinie s³ysza³em, ¿e „stary“ Tarnow- niem wszystkich kelnerów, a nawet odpowiadaj¹ i matuj¹ forsownie!“.
Nie raz, nie dwa tak wygrywa³em,
ale tym razem pomyli³em siê.

magazyn SZACHISTA czerwiec 2012 21

Szachowe epizody AF (30)

Obrona sycylijska B20 d5 e6 4.¤c3 e:d5 5.c:d5 d6 6. nie za Jêdrzejkiem, Schinzlem i Lip-
e4 a6 7.a4 g6 8.¥d3 ¥g7 9.¤ge2 skim. W ostatniej rundzie wygra-
K. Plater - A. Filipowicz (r. 4), 0-0 10.0-0 £c7 W partii Milejka - ³em z moim „klientem“ Gawlikow-
Warszawa 1961, 1.g3 g6 2.¥g2 Tal, ZSRR 1954 grano 10...¤bd7 skim, z którym rozegra³em a¿ 17
¥g7 3.e4 c5 4.¤e2 d6 5.0-0 ¤c6 11.¥g5 £c7 12.¦c1 c4 13.¥b1 ¤c5 14. partii, z rezultatem +5 =12 -0.
6.c3 e5 7.¤a3 h5! 8.¤c2 h4 9. ¥e3 ¤fd7 15.¤d4 ¤e5 16.h3 ¦e8 17.
d4 h:g3 10.h:g3 ¥d7 11.d:c5 b4 ¤cd3 18.¥:d3 ¤:d3 19.¦b1 f5 20. R. Marsza³ek - A. Filipowicz
d:c5 12.¤a3 £c8 13.¤b5 ¥f8 14. e:f5 g:f5 21.¤ce2? f4! 22.¤:f4 (22.¥d2 Warszawa 1961
f4 ¤d4?! (14...£b8!?) 15.c:d4 ¥:b5 £f7!) 22...¥:d4 23.¤:d3 ¥:e3 24.f:e3
16.d:e5 £e6 17.¤c3?! Lepsze 17. c:d3 z wygran¹ czarnych. 11.h3 XIIIIIIIIY
¦e1 ¥c6 (17...¦d8 18.£b3 £:b3 19. ¤bd7 12.f4 ¦b8 13.b3 b5 14.a:b5 a:b5 9r+-+kvl-tr0
a:b3 a6 20.¤c3+/-) 18.£b3 c4 19.£c3 Studiowa³em liczne partie Tala i 9+-+-+pzpp0
¥c5+ 20.¥e3+/-, ale Kazio postano- obrona Benoni sta³a siê jednym z 9p+p+l+-+0
wi³ dostosowaæ siê do mojego stylu moich ulubionych debiutów. 15. 9wq-+-+n+-0
gry. 17...¥:f1 18.¥:f1 ¥e7 19. ¦b1 ¥a6 16.¥e3 ¦fe8 17.£d2 9-+PvLNzp-+0
¤d5 ¦c8 20.¥e3 ¢f8 21.¦c1 b6 9+P+-+N+-0
22.£a4 g5 23.£:a7 £g4 24.¢f2 XIIIIIIIIY 9P+-+-+PzP0
g:f4 25.¥:f4 ¦h2+ 26.¥g2 c4 9-tr-+r+k+0 9tR-+QtR-mK-0
27.¤:e7 ¤:e7 28.£:b6 ¤g6 29. 9+-wqn+pvlp0 xiiiiiiiiy
£f6 9l+-zp-snp+0
9+pzpP+-+-0 16.¤eg5?? (16.¥c3=) 16...¤:d4
XIIIIIIIIY 9-+-+PzP-+0 17.¤:d4 (17.£:d4 ¥c5) 17...£:g5
9-+r+-mk-+0 9+PsNLvL-+P0 18.¤:e6 f:e6 19.¦:e6+ ¥e7 Sytu-
9+-+-+p+-0 9-+-wQN+P+0 acja jak w anegdocie. „Mistrzu ma
9-+-+-wQn+0 9+R+-+RmK-0 pan figurê mniej, co siê sta³o?“ - pyta
9+-+-zP-+-0 xiiiiiiiiy jeden z kibiców zawodnika, który
9-+p+PvLq+0 wsta³ od stolika, „To zale¿y... - odpo-
9+-+-+-zP-0 17...b4! 18.¥:a6 b:c3 19.¤:c3 wiedzia³ mistrz - je¿eli tê partiê prze-
9PzP-+-mKLtr0 ¤:e4 20.¤:e4 ¦:e4 21.¢h1 f5 Sil- gram, no to by³o oczywiste podstawie-
9+-tR-+-+-0 niejsze by³o 21...¥d4 i po wymianie nie. Ale je¿eli wygram nazwiemy to
xiiiiiiiiy goñców czarne maj¹ lepsz¹ lekk¹ fi- daleko obliczonym poœwiêceniem“.
gurê. 22.¥d3 ¦eb4 23.¥c4 ¤f6 Sk³aniam siê do pierwszej czêœci od-
29...¤:f4?! Nale¿a³o graæ 29... 24.£d3 ¤e4 25.¥c1 ¦a8 26.g4 powiedzi, aczkolwiek „zrobi³em“
¤h4! 30.¥h6+ ¢g8 (30...¢e8 31.¦g1 ¦a2 (26...£d7!? 27.¥b2 ¦a2 28.¥:g7 wszystko, aby sprawdzi³a siê jej dru-
¤:g2 32.¦:g2 ¦:g2+ 33.¢:g2 £:e4+ ¢:g7 29.¢g1 ¦d2-/+) 27.£f3 £e7 ga czêœæ! 20.£e2 ¢f7 21.¦e5 £f6
34.¢h2) 31.¦g1 ¦b8 z wygran¹, np. 28.¥e3 £h4 29.¦g1 ¥d4! 30. 22.¦e1 ¦he8 23.¢h1 f3 24.g:f3
32.¥c1 ¤:g2 33.¦:g2 ¦:g2+ 34.¢:g2 ¦g2 f:g4 31.¦:g4 (31.£:e4 £:h3+) ¢f8 (24...£h4 25.c5 ¢f8 26.¦e6 ¦ad8
£:e4+ 35.¢g1 £e1+ 36.£f1 £:g3+ 37. 31...¤f2+ 32.¥:f2 £:f2 33.£:f2 27.b4) 25.£e4 £f7 26.£:c6 ¥f6
£g2 £:g2+ 38.¢:g2 ¦b5 itd. 30.£:f4 ¦:f2 34.¦e1 ¦b8 35.¦eg1 ¥e3 27.¦:e8+ ¦:e8 28.¦:e8+ £:e8
£h3 31.£f3 ¦d8 32.¢g1 £h6 33. 36.¦e1 ¥d4 37.¦eg1 ¦f8 38. 29.£:a6 Bia³e maj¹ trzy pionki za
¦f1 £h7 34.e6 ¦h6 35.£a3+ 1-0 ¦1g2 ¦8:f4 39.¦:f4 ¦:f4 Koñców- goñca, ale teraz czarne mog³y for-
ka z ró¿nobarwnymi goñcami jest sownie wygraæ po 29...£e1+ 30.
Po pora¿ce, turniejowa sytuacja wygrana z uwagi na s³aboœæ na h3 i ¢g2 £e2+ 31.¢g3 £e1+ Najprost-
nie wygl¹da³a dobrze. Trzeba by³o z³e po³o¿enie bia³opolowego goñca. sze by³o 31...¥e5+ 32.¢g4 g6 33.
siê skoncentrowaæ i wzi¹æ do robo- 40.¦e2 ¥e5 41.¢g2 ¢g7 42.¦f2 £a8+ ¢g7 34.£a7+ ¢h6 35.£g1 ¥d6
ty. Godzinami przygotowywa³em siê ¦h4 43.¦f1 ¢h6 44.¦f2 ¢g5 45. itd., ale w niedoczasie z precyzj¹ by-
do partii i przynios³o to pozytywne ¦f1 ¦d4 46.¦f2 ¢h4 47.¦e2 h5 wa ró¿nie. Niestety zacz¹³em graæ
skutki. Uzyska³em 6 p. z 7 partii. 48.¦f2 g5 49.¦e2 ¦d1 50.¦e4+ niedok³adnie i pojawi³y siê proble-
¥f4 51.¦e2 ¦c1 52.¦e7 ¦c3 53. my z wygran¹, ale bia³e nie wyko-
Jana Adamskiego, m³odszego ¦h7 ¦g3+ 54.¢f2 ¦:h3 55.¥e2 rzysta³y szans remisowych. 32.
brata triumfatora turnieju, ogra³em g4 56.¢g2 ¦:b3 57.¢f1 ¦h3 0-1 ¢g2 £d2+ 33.¢h3 £h6+ 34.¢g2
w mojej ulubionej obronie Benoni. £g5+ 35.¢f1 h5 36.£c8+ ¢f7
Potem przysz³y ³atwe zwyciêstwa 37.£d7+ ¢g6 38.£e8+ ¢h7 39.
Obrona nowoczesny Benoni A65 z Rafa³em Marsza³kiem i dobrze £e4+ ¢h6 40.a4 £c1+ 41.£e1
graj¹cym Bogdanem Olejarczy- £c2 42.£e3+ ¥g5 43.£e6+ g6
J. Adamski - A. Filipowicz, War- kiem, który miesi¹c wczeœniej zaj¹³ 44.£e8?! (44.£e5!?) 44...£c1+
szawa 1961, 1.d4 ¤f6 2.c4 c5 3. IV miejsce w MP do 20 lat w Olszty- 45. ¢g2 ¥f6 46.£e2 £c3 47.£a2

22 magazyn SZACHISTA czerwiec 2012

Szachowe epizody AF (30)

£a5 48.£e2 £g5+ 49.¢h3 £f5+ Andrzej Adamski W kilku dziennikach ukaza³y
50.¢g2 h4 51.£e3+ ¢h7 52. wyniki mistrzostw stolicy i komen-
£a7+ ¢h6 53.£e3+ ¢h7 54.£a7+ ¦e8 16.d3 £d7 17.£f2 ¥f8 18. tarz: „Andrzej Adamski, m³ody za-
¥g7 55.£e3 (55.£b7!?) 55...¥e5 ¤e4 £f5 19.£h4 £g6 20.£f2 wodnik „Legionu“, jeden z najbar-
56.f4 ¥f6 (56...¥d6!) 57.£a7+ ¦ad8 21.h3 ¥d7 22.¤h4 £f7? To dziej utalentowanych szachistów w
¢h6 58.£e3 £g4+ 59.¢f2 h3 60. przegrywa. Nale¿a³o graæ 22...£h5!? Polsce, zdoby³ mistrzostwo Warsza-
£f3? ¥d4+ 0-1 (61.¢e2 £g2+) wy w stylu 10 p. z 11 partii - jedyne
XIIIIIIIIY dwa remisy z Filipowiczem i Gawli-
Partia hiszpañska C99 9-+-trrvlk+0 kowskim. Dwa punkty przewagi
9zpp+l+qzpp0 nad nastêpnym w tabeli, to ju¿ nie
A. Filipowicz - Olejarczyk, War- 9-sn-+-zp-+0 zwyciêstwo na punkty - to „K.O“.
szawa 1961, 1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3. 9+-+-zp-+-0
¥b5 a6 4.¥a4 ¤f6 5.0-0 ¥e7 6. 9-+P+N+-sN0 Warszawa - Budapeszt
¦e1 b5 7.¥b3 0-0 8.c3 d6 9.h3 9+P+P+-+P0
¤a5 10.¥c2 c5 11.d4 c:d4 12. 9PvL-+-wQP+0 2-6 X 1961
c:d4 £c7 13.¤bd2 ¥b7 14.¤f1 9+-+R+R+K0
¦ac8 15.¥b1 d5 16.e:d5 e4? Sil- xiiiiiiiiy W owym czasie w Warszawie roz-
niejsze 16...e:d4 17.¥g5 h6 18.¥h4 wija³o siê o¿ywione ¿ycie szachowe,
¤:d5 19.£d3 g6 20.¥g3 ¥d6 21.¥:d6 23.£g3! ¢h8 24.¥:e5 £h5 25. nie tak jak teraz. Jedna impreza go-
£:d6 z dobr¹ gr¹ czarnych, E. Gel- ¥b2 ¥:h3!? Rozpacz. 26.¤:f6! Wy- ni³a za drug¹. Aktywne by³y kluby
ler - P. Keres, Moskwa 1951. 17. starcza te¿ 26.£:h3 ¦:e4 27.¤g6+! „Legion“, „Maraton“ i „Drukarz“,
¤g5 ¤:d5 18.¥:e4 h6 19.¤f3 f5 £:g6 28.d:e4 itd. 26...¥:g2+ 27. czy „Gwardia“, dzia³a³ Sto³eczny
20.¥:d5+ ¥:d5 21.¤e5 ¥d6 22. ¢:g2 £e2+ 28.¦f2 £:d1 29.¤g6+ Zwi¹zek Szachowy, a PZSzach po-
b3 f4 23.¤h2 ¦f5 24.£d3 £c2 h:g6 30.£h3+ £h5 31.¤:h5 g:h5 trafi³ te¿ czasem do³o¿yæ swoj¹ ce-
25.¦e2 £:d3 26.¤:d3 f3 27.¤:f3 32.£:h5+ ¢g8 33.£f7+ ¢h7 34. gie³kê. Dwa tygodnie po mistrzo-
¥:f3 28.g:f3 ¦:f3 29.¦e3 ¦f5 ¢f1 ¢h6 35.¥c1+ 1-0 stwach stolicy, rozpocz¹³ siê I Miê-
30.¥d2 ¤c6 31.¦c1 ¦c7 32.¦e6 dzynarodowy Festiwal Szachowy.
Czarne zosta³y powi¹zane, „jak ba- Dziêki udanemu finiszowi upla- Zainaugurowa³ go mecz Warszawa -
ran“, we wszystkich kierunkach i sowa³em siê na dzielonym II-III Budapeszt a¿ na 12 szachownicach,
forsownie przegrywaj¹. 32...¦d5 miejscu z Kazimierzem Platerem i 10 mêskich i dwie kobiece, tempem
czeka³ mnie trudny 6-partiowy ba- 40 pos./2,5 h i po 16 pos./1h w do-
XIIIIIIIIY ra¿owy mecz o prawo gry w finale grywkach, a sêdziowali: IA Z. Mil-
9-+-+-+k+0 MP w 1962 roku. ler, R. Chrzanowski i Wo³owicz.
9+-tr-+-zp-0 Mecz zgromadzi³ du¿¹ widowniê i
9p+nvlR+-zp0 Wyniki: A. Adamski 10 p. (z odby³ siê w samym Centrum, w
9+p+r+-+-0 11); Filipowicz i Plater po 8 p.; „Domu Ch³opa“. Niestety ulegliœmy
9-+-zP-+-+0 Olejarczyk 6,5 p.; Mannke (senior) bardzo wysoko, a¿ 18-30 (4-8; 5,5-
9+P+N+-+P0 i Gawlikowski po 6 p.; J. Adamski i 6,5; 4,5-7,5 i 4-8). Uczestnicy grali
9P+-vL-zP-+0 Sydor po 5 p.; Przysuski 4 p.; W. No- po dwie partie na s¹siaduj¹cych
9+-tR-+-mK-0 wicki 3 p.; Zapolski 2,5 p. i R. Mar- szachownicach I-II, II-IV itd.
xiiiiiiiiy sza³ek 2 p.
Rundy I i II: Plater - Lengyel 1-1;
33.¥f4! ¤:d4 34.¦:d6 ¦:c1+ Gr¹bczewski J. Pogats 0,5-1,5; A.
35.¤:c1 1-0 Adamski - Jeney 0,5-1,5; Filipowicz -
Varnisz 2-0; Witkowski - Molnar 2-0;
Obrona Alechina B02 Gawlikowski - Navarovszky 1-1;
Mannke - Szölösi 0,5-1,5; Sydor -
A. Filipowicz - S. Gawlikowski, Ozsvath 1-1; Borowski - Gasztonyi 0-
Warszawa 1961, 1.e4 ¤f6 2.e5 1; Szukszta - Gasztonyi 0-1. Olejar-
¤d5 3.c4 ¤b6 4.b3 d6 5.e:d6 czyk - Liptay 0-2; M. Litmanowiczo-
c:d6 6.¥b2 ¤c6 7.¥e2 e5 8.f4 wa - Silye 1-1; Szota - Honfi 0-2.
Dziêki wspomnianemu bilansowi
gra³em, jak po ¿ywy punkt, co bar- Rundy III i IV: Plater - J. Pogats
dzo peszy³o rywala, ale po 8...¥e7 1-1; Gr¹bczewski - Lengyel 0,5-1,5;
9.¤c3 ¤d4 10.¤f3 ¤:e2 11.£:e2 A. Adamski - Dozsa 1-2; Filipowicz -
0-0 wyrówna³ grê. 12.f:e5 d:e5 Jeney 1-1; Witkowski - Navarovszky
13.0-0 f6 14.¢h1 ¥g4 15.¦ad1 0,5-1,5; Gawlikowski - Sallay 0-1;
Gawlikowski - Molnar 0-1; Mannke -
Ozsvath 0,5-1,5; Sydor - Szölösi 0,5-

magazyn SZACHISTA czerwiec 2012 23

Szachowe epizody AF (30)

