ເອກະສານປະກອບການສອນ

ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ
ກມົ ສາ້ ງຄູ
ວທິ ະຍາໄລຄປູ າກເຊ

ເອກະສານປະກອບການສອນ
ສງັ ຄມົ ສກຶ ສາ 2

ສາຍຄປູ ະຖມົ ລະບົບ 12+4

ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລີ າ

2020

i

ຄາໍ ນາໍ

ອີງຕາມຄວາມຮຽກຮ້ອງຕອ້ ງການໃນຫັກສດູ ການຈັດການຮຽນ-ການສອນ ໃນວິທະຍາໄລຄປູ າກເຊ ຕາມ
ການປັບປງຸ ລະບບົ ການສ້າງຄູ ໃນສາຍຮຽນຄູປະຖົມສກຶ ສາ ລະບົບ 12+4 ປະລນິ ຍາຕີປະຖມົ ທ່ີທາງກະຊວງສຶກສາ
ທິການ ແລະ ກິລາ ກໍ່ຄືກົມສ້າງຄູ. ເພື່ີອເຮັດໃຫ້ການຮຽນ-ການສອນສອດຄ່ອງກັບລະດັບຄວາມຮູ້, ຄວາມສາມາດ
ຂອງນັກຮຽນຄູໃນໄລຍະໃໝ່. ເວົ້າລວມແມ່ນການຮຽນ-ການສອນວິຊາ ສັງຄົມສຶກສາ, ເວົ້າສະເພາະກ່ໍແມ່ນການ
ຮຽນ -ການສອນສັງຄົມສຶກສາ ໃນວິທະຍາໄລຄູປາກເຊ, ຈິ່ີງມີຄວາມຈໍາເປັນຢ່າງຍິ່ີງ. ດັ່ງນັ້ົນ, ຂ້າພະເຈົ້າໃນນາມຄູ
ສອນຈິີ່ງໄດ້ຄົ້ນຫາຂໍ້ມູນ ເພືີ່ອໃຊ້ປະກອບເຂົ້າໃສ່ການຮຽນ-ການສອນໃຫ້ໄດ້ຄວາມຮູ້ຫາກຫາຍເພືີ່ອນໍາໄປຖ່າຍ
ທອດ ແລະ ສ່ງັົ ຂມໍ້ ູນໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດບ້ ດົ ຮຽນຫາຍຂົ້ນຶ .

ສະນົັ້ນ, ຂາ້ ພະເຈ້ົາຄູຜູ້ສອນຈິີ່ງໄດ້ຄົ້ນຄວ້າຫາຕໍາຮຽນ, ຊອກຮູຕ້ າມແຫ່ງຂ້ໍມນູ , ເອກະສານຕ່າງໆ, ເພື່ີອໃຫ້
ໄດ້ມາຂໍ້ມູນ ແລະ ແຫ່ງຂ້ໍມູນ. ຖືວ່າໄດ້ໃຊ້ຄວາມພະຍາຍາມພສົມຄວນໃນການຮິບໂຮມຂໍ້ມູນເພ່ືີອປະກອບເປັນປຶ້ມ
ແບບຮຽນໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ສຶກສາສະດວກໃນການສຶກສາຮໍ່າຮຽນ, ແຕ່ຂ້າພະເຈົ້າກ່ໍບ່ໍປະສາຈາກໄດ້ຂ້ໍຂາດຕົກບົກຜ່ອງ
ເຖິງຢ່າງໃດກ່ໍຕາມ ຂ້າພະເຈົ້າເຊີ່ືອແນ່ວ່າປ້ຶມເຫົ້ັມນີ້ົຄົງຈະມີປະໂຫຍດບໍ່ຫາຍກໍ່ໜ້ອຍໃຫ້ແກ່ຄູຜູ້ສອນ ແລະ ນັກສຶກ
ສາຜູ້ຮຽນ ເພ່ີືອໃຊ້ເປັນຕໍາລາຮຽນຊົັ່ວຄາວໃນຫັກສູດສາຂາຮຽນຕ່າງໆໃນວິທະຍາໄລຄູ. ພາຍຫັງທີ່ຄູ ແລະ ນັກສຶກ
ສານໍາໄປໃຊ້ ຖ້າເຫັນບັນຫາໃດຍັງບໍ່ຄົບຖ້ວນພຽງພ ກ່ໍຂໃຫ້ບັນດາທ່ານຊ່ວຍປະກອບຂ້ໍມູນຕື່ີມກໍ່ຍິ່ີງເປັນການດີ.
ເພີ່ອື ຈະເຮດັ ໃຫ້ປຶມ້ ເຫັ້ົມນມີົ້ ຄີ ວາມໝາຍຄວາມສໍາຄນັ ແລະ ມີເນື້ົອໃນທ່ຄີ ບົ ຖ້ວນຍີ່ງິ ຂ້ນຶົ .

ຂສະແດງຄວາມຂອບໃຈມາຍງັ ບັນດາທ່ານຄູ-ອາຈານ ແລະ ນັກສຶກສາເປັນຢາ່ ງສູງ ທີ່ນໍາເອາົ ປຶ້ມເຫ້ົັມນົ້ໄີ ປ
ຖ່າຍທອດຄວາມຮູ້ ແລະ ໄປຊົມໃຊ້ເຂົ້າໃນການສຶກສາຮໍ່າຮຽນ; ພາຍຫັງໄດ້ເອົາໄປນໍາໃຊ້ຖ້າເຫັນວ່າເນືົ້ອໃນຍັງບໍ່
ທັນຄົບຖ້ວນກຂໃຫ້ທ່ານໄດປ້ ະກອບຄໍາຄດິ ຄໍາເຫັນ ກວດແກ້ຕໍາລາເຫັ້ົມນ້ົີ ເພືີ່ອໃຫ້ມັນມີເນອື້ົ ໃນສົມບູນຈົນສາໍ ເລັດ
ຜົນ ແລະ ໄດ້ນໍາໄປໃຊ້ເປັນສະບັບຊົ່ັວຄາວພາຍໃນວິທະຍາໄລຄູປາກເຊ ຫັວງຢ່າງຍິ່ີງວ່າປຶ້ມເຫັ້ົມນີົ້ຈະໃຫ້ບົດຮຽນ,
ຂ້ໍມນູ ໃນການສກຶ ສາ ທເີ່ ປັນປະໂຫຍດຫາຍໃຫ້ແກນ່ ັກສກຶ ສາ ແລະ ພາກສ່ວນທ່ີມີຄວາມສົນໃຈຈະສຶກສາ.

i

ສາລະບານ

ຄາໍ ນາໍ ..............................................................................................................................i
ສາລະບານ ........................................................................................................................ii
ພາກທີ 1 ພມູ ສີ າດກາຍະພາບ .................................................................................................. 1
ບດົ ທີ 1 ອົງປະກອບທາງກາຍະພາບຂອງປະເທດລາວ..................................................................... 1

1. ທີ່ຕັງ້ົ ແລະ ເຂດແດນ ............................................................................................. 1
2. ຮູບຮ່າງ ແລະ ເນົືອ້ ທ່ີຂອງແຜ່ນດນິ ລາວ ......................................................................... 3
ບດົ ທີ 2 ລກັ ສະນະທາງດາ້ ນພມູ ມປີ ະເທດຂອງລາວ..................................................................... 4
1. ພູມສນັ ຖານ........................................................................................................ 4
1.1 ລັກສະນະລວມຂອງພູມສນັ ຖານ...................................................................................... 4
1.2 ການປະກອບສ້າງທາງທລະນີໂດຍສັງເຂບ............................................................................ 5
2. ປະເພດພມູ ສນັ ຖານ ............................................................................................... 7
2.1 ພູ ແລະ ສາຍພູ .......................................................................................................... 7
2.2 ພູພຽງ 9
2.3 ທົງັ່ ພຽງ................................................................................................................. 10
3. ເຂດພມູ ສັນຖານຂອງລາວ.......................................................................................12
3.1 ພູມສັນຖານເຂດສາຍພຫູ ວງ......................................................................................... 12
3.2 ເຂດພູພາກຕາເວັນຕກົ ສຽ່ ງເໜືອຂອງລາວ ......................................................................... 15
3.3 ເຂດພູພຽງຕ່າງໆທາງພາກໃຕ້ ....................................................................................... 16
3.4 ທງັົ່ ພຽງລອ້ ງແມນ່ ຂອງ ............................................................................................... 16
ບດົ ທີ 3 ລກັ ສະນະພມູ ອາກາດຂອງປະເທດລາວ.......................................................................... 17
1. ລກັ ສະນະລວມຂອງພູມອາກາດ.................................................................................17
2. ລະດູການ ແລະ ກະແສລົມທ່ີພັດຜາ່ ນລາວ .....................................................................18
3. ການໄດ້ຮັບແສງຕາເວັນ ແລະ ອຸນຫະພູມ ......................................................................23
1.1 ແສງຕາເວັນ............................................................................................................ 23
1.2 ອຸນຫະພມູ ............................................................................................................. 24
4. ປະລມິ ານນາໍ ຝົນ ..................................................................................................25
5. ຄວາມແຕກຕ່າງຂອງພູມອາກາດລະຫວ່າງທ້ອງຖ່ີນຕ່າງໆຂອງປະເທດລາວ .................................. 27
ບດົ ທີ 4 ປາ່ ໄມ້ ແລະ ສດັ ຕະວະຊາດໃນລາວ ............................................................................28
1. ປະເພດປ່າໄມ້ໃນລາວ ............................................................................................28
2. ການປົກປັກຮກັ ສາປ່າໄມ້ ........................................................................................30
3. ສັດຕະວະຊາດໃນລາວ ...........................................................................................31
4. ການປກົ ປກັ ຮກັ ສາສັດປ່າ ........................................................................................32
ບດົ ທີ 5 ຊບັ ພະຍາກອນນາໍ ແລະ ແຮທ່ າດໃນລາວ ....................................................................33
1. ບດົ ບາດສາໍ ຄັນຂອງນໍາົ້ ...........................................................................................33
2. ປະເພດແຫງ່ ນໍາຕາ່ ງໆ ............................................................................................33
2.1 ນໍາຂອງ ແລະ ສາຂາຂອງນໍາຂອງ................................................................................33

ii

2.2 ນ້າໍ ທີໄ່ ຫປ່ອງໃສອ່ ່າວທະເລຂອງຫວຽດນາມ ...................................................................37
2.3 ໜອງ ແລະ ບຶງ ...................................................................................................37
2.4 ນໍາ້ ໃຕ້ດິນໃນລາວ ................................................................................................38

ບດົ ທີ 5 ຊບັ ພະຍາກອນນາໍ ແລະ ແຮທ່ າດໃນລາວ(ຕ)ໍ່ ...................................................................39

3. ຊັບພະຍາກອນບແຮ່..............................................................................................39
3.1 ບດົ ບາດສໍາຄັນຂອງຊັບພະຍາກອນບ່ແໍ ຮ່........................................................................39
3.2 ແຮທ່ າດຊະນິດຕ່າງໆ ແລະ ການແຈກຢາຍຂອງແຮທ່ າດ......................................................39
4. ການປົກປັກຮກັ ສາແຫງ່ ນາໍ ແລະ ບແ່ໍ ຮ່ .........................................................................42
4.1 ແນວການປກົ ປກັ ຮກັ ສາແຫ່ງນໍີ້່າ ................................................................................42
4.2 ແນວທາງການປົກປກັ ຮກັ ສາບ່ໍແຮ່ ..............................................................................42
ບດົ ທີ 6 ການກະສກິ າໍ ໃນປະເທດລາວ...................................................................................44
1. ລກັ ສະນະລວມຂອງການກະສກີ າໍ ໃນລາວ ......................................................................44
2. ປັດໄຈທາງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະສັງຄມົ ຕ່ໍການກະສິກາໍ .......................................................44
2.1 ປັດໄຈແນວທາງດ້ານນະໂຍບາຍ ................................................................................. 44
2.2 ປດັ ໄຈທາງດາ້ ນການລົງທຶນ ແລະ ເຕກັ ນກິ ທາງດາ້ ນວິທະຍາການ ........................................... 45
2.3 ປັດໄຈດ້ານເສດຖະກດິ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການຂອງສັງຄມົ ................................................... 45
3. ຮບູ ແບບການຜະລິດກະສິກໍາໃນລາວ ............................................................................... 46
4. ການປູກຝັງ ............................................................................................................ 47
5. ການລຽ້ງສດັ ແລະ ການປະມງົ ...................................................................................... 53
ບດົ ທີ 7 ອດຸ ສະຫະກາໍ ແລະ ຫດັ ຖະກາໍ ໃນປະເທດລາວ ................................................................. 57
1. ບັນດາຂະແໜງອຸດສະຫະກາໍ ຂອງລາວ ..........................................................................57
1.1 ອດຸ ສະຫະກໍາເບາົ ..................................................................................................57
1.2 ຂະແໜງອຸດສະຫະກໍາພະລງັ ງານ.................................................................................57
1.3 ອດຸ ສະຫະກໍາຂດຸ ຄົນ້ ແຮທ່ າດ ....................................................................................58
1.4 ອຸດສະຫະກາໍ ກົນຈກັ ..............................................................................................58
1.5 ອດຸ ສະຫະກໍາຜະລດິ ວດັ ສະດຸກ່ໍສາ້ ງ ..............................................................................58
1.6 ອຸດສະຫະກໍາເຄມີ.................................................................................................59
1.7 ອດຸ ສະຫະກໍາໄມ້ ..................................................................................................59
ບດົ ທີ 7 ອດຸ ສະຫະກາໍ ແລະ ຫດັ ຖະກາໍ ໃນປະເທດລາວ (ຕ)່ໍ ......................................................... 60
1. ບນັ ດາຂະແໜງຫດັ ຖະກາໍ ຂອງລາວ .............................................................................60
2.1 ຫັດຖະກາໍ ຕໍາ່ ແຜນ່ ..................................................................................................... 60

2.1 ຫດັ ຖະກໍາເຄອື່ີ ງປນ້ັຶ ດນິ ເຜາົ .......................................................................................... 61

2.2 ຫັດຖະກໍາຈກັ ສານດວ້ ຍໄມ້ ແລະ ຫວາຍ .......................................................................... 61

2.3 ຫັດຖະກໍາຕເີ ຫັກ ...................................................................................................... 61
ພາກທີ 2 ປະຫວດັ ສາດ ...................................................................................................... 63
ບດົ ທີ 8 ຂະບວນການຕສໍ່ ຂູ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນພວກລາ່ ເມອື ງຂນືົ້ ຝຣງັ່ .......................................... 63

1. ການປກົ ຄອງຂອງຈກັ ກະພດັ ລ່າເມືອງຂນົ້ື ຝຮັ່ງຢລູ່ າວ (ຄສ 1893-1945) ..................................63

1.1 ການປົກຄອງໄລຍະທີ 1 ( ຄສ 1893-1895 ) ...................................................................63

1.2 ການປກົ ຄອງໄລຍະທີ 2 (ຄສ 1895-1899) ...................................................................... 63

iii

1.3 ການປົກຄອງໄລຍະທີ 3 (ຄສ 1899-1941)...................................................................... 64
2. ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວ (ຄສ 1901-1945)........................................................ 65

2.1 ຂະບວນການຕໍ່ສຢູ້ ່ທູ າງພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ຂອງລາວ........................................................ 65
2.2 ຂະບວນການຕ່ໍສ້ຢູ ູ້ຢູທ່ າງພາກເໜອື ຂອງລາວ ..................................................................... 68

ບດົ ທີ 8 ຂະບວນການຕສ່ໍ ຂູ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນພວກລາ່ ເມອື ງຂນື້ົ ຝຣງັ່ (ຕ)ໍ່ ...................................... 70
3. ການຢດອໍານາດ ແລະ ປະກາດເອກະລາດຂອງປະຊາຊົນລາວໃນປີ ຄສ 1945 ................................ 70
4. ພວກລ່າເມືອງຂນ້ືົ ຝຮັງ່ ກັບການຮຸກຮານລາວຄົ້ງັ ທີ 2 (ຄສ 1945-1954).................................... 73

5. ການເຄືີອ່ ນໄຫວກ່ໍສ້າງກໍາລງັ ແລະ ເຂດທີ່ໝ້ົັນຕຕ່ໍ ້ານໃນທົັ່ວປະເທດ .......................................... 74
ບດົ ທີ 9 ຂະບວນການຕສ່ໍ ຂູ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າ ............................................ 78
1. ການຕໍສ່ ູ້ຂອງປະຊາຊນົ ລາວຕ້ານຈັກກະພດັ ອາເມລິກາ ແລະ ລກູ ມືແຕປ່ ິ (ຄສ 1955-1957 ................ 78

1.1 ການປົກປັກຮັກສາ ແລະ ກ່ໍສ້າງ 2 ແຂວງເຕົ້າໂຮມ ....................................................... 78
1.2 ການຕສ່ໍ ຂູ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວທວົັ່ 10 ແຂວງ................................................................. 80
ບດົ ທີ 9 ຂະບວນການຕສໍ່ ຂູ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າ (ຕ)ໍ່ ........................................ 82
2. ການຫັນທິດຕໍ່ສູ້ຂອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນຕ້ານຈັກກະພດັ ອາເມລິກາ ແລະ ລກູ ມື ຄສ 1959-1962 ... 82
2.1 ການຜາ່ ວງົ ປິດລ້ອມຂອງກອງພນັ ທີ 2 ວິລະຊນົ ........................................................... 82

2.2 ການແຫກຄຸກຂອງຜູ້ນາໍ ແນວລາວອິດສະຫະ............................................................... 84
2.3 ການເຊັນສນັ ຍາເຊີແນວກ່ຽວກັບລາວ ປີ 1962........................................................... 85
ບດົ ທີ 9
ຂະບວນການຕສໍ່ ຂູ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າ (ຕ)່ໍ ....................................... 87

3. ການຕສ່ໍ ູ້ຂອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນ “ສງົ ຄາມພເິ ສດ” ແລະ ສງົ ຄາມພເິ ສດ ເພ່ີມທະວີ .............................. 87

3.1 ທດິ ສະດນີ ິກສັນກັບ “ ສງົ ຄາມພເິ ສດເພີມ່ ທະວີ ” ຢູ່ລາວ ແລະ ການຕສ່ໍ ູ້ຕ້ານຄົນຂອງປະ ............ 89

3.2 ສງົ ຄາມພເິ ສດເພີ່ມທະວີ ຕາມທິດສະດນີ ກິ ສນັ ແລະ ການຕສໍ່ ູ້ຕ້ານຄືນຂອງປະຊາຊົນລາວ........... 91
ບດົ ທີ 10 ການຢດອາໍ ນາດ ແລະ ສະຖາປານາ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ....................... 95

1. ສະພາບກ່ອນການຢດອາໍ ນາດ ...................................................................................... 95
2. ການລກຸ ຮ້ົືຂນື້ົ ຢດອໍານາດການປກົ ຄອງ ........................................................................... 98
3. ການສາຖາປານາ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ.............................................99
3.1 ກອງປະຊມຸ ໃຫຍຜ່ ້ແູ ທນປະຊາຊົນທ່ົວັ ປະເທດ .................................................................99
3.2 ຄວາມໝາຍປະຫວດັ ສາດ...................................................................................... 100
ບດົ ທີ 11 ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ແຕ່ 1975 - ປດັ ຈບຸ ນັ .................................. 102
1. ລະບອບການປກົ ຄອງ........................................................................................... 102
1.1 ສະພາບ ແລະ ຈຸດພເິ ສດຂອງລາວ............................................................................. 102
1.2 ຄວາມເປັນມາ ແລະ ເນ້ອືົ ໃນຕົ້ນຕຂອງລະບອບປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ............................ 103
2. ການພດັ ທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄມົ .......................................................................... 104
3. ຜນົ ໄດ້ຮັບໃນການສ້າງສາ ພດັ ທະນາປະເທດຊາດ .......................................................... 104
4. ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງກຸມ່ ອາຊຽນຕໍກ່ ານພັດທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ ...................................... 108
1.1 ເສດຖະກດິ ...................................................................................................... 109
1.2 ດາ້ ນສງັ ຄົມ...................................................................................................... 110

ເອກະສານອາ້ ງອງີ ..................................................................................................... 111

iv

ພາກທ1ີ
ພມູ ສີ າດກາຍະພາບ

ບດົ ທີ 1
ອງົ ປະກອບທາງກາຍະພາບຂອງປະເທດລາວ

ເວລາ 2 ຊວ່ັົ ໂມງ

ຈຸດປະສົງ: ໃຫ້ນກັ ຮຽນສາມາດ
 ບອກໄດ້ທີ່ຕົັ້ງ ແລະ ຂອບເຂດຊາຍແດນຂອງປະເທດລາວ
 ເບ່ງີິ ແລະ ຊົ້ີໄດ້ຈດຸ ທ່ີຕງ້ົັ ຂອງປະເທດລາວຢູ່ໃນແຜນທີພ່ ້ອມທັງຕີລາຄາໄດເ້ ຖງິ ຈຸດພິເສດດາ້ ນທຕ່ີ ງ້ົັ

1. ທ່ີຕງົັ້ ແລະ ເຂດແດນ

ປະເທດສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວຕົັ້ງຢໃູ່ ນພາກພື້ົນອາຊຕີ າເວັຍອອກສຽ່ ງໃຕ້ (ອາຊີອາຄະ
ເນ) ແລະ ຕັົ້ງຢູ່ໃຈກາງຂອງແຫມອິນດູຈີນ ເປັນເຂດຮ້ອນຊຸ່ມມລະສຸມ. ອີງຕາມຈຸດພິກັດທາງດ້ານພູມສາດໂລກ,
ປະເທດລາວຕັົ້ງຢູ່ເຟຶ້ອງໂລກເໜືອນ ນອນໃນເຂດບົວໂມງທີ 7 ຂອງຊີກໂລກຕາເວັນອອກ. ຈຸດເໜືອສຸດແມ່ນຢູ່
ບ້ານລານຕຸຍ ເມືອງຍອດອູ (ແຂວງຜົ້ງສາລີ) ກົງກັບເສັົ້ນຂະໜານທີ 22 °30’32’’ ເໜືອ, ຈຸດໃຕ້ສຸດ ບ້ານຂ້ົີນາກ,
ເມືອງໂຂງ, ແຂວງຈໍາປາສັກ, ກົງກັບເສັ້ົນຂະໜານທີ 13° 54’ ເໜືອ, ຈຸດຕາເວັນອອກແມ່ນຢູ່ເຂດບ້ານຫັກດົ້ວ,
ເມືອງດາກຈືງ, ແຂວງ ເຊກອງກົງກັບແວງທີ 107 °38’ 21’’ ຕາເວັນອອກ, ຈຸດຕາເວັນຕກົ ແມ່ນຢູ່ເຂດບ້ານຄວນ,
ເມອື ງຕົ້ນເຜ້ິົງ, ແຂວງບ່ໍແກ້ວ ກງົ ກັບເສັນົ້ ແວງທີ 100°05’12’’ຕາເວັນອອກ.

ປະເທດລາວເປນັ ປະເທດດຽວໃນຂົງເຂດນທ້ີົ ີ່ບໍ່ມີຊາຍແດນຕດິ ຈອດກບັ ທະເລ, ດວ້ ຍທີ່ຕັົ້ງຄືດ່ັງກາ່ ວປະເທດ
ລາວຈ່ງີິ ມຊີ າຍແດນຕດິ ຈອດກບັ 5 ປະເທດຄ:ື

- ທິດເໜືອຕດິ ກບັ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາຊົນຈີນ ມຊີ ານແດນຍາວ 505 ກມ
- ທິດຕາເວັນອອກຕິດກັບສາທາລະນະລັດ ສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ, ມີຊາຍແດນຍາວ 207 ກມ,
ທິດຕາເວນັ ຕົກຕດິ ກບັ ລາຊະອານາຈກັ ໄທ, ມເີ ສົັ້ນຊາຍແດນຍາວ 1636 ກມ
- ທດິ ໃຕ້ຕດິ ກັບລາຊະອານາຈກັ ກາໍ ປເູ ຈຍ ເສ້ັົນຊາຍແດນຍາວ 435 ກມ
- ທິດຕາເວັນຕກົ ສຽງເໜືອຕິດກບັ ສັງຄມົ ນິຍມົ ສະຫະພາບມຽນມາ, ມີເສັົ້ນຊາຍແດນຍາວ 236 ກມ.

ມຮີ ບູ ຮາ່ ງຍາວຢຽດຕາມທິດຂອງເສັົນ້ ແວງ, ລວງຍາວແຕເ່ ໜືອເງິ ໃຕປ້ ະມານ 1000 ກມ, ກວາ້ ງທາງພາກ

1

ເໜອື ປະມານ 500 ກມ ກົງກັບເສົັ້ນຂະໜານທີ 20 ເໜືອ, ແຄບກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ 200 ກມ ກົງກບັ ເສົ້ນັ ຂະໜານ
ທີ 16 ເໜືອ , ຍ້ອນມີລັກສະຍາວຢຽດຕາມທິດຂອງເສັົ້ນແວງເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມແຕກຕ່າງກັນທາງດ້ານສະພາບ
ແວດລອ້ ມທາໍ ມະຊາດ. ໂດຍສະເພາະແມນ່ ພູມອາກາດ, ແມນ່ ໍາ້ ລໍາເຊ, ດິນ, ພກຶ ສາຊາດ ແລະ ສດັ .

ຖາ້ ສັງເກດຜ່ານທີ່ຕ້ົັງພູມມີສາດຂອງລາວນັ້ົນ, ຖ້າເອົານະຄອນຫວງວຽງຈັນເປັນໃຈກາງແລ້ວວັດແທກໄລຍະ
ຫ່າງຈາກວຽງຈັນໄປເຖິງຮ່າໂນ້ຍ, ພະນົມເປັນ, ຢູ້າງກຸ້ງ (ມຽນມາ), ບາງກອກກ່ໍຈະຢູ່ໃນຂອບເຂດ 500ກມ-700
ກມ, ຈາກວຽງຈັນເຖິງສິງກະໂປ, ມະນີລາ, ບຣູໄນກໍ່ຢູ່ໃນລະຫວາ່ ງ 2.000 ກມ, ດ້ວຍເຫດນັ້ົນປະເທດລາວຈ່ິີງເປັນ
ທຕີ່ ົັງ້ ຍຸດທະສາດໃນພາກພນ້ົື ອາຊອີ າຄະເນ.

ແຜນທີ1່ ແຜນທີພ່ າກພືົ້ນອາຊີອາຄະເນ

ຍອ້ ນປະເທດລາວຕງົັ້ ຢູ່ລະຫວາ່ ງກາງຂອງຫາຍປະເທດ ແລະ ມຄີ ວາມແຕກຕາ່ ງກນັ ທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ວັດ
ທະນະທາໍ , ສງັ ຄມົ ຈງ່ີິ ເປັນຂໍສ້ ະດວກ ແລະ ຂໍຫ້ ຍຸ້ງຍາກຕ່າງໆດັງ່ ນົ້:ີ

 ຂສ້ໍ ະດວກ
ການທີ່ປະເທດລາວມີ ຊາຍແດນຕິດກັບຫ າຍປະເທດມັນໄດ້ສ້າງ ເງ ືີ່ອນໄຂແກ່ການແລກປ່ຽນຮ່ວມມື

ລະຫວ່າງປະເທດເຮົາກັບເພື່ີອນບ້ານໃກ້ຄຽງໄດ້ສະດວກຂືົ້ນ ເປັນຕົ້ນແມ່ນການພົວພັນເຊີ່ງກັນ ແລະ ກັນທາງດ້ານ
ເສດຖະກິດ, ການສຶກສາ, ວັດທະນະທໍາສັງຄົມ ອັນໄດ້ສ້າງເງື່ີອນໄຂໃຫ້ແກ່ປະເທດລາວໃຫ້ສາມາດ ຕິດຕໍ່ພົວພັນ
ກັບປະເທດຕ່າງໆຢູ່ໃນໂລກເພືີ່ອແລກປ່ຽນການຄ້າ ແລະ ການຮ່ວມມືດ້ານເຕັກນິກ, ວິທະຍາສາດ, ນໍາເອົາຄວາມ
ກ້າວໜ້າທັນສະໄໝທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ ຂອງຕ່າງປະເທດເຂົ້າສ່ລູ າວໄດ້ສະດວກຂນືົ້ .

 ຂຫ້ໍ ຍຸ້ຍາກ
ການທປີ່ ະເທດລາວມີຊາຍແດນຕດິ ກບັ ຫາຍປະເທດພາໃຫ້ເກີດມີບັນຫາດາ້ ນຊາຍແດນເຊ່ິີງມຈີ ໍານວນຄນົ

2

ບ່ໍດີຈໍານວນໜືຶ່ີງ ອາໄສເຂດຊາຍແດນເປັນບ່ອນລີົ້ຊ່ອນ ແລະ ສວຍໂອກາດເຄືີ່ອນໄຫວກໍ່ກວນສັງຄົມຢູ່ຕາມເຂດ
ຊາຍແດນ ເຊນ່ັ : ປນຸູ້ , ຈ້ີົ, ຄ້າຂາຍເຖອ່ີື ນ, ຢາເສບຕິດ ແລະ ອືີ່ນໆ.

2. ຮບູ ຮາ່ ງ ແລະ ເນົືອ້ ທຂີ່ ອງແຜນ່ ດນິ ລາວ

ມີຮູບຮ່າງຍາວຢຽດຕາມທິດຂອງເສັ້ົນແວງ, ລວງຍາວແຕ່ເໜືອເຖິງໃຕ້ປະມານ 1000 ກມ, ກວ້າງທາງພາກ
ເໜືອປະມານ 500 ກມ ກົງກັບເສັົ້ນຂະໜານທີ 20 ເໜືອ, ແຄບກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ 200 ກມ ກົງກບັ ເສົັນ້ ຂະໜານ
ທີ 16 ເໜືອ, ຍ້ອນມີລັກສະຍາວຢຽດຕາມທິດຂອງເສັ້ົນແວງເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມແຕກຕ່າງກັນທາງດ້ານສະພາບ
ແວດລ້ອມທໍາມະຊາດ. ໂດຍສະເພາະແມ່ນພູາມອາກາດ, ແມນ່ ໍ້າລາໍ ເຊ, ດນິ , ພກຶ ສາຊາດ ແລະ ສັດ.

ມີເນື້ົອທີ່ 236.800 ກມ2, ຖ້າທຽບໃສ່ໃນ ອາຊີຕາເວັນອອກມີເນື້ົອທີ່ກວ້າງຂວາງ ແລະ ຍັງເປົ່າຫວ່າງຫາຍ
ເນືົ້ອທີ່ສ່ວນໃຫຍ່ຍັງບ່ໍທັນຖືກຂຸດຄົ້ນ ແລະ ນໍາໃຊ້ທືີ່ອ. ນອກຈາກພູມີປະເທດຈະສ້າງຄວາມສະດວກແລ້ວ ກ່ໍຍັງມີ
ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກບາງຢ່າງເຊັ່ນ: ບ່ໍມີຊາຍແດນຕິດຈອດກັບທະເລ, ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນການແລກປ່ຽນພົວພນັ ການ
ຄ້າກັບຕ່າງປະເທດ.

ສັງລວມແລ້ວ, ທີ່ຕັົ້ງພູມສາດຂອງປະເທດລາວເຊິ່ີງຢູ່ລະຫວ່າງກາງຂອງຫາຍປະເທດນີົ້ໄດ້ສ້າງເງື່ີອນໄຂ
ສະດວກຫາຍປະການໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາດ້ານເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມຂອງລາວ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນ ໄດ້ສ້າງຄວາມ
ສະດວກແກ່ການພົວພັນລະຫວ່າງຊາດ. ນອກຈາກນັ້ົນ, ປະເທດລາວຍັງມີເນື້ົອທີ່ກວ້າງຂວາງເມື່ີອທຽບກັບຈໍານວນ
ປະຊາກອນ ແລະ ສະພາບດ້ານທໍາມະຊາດໄດ້ປະກອບໃຫແ້ ກ່ປະເທດເຮົາມີຊັບພະຍາກອນພົື້ນດິນ ແລະ ເທິງໜ້າດິນ
ຫາຍຊະນິດທີ່ອຸດົມສົມບູນ. ບໍ່ພຽງແຕ່ທໍ່ນົັ້ນ, ປະເທດລາວຍັງເປັນປະເທດທີ່ມີສະພາບອາກາດເໝາະສົມກັບການດໍາ
ລົງຊີວິດ ແລະ ການຜະລິດຂອງປະຊາກອນລາວ. ໃນດ້ານທີ່ຕັົ້ງນົ້ີ, ນອກຈາກອໍານວຍຄວາມສະດວກແລ້ວກ່ໍຍັງມີຂໍ້
ຫຍຸ້ງຍາກບາງປະການເຊັ່ນ: ຂໍ້ຫຍຸ້ງຍາກໃນການພົວພັນແລກປ່ຽນສິນຄ້າກັບຕ່າງປະເທດ, ທັງນີ້ົກ່ໍຍ້ອນບໍ່ມີຊາຍ
ແດນຕດິ ຈອດກບັ ທະເລນັນ້ົ ເອງ.

3

ບດົ ທີ 2
ລກັ ສະນະທາງດາ້ ນພມູ ມປີ ະເທດຂອງລາວ

ເວລາ 4 ຊວົັ່ ໂມງ
ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ັກຮຽນສາມາດ:

 ສັງເກດ, ຈໍາແນກ, ອະທບິ າຍກ່ຽວກບັ ພູມສັນຖານຂອງແຕ່ລະເຂດໃນປະເທດລາວໄດ້
 ມຄີ ວາມສາມາດຕລີ າຄາໄດ້ເຖິງຄວາມສໍາຄນັ ຂອງພູມສັນຖານແຕລ່ ະປະເພດຕ່ກໍ ບັ ການດໍາລົງຊີວດິ ແລະ ຕ່ໍ
ກັບການຜະລິດຂອງປະຊາກອນລາວ.

