ศาสนาและหน้าที่พลเมือง (สค31002) ม.ปลาย กศน.

รายวชิ าศาสนาและหนาทพ่ี ลเมอื ง (สค31002) << ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย>> 91

บทบาทหนาท่ี หมายถึง การทําหนาที่ หรือพฤติกรรมที่เปนภาระรับผิดชอบตาม
สถานภาพที่ไดรับ เชน สถานภาพเปน ครู เปนทนายความ เปน ตน เห็นไดว าสถานภาพและ
บทบาทหนา ท่ีมคี วามเกี่ยวขอ งสัมพันธ โดยสถานภาพเปนตวั กําหนดบทบาทหนาทบี่ ุคคล
นน้ั ๆ ยิ่งบุคคลทม่ี หี ลายสถานภาพกย็ ิง่ มีบทบาทหนาทม่ี ากตามไปดว ย

นอกจากสถานภาพ บทบาทหนาที่ ซ่ึงเปนภาระหนาที่และความรับผิดชอบแลว
แตละบุคคลยังไดรับสิทธิและเสรีภาพตามสถานภาพและบทบาทเหลาน้ันดวยในการอยูใน
สังคมนนั้ ๆดว ย

สิทธิ หมายถึง อํานาจหรือผลประโยชนของบุคคลท่ีมีกฎหมายใหคุมครอง โดย
บุคคลอื่นจะตองใหความเคารพ จะละเมิดลวงเกินหรือกระทําการใดๆอันกอใหเกิดการ
กระทบกระเทือนตอสิทธิของบุคคลไมได เชน สทิ ธเิ ลือกตง้ั สิทธิในการรบั ความคมุ ครอง
จากรัฐสิทธิในการไดร ับบริการสาธารณะจากรฐั ตามที่กฎหมายกาํ หนด

เสรภี าพ หมายถงึ ความมอี สิ ระในการกระทาํ ของบคุ คล ซงึ่ กระทาํ นนั้ จะตอ งขดั ตอ
กฎหมาย เชน เสรภี าพในการนับถือศาสนา เสรีภาพในการเดินทาง เสรีภาพในการประกอบ
สัมมาชีพ เสรีภาพในการพดู การเขียน ท่ีไมล ะเมดิ สิทธแิ ละเสรภี าพของบุคคลอน่ื

หนาทขี่ องพลเมืองตามรฐั ธรรมนญู

รฐั ธรรมนญู ฉบบั ปพ ทุ ธศกั ราช 2550 ไดก าํ หนดหนา ทข่ี องชนชาวไทยไวใ นหมวดท่ี
4 มาตรา 70 ถงึ มาตรา 74 ดงั น้ี

1. บคุ คลมหี นา ทพ่ี ทิ กั ษไ วซ ง่ึ ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  และการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตรยิ เปน ประมุขตามรฐั ธรรมนญู น้ี (มาตรา 70)

2. บุคคลมีหนาที่ปองกันประเทศ รักษาผลประโยชนของชาติ และปฏิบัติตาม
กฎหมาย (มาตรา 71)

3. บคุ คลมีหนาทไี่ ปใชส ทิ ธิเลือกต้งั (มาตรา 72)
4. บุคคลมีหนาที่รับราชการทหาร ชวยเหลือในการปองกันและบรรเทาภัยพิบัติ
สาธารณะ เสยี ภาษีอากร ชว ยเหลอื ราชการ รบั การศกึ ษาอบรม พิทักษ ปอ งกนั และสบื สาน
ศลิ ปวฒั นธรรมของชาตแิ ละภมู ปิ ญ ญาทอ งถน่ิ และอนรุ กั ษท รพั ยากรธรรมชาติ และสง่ิ แวดลอ ม
ทั้งน้ตี ามทีก่ ฎหมายบัญญตั ิ (มาตรา 73)
5. บคุ คลผเู ปน ขา ราชการ พนักงาน หรอื ลูกจางของหนวยงานราชการ หนว ยงาน
ของรฐั รฐั วสิ าหกจิ หรอื เจา หนา ทอี่ นื่ ของรฐั มหี นา ทด่ี าํ เนนิ การ ใหเ ปน ไปตามกฎหมาย เพอื่
รกั ษาประโยชนส ว นรวม อาํ นวยความสะดวก และใหบ รกิ ารแกป ระชาชนตามหลกั ธรรมมาภบิ าล
ของการบรหิ ารกิจการบานเมืองท่ดี ี
บุคคลที่มีสถานภาพเปนคนไทยจึงตองที่หนาที่รับผิดชอบตามที่กําหนดไวใน
รัฐธรรมนูญ รวมทั้งสนับสนุนสงเสริมใหผูอื่นๆ ปฏิบัติตนตามหนาที่ที่กําหนดไวใน
รฐั ธรรมนูญและกฎหมายอน่ื ๆ ดว ย ทําอยา งไรเราจงึ จะสนับสนุนสงเสรมิ ใหผ ูอ่ืนๆ ปฏบิ ัติ
หนา ที่ตามกําหนดไวใ นรฐั ธรรมนูญรวมทัง้ กฎหมายอนื่ ๆของประเทศดว ย

92 หนังสอื เรียนสาระการพัฒนาสงั คม

แนวทางในการสนบั สนนุ สง เสรมิ ใหผ อู นื่ ๆ ปฏบิ ตั หิ นา ทตี่ ามกาํ หนดไวใ นรฐั ธรรมนญู
รวมท้ังกฎหมายอื่นๆมดี งั นี้

1. ประพฤติปฏิบัติตนตามหนาท่ีท่ีกําหนดไวในรัฐธรรมนูญรวมท้งั กฎหมายอ่นื ๆ
เพอ่ื ใหเปน แบบอยา งท่ีดีแกบุคคลในครอบครัวและชุมชนที่ตนเองอาศัยอยูใหเปนวิถีชีวิต
ซ่ึงจะมอี ิทธพิ ลตอบุคคลใกลชิดใหม คี วามคลอ ยตามในการประพฤตปิ ฏิบตั ิ

2. เผยแพรค วามรู อบรม สง่ั สอน สนทนาแลกเปลย่ี นกบั บคุ คลอน่ื ในกาลอนั ควรดว ย
โดยคํานึงถึงวัย ระดบั ความรู ของบุคคลทีส่ นทนาดว ยความเคารพและใหเกยี รติในศกั ดศ์ิ รี
ของความเปน มนษุ ยด วย

3. สนับสนุนชื่นชมใหกําลังใจผูที่ปฏิบัติตนตามหนาที่ที่กําหนดไวในรัฐธรรมนูญ
รวมทั้งกฎหมายอื่นๆ ดว ย



รายวชิ าศาสนาและหนา ท่พี ลเมือง (สค31002) << ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย>> 93

กจิ กรรม

1. รฐั ธรรมนูญมคี วามสําคัญกบั ประเทศในแงใ ดบา ง
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

2. รับรัฐธรรมนญู ฉบับแรกของไทยมที มี่ าจากท่ีใด
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

3. อะไรคอื สาเหตุของการเปลยี่ นแปลงรัฐธรรมนูญไทย
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

94 หนังสือเรยี นสาระการพฒั นาสงั คม
กิจกรรม

4. องคกรตามรัฐธรรมนูญ ถูกกําหนดและต้งั ขน้ึ ดว ยเหตผุ ลใดบาง
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

5. ผลของการใชร ฐั ธรรมนญู ตง้ั แตอ ดตี ถงึ ปจ จบุ นั ไดก อ ใหเ กดิ ความเปลย่ี นแปลง
ดา นใดบา งแกส งั คมไทยรวมทง้ั ฐานะของประเทศไทยในสงั คมโลก
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

6. ใหผ ูเรียนศกึ ษารัฐธรรมนูญฉบบั ปจจุบนั มีรายละเอียดสําคญั อยา งไรบา งและ
นํามาอภิปรายรว มกนั
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

รายวชิ าศาสนาและหนา ท่พี ลเมือง (สค31002) << ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย>> 95

4บทที่ สทิ ธิมนุษยชน

สาระสาํ คญั

มนษุ ยท กุ คนเกดิ มามเี กยี รตแิ ละศกั ดศิ์ รเี ทา เทยี มกนั และไมค วรถกู เลยี่ งปฏบิ ตั ิ เพราะ
ความแตกตางของเช้ือชาติ ศาสนา เพศ ฐานะ หรือความคดิ เห็น

องคการสหประชาชาติ จึงไดจัดทําปฏิญญาสากลวาดวยสิทธิมนุษยชน เพ่ือให
ประเทศตา งๆ เคารพสทิ ธแิ ละปกปอ งพลเมอื งของตนใหร อดพน จากการถกู รงั แกหรอื ลดิ รอน
สิทธิเสรีภาพข้นั พนื้ ฐาน

ทงั้ น้ี ประชาชนชาวไทยทกุ คนทเี่ กดิ มาเปน มนษุ ยแ ละเกดิ เปน คนไทย ยอ มมศี กั ดศิ์ รี
ทจ่ี ะไดร บั ความคมุ ครองจากรฐั โดยเทา เทยี มตามมาตรฐานเดยี วกบั ประเทศอน่ื ๆ ทว่ั โลก ซงึ่
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช 2550 ไดบัญญตั สิ ทิ ธิมนษุ ยชนข้ันพื้นฐาน
เอาไว อันแสดงจึงเจตนารมณหรือขอผูกมัดที่รัฐจะตองปกปองคุมครองประชาชนคนมิให
ถกู ละเมดิ สิทธิขั้นพืน้ ฐาน จากการใชอาํ นาจรฐั หรอื บุคคลอื่นใดกต็ าม

ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง

1. รูแ ละเขา ใจความหมาย และความสําคญั ของสิทธิมนุษยชน
2. บอกความหมายและขอบขา ยของสทิ ธมิ นษุ ยชนตามบทบญั ญตั ขิ องรฐั ธรรมนญู ได
3. รจู ักใชแ ละรกั ษาสิทธขิ องตนเองตามกฎหมาย

ขอบขา ยเนอ้ื หา

เรื่องที่ 1 หลักสทิ ธิมนษุ ยสากล
เรือ่ งที่ 2 สทิ ธิมนษุ ยชนในประเทศไทย
เรื่องที่ 3 แนวทางการปฏิบัติ การตามหลักสทิ ธมิ นุษยชน

96 หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม

เรอ่ื งที่ 1 หลักสิทธมิ นษุ ยชนสากล

หากเราไดศึกษาสภาพการดําเนินชีวิตของผูอยูในสังคมตางๆ ท่ัวโลกตั้งแตอดีต
จนถึงปจจุบันมีขอเท็จจริงประการหนึ่งท่ีพบไดคือการท่ีมนุษยถูกเลือกปฏิบัติอยางไม
เทา เทียมกันตามเชื้อชาติ สีผวิ เพศ ฐานะทางเศรษฐกิจ เปน ตน การทาํ ดังกลาวหลายคร้ัง
เปนการละเมิดสิทธิของอีกบุคคลหนึ่งดวยความเชื่อวาบุคคลน้ันมีความดอยกวาผูกระทํา
ละเมิดไมทางใดก็ทางหนง่ึ เชน บางประเทศมคี วามเชอ่ื วา ฐานะของชายสงู กวาหญงิ กม็ ัก
จะเกิดการกระทําที่เอารัดเอาเปรียบฝายหญิง หรือประเทศท่ีใชระบบวรรณะก็จะเกิดการ
กีดกัน้ คนในวรรณะท่ีต่ํากวา เปน ตน