1,5; Szukszta - Liptay 0,5-0,5; Bo- Andrzej Sydor nan¹ gr¹, D. Byrne,- S. Reshevsky,
rowski - Liptay 0-1; Borowski - Gasz- Nowy Jork 1956. 7...£c7? W¹tpli-
tonyi 1-0; Pytlakowski - Gasztonyi 0- XIIIIIIIIY we posuniêcie. Lepsze naturalne 7...
1; M. Litmanowiczowa- Honfi 1-1; 9r+l+r+k+0 g6 lub 7...£e7! 8.¥d3 (8.£c2 b5) 8...
Sobolewska - Silye 1-1. 9+-+-+p+p0 ¤:e4 9.¤:e4 f5. 8.¤f3 ¥g4 9. h3
9pwqp+-+pvL0 ¥:f3 10.£:f3 g6 11.¥e2! ¥g7? Te-
Wêgry w owych czasach by³y po- 9+-+n+-+-0 raz czarne wpadaj¹ w k³opoty. Nale-
têg¹ œwiatow¹ i chocia¿ w warszaw- 9-vlQ+L+-+0 ¿a³o graæ 11...¤bd7, nie dopuszcza-
skim spotkaniu zabrak³o ich lide- 9+-sN-+-+-0 j¹c do e4-e5. 12.e5! ¤fd7 (12...d:e5
rów (Szabo, Portisch, Barcza i Bi- 9PzP-+-zPPzP0 13.f:e5 £:e5 14.¥f4 £e7 15.d6+-) 13.
lek), to przybyli gracze wystêpowa- 9tR-+-+RmK-0 e6 Silniejsze 13.¤e4! d:e5 i 14.f5! -
li w wielu fina³ach mistrzostw Wê- xiiiiiiiiy klasyczne posuniêcie bia³ych w tej
gier. Krytyka prasy by³a ostra: „Re- obronie! 13...¤f6 14.g4 f:e6 15.
prezentanci Warszawy grali tak, jak 16…¥e6? Lepsze 16...¥:c3 17. d:e6 ¤c6 16.f5 Sytuacja czarnych
ich by³o na to staæ - powiedzmy sobie b:c3 ¥e6 18.¦fe1 ¦ad8 19.¦ad1+/=. uleg³a pewnej poprawie, np. 16.¥e3
szczerze - w tej chwili nie na du¿o. 17.¥:d5 c:d5 18.¤:d5 ¥:d5 19. ¤d4! 17.¥:d4 c:d4 18.¤e4 ¤d5= lub
Nie najlepsze przygotowanie, s³aba £:d5 ¦ad8 20.£b3 £a5 21.¥e3 16.¤d5 ¤:d5 17.£:d5 ¤d4 18.£e4 0-
technika gry, widoczny brak ogrania ¥d6 22.¦ad1 ¦b8 23.£d5 £:d5 0-0! z dobr¹ gr¹ czarnych. 16...
powa¿nych spotkaniach miêdzypañ- 24.¦:d5 ¥e5 25.b3 ¦bc8 26. g:f5 17.g:f5 Do du¿ych komplika-
stwowych - dla wiêkszoœci warszaw- ¦fd1 ¦c2 27.¦a5 ¦e6 28.g3 ¥c7 cji prowadzi³o 17.g5!? ¤d4 18.£d3
skich reprezentantów by³ to pierwszy 29.¦a4 ¥b6 30.¦d2 ¦c1+ 31. ¤e4! 19.¤:e4 (19.¥h5+ ¢d8 20.¤d5
od kilku lat kontakt z silnym zagra- ¢g2 ¥:e3 32.f:e3 ¢g7 33.¢f2 c4! 21.e7+ £:e7! 22.£:c4 b5!-+ lub 19.
nicznym przeciwnikiem. Filarami ¦h1 34.¢f3 f5 35.¦d7+ ¢h6 36. ¤d5 £c6 20.¥h5+ ¢d8 21.e7+ ¢d7
dru¿yny okazali siê Litmanowiczo- ¦h4+ ¢g5 37.¦h:h7 ¦f1+ 38.¢e2 22.e8£+ ¦a:e8 23.¥:e8+ ¦:e8-+) 19...
wa (2 p.), Plater (2 p.), który raz ¦c1 39.a4 ¦b1 40.¦b7 ¦b2+ 41. f:e4 20.£:e4 (20.¥h5+ ¢e7 21.£:e4
jeszcze udowodni³, jak trudno mu za- ¢f3 1-0 (41…¦b1 42.h4+ ¢f6 43. ¤:e6 22.¥g4 ¥e5) 20...0-0-0 21.¥g4
braæ ca³y punkt, Witkowski (2,5), a ¦hf7+ ¢e5 44.¦fe7 ¦f1+ 45.¢g2 ¦b1 £e7 z równ¹ gr¹.
przede wszystkim Filipowicz, który w 46.¦:e6+ ¢:e6 47.¦b6+ ¢f7 48.a5+-)
obu partiach z Varnuszem pokaza³ XIIIIIIIIY
naprawdê doskona³¹ grê“. Obrona Benoni A65 9r+-+k+-tr0
9+pwq-+-vlp0
By³em w bardzo wysokiej for- E.Varnusz - A. Filipowicz (r. 2), 9p+nzpPsn-+0
mie i uzyska³em najlepszy wynik Warszawa 1961, 1.d4 ¤f6 2.c4 c5 9+-zp-+P+-0
w dru¿ynie 3 p. z 4 partii, wygry- 3.d5 e6 4.¤c3 e:d5 5.c:d5 d6 6. 9-+-+-+-+0
waj¹c dwie partie z doœwiadczo- e4 a6 Wielokrotnie tak grywa³em i 9+-sN-+Q+P0
nym wêgierskim mistrzem, piêcio- z du¿ym powodzeniem. Naturalnie 9PzP-+L+-+0
krotnym uczestnikiem fina³ów mi- ma swoje mankamenty, ale nie do- 9tR-vL-mK-+R0
strzostw Wêgier i trenerem repre- puszcza do wariantów z ruchem xiiiiiiiiy
zentacji Egonem Varnuszem. ¥b5+. 7.f4 Grywano 7.a4 g6 8.¤f3
¥g4 9.¥e2 ¥:f3 10.¥:f3 ¤bd7 11.0-0 17...0-0-0! S¹dzê, ¿e to jedyna
Obrona sycylijska B41 ¥g7 12.¥f4 £c7 13.¦c1 0-0 z wyrów- d³uga roszada czarnych w tym de-
biucie 18.¥g5 ¤d4 19.£d3 d5!
A. Filipowicz - E. Varnusz (r. 1), Grozi³o 20.¥:f6. 20.0-0-0 Jeœli 20.
Warszawa 1961, 1.e4 c5 2.¤f3 e6 ¦c1, to 20...c4 21.£:d4 £g3+ 22.¢d1
3.d4 c:d4 4.¤:d4 a6 5.c4 ¤f6 £:g5 23.¦g1 ¤e4! 24.¦:g5 (24.£:g7
6.¤c3 ¥b4 7.¥d3 ¤c6 8.¥c2 d5 £d2X) 24...¥:d4=. 20...h6 21.¥e3
9.e:d5 Wówczas by³a to moja no- ¤:e2+ 22.¤:e2 ¤e4 23.£c2 £c6
winka, bo dot¹d grywano, w do- 24.¤f4 d4 25.¤g6 Po 25.¤h5! ¥e5
stêpnych mi wtedy partiach 9.c:d5 26.¥f4 d3! 27.¦:d3 ¦:d3 28.£:d3
e:d5 10.¤:c6 b:c6 11.e5 ¤g4 12.0-0 ¥:f4+ 29.¤:f4 ¤f2 30.£d7+ £:d7 31.
0-0 13.£d4 £e7 z równ¹ gr¹, np. L. e:d7+ ¢:d7 32.¦f1 ¤e4 33.¤g6 ¦g8
Kavalek - J. Rejfir, Cerveny Koste- 34.¤e5+ ¢e7 35.¦e1 bia³e nieznacz-
lec 1959. 9...e:d5 10.0-0! 0-0 nie przewa¿aj¹. 25...¦he8 26.¥f4
(10...d:c4 11.£e2+ £e7 12.£:c4 ¤:d4 £d5 Silniejsze by³o 26...c4! 27.¥e5
13.£:d4 ¥e6 14.¥g5+/=) 11.c:d5 d3 28.£g2 d2+ 29.¢c2 £d5-+. 27.
¤:d5 12.¤:c6 b:c6 13.£d3 g6 ¦he1 d3 28.£b3 d2+! 29.¥:d2
(13...¤f6 14.£f3) 14.¥h6 ¦e8 15. £:f5 30.¥a5 ¦:d1+ 31.¦:d1 ¥f6!
£c4 £b6 16.¥e4

24 magazyn SZACHISTA czerwiec 2012

Szachowe epizody AF (30)

S³abe 31...£:g6? 32.£b6 £g5+ 33.¢b1 DMP Wroc³aw 1961. Miros³awa Litmanowicz - Ró¿a Hermanowa.
¥e5 34.a3!! i 35.¦d7 z wygran¹. 32. Stoj¹: Wanda Kaczorowska (¯ó³tek), Aleksandra Szpakowska (Malina) i NN
£b6 ¥g5+ 33.¢b1 ¢b8! 34.¢a1!
¦:e6! 35.£c7+ ¢a7! 36.h4 ¥f6 Gambit królewski C31 nem sportowym klubu „Legion“, a
37.¤f8 (37.£c8? £:g6! 38.£:e6 w 1962 roku zosta³em kapitanem
¥:b2+) 37...¦c6 38.£h2 ¥:b2+ A. Filipowicz - F. Jeney (r. 4), dru¿yny wielokrotnego dru¿yno-
39.£:b2 £:f8 40.¦e1 ¤d6 41. Warszawa 1961, 1.e4 e5 2.f4 d5 wego mistrza Polski.
¥c3 ¦b6 42.£e2 £f4 43.£e5 3.e:d5 c6 4.£e2 c:d5 5.f:e5
£:e5 44.¦:e5 ¦c6 45.¦e6 (45. ¤c6 6.¤f3 ¥g4 7.c3 d4 8.£e4 Dzia³a³em te¿ w Sto³ecznym
¦h5 ¤e4 46.¥g7 ¦g6 47.¥f8 c4) ¥:f3 9.g:f3 ¥c5 10.b4 ¥b6 Zwi¹zku Szachowym. W latach
45...¤b5 46.¦:c6 b:c6 47.¥d2 11.b5 ¤ce7 12.¥b2 f5 1961-1966 by³em Cz³onkiem Zarz¹-
h5 48.¢b2 ¢b6 49.¢b3 ¤d4+ du i te¿ kapitanem sportowym. Wi-
50.¢c4 ¤f3 51.¥g5 ¤e5+ 52. XIIIIIIIIY ceprezesem by³ wtedy Romuald
¢b3 c4+ 53.¢b4 c5+ 54.¢c3 9r+-wqk+ntr0 Gr¹bczewski.
¢c6 55.¥f6 ¤d7 56.¥d8 ¢d5 9zpp+-sn-zpp0
57.a3 ¤e5 58.¥e7 ¤g4 59.¥f8 9-vl-+-+-+0 Wspólnie z innymi dzia³aczami
¤f2 60.¥g7 ¤e4+ 61.¢c2 ¢c6 9+P+-zPp+-0 zdo³aliœmy przekonaæ Sto³eczny
62.¥e5 ¢b5 63.¢d1 ¢a4 64.¢e2 9-+-zpQ+-+0 Komitet Kultury Fizycznej i Tury-
¢b3 65.¢e3 ¤c3 66.¥d6 (66.¢f4 9+-zP-+P+-0 styki do zorganizowania I Warszaw-
¤d5+ 67.¢g5 c3 68.¥:c3 ¢:c3 69.¢:h5 9PvL-zP-+-zP0 skiego Miêdzynarodowego Festi-
¢d4-+) 66...¤b1 67.¥:c5 c3 68. 9tRN+-mKL+R0 walu Szachowego.
¢f4 ¤d2 69.¥b4 ¤c4 70.¥:c3 xiiiiiiiiy
¢:c3 71.¢g5 ¤d2 72.¢:h5 ¤f3 Na czele STKKFiT sta³ wtedy Sta-
73.¢g4 ¤:h4 0-1 13.e:f6 Wiele lat póŸniej grano nis³aw Eksztajn, znany sêdzia pi³kar-
13.£:b7 ¦b8 14.£a6 £d5 15.c:d4 £:f3 ski, który umo¿liwi³ start Festiwalu
Ostre, choæ krótkie pojedynki sto- 16.¦g1 £e4+ 17.¢d1 ¥:d4 18. ¤c3 w paŸdzierniku 1961 r. W jego ra-
czy³em te¿ z Ferencem Jeneyem. £:e5 19.¦g2 z równ¹ gr¹, D. Pro- mach odby³y siê mecze Warszawy z
chazka - R. Grill, Czechy 2009. 13... Budapesztem i -£odzi¹, miêdzynaro-
Obrona Benoni A65 ¤:f6 14.£e6 £d5 15.£:d5 ¤e:d5 dowy turniej szachowy, symultany i
16.c:d4 0-0 17.a4 ¤b4 18.¥c4+ liczne turnieje b³yskawiczne.
F. Jeney - A. Filipowicz (r. 3), ¢h8 19.¢d1 ¦fd8 Remis. Trochê
Warszawa 1961, 1.d4 ¤f6 2.c4 c5 przedwczeœnie przyj¹³em remis. Po- Zajmowa³em siê te¿ sprawami
3.d5 e6 4.¤c3 e:d5 5.c:d5 d6 winienem kontynuowaæ 20.¥c3! szkoleniowymi. Pe³ni³em funkcjê
6.e4 a6 7.a4 g6 8.¥d3 ¥g7 9.h3 ¥:d4 21.¦a3 ¥:c3 22.¦:c3 ¦d4 23.¦e1 spo³ecznego instruktora, a potem
0-0 10.¤ge2 £c7 11.0-0 ¤bd7 z lepsz¹ gr¹ bia³ych. przez 8 lat (1964-1972) by³em za-
12.¤g3 ¦b8 13.a5 W partii T. Ghi- trudniony, jako instruktor do szko-
tescu - Z. Doda, Tel-Aviv 1964 grano W tym okresie, obok rywalizacji lenia zawodników „Legionu“, dzie-
13.¥e3 ¦e8 14.£e2 ¤e5 15.¥c2 ¤ed7 szachowej, zaanga¿owa³em siê w siêciokrotnego DM Polski. Prowa-
16.¦fd1 ¤f8 17.f3 £e7 18.¥d3 z rów- spo³eczn¹ dzia³alnoœæ w charakte- dzi³em te¿ przez kilka lat zajêcia
n¹ gr¹. 13...b5 14.a:b6 ¦:b6 15. rze dzia³acza. W latach 1960-1973 szkoleniowe dla czo³owych zawod-
f4 c4 16.¥c2 ¤c5 17.£e2 ¤b3 by³em cz³onkiem Zarz¹du i kapita- ników reprezentacji Warszawy ju-
18.¥:b3 c:b3 Silniejsze 18...¦:b3. niorów i m³odzie¿owej.
19.¥e3 ¦b4 20.¦fc1 £b7 21.£f3

