วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 141 รูป 6.4 แสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแนน RTL วิเคราะหที่จุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw จํานวน 3 เหตุการณ บงชี้วาแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw มักจะเกิดขึ้นหลังจากตรวจพบภาวะเงียบสงบ แผนดินไหว (แถบสีเทา) และภาวะกระตุนแผนดินไหว โดยภาวะเงียบสงบแผนดินไหวเกิดขึ้นประมาณ 1.5-3.5 ป กอนเกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw และภาวะ กระตุนแผนดินไหวเกิดขึ้นประมาณ 0.5-1.5 ป กอนเกิด แผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw (รูป 6.4) รูป 6.4. กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแ นน RTL วิ เ ครา ะหที่จุ ดศู นยกล า ง แผนดินไหว 3 เหตุการณ ในพื้นที่เมืองคัมชัตกา ประเทศรัสเซีย (ก) แผนดินไหวขนาด 7.1 Mw วันที่ 2 เ ดือ นมี นา ค ม ค .ศ. 199 2 ( ข ) แผนดินไหวขนาด 7.1 Mw วันที่ 13 เดือน พฤศจิกายน ค.ศ. 1993 และ (ค) แผนดินไหว ขนาด 7.4 Mw วันที่ 8 เดือนมิถุนายน ค.ศ. 1993 (Sobolev และ Tyupkin, 1997) นอกจากนี้รูป 6.4ค แสดงภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวในชวงเวลาสั้นๆ ในป ค.ศ. 1999 ซึ่งในเวลา ตอมา เกิดแผนดินไหวขนาด 5.9 Mw ดังนั้น Sobolev และ Tyupkin (1997) จึงสรุปวานอกจากภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวที่ตรวจพบไดอยางชัดเจนกอนเกิดแผนดินไหว ขนาด ≥ 7.0 Mw ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอย เลื่อนยังสามารถตรวจพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวกอน เกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 5.9 Mw ไดเชนกัน Huang และคณะ (2001) ศึกษาการ เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวที่สัมพันธกับ การเกิดแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw ในพื้นที่เมืองโกเบ ประเทศญี่ปุน เมื่อวันที่ 17 เดือนมกราคม ค.ศ. 1995 โดยประยุกตใชระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอย เลื่อนมาวิเคราะหฐานขอมูลแผนดินไหวของกรม อุตุนิยมวิทยา ประเทศญี่ปุน (Japan Meteorological Agency, JMA) โดยผลการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลง คะแนน RTL เชิงเวลาในชวงป ค.ศ. 1980-1995 ที่จุด ศูนยกลางแผนดินไหวดังกลาว (รูป 6.5) แสดงการลดลง อยางชัดเจนของคะแนน RTL ในชวงตนป ค.ศ. 1993 ถึง ปลายป ค.ศ. 1994 โดย Huang และคณะ (2001) สรุปวาเปนภาวะเงียบสงบแผนดินไหว และหลังจากนั้น จึงเกิดภาวะกระตุนแผนดินไหวยาวนานประมาณ 7 เดือน กอนที่แผนดินไหวขนาด 7.2 Mw จะเกิดขึ้นใน พื้นที่เมืองโกเบ (รูป 6.5) นอกจากนี้ Huang และคณะ (2001) วิเคราะห คะแนน RTL ครอบคลุมพื้นที่ประเทศญี่ปุน และสราง แผนที่แสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของภาวะเงียบสงบ และภาวะกระตุนแผนดินไหว (รูป 6.6) ซึ่งผลการ
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 142 วิเคราะหบงชี้วาในบริเวณจุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw เมืองโกเบ พบภาวะเงียบสงบแผนดินไหว (รูป 6.6ก) และภาวะกระตุนแผนดินไหว (รูป 6.6ข) ในเวลา ตอมา ตามลําดับ และตรวจพบเฉพาะพื้นที่โดยรอบจุด ศูนยกลางแผนดินไหวดังกลาว Huang และคณะ (2001) จึงสรุปวาภาวะเงียบสงบและภาวะกระตุนแผนดินไหวที่ ตรวจวัดไดจากการวิเคราะหคะแนน RTL สามารถใชเปน สัญญาณบอกเหตุแผนดินไหวขนาดใหญได รูป 6.5. กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL ในชวงป ค.ศ. 1980-1995 วิเคราะหที่จุด ศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw เมืองโกเบ (Huang และคณะ, 2001) แถบสีเทา คือ ชวงเวลาเกิดภาวะเงียบสงบแผนดินไหว ลูกศร คือ เวลาเกิดแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw รวมทั้ง แผนดินไหวขนาด 5.9 Mw ที่เกิดในป ค.ศ. 1985 และแผนดินไหวขนาด 5.6 Mw ที่เกิดในป ค.ศ. 1987 รูป 6.6. แผนที่ประเทศญี่ปุนแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ (ก) ภาวะเงียบสงบแผนดินไหว วิเคราะหจากคะแนน RTL ในชวงเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1993-เดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1994 (ข) ภาวะกระตุนแผนดินไหว วิเคราะห จากคะแนน RTL ในชวงเดือนพฤษภาคม-ธันวาคม ค.ศ. 1994 (Huang และคณะ, 2001) ดาวสีดํา คือ จุด ศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw เมืองโกเบ ดาวสีเทา คือ แผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ที่เกิดในชวง เดือนมิถุนายน-ธันวาคม ค.ศ. 1995
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 143 Huang และ Sobolev (2002) ประยุกตใช ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อนมาวิเคราะห ฐานขอมูลแผนดินไหวของหนวยงาน JMA เพื่อศึกษา พฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวในบริเวณอาวเนมูโระ ทาง ตอนเหนือของประเทศญี่ปุน ซึ่งผลการศึกษาพบภาวะ เงียบสงบแผนดินไหวเริ่มเกิดขึ้นในป ค.ศ. 1995 บริเวณ นอกชายฝงทางตะวันออกของเกาะฮอกไกโด ประเทศ ญี่ปุน และคะแนน RTL ลดลงต่ําที่สุดในเดือนตุลาคม ค.ศ. 1996 (รูป 6.7ก) ตอมาในชวงตนป ค.ศ. 1997 เกิดภาวะกระตุน แผนดินไหวยาวนานประมาณ 8 เดือน (รูป 6.7ข) ใน บริเวณเดียวกันกับที่เกิดภาวะเงียบสงบแผนดินไหว และ หลังจากนั้นประมาณ 4 ป เกิดแผนดินไหวขนาด 6.8 Mw ในบริเวณที่เคยตรวจพบความผิดปกติของคะแนน RTL ดังกลาว ในเดือนมกราคม ค.ศ. 2000 (รูป 6.7) นอกจากนี้ในกรณีของแผนที่แสดงการกระจาย ตัวเชิงพื้นที่ของภาวะกระตุนแผนดินไหว (รูป 6.7ข) พบ ภาวะกระตุนแผนดินไหวในพื้นที่เกาะอิซุ (Izu Island) นอกชายฝงทางตอนใตของเมืองโตเกียว ซึ่งในเบื้องตน Huang และ Sobolev (2002) สรุปวาพื้นที่ดังกลาว อาจเปนพื้นที่เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาดใหญใน อนาคต อยางไรก็ตามจากการศึกษาขอมูลแผนดินไหวใน รายละเอียดพบวาภาวะกระตุนแผนดินไหวดังกลาวเกิด จากกระจุกแผนดินไหว กอนการประทุของภูเขาไฟใน บริเวณเกาะอิซุ (รูป 6.7ข) รูป 6.7. แผนที่ประเทศญี่ปุนแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ (ก) ภาวะเงียบสงบแผนดินไหว วิเคราะหในป ค.ศ. 1996 (ข) ภาวะกระตุนแผนดินไหว วิเคราะหในชวงกลางเดือนตุลาคม ค.ศ. 1996 ถึงตนเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1997 กอนเหตุการณแผนดินไหวขนาด 6.8 Mw บริเวณอาวเนมูโระ (Huang และ Sobolev, 2002) ดาวสีดํา คือ แผนดินไหวขนาด 6.8 Mw ที่เกิดในเดือนมกราคม ค.ศ. 2000 ดาวสีเทา คือ แผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw จํานวน 4 เหตุการณ ที่เกิดในชวงเดือนมกราคม ค.ศ. 1997 ถึงเดือนมีนาคม ค.ศ. 2000 Huang (2004) ประยุกตใชระเบียบวิธีพื้นที่- เวลา-ความยาวรอยเลื่อน เพื่อวิเคราะหพฤติกรรมการ เกิดแผนดินไหวขนาด 7.3 Mw ที่เมืองต็อตโตริ (Tottori) ประเทศญี่ปุน โดยใชขอมูลแผนดินไหวจากหนวยงาน JMA ซึ่งผลการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแนน RTL พบความผิดปกติของคะแนน RTL เริ่ม
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 144 เกิดขึ้นในชวงปลายป ค.ศ. 1999 (รูป 6.8ก) และ ลดลง ต่ําที่สุดในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 2000 ซึ่งหลังจากนั้น 5 เดือน เกิดแผนดินไหวขนาด 7.3 Mw ที่เมืองต็อตโตริ นอกจากนี้ Chen และ Wu (2006) พบวา ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อนสามารถ ตรวจวัดภาวะเงียบสงบและภาวะกระตุนแผนดินไหวกอน เกิดแผนดินไหวขนาด 7.6 Mw ที่เมืองชีชี (Chi-Chi) ประเทศไตหวัน โดยพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวเกิดขึ้น ในป ค.ศ. 1996 ตามดวยภาวะกระตุนแผนดินไหวในป ค.ศ. 1997 (รูป 6.8ข) หลังจากนั้นในเดือนกันยายน ค.ศ. 1999 จึงเกิดแผนดินไหวขนาด 7.6 Mw ดังกลาว รูป 6.8. กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL วิเคราะหที่จุดศูนยกลางแผนดินไหว (ก) แผนดินไหว ขนาด 7.3 Mw เมืองต็อตโตริ ประเทศญี่ปุน (Huang, 2004) (ข) แผนดินไหวขนาด 7.6 Mw เมืองชีชี ประเทศไตหวัน (Chen และ Wu, 2006) แถบสีเทา คือ ชวงเวลาเกิดภาวะเงียบสงบแผนดินไหว Shashidhar และคณะ (2010) วิเคราะห พฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวกอนเกิดแผนดินไหวขนาด 5.0 Mw ในพื้นที่ทางตะวันตกของประเทศอินเดีย โดยใช ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน ผลการ วิเคราะหพบการลดลงของคะแนน RTL อยางผิดปกติ กอนเกิดแผนดินไหวขนาด 5.0 Mw ดังกลาว (รูป 6.9) ดัง นั้น Shashidhar แ ละค ณะ (2010) จึ งส รุป ว า นอกจากแผนดินไหวขนาดใหญ ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลาความยาวรอยเลื่อนสามารถตรวจพบภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวของแผนดินไหวขนาด 5.0 Mw ไดเชนกัน จากการประมวลผลงานวิจัยในอดีต ดังที่ อธิบายในขางตน Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) พบชวงเวลาระหวางเวลาที่ตรวจพบความ ผิดปกติของคะแนน RTL (ภาวะเงียบสงบแผนดินไหว) และเหตุการณเแผนดินไหวขนาดใหญที่เกิดตามมา (รูป 6.10) อยูในชวงเวลา 1.0-5.0 ป ดังนั้น Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) จึงสรุปวาระเบียบวิธีพื้นที่- เวลา-ความยาวรอยเลื่อนสามารถตรวจพบภาวะเงียบ สงบแผนดินไหวซึ่งเปนสัญญาณบอกเหตุแผนดินไหว ขนาดใหญได ดังนั้นเพื่อที่จะประเมินพื้นที่เสี่ยงตอการ เกิดแผนดินไหวขนาดใหญในอนาคตในภูมิภาคอาเซียน นักแผนดินไหวหลายกลุมวิเคราะหคะแนน RTL ทั้งใน เชิงเวลาและเชิงพื้นที่และนําเสนอแผนที่แสดงการ กระจายตัวเชิงพื้นที่ของภาวะเงียบสงบแผนดินไหวใน แหลงกําเนิดแผนดินไหวสําคัญในภูมิภาคอาเซียน ไดแก
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 145 รูป 6.9. (ก) แผนที่ทางตะวันตกของประเทศอินเดียแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคะแนน RTL วิเคราะหในชวงป ค.ศ. 2007-2008 วงกลมสีเหลือง คือ จุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 5.0 Mw สีดํา/เทา หมายถึง เลื่อนตัว มาก/นอย (ข) กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL วิเคราะหที่ตําแหนง [1] [2] [3] และ [4] ลูกศร คือ เวลาเกิดแผนดินไหวขนาด 5.0 Mw (Shashidhar และคณะ, 2010) แถบสีเทา คือ ชวงเวลา เกิดภาวะเงียบสงบแผนดินไหว รูป 6.10. กราฟแสดงชวงเวลาระหวางเวลาที่พบภาวะเงียบสงบแผนดินไหว (คะแนน RTL) ถึงเวลาเกิดแผนดินไหว ขนาดใหญจากงานวิจัยในอดีต (Puangjaktha และ Pailoplee, accepted)
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 146 เพื่อที่จ ะประเมินพื้นที่เสี่ยงตอการเกิด แผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ตามเขตมุดตัวของเปลือก โลกสุมาตรา-อันดามัน Sukrungsri และ Pailoplee (2015) วิเคราะหคะแนน RTL โดยใชฐานขอมูล แผนดินไหวขนาด ≥ 4.6 Mw ในชวงป ค.ศ. 1980-2014 เปนขอมูลแผนดินไหวหลักในการวิเคราะห ซึ่งจาก สมการ (6.1-6.3) บงชี้วาตัวแปรอิสระ r0 และ t0 จะ แตกตางกันในแตละพื้นที่ศึกษา (Huang และคณะ, 2001) ดังนั้นเพื่อที่จะ 1) ทดสอบประสิทธิภาพของการ วิเคราะหพฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวดวยระเบียบวิธี พื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อนเพื่อใชเปนสัญญาณบอก เหตุแผนดินไหวขนาดใหญ และ 2) วิเคราะหตัวแปร อิสระ r0 และ t0 ที่เหมาะสม Sukrungsri และ Pailoplee(2015) คัดเลือกแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw จํานวน 9 เหตุการณ ที่เคยเกิดขึ้นตามเขตมุดตัวของ เปลือกโลกสุมาตรา-อันดามันจํานวน 9 เหตุการณ (ตาราง 6.1) เพื่อเปนกรณีศึกษาในการทดสอบยอนกลับ ดวยระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน ตาราง 6.1. กรณีศึกษาแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ที่เกิดจากเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดามันในชวงป ค.ศ. 1980-2014 และผลการวิเคราะหคะแนน RTL (Sukrungsri และ Pailoplee, 2015) ลําดับ ลองจิจูด ละติจูด ความลึก (กิโลเมตร) วัน/เดือน/ป ขนาด (Mw) RTLmin TRTL (ค.ศ.) DRTL (ป) 1. 98.10 0.10 34 11/17/1984 7.3 -0.49 1984.69 0.2 2. 96.09 2.82 30 11/2/2002 7.4 -0.92 1997.65 5.2 3. 95.98 3.30 30 12/26/2004 9.0 -0.58 2002.87 2.1 4. 97.11 2.09 30 03/28/2005 8.6 -0.13 2005.21 0.0 5. 92.38 9.32 16 07/24/2005 7.3 -0.68 2005.02 0.5 6. 95.96 2.77 26 02/20/2008 7.4 -0.45 2008.05 0.1 7. 92.99 14.11 10 08/10/2009 7.8 -0.71 2008.62 1.0 8. 96.74 2.07 18 04/06/2010 7.8 -0.35 2008.05 2.2 9. 93.06 2.33 20 04/11/2012 8.6 -0.96 1997.35 14.9 หมายเหตุ:1) RTLmin คือ คะแนน RTL ต่ําที่สุด ที่ตรวจพบในการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลา 2) TRTL คือ เวลาที่ตรวจพบคา RTLmin และ 3) DRTL คือ ชวงเวลาระหวาง TRTL ถึงเวลาเกิดแผนดินไหวที่พิจารณา 2 เกาะสุมาตรา-อันดามัน (Sumatra-Andaman Island)