ในโลกยคุ ปจ จบุ นั อารยประเทศตา งยอมรบั และตอ งปฏบิ ตั กิ บั ประชาชนของตนเอง
ตามหลักสิทธิมนุษยชนสากลอาจจะมากบางนอยบางก็แลวแตพัฒนาการทางการเมืองการ
ปกครองระดบั การศึกษาและความตื่นตวั ในทางการเมอื งของประชาชนในประเทศน้นั ๆ

ดงั นัน้ เพอ่ื ความเขาใจที่ตรงกันในการศึกษาเร่อื งสทิ ธมิ นษุ ยชนของประชาชนไทย
กอนอ่ืนขอใหเรามาทําความเขาใจใหตรงกันและเปนพื้นฐานในการคิดวิเคราะหตระหนักถึง
ความสําคัญของสิทธมิ นุษยชน

ความหมาย

สิทธิมนษุ ยชน หมายถงึ ศักด์ิศรคี วามเปนมนุษยห รอื ศักด์ิศรคี วามเปน คน เปนส่ิง
ทีท่ กุ คนมีติดตัวมาแตกาํ เนดิ โดยไมแบง แยกเช้ือชาติ สผี ิว เพศ ภาษา ศาสนา ความคิด
เหน็ ทางการเมอื งหรอื แนวคดิ อน่ื ๆ เผา พนั ธุ หรอื สงั คม ทรพั ยส นิ ถน่ิ กาํ เนดิ หรอื สถานะอน่ื ๆ

จากความหมายดงั กลา วจงึ วเิ คราะหไ ดว า เรอื่ งสทิ ธมิ นษุ ยชนนน้ั เปน แนวคดิ ทม่ี คี วาม
เช่ือพื้นฐาน ในเรื่องศักดิ์ศรีความเปนมนุษยวาเปนสิทธิหรือสถานะสากล ซึ่งไมข้ึนอยูกับ
ขอบเขตของกฎหมาย หรอื ปจ จยั ทอ งถนิ่ อนื่ ใด เชน เชอื้ ชาติ หรอื สญั ชาติ ซง่ึ ตอ งไดร บั การ
ยอมรับและไดร ับการปฏิบัติ

โดยมอี งคป ระกอบของหลกั สทิ ธมิ นษุ ยชนทแี่ ตล ะบคุ คลควรไดร บั การคมุ ครองจาก
รัฐ ไดแ กเรื่อง สิทธิ เสรภี าพ ความเสมอภาคและความเปน ธรรมทจี่ ะทําใหบ คุ คลน้ันดาํ เนนิ
ชวี ติ ไดอ ยา งมศี กั ดศิ์ รี และมหี ลกั ประกนั ในเรอ่ื งการไดร บั การปกปอ งคมุ ครองดว ยความเปน
ธรรม มีรายละเอยี ดของแตละองคประกอบ ดังน้ี

1. สิทธิ ในการทีจ่ ะมีที่อยอู าศยั มอี าหารกนิ มียารกั ษาโรค ท่จี ะไดรับการศกึ ษา
การไมถูกทาํ รา ยรา งกายและจิตใจและจติ ใจ และการมชี วี ติ ที่ปลอดภัย

2. เสรภี าพ ในการแสดงความคดิ เหน็ ทไ่ี มล ะเมดิ สทิ ธขิ องผอู นื่ ในการเลอื กอาชพี
ทไ่ี มผดิ กฎหมาย ในการเลอื กคคู รอง ในการเดินทาง ในการนับถือศาสนา และในการชุมนุม
โดยสงบสนั ติปราศจากอาวุธ

3. ความเสมอภาค ในการไดรับการปฏิบัติจากรฐั โดยเทาเทียมกัน มีหลกั ประกัน
วา จะไมถ กู เลือกปฏิบัติ และไมโดนเอาเปรียบ

รายวชิ าศาสนาและหนา ท่พี ลเมือง (สค31002) << ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย>> 97

4. ความเปนธรรม กลมุ คนดอยโอกาส คนพิการ ผอู อนแอกวา ไดแก เด็ก สตรี
คนชรา คนพิการ ตอ งไดร บั การปฏบิ ัติในบางเรือ่ งทแ่ี ตกตา งจากบุคคลทั่วไปท่เี ขา ถึงโอกาส
ไดม ากกวา แขง็ แรงกวา ทง้ั ทางรา งกายและจติ ใจ เพอ่ื ใหโ อกาสคนกลมุ นสี้ ามารถดาํ เนนิ ชวี ติ
ไดอ ยา งปกติสุขมคี ณุ ภาพชวี ติ ทไี่ มด อ ยกวาคนทัว่ ไป

สรปุ ไดดังแผนภูมิ

องคประกอบของสิทธมิ นษุ ยชนข้ันพื้นฐาน

สทิ ธิ เสรภี าพ เสมอภาค เปน ธรรม

มีท่อี ยูอาศัย แสดงความคิดเหน็ ไดรับการปฏบิ ตั เิ ทา เทียม เดก็ สตรี คนชรา
มีอาหารกิน เลอื กอาชีพ (ทง้ั ในศักด์แิ ละสิทธ)ิ์ คนพิการ
มยี ารกั ษาโรค เลอื กคูครอง ไมถ ูกเลือกปฏบิ ัติ
มีการศกึ ษา เดินทาง ไมโดนเอาเปรียบ (ผอู อ นแอกวา)
ไมถ ูกทํารา ย นับถือศาสนา ตอ งไดร บั การปฏิบตั ิ
ชวี ติ ปลอดภยั ในบางเรอ่ื งท่ีตา งจาก
ชุมนมุ โดยไมมอี าวุธ คนท่ัวไปเพ่ือใหเ กดิ

ความเปนธรรม

แสดงถึงศักดิค์ วามเปนมนุษย + ประกนั ความเปน ธรรมในสังคม

จากความเช่ือดังกลาวองคการสหประชาชาติจึงไดจัดทําปฏิญญาสากลวาดวยเร่ือง
สทิ ธมิ นษุ ยชน เพอื่ เปน แนวในการประเมนิ และตดั สนิ ใจวา ประเทศใดมกี ารกระทาํ ทเี่ ปน การ
ละเมิดสิทธมิ นุษยชนกบั ประชาชนหรือชาวตา งชาตทิ อ่ี าศัยอยใู นประเทศหรือไม

ปฏญิ ญาสากลวาดว ยเรอ่ื งสิทธมิ นุษยชน
คําปรารภ

โดยการยอมรับนบั ถือเกียรติศกั ด์ิประจําตัว และสทิ ธิเทาเทยี มกันและโอนมไิ ดของ
บรรดาสมาชกิ ทงั้ หลายแหง ครอบครวั มนษุ ยเ ปน หลกั มลู เหตแุ หง อสิ รภาพ ความยตุ ธิ รรมและ
สันตภิ าพในโลก

โดยการไมนําพาและการเหยียดหยามตอสิทธิมนุษยชนยังมีผลใหมีการกระทําอัน
ปาเถื่อนซ่ึงเปนการละเมิดมโนธรรมของมนุษยชาติอยางรายแรง และไดมีการประกาศวา
ปณธิ านสงู สดุ ของสามญั ชนไดแ กค วามตอ งการใหม นษุ ยม ชี วี ติ อยใู นโลกดว ยอสิ รภาพในการ
พูด และความเชอื่ ถอื และอสิ รภาพพนจากความหวาดกลัวและความตองการ

98 หนังสอื เรยี นสาระการพัฒนาสังคม

โดยที่เปนการจําเปนอยางย่ิงท่ีมนุษยชนควรไดรับการคุมครองโดยหลักบังคับของ
กฎหมายถา ไมป ระสงคจ ะใหค นตกอยใู นบงั คบั ใหห นั เขา หาการหาการขบถขดั ขนื ตอ ทรราชย
และการขดขเ่ี ปนวถิ ีทางสดุ ทา ย

โดยท่ีเปนความจําเปนอยางยิ่งที่จะสงเสริมวิวัฒนาการแหงสัมพันธไมตรีระหวาง
นานาชาติ

โดยท่ีประชาการแหงสหประชาชาติไดยืนยันไวในกฎบัตรถึงความเชื่อม่ันในสิทธิ
มนุษยชนอันเปนหลักมูลในเกียรติศักดิ์และคุณคาของมนุษยและในสิทธิเทาเทียมกันของ
บรรดาชายและหญงิ และไดต กลงใจทจี่ ะเสรมิ ความกา วหนา ทางสงั คมและมาตรฐานแหง ชวี ติ
ที่ดขี ึน้ ดว ยในอสิ รภาพอนั กวา งขวางย่งิ ขน้ึ

โดยทรี่ ัฐสมาชิกตางปฏญิ าณจะใหบ รรลุถึงซงึ่ การสง เสรมิ การเคารพ และการปฏิบตั ิ
ตามทัว่ สากลตอ สทิ ธิมนษุ ยชนและอสิ รภาพหลกั มลู โดยรวมมือกบั สหประชาชาติ

โดยท่ีความเขาใจรวมกันในสิทธิและอิสรภาพเหลานี้เปนสิ่งสําคัญอยางย่ิงเพื่อ
ปฎิญาณน้สี าํ เรจ็ ผลเต็มบรบิ ูรณ

ฉะน้นั บัดนี้ สมชั ชาจงึ ประกาศวา :-
ปฏญิ ญาสากลวา ดว ยสทิ ธมิ นษุ ยชนน้ี เปน มาตรฐานรว มกนั แหง ความสาํ เรจ็ สาํ หรบั
บรรดาประชากรและประชาชาติท้ังหลายเพื่อจุดมุงหมายปลายทางท่ีวา เอกชนทุกคนและ
องคการของสังคมทุกองคการ โดยการรําลึกถึงปฏิญญาน้ีเปนเนืองนิจจะบากบ่ันพยายาม
ดวยการสอนและศึกษาในอันท่ีจะสงเสริมการเคารพสิทธิและอิสรภาพเหลาน้ีและดวย
มาตรการท่ีกาวหนาทั้งในประเทศและและระหวางประเทศในอันท่ีจะใหมีการยอมรับนับถือ
และการปฏิบัติตามโดยสากลและอยางเปนผลจริงจัง ท้ังในบรรดาประชาชนของรัฐสมาชิก
ดว ยกนั เองและในบรรดาประชาชนของดนิ แดนที่อยใู ตอํานาจของรฐั นน้ั ๆ
ขอ 1 มนุษยทั้งหลายเกิดมามีอิสระและเสมอภาคอันเกียรติศักดิ์ศรีและสิทธิตางมี
เหตุผลและมโนธรรม และควรปฏิบัติตอ กนั ดว ยเจตนารมณแหง ภราดรภาพ
ขอ 2

(1) ทกุ คนยอ มมสี ทิ ธแิ ละอสิ รภาพบรรดาทกี่ าํ หนดไวใ นปฏญิ ญานโ้ี ดยปราศจาก
ความแตกตางไมว าชนดิ ใดๆดงั เชน เชื้อชาติ ผวิ เพศ ภาษา ศาสนา ความคดิ เหน็ ทางการ
เมอื งหรอื ทางอ่นื เผา พนั ธแุ หงชาตหิ รอื สงั คม ทรพั ยส นิ กาํ เนดิ หรอื สถานะอ่นื ๆ