XIIIIIIIIY
9-+l+-trk+0
9+q+-+pvlp0
9p+-zp-snp+0
9+-+P+-+-0
9-tr-+PzP-+0
9+psN-vLQsNP0
9-zP-+-+P+0
9tR-tR-+-mK-0
xiiiiiiiiy

Remis. Po 21…¦e8 nast¹pi 22.
¥f2 ¤d7 23.¤d1 h6 z równ¹ gr¹.

magazyn SZACHISTA czerwiec 2012 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia szczególnie zdziwi³o mnie zdarze-
nie, jakie mia³o miejsce trakcie jed-
Szachowe epizody(31) nej z rund. Mianowicie przy³apano
arcymistrza radzieckiego, jak ze
Turniej miêdzynarodowy 21:00) i œledzi³em partie, zarówno cu- swoim sekundantem, mistrzem Wa-
dzoziemców, jak i kolegów. Dosko- silczukiem, analizowa³ w pokoju ak-
Warszawa, 9-24 X 1961 nale wypad³ Roman Gr¹bczewski, tualnie gran¹ pozycjê. Sprawê zatu-
który pokona³ bezkompromisowo szowano, bo wówczas, zarówno
Centralnym punktem programu graj¹cego To³usza (+8=3-2). Rozegra³ dzia³acze, jak i sêdziowie bali siê wy-
I Warszawskiego Miêdzynarodo- te¿ miniaturkê, która mnie zadziwi³a. sun¹æ jak¹kolwiek krytyczn¹ uwagê
wego Festiwalu by³ turniej miêdzy- przeciwko przedstawicielowi Kraju
narodowy z udzia³em 14 zawodni- Obrona Philidora C41 Rad. Jednak¿e na wszelki wypadek
ków, rozegrany w „Domu Ch³opa“. zamkniêto przejœcie ³¹cz¹ce salê
Gwiazd¹ turnieju by³ GM Aleksan- R. Gr¹bczewski - J. Kostro, gry z czêœci¹ hotelow¹ i dotarcie do
der To³usz z Leningradu, wieloletni Warszawa 1961, 1.e4 e5 2.¤f3 d6 hotelu wymaga³o wyjœcia na ze-
trener Borysa Spasskiego, piêcio- 3.d4 ¤d7 4.¥c4 c6 5.c3 ¥e7 6. wn¹trz budynku.
krotny mistrz Leningradu, wice- d:e5 Zabawne, ¿e w tej pozycji gry-
mistrz ZSRR w 1950 roku i uczest- wano tylko 6.£b3 d5 7.e:d5 b5 8.¥d3 Naturalnie nie by³ to odosobnio-
nik 10 championatów ZSRR. Zagra- e:d4 9.c:d4 c5 10.¥:b5 ¤gf6 11.¥c6+- ny przypadek, bo wiele lat póŸniej
³o te¿ kilku olimpijczyków z innych A. Lanc - Z. Husek, S³owacja 1994. podczas rozgrywek I ligi w DM Pol-
krajów i 7 zawodników naszej czo- ski w Lublinie, w 1979 roku niektó-
³ówki, ale i tak uwa¿ano turniej za XIIIIIIIIY rzy zawodnicy nagminnie chodzili
najs³absz¹ imprezê organizowan¹ 9r+lwqk+ntr0 pod ró¿nymi pretekstami do poko-
w Polsce, w ostatnim piêtnastole- 9zpp+nvlpzpp0 jów w trakcie partii. Zaprzestano te-
ciu. Dyrektorem turnieju by³ Ste- 9-+pzp-+-+0 go po zdecydowanej interwencji sê-
fan Witkowski, a sêdzi¹ g³ównym 9+-+-zP-+-0 dziego, który w gruncie rzeczy po-
Wiktor Witkowski, któremu „na li- 9-+L+P+-+0 winien wszystkim odwiedzaj¹cym
niach“ pomagali Badora i Ryszard 9+-zP-+N+-0 pokoje wstawiæ zera w tabeli, a po-
Chrzanowski. 9PzP-+-zPPzP0 tem... wyjaœniæ sprawê.
9tRNvLQmK-+R0
Wyniki: GM To³usz Aleksander xiiiiiiiiy Taka nieprzyjemna przygoda
ZSRR 9,5 p.; IM Minew Niko³aj przytrafi³a siê IM Andrzejowi Sydo-
BUL 8,5 p.; Lengyel Levente HUN i 6...¤:e5? (6...d:e5) 7.¤:e5 d:e5 rowi, który zawsze gra³ fair i nigdy
Gr¹bczewski Romuald po 8 p.; IM 8.£h5 g6 9.£:e5 ¤f6 10.0-0 0-0 nie korzysta³ z notatek. Z³oœliwi
Fichtl Jiri CSR 7,5 p.; Drozd Ryszard 11.¥g5 ¦e8 12.£f4 b5 13.¥b3 twierdzili, ¿e ich w ogóle nie mia³! W
7 p.; Mititelu Gheorghe ROU i Zinn c5 14.¦d1 ¥d7 15.e5 ¤d5 16. czasie partii, w jednym z francu-
Lothar DDR po 6,5 p.; Bednarski Ja- ¥:d5 1-0 skich openów, wyszed³ do foyer i za-
cek i Podolski Horst 5,5 p.; Stoppel trzyma³ siê przy stoisku z ksi¹¿ka-
Franz AUT 5 p.; Œliwa Bogdan, Ko- Przykro by³o patrzeæ na trójkê na- mi. Wzi¹³ jedn¹ z nich do rêki i ma-
stro Jerzy i Brzózka Stefan 4,5 p. szych czo³owych zawodników, któ- chinalnie kartkowa³. Gdy zobaczy³
rzy zajêli trzy ostatnie miejsca, ale to sêdzia, to nie zastanawia³ siê, tyl-
Prawie codziennie odwiedza³em ko wpisa³ Sydorowi pora¿kê do ta-
turniej w godzinach gry (16:00 - beli, z uwagi na korzystanie z niedo-
zwolonej pomocy w trakcie partii.

1961 Warszawa.Nikolaj Minew 1961 Warszawa. Jacek Bednarski i Aleksander To³usz

20 magazyn SZACHISTA lipiec 2012

Szachowe epizody AF (31)

Warto te¿ podkreœliæ doskona³¹ 1961 Warszawa. Romuald Grabczewski 40.¢e5 ¦:f2 41.¢d4 ¦d8 42.¢e5
grê Ryszarda Drozda (ur. 16 VI ¦e8+ 43.¢d4 ¦d2+ 44.¢c3 ¦d1
1934 w Jaœle - zm. 7 III 2012), które- 1961 Warszawa, Jiri Fichtl 45.¥b4 ¥:e4-+ 46.¥b3 ¦f1
go tak niedawno ¿egnaliœmy. By³ to 26.¢d2 £a5+ 27.£c3 £:c3+ 28. 47.¢b2 ¦f2+ 48.¢a3 ¦f3 49.¥d6
jeden z najwiêkszych naturalnych ta- ¢:c3 e5 29.¦ag1 g6 30.¥d5 ¦:g3 50.¥:g3 ¢g6 51.¢b4 ¢g5
lentów, jaki urodzi³ siê w naszym e:d4+ 31.¢:d4 ¤f8 52.¢c5 h5 53.a4 ¦c8+ 54.¢d4
kraju. Ryszard by³ cz³owiekiem nie- ¥c2 55.¥e6 ¦d8+ 56.¢e5 ¥:a4
zwykle bezpoœrednim i ¿yczliwym XIIIIIIIIY 57.¥f4+ ¢g6 58.¥f5+ ¢g7 59.
dla kolegów i otoczenia. Obdarzony 9r+l+rsnk+0 ¢e6 ¦e8+ 60.¢d6 ¢f6 0-1
niebywa³¹ intuicj¹, potrafi³ b³yska- 9+p+-+p+-0
wicznie znajdowaæ kombinacje. 9p+-vL-+pzp0 W warszawskim turnieju ogra³
Niezwykle szybko i w zasadzie bez- 9+-+L+-+-0 Aleksandra To³usza
b³êdnie liczy³ warianty, ale niestety 9-+-mK-+-+0
mia³ bardzo powierzchown¹ znajo- 9+-+-zP-tR-0 R. Drozd - A. To³usz
moϾ teorii. Nie raz, nie dwa, prze- 9P+-+-zP-zP0 Warszawa 1961
grywa³ w debiucie, ale wielokrotnie 9+-+-+-tR-0
te¿ potrafi³ w grze œrodkowej wycho- xiiiiiiiiy XIIIIIIIIY
dziæ z k³opotów, bo zachowywa³ 9-+rwqk+-tr0
twardoœæ oraz spokój w obronie. 32.¦:g6+ ¤:g6 33.¦:g6+ ¢h7 9zp-+l+pzpp0
34.¥:f7 ¦d8 35.¢e5 ¥d7 36. 9-+n+p+-+0
Gry w szachy nauczy³ go ojciec, w ¦g3? Wygrywa³o 36.¥e7!? ¥e8 37. 9+p+n+-+-0
przerwach pomiêdzy gr¹ w pi³kê, ¥f6 ¥:f7 38.¦g7+ ¢h8 39.¦:f7+ ¢g8 9-vlpzP-+-+0
któr¹ ukocha³ w dziecinnych latach. 40.¦g7+ ¢f8 41.¦h7+-. 36...¥f5! 37. 9+-sN-+NzP-0
Gdy zacz¹³ wygrywaæ z ojcem, to ¥d5 ¦d7 38.e4 ¥g6 39.¢e6 ¦f7 9PzP-vLPzPLzP0
szuka³ silniejszych rywali. Powo³any 9tR-+QtR-mK-0
do s³u¿by wojskowej niespodziewa- xiiiiiiiiy
nie zosta³ mistrzem Wojska Polskie-
go w 1955 roku, uzyskuj¹c a¿ 4,5 p. 13...f5?! Oddanie pionka za ini-
na mistrzowskim dystansie: Pytla- cjatywê by³o charakterystyczne dla
kowski, Litmanowicz, Dworzyñski, To³usza. Ale Drozd wzi¹³ pionka i
Ziembiñski i Witkowski. W 1956 ro- wygra³! 14.¤:b5 £b6 15.¥:b4
ku, w barwach DWP Warszawa zdo- ¤c:b4 16.¤c3 0-0 17.¤e5 ¥e8
by³ z³oty medal DMP. W 1959 r. za- 18.e3 ¤:c3 19.b:c3 ¤d5 20.
debiutowa³ w finale MP dziel¹c VI- ¥:d5 e:d5 21.£b1 ¦f6 22.£c2
-VII miejsca i ogrywaj¹c naszego li- £a5 23.¦eb1 ¥a4 24.£b2 h6 25.
dera Bogdana Œliwê. Rok póŸniej we £a3 ¦b6 26. ¦:b6 a:b6 27.¦b1
Wroc³awiu dzieli³ III-V miejsca i zdo- ¦a8 28.£d6 ¥c2 29.¦:b6 f4 30.
by³ br¹zowy medal. Powtórzy³ ten ¦b8+ ¦:b8 31.£:b8+ ¢h7 32.
sukces rok póŸniej w Katowicach i £b2 ¥d3 33. g:f4 £a4 34.£d2
wtedy po raz pierwszy zagra³ w tur- £b5 35.¤f3 £d7 36.¤e5 £b5 37.
nieju miêdzynarodowym, w „pasz- h3 £b1+ 38.¢h2 ¥e4 39.f3 ¥d3
czy lwa“ w ZSRR. Zaj¹³ tam miejsce 40.a4 £f1 41.a5 ¥e2 (41...¥f5
w œrodku tabeli, ale pokona³ s³ynne- 42.a6 £:h3+ 43.¢g1 £g3+ 44.¢f1
go ju¿ Lwa Po³ugajewskiego. ¥h3+ 45.¢e2 itd.) 42.£c2+ ¢h8
43.£g6 ¥:f3 44.£g1 £e2+ 45.
Gambit hetmañski D53 ¢g3 ¥e4 46.£f2 £d1 47.f5 £a1
48.f6 g:f6 49.£:f6+ ¢h7 50.¤g4
L. Po³ugajewski - R. Drozd, Ro- £:a5 51.£f7+ ¢h8 52.¤f6 £d8
stow 1961, 1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3. 53.£e8+ £:e8 54.¤:e8 ¥h1 55.
¤c3 d5 4.¥g5 ¥e7 5.e3 ¤bd7 6. ¢f4 ¢h7 56.¢e5 ¥g2 57.h4 ¢g6
¤f3 c6 7.£c2 h6 8.¥h4 a6 9. 58.¤f6 ¥f3 59.¤:d5 ¢h5 60.¤f6+
c:d5 ¤:d5 10.¥g3 £a5 11.¤d2 ¢:h4 61.¢f4 ¥d1 62.d5 ¥a4
¤:c3 12.b:c3 c5 13.¤c4 £d8 14. 63.d6 ¢h3 1-0
¤d6+ ¥:d6 15.¥:d6 £b6 16.¥g3
£c6 17.¥d3 £:g2 18.¥e4 £h3 Do roku 1979, Drozd jeszcze dzie-
19.¦g1 c:d4 20.c:d4 0-0 21. wiêciokrotnie wyst¹pi³ w fina³ach
¥d6 ¦e8 22.¦g3 £h5 23.¢d2 MP, wielokrotnie zajmuj¹c w górnej
£a5+ 24.¢e2 £h5+ 25.¥f3 £b5+

magazyn SZACHISTA lipiec 2012 21

Szachowe epizody AF (31)

Stefan Hojarczyk, jak te¿ recenzenci
i egzamin dyplomowy wyznaczono
na 4 listopada 1961 roku. Wtedy te¿
otrzyma³em stopieñ magistra in¿y-
niera budownictwa l¹dowego.