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 147 1) การทดสอบยอนกลับเชิงเวลา (temporal retrospective investigation) Sukrungsri และ Pailoplee (2015) วิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลาบริเวณจุดศูนยกลางแผนดินไหว โดย วิเคราะหในทุก 14 วัน เริ่มตนจากป ค.ศ. 1980 ถึงวันที่ เกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ที่พิจารณา และปรับ เปลี่ยนตัวแปรอิสระ r0 อยูในชวง 25-125 กิโลเมตร โดย เพิ่มขึ้นในทุก 5 กิโลเมตร ในขณะที่ตัวแปรอิสระ t0 ปรับเปลี่ยนอยูในชวง 0.5 และ 10.5 ป โดยเพิ่มขึ้นในทุก 0.5 ป ดังนั้นโดยสรุปในแตละกรณีศึกษาแผนดินไหว (ตาราง 6.1) Sukrungsri และ Pailoplee (2015) วิเคราะหซ้ําคะแนน RTL ทั้งหมด 400 (20x20) ครั้ง จากตัวแปรอิสระ r0 และ t0 ที่แตกตางกัน ผลการวิเคราะหพบวาการวิเคราะหคะแนน RTL โดยใชตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป สามารถตรวจพบคะแนน RTL ที่ลดลงอยางผิดปกติกอน เกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ทั้งหมด 9 เหตุการณ (รูป 6.11) โดยมีคะแนน RTL ต่ําที่สุด (RTLmin) แตกตาง กันอยูในชวง -0.13 (รูป 6.11ง) และ -0.96 (รูป 6.11ฌ) และสวนใหญมีคา RTLmin < -0.5 (คาต่ําที่สุดของ คะแนน RTL ในทางทฤษฏี คือ -1) บงชี้วาคา RTLmin ที่ ตรวจวัดแสดงภาวะเงียบสงบแผนดินไหวชัดเจนและใช เปนสัญญาณบอกเหตุแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ได เชน ในกรณีของแผนดินไหวขนาด 7.4 Mw เมื่อวันที่ 2 เดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2002 (รูป 6.11ข) ตรวจพบคา RTLmin = -0.92 ในป ค.ศ. 1997.65 ซึ่งหลังจากนั้น 5.2 ป จึงเกิดแผนดินไหวขนาด 7.4 Mw ดังกลาว (ก) 7.3 Mw, 17/11/1984, RTLmin = -0.49 (ข) 7.4 Mw, 02/11/2002, RTLmin = -0.92 (ค) 9.0 Mw, 26/12/2004, RTLmin = -0.58 (ง) 8.6 Mw, 28/03/2005, RTLmin = -0.13 [รูป 6.11]
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 148 (จ) 7.3 Mw, 24/07/2005, RTLmin = -0.68 (ฉ) 7.4 Mw, 20/02/2008, RTLmin = -0.45 (ช) 7.8 Mw, 10/08/2009, RTLmin = -0.71 (ซ) 7.8 Mw, 06/04/2010, RTLmin = -0.35 (ฌ) 8.6 Mw, 11/04/2012, RTLmin = -0.96 รูป 6.11. กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแนน RTL (เสนสีเทา) วิเคราะหที่จุด ศูนยกลางแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ที่เกิด จากเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดา มัน (Sukrungsri และ Pailoplee, 2015) แถบสีเทา คือ ชวงเวลาเกิดภาวะเงียบสงบ แผนดินไหว (t1 -t2 ) สี่เหลี่ยมสีดํา คือ เวลาเกิด แผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ที่พิจารณา อยางไรก็ตาม Sukrungsri และ Pailoplee (2015) ไมพบหลักฐานของภาวะกระตุนแผนดินไหว เชนเดียวกับงานวิจัยในอดีต เชน กรณีศึกษาแผนดินไหว ขนาด 7.2 Mw เมืองโกเบ (รูป 6.5; Huang และคณะ, 2001) และแผนดินไหวขนาด 6.8 Mw อาวเนมูโระ ประเทศญี่ปุน (รูป 6.7ข; Huang และ Sobolev, 2002) นอกจากนี้หากพิจารณาชวงเวลาระหวางเวลาที่ พบความผิดปกติของคะแนน RTL และเวลาเกิด แผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ที่พิจารณา พบวาสวนใหญ มีระเวลาอยูในชวง 0.1-5.2 ป (ตาราง 6.1) บงชี้วาการ วิเคราะหคะแนน RTL ดวยตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป สามารถพยากรณการเกิด
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 149 แผนดินไหวตามเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดา มันไดอยางมีประสิทธิภาพ ถึงแมวาในกรณีของ แผนดินไหวขนาด 8.6 Mw ที่เกิดในป ค.ศ. 2012 จะพบ ความผิดปกติของคะแนน RTL กอนเกิดแผนดินไหว ยาวนาน 15 ป แตหากพิจารณาการลดลงของคะแนน RTL พบวาคะแนน RTL ลดลงอยางชัดเจน (RTLmin = - 0.96 ในชวงกลางป ค.ศ. 1997 (รูป 6.11ฌ) 2) การทดสอบความออนไหวของตัวแปร อิสระ (sensitivity test of free parameter) ดังที่ อธิบายในขางตน ตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป ที่ถูกคัดเลือกวาเปนตัวแปรอิสระที่เหมาะสม วิเคราะหจากการปรับเปลี่ยนตัวแปรอิสระ r0 ในทุก 10 กิโลกเมตร และ t0 ในทุก 0.5 ป ดังนั้นนักแผนดินไหวจึง ประเมินวาตัวแปรอิสระดังกลาวอาจมีความออนไหวตอ การวิเคราะหคะแนน RTL ซึ่งหมายถึงหากปรับเปลี่ยน ตัวแปรอิสระ r0 หรือ t0 เพียงเล็กนอย ก็สามารถทํา ใหผลการวิเคราะหคะแนน RTL แตกตางออกไปอยาง ชัดเจน ซึ่งหมายความวาตัวแปรอิสระ r0 หรือ t0 ดังกลาว อาจไมมีนัยสําคัญตอผลการวิเคราะหคะแนน RTL อยางแทจริง ดังนั้น Chen และ Wu (2006) จึงประยุกตใช การวิเคราะหสหสัมพันธ (correlation) ซึ่งเปนวิธีการ ทางสถิติที่วิเคราะหความสัมพันธหรือความเหมือนกัน ของตัวแปรอิสระหรือชุดขอมูลที่พิจารณา เชน การ วิเคราะหสหสัมพันธระหวางอายุและความดันโลหิตที่ แตกตางกัน หรือสหสัมพันธระหวางสวนสูงและน้ําหนัก ของมนุษยที่แตกตางกัน เปนตน โดยสหสัมพันธระหวาง ตัวแปรอิสระหรือชุดขอมูลดังกลาวประเมินไดจากคา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ (correlation coefficient, R2 ) ซึ่งมีคาอยูในชวง 0-1 โดย Hinkle (1998) จําแนกระดับ สหสัมพันธจากคา R 2 ออกเปน 5 ระดับ ไดแก 1) 0.90 ≤ R2 < 1.00 คือ สหสัมพันธสูงมาก 2) 0.70 ≤ R2 < 0.90 คือ สหสัมพันธสูง 3) 0.50 ≤ R2 < 0.70 คือ สหสัมพันธปานกลาง 4) 0.30 ≤ R2 < 0.50 คือ สหสัมพันธต่ํา และ 5) 0.00 ≤ R2 < 0.30 คือ สหสัมพันธต่ํามาก เปนตน ดังนั้นเพื่อที่จะวิเคราะหความออนไหวของตัวแปร อิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป Sukrungsri และ Pailoplee (2015) ทดสอบปรับเปลี่ยนตัวแปร อิสระ r0 และ t0 ดังแสดงในตาราง 6.2 และวิเคราะห การเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลาที่จุดศูนยกลาง แผนดินไหวที่พิจารณาทั้ง 8 เหตุการณ เชน ใน กรณีศึกษาแผนดินไหวขนาด 9.0 Mw (รูป 6.12) หลังจากนั้นจึงเปรียบเทียบและวิเคราะหคาสัมประสิทธิ์ สหสัมพันธระหวาง r0 และ t0 ที่ถูกคัดเลือกวาเปนตัว แปรอิสระที่เหมาะสม (r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป) กับตัวแปรอิสระ r0 และ t0 อื่นๆ ซึ่งผลการวิเคราะห แสดงในตาราง 6.2 บงชี้วาคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธอยู ในชวง 0.81-0.91 หมายถึง มีสหสัมพันธสูงมาก (Hinkle, 1998) Sukrungsri และ Pailoplee (2015) จึงสรุปวาตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป มีประสิทธิภาพในการวิเคราะหคะแนน RTL ในบริเวณ เขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดามัน โดยไมพบ ความออนไหวของตัวแปรอิสระดังกลาว (รูป 6.12 และ ตาราง 6.2) 3) การทดสอบยอนกลับเชิงพื้นที่ (spatial retrospective test) นอกจากนี้เพื่อที่จะประเมิน ประสิทธิภาพการตรวจวัดคะแนน RTL ที่วิเคราะหได จากการทดสอบยอนกลับเชิงเวลา Sukrungsri และ Pailoplee (2015) วิเคราะหการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ คะแนน RTL โดยแบงเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตราอันดามันออกเปนพื้นที่ยอยขนาด 25x25 ตาราง กิโลเมตร และวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลาในแตละพื้นที่ยอยโดยใชตัวแปรอิสระ r0 = 100
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 150 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป หลังจากนั้นวิเคราะหคะแนน RTL เฉลี่ยจากสมการ (6.5) โดยพิจารณาชวงเวลาการ วิเคราะหอยูในชวง t1 -t2 ที่แตกตางกันจากผลการ วิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลา (รูป 6.11) และสรางแผนที่แสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ ภาวะเงียบสงบแผนดินไหว (คะแนน RTL) ดังแสดงในรูป 6.13 (Sukrungsri และ Pailoplee, 2015) ตาราง 6.2. คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL วิเคราะหที่จุดศูนยกลาง แผนดินไหวขนาด 9.0 Mw เมื่อวันที่ 26 เดือนธันวาคม ค.ศ. 2004 (Sukrungsri และ Pailoplee, 2015) กรณีศึกษา A คือ ตัวแปรอิสระที่เลือกใชสําหรับเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดามัน กรณีศึกษา (ข) คือ ตัวแปรอิสระใกลเคียงที่พิจารณา กรณีศึกษา (ก) r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป กรณีศึกษา (ข) r0 = 75 กิโลเมตร r0 = 125 กิโลเมตร t0 = 1.75 ป t0 = 2.25 ป คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ (R2 ) ระหวางกรณีศึกษา (ก) และ (ข) 0.82 0.91 0.81 0.81 รูป 6.12. กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL วิเคราะหที่จุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 9.0 Mw เมื่อวันที่ 26 เดือนธันวาคม ค.ศ. 2004 ดวยตัวแปรอิสระที่เลือกใชสําหรับเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุ มาตรา-อันดามัน และตัวแปรอิสระใกลเคียงที่พิจารณา (Sukrungsri และ Pailoplee, 2015)
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 151 7.3 Mw, 17/11/1984, t1 -t2 = ค.ศ. 1984.69-1984.84 7.4 Mw, 02/11/2002, t1 -t2 = ค.ศ. 1997.46-1997.65 9.0 Mw, 26/12/2004, t1 -t2 = ค.ศ. 2002.87-2002.99 8.6 Mw, 28/03/2005, t1 -t2 = ค.ศ. 2005.02-2005.21 7.3 Mw, 24/07/2005, t1 -t2 = ค.ศ. 2005.02-2005.44 7.4 Mw, 20/02/2008, t1 -t2 = ค.ศ. 2006.86-2008.05 [รูป 6.13]
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 152 7.8 Mw, 10/08/2009, t1 -t2 = ค.ศ. 2008.62-2009.58 7.8 Mw, 06/04/2010, t1 -t2 = ค.ศ. 2007.70-2008.05 8.6 Mw, 11/04/2012, t1 -t2 = ค.ศ. 1997.35-1997.58 รูป 6.13. แผนที่เขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดามันแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคะแนน RTL ที่เวลา t1 -t2 ซึ่งประเมินจากการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลาในรูป 6.11 (Sukrungsri และ Pailoplee, 2015) ดาวสีน้ําเงิน คือ แผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ที่พิจารณา รูป 6.13 บงชี้วาคะแนน RTL ต่ําอยางผิดปกติ กระจายตัวอยูตามจุดศูนยกลางแผนดินไหวที่พิจารณา เชน กอนเกิดแผนดินไหวขนาด 7.3 Mw ในเดือน พฤศจิกายน ค.ศ. 1984 บริเวณนอกชายฝงทางตะวันตก ของเกาะสุมาตรา (รูป 6.13ก) ตรวจพบความผิดปกติ ของคะแนน RTL ในชวงป ค.ศ. 1984.69-1984.84 หรือ ประมาณ 0.2 ปกอนเกิดแผนดินไหวดังกลาว นอกจากนี้ ในชวงเวลาเดียวกันยังพบความผิดปกติของคะแนน RTL ในพื้นที่ขางเคียงเพิ่มเติม เชน พื้นที่โดยรอบเมืองซิตตเว ทางตะวันตกของประเทศพมาและตอนใตของหมูเกาะนิ โคบาร เปนตน (รูป 6.13ก) นอกจากนี้จากรูป 6.13ข-ค การกระจายตัวเชิง พื้นที่ของคะแนน RTL แสดงความผิดปกติของคะแนน RTL บริเวณนอกชายฝงทางตะวันตกของเกาะสุมาตราใน 2 ชวงเวลา คือ ในชวงป ค.ศ. 1997.46-1997.65 ซึ่งใน เวลาตอมา 5.2 ป เกิดแผนดินไหวขนาด 7.4 Mw ใน เดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2002 (รูป 6.13ข) และในชวงป ค.ศ. 2002.87-2002.99 ซึ่งหลังจากนั้น 2.1 ป เกิด แผนดินไหวขนาด 9.0 Mw ในเดือนธันวาคม ค.ศ. 2004 (รูป 6.13ค) ในชวงป ค.ศ. 2005.02-2005.44 ผลการ วิเคราะหพบความผิดปกติของคะแนน RTL อยางชัดเจน
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 153 2 พื้นที่ (รูป 6.13ง-จ) โดยมีคะแนน RTL = -0.8 ทาง ตอนใตของหมูเกาะนิโคบารและคะแนน RTL = -0.3 บริเวณนอกชายฝงทางตะวันตกของเกาะสุมาตรา ซึ่ง หลังจากนั้นประมาณ 0.5 ป เกิดแผนดินไหวขนาด 8.6 Mw ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 2005 (รูป 6.13ง) และ แผนดินไหวขนาด 7.3 Mw ในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2005 (รูป 6.13จ) โดยเฉพาะบริเวณนอกชายฝงทาง ตะวันตกของเกาะสุมาตรา ผลการวิเคราะหพบความ ผิดปกติของคะแนน RTL เพิ่มเติมอีก 2 ชวงเวลา คือ ในชวงป ค.ศ. 2006.86-2008.05 (รูป 6.13ฉ) และ ค.ศ. 2007.70-2008.05 (รูป 6.13ช) และหลังจากนั้น ประมาณ 0.1-2.2 ป เกิดแผนดินไหวขนาด 7.4 Mw และ แผนดินไหวขนาด 7.8 Mw ในเดือนกุมภาพันธ ค.ศ. 2008 และเดือนเมษายน ค.ศ. 2010 ตามมาในพื้นที่ ดังกลาว นอกจากนี้ในพื้นที่ทางตอนเหนือของหมูเกาะนิ โคบาร ตรวจพบความผิดปกติของคะแนน RTL ในชวงป ค.ศ. 2008.62-2009.58 (รูป. 5ช) และหลังจากนั้น 1 ป เกิดแผนดินไหวขนาด 7.8 Mw ในกรณีของแผนดินไหวขนาด 8.6 Mw ที่เกิดขึ้น ในเดือนเมษายน ค.ศ. 2012 (รูป 6.13ฌ) ผลการ วิเคราะหตรวจพบความผิดปกติของคะแนน RTL ในชวง ป ค.ศ. 1997.35-1997.58 ซึ่งภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวดังกลาวเกิดกอนแผนดินไหวขนาด 8.6 Mw ยาวนานถึง 14.9 ป ซึ่งถือวายาวนานอยางผิดปกติเมื่อ เปรียบเทียบกับกรณีศึกษาอื่นๆ ในพื้นที่เดียวกัน (ดู ตาราง 6.1 ประกอบ) อยางไรก็ตามจากการศึกษาในรายละเอียดและ เปรียบเทียบกับกรณีศึกษาแผนดินไหวขนาด 9.0 Mw ใน เดือนธันวาคม ค.ศ. 2004 (รูป 6.13ค) ซึ่งมีขนาด แผนดินไหวใกลเคียงกัน Sukrungsri และ Pailoplee (2017b) สรุปวาความแตกตางของชวงเวลาที่ตรวจพบ ความผิดปกติของคะแนน RTL และแผนดินไหวขนาด ใหญที่เกิดตามมาทั้ง 2 เหตุการณดังกลาว เกิดจาก สภาพแวดลอมการเกิดแผนดินไหวที่สัมพันธกับ กระบวนการทางธรณีแปรสัณฐานที่แตกตางกัน โดย เหตุการณแผนดินไหวขนาด 9.0 Mw ในป ค.ศ. 2004 (รูป 6.13ค) เปนแผนดินไหวที่เกิดระหวางขอบการชนกัน ของแผนเปลือกโลก ในขณะที่แผนดินไหวขนาด 8.9 Mw ในป ค.ศ. 2012 (รูป 6.13ฌ) เปนแผนดินไหวที่เกิด ภายในแผนเปลือกโลก (Sukrungsri และ Pailoplee, 2017b) สืบเนื่องจากความสอดคลองกันทั้งในเชิงเวลา และเชิงพื้นที่ระหวางความผิดปกติของคะแนน RTL และ แผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ที่เกิดตามมา Sukrungsri และ Pailoplee (2015) จึงสรุปวาตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป มีประสิทธิภาพในการ ตรวจวัดความผิดปกติของคะแนน RTL หรือภาวะเงียบ สงบแผนดินไหวโดยเฉพาะในบริเวณเขตมุดตัวของ เปลือกโลกสุมาตรา-อันดามัน 4) พื้นที่เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาด ใหญในอนาคต (prospective earthquake source) จากตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป ซึ่งวิเคราะหไดจากการทดสอบยอนกลับทั้งในเชิง เวลาและเชิงพื้นที่ Sukrungsri และ Pailoplee (2015) วิเคราะหความผิดปกติของคะแนน RTL จากขอมูล แผนดินไหวในชวงป ค.ศ. 2010-2014 (5 ป) ที่เกิดใน บริเวณเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดามัน โดย ผลการวิเคราะหพบพื้นที่ความผิดปกติของคะแนน RTL จํานวน 4 พื้นที่ (รูป 6.14) ในชวงเวลาที่แตกตางกัน ซึ่ง อาจเปนพื้นที่เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 7.0 Mw ในอนาคต ไดแก 1) เมืองซิตตเว ทางตะวันตกของ ประเทศพมา 2) ตอนเหนือของหมูเกาะนิโคบาร 3) เมือง อาเจะห ตอนเหนือสุดของเกาะสุมาตราและ 4) นอก ชายฝงทางตะวันตกของเกาะสุมาตรา เชน พื้นที่โดยรอบ