(2) อนึ่ง จะไมมีความแตกตางใดๆตามมูลฐานแหงสถานะ ทางการเมือง
ทางการศาล หรือทางการระหวางประเทศ ของประเทศหรือดินแดนท่ีบุคคลสังกัด ไมวา
ดินแดนนี้ จะเปนเอกราชอยูในความพิทักษมิไดปกครองตนเองหรืออยูภายใตการจํากัด
อธปิ ไตยใดๆทัง้ สิน้

ขอ 3 คนทุกคนมรสิทธใิ นการดาํ รงชวี ติ เสรภี าพและความมั่นคงแหง ตน
ขอ 4 บุคคลใดๆ จะถูกยึดเปนทาสหรือตองภาระจํายอมไมไดความเปนทาสและ
การคา ทาสเปน หา มขาดทกุ รปู แบบ

รายวิชาศาสนาและหนาทพี่ ลเมอื ง (สค31002) << ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย>> 99

ขอ 5 บุคคลใดๆจะถูกทรมานหรือไดรับผลปฏิบัติหรือการลงโทษท่ีโหดรายผิด
มนษุ ยธรรมหรือตํ่าชา ไมได

ขอ 6 ทกุ คนมสี ทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั การยอมรบั นบั ถอื วา เปน บคุ คลตามกฎหมายทกุ แหง หน
ขอ 7 ทกุ คนเสมอกนั ตามกฎหมายและมสี ทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั ความคมุ ครองของกฎหมาย
เทาเทียมกันโดยปราศจากการเลือกปฏิบัติใดๆ ทุกคนมีสิทธิท่ีจะไดรับความคุมครองเทา
เทียมกนั โดยปราศจากการเลอื กปฏบิ ตั ิใดๆอนั เปน การลว งละเมดิ ปฏญิ ญา และจากการยยุ ง
ใหเ กิดการเลือกปฏิบตั ดิ ังกลาว
ขอ 8 ทกุ คนมสี ทิ ธทิ จี่ ะไดร บั บาํ บดั อนั เปน ผลจรงิ จงั จากศาลทมี่ อี าํ นาจแหง ชาตติ อ
การกระทาํ อันละเมิดสิทธหิ ลกั มนุษยชนซงึ่ ตนไดรบั ตามรัฐธรรมนญู หรือกฎหมาย
ขอ 9 บุคคลใดจะถกู จบั กมุ กกั ขัง หรอื เนรเทศไปตางถน่ิ โดยพลการไมได
ขอ 10 ทกุ คนมสี ทิ ธโิ ดยเสมอภาคเตม็ ทใ่ี นอนั ทจ่ี ะไดร บั การพจิ ารณาทเี่ ปน ธรรมและ
เปดเผยจากศาลท่ีอิสระและเที่ยงธรรมในการกําหนดสิทธิและหนาท่ีของตนและการกระทํา
ผิดอาชญาใดๆทถี่ กู กลาวหา
ขอ 11

(1) ทกุ คนทถ่ี กู กลา วหาวา กระทาํ ผดิ ทางอาชญามสี ทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั การสนั นษิ ฐาน
ไวก อ นวา บรสิ ทุ ธ์ิ จนกวา จะพสิ จู นไ ดว า มผี ดิ ตามกฎหมายในการพจิ ารณาเปด เผย ซง่ึ ตนได
รับหลกั ประกนั บรรดาทจี่ ําเปน สําหรับการตอสูค ดี

(2) จะถือบุคคลใดๆวามีความผิดอาชญาเน่ืองดวยการกระทําหรือละเวนอัน
มไิ ดจ ดั เปน ความผดิ ทางอาชญาตามกฎหมายแหง ชาตหิ รอื กฎหมายระหวา งประเทศในขณะ
ไดกระทําการนั้นข้ึนไมไดและลงโทษอันหนักกวาท่ีใชอยูในขณะท่ีไดกระทําความผิดทาง
อาชญานนั้ ไมไ ด

ขอ 12 บคุ คลใดๆจะถกู แทรกสอดโดยพลการในความเปน อยสู ว นตวั ในครอบครวั
ในเคหสถานหรือในการส่ือสารหรอื จะถูกลบหลใู นเกยี รติยศและชือ่ เสยี งไมได ทุกคนมีสิทธิ
ที่จะไดรับความคุมครองของกฎหมายตอการแทรกสอดหรอื การลบหลูด งั กลาวนนั้

ขอ 13
(1) ทุกคนมีสิทธิในอิสภาพแหงการเคล่ือนไหวและสถานท่ีอยูภายในเขตของ

แตล ะรฐั
(2) ทุกคนมีสิทธิที่จะออกจากประเทศใดๆไปรวมท้ังประเทศของตนเองดวย

และทจ่ี ะกลบั ยงั ประเทศตน
ขอ 14
(1) ทกุ คนมสี ทิ ธจิ ะแสวงหา และทจี่ ะไดอ าศยั พาํ นกั ในประเทศอน่ื เพอื่ ทจ่ี ะได

ลี้ภยั จากการประหัตประหาร
(2) จะอา งสทิ ธนิ ไี้ มไ ด ในกรณที กี่ ารดาํ เนนิ คดสี บื เนอื่ งอยา งแทจ รงิ มาจากความ

ผดิ ทไ่ี มใ ชท างการเมอื งหรอื จากการกระทาํ อนั ขดั ตอ วตั ถปุ ระสงคแ ละหลกั การของสหประชาชาติ

100 หนงั สือเรียนสาระการพฒั นาสงั คม

ขอ 15
(1) ทุกคนมสี ิทธิในการถอื สัญชาติหน่งึ
(2) บคุ คลใดๆจะถกู ตดั สญั ชาตขิ องตนโดยพลการหรอื ถกู ปฏเิ สธสทิ ธทิ จี่ ะ

เปลีย่ นสัญชาตไิ มไ ด
ขอ 16
(1) ชายและหญงิ ทมี่ อี ายเุ ตม็ บรบิ รู ณแ ลว มสี ทิ ธทิ จ่ี ะทาํ การสมรส และจะกอ

ต้ังครอบครัวโดยปราศจากการจํากัดใดๆอันเนื่องจากเชื้อชาติ สัญชาติ หรือศาสนาตางมี
สทิ ธิเทาเทยี มกันในการสมรส ระหวางการสมรสและในการขาดจากการสมรส

(2) การสมรสจะกระทํากันก็แตความยินยอมโดยอิสระและเต็มท่ีของผูท่ี
เจตนาจะเปน คูสมรส

(3) ครอบครวั เปน หนว ยธรรมชาตแิ ละหลกั มลู ของสงั คมและมสี ทิ ธทิ จี่ ะได
รบั ความคุมครองจากสังคมรฐั

ขอ 17
(1) ทกุ คนมสี ทิ ธทิ จ่ี ะไดเ ปน เจา ของทรพั ยส นิ โดยลาํ พงั ตนเอง เชน เดยี วกนั

โดยรวมกับผอู ื่น
(2) บคุ คลใดจะถูกริบทรัพยสนิ โดยพลการไมไ ด

ขอ 18 ทุกคนมีอิสภาพแหง ความคิดมโนธรรมและศาสนา สทิ ธินี้รวมถึงอิสรภาพ
ในการเปลย่ี นศาสนาหรอื ความเชอ่ื ถอื และอสิ รภาพในการทจี่ ะประกาศศาสนาหรอื ความเชอ่ื
ถอื ของตนโดยการสอน การปฏบิ ตั กิ ารสกั การะบชู าและประกอบพธิ กี รรม ไมว า จะโดยลาํ พงั
ตนเองหรือในประชาคมรว มกบั ผอู ่นื และเปนการสาธารณะหรอื สว นบุคคล

ขอ 19 ทกุ คนมสี ทิ ธใิ นอสิ รภาพแหง ความเหน็ และแสดงออกสทิ ธนิ รี้ วมถงึ อสิ รภาพ
ในการท่ีจะถือเอาความเห็นโดยปราศจากการแทรกสอดและที่จะแสวงหารับและแจกจาย
ขา วสารและความคิดเหน็ ไมว า โดยวธิ ใี ดๆและโดยไมค ํานึงถึงเขตแดน

ขอ 20
(1) ทกุ คนมสี ทิ ธใิ นอสิ รภาพแหง การรว มประชมุ และการตง้ั สมาคมโดยสนั ติ
(2) บคุ คลใดๆจะถกู บงั คบั ใหส งั กัดสมาคมหนงึ่ สมาคมใดไมได

ขอ 21
(1) ทุกคนมีสทิ ธิท่ีจะมสี ว นในรฐั บาลของประเทศตน จะเปน โดยตรงหรอื

โดยผานทางผแู ทนซ่ึงใหเลอื กตั้งโดยอสิ ระ
(2) ทุกคนมีสิทธิที่จะเขาถึงการบริการสาธารณะในประเทศของตนโดย

เสมอภาค
(3) เจตจํานงของประชาชนจะตองเปนมูลฐานแหงอํานาจของรัฐบาล

เจตจํานงนี้จะตองแสดงออกทางการเลือกตั้งตามกําหนดเวลาและอยางแทจริงซึ่งอาศัยการ
ออกเสยี งโดยทวั่ ไปและเสมอภาคและการลงคะแนนลบั หรอื วธิ กี ารลงคะแนนโดยอสิ ระอยา ง
อน่ื ทาํ นองเดยี วกนั

รายวชิ าศาสนาและหนาทีพ่ ลเมอื ง (สค31002) << ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย>> 101

ขอ 22 ทกุ คนในฐานะทเี่ ปน สมาชกิ ของสงั คมมสี ทิ ธใิ นความมนั่ คงทางสงั คม และ
มีสิทธิในการบรรลุถึงซ่ึงสิทธิทางเศรษฐกิจทางสังคมและทางวัฒนธรรมอันจําเปนอยางยิ่ง
สาํ หรบั เกยี รตศิ กั ดขิ์ องตนและการพฒั นาบคุ ลกิ ภาพของตนอยา งอสิ ระ ทง้ั นโ้ี ดยความเพยี ร
พยายามแหงชาติและโดยความรวมมือระหวางประเทศและตามระบอบการและทรัพยากร
ของรฐั

ขอ 23
(1) ทุกคนมีสิทธิในการทํางาน ในการเลือกงานโดยอิสระในเงื่อนไขอัน

ยุตธิ รรมและเปนประโยชนแ หง การทาํ งานและในการคุมครองตอ การวางงาน
(2) ทุกคนมีสิทธิท่ีจะรับเงินคาจางเทาเทียมกัน โดยปราศจากการเลือก

ปฏบิ ัติใดๆ
(3) ทุกคนท่ีทํางานมีสิทธิที่จะไดรับสินจางที่ยุติธรรมและเปนประโยชนที่

จะใหประกันแกตนเองและครอบครัวแหงตน ซ่ึงความเปนอยูอันคูควรแกเกียรติศักด์ิของ
มนษุ ยแ ละถาจําเปน กจ็ ะตอ งไดรบั วิถที างคุมครองทางสังคมอื่นๆเพมิ่ เติมดวย

(4) ทุกคนมีสิทธิท่ีจะจัดตั้งและท่ีจะเขารวมสหพันธกรรมกร เพื่อความ
คุมครองแหงผลประโยชนข องตน

ขอ 25
(1) ทุกคนมีสิทธิในมาตรฐานการครองชีพอันเพียงพอสําหรับสุขภาพและ

ความเปนอยูดีของตนและครอบครัวรวมทั้งอาหาร เคร่ืองนุงหม ท่ีอยูอาศัย และการดูแล
รกั ษาทางการแพทยแ ละบรกิ ารทางสงั คมทจี่ าํ เปน และมสี ทิ ธใิ นความมนั่ คงยามวา งงาน เจบ็
ปว ย พิการ เปนหมาย วัยชรา หรอื ขาดอาชีพอน่ื ในพฤตกิ ารณท ่นี อกเหนืออํานาจของตน