1. ພມູ ສັນຖານ

1.1 ລກັ ສະນະລວມຂອງພມູ ສນັ ຖານ

ພູມສັນຖານຂອງປະເທດລາວມີຫາຍຮູບແບບມີພູສູງ, ມີຮ່ອມເຫວເລິກ ມີຈອມພູເນີນ, ມີພູຕໍ່າ ພູພຽງ
ແລະ ທົັ່ງພຽງສະຫັບສັບຊ້ອນກນັ ໄປຕາມທໍາມະຊາດຂອງມັນ. ພູມສນັ ຖານຂອງປະເທດລາວໄດ້ຜ່ານຂະບວນວິວັດ
ປະກອບສ້າງທາງທລະນີ ພ້ອມໆກັບການປະກອບສ້າງຂອງສາຍພູອານເປີ-ຫິມະໄລ (Alpes-Himalaya) ແລະ ໄດ້
ຖືກປ່ຽນແປງຫາຍໄລຍະຢ່າງຕໍ່ເນືີ່ອງກັນຕະຫອດມາຈົນກາຍເປັນພູມສັນຖານທີ່ສົມບູນດັ່ງປະກົດເຫັນທຸກມືົ້ນີົ້,
ລກັ ສະນະພມູ ສນັ ຖານຂອງລາວມດີ ງ່ັ ນົີ້:

 ພູມສັນຖານຂອງລາວປະກອບດ້ວຍຫາຍຮູບແບບແຕກຕ່າງກັນຄື: ພູສູງກວມເອົາ 30%, ພູພຽງ ແລະ
ພູຕໍ່າກວມເອົາ 50%, ໃນນ້ັົນ ມີທັງເຂດພູມສັນຖານຫີນປູນ (Kast) ອັນແຫມຄົມເຊ່ີິງມີຖໍ້ານ້ອຍ ແລະ ຖໍ້າໃຫຍ່ທີ່
ຖກື ສາຍນໍ້າລອດພົື້ນເຊາະຄວັດເປນັ ພູມພາບອນັ ສວຍສົດງົດງາມ ແລະ ສັນພທູ ່ີເປນັ ຄ້ົືນເພາະຖກື ນໍ້າເຊາະ. ນອກຈາກ
ນົ້ີ, ກໍ່ຍງັ ມີທົັ່ງພຽງກວມເຖິງ 20%, ເຊີ່ິງບາງບ່ອນກໍ່ເປັນທ່ົັງຫຍ້າອັນກວ້າງຂວາງ. ທງັ ໝົດນີ້ົໄດ້ສາ້ ງເປນັ ທໍາມະຊາດ
ທ່ສີ ວຍສດົ ງົດງາມ ແລະ ສາ້ ງເງີອ່ື ນໄຂແກກ່ ານພັດທະນາເສດຖະກດິ ແລະ ການທ່ອງທຽ່ ວຂອງລາວໃນອະນາຄດົ .

 ພມູ ສນັ ຖານຂອງລາວມລີ ັກສະນະຄອ້ ຍຕໍ່າລງົ ຈາກພາກເໜອື ແລະ ພາກຕາເວນັ ອອກໄປຫາພາກໃຕ້ ແລະ
ພາກຕາເວັນຕົກ. ຍ້ອນແນວນັ້ົນ, ສາຍນໍ້າສ່ວນຫາຍຈິີ່ງໄຫໄປຕາມທິດເໜືອ ແລະ ທິດຕາເວັນອອກໄປຫາທິດໃຕ້
ແລະ ທດິ ຕາເວັນຕົກ.

4

ແຜນທ່ີ1 ແຜນທພ່ີ ູມສັນຖານຂອງລາວ

1.2 ການປະກອບສາ້ ງທາງທລະນໂີ ດຍສງັ ເຂບ

ການປະກອບສ້າງທາງທລະນີຂອງລາວ ແມ່ນໜືີ່ງໃນບັນດາການປະກອບສ້າງທາງທລະນີທີ່ເກົ່ັາແກ່ຂອງ
ໂລກ ເຊິີ່ງມີການເຄືີ່ອນໄຫວປະກອບສ້າງອັນຍາວນານ ແລະ ຜ່ານຂະບວນວິວັດທີ່ເຮັດໃຫ້ພູມສັນຖານມີການ
ປ່ຽນແປງຜາ່ ນແຕ່ລະສັງກາດທລະນດີ ັງ່ ຕໍໄ່ ປນ:ີ້ົ

ກ. ໃນສງັ ກາດປະໂຣເຕໂລໂຊອກິ (Prot ́ lozo ̈que)

ເຫດການທີ່ສໍາຄັນທີ່ເກີດຂືົ້ນໃນປາງສັງກາດປະໂລເຕໂລໂຊອິກ (Protelozoque) ຫື ສັງກາດກ່ອນກໍາ
ບະຣຽງ (Precambrien) ແມ່ນການເຄືີ່ອນເໜັງຂອງຮອບວຽນອູໂຣນຽງ. ການເຄີ່ືອນເໜັງຂອງຮອບວຽນດັ່ງກ່າວ
ແມ່ນເຮັດໃຫ້ ທລະນີຂອງພື້ົນແຫມອິນດູຈີນຍົກຂືົ້ນເປັນດິນພົ້ນທະເລ. ສິ່ີງທີ່ຢັຶ້ງຢນແມ່ນຊະນິດຫີນທີ່ມີອາຍຸ
ສັງກາດປະໂລເຕໂລໂຊອິກທີ່ພົບເຫັນໃນປະເທດລາວ ແລະ ສ່ວນຫາຍແມ່ນຫີນທີ່ເກີດຂື້ົນພ້ອມໆກັບຫີນແປຮູບ
ແລະ ຫນີ ມາກມາເຊັ່ນ: ກະໂຣຮິດ, ອໍາຟໂີ ບລດິ , ຫີນກຣານິດ ແລະ ຫີນອືີ່ນໆ. ດງັ່ ນ້ັນົ , ຈງິ່ີ ຢງຶ້ັ ຢນວ່າປະຫວດັ ທລະນີ

ຂອງລາວໃນສັງກາດນ້ແົີ ມນ່ ໄດ້ຮບັ ການພັບຫຍ້ໍ ແລະ ພນົ້ື ທລະນຖີ ກື ຍົກຂນືົ້ ເປນັ ດິນພ້ົນທະເລ.
ຂ. ສງັ ກາດປາເລໂອໂຊອກິ ( Pal ́ ozo ̈que - 600 - 200 M )
 ໄລຍະຕນົ້ ຂອງສງັ ກາດ:
ເຫດການທາງທລະນີທີ່ສໍາຄັນໃນໄລຍະຕົ້ນສັງກາດນີ້ົ ແມ່ນການເຄືີ່ອນເໜັງຂອງຮອບວຽນກາເລ

ໂດນຽງ (Cal ́donien). ຜົນກະທົບກະທົບຈາກການເຄື່ີອນເໜັງດັ່ງກ່າວນີົ້ໄດ້ເຮັດໃຫ້ໄດ້ເຮັດໃຫ້ພືົ້ນທລະນີ
ດັ່ງກ່າວນີົ້ຄ່ອຍໆຫຸບລົງ ແລະ ໜ້າດິນຖືກກັດຫ້ຽນໂດຍທົ່ັວໄປ. ຍ້ອນແນວນັ້ົນຈິ່ີງເຮັດໃຫ້ແຜ່ນດິນເຫົ່ັານີົ້ຖືກນໍ້າ

5

ທະເລໄຫເຂົ້າຖ້ວມ ເຊັ່ນ: ສາຍພູເຂດລ້ອງນໍ້າຊໍາ, ເຂດຊຽງຂວາງ, ເຂດລ້ອງນໍ້າອູ, ເຂດລ້ອງນໍ້າທາ ແລະ ເຂດລ້ອງ
ແມ່ນໍ້າຂອງໃນແຂວງໄຊຍະບູລີ, ຊະນິດຫີນທີ່ມີອາຍຸຢູ່ໃນໄລຍະຕົ້ນຂອງສັງກາດປາເລໂອໂຊອິກສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນ
ຫີນຕະກອນ ເຊັ່ນ: ຫີນຊາຍ, ຫີນກະດານ, ເປັນຕົ້ນ. ໃນໄລຍະນີ້ົພືົ້ນທລະນີຂອງປະເທດລາວແມ່ນຢູ່ໃນຄວາມ
ສະຫງ ົບ.

 ໃນໄລຍະທາ້ ຍຂອງສງັ ກາດປາເລໂອໂຊອກິ
ໃນໄລຍະທ້າຍຂອງສັງກາດປາເລໂອໂຊອິກ ໂດຍສະເພາະແມ່ນແມ່ນແຕ່ຍຸກເດໂວນຽງ (Devonien)

ຫາຍຸກກາກໂບນີແຟ (Carbonifere), ພື້ົນທລະນີຂອງເຂດອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ມີການຍຸກຂື້ົນ ແລະ ຍຸບລົງ
ແບບຊ້າໆເຊ່ີງບ່ໍໄດ້ເຮດັ ໃຫ້ໜ້າດິນປ່ຽນແປງຫາຍ. ສະນ້ັົນ, ນໍ້າທະເລຈີ່ິງສຶບຕໍ່ຖ້ວມແຫ່ງຕ່າງໆທີ່ມັນເຄີຍຖອຍອອກ
ໃນຕອນຕົ້ນຂອງສັງກາດ, ພາກສ່ວນດິນທີ່ພົ້ນນໍ້າຍັງຖືກເຊາະຫ້ຽນອັນພາໃຫ້ເກີດມີຫີນຕະກອນຫາຍຊະນິດເຊິ່ີງ
ຕນ້ົ ຕແມ່ນຫີນປນູ ແລະ ດນິ ໜຽວ. ສ່ີິງທຢີ່ ຶ້ັງຢນໃນສັງກາດນົ້ແີ ມນ່ ຫີນຕະກອນ ແລະ ດນິ ໜຽວ.

ມາໃນຍກຸ ຂອງ ກາກໂບນີແຟໄດ້ມີເຫດການທີ່ສໍາຄັນເກີດຂ້ືນົ ນົັ້ນໄດ້ແກ່ການເຄີ່ືອນເໜັງຂອງຮອບວຽນ
ແຮກຊີນຽງ (Hercynien). ການເຄືີ່ອນເໜັງນີົ້ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຊັ້ົນດິນຕ່າໆໃນເຂດອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ຍົກຂື້ົນ,
ນາໍ້ ທະເລໄດ້ຖອຍອອກຈາກປະເທດລາວ. ຕໍ່ມາບນັ ດາຊ້ັົນຫີນຕະກອນທຖີ່ ືກຍົກຂນ້ົື ນ້ົັນກ່ໍຖກື ກດັ ຫ້ຽນ ແລວ້ ສ່ວນທ່ີ
ເຫືອກໍ່ໄດ້ກາຍມາເປັນພືົ້ນພະລານຫີນຊຶ່ີງມີຊືີ່ວ່າພື້ົນພະລານອິນໂດຊີເນຍ (Indosinias) ຫື ພື້ົນພະລານອິນໂດຈີນ
ນົ້ນັ ເອງ.

ຄ. ສງັ ກາດເມໂຊໂຊອກິ : ( M ́ sozo ̈que - 200 -70 M )
ໃນຍຸກຕະຣີອາດ (Trias) ເຫດການທີ່ສໍາຄັນທີ່ເກີດຂືົ້ນແມ່ນການເຄືີ່ອນເໜັງຂອງຮອບວຽນອິນໂດເຊ

ເນຍເຊິີ່ງແມ່ນການເຄື່ີອນເໜັງຂອງພືົ້ນທລະນີໃນເຂດແຫມອິນດູຈີນໂດຍສະເພາະ. ການເຄີື່ອນເໜັງຂອງຮອບວຽນ
ນ້ມົີ ີຄວາມຮຸນແຮງຢພູ່ າກເໜືອ ເກດີ ມີການພັບຫຍໍ້ ແລະ ພນື້ົ ດນິ ຍກົ ຂນົື້ ສູງ.

ສ່ວນຢູ່ທາງພາກໃຕ້, ການເຄືີ່ອນເໜັງແມ່ນບ່ໍຮຸນແຮງພຽງແຕ່ເຮັດໃຫ້ຮອຍແຕກເລືີ່ອນເກົັ່າປ່ຽນແປງ
ແລະ ໜ້າດິນປ່ຽນໄປທາງຕາເວັນຕົກເລັກນ້ອຍ. ໃນໄລຍະການເຄືີ່ອນເໜັງນີ້ົໄດ້ມີການພົ່ັນມາກມາອອກສູ່ໜ້າດິນ
ເຊັນ່ : ເຂດນ້ໍາມ້າ, ເຂດນໍ້າຊາໍ , ເຂດພຫູ ວດ, ເຂດພູພຽງເມືອງພວນ, ເຂດນໍາ້ ແບງ ແລະ ເຂດພາກໃຕ້.

ໃນຍຸກຊູຣາຊິກ (Jurassique) ສະພາບພືົ້ນທີ່ທລະນີຢູ່ໃນຄວາມສະຫງົບ, ນໍ້າທະເລໄຫເຂົ້າຖ້ວມຫາຍ
ແຫ່ງ, ສະພາບອາກາດແຫງ້ ແລ້ງ ແລະ ມີການສະສມົ ເກອື ເປນັ ຈໍານວນຫວງຫາຍ.

ໃນຍຸກກະເຣຕາເຊ (Cr ́tac ́), ມີເຫດການດ້ານທລະນີທີ່ສໍາຄັນ, ນັົ້ນໄດ້ແກ່ການເຄື່ີອນເໜັງປະກອບ
ຂອງສາຍພູອງັ ເດີ (Andes), ເຊີ່ິງໄດ້ສົ່ັງຜົນສະທ້ອນໃຫ້ມີການພບັ ຫຍໍ້ຂອງຊົັ້ນຫີນຕ່າງໆຢໃູ່ ນລາວ ແລະ ມີການພັົ່ນ
ມາກມາຂນ້ືົ ໃນເຂດຕ່າງໆຂອງລາວ.

ງ. ໃນສງັ ກາດເຊໂນໂຊອກິ ( C ́ nozo ̈que -70 -1 ແມດັ )

ເຫດການສໍາຄັນທີ່ເກີດຂືົ້ນໃນສັງກາດທີ III ແມ່ນການເໜັງຂອງຮອບວຽນຫິມະໄລເຊີ່ງເປັນການ
ເຄ່ີືອນເໜັງທີ່ຮຸນແຮງ ແລະ ແກ່ຍາວຕະຫອດສງັ ກາດນ້ົີ. ເຮດັ ໃຫ້ແຜ່ນດິພາກຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຂອງລາວສູງຂ້ືົນ,
ເຮັດໃຫ້ມີຮອຍແຕກແຫງເກີດຂືົ້ນໃນແຫ່ງຕ່າງໆ ແລະ ມີການພົັ່ນມາກມາຢູ່ເຂດຊຽງຂວາງ, ຫ້ວຍຊາຍ, ຄໍາມ່ວນ
(ເຂດນ້າໍ ເທີນ) ແລະ ເດັ່ນກວາ່ ໝ່ແູ ມ່ນເຂດພພູ ຽງບລະເວນ.

6

ຈ. ສງັ ກາດທີ IV ( -1 M )

ໃນໄລຍະຕນ້ົ ຂອງສງັ ກາດທີ IV ແຜນ່ ດິນຢູ່ໃນຄວາມສະຫງົບ ມກີ ານເຊາະຫ້ຽນຂອງໜາ້ ດນິ ໃນທົັ່ວທຸກ
ເຂດຂອງລາວ. ໃນໄລຍະກ່ອນໜ້ານີົ້ປະມານ 25 ລ້ານປີ, ການເຄືີ່ອນເໜັງທາງທລະນີທີ່ມີຊື່ີວ່າ “ ການເຄືີ່ອນເໜັງ

ເຕັກໂຕນິກໃໝ່ ” ໄດ້ເກີດຂືົ້ນໃນຫາຍແຫ່ງ, ໂດຍສະເພາະຢູ່ທາງພາກເໜືອແຜ່ນດິນຫາຍແຫ່ງໄດ້ຖືກຍົກຂື້ົນ ແລະ
ຖືກ ຫາຍແຫ່ງກ່ໍຖືກຍຸບລົງ, ມີການພົັ່ນມາກມາແຕ່ບ່ໍຮຸນແຮງເທົ່ັາກັບການພົັ່ນໃນສັງກາດທີ III. ການເຄືີ່ອນເໜັງ
ເຕັກໂຕນິກໃໝ່ໄດ້ເຮັດໃຫ້ແຜ່ນດິນລາວເຊີ່ິງຖືກກດັ ຫ້ຽນໃນໄລຍະຕົ້ນຂອງສັງກາດທີ IV ນັົ້ນ, ໄດ້ກັບມາໜຸ່ມຄືນ
ອກີ ອັນໄດ້ເຮໃັ ຫ້ພູມສັນຖານຂອງປະເຂດພູພຽງພາກໃຕ້ຂອງປະເທດລາວມີລກັ ສະນະຮູບຮ່າງຄກື ບັ ທກຸ ວນັ ນີົ້.

ສັງລວມແລວ້ , ການເຄືີ່ອນເໜັງ ແລະ ການຢູ່ສະຫງບົ ຂອງພ້ົນື ທລະນໂີ ດຍຜາ່ ນຫາຍສັງກາດເຊ່ີິງເປນັ ເວລາ
ນານຫາຍຮ້ອຍລ້ານປີ ໄດ້ສົັ່ງຜົນໃຫ້ພື້ົນທລະນີຂອງລາວຖືກປະກອບສ້າງຂື້ົນ ແລະ ແບ່ງອອກເປັນ 3 ເຂດໃຫຍ່ຄື:
ເຂດພື້ົນພະລານອິນດູຈີນເຊິ່ີງປັດຈຸບັນນີົ້ເປັນເຂດພືົ້ນພຽງທີ່ແໜ້ນແກ່ນໂດຍກວມເອົາເຂດທົ່ັງພຽງ ຂອງລາວ,ໄທ,
ກໍາປູເຈຍ, ເຂດພູພຽງພາກໃຕ້ຂອງລາວ ແລະ ພູກອນຕູມ (ຫວຽດນາມ). ປັດຈຸບັນເຂດດັ່ງກ່າວຖືວ່າເປັນເຂດທ່ີ
ສະຫງົບ ແລະ ແໜ້ນໜາກວາ່ ໝ.ູ່

- ເຂດລະບົບພັບຫຍ້ໍຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອເຊິ່ີງແມ່ນເຂດພູຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ເຂດຊຽງແສນ, ເຂດນໍ້າທາ,
ເຂດນໍາ້ ແບງ, ເຂດນໍ້າອູ ແລະ ເຂດພແູ ດນດິນ.

- ເຂດລະບບົ ພັບຫຍໍ້ (ພັບກີບ) ຕາເວນັ ອອກສຽ່ ງເໜອື ເຊງ່ີິ ເປນັ ເຂດພູຜາຢູ່ດາ້ ນຕາເວນັ ອອກສຽ່ ງເໜືອ

ຂອງລາວເປນັ ຕົນ້ ແມນ່ ຢ່ເູ ຂດຊໍາເໜືອ, ພູຫວດ, ສາຍພູຫວງ, ຊຽງຂວາງ, ນໍາ້ ກະດງິ , ນ້ໍາເທນີ ແລະ ເຂດນໍາ້ ຫີນບູນ.

ພື້ົນທລະນີຂອງລາວປະກອບດ້ວຍຫີນ ແລະ ແຮ່ຕ່າງໆເຊິ່ີງຊັບຊ້ອນແລະ ຈັດວາງຢູ່ໃນແຕ່ລະເຂດ ,
ເປັນຕົ້ນແມ່ນຫີນຊາຍ, ຫີນລີໂອລິດ, ຫີນກະດານ, ຫີນກຣານິດ, ຫີນບຣາຊານ, ຫີນປູນ. ນອກຈາກຫີນເຫົັ່ານ້ີົ
ແລວ້ ຍງັ ມແີ ຮ່ທາດຫາຍຊະນດິ ເຊ່ິີງຈດັ ວາງຢທູ່ ົັ່ວທກຸ ບອ່ ນໃນປະເທດລາວ.

2. ປະເພດພມູ ສນັ ຖານ

ລກັ ສະນະພມູ ສນັ ຖານມີລັກສະນະແຕກຕ່າງກນັ ລະຫວ່າງພາກເໜອື ແລະ ພາກໃຕ້ ປະເພດພູມສັນຖານມີ 3

ປະເພດຄື: ພູ ແລະ ສາຍພູ, ພພູ ຽງ ແລະ ທັ່ງົ ພຽງ.

2.1 ພູ ແລະ ສາຍພູ

ບັນດາການເຄຶີ່ອນເໜັງທາງເຕັກໂຕນິກ ມີລະດັບຄວາມຮຸນແຮງແຕກຕ່າງກັນຢູ່ໃນແຕ່ລະເຂດ ແລະ ໄດ້
ປະກອບສ້າງທລະນີສັນຖານທີ່ບ່ໍສະໝໍ່າສະເໝີກັນ. ລັກສະນະນັ້ົນມັນສະແດງອອກໃນ ການຫຸດລືີ່ນກັນທາງດ້ານ
ຄວາມສູງລະຫວາ່ ງເຂດຕ່າງໆໃນທງັ່ົ ປະເທດ.

ພູມສັນຖານປະເພດພູ ແລະ ສາຍພູຢູ່ປະເທດລາວແບ່ງອອກເປັນ 3 ເຂດໃຫຍ່ ຄື: ເຂດສາຍພູຫວງ, ເຂດ
ພູພຽງພາກຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອ ແລະ ເຂດພູພາກໃຕ້. ໂດຍນັບລວມທັງພູພຽງ ແລະ ພູສູງ, ພູມສັນຖານສູງຂອງ
ລາວກວມເຖງິ 80% ຂອງເນົືອ້ ທີ່ທົ່ັວປະເທດ. ໃນນົ້ັນ 30% ແມ່ນພທູ ີ່ມຈີ ອມສູງກວ່າ 1000 ແມັດ ເຊິ່ີງສ່ວນຫາຍ
ເຕົ້າໂຮມກັນຢູ່ທາງພາກເໜືອ(ແຕ່ເສັົ້ນຂະໜານທີ 18° 20’ ເໜືອຂື້ົນໄປ) ແລະ ຢູ່ທາງພາກຕາເວັນອອກຂອງ
ປະເທດ. ໃນເຂດພມູ ສັນຖານດັງ່ ກາ່ ວນ້ົີ ມພີ ສູ ງູ ຢູ່ຫາຍໜ່ວຍ ເຊັ່ນ: ພເູ ບຍ້ , ພຊູ າວ, ພຊູ າຍໄຫແລ້ງ...ເປນັ ຕົນ້ .

7

ປະເທດລາວມີພູຫາຍສາຍທີ່ຍາວ ແລະ ກວ້າງ ເຊັ່ນ: ສາຍພູຫວງເຊິ່ີງແກ່ຍາວຕັ້ົງແຕ່ຊາຍແດນລາວ -
ຫວຽດນາມທີ່ແຂວງຫົວພັນຈົນເຖິງພູພຽງນາກາຍ. ສາຍພູແດນດິນເຊິ່ີງເປັນສ່ວນໜຶ່ີງຂອງຊາຍແດນຜົ້ງສາລີກັບ
ປະເທດຫວຽດນາມກ່ໍເປັນສາຍພູທີ່ຍາວ ແລະ ກວ້າງຢູ່ພສົມຄວນ. ນອກຈາກນີົ້, ສາຍພູອືີ່ນໆ ເຊັ່ນ ສາຍພູເບ້ຍ,
ສາຍພເູ ຂົາຄວາຍກເໍ່ ປັນພທູ ສີ່ ງູ ຊັນຕາມທດິ ຕາເວນັ ຕົກສຽ່ ງເໜອື ຫາທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ.້

ຊພີື່ ູ ທຕີ່ ງັົ້ ຢແູ່ ຂວງ Name Provincewhere ລະດບັ ສງູ (ມ)
beinglocateed
ພູເບຍ້ ຊຽງຂວາງ Phu Bia Xiengkhuang 2.820
ພຊູ າຍໄຫແລ້ງ ຊຽງຂວາງ Phu Xaylayleng Xiengkhuang 2.711
ຊຽງຂວາງ Xiengkhuang 2.690
ພູຊາວ ຊຽງຂວາງ Phu Xao Xiengkhuang 2.620
ພສູ າມສຸມ ເຊກອງ Phu Xamxum 2.500
ພອູ າທວດ ຫົວພັນ Phu Athuat Sekong 2.452
ຄໍາມ່ວນ Huaphan 2.286
ພູຫວດ ອັດຕະປ Phu Huat Khammuane 2.259
ພຮູ າວກ ຫວງພະບາງ Phu Haoko Attapu 2.257
ພງູ ອກໄນ ອັດຕະປ Phu Ngornay Luangprabang 2.251
ພູເລີຍ ວຽງຈນັ Attapu 2.218
ພງູ ອກປາ່ ນ ຊຽງຂວາງ Phu Leui Vientiane 2.218
ພູສານສາດ Phu Ngorpane Xiengkhuang 2.099
ພູສັນ ນໍາ້ ທາ Luangnamtha 2.079
ພໄູ ດເຈຍກງຸ ຫວງພະບາງ Phu Sansad Luangprabang 2.079
ພເູ ລ່າັົ ປີ Phu sane Huaphan 2.007
ພປູ ານ ຫວົ ພນັ Sayaboury 1.972
ພູະເຂາ້ົ ໝ້ຽງ ໄຊຍະບລູ ີ Phu Daichiakung Luangprabang 1.937
ພູສັນຈັນຕາ ຫວງພະບາງ Phu Laopy Oudomxay 1.870
ພນູ າແມວ ອຸດມົ ໄຊ Phu pane Luangprabang 1.761
ພຜູ າຂາວ ຫວງພະບາງ Xiengkhuang
ພູເລບັ ຊຽງຂວາງ Phu Khaomieng
Phu Sanchanta

Phu Nameo
Phu Phakao

Phu Leb

8

ພູສັງ ວຽງຈນັ Phu Sang Vientiane 1.666
ພູຈາປເູ ຕົາ ຫວງນາໍ້ ທາ Phu Chaputao Luangnamtha 1.588
ພເູ ທວະດາ ຈາໍ ປາສກັ Phu Thavada 1.248
ພປູ າສກັ ຈາໍ ປາສັກ Chanpasak 1.416
ພູຫອມຈນັ ຊຽງຂວາງ Phu Pasak Chanpasak 2.038
ພເູ ຂົາຄວາຍ Phu Homchanh Xiengkhuang 1.026
ພດູ ອຍຈີ ວຽງຈັນ Phu Khaokhuai Vientiane 1.842
ຜງ້ົ ສາລີ Phongsaly
Phu Doychy

ຕາຕະລາງ 1 ພທູ ມ່ີ ລີ ະດບັ ສງູ ໃນລາວ

2.2 ພພູ ຽງ

ປະເທດລາວມີພູພຽງຫາຍແຫ່ງທີ່ຢັງຢາຍແຕ່ເໜືອເຖິງໃຕ້. ພູພຽງໃນປະເທດລາວມີລະດັບສູງແຕ່ 200
ມ-1.000 ມ ແລະ ກວມເນື້ົອທີ່ປະມານ 50% ຂອງພູມສັນຖານທັງໝົດ. ໂດຍສ່ວຍໃຫຍ່ນັົ້ນມັນເຕົ້າໂຮມຢູ່ທາງ

ພາກໃຕເ້ ຊິງ່ີ ຢູ່ໃນເຂດນີມ້ົ ີພພູ ຽງສາໍ ຄັນຄື: ພູພຽງບລະເວນ, ພພູ ຽງກະເສັງ, ພພູ ຽງຕາໂອ້ຍ...

ສ່ວນຢູ່ພາກອືີ່ນໆກມີພູພຽງສໍາຄັນຢູ່ຈໍານວນໜຶ່ີງ ເຊັ່ນ ຢູ່ພາກກາງ ມີພູພຽງນາກາຍ, ພາກເໜືອມີພູພຽງ
ເມືອງພວນ ແລະ ພາກຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜອື ມີພູພຽງເມືອງສງິ . ໃນບັນດາພູພຽງທ່ີມີຢູ່ທັງໝົດໃນປະເທດລາວພູພຽງ
ທີກ່ ວາ້ ງໃຫຍ່ ແລະ ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ກມພີ ູພຽງເມືອງພວນ, ພູພຽງນາກາຍ ແລະ ພູພຽງບລະເວນ.

 ພພູ ຽງເມອື ງພວນ

ພູພຽງເມືອງພວນມີເນືົ້ອທີ່ກວ້າງປະມານ 2.000 ກມ2, ເປັນພູພຽງຮູບສາມລ່ຽງເຊິີ່ງມີລວງພືົ້ນເລີ່ມແຕ່ພູ
ໝ້ຽງ (2.455 ມ) ຫາພູຊາວ (2.590 ມ) ເຊິີ່ງຕັົ້ງຢູ່ທິດໃຕ້ຂອງພູພຽງນີ້ົເອງ. ທາງທິດເໜືອພູພຽງນີ້ົຕິດກັບເຂດພູ
ເລີຍ, ທາງທິດຕາເວັນອອກຕິດກັບເຂດຫຸບບ້ານບານ ແລະ ທາງທິດຕາເວັນຕົກແມ່ນເຂດແບ່ງນໍ້າລະຫວ່າງອ່າງນໍ້າ
ເຊອື ງຢູ່ທາງພາກເໜືອກັບອາ່ ງນ້າໍ ລກີ ຫານ້າໍ ງືີ່ມຢ່ທູ າງທິດໃຕ.້

ພູພຽງເມືອງພວນມີລະດັບສູງສະເລ່ຍປະມານ 1.200 ມ, ເປັນພູພຽງເຊາະລ້າງທີ່ເກົ່ັາແກ່ທີ່ປະກອບ
ສ້າງຂືົ້ນໃນຍຸກມີໂອແຊນຕອນປາຍ. ພູພຽງເມືອງພວນປະກອບດ້ວຍຫີນຊາສີແດງ ແລະ ຫີນກະດານປົນດິນໜຽວ.
ຜິວໜ້າຂອງພູພຽງນີົ້ມີລັກສະນະເປັນຄືົ້ນ, ສະເພາະເຂດພາກກາງ (ທົ່ັງໄຫຫີນ) ມີລັກສະນະຮາບພຽງຍ້ອນຖືກປົກ
ຫຸ້ມດ້ວຍຫີນຕະກອນຂອງສັງກາດທີ IV. ເຂດຫ ຸບບ້ານບານຢູ່ທາງຕາເວັນອອກຂອງເຂດນີົ້ເປັນເຂດ
ທົັ່ງພຽງຕະກອນໃນສະໄໝມີໂອແຊນ. ພູພຽງເມືອງພວນເປັນຕົ້ນກໍາເນີດຂອງສາຍນໍ້າຫາຍສາຍ ເຊັ່ນ ນໍ້າງື່ີມ, ນໍ້າ
ມັດ, ນໍ້າເນີນ, ນໍ້າໂມ້, ນໍ້າຊໍາ, ນໍ້າງຽບ... ທີ່ໄຫສູ່ແມ່ນໍ້າຂອງ ແລະ ໄຫລົງສູ່ທະເລຫວຽດນາມ. ພູພຽງເມືອງພວນ
ເປັນເຂດທີ່ມີທົ່ັງຫຍ້າກວ້າງຂວາງ ແລະ ເປັນເຂດທີ່ມີປ່າໄມ້ໃບເຂັມ. ໃນລະດູໜາວ, ເຂດດັ່ງກ່າວມີອຸຫະພູມຕໍ່າ
ຫາຍ ແລະ ຂາດເຂນີ ນໍາ້ ອັນໄດສ້ ້າງຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃຫແ້ ກ່ການດໍາລົງຊີວດິ ປະຈໍາວັນ ແລະ ການຜະລິດກະສິກໍາຂອງ
ປະຊາຊນົ ຢູໃ່ ນເຂດນ້ົີ.

9

 ພພູ ຽງນາກາຍ

ພູພຽງນາກາຍແມ່ນພູພຽງຫີນປູນເຊິີ່ງມີຄວາມສູງລະຫວ່າງ 600 ຫາ 800 ມ ແລະ ເປັນພູພຽງກວ້າງເຊິີ່ງ
ພາກສ່ວນໃຫຍ່ໄດ້ກວມເອົາເຂດນໍ້າກະດິງ ແລະ ເນັ່ງຂະໜານກັບສາຍພູຫວງໂດຍມີລັກສະນະກວ້າງອອກຢູ່ທາງ
ສ່ວນເທິງຂອງນໍ້າກະດິງ (ພາກຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອ) ແລວ້ຄ່ອຍໆແຄບເຂົ້າໂດຍລຽບຕາມສອງຝັ່ົງຂອງລ້ອງນໍ້ານີົ້
(ພາກຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້). ພົື້ນທີ່ທົັ່ວໄປຂອງພູພຽງນາກາຍເປັນພູມສັນຖານກາກສະເຕີທີ່ປະກອບດ້ວຍຫນີ ຊາຍປົນ
ຫີກະດານໃນສັງກາດເມໂຊໂຊອິກທີ່ຊັບຊ້ອນກັນເປັນຊັ້ົນຮາບພຽງ ຫື ຫງຽ່ງໜ້ອຍໜືີ່ງ. ຢູ່ເທິງພູພຽງນີົ້ມີຖໍ້າ, ມີໜ
ອງນໍ້າໃສ, ມີສາຍນາໍ້ ລອດຢ່ຫູ າຍບອ່ ນ. ພພູ ຽງນາກາຍເປນັ ເຂດທີມ່ ໂີ ຄກມປີ ່າ ແລະ ທົັ່ງຫຍ້າອນັ ກວາ້ ງຂວາງ.

 ພພູ ຽງບລະເວນ
ພູພຽງບລະເວນຕັ້ົງຢູ່ທາງທິດຕາເວັນຕົກຂອງພູພຽງຕາໂອ້ຍ, ທິດເໜືອຕິດກັບທົັ່ງພຽງລ້ອງນໍ້ າເຊໂດນ,

ທິດຕາເວັນອອກກັບທິດໃຕ້ຕິດກັບລ້ອງນໍ້າເຊກອງ, ທິດຕາເວັນຕົກຕິດກັບລ້ອງແມ່ນໍ້າຂອງ. ພູພຽງບລະເວນເປັນພູ
ພຽງທມ່ີ ເີ ນ້ອົື ທີກ່ ້ວາງຂວາງ ແລະ ມີລະດບັ ສງູ ສະເລຍ່ 1.000 ມ.

 ພພູ ຽງກະລມຶ
ພູພຽງກະລຶມເປັນພູພຽງທີ່ມີລະດັບສູງສະເລ່ຍຕໍ່າກວ່າ 500 ມ, ບ່ໍມີຈອມສູງກາຍ 1000 ມ, ພູມ

ສັນຖານຄ່ອຍໆຕໍ່າລົງຈາກດ້ານຕາເວັນອອກ ລົງສູ່ທົ່ັງພຽງລ້ອງແມ່ນໍ້າຂອງຢູ່ທາງດ້ານຕາເວັນຕົກ. ພູພຽງກະລຶມ
ປະກອບດວ້ ຍດນິ ຫີນຊາຍສແີ ດງ, ດິນໜຽວ ແລະ ມສີ ່ວນໜື່ີງເປັນດິນແດງຂອງພູໄຟເຊີງ່ິ ມຄີ ວາມເໝາະສົມໃນການ
ປກູ ພດື ອດຸ ສະຫະກໍາຫາຍຊະນດິ .