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 154 เมืองซิตตเว พบความผิดปกติของคะแนน RTL ยาวนาน ประมาณ 1 ป ในชวงป ค.ศ. 2010.43-2011.27 (รูป 6.14ก) ในขณะที่บริเวณนอกชายฝงทางตอนเหนือของ หมูเกาะนิโคบาร พบความผิดปกติของคะแนน RTL ยาวนาน 2 ป ในชวงป ค.ศ. 2010.43-2012.23 (รูป 6.14ก-ข) สวนในกรณีของเมืองอาเจะห ตอนเหนือสุด ของเกาะสุมาตรา พบความผิดปกติของคะแนน RTL ในชวงป ค.ศ. 2010.43-2011.27 (รูป 6.14ก) และ บริเวณนอกชายฝงทางตะวันตกของเกาะสุมาตรา ตรวจ พบในชวงป ค.ศ. 2012.35-2014.57 (รูป 6.14ค) t1 -t2 = ค.ศ. 2010.43-2011.27 t1 -t2 = ค.ศ. 2011.77-2012.23 t1 -t2 = ค.ศ. 2012.35-2014.57 รูป 6.14. แผนที่เขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดามันแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคะแนน RTL วิเคราะห จากขอมูลแผนดินไหวในชวงปค.ศ. 2010-2014 (Sukrungsri และ Pailoplee, 2015)
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 155 นอกจากนี้เพื่อที่จะประเมินนัยสําคัญทางสถิติ ของความผิดปกติของคะแนน RTL ที่วิเคราะหได Sukrungsri และ Pailoplee (2015) สังเคราะห ฐานขอมูลแผนดินไหวดวยวิธีการสุมจํานวน 10,000 ฐานขอมูล และวิเคราะหคะแนน RTL ที่จุดศูนยกลาง แผนดินไหวที่พิจารณาทั้ง 9 เหตุการณ (ตาราง 6.1) หลังจากนั้นวิเคราะหโอกาส (หนวย %) ของคะแนน RTL ระดับตางๆ ที่เกิดจากฐานขอมูลแผนดินไหวที่เกิด จากการสุม เชน จากรูป 6.15 กราฟแสดงโอกาสเกิด คะแนน RTL ระดับตางๆ ที่จุดศูนยกลางแผนดินไหว ขนาด 9.0 Mw ที่เกิดในป ค.ศ. 2004 ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบ คะแนน RTL = -0.58 ที่วิเคราะหไดรวมกับรูป 6.15 พบวามีโอกาส < 10% ที่คะแนน RTL = -0.58 ดังกลาว เกิดจากฐานขอมูลแผนดินไหวที่เกิดจากการสุม รวมทั้ง กรณีศึกษาอื่นๆ ที่แสดงโอกาส < 15% ดังนั้น Sukrungsri และ Pailoplee (2015) จึงสรุปวาผลการ วิเคราะหคะแนน RTL ในพื้นที่เขตมุดตัวของเปลือกโลกสุ มาตรา-อันดามัน ไมไดเกิดจากฐานขอมูลแผนดินไหวที่ เกิดจากการสุม แตเปนความผิดปกติของคะแนน RTL ซึ่ง แสดงถึงภาวะเงียบสงบแผนดินไหวอยางแทจริง รูป 6.15. กราฟแสดงโอกาสเกิดคะแนน RTL วิเคราะห ที่จุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 9.0 Mw เมื่อ วันที่ 26 เดือนธันวาคม ค.ศ. 2004 จาก ฐานขอมูลแผนดินไหวที่เกิดจากการสุม จํานวน 10,000 ฐานขอมูล (Sukrungsri และ Pailoplee, 2015) Traitangwong และ Pailoplee (2017) ประเมินพื้นที่เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ตามแนวรอยเลื่อนสะกาย ตอนกลางของประเทศ พมาดวยระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน โดย ใชขอมูลแผนดินไหวขนาด ≥ 3.5 Mw ในชวงป ค.ศ. 1977-2014 เปนฐานขอมูลแผนดินไหวหลักในการ วิ เ ค รา ะ ห ซึ่ ง จ า กข อ มู ล แ ผ นดิ นไห ว ดั ง กล า ว Traitangwong และ Pailoplee (2017) คัดเลือก แผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw จํานวน 7 เหตุการณ (ตาราง 6.3) เปนกรณีศึกษาในการทดสอบยอนกลับ เพื่อ คัดเลือกตัวแปรอิสระ r0 และ t0 ที่เหมาะสมกับรอยเลื่อน สะกาย โดยปรับเปลี่ยนคา r0 และ t0 เชนเดียวกับที่ใชใน การวิเคราะหคะแนน RTL ในบริเวณเขตมุดตัวของ เปลือกโลกสุมาตรา-อันดามัน ดังที่อธิบายในขางตน 3 รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault)
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 156 ตาราง 6.3. กรณีศึกษาแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ที่เกิดจากรอยเลื่อนสะกาย ตอนกลางของประเทศพมาในชวงป ค.ศ. 1991-2007 และผลการวิเคราะหคะแนน RTL (Traitangwong และ Pailoplee, 2017) ลําดับ ลองจิจูด ละติจูด ความลึก (กิโลเมตร) วัน/เดือน/ป ขนาด (Mw) RTLmin TRTL (ค.ศ.) DRTL (ป) 1. 95.98 23.48 20 05/01/1991 7.0 -0.68 1987.74 3.3 2. 95.74 15.75 15 01/04/1991 6.0 -0.84 1986.52 4.7 3. 97.22 25.20 33 11/01/1994 6.1 -0.39 1987.40 6.6 4. 96.90 18.70 33 15/08/1999 6.0 -0.48 1990.77 8.8 5. 97.15 26.70 37 07/06/2000 6.3 -0.11 2000.28 0.1 6. 95.72 19.86 16 21/09/2003 6.6 -0.78 2003.08 0.6 7. 95.78 19.43 33 30/07/2007 6.4 -0.41 2006.54 1.0 หมายเหตุ:1) RTLmin คือ คะแนน RTL ต่ําที่สุด ที่ตรวจพบในการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลา 2) TRTL คือ เวลาที่ตรวจพบคา RTLmin และ 3) DRTL คือ ชวงเวลาระหวาง TRTL ถึงเวลาเกิดแผนดินไหวที่พิจารณา 1) การทดสอบยอนกลับเชิงเวลา (temporal retrospective test) Traitangwong และ Pailoplee (2017) วิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลา ที่จุดศูนยกลางแผนดินไหวในแตละกรณีศึกษา โดย วิเคราะหตั้งแตป ค.ศ. 1977 ถึงเวลาเกิดแผนดินไหวที่ พิจารณา ซึ่งผลจากการทดสอบซ้ําบงชี้วาตัวแปรอิสระ r0 = 150 กิโลเมตร และ t0 = 3 ป เหมาะสมที่สุดในการ วิเคราะหความผิดปกติของคะแนน RTL ที่สัมพันธกับ การเกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ทั้ง 7 เหตุการณ (รูป 6.16) โดยแสดงคะแนน RTL ต่ําที่สุด -0.84 (ตาราง 6.3) และชวงเวลาระหวางภาวะเงียบสงบแผนดินไหว และแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ที่เกิดตามมาอยูใน ชวงเวลา 0.1-8.8 ป โดยในบางกรณีศึกษาสามารถตรวจ พบภาวะกระตุนแผนดินไหว (ก) 7.0 Mw, 05/01/1991, RTLmin = -0.68 (ข) 6.0 Mw, 01/04/1991, RTLmin = -0.84 [รูป 6.16]
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 157 (ค) 6.1 Mw, 11/01/1994, RTLmin = -0.39 (ง) 6.0 Mw, 15/08/1999, RTLmin = -0.48 (จ) 6.3 Mw = 6.3, 07/06/2000, RTLmin = -0.11 (ฉ) 6.6 Mw, 21/09/2003, RTLmin = -0.78 (ช) 6.4 Mw, 30/07/2007, RTLmin = -0.41 รูป 6.16. กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแนน RTL (เสนสีเทา) วิเคราะหที่จุด ศูนยกลางแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ที่เกิด ตามแนวรอยเลื่อนสะกาย (Traitangwong และ Pailoplee, 2017) แถบสีเทา คือ ชวงเวลาเกิดภาวะเงียบสงบแผนดินไหว (t1 - t2 ) สี่เหลี่ยมสีดํา คือ เวลาเกิดแผนดินไหว ขนาด ≥ 6.0 Mw ที่พิจารณา รูป 6.16ก ตรวจพบคะแนน RTL ลดลงถึง - 0.68 ซึ่งแสดงถึงภาวะเงียบสงบแผนดินไหวยาวนาน 2.95 ป ในชวงป ค.ศ. 1986.21-1989.16 และหลังจาก นั้นนับตั้งแตป ค.ศ. 1989.93 คะแนน RTL เพิ่มขึ้นอยาง รวดเร็วและสูงกวาภาวะปกติ แสดงถึงภาวะกระตุน แผนดินไหว ซึ่งหลังจากนั้น 3.3 ป เกิดแผนดินไหวขนาด 7.0 Mw ในเดือนมกราคม ค.ศ. 1991 (รูป 6.16ก) ในขณะที่รูป 6.16จ-ช ตรวจพบเฉพาะภาวะ เงียบสงบแผนดินไหว โดยไมพบภาวะกระตุนแผนดินไหว ซึ่งภาวะเงียบสงบแผนดินไหวดังกลาวปรากฏขึ้นยาวนาน 0.38 ป ในชวงป ค.ศ. 2000.02-2000.40 และในเวลา
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 158 ตอมาเกิดแผนดินไหวขนาด 6.3 Mw ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 2000 ทางตอนเหนือสุดของรอยเลื่อนสะกาย ซึ่ง ถึงแมวาคะแนน RTL จะลดลงเพียง -0.11 (จากคาต่ํา ที่สุด = -1.00) แตคะแนน RTL = -0.11 ดังกลาว สามารถตรวจพบไดอยางชัดเจนเมื่อเปรียบเทียบกับ ชวงเวลาอื่นๆ ที่วิเคราะหการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแนน RTL (รูป 6.16จ) นอกจากนี้จากผลการ วิเคราะหคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ (Huang, 2005) จาก กรณีศึกษาแผนดินไหวทั้งหมดพบคา R 2 อยูในชวง 0.81- 0.91 บงชี้วาตัวแปรอิสระ r0 = 150 กิโลเมตร และ t0 = 3 ป มีประสิทธิภาพในการวิเคราะหคะแนน RTL ตาม แนวรอยเลื่อนสะกาย ตอนกลางของประเทศพมา โดยไม พบความออนไหวของตัวแปรอิสระดังกลาว 2) การทดสอบยอนกลับเชิงพื้นที่ (spatial retrospective test) นอกจากนี้ Traitangwong และ Pailoplee (2017) วิเคราะหการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ คะแนน RTL โดยแบงพื้นที่ศึกษาครอบคลุมรอยเลื่อนสะ กายและพื้นที่ขางเคียงออกเปนพื้นที่ยอยขนาด 25x25 ตารางกิโลเมตร และวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลาในแตละพื้นที่ยอย หลังจากนั้นวิเคราะห คะแนน RTL เฉลี่ยจากสมการ (6.5) โดยวิเคราะหอยู ในชวง t1 -t2 ที่แตกตางกันจากผลการวิเคราะหการ เปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลา (รูป 6.16) และสราง แผนที่แสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวดังแสดงในรูป 6.17 (Traitangwong และ Pailoplee, 2017) 7.0 Mw, 05/01/1991, t1 -t2 = ค.ศ. 1986.21-1989.16 6.0 Mw, 01/04/1991, t1 -t2 = ค.ศ. 1986.52-1987.13 6.1 Mw, 11/01/1994, t1 -t2 = ค.ศ. 1986.32-1987.28 [รูป 6.17]
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 159 6.0 Mw, 15/08/1999, t1 -t2 = ค.ศ. 1988.51-1992.92 6.3 Mw, 07/06/2000, t1 -t2 = ค.ศ. 2000.02-2000.40 6.6 Mw, 21/09/2003, t1 -t2 = ค.ศ. 1999.29-2003.70 6.4 Mw, 30/07/2007, t1 -t2 = ค.ศ. 2006.08-2007.15 ค.ศ. 2005-2015, t1 -t2 = ค.ศ. 2009.84-2013.56 รูป 6.17. แผนที่รอยเลื่อนสะกาย ตอนกลางของประเทศพมา แสดงการกระจายตัวเชิง พื้นที่ของคะแนน RTL ที่ เวลา t1 -t2ซึ่งประเมินจาก ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห ก า ร เปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เ ชิ ง เ ว ล า ใน รู ป 6 . 1 6 (Traitangwong และ Pailoplee, 2017) ดาวสี น้ําเงิน คือ แผนดินไหว ขนาด ≥ 6.0 Mw ที่ พิจารณา
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 160 รูป 6.17ก แสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ ภาวะเงียบสงบแผนดินไหวในชวงป ค.ศ. 1986.21- 1989.16 ซึ่งถึงแมวาความผิดปกติของคะแนน RTL จะมี ความชัดเจนต่ํา โดยมีคะแนน RTL ประมาณ -0.15 แต สามารถจําแนกออกจากพื้นที่ขางเคียงได โดยพบคะแนน RTL ต่ําอยางผิดปกติในบริเวณจุดศูนยกลางแผนดินไหว ขนาด 7.0 Mw ที่เกิดในเดือนมกราคม ค.ศ. 1991 ทาง ตอนเหนือของเมืองมัณฑะเลย (รูป 6.17ก) ในขณะที่รูป 6.17ข บงชี้วาพื้นที่ความผิดปกติของคะแนน RTL เกิดขึ้นยาวนาน 0.61 ป ในชวงป ค.ศ. 1986.52- 1987.13 บริเวณนอกชายฝงทะเลอันดามัน ซึ่งสอดคลอง กับจุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 6.0 Mw ที่เกิดในเดือน เมษายน ค.ศ. 1991 นอกจากนี้ในชวงเวลาเดียวกันยัง พบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวเพิ่มเติมในพื้นที่โดยรอบ เมืองเมืองมัณฑะเลย (รูป 6.17ข) ซึ่งยังไมเคยเกิด แผนดินไหวที่เปนภัยพิบัติ จากการทดสอบยอนกลับทั้งในเชิงเวลาและเชิง พื้นที่ซึ่งแสดงความสอดคลองกันระหวางภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจากคะแนน RTL และเหตุการณ แผนดินไหวข นาด ≥ 6.0 Mw ที่เกิด ตามม า Traitangwong และ Pailoplee (2017) สรุปวาตัวแปร อิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป มีประสิทธิภาพ ในการวิเคราะหคะแนน RTL เพื่อเปนสัญญาณบอกเหตุ แผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw โดยเฉพาะในบริเวณตาม แนวรอยเลื่อนสะกาย ตอนกลางของประเทศพมา 3) พื้นที่เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาด ใหญในอนาคต (prospective earthquake source) จากผลการคัดเลือกตัวแปรอิสระ r0 และ t0 จากการทดสอบยอนกลับ Traitangwong และ Pailoplee (2017) วิเคราะหภาวะเงียบสงบแผนดินไหว ดวยระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน จากชุด ขอมูลแผนดินไหวในชวงป ค.ศ. 2005-2015 ซึ่งผลการ วิเคราะหตรวจพบ 2 พื้นที่ ตามแนวรอยเลื่อนสะกายที่ แสดงคะแนน RTL ต่ําอยางผิดปกติ คือ 1) ทางตะวันตก ของเมืองมิตจีนา และ 2) พื้นที่ขางเคียงเมืองเนยปดอว (รูป 6.17ซ) และเพื่อที่จะประเมินนัยสําคัญของผลการ วิ เ ค รา ะห ค ะแ นน RTL ดั ง ที่ อ ธิ บ า ย ในข า ง ต น Traitangwong และ Pailoplee (2017) สังเคราะห ฐานขอมูลแผนดินไหวดวยวิธีการสุมในพื้นที่ศึกษาจํานวน 10,000 ฐานขอมูล (Huang และคณะ, 2002) หลังจาก นั้นจึงวิเคราะหคะแนน RTL ในบริเวณซึ่งนําเสนอวาเปน พื้นที่เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ทั้ง 2 พื้นที่ หลังจากนั้นวิเคราะหโอกาส (หนวย %) ของ คะแนน RTL ระดับตางๆ จากฐานขอมูลแผนดินไหวที่ เกิดจากการสุม ซึ่งผลจากการเปรียบเทียบบงชี้วาคะแนน RTL ที่วิเคราะหไดจากทั้ง 2 พื้นที่ดังกลาว มีโอกาส < 30% ที่จะเกิดจากฐานขอมูลแผนดินไหวที่เกิดจากการ สุม ดังนั้น Traitangwong และ Pailoplee (2017) จึง สรุปวาผลการวิเคราะหคะแนน RTL ในพื้นที่รอยเลื่อน สะกายเปนภาวะเงียบสงบแผนดินไหวอยางแทจริ นอกจากนี้เมื่อเปรียบเทียบกับผลการประเมิน พื้นที่เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาดใหญในอนาคต จากการวิเคราะหคา b (รูป 4.15ค; Pailoplee, 2013) และจากการวิเคราะหคา Z (รูป 5.17ฉ; Pailoplee และ คณะ, 2017) บงชี้วาทั้ง 2 พื้นที่เสี่ยงตอการเกิด แผนดินไหวขนาดใหญในอนาคตที่วิเคราะหไดจาก คะแนน RTL คา b และคา Z มีความสอดคลองกัน ดังนั้น Traitangwong และ Pailoplee (2017) จึง สรุปวาพื้นที่ดังกลาวอาจเปนพื้นที่เสี่ยงตอการเกิด แผนดินไหวขนาดใหญในอนาคต