(2) มารดาหรอื เดก็ มสี ทิ ธทิ จ่ี ะรบั การดแู ลรกั ษาและการชว ยเหลอื เปน พเิ ศษ
เดก็ ทง้ั ปวงไมว า จะเกดิ ในหรือนอกสมรส จะตอ งไดรับการคุม ครองเชน เดียวกัน

ขอ 26
(1) ทุกคนมีสิทธิในการศึกษา การศึกษาจะตองใหเปลาอยางนอยในช้ัน

ประถมศกึ ษาและการศกึ ษาชน้ั หลกั มลู การประถมศกึ ษาจะตอ งเปน การบงั คบั การศกึ ษาทาง
เทคนคิ และวชิ าชพี จะตอ งเปน อนั เปด โดยทว่ั ไปและการศกึ ษาขนั้ สงู ขน้ึ ไปกต็ อ งเปน อนั เปด
สําหรับทุกคนเขา ถงึ ไดโ ดยเสมอภาคตามมูลฐานแหง คณุ วฒุ ิ

(2) การศึกษาจะไดจัดไปในทางบุคลิกภาพของมนุษยอยางเต็มท่ีและยัง
ความเคารพตอ สทิ ธมิ นษุ ยชนและอสิ รภาพหลกั มลู ใหม นั่ คงแขง็ แรงจะตอ งสง เสรมิ ความเขา ใจ
ขันติธรรม และมิตรภาพระหวา งบรรดาประชาชาตกิ ลมุ เชอื้ ชาตหิ รอื ศาสนา และจะตองสง
เสริมกิจกรรมของสหประชาชาติเพอื่ การธาํ รงไวซง่ึ สันตภิ าพ

(3) บิดามารดามีสิทธิเบื้องแรกท่ีจะเลือกชนิดของการศึกษาอันจะใหแก
บุตรของตน

ขอ 27
(1) ทกุ คนมสี ทิ ธทิ จ่ี ะเขา รว มในชวี ติ ทางวฒั นธรรมของประชาคมโลกโดย

102 หนงั สือเรียนสาระการพฒั นาสังคม

อสิ ระทจี่ ะบนั เทงิ ใจในศลิ ปและทจ่ี ะมสี ว นในความรดุ หนา และคณุ ประโยชนท างวทิ ยาศาสตร
(2) ทุกคนมีสิทธิท่ีจะไดรับการคุมครองผลประโยชนทางศีลธรรมและทางวัตถุอัน

เปน ผลจากประดิษฐกรรมใดๆทางวทิ ยาศาสตรวรรณกรรมและศลิ ปกรรมซงึ่ ตนเปนผจู า ง
ขอ 28 ทกุ คนมสี ทิ ธใิ นระเบยี บทางสงั คมและระหวา งประเทศซง่ึ จะเปน ทางใหส าํ เรจ็

ผลเต็มทต่ี ามสิทธแิ ละอิสรภาพดังกาํ หนดไวใ นปฏญิ ญานี้
ขอ 29
(1) ทุกคนมีหนาท่ีตอประชาคมดวยการพัฒนาบุคลิกภาพของตนโดยอิสระเต็มท่ี

จะกระทําไดก็แตใ นประชาคมเทานัน้
(2) ในการใชสิทธิและอิสรภาพแหงตนทุกคนตกอยูในขอบังคับของขอจํากัดเพียง

เทา ทไี่ ดก าํ หนดลงโดยกฎหมายเทา นนั้ เพอื่ ประโยชนท จ่ี ะไดม าซง่ึ การนบั ถอื และการเคารพ
สทิ ธแิ ละอสิ รภาพของผอู น่ื ตามสมควรและทจี่ ะเผชญิ กบั ความเรยี กรอ งตอ งการอนั เทยี่ งธรรม
ของศลี ธรรมความสงบเรียบรอ ยของประชาชนและสวสั ดกิ ารทัว่ ไปในสงั คมประชาธิปไตย

(3) สทิ ธแิ ละอสิ รภาพเหลา นจี้ ะใชข ดั ตอ วตั ถปุ ระสงคแ ละหลกั การของสหประชาชาติ
ไมไดไ มว ากรณีใดๆ

ขอ 30 ไมมบี ทใดๆ ในปฏิญญานที้ ่ีจะอนมุ านวาสิทธใิ ดๆแกร ัฐ หมูค น หรือบคุ คล
ในอันท่ีจะดําเนินกิจกรรมใดๆ หรือปฏิบัติการใดๆ อันมุงตอการทําลายสิทธิและอิสรภาพ
ดังกําหนดไว ณ ท่นี ้ี

เรือ่ งท่ี 2 สิทธมิ นุษยชนในประเทศไทย

วฒั นาการของสทิ ธมิ นษุ ยชน หากศกึ ษาจากเอกสารหลกั ฐานถอื วา มจี ดุ เรมิ่ ตน เมอื่
เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยมาสูการปกครองแบบ
ประชาธิปไตยเมื่อพุทธศักราช 2475 จากคําประกาศของคณะราษฎรที่ไดนําหลักการของ
สิทธิมนุษยชนไปใชในทางปฏิบัติและระบุรับรองใหราษฎรมีสิทธิเสมอภาคกัน และใน
รฐั ธรรมนูญฉบบั ตอ ๆ กม็ ีการกลาวถงึ สิทธิและเสรภี าพของประชาชนไวใ นรัฐธรรมนญู ดว ย
เชน รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รสยาม พ.ศ. 2475 ไดป ระกฎบทบญั ญัติทใ่ี หก ารรบั รอง
สิทธเิ สรภี าพแกประชาชนชาวไทยไวใ นหมวดท่ี 2 วาดว ยสทิ ธแิ ละหนา ท่ขี องชนชาวสยาม
ซ่ึงมีสาระสําคัญใหการรับรองหลักความเสมอหนากันในกฎหมาย เสรีภาพในการนับถือ
ศาสนา เสรภี าพรา งกาย เคหสถาน ทรพั ยส นิ การพูด การเขยี น การโฆษณา การศกึ ษาอบรม
การประชมุ การตง้ั สมาคม และการอาชพี โดยบทบญั ญตั ดิ งั กลา วถอื เปน การใหค วามรบั รอง
สทิ ธแิ ละเสรีภาพของประชาชนอยางเปนทางการในรัฐธรรมนูญฉบบั ตอ ๆมา

นอกจากนั้นเรายังสามารถศึกษารองรอยของพัฒนาการดานสิทธิมนุษยชนใน
ประเทศไทยไดจ ากการปรบั ปรงุ แกไ ขกฎหมายและระบบกระบวนการยตุ ธิ รรมเพอ่ื ใหท ดั เทยี ม
นานาอารยประเทศและเปน ทยี่ อมรบั ของรฐั ตา งชาตดิ ว ยความมงุ หมายทจ่ี ะเรยี กรอ งเอกราช
ทางการศาลกลบั คนื มาเปน ของไทยแนวความคดิ ในการคมุ ครองสทิ ธมิ นษุ ยชนจงึ ปรากฎอยู

รายวิชาศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค31002) << ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย>> 103

ในกฎหมายหลายฉบับอีกท้ังมีความพยายามสรางกลไกคุมครองสิทธิมนุษยชนไวโดยตรง
และโดยออมผานทางสถาบันตุลาการดวยโดยเฉพาะอยางยิ่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญา พ.ศ. 2477 มีบทบัญญัติท่ีใหการรับรองและคุมครองสิทธิของผูตองหาและ
จาํ เลยในคดอี าญาซึง่ แตกตา งจากระบบจารตี นครบาลทมี่ มี าแตเ ดมิ อยา งส้ินเชิง

ตอมาวันท่ี 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 มีการประกาศใชรัฐธรรมนูญแหงราช
อาณาจักรไทย พ.ศ. 2489 เปนรัฐธรรมนูญฉบบั ท่ี 3 และเปน คร้งั แรกท่มี กี ารบัญญตั ิรบั รอง
สทิ ธขิ องประชาชนในการเสนอเรอ่ื งราวรอ งทกุ ขแ ละเสรภี าพในการจดั ตงั้ คณะพรรคการเมอื ง
ในรฐั ธรรมนญู สว นเสรภี าพในการประชมุ โดยเปด เผยในรฐั ธรรมนญู ฉบบั กอ น ไดเ ปลย่ี นเปน
เสรีภาพในการชุมนมุ สาธารณะ

ในระหวางที่รัฐธรรมนูญฉบับท่ี 4 มีผลใชบังคบั ป พ.ศ. 2490 ปรากฏกระแสที่
สําคัญคือ เกิดการรวมตัวของกรรมกรในชื่อวา “สหอาชีวะกรรมกรแหงประเทศไทย” ซ่ึง
เปน การรวมตวั กนั ของกรรมกรจากกจิ กรรมสาขาตางๆ เชน โรงเลือ่ ย โรงสี รถไฟ เปน ตน
เนื่องจากกรรมกรเหลานี้ถูกกฎข่ีคาจางแรงงานอยางมากอันเปนผลมาจากการเติบโตของ
ภาคอตุ สาหกรรมอยา งรวดเรว็ ภายหลงั สงครามโลกครงั้ ท่ี 2 กระแสความเลอื่ นไหวทเ่ี กดิ ขนึ้
เปน การรวมตวั กนั เพอ่ื เรยี กรอ งตอ สงั คมรฐั ใหส นองตอบความตอ งการทจ่ี าํ เปน ของตน ทาํ ให
สงั คมตระหนกั ถงึ สทิ ธเิ สรภี าพ และสทิ ธมิ นษุ ยชนอนั เปน การแสดงออกถงึ การคมุ ครองสทิ ธิ
มนุษยชนอีกรปู แบบหนึ่งที่เกดิ จากการกระทําของเอกชนดว ย

ในป พ.ศ. 2491 สหประชาชาติไดป ระกาศใชป ฏญิ ญาสากลวา ดว ยสทิ ธมิ นษุ ยชน
ค.ศ.1948 อันเปนชวงเวลาท่ีประเทศไทยกําลงั รา งรฐั ธรรมนญู ฉบบั ที่ 5 พอดี รัฐธรรมนูญ
ฉบับที่ 5 คือรัฐธรรมนูญ แหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2492 จึงไดรับอิทธิพลจากการ
ประกาศใชป ฏญิ ญาสากล ของสหประชาชาติ มบี ทบญั ญตั ทิ ไี่ ดร บั การรบั รองสทิ ธแิ ละเสรภี าพ
เปน จาํ นวนมากและละเอียดกวา รฐั ธรรมนญู ฉบับกอนๆ