 ພພູ ຽງຕະໂອຍ

ພູພຽງຕາໂອຍຕັ້ົງຢູ່ລະຫວ່າງກາງພູພຽງກະລຶມທາງພາກເໜືອ, ລ້ອງນໍ້າເຊກອງທາງພາກຕາເວັນອອກ
ແລະ ພາກໃຕ້ ແລະ ລ້ອງນ້ໍເຊໂດນທາງພາກຕາເວັນຕົກ. ພູພຽງຕະໂອຍມີລະດັບສູງສະເລ່ຍແຕ່ 800 ມ-1.000 ມ,
ໂດຍມີພູບາງໜ່ວຍທີ່ມີຈອມສູງກວ່າ 1.000 ມ. ພູພຽງດັ່ງກ່າວນີ້ົເຊິ່ີງປະກອບດ້ວຍຫີນຊາຍ ແລະ ຫີນກະດານຍົກ
ຊູຣາຊິກມລີ ັກສະນະຄອ້ ຍງຽ່ງໄປທາງທັົ່ງພຽງສະຫວັນນະເຂດ. ສວ່ ນແຄມພພູ ຽງທາງພາກຕາເວັນອອກສຽ່ ງໃຕນ້ ັົນ້ ມີ
ລກັ ສະນະຄ້ອຍຊນັ ລງົ ໄປຫາເຊກອງ.

 ພພູ ຽງກະເສງັ

ພູພຽງກະເສັງຕັົ້ງຢູ່ດ້ານຕາເວັນອອກຂອງພູພຽງບລະເວນ ຢູ່ລະຫວ່າງກາງເຊກອງ ແລະ ເຊກະໝານ,
ເປັນພູພຽງທ່ີມີພູມສັນຖານສູງກວ່າ 1.000 ມ. ຢູ່ທາງດ້ານເໜືອ ແລະ ຕາເວັນອອກຂອງພູພຽງນ້ີົມີພູທີ່ສູງຊັນຫາຍ
ເຊັ່ນ ພູອາທວດ (2.500 ມ) ທີ່ຢູ່ທາງທິດຕາເວັນອອກລະຫວ່າງຊາຍແດນລາວ-ຫວຽດນາມ. ມີສາຍນໍ້າຫລາຍສາຍ
ທີ່ໄຫອອກຈາກພູພຽງນີົ້ ແລວ້ ປ່ອງໃສ່ເຊກອງ ແລະ ເຊກະໝານເຊ່ິີງຂົ້ັນກັນລະຫວ່າງພູພຽງກະເສັງຢູ່ທາງເໜືອ ແລະ
ພູພຽງລະແວຢູ່ທາງໃຕ້.

ນອກຈາກ ພູພຽງທກ່ີ າ່ ວມາແລວ້ , ປະເທດລາວກໍ່ຍັງມີພູພຽງນອ້ ຍອີກຫາຍແຫ່ງ ເຊັ່ນ ພູພຽງເມືອງສິງ, ພູ

ພຽງຊຽງແສນ, ພູພຽງໜອງຄາ້ ງ, ພພູ ຽງລະແວ...

2.3 ທງັ່ົ ພຽງ

ຖ້າທຽບກັບພູມສັນຖານປະເພດອືີ່ນໆແລ້ວເຫັນວ່າຢູ່ປະເທດລາວມີທົັ່ງພຽງບ່ໍຫາຍຄື ກວມເອົາປະມານ
20% ເທົັ່ານ້ັົນ. ທົ່ັງພຽງຂອງລາວສ່ວນຫາຍເຕົ້າໂຮມຢູ່ຕາມແຄມແມ່ນນໍ້າຂອງໂດຍແກ່ຍາວແຕ່ວຽງຈັນຫາດົງກະລ

10

(ຊາຍແດນລາວ-ກໍາປູເຈຍ). ລະດັບສູງຂອງທົ່ັງພຽງຕ່າງໆແມ່ນຢູ່ໃນລະຫວ່າງ 100 ມ-300 ມ. ໜ້າຂອງທົັ່ງພຽງ
ເຫົັ່ານີ້ົບາງແຫງ່ ກ່ໍມີລັກສະນະຮາບພຽງ ຫື ເປັນຄ້ົືນເລັກນ້ອຍ, ບາງທົ່ັງພຽງກໍ່ມີໂນນ ແລະ ພູຕ່ໍາຢັງຢາຍຢູ່ເປັນຈຸດໆ.
ທ່ັົງພຽງຕ່າງໆປະກອບດ້ວຍຫີນຕະກອນໃນຍຸກຊູຣາຊິກ ແລະ ກະເຣຕາເຊທ່ີເປັນຊັ້ົນຮາບພຽງ ຫື ຫງຽ່ງໜ້ອຍໜຶີ່ງ.
ເນືົ້ອທີ່ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງທົ່ັງພຽງຕ່າງໆຖືກປົກຫຸ້ມດ້ວຍດິນສັນດອນເກົ່ັາ ແລະ ໃໝ່ເຊິ່ີງແມ່ນແມ່ນໍ້າຂອງ ແລະ ສາຂາ
ຂອງແມນ່ ້າໍ ຂອງນໍາມາທັບຖົມເປັນປະຈາໍ ໃນແຕລ່ ະປີ.

ທົງັ່ ພຽງຕ່າງຢລູ່ ຽບຕາມແຄມແມ່ນໍາ້ ຂອງປະກອບດວ້ ຍທົ່ງັ ພຽງໃຫຍ່ 3 ແຫງ່ ດ້ວຍກນັ ຄື: ທງ່ັົ ພຽງວຽງຈັນ
, ທງ່ັົ ພຽງສະຫວນັ ນະເຂດ ແລະ ທ່ັົງພຽງຈາໍ ປາສກັ . ນອກຈາກນີຍົ້ ງັ ມທີ ົັງ່ ພຽງນ້ອຍອກີ ຫາຍແຫ່ງທຢີ່ ັງຢາຍຕາມລອ້ ງ
ແມນ່ ໍ້າ ແລະ ຮ່ອມພ.ູ

 ທງ່ົັ ພຽງວຽງຈນັ

ທົ່ັງພຽງວຽງຈັນມີລັກສະນະເປັນຮູບ 3 ຫ່ຽມ ເຊິີ່ງລວງພືົ້ນແຕ່ທິດຕາເວັນອອກ ຫາທິດຕາເວັນຕົກ ມີ
ຄວາມຍາວປະມານ 80 ກມ, ມີລວງສູງແຕ່ທິດເໜອື ຫາທິດໃຕ້ຍາວປະມານ 80 ກມ, ມີເນ້ືົອທ່ີປະມານ 400.000
ເຮັກຕາ. ທົັ່ງພຽງວຽງຈັນຕັ້ົງຢູ່ເຂດກີບຫຸບ ເຊິີ່ງແມ່ນແຄມດ້ານເໜືອຂອງເຂດຫຸບລາວ-ໄທ-ກໍາປູເຈຍ. ກີບຫຸບ
ດັ່ງກ່າວນີົ້ມີທິດເນັ່ງຕາມ ແຕ່ທິດເໜືອຫາທິດໃຕ້ ແລະ ຖືກປົກຄຸມດ້ວຍດິນສັນດອນເກົັ່າ ແລະ ໃໝ່ເຊິ່ີງໄດ້ຈາກ
ການທັບຖົມຂອງແມ່ນໍ້າຂອງ ແລະ ນໍ້າງື່ີມ. ບາງບ່ອນກໍ່ມີດິນໜຽວສີແດງປົກຄຸມຊົ້ັນດິນບາງໆຂອງຍຸກກະເຣຕາເຊ
ທ່ບີ ່ໍຊມຶ ນໍ້າ ອັນໄດ້ເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ມີໜອງ ແລະ ບຶງຫາຍ. ຍ້ອນພູມສນັ ຖານມີລັກສະນະຮາບພຽງຫາຍ ນໍາ້ ງືີ່ມຈິ່ງີ ໄຫຊ້າ
ຜ່ານທົ່ັງພຽງນີົ້ ແລະ ດ້ວຍເສັົ້ນທາງທ່ີຄົດໂຄ້ງຫາຍ. ນອກຈາກດິນສັນດອນໃໝ່ອັນອຸດົມສົມບູນທີ່ຍັງຖືກນ້ໍາຖ້ວມ
ໃນລະດູຝົນແລ້ວ, ທົ່ັງພຽງວຽງຈັນຍັງປະກອບດ້ວຍດິນສັນດອນເກົັ່າທີ່ບັນຈຸຫີນໜາມໜ່ໍໂດຍສະເພາະ ແມ່ນຢູ່ເຂດ
ພາກກາງຂອງທົງັ່ ພຽງ, ເຂດຫ່າງໄກຈາກແມນ່ ້າໍ ຂອງ ແລະ ສາຍນໍ້າງື່ມີ ທີ່ບໍຖ່ ືກນ້ໍາຖວ້ ມເປັນປະຈໍາ.

 ທງັ່ົ ພຽງສະຫວນັ ນະເຂດ
ທ່ງັົ ພຽງນົ້ີເປນັ ທ່ົັງພຽງທີ່ກວ້າງໃຫຍກ່ ວາ່ ໝູ່ໃນປະເທດລາວ ແລະ ກວາ້ ງກວາ່ ທງ່ົັ ພຽງວຽງຈນັ ປະມານຫາຍ

ເທົັ່າ. ເນື້ົອທີ່ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງທົ່ັງພຽງປະກອບດ້ວຍດິນສັນດອນເກົັ່າສະຫັບສັບຊ້ອນດ້ວຍສາຍພູຕໍ່າທີ່ເນັ່ງຕາມ
ທິດຕາເວັນອອກຫາທິດຕາເວັນຕົກເຊິີ່ງກາຍເປັນເສັ້ົນແບ່ງນໍ້າລະຫວ່າງເຊນ້ອຍຢູ່ທາງເໜືອ ກັບ ເຊຈໍາພອນ-ເຊຊັງ
ຊອຍຢູ່ທາງໃຕ້. ສາຍພູຕໍ່າດັ່ງກ່າວນີົ້ເຊິີ່ງມີລະດັບສູງສະເລ່ຍປະມານ 300 ມ ມີລັກສະນະເປັນ Cuesta ເຊິ່ີງແຄມ
ດ້ານເໜືອມີລັກສະນະຊັນ ຄື ປະກອບດ້ວຍຊັົ້ນຫີນຕະກອນທີ່ແຂງແກ່ນໃນຍຸກກະເຣຕາເຊ ຢູ່ເທິງ ແລະ ຊັົ້ນ
ຫີນຕະກອນໃນຍຸກຊູຣາຊິກຢູ່ລຸ່ມ. ກົງກັນຂ້າມເປີ້ຶນພູດ້ານໃຕ້ມີລັກສະນະເນີນກວ່າ ແລະ ປະກອບດ້ວຍຊັ້ົນ
ຫນີ ຕະກອນໃນຍຸກກະເຣຕາເຊເປນັ ສວ່ ນຫາຍ. ດິນຈາໍ ນວນນສີ້ົ ່ວນຫາຍແມ່ນຢູ່ເຂດປາກນໍາ້ ເຊບ້ງັົ ຫຽງ.

ແມ່ນ້ໍາຂອງເຊີ່ິງໄຫຜ່ານເຂດທ່ົັງພຽງນົີ້ໄດ້ໄຫຜ່ານແກ້ງ ແລະ ຕາດຫາຍແຫ່ງ ເຊັ່ນ ແກ້ງກະເບົາ, ແກ້ງເຂັມ
ມະລາດ, ເຊິ່ີງແກ້ງ ແລະ ຕາດນັົນ້ ແມນ່ ຊ້ນົັ ຫີນພັບຫຍໍ້ຂອງພ້ືົນພະລານທີຖ່ ືກຍກຸ ຂົນື້ ໃນຍກຸ ເມໂຊໂຊອກິ .

 ທງ່ັົ ພຽງຈາໍ ປາສກັ

ທົ່ັງພຽງຈໍາປາສັກນີ້ົມີເນື້ົອທີ່ເກືອບເທົັ່າກັບທົ່ັງພຽງວຽງຈັນ. ມັນເລີ່ມຕັ້ົງແຕ່ເຂດເມືອງປາກເຊແລ້ວເປີດ
ກ້ວາງອອກຈົນຮອດຊາຍແດນລາວ-ໄທ-ກໍາປູເຈຍ. ນອກຈາກກຸ່ມພູປາສັກ (ຢູ່ໃຕ້ເມືອງປາກເຊ) ເຊິ່ີງປະກອບດ້ວຍ
ຫີນຊາຍຸກກະເຣຕາເຊແລ້ວຍັງມີຈອມພູຫາຍໜ່ວຍທີ່ສູງກວ່າ 1.200 ມ ແລະ ເຂດພູຕໍ່າ (ທີ່ມີລະດັບສູງສະເລ່ຍ
ປະມານ 650 ມ) ທີ່ປະກອບດ້ວຍຫີນລີໂອລິດຍຸກຕະຣີອາດຢູ່ທາງທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້. ທົັ່ງພຽງຈໍາປາສັກມີ
ລກັ ກສະນະຮາບພຽງ, ເປັນເຂດທອີ່ ຸດມົ ສົມບູນດີ, ຖກື ປົກຫຸ້ມດວ້ ຍດນິ ສັນດອນເກັ່ົາຂອງສັງກາດ IV ແລະ ດນິ ສັນ

11

ດອນໃໝ່ຂອງແມ່ນໍ້າຂອງ ແລະ ເຊໂດນ. ທົັ່ງພຽງຈໍາປາສັກຍັງເຊືີ່ອມຕ່ໍກັບທົັ່ງພຽງສາລະວັນ (ລ້ອງເຊໂດນ) ແລະ
ທັ່ົງພຽງອດັ ຕະປ (ລ້ອງເຊກອງ ແລະ ເຊກະໝານ).

ຢູ່ເຂດໃຕ້ຂອງທົັ່ງພຽງຈໍາປາສັກນີົ້ແມ່ນໍ້າຂອງໄດ້ຂະຫຍາຍກ້ວາງອອກເຖິງ 8 ກມ ແລະ ປະກອບດ້ວຍ
ດອນນ້ອຍໃຫຍ່ຫາຍແຫ່ງ, ຢູ່ໃນນັົ້ນດອນທີ່ໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ແມ່ນດອນໂຂງເຊິີ່ງມີຄວາມຍາວ 15 ກມ ແລະ ກວ້າງ 8
ກມ. ຢູ່ເຂດຊາຍແດນລະຫວ່າງລາວ ແລະ ກໍາປູເຈຍມີແກ້ງຫີ່ຜີເຊິີ່ງປະກອບດ້ວຍແກ້ງ ແລະ ຕາດຫາຍແຫ່ງ ເຊັ່ນ
ຄອນພະເພງັ ເປັນຕົ້ນເຊ່ງີິ ມີນາໍ້ ຕົກຕາດສງູ 15 ມ.

ນອກຈາກທົັ່ງພຽງໃຫຍ່ທີ່ກ່າວມາແລ້ວນັ້ົນ, ປະເທດລາວຍັງມີທົ່ັງພຽງນ້ອຍຫາຍແຫ່ງຕາມລ້ອງແມ່ນໍ້າ
ຕາ່ ງໆ ເຊັ່ນ ລ້ອງນ້ໍາທາ, , ນໍ້າເຊອື ງ, ນໍ້າແຊງ, ນໍ້າຊັນ, ເຊບັງຫຽງ., ເຊກະໝານ, ເຊໂດນ, ເຊເຫົັ່ານ້ີົມີຄວາມສໍາຄັນ
ຫາຍທີ່ສຸດເພາະມັນໄດ້ນໍາເອົາດິນສັນດອນ, ຊາກພຶດ ແລະ ຊາກສັດມາທັບຖົມໄວ້ໃນແຕ່ລະປີເຮັດໃຫ້ເນື້ົອທີ່ດິນ
ເຫັ່າົ ນນັ້ົ ເໝາະສມົ ແກກ່ ານປູກເຂ້າົ ແລະ ພຶດພັນອ່ນີື ໆ.

3. ເຂດພມູ ສັນຖານຂອງລາວ

ອງີ ຕາມລກັ ສະນະພູມສນັ ຖານ, ລະດັບສງູ , ທດິ ເນັ່ງຂອງສາຍພູ ແລະ ລອ້ ງນາ້ໍ ແລະ ອີງໃສ່ລັກສະນະຂອງພົຶ້ນ
ແຜນ່ ທລະນ,ີ ຮອຍພບັ ກີບ, ຮອຍແຕກເລ່ືອີ ນ ແລະ ປະເພດຫີນຕາ່ ງໆ... ອີງໃສຈ່ ດຸ ພິເສດຂອງການເຄ່ີອື ນ ເໜງັ ທາງ
ຕິກໂຕນິກໃນໄລຍະທີ່ຜ່ານມາ ທີ່ມີລະດັບຄວາມຮຸນແຮງ ແລະ ລະດັບການປ່ຽນແປງຂອງການຍູ້ຂົື້ນ ແລະ ອີງຕາມ
ຂະບວນວິວັດຂອງທໍາມະຊາດທີ່ພາໃຫ້ພູມສັນຖານມີການປ່ຽນແປງໃນປັດຈຸບັນເຊິີ່ງສາມາດແບ່ງພູມສັນຖານອອກ
ເປັນ 4 ເຂດຕ້ົນຕດັ່ງນ້ີົ: ເຂດສາຍພູຫວງ, ເຂດພພູ າກຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອ, ເຂດພູພຽງພາກໃຕ້, ເຂດທ່ັົງພຽງລຽບ
ຕາມແມ່ນໍ້າຂອງ.

3.1 ພມູ ສນັ ຖານເຂດສາຍພຫູ ວງ

ເຂດນີົ້ກວມເອົາພືົ້ນທີ່ຂອງເຂດພູເລີຍ, ທັງໝົດແຂວງຫົວພັນ, ເຂດພູພຽງເມືອງພວນ, ເຂດພູເບ້ຍ, ພູ
ກະຕ່າ, ສາຍພູຫວງ, ລ້ອງນໍ້າກະດິງ ແລະ ພູພຽງນາກາຍ. ເຂດສາຍພູຫວງເປັນເຂດທີ່ມີລະດັສູງກວ່າໝູ່, ພູຫ າຍ
ໜ່ວຍມີຈອມສູງກວ່າ 2.000 ມ. ພູ ແລະ ລ້ອງແມ່ນໍ້າສ່ວນຫາຍເນັ່ງແຕ່ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫາ
ທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ເຊິີ່ງສອດຄ່ອງກັບທິດເນັ່ງຂອງຮອຍພັບກີບ ແລະ ຮອຍແຕກເລືີ່ອນຕົ້ນຕຂອງເຂດ. ພູມ
ພາບພູເຂດນີົ້ມີທັງຈອມພູກົັ່ງເຊິີ່ງເປັນພູທີ່ປະກອບສ້າງດ້ວຍຫີນຊາຍ, ມີທັງພູຫີນປູນທີ່ມີຈອມແຫມ ແລະ ເປັນຜາ
ສງູ ຊນັ . ເຂດສາຍພູຫວງປະກອບດວ້ ຍ 5 ເຂດຫຍອ່ ຍດັງ່ ນົ້ີ ຄື ເຂດນາໍ້ ມ້າ-ນໍ້າຊາໍ , ເຂດພເູ ລີຍ ແລະ ເຂດພພູ ຽງເມອື ງ
ພວນ, ເຂດພເູ ລຍີ -ພຊູ າຍໄຫແລງ້ ແລະ ເຂດນໍ້າກະດງິ -ເຊບງົ້ັ ໄຟ.

ກ. ເຂດນາໍ້ ມາ້ -ນາ້ໍ ຊາໍ

ເຂດນໍ້າມ້າ-ນໍ້າຊໍາກວມເອົາພື້ົນທີ່ທາງພາກຕາເວັນອອກຂອງແຂວງຫົວພັນ ແລະ ປະກອບດ້ວຍຮອຍພັບ
ກີບທີ່ມີທິດເນັ່ງແຕ່ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫາທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ຄື ກີບໂນນນໍ້າມ້າ, ກີບຫຸບຊໍາເໜືອຂອງ
ກີບໂນນສາຍພູຫວງ. ເຂດດັ່ງກ່າວປະກອບດ້ວຍຫີນຫາຍຊະນິດແຕ່ສ່ວນຫາຍແມ່ນຫີນຊາຍ, ຫີນກະດານສີແດງ,
ຫີນປູນ, ຫນີ ແປຮູບ. ຮອຍແຕກເລີ່ືອນຂອງເຂດ ລ້ອງນ້ໍາເນນີ , ຮອຍແຕກເລີືອ່ ນລະຫວາ່ ງເຂດນໍ້າມ້າ ແລະ ນາ້ໍ ຊໍາ..

ນອກຈາກນັ້ົນ, ຍັງມີຮອຍແຕກເລື່ີອນຈໍານວນໜຶ່ີງທີ່ເນັ່ງຕາມທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຫາ
ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້ (ຢູ່ລະຫວ່າງນໍ້າຊໍາກັບນໍ້າເນີນ) ແລະ ເນັ່ງຕາມທິດຕາເວັນອອກຫາທິດຕາເວັນຕົກ.(ແຕ່
ເມືອງໂສຍຫາເມືອງຊາໍ ເໜອື )

12

ສາຍນໍ້າຕ້ົນຕຂອງເຂດ ລ້ວນແຕ່ໄຫຕາມທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫາທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້, ຜ່ານດິນ
ຫວຽດນາມອອກສູ່ທະເລບົວລະພາ. ສາຍນໍ້ານີົ້ສ່ວນຫາຍມີຕາຝັົ່ງຍ້ອນໄຫຜ່ານເຂດຫີນທີ່ແຂງແກ່ນ ເຊ່ັນ ນໍ້າມ້າໄຫ
ຜາ່ ນເຂດຫີນແປຮບູ ແລະ ຫີນອັກຄະນີ, ນໍາ້ ຊໍາໄຫຜ່ານເຂດຫນີ ຊາ ແລະ ຫີນດາຊດິ , ສວ່ ນນ້ໍາເນີນໄຫໄປຕາມຮອຍ
ແຕກເລອືີ່ ນໂດຍໄຫຜ່ານເຂດຫີນຊາ ແລະ ຫີນກະດານປນົ ດິນໜຽວ.

ເບ່ີິງລວມແລ້ວ, ພູມສັນຖານທາງໃຕ້ຂອງເຂດນ້ໍາມາ້ -ນໍ້າຊໍາຖືກຕັດແບ່ງຫາຍກວ່າຢູ່ທາງເໜອື , ນົ້ັນກໍ່ຍ້ອນ
ວ່າການເຄື່ີອນເໜັງທາງເຕັກໂຕນິກໄດ້ຢູ່ພືົ້ນທີ່ທາງໃຕ້ຂື້ົນສູງກວ່າທາງເໜືອ ເຊັ່ນ ຈອມພູຫວດ ຢູ່ທາງໃຕ້ສູງເຖິງ
2.452 ມ, ສ່ວນຢູ່ທາງເໜືອພູພຽງໜອງຄ້າງຢູ່ລະດັບສູງສະເລ່ຍພຽງແຕ່ 1.200 ມ ເທ່ັົານ້ົັນ ພູພຽງນົີ້ຕັ້ົງຢູ່ທາງພາກ
ເໜືອຂອງເມືອງຊໍາເໜືອ, ເປັນພູພຽງເຊາະລ້າງທີ່ກໍາເນີດຂືົ້ນໃນຍຸກມີໂອແຊນຕອນປາຍ (ຍຸກເນໂອແຊນ ຂອງ
ສັງກາດເຊໂນໂຊອິກ) ເຊິີ່ງຍັງຄົງຮັກສາລັກສະນະເດີມຂອງມັນໄວ້ດີ, ໜ້າດິນມີລັກສະນະເປັນຄືົ້ນພຽງເລັກນ້ອຍ.
ສາຍພູທີ່ຢູ່ທາງພາກໃຕ້ຂອງພູພຽງນີ້ົເປັນພູທີ່ປະກອບດ້ວຍຫີນຊາຍ. ຈອມພູສ່ວນຫາຍກົ່ັງ ແລະ ຕໍ່າແຕ່ກ່ໍມີບາງ
ຈອມທີ່ສູງຊັນ ເຊັ່ນ ພູປານສູງ (2.079 ມ) ເປັນຕົ້ນ. ສ່ວນພູທີ່ປະກອບສ້າງຂື້ົນດ້ວຍຫີນຊາຍປົນຫີນກະດານ ແລະ
ປົນກັບຫີນໜຽວນັ້ົນຈະມີລະດັບຕໍ່າກວ່າໂດຍມີລ້ອງນໍ້າແຄບຕັດຜ່ານ. ເປີ້ຶນພູສ່ວນຫາຍເປັນເປີຶ້ນພູຊັນຈຶີ່ງພາໃຫ້
ເກດີ ປະກດົ ການດນິ ເຈືີອ່ ນເກດີ ຂືົ້ນເລ້ືົອຍໆ.

ຢູ່ທາງພາກຕາເວັນອອກຂອງ ເມືອງຊໍາເໜືອມີສາຍພູຫີນປູນຍົກຕາຣີອາດເຊິ່ີງເນັ່ງແຕ່ພູຜາຫ່ຽມ-ພູພຽງ
ໜອງກູ້ ແລະ ໄດສ້ ້າງພມູ ພາກກາກສະເຕທີ ປ່ີ ະກອບດ້ວຍຖໍາ້ ແລະ ຜາຊັນຢູ່ຫາຍໆແຫ່ງ.

ຂ. ເຂດພເູ ລຍີ

ເຂດນີ້ົຕັົ້ງຢູ່ທາງພາກຕາເວັນຕົກຂອງແຂວງຫົວພັນ, ທິດເໜືອຕິດກັບຊາຍແດນລາວ-ຫວຽດນາມ,
ທິດຕາເວັນອອກຕິດກັບນໍ້າມ້າ-ນໍ້າຊໍາ, ທິດໃຕ້ຕິດກັບພູພຽງເມືອງພວນ, ທິດຕາເວັນຕົກແມ່ນເຂດຍອດນໍ້າແຊງ
ແລະ ຍອດນໍ້າເຊືອງ. ເຂດນີ້ົເປັນສົ້ນດ້ານເໜືອຂອງສາຍພູຫວງເຊິີ່ງຈອມພູທີ່ສູງກວ່າໝູ່ໃນເຂດນີົ້ແມ່ນຈອມພູເລີຍ
(2.257 ມ) ແລະ ຈອມພູສັນ (2.218 ມ). ພູຂອງເຂດນີົ້ສ່ວນຫາຍປະກອບສ້າງດ້ວຍຫີນກຣານິດ ແລະ ຫີນ
ກະດານຈັບແກ້ວເຊິີ່ງເນັ່ງຕາມທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫາທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ສະຫັບກັບຮ່ອມພູເລິກ. ຮອຍ
ແຕກເລືີ່ອນຕົ້ນຕຂອງເຂດເນັ່ງຕາມທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫາທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ເຊັ່ນ ຮອຍແຕກເລີື່ອນທີ່
ຕັດຜ່ານເມືອເຫີບ ແລະ ເມືອງຮ້ຽມ... ເຂດນົີ້ເປັນແຫ່ງກໍາເນີດຂອງແມ່ນໍ້າສໍາຄັນຫາຍສາຍ ເຊັ່ນ ນໍ້າແອດ (ສາຂາ
ແມ່ນ້ໍາມ້າ), ນາໍ້ ເນນີ , ນໍ້າຄານ.

ຄ. ເຂດພເູ ບ້ຍ-ພູຊາຍໄຫແລ້ງ

ເຂດນີ້ົຕັ້ົງຢູ່ທາງໃຕ້ຂອງພູພຽງເມືອງພວນ ທິດຕາເວັນຕົກຕິດກັບເຂດວັງວຽງ, ທິດຕາເວັນອອກຂອງ
ເຂດແມ່ນສາຍພູຫວງ (ເຂດຊາຍແດນລາວ-ຫວຽດນາມ) ແຕ່ເຂດພູຊາຍໄຫແລ້ງ-ພູເລົາໂກ, ທິດໄຕ້ຕິດກັບທົັ່ງພຽງ
ວຽງຈັນ, ທົັ່ງພຽງປາກຊັນ ແລະ ເຂດພູນາກາຍ. ເຂດນີ້ົມີຈອມພູສູງກວ່າໝູ່. ພູເບ້ຍ (2.820 ມ) ເຊິ່ີງແມ່ນຈອມພູ
ທີ່ສູງກວ່າໝູ່ຂອງປະເທດນັ້ົນປະກອບດ້ວຍຫີນຊາຍປົນຫີນກະດານ ແລະ ຫີນປູນຍົກເດໂວນຽງ. ສ່ວນພູອື່ີນນັ້ົນ
ປະກອບດ້ວຍຫີນກຣານິດ, ຫີນຊາຍ ແລະ ຫີນປູນ ເຊັ່ນ ພູຊາວ (2.590 ມ), ພູສາມສຸມ (2.620 ມ), ພູຊາຍໄຫ
ແລ້ງ (2.711 ມ), ພູເລົາໂກ (2.286 ມ) ເຊ່ິີງພູເຫັ່ົານີ້ົລ້ວນແຕ່ມີຈອມກັົ່ງ. ນອກຈາກ ສາຍພູຫວງແລ້ວ, ພູອືີ່ນໆບ່ໍ
ມີທດິ ເນ່ັງອນັ ຊັດເຈນ ຍ້ອນໂຄງປະກອບສາ້ ງຂອງທລະນີອນັ ສັບສົນຂອງຂອບເຂດ.ບັນດາຮອຍແຕກເລີື່ອນລ້ວນແຕ່
ເນງ່ັ ຕາມທິດາເວັນຕກົ ສຽ່ ງເໜືອຫາທດິ ຕາເວັນອອກສຽ່ ງໃຕ້.

13

ຢູ່ເຂດຕອນເທິງຂອງລ້ອງແມ່ນໍ້າຂອງ ແລະ ນໍ້າລີກ, ມີພູຫີນປູນສັງກາດປາເດໂອໂຊອິກຕອນປາຍເຊິີ່ງມີ
ຈອມພູແຫມ, ເປີນ້ຶ ພສູ ງູ ຊັນ, ພບູ າງໜ່ວຍມຈີ ອມຢູ່ລະດບັ ສູງກວາ່ 2.000 ມ ເຊນ່ັ ພໝູ ້ຽງ (2.455 ມ) ເປນັ ຕນົ້ .

ທາງພາກຕາເວັນອອກຂອງເຂດແມ່ນສາຍພູຫວງ ໂດຍເລີ່ມແຕ່ພູຊາຍໄຫແລ້ງຫາພູເລົາໂກ ເຊິີ່ງຍາວ
ປະມານ 250 ກມ (ເປັນຊາຍແດນລາວ-ຫວຽດນາມ) ແລະ ເປັນສາຍພແູ ຄບມີລະດັບສູງສະເລ່ຍປະມານ 1.300 ມ,
ເປັນເຂດທີ່ພູສູງທີ່ປະກອບສ້າງດ້ວຍຫີນກາຣານິດ ເຊິ່ີງມີຈອມກົັ່ງ ແລະ ເປີນພູສູງຊັນ. ສ່ວນພູຕໍ່າປະກອບດ້ວຍຫີນ
ຊາຍ ແລະ ຫີນຕະກອນສັງກາດປາເລໂອໂຊອິກ. ບ່ອນທີ່ສາຍພູຫວງມີລະດັບຕໍ່າກວ່າໝູ່ໃນເຂດນີ້ົແມ່ນ ກິ່ີວນາແປ
(ສູງ 754 ມ) ເຊິີ່ງບ່ອນນີົ້ເອງເປັນບ່ອນຕັດຜ່ານຂອງເສັົ້ນທາງເລກ 8 ແຕ່ເມືອງທ່າແຂກຫາເມືອງວິງປະເທດ
ຫວຽດນາມ ອັນເປັນເງື່ີອນໄຂສະດວກໃຫ່ແກ່ການພົວພັນລາວ-ຫວຽດນາມ. ເຂດພູເບ້ຍ ແລະ ພູຊາຍໄຫແລ້ງນ້ົີ
ຖກື ນໍາ້ ງີື່ມ, ນໍ້າງຽບ, ນໍາ້ ຊັນ, ແລະ ສາຂາຂອງທັງສາມສາຍນາໍ ທີ່ຕັດແບ່ງ. ເຖງິ ວ່າໃນບາງເຂດສາຍນໍ້າຕ່າງໄດ້ໄຫໄປ
ຕາມຮອຍແຕກເລືີ່ອນຕາມທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫາທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ຫື ໄຫຕາມທິດຕາເວັນອອກຫາ
ທດິ ຕາເວນັ ຕກົ ກຕໍ່ າມແຕທ່ ິດໄຫລວມໆຂອງສາຍນ້ໍາເຫົັ່ານີຍົ້ ັງແມນ່ ທດິ ເໜອື ຫາທິດໃຕ້.

ງ. ເຂດນໍາ້ ກະດງິ -ເຊບັ້ງົ ໄຟ

ເຂດນີ້ົເປັນສົ້ນດ້ານໃຕ້ຂອງສາຍພູຫວງ ເຊິ່ີງຢູ່ທາງທິດຕາເວັນອອກແມ່ນຊາຍແດນລາວ-ຫວຽດນາມ,
ທິດຕາເວັນຕົກຕິດກັບທ່ັົງພຽງທ່ີລຽບຕາມແມນ່ ນ້ໍາຂອງ (ທົ່ັງພຽງແຕ່ປາກກະດິງຫາທ່າແຂກ ແລະ ທົ່ັງພຽງສະຫວັນ
ນະເຂດ), ເຂດແດນດາ້ ນເໜອື ແມ່ນແມ່ນາໍ້ ມນູ , ນໍ້າຈວນ (ສາຂາແມນ່ ໍາ້ ກະດິງ) ເຂດແດນທາງໃຕແ້ ມນ່ ເຊໂດນ.

ຈຸດພິເສດຂອງເຂດນີົ້ ແມ່ນພູມສັນຖານກັກສະເຕີ ເຊິີ່ງກວມເນືົ້ອທີ່ກວ້າງສະຫັບກັບສາຍພູຈອມພຽງທ່ີ
ປະກອບດ້ວຍຫີນຊາຍຂອງສງັ ກາດ ເມໂຊໂຊອກິ . ເຂດຢລູ່ ະຫວ່າງກາງນ້າໍ ກະດິງ ແລະ ນ້ໍາຫນີ ບນູ (ສງັ ກາດປາເລໂອ
ໂຊອິກຕອນປາຍ) ທີ່ໄດ້ຂະຫຍາຍຮອດຂັົ້ນສູງສຸດພາໃຫ້ມີພູຫີນປູນຮູບກຸບ ແລະ ຮູບທາດສູງແຕ່ 100 ມ-200 ມ
ຢູ່ກາງທົັ່ງພຽງຫີນປູນອັນກວ້າງໃຫຍ່. ນອກຈາກນັົ້ນ, ຍັງມີຖໍ້າ, ເຫວ ແລະ ລະຫານ (ຮ່ອງຮອຍຂອງສາຍນໍ້າທີ່
ເຫຶອດແຫ້ງແລ້ວ). ພູຫີນປູນສ່ວນຫາຍມີລະດັບສູງແຕ່ມີລະດັບສູງແຕ່ 600 ມ-700 ມ ແຕ່ກໍ່ມີບາງຈອມທີ່ສູງກາຍ
1.400 ມ, ຢູ່ທາງເໜືອຂອງເຂດຫີນປູນ ດ່ັງກ່າວເຊິີ່ງມີລັກສະນະເປັນສາຍເນ່ັງແຕ່ນໍ້າຫີນບູນທາງຕາເວັນຕົກຫາດົງ
ເຫີຍ (ຫວຽດນາມ), ທິດຕາເວັນອອກນັົ້ນມີກີ່ວມູຢະທີ່ເປັນບ່ອນຜ່ານຂອງເສັ້ົນທາງເລກທີ 12 ແຕ່ເມືອງທ່າແຂກ
ຫາດງົ ເຫີຍ.