Mecz Warszawa - £ódŸ 12-8

Warszawa, 15 X 1961

DMP 1961 AKS Chorzów: Roman B¹k, Kazimierz Marciszewski, Drugim, ciekawym przerywni-
Jerzy Dyba³a, Zygmunt Gabryœ, Jerzy Krempa, Ryszard Drozd, Henryk Fabian, K. kiem by³ dla mnie start w meczu z
£odzi¹ na 20 szachownicach. Grali-
Korzuchowa, Stefan Kempa, J. Wilczek, NN. NN. i Czes³aw Leœnik œmy naturalnie w „Domu Ch³opa“,
w dniu wolnym w turnieju. Zagra-
czêœci tabeli. By³ te¿ wicemistrzem projektowaæ stalowy zbiornik pod ³em na I desce w reprezentacji War-
Polski w blitzach w 1970 r. i wielo- kierunkiem prof. Stefana Hojarczy- szawy i jednoczeœnie pe³ni³em po
krotnym mistrzem Œl¹ska. Przez ka z katedry Konstrukcji Metalo- raz pierwszy funkcjê kapitana sto-
wiele lat reprezentowa³ barwy „Kon- wych, Wydzia³u In¿ynierii Budow- ³ecznej dru¿yny, która w przysz³oœci
stalu“ Chorzów i tym towarzystwie lanej PW. Jednak¿e w lutym 1961 sta³a siê moj¹ ulubion¹ szachow¹
czu³ siê najlepiej w roli lidera. Po la- roku, profesor doszed³ do wniosku, funkcj¹ przynios³a mi wiele satys-
tach, w 1983 r., dosta³ tytu³ mistrza ¿e powinienem zaj¹æ siê halami fakcji i radoœci. Kapitanem ³ódzkie-
FIDE za dawne osi¹gniêcia. Ostatni przemys³owymi. Da³ mi do opraco- go zespo³u by³ Wiktor Matkowski.
raz widzia³em go na turnieju w Kry- wania projekt „Hali stalowej ocyn- Tempo gry: 50 pos./2,5h.
nicy Zdroju w 2009 roku. Wspomi- kowni“, a to wymaga³o wszech-
naliœmy dawne m³ode lata. Nie czu³ stronnych konsultacji. Po zatwier- Graliœmy w bardzo os³abionym
siê dobrze, ale w partiach nadal de- dzeniu tematu uda³em siê do prof. sk³adzie, ale pokonaliœmy ³ódzkich
monstrowa³ swój wielki talent i by³ S. Siennickiego z katedry Projekto- rywali 12-8 (Filipowicz - Balcerowski
groŸnym rywalem w pojedynkach wania Zak³adów Przemys³owych, 1-0; Gawlikowski - Matkowski 1-0;
ze zwyciêzcami turnieju. który omówi³ ze mn¹ plan general- Mannke - Gadaliñski 0,5; Litmano-
ny zak³adu przemys³owego i archi- wicz - £achut 0-1; Olejarczyk - Najde-
Ogl¹da³em warszawskie partie tekturê hali ocynkowni. Nastêpnie kier 0,5; Zabierzañski - Przepiórski 1-
Ryszarda Drozda i innych graczy w marcu delegowano mnie na trzy 0; J. Adamski - ¯ó³tek 1-0; Przysuski -
w biuletynie pod k¹tem meczu z dni do huty im. Lenina w Nowej Furs 1-0; Harmata - Siedlecki 0-1;
Kazimierzem Platerem, który by³ Hucie, aby zapoznaæ siê z gabaryta- Kurowski - Bujnicki 0,5; Majacki -
zaplanowany na listopad. Jedno- mi podobnej hali, liniami technolo- Krasiñski 1-0; Mandelman - Spies 0-
czeœnie siê przygotowywa³em siê gicznymi, umiejscowieniem suw- 1; Burakowski - Wróblewski 1-0; Ma-
do obrony pracy magisterskiej. nic itp. Kolejnym krokiem by³a wi- lewiak - H. Wilczek 1-0; ¯ak - R.
zyta u prof. dr. Zbigniewa K¹czkow- Grzelak 0,5; Filichowski - Sobczyk
Przerywnikiem by³ dla mnie tur- skiego, szefa Katedry Mechaniki 0-1; juniorzy Rakowski - Fija³kowski
niej blitza w „Legionie“ (12 X 1961) Budowli, który sprecyzowa³ temat 0-1; R. Ziemacki - Chmielewski 1-0;
na otwarcie sezonu, w którym za- dotycz¹cy obliczania kratownic sta- kobiety: Gos - Hermanowa 0-1; Ma-
gra³a czo³owi szachiœci. W finale tycznie niewyznaczalnych. tyka - W. Kaczorowska 1-0)
triumfowa³ doskona³y blickarz Gaw-
likowski 7,5 p. (z 10), wyprzedzaj¹c Obliczenia kontynuowa³em w Rozegra³em bardzo ostr¹ partiê z
Filipowicza 7 p.; Pytlakowskiego 6,5 marcu i kwietniu. W czerwcu wyko- Witkiem Balcerowskim, a kompli-
p.; Emanuela Sztejna 4 p.; oraz Szpo- nywa³em rysunki, które zakoñczy- kacje by³y sprowokowane przez nie-
tañskiego i Krulischa po 2,5 p. ³em w sierpniu. W koñcu wrzeœnia go, a ja je tylko wykorzysta³em!
prof. K¹czkowski zaakceptowa³ obli-
Temat pracy dyplomowej ustali- czeniow¹ czêœæ pracy. Kilka dni póŸ- Obrona Pirca B07
³em w styczniu 1961 roku. Mia³em niej pozytywn¹ ocenê wystawi³ prof.
A. Filipowicz - W. Balcerowski,
Warszawa - £ódŸ 1961, 1.e4 d6 2.
d4 g6 3.¤f3 ¥g7 4.¥d3 ¤f6 5.0-0
0-0 6.h3 c5 7.c3 a6 8.¦e1 b6
9.¥g5 £c7 10.¤bd2 ¤c6 11. ¦c1
¥b7 12.¤f1 e6 13.£d2 d5 14.
¥:f6 ¥:f6 15.e5 ¥g7 16.¤1h2
£e7 17.¤g4 h5 18.¤gh2 ¦ae8

22 magazyn SZACHISTA lipiec 2012

Szachowe epizody AF (31)

dwukrotnie zdobywa³ mistrzostwo
Polski. Rozegra³em z Witkiem a¿ 30
partii turniejowych, z bardzo pozy-
tywnym wynikiem +9=17-4.

Mecz z Kazimierzem Platerem

Warszawa, 7-28 XI 1961

1966 Warszawa. Ryszard Drozd Graliœmy w salach „Legionu, przy 2010 Krynica Zdrój. Ryszard Drozd
al. Niepodleg³oœci 141, o tytu³ wice-
XIIIIIIIIY mistrza stolicy i awans do fina³u MP XIIIIIIIIY
9-+-+rtrk+0 1962. Równolegle odbywa³ siê mecz 9rsnlwqkvl-tr0
9+l+-wqpvl-0 o prawo gry w pó³finale MP pomiê- 9zppzp-+p+p0
9pzpn+p+p+0 dzy Stanis³awem Gawlikowskim i 9-+-+-snp+0
9+-zppzP-+p0 Manfredem Mannke. Tak! Teraz 9+-+-+-+-0
9-+-zP-+-+0 trudno w to uwierzyæ, ale przed 50 9-+-sN-+-+0
9+-zPL+N+P0 laty walczono o ka¿de miejsce, rzad- 9+-+-+-zP-0
9PzP-wQ-zPPsN0 ko otrzymywano przywileje przy 9PzPP+-zPLzP0
9+-tR-tR-mK-0 zielonym stoliku za dawne zas³ugi i 9tRNvLQ+RmK-0
xiiiiiiiiy jakieœ tam rankingi. Trzeba by³o po- xiiiiiiiiy
konaæ rywala! Oba mecze liczy³y po
19.g4! f5 20.g:h5 g:h5 21. 6 partii i zakoñczy³y siê praktycznie 8...¥g7?? Klasyczne automa-
¢h1 ¢h7 22.¤g5+ ¢h8 23.¦g1 po trzech pierwszych. Tym razem tyczne posuniêcie natychmiast
¤:e5?! Niespodzianka. Niepopraw- zdecydowanie triumfowali znacznie przegrywaj¹ce partiê. 9.¦e1+ ¢f8
na ofiara figury. 24.d:e5 d4+ m³odsi. Ja i Manfred objêliœmy pro- 10.¤e6+ 1-0
25.f3 ¥:e5 26.¦ce1 d:c3 27. wadzenie 3-0, po czym Manfred zre-
£f2! ¥:h2 28.£h4?! (28.£:h2 b5 misowa³ czwarta partiê i zakoñczy³ Trudno wyt³umaczyæ œlepotê sza-
29.£g3+-) 28...¥:g1 29.£:h5+ ¢g8 mecz 3,5-0,5, natomiast ja przegra- chow¹, ale zdarza siê ona wszyst-
30.¦:g1 £g7 31.¤h7 ¥:f3+ 32. ³em i mecz rozstrzygn¹³em w zwy- kim, nawet najlepszym zawodnikom
£:f3 ¢:h7 33.¦:g7+ ¢:g7 34. ciêskiej 5 partii. Na proœbê Kazia, - po prostu „mózg staje“ na u³amek
b:c3 b5 35.£e3 (35.£b7+! ¢f6 36. graliœmy szóst¹ partiê, któr¹ prze- sekundy. Przyk³adem mo¿e byæ par-
£:a6+-) 35...c4 36.£g5+ ¢h7 37. gra³em i wygra³em mecz 4-2! tia Micha³a Krasenkowa.
¥e2 e5 38.h4 e4 39.£f4 ¦e6 40.
¥g4 ¦ef6 41.¥h3 ¢g6 42.¢g2 Naturalnie Plater te¿ by³ dobrze Partia hiszpañska C67
¦h8 43.£g5+ ¢f7 44.¢f2 ¦d8 przygotowany i ograny. Przed wrze-
45.h5 f4 (45...¦d3!? 46.¥f1 ¦:c3 47. œniowymi mistrzostwami Warszawy D. Larino Nieto - M. Krasen-
h6) 46.h6 e3+ 47.¢f3 ¦g8 48. gra³ w sierpniu 1961 roku w turnie- kow, Open de Sants, Barcelona
£d5+ ¢f8 49.£d8+ ¢f7 50.£d5+ ju KS „Ursus“, zorganizowanym w 2009, 1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5
¢f8 51.¥e6 ¦g3+ 52.¢e4 ¦:h6 PKiN, w Warszawie z udzia³em za- ¤f6 4.0-0 ¤:e4 5.d4 ¤d6 6.
53.£d8+ ¢g7 54.£g8+ ¢f6 55. proszonych goœci Zbigniewa Dody i d:e5 ¤:b5 7.a4 d6 8.e6 ¥:e6
£f7+ ¢g5 56.£f5+ 1-0, wobec 56... Stefana Witkowskiego, którzy 9.a:b5 ¤e7?! W wiêkszoœci partii,
¢h4 57.£:f4+ ¢h5 58.¥f7+ ¦gg6 59. triumfowali w tych zawodach z granych tym systemem, tak¿e
¢f5 e2 60.£g4X wynikiem 8,5 p. (z 10), Kazimierz przyk³adowo w pojedynku B. Spas-
Plater 7,5 p.; Micha³ Skipietrow 7 p.; ski - W. Antoszin, Moskwa 1957,
By³o to moje pierwsze zwyciê- Natan Borowski i Marciniak po 5 p. wybierano silniejsz¹ kontynuacjê
stwo z Balcerowskim, po dwóch po- itd. Plater wygra³ tak¹ miniaturê. 9...¤e5 10.¤d4 ¥d7 11.f4 ¤g6 12.
ra¿kach poniesionych w 1957 roku. ¤c3 ¥e7 z dobr¹ gr¹ czarnych. 10.
Wtedy go „rozszyfrowa³em“ i póŸ- Nieregularna A00 ¦e1 ¤f5? (10... d5) 11. ¤g5 £f6
niej zosta³ moim klientem, chocia¿ 12.£d5 ¥e7
K. Plater - M. Skipietrow, Tur-
niej KS „Ursus“, Warszawa 1961,
1.g3 g6 2.¥g2 ¤f6 3.e4 e5 4.¤e2
d5 5.e:d5 ¤:d5 6.d4! ¤f6 7.0-0
Æwieræ wieku póŸniej grano 7.¤bc3
e:d4 8.£:d4 ¥e7 9.¥h6 £:d4 10.¤:d4
c6 11.0-0 z lepsz¹ gr¹ bia³ych, B.
McLaren - P. Brown, Kanada 1986.
7...e:d4 8.¤:d4

magazyn SZACHISTA lipiec 2012 23

Szachowe epizody AF (31)

XIIIIIIIIY szawa 1935, ale mia³em na myœli (45.£g6+? £:g6 46.h:g6+ ¢:g6 47.
9r+-+k+-tr0 g³ównie turnieje b³yskawiczne. 8... ¢h3 ¢h5 48.¢g3 ¢g5=) 45...£d6+
9zppzp-vlpzpp0 b6 Silniejsze, ni¿ grane przez Reilly 46.¢h3 £d3+ 47.£f3 £d7+ 48.
9-+-zplwq-+0 8...¥d7 9.b4 b6 10.¥d3 a5 11.a3 a:b4 g4 ¢g7 49.£e3! £d5 50.¢h4
9+P+Q+nsN-0 12.a:b4 ¦:a1 13.£:a1 ¤c6 14.£b2 b:c5 £h1+ 51.¢g3 £d5 52.£e7+ ¢g8
9-+-+-+-+0 15.b:c5 ¥:c5? 16.d:c5 e5 17.¤:e5 ¦e8 53.£e8+ ¢g7 54.£g6+ ¢h8 55.
9+-+-+-+-0 18.¤e2 £a5+ 19.¢f1 ¤:e5 20.¥:e5 £a4 £f6+ ¢g8 56.h6! £b7 57.¢h4
9-zPP+-zPPzP0 21.¤c3 1-0. 9.b4 a5 10.a3 W XXI £h1+ 58.¢g5 £d5+ 59.¢g6 £d3+
9tRNvL-Rt -mK-0 wieku grano 10.¤a4 ¤fd7 11.¥b5 60.¢h5 £h3+ 61.£h4 £g2 62.
xiiiiiiiiy b:c5 12.b:c5 ¥a6 13.¥:a6 ¦:a6 14.£e2 £g5+ ¢f7 63.£f5+ ¢g8 64.£g6+
f6 15.0-0 e5 16.d:e5 f:e5 17.¥:e5 ¦e6 ¢f8 65.£f6+ ¢e8 66.h7 £h2+
13.¦:e6! f:e6 14.¤:e6 ¦c8?? Po 18.¦ad1 ¤:e5 19.¤:e5 £e8= Vachier 67.¢g6 £c2+ 68.¢g7 £c7+ 69.
14...£e5 15.¤:c7+ ¢d7 16.£:e5 d:e5 Lagrave - A. Gosset, Pary¿ 2002. ¢h8! £c4 70.g5 £c5 71.g6 £d6
17.¤:a8 ¦:a8 18.c4 bia³e mia³y tylko 10...a:b4 11.a:b4 ¦:a1 12.£:a1 72.£f7+ ¢d8 73.¢g8 1-0
nieco lepsz¹ grê, bo pionek wiêcej ¥d7 13.¤e5 b:c5 14.b:c5 ¤c6
jest rekompensowany aktywnymi fi- 15.¤:c6 ¥:c6 16.¥e2 ¤e4 17.0-0 Partia angielska A23
gurami czarnych. 15.£:f5 1-0 W gruncie rzecz tak¹ pozycjê chcia-
³em osi¹gn¹æ z Platerem. Jest ona K. Plater - A. Filipowicz, Mecz
Wieloletnia znajomoœæ i przyjaŸñ wyrównana, ale bia³e maj¹ ³atwiej- 2 partia, Warszawa 1961, 1.g3 e5
z Platerem, pozwoli³a mi doskonale sz¹ grê. 17...g5?! (17...¥g5 18.¥:g5 2.c4 ¤f6 3.¤c3 c6 Wariant Kere-
zrozumieæ jego styl gry i s³abe stro- £:g5 19.¦b1 £f5 20.¤:e4 d:e4 21. sa przypomina plan bia³ych w obro-
ny, co u³atwi³o mi przygotowania. ¦b6+/=) 18.¥e3 £d7 19.f3 ¦a8 nie sycylijskiej zwi¹zany z posuniê-
Znalaz³em systemy na ulubiony „do- 20.£c1 ¤:c3 21.£:c3 ¥b5 22. ciem c2-c3, np. 1.e4 c5 2.¤f3 ¤c6
mek“ Platera oraz na obrony Caro- ¥:b5 £:b5 Pozornie bia³e maj¹ z³e- 3.c3 g6. W partii angielskiej bia³e
Kann i Pirca, które permanentnie go goñca, ale pozory myl¹! 23. £d2 maj¹ tempo wiêcej, ale nie mog¹
grywa³. Ale pamiêta³em, ¿e dot¹d f6 24.f4! g:f4 25.¥:f4 e5 26. wyci¹gn¹æ z tego realnych korzy-
nie wygra³em z nim ¿adnej partii, a d:e5 ¥:c5+ 27.¥e3 ¥:e3+ 28. œci. 4.¥g2 d5 5.c:d5 c:d5 6.¤f3
przegra³em dwie. £:e3 f:e5 29.£g5+ ¢h8 30.£:e5+ Jeœli 6.£b3!?, to 6...¤c6! 7.¤:d5 ¤d4
¢g8 31.£e6+ Takich otwartych po- 8.¤:f6+ £:f6 9.£d3 (9.£d1 ¥f5 10.d3
W walce z Caro-Kann postanowi- zycji Kazio bardzo nie lubi³, ja nato- ¦c8 11.¢f1 £a6!) 9...¥c5 10.e3 ¥f5
³em wybraæ atak Panowa i tam zna- miast by³em w stanie rozwa¿yæ i po- 11.¥e4 ¥:e4 12.£:e4 £c6 13.£:c6+
laz³em star¹ ideê gran¹ w 1935 roku liczyæ wszystkie posuniêcia hetma- ¤:c6 14.¢e2 0-0-0 z równymi szansa-
przez Paula Keresa, która przeanali- nem. 31...¢h8 32.£e5+ ¢g8 33. mi. 6...e4 7.¤d4 ¤c6 8.¤:c6
zowa³em. Dodam, ¿e z Wasilijem Pa- £g3+! ¢h8 34.£c3+! ¢g8 35. h4 b:c6 9.d3 e:d3 10.£:d3 ¥b4!
nowem zwi¹zana jest piêkna aneg- £b6+ 36.¢h1 ¦f8? Powa¿ny b³¹d Zwykle grywano tu 10...¥e7 11.0-0
dota, któr¹ warto przytoczyæ. Mia³ w sporym niedoczasie. Nale¿a³o 0-0 i plan bia³ych polega³ na usta-
on tzw. „zajêcz¹ wargê“ i trochê se- graæ 36...¦e8 37.¦f3 (37.£f3 £e6 wieniu pionków a2 i b3 oraz ¤a4,
pleni³, ale nie wp³ywa³o to na ostroœæ 38.¦d1 ¦d8=) 37...d4 38.£c4+ ¢h8 ¦ac1 i ¦ad1 z naciskiem na pionki
jego sformu³owañ. Mianowicie po 39.¦f4 ¦d8 40.£d3=. 37.¦:f8+ ¢:f8 czarnych. Posuniêciem 10...¥b4
jednej z partii z zawodnikiem z kate- 38. £h8+ ¢f7 39. £:h7+ ¢f8 40. chcia³em podwa¿yæ ten plan i wy-
gori¹ mistrza, któr¹ ³atwo wygra³, £f5+ ¢g7 41.£:d5 £f2 42.£g5+ musiæ a2-a3. 11.0-0 0-0 Tê pozy-
powiedzia³: „Panie! Powinien pan ¢h7 43.¢h2 cjê, powstaj¹c¹ prawie forsownie
namalowaæ sobie czerwon¹ kropkê chcia³em graæ z Kaziem, bo uwa¿a-
na ³bie, która by oznacza³a, ¿e jest XIIIIIIIIY ³em, ¿e jest szansa ogrania go czar-
Pan mistrzem, bo z poziomu pañ- 9-+-+-+-+0 nymi. 12.a3 Grano 12.¤a4 ¦e8 13.
skich partii nic takiego nie wynika!“. 9+-+-+-+k0 a3 ¥d6 14.¥e3 a5 15.¦fe1 ¥a6 16.
9-+-+-+-+0 £c3 ¦b8 17.¥d4 ¥b5 18.b3 ¤e4 19.
Obrona Caro-Kann B14 9+-+-+-wQ-0 ¥:e4 ¦:e4 20.f3 ¥:a4 21.b:a4 ¦e6 22.
9-+-+-+-zP0 ¦ab1 ¦c8 23.¥c5 ¥e5 24.£d2 ¦g6 z
A. Filipowicz - K. Plater, Mecz 9+-+-+-+-0 lepsz¹ gr¹ czarnych w partii L. Por-
1 partia, Warszawa 1961, 1.e4 c6 9-+-+-wqPmK0 tisch - B. Spasski, Budapest 1961.
2.d4 d5 3.e:d5 c:d5 4.c4 ¤f6 5. 9+-+-+-+-0 Jeœli 12.b3, to 12...a5 13.¥b2 ¥a6 14.
¤c3 e6 6.¤f3 ¥e7 7.c5 0-0 8.¥f4 xiiiiiiiiy £c2 ¦e8=/+. 12...¥e7 13.¥e3 (13.
Teraz ten system spotyka siê doœæ b4!? a5 14.b5 c:b5 15.¤:d5 ¤:d5 16.
czêsto, chocia¿ nie na najwy¿szych Pozycja wygrana, ale nie s¹dzi- ¥:d5 ¦a7 17.£:b5 ¥a6 18.£b3 ¥:e2=)
szczeblach. Analizowa³em go na tle ³em, ¿e wymaga a¿ tak du¿ej techni- 13...a5 14.¤a4 ¥a6 15.£c2
partii Keres - Reilly, olimpiada, War- ki. 43...£c2 44.h5 £d3 45.£g4 ¦b8! Pointe'a planu czarnych. 16.
¦fd1 Bia³e mog³y forsownie zremi-