หลักการในปฏญิ ญาสากลวาดว ยสิทธิมนุษยชน ค.ศ. 1948 ทีไ่ ดร ับการบรรจลุ งไว
ในรัฐธรรมนูญฉบับท่ี 5 นอกเหนือจากสิทธิที่เคยรับรองไวในรัฐธรรมนูญฉบับกอน ไดแก
หลกั การไดร บั ความคมุ ครองอยา งเสมอภาคกนั ตามรฐั ธรรมนญู ทง้ั นไี้ มว า บคุ คลนน้ั มกี าํ เนดิ
หรอื นบั ถอื ศาสนาแตกตา งกนั กต็ าม(มาตรา 26) สทิ ธขิ องประชาชนทจี่ ะไมถ กู เกณฑแ รงงาน
ทง้ั นเ้ี วน แตใ นกรณที เ่ี ปน การปกปอ งกนั ภยั พบิ ตั สิ าธารณะซง่ึ เกดิ ขนึ้ โดยฉกุ เฉนิ เฉพาะเวลา
ประเทศอยูในภาวการณรบหรือภาวะสงครามหรือสถานการณฉุกเฉินเทานั้น (มาตรา 32)
เสรภี าพในการสอื่ สารถึงกนั โดยทางไปรษณยี ห รอื ทางอื่นทชี่ อบดว ยกฎหมาย (มาตรา 40)
เสรภี าพในการเลอื กถ่ินท่อี ยูและการประกอบอาชีพ (มาตรา 41) สิทธิของบุคคลทีจ่ ะไดร ับ
ความคมุ ครองในครอบครวั ของตน (มาตรา 43) ตลอดจนการใหก ารรบั รองแกบ คุ คลซง่ึ เปน
ทหาร ตาํ รวจ ขา ราชการประจาํ อนื่ พนกั งานเทศบาล ทจี่ ะมสี ทิ ธแิ ละเสรภี าพตามรฐั ธรรมนญู
เหมอื นดงั พลเมอื งคนอ่ืนๆ (มาตรา 42)

ปรากฏการณท สี่ ําคญั อกี ประการ คอื มกี ารนาํ เอาสทิ ธใิ นกระบวนการยุติธรรมทาง
อาญามาบัญญัติรับรองไวในรัฐธรรมนญู ดว ย เชน

104 หนงั สือเรียนสาระการพฒั นาสงั คม

หลักท่ีวา “บุคคลจะไมตองรับโทษทางอาญา เวนแตจะไดกระทําการอันกฎหมาย
ซง่ึ ใชอ ยใู นเวลาทก่ี ระทาํ นน้ั บญั ญตั ิ เปน ความผดิ และกาํ หนดโทษไว และโทษทจี่ ะลงแกบ คุ คล
นน้ั จะหนกั กวา โทษทก่ี าํ หนดในกฎหมายซง่ึ ใชอ ยใู นเวลาทก่ี ระทาํ ความผดิ มไิ ด” (มาตรา 29)
ซงึ่ เปน หลกั พน้ื ฐานทส่ี าํ คญั ในการดาํ เนนิ คดอี าญาและไดร บั การบญั ญตั ใิ นรฐั ธรรมนญู ฉบบั
ตอ มาจนถงึ ปจจบุ นั

หลกั ความคมุ ครองผตู อ งหาและจาํ เลยทจี่ ะไดร บั การสนั นษิ ฐานไวก อ นวา ไมม คี วาม
ผดิ กอนท่จี ะมีคาํ พิพากษาอันถึงทีส่ ุด รวมถงึ สทิ ธิทจ่ี ะไดร บั การพจิ ารณาในการประกันและ
การเรยี กหลักประกนั พอสมควรแกกรณีแกก รณีดว ย (มาตรา 30)และ

สทิ ธิที่จะไมถูกจบั กมุ คมุ ขัง หรือตรวจคนตวั บคุ คลไมวาจะกรณใี ดๆ เวนแตจะมี
กฎหมายบญั ญัตไิ วใ หส ามารถกระทาํ (มาตรา 31)

นอกจากนแ้ี ลว การกาํ หนดแนวนโยบายแหง รฐั ไวใ นหมวด 5 อนั เปน หมวดทว่ี า ดว ย
แนวทางสําหรับการตรากฎหมาย และการบรหิ ารราชการตามนโยบาย ซึ่งแมจะไมก อ ใหเกิด
สิทธิในการฟองรองรัฐหากรัฐไมปฏิบัติตาม แตก็เปนการกําหนดหนาที่แกรัฐซ่ึงซ่ึงมีความ
สาํ คญั เกี่ยวพนั กับการสงเสริมและพฒั นาหลักสิทธิมนุษยชนในรัฐธรรมนูญฉบบั ตอๆ มา

ในทางปฏิบัติสิทธิมนุษยชนในประเทศไทยไดรับการรับรองคุมครองอยางจริงจัง
เพียงใดน้ัน ข้ึนอยูกับสถานการณบานเมือง สภาพเศรษฐกิจสังคม ตลอดจนทัศนคติของ
ผูปกครอง เจาหนาที่รัฐและประชาชนผูเปนเจาของสิทธิน่ันเอง เพราะตอมาธรรมนูญการ
ปกครองราชอาณาจกั ร พ.ศ. 2502 รัฐธรรมนญู ฉบบั ที่ 7 ไมป รากฏบทบัญญตั ริ ับรองสิทธิ
เสรภี าพแตอ ยางใด และการประกาศใชร ัฐธรรมนญู การปกครองราชอาณาจักร พุทธศกั ราช
2515 เม่ือวันท่ี 15 ธันวาคม 2515 ชวงรัฐบาลเผด็จการไมมีบทบัญญัติมาตราใดท่ีให
การรับรองสิทธิและเสรีภาพแกประชาชนชาวไทยเลย จนกระทั่งภายหลังเกิดเหตุการณ
เรียกรอ งประชาธปิ ไตยโดยนกั คิดนกั ศกึ ษาเมือ่ วันที่ 14 ตุลาคม 2516 จงึ มกี ารประกาศใช
รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ.2517 เมอื่ วนั ที่ 7 ตลุ าคม 2517 ซง่ึ ไดร บั การยอมรบั
วาเปนรัฐธรรมนูญฉบับท่ีดีที่สุดและเปนประชาธิปไตยมากที่สุด มีบทบัญญัติคลายคลึงกับ
รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2492 และมกี ารวางหลักการใหมในการให
ความคมุ ครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพของประชาชนมากยงิ่ ขน้ึ ทงั้ ในดา นทม่ี กี ารจาํ กดั อาํ นาจรฐั ท่ี
จะเขามาแทรกแซงอันมีผลกระทบตอสิทธิและเสรีภาพแกประชาชน และในดานการเพิ่ม
หนา ที่ใหแ กร ัฐในการบรกิ ารแกประชาชนใหมีคุณภาพชวี ติ ทด่ี ีข้นึ เชน ชายและหญงิ มีสทิ ธิ
เทาเทียมกัน (มาตรา 28) สิทธิทางการเมืองในการใชสิทธิเลือกต้ังและสิทธิออกเสียง
ประชามต(ิ มาตรา 29) สทิ ธทิ จี่ ะไมถ กู ปด โรงพมิ พห รอื หา มทาํ การพมิ พ เวน แตม คี าํ พพิ ากษา
ถงึ ทส่ี ดุ ใหป ด โรงพมิ พห รอื หา มทาํ การพมิ พ (มาตรา 40) เสรภี าพในทางวชิ าการ (มาตรา 42)
การกาํ หนดใหพ รรคการเมอื งตอ งแสดงทม่ี าของรายไดแ ละการใชจ า ยโดยเปด เผย (มาตรา 45)
และเสรีภาพในการเดินทางภายในราชอาณาจักร(มาตรา 47) นอกจากนี้แลวสิทธิในทาง
กระบวนการยุติธรรมทางอาญาของผูตองหาและจําเลยยังไดรับการบัญญัติรับรองไวใน
รฐั ธรรมนญู ฉบบั นด้ี ว ยไดแ ก สทิ ธทิ จี่ ะไดร บั การสอบสวนหรอื พจิ ารณาคดดี ว ยความรวดเรว็

รายวิชาศาสนาและหนาท่พี ลเมือง (สค31002) << ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย>> 105

และเปน ธรรมสทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั การชว ยเหลอื จากรฐั ในการจดั หาทนายความ (มาตรา 34) สทิ ธิ
ทจ่ี ะไมใ หถ อ ยคาํ เปน ปฏปิ ก ษต อ ตนเองอนั จะทาํ ใหต นถกู ฟอ งเปน คดอี าญา และถอ ยคาํ ของ
บคุ คลท่เี กิดจากการถูกทรมาน ขูเขญ็ หรอื ใชกาํ ลังบังคบั หรอื การกระทาํ ใดๆทท่ี ําใหถอยคํา
นัน้ เปนไปโดยไมสมคั รใจไมอ าจรับฟง เปน พยานหลกั ฐานได (มาตรา 35) และสิทธิทจี่ ะได
คาทดแทน หากปรากฏในภายหลงั วา บุคคลนน้ั มไิ ดเปนผูกระทําความผดิ (มาตรา 36)

เมอื่ วนั ท่ี 22 ตลุ าคม 2519 ประเทศไทยไดป ระกาศใชร ฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั ร
ไทยพทุ ธศักราช 2519 เปนรฐั ธรรมนญู ฉบับที่ 11 ซง่ึ มีบทบัญญัตริ บั รองสิทธิและเสรภี าพ
ไวเ พียงมาตราเดียวคอื มาตรา 8 ซง่ึ บัญญัตวิ า “บคุ คลมีสิทธิและเสรีภาพภายใตบทบัญญตั ิ
แหงกฎหมาย”นับวาเปนบทบัญญัติท่ีใหสิทธิเสรีภาพกวางขวางมากแตไมมีการกําหนดวา
เปน สทิ ธเิ สรีภาพชนดิ ใด ตอมาเม่ือวันท่ี 9 พฤศจิกายน 2520 มกี ารประกาศใชรฐั ธรรมนูญ
การปกครองอาณาจกั ร พ.ศ.2520 เปนรฐั ธรรมนูญฉบบั ท่ี 12 ซงึ่ ไมม บี ทบัญญัติใดเลยท่ี
ใหก ารรับรองสิทธิและเสรภี าพแกประชาชน

รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 ซ่ึงเปนรัฐธรรมนูญฉบับท่ี
13 ประกาศใชเมอื่ วนั ที่ 22 ธันวาคม 2521 นาํ บทบญั ญัติท่ใี หการรบั รองสิทธิและเสรีภาพ
มาบัญญัติไวอีกโดยมีสาระสําคัญสวนใหญเหมือนกับรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช 2517 แตตัดบทบัญญัติเกี่ยวกับการรับรองความเสมอภาคของชายและหญิง
เสรภี าพในทางวิชาการ และเสรภี าพในการประกอบอาชพี ออกไป

ภายหลังจากหัวหนาคณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติไดกระทําการยึดและ
ควบคมุ การปกครองประเทศไวเ ปน ผลสําเร็จเมอ่ื วันท่ี 23 กุมภาพนั ธ 2534 และประกาศ
ยกเลิกรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช 2521 แลว ไดประกาศใชร ัฐธรรมนญู
การปกครองราชอาณาจกั รพุทธศักราช 2534 โดยใหไวเมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2534 ซึ่งไม
ปรากฏ มบี ทบญั ญัติใดเลยท่ีใหก ารรบั รองสิทธิเสรีภาพแกประชาชน