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 161 เพื่อที่จะวิเคราะหภาวะเงียบสงบแผนดินไหวที่ เปนสัญญาณบอกเหตุแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ใน พื้นที่กลุมรอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคเหนือของ ประเทศไทย-ลาว-พมา Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) วิเคราะหคะแนน RTL โดยใชฐานขอมูล แผนดินไหวจากหนวยงาน ISC ที่ผานกระบวนการ ปรับปรุงฐานขอมูลแผนดินไหว จนกระทั่งมีความสมบูรณ ในทางสถิติและสื่อถึงพฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวที่ สัมพันธกับกระบวนการทางธรณีแปรสัณฐานอยางแทจริง ซึ่งหลังจากการทดสอบยอนกลับในเบื้องตนดวยตัวแปร อิสระ r0 และ t0 ที่แตกตางกัน Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) พบวาตัวแปรอิสระ r0 = 120 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป เปนตัวแปรอิสระที่มี ประสิทธิภาพสูงที่สุดในการวิเคราะหคะแนน RTL ต่ํา อยางผิดปกติและสัมพันธกับการเกิดแผนดินไหว ≥ 6.0 Mw จํานวน 5 จาก 8 เหตุการณ ที่คัดเลือกเปน กรณีศึกษา (ตาราง 6.4) สืบเนื่องจากขอมูลแผนดินไหวที่ใชในการ วิเคราะหมีอยูอยางจํากัดในชวงป ค.ศ. 1982-1990 การ วิเคราะหคะแนน RTL จึงไมสามารถตรวจพบคะแนน RTL ต่ําอยางผิดปกติกอนเกิดแผนดินไหวขนาด 6.9 Mw ในป ค.ศ. 1983 แผนดินไหวขนาด 6.3 Mw ในป ค.ศ. 1984 และแผนดินไหวขนาด 6.2 Mw ในป ค.ศ. 1989 (ตาราง 6.4) ตาราง 6.4. กรณีศึกษาแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ที่เกิดจากกลุมรอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคเหนือของประเทศ ไทย-ลาว-พมาในชวงป ค.ศ. 1983-2011 และผลการวิเคราะหคะแนน RTL (Puangjaktha และ Pailoplee, accepted) ลําดับ ลองจิจูด ละติจูด ความลึก (กิโลเมตร) วัน/เดือน/ป ขนาด (Mw) RTLmin TRTL (ค.ศ.) DRTL (ป) 1. 102.58 21.36 49 24/06/1983 6.9 - - - 2. 99.30 22.00 24 23/04/1984 6.3 - - - 3. 98.91 20.43 10 28/09/1989 6.2 - - - 4. 99.16 21.93 13 11/07/1995 7.2 -0.68 1992.39 3.1 5. 101.90 18.77 33 07/06/2000 6.5 -0.90 2000.06 0.4 6. 100.96 20.57 15 16/05/2007 6.9 -0.65 2003.93 3.4 7. 99.95 21.44 17 23/06/2007 6.1 -0.65 1995.65 11.8 8. 99.82 20.69 8 24/03/2011 7.2 -1.00 2007.58 3.7 หมายเหตุ:1) RTLmin คือ คะแนน RTL ต่ําที่สุด ที่ตรวจพบในการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลา 2) TRTL คือ เวลาที่ตรวจพบคา RTLmin และ 3) DRTL คือ ชวงเวลาระหวาง TRTL ถึงเวลาเกิดแผนดินไหวที่พิจารณา 4 ภาคเหนือของประเทศไทย (Northern Thailand)
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 162 1) การทดสอบยอนกลับเชิงเวลา (temporal retrospective test) Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) วิเคราะหการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแนน RTL ที่จุดศูนยกลางแผนดินไหว โดยวิเคราะหใน ทุก 10 วัน เริ่มตนจากเวลาเริ่มตนของขอมูลแผนดินไหว ที่ใชในการวิเคราะห (ค.ศ. 1982) ถึงเวลาเกิดกรณีศึกษา แผนดินไหวในแตละเหตุการณ (รูป 6.18) เชน รูป 6.18 ก แสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL วิเคราะหที่จุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw พบวา ภาวะเงียบสงบแผนดินไหวเริ่มเกิดขึ้นในป ค.ศ. 1992.31 หลังจากนั้นคะแนน RTL ลดลงอยางรวดเร็วถึงระดับต่ํา ที่สุดในป ค.ศ. 1992.39 (คะแนน RTL = -0.68) และ เพิ่มขึ้นอยางรวดเร็วสูภาวะปกติในป ค.ศ. 1992.77 จนกระทั่งเกิดแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw เมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม ค.ศ. 1995 (3.1 ป หลังจากตรวจพบภาวะ เงียบสงบแผนดินไหว) ในสวนของกรณีศึกษาแผนดินไหว ขนาด 6.5 Mw เมื่อวันที่ 7 เดือนมิถุนายน ค.ศ. 2000 (รูป 6.18ข) คะแนน RTL คงที่อยูในชวงป ค.ศ. 1982.00-1992.73 หลังจากตรวจพบคะแนน RTL แปร ผันเล็กนอยในชวงป ค.ศ. 1992.74-2000.02 และลดลง อยางรวดเร็วถึงระดับต่ําที่สุดในป ค.ศ. 2000.6 (คะแนน RTL = -0.90) พรอมกับเกิดแผนดินไหวขนาด 6.5 Mw ในป ค.ศ. 2000 ในชวงเวลาเดียวกันกับภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวที่ตรวจพบ (รูป 6.18ข) รูป 6.18ค แสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแนน RTL วิเคราะหที่จุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 6.9 Mw เมื่อวันที่ 16 เดือนพฤษภาคม ค.ศ. 2007 โดย ตรวจพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวอยางชัดเจน 3 ชวงเวลา คือ ในชวงป ค.ศ. 1989.79-1991.81 ค.ศ. 1991.89-1992.73 และ ค.ศ. 2003.24-2004.28 และ ตรวจพบภาวะกระตุนแผนดินไหว 3 ชวงเวลา ในชวงป ค.ศ. 1987.36-1988.97 ค.ศ. 1993.58-1995.65 และ ค.ศ. 1995.76-1996.76 แตเนื่องจากคะแนน RTL ต่ํา ที่สุด = -0.65 เกิดขึ้นในชวงป ค.ศ. 2003.24-2004.28 Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) จึงประเมิน คะแนน RTL ต่ําที่สุด = -0.65 เปนภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวซึ่งเกิดขึ้นประมาณ 3.4 ป กอนเกิด แผนดินไหวขนาด 6.9 Mw ดังกลาว (รูป 6.18ค) รูป 6.18ง ตรวจพบคะแนน RTL เริ่มลดลงใน ป ค.ศ. 1995.49 และลดลงต่ําที่สุดในป ค.ศ. 1995.65 (คะแนน RTL = -0.65) ซึ่งในเวลาตอมาเกิดแผนดินไหว ขนาด 6.1 Mw ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 2007 (รูป 6.18ง) สวนในกรณีศึกษาแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw เมื่อวันที่ 24 เดือนมีนาคม ค.ศ. 2011 (รูป 6.18จ) การ เปลี่ยนแปลงคะแนน RTL แสดงภาวะเงียบสงบ แผนดินไหวอยางชัดเจน โดยเริ่มลดลงในป ค.ศ. 2007.35 และลดลงถึงระดับต่ําที่สุดในป ค.ศ. 2007.58 (คะแนน RTL = -1.00) และจะเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่องสู ภาวะปกติในป ค.ศ. 2009.57 ซึ่งหลังจากนั้น 3.7 ป จึง เกิดแผนดินไหวขนาด 7.2 Mw ดังกลาว (รูป 6.18จ) 2) การทดสอบยอนกลับเชิงพื้นที่ (spatial retrospective test) นอกจากนี้ Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) วิเคราะหการกระจายตัวเชิง พื้นที่ของคะแนน RTL เพื่อสรางแผนที่แสดงการกระจาย ตัวเชิงพื้นที่ของภาวะเงียบสงบแผนดินไหวบริเวณ ชายแดนภาคเหนือของประเทศไทย-ลาว-พมา โดยแบง ศึกษาเปนพื้นที่ยอยขนาด 25x25 ตารางกิโลเมตร และ วิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลาในแตละ พื้นที่ยอย หลังจากนั้นวิเคราะหคะแนน RTL เฉลี่ยตาม สมการ (6.5) โดยพิจารณาชวงเวลาการวิเคราะหอยู ในชวง t1 -t2 ที่วิเคราะหไดจากการทดสอบยอนกลับเชิง เวลา (แถบสีเทาในรูป 6.18) ซึ่งผลการวิเคราะหการ กระจายตัวเชิงพื้นที่ของคะแนน RTL ในแตละกรณีศึกษา แสดงในรูป 6.19
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 163 (ก) 7.2 Mw, 11/07/1995, RTLmin = -0.68 (ข) 6.5 Mw, 07/06/2000, RTLmin = -0.90 (ค) 6.9 Mw, 16/05/2007, RTLmin = -0.65 (ง) 6.1 Mw, 23/06/2007, RTLmin = -0.65 (จ) 7.2 Mw, 24/03/2011, RTLmin = -1.00 รูป 6.18. กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของ คะแนน RTL (เสนสีเทา) วิเคราะหที่จุด ศูนยกลางแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ที่ เกิดตามชายแดนภาคเหนือของประเทศไทยลาว-พมา (Puangjaktha และ Pailoplee, accepted) แถบสีเทา คือ ชวงเวลาเกิด ภาวะเงียบสงบแผนดินไหว (t1 -t2 ) สี่เหลี่ยมสี ดํา คือ เวลาเกิดแผนดินไหวที่พิจารณา
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 164 รูป 6.19ก การกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคะแนน RTL วิเคราะหในชวงป ค.ศ. 1992.35-1992.85 แสดง ภาวะเงียบสงบแผนดินไหวครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 300 ตารางกิโลเมตร ทางตะวันออกเฉียงเหนือของเมืองปน และครอบคลุมรอยเลื่อนจิงหง (Jinghong Fault; Lacassin และคณะ, 1998) รอยเลื่อนเม็งซิงและรอย เลื่อนน้ํามา ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับจุดศูนยกลาง แผนดินไหวขนาด 7.2 Mw เมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม ค.ศ. 1995 พบวาเกิดในพื้นที่แสดงคะแนน RTL ต่ํา ดังกลาว 7.2 Mw, 11/07/1995, t1 -t2 = ค.ศ. 1992.35-1992.85 6.5 Mw, 07/06/2000, t1 -t2 = ค.ศ. 2000.06-2000.40 6.9 Mw, 16/05/2007, t1 -t2 = ค.ศ. 2003.93-2004.81 6.1 Mw, 23/06/2007, t1 -t2 = ค.ศ. 1995.45-1996.26 [รูป 6.19]
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 165 6.8 Mw, 24/03/2011, t1 -t2 = ค.ศ. 2007.38-2009.57 รูป 6.19. แผนที่กลุมรอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคเหนือ ของประเทศไทย-ลาว-พมาแสดงการกระจายตัว เชิงพื้นที่ของคะแนน RTL ที่เวลา t1 -t2 ซึ่ง ประเมินจากการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลง คะแ นน RTL เ ชิงเ วลา ในรู ป 6 .1 8 (Puangjaktha และ Pailoplee, accepted) ดาวสีน้ําเงิน คือ แผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ที่พิจารณา รูป 6.19ข แสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ คะแนน RTL ในชวงป ค.ศ. 2000.06-2000.40 ครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 300 ตารางกิโลเมตร ทาง ตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศลาวรวมทั้งบริเวณ ชายแดนภาคเหนือของประเทศไทย-ลาว โดยมีรอยเลื่อน สําคัญอยูในพื้นที่ดังกลาว 2 รอยเลื่อน คือ รอยเลื่อน เดียนเบียนฟู (Dein Bein Phu Fault; Zuchiewicz และคณะ, 2004; Nualkhao และคณะ, 2017) และรอย เลื่อนน้ําเปง (Nam Peng Fault; ปญญา จารุศิริ และ คณะ, 2542) ซึ่งในเวลาตอมาเกิดแผนดินไหวขนาด 6.5 Mw เมื่อวันที่ 7 เดือนมิถุนายน ค.ศ. 2000 ทางตอนใต ของเมืองหลวงพระบางหางจากพื้นที่แสดงคะแนน RTL ต่ํา ประมาณ 180 กิโลเมตร (รูป 6.19ข) ในกรณีของเหตุการณแผนดินไหวขนาด 6.9 Mw เมื่อวันที่ 16 เดือนพฤษภาคม ค.ศ. 2007 (รูป 6.19 ค) จากการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิง เวลาพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวอยูในชวงป ค.ศ. 2003.93-2004.81 ซึ่งการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ คะแนน RTL ต่ํา ครอบคลุมพื้นที่ชายแดนภาคเหนือของ ประเทศไทย-ลาว ซึ่งจุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 6.9 Mw ดังกลาว เกิดขึ้นทางตะวันตกเฉียงเหนือของเมือง หลวงพระบาง ในบริเวณขอบของพื้นที่ความผิดปกติของ คะแนน RTL (รูป 6.19ค) สําหรับรูป 6.19ง แสดงการ กระจายตัวเชิงพื้นที่ของภาวะเงียบสงบแผนดินไหวซึ่ง วิเคราะหในชวงป ค.ศ. 1995.45-1996.26 ตรวจพบ ความผิดปกติของคะแนน RTL ท ี่ชัดเจน (คะแนน RTL = -0.40) ยาวประมาณ 300 กิโลเมตร วางตัวอยูทาง ตะวันออกของประเทศพมา ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับจุด ศูนยกลางแผนดินไหวขนาด 6.1 Mw เมื่อวันที่ 23 เดือน มิถุนายน ค.ศ. 2007 พบวาเกิดในพื้นที่แสดงภาวะเงียบ สงบแผนดินไหวดังกลาว (รูป 6.19ง) ในกรณีของรูป 6.19จ การกระจายตัวเชิงพื้นที่ ของคะแนน RTL วิเคราะหในชวงป ค.ศ. 2007.38- 2009.57 แสดงภาวะเงียบสงบแผนดินไหวครอบคลุม พื้นที่ประมาณ 350 ตารางกิโลเมตร บริเวณชายแดน ภาคเหนือของประเทศไทย-พมา โดยคะแนน RTL ต่ํา ที่สุด ครอบคลุมพื้นที่สวนใหญของจังหวัดเชียงรายซึ่งมี รอยเลื่อนแมจันวางตัวอยู และหลังจากนั้นในชวงป ค.ศ.