24 magazyn SZACHISTA lipiec 2012

Szachowe epizody AF (31)

sowaæ po 16.£:c6 ¥:e2 17.¥b6 £d7! równana, ale zna³em jej niuanse. £a5+ 11.¤c3 ¤c6?! Po latach zna-
18.£:d7 ¤:d7 19.¦fe1 ¤:b6 20.¤:b6 23.£e2 £b6 24.¦ab1 ¤d5 25. leziono silniejsze 11...c:d4 12.¤:d4
¦:b6 21.¦:e2 ¥f6 itd., ale przy stanie ¤:d5 ¥:d5 26.c3 e5 27.£g4 e4 ¥:d4 13.£:d4 ¤c6 itd. 12.d5 ¤d4
0-1 w meczu nie mo¿na traciæ kolo- 28.¥:e4 ¥:e4 29.£:e4 £:b2 Piêk- 13.¤:d4 c:d4 14.£:g4+ ¢c7 15.
ru. Inna rzecz, ¿e plan wybrany ne, ale odpowiedŸ jeszcze ³adniejsza £e6 ¥f6 16.0-0 d:c3 17.b3 £b5
przez bia³e nie zas³uguje na zalece- 18.¥e3 £d7 19.f5 g5 20.¦ad1
nie. 16...¥c4 17.¤c5 ¦e8 18. XIIIIIIIIY h5 21.¦d3 ¦h7
¦d2 ¥d6! 19.¤d3 9-+r+-tr-mk0
9+p+-+-vlp0 XIIIIIIIIY
XIIIIIIIIY 9-+-+-+p+0 9r+-+-+-+0
9-tr-wqr+k+0 9+-+-+-vL-0 9zppmkqzpP+r0
9+-+-+pzpp0 9p+-+Q+-+0 9-+-zpQvl-+0
9-+pvl-sn-+0 9zP-zP-+-+-0 9+-+P+Pzpp0
9zp-+p+-+-0 9-wq-+-+PzP0 9-+-+-+-+0
9-+l+-+-+0 9+R+-+R+K0 9+PzpRvL-+-0
9zP-+NvL-zP-0 xiiiiiiiiy 9P+P+-+PzP0
9-zPQtRPzPLzP0 9+-+-+RmK-0
9tR-+-+-mK-0 30.¥f6! £a2 (30...¦:f6 31.¦:f6 xiiiiiiiiy
xiiiiiiiiy £:c3 32.¦ff1 £:a3 33.¦:b7+/-) 31.
¥:g7+ ¢:g7 32.¦:b7+ ¢g8 33. 22.¥:g5! ¦f8 23.¥:f6 e:f6 24.
19...¦:e3! Pozycyjna ofiara kwa- ¦g1 ¦f7 34.¦:f7 £:f7 35.£:a4 ¦:c3+ ¢d8 25.£:f6+ 1-0
liteta, jak wtedy mówiono. 20.f:e3 ¦:c3 36.£b4 i otrzyma³em moj¹
£b6! Gorsze 20...¤g4 21.e4! £b6+ ulubion¹ koñcówkê hetmañsk¹ Szósta partia zakoñczona zwy-
22.¢h1 ¤e3 23.£c3 i bia³e siê broni¹. 36...£b3 37.£:b3+ ¦:b3 38. ciêstwem Platera nie mia³a znacze-
21.¢h1 £:e3 22.¦f1 ¤g4 Grozi ¦a1 ¦b5 39.a4 ¦a5 40.¢g1 ¢f7 nia, bo wynik meczu 4-2 zapewni³
23...¥:g3 23.¥f3! (23.¦f3 £h6 24.h3 41.¢f2 ¢e6 42.¢e3 ¢d5 43. mi kolejny trzeci ju¿ start w finale
¤e3 25.£c1 ¥b3 i 26.¤c4-/+) 23... ¢d3 ¢c5 44.g4 ¢d5 Nie pomaga MP w Poznaniu, w 1962 roku.
¤e5! 24.¢g2? Po 24.¤:e5 ¥:e5 44...¢b4 45.h4 ¢b3 46.¦b1+ ¢a3 47.
25.£c1 g6 26.¦c2 £:c1 27.¦f:c1 ¥:b2 ¢e3 ¦a7 48.a5! ¢a2 49.¦b5 ¢a3 50. Po zakoñczeniu meczu zagra-
28.¦b1 ¥e5 29.¦:b8+ ¥:b8 30.¦b2 h5 ¢a4 51.¦d5 ¦a6 52.h:g6 h:g6 53. ³em w „Legionowskim“ blitzu z
¥d6 31.¦b6 ¥:a3 32.¦:c6 ¢g7 33.e4 ¢f4 ¢b4 54.¢e5 ¢c4 55.g5 ¦a8 56. udzia³em czo³ówki, próbuj¹c nowe
d:e4 34.¥:e4 ¥e6-/+. 24...¥b3 25. ¦d6+-. 45.h4 ¢c5 46.¦c1+ ¢d6 warianty na fina³ MP: A. Adamski
£c3 ¤c4 26.¦dd1 ¥:d1 27.¦:d1 47.¦c4 ¦e5 48.¢c3 h5 49.g5 7 p. (z 8); Filipowicz 6,5 p.; J.
¦:b2 28.¦c1 ¥:a3 29.¢h3 (29. ¦e1 50.a5 ¦a1 51.¢b4 ¢d5 Adamski i A. Przybylski po 5 p.; W.
¤:b2 ¥:b2 30.£:e3 ¤:e3+ 31.¢f2 52.¦c5+ ¢d6 53.¦c3 ¦h1 54. Litmanowicz 4 p.; Szukszta 3 p.;
¥:c1-+) 29...¥b4 30.¤:b4 £:c3 ¦c4 ¢d5 55.¢b5 ¦b1+ 56.¦b4 Dryzek 2,5 p.; E. Sztejn 2 p.; i T.
31.¦:c3 a:b4 32.¦c1 f5 0-1 ¦e1 57.a6 ¦e7 58.¦a4 1-0 Malewiak 1 p.

Obrona Pirca B09 Prowadzenie 3-0 praktycznie W owych czasach nie by³o
rozstrzygnê³o losy meczu, ale nie- programów, baz i komputerów
A. Filipowicz - K. Plater, Mecz stety, z ró¿nych przyczyn nast¹pi³a szachowych i partie b³yskawiczne
3 partia, Warszawa 1961, 1.e4 d6 teraz jedenastodniowa przerwa, by³y dla mnie pewn¹ form¹ szkole-
2.d4 ¤f6 3.¤c3 g6 4.f4 ¥g7 5. która wytr¹ci³a mnie z rytmu. nia i sprawdzania analiz i przygoto-
¤f3 0-0 6.¥e2 c5 7.d:c5 £a5 8. wanych wariantów. Wielokrotnie
0-0 £:c5+ 9.¢h1 ¤c6 Tê pozycjê Przegra³em czwart¹ partiê, ale w nastêpnych latach stara³em siê
mia³em ogran¹ od lat i wielokrotnie w pi¹tej znów zagra³em przygoto- regularnie uczestniczyæ w blitzo-
uzyskiwa³em pozytywne rezultaty. wany wariant na ulubion¹ obronê wych turniejach.
10.¤d2 ¥e6 11.¤b3 £b6 12.f5 Pirca mojego rywala i go rozgro-
Ciekawe by³o 12.g4 ¦ac8 13.f5 ¥:b3 mi³em. Na pocz¹tku grudnia wyst¹pi³em
14.a:b3 ¤b4 15.¥c4, ale po 15...¤d7 jeszcze w tradycyjnym spotkaniu
czarne maj¹ pe³noprawn¹ grê. 12... Obrona Pirca B09 „Legionu“ z zaprzyjaŸnionym ze-
¥d7 13.¥g5 £d8 14.£e1 a5 (14... spo³em O.K.O. „Caissa“ Byd-
¤e5 15.¥f4 £c7 16.¥:e5 d:e5 17.f:g6 A. Filipowicz - K. Plater, Mecz goszcz, remisuj¹c partiê z Lutos³a-
h:g6 18.¦d1 ¦fd8=) 15.a3 a4 16. 5 partia, Warszawa 1961, 1.e4 d6 wem Manasterskim. WKS „Le-
¤d2 ¤e5 17.¤c4 ¤:c4 18.¥:c4 2.d4 ¤f6 3.¤c3 g6 4.f4 ¥g7 5. gion“ wypróbowa³ w walce a¿ 13 za-
¦c8 19.¥d3 ¥c6 20.f:g6 f:g6 21. ¤f3 c5 6.¥b5+ ¥d7 7.e5 ¤g4 8. wodników wygrywaj¹c rundy 6-2
e5 d:e5 22.£:e5 ¢h8 Pozycja wy- e6 ¥:b5 9.e:f7+ ¢d7 10.¤:b5 oraz 6,5-3,5, ³¹cznie 12,5-5,5.

magazyn SZACHISTA lipiec 2012 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia graæ 17...b6 18.¤d4 ¤:d4 19.£:d4
¦c8= lub 17...£g6. 18.£:e3 £f7 19.
Szachowe epizody(32) ¤d4 ¦ac8 20.¦c1 ¦c7 21.¦c2
£d7 22.¦ec1 a6 23.b4! ¦fc8 24.
I Dru¿ynowe MP kobiet 50% rezultat (1,5 p. z 3) i zajê³a dru- £h3 £f7 Nie lepsze 24...¦e8, z uwa-
gie miejsce na desce za Aleksandr¹ gi na 25.b5! a:b5 26.¤:b5 ¦cc8 27.
Kielce, 10-14 XII 1961 Szpakowsk¹ z Katowic 3 p. (z 3). ¤d6+-. 25.¤:e6 ¥d7 (25...¦e7 26.
¤g5+-) 26.¦:c7 ¦:c7 27.¦:c7
W ostatnim miesi¹cu, pomyœlne- Na drugiej szachownicy, zgodnie £:e6 28.£:e6+ (28.¦:d7!?) 28...
go dla mnie roku 1961, zosta³em de- z moim taktycznym za³o¿eniem ¥:e6 29.f4 1-0
legowany przez Sto³eczny Zwi¹zek trzeba by³o zdobywaæ najwiêcej
Szachowy w roli kierownika i trene- punktów i tê deskê powierzy³em Na trzeci¹ wstawi³em Miros³awê
ra kobiecej reprezentacji Warszawy Jolancie Szocie, znanej ju¿ wtedy Matykê, finalistkê MP kobiet w
na I DM Polski kobiet w Kielcach. szachistce. Wygra³a deskê ze 1961 roku. Na tej desce triumfowa-
Reprezentacja stolicy by³a os³abio- œwietnym wynikiem 3,5 p. (z 4), ³a Danuta Samolewicz z Wroc³awia
na brakiem Miros³awy Litmano- przed aktualn¹ mistrzyni¹ Polski 3,5 p. (z 4) przed Matyk¹ i Wand¹
wicz i Renaty Sobolewskiej. Apoloni¹ Litwiñsk¹ 3 p. (z 4), któr¹ Kaczorowsk¹ po 3 p.
pokona³a w bezpoœredniej partii.
Niemniej jednak z prawdziw¹ Czwart¹ w sk³adzie by³a zawod-
przyjemnoœci¹ pokierowa³em ze- J. Szota - A. Litwiñska niczka z mojej dawnej warszaw-
spo³em z³o¿onym z m³odych uro- DMP kob., Kielce 1961 skiej „Polonii“ Gra¿yna Piszczyk,
czych warszawskich szachistek. która przed kilku laty przyby³a ze
El¿bieta Kowalska, 16-letnia zawod- XIIIIIIIIY Skar¿yska Kamiennej na studia do
niczka, reprezentuj¹ca RKS Ursus 9r+-+qtrk+0 Warszawy. Grywa³a ostre debiuty,
by³a rewelacj¹ DMP we Wroc³awiu 9zpp+-+-zpp0 m.in. gambit królewski i z niez³y-
w 1961 roku. Gra³a tam lekko, ener- 9-+l+p+-+0 mi wynikami wyst¹pi³a w kilku
gicznie i odwa¿niej, ni¿ wiêkszoœæ 9+-+pzPn+-0 pó³fina³ach MP kobiet w latach
naszych szachistek. Po raz pierwszy 9-+-+-+-+0 1956-1958. Po wyjœciu za m¹¿ za
wtedy zmierzy³a siê z mistrzyniami, 9+-sN-vL-+-0 Hiszpana, pod nazwiskiem Pardo
ale nie mia³a tremy. Wygra³a 4 par- 9PzP-wQ-zPPzP0 Ruiz, tylko raz uczestniczy³a w fi-
tie, przegra³a tylko dwie i jedn¹ zre- 9+-+RtR-mK-0 nale MP Kobiet w 1977 roku, gra-
misowa³a. Pokona³a Miros³awê Lit- xiiiiiiiiy nym systemem szwajcarskim.
manowiczow¹, zremisowa³a z Kry- Zdoby³a 5 p. (z 11), zajê³a 39 miej-
styn¹ Ho³uj i Henriett¹ Konarkow- 17.¤e2! ¤:e3? B³¹d. Nale¿a³o sce (54 uczestniczki) i zakoñczy³a
sk¹. Dlatego powierzy³em Eli rolê li- karierê zawodnicz¹. Po skoñcze-
derki i na pierwszej desce uzyska³a niu studiów prawniczych odnios³a
wielkie sukcesy w s¹downictwie