ตอมาในป 2538 ไดมีการแกไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
พทุ ธศกั ราช 2534 โดยเพมิ่ หมวดที่ 3 วา ดว ยสทิ ธแิ ละเสรภี าพของชนชาวไทยตามทปี่ ระกาศ
ไวใ นรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย แกไขเพ่ิมเตมิ (ฉบับท่ี 5 )พทุ ธศักราช 2538 เมอื่
วันท่ี 10 กุมภาพนั ธ 2538 ซึ่งนาํ เอาบทบญั ญตั ิทีใ่ หการรับรองสทิ ธเิ สรภี าพทีเ่ คยบัญญัตไิ ว
ในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517 มาบัญญัติไวอีกครั้ง แตไดตัด
เสรีภาพในทางวิชาการออกเสียและเพิ่มบทบัญญัติรับรองสิทธิในการไดรับบริการทาง
สาธารณสุขทีไ่ ดมาตรฐาน (มาตรา 41) สทิ ธิในการเสนอเรอื่ งราวรองทุกข (มาตรา 48) และ
สทิ ธใิ นการไดร บั ทราบขอมลู หรือขาวสารจากหนว ยงานราชการ (มาตรา 48)

ตลอดจนระยะเวลาของการพัฒนาแนวความคิดเก่ียวกับสิทธิมนุษยชนใน
ประเทศไทย แมถูกขัดขวางโดยปญหาการเมืองการปกครองเปนบางเวลาแตการคุมครอง
สิทธิมนุษยชนโดยทางออ มปรากฏใหเห็นผา นทางกลไกของรัฐ เชน กรณีที่ฝา ยนติ ิบัญญตั ิ
พิจารณาและออกกฎหมายที่ไมเปนการจํากัดสิทธิและเสรีภาพของประชาชนมากจนเกินไป

106 หนงั สือเรียนสาระการพฒั นาสังคม

การตรวจสอบการทํางานฝายบริหารโดยฝายนิติบัญญัติ การตรวจสอบการทํางานของ
เจาหนาที่ฝายปกครองโดยฝายบริหารเพื่อมิใหเจาหนาท่ีใชอํานาจในทางท่ีมิชอบดวย
กฎหมายและเปนการละเมิดสิทธิของประชาชน การพิจารณาพิพากษาคดีขององคตุลาการ
โดยยึดหลักกฎหมายเพื่ออํานวยความยุติธรรมแกประชาชน เหลาน้ีนับวาเปนกลไก
การคมุ ครองสิทธิมนษุ ยชน แมจะมิไดม ีความมงุ หมายใหเ ปนผลโดยตรงกต็ าม

การดําเนินการขององคกรรัฐเพ่ือคุมครองสิทธิมนุษยชนโดยตรงปรากฏขึ้นพรอม
กบั การจดั ตงั้ สาํ นกั งานคมุ ครองสทิ ธเิ สรภี าพและผลประโยชนข องประชาชน (สคช.) สงั กดั
กรมอัยการเม่ือ พ.ศ. 2525 ซ่ึงปจจุบันไดเปลี่ยนช่ือเปน “สํานักงานคุมครองสิทธิและ
ชว ยเหลอื ทางกฎหมายแกป ระชาชน (สคช.)” แตก ารดาํ เนนิ งานขององคก รมขี อบเขตจาํ กดั
สบื เนอ่ื งจากกรอบอาํ นาจหนา ทขี่ องพนกั งานอยั การตามกฎหมายตา งๆ สว นการดาํ เนนิ งาน
ขององคก รพฒั นาเอกชนเพง่ิ มกี ารกอ ตวั ขน้ึ อยา งเปน ทางการภายหลงั เกดิ เหตกุ ารณว ปิ โยค
14 ตลุ าคม 2516 และ 6 ตุลาคม 2519 องคกรแรกท่ถี กู กอต้งั เมือ่ พ.ศ.2519 สหภาพ
เพอ่ื สทิ ธเิ สรภี าพของประชาชน และในปเ ดยี วกนั นนั้ กม็ กี ารกอ ตง้ั “กลมุ ประสานงานศาสนา
เพื่อสงั คม” (กศส.) หลงั จากน้ันกม็ กี ารรวมตัวกันของบุคคลท้งั ในรูปองคก ร สมาคม มูลนธิ ิ
คณะกรรมการ คณะทาํ งาน กลมุ ศนู ย สถาบนั ตา งๆเพอ่ื ทาํ หนา ทใ่ี นการสง เสรมิ และคมุ ครอง
สิทธิ เสรีภาพ ตลอดจนสิทธิมนุษยชนในแงตางๆแกประชาชน เชน สิทธิของจําเลยหรือ
ผูตอ งหาในกระบวนการยตุ ิธรรม สิทธิของเกษตรกร สทิ ธเิ ด็ก สทิ ธสิ ตรี สิทธผิ ใู ชแรงงาน
และสิทธิทางการเมอื ง เปนตน

เรอื่ งท่ี 3 แนวทางการปฏบิ ตั ติ นตามหลักสทิ ธิมนษุ ยชน

จากความเช่ือท่ีเปนหลักการแหงสิทธิมนุษยชนซ่ึงเช่ือในเรื่อง “ศักด์ิศรีความเปน
มนุษยหรือศกั ดิศ์ รีความเปนคนในมนษุ ยท ุกคน เปน ส่งิ ท่ที ุกคนมีตดิ ตัวมาแตกาํ เนดิ ” นนั้
เหน็ ไดว า เปน ความพยายามทท่ี าํ ใหม นษุ ยท กุ คนในโลกนไ้ี ดร บั การปฏบิ ตั ิ และตอ งปฏบิ ตั ติ อ
บุคคลอน่ื ดวยความเคารพในศักดศ์ิ รีความเปน มนุษยอ ยางแทจ รงิ

จากาการศกึ ษาทเี่ ราไดศกึ ษาหลกั สิทธิมนุษยชน และสิทธมิ นุษยชนในประเทศไทย
มาแลว เห็นไดวาเร่ืองของสิทธิมนุษยชนนั้นมีท้ังสิ่งที่เปนเรื่องใกลตัวภายในครอบครัว
ในสถานที่ทํางานชุมชนทองถิ่นที่เราอาศัยอยู และเรื่องไกลตัวออกไปในระดับประเทศ
เปนเรื่องท่เี ราเองอาจเปนผูกระทําตอบุคคลอน่ื และบุคคลล่นื อาจกระทาํ ตอ เรา เชน ความ
รนุ แรงภายในครอบครัว การทอดทิง้ เด็ก การชมุ นมุ เรียกรอ งการปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย

ลกั ษณะและเหตแุ หงการละเมิดสทิ ธมิ นษุ ยชน

เหตกุ ารณล ะเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชนนน้ั มหี ลายระดบั ในทน่ี เี้ ราจะทาํ ความเขา ใจเหตแุ หง
การละเมิดสทิ ธิมนุษยชนจากใกลตัวไปยังส่งิ ทไี่ กลตัวออกไป

1. ในครอบครัว
การละเมิดสทิ ธิมนษุ ยชนในครอบครัว มกั จะเปนการใชกาํ ลงั บังคับ ควบคุมสตรี

รายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมอื ง (สค31002) << ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย>> 107

เดก็ คนชรา ทาํ ใหไ ดร บั อนั ตรายทางรา งกายและหรอื ทางจติ ใจ ไดแ ก การทาํ รา ยรา งกายดว ย
วิธีการตางๆในบางคร้ังอาจรุนแรงจนถึงแกชีวิตก็มี การใชคําพูด กิริยาอาการที่ไมสุภาพ
ดูหม่ิน เหยียดยาม เอาเปรียบ ละเลยทอดท้ิง ไมรับผิดชอบตอบุคคลในครอบครัว และ
ไมลวงละเมดิ ทางเพศ

สาเหตขุ องการละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชนในครอบครวั มกั เกดิ จากบคุ คลใกลแ ละเกดิ จาก
เพศชายเปนสวนใหญ คือ สามี พอ พี่ชาย ที่เกิดจากความเชื่อ ลักษณะทางรางกายและ
พฤตกิ รรมการใชช วี ติ กลา วคอื เพศชายเปน เพศทม่ี คี วามเขม แขง็ แรงในทางรา งกายมากกวา
และมักด่ืมสุราและขาดสติ เกิดปญหาคาใชจายไมพอในครอบครัว อารมณเสียหงุดหงิดมี
การทาํ รา ยรางกายและจติ ใจแกบ คุ คลในครอบครวั ท่ีออนแอกวา

ผลทเ่ี กดิ จากการละเมดิ สทิ ธิมนษุ ยชนในครอบครัว ทาํ ใหรางกายของอกี ฝายไดร บั
บาดเจบ็ หรอื เสยี ชวี ติ ซง่ึ สง ผลตอ จติ ใจทง้ั สองฝา ยทเ่ี ปน ผกู ระทาํ คอื ทาํ ใหเ สยี ใจ โกรธ แคน
อบั อาย รสู กึ ผดิ ในเวลาตอ มา เครยี ด เปน ตน ทางของการเปน โรคจติ และอาการเจบ็ ปว ยทาง
กายบางโรค เชน ปวดศรษี ะ นอนไมห ลบั อาหารไมย อ ย มปี ญ หาคา ใชจ า ยตามมาเพราะตอ ง
ใชจา ยเงนิ ไปกับการรักษาตวั สงผลตอ คาใชจ า ยจาํ เปน ท่เี ปนภาระทตี่ อ งรบั ผิดชอบภายใน
ครอบครัว ทั้ง คา อาหาร คา น้าํ คาไฟ คาเลาเรียนของลกู ฯลฯ และมกั จะเปนสาเหตขุ องการ
หยารางครอบครัวแตกแยกเด็กทีเ่ ปนลกู กลายเปน เด็กเก็บกด มปี ญหา เครียด อาจเกิดการ
ติดเพอ่ื น ไปทดลองเสพยาเสพตดิ หรอื กออาชญากรรมเพอ่ื ใหไดมาซ่งึ ทรพั ยส นิ เงินทอง

2. ในโรงเรยี น
การละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชนในโรงเรยี น มกั จะเปน การใชก าํ ลงั การทาํ รา ยดว ยวาจาจาก
ครแู ละเพอ่ื น ดว ยการลงโทษทร่ี นุ แรงเกนิ กวา เหตุ ครกู ระทาํ อนาจารตอ นกั เรยี น เพอ่ื นทาํ รา ย
เพือ่ น เชน นักเรยี นและผปู กครองโรงเรียนแหงหน่ึงรวมตวั กันรอ งเรียนใหผอู าํ นวยการของ
โรงเรยี นนอกจากพ้นื ที่ สาเหตุจากผอู าํ นวยการลงโทษเด็กดวยการตี จนนองมีเลือดไหลซบิ
ขาบวมเปงและขาเขียวชํ้าเพียงแคเพราะนักเรียนไปน่ังเลนท่ีโรงอาหารในระหวางที่ครูไมได
มาสอน หรอื อยา งกรณคี ลปิ วดี โี อของนกั เรยี นหญงิ ตบตกี นั หลายคใู นโรงเรยี นเพยี งแคส าเหตุ
ของการไมเคารพรุนพ่ีรุนนองหรือเพราะแยงผูชายกัน รวมถึงกรณีครูผูชายทําอนาจาร
นักเรียนผูหญิง
สาเหตขุ องการละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชนในโรงเรยี น มกั เกดิ จากฝา ยทม่ี กี าํ ลงั มากกวา มี
อํานาจเหนือกวามีสมาชิกลุมท่ีใหญกวาผลที่เกิดจากการละเมิดสิทธิมนุษยชนในโรงเรียน
เชน ผเู รยี นไมอยากมาโรงเรยี นไมมีความสขุ ผลการเรยี นตกตํา่ การตง้ั ครรภก อนวัยอันควร
3. ในสถานที่ทาํ งาน
การละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชนในโรงเรยี น มกั จะเปน การใชก าํ ลงั การทาํ รา ยดว ยวาจาจาก
ครแู ละเพอื่ น ดว ยการลงโทษทรี่ นุ แรงเกนิ กวา เหตุ ครกู ระทาํ อนาจารตอ นกั เรยี น เพอ่ื นทาํ รา ย
เพอ่ื น เชน นกั เรยี นและผปู กครองโรงเรยี นแหงหนึง่ รวมตัวกันรองเรียนใหผ อู าํ นวยการของ
โรงเรยี นนอกจากพืน้ ท่ี สาเหตจุ ากผูอาํ นวยการลงโทษเดก็ ดว ยการตี จนนองมีเลอื ดไหลซิบ
ขาบวมเปงและขาเขียวช้ําเพียงแคเพราะนักเรียนไปนั่งเลนที่โรงอาหารในระหวางที่ครูไมได