ຢລູ່ ະຫວ່າງກາງຂອງເຂດພູຫີນປູນ ແລະ ສາຍພເູ ຂດຊາຍແດນດ້ານຕາເວັນອອກມີພູພຽງນາກາຍທ່ີມລີ ະດັບ
ສູງພປານກາງແຕ່ພັດເປັນພູພຽງທີ່ມີເນື້ົອທີ່ກວ້າງຂວາງ. ຊັ້ົນຫີນທີ່ຖືກນໍ້າກະດິງກັດເຊາະຢູ່ກາງພູພຽງແມ່ນຊັ້ົນຫີນ
ຊາຍ ສັງກາດເມໂຊໂຊອິກ. ສ່ວນຫາຍພູຫີນປູນທີ່ຢູ່ລຽບສອງຟາກຂອງພູພຽງນັົ້ນລ້ວນແຕ່ມີອາຍຸເກົ່ັາແກ່. ຈຸດ
ພິເສດອັນໜີຶ່ງຂອງເຂດນີ້ົແມ່ນນໍ້າກະດິງໄຫສູ່ເຂດສູງກວ່າເຂດສອງຟາກຂອງພູພຽງ. ສະນົັ້ນ, ນ້ໍາກະດິງຈິີ່ງໄຫຢູ່ກາງ
ກີບຫຸບເຊິີ່ງເນັ່ງຕາມທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫາທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້.. ແມ່ນໍ້າອື່ີນໆ ເຊັ່ນ ນໍ້າຫີນບູນ, ບາງ
ຕອນຂອງເຊບົ້ງັ ໄຟ ແລະ ເຊໂປນ ກໍ່ໄຫໄປຕາມທດິ ດຽວກັນນ.້ົີ

ເປີຶ້ນພູດ້ານຕາເວັນອອກຂອງສາຍພູຫວງຄ້ອຍຊັນລົງໄປຫາຝັົ່ງທະເລບົວລະພາ (ອ່າວຕົງແກງ) ທາງພາກ
ກາງຂອງຫວຽດນາມ, ສ່ວນເປີ້ຶນພູດ້ານຕາເວັນຕົກ ມີລັກສະນະເນີນກວ່າຫຍັບລົງໄປທາງໃຕ້ມີກິ່ີວລາວບາວ (ສູງ
418 ມ) ເຊິີ່ງແມ່ນບ່ອນຜ່ານຂອງເສັົ້ນທາງເລກ 9 ເຊິີ່ງເປັນເສັ້ົນທາງຍຸດທະສາດທີ່ເຊື່ີອມຕ່ໍລະຫວ່າງລາວ ແລະ
ທະເລຫວຽດນາມທງັ ເປັນເສ້ົັນທາງທີ່ມີຄວາມໝາຍສໍາຄັນໃນການພົວພັນແລກປ່ຽນເສດຖະກິດອີກດ້ວຍ.

14

3.2 ເຂດພພູ າກຕາເວນັ ຕກົ ສຽ່ ງເໜອື ຂອງລາວ

ເຂດນີົ້ຕັ້ງົ ຢູ່ເຂດຕາເວັນຕກົ ຂອງເສ້ັົນຕັດຜ່ານແຕ່ຍອດນໍ້າເຊອຶ ງ ແຂວງຫວງພະບາງຫາປາກນ້ໍາສງັ ແຂວງ
ວຽງຈນັ . ທິດຕາເວນັ ອອກຂອງເຂດນີ້ົຕດິ ກບັ ເຂດພເູ ລີຍ, ພູພຽງເມອື ງພວນ, ພູເບຍ້ , ພຊູ າຍໄຫແລງ້ ແລະ ທງັົ່
ພຽງວຽງຈນັ , ທິດເໜອື ແລະ ທິດຕາເວນັ ຕກົ ແມ່ນຊາຍແດນຈີນ, ມຽນມາ ແລະ ໄທ.

ເຂດນີ້ົເປັນເຂດທີ່ມີທົັ່ງພຽງຮ່ອມພູຫາຍແຫ່ງ, ພູສູງກວ່າ 2.000 ມ, ມີໜ້ອຍ ພູສ່ວນຫາຍມີຈອມກົ່ັງ,
ປະກອບສ້າງດ້ວຍຫີນຊາຍ ແລະ ຫີນກະດານຂອງສງັ ກາດເມໂຊໂຊອິກ ບາງບ່ອນກ່ໍປະປນົ ກັບຫີນພູໄຟ. ນອກຈາກ
ນັົ້ນ, ຍັງມີພູຫີນປູນຂອງສັງກາດປາເລໂອໂຊອິກຕອນປາຍທີ່ຢັງຢາຍເປັນຈຸດນ້ອຍໆລຽບຕາມບັນດາຮອຍແຕກ
ເລືີ່ອນ. ສາຍພູ ແລະ ຮ່ອມພູເນັ່ງຕາມທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຫາທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້ ເຊິີ່ງສອດຄ່ອງກັບ
ທດິ ເນັ່ງຕົນ້ ຕຂອງບນັ ດາຮອຍພບັ ກບີ ຕ່າງໆ ຄື ກບີ ໂນນຊຽງແສນ, ລະບົບກບີ ຫບຸ ນໍາ້ ແບ່ງ - ບນຸ ໃຕ້ ແລະ ລະບົບ
ກີບໂນນນໍ້າອູ-ແມ່ນໍ້າຂອງຮອຍແຕກເລື່ີອນຕ່າງໆກໍ່ເນັ່ງໄປຕາມທິດດຽວກັນ. ເຂດດັ່ງກ່າແບ່ງອອກເປັນສອງເຂດ
ຍ່ອຍ ຄື ເຂດນໍາ້ ອ-ູ ແມ່ນ້ໍາຂອງທາງຕາເວນັ ອອກ ແລະ ເຂດນ້ໍາທາ-ນ້ໍາແບງ່ ທາງຕາເວັນຕກົ .

ກ. ເຂດນາໍ້ ອ-ູ ແມນ່ າ້ໍ ຂອງ
ເຂດນີົ້ແກ່ຍາວແຕ່ທິດເໜືອຂອງເມືອງຜົ້ງສາລີ ຈົນຮອດເມືອງແກ່ນທ້າວ ແຂວງໄຊຍະບູລີ, ກວມເອົາ

ລ້ອງນໍ້າອູ ແລະ ນໍ້າຂອງຍ່ານແຕ່ຫວງພະບາງຫາຊະນະຄາມ, ມີຮູບກົ່ັງຄັນທະນູຕາມທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຫາ
ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້, ພູມສັນຖານຂອງເຂດນີ້ົມີລັກສະນະສັບສົນສະເພາະແມ່ນຢູ່ທາງໃຕ້ຂອງເຂດຮ້ອນໄດ້ຮັບ
ຜົນສະທອ້ ນຈາກຂະບວນການທາງທລະນີສັນຖານ.

ພູຢູ່ທາງພາກເໜືອຂອງເຂດສ່ວນຫາຍເປັນພູທີ່ສູງຊັນ ສະຫັບກັບຮ່ອມພູແຄບ, ພູເຫົ່ັານີ້ົປະກອບ ດ້ວຍ
ຫີນຊາຍສີແດງຂອງສັງກາດເມໂຊໂຊອິກ. ພູທີ່ສູງກວ່າໝູ່ຢູ່ເຂດເໜືອແມ່ນພູນໍ້າແຄ (1.859 ມ) ເຊິີ່ງຢູ່ເທິງສາຍພູ
ແດນດິນ. ຕອນລຸ່ມຂອງເຂດນໍ້າອູແມ່ນເຂດພູພຽງເຊິ່ີງປະກອບດ້ວຍຫີນຊາຍ, ຫີນກະດານ. ຢູ່ເທິງພູພຽງຍັງມີພູ
ຫີນປູນສູງກວ່າ 1.500 ມ ຢັງຢາຍຢູ່ເປັນບາງຈຸດ ເຊັ່ນ ພູຜາຂາວ ( 1.870 ມ), ພູຜາບານ ( 2.212 ມ) ແລະ
ພູອ່ືີນໆອີກ.

ລົງໄປທາງທິດໃຕ້ຂອງເຂດນີ້ົເທົັ່າໃດສາຍພູຕ່າງໆຍິີ່ງເນັ່ງໄປຫາຍທິດ. ຈອມພູທີ່ສູງກວ່າໝູ່ຢູ່ທາງທິດໃຕ້
ຂອງເຂດນ້ົີແມ່ນພູລາວີ (2.079 ມ) ຢູ່ທາງໃຕ້ຂອງເມືອງຫວງພະບາງ. ແມ່ນໍ້າຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ແມ່ນໍ້າຂອງ, ນໍ້າລີກ
ແລະ ນໍ້າງືີ່ມເຊີ່ິງຈະມີທິດໄຫຕົ້ນຕເໜືອໃຕ້ແຕ່ບາງຍ່ານສັົ້ນໆຂອງແມ່ນໍ້າເຫົ່ັານີົ້ໄດ້ປ່ຽນທິດທາງໄຫຕາມຮອຍແຕກ
ເລືອ່ີ ນທີສ່ ະຫບັ ສັບຊອ້ ນຂອງເຂດ.

ຂ. ເຂດນາ້ໍ ທາ-ນ້ໍາແບ່ງ
ເຂດນີຕ້ົ ້ງົັ ຢ່ທູ າງທດິ ຕາເວັນຕກົ ຂອງເຂດນໍາ້ ອູ-ແມ່ນາ້ໍ ຂອງ, ເປັນເຂດຂອງພູຕ່າໍ ແລະ ພູສູງປານກາງທີມ່ ີ

ຈອມກັົ່ງສະຫັບກບັ ເຂດຫຸບຢ່ລູ ະຫວ່າງພູ ແລະ ຮອ່ ມພູກວ້າງບາງແຫ່ງ ບາງບອ່ ນປະກດົ ມີພຫູ ີນປນູ ທີ່ມຈີ ອມແຫມ
ຄົມ ແລະ ເປີນພູຊັນ. ເບິີ່ງລວມແລ້ວ, ສາຍນໍ້າສ່ວນຫາຍຂອງເຂດເຊີ່ງມີລັກສະນະເປັນຮູບກົ່ັງຄັນທະນູແມ່ນ
ລ້ວນແຕ່ໄຫຂະໜານໄປຕາມທິດເນັ່ງຂອງບັນດາຮອຍພັບກີບຕ່າໆ ຫື ໄປຕາມຮອຍແຕກເລື່ີອນຕົ້ນຕ ເຊັ່ນ ນໍ້າທາ,
ນໍ້າແບ່ງ ແລະ ສາຂາຂອງມັນ. ແຕ່ຢູ່ເຂດລະຫວ່າງກາງຂອງສາຍນໍ້າເຫົ່ັານີົ້, ສາຍ ນໍ້ານ້ອຍຫາຍສາຍບໍ່ມີທິດໄຫອັນ
ແນນ່ ອນ.

ຢູ່ທາງເໜືອຂອງເຂດ (ແຂວງຜົ້ງສາລີ) ມີເຂດຫຸບທີ່ເຄີຍເອີົ້ນກັນວ່າ “ ຮ່ອງລື້ົ ” ເຊິ່ີງເນັ່ງຕັົ້ງແຕ່ເມືອງ
ຍອດອູ-ເມອື ງຮາຍຍາວປະມານ 150 ກມ ປະກອບດ້ວຍທັົ່ງພຽງນອ້ ຍໆຢ່ລູ ະດບັ ສູງສະເລ່ຍ 1.000 ມ ແລະ ມີພູຕໍ່າ
ຂົັ້ນກາງ. ເນື້ົອທີ່ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງຮ່ອງປະກອບດ້ວຍຫີນຊາຍສີແດງທີ່ມີເກືອເຈືອປົນຢູ່ນໍາ. ພູທີ່ຢູ່ອ້ອມເຂດຫຸບນີ້ົມີ

15

ລັກສະນະຊັນຕອນເທິງເພາະປະກອບດ້ວຍຫີນແກ່ນ, ສ່ວນຢູ່ຕີນພູມີລັກສະນະເນີນເພາະປະກອບດ້ວຍຫີນກະດານ,
ດິນໜຽວ ແລະ ຖກື ນາ້ໍ ເຊາະຈນົ ກາຍເປັນຮ່ອງເປັນຄອງຫາຍ.

ພູມສັນຖານຂອງເຂດທ່ີຢູ່ລະຫວ່າງກາງນໍ້າອູ ແລະ ນໍ້າແບງ ມີລັກສະນະສັບຊ້ອນຍ້ອນໂຄງປະກອບຂອງ
ທລະນີອັນສັບສົນຂອງເຂດ. ສັນພູຕ່າງໆ ມີລະດັບສູງກວ່າ 1.500 ມ, ເປີຶ້ນພູມີລັກສະນະຊັນ ແລະ ຖືກຕັດແບ່ງ
ດ້ວຍສາຍນໍ້າຕ່າງໆ. ລະຫວ່າງກາງນ້ໍາແບງ ແລະ ນ້ໍາທາ ແມ່ນເຂດພູສູງທີ່ມີເປີນຶ້ ພຊູ ັນ. ນໍ້າທາໄຫຢູ່ກາງກບີ ໂນນ
ອັນໜຶ່ີງຂອງຊັົ້ນຫີນຂອງຊັ້ົນຫີນປູນຍົກປາເລໂອໂຊອິກ, ສ່ວນຊັົ້ນຫີນທີ່ຢູ່ສອງຟາກຝັົ່ງຂອງລ້ອງນໍ້າ ແລະ
ລະດັບຕໍ່າກວ່ານັົ້ນເປັນຊັ້ົນຫີນສັງກາດເມໂຊໂຊອິກ. ບາງຢ່າງຂອງລ້ອງນໍ້າຂອງຢູ່ເຂດນໍ້າທາ-ນໍ້າແບງນີ້ົໄດ້ເປີດ
ກວ້າງອອກ, ກາຍເປັນທັ່ງົ ພຽງນ້ອຍຢູ່ທິດໃຕ້ຂອງນໍາ້ ທາ-ນໍ້າແບງ, ມສີ າຍພູທ່ີເປັນຊາຍແດນລາວ-ໄທເຊງິ່ີ ຕົ້ັງຢທູ່ າງ
ຝັົ່ງຂວາຂອງແມ່ນໍ້າຂອງ ( ແຂວງໄຊຍະບູລີ). ຈອມພູທີ່ສູງກວ່າໝູ່ຢູ່ເຂດນີ້ົແມ່ນຈອມພູກາດ ແລະ ພູເຂົ້າໝ້ຽງ
(2.007 ມ). ລະຫວາ່ ງພູເຂົ້າໝຽ້ ງ ແລະ ແມນ່ ໍາ້ ຂອງທມ່ີ ພີ ູພຽງນ້ໍາເຫອື ງທ່ີຢູ່ລະດບັ ສູງປະມານ 1.000 ມ.

3.3 ເຂດພພູ ຽງຕາ່ ງໆທາງພາກໃຕ້

ນັບແຕ່ລອ້ ງເຊໂດນຫາຊາຍແດນລາວ-ກໍາປູເຈຍແມ່ນເຂດພພູ ຽງ ລວມມພີ ູພຽງກະລຶມ, ພູພຽງຕະໂອ້ຍ,
ພູພຽງບລະເວນ, ພູພຽງກະເສງັ ແລະ ພພູ ຽງລະແວ, ພພູ ຽງເລ່າັົ ນົີ້ຖກື ຂັ້ນົ ດ້ວຍສາຍນໍາ້ ແລະ ລ້ອງນ້ໍາເຊກອງ, ເຊ

ໂດນ, ເຊກະໝານ ແລະ ເຊຊູ, ພູມສັນຖານມີລັກສະນະສູງຂື້ົນແຕເ່ ໜືອຫາໃຕ້. ທາງທິດຕາເວນັ ອອກຂອງພູພຽງ
ເຫາ່ັົ ນີແົ້ ມ່ນເຂດພູເຊງ່ີິ ແມນ່ ເຂດຊາຍແດນລາວ-ຫວຽດນາມ, ທດິ ຕາເວັນຕກົ ແມ່ນທັງ່ົ ພຽງສະຫວນັ ນະເຂດ ແລະ
ທົັງ່ ພຽງຈາໍ ປາສກັ ທາງໃຕ້ແມນ່ ເຂດຊາຍແດນລາວ-ກໍາປູເຈຍ.

3.4 ທງ່ົັ ພຽງລອ້ ງແມນ່ ຂອງ

ສວ່ ນຫາຍທົັ່ງພຽງຂອງລາວແມ່ນເຕົ້າໂຮມຢູ່ລ້ອງແມ່ນ້ໍາຂອງ ແກ່ຍາວຕ້ົັງແຕ່ຕອນໃຕ້ຂອງແຂວງໄຊຍະບູ
ລີຫາຊາຍແດນລາວ-ກໍາປູເຈຍ, ລະດັບສູງຂອງທົ່ັງພຽງແມ່ນ 100-300 ແມັດ, ໜ້າຂອງທົ່ັງພຽງມີລັກສະນະຮາບ
ພຽງ, ມີຄື້ົນເລັໜ້ຍ ນອກຈາກນັ້ົນຍັງມີໂນນ ແລະ ພູຢັງຢາຍຢູ່ເປັນຈຸດສູງກວ່າໝູ່ແມ່ນພູຈໍາປາສັກສູງ 1430
ແມດັ .

ທົັງ່ ພຽງຕ່າງໆປະກອບດ້ວຍດນິ ຕະກອນເປນັ ຊນ້ົັ ໆ ເນ້ົືອທສ່ີ ວ່ ນໃຫຍແ່ ມ່ນປະກອບດວ້ ຍດນິ ສນັ ດອນເກ່ັົາ
ແລະ ດນິ ສັນດອນໃໝ່ແຕ່ກໍ່ມີຫາຍແຫງ່ ທ່ມີ ີຊນົັ້ ຫນີ ໜາມໜໍ່ປກົ ຄມຸ .

ລຽບຕາມແຄມແມ່ນໍາ້ ຂອງ ແລະ ສາຂາຮ່ວມມທີ ງົ່ັ ພຽງໃຫຍ່ 3 ແຫ່ງ ທັົງ່ ພຽງວຽງຈັນ, ທງົ່ັ ພຽງສະຫວັນ
ນະເຂດ ແລະ ທັ່ົງພຽງຈາໍ ປາສັກ.

ນອກນັ້ົນ, ຍັງມີທົັ່ງພຽງນ້ອຍອີກຫາຍແຫ່ງຕາມສາຍນໍ້າໃຫຍ່ນ້ອຍຕ່າງໆ, ເວົ້າແລ້ວພູມສັນຖານຂອງ
ປະເທດລາວມີ 3 ປະເພດ ແລະ 4 ເຂດຕົ້ນຕເຊິ່ີງໄດ້ສ້າງເງື່ີອນໄຂສະດວກໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາປະເທດຊາດໃຫ້
ຈະເລນີ ຮຸ່ງເຮືອງໃນອະນາຄດົ .

16

ບດົ ທີ 3
ລກັ ສະນະພມູ ອາກາດຂອງປະເທດລາວ

ເວລາ 3 ຊວ່ັົ ໂມງ

ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ:
 ອະທບິ າຍກ່ຽວກັບລກັ ສະນະລວມຂອງພມູ ອາກາດລາວ, ສາມາດປຽບທຽບມູນສວ່ ນຂອງອາກາດໃນແຕ່
ລະດໄູ ດ້
 ຕລີ າຄາລກັ ສະນະລວມຂອງພູມອາກາດຕາມລະດກູ ານໃນແຕລ່ ະທ້ອງຖ່ີິນທີ່ມີຜົນສະທອ້ ນຕ່ໍທາໍ ມະຊາດ
ແລະ ການຜະລິດຂອງປະຊາກອນລາວ.

1. ລັກສະນະລວມຂອງພມູ ອາກາດ

ປະເທດລາວ ຕັ້ົງຢູ່ເຂດຮ້ອນຊຸ່ມມລະສຸມຂອງຂົງເຂດອາຊີອາຄະເນ. ພູອາກາດໃນເຂດນີ້ົມີຄວາມແຕກຕ່າງ
ກັນກັບເຂດຮ້ອນອືີ່ນໆທີ່ນອນໃນເຂດອົງສາຂະໜານດຽວກັນ. ຍ້ອນຈຸດພິເສດທາງດ້ານທີ່ຕັົ້ງພູມີສາດ ແລະ ພູມ
ສັນຖານພູອາກາດຈິ່ີງມລີ ກັ ສະນະຕ່າງກັນກັບປະເທດໄກຄ້ ຽງດ່ງັ ນ້ົີ:

- ເປັນປະເທດທີ່ມີອາກາດຮ້ອນຊຸ່ມໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກລົມມລະສຸມ (ລົມປະຈໍາລະດູ) ທີ່ເຄື່ີອນທີ່ມາ
ຈາກສອງທິດຕ່າງກັນ ຄື: ເລິ່ີມແຕ່ເດືອນກັນຍາຫາເດືອນກຸມພາໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກມວນອາກາດຊີເບຣີ ເຊິີ່ງ
ເປັນມວນອາກາດທີ່ໜາວຈັດພດັ ມາຈາກແຜ່ນດິນ ແຕ່ເມ່ືີອເຄີື່ອນຕວົ ສູ່ລາວແລວ້ ຄວາມໜາວກ່ໍຄອ່ ຍໆຫຸດລົງ ຍ້ອນ
ປະທະກັບພູມສັນຖານສູງ ແລະ ປະທະກັບມວນອາກາດຮ້ອນຂອງຂົງເຂດນີົ້, ກະແສການເຄືີ່ອນຕົວຂອງມວນ
ອາກາດໄດ້ເຮັດໃຫ້ພູມອາກາດມີລັກສະນະເຢັນ ແລະ ແຫ້ງແລ້ງ, ກະແສອາກາດນີົ້ເອ້ີົນວ່າລົມມລະສຸມໜາວ. ເລີ່ມ
ແຕ່ທ້າຍເດືອນມີນາເຖິງເດືອນຕຸລາ, ປະເທດລາວຖືກປົກຄຸມດ້ວຍມວນອາກາດທີ່ເຄື່ີອນຕົວມາແຕ່ທາງພາກ ໃຕ້.
ມວນອາກາດນີົ້ໄດ້ເຮັດໃຫອ້ າກາດຢ່ປູ ະເທດລາວຮ້ອນຂ້ົືນຕາມລໍາດັບ.

- ພູມອາກາດຂອງປະເທດລາວ ມີ 2 ລະດູຈະແຈ້ງຄື: ລະດູແລ້ງ ແລະ ລະດູຝົນ ທັງສອງລະດູກົງກັບ 2
ມວນອາກາດທີ່ເຄືີ່ອນມາຈາກແຜ່ນດິນໃຫຍ່ ແລະ ມະຫາສະໝຸດ. ສອງລະດູການນີົ້ມີລັກສະນະແຕກຕ່າງກັນຄື:
ລະດູຝົນປະລິມານນໍາຝົນເຖີງ 90-95% ອຸນະພູມສູງ, ລະດູແລ້ງອຸນະພູມຕໍ່າລົງ ໂດຍສະເພາະແມ່ນພາກເໜືອຂອງ

ປະເທດ, ປະລມິ ານນ້ໍາຝົນມໜີ ອ້ ຍ ຫື ບມ່ໍ ຝີ ນົ ຕກົ ເລີຍ.

- ຄວາມຜິດດ່ຽງຂອງພູມອາກາດທ້ອງຖິີ່ນພາຍໃນປະເທດບ່ໍຫຸດລື່ີນກັນໂດຍສະເພາະແມ່ນລະດູແລ້ງ
ລະຫວ່າງພາກເໜອື ກັບພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້.

17

ແຜນທ1ີ ແຜນທີ່ອຕຸ ນຸ ຍິ ົມຂອງປະເທດລາວ

2. ລະດກູ ານ ແລະ ກະແສລມົ ທພ່ີ ດັ ຜາ່ ນລາວ

ຄືໄດ້ກ່າມາແລ້ວ ອດິ ທິພົນຈາກລົມມລະສຸມໜາວ ແລະ ລົມມລະສຸມຮອ້ ນປຽ່ ນກນັ ປົກຄຸມປະເທດລາວ ໄດ້

ເປັນສາເຫດປະເທດລາວມີ 2 ລະດູຕົ້ນຕ ຄື: ລະດູແລ້ງ ແລະລະດູຝົນ ເຊິ່ີງທັງສອງລະດູມີລັກສະນະແຕກຕ່າງກັນໄປ
ໃນແຕ່ລະທ້ອງຖີ່ນ. ນອກຈາກນັົ້ນ, ຍັງມີ 2 ໄລຍະຂ້າມຜ່ານອີກ ເຊີ່ງເປັນໄລຍະເຊືີ່ອມຕ່ໍລະຫວ່າງ 2 ລະດູ ແລ້ງ
ຫາ ລະດູຝົນ (ເດືອນ 4) ແລະ ໄລຍະເຊື່ີອມຕ່ໍແຕ່ລະດູຝົນຫາລະດູແລ້ງ (ເດືອນ 10). ທັງ 2 ໄລຍະນີົ້ແມ່ນໄລຍະທີ່
ປະເທດລາວໄດ້ຮັບອິດທິພົນຂອງມວນອາກາດຮ້ອນສູງສຸດ ແລະ ມວນອາກາດໜາວຊີເບຣີເກືອບເທົັ່າໆກັນຈິີ່ງ

18

ພາໃຫ້ອາກາດໃນໄລຍະນີ້ົມີລັກສະນະລະຫວ່າງກາງຂອງອາກາດໃນລະດູແລ້ງ ແລະ ລະດູຝົນ. ລັກສະນະລະດູການ
ໃນປະເທດລາວໄດ້ສະແດງອອກດັ່ງນົີ້:

ແລງ້ ແລງ້ ແລງ້ ແລງ້ ຝົນ ຝົນ ຝນົ ຝນົ ຝົນ ຝົນ ແລ້ງ ແລ້ງ

ມງັ ກອນ ກມຸ ພາ ມນີ າ ເມສາ ພຶດສະ ມຖິ ນຸ າ ກລໍ ະ ສງິ ຫາ ກນັ ຍາ ຕລຸ າ ພະຈກິ ທນັ ວາ
ພາ ກດົ

ຮູບ1 ຮູບສະແດງການແບງ່ ປນັ ລະດກູ ານຢູ່ປະເທດລາວ

ກ. ລະດແູ ລງ້ :

ລະດູແລ້ງເລີ່ມແຕ່ເດືອນພະຈິກ - ເດືອນມີນາ ຫື ເມສາເຊິີ່ງໃນໄລຍະນີ້ົແຕ່ລະມູນສ່ວນຂອງອາກາດ

ສະແດງອອກດ່ັງນ້ົ:ີ

 ກະແສລົມ

ແມ່ນພດັ ມາແຕ່ເໜອື ແລະ ຕາເວນັ ອອກສຽ່ ງເໜືອ, ມາຈາກສນູ ຄວາມກົດດນັ ຊີເບຣເີ ຊິງ່ີ ພັດຜາ່ ນແຜນ່ ດນິ

ໃຫຍ່ຂອງປະເທດຈີນ ແລະ ຫວຽດນາມຜ່ານເເຂົ້າມາອາກາດເຢັນແຫ້ງແລ້ງເພີ່ມຂືົ້ນແຕ່ເໜືອຫາໃຕ້ຈິີ່ງຜ່ານເຂົ້າ

ມາລາວຈິີ່ງເຮັດໃຫ້ພູມອາກາດເຢັນ ແລະ ແຫ້ງ ເຊີ່ິງລະດັບຄວາມແຫ້ງເພີ່ມຂື້ົນແຕເ່ ໜອື ຫາໃຕ້. ສະນ້ົັນ, ທ້ອງຟູ້າຈິ່ີງ

ແຈ່ມໃສຈນົ ເກອື ບວາ່ ບ່ໍມີເຝຶ້ອເລຍີ . ແຕ່ມີໝອກແຫງ້ ປະກົດຕວົ ຢ່ເູ ຂດພທູ າງພາກເໜືອ ແລະ ພາກຕາເວັນອອກ.

 ແສງແດດ

ປະເທດລາວໃນໄລະນີົ້ແມ່ນໄດ້ຮັບແສງແດດໃນມູມແຄບແຕ່ຫາຍ ແລະ ເປັນລະດູການທີ່ ກາງເວັນສັົ້ນ
ກວ່າກາງຄືນ, ແຕ່ໄດ້ຮັບແສງແດດຫາຍຍ້ອນທ້ອງຟູ້າປອດໂປ່ງ. ອັດຕາສ່ວນການປົກຄຸມຂອງເມກມີພຽງແຕ່ 3-
4/10. ແຕ່ລະມືົ້ທົ່ັວປະເທດໂດຍສະເພາະໃນເຂດທົັ່ງພຽງ ໄດ້ຮັບແສງແດດ 8 ຊົັ່ວໂມງ. ຖ້າຄິດໄລ່ ເປັນເເດືອນ
ເຫັນວ່າ ເດືອນທັນວາ ແລະ ເດືອນມັງກອນມີແດດເຖິງ 240 ຊົັ່ວໂມງ/ເດືອນ. ສ່ວນເດືອນພະຈິກ, ເດືອນກຸມພາ
ແລະ ເດອື ນມີນາ ແມນ່ ມີປະມານ 1 ແມ່ນໄດ້ຮບັ 180-200 ຊວົັ່ ໂມງ/ເດອື ນ.

 ອຸນຫະພມູ

ອຸນຫະພູມຢູ່ລາວຈະຫຸດຕໍ່າລົງໃນເຂດທົັ່ວປະເທດ ໂດຍຈະຫຸດລົງຫາຍ ເພາະເປັນເຂດພູມສັນຖານສູງ

ແລະ ໄດ້ຮັບກະແສລົມຊີເບຣີກ່ອນໝູ່. ອຸນຫະພູມສະເລ່ຍຂອງເດືອນຢູ່ເຂດພາກເໜືອ ແລະ ເຂດພູມສັນຖານສູງ

ໃນລະດູແລ້ງແມ່ນຕໍ່າເປັນຕົ້ນ ແຂວງ ຜົ້ງສາລີ, ຊຽງຂວາງ, ອຸດົມໄຊ, ຫົວພັນ. ເດັ່ນໄປກວ່ານັົ້ນຖາ້ ອາກາດໜາວຊີ

ເບຣເີ ຄີືອ່ ນໄຫວແຮງຈະເຮັດໃຫ້ອຸນຫະພມູ ຕໍາ່ ລງົ ຫາຍ, ບາງເທອືີ່ ເກືອບຮອດ 0°c ແລະ ທາງພາກໃຕປ້ ະມານ 25°c.

 ການລະເຫີຍອາຍ

ໃນລະດແູ ລງ້ ແມ່ນມກີ ານລະເຫຍີ ອາຍ ເດອື ນທີມ່ ີການລະເຫຍີ ອາຍຫາຍທສີ່ ຸດແມ່ນໃນ ເດືອນມນີ າເພາະ

ເປັນເດືອນທີ່ອຸນຫະພູມສູງກວ່າໝູ່. ສົມທຽບລະຫວ່າງເຂດຕ່າງໆເຫັນວ່າລະດັບການລະເຫີຍອາຍແມ່ນແຕກຕ່າງ

ກັນ ຄເື ຂດທັົງ່ ພຽງ ແມນ່ ມີການລະເຫີຍອາຍຫາຍກວາ່ ເຂດພູດອຍ.

19

ຊແ່ືີ ຕລ່ ະເຂດ ເດອື ນກມຸ ພາ ເດອື ນມນີ າ

ສະຫວນັ ນະເຂດ 129 ມມ 177 ມມ
ປາກເຊ 104 ມມ 15ມມ8
ວຽງຈັນ 101 ມມ 133 ມມ
ຫວງພະບາງ 67 ມມ 99 ມມ
ວຽງໄຊ 85 ມມ 102 ມມ

ຕາລາງ 1 ການລະເຫີຍອາຍໃນແຕລ່ ະເຂດ

 ອັດຕາຄວາມຊມຸ່ ຂອງອາກາດ
ອັດຕາຄວາມຊຸ່ມສໍາພັດຂອງອາກາດແມ່ນຢູ່ໃນລະຫວ່າງ 70-75% ເດືອນທີ່ມີຄວາມຊຸ່ມສໍາພັດລົງຕໍ່າ

ແມ່ນເດອື ນ ກມຸ ພາ ຄ:ື
- ເຂດທ່ົັງພຽງ: ປາກເຊ 61%, ສາລະວນັ 67%, ສະຫວັນນະເຂດ 66, 46%, ວຽງຈັນ 65%.
- ເຂດພູມສັນຖານສູງ: ຫວງພະບາງ 76,6%, ວຽງໄຊ 79%, ປາກຊ່ອງ 89%. ມີບາງມື້ົຂອງ ເດືອນ

ກຸມພາ ຄວາມຊຸ່ມສໍາພັດຫຸດລົງຕໍ່າກວ່າ 10% ເຊັ່ນ ຢູ່ ຊຽງຂວາງ 7%, ວຽງຈັນ 16%, ນາແປ 9% ແລະ ບໍ່ແໜ່ງ
4%.

- ຄວາມຊຸ່ມສໍາພັດລະຫວ່າງກາງເວັນ ແລະ ກາງຄືນແມ່ນແຕກຕ່າງກັນຫາຍໃນຊ່ວງໄລຍະ 24 ຊົັ່ວໂມງ,
ອດັ ຕາຄວາມຊມຸ່ ລົງຕໍ່າກວ່າໝູ່ແມ່ນເວລາ 12-13 ໂມງ ແລະ ຂນືົ້ ສງູ ແມ່ນ 22-23 ໂມງ.