DMP kobiet, Kielce 1961. Dru¿yna Warszawy. DMP kobiet, Kielce 1961.
Gra¿yna Piszczyk, El¿bieta Kowalska, kapitan dru¿yny Jolanta Szota, Kapitan reprezentacji Warszawy

Halina W³oczewska, Andrzej Filipowicz i NN Jolanta Szota

20 magazyn SZACHISTA sierpieñ 2012

Szachowe epizody AF (32)

dochodz¹c do S¹du Najwy¿szego.
Prowadzi³a te¿ przez wiele lat Kan-
celariê Adwokack¹. Gra¿yna uzy-
ska³a 2 p. (z 3), ale tê szachownicê
wygra³y Z. Jasionowicz z £odzi 4 p.
(z 4) i Henryka Jochelson z Wro-
c³awia 3 p. (z 4).

Na rezerwie zagra³a najmniej do-
œwiadczona Halina W³oczewska.
Uzyska³a 1,5 p. (z 2), dok³adaj¹c
wa¿n¹ cegie³kê do sukcesu zespo³u.

Turniej by³ doskonale zorgani- 1962 Warszawa - spotkanie z kierownictwem Sto³ecznego Zw. Szachowego
zowany przez znanych kieleckich Stanis³aw Gawlikowski, Halina W³oczewska, Wojciech Zabierzañski,
dzia³aczy Henryka Bentkowskie- El¿bieta Kowalska, Janusz Ziemacki, Jolanta Szota,
go i sêdziego g³ównego Mieczy- Andrzej Filipowicz, Gra¿yna Piszczyk i jej kole¿anka NN
s³awa Iskierko. Rozgrywki toczy³y
siê w piêknie udekorowanej sali Poziom turnieju nie by³ najwy¿- Partia wiedeñska C26
Wojewódzkiego Domu Kultur y, szy, Panie poch³oniête gr¹ zapomi-
znanego mi z MP juniorów, gra- na³y o kontroli czasu, nawet o na- T. Smykowska - B. Majew-
nych na prze³omie lat 1957-58. ciœniêciu zegara, nie pamiêta³y o ska, DMP kob., Kielce 1961, 1.e4
liczbie posuniêæ w dogrywkach, e5 2.¤c3 ¤f6 3.¥c4 ¥b4 4.
Wyst¹pi³o 5 zespo³ów reprezen- natomiast analizy od³o¿onych par- ¤ge2 ¤c6 5.0-0 a6 6.d3 h6 7.
tuj¹cych ówczesne Okrêgowe tii by³y trudne do zapamiêtania. a3 ¥a5 8.f4 ¥b6+ 9.¢h1 ¤g4
Zwi¹zki Szachowe: Katowic, Kielc, 10.£e1 ¥e3 11.f5 £g5? 12.¤d5
£odzi, Warszawy i Wroc³awia. Gra- Przekroczenia czasu zdarza³y ¥:c1 13.¦:c1 £d8
no na czterech szachownicach, a w siê czêœciej, ni¿ zwykle. Sêdziowie
koñcowej klasyfikacji decydowa³y traktowali te „zdarzenia“ niezwy- XIIIIIIIIY
ma³e punkty (4 rundy - 16 partii). kle skrupulatnie, co wywo³ywa³o 9r+lwqk+-tr0
³zy w oczach zawodniczek. 9+pzpp+pzp-0
Triumfowa³a Warszawa 11,5 p. z 9p+n+-+-zp0
16 (7 p. meczowych). Drugie miej- Niemniej jednak stara³em siê 9+-+NzpP+-0
sce zaj¹³ Wroc³aw 9,5 p. (6): L. Ru- wyjaœniaæ warszawskim zawod- 9-+L+P+n+0
sek, A. Litwiñska, D. Samolewicz, H. niczkom, ¿e ich nieliczne pora¿ki 9zP-+P+-+-0
Jochelson i M. £akomska. Wroc³aw by³y wynikiem zbiegu pechowych 9-zPP+N+PzP0
w pierwszych dwóch meczach odda³ okolicznoœci, a nie s³abej gry! 9+-tR-wQR+K0
walkowery na IV szachownicy. Br¹- xiiiiiiiiy
zowy medal przypad³ £odzi 9,5 p. Có¿, poziom kobiecych szachów
(5); R. Hermanowa, A. Hellwig, W. by³ wówczas doœæ niski i to a¿ do 14.£g3! 1-0
Kaczorowska i Z. Jasionowicz. Dwa czasów pojawienia siê Nony Ga-
ostatnie miejsca zajê³y Katowice 6 p. prindaszwili, Mai Cziburdanidze, Porównuj¹c dawne partie pañ, z
(1) oraz Kielce 3,5 p. (1). czy te¿ sióstr Polgar. O przedwo- obecnymi, dobitnie widaæ milowe
jennej bezkonkurencyjnej cham- kroki, które poczyni³y szachistki
Kierownikiem dru¿yny ³ódzkiej pionce Verze Menchik i jej wystê- przez nastêpne 40-50 lat. Tak¿e
by³ IM Kazimierz Makarczyk, a pach w wielkich mêskich turnie- szkolenie pañ w naszych klubach
katowickiej znany sêdzia W³ady- jach prawie nikt nie pamiêta³. nie by³o najlepsze. Czasem
s³aw Paleski, z którymi mi³o siê pokazywano im ró¿ne pu³apki i na
rozmawia³o w trakcie rund. W Kielcach przyk³adowo nie- tym koniec. Dlatego w trakcie
zwykle chwalono miniaturkê, któ- przygotowañ do partii, stara³em
Jolanta Szota, jako kapitan war- r¹ rozegra³a m³oda 16-letnia Tere- siê tak¿e pokazaæ im trochê cieka-
szawskiego zespo³u, odebra³a sa Smykowska. Smykowska do- wostek, abstrakcyjnych pozycji,
piêkny puchar PZSzach, natomiast skonale siê zapowiada³a, ale po za- æwicz¹cych szachow¹ wyobraŸniê,
najlepsze zawodniczki na poszcze- jêciu ostatniego miejsca w finale które nie raz, nie dwa, demonstro-
gólnych deskach otrzyma³y lalecz- MP kobiet w 1970 roku praktycz- wa³em juniorom.
ki w strojach kielecki i to by³y je- nie zrezygnowa³a z gry w szachy.
dyne nagrody, jakie w owych cza-
sach rozdano w DMP.

magazyn SZACHISTA sierpieñ 2012 21

Szachowe epizody AF (32)

XIIIIIIIIY Vera Menchik cie partii“, co obecnie by³oby pew-
9r+lwqkvl-tr0 nie obraz¹! Rzeczywiœcie wielo-
9zppzp-zppzpp0 nie“, jak mawia³ GM Robert Byrne krotna mistrzyni œwiata wykona³a
9-+-+-+-+0 ze Stanów Zjednoczonych. wiele silnych posuniêæ.
9+-+p+-+-0
9-+-+-+-+0 Inne popularne sformu³owania Obrona s³owiañska D18
9+-+-+-+-0 by³yby obecnie dyskusyjne, cho-
9PzPPzPPzPPzP0 cia¿ brzmi¹ ciekawie. - „Kobiety V. Menchik - M. Euwe, Ha-
9tR-vLQmKL+R0 graj¹ gorzej, bo s¹ tylko kobietami“ - stings 1931, 1.d4 d5 2.c4 c6 3.
xiiiiiiiiy GM Lothar Schmid lub „Kobiety ¤f3 ¤f6 4.¤c3 d:c4 5.a4 ¥f5 6.
mog¹ robiæ wszystko, ale nie mog¹ e3 ¤a6 7.¥:c4 ¤b4 8.0-0 e6 9.
W jaki sposób mo¿na doprowa- myœleæ logicznie. Nie maj¹ intuicji“, ¤e5 ¥d6 10.£e2 c5 11.¥b5+
dziæ do tej pozycji po piêciu posu- jak mawia³ GM Jan Donner z Ho- ¢e7 12.e4 ¥g6? (12...c:d4 13.e:f5
niêciach obu stron. landia. W trakcie szachowych za- £c7 14.¤f3 d:c3 15.f:e6+/-) 13.
baw lubi³em je powtarzaæ i ucho- ¤:g6+ h:g6 14.e5 c:d4
Niestety nie mog³y znaleŸæ ta- dzi³o mi to bezkarnie, bo rezultaty
kiego wariantu: 1.¤f3 ¤f6 2.¤c3 DMP by³y dla nas pozytywne. Na XIIIIIIIIY
¤c6 3.¤d4 ¤d5 4.¤:c6 d:c6 wszelki wypadek dodawa³em s³o- 9r+-wq-+-tr0
5.¤:d5 c:d5 wa GM Wiliama Lombardy'ego z 9zpp+-mkpzp-0
USA: „P³eæ piêkna gra nieco gorzej, 9-+-vlpsnp+0
Druga moja ulubiona pozycja, w poniewa¿ bardziej interesuje siê 9+L+-zP-+-0
której praktycznie mo¿liwe s¹ tyl- mê¿czyznami, ni¿ szachami“ lub 9Psn-zp-+-+0
ko posuniêcia bia³ym królem oraz „Panie nie mog¹ siedzieæ w milcze- 9+-sN-+-+-0
trzema czarnymi pionkami. Jest to niu przez 5 godzin“ - co twierdzi³a 9-zP-+QzPPzP0
doskona³e æwiczenie dla zrozu- wówczas s³ynna szachistka Chau- 9tR-vL-+RmK-0
mienia pojêcie opozycji. de de Silans z Francji. xiiiiiiiiy

XIIIIIIIIY Najmniej podoba³a siê im legen- 15.¦d1! ¥c7 16.e:f6+ g:f6 17.
9-+-+-+-+0 da cejloñska: „Kobieta zosta³a stwo- g3 a6 18.¥e3 ¥b6 19.¥c4 ¢f8
9zppzp-+p+-0 rzona przez Brahmê, który wzi¹³ 20.¤e4 ¢g7 21.¦ac1 ¦h5 22.¥f4
9-+-+-mk-zP0 garœæ ziemi, trochê wody, parê owo- e5 23.g4 ¦h8 24.¥g3 £e7 25.
9+-+-+-+P0 ców, papugê, wróbla, pawia, serce ¤d2 ¦he8 26.£e4 £d7 27.¤f3
9-+-+-+-+0 jagniêcia i charakter tygrysa i £c6 28.£:c6 ¤:c6 29. ¥d5 ¦ac8
9+-+-+-+-0 wszystko to zmiesza³. Kiedy zoczy³, 30.¥e4 ¦c7 31.¤e1 ¦ec8 32.
9-+-+-+-+0 co z tego wysz³o zacz¹³ siê œmiaæ i ¤d3 ¤e7 33.¦:c7 ¦:c7 34.¢f1
9+K+-+-+-0 œmieje siê do dzisiaj“. ¦c4 35.¥:b7 ¦:a4 36. ¦c1 g5
xiiiiiiiiy 37.f3 ¦a2 38.¥e1 a5 39.¥d2 f5
Dla z³agodzenia atmosfery przy- 40.g:f5 a4 41.¢e1 a3 42.b4 ¢f6
Pos. bia³ych toczy³em partiê i uwagê mistrza 43.¥a6 g4 44.¥c4 ¦:d2 45.¢:d2
Kto wygrywa? Naturalnie bia³e! œwiata Maxa Euwe, który po jed- g:f3 46.¤c5 ¢:f5 47.¥:f7 ¥d8
nej z dwóch pora¿ek z Ver¹ Men- 48.¥e6+ ¢f6 49. ¥g4 ¤d5 50.
Ca³ymi godzinami, przez dwa chik tak powiedzia³: „Nie oczekiwa- ¥:f3 ¤:b4 51.¥e4 ¥e7 52.¤d3
dni, wygrywa³em tê pozycjê oboma ³em, ¿e mo¿e a¿ tyle widzieæ w trak- ¤a2 53.¦c6+ ¢g5 54.¦g6+ ¢h4
kolorami ze wszystkimi zawodnicz- 55.¤:e5 ¤c3 56. ¢d3 1-0
kami po kolei. Po wygraniu bia³y-
mi, zamienia³em kolor i wygrywa- Vera Menchik (16 II 1906 - 27 VI
³em czarnymi. Za ka¿dym razem 194), córka Czecha i matki Angiel-
zmienia³em kolejnoœæ posuniêæ ki, urodzona w Moskwie, zdoby³a
oboma kolorami i panie nie mog³y mistrzostwo œwiata kobiet w 1927
znaleŸæ drogi do wygranej bia³ych. roku i szeœciokrotnie broni³a tytu-
³u w latach 1931, 1933, 1935, 1937 i
Nie omieszka³em przytaczaæ 1939, w mistrzostwach œwiata roz-
ró¿nych powiedzeñ o kobiecych grywanych równolegle z olimpia-
szachach, od których roi³o siê w dami szachowymi. Reprezentowa-
szachowej literaturze. „Có¿, gracie ³a Rosjê, Czechos³owacjê, a po wyj-
nie najlepiej, ale wygl¹dacie piêk- œciu za m¹¿ za Anglika Rufusa Ste-
vensona - Angliê.