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 166 2010-2015 เกิดเหตุการณแผนดินไหวขนาดใหญ 2 เหตุการณ ในพื้นที่ใกลเคียงความผิดปกติของคะแนน RTL ดังกลาว (รูป 6.19จ) คือ แผนดินไหวขนาด 6.8 Mw เมื่อวันที่ 24 เดือนมีนาคม ค.ศ. 2011 และแผนดินไหว ขนาด 6.3 Mw เมื่อวันที่ 5 เดือนพฤษภาคม ค.ศ. 2014 สอดคลองกับผลการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลา ของคะแนน RTL โดย Puangjaktha และ Pailoplee (2017b) ซึ่งตรวจพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวอยาง ชัดเจนประมาณ 2.5 ป กอนเกิดแผนดินไหวขนาด 6.3 Mw ดังกลาว เพื่อประเมินนัยสําคัญของตัวแปรอิสระ r0 = 120 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป ที่เลือกใช Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) วิเคราะหการเปลี่ยนแปลง คะแนน RTL เชิงเวลาจากตัวแปรอิสระที่ใกลเคียงกับตัว แปรอิสระที่เลือกใชดังกลาว และวิเคราะหคาสัมประสิทธิ์ สหสัมพันธระหวางตัวแปรอิสระที่เลือกใชและตัวแปร อิสระที่ใกลเคียงในแตละกรณีศึกษา (Huang, 2005) เชน กรณีศึกษาของแผนดินไหวขนาด 6.8 Mw เมื่อวันที่ 24 เดือนมีนาคม ค.ศ. 2011 (ตาราง 6.5) พบคา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธอยูในชวง 0.82-0.90 บงชี้วาตัว แปรอิสระ r0 = 120 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป ที่เลือกใช มีประสิทธิภาพในการวิเคราะหคะแนน RTL ในพื้นที่กลุม รอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคเหนือของประเทศไทยลาว-พมา โดยไมพบความออนไหวของตัวแปรอิสระ ดังกลาว (ตาราง 6.5) ตาราง 6.5. คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL วิเคราะหที่จุดศูนยกลาง แผนดินไหวขนาด 6.8 Mw เมื่อวันที่ 24 เดือนมีนาคม ค.ศ. 2011 (Puangjaktha และ Pailoplee, accepted) กรณีศึกษา (ก) คือ ตัวแปรอิสระที่เลือกใชสําหรับกลุมรอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคเหนือ ของประเทศไทย-ลาว-พมา กรณีศึกษา (ข) คือ ตัวแปรอิสระใกลเคียงที่พิจารณา กรณีศึกษา (ก) r0 = 120 กิโลเมตร และ t0 = 2 ป กรณีศึกษา (ข) r0 = 95 กิโลเมตร r0 = 145 กิโลเมตร t0 = 1.50 ป t0 = 2.50 ป คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ (R2 ) ระหวางกรณีศึกษา (ก) และ (ข) 0.87 0.82 0.82 0.90 นอกจากนี้เพื่อที่จะวิเคราะหโอกาสเกิดภาวะ เงียบสงบแผนดินไหวหรือคะแนน RTL ระดับตางๆ จาก พฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวแบบสุม Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) สังเคราะหฐานขอมูล แผนดินไหวดวยวิธีการสุมจํานวน 10,000 ฐานขอมูล ใน พื้นที่เดียวกันและชวงเวลาเดียวกันกับฐานขอมูล แผนดินไหวที่ใชในการศึกษา และวิเคราะหคะแนน RTL จากแตละฐานขอมูลแผนดินไหวสังเคราะห ที่จุด ศูนยกลางแผนดินไหวขนาด ≥ 6.0 Mw ทั้ง 5 เหตุการณ ที่พิจารณา หลังจากนั้นวิเคราะหโอกาส (หนวย %) ของ คะแนน RTL ระดับตางๆ ที่เกิดจากฐานขอมูล แผนดินไหวที่เกิดจากการสุม ซึ่งผลจากการเปรียบเทียบ คะแนน RTL ที่ตรวจวัดไดในแตละกรณีศึกษา แผนดินไหวพบวาในกรณีของคะแนน RTL < -0.3 มี โอกาส > 80% ที่ความผิดปกติของคะแนน RTL ไมได เกิดจากฐานขอมูลแผนดินไหวที่เกิดจากการสุมดังนั้น Puangjaktha และ Pailoplee (accepted) จึงสรุปวา ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อนมีประสิทธิภาพ
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 167 ในการตรวจวัดภาวะเงียบสงบแผนดินไหว ในพื้นที่กลุม รอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคเหนือของประเทศไทยลาว-พมา และเมื่อเปรียบเทียบกับผลการประเมินพื้นที่ เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาดใหญในอนาคตจากการ วิเคราะหคา b (รูป 4.17ง; Pailoplee และคณะ, 2013a) และจากการวิเคราะหคา Z (รูป 5.19ฉ; Puangjaktha และ Pailoplee, accepted) บงชี้วา พื้นที่ประมาณ 350 ตารางกิโลเมตร บริเวณชายแดน ภาคเหนือของประเทศไทย-พมาเปนพื้นที่เสี่ยงตอการ เกิดแผนดินไหวขนาดใหญในอนาคต Pailoplee และคณะ (accepted) วิเคราะห คะแนน RTL ที่สัมพันธกับการเกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw จํานวน 17 เหตุการณ ในบริเวณกลุมรอยเลื่อน ตามแนวราบที่วางตัวอยูในบริเวณชายแดนภาคตะวันตก ของประเทศไทย-พมา (ตาราง 6.6) โดยใชฐานขอมูล แผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจากเครื่องมือตรวจวัด แผนดินไหวขนาด ≥ 2.1 Mw ในชวงป ค.ศ. 1980-2015 ซึ่งหลังจากการวิเคราะหซ้ําจากตัวแปรอิสระ r0 และ t0 ที่แตกตางกัน ผลการวิเคราะหบงชี้วาตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 1 ป มีประสิทธิภาพในการ ตรวจพบการลดลงอยางผิดปกติของคะแนน RTL กอน เกิดแผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw จํานวน 15 จากทั้งหมด 17 เหตุการณ (ตาราง 6.6) 1) การทดสอบยอนกลับเชิงเวลา (temporal retrospective test) ในแตละกรณีศึกษาแผนดินไหว Pailoplee และคณะ (accepted) วิเคราะหการ เปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL ในทุก 14 วัน โดยเริ่มตนจากป ค.ศ. 1980 จนกระทั่งเวลาเกิด แผนดินไหวที่พิจารณาในแตละเหตุการณ (รูป 6.20) ซึ่ง ผลการวิเคราะหตรวจพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวจาก คะแนน RTL ต่ําที่สุดอยูในชวง -0.26 และ -1.00 เชน รูป 6.20ก ตรวจพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหว (RTLmin = -0.26) ในชวงป ค.ศ. 1982.89-1983.16 และหลังจาก นั้น 0.2 ป เกิดแผนดินไหวขนาด 5.4 Mw เมื่อวันที่ 4 เดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1983 สวนในรูป 6.20ค-ง และ 6.20ฉ ตรวจพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวอยางชัดเจน โดยมีคะแนน RTL อยูในชวง -0.77 ถึง -1.00 โดย คะแนน RTL ลดลงอยางรวดเร็วพรอมกับเกิด แผนดินไหวในเวลาใกลเคียงกัน นอกจากนี้ในบางกรณีศึกษาแผนดินไหว (รูป 6.20ฌ-ฎ) ตรวจพบทั้งภาวะเงียบสงบและภาวะกระตุน แผนดินไหว โดยพบวาภาวะเงียบสงบแผนดินไหวเริ่มตน ในชวงป ค.ศ. 1984.77-1986.31 และลดลงถึงระดับต่ํา ที่สุดในชวงป ค.ศ. 1987.00-1987.53 หลังจากนั้น คะแนน RTL เพิ่มขึ้นสูภาวะปกติในชวงเวลา 1-3 ป และ ในเวลาตอมาเกิดภาวะกระตุนแผนดินไหวขึ้นในชวงป ค.ศ. 1990-1992และเกิดแผนดินไหวขนาด 5.4-6.0 Mw ขึ้น ((รูป 6.20ฌ-ฎ) เพื่อที่จะวิเคราะหความออนไหวของตัวแปร อิสระที่เลือกใช Pailoplee และคณะ (accepted) ปรับเปลี่ยนตัวแปรอิสระ r0 และ t0 ที่แตกตางจากตัว แปรอิสระที่เลือกใช (ตาราง 6.7) และวิเคราะหการ เปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL ที่จุดศูนยกลาง แผนดินไหวที่พิจารณาทั้งหมด 15 เหตุการณ และ วิเคราะหคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธในแตละตัวแปรอิสระ r0 และ t0 ที่แตกตางกัน เมื่อเปรียบเทียบกับตัวแปร 5 ภาคตะวันตกของประเทศไทย (Western Thailand)
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 168 อิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 1 ป ที่เลือกใชเชน กรณีศึกษาแผนดินไหวขนาด 5.4 Mw เมื่อวันที่ 18 เดือน มกราคม ค.ศ. 2002 (ตาราง 6.7) พบวาคาสัมประสิทธิ์ สหสัมพันธอยูในชวง 0.95-0.97 บงชี้วาตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 1 ป ที่เลือกใชมีนัยสําคัญ สําหรับการวิเคราะหคะแนน RTL ซึ่งเปนสัญญาณบอก เหตุแผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw ที่เกิดขึ้นจากกลุมรอย เลื่อนตามแนวราบที่วางตัวอยูในบริเวณชายแดนภาค ตะวันตกของประเทศไทย-พมา โดยไมมีผลกระทบจาก ความออนไหวเนื่องจากการเลือกใชตัวแปรอิสระดังกลาว (ตาราง 6.7) ตาราง 6.6. กรณีศึกษาแผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw ที่เกิดจากกลุมรอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคตะวันตกของ ประเทศไทย-พมาในชวงป ค.ศ. 1982-2008 และผลการวิเคราะหคะแนน RTL (Pailoplee และคณะ, accepted) ลําดับ ลองจิจูด ละติจูด ความลึก (กิโลเมตร) วัน/เดือน/ป ขนาด (Mw) RTLmin TRTL (ค.ศ.) DRTL (ป) 1. 98.26 16.67 3 07/06/1982 6.5 - - - 2. 99.17 14.82 54 22/04/1983 6.2 - - - 3. 97.32 20.89 0 04/05/1983 5.4 -0.26 1983.12 0.2 4. 96.60 19.40 33 09/05/1984 5.0 -0.55 1983.47 0.9 5. 96.44 19.14 33 09/02/1985 5.1 -1.00 1985.08 0.0 6. 97.40 19.20 10 15/07/1985 5.3 -0.84 1985.12 0.4 7. 97.00 21.00 33 15/07/1985 5.1 -0.36 1984.77 0.8 8. 96.80 19.10 33 10/09/1986 5.2 -0.77 1986.58 0.1 9. 97.20 18.50 33 03/07/1988 5.4 -0.72 1986.73 1.8 10. 97.20 18.50 33 13/04/1989 5.2 -0.70 1986.73 2.6 11. 97.10 20.80 33 25/03/1992 5.4 -0.59 1985.12 7.1 12. 97.60 20.10 33 15/04/1992 6.0 -0.80 1986.73 5.6 13. 97.10 20.80 33 28/10/1992 5.6 -0.62 1985.12 7.7 14. 96.50 20.05 10 10/07/2001 5.0 -0.56 1986.73 14.8 15. 96.77 21.98 33 18/01/2002 5.4 -0.78 1984.7 17.4 16. 97.71 20.91 39 26/12/2004 5.8 -0.35 1987.92 17.1 17. 96.52 18.90 10 11/11/2008 5.1 -0.80 1986.73 22.1 หมายเหตุ:1) RTLmin คือ คะแนน RTL ต่ําที่สุด ที่ตรวจพบในการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลา 2) TRTL คือ เวลาที่ตรวจพบคา RTLmin และ 3) DRTL คือ ชวงเวลาระหวาง TRTL ถึงเวลาเกิดแผนดินไหวที่พิจารณา
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 169 (ก) 5.4 Mw, 04/05/1983, RTLmin = -0.26 (ข) 5.0 Mw, 09/05/1984, RTLmin = -0.55 (ค) 5.1 Mw, 09/02/1985, RTLmin = -1.00 (ง) 5.3 Mw, 15/07/1985, RTLmin = -0.84 (จ) 5.1 Mw, 15/07/1985, RTLmin = -0.36 (ฉ) 5.2 Mw, 10/09/1986, RTLmin = -0.77 (ช) 5.4 Mw, 3/7/1988, RTLmin = -0.72 (ซ) 5.2 Mw, 13/04/1989, RTLmin = -0.70 (ฌ) 5.4 Mw, 25/03/1992, RTLmin = -0.59 (ญ) 6.0 Mw, 15/04/1992, RTLmin = -0.80 (ฎ) 5.6 Mw, 28/10/1992, RTLmin = -0.62 (ฏ) 5.0 Mw, 10/07/2001, RTLmin = -0.56 [รูป 6.20]
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 170 (ฐ) 5.4 Mw, 18/01/2002, RTLmin = -0.78 (ฑ) 5.8 Mw, 26/12/2004, RTLmin = -0.35 (ฒ) 5.1 Mw, 11/11/2008, RTLmin = -0.80 รูป 6.20. กราฟแสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL (เสนสีเทา) วิเคราะหที่จุดศูนยกลางแผนดินไหว ขนาด ≥ 5.0 Mw ที่เกิดขึ้นตามชายแดนภาคตะวันตกของประเทศไทย-พมา (Pailoplee และคณะ, accepted) แถบสีเทา คือ ชวงเวลาเกิดภาวะเงียบสงบแผนดินไหว (t1 -t2 ) สี่เหลี่ยมสีดํา คือ เวลาเกิด แผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw ที่พิจารณา ตาราง 6.7. คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของการเปลี่ยนแปลงเชิงเวลาของคะแนน RTL วิเคราะหที่จุดศูนยกลาง แผนดินไหวขนาด ขนาด 5.4 Mw เมื่อวันที่ 18 เดือนมกราคม ค.ศ. 2002 (Pailoplee และคณะ, accepted) กรณีศึกษา (ก) คือ ตัวแปรอิสระที่เลือกใชสําหรับกลุมรอยเลื่อนตามแนวราบที่วางตัวอยูใน บริเวณชายแดนภาคตะวันตกของประเทศไทย-พมา กรณีศึกษา (ข) คือ ตัวแปรอิสระใกลเคียงที่พิจารณา กรณีศึกษา (ก) r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 1 ป กรณีศึกษา (ข) r0 = 75 กิโลเมตร r0 = 125 กิโลเมตร t0 = 0.75 ป t0 = 1.25 ป คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ (R2 ) ระหวางกรณีศึกษา (ก) และ (ข) 0.97 0.96 0.96 0.95 2) การทดสอบยอนกลับเชิงพื้นที่ (spatial retrospective test) นอกจากนี้ Pailoplee และคณะ (accepted) วิเคราะหการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ คะแนน RTL จากกรณีศึกษาแผนดินไหวตางๆ (รูป 6.21) สวนใหญแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของภาวะ เงียบสงบแผนดินไหวสอดคลองกับจุดศูนยกลาง แผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw ที่เกิดตามมา เชน รูป 6.21 ก แสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคะแนน RTL ในชวง ป ค.ศ. 1982.89-1983.16 บงชี้ความผิดปกติของ คะแนน RTL อยางชัดเจนทางตอนเหนือสุดของกลุมรอย เลื่อนตามแนวราบ และหลังจากนั้น 0.2 ป เกิด แผนดินไหวขนาด 5.4 Mw เมื่อวันที่ 4 เดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1983 ทางตะวันออกเฉียงใตของพื้นที่ภาวะเงียบ สงบแผนดินไหวดังกลาว (รูป 6.21ก) รวมทั้งรูป 6.21ญ และรูป 6.21ฏ แสดงภาวะเงียบสงบแผนดินไหวอยาง ชัดเจนในบริเวณเดียวกันกับจุดศูนยกลางแผนดินไหวที่ เกิดตามมาเชนกัน อยางไรก็ตามถึงแมวาจุดศูนยกลาง แผนดินไหวในบางกรณีศึกษาไมอยูในตําแหนงที่มี คะแนน RTL ต่ําที่สุด แตแผนดินไหวดังกลาวถือวาอยูใน พื้นที่แสดงภาวะเงียบสงบแผนดินไหวเชนกัน