- ປະລິມານນ້າໍ ຝົນນັບແຕເ່ ດືອນພະຈິກເປນັ ຕນົ້ ປະລິມານນາໍ້ ຝົນເລີ່ມຫຸດລງົ ຕາ່ໍ ໂດຍແທກໄດ້ພຽງແຕ່ 20-
40 ມມ/ເດືອນ ແລະ ມີມືົ້ທີ່ຝົນຕົກພຽງແຕ່ 2-5 ມ້ົື/ເດືອນ, ສໍາລັບເຂດທີ່ມີຝົນຕົກຫາຍ ເຊັ່ນ ພູພຽງບລະເວນ, ບ່ໍ
ແໜງ່ , ປາກຊນັ , ວຽງພຄູ າມມີ ົືທ້ ຝ່ີ ນົ ຕົກ 5-7 ມ/ື ເດອື ນປະລມິ ານນ້ໍາຝົນສະເລຍ່ ເດືອນລະ 50-70 ມມ.

ໃນເດືອນທັນວາປະລິມານນ້ໍຝົນຍິີ່ງຫຸດລົງ ແລະ ຫຸດລົງຕໍ່າທີ່ສຸດ ແມ່ນເດືອນມັງກອນເຊິີ່ງໂດຍທົັ່ວໄປ
ແມ່ນມີຝົນຕົກພຽງແຕ່ 5 ມມ/ເດືອນ. ຮ້າຍແຮງໄປກວ່ານັ້ົນ, ຢູ່ບາງບ່ອນ ເຊັ່ນ ຊໍາໃຕ້ (ຫົວພັນ), ເມືອງຄໍາ (ຊຽງ

ຂວາງ), ເມືອງຂວາ (ຜົ້ງສາລີ) ແມ່ນເຄີຍເກີດກລະນີທີ່ບ່ໍມີຝົນຕົກໃນໄລຍະຂອງເດືອນມັງກອນເປັນເວລາຕິດຕໍ່ກັນ

ຫາຍປີ. ຝົນທີ່ຕົກໃນຍາມແລ້ງແມ່ນຝົນຝອຍເຊິີ່ງເກີດຂື້ົນ ຍ້ອນການປະທະກັນລະຫວ່າງມວນອາກາດໜາວ ແລະ

ມວນອາກາດຮອ້ ນທີ່ເອນົ້ີ ກນັ ວ່າຝົນໜ້າອາກາດຂ້ົວໂລກ.

ຂ. ລະດູຝົນ:

ລະດູຝົນແມ່ນເລີ່ມແຕ່ເດືອນເມສາ ແລະ ແກ່ຍາວຮອດເດືອນກັນຍາ, ບາງປີກໍ່ແກ່ຍາວຮອດທ້າຍເດືອນ

ຕລຸ າເຊ່ີິງໃນໄລຍະນົ້ແີ ຕລ່ ະມນູ ສ່ວນຂອງອາກາດໄດ້ສະແດງອອກດັງ່ ນົ:້ີ

 ກະແສລມົ

ລົມທີ່ພັດຜ່ານລາວໃນລະດູຝົນແມ່ນລົມທີ່ພັດມາແຕ່ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້, ທິດໃຕ້ ແລະ

ທດິ ຕາເວນັ ອອກສ່ຽງໃຕ້ເຊິີ່ງພັດມາຈາກມະຫາສະໝດຸ ອເິ ດຍ ແລະ ມະຫາສະໝຸດປາຊີຟິກໂດຍໄດ້ພດັ ເອົາຄວາມຊຸ່ມ

ແລະ ອາຍນໍ້າມາສູ່ປະເທດລາວ. ພ້ອມດຽວກັນນັ້ົນຍັງໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກລົມພະຍຸທີ່ພັດຈາກມະຫາສະໝຸດປາ

ຊີຟິກ ແລະ ຈາກທະເລອັນດາມັນ, ພະຍຸຕ່າງໆທີ່ຜ່ານເຂົ້າມາລ້ວນແລ້ວແຕ່ອ່ອນກໍາລັງລົງແລ້ວຍ້ອນຜ່ານພູມ

ສັນຖານສູງຊັນ ແລະ ຜ່ານແຜ່ນດິນໄລຍະທາງໄກແລ້ວ. ສະນັົ້ນຈິ່ີງບ່ໍຮ້າຍແຮງຄືກັບປະເທດເພືີ່ອນບ້ານ, ແຕ່ກໍ່ໄດ້

ເພມີິ່ ປະລິມານອາຍນາໍ້ ເຊີ່ງິ ເຮດັ ໃຫຝ້ ນົ ຕົກໃນບາງພນົ້ື ທີ່.

20

ຄວາມກົດດັນສູງສູດແມ່ນເຄື່ີອນຂື້ົນເມືອເຟ້ຶອງໂລກເໜືອ ລົມທີ່ພັດຜ່ານມາແມ່ນລົມທີ່ພັດມາແຕ່
ທດິ ຕາເວັນຕກົ ສ່ຽງໃຕ້ ທິດໃຕ້ ຈາກມະຫາສະໝດຸ ອິນເດຍ ແລະມະຫາສະໝຸດປາຊີຟກິ . ໄດ້ພດັ ເອົາຄວາມຊຸ່ມ ແລະ
ອາຍນ້ໍາມາສູປ່ ະເທດລາວ.

 ແສງແດດ:
ໃນໄລຍະນປີ້ົ ະເທດລາວ ແມນ່ ໄດຮ້ ັບແສງແດດໃນມມູ ກ້ວາງ, ໃນລະດນູ ີົ້ ກາງເວັນແກຍ່ າວກວ່າກາງຄືນ

ແຕຍ່ ອ້ ນມີເມກ ແລະ ຝົນຫາຍຈ່ີິງເຮດັ ໃຫໜ້ ້າດິນໄດ້ຮັບແສງແດດໜ້ອຍ.
- ພດຶ ສະພາ ແລະ ເດືອນມຖິ ຸນາ 150 ຊັ່ວົ ໂມງ/ເດອື ນ.
- ເດອື ນກລະກດົ ແລະ ເດອື ນສງິ ຫາເປັນເດອື ນທໄີ່ ດຮ້ ບັ ແສງແດດໜອ້ ຍກວ່າໝູ່ ຄື: 80-90 ຊົວັ່ ໂມງ/

ເດອື ນ.
 ອນຸ ຫະພູມ
ລະດູຝົນອຸນຫະພູມແມ່ນສູງກວ່າລະດູແລ້ງ, ຍ້ອນລະດູຝົນແມ່ນໄລຍະທີ່ແສງຕາເວັນຕັົ້ງສາກໃສ່ປະເທດ

ລາວ ແລະ ອຸນຫະພູມຈະແຕກຕ່າງກັນລະຫວາງພາກເໜືອ ແລະ ພາກໃຕ້ ຄືປາກເຊ 39,2°c, ຊຽງຂວາງ 23,7°c ,
ອັດຕາຄວາມຊຸ່ມໃນອາກາດອີ່ມຕົວອັດຕາການລະເຫີຍອາຍຈີ່ງອີ່ມຕົວສະເລ່ຍປະມານ 50 ມມ/ເດຶອນ ເຂດມີການ
ລະເຫຍີ ອາຍໜ້ອຍແມ່ນພພູ ຽງບລະເວນມີ 23 ມມ/ເດືອນ.

 ການລະເຫຍີ ອາຍ
ໃນລະດູຝົນນີ້ົເຫັນວ່າອັດຕາຄວາມຊຸ່ມໃນອາກາດເຖິງຂັົ້ນອີ່ມຕົວ. ດັ່ງນັົ້ນ, ລະດັບການລະເຫີຍອາຍຈິ່ີງມີ

ໜ້ອຍ ຄືສະເລ່ຍທົ່ັວໄປມີຢູ່ ປະມານ 50 ມມ/ເດືອນ. ເຂດທີ່ມີການລະເຫີຍອາຍໜ້ອຍແມ່ນເຂດພູພຽງບລະເວນ
ເຊິີ່ງມີ 23 ມມ/ເດືອນ.

 ອດັ ຕາຄວາມຊ່ມຸ ຂອງອາກາດ
ອັດຕາຄວາມຊຸ່ມສໍາພັດໃນລະດູຝົນສະເລ່ຍແລ້ວມີ 80%-90%. ອັດຕາຄວາມຊຸ່ມສູງສຸດແມ່ນ

ປ່ຽນແປງໄປແຕ່ລະເຂດ ເຊັ່ນ ບາງເຂດແມ່ນໃນເດືອນ ສິງຫາ, ບາງເຂດແມ່ນເດືອນ ກລະກົດ ແລະ ບາງເຂດແມ່ນ
ເດືອນກັນຍາ, ແຕ່ສ່ວນຫາຍແມ່ນເເດືອນສິງຫາ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນຢູ່ຫວງພະບາງ, ປາກເຊ, ສະຫວັນນະເຂດ, ສ່ວນ
ວຽງຈນັ ແມນ່ ແຕ່ເດືອນສງິ ຫາ-ເດອື ນກນັ ຍາ ແລະ ໄຊຍະບລູ ີແມນ່ ເດອື ນກນັ ຍາ.

 ເມກ
ລະດູຝົນທ້ອງຟູ້າປົກຄຸມດ້ວຍເມກຕະຫອດລະດູຝົນ. ແຕ່ໃນເດືອນມີນາ-ເດືອນກັນຍາອັດຕາສ່ວນຂອງ

ເມກແມ່ນ 7 - 8/10 ຂອງທ້ອງຟູ້າ, ເດອື ນທ່ີເມກຫາຍກວ່າໝ່ແູ ມ່ນເດືອນກລະກດົ . ເດືອນສງິ ຫາມີເມກປົກຄມຸ ເຖິງ
9/10 ຂອງທ້ອງຟູ້າ. ເມກທປີ່ ະກດົ ຕົວໃນປະເທດລາວມີທັງເມກທຂີ່ ະຫຍາຍຕົວຕາມລວງຕັງົ້ ເຊິ່ງີ ມັນປະກົດໃນຕອນ
ບາ່ ຍ.

21

ສະຖານພີ ະຍາກອນອາກາດ

ປີ ລວງພະບາງ ນະຄອນຫວງວຽງຈນັ ໄກສອນພມົ ວຫິ ານ ປາກເຊ

1976 ສູງສຸດ ຕໍາ່ ສດຸ ສງູ ສຸດ ຕໍ່າສດຸ ສງູ ສດຸ ຕໍ່າສຸດ ສູງສດຸ ຕາໍ່ ສດຸ
1980
1985 97,0 48,0 90,0 51,1 85,0 45,0 90,0 52,0
1990 96,0 46,0 89,0 52,0 96,0 55,0 89,0 53,0
1995 97,0 52,0 92,0 56,0 95,0 55,0 90,0 56,0
1996 93,0 60,0 90,0 55,0 91,0 51,0 89,0 53,0
1997 97,0 51,0 91,0 54,0 95,0 54,0 84,0 54,0
1998 97,0 48,0 91,0 48,0 94,0 51,0 81,0 52,0
1999 98,0 51,0 91,0 55,0 95,0 50,0 85,0 53,0
2000 97,0 52,0 90,0 50,0 92,0 52,0 83,0 53,0
2001 96,0 59,0 91,0 57,0 89,0 54,0 88,0 54,0
2002 87,0 55,0
2003 95,0 51,0 92,0 54,0 90,0 54,0 87,0 52,0
2004 95,0 51,0 92,0 55,0 87,0 54,0 84,0 52,0
96,0 55,0 92,0 55,0 93,0 58,0 87,0 70,0
96,0 75,0 91,0 72,0 75,0 75,0 86,0 52,0
96,0 54,0 91,5 53,7 55,3 55,3

ຕາຕະລາງ 2 ຄວາມຊຸ່ມຊືີ່ນສະເລ່ຍສູງສຸດ-ຕ່ໍາສດຸ ແຕ່ລະປີ (ຫົວໜ່ວຍ %)

 ປະລມິ ານນໍາ້ ຝນົ
ຝົນທີ່ຕົກໃນລະດູຝົນກວມ 90% ຂອງປະລິມານນໍ້າຝົນໝົດປີ. ໄລຍະທີ່ຝນົ ຕົກຫາຍກວ່າໝູ່ແມ່ນເດືອນ

ກລະກົດ ແລະ ສິງຫາ, ສະເລ່ຍມື້ົທີ່ມີຝົນຕົກແມ່ນ 20-25 ມື້ົ/ເດືອນ, ສະເພາະຢູ່ປາກຊ່ອງແມ່ນ 1.080 ມມ ໃນ
ເດືອນ ກລະກດົ . ສ່ວນບ່ອນທີມ່ ຝີ ນົ ຕກົ ໜ້ອຍແມ່ນ 250-300 ມມ/ເດືອນ.

ປະລິມານນາ້ໍ ຝນົ ທີຕ່ ົກຢໃູ່ ນລາວແຈກຢາຍບໍ່ສະໝາໍ ສະເໝີ ຢເູ່ ຂດຈຸດສູງທຕ່ີ ້ອງລມົ ທ່ຕີ ້ອງລມົ ຕາເວັນຕກົ
ສຽ່ ງໃຕລ້ ້ວນແຕໄ່ ດຮ້ ບັ ນໍາ້ ຝນົ ຫາຍ ເຊ່ັນ:

- ພພູ ຽງນາກາຍມີປະລມິ ານນໍາ້ ຝົນສະເລຍ່ 3.000 ມມ ຂ້ນົື ໄປ. ສະເພາະຢູ່ບ່ແໍ ໜ່ງເຊ່ິີງຕ້ົັງຢູ່ຕີນພູພຽງນມີ້ົ ີ
ນໍາ້ ຝນົ ສະເລ່ຍເຖິງ 3.744 ມມ/ປີ.

- ພູພຽງເມອື ງພວນມປີ ະລມິ ານນໍາ້ ຝົນສະເລຍ່ 3.000 ມມ/ປ.ີ

- ເຂດຕາເວັນຕກົ ສຽ່ ງເໜືອໃນບາງບອ່ ນກໍ່ມີຝົນຕກົ ຫາຍ, ສະເພາະຢວູ່ ຽງພູຄາມີປະລິມານນ້ໍາຝນົ ສະເລຍ່
ເຖິງ 3.600 ມມ/ປ.ີ

- ພູພຽງບລະເວນໄດ້ຮັບປະສິມານໍ້າຝົນຫາຍກວ່າໝູ່ຢູ່ໃນລາວກຄືຢູ່ໃນອິນດູຈີນ ຄື ມີປະລິມານນໍ້າຝົນ
ສະເລ່ຍ 3.500-4.000 ມມ/ເດືອນ. ສະເພາະຢູ່ປາກຊ່ອງເຊິີ່ງຕັົ້ງຢູ່ຈຸດສູງ 1.200 ມ ໄດ້ຮັບປະລິມານນໍ້າຝົນສະເລ່ຍ
4.049 ມມ/ປ.ີ

ສວ່ ນເຂດທີຕ່ ງັົ້ ກາໍ ບງັ ລມົ ທດິ ຕາເວນັ ຕົກສຽ່ ງໃຕ້ ເປນັ ເຂດທ່ີໄດ້ຮບັ ປະລິມານນ້ໍາຝນົ ໜ້ອຍ ເຊັນ່
- ເມອື ງ ແອດ (ແຂວງຫວົ ພັນ) ໄດ້ຮັບປະລິມານນໍ້າຝນົ 1.101 ມມ/ປ.ີ

- ເມອື ງຊາໍ ໃຕ້ (ແຂວງຫວົ ພັນ) ໄດຮ້ ບັ ປະລິມານນໍ້າຝນົ 1.026 ມມ/ປ.ີ
- ເມອື ງຄໍາ (ແຂວງຊຽງຂວາງ) ໄດ້ຮບັ ປະລິມານນໍ້າຝນົ 1.046 ມມ/ປີ.

- ເມືອງຂວາ (ແຂວງຜົ້ງສາລ)ີ ໄດຮ້ ັບປະລິມານນໍ້າຝນົ 1.095 ມມ/ປີ.

22

ຄ. ໄລຍະເຊອີ່ື ມຕລ່ໍ ະດ:ູ
ໄລຍະເຊື່ີອມຕ່ໍລະດູມີສອງໄລຍະ ຄື ລະດູແລ້ງ-ລະດູຝົນ (ເດອື ນເມສາ) ແລະ ໄລຍະເຊ່ີືອມຕ່ໍແຕລ່ ະດູຝົນຫາ

ລະດແູ ລງ້ (ເດືອນພະຈກິ ).
ເດືອນ ເມສາ ເປັນເດືອນທີ່ຫາກ່ໍຫຸດພົ້ນຈາກຄວາມແຫ້ງແລ້ງ ເປັນໄລຍະທີ່ຄ່ອຍໆກ້າວເຂົ້າລະດູຮ້ອນເຊິີ່ງ

ໄລຍະນີົ້ເຄີຍເອີ້ົນກັນວ່າລະດູບານໃໝ່, ລັກສະນະຂອງອາກາດຍັງແຫ້ງແລ້ງແຕ່ກໍ່ເລີ່ມມີຝົນຕົກບາງຄັົ້ງຄາວ. ເດືອນ
ພະຈິກເປັນໄລຍະທ້າຍຂອງລະດູຝົນ ແລະ ເລີ່ມເຂົ້າລະດູແລ້ງຢ່າງແທ້ຈິງໂດຍສະເພາະແມ່ນຢູ່ເຂດພາກໃຕ້ຝົນເລີ່ມ
ຂາດ ຫື ປະລິມານໜອ້ ຍລງົ . ສວ່ ນເຂດພາກເໜອື ເລີມ່ ມີປະລິມານໃບໄມຫ້ ່າເຫືອງ, ຫຽ່ ວແຫງ້ ແລະ ໃບຫົັ່ນ.

 ຄວາມດນັ
ຄວາມດັນໃນລະດູແລ້ງ ເຂດເຄື່ີອນໄຫວຂອງຄວາມດັນສູງເສັ້ົນອາຍັນຖອຍລົງມາພາກໃຕ້ຫາຍເຮັດໃຫ້

ເຄື່ີອນໄຫວແຮງ. ປະເທດລາວຕ້ົັງຢູ່ໃຈກາງຄວາມດັນສູງຊີເບລີ, ດ້ວຍເຫດນົ້ັນຄວາມດັນສະເລ່ຍໃນເດືອນມັງກອນ
ຢ່ພູ າກໃຕ້ຂ້ົືນຮອດ 1.014 ມິນຣີບາ. ພາກເໜືອ 1.024 ມິນຣີບາ. ໃນລະດູຝົນຄວາມກົດດັນສູງເສັົ້ນອາຍັນໄດ້ປົກ
ຄຸມທະວີບອາຊີ ໃນລະດູແລ້ງໄດ້ຫຍັບຂື້ົນມາເສັ້ົນອົງສາຂະໜານສູງ, ອັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ຄວາມດັນຕໍ່າເຂດເສັົ້ນສູນສູດ
ເຄື່ີອນເຂົ້າເຟຶ້ອງໂລກເໜືອ ແລະ ແຜ່ຂະຫຍາຍຢ່າງກວ້າຂວາງ. ໃນໄລຍນີ້ົປະເທດລາວຕັົ້ງຢູ່ທາງທິດຕາເວັນອອກ
ສ່ຽງໃຕ້ ຂອງໃຈກາງຄວາມດັນຕໍ່າ, ສະນັົ້ນຄວາມດັນຈິີ່ງຫຸດລົງ ເຊັ່ນ ຄວາມກົດດັນຢູ່ພາກໃຕ້ ແທກໄດ້ 1.010
ມິນລີບາ, ພາເໜືອ 1.002 ມິນລີບາ. ບາງຄ້ັົງຄາວຍິີ່ງຫຸດລົງຕໍ່າກວ່ານັົ້ນ. ຄື ພາກໃຕ້ 1.005 ມິນລີບາ, ພາກເໜືອ
998 ມິນລບີ າ.

 ກະແສລມົ ທພ່ີ ດັ ຜາ່ ນປະເທດລາວ
ລົມທີ່ພັດຜ່ານປະເທດລາວໃນປີໜືີ່ງແມ່ນ ມີການປ່ຽນແປງທີ່ສອດຄ່ອງກັບການເຄືີ່ອນໄຫວ ຂອງມວນ

ອາກາດທປ່ີ ົກຄຸມ ແລະ ໄດສ້ ະແດງລກັ ສະນະລະບບົ ລົມຢປູ່ ະເທດລາວອອກຢາ່ ງຈະແຈງ້ ແລະ ຊດັ ເຈນ.
ໃນລະດູຝົນລົມພັດລົມພັດຕາມທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້-ທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອ, ທິດໃຕ້ຫາທິດເໜືອ

ແລະ ທິດຕາເວັນຕົກສຽ່ ງໃຕ້ຫາຕາເວນັ ຕົກສ່ຽງເໜືອ (ແຕເ່ ດືອນມນີ າ-ເດືອນສິງຫາ) ເພາະໄລຍະນ້ົຄີ ວາມກົດດັນສງູ
ເສົັ້ນອາຍັນເຄື່ອີ ນໄຫວແຮງ, ລົມພັດແຕເ່ ຂດມະຫາສະໝດຸ ເຂ້ົາສູ່ແຜນ່ ດິນເປນັ ຕົ້ນຕ.

ໃນລະດູແລ້ງ ແຕ່ເດືອນກັນຍາ-ເດືອນກຸມພາ, ຄວາມດັນສູງເຂດຊີເບລີແຜ່ຂະຫຍາຍພາໃຫ້ມີລົມພັດມາ
ແຕ່ໃຈກາງຂອງແຜ່ນດິນອອກສູ່ທະເລ. ຢູ່ປະເທດລາວໃນໄລຍະນີ້ົມີລົມພັດຕາມທິດເໜືອຫາທິດໃຕ້ ແລະ ຕາເວັນ
ອອກສ່ຽງເໜືອຫາຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້ ສ່ວນເດືອນມີນາ, ກັນຍາ ຫາເດືອນຕຸລາແມ່ນໄລຍະເຊືີ່ອມຕ່ໍລະດູ, ທິດຂອງ
ລົມມີລັກສະນະສັບສົນລະຫວ່າງລະດູແລ້ງກັບລະດູຝົນ. ເພາະໄລຍະນີົ້ມີສອງມວນອາກາດຍາດແຍ່ງກັນ ຄື ມວນ
ອາກາດໜາວຢພູ່ າກເໜອື ແລະ ມວນອາກາດຮອ້ ນຢພູ່ າກໃຕ.້

3. ການໄດຮ້ ບັ ແສງຕາເວນັ ແລະ ອນຸ ຫະພມູ

1.1 ແສງຕາເວນັ
ປະເທດລາວຕັົ້ງຢູ່ລະຫວ່າງເສັົ້ນຂະໜານທີ 13 54’-22 33’32’’ ເໜືອ, ໄດ້ຮັບແສງແດດຕັົ້ງສາກສາກ 2

ຄົ້ັງໃນຮອບ 1 ປີຄື: ຄັົ້ງທີ ໜ່ືີງ ວັນທີ 15 ພຶດສະພາ ຫາວນັ ທີ 17 ມິຖຸນາ ແລະ ຄົ້ັງທີ ສອງ ແມ່ນວັນທີ 27 ມິຖຸນາ
ຫາວັນທີ 23 ກລະກົດ. ດັ່ງນັົ້ນ, ປະເທດລາວຈິີ່ງໄດ້ຮັບແສງແດດຫາຍ ແລະ ເປັນມູມກວາົ້ງ. ໄລຍະທີ່ໄດ້ຮັບແສງ
ແດດຫາຍແມນ່ ໄລຍະທ່ຕີ າເວນັ ຕົງ້ັ ສາກ ຄື ແຕເ່ ດືອນມີນາ-ເດືອນເມສາເພາະເປັນເດືອນທີທ່ ້ອງຟາູ້ ແຈ່ມໃສ.

ສັງລວມແລ້ວ, ປະເທດລາວແມ່ນໄດ້ຮັບແສງຕາເວັນຫາຍ ແລະ ສູນເສຍໜ້ອຍຍ້ອນໜ້າດິນເກືອບທັງໝົດ
ມີພົມພືດປົກຫຸ້ມ, ລະດັບການສະທ້ອນລັງສີຂອງດວງຕາເວັນຈິ່ີງບ່ໍຫາຍ ສະເລ່ຍແລ້ວປະມານ 20% ຂອງລັງສີທີ່ໄດ້
ຮບັ .

23

ສະຖານພີ ະຍາກອນອາກາດ

ປີ ຫວງພະບາງ ນຄ.ວຽງຈັນ ໄກສອນພົມວິຫານ ປາກເຊ

1976 2345,1 - 2559,4 2572,0
1980 1776,2 - 2334,6 2626,8
1985 1817,9 2378,9 2378,9 1176,7
1990 1658,0 1623,0
1995 2155,4 2298,4 - -
1996 1994,0 2793,0 - 2448,6
1997 2013,5 2567,7 2356,0 2423,0
1998 2178,6 2503,0 2449,5 2615, 1
1999 1871,5 2028,6 2522,8 2565,8
2000 2020,1 2358,4 1989,6 2096,2
2001 1866,0 2359,9 2233,4 2342,9
2002 1686,0 2344,0 2269,0 2461,0
2003 2361,0 2787,0 2359,0 2476,0
2004 1771,5 2371,2 2572,0 2466,0
2428,3 2455,2

ຕາລາງ 3 ຈໍານວນຊັົວ່ ໂມງແດດໃນແຕ່ລະປີ (ຫວົ ໜ່ວຍ: ຊັ່ວົ ໂມງ)

1.2 ອນຸ ຫະພມູ

ຍ້ອນປະເທດລາວໄດ້ຮັບແສງຕາເວັນຫາຍ, ຍ້ອນໜ້າດິນມີການປົກຫຸ້ມດ້ວຍພືດສາມາດເກັບແສງແດດ

ໄດ້ດີ ແລະ ມີແມ່ນໍ້າລໍາເຊ, ໜອງບຶງ... ບໍ່ກວ້າງຕະຫລອດເຖິງພູມສັນຖານສູງທາງພາກເໜືອ ແລະ ພາກຕາເວັນ

ອອກເປັນກໍາແພງຂວາງກັ້ົນມວນອາກາດໜາວເຄືີ່ອນຕົວມາຈາກຊີເບຣີ. ສະນັ້ົນ, ປະເທດລາວຈີ່ງມີອຸນຫະພູມສູງ

ຕະຫອດປີ.
- ໄລຍະອຸນຫະພູມຂນົື້ ສງູ ໃນແຕ່ລະທອ້ ງຖ່ນີິ ແມນ່ ເດືອນເມສາ ເຊ່ັນ ຢຫູ່ ວງພະບາງ 35,9 C, ວຽງຈນັ

35,2 C, ສະຫວັນນະເຂດ 35,9 C ແລະ ປາກເຊ 36,4 C.
- ໄລຍະອນຸ ຫະພມູ ຕໍ່າສຸດແມນ່ ເດອື ນມງັ ກອນ ເຊ່ັນ ຢູຫ່ ວງພະບາງ 14,2 C, ຢວູ່ ຽງຈັນ 17,5 C, ມີ

ແຕ່ຢູ່ປາກເຊທີ່ອຸນຫະພູມຕໍ່າສດຸ ໃນເດອື ນພະຈກິ ແລະ ໃນເດອື ນທນັ ວາ 20,5 C.

- ຄວາມຜິດດ່ຽງຂອງອຸນຫະພູມລະຫວ່າງອຸນຫະພູມສູງສຸດ ແລະ ຕໍ່າສຸດແມ່ນແຕກຕ່າງກັນໃນແຕ່ລະ
ທ້ອງຖິ່ີນ ເຊັ່ນ ຫວງພະບາງ 21,7 C, ວຽງຈັນ 18,7 C, ສະຫວັນນະເຂດ 20,8 C ແລະ ປາກເຊ 15,9 C,
ອຸນຫະພູມສະເລ່ຍປານກາງໃນແຕ່ລະເດືອນແມ່ນແຕກຕ່າງກັນລະຫວ່າງພາກເໜືອ, ພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ ຄື
ພາກເໜືອມີອຸນຫະພູມຕໍ່າ ກວ່າພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້. ຍ້ອນມີ 2 ສາເຫດທີ່ສໍາຄັນ ຄື ຍ້ອນກົດເກນ
ການແຈກຢາຍຂອງອຸນຫະພູມຕາມອົງສາຂະໜານ ແລະ ຍ້ອນພາກເໜືອໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກມວນອາກາດຊີ
ເບຣີ.

24

ສະຖານພີ ະຍາກອນອາກາດ

ປີ ຫວງພະບາງ ນຄ.ວຽງຈນັ ໄກສອນພມົ ວຫິ ານ ປາກເຊ

1976 20,1 30,1 21,7 30,6 19,3 30,1 22,4 31,3
1980 20,5 31,9 22,4 31,5 22,1 32,0 23,2 32,0
1985 16,4 34,9 21,0 34,2 18,0 35,4 20,3 33,6
1990 20,0 31,2 22,6 31,0 24,2 29,4 23,0 32,1
1995 20,0 31,2 22,6 31,0 24,2 29,4 23,0 32,1
1996 20,2 30,8 22,2 30,9 21,8 31,3 23,3 31,8
1997 20,3 31,6 22,6 31,4 21,6 31,4 23,1 32,1
1998 20,2 32,5 23,2 32,5 22,8 32,7 24,4 33,1
1999 20,2 30,8 22,2 30,9 21,8 31,3 23,3 31,8
2000 20,1 31,4 22,2 31,4 20,8 30,3 23,4 32,3
200 20,9 31,6 22,6 31,7 21,5 31,4 23,1 32,8
2002 20,3 30,9 22,5 31,6 20,0 32,4 23,6 33,1
2003 19,9 32,0 22,3 31,8 22,6 32,4 22,8 32,5
2004 19,4 31,7 22,1 31,2 21,1 31,7 23,1 32,4

ຕາລາງ 4 ອຸນຫະພູມສະເລຍ່ ຕໍ່າສດຸ ແລະ ສູງສດຸ ໃນແຕ່ລະປີ (ຫວົ ໜ່ວຍ C)

4. ປະລມິ ານນາໍ ຝນົ

ຝົນທີ່ຕກົ ໃນປະເທດລາວແມ່ນປ່ຽນແປງແຕ່ 1.000ມມ - 4.000ມມ/ປ,ີ ເຂດທີໄ່ ດຮ້ ັບປະລິມານນາ້ົຝົນ

ຫາຍແມ່ນເຂດທີ່ຢູ່ເປ້ຶີນພູຕ້ອງລົມທິດຕາເວັນຕົກສຽ່ ງໃຕ້ ແລະ ທິດໃຕເ້ ຊັ່ນ: ເປຶ້ີນພູຫວງພະບາງ, ພາກຕາເວັນຕົກພູ

ພຽງບລິເວນ, ບໍ່ແໜ່ງ, ປາກຊັນ, ວັງວຽງ, ວຽງພູຄາ, ເຂດເຫົ່ັານີ້ົໄດ້ຮັບປະລິມານນາົ້ຝັນ 3.000ມມ/ປີ. ສ່ວນ

ເຂດທີ່ໄດ້ຮັບປະລິມານນໍາຝົນໜ້ອຍແມ່ນເຂດທີ່ກໍາບັງລົມທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້ ເຊັ່ນ: ເມືອງຄໍາ(ຊຽງຂວາງ) ,

ເມືອງແອດ ແລະ ຊໍາໃຕ້ (ຫວົ ພັນ), ເມືອງຂວາ(ຜ້ົງສາລ)ີ ... ເຂດເຫົັ່ານ້ີົໄດ້ຮັບປະລິມານນາ້ົຝົນປະມານ 1.000 ມມ/

ປີ. ຫືຕາໍ່ ກວາ່ ນນົ້ັ .
ສັງລວມແລ້ວທົ່ັວປະເທດລາວສາມາດແບ່ງເຂດຮັບນໍາຝົນອອກເປນັ 3 ເຂດຄື:
- ເຂດພາກເໜືອໄດຮ້ ັບປະລິມານນໍາຝົນສະເລ່ຍ ແຕ່ 1.300-2.000ມມ/ປີ. ລະດຝູ ົນເລີ່ມແຕ່ເດືອນເມ

ສາ ແລະ ຊີົ້ນສດຸ ໃນທ້າຍເດອື ນກັນຍາ.
- ເຂດພາກກາງໄດຮ້ ັບປະລິມານນາໍ ຝນົ ສະເລ່ຍແຕ່ 1.500-2.500ມມ/ປີ. ເຂດທີຕ່ ກົ ຫາຍແມ່ນແຂວງ

ບລຄິ າໍ ໄຊ, ຄາມວ່ ນ, ໃນເຂດນຝ້ີົ ົນເລີ່ມຕກົ ແຕເ່ ດືອນເມສາ ແລະ ຊົີ້ນສຸດໃນທ້າຍເດຶອນຕຸລາຫາຕ້ນົ ເດືອນພະຈກິ .

ປີ ຫວງພະບາງ ສະຖານອີ ຕຸ ນຸ ຍິ ມົ ປາກເຊ
ນຄ.ວຽງຈນັ ໄກສອນພມົ ວຫິ ານ
1976 1466,2 1751,0
1980 1559,5 1614,9 1601,2 1524,5
1985 1093,4 2291,4 1635,6 1545,2
1988 1196,2 1253,5 1205,1 1676,2
1990 1641,6 1643,4 1133,8 1704,0
1991 1063,6 1552,1 1713,5 1764,4
1992 1230,2 1330,8 1538,5 1534,6
2032,9 1379,4

25

1993 1162,3 1468,3 1115,1 1371,9
1994 2280,4 1801,1 1526,9 2580,5
1995 1616,9 2019,8 1342,3 1647,5
1996 1601,0 1756,0 1938,0 2193,0
1997 1180,0 1629,6 1335,2 2604,4
1998 1163,7 1477,4 1080,4 1733,5
1999 1352,6 2170,7 2357,1 2446,6
2000 1486,7 1499,8 1557,8 2598,4
2001 1795,0 1659,0 1919,9 2348,6
2002 1601,8 1846,7 1982,0 2478,0
2003 1399,0 1481,0 1492,3 2029,1
2004 1472,7 1629,0 1396,7 1977,9

ຕາລາງ 5 ປະລິມານນາໍ້ ຝົນຂອງແຕລ່ ະປີ (ຫົວໜວ່ ຍ: ມມ)

- ເຂດພາກໃຕ້ໄດຮ້ ັບປະລມິ ານນໍາຝນົ ສະເລຍ່ 1.500-3.000ມມ/ປີ, ເປນັ ເຂດທີ່ຝນົ ຕົກຫາຍກວ່າໝູ່, ລະ

ດູຝນົ ເລີ່ມໄວ ແລະ ຊ້ນົີ ສຸດຊາ້ ຖາ້ ທຽບໃສ່ພາກເໜອື ແລະ ພາກກາງ. (ມບີ າງເຂດພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕກ້ ່ໍມີຝນົ ຕົກ
ໜອ້ ຍເຊັ່ນ: ສະຫວນັ ນະເຂດ).

ຝົນທີ່ຕົກໃນປະເທດເຮາົ ແມ່ນຝນົ ປະທະພູມສັນຖານ, ຝົນຮອ່ ງມລະສຸມ ແລະ ຝນົ ແນວປະທະອາກາດ.