22 magazyn SZACHISTA sierpieñ 2012

Szachowe epizody AF (32)

Zbigniew Doda ningen, w Holandii, ale dopiero po- nawet technicy budowlani zarabiali
czynaj¹c od grudnia 1962 roku. Ofi- znacznie wiêcej, nie mówi¹c ju¿ o in-
Sta¿ asystencki od 1 I 1962 cjalne turnieje o ME pojawi³y siê w ¿ynierach na budowach.
1966 roku i pierwszym, który re-
Po ukoñczeniu studiów na Poli- prezentowa³ polskie barwy by³ Ju- By³em zdecydowanie najm³od-
technice Warszawskiej przysz³a lian Gralka (11 miejsce na 16 szym pracownikiem katedry. Zna-
kolej na sta³¹ pracê. Nie bardzo uczestników). ³em swoje miejsce w szeregu, ale
odpowiada³a mi wegetacja, jak¹ w prawdê mówi¹c, nie dano mi tego
owych czasach mieli szachiœci za- Mistrz Polski juniorów (w Polsce odczuæ. Zosta³em potraktowany
trudnieni na fikcyjnych instruktor- by³ jedyny turniej do 20 lat) móg³ li- bardzo sympatycznie i szybko sta-
skich lub trenerskich etatach, któ- czyæ na start w MŒ rozgrywanych ³em siê jednym z cz³onków nauko-
re zapewnia³y skromny dochód, od 1951 roku, ale po raz pierwszy wego i dydaktycznego zespo³u.
ale pozbawia³y ich szans, zarówno nasz reprezentant zagra³ dopiero w Zosta³em wci¹gniêty do badañ na-
na jakikolwiek awans zawodowy, 1961 roku w Hadze. By³ nim 18-letni ukowych, do pomocy w publika-
jak te¿ na sukcesy szachowe. Tur- W³odzimierz Schmidt, który zaj¹³ 24 cjach katedry, w pracach doktor-
niejów miêdzynarodowych by³o w miejsce wœród 28 uczestników. skich i habilitacyjnych.
kraju, jak na lekarstwo, czasem za-
ledwie jeden, niekiedy dwa rocz- Po przekroczeniu 20 lat, nie pozo- Jednoczeœnie przygotowano
nie. Zaproszenia zagraniczne sta³o nic innego, ni¿ przebijanie siê mnie do prowadzenia æwiczeñ ze
ogranicza³y siê do dwóch - trzech po szczeblach krajowej drabiny. Dla- studentami. Przychodzi³em na kon-
turniejów, w których mogli uczest- tego te¿ podj¹³em pracê zawodow¹. sultacje, jakie udzielali studentom
niczyæ tylko najlepsi, np. w 1962 Wykonuj¹c pracê magistersk¹ ze- niezwykle doœwiadczeni in¿yniero-
roku za granic¹ wyst¹pi³o trzech tkn¹³em siê z profilem katedry Kon- wie Tadeusz Krzyœpiak i Janusz Ra-
szachistów: Bogdan Œliwa (Ma- strukcji Metalowych i spodoba³a mi tyñski, pracownicy warszawskiego
riañskie £aŸnie w maju), Zbigniew siê problematyka konstrukcji stalo- „Mostostalu“, którzy nie z jednego
Doda (Berlin w lipcu) i Ryszard wych. Po zrobieniu tam pracy dyplo- pieca jedli chleb na budowach i
Drozd (Bukareszt w kwietniu). Do mowej, zapragn¹³em poœwiêciæ siê przy projektowaniu konstrukcji,
tego dochodzi³y towarzyskie spo- pracy naukowej. zreszt¹ nie tylko stalowych. Zwykle
tkania klubowe i reprezentacyjne, po po³udniu przychodzili do Kate-
w których udzia³ nie poci¹ga³ za W czasach studenckich, nawet dry, prosto z pracy i spêdzali wiele
sob¹ ¿adnych kosztów, ale te¿ nie jeszcze szkolnych, pozna³em archi- godzin przy studenckich projek-
przynosi³ ¿adnych dochodów. tekta prof. Czes³awa Duchnowskie- tach, a ja razem z nimi, s³uchaj¹c
go, który ceni³ królewsk¹ grê, a od- cennych praktycznych uwag.
Czasem trafia³y siê mniej oficjal- grywa³ istotn¹ rolê w spo³ecznoœci
ne zagraniczne turnieje, bêd¹ce Politechniki Warszawskiej. W la- Innych, niezwykle cennych prak-
wynikiem znajomoœci i prywatnych tach 1939-1945 bra³ udzia³ w tajnym tycznych rad udzieli³ mi docent Ta-
kontaktów, ale przewa¿nie dotyczy- nauczaniu na Wydziale Architektu- deusz Nawrot, z którym dzieli³em
³y szachistów z wieloletnim sta¿em ry, a potem w latach 1945-1951 kie- czêœæ stolika na zebraniach Kate-
i nie by³y dostêpne dla m³odzie¿y. rowa³ powojenn¹ odbudow¹ gma- dry. Mianowicie poleci³ mi fachowo
Juniorzy do 20 lat mieli jeszcze chów Politechniki. By³ jednym z or- napisaæ ¿yciorys, obecnie zwany z
mo¿liwoœæ gry w namiastce ME, w ganizatorów Wydzia³u Budownic- ³aciñskiego CV (Curriculum Vitae),
tzw. turniejach Niemajera w Gro- twa Przemys³owego, na którym nastêpnie opiniê o sobie („niech
rozpoczyna³em studia. Chodzi³em pan pamiêta, ¿e nikt nigdy nie napi-
do niego na wspania³e zajêcia z ry- sze o panu dobrej opinii!!“ - mawia³)
sunku odrêcznego i technicznego. oraz da³ mi radê na ca³e ¿ycie
Robi³ to z takim talentem, ¿e nawet „Niech pan wspó³pracuje tylko z pro-
ma³pê móg³ nauczyæ rysowaæ, jak fesjonalistami w danym zawodzie, to
nieraz ¿artowaliœmy. uniknie pan wielu niepowodzeñ ¿y-
ciowych. Z innymi nie warto wspó³-
W ka¿dym razie zaprotegowa³ pracowaæ, to strata czasu i energii!“.
mnie profesorowi dr. Eugeniuszowi
Hildebrandtowi, kierownikowi kate- Wszystko wykona³em zgodnie z
dry Konstrukcji Metalowych i zna- jego radami. Poprawi³ mi sformu-
laz³em siê tam na sta¿u asystenc- ³owania w ¿yciorysie oraz opinii i
kim. Rodzice nie mieli nic przeciw- wszystko siê sprawdzi³o. Potem
ko temu, chocia¿ pierwsza pensja tylko uzupe³nia³em ¿yciorys, a opi-
by³a znacznie poni¿ej minimum i niê szefowie przepisywali (czasem
wynosi³a ówczesne 700 z³. Wtedy uzupe³niaj¹c) przez dziesi¹tki lat,

magazyn SZACHISTA sierpieñ 2012 23

Szachowe epizody AF (32)

1962 Poznañ. Andrzej Filipowicz - Zbigniew Doda 1962 Poznañ. Bogdan Œliwa - Alfred Tarnowski

przy ró¿nych awansach, czy te¿ ¿e codziennie przez sale turniejowe fina³em MP plebiscyt „S³owa Po-
gdy taki „papierek“ wymaga³a biu- przewija³o siê 400 do 600 osób, kibi- wszechnego“ na najlepszego sza-
rokracja. cuj¹c przez pe³ne 5 godzin. chistê Polski 1961 roku: Doda 382
p., Gr¹bczewski 344 p., Tarnowski
Równie¿, przez ca³e ¿ycie, stara- Ostatniego dnia, w trakcie XV 332 p. i Œliwa 303 p., a ja zaj¹³em
³em siê unikaæ wspó³pracy z ludŸ- rundy, na sali pojawi³o siê blisko VII miejsce.
mi niekompetentnymi - wola³em tysi¹c widzów, z których wiêk-
za nich wykonaæ pracê, ni¿ z nimi szoœæ kibicowa³a najlepszemu po- Nieregularna A05
wspó³pracowaæ! Nie raz, nie dwa, znaniakowi Zbigniewowi Dodzie,
mówi³em profesorowi - z t¹ pani¹ jednemu z najlepszych polskich Z. Doda - A. Filipowicz, MP (r.
czy panem nie bêdê wspó³praco- szachistów. 1), Poznañ 1962, 1.¤f3 ¤f6 2.g3
wa³. Wolê wykonaæ dodatkowo je- b5 Taki system obmyœli³em sobie
go czêœæ pracy, ni¿ z nim wspólnie Zreszt¹ Zbigniew Doda i Zyg- na ewentualny „domek“ Zbyszka,
dzia³aæ! munt Gabryœ zostali dopuszczeni który nie chcia³ graæ przeciwko
do fina³u, gdy¿ z uprawnionych nie „mojemu“ Benoni. 3.¥g2 ¥b7 4.
XIX Mistrzostwa Polski przybyli Andrzej Adamski i Kazi- a4 b4 5.0-0 e6 6.d3 ¥e7 7.e4 0-
mierz Plater, który po pora¿ce w 0 8.¤bd2 c5 Wtedy to by³ nowy
Poznañ, 25 II -15 III 2012 meczu ze mn¹, pojecha³ na pó³fina³ ruch, wyrównuj¹cy grê. Po latach
MP do Bydgoszczy (6-17 XII 1961) grano 8...d5 9.¦e1 d:e4 10.¤e5 ¤bd7
W styczniu 1962 roku, z uwagi i ³atwo zakwalifikowa³ siê do fina³u 11.¤ec4 ¦b8 12.d:e4 ¤c5 13.£e2 £d4
na podjêt¹ pracê, nie chodzi³em do razem z Ryszardem Drozdem i 14.¤b3 Remis, J. Rubinetti - L. Po³u-
klubu, wpadaj¹c tylko na spora- Bogdanem Pietrusiakiem. gajewski, Miêdzystrefowy, Palma
dyczne blitze i zajêcia szkolenio- de Mallorca 1970. 9.¦e1 ¤c6 10.
we, które prowadzi³em. Zajmowa- Graliœmy tempem 40 pos./2,5 h ¤c4 d5 11.e:d5 ¤:d5 12.¤e3
³em siê szachami wieczorami w i 16 pos./1h w dogrywce. Grali- Czarne uzyska³y dobr¹ pozycjê.
domu po dwie-trzy godziny dzien- œmy codziennie (16:00 - 21:00), a Wiele lat póŸniej grano 12.a5 ¦b8
nie, przygotowuj¹c siê do wa¿nego nastêpnego dnia dogrywki w 13.¤fd2 ¤d4 14.¤e4 ¥a8 15.¥e3 b3 z
fina³u, który jak wszystkie w pa- godz. 10:00-12:00. Po ka¿dych 4 nieco lepsz¹ gra czarnych, M. To-
rzystych latach decydowa³ o wy- rundach by³ dzieñ wolny. Arbitra- dorceviæ - G. Miralles, St. Maxime
jeŸdzie na olimpiadê - do Bu³garii. mi byli znani poznañscy sêdzio- 1983. 12...¥f6 13.¤g4 ¥e7 (13...
wie Borys Wierzejewski i Alfred ¤d4! 14.¤:f6+ £:f6 15.¤d2 £g6 16.
By³ to mój pierwszy pobyt w Po- Tomaszewski, z któr ymi ju¿ ¤c4 b3=) 14.¤e3 ¤a5 15.£e2 ¦e8
znaniu, w którym zawsze dobrze pierwszego dnia mia³em powa¿ny 16.¤e5 ¥f8 Na oryginalny wów-
siê czu³em i w przeciwieñstwie do konflikt. czas debiut wytraciliœmy wiele cza-
£odzi stosunkowo dobrze gra³em. su. Nale¿a³o graæ 16...¤:e3 17. ¥:b7
Rozgrywki by³y œwietnie przygoto- Mianowicie w I rundzie gra³em (17.£:e3 ¥:g2 18.¢:g2 £d5+ =) 17...
wane, odbywa³y siê w samym cen- z „pupilkiem“ poznaniaków Zbi- ¤:c2 18.¤:f7 £b6 19.£:c2 £:b7 20.¤e5
trum miasta, w piêknej marmuro- gniewem Dod¹, a przy partii od £d5 z lepsz¹ gr¹ czarnych. 17.
wej sali Nowego Ratusza przy ul. pierwszego posuniêcia sta³ t³um ¤3c4 ¤c6 18.¤:c6 ¥:c6 19. ¤e5
Armii Czerwonej 80/82 (dzisiaj ul. kibiców wraz z licznymi wielbiciel- ¥b7 20.£h5 £c7 21.£h3 h6 (21...
Œw. Marcin), têtni¹cej ¿yciem od ra- kami Zbyszka. Doda wygra³ przed b3 22.c3 ¦ad8=) 22.¤g4 ¦ad8
na do wieczora. Nic wiêc dziwnego,

24 magazyn SZACHISTA sierpieñ 2012

Szachowe epizody AF (32)

1962 Poznañ. Ryszard Drozd - Zygmunt Gabryœ 1962 Poznañ. Józef Gromek - Henryk Fabian

23.b3 e5 24.£h5 ¦e6 25.¥d2 Krzykn¹³em - „Czas“! Naturalnie Kolejne dwie partie w MP zakoñ-
¦de8 26.¦e2 ¢h8 27. ¦ae1 Po- nie rusza³em zegara, bo wtedy, czy³em szybkimi, ale doœæ bojowy-
wsta³ obustronny piekielny niedo- przez dziesi¹tki lat, by³ przepis, mi remisami z Gr¹bczewskim i
czas, po dwie niepe³ne minuty na 13 zreszt¹ bardzo dobry, ¿e przy obu- Gawlikowskim, a w IV rundzie mo-
posuniêæ. Gra toczy³a siê w tempie stronnym przekroczeniu czasu, im rywalem by³ kolejny poznaniak.
blitza, bez zapisywania posuniêæ. wygrywa ten, kto jest na posuniê-
27...g6 28.£h4 h5 29.¥g5 (29. ciu. Naturalnie, po naciœniêciu ze- Partia by³a bez wyrazu, ale w
¥:d5! ¥:d5 30.¤f6 ¦d8 31.¥g5+/-) gara przez Zbyszka, moja chor¹- wyrównanej pozycji Bogdan pope³-
29...¥e7 30.¥:d5 ¥:d5 31.¤f6 giewka te¿ opad³a, ale to nie mia³o ni³ b³¹d.
¥:f6 32.¥:f6+ ¢g8 33. £g5 £c6 ¿adnego znaczenia z punktu wi-
dzenia przepisów. A. Filipowicz - B. Pietrusiak
XIIIIIIIIY MP (r. 4), Poznañ 1962
9-+-+r+k+0 Problem polega³ na tym, ¿e gra-
9zp-+-+p+-0 ³em w Poznaniu. Znana poznañska XIIIIIIIIY
9-+q+rvLp+0 szachistka, kibicuj¹ca Zbyszkowi 9-+-vl-+k+0
9+-zplzp-wQp0 powiedzia³a sêdziemu, ¿e ja pierw- 9+p+-trp+p0
9Pzp-+-+-+0 szy przekroczy³em czas. Nie mia³o 9p+-zp-+p+0
9+P+P+-zP-0 to ¿adnego znaczenia, ale mog³o 9+-+P+-+-0
9-+P+RzP-zP0 zmyliæ arbitra. Sêdzia Tomaszew- 9-+R+P+-wq0
9+-+-tR-mK-0 ski chcia³ zatrzymaæ zegar, ale nie 9+PzP-+Q+P0
xiiiiiiiiy pozwoli³em mu dotkn¹æ i poprosi- 9-zP-+-+-+0
³em, aby przyniós³ przepisy. Nie 9tr-vL-+R+K0
34.g4?? Do równej gry prowa- chcia³, natomiast próbowa³ wzi¹æ xiiiiiiiiy
dzi³o 34.¥:e5 ¥h1 35.f3 £:f3 36.£d2 zegar do pokoju sêdziowskiego i
(36.¦f2? £d5-+) 36...¥g2 37.¦f2 zaprasza³ mnie tam. 31...f6?? Po 31...b5 32.¦c8 ¦d7
£d5 itd. 34...¥f3 Zosta³y obu nam 33.¦a8 £e7 34.¢h2 £e5+ 35.¢g2 po-
sekundy. Wygrywa³o 34...¦:f6 35. Odmówi³em i trzyma³em zegar wstawa³a wyrównana pozycja. 32.
¦:e5 ¦:e5 36.¦:e5 ¥h1! itd. 35. si³¹ (chocia¿ nie bi³em po ³apach - e5! £h5 33.£:h5 g:h5 34.e6
¦:e5 ¥:g4?? 36.¦:e6 i bia³ym a nale¿a³o siê!), nie daj¹c mu go za- ¥c7 35.¦g1+ ¢h8 36.¥h6 ¦:g1+
spad³a chor¹giewka w chwili naci- braæ, bo gdy zegar zatrzymany, to 37.¢:g1 ¢g8 38.¢g2 ¥d8 39.
skania zegara. Komedia omy³ek. nie wiadomo kto przekroczy³ czas, ¦c8 ¦e8 40.¢f3 1-0
Bia³e teraz wygrywa³y po 36.£h6, przy obu opadniêtych chor¹giew-
chocia¿ nie mia³y ju¿ potrzebnych kach. Ponownie, doœæ spokojnie W ten sposób po IV r. zosta³em
2-3 sekund na danie mata, po 36... prosi³em o przyniesienie Kodeksu, samodzielnym liderem (3 p. z 4) i
£h1+ 37.¢:h1 ¥f3+ 38.¢g1 ¦:e5 39. aby wskazaæ sêdziemu w³aœciwy w wolnym dniu, w „Klubie prasy“,
£g7X. Natomiast po zagranym 36. paragraf w przepisach. Liczy³em ogl¹da³em tytu³y w ca³ej prasie
¦:e6 mog³o nast¹piæ 36...¦:e6 37. te¿, ¿e pojawi siê g³ówny sêdzia. krajowej, która codziennie pisa³a o
¦:e6 £:e6 38.¥b2 ¢h7 39.£d8 £e1+ Wreszcie Doda, zawsze graj¹cy fair, mistrzostwach Polski. W gazetach
40.¢g2 ¥h3+ 41.¢:h3 £e6+ 42.¢g2 przygl¹daj¹cy siê z olimpijskim spo- ukazywa³y siê te¿ obszerne wywia-
£g4+ z remisem. 0-1 kojem ca³ej tej sytuacji, podda³ par- dy z zawodnikami.
tiê i ostry spór znikn¹³!

magazyn SZACHISTA sierpieñ 2012 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia Witek by³ tak zadowolony z re-
misu, ¿e z nastêpnych 4 partii uzy-
Szachowe epizody(33) ska³ 3,5 p. i po IX rumdzie mia³ 6,5
p., dziel¹c II-III miejsce z Dod¹ o
pó³ punktu za Œliw¹.