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 171 เพื่อที่จะประเมินนัยสําคัญของความผิดปกติ ของคะแนน RTL ในแตละระดับ Pailoplee และคณะ (accepted) ทดสอบวิเคราะหคะแนน RTL จาก ฐานขอมูลแผนดินไหวที่เกิดจากการสุม ตามวิธีการ วิเคราะหซึ่งนําเสนอโดย Huang และคณะ (2002) ผล การศึกษาบงชี้วาคะแนน RTL ที่ตรวจพบมีโอกาสต่ําที่จะ เกิดจากฐานขอมูลแผนดินไหวที่เกิดจากการสุม ดังนั้น จากความสอดคลองกันระหวางความผิดปกติของคะแนน RTL และจุดศูนยกลางแผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw ที่ เกิดตามมา Pailoplee และคณะ (accepted)จึงสรุปวา ตัวแปรอิสระ r0 = 100 กิโลเมตร และ t0 = 1 ป มี ประสิทธิภาพในการวิเคราะหคะแนน RTL ที่มีนัยสําคัญ ถึงสัญญาณบอกเหตุแผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw ใน บริเวณชายแดนภาคตะวันตกของประเทศไทย-พมา 5.4 Mw, 04/05/1983, t1 -t2 = ค.ศ. 1982.89-1983.16 5.0 Mw, 09/05/1984, t1 -t2 = ค.ศ. 1983.35-1983.89 5.1 Mw, 09/02/1985, t1 -t2 = ค.ศ. 1984.89-1985.08 5.3 Mw, 15/07/1985, t1 -t2 = ค.ศ. 1984.93-1985.50 5.1 Mw, 15/07/1985, t1 -t2 = ค.ศ. 1984.7-1985.31 5.2 Mw, 10/09/1986, t1 -t2 = ค.ศ. 1986.35-1986.69 5.4 Mw, 3/7/1988, t1 -t2 = ค.ศ. 1986.38-1987.53 5.2 Mw, 13/04/1989, t1 -t2 = ค.ศ. 1986.38-1987.53 [รูป 6.21]
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 172 5.4 Mw, 25/03/1992, t1 -t2 = ค.ศ. 1984.77-1987.53 6.0 Mw, 15/04/1992, t1 -t2 = ค.ศ. 1986.31-19870 5.6 Mw, 28/10/1992, t1 -t2 = ค.ศ. 1984.77-1987.53 5.0 Mw, 10/07/2001, t1 -t2 = ค.ศ. 1985.08-1986.88 5.4 Mw, 18/01/2002, t1 -t2 = ค.ศ. 1984.58-1985.31 5.8 Mw, 26/12/2004, t1 -t2 = ค.ศ. 1987.69-1988.38 5.1 Mw, 11/11/2008, t1 -t2 = ค.ศ. 1986.08-1987.11 รูป 6.21. แผนที่กลุมรอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคตะวันตกของประเทศไทย-พมาแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ คะแนน RTL ที่เวลา t1 -t2ซึ่งประเมินจากการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงคะแนน RTL เชิงเวลาในรูป 6.20 (Pailoplee และคณะ, accepted) ดาวสีน้ําเงิน คือ แผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw ที่พิจารณา 3) พื้นที่เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาด ใหญในอนาคต (prospective earthquake source) เพื่อที่จะประเมินพื้นที่เสี่ยงตอการเกิด แผนดินไหวขนาด ≥ 5.0 Mw Pailoplee และคณะ (accepted) วิเคราะหการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ คะแนน RTL ในทุก 0.25 ป ในชวงป ค.ศ. 2010-2015 ผลการวิเคราะหไมพบพื้นที่แสดงความผิดปกติของ คะแนน RTL ในบริเวณกลุมรอยเลื่อนบริเวณชายแดน
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน 173 ภาคตะวันตกของประเทศไทย-พมา อยางไรก็ตามผลการ วิเคราะหดังกลาวตรวจพบความผิดปกติของคะแนน RTL อยางชัดเจนในแหลงกําเนิดแผนดินไหวใกลเคียงจํานวน 3 พื้นที่ (รูป 6.22) ไดแก 1) ชายแดนภาคตะวันตกของ ประเทศไทย-พมา ตรวจพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหว อยางชัดเจนในชวงป ค.ศ. 2010.30-2012.90 และ ค.ศ. 2010.90-2013.10 (พื้นที่ A1 ในรูป 6.22ก-ข) 2) พื้นที่ ตามแนวรอยเลื่อนสะกาย ตอนกลางของประเทศพมา ตรวจพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหวในชวงป ค.ศ. 2010.30-2012.90 และ ค.ศ. 2010.90-2013.10 (พื้นที่ A2 ในรูป 6.22ก-ข) และ 3) บริเวณนอกชายฝงของทะเล อันดามัน ตอนใตของเมืองยางกุง ประเทศพมา ในชวงป ค.ศ. 2014.10-2015.30 (พื้นที่ A3 ในรูป 6.22ค) ซึ่ง Dain และคณะ (1984) วิเคราะหวาเปนรอยเลื่อนสะกาย สวนที่ตอขยายลงสูทะเลอันดามัน สวนในกรณีของกลุม รอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคตะวันตกของประเทศไทยพมา ถึงแมวาผลการศึกษาดวยระเบียบวิธีพื้นที่-เวลาความยาวรอยเลื่อนไมพบภาวะเงียบสงบแผนดินไหว แต จากผลการวิเคราะหคา b (รูป 4.19ค; Pailoplee, 2017c) และคา Z (Panwoon, 2015) ซึ่งนําเสนอพื้นที่ เสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหวขนาดใหญในอนาคต Pailoplee และคณะ (accepted) จึงสรุปวากลุมรอย เลื่อนบริเวณชายแดนภาคตะวันตกของประเทศไทย-พมา ยังคงมีความจําเปนตองเฝาระวังภัยพิบัติแผนดินไหว t1 -t2 = ค.ศ. 2010.30-2012.90 t1 -t2 = ค.ศ. 2010.90-2013.10 t1 -t2 = ค.ศ. 2014.10-2015.30 รูป 6.22. แผนที่กลุมรอยเลื่อนบริเวณชายแดนภาคตะวันตกของประเทศไทย-พมาแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ คะแนน RTLวิเคราะหจากขอมูลแผนดินไหวในชวงปค.ศ. 2010-2015 (Pailoplee และคณะ, accepted)
บทที่ 6 ระเบียบวิธีพื้นที่-เวลา-ความยาวรอยเลื่อน วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 174 [1] Huang, Q. and Sobolev, G. 2002. Precursory Seismicity Changes Associated with the Nemuro Peninsula Earthquake, January 28, 2000. Journal of Asian Earth Science, 21: 135-146. [2] Huang, Q., Sobolev, G.A. and Nagao, T. 2001. Characteristics of the Seismic Quiescence and Activation Patterns before the M = 7.2 Kobe Earthquake, January 17, 1995. Tectonophysics, 337: 99-116. [3] Sobolev, G.A. and Tyupkin, Y.S. 1997. Low-seismicity Precursors of Large Earthquakes in Kamchatka. Volcanology and Seismology, 18: 433-446. [4] Sobolev, G.A. and Tyupkin, Y.S. 1999. Precursory Phases, Seismicity Precursors, and Earthquake Prediction in Kamchatka. Journal of Volcanology and Seismology, 20: 615-627. [5] Huang, Q. 2004. Seismicity Pattern Changes Prior to Large Earthquakes-An Approach of the RTL Algorithm. Terrestrial, Atmospheric and Oceanic Sciences, 15: 461-491. [6] Chen, C. and Wu, Y. 2006. An Improved Region-time-length Algorithm Applied to the 1999 ChiChi, Taiwan Earthquake. Geophysical Journal International, 166: 1144-1147. 6 แนะนําอานเพิ่มเติม (Supplementary Data)
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 175 บทที่7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว Seismic Hazard Analysis “ การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว (seismic hazard analysis) คือ การประเมินระดับแรงสั่นสะเทือนของ พื้นดินในแตละพื้นที่ที่มีโอกาสเกิดขึ้นในแตละพื้นที่ในอนาคตในรูปแบบของอัตราเรงสูงที่สุดบนพื้นดิน โดย พิจารณาจาก 1) ตําแหนง รูปรางและพฤติกรรมของแหลงกําเนิดแผนดินไหว 2) ลักษณะการลดทอน แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวและ 3) การตอบสนองแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวในพื้นที่ ” โดยคําจํากัดความ คําวา ภัยพิบัติแผนดินไหว (seismic hazard) หมายถึง ระดับแรงสั่นสะเทือนของ พื้นดิ นในแ ตละพื้นที่ ในข ณะที่คํ าวา เสี่ยงภัย แผนดินไหว (seismic risk) หมายถึง ระดับความเสี่ยง ภัยตอชีวิตและทรัพยสินของมนุษย ซึ่งประเมินจากมูลคา หรือความสําคัญของชีวิตและทรัพยสินของมนุษยในแต ละพื้นที่ซึ่งมีโอกาสไดรับภัยพิบัติแผนดินไหว ดังนั้น ในทางวิทยาคลื่นไหวสะเทือน คําวาภัยพิบัติแผนดินไหว และเสี่ยงภัยแผนดินไหวจึงมีความหมายแตกตางกัน และ พื้นที่ภัยพิบัติแผนดินไหวสูงจึงไมจําเปนตองเปนพื้นที่ เสี่ยงภัยสูง เชน แหลงกําเนิดแผนดินไหวที่มีพฤติกรรม การเกิดแผนดินไหวสูงแตอยูกลางปาลึก แปลความวา ภัยพิบัติแผนดินไหวสูงแตเสี่ยงภัยต่ํา เนื่องจากมีโอกาส เกิดแผนดินไหวขนาดใหญและมีแรงสั่นสะเทือน แผนดินไหวรุนแรงแตไมกระทบตอชีวิตและทรัพยสินของ มนุษย ในขณะที่แหลงกําเนิดแผนดินไหวมีพฤติกรรมการ เกิดแผนดินไหวต่ําแตอยูใกลกับชุมชนเมือง แปลความวา ภัยพิบัติแผนดินไหวต่ําแตเสี่ยงภัยสูง เนื่องจากมี แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวไมรุนแรงแตอาจสรางความ เสียหายใหกับชีวิตและทรัพยสินของมนุษย เปนตน การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว (Seismic Hazard Analysis, SHA) (Kramer, 1996) คือ การ ประเมินระดับแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว (ground shaking) ที่มีโอกาสเกิดขึ้นในแตละพื้นที่ในอนาคต (รูป 1 วิธีกําหนดคา (Deterministic Method)
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 176 7.1) โดยแสดงอยูในรูปแบบของอัตราเรงสูงที่สุดบน พื้นดิน (Peak Ground Acceleration, PGA) (หนวย g หรือ gal) ซึ่งกําหนดให 1g = 9.81 เมตร/วินาที2 คือ อัตราเรงเนื่องจากแรงโนมถวงของโลก ในขณะที่ 1gal = 1 เซนติเมตร/วินาที2 = 1/981g = 0.001g โดยในการ ประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว นักแผนดินไหวกําหนดตัว แปรที่จําเปนตอการประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 3 ตัว แปร (รูป 7.2) ไดแก รูป 7.1. แผนที่โลกแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของระดับภัยพิบัติแผนดินไหว (USGS, 2010) 1) แหลงกําเนิดแผนดินไหว (earthquake source) พิจารณาทั้งรูปรางและพฤติกรรมการเกิด แผนดินไหว ซึ่งในการพิจารณาแหลงกําเนิดแผนดินไหวที่ อาจสงผลกระทบดานแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวตอ พื้นที่ศึกษาใดๆ Gupta และคณะ (2002) นําเสนอให ขยายพื้นที่พิจารณาเพิ่มเติมจากพื้นที่ศึกษาออกไป ≥ 300 กิโลเมตร (Gupta และคณะ, 2002) เชน การ ประเมินภัยพิบัติแผนดินไหวในประเทศไทยควรขยาย พื้นที่พิจารณาแหลงกําเนิดแผนดินไหวออกไปคลอบคลุม ถึงประเทศพมา อินโดนีเซียและประเทศลาว เปนตน 2) แบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือน แ ผ น ดิ น ไ ห ว ( strong-ground motion attenuation model) โดยธรรมชาติ เมื่อคลื่นไหว สะเทือนเดินทางออกจากจุดศูนยกลางแผนดินไหวผาน ตัวกลางตางๆ แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวจ ะ ล ด ท อ น ล ง ต า ม ร ะ ย ะ หา ง จ า ก จ ุด ศูน ยก ล า ง แผนดินไหวที่มากขึ้น ซึ่งลักษณะการลดทอนของแรง สั่นสะเทือนแผนดินไหวจะแตกตางกันขึ้นอยูกับ ลักษณะเฉพาะทางธรณีวิทยาในแตละพื้นที่ ดังนั้นในการ ประเมินภัยพิบัติแผนดินไหวในพื้นที่ใดๆ จึงจําเปนตอง เลือกใชแบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือน แผนดินไหวที่เหมาะสม 3) การตอบสนองแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ในพื้นที่ (site respond) นอกจากนี้นักแผนดินไหว พบวาในบางกรณี แ รง สั่นส ะเทือ นแ ผนดินไหว สามารถเพิ่มขึ้น ซึ่งปจจัยสําคัญของการเพิ่มขึ้น ของแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว คือ ลักษณะเฉพาะ ของดินหรือตะกอนที่ปกคลุมชั้นหินแข็งในแตละพื้นที่ เชน องคประกอบและความหนาของชั้นดิน
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 177 รูป 7.2. ปจจัยที่จําเปนสําหรับการประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว (Kramer, 1996) 1) แหลงกําเนิดแผนดินไหว 2) แบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวและ 3) การตอบสนองแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว จากทั้ง 3 ปจจัย ดังที่อธิบายในขางตน นัก แผนดินไหวนําเสนอวิธีการประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 2 วิธี คือ การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหวดวยวิธี กําหนดคาและวิธีความนาจะเปน ซึ่งทั้ง 2 วิธี ประเมิน จากตัวแปรดานแผนดินไหวที่คลายกัน แตมีความ แตกตางกันทั้งวิธีการ ผลลัพธและจุดประสงคการใชผล การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหวดังกลาว การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหวดวยวิธี กําหนดคา (Deterministic Seismic Hazard Analysis, DSHA) (Hull และคณะ, 2003) เปนแนวคิด การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหวสูงที่สุดที่สามารถเกิดขึ้น ได (worst-case scenario) ในแตละพื้นที่ โดยพิจารณา จาก 1) แผนดินไหวขนาดใหญที่สุดที่สามารถเกิดขึ้นได (maximum credible earthquake, MCE) และ 2) แผนดินไหวดังกลาวเกิดใกลกับพื้นที่ศึกษามากที่สุดเทาที่ สามารถเกิดขึ้นได ซึ่งแนวคิดดังกลาวนิยมใชประเมินภัย พิบัติแผนดินไหวในพื้นที่สําคัญ เชน โรงไฟฟานิวเคลียร เขื่อน หรืออาคารสูง เปนตน โดยการประเมิน DSHA ประกอบดวย 4 ขั้นตอน (รูป 7.3) ไดแก 1) วิเคราะหรูปรางและตําแหนงแหลงกําเนิด แผนดินไหวทั้งหมดที่อาจสงผลกระทบตอพื้นที่ศึกษา รวมทั้งประเมินคา MCE ในแตละแหลงกําเนิด แผนดินไหวดังกลาว (รูป 7.3 ขั้นตอนที่ 1) ซึ่งรูปรางของ แหลงกําเนิดแผนดินไหวขึ้นอยูกับสภาพแวดลอมทาง ธรณีแปรสัณฐาน เชน แผนดินไหวที่เกิดจากการประทุ ของภูเขาไฟมีจุดศูนยกลางแผนดินไหวกระจุกตัวอยูเปน กลุมบริเวณภูเขาไฟ ในการประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว จึงกําหนดใหเปนแหลงกําเนิดแผนดินไหวแบบจุด (point source) ในกรณีของแผนดินไหวที่เกิดตามแนวรอยเลื่อน (รูป 7.4ก) นักแผนดินไหวจําแนกเปนแหลงกําเนิด แผนดินไหวแบบเสน (line source) นอกจากนี้ แผนดินไหวอาจเกิดกระจายตัวในพื้นที่กวางและมีจุด ศูนยกลางแผนดินไหวไมสัมพันธกับภูเขาไฟหรือรอย เลื่อนอยางชัดเจน ในทางวิทยาคลื่นไหวสะเทือนประเมิน วาเปนแหลงกําเนิดแผนดินไหวแบบพื้นที่ (area source) เรียกวา เขตกําเนิดแผนดินไหว (seismic source zone) (รูป 7.4ข) หมายถึง กรอบพื้นที่ซึ่งประเมินวามี พฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวเหมือนกันในทุกพื้นที่ยอย ภายในเขตกําเนิดแผนดินไหว