ຝົນປະທະພູສັນຖານແມນ່ ມວນອາກາດຮ້ອນ ແລະ ຊຸ່ມຈາກມະຫາສະໝດຸ ມາປະທະກບັ ພູມສນັ ຖານສງູ ຂອງລາວ
ແລະ ມນັ ໄດເ້ ຄອື່ີ ນຕົວຂນື້ົ ຕາມລວງຕ້ົັງ ແລ້ວກາຍເປນັ ຝນົ ຕົກລົງມາ. ສະນ້ນັົ ຝົນໃນລາວມີລັກສະນະແຕກຕາ່ ງກັນ
ລະຫວ່າງເຂດຕໍ່າ ແລະ ເຂດພູມສັນຖານສູງ ເຊັ່ນ: ຢ່ພູ າກເໜືອຈະເພີ່ມຂົນ້ື 40ມມ/100ມ, ພາກໃຕ້ເພມີ່ ຂື້ົນສະເລ່ຍ

1.500ມມ/1.00ມ. ສ່ວນລັກສະນະຂອງຝົນຮ່ອງມລະສຸມ(ແນວປະທະລະຫວາ່ ງລົມພານດິ ເໜອື ແລະ ໃຕ້) ແມ່ນ
ສະແດງອອກໃນຮູບແບບທີເ່ ປັນຝນົ ຫາ່ ໃຫຍ່ ແລະ ແກ່ຍາວຫາຍ. ສາລັບຝົນແນວປະທະອາກາດໃນຊ້ວງລະດູແລ້ງ

ມກັ ເກີດມີຝົນຕກົ , ຍອ້ ນການປະທະກັນລະຫວ່າງມວນອາກາດໜາວກັບມວນອາກາດຮ້ອນ. ຝນົ ປະເພດນົ້ີມັກຕກົ ຢູ່

ເຂດໃຕ້ໂດຍສະເພາະແມ່ນເມອື ງປາກຊອ່ ງ.

ສງັ ລວມແລວ້ , ປະລມິ ານນ້ໍາຝນົ ຕົກໃນປະເທດລາວບໍ່ມຄີ ວາມແຕກຕ່າງກນັ ຫາຍໃນທອ້ ງຖ່ນີິ ຕາ່ ງໆພາຍ

ໃນປະເທດ. 7 8 9 10 11 12 ນາໍ້ ຝນົ /ປີ
ເດອື ນ 1 2 3 4 5 6

(ມມ)

ສະຖານີ

ປາກຊອ່ ງ 19 27 84 176 355 445 1080 870 593 225 121 54 4 049
ປາກເຊ 1 11 15 86 231 316 490 458 398 101 19 3 2 129
ສາລະວນັ 4 16 19 59 127 192 363 319 230 49 9 2 1 388
ໄກສອນ 2 22 32 81 215 206 299 244 265 54 8 1 1429
ພມົ ວຫິ ານ
ທາ່ ແຂກ 3 27 41 102 277 335 562 537 408 63 10 7 2 372
ນາແປ 3 29 50 101 183 311 400 440 283 141 23 8 1 977
ບໍແ່ ໜງ່ 5 40 81 138 442 573 928 699 505 105 26 3 3 714
ປາກຊັນ 3 32 53 129 475 634 613 523 393 103 26 14 2 948
ນຄ ວຽງຈນັ 6 17 28 99 265 319 256 130 302 105 16 3 1 730
ວງັ ວຽງ 5 11 25 184 394 541 664 575 451 64 18 19 2 951
ຊຽງຂວາງ 4 23 45 115 191 273 353 265 232 45 21 12 1 687

26

ຊໍາໃຕ້ 3 10 11 556 208 109 192 184 178 55 19 1 1 026

ຊໍາເໜືອ 3 21 28 83 216 161 266 279 263 48 18 14 1 405

ຫວງພະບາງ 15 19 30 108 166 167 225 302 170 74 30 12 1 308

ວຽງພູຄາ 38 48 29 232 369 516 854 831 442 142 94 59 3 624

ນ້ໍາທາ 14 45 32 58 194 133 274 308 179 59 70 30 1 396

ເມືອງຂວາ 8 34 36 75 124 134 198 199 153 42 28 24 1 055

ຜົ້ງສາລີ 16 30 41 101 197 291 354 390 177 98 61 28 1 748

ຍອດອູ 9 32 49 77 151 118 277 218 172 69 58 22 1 359

ຕາລາງ 6 ປະລິມານນໍາ້ ຝນົ ໃນຮອບປີຢູ່ສະນີຕ່າງໆ (ຫົວໜວ່ ຍ ມມ)

5. ຄວາມແຕກຕາ່ ງຂອງພມູ ອາກາດລະຫວາ່ ງທອ້ ງຖນ່ີ ຕາ່ ງໆຂອງປະເທດລາວ

ປະເທດລາວຖືກປົກຄຸມດ້ວຍພູມອາກາດມລຄວາມະສຸມ, ແຕ່ຍ້ອນພູມສັນຖານ ແລະ ທີ່ຕັ້ົງຂອງທ້ອງຖີ່ນ
ຕ່າງໆຈີ່ງເຮັດໃຫ້ພູມອາກາດໃນແຕ່ລະເຂດມີລັກສະນະແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ແບ່ງອອກເປັນ 2 ເຂດຄື: ພູມອາກາດ
ພາກເໜືອ ແລະ ພມູ ອາກາດພາກໃຕ້

ກ. ພມູ ອາກາດພາກເໜອື
ພາກເໜືອພູມສັນຖານສູງ ໄດ້ຮັບມວນອາກາດໜາວທີ່ພັດມາຈາເຊີເບຣີ ຫາຍກວ່າຈີ່ງມີອຸຫະພູມຫຸດ

ກວ່າທາງພາກໃຕ້ ເຊັ່ນ: ລະດູແລ້ງແກ່ຍາວເຖິງ 6 ເດືອນ ໃນນັົ້ນ 2-3 ເດືອນມີອາກາດໜາວເຢັນ, ບາງເດືອນລົງ

ຮອດ 0 c ເຊ່ັນ: ຢູ່ເມືອງວຽງໄຊ (ແຂວງຫົວພັນ), ໜອງແຮດ (ຊຽງຂວາງ) , ຜົ້ງສາລີ ... ອຸນຫະພູມສະເລ່ຍຂອງ

ພາກໃນຮອບປີປະມານ 20 - 25 C , ອຸນຫະພູມສະເລ່ຍຂອງລະດູໜາວແມ່ນຕໍ່າກວ່າ 18 C ໃນນັ້ົນເຂດພູສູງ

ອຸນຫະພູມຕໍ່າກວ່າ 14 C , ອຸຫະພູມລວມຍອດໝົດປີ 7.500 C - 9.000 C, ປະລິມານນໍາຝົນສະເລ່ຍ 1500-

1000ມມ/ປ,ີ ແຕ່ຢູບ່ າງເຂດມີປະລມິ ານນາົ້ຝົນສູງສົມຄວນ ເຊນັ່ : ຢູວຽງພຄູ າ 3.624 ມມ/ປ,ີ ບາງເຂດປະລິມານນາົ້

ຝົນມີພຽງ 1000ມມ/ປີເທົັ່ານັົ້ນ, ລະດູຝົນເລີ່ມແຕ່ເດືອນເມສາຫາທ້າຍເດືອນ ກັນຍາ, ຈານວນມື້ົທີ່ມີຝົນຕົກໃນ

ຮອບປີມີ 125 ວັນ, ອັດຕາຄວາມຊຸ່ມສາພດັ ມີ 82%.

ຂ. ເຂດພມູ ອາກາດພາກໃຕ້
ພາກໃຕ້ນອນຢູ່ໃນເຂດອົງສາຂະໜານຕໍ່າ, ເປັນເຂດພູມສັນຖານຕໍ່າ ແລະ ໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກມວນ

ອາກາດທີ່ພັດມາແຕ່ຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້, ທິດໃຕ້ ແລະ ທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້. ອຸນຫະພູມສະເລ່ຍມີ 20 C-27
C ອຸນຫະພູມລວມຍອດໝົດປີ 8.000 C 10.000 C, ປະລິມານນໍ້າຝົນສະເລ່ຍ 1.500-3.000 ມມ/ປີ. ມີບາງ
ບ່ອນກໍ່ໄດ້ຮັບປະລິມານນໍ້າຝົນຫາຍ ເຊັ່ນ ພູພຽງບລະເວນ 3.500-4.000 ມມ/ປີ. ນໍ້າຝົນຕົ້ນຕແມ່ນໄດ້ຈາກ
ລະດູຝົນ, ລະດູແລ້ງປະລິມານນໍ້າຝົນມີໜ້ອຍ. ຈໍານວນມື້ົທີ່ມີຝົນຕົກຕັ້ົງແຕ່ 1 ມ ຂືົ້ນເມືອມີ 135 ມື້ົ/ປີ, ພູມ
ອາກາດພາກໃຕ້ບມ່ໍ ີຄວາມແຕກຕ່າງກນັ ຫາຍໃນແຕ່ລະທອ້ ງຖິນ່ີ .

ຖ້າສົມທຽບກັນແລ້ວເຫັນໄດ້ວ່າພູມອາກາດຂອງປະເທດລາວມີລັກສະນະປົກກະຕິດີ, ບ່ໍມີຄວາມແຕກຕ່າງ
ກັນຫາຍລະຫວ່າງພາກຕ່າງໆ ແລະ ປະລິມານນໍ້າຝົນກໍ່ຫາຍເຊິີ່ງເອືົ້ອອໍານວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ການດໍາລົງຊີວິດ
ແລະ ການຜະລດິ ຂອງປະຊາກອນລາວບນັ ດາເຜາົ່ັ .

-

27

ບດົ ທີ 4

ປາ່ ໄມ້ ແລະ ສດັ ຕະວະຊາດໃນລາວ

ເວລາ 4 ຊວ່ັົ ໂມງ

ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ
 ໃຫ້ນກັ ຮຽນອະທບິ າຍໄດ້ພົມພືດໃນເຂດພູມສັນຖານຕ່າງໆຂອງລາວ
 ອະທິບາຍໄດສ້ າເຫດທພີ່ າຫ້ເນົື້ອທປີ່ າ່ ໄມ້ ແລະ ສດັ ໃນລາວຫຸດລົງ
 ມທີ ດັ ສະນະຄະຕຕິ ໍກ່ ານອະນລຸ ກັ ແລະ ປົກປັກຮັກສາຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ,້ ດິນ ແລະ ສັດ

1. ປະເພດປາ່ ໄມໃ້ ນລາວ

 ປາ່ ດົງດິບ:
ໄດກ້ ວມເອົາປ່າດົງເຂດທ່ັົງພຽງ ແລະ ປ່າດົງເຂດພູສັນຖານຕ່ໍາກວ່າ1000 ເເມດັ ເຊີ່ິງເປັນປ່າຕຶບດົງໜາໃນ

ນັົ້ນມີຕົ້ນໄມ້ໃຫຍ່ ແລະ ນ້ອຍຫາຍຊະນິດສັບຊ້ອນກັນຢູ່ ແລະ ມີລະດັບສູງແຕ່ 30 ເເມັດ- 40ແມັດ, ມີບາງຕົ້ນສູງ

ເຖິງ 50 ແມັດ ເຊັ່ນ: ໄມ້ຍາງ, ໄມ້ບາກ, ໄມ້ແຄນເຮືອ, ໄມ້ເປອຍ, ໄມ້ດູ່, ໄມ້ແຄນຫີນ, ໄມ້ຄະຍູງ, ໄມ້ງີົ້ວປ່າ, ໄມ້

ແດງ... ຕົ້ນໄມ້ສ່ວນຫາຍປະເພດຕົ້ນໄມ້ທີ່ມີໃບຂຽວຕະຫອດປີ. ແຕ່ກໍ່ມີຈໍານວນໃບຫົັ່ນໃນລະດູແລ້ງມີໄມ້ເນື້ົອ
ແຂງແລະເນືົ້ອປານກາງ ປະກົດມີຫາຍປະມານ 148 ຫາ 187 ແມັດກ້ອນ/ຮຕ ເຂດປ່າດົງດິບຍັງປະກອບໄປດ້ວຍ
ຊະນດິ ໄມທ້ ີ່ມີໃບຂຽວຕະຫອດປ.ີ

ຮທູ ີ1 ປ່າດງົ ດິບ

 ປາ່ ປະສມົ
ແມນ່ ປ່າທີ່ມກີ ານປະສມົ ລະຫວ່າງໄມຈ້ ິງແລະໄມ້ປ່ອງ. ເປັນປ່າທີ່ກາໍ ເນີດຕາມພູຕໍ່າເປັນປ່າຕຶບໜາຄາ້ ຍຄືປ່າ

28

ດງົ ດບິ ປະກອບດ້ວຍໄມ້ຈງິ ມີໃບຫັົນ່ ໃນລະດູແລ້ງເຖງິ 85% ເປັນຕ້ົນແມ່ນໄມແ້ ຕຄ້ າ່ , ໄມ້ດູ່, ໄມເ້ ປອຍ... ເປັນຕ້ນົ
ທ່ມີ ີລໍາຕນ້ົ ໃຫຍ່ແຕບ່ ສໍ່ ູງປານໃດ, ມຫີ າຍແມ່ນເຂດວຽງຈນັ ແລະ ເຂດປາກເຊ ມີ 200-300 ລາໍ /ຮຕ ແລະ ປະກອບ
ດວ້ ຍໄມ້ປອ່ ງເປນັ ຕ້ນົ ຕ ເຊິີ່ງມີການເຕບີ ໃຫຍຂ່ ະຫຍາຍຕວົ ໄວເປັນໄມ້ບໍເ່ ລອື ກດິນ ປ່າປະສົມນົີ້ມີການຂະຫຍາຍຕົວ
ຢາ່ ງກ້ວາງຂວາງກວມເອົາເຄີິງ່ ໜງຶີ່ ຂອງເນ້ອົື ທ່ີປາ່ ໄມທ້ ົ່ັວປະເທດ, ໂດຍສະເພາະແຂວງຫວງນ້ໍທາ, ໄຊຍະບູລີ,ວຽງຈັນ,
ຄາໍ ມ່ວນ, ສະຫວັນນະເຂດ, ສາລະວັນ,ຈາໍ ປາສັກ...

ສາໍ ລັບຢູໄ່ ຊຍະບລູ ເີ ປນັ ເຂດທ່ີດິນຊມຸ່ ຊ່ນືີ , ສະນັົ້ນຈິ່ງີ ມີໄມ້ສັກເກດີ ເຈືອປົນ່ ກບັ ໄມທ້ າໍ ມະຊາດອນື່ີ ໆ.ໃນປ່າ
ແຫງ່ ດຽວກນັ ຄືຮູບລມຸ່ ນົີ້:

ຮບູ ທີ 2 ປ່າປະສົມ

 ປາ່ ໂຄກ
ແມ່ນປ່າໄມເ້ ຂດທ່ົງັ ພຽງດນິ ສັນດອນເກ່ັາົ ແລະ ເຂດພູຕ່າໍ ເປັນປາ່ ໄມ້ທ່ີຂະຫຍາຍຕົວຢາ່ ງກ້ວາງຂວາງ ໂດຍ

ສະເພາະແມ່ນຢູ່ແຂວງສະຫວນັ ນະເຂດ, ຈາໍ ປາສກັ , ອັດຕະປ. ປາ່ ໂຄກປະກອບດວ້ ຍຕົນ້ ໄມ້ທ່ີມລີ ໍາຕົ້ນບໍ່ສູງກວ່າ 20
ແມດັ ຕົ້ນໄມຄ້ ົດໂງ, ມງີ ່າຫາຍ ແລະ ເກີດຢຫູ່ າ່ ງໆກນັ ເຊງິີ່ ປະກອບມ:ີ ໄມ້ກງຸ , ໄມຈ້ ິກ, ໄມ້ຊາດ, ໄມ້ຍາງ, ໄມຕ້ ະ
ແບງ...ແລະ ປະກອບດ້ວຍປະເພດໄມ້ປ່ອງ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ໄມເ້ ພກັ , ໄມໂ້ ຈດ.ປະເພດຫຍ້າສວ່ ນຫາຍແມ່ນຫຍາ້
ແຝກ,ຫຍາ້ ຄາ ແລະ ຫຍາ້ ຊະນດິ ຕາ່ ງໆ,ຕົ້ນໄມຕ້ ໍາ່ ເຕຍ້ ເປນັ ພຸ່ມເກດີ ຢູ່ຫ່າງໆກນັ .

ຮູທີ3 ປ່າໂຄກ

29

 ໄມແ້ ປກ
ເປນັ ປ່າໄມຕ້ ະກຸນໃບເຂັມມີຢເູ່ ຂດພູດອຍທີ່ມີລະດັບສູງປະມານ 1000ແມັດ. ສ່ວນຫາຍມີຢແູ່ ຂວງຫວົ ພັນ,

ຊຽງຂວາງ,ຄາໍ ມ່ວນ, ເຂດພພູ ຽງທາງພາກໃຕຂ້ ອງລາວ...ປະກອບດ້ວຍໄມແ້ ປກເປັນຕນົ້ ຕ ແລະ ຕນົ້ ໄມຊ້ ະນດິ ອ່ືີນ
ເກດີ ຊ້ອນຢູ່ນໍາເຊັນ່ : ຕ້ນົ ດຄູ່ ່ັງ, ຕນົ້ ກ,ໍ່ ຕນົ້ ຮ້ີົງ, ຕົ້ນສນົ ...

 ປາ່ ຄງັ

ໝາຍເຖິງທົງັ່ ຫຍາ້ ທມີ່ ີຕນ້ົ ໄມບ້ າງຊະນດິ ຊັບຊອ້ ນຢ່ເູ ປັນຈຸດຫາ່ ງໆ,ປາ່ ຄງັ ມີຢູ່ທາງໃນເຂດທົ່ັງພຽງ ແລະ ເຂດ
ພູສູງເຊ່ີິງປະກອບດວ້ ຍທັ່ົງຫຍ້າປະສົມຕົນ້ ໄມສ້ ູງຂະໜາດ 5-6 ແມັດ.

ຕາຕະລາງປະເພດເນອື້ົ ທປີ່ າ່ ໄມຂ້ ອງລາວໃນປີ 1981

ປະເພດປາ່ ຈາໍ ນວນເນອົ້ື ທhີ່ a ອດັ ຕາສວ່ ນທຽບກບັ ເນອົ້ື ທປີ່ າ່ ທງັ ໝດົ (%)
3.436.000 30%
- ປ່າດງົ ດິບ 5.685000 53.4%
- ປ່າປະສມົ 1.933.000 17.1%
- ປ່າໂຄກ 209.000 1.9%
- ປ່າແປກ 10.000 0.1%
- ປ່າສກັ

2. ການປກົ ປກັ ຮກັ ສາປາ່ ໄມ້

ຈາກຂະບວນການຂຸດຄ້ົນ ແລະ ນໍາໃຊ້ປາ່ ໄມເ້ ຂາ້ົ ໃນການສ້າງສາພດັ ທະນາເສດຖະກິດ ເຊັ່ນ ຂະຫຍາຍເນ້ືົອທ່ີ
ການຜະລິດ, ຕາໜ່າງຄົມມະນາຄົມ-ຂົນສົັ່ງ, ການຂຸດຄົ້ນບ່ໍແຮ່ທ່ີພັກພາອາໄສ, ຂຸດຄົ້ນເພ່ືີອສ້າງສາ ແລະ ການຄ້າໄດ້
ເຮັດໃຫ້ເນື້ົອທີ່ປ່າໄມ້ຫຸດລົງຢ່າງໜ້າວິຕົກ, ໄມ້ບາງຊະນິເຫືອບໍ່ເທົັ່າໃດເຊັ່ນ ໄມ້ຈັນຫອມ, ໄມ້ຂະຍຸງ, ໄມ້ຄໍາພີ້ົ...
ເກີດມີພູປອກໂລ້ນ, ປ່າເລົັ່າ, ປ່າຄັງ...ຍ້ອນຜົນຮ້າຍຈາກການທໍາລາຍປ່າສະພາບຄວາມດຸ່ນດ່ຽງຂອງທໍາມະຊາດຖືກ
ສູນເສຍຢ່າງໃຫຍ່ຫວງ ຄື ແມ່ນໍ້າລໍາເຊ, ຫ້ວຍຮ່ອງຄອງບຶງບົກແຫ້ງ, ດິນຖືກສຽດເຊາະຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ອາກາດ
ປຽ່ ນແປງ, ນໍ້າຖ້ວມຢ່າງກະທນັ ຫັນ, ສດັ ສາວາສງິີ່ ຂາດທີ່ຢູ່ອາໄສ...

ເຫັນໄດ້ສະພາບການດັ່ງກ່າວນັ້ົນ, ພັກ ແລະ ລັດຖະບານຈິ່ີງໄດ້ປຸກລະດົມໃຫ້ປວງຊົນເຫັນແຈ້ງຄວາມສໍາ
ຄັນ ແລະ ຮັບຮູ້ເຖິງຄວາມຈໍາເປັນໃນການອະນຸລັກປ່າໄມ້, ລັດຖະບານແນວທາງ ແລະ ໄດ້ວາງມາດຕະການໃນການ
ປົກປກັ ຮກັ ສາປາ່ ໄມມ້ ີດງ່ັ ນ້ີົ:

- ໃຊກ້ ົດໝາຍເປນັ ເຄີ່ອື ງມືກ່ຽວກັບຜ່ກູ ະທາໍ ຜິດກຽ່ ວກັບການນາໍ ໃຊ້ປາ່ ບໍ່ຖືກຕ້ອງ
- ຢຸດຕິການຖ່າງປາ່ ແບບເລ່ືີອນລອຍ

30

- ຫນັ ເອາົ ອາຊີບຂອງປະຊາຊນົ ຈາກການເຮັດໄຮ່ລງົ ມາເຮັດນາ
- ທຸກຄນົ ຕ້ອງເປັນເຈົ້າການໃນການປົກປັກຮກັ ສາປ່າໄມເ້ ພີືອ່ ຜນົ ປະໂຫຍດຂອງສ່ວນລວມ
- ສົງ່ັ ເສີມ່ ການປກູ ປ່າທດົ ແທນຄືນເພ່ືອີ ຜົນປະໂຫຍດລວມຂອງປະຊາຊົນ

ຮູບທີ4 ການຂດຸ ຄົ້ນ ແລະ ການໄມ້ໄໝ່ ຮບູ ທີ 5 ການຖາງ ແລະ ຈູດປ່າເຮດັ ໄຮ່

3. ສດັ ຕະວະຊາດໃນລາວ

ປະເທດລາວເປັນປະເທດໜງຶ່ີ ໃນບນັ ດາປະເທດ ທີ່ມຄີ ວາມອຸດົມສົມບນູ ໄປດວ້ ຍສັດປາ່ ນາໆຊະນດິ ເຊິງ່ີ ປະ

ກອບດ້ວຍສັດລ້ຽງລູກດວ້ ຍນ້ໍານົມ, ສັດເລອື ຄານ, ສັດເຄິງ່ີ ບົກເຄ່ີງິ ນ້ໍາ, ນົກ, ສັດນໍ້າ...

ປະເທດລາວມີທີ່ຕັົ້ງເໝາະສົມທາງດ້ານພູມສາດ ແລະ ມີອາກາດຮ້ອນຊຸ່ມມລະສຸມອັນໄດ້ເອື້ົອອໍານວຍໃຫ້
ແກ່ການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງພັນໄມ້ນາໆຊະນິດທີ່ເປັນອາຫານ, ທີ່ພັກພາອາໄສ ແລະ ເປັນບ່ອນຂະຫຍາຍພັນຂອງ
ສດັ . ປັດຈຸບນັ ມີຄວາມອຸດມົ ສົມບນູ ດັ່ງກ່າວໄດ້ຫລຸດນ້ອຍຖອຍລົງ, ບາງຊະນິດສັດກສ່ໍ ູນພັນໄປແລວ້ ແຕ່ຍັງມສີ ັດທ່ີ
ສໍາຄັນໃນລະດັບໂລກທີ່ພົບເຫັນໃນປະເທດເຮົາ ເຊັ່ນ ກວາງເສົາຫາ, ຟານເຂົາໃຫຍ່, ໂອ່ງ, ມັ່ງ, ງົວບາ, ແຂ້, ຊ້າງ,
ປາຫາງແດງ, ເສືອດາວ, ເສືອລາຍເມກ, ນົກເປດັ ປີກຂາວ, ນົກວວູ່ ່າວ ແລະ ອນີື່ ໆ....

ຜາ່ ນການສໍາຫວດນັບແຕປ່ ີ 1988 ມາຮອດປດັ ຈບຸ ັນນົີ,້ ຈາກວຽງຈັນລງົ ໄປທາງພາກໃຕ້ໄດພ້ ປົ ະຊາກອນ

ນກົ ປະມານ 650 ຊະນິດ ແລະ ສັດລຽ້ ງລູກດວ້ ຍນໍ້ານົມປະມານ 210 ຊະນດິ . ຕວົ ເລກດັ່ງກ່າວຍງັ ສູງກວາ່ ປະເທດ
ໄກຄ້ ຽງຍອ້ ນວາ່ ຄວາມໝາຍໜາແໜນ້ ຂອງປະຊາກອນລາວຍັງຕໍາ່ ຖາ້ ທຽບໃສ່ເນ້ືົອທີປ່ ່າໄມ້ທໍາມະຊາດ, ລາວເຮົາຍງັ
ຮັກສາຄວາມສົມດນຸ ລະຫວ່າງສັດກບັ ທຢີ່ ອູ່ າໄສຂອງມນັ ໄດ້.

ສາໍ ລັບສັດນ້ໍາກ່ໍມີຢາ່ ງຫວງຫາຍເຊ່ນັ ກນັ , ມີທງັ ຈາໍ ນວນທ່ີຢູາຕາມລໍານ້ໍາ ຫື ເຊຕາ່ ງໆ ແລະ ຈາໍ ພວກທີຢ່ ູ່

ຕາມຫ້ວຍ, ຮ່ອງ, ຄອງ, ໜອງ, ບຶງ ແລະ ທັ່ົງນາ. ຈໍາທີ່ຢູ່ຕາມລໍານໍ້າກໍ່ໄດ້ແກ່: ປາກິນໄຄເຊິ່ີງທັງໝົດລ້ວນແລ້ວແຕ່
ເປັນປາເກັດ ເຊັ່ນ ປາເອິນ, ປາພອນ, ປາຫວ່າ, , ປານົກເຂົາ, ປາສະອີ, ປາເພ້ຍ ແລະ ປາແກງ... ປາກິນຊີ້ົນ, ໝາກ

31

ໄມ້ ແລະ ໃບໄມ້ເປັນອາຫານເຊິີ່ງລວມມີທັງປາເກັດ ແລະ ປາໜັງ ເຊັ່ນ ປາບຶກ, ປາຂ່າ, ປາເລີມ, ປາເຄິງ, ປາຂ່າ,
ປາຄາ້ ວ, ປາຊວຍ, ປາໂດ, ປາສູດ, ປາປາກ, ປາຕອງ ແລະ ອ່ືີນໆອີກ.

ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ ອີງໃສ່ສະຖິຕິສັດໃນປັດຈຸບັນ ເຫັນວ່າຈໍານວນສັດປ່າຫາຍຊະນິດໄດ້ຫຸດໜ້ອຍຖອຍ
ລງົ ເຖິງຂ້ັົນຈະສູນພັນແລ້ວ ເຊ່ັນ ງົວບາ, ເສອື , ຊ້າງ, ໝີ, ນົກ, ເສົາຫາ, ປາບຶກ, ປາຂ່າ...ຈຶີ່ງຕ້ອງໄດ້ອະນຸລັກຮັກສາ
ໄວ້. ສາເຫດທີ່ປະຊາກອນສັດຫຸດລົງກໍ່ຍ້ອນທີ່ຢູ່ອາໄສຂອງມັນ ຖຶກທໍາລາຍ, ຍ້ອນຖືກລ່າເປັນອາຫານ, ເປັນສິນຄ້າ
ທງັ ພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ.

4. ການປົກປກັ ຮກັ ສາສດັ ປາ່

ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ແມ່ນປະເທດໜຶີ່ງທີ່ອຸດົມສົມບນໄປດ້ວຍສັດປ່ານາໆຊະນິດ
ເຊີ່ງປະກອບດ້ວຍ ລູກສັດລ້ຽງດ້ວຍນໍານົມ, ສັດເລືອຄານ, ສັດເຄີ່ງບົກເຄີ່ງນໍາ, ສັດປີກ ແລະ ສັດນໍາ. ບັນດາສັດ
ດັ່ງກ່າວມີຄວາມສໍາຄັນໃນການອະນຸລັກລະດັບຊາດ ແລະ ລະດັບໂລກ ເຊັ່ນ: ງົວບາ, ຊ້າງ, ເສືອ, ເສົາຫາ, ກວາງ,
ຟານ, ແຂ້, ຄ່າງ, ນົກ... ແຕ່ຄວາມສົມບູນຕ່າງໆຄ່ອຍຫາຍໄປຈາກທໍາມະຊາດ ຍ້ອນການລ່າ ແລະ ທາລາຍປ່າໄມ້
ເຊີ່ງເປັນບ່ອນຢູ່ອາໄສຂອງສັດ, ສັດບາງຊະນິດໄກ້ສູນພັນ, ມີຫາຍຊະນິດສູນພັນໄປແລ້ວ ເຊັ່ນ: ແຮດ, ງົວບາ...
ການລ່າຜ່ານມາແມ່ນນໍາໃຊ້ອາວຸດສົງຄາມ, ລູກແຕກ, ຢາເບືີ່ອ ແລະ ທາດເຄມີອື່ີນໆ ເຊີ່ງເປັນການລ່າແບບດັບສູນ.
ປັດຈຸບັນການລ່າສັດຍັງສືບຕໍ່ຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ຶງ ເຫັນໄດ້ຈາກການຈໍາໜ່າຍຢູ່ທ້ອງຕະຫາດ, ການລັກລອບ ລ່າເນືົ້ອ, ຫາ
ປາ ເພືີ່ອການຄ້າທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ຕ່ໍບັນຫາດັ່ງກ່າວເຮັດໃຫ້ສັດປ່ານາໆພັນໄດ້ຫຸດນ້ອຍຖອຍລົງຢ່າງ
ໜ້າວິຕົກເຖິງຂັ້ົນຈະສູນພັນ ເຊີ່ງໃນທີ່ສຸດກໍ່ຈະເຮັດໃຫ້ລະບົບນິເວດວິທະຍາໃນທໍາມະຊາດ ຂາດຄວາມສົມບູນ,
ເຮັດໃຫ້ສະພາບແວດລ້ອມມີການປ່ຽນແປງ ຊວີ ິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນເຮົາຝດເຄືອງ ແລະ ຍັງເປັນຜົນກະທົບຕໍ່
ເສດຖະກດິ ແຫ່ງຊາດອກີ ດວ້ ຍ.

ເພືີອ່ ປົກປກັ ຮັກສາສັດປ່າໃຫຍ້ ນື ຍງົ ຄົງຕົວ ແລະ ອຸດົມຮັ່ງມດີ ້ວບຄວາມຫາກຫາຍເພືອີ່ ຄົນຮນຸ່ ຫງັ ໄດຮ້ ູ້ ໄດ້
ເຫນັ , ໄດສ້ ຶກສາຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ເອກອ້າງທະນງົ ໃຈ. ດງັ່ ນັົ້ນ ລັດທະບານຈ່ງີ ໄດ້ມີແນວທາງໃນການອະນລຸ ກັ ດງ່ັ ນົ:້ີ

- ປກົ ປັກຮກັ ສາປ່າໄມ້ກຄຖື ່ນີ ຢູ່ອາໄສຂອງມັນບ່ໍໃຫຖ້ ກື ທໍາລາຍ
- ສາໍ ຫວດ, ສຶກສາຄນົ້ ຄວ້າຊະນິດພັນສັດປ່າເພືີອ່ ວາງແຜນອະນຸລັກ
- ປກົ ປັກຮັກສາ ແລະ ຂະຫຍາຍເຂດປ່າສະຫງວນໃຫ້ກວ້າງຕີ່ືມ
- ປະຕບິ ັດລະບຽບ, ກົດໝາຍກ່ຽວກບັ ການຄຸ້ມຄອງສດັ ປ່າຢາ່ ງເຂົັ້ມງວດ
- ປຸກລະດມົ ມະຫາຊນົ ໃຫ້ຮເູ້ ຖງິ ຄວາມຈໍາເປນັ ໃນການອະນຸລັກ ແລະ ຄມຸ້ ຄອງສດັ ປ່າ.

32

ບດົ ທີ 5
ຊບັ ພະຍາກອນນາໍ ແລະ ແຮທ່ າດໃນລາວ

ເວລາ 4 ຊວົັ່ ໂມງ

ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ

 ອະທິບາຍໄດ້ບດົ ບາດສໍາຄັນຂອງຊັບພະຍາກອນນໍ້າ ແລະ ແຮ່ທາດຕໍ່ການພດັ ທະນາເສດຖະກິດ.
 ບອກໄດ້ເາງິ ແມ່ນາໍ້ ລໍາເຊ ແລະ ສາຂາສໍາຄັນຕາ່ ງໆຢູ່ໃນລາວ.
 ມີທັດສະນະຄະຕິທີ່ດີຕໍ່ກັບສິີ່ງແວດລ້ອມ

1. ບດົ ບາດສໍາຄນັ ຂອງນາໍ

ນໍ້າເປັນສິີ່ງທີ່ສໍາຄັນຕ່ໍຊັບພະຍາກອນໜື່ີງທີ່ສໍາຄັນຢ່າງຍີ່ງຕ່ໍພືດ, ສັດ ແລະ ຄົນເຮົາ. ນໍ້າເປັນສີ່ງທີ່ຈາເປັນ
ສໍາລັບການກະສິກໍາ, ອຸດສະຫະກໍາ... ເຊີ່ງມີຄວາມສໍາຄັນຢ່າງຍິງໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດຂອງປະເທດ.
ບົດບາດ ແລະ ຄວາມສໍາຄັນຂອງນາໍ ໄດແ້ ກ່

- ນາໍ້ ເປັນສ່ີງທີຈ່ ໍາເປນັ ທີຄ່ ນົ ເຮົາໃຊ້ໄວສ້ ໍາລັບດີ່ືມ, ປງຸ ແຕ່ງອາຫານ, ຊາໍ ລະຮ່າງກາຍ ແລະ ອີື່ນໆອກີ .
- ນາໍ ມີຄວາມຈໍາເປັນສໍາລັບການປກູ ຝງັ -ລຽ້ ງສັດ, ເປັນບ່ອນຢອູ່ າໄສຂອງປາ ແລະ ສັດນາອ້ົ ່ນີື ໆທີເ່ ປັນ

ອາຫານຂອງຄນົ ເຮາົ
- ໃນດ້ານອຸດສະຫະກໍາໃຊເ້ ຂົ້າໃນຂະບວນການຜະລິດ
- ນາໍ ເປັນແຫງ່ ສ້າງເຂີ່ອື ນໄຟຟູ້ານໍາຕົກເພີອ່ື ຜະລິດກະແສໄຟຟາູ້
- ແມນ່ ໍາລາໍ ເຊເປນັ ເສນ້ົັ ທາງຄົມມະນາຄົມຂົນສງັົ່ ທາງນໍາທສີ່ ໍາຄນັ (ເສົນ້ັ ທາງຄົມມະນາຄົມທາໍ ອິດຂອງ

ລາວກແໍ່ ມ່ນທາງນໍາ)
- ທິວທັດທໍາມະຊາດຫອ້ ງແມນ່ ໍ້າເປນັ ແຫງ່ ທ່ອງທ່ຽວຂອງມະນຸດ.

ຈາກທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງນັົ້ນເຫັນວ່ານ້ໍາເປັນຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດທີ່ມີບົດບາດສາຄັນ, ເປັນທ່າແຮງໃຫ້
ແກ່ການຂະຫຍາຍເສດຖະກິດຂອງປະເທດລາວ. ປັດຈຸບັນຊັບພະຍາກອນນໍາພວມໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ຄົ້ນຄວ້າ, ສາຫວດ
ເພື່ອີ ນໍາໃຊ້ເຂົາ້ ໃນການກ່ສໍ າ້ ງເສດຖະກດິ ໃຫ້ມປີ ະສດິ ທິພາບ ແລະ ເພີອ່ື ຮບັ ປະກນັ ຄວາມດຸ່ນດ່ຽງໃນທາໍ ມະຊາດ.

2. ປະເພດແຫງ່ ນໍາຕາ່ ງໆ

2.1 ນາໍ ຂອງ ແລະ ສາຂາຂອງນາໍ ຂອງ

ກ. ແມນ່ າ້ໍ ຂອງ

ແມ່ນໍ້າຂອງເປັນແມ່ນໍ້າໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ໃນລາວ ແລະ ແຫມອິນດູຈີນ, ແມ່ນໍ້າຂອງ ກາເນີດມາຈາກພູພຽງຕີ
ເບດ (ປະເທດຈນີ ) ມລີ ວງຍາວ 4.200 ກມ, ໄຫຜາ່ ນ 6 ປະເທດຄ:ື ຈນີ , ມຽນມາ, ລາວ, ໄທ, ຫວຽດນາມ ແລະ

ກໍາປູເຈຍ, ໃນນັົ້ນໄຫຜາ່ ນລາວ 1.898 ກມ (ລາວ- ໄທ 919 ກມ) , ແມນ່ ໍ້າຂອງໄຫເຂ້າົ ດິນແດນລາວທີ່ບ້ານປາກ

33

ນໍາ້ ລາ (ຊາຍແດນລາວ-ມຽນມາ ແລະ ຈນີ ), ໄຫອອກຈາກປະເທດລາວຢູ່ບ້ານເວີນຄາມ (ຊາຍແດນລາວ-ກາປູເຈຍ)
ເຊ່ີງມີທດິ ໄຫແຕຕ່ າເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອ ຫາທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້.

ແມ່ນໍ້າຂອງມີເສັົ້ນທາງເດີນທີ່ຍາວໄກ, ທັງເປັນສາຍນໍ້າທີ່ເຕົ້າໂຮມເອົາຈາກສາຂາຕ່າງໆອັນໄດ້ເຮັດໃຫ້
ປະລິມານນໍ້າມີຢ່າງຫວງຫາຍຕະຫອດປີ., ສະເລ່ຍບລິມາດນໍ້າໄຫ ໃນລະຫວ່າງ 100.000-140.000 ມ3/ວິນາທີ,
ແຕ່ໃນນັ້ົນປະລິມານນໍ້າຈະເຕົ້າໂຮມໃນລະດູຝົນເຖິງ 70-74% ຂອງປະລິມານນໍ້າທັງໝົດ, ບາງປີເກີດໄພນໍ້າຖ້ວມ
ຢ່າງຮ້າຍແຮງຂອງປະລິມານນ້ໍາທັງໝົດ, ບາງປີກ່ເໍ ກີດມີໄພນ້ໍາຖວ້ ມຢ່າງຮ້າຍແຮງຢູ່ສອງຝົັງ່ ຂອງແມ່ນ້ໍາ, ໃນລະດູນົີມ້ ີ
ຄວາມສະດວກໃນການຄມົ ມະນາຄົມຂົນສົງ່ັ .

ແມ່ນໍ້າຂອງໄຫຜ່ານຫາຍເຂດພູມສັນຖານທີ່ແຕກຕ່າງກັນຈິີ່ງພາໃຫ້ມີແກ້ງ, ມີຕາດຢູ່ຫາຍແຫ່ງ, ທັງໄຫ
ຄົດໂຄ້ງ, ມີບ່ອນແຄບ, ບ່ອນເລິກ, ບ່ອນກວ້າງ...ແຕ່ຍ່ານເມືອງສິງ-ວຽງຈັນແມ່ນນໍ້າມີທັງນໍ້າແຄບ (100-300 ມ)
ແຕ່ຍ່ານນະຄອນຫວງລົງໄປແມ່ນໍ້າຂອງໄຫຜ່ານເຂດທົ່ັງພຽງເຮັດໃຫ້ທ້ອງນໍ້າກວ້າງອອກ (800-3000 ມ), ມີບາງ
ບອ່ ນກວາ້ ງເຖງິ 8000 ມ.

ໃນລະດູແລ້ງ, ນ້ໍາໃນແມ່ນໍ້າຂອງບົກແຫ້ງຫາຍ, ທ້ອງນໍ້າມີແກ້ງ, ມີຕາດເຮັດໃຫ້ການຄມົ ມະນາຄົມທາງນໍ້າ
ບ່ໍສະດວກ ເປັນຕົ້ນແມ່ນ ແມ່ນໍ້າຂອງຍ່ານເໜືອ ແລະ ຍ່ານໃຕ້ ເຊັ່ນ ແກ້ງຫວງ ແລະ ແກ້ງກະເບົາ., ແກ້ງເຂັມມະ
ລາດ (ຍາວ 150 ກມ), ແກ້ງຫີ່ຜີ ຫື ແກ້ງຄອນພະເພັງເປັນແກ້ງທີ່ໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ໃນພາກພືົ້ນອາຊີເຊິີ່ງສູງເຖິງ 15
ແມດັ , ກວາ້ ງ 8 ກມ ແລະ ຍາວ 20 ກມ.

ແມ່ນໍ້າຂອງມີຄວາມສໍາຄັນຢ່າງຍິ່ີງໃນການດໍາລົງຊີວິດຂອງຄົນລາວ. ໂດຍສະເພາະເປັນເສັ້ົນທາງ
ຄົມມະນາຄົມຕິດຕ່ໍພົວພັນລະຫວ່າງທ້ອງຖ່ີິນຕ່າງໆ ທີ່ຢູ່ລຽບຕາມແຄມແມ່ນນ້ໍານີົ້ແຕ່ເໜືອເຖິງໃຕ້, ມີຄວາມໝາຍ
ສາໍ ຄນັ ທາງດ້ານກະສິກາໍ , ອຸດສະຫະກາໍ , ການປະມງົ ແລະ ອືີ່ນໆ...

ຂ. ບນັ ດາສາຂາຂອງແມນ່ າໍ້ ຂອງ

ສາຂາຂອງແມ່ນນໍ້າຂອງທີ່ຢູ່ໃນປະເທດລາວສ່ວນຫາຍໄຫຜ່ານຕາມທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຫາ
ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້ ແລະ ທິດໃຕ້. ແມ່ນນໍ້າເຫົ່ັານີ້ົແມ່ນໄຫມາຈາກພາກເໜືອ ແລະ ພາກຕາເວັນອອກຂອງ
ປະເທດ.

 ນາໍ ອູ : ມີຄວາມຍາວ 448 ກມ, ມເີ ນົອື້ ທ່ີອາ່ ງ 25.800 ກມ2 ກາເນດີ ຈາກພູຍອດອູ, ເມອື ງຍອດອຸ ແຂວງ

ຜົ້ງສາລີ ໄຫປ່ອງໃສ່ແມ່ນໍາຂອງຢູ່ເມືອງປາກອູ, ແຂວງຫວງພະບາງ ເຊີ່ງມີຄວາມສໍາຄັນນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການຄົມມນາ
ຄົມຕິດຕ່ໍພວົພັນລະຫວ່າງແຂວງຕ່ໍແຂວງ ແລະ ລະຫວາງແຂວງຕໍ່ສູນກາງ ສາຍນໍ້ານີ້ົມີແກ້ງ , ມີຕາດສາມາດສ້າງ
ເຄອີ່ື ນໄຟຟາູ້ ນ້ໍາຕກົ ໄດດ້ ີ.

 ນໍາ້ ງ່ີືມ : ນໍ້າງືີມ່ ຍາວ 354 ກມ, ກໍາເນີດຈາກຕນີ ພູບ້ານໜອງເປັດ, ເມືອງແປກ ແຂວງຊຽງຂວາງ, ແລວ້ ໄຫ

ຜ່ານທົ່ັງພຽງວຽງຈັນປ່ອງໃສ່ນໍ້າຂອງຢູ່ເມືອງປາກງື່ີມນະຄອນຫວງວຽງຈັນ. ນໍ້າງື່ີມເປັນເສັົ້ນທາງຄົມມະນາຄົມ
ທາງນໍ້າທສ່ີ ໍາຄັນຂອງຊາວວຽງຈັນ. ສາມາດສາ້ ງເປັນເຄ່ີອື ນໄຟຟາູ້ ນາ້ໍ ຕກົ ໄດຫ້ າຍແຫ່ງ (ໃນນ້ົັນໄດສ້ ້າງແລວ້ 1 ແຫງ່ )
ຄື ເຄ່ືີອນນາ້ໍ ງີື່ມ ແຂວງວຽງຈັນມີພະລັງແຮງ 150.000 kw/h.

34

ເດອື ນ

ສະຖານີ ປີ 1 2 34 5 6 7 8 9 10 11 12

ຫວງພະ 1976 4,54 4,59 3,57 3,97 4,90 7,75 10,10 17,39 13,17 12,97 9,30 6,31
ບາງ 1980 4,77 3,60 3,16 3,53 4,65 9,18 13,73 16,88 16,34 12,13 8,50 6,08
1985 5,80 4,47 3,95 4,22 6,50 10,18 17,58 17,83 17,96 11,42 11,96 7,96
1990 4,80 3,93 3,85 3,60 8,09 11,25 16,80 16,70 10,82 10,72 8,76 5,99
1991 4,84 3,88 3,39 4,86 5,04 12,96 13,60 17,52 12,50 11,98 9,83 7,00
1992 5,92 4,66 4,88 4,70 4,84 5,24 9,37 9,62 9,35 10,00 8,34 7,00
1993 4,90 3,86 8,66 3,66 4,76 6,67 11,15 14,08 14,56 10,46 9,22 6,59
1994 4,60 4,10 4,80 5,70 11,92 14,64 15,62 14,89 11,72 6,88 6,65 -

1976 1,66 1,69 0,73 1,25 2,03 2,38 6,43 11,27 8,93 8,64 5,83 3,00
1980 1,43 1,01 0,85 1,13 2,61 5,90 10,06 11,44 11,90 7,94 5,66 2,92
1985 1,71 1,17 0,83 1,20 2,18 5,26 7,70 10,41 11,10 7,14 3,52 2,60
ວຽງຈັນ 1990 1,86 1,18 1,18 0,89 4,22 6,90 10,11 11,22 7,08 7,10 4,97 2,80
1991 1,88 1,29
1992 2,51 1,66 0,89 1,82 2,19 8,12 8,70 11,22 8,92 8,01 5,90 3,33
1993 2,40 1,02 1,77 1,36 1,78 2,25 6,15 6,67 6,21 6,18 5,53 3,55
1994 1,69 1,20 2,65
1,02 0,90 1,88 7,76 9,26 9,26 9,78 6,38 5,32 3,42
1,10 1,93 2,92 7.77 10,74 10,74 11,08 8,12 4,23

ສະຫວັນ 1976 0,90 0,55 0,13 0,19 0,19 3,98 6,80 9,98 7,18 7,60 4,32 1,98
ນະເຂດ 1980 0,22 0,99 0,15 1,42 5,14 9,96 10,39 11,71 7,31 3,69 12,87
1985 0,67 0,62 0,04 0,37 0,85 6,79 6,62 9,51 11,24 4,36 3,84 1,86
1990 0,91 0,48 0,54 0,17 2,53 7,35 9,25 11,00 8,91 6,20 3,72 1,98
1991 1,02 0,42 0,28 0,60 0,98 2,73 8,94 11,41 10,57 6,04 3,99 1,63
1992 1,05 0,65 0,58 0,51 0,93 2,49 6,95 6,57 6,23 4,63 3,47 1,38
1993 1,05 0,35 0,19 0,15 2,09 4,80 10,15 8,64 8,39 5,12 3,29 1,71
1994 1,00 0,41
1,77 0,14 0,69 1,46 10,49 11,12 10,32 7,19 3,02

ປາກເຊ 1976 1,50 1,14 0,95 0,95 1,88 4,02 7,33 10,88 7,85 8,56 5,22 2,93
1980 1,29 1,1,85 0,74 0,72 1,90 6,32 9,56 10,04 12,17 9,10 5,29 2,55
0,92 0,98 1,43 8,77 7,52 10,47 11,16 7,16 4,58 2,93
1985 1,47 1,09 -
2,00
1990 - - - -- - - - - - - 1,91
1991 1,47 1,03 0,79 0,08 1,32 3,20 8,96 12,70 13,25 7,86 4,91 1,80
1992 1,56 1.13 1,06 0,98 1,05 4,69 7,78 8,76 7,78 5,87 3,87 2,06
1993 1,38 0,83 0,74 0,76 2.43 3,67 9,66 9,08 9,03 5,73 3,28
1994 1,22 0,98 0,76 1,02 1,92 7,58 10,48 11,41 11,60 8,06 3,52

ຕາລາງ 1 ລະດັບນ້ໍາຂອງສະເລ່ຍສູງສດຸ ໃນແຕ່ລະເດອື ນຂອງແຕ່ລະປີ (ຫວໜົ ່ວຍ: ແມດັ ).
(ແຫງ່ ຂໍມ້ ູນ ກມົ ອຕຸ ຸນິຍມົ , ກະຊວງກະສກິ າໍ ແລະ ປາ່ ໄມ້)

 ເຊບ້ງົັ ຫຽງ : ມຄີ ວາມຍາວ 338 ກມ . ເກດີ ຈາກສາຍພູດງົ ຈີນ (ຫວຽດນາມ) ໄຫຜາ່ ນທົ່ງັ ພຽງສະຫວນັ ນະ

ເຂດ. ສາຍນ້ໍານົີ້ໄດ້ນໍາຝຸ່ນດິນສນັ ດອນທ່ີອຸດມົ ສົມບນູ ມາທັບຖົມໄວ້ຕາມທັ່ົງພຽງແຄມເຊ. ເໝາະແກ່ກະສິກໍາປູກຝງັ ,
ທງັ ນາໍ ໃຊເ້ ປັນເສ້ົັນທາງຄມົ ມະນາຄົມສະດວກສະບາຍທັງສາມາດສ້າງເງີ່ືອນໄຂໄຟຟູ້ານໍາຕົກໄດ້ຫາຍແຫ່ງ.

 ນໍ້າທາ: ສາຍນໍານົີ້ຍາວ 325 ກມ, ເກີດຈາກສາຍພູບ່ໍເຕັນ (ຊາຍແດນລາວ-ຈີນ) ໄຫຜ່ານ ແຂວງຫວງນໍ້າ
ທາແລ້ວປ່ອງໃສ່ແມ່ນໍ້າຂອງທ່ເີ ມອື ງປາກທາແຂວງບໍ່ແກ້ວ ສ້າງເປນັ ທ່ັງົ ພຽງເມອື ງສງິ .

 ເຊກອງ: ມີຄວາມຍາວ 320 ກມ ກໍາເນີດຈາກເຂດຕາເວັນຕົກຂອງສາຍພູຫວງ, ໄຫຜ່ານແຂວງສາລະວັນ,
ເຊກອງ ແລະ ອັດຕະປ, ແລ້ວໄຫປ່ອງໃສ່ແມ່ນໍ້າຂອງຢູ່ຊຽງແຕງ (ກາປູເຈຍ) ສາຍນໍ້ານົີ້ຍັງປະກອບດ້ວຍຫາຍສາຂາ

35

ເຊີ່ງນໍາເອົາດິນສັນດອນມາທັບຖົມໄວ້ຕາມແຄມນໍ້າ ກາຍເປັນທົັ່ງພຽງເໝາະສົມແກ່ການກະສິກາຂອງເຂດພາກໃຕ້
ໄດ້ດີ.

 ເຊບງ້ົັ ໄຟ: ນໍ້າເຊນີ້ຍົ າວ 239 ກມ, ມເີ ນົື້ອທ່ີອາ່ ງ 8.500ກມ2. ກາເນີດຈາກເຂດສາຍພູພາກຕາເວັນຕົກຂອງ

ເມືອງບົວລະພາແຂວງຄາໍ ມ່ວນ ແລວ້ ໄຫປອ່ ງໃສແ່ ມນ່ ້ໍາຂອງທ່ີເມອື ງໜອງບກົ , ເປນັ ສາຍນໍ້າທີ່ໄຫຜາ່ ນເຂດພຫູ ນີ ບູນ
ກວາ້ ງກວາ່ ໝູ່ໃນບັນດາສາຂາຂອງແມ່ນາ້ໍ ຂອງ.

 ນາໍ້ ແບງ່ : ນໍ້ານົີຍ້ າວ 215 ກມ.ກາເນີດຈາກພບູ ້ານນາປາ ສງູ 900 ມ, ທິດຕາເວນັ ຕົກສຽ່ ງໃຕ້ຂອງເມືອງໄຊ

ແຂວງອຸດົມໄຊ ໄຫປ່ອງໃສ່ແມ່ນາ້ໍ ຂອງທເີ່ ມືອງປາກແບງ່ , ສາຍນາໍ້ ມແີ ກງ້ , ມຕີ າດຫາຍ ສາມາດສາ້ ງເງ່ອືີ ນໄຂໄຟຟູ້າ
ນໍາ້ ຕົກແມນ່ ເໝາະສມົ ທີສ່ ດຸ .

 ເຊໂດນ: ມຄີ ວາມຍາວ 192 ກມ, ມເີ ນອົື້ ທອ່ີ ່າງປະມານ 6.100 ກມ ກາເນດີ ຈາກພູກະແຕທາງພາກຕາເວັນ

ອອກສ່ຽງເໜືອຂອງພູພຽງບລິເວນ, ໄຫອ້ອມພູພຽງຜ່ານເມືອງສາລະວັນ, ເມືອງວາປີ ແລະ ເມືອງຄົງເຊໂດນ ແລ້ວ
ປ່ອງໃສ່ແມ່ນໍາຂອງຢູ່ເມືອງປາກເຊ. ສາຍນໍ້ານີົ້ມີຫາຍສາຂາ ສາມາດນໍາເອົາດິນສັນດອນມາທັບຖົມທົ່ັງພຽງແຄມນໍ້າ
ທີ່ອຸດົມສົມບູນ ແຕ່ສາຍນໍ້າດັ່ງກ່າວມີແກ້ງ ມີຕາດຫລາາຍສາມາດສ້າງເງືີ່ອນໄຂໄຟຟູ້ານໍ້າຕົກໄດ້ຫາຍແຫ່ງໂດຍ
ສະເພາະໄຟຟູ້ານ້ໍາຕກົ ເຊລະບາໍ ມຄີ ວາມແຮງ 2.040 ກລວ.

 ນໍ້າຄານ: ມີຄວາມຍາວ175 ກມ, ມີເນື້ົອທີ່ອ່າງປະມານ 6.100 ກມ2 ກາເນີດຈາກຊາຍແດນລະຫວາີ່ງ
ຊຽງຂວາງ, ຫວົ ພັນ ແລະ ຫວງພະບາງໄຫຜາ່ ນເມອື ງຮຽມ້ , ເມືອງຍູ້, ເມືອງຊຽງເງິນ ແລ້ວໄຫປ່ອງໃສ່ ແມນ່ ໍາ້ ຂອງຢູ່
ເມືອງຫວງພະບາງມີແກມ້ ຕີ າດຫາຍເໝາະແກ່ການສ້າງເຄື່ີອນໄຟຟູ້ານາ້ໍ ຕົກ.
 ນໍ້າເຊືອງ: ຍາວ 150 ກມ, ກາເນີດຈາກເຂດສາຍພູເລີຍແລ້ວໄຫປ່ອງໃສ່ແມ່ນໍ້າຂອງທີ່ເມືອງປາກເຊືອງ
ແຂວງຫວງພະບາງ, ສາຍນໍ້ານີົ້ມີຫາຍສາຂາສ້າງເປັນທົັ່ງພຽງອຸດົມສົມບູນກວ່າໝູ່ໃນແຂວງຫວງພະບາງ ເຊັ່ນ:
ທ່ັົງພຽງປາກເຊອື ງ ແລະ ທັົ່ງພຽງປາກແຊງ ສາມາດເປັນເສົນ້ັ ທາງຄົມມະນາຄົມສາມາດຕດິ ຕ່ໍພົວພນັ ລະຫວ່າງເມອື ງຕ່ໍ
ເມອື ງພາຍໃນແຂວງຫວງພະບາງອກີ .

 ນໍາາກະດິງ ແລະ ນໍ້າເທີນ: ສອງສາຍນີົ້ຍາວ 260 ກມ ກໍາເນີດຈາກສາຍພູຫວງ ໄຫຜ່ານແຂວງຄໍາມ່ວນ,
ແຂວງບລິຄໍາໄຊ ແລ້ວໄຫປ່ອງໃສ່ແມ່ນໍ້າຂອງຢູ່ເມືອງປາກກະດິງ, ສາຍນາ້ົນີົ້ປະກອບດ້ວຍຫາຍສາຂາໄຫຜ່ານພູ
ຫີນບູນຂອງພູພຽງນາກາຍ, ມີແກ້ງມີຕາດຫາຍສາມາດສ້າງເຄືີ່ອນໄຟຟູ້ານໍ້າຕົກໂດຍສະເພາະເຄືີ່ອນໄຟຟູ້າຂະໜາດ
ໃຫຍ:່ ເຂີື່ອນນ້າໍ ເທີນ, ນາໍ້ ຫີນບູນ.

 ນໍ້າງຽບ: ຍາວ 140 ກມ, ກາເນີດຈາກເຂດພູຊາວ ແຂວງຊຽງຂວາງ ແລ້ວໄຫຜ່ານເຂດພິເສດໄຊສົມບູນ
ແລວ້ ປອ່ ງໃສແ່ ມນ່ າໍ້ ຂອງທ່ເີ ມືອງປາກຊນັ . ສາຍນາໍ້ ນມ້ົີ ແີ ກ້ງມຕີ າດຫາຍສາມາດສ້າງເຄື່ີອນໄຟຟູ້ານ້ໍາຕົກໄດ້ດີ.

 ນາໍ້ ຫີນບູນ: ມີຄວາມຍາວ 130 ກມ, ເກີດຈາກພຫູ ີນບູນທາງພາກເໜອື ຂອງແຂວງຄາໍ ມວ່ ນ, ໄຫປອ່ ງໃສ່

ແມ່ນໍາ້ ຂອງຢູ່ເມືອງຫີນບນູ .

36

 ນາໍ້ ຊນັ : ມຄີ ວາມຍາວແຕ່ 115 ກມ, ເປັນສາຍນໍ້າທສີ່ ັົນ້ ກວ່າໝູ່ ຂອງສາຂາແມນ່ ໍາ້ ຂອງໃນລາວເຊງີ່ ເກີດຈາກ

ພູສາມສຸມແລ້ວໄຫປ່ອງໃສ່ແມ່ນໍ້າຂອງທີ່ເມືອງປາກຊັນ, ນໍ້າຊັນ ແລະ ນໍ້າງຽບໄດ້ເປັນຂົວຕໍ່ລະຫວ່າງເມືອງທ່າ
ໂທມເຂດພິເສດໄຊສົມບູນກັບເຂດທົ່ັງພຽງແມ່ນໍ້າຂອງເຊິ່ີງປະກອບສ້າງເປັນທົັ່ງພຽງທີ່ອຸດົມສົມບູນເຊັ່ນ: ທົ່ັງພຽງ
ປາກຊນັ ແຂວງບລຄິ ໍາໄຊ.

2.2 ນາໍ້ ທໄີ່ ຫປອ່ ງໃສອ່ າ່ ວທະເລຂອງຫວຽດນາມ

ບັນດາສາຍນ້ໍາທີ່ໄຫປ່ອງໃສ່ທະເລຫວຽດນາມມີ ນໍາມ້າ, ນາົ້ຊາ ແລະ ນາ້ົເນີນ, ສາຍນາ້ົເຫົ່ັານີເປັນສາຍນາົ້
ນ້ອຍ ແລະ ສັ້ົນ, ປະກອບດ້ວຍຫາຍສາຂານ້ອຍ, ມີຄວາມໝາຍສາຄັນແກ່ການດາລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນແຂວງ
ຫົວພນັ ແລະແຂວງຊຽງຂວາງ.

ນາົ້ມ້າມີ ຄວາມຍາວ 470 ກມ, ເກີດຈາກບ້ານພູມ້າ (ຫວຽດນາມ) ໄຫຜ່ານເມືອງຊຽງຄ້ໍ (ຫົວພັນ) ໄຫ
ຜ່ານປະເທດຫວຽດນາມ ແລະ ໄຫປ່ອງໃສ່ທະເລ. ນໍາມ້າໄຫຜ່ານລາວມີຄວາມຍາວ 80 ກມ ແລ້ວໄຫອອກສູ່ທະເລ
ຂອງຫວຽດນາມ, ສາຂາສາຄັນຂອງນາົ້ມ້າ (ສ່ວນທີ່ຢູ່ດິນລາວ) ມີນາແ້ົ ອດຍາວ 100 ກມ. ນໍາມ້າເຖິງວ່າມີແກ້ງ, ມີ
ຕາດຫາຍແຕກ່ ໍຍ່ ັງໄດຮ້ ັບໃຊກ້ ານເດີນເຮືອທໍາການຫາກນິ ໄດ້ສະດວກພສົມຄວນ.

ນາົຊ້ າ ຍາວ 200ກມ, ເກີດຈາກສາຍພູຂອງ ເຂດເມືອງຊາເໜືອ (ແຂວງຫົວພັນ), ໄຫຜ່ານເມືອງຊາເໜືອ,
ເມືອງຊໍາໃຕ້ ມີຄວາມຍາວ 100 ກມ ( ສວ່ ນທີ່ໄຫຜ່ານດິນລາວ) ນາ້ົຊາທີ່ໄຫປ່ອງໃສ່ນາ້ົມ້າຢູ່ຕອນດິນຂອງປະເທດ
ຫວຽດນາມ. ນໍາຊໍາມີຄວາມສໍາຄັນໃນການຄົມມະນາຄົມຂອງປະຊາຊົນໃນແຂວງຫົວພັນມີຄວາມສາມາດສ້າງ
ເງີື່ອນໄຂໄຟຟູ້ານໍາຕົກໄດ້, ຍອ້ ນມແີ ກ້ງ ມີຕາດຫາຍ ແລະ ກະແສນາໄ້ົ ຫແຮງ

ນາົ້ເນີນ ຍາວ 300 ກມ (ໄຫຜ່ານລາວ ປະມານ 100 ກມ) , ເກີດຈາກເຂດພູເລີຍ ໄຫຜ່ານເມືອງຫົວເມືອງ
(ແຂວງຫົວພັນ) ແລະ ຜ່ານແຂວງຊຽງຂວາງໄຫສູ່ອ່າວທະເລຫວຽດນາມ. ສາຂາທີ່ສາຄັນຂອງນາ້ົເນີນມີ: ນາົ້ມັດ
ແລະ ນໍາໂມ້, ໄຫຜ່ານເຂດພູມສັນຖານທີ່ສູງ ດັ່ງນັົ້ນສອງຝັ່ົງນໍ້າຈິ່ີງສູງຊັນ ແລະ ເຂດຮາບພຽງຕາມແຄມນາກມີ
ໜ້ອຍ.້

2.3 ໜອງ ແລະ ບງຶ

ໜອງ ແລະ ບືງເປັນບອ່ ນຕອບສະໜອງແຫ່ງນໍາ້ ໃນລະດແູ ລງ້ ທງັ ເປນັ ບ່ອນທ່ປີ ະຊາຊົນລາວດາເນີນການ
ເຮັດສວນຄົວຫາປາເພືີ່ອລຽ້ງຊີບປະຈາໍ ວັນໄດຕ້ ະຫອດປີ.

ປະເທດລາວມີໜອງ ແລະ ບືງຫາຍພສົມຄວນເຊີ່ງຫາຍກວ່າໝູ່ແມ່ນເຂດທົ່ັງພຽງລຽບຕາມແຄມແມ່ນໍາ
ຂອງທາງພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ ເຊັ່ນ: ໜອງຫວງ (ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ), ໜອງສະໝານ (ແຂວງບລິຄາໄຊ),
ໜອງຢອນ,ໜອງຕັງ່ (ແຂວງຊຽງຂວາງ), ນອງຟາູ້ (ອດັ ຕະປ).

ນອກຈາກໜອງແລ້ວ ຍັງມີບືງຢູ່ຫາຍແຫ່ງ ເຊັ່ນ: ບຶງພຽງ (ເຂດນາົ້ເຊບັົ້ງໄຟ, ບຶງພະໂພ, ບຶງຊ້າງ, ບຶງ
ຂຽດໂງງ້ (ແຂວງອດັ ຕະປ), ບງຶ ທາດຫວງ (ນະຄອນຫວງວຽງຈັນ).

37

2.4 ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃນລາວ

ນາົ້ໃຕດ້ ນິ ໄດຖ້ ກື ນາໃຊ້ໃນຊີສດິ ການເປັນຢູປ່ ະຈາວັນ ແລະ ການຜະລິດ. ການຂຸດຄົນ້ ແລະ ການນາໃຊ້
ນໍາດິນຫາຍກວ່າໝູ່ ແມ່ນຢູ່ເຂດທົ່ັງພຽງແຄມແມ່ນໍາຂອງ. ບ່ໍນາົ້ຮ້ອນຕາມທາມະຊາດຂອງປະເທດລາວມີຢູ່ຫາຍ
ແຫ່ງເຊັ່ນ: ຢູ່ ເມືອງຄໍາ,(ແຂວງຊຽງຂວາງ), ຢູ່ແຂວງຜົ້ງສາລີ, ບລິຄາໄຊ, ເຂດພູພຽງພາກໃຕ້... ບ່ໍນາົຮ້ ້ອນໃຕ້ດິນ
ມີຄຸນປະໂຫຍດຫາຍຢ່າງ, ປັດຈຸບັນໄດ້ກາຍເປັນບ່ອນທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ບາລຸງຮັກສາສຸຂະພາບເປັນຕົ້ນແມ່ນປົວ
ພະຍາດໂລກຜີວໜັງ. ກິດຈະການສະເພາະກ່ຽວກັບການນໍາໃຊ້ບໍ່ນໍາຮ້ອນເພືີ່ອຜົນປະໂຫຍດທາງເສດຖະກິດ ແລະ
ການທ່ອງທຽ່ ວໄດຮ້ ບັ ການກສໍ່ າ້ ງຂື້ົນຫາຍແຫ່ງ.

38

ບດົ ທີ 5 (ຕ)່ໍ

ຊບັ ພະຍາກອນນາໍ ແລະ ແຮທ່ າດໃນລາວ

ເວລາ 4 ຊວັ່ົ ໂມງ

ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ
 ອະທບິ າຍໄດ້ບົດບາດສໍາຄັນຂອງຊບັ ພະຍາກອນນໍາ ແລະ ແຮທ່ າດ ຕ່ກໍ ານພັດທະນາເສດຖະກິດ
 ມທີ ດັ ສນະທີດ່ ຕີ ໍກ່ ານປົກປກັ ຮັກສາສງິີ່ ແວດລ້ອມ, ຊັບພະຍາກອນນໍ້າ, ແຮ່ທາດ ແລະ ທໍາມະຊາດໃນລາວ

3. ຊບັ ພະຍາກອນບແຮ່

3.1 ບດົ ບາດສາໍ ຄນັ ຂອງຊບັ ພະຍາກອນບແ່ໍ ຮ່

ຊັບພະຍາກອນບ່ໍແຮ່ມີຄວາມຈໍາເປັນ ແລະ ສໍາຄັນຕໍ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດຂອງປະເທດໜືີ່ງໆ. ຕໍ່ກັບ
ປະເທດລາວ, ໃນເງີ່ືອນໄຂທ່ີເສດຖະກດິ ຍງັ ບ່ໍທັນຂະຫຍາຍຕົວ, ຍັງມລີ ັກສະນະທາມະຊາດ ແລະ ເຄີິ່ງທາມະຊາດຢູ່ນີົ້
, ຊັບພະຍາກອນໜ້າດິນເຊັ່ນ: ປ່າໄມ້, ດີນ, ນາົ້ ແລະ ອື່ີນໆ ມບີ ົດບາດສາຄັນຫຍິ່ີງຕ່ໍການຄງົ ຕົວ ແລະ ຂະຫຍາຍຕົວ
ຂອງທໍາມະຊາດລາວ. ແຕ່ໃນອະນາຄົດການອາໄສແຕ່ຊັບພະຍາກອນເຫົັ່ານັ້ົນ ບໍ່ສາມາດຕອບສະໜອງຕາມຄວາມ
ຕ້ອງການຂອງປະເທດຊາດໄດ້. ດັ່ງນັ້ົນປະເທດເຮົາຕ້ອງໄດ້ດໍາເນີນການຂຸດຄົ້ນຊັບພະຍາກອນແຮ່ທາດທີ່ມີຢູ່ໃນ
ປະເທດ ໃຫ້ມີປະໂຫຍດສູງສຸດຕໍ່ກັບການພັດທະນາປະເທດຊາດໃຫ້ມີຄວາມຈະເລີນເຂັົ້ມແຂງເທົ່ັາທຽມກັບ
ຊາດອ່ີນື ໆໃນໂລກ.