XIX Mistrzostwa Polski a:b5 22.b3+/-, P. Stempin - K. Pinkas, Natomiast ja, po bardzo ryzy-
MP Piotrków Trybunalski 1983, kownej grze, nie tylko uleg³em Ga-
Poznañ, 25 II -15 III 2012 (dok.) 11...¤b6 12.a5 (12.¤a3 h6 13.¥:f6 brysiowi, ale równie¿ by³em o krok
£:f6 14.a5 ¤d7=) 12...¤:c4 13. od pora¿ki w dramatycznej partii z
Pocz¹tek MP by³ dla mnie udany ¥:c4 b5 14.a:b6 £:b6 15. £e2 Drozdem. W tym pojedynku dwu-
(3 p. z 4). Prowadzenie w turnieju, h6 16.¥h4 ¤d7 Bez k³opotu wy- krotnie nie widzia³em wygrywaj¹-
po 4 rundach, napawa³o optymi- równa³em partiê, bo Witek zawsze cych kontynuacji, zreszt¹ podobnie
zmem, a w nastêpnych czterech ba³ siê „mojego“ Benoni. 17.0-0 jak mój rywal, który te¿ w niedo-
rundach mia³em tzw. „klientów“ ¤e5 18.¦a2 ¤:c4 19. £:c4 ¦b8 czasie „przeszed³ obok“ wygranej!
Balcerowskiego, Gabrysia, Fabiana 20.£a4 g5 21.¥g3 £d8 22.e4
i Drozda. Liczy³em przynajmniej na ¦b4 23.£c2 h5?! (23...¦e8 24.¦a4 Obrona sycylijska B91
„plusa“, ale niestety zamiast „plusa“ h5 25.h3 h4 26.¥h2 £e7 27. ¦e1 f5
pojawi³ siê „minus“ i to przy szczê- 28.¦e2=) 24.h3 £e7 25. ¤d1 A. Filipowicz - R. Drozd, MP (r.
œliwym zbiegu okolicznoœci. 8) Poznañ 1962, 1.e4 c5 2.¤f3 d6
XIIIIIIIIY 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 5.¤c3 a6
Zaczê³o siê od partii z Witkiem 9-+l+-trk+0 6.g3 b5 7.¥g2 ¥b7 8.0-0 e6 9.
Balcerowskim, w której bez k³opo- 9+-+-wqpvl-0 £e2 ¤bd7 10.¦d1 £c7 11.a4
tu wyrówna³em, ale nic wiêcej nie 9p+-zp-+-+0 b:a4 12.¦:a4 ¤b6 13.¦a1 ¥e7
mog³em osi¹gn¹æ. 9+-zpP+-zpp0 14.¤b3 ¤c4 15.¥f1 ¦c8 16.¦d4
9-tr-+P+-+0 ¤e5 17.¤a5 ¥a8 18.¦da4 0-0
Obrona nowoczesny Benoni A61 9+-+-+-vLP0 19. £:a6 d5 20.¥g2 d:e4 21.¥f4
9RzPQ+-zPP+0 ¥d5! 22.h3 h6 23.¤b5 £b8 24.
W. Balcerowski - A. Filipowicz, 9+-+N+RmK-0 c4 ¥a8 25.¤a7
MP (r. 5) Poznañ 1962, 1.d4 ¤f6 2. xiiiiiiiiy
c4 c5 3.d5 e6 4.¤c3 e:d5 5.c:d5 XIIIIIIIIY
d6 6.¤f3 g6 7.¥g5 ¥g7 8.e3 0-0 25...f5 Teraz mog³em przechwy- 9lwqr+-trk+0
9.¤d2 a6 10.a4 ¤bd7 W partii ciæ inicjatywê graj¹c 25...h4 26.¥h2 9sN-+-vlpzp-0
Sajgin - Tal, Ryga 1954, czarne gra³y £:e4 27.£:e4 ¦:e4 28.¥:d6 ¦d8 29. 9Q+-+psn-zp0
tu oryginalnie 10...£c7 11.¥e2 ¤bd7 ¥:c5 ¦:d5, ale po 30.b4 f5 31.¤e3 ¦d8 9sN-+-sn-+-0
12.0-0 ¦b8 13.£c2 ¦e8 14.e4 ¤b6 15. trudno bia³ym zrobiæ krzywdê. 26. 9R+P+pvL-+0
¦ae1 ¥d7 16.¥f4 ¤c8 =, ale ja posta- e:f5 ¥:f5 27.£d2 ¦d4 28.£e3 9+-+-+-zPP0
nowi³em wzmocniæ wariant. 11. ¦e4 (28...£f6 29.¤c3 h4 30.¥h2 ¥d3 9-zP-+-zPL+0
¤c4 Mo¿na te¿ graæ 11.¥e2 h6 12. 31.¦e1=) 29.£b3 h4 30.¥h2 ¦b4 9tR-+-+-mK-0
¥h4 g5 13.¥g3 ¤e5?! 14.¥:e5 d:e5 15. 31.£e3 ¦e4 32.£b3 ¦b4 Remis xiiiiiiiiy
e4 b6 16.0-0 ¥d7 17.£c2 £e7 18.¤c4
b5 19.¤b6 ¦ab8 20.¤:d7 £:d7 21.a:b5

MP. Poznañ 1962. Zbigniew Cylwik - Bogdan Pietrusiak Zabawna pozycja! Bia³e „opano-
wa³y“ liniê „a“, nie mówi¹c ju¿ o
dwóch skoczkach na bandzie. S³yn-
ny Siegbert Tarrasch liczy³ po „mi-
nus 2 p.“ za ka¿dego skoczka stoj¹-
cego na skraju deski. Tu nie podj¹³-
by siê nawet oceny pozycji bia³ych,
która, co brzmi paradoksalnie, jest
akurat wygrana. 25...¦c7! 26.
¥:e5 ¦:a7 27.¥:b8? Wygrywa³o
27.¤c6 ¥:c6 (27...¦:a6 28.¤:b8 ¦:a4
29.¦:a4 ¦:b8 30.¥:b8 ¥c6 31.¦a6+-)
28.¥:b8 ¦:a6 29.¦:a6 ¥b7 30.¦b6
¦:b8 31.¦a7 itd. 27...¦:a6 28.¥f4
¤d7 29.¤b3 ¦:a4 30.¦:a4 ¤b6
31.¦a7 ¥f6 32.c5 Silniejsze

20 magazyn SZACHISTA wrzesieñ 2012

Szachowe epizody AF (33)

32.¥f1! ¢h7 (32... ¥:b2?? 33.¥e3) 33. Dogrywki wiele uczy³y, przede ¢:e7 19.£g6 ¦g8 20.£h7 ¤:e5 21.¦c3
¤c5 ¥:b2 34.¦a6 ¤d5 35.c:d5 ¥:d5 36. wszystkim analizy i zrozumienia £:a2 22.£:g8 ¤f7 23.¤d2+-. i te¿ prze-
¥g2 z wygran¹. 32...¤c4 33. ¤d2 koñcówek, niekiedy nawet gry gra³ miniaturkê po 15.¤c6! £h5 16.
¤:d2 34.¥:d2 ¥:b2 35.¥f1 ¥d4 œrodkowej. Jednoczeœnie pozbawia- £:h5 ¤:h5 17.¤:e7 ¥d7 18.¦hd1 ¥b5
36.¥b4 ¦b8 37.¥a3 ¥d5 38.¦a4 ³y uczestników snu, bowiem analizy 19.¤:b5 a:b5 20.¤g6! 1-0, J. Bednar-
e5 39.¥c4 ¦b1+ 40.¢g2 ¥c6? wa¿nych partii trwa³y ca³e noce. ski - R. Drozd, Warszawa 1961.
Wygrywa³o 40...e3+ 41.¥:d5 e2 42. Dla wielu szachistów ³ó¿ka okazy-
¦a8+ ¢h7 43. ¥:f7 g5 (ale nie 43... wa³y siê zbêdne, co zreszt¹ dobrze XIIIIIIIIY
e1£ 44.¥g8+ ¢g6 45.¦a6+ ¢g5 46. ujmowa³ ówczesny dowcip z lat 60- 9r+l+k+-tr0
h4+ ¢h5 47. ¥f7+ ¢g4 48.f3+ ¢f5 49. ych o likwidacji ³ó¿ek w PRL, ponie- 9+pwqnvlpzp-0
¥g6X) 44.¥g8+ ¢g7 45.¥d5 e1£ wa¿ robotnicy œpi¹ przy pracy, 9p+-+p+-zp0
46.¦a7+ ¢f6 47.¦a6+ ¢e7 itd. 41. urzêdnicy przy biurkach, wróg nie 9+-sn-zP-+-0
¦a6 ¥b7 42. ¦d6!! Zapisane posu- œpi, partia czuwa, a reszta siedzi. 9-+-sN-+-vL0
niêcie, jedyny ratuj¹cy ruch w tej po- 9+-sNL+Q+-0
zycji! Przegrywa³o. 42.c6 ¥:a6 43. Œrednia wieku uczestników MP 9PzPP+-+PzP0
¥:a6 ¥b6 44.¥d6 ¦c1 45.¥b7 ¦c2 itd. wynosi³a zaledwie 29 lat, co w 9+-mKR+-+R0
lub 42.¦a7 e3+ 43.f3 ¦g1+ 44. ¢:g1 owych czasach by³o ewenemen- xiiiiiiiiy
e2+ Po tej rundzie by³ dzieñ wolny i tem. Najszybciej gra³ najm³odszy
przez ca³¹ dobê musia³em utrzymy- uczestnik W³odzimierz Schmidt, 14.¤:e6!! ¤:d3+ (14...f:e6 15.
waæ Drozda w przekonaniu, ¿e urodzony w 1943 roku, który debiu- ¥g6+ ¢d8 16.¥:e7+ ¢:e7 17.£f7+ ¢d8
poddam partiê bez dogrywki. towa³ w MP, podobnie jak drugi Po- 18.£:g7 ¦e8 19.£f6+ z matem lub
Obawia³em siê znalezienia jakiejkol- znaniak Bogdan Pietrusiak. 14...¤:e6 15.¤d5 £:e5 16.¥:e7 itd.,
wiek kontynuacji, która mog³a da- wzglêdnie 14...£:e5 15.¦he1!) 15.
waæ mu szanse na wygran¹. Powie- W³odek zacz¹³ od piêciu remisów, £:d3! f:e6 16.£g6+ ¢f8 (16...¢d8
dzia³em paru kolegom, ¿e raczej a potem wygra³ piêkn¹ miniaturê. 17.¥:e7+ ¢:e7 18.£:g7+) 17.¥:e7+
poddam siê i dla zademonstrowania ¢g8 18.¤e4 £:e5 19.¤f6+ 1-0
beznadziejnoœci po³o¿enia namówi- Obrona sycylijska B99
³em kilku uczestników do pójœcia do To uskrzydli³o W³odka. Uwierzy³
kina i na grê w bryd¿a. W. Schmidt - R. Drozd, MP (r. we w³asne si³y. W drugiej po³owie
6) Poznañ 1962, 1.e4 c5 2.¤f3 d6 turnieju rozegra³ siê i niespodzie-
XIIIIIIIIY 3. d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 5.¤c3 a6 wanie zdoby³ br¹zowy medal.
9-+-+-+k+0 6.¥g5 e6 7.f4 ¥e7 8.£f3 h6 9.
9+l+-+pzp-0 ¥h4 £c7 10.0-0-0 ¤bd7 11.¥d3! Turniej by³ wyj¹tkowo bojowy.
9-+-tR-+-zp0 ¤c5 12.e5 d:e5 13.f:e5 ¤fd7? Zaledwie 41 zakoñczy³o siê remi-
9+-zP-zp-+-0 Nale¿a³o graæ 13...¤:d3+ 14.¦:d3, ale sami, a¿ 40 partii wygra³y czarne,
9-+Lvlp+-+0 Drozd w miêdzynarodowym turnie- a tylko 39 bia³e. Bezkompromiso-
9vL-+-+-zPP0 ju w Warszawie w 1961 r. wzi¹³ lek- woœæ podkreœli³ w sprawozdaniu z
9-+-+-zPK+0 komyœlnie pionka. 14...£:e5? Inna MP Stanis³aw Gawlikowski, bêd¹c
9+r+-+-+-0 rzecz, ¿e po pozornie w³aœciwym sam jedn¹ z ofiar agresywnej gry
xiiiiiiiiy 14...¤d7 mog³o nast¹piæ 15.¤:e6 f:e6 uczestników MP.
16.£h5+ ¢d8 17.¤e4 £c4 18.¥:e7+

Na dogrywce, po obejrzeniu zapi- MP. Poznañ 1962. Edward K³aput - Witold Balcerowski
sanego ruchu, Ryszard zrobi³ siê
czerwony na twarzy, zamyœli³ siê na
pó³ godziny, ale niczego nie znalaz³.
42...¦a1 (42...e3+? 43. c6 e:f2 44.
c:b7 ¦:b7 45.¦c6+/-) 43.c6 ¥:c6
44.¦:c6 ¦:a3 45.¦c8+ ¢h7 46.
¥:f7 g5 Jeœli 46...¦f3, to 47.¥g8+ ¢g6
48.¦c2 ¦f8 49.¥d5 e3 50.¥e4+ ¢f7
51.f:e3 ¥:e3 52.¢f3 z remisem. 47.
¥d5 e3 48.¦c7+ ¢h8 49. f:e3
¦:e3 50.¦e7 h5 51.¥f3 h4 52.
g:h4 g:h4 53.¥d5 ¦g3+ 54. ¢h2
¦g5 55.¦b7 ¥e3 56.¢h1 ¦g3 57.
¥e6 ¥f4 58.¦b3 ¦g5 59.¥g4 e4
60.¦b4 ¦e5 61.¥f3 Remis

magazyn SZACHISTA wrzesieñ 2012 21