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 178 รูป 7.3. ขั้นตอนการประเมิน DSHA (Hull และคณะ, 2003) 2) ประเ มินระยะทา งจ ากแหลง กําเนิ ด แผนดินไหวถึงพื้นที่ศึกษา (รูป 7.3 ขั้นตอนที่ 2) โดย แหลงกําเนิดแผนดินไหวแบบจุดสามารถตรวจวัด ระยะทางระหวางแหลงกําเนิดแผนดินไหวและพื้นที่ ศึกษาไดโดยตรง ในขณะที่แหลงกําเนิดแผนดินไหวแบบ เสนหรือแบบพื้นที่ นักแผนดินไหวแบงเสนหรือพื้นที่ ออกเปนพื้นที่ยอยและตรวจวัดระยะทางจากในแตละ พื้นที่ยอยของแหลงกําเนิดแผนดินไหวถึงพื้นที่ศึกษา หลังจากนั้นคัดเลือกระยะทางที่ใกลที่สุดเปนตัวแทนของ ระยะทางจากแหลงกําเนิดแผนดินไหวถึงพื้นที่ศึกษา 3) ประเมินแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวใน รูปแบบของคา PGA จากคา MCE และระยะทางที่ใกล ที่สุดระหวางแหลงกําเนิดแผนดินไหวถึงพื้นที่ศึกษา (รูป 7.3 ขั้นตอนที่ 3) โดยใชแบบจําลองการลดทอน แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวที่เหมาะสมกับพื้นที่ศึกษา 4) เปรียบเทียบคา PGA ที่ประเมินไดจาก แหลงกําเนิดแผนดินไหวตางๆ และคัดเลือกคา PGA สูง ที่สุดเปนตัวแทนภัยพิบัติแผนดินไหวในพื้นที่ศึกษา (รูป 7.3 ขั้นตอนที่ 4) จากการศึกษางานวิจัยในอดีต Pailoplee (2009) ประเมิน DSHA ที่อาจสงผลกระทบตอ กรุงเทพมหานคร จากแหลงกําเนิดแผนดินไหว 55 รอย เลื่อน ซึ่งกระจายตัวอยูทั้งภายในประเทศไทยและพื้นที่ ขางเคียง (รูป 7.4ก; Pailoplee และคณะ, 2009a) โดย ประเมินคา MCE ในแตละรอยเลื่อนจากความยาวสูง ที่สุดของรอยเลื่อน (หนวย กิโลเมตร) และปรับเทียบเปน ขนาดแผนดินไหว (หนวย Mw) ตามสมการความสัมพันธ ระหวางความยาวรอยเลื่อนและขนาดแผนดินไหว ซึ่ง นําเสนอโดย Wells และ Coppersmith (1994) (รูป 7.5ก) หลังจากนั้นตรวจวัดระยะทางที่ใกลที่สุดจากรอย
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 179 เลื่อนตางๆ ถึงกรุงเทพมหานคร (รูป 7.5ข) และประเมิน DSHA โดยใชแบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือน แผนดินไหวของ Idriss (1993) โดยผลการประเมิน DSHA บงชี้วาในแตละรอยเลื่อนสงผลกระทบดาน แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวตอกรุงเทพมหานคร แตกตาง กัน (รูป 7.5ค) ซึ่งรอยเลื่อนเจดียสามองคเปนรอยเลื่อนที่ อยูใกลกับกรุงเทพมหานครมากที่สุดและสามารถสราง ภัยพิบัติแผนดินไหวสูงที่สุดตอกรุงเทพมหานคร (PGA = 0.12g) จากการประเมิน DSHA (รูป 7.5ค) รูป 7.4. แผนที่ภูมิภาคอาเซียนแผนดินใหญแสดง (ก) รอยเลื่อน (Pailoplee และคณะ, 2009a) (ข) เขตกําเนิด แผนดินไหว (Pailoplee และ Choowong, 2013) นอกจากนี้ Pailoplee (2014e) ประเมิน DSHA ในบริเวณเขื่อนขนาดใหญจํานวน 19 เขื่อน ที่ตั้ง อยูตามแมน้ําโขง (ตาราง 7.1) ผลการประเมินบงชี้วา เขื่อนตางๆ มีโอกาสไดรับแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวสูง ที่สุดแตกตางกัน (PGA = 0.09-0.44g) โดยเขื่อนที่มีภัย พิบัติแผนดินไหวสูงที่สุด คือ เขื่อนหลวงพระบาง เขื่อน ไซยะบุรีและเขื่อนปากลาย (Pak Lay) ทางตอนเหนือ ของประเทศลาว โดยมีคา PGA ประมาณ 0.41-0.44g และเขื่อนที่มีความปลอดภัยที่สุดจากภัยพิบัติแผนดินไหว คือ เขื่อนบานกุม (Ban Koum) เขื่อนลาดสัว (Lat Sua) เขื่อนดอนสะโฮง (Don Sahong) เขื่อนสตรึงเตรง (Stung Treng) และเขื่อนสมโบร (Sambor) ทางตอนใต ของประเทศ ลาว รวมทั้งเขื่อ นตาเฉาซา น (Dachaochan) และเขื่อนนัวซาดู (Nuozhadu) ใน ประเทศจีน ซึ่งมีคา PGA = 0.09-0.16g ในขณะที่เขื่อน อื่นๆ มีคา PGA อยูในชวง 0.23-0.36g (ตาราง 7.1)
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 180 รูป 7.5. กราฟแสดง (ก) คา MCE (หนวย Mw) (ข) ระยะทางใกลที่สุดจากแหลงกําเนิดแผนดินไหวถึงพื้นที่ศึกษา (หนวย กิโลเมตร) และ (ค) แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว (หนวย g) จากการประเมิน DSHA โดยพิจารณา 55 รอยเลื่อนที่อาจสงผลกระทบตอกรุงเทพมหานคร (Pailoplee, 2009) การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหวดวยวิธีความ นาจะเปน (Probabilistic Seismic Hazard Analysis, PSHA) (Cornell, 1968) เปนการประเมินภัยพิบัติ แผนดินไหวโดยใชแนวคิดความนาจะเปนชวยในการ ประเมินผล เชน ความนาจะเปนของการเกิดแผนดินไหว ขนาดตางๆ ความนาจะเปนของระยะทางจาก แหลงกําเนิดแผนดินไหวถึงพื้นที่ศึกษารวมทั้งความนาจะ เปนจากความไมแนนอนของการลดทอนแรงสั่นสะเทือน แผนดินไหว โดยการประเมิน PSHA ประกอบดวย 4 ขั้นตอน (รูป 7.6) ไดแก 1) จําแนกรูปรางแหลงกําเนิดแผนดินไหว เชนเดียวกับการประเมิน DSHA หลังจากนั้นประเมิน ระยะทางจากแหลงกําเนิดแผนดินไหวถึงพื้นที่ศึกษาใน รูปแบบของความนาจะเปนในแตละระยะทาง (รูป 7.6 2 วิธีความนาจะเปน (Probabilistic Method)
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 181 ขั้นตอนที่ 1) โดยแบงแหลงกําเนิดแผนดินไหวออกเปน พื้นที่ยอยและตรวจวัดระยะทางในแตละพื้นที่ยอยถึง พื้นที่ศึกษา หลังจากนั้นประเมินความนาจะเปนในแตละ ระยะทางที่พิจารณา ซึ่งรูป 7.7ก แสดงผลการประเมิน ความนาจะเปนของระยะทางจากรอยเลื่อนแมทาถึง จังหวัดเชียงใหม โดยแบงออกเปน 50 กรณีศึกษา พบวา ระยะทางจากรอยเลื่อนแมทาถึงจังหวัดเชียงใหมอยู ในชวง 23-105 กิโลเมตร ซึ่งความนาจะเปนสวนใหญ ของระยะทางอยูในชวง 30-55 กิโลเมตร (รูป 7.7ก) ตาราง 7.1. ผลการประเมิน DSHA และ PSHA (หนวย g) จากเขื่อนที่ตั้งอยูตามแมน้ําโขง (Pailoplee, 2014e) ลําดับ เขื่อน DSHA PSHA 2% POE 50 ป 10% POE 50 ป 2% POE 100 ป 10% POE 100 ป 1. กองกัวเคียว (Gongguoqiao) 0.36 0.66 0.39 0.80 0.50 2. เสี่ยววาน (Xiaowan) 0.36 0.66 0.39 0.80 0.49 3. มานวาน (Manwan) 0.32 0.66 0.39 0.80 0.49 4. ตาเฉาซาน (Dachaochan) 0.16 0.66 0.39 0.80 0.49 5. นัวซาดู (Nuozhadu) 0.15 0.66 0.39 0.80 0.49 6. จิงหง (Jinghong) 0.31 0.68 0.42 0.81 0.52 7. กันลันบา (Ganlanba) 0.30 0.67 0.42 0.81 0.51 8. เมืองสอง (Mengsong) 0.28 0.67 0.41 0.80 0.51 9. ปากเบง (Pak Beng) 0.27 0.67 0.40 0.81 0.50 10. หลวงพระบาง (Luang Phabang) 0.44 0.66 0.40 0.80 0.50 11. ไซยบุรี (Xayabouri) 0.41 0.66 0.40 0.80 0.50 12. ปากลาย (Pak Lay) 0.44 0.66 0.40 0.80 0.50 13. สานะคาม (Sanakham) 0.29 0.66 0.39 0.80 0.50 14. ปากชม (Pak Chom) 0.23 0.66 0.39 0.80 0.50 15. บานกุม (Ban Koum) 0.09 0.66 0.39 0.80 0.49 16. ลาดสัว (Lat Sua) 0.09 0.66 0.39 0.80 0.49 17. ดอนสะโฮง (Don Sahong) 0.09 0.66 0.39 0.80 0.49 18. สตรึงเตรง (Stung Treng) 0.09 0.66 0.39 0.80 0.49 19. สมโบร (Sambor) 0.09 0.66 0.39 0.80 0.49 หมายเหตุ: 1) POE คือ โอกาสที่แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ≥ PGA ดังกลาว และ 2) MMI คือ ความรุนแรง แผนดินไหวตามมาตราเมอรคัลลีแปลง
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 182 รูป 7.6. ขั้นตอนการประเมิน PSHA (Kramer, 1996) รูป 7.7. กราฟแสดงความนาจะเปนของ (ก) ระยะทางจากรอยเลื่อนแมทาถึงจังหวัดเชียงใหม (ข) ขนาดแผนดินไหวที่ มีโอกาสเกิดขึ้นจากรอยเลื่อนแมทา (สันติ ภัยหลบลี้ และคณะ, 2553)
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 183 2) ประเมินความนาจะเปนของการเกิด แผนดินไหวในแตละขนาดของแหลงกําเนิดแผนดินไหว ตางๆ (รูป 7.6 ขั้นตอนที่ 2) ซึ่งประเมินในเบื้องตนจาก ฐานขอมูลแผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจากเครื่องมือตรวจวัด แผนดินไหว โดยวิเคราะหคา a และคา b จากสมการ ความสัมพันธ FMD (สมการ 3.1) ซึ่งเปนตัวแปรสําคัญใน การประเมิน PSHA อ ย า ง ไรก็ ต า ม สื บ เ นื่ อ ง จ า กฐ า นข อ มู ล แผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจากเครื่องมือตรวจวัด แผนดินไหวบันทึกเหตุการณแผนดินไหวในชวง 40-60 ป (รูป 2.1) ประกอบกับธรรมชาติของการเกิดแผนดินไหว ขนาดใหญที่มีคาบอุบัติซ้ําการเกิดแผนดินไหวที่ยาวนาน (รูป 3.1ก) โดยเฉพาะแผนดินไหวที่มีขนาด ≥ 6.0-7.0 Mw ดังนั้นในบางกรณีศึกษา นักแผนดินไหวพบวา ฐานขอมูลแผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจากเครื่องมือตรวจวัด แผนดินไหวไมบันทึกเหตุการณแผนดินไหวขนาดใหญ จึง ไมแสดงพฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวทั้งหมดอยาง แทจริงของแหลงกําเนิดแผนดินไหว ดังนั้นเพื่อที่จะประเมินโอกาสเกิดแผนดินไหว ในแตละขนาดใหถูกตองแมนยํา Schwartz และ Coppersmith (1984) และ Youngs และ Coppersmith (1985) จึงนําเสนอแบบจําลองการ ประเมินพฤติกรรมหรือโอกาสเกิดแผนดินไหวในแตละ ขนาด เรียกวา แบบจําลองแผนดินไหวลักษณะเฉพาะ (characteristic earthquake model) (รูป 7.8) โดย พิจารณาทั้งฐานขอมูลแผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจาก เครื่องมือตรวจวัดแผนดินไหวรวมกับบันทึกทาง ธรณีวิทยาหรือขอมูลธรณีวิทยาแผนดินไหว เชน อัตรา เลื่อนตัวของรอยเลื่อนและพื้นที่ปริแตกของรอยเลื่อน รูป 7.7ข แสดงผลการประเมินความนาจะเปน ของการเกิดแผนดินไหวขนาดตางๆ ของรอยเลื่อนแมทา โดยแบงขนาดแผนดินไหวที่พิจารณาอยูในชวง 4.2-6.6 Mw ออกเปน 10 กรณีศึกษา บงชี้วาแผนดินไหวขนาด 4.2-6.0 Mw มีโอกาสเกิดลดลงจาก 0.23 (23%) ถึง 0.04 (4%) สอดคลองกับพฤติกรรมการเกิดแผนดินไหว ตามสมการความสัมพันธ FMD (รูป 3.1ข) หลังจากนั้น แผนดินไหวขนาด 6.3-6.6 Mw มีโอกาสเกิดคงที่ ประมาณ 0.03 (3%) สอดคลองกับแบบจําลอง แผ นดินไหว ลั กษ ณะเ ฉ พา ะ (Youngs แ ล ะ Coppersmith, 1985) (รูป 7.8) รูป 7.8. แบบจําลองแผนดินไหวลักษณะเฉพาะ ซึ่ง ประเมินความนาจะเปนของการเกิดแผนดินไหว จากฐานขอมูลแผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจาก เครื่องมือตรวจวัดแผนดินไหวและขอมูล ธรณีวิทยาแผนดินไหว(Youngs และ Coppersmith, 1985) 3) ประเมินคา PGA (หนวย g หรือ gal) จาก แบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวที่ เหมาะสมกับพื้นที่ศึกษา (รูป 7.6 ขั้นตอนที่ 3) โดย พิจารณาจากทุกกรณีศึกษาของระยะทางและขนาด
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 184 แผนดินไหวที่ประเมินไดจากขั้นตอนที่ 1-2 ซึ่งคา PGA ที่ ประเมินไดในแตละกรณีศึกษาของระยะทาง (r) และ ขนาดแผนดินไหว (m) ดังกลาว กําหนดใหเปนคาเฉลี่ย ( PHA ) ของแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวที่มีโอกาส เกิดขึ้น โดยมีสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD) จากความไม แนนอนของการลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว (คา SD แตกตางกันในแตละแบบจําลองการลดทอน แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว) หลังจากนั้นกําหนดชวง กรณีศึกษาของแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว (A0 ) ซึ่ง Pailoplee และ Palasri (2014) กําหนดใหอยูในชวง 0.005-2.995g และสรางกราฟแสดงการกระจายตัวแบบ บัวซองก (Poison distribution, ) ของความนาจะ เปนของการเกิดคา PGA ≥ A0 ที่พิจารณา ดังแสดงใน สมการ (7.1) ) log( ) log [ ( , ) | , ] 1 ( 0 0 SD A PHA P A r m A r m สมการ (7.1) 4) สรางกราฟภัยพิบัติแผนดินไหว (seismic hazard curve) (รูป 7.6 ขั้นตอนที่ 4) ซึ่งเปนกราฟ แสดงความสัมพันธระหวางความนาจะเปน (แกน Y) ของ การเกิดคา PGA ≥ A0 ที่พิจารณา (แกน X) โดยประเมิน ความนาจะเปนโดยรวมจากทั้งความนาจะเปนของ ระยะทาง ขนาดแผนดินไหวและความไมแนนอนของ แบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ดัง แสดงในสมการ (7.2-7.3) Ns i i Ri Mi A A f r f m P A r m A r m drdm 1 0 0 ( ) ( ) ( ) [ ( , ) | , ] สมการ (7.2) exp( ) i i im0 สมการ (7.3) กําหนดให (A ≥ A0 ) คือ ความนาจะเปนของ การเกิดคา PGA ≥ A0 ที่พิจารณา (probability of exceedance, POE) ในขณะที่ Ri(r) คือ ความนาจะ เปนของระยะทาง r จากแหลงกําเนิดแผนดินไหวถึงพื้นที่ ศึกษา (รูป 7.6 ขั้นตอนที่ 1) สวนในกรณีของ Mi(m) คือ ความนาจะเปนของการเกิดแผนดินไหวขนาด m (รูป 7.6 ขั้นตอนที่ 2) และ P[A(m,r) ≥ A0 m,r] คือ ความ นาจะเปนจากความไมแนนอนของแบบจําลองการ ลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ที่ประเมินจาก กรณีศึกษาระยะทาง r และแผนดินไหวขนาด m (รูป 7.6 ขั้นตอนที่ 3) โดยกําหนดให i คือ อัตราการเกิด แผนดินไหวโดยรวมของแหลงกําเนิดแผนดินไหว i จาก แหลงกําเนิดแผนดินไหวที่พิจารณาทั้งหมด Ns แหลงกําเนิด และ และ คือ คาคงที่และสัมพันธ กับคา a และคา b จากสมการความสัมพันธ FMD (ดู รายละเอียดในบทที่ 3) รูป 7.9 แสดงตัวอยางผลการประเมิน PSHA และสรางกราฟภัยพิบัติแผนดินไหว (Pailoplee และ Charusiri, 2016) บงชี้วาจังหวัดกาญจนบุรีมีภัยพิบัติ แผนดินไหวสูงที่สุด ในขณะที่จังหวัดตาก เชียงราย เชียงใหม และจังหวัดภูเก็ต มีความนาจะเปนของการเกิด คา PGA ในแตละระดับลดลงตามลําดับ ซึ่งเมื่อ เปรียบเทียบกับจังหวัดอื่นๆ ดังที่อธิบายในขางตน กราฟ