3.2 ແຮທ່ າດຊະນດິ ຕາ່ ງໆ ແລະ ການແຈກຢາຍຂອງແຮທ່ າດ

ອິງໃສ່ການປະກອບສ້າງທາງທລະນີສາດລາວ, ສາມາດເປັນຫັກຖານໃນການຕີລາຄາ ແລະ ຊອກຄົ້ນຫາ
ຊັບພະຍາກອນແຮ່ທາດຊະນິດຕ່າງໆໃນປະເທດລາວເຮົາ. ຜ່ານຈາກການສາຫວດຕົວຈິງໄດ້ຄົ້ນພົບແຮ່ທາດຫາຍ
ຊະນດິ ທງັ ມີປະລມິ ານສະສມົ ຫາຍສມົ ຄວນເຊ່ັນ:

- ແຮ່ທາດທີ່ມລີ າຄາແພງໄດ້ແກ່ ເງິນ, ຄາ, ປະລາຕນິ .
- ແຮໂ່ ລຫະສອີ ີື່ນໆ ໄດ້ແກ່ ເຫັກ, ທອງ, ຊືນ, ສັງກະສີ, ກົວ່ັ , ຕັງສະແຕນ, ອາລຸຍມນີ ຽມ, ມງັ ການ...
- ແຮພ່ ະລງັ ງານໄດແ້ ກ່ ຖ່ານຫີນ, ໂທລ,ີ ນາ້ົມນັ ...
- ແຮ່ອະໂລຫະ ໄດແ້ ກ່ ມາດ, ຟົດສະຟາດ, ເກືອ...
- ໂລຫະທມີ່ ີໜ້ອຍ ແລະ ຫາຍາກໄດແ້ ກອ່ ງັ ຕີມອນ, ໂມລີບແດນ, ບາຫອດ...
- ຫີນ ແລະ ດນິ ຊະນດິ ຕ່າງໆ ມີຫນີ ມີກາ, ແກ້ວປະເສດີ , ຫນີ ອ່ອນ, ພອຍ, ໂດໂລມດິ , ດນິ ໜຽວ, ດນິ

ຂາວ, (ກາວເລງັ ), ຫີນປນູ , ຫີນກາວ...

ຈາກການສໍາຫວດທາງທລະນສາດ ແລະ ບໍ່ແຮ່ໃນໄລຍະມ່ໍໆນ້ີົ ໄດຄ້ ນ້ົ ພບົ ວ່າໃນປະເທດລາວມີແຮທ່ າດຫາຍ

ຊະນິດທີ່ແຈກຢາຍຂອງແຮ່ທາດຢູ່ຕາມທ້ອງຖີນ່ ຕ່າງໆຂອງລາວ.

39

- ຄໍາ (Au) : ຢູ່ແຂວງຜົ້ງສາລີ, ອຸດົມໄຊ, ບ່ໍແກ້ວ, ຫວງພະບາງ, ໄຊຍະບູລີ, ບລິຄາໄຊ, ຄາມ່ວນ,

ສະຫວັນນະເຂດ, ເຊກອງ, ອັດຕະປ ແລະ ຈາປາສັກ, ເຊີ່ງໃນນັົ້ນຢູ່ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ໄຊຍະບູລີມີ
ປະລິມານສະສມົ ຫາຍກວາ່ ໝ່.ູ

- ເງິນ (Ag) ຜ່ານການສໍາຫວດໄດ້ພົບວ່າເງນິ ມຢີ ູແ່ ຂວງຫວງພະບາງ, ຫົວພັນ, ເຊກອງ, ວຽງຈນັ , ຈໍາ
ປາສັກ ແລະ ອັດຕະປ...ໃນນນ້ົັ ມຫີ າຍກວ່າໝແູ່ ມນ່ ແຂວງອດັ ຕະປ ແລະ ແຂວງວຽງຈັນ.

- ປາລາຕິນ (Pt) ແມນ່ ເປນັ ວັດຖທຸ ຫີ່ າຍາກຊະນິດໜີຶ່ງໃນໂລກ, ປດັ ຈບຸ ນັ ຍັງພບົ ເຫັນແຕ່ຢແູ່ ຂວງວຽງ
ຈັນແຫ່ງດຽວເທັົາ່ ນ້ັນົ .

- ທອງ (Cu) ມຢີ ູ່ຫາຍທ້ອງຖ່ິີນໂດຍສະເພາະແມນ່ ຢແູ່ ຂວງອຸດົມໄຊ, ວຽງຈນັ , ຫວງພະບາງ, ຊຽງຂວາງ
,ຫົວພັນ, ໄຊຍະບູລີ, ຄາໍ ມ່ວນ, ເຊກອງ, ຈໍາປາສກັ , ອດັ ຕະປ ແລະ ແຫງ່ ອີ່ືນໆ...

- ຊນື (Pb) ປະເທດລາວມີແຮຊ່ ືນແຈກຢາຍຢເູ່ ກອື ບທກຸ ແຂວງ (ນອກຈາກແຂວງບແໍ່ ກ້ວ).
- ສງັ ກະສີ (Zn) ມຢີ ແູ່ ຂວງຫວງນໍ້າທາ, ຫົວພນັ , ຊຽງຂວາງ, ວຽງຈນັ , ເຊກອງ, ໄຊຍະບູລ,ີ ຫວງພະ

ບາງ, ໃນນັົ້ນ ມຫີ າຍກວ່າໝແູ່ ມ່ນແຂວງວຽງຈັນ.
- ກ່ັົວ (Sn) ເປັນແຮ່ໂລຫະທ່ມີ ປີ ະລມິ ານຫາຍ ແລະ ອດັ ຕາສ່ວນສະສົມສງູ ສົມຄວນ, ແຮກ່ ວັົ່ ມີຢ່ແູ ຂວງ

ຫວງນໍາ້ ທາ, ອຸດົມໄຊ, ຫວງພະບາງ, ຫວົ ພັນ, ໄຊຍະບລູ ີ, ຊຽງຂວາງ, ບລິຄໍາໄຊ, ຄາໍ ມ່ວນ, ສະຫວັນ
ນະເຂດ, ສາລະວັນ, , ເຊກອງ ແລະ ຈໍາປາສັກ. ເຊ່ິີງໃນນົ້ນັ ມີຫາຍກວ່າໝແູ່ ມ່ນແຂວງບລຄິ າໍ ໄຊ, ຄາໍ
ມ່ວນ, ຊຽງຂວາງ, ວຽງຈັນ, ຫວົ ພັນ ແລະ ແຂວງຫວງພະບາງ.
- ຕັງສະແຕນ (W) ເປນັ ໂລຫະທຫີ່ າຍາກຊະນດິ ໜ່ີງື ໃນໂລກ, ແຕ່ກສ່ໍ າມາດພົບເຫັນຢູ່ປະເທດລາວ. ແຮ່
ທາດດງັ່ ກ່າວນົ້ີພົບເຫນັ ຢູແ່ ຂວງອຸດົມໄຊ, ຫວົ ພັນ ແລະ ຊຽງຂວາງ.
- ໂມລິບແດນ (Mo) ມີຢູ່ ແຂວງຫວງພະບາງ, ຫວົ ພັນ, ວຽງຈນັ ແລະ ຊຽງຂວາງ.
- ອງັ ຕີມອນ (Sb) ແຮ່ຊະນດິ ນ້ີົພບົ ເຫັນຢູແ່ ຂວງຜງ້ົ ສາລ,ີ ຫວງນ້າໍ ທາ, ອດຸ ົມໄຊ, ຫວງພະບາງ ແລະ
ຊຽງຂວາງ.
- ບາຫອດ (Hg) ມີຢ່ແູ ຂວງອດຸ ົມໄຊ, ຫວງພະບາງ, ຫົວພັນ, ວຽງຈນັ ແລະ ຊຽງຂວາງ.

- ໂທລີ (Th) ຄ້ນົ ພບົ ສອງແຫ່ງໃນແຂວງຊຽງຂວາງ
- ເຫັກ (Fe) ແຮເ່ ຫັກມີຢ່ຫູ າທອ້ ງຖ່ິີນຂອງປະເທດ ເຊັ່ນ ຜົ້ງສາລີ, ອດຸ ົມໄຊ, ຫວງພະບາງ, ຊຽງຂວາງ,

ຫວົ ພນັ , ວຽງຈັນ, ບລຄິ າໍ ໄຊ, ຄໍາມ່ວນ, ສະຫວນັ ນະເຂດ, ໃນນ້ັນົ ຢູ່ແຂວງຊຽງຂວາງ ແລະ ຫົວພັນ
ແມນ່ ມີປະລິມານສະສົມຫາຍກວາ່ ໝູ.່
- ມັງການ (Mn) ມຢີ ແູ່ ຂວງອດຸ ົມໄຊ, ຫົວພັນ, ໄຊຍະບູລີ, ວຽງຈນັ ແລະ ຊຽງຂວາງ.
- ນແີ ກນ (Ni) ມຢີ ູແ່ ຂວງຫວງພະບາງ ແລະ ໄຊຍະບູລີ.
- ໂກຣມ (Cr) ມີຢູ່ແຂວງອດຸ ົມໄຊ, ຫວງພະບາງ, ຫວົ ພັນ ແລະ ໄຊຍະບລູ ີ.
- ບກົ ຊດິ (Bx) ມຢີ ູ່ແຂວງເຊກອງ ແລະ ຈໍາປາສັກ
- ຖາ່ ນຫນີ ນ (C) ມີຢແູ່ ຂວງຫວງພະບາງ, ອຸດົມໄຊ, ບ່ໍແກວ້ , ຊຽງຂວາງ, ວຽງຈັນ, ສາລະວັນ, ເຊກອງ
ແລະ ໄຊຍະບລູ .ີ

40

- ນ້ໍາມນັ ເຊື້ົອໄຟໄດ້ມີການສໍາຫວດພນື້ົ ທີ່ ແລະ ຄາດຄະເນວ່າລາວກສ່ໍ າມາດມີນໍ້າມັນຢູ່ໃນແຂວງຕາ່ ງໆ
ອັນມີ ແຂວງຈໍາປາສກັ , ສາລະວັນ, ສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ວຽງຈນັ (ນັບທັງນະຄອນຫວງວຽງຈນັ ).

- ເກືອ (Ks) ເກອື ໂປຕາດໄດ້ຄນ້ົ ພົບຢ່ຫູ າຍແຂວງ, ໃນນົນ້ັ , ແຂວງວຽງຈນັ ເປນັ ເຂດທີ່ມຫີ າຍກວາ່ ໝູ່
- ຫີນກາວ (Gy) ມີຢູຫ່ າຍແຂວງ ເຊັ່ນ ຜົງສາລ,ີ ອຸດົມໄຊ, ວຽງຈັນ, ສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ຄາໍ ມວ່ ນ.
- ຫີນປູນມີຫາຍຢູ່ທາງພາກເໜືອ ແລະ ພາກຕາເວັນອອກຂອງລາວ ເຊັ່ນ ແຂວງຫົວພັນ, ຊຽງຂວາງ,

ວຽງຈນັ ແລະ ຄາໍ ມວ່ ນ.
- ແຮ່ແກ້ວປະເສີດນາໆຊະນິດທີ່ມີຄຸນຄ່າລາຄາແພງ ມີຢູ່ແຂວງບໍ່ແກ້ວດ ໄຊຍະບູລີ, ຫົວພັນ, ວຽງຈັນ,

ຈໍາປາສກັ ແລະ ອັດຕະປ.
- ພອຍຫາຍຊະນິດ ເຊັ່ນ ພອຍສີຟູ້າ (Sa) ພອຍສີມ່ວງ (Am), ພອຍສີແດງ (Sp), ມີຢູ່ໃນຫາຍ

ທອ້ ງຖິີນ່ ຂອງລາວ ເຊັນ່ ຫວງນ້ໍາທາ, ບ່ແໍ ກ້ວ, ອຸດມົ ໄຊ, ຫົວພັນ, ຈໍາປາສັກ...
- ຫີນອ່ອນ (Te), ດິນໜຽວ (Cl), ດິນຂາວ (K- ກາວແລັງ), ດິນຂາວບາຣິດ (Ba), ດິນປັຶ້ນ (Gt).

ແຈກຢາຍຢູໃ່ ນຫາຍພົືນ້ ທຂ່ີ ອງປະເທດເປນັ ຕນົ້ ແມ່ນ ຈໍາປາສກັ ແລະ ວຽງຈັນ...
ນອກຈາກບນັ ດາທາດຕ່າງໆ ຂ້າງເທງິ ແລວ້ ປະເທດລາວຍງັ ມີມາດ (S), ມາເຢຊອມ (Mg), ແລະ ຈ່ານຊະ
ນິດຕ່າງໆ ອີກຫາຍຢ່າງ ເຊິ່ີງທັງໝົດທີ່ກ່າວມານີ້ົກໍ່ພຢັ້ຶງຢນໄດ້ວ່າພື້ົນທລະນີລາວເປັນຄັງສາງອັນໜຶີ່ງທີ່ສະສົມ
ຊບັ ພະຍາກອນໃຕດ້ ິນໄວ້ຢາ່ ງຫວງຫາຍ.

ແຜນທີ່1 ແຜນທກ່ີ ານຂຸດຄົ້ນບແໍ່ ຮ່ໃນລາວ

ເວົ້າລວມແລ້ວ, ປະເທດລາວເປັນປະເທດໜືີ່ງທີ່ມີຊັບພະຍາກອນໃຕ້ດິນອຸດົມສົມບູນພສົມຄວນແຕ່
ຊັບພະຍາກອນເຫາົ່ັ ນົນ້ັ ຍັງບ່ໍທັນໄດ້ຮັບການຂດຸ ຄນ້ົ ຢາ່ ງກວ້າງຂວາງ.

41

4. ການປກົ ປກັ ຮກັ ສາແຫງ່ ນາໍ ແລະ ບແໍ່ ຮ່

4.1 ແນວການປກົ ປກັ ຮກັ ສາແຫງ່ ນາ່ໍ້ີ

ຜົນກະທົບຈາກແຫງ່ ນໍາທີ່ມີມນົ ລະພິດກ່ໍໃຫເ້ ກີດຜນົ ເສຍຕສໍ່ ຂຸ ະພາບຂອງຄນົ ແລະ ສີ່ງແວດລອ້ ມອີ່ນື ໆ.

ດັ່ງນ້ົນັ ເຮາົ ຕ້ອງຊ່ວຍກັນອະນລຸ ກັ ຮກັ ສາແຫງ່ ນໍ້າໃຫ້ສະອາດໂດຍປະຕິບດັ ດັ່ງນ້ົ:ີ

- ບຖ່ໍ ້ົີມສງ່ີ ເສດເຫືອຕ່າງໆລົງແຫງ່ ນາໍ້
- ຫຸດຜ່ອນການໃຊ້ທາດເປັນພິດໃນການຜະລິດກະສິກໍາເຊັ່ນ: ຝຸ່ນວິທະຍາສາດ, ຢາຂ້າແມງໄມ້, ຢາຂ້າ

ຫຍ້າ.
- ປບັ ປງຸ ວິທີການຜະລດິ ທາງກະສິກໍາເພືີ່ອຫຸດຜ່ອນປະລມິ ານຕະກອນ ແລະ ທາດພດິ ທີ່ໄຫສ່ແູ ຫງ່ ນາໍ້ .
- ຄວບຄຸມ ແລະ ບໍາບດັ ນໍາເປຶອ້ ນຈາກໂຮງງານອູດສະຫະກາໍ ເພີ່ືອຫດຸ ຜ່ອນປະລມິ ານຕະກອນ ແລະ ທາດ

ພິດທ່ີໄຫສູ່ແຫ່ງນໍ້າ.
- ໂຄສະນາເຜຍີ ແຜກ່ ່ຽວກັບຜົນຮາ້ ຍຂອງການເກີດມົນລະພດິ ທາງນາ້ໍ .

ນໍ້າສະອາດເປັນປັດໄຈພື້ົນຖານສໍາລັບຄົນເຮົາ ແລະ ລະບົບນິເວດທໍາມະຊາດຕ່າງໆ ແຕ່ເມື່ີອປະຊາກອນ
ເພີ່ມຂື້ົນ, ການຜະລິດກໍ່ເພີ່ມຂື້ົນຫາຍ ແລະ ມົນລະພິດທາງນໍ້າກໍ່ເພີ່ມຂື້ົນຕາມມາ. ດັ່ງນັົ້ນເຮົາຄວນຄວບຄຸມ
ການເຄື່ີອນໄຫວການຜະລິດເພື່ີອເຮັດໃຫ້ສາຍນໍ້າຕ່າງໆໄດ້ຮັບມົນລະພິດໜ້ອຍເທົັ່າທີ່ຈະໜ້ອຍໄດ້ ໂດຍນາໃຊ້ວິທີ
ການປ້ອູ ງກັນເຊິ່ີງຖືວາ່ ວິທີການແກໄ້ ຂແມນ່ ຕາມພາຍຫັງ.

4.2 ແນວທາງການປກົ ປກັ ຮກັ ສາບແ່ໍ ຮ່

ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ມີການພົວພັນໂດຍກົງກັບການນໍາໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດທ່ີ
ປຽບເໝືອນທຶນຮອນຫຊື ບັ ສີນທາງທາໍ ມະຊາດ, ເສດຖະກດິ -ສງັ ຄົມຂະຫຍາຍຕວົ ເທາົ່ັ ໃດ ການນາໃຊ້ຊັບພະຍາກອນ

ທໍາມະຊາດກໍ່ຫຍິີ່ງຫາຍຂືົ້ນເທົັ່ານັ້ົນ ສະນັ້ົນ, ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ທີ່ຂາດການເອົາໃຈໃສ່ ປົກປັກ
ຮັກສາ ແລະ ບູລະນະຟຶ້ນຟູຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດຈີ່ງມັກລົງທ້າຍດ້ວຍການສູນເສຍຢ່າງຊົ້ີນເຊີງ ແລະ ກໍ່ໃຫ້ເກີດ
ຄວາມຫາຍະນະທາງດ້ານເສດຖະກິດເໝືອນກັນ ເຊີ່ງເຮັດໃຫ້ສັງຄົມເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມທຸກຍາກສັບສົນ, ໄພພິບັດ
ທໍາມະຊາດພະຍາດເກີດຂືົ້ນໃນທົັ່ວທຸກທິດຂອງປະເທດ. ທັງໝົດນີົ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າການພັດທະນາເສດຖະກິດ
ຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ຕກ່ໍ ານພດັ ທະນາສງັ ຄມົ ແລະ ສີງ່ ແວດລອ້ ມໄປພ້ອມກັນຈະໄດ້ຮບັ ຜນົ ດີ ແລະ ຍນື ຍົງໄດ້.

ການພດັ ທະນາແບບຍນື ຍົງແມ່ນສີ່ິງທ່ຈີ າເປັນຢ່າງຫຍິີ່ງເພີືອ່ ຮັບປະກນັ ຄວາມຍນື ຍງົ ຂອງຊບັ ພະຍາກອນທາ

ມະຊາດທີ່ ຈໍາເປັນ ພືົ້ ນຖານ ຕ ໍ່ ການຂະຫຍ າຍຕົ ວຂອງທຸ ກ ສິີ່ ງທີ່ ມີຊ ີວິດ ໂດຍ ສະເພ າະແ ມ່ນມະ ນຸ ດເຮົ ານັ ້ົນຕ້ ອງມີ
ສັດຈະທໍາໃໝ່ໃນລະຫວ່າງຮຸ່ນຄົນດ້ວຍກນັ ແລະ ລະຫວ່າງຮຸ່ນຄົນປະຈຸບັນກັບຮຸ່ນຄນົ ໃນອະນາຄົດ. ການພັດທະນາ
ແບບຍືນຍົງຄວນໄດ້ຄາໍ ນືງເຖິງການທົດແທນຄວາມຮັ່ງມຂີ ອງທໍາມະຊາດຄືນ ແລະ ຊອກຄົ້ນຫາຄວາມເໝາະສົມກັບ
ກນົ ໄກທາໍ ມະຊາດການອະນລຸ ກັ ຊະນິດພັນ ແລະ ລະບບົ ນເິ ວດ.

ຄວາມໝາຍວ່າ ການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ແມ່ນຂະບວນການພັດທະນາເສດຖະກິດ ສັງຄົມ ທ່ີ
ເອົາໃຈໃສ່ຮັບປະກັນເຮັດໃຫ້ມີຜົນປະໂຫຍດສູງສຸດທາງດ້ານເສດຖະກິດ ມີຜົນກະທົບຕໍ່ສິີ່ງແວດລ້ອມໜ້ອຍທີ່ສຸດ

42

ປະຊາຊົນບັນດາເຜົັ່າໃນຂົງເຂດດັ່ງກ່າວໄດ້ຮັບການປົວແປງຊີວິດການເປັນຢູ່ໃຫ້ດີຂືົ້ນຢ່າງທົັ່ວເຖິງ ແລະ
ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ຢ່າງສົມເຫດສົມຜົນ ແລະ ໄປພ້ອມກັບການເອົາໃຈໃສ່ຄຸ້ມຄອງປົກປັກ
ຮັກສາບລູ ະນະຟຶ້ນຟູເປນັ ຢາ່ ງດເີ ຮດັ ໃຫພ້ ວກມນັ ຍືນຍງົ ຕະຫອດໄປຈົນເຊ່ັນລູກເຊັນ່ ຫານ ແລະ ສາມາດມາຮັບໃຊ້ໃຫ້
ແກກ່ ານພັດທະນາ ເພອື່ີ ຕອບສະໜອງໃຫແ້ ກ່ຄົນຮຸນ່ ປັດຈບຸ ັນ ແລະ ຮນຸ່ ຕ່ໆໍ ໄປໂດຍບໍ່ບກົ ແຫງ້ ເປັນຈກັ ເທ່ືີອ.

ການພັດທະນາແບບຍືນຍງົ ມນັ ແມ່ນການພັດທະນາໃນທັດສະນະໄໝ່ ໂດຍຕິດພນັ ຢາ່ ງສະໜິດແໜ້ນກັບ
ການນໍາໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດຢ່າງສົມເຫດສົມຜົສນທີຕ່ ດິ ກັບການຄມຸ້ ຄອງປກົ ປັກຮກັ ສາບູລະນະຟ້ນຶ ຟພູ ວກ
ມັນແບບຍືນຍງົ , ອນັ ເຮັດໃຫ້ພວກມັນມີການຂະຫຍາຍຕົວສງູ ຕະຫອດໄປ.

ອີງຕາມການຂະຫຍາຍເສດຖະກິດແບບຍືນຍົງຂອງລດັ ຖະບານເພີນ່ ຈີິ່ງໄດ້ມນີ ະໂບາຍກຽ່ ວກບັ ການຂຸດຄົນ້ ຄ:ື
- ການຂຸດຄົ້ນຕ້ອງມີແຜນ ແລະ ມີການວາງມາດຕະການອອກເພື່ີອບ່ໍໃຫ້ມີຜົນກະທົບຕໍ່ສີ່ງແວດລ້ອມ

ອ້ອມຂາ້ ງ.
- ມີມາດຕະຖານກຽ່ ວກບັ ການຮກັ ສາອະນາໄມບລິເວນຂດຸ ຄ້ນົ ແຮທ່ າດ ແລະ ກໍາຈັດສງ່ີິ ເສດເຫືອເທງິ ໜ້າ

ດນິ ເພອີ່ື ຮກັ ສາຄນຸ ນະພາບຂອງດິນ.
- ສ້າງມາດຕະຖານກຽ່ ວກັບລະບົບບໍາບັດນໍ້າເສຍທ່ເີ ກີດມາຈາກການຂຸດຄົ້ນ ແລະ ປງຸ ແຕງ່ ແຮ່ທາດ.
- ປຸກລະດົມປະຊາກອນໃຫ້ຮໄູ້ ດເ້ ຖງິ ຄວາມສໍາຄັນຂອງຊບັ ພະຍາກອນເຊງີິ່ ມຢີ ູ່ໃນປະເທດທັງພ້ອມກນັ ປົກ

ປກັ ຮັກສາໄວ້ໃຫ້ດ.ີ ..

43

ບດົ ທີ 6
ການກະສກິ າໍ ໃນປະເທດລາວ

ເວລາ 4 ຊວັ່ົ ໂມງ

ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ:
 ບອກໄດ້ບດົ ບາດຂອງຂະແໜງການກະສກິ າໍ ຕໍ່ກັບການດໍາລງົ ຊວີ ດິ ແລະ ເສດຖະກິດ.
 ອະທິບາຍໄດ້ກ່ຽວກັບການພວົ ພນັ ລະຫວາ່ ງສງ່ີິ ແວດລ້ອມທາໍ ມະຊາດ ແລະ ສງັ ຄົມກບັ ການກະສກິ າໍ ລາວ
 ບອກໄດ້ຮູບແບບການຜະລດິ ກະສກິ າໍ ລາວ

1. ລກັ ສະນະລວມຂອງການກະສີກາໍ ໃນລາວ

ປະເທດລາວແມ່ນປະເທດກະສິກໍາ ປະມານ 78,6% ຂອງປະຊາກອນລາວທີ່ເຮັດວຽກເສດຖະກິດໄດ້ຖືເອົາ
ການກະສິກໍາເປັນອາຊີບ ແລະ ຍັງແມ່ນການຜະລິດຕ້ົນຕຂອງສງັ ຄົມລາວ. ເງືີ່ອນໄຂດ້ານທໍາມະຊາດບວກກັບຄວາມ
ຊີົ້ນເຄີຍທີ່ກາຍມາເປັນຄວາມຊໍານິຊໍານານຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່ັາໄດ້ອໍານວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ປະເທດລາວເຮັດ
ການກະສິກໍາຮອບດ້ານ, ໃນນັົ້ນມີເນືົ້ອທີ່ການຜະລິດສາມາດນໍາເຂົ້າໃນການຜະລິດກະສິກໍາແມ່ນ 4.000.000
ເຮັກຕາ. ສ່ວນເນືົ້ອທີ່ສາມາດໃຊ້ປູກຝັງປະມານ 2.000.000 ເຮັກຕາ. ປະຊາກອນສ່ວນຫາຍມີອາຊີບເຮັດໄຮ່, ເຮັດ
ນາເປນັ ອາຊີບ. ນອກຈາກນັນົ້ ການລ້ຽງສດັ ແລະ ການປູກພດຶ ແມ່ນອາຊບີ ສໍາຮອງ.

ການກະສິກໍາເປັນຂະແໜງເສດຖະກິດພືົ້ນຖານຂອຄົນງລາວ, ມີໜ້າທີ່ຜະລິດສະບຽງອາຫານທີ່ຈາເປັນແກ່
ການບລິໂພກ, ເປັນຂະແໜງການສະໜອງຜົນຜະລິດໃຫ້ແກ່ອຸດສະຫະກາເບົາ ແລະ ສາຄັນກວ່ານັົ້ນການກະສິກາໄດ້
ສະໜອງສິນຄ້າໃຫ້ແກ່ຂະແໜງການບລິການທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ປັດຈຸບັນນີົ້ , ກະສິກາໄດ້ສະໜອງ
56,4% ຂອງຜະລດິ ຕະພນັ ລວມຍອດແຫ່ງຊາດ, ສ່ວນອຸດສະຫະກາມພີ ຽງ 17,5% ເທ່ົາັ ນົນັ້ .

2. ປດັ ໄຈທາງດາ້ ນເສດຖະກິດ ແລະສງັ ຄມົ ຕກໍ່ ານກະສິກາໍ

ປັດໄຈດ້ານເສດຖະກດິ ສງັ ຄມົ ແມ່ນມລີ ັກສະນຕດັ ສນິ ລະດັບການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງກະສິກາໍ ເຊ່ງິີ ລວມມດີ ງ່ັ ນີົ້:

2.1 ປດັ ໄຈແນວທາງດາ້ ນນະໂຍບາຍ

ການກາໍ ນດົ ນະໂຍບາຍ ‘’ຖືເອົາການຜະລິດກະສກິ າໍ ເປັນຂະແໜງນໍາໜ້າ ແລະ ພົື້ນຖານໃນຂະແໜງເສດຖະ
ກິດແຫ່ງຊາດ” ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຈັງຫວະການຂະຫຍາຍຕົວຂອງກະສິກໍາແຕ່ປີ 1975 ມີບາດກ້າວຂະຫຍາຍຕົວດີຂື້ົນ.
ນະໂຍບາຍການເປີດກວ້າງການພົວພັນຮ່ວມມືກັບຕ່າງປະເທດເພືີ່ອເປີດກວ້າງຕະຫາດສິນຄ້າ... ນະໂຍບາຍການ
ຜະລິດສິນຄ້າ... ນັບແຕ່ 1986 ເປັນຕົ້ນມາຍິີ່ງເປັນປັດໄຈຊຸກດັນໃຫ້ການຜະລິດກະສິກາເຕີບໂຕໃນຂອບເຂດທົັ່ວ
ປະເທດ ແລະ ຕໍ່ກັບຫົວໜ່ວຍການຜະລິດກະສິກໍາຈະເລີນເຕີບໂຕໃນຂອບເຂດທົ່ັວປະເທດ ແລະ ຕໍ່ກັບຫົວໜ່ວຍ
ການຜະລດິ . ດັ່ງນົນັ້ , ນະໂຍບາຍສັົ່ງເສີມການກະສິກໍາໃນທຸກລະດັບຈິ່ີງເປັນສີິ່ງຊຸກດັນການຜະລດິ ກະສິກໍາໃຫ້ມກີ ານ

44

ຫັນປ່ຽນໃໝ່ຢ່າງເຂັົ້ມແຂງເຊັ່ນ: ກະສິກໍາໄດ້ກ້າວສູ່ເຕັກເນັກວິທະຍາສາດ, ປະລິມານຜົນຜະລິດນັບມືົ້ນັບຫາຍ,
ຄນຸ ະພາບຂອງຜະລິດຕະພນັ ກ່ໍໄດຮ້ ບັ ການປບັ ປຸງດຂີ ືນົ້ ເທີືອ່ ລະກາ້ ວ ແລະ ສາມາດແຂງ່ ຂນັ ກັບຕ່າງປະເທດໄດ້.

2.2 ປດັ ໄຈທາງດາ້ ນການລງົ ທນຶ ແລະ ເຕກັ ນກິ ທາງດາ້ ນວທິ ະຍາການ

ທຸກໆຂະແໜງການເສດຖະກິດລ້ວນແລ້ວແຕ່ຕ້ອງການເພື່ີອຂະຫຍາຍກິດຈະການທຸລະກິດຂອງຕົນ. ໃນ
ການກະສິກໍາ, ຄວາມຕ້ອງການໃນດ້ານເງິນທຶນກໍ່ຫວງຫາຍ ແລະ ຈາເປັນໃນການຜະລິດ. ເງິນທຶນໃນການກະສິກາ
ໄດ້ນໍາໃຊ້ເພື່ີອເປີດກ້ວາງກິດຈະການ (ເນື້ົອທີ່, ຂະແໜງການ), ຂະຫຍາຍແນວພັນພຶດ, ສັດ), ຄາດໄຖ, ສະຖານທ່ີ
ເກັບຮັກສາ, ອາຫານສດັ , ຝຸ່ນ, ຢາປາບສັດຕູພຶດ, ແລະ ພະຍາດສດັ ... ນອກຈາກນັົ້ນເງິນທຶນຍງັ ກຽ່ ວກັບວິວັດການ
ເຕັກນິກໃນການຜະລິດກະສິກໍາ ເຊັ່ນ: ດ້ານກົນຈັກ, ຊົນລະປະທານ, ການກໍ່ສ້າງພະນັກງານ, ວິຊາການ, ເຕັກນິກ
ແລະ ການຄຸ້ມຄອງ... ສີ່ງເຫົັ່ານັົ້ນ, ກໍ່ເປັນປັດໄຈທີ່ມີຜົນສະທ້ອນຕໍ່ຄວາມກ້າວໜ້າຂອງການກະສິກາໃນດ້ານ
ປະລມິ ານ, ສະມດັ ຕະພາບ ແລະ ຄນຸ ນະພາບຂອງການຜະລິດ.

ໃນປດັ ຈຸບນັ , ປັດໄຈດາ້ ນທຶນ ແລະ ເຕັກນິກວທິ ະຍາການເປນັ ເງີອ່ື ນໄຂຕ້ົນຕທ່ີເຮັດໃຫ້ການຜະລດິ ກະສິກາ
ມີຈັງຫວະການຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວອ່ ງໄວກວ່າໄລຍະຜາ່ ນມາ.

2.3 ປດັ ໄຈດາ້ ນເສດຖະກດິ ແລະ ຄວາມຕອ້ ງການຂອງສງັ ຄມົ

ປັດໄຈດ້ານເສດຖະກິດເປັນໄມ້ງັດ ແລະ ແກ່ດຶງການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຂະແໜງກະສິກໍາ, ດ້ານໜີຶ່ງປັດໄຈ
ການຂະຫຍາຍຕົວ ແລະ ສັງຄົມເປັນເສົາຄໍາປະກັນແກ່ການຜະລິດກະສິກໍາການຂະຫຍາຍຕົວດ້ວຍຈັງຫວະປົກກະຕິ
ໄປຕາມການຂະຫຍາຍຕົວຂອງສັງຄົມ. ບັນດາຂະແໜງການເສດຖະກິດ ແລະ ປັດໄຈທີ່ມີຜົນສະທ້ອນໂດຍກົງຕໍ່
ການກະສິກາໍ ລວມມີ:

- ອຸດສະຫະກໍາເປັນຜສູ້ ະໜອງພາຫານະການຜະລິດ, ຝ່ນຸ , ເກບັ ຊືົຜ້ ນົ ຜະລິດຂອງການກະສກິ າ.
- ການຄົມມະນາຄົມຂົນສັ່ງົ ສະໜອງພາຫານະຂົນສ່ົັງ, ຈລະຈອນຜະລິດຕະພນັ .
- ການບລກິ ານການຄ້າຈັດສັງົ່ ແລະ ຈາໍ ໜ່າຍຜະລິດຕະພນັ ໃຫ້ແກ່ທອ້ ງຕະຫາດຢູພ່ າຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະ
ເທດ, ຄວບຄຸມຫືການົດລາຄາສິນຄ້າ.

- ຄວາມຕອ້ ງການໃນການບລໂິ ພກຂອງສງັ ຄມົ ແລະ ຈາໍ ນວນຂອງປະຊາກອນເຊິີ່ງນັບມື້ົນັບເພ່ີມຂືົ້ນໄດ້
ຊກຸ ດັນໃຫ້ມກີ ານເພີ່ມຜນົ ຜະລດິ ກະສກິ າໍ ເພືີ່ອບລິໂພກນັບມນ້ືົ ັບມົນ້ື ັບຫາຍຂ້ົືນ.( ນັບທງັ ພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ)
ການຜະລດິ ກະສິກາໍ ໃນເຂດທຢີ່ ູ່ມ່ກໍ ັບການຊມົ ໃຊ້ກ່ໍຈະເປນັ ປກົ ກະຕິ ແລະ ຂະຫຍາຍຕົວໄວ.

ເວົ້າລວມແລ້ວ ປັດໄຈດ້ານທໍາມະຊາດ, ເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມລ້ວນແຕ່ມີອິດທິພົນສູງຕ່ໍການຜະລິດ
ກະສິກາໍ ຂອງລາວໃນໄລຍະຜ່ານມາ ແລະ ປັດຈບຸ ນັ .

45