108 หนังสอื เรยี นสาระการพัฒนาสังคม

มาสอน หรอื อยา งกรณคี ลปิ วดี โี อของนกั เรยี นหญงิ ตบตกี นั หลายคใู นโรงเรยี นเพยี งแคส าเหตุ
ของการไมเคารพรุนพี่รุนนองหรือเพราะแยงผูชายกัน รวมถึงกรณีครูผูชายทําอนาจาร
นักเรียนผหู ญิง

4. การดําเนนิ การในภาครฐั
การละเมิดสิทธิมนุษยชนท่ีเกิดจากการกระทําของภาครัฐ คือ การปฏิบัติของ
เจาหนาที่ภาครัฐท่ีกระทําตอประชาชน ทั้งในเรื่อง การใหการศึกษา การรักษาพยาบาล
การจับกุมคมุ ขัง การกดี กันสทิ ธบิ างอยาง การเลือกปฏบิ ัติเพราะตา งศาสนา เชอ้ื ชาติ ฐานะ
ผลของการละเมดิ สิทธิมนษุ ยชนของฝายรฐั ทาํ ใหป ระชาชนเกดิ ความรูสึกวา ไมไ ด
รับความเปนธรรม อาจเกิดการรวมกลุมตอสูเรียกรองกับฝายรัฐ สรางความวุนวายใหแก
สังคม
สาเหตุของการละเมิดสิทธิมนุษยชนที่เกิดจากการกระทําของเจาหนาที่ของรัฐมี
ทั้งท่ีกฎหมายไมเหมาะสม การมีอํานาจมากเกินไปของฝายรัฐ การขาดองคการตรวจสอบ
ถวงดุลผมู ีอาํ นาจ
สรุปสาเหตุของการละเมิดสิทธิมนุษยชนในทุกแหง เกิดจากฝายท่ีมีกําลังมากกวา
มอี าํ นาจมากกวา มพี รรคพวกมากกวา ออนแอกวา จงึ เปน ฝา ยถูกกระทําผลของการละเมิด
สิทธิมนุษยชน คือ ฝายถูกกระทําไมสามารถใชชีวิตไดอยางมีศักด์ิศรีของความเปนมนุษย
หากปลอยปละละเลยใหเกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชนในสถานท่ีตางๆ ต้ังแตครอบครัว
โรงเรียน สถานทที่ ํางาน และในสงั คม ประชาชนในสังคมนนั้ ยอ มขาดความมน่ั คงทางกาย
และทางจติ ใจ
แนวทางการปฏิบตั ติ นตามหลักสิทธิมนุษยชน
1) ไมเ ปนผูกระทาํ ความรุนแรงใดๆตอบุคคลอื่น
2) ไมย อมใหบ ุคคลอื่นกระทาํ ความรนุ แรงตอตนเอง
3) ไมเ พกิ เฉยเมอ่ื พบเหน็ การละสทิ ธติ อ บคุ คลอน่ื ควรแจง เจา หนา ทท่ี เี่ กย่ี วขอ งหรอื
ใหค วามชว ยเหลือตามสมควรในสว นทที่ าํ ได
4) มีการรวมกลุมในภาคประชาชนอยา งเปน ระบบและจัดต้ังเปน กับองคกร มูลนิธิ
เพ่อื ปกปอ ง คุมครองผอู อนแอกวา ในสงั คม เพ่อื ใหเกิดพลงั ในการตรวจสอบเรยี กรอ งใหร ัฐ
มกี ารจัดทาํ กฎหมายที่เกิดประโยชนตอสวนรวม
5) รณรงคใหมีการเห็นคุณคาและความสําคัญของการปกครองและสงเสริม
สทิ ธิมนษุ ยชน



รายวชิ าศาสนาและหนาท่ีพลเมือง (สค31002) << ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย>> 109

กจิ กรรมบทท่ี 4
1. ใหอธบิ ายความหมายของสิทธมิ นษุ ยชนมาพอเขาใจ

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

2. องคป ระกอบของสทิ ธมิ นษุ ยชนขนั้ พนื้ ฐานทแี่ ตล ะบคุ คลควรไดร บั การคมุ ครอง
จากรฐั ประกอบดวยเร่ืองอะไรบางและแตล ะเรือ่ งมขี อบเขตอยา งไร ใหอธบิ ายมาพอเขา ใจ
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

110 หนังสือเรยี นสาระการพฒั นาสังคม

3. ใหอ ธบิ ายกลไกของรฐั ทแ่ี สดงวา ประเทศไทยใหค วามสาํ คญั กบั การคมุ ครองสทิ ธิ
มนษุ ยชน
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

4. ในครอบครวั ของทา นมพี ฤตกิ รรมหรอื การกระทาํ ใดทเ่ี ปน การละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชน
แกสมาชิกคนใดคนหนึ่งหน่ึงหรือไม ถามีทานจะแกไขปญหานั้นอยางไรและถาไมมีทานมี
หลกั การในการอยรู วมกันในครอบครวั อยา งไร
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

รายวิชาศาสนาและหนา ท่ีพลเมอื ง (สค31002) << ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย>> 111

บรรณานุกรม

1) กระทรวงศึกษาธิการ. (2540). ชุดการเรียนการสอนเร่ืองสหประชาชาติ ระดับ
มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย.กุรงเทพฯ : โรงพิมพค ุรสุ ภาลาดพราว

2) กรมการศึกษานอกโรงเรยี น . (2546) . ชดุ การเรยี นทางไกล หมวดวชิ าพัฒนาสังคม
และชมุ ชน (เลม 2) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พค รุ สุ ภาลาดพรา ว

3) คณะอาจารย กศน. คมู ือการเรียนรหู ลักสูตรใหมระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย สาระ
การเรียนรู หมวดวิชา พัฒนาสังคมและชุมชน. กรุงเทพฯ : บริษัทไผมีเดีย
เซน็ เตอร จาํ กดั

4) วิไล ทรงโฉม. (2548). ส่ือการเรียนรู หมวดวิชาพัฒนาสังคมและชุมชน ระดับ
มัธยมศึกษาตอนปลายการศึกษานอกโรงเรียนตามหลักสูตรการศึกษาระดับ
พื้นฐาน พุทธศักราช 2544 . กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั ลามาจรัญพานิช จํากัด

5) พนั เอก (พเิ ศษ) เผดจ็ เอมวงศ และคณะ.(2551). กฎหมายในประจําวนั : ตนเอง
ครอบครวั ชมุ ชนและประเทศชาติ ชว งชนั้ ท่ี 3 กลมุ สาระการเรยี นรู สงั คมศกึ ษา
ศาสนาและวฒั นธรรม. กรงุ เทพฯ: สํานกั พมิ พเ อมพนั ธ จํากดั

6) ยรุ ารตั น พนั ธยุ รุ า และคณะ (2552). สทิ ธมิ นษุ ยชน หมวดวชิ าพฒั นาสงั คมและชมุ ชน
ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย หลักสูตรการศึกษาระดับพ้ืนฐาน พุทธศักราช
2544 . กรงุ เทพฯ :สํานักพมิ พเ อมพนั ธ จาํ กดั

7) สถาบันการศึกษาทางไกล สาํ นกั งาน กศน. (2548). ชดุ การเรยี นทางไกล หมวดวชิ า
พัฒนาสังคมและชุมชน(เลม 2) ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กรุงเทพฯ :
โรงพิมพองคการรับสงสนิ คา และพสั ดภุ ณั ฑ

ราชกจิ จานเุ บกษา เลม ท่ี 127 ตอนที่ 69 ก. ประกาศวันที่ 12 พฤษจกิ ายน 2553. พระ
ราชบัญญตั ิวัฒนธรรมแหงชาติ พุทธศกั ราช 2553.

112 หนงั สือเรยี นสาระการพฒั นาสังคม

เฉลยกิจกรรม

กจิ กรรมทา ยบทที่ 1 และ 2 เปน กจิ กรรมศกึ ษาคนควา อภปิ รายไมแนวเฉลย

เฉลยกจิ กรรมบทที่ 3

1.รัฐธรรมนญู มคี วามสําคญั กับประเทศไทยในแงใดบา ง
แนวคาํ ตอบ

มคี วามสาํ คญั เพราะเปน กฎหมายสงู สดุ ในการปกครองประเทศ ซง่ึ เปน หลกั ใหผ คู น
ท้ังประเทศยึดถือและยอมรวมกันวากฎหมายอ่ืนๆจะขัดหรือแยงรัฐธรรมนูญไมได ดังน้ัน
บทบญั ญตั ิในรัฐธรรมนูญจึงมีผลผกู พนั กบั ชวี ิตของทุกคนในประเทศไทย เปน หลกั ประกนั
วาจะไดรับบริการและหลักประกันในเร่ืองความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสินจากรัฐในเรื่อง
ใดบาง ทําใหบานเมืองมีกฎ กตกิ า ในการอยรู ว มกัน

2. รัฐธรรมนูญฉบับแรกของไทยมที ีม่ าจากที่ใด
แนวคาํ ตอบ

เกดิ จากการเปลย่ี นแปลงการปกครองจากระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยม าเปน การ
ปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมขุ ของคณะราชย เมอ่ื พ.ศ.
2475

3. อะไรคอื สาเหตขุ องการเปล่ียนแปลงรัฐธรรมนูญของไทย
แนวคาํ ตอบ

สวนใหญเกิดจากกลุมผูมีอํานาจทางการเมืองในขณะนั้นเห็นวารัฐธรรมนูญท่ีใชอยู
ไมเหมาะสม

4. องคก รตามรัฐธรรมนูญ ถูกกาํ หนดและต้งั ข้ึนดว ยเหตุผลใดบา ง
แนวคําตอบ

เพอ่ื เปน องคก รในการตรวจสอบพฤตกิ รรมหรอื การบรหิ ารงานของฝา ยการเมอื งและ
ฝายขา ราชการประจํา

5. ผลของการใชรัฐธรรมนูญตั้งแตอดีตถึงปจจุบันไดกอใหเกิดความเปล่ียนแปลง
ดานใดบา งแกส งั คมไทยรวมท้ังฐานะของประเทศไทยในสงั คมโลก
แนวคาํ ตอบ

ผลตอสังคมไทยในภาพรวมประชาชนไดรับสิทธิเสรีภาพในการดําเนินชีวิตมากขึ้น
รวมท้ังไดรับการบริการขั้นพื้นฐานในการดําเนินชีวิตที่จําเปนจากรัฐ เชน การศึกษา การ
รักษาพยาบาล การนับถือศาสนาและเลือกถิ่นที่อยู การไดรับการปฏิบัติภายใตกฎหมาย
เดยี วกนั สว นในสายของสงั คมโลก ประเทศไทยไดร บั การยอมรบั วา มใิ ชบ า นปา เมอื งเถอื่ นได

รายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง (สค31002) << ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย>> 113

รับยอมรับในเรอ่ื งหลักกฎหมายวาดว ยความเปน สากล
5. ผลของการใชรัฐธรรมนูญตั้งแตอดีตถึงปจจุบันไดกอใหเกิดความเปล่ียนแปลง

ดา นใดบา งแกสงั คมไทยรวมทงั้ ฐานะของประเทศไทยในสังคมโลก
แนวคาํ ตอบ

ผลตอ สงั คมไทยในภาพรวม ประชาชนไดร บั สทิ ธิ เสรภี าพในการดาํ เนนิ ชวี ติ มากขน้ึ
รวมทงั้ ไดร บั การบรกิ ารขนั พน้ื ฐานในการดาํ เนนิ ชวี ติ ทจี่ าํ เปน จากรฐั เชน การศกึ ษา การรกั ษา
พยาบาล การนับถือศาสนา การเลือกถ่นิ ทอ่ี ยู กาไดร บั การปฏิบตั ภิ ายใตก ฎหมายเดียวกัน
สว นในสายของสงั คมโลก ประเทศไทยไดร บั การยอมรบั วา มใิ ชบ า นปา เมอื งเถอื่ นไดร บั ยอมรบั
ในเรือ่ งหลักกฎหมายวามีความเปน สากล

6. เปน กิจกรรมศึกษาคนควา ไมมีแนวเฉลย

เฉลยกิจกรรมบทที่ 4 เร่อื งท่ี 1

1. ใหอ ธิบายความหมายของสทิ ธิมนษุ ยชนมาพอเขาใจ
แนวคําตอบ

สิทธมิ นษุ ยชน หมายถึง ศักด์ิศรคี วามเปนมนษุ ย หรอื ศักดศ์ิ รคี วามเปน คนเปนสิ่ง
ที่ทุกคนมตี ดิ ตวั มาแตกําเนดิ โดยไมแ บงแยกเช้ือชาติ สผี วิ เพศ ภาษา ศาสนา ความเห็น
ทางการเมอื งหรอื แนวคดิ อ่นื ๆ เผา พนั ธหุ รอื สงั คม ทรพั ยส ิน ถ่ินกาํ เนดิ หรอื สถานะอ่นื ๆ

2. องคป ระกอบของสทิ ธมิ นษุ ยชนขน้ั พน้ื ฐานทแ่ี ตล ะบคุ คลไดร บั การคมุ ครองจากรฐั
ประกอบดวยเรอ่ื งอะไรบาง และแตล ะเรอ่ื งมขี อบเขตอยา งไร ใหอธิบายมาพอเขา ใจ
แนวคําตอบ

องคประกอบของสิทธิมนุษยชนที่แตละบุคคลควรไดรับการคุมครองจากรัฐไดแก
เรือ่ ง สทิ ธิ เสรีภาพ ความเสมอภาคและความเปนธรรม
รายละเอยี ดของแตละองคประกอบ ดังนี้

1. สิทธิ ในการที่จะมีท่ีอยูอาศัย มีอาหารกิน มียารักษาโรค ที่จะไดรับการศึกษา
การไมถ กู ทํารา ยรา งกายและจิตใจ และการมชี ีวิตท่ีปลอดภัย

2. เสรีภาพ ในการแสดงความคิดเหน็ ทไ่ี มละเมิดสทิ ธขิ องผูอ่นื ในการเลือกอาชพี
ที่ไมผ ิดกฎหมาย ในการเลือกคคู รอง ในการเดนิ ทาง ในการนับถือศาสนา และในการชมุ นุม
โดยสงบสันตปิ ราศจากอาวธุ

3. ความเสมอภาค ในการไดร บั การปฏบิ ตั จิ ากรฐั โดยเทา เทยี มกนั มหี ลกั ประกนั วา
จะไมถ กู เลือกปฏบิ ตั ิ และไมโดนเอาเปรยี บ

4. ความเปนธรรม กลุม คนดอ ยโอกาส คนพกิ าร ผูออนแอกวา ไดแ ก เด็ก สตรี
คนชรา คนพิการ ตองไดรับการปฏบิ ตั ิในบางเรอื่ งทแี่ ตกตา งจากบคุ คลทั่วไปทีเ่ ขา ถึงโอกาส
ไดม ากกวาแข็งแรงกวา ท้งั ทางรา งกายและจิตใจ เพือ่ ใหโอกาสคนกลมุ นี้สามารถดําเนนิ ชวี ติ

114 หนงั สอื เรียนสาระการพัฒนาสงั คม

ไดอยางปกตสิ ขุ มคี ณุ ภาพชีวติ ทไ่ี มดอ ยกวาคนท่ัวไป
3. ใหอธิบายกลไกของรัฐที่แสดงวาประเทศไทยไดใหความสําคัญกับการคุมครอง

สิทธมิ นษุ ยชน
แนวคําตอบ

การคุมครองสิทธิมนษุ ยชนโดยทางออมปรากฏใหเห็นผานทางกลไกของรฐั เชน
• กรณีท่ีฝายนิติบัญญัติพิจารณาและออกกฎหมายที่ไมเปนการจํากัดสิทธิและ
เสรีภาพของประชาชนมากจนเกินไป การตรวจสอบการทํางานของฝายบริหารโดยฝาย
นติ ิบัญญตั ิ การตรวจสอบการทํางานของเจาหนาท่ฝี า ยปกครองโดยฝา ยบริการเพื่อมิใหเ จา
หนาท่ีใชอํานาจในทางท่ีมิชอบดวยกฎหมายและเปนการละเมิดสิทธิของประชาชนการ
พจิ ารณาพพิ ากษาคดขี ององคก รตลุ าการโดยยดึ หลกั กฎหมายเพอ่ื อาํ นวยความยตุ ธิ รรมแก
ประชาชน
• การใหสทิ ธิในการเลอื กท่ีอยูอาศยั เลือกประกอบอาชพี ที่สจุ ริต
• ฯลฯ
4. ในครอบครวั ของทา นมพี ฤตกิ รรมหรอื การกระทาํ ใดทเ่ี ปน การละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ย
ชนแกสมาชกิ คนใดคนหน่ึงหรอื ไม ถามที านจะแกไ ขปญหานั้นอยา งไร และถา ไมมี ทานมี
หลกั ในการอยูรวมกนั ในครอบครวั อยา งไร
แนวคาํ ตอบ
ใหพิจารณาวาพฤติกรรมท่ีผิดจากองคประกอบของสิทธิมนุษยชนขั้นพ้ืนฐานหรือ
ไม ถามีพฤติกรรมใดท่ีผิดจากองคประกอบของสิทธิมนุษยชนข้ันพื้นฐาน แสดงวามีการ
ละเมดิ หากเขา องคป ระกอบของสทิ ธมิ นษุ ยชนขน้ั พนื้ ฐานแสดงวา ไมม กี ารละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ย
ชนในครอบครวั



รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค31002) << ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย>> 115

คณะผูจดั ทาํ

š¸Éž¦¹„¬µ

1. œµ¥ž¦³Á­¦“· » Á¦°º Š Á¨…µ›·„µ¦ „«œ.
¦°ŠÁ¨…µ›·„µ¦ „«œ.
2. —¦.´¥¥« °·¤É ­»ª¦¦–r ¦°ŠÁ¨…µ›·„µ¦ „«œ.
š¸Éž¦¹„¬µ—oµœ„µ¦¡´•œµ®¨´„­˜¼ ¦ „«œ.
3. œµ¥ª´ ¦œ· š¦ r ‹Îµž e Ÿo¼°Îµœª¥„µ¦„¨»¤n ¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¥¸ œ

4. —¦.š°Š°¥n¼ „oªÅš¦±³

5. œµŠ¦„´ …–µ ˜´–”ª”» Õ

Ÿ¼oÁ…¸¥œÂ¨³Á¦¸¥Á¦¸¥Š

1. œµŠ›´ µª— ¸ Á®¨µn ¡µœ· …oµ¦µ„µ¦Îµœµ
­™µ´œ„µ¦«¹„¬µšµŠÅ„¨
2. œµŠ­µªªµ­œµ Ä­¥¸ ªr ´•œµ „¨»n¤¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ

3. œµŠ¡¦š·¡¥ r Á…Ȥš°Š

Ÿ¼o¦¦–µ›·„µ¦ ¨³¡•´ œµž¦´ž¦Š»

1. œµŠ›´ µª— ¸ Á®¨µn ¡µœ· …oµ¦µ„µ¦Îµœµ
­™µ´œ „«œ.£µ‡˜³ªœ´ °°„ÁŒ¥¸ ŠÁ®œ°º
2. œµŠœ¨œ· ¸ «¦¸­µ¦‡µ¤ ‹´œš¦r˜¦¸ ­™µ´œ „«œ.£µ‡˜³ªœ´ °°„
­™µ´œ „«œ.£µ‡˜³ªœ´ °°„
3. œµ¥Á¦°º ŠÁª ­Š¦˜´ œµ ­™µœ´ „«œ.£µ‡Ä˜o
­™µ´œ„µ¦«¹„¬µšµŠÅ„¨
4. œµŠ­µª­¦» ˜´ œµ ¼¦–³ªš· ¥ r ­™µ´œ „«œ.£µ‡Á®œº°
­™µ´œ „«œ.£µ‡Á®œ°º
5. œµŠ¤¥»¦ ¸ ­ª» ¦¦–Á‹¦· ­™µ´œ „«œ.£µ‡Á®œ°º
„¨»n¤¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ
6. œµŠ­µªªµ­œµ Ä­¸¥rª•´ œµ …oµ¦µ„µ¦Îµœµ
…oµ¦µ„µ¦Îµœµ
7. œµŠ­—» ċ »˜¦°µ„µ« …oµ¦µ„µ¦Îµœµ

8. œµ¥œ¡· œ› r ‹œ´ ˜µ

9. œµŠ°»¨¦´˜œ r ¤¸Ã‡

10. œµŠ¡¦š·¡¥ r Á…Ȥš°Š

11. œµŠ­µª­»¦¸¡¦ Á‹¦· œ·

12. œµŠÁ°°Êº ‹˜· ¦ ­¤‹˜· ˜r °

13. œµŠ­µªœ·˜µ ‹˜· ˜›r ¦¦¤

‡–³šÎµŠµœ

1 œµ¥­»¦¡Š¬ r ¤É´œ¤³Ãœ „¨»n¤¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ
„¨»n¤¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ
2 œµ¥«»£Ã‡ «¦¸¦´˜œ«·¨žm „¨»n¤¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ
„¨»n¤¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ
3. œµŠ­µªª¦¦–¡¦ ž{š¤µœœšr „¨»n¤¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ

4. œµŠ­µª«¦·µ „»¨ž¦³—·¬“r

5 œµŠ­µªÁ¡¦·œš¦r Á®¨°º Š‹·˜ª•´ œµ

116 หนังสือเรยี นสาระการพัฒนาสงั คม „¨»n¤¡´•œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ
„¨¤n» ¡•´ œµ„µ¦«¹„¬µœ°„æŠÁ¦¸¥œ
Ÿ¡¼o ¤· ¡˜r œo Œ´
œµŠ­µªÁ¡¦·œš¦r Á®¨°º Š‹·˜ª•´ œµ
Ÿo¼°°„ž„
œµ¥«£» ͇ «¦¦¸ ´˜œ«¨· ž m