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 185 ภัยพิบัติแผนดินไหวบงชี้วากรุงเทพมหานครมีภัยพิบัติ แผนดินไหวต่ําที่สุด (รูป 7.9) โดยมีความนาจะเปน 0.00001 ครั้ง/ป ที่จะไดรับคา PGA ≥ 0.05g หรือแปล ความวา กรุงเทพมหานครมีคาบอุบัติซ้ําที่คา PGA ≥ 0.05g ในทุก 100,000 ป (1/0.00001) จากการประเมิน PSHA (รูป 7.9) อยางไรก็ตามการประเมิน PSHA ดังกลาว เปน การประเมินคา PGA โดยอนุมานวาจังหวัดตางๆ ตั้งอยู บนชั้นหินแข็ง (rock site condition) หรือพิจารณา เฉพาะปจจัยที่ 1-2 ในรูป 7.2 ซึ่งหากพิจารณาการ ตอบสนองแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว (ปจจัยที่ 3 ในรูป 7.2) อํานาจ ยานุวิริยะกุล และ สุทธิศักดิ์ ศรลัมพ (2552) ประเมินวากรุงเทพมหานครและพื้นที่ขางเคียง สามารถเพิ่มหรือขยายแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวได 2-3 เทา เมื่อเปรียบเทียบกับแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวที่ เดินทางในชั้นหินแข็ง รูป 7.9. กราฟภัยพิบัติแผนดินไหว (seismic hazard curve) แสดงความสัมพันธระหวางความนาจะเปนและ แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ประเมินที่บางจังหวัดของประเทศไทย (Pailoplee และ Charusiri, 2016) นอกจากกราฟภัยพิบัติแผนดินไหว ซึ่งนําเสนอ ความสัมพันธระหวางความนาจะเปนหรือคาบอุบัติซ้ําที่ แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ≥ PGA ระดับตางๆ ที่ พิจารณา นักแผนดินไหวยังนิยมแสดงผลการประเมิน PSHA ในรูปแบบของคา PGA (หนวย g หรือ gal) ที่มี โอกาส P% ที่แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ≥ PGA
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 186 ดังกลาว ในอีก T ป (P% POE ในอีก T ป) ดังแสดงใน สมการ (7.4) (Kramer, 1996) T P PHC ln(1 ) สมการ (7.4) กําหนดให PHC คือ ความนาจะเปนจากกราฟ ภัยพิบัติแผนดินไหว เชน หากตองการแสดงผลการ ประเมินในรูปแบบของคา PGA ที่มีโอกาส 10% POE ใน อีก 50 ป ความนาจะเปนของกราฟภัยพิบัติแผนดินไหว (PHC) = -ln(1-0.1)/50 = 0.0021 ซึ่งจากกราฟภัยพิบัติ แผนดินไหวที่ไดจากการประเมิน PSHA ของ กรุงเทพมหานคร (รูป 7.9) บงชี้วากรุงเทพมหานครมี ความนาจะเปน 0.0021 ที่จะไดรับคา PGA ≥ 0.02g แปลความวา ในอีก 50 ป กรุงเทพมหานครมีโอกาส 10% ที่แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ≥ 0.02g เปนตน ซึ่ง ปจจุบัน นักแผนดินไหวนิยมแสดงผลการประเมิน PSHA โดยพิจารณาคา PGA ที่มีโอกาส 2% และ 10% POE ใน อีก 50 ป(Kramer, 1996) นอกจากนี้ Kramer (1996) นําเสนอการ แสดงผลการประเมิน PSHA ในรูปแบบของโอกาส (หนวย %) ที่แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ≥ PGA ที่ พิจารณา ในอีก T ป ดังแสดงในสมการ (7.5) (Kramer, 1996) (1 ). 100 ( P .T ) HC P e สมการ (7.5) เชน หากตองการแสดงผลการประเมินใน รูปแบบของโอกาสที่กรุงเทพมหานครจะไดรับคา PGA ≥ 0.02g ในอีก 50 ปซึ่งเมื่อพิจารณาคา PGA ≥ 0.02g ใน รูป 7.9 พบวามีความนาจะเปน 0.0021 ดังนั้น โอกาสที่ กรุงเทพมหานครจะไดรับคา PGA ≥ 0.02g ในอีก 50 ป (P) = (1-e -(0.0021x50))x100 = 90% เปนตน 1) งานวิจัยในอดีต (previous works) ดังที่ อธิบายในขางตน ประเทศไทยตั้งอยูใกลกับแหลงกําเนิด แผนดินไหวสําคัญมากมาย ซึ่งจากฐานขอมูลแผนดินไหว ที่ตรวจวัดไดจากเครื่องมือตรวจวัดแผนดินไหว บันทึก ประวัติศาสตร รวมทั้งขอมูลธรณีวิทยาแผนดินไหว บงชี้ วาเกิดแผนดินไหวขนาดใหญหลายครั้ง (ดูรายละเอียดใน บทที่ 1) และในชวงป ค.ศ. 1912-2012 Pailoplee (2012) สรุปวาประเทศไทยเคยไดรับภัยพิบัติแผนดินไหว หลายครั้งในระดับความรุนแรงแผนดินไหว II-VII ตาม มาตราเมอรคัลลีแปลง (MMI) (ดูตาราง 1.1 ประกอบ) ดังนั้นนักแผนดินไหวจึงพยายามประเมินสถานการณภัย พิบัติแผนดินไหวในประเทศไทยอยางตอเนื่อง และ นําเสนอแผนที่ภัยพิบัติแผนดินไหวที่แตกตางกัน ไดแก Hattori (1980) ประเมิน PSHA ในประเทศ ไทย โดยประเมินพฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวของ แหลงกําเนิดแผนดินไหวตางๆ จากฐานขอมูลแผนดินไหว ที่ตรวจวัดไดจากเครื่องมือตรวจวัดแผนดินไหวของ หนวยงาน NOAA และประยุกตใชแบบจําลองการ ลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวของ McGuire (1974) และนําเสนอแผนที่แสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ ของคา PGA (หนวย gal) ที่แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ≥ PGA ดังกลาว ในทุก 100 ป ซึ่งผลการประเมินบงชี้วา 3 ภัยพิบัติในประเทศไทย (Hazard in Thailand)
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 187 ภาคเหนือและภาคตะวันตกของประเทศไทยมีโอกาส ไดรับคา PGA = 20-50 gal (0.02-0.05g) ในขณะที่ พื้นที่อื่นๆ ของประเทศไทย ประเมินวาไมมีภัยพิบัติ แผนดินไหว (รูป 7.10) หลังจากนั้น Santoso (1982) ปรับปรุงผลการ ประเมิน PSHA ของ Hattori (1980) โดยประเมิน พฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวของแหลงกําเนิด แผนดินไหวตางๆ จากฐานขอมูลแผนดินไหวที่ตรวจวัดได จากเครื่องมือตรวจวัดแผนดินไหวของหนวยงาน NOAA ที่เพิ่มขึ้นและฐานขอมูลแผนดินไหวจากหนวยงาน TMD และนําเสนอแผนที่แสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคา PGA (หนวย gal) ที่แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ≥ PGA ดังกลาว ในทุก 36 ป และ 74 ป รูป 7.10. แผนที่ประเทศไทยและพื้นที่ขางเคียงแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของ (ก) คา PGA (หนวย gal) ที่ แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว ≥ PGA ดังกลาว ในทุก 100 ป (Hattori, 1980) (ข) คา PGA (หนวย g) ที่มี โอกาส 10% POE ในอีก 50 ป (Warnitchai และ Lisantono, 1996) Warnitchai และ Lisantono (1996) ประเมิน PSHA ในประเทศไทย โดยใชฐานขอมูลแผนดินไหวที่ บันทึกไวในชวงเวลา 80 ป (Nutalaya และคณะ, 1985) เพื่อประเมินพฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวของเขตกําเนิด แผนดินไหวตางๆ ซึ่งจําแนกโดย Nutalaya และคณะ (1985) โดยประเมินคา PGA จากแบบจําลองการ ลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวของ Esteva และ Villaverde (1973) และนําเสนอแผนที่ภัยพิบัติ แผนดินไหวแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคา PGA (หนวย g) ที่มีโอกาส 10% POE ในอีก 50 ป(รูป 7.10 ข) ผลการประเมินบงชี้วาภาคเหนือและภาคตะวันตก ของประเทศไทยตั้งอยูในพื้นที่ภัยพิบัติแผนดินไหวปาน กลาง โดยมีคา PGA สูงที่สุดประมาณ 0.27g (รูป 7.10ข) Petersen และคณะ (2007) ประเมิน PSHA ครอบคลุมพื้นที่ภูมิภาคอาเซียนแผนดินใหญรวมทั้ง ประเทศไทย โดยประยุกตใชขอมูลธรณีวิทยาแผนดินไหว
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 188 รวมกับฐานขอมูลแผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจากเครื่องมือ ตรวจวัดแผนดินไหวในการประเมินพฤติกรรมกรรมการ เกิดแผนดินไหวของแหลงกําเนิดแผนดินไหวตางๆ โดยเฉพาะพื้นที่ประเทศไทย Petersen และคณะ (2007) พิจารณารอยเลื่อนมีพลัง เชน รอยเลื่อนแมจัน และรอยเลื่อนเจดียสามองค เปนตน และประยุกตใช แบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวของ Sadigh และคณะ (1997) และนําเสนอผลการประเมิน PSHA ในรูปแบบของแผนที่แสดงการกระจายตัวเชิง พื้นที่ของคา PGA (หนวย %g) ที่มีโอกาส 2% POE และ 10% POE ในอีก 50 ป (รูป 7.11) โดยผลการประเมินบงชี้วาประเทศไทยมีโอกาส 2% POE ในอีก 50 ป ที่จะไดรับคา PGA อยูในชวง 5- 20%g (0.05-0.20g) (รูป 7.11ก) โดยพื้นที่ซึ่งมีภัยพิบัติ แผนดินไหวสูงที่สุด ไดแก ภาคเหนือและภาคตะวันตก ของประเทศไทยซึ่งมีรอยเลื่อนมีพลังวางตัวอยู สวนใน กรณีของโอกาส 10% POE ในอีก 50 ป พบวาประเทศ ไทยมีโอกาสไดรับคา PGA ประมาณ 1-5%g (0.01- 0.05g) (รูป 7.11ข) รูป 7.11. แผนที่ประเทศไทยและพื้นที่ขางเคียงแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคา PGA (หนวย %g) ที่มีโอกาส (ก) 2% POE และ (ข) 10% POE ในอีก 50 ป (Petersen และคณะ, 2007) นอกจากนี้ Pailoplee และคณะ (2008) Pailoplee และคณะ (2009a) Pailoplee และคณะ (2010b; c) และ สันติ ภัยหลบลี้ และคณะ (2553) ประเมิน PSHA โดยพิจารณาแหลงกําเนิดแผนดินไหว แบบรอยเลื่อนจํานวน 55 รอยเลื่อน (Pailoplee และ คณะ, 2009a) รวมทั้งเขตกําเนิดแผนดินไหวจํานวน 21 เขตกําเนิด (กรมทรัพยากรธรณี, 2548) และประเมิน พฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวจากขอมูลธรณีวิทยา
วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว 189 แผนดินไหวรวมกับฐานขอมูลแผนดินไหวที่ตรวจวัดได จากเครื่องมือตรวจวัดแผนดินไหว ใ น ส ว น ข อ ง แ บ บ จํ า ล อ ง ก า ร ล ด ท อ น แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหว จากการเปรียบเทียบขอมูล แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวที่มีอยูในขณะนั้นจํานวน 7 ขอมูล กับแบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือน แผนดินไหวจากงานวิจัยในอดีต Pailoplee และคณะ (2009a) และ Pailoplee และคณะ (2010b) ประยุกตใชแบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือน แผนดินไหวของ Kobayashi และคณะ (2000) เปน แบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวที่เกิด จากรอยเลื่อนตางๆ ภายในแผนเปลือกโลก (intraplate earthquake) สวนในกรณีของแผนดินไหวที่เกิดระหวาง ขอบการชนกันของแผนเปลือกโลก ( interplate earthquake) และบริเวณแผนที่มุดลงไปในชั้นเนื้อโลก (intraslab earthquake) Pailoplee และคณะ (2009a) และ Pailoplee และคณะ (2010b) ประยุกตใชแบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือน แผนดินไหวของ Petersen และคณะ (2004) เพื่อเปน แบบจําลองการลดทอนแรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวที่เกิด ตามเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตรา-อันดามัน และ นําเสนอผลการประเมิน PSHA ในรูปแบบของแผนที่ภัย พิบัติแผนดินไหวแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคา PGA (หนวย %g) ที่มีโอกาส 2% POE และ 10% POE ในอีก 50 ป (รูป 7.12; Pailoplee และคณะ, 2010b) รูป 7.12. แผนที่ประเทศไทยและพื้นที่ขางเคียงแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคา PGA (หนวย g) ที่มีโอกาส (ก) 2% POE (ข) 10% POE ในอีก 50 ป (Pailoplee และคณะ, 2010b)
บทที่ 7 การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหว วิทยาคลื่นไหวสะเทือนเชิงสถิติ 190 ผลการประเมินบงชี้วา พื้นที่ภาคเหนือและภาค ตะวันตกของประเทศไทยเปนพื้นที่ภัยพิบัติแผนดินไหว สูงที่สุด โดยหากพิจารณาที่โอกาส 2% POE และ 10% POE ในอีก 50 ป Pailoplee และคณะ (2010b) ประเมินวาภาคเหนือและภาคตะวันตกของประเทศไทยมี โอกาสไดรับคา PGA ประมาณ 0.20-0.30g และ 0.20- 0.25g ตามลําดับ ในขณะที่ภาคอื่นๆ ของประเทศไทยมี โอกาสไดรับคา PGA ประมาณ 0.05-0.10g (รูป 7.12) Palasri และ Ruangrassamee (2010) ประเมิน PSHA (รูป 7.13) โดยพิจารณาเขตกําเนิด แผนดินไหวซึ่งนําเสนอโดยกรมทรัพยากรธรณี (2548) และพิจารณาพฤติกรรมการเกิดแผนดินไหวจาก ฐานขอมูลแผนดินไหวที่ตรวจวัดไดจากเครื่องมือตรวจวัด แผนดินไหว นอกจากนี้ Palasri และ Ruangrassamee (2010) นํ า เ ส น อ ว า แ บ บ จํ า ล อ ง ก า ร ล ด ท อ น แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวของ Sadigh และคณะ (1997) เหมาะสมกับแผนดินไหวที่เกิดจากรอยเลื่อน ภายในแผนเปลือกโลกและแบบจําลองการลดทอน แรงสั่นสะเทือนแผนดินไหวของ Petersen และคณะ (2004) เหมาะสมกับเขตมุดตัวของเปลือกโลกสุมาตราอันดามัน รูป 7.13. แผนที่ประเทศไทยและพื้นที่ขางเคียงแสดงการกระจายตัวเชิงพื้นที่ของคา PGA (หนวย g) ที่มีโอกาส (ก) 2% POE (ข) 10% POE ในอีก 50 ป (Palasri และ Ruangrassamee, 2010)