Teknologjia me TIK 7

Do te pervetesojme keto:
- C;elesin e mbyllur e shenojme me 1, c;elesin e hapur me O.
- Elektromotorin aktiv e shenojme me 1, e ate qe nuk eshte ne pune me O.
Pasi te analizojme funksionimin e qarkut do te konstatojme: Elektromotori

do te rrotullohet vetem atehere nese jane te mbyllur te dy c;elesat.

Tabela e gjendjes

rl r'J M
~l ~2 0
100
010
111

Fig. 5.47. Lidhja ne seri e <;:elesave.

Lidhja ne rend e c;elesave eshte e rendesishme per Iloje te ndryshme te apa-
rateve dhe makinave, pasi me kete lidhje te c;elesave evitohet mundesia e
kyc;jes se ndonje pajisjeje nese ajo nuk eshte e gatshme per pune. Keshtu, te
bojleri kyc;et c;elesi i jashtem ne c;elesin termostat.

Lidhja paralele e c;elesave

Lidhja paralele e c;elesave perdoret atehere kur deshirojme te kyc;im ose
shkyc;im shpenzuesin e njejte, prej dy apo me shume vendeve. Qarku i lidhjes
paralele te c;elesave, pastaj lidhja e tyre me burimin dhe elektromotorit eshte
treguar ne Figuren 5.48. Do te analizohet funksionimin i ketij qarku dhe do
te shenojme ne tabele gjendjen qe e konstatojme. Do te pervetesojme keto:

- C;elesin e mbyllur e shenojme me 1, c;elesin e hapur me O.
- Elektromotorin aktiv e shenojme me 1, e ate qe nuk eshte ne pune me O.

Fig . 5.48. Tabela e gjendjes
Lidhja
paralele e <;:1 <;:2 I M
<;:elesave. 5 5-

000

1 01

o1 1

111

C;elesat e lidhur paralel gjithashtu perdoren edhe gjate mbylljes se laures ne
hekurudhe kur kemi kryqezimin e rruges me hekurudhen. Laura duhet te
vendoset ne te dy anet e hekurudhes. Treni mund te vije nga te dy anet, dhe
ne te dy rastet laura mbyllet.
Pjesa e brendshme e automobilit ndric;ohet me Ilambe, e cila do te ndrite kur
te hapet ndonjera nga dyert. Kete Ilambe, mund ta ndezim me c;eles te ven-
dosur afer Ilambes.

Kontrolli i elektromotoreve
Nese nje elektromotor te rrymes se vazhduar e lidhim me nje burim te ten-
sionit te vazhduar, boshti i elektromotorit rrotullohet gjithe kohen ne te nje-
jtin kah. Nese i nderrojme lidhjet ne polet e baterise boshti i elektromotorit
do te rrotullohet ne kahun tjeter. Nese ndryshojme kahun e rrymes elektrike
gjithashtu do te ndryshoje kahu i rrotullimit te elektromotorit. Mund te thuhet
se duke ndryshuar polaritetin e burimit ne kontrollojme kahun e rrotullimit te
elektromotorit. Ne praktike, kjo mund te jete shume e dobishme, pasi eshte
e mundur te kontrollohen pajisjet ne te cilat pjeset duhen rrotulluar ne njerin
kah apo ne tjetrin, te levizin perpara apo mbrapa, si dhe lart apo poshte.
Per kontrollin e elektromotorit do te perdoren c;elesat alternative. Funksion-
imi i c;elesave alternative eshte treguar si ne vijim .. C;elesi alternativ perdoret
atehere kur deshirojme te kyc;im ose shkyc;im dy shpenzues alternativisht
njerin pas tjetrit, ose kur deshirojme te bejme kyc;jen dhe shkyc;jen e nje
shpenzuesi nga dy vende. C;elesi alternativ perbehet prej tri lidheseve (bor-
nave), prandaj ky mundeson kyc;jen e njepasnjeshme te dy shpenzuesve. Me
kete c;eles mund te behet kyc;ja e njeres ose tjetres Ilambe si eshte treguar ne
Figuren 5.48. Duhet tejete: Perte kuptuar me mire punen e c;elesit alternativ
ne vijim do te tregohet pamja, konstruksioni dhe simboli i c;elesit alternativ
me tri lidhese.

Pjesa e jashtme e <;:elesit BA B< > - - - -
Shtepiza
A~C

Simboli

Le te realizojme nje qark elektrik me dy c;elesa alternative, elektromotorin dhe
baterine si burim tensioni. Shenimi i pozites se c;elesit eshte i ndryshem. Nese
c;elesi eshte i kyc;ur ne polin pozitiv do ta shenojme me 1, ndersa nese eshte i
kyc;ur ne polin negativ do ta shenojme me 0.
Se pari te dy c;elesatjane ne poziten 1, pra te kyc;ur ne polin pozitiv te burimit,
si eshte treguar ne figure.

11
Elektromotori i qete

Pasi te analizojme funksionimin e qarkut me dy c;elesa alternative ne poziten 1,
elektromotorin dhe burimin, atehere do te konstatojme: Elektromotori eshte
i qete.
Nderrojme poziten e c;elesit 2, pra c;elesin 2 e lidhim ne polin negativ te bater-
ise, siC; eshte treguar me poshte.

oElektromotori rrotullohet

1 ne te djathte

Pasi te analizojme funksionimin e qarkut me dy c;elesa alternative i pari ne
poziten 1 dhe i dyti ne poziten 0, elektromotorin dhe burimin, atehere do te
konstatojme: Elektromotori do te rrotullohet ne te djathte. Faqe 104:
Me tej c;elesi 1 dhe c;elesi 2jane ne poziten 0, pra te dy c;elesatjane te lidhur ne
polin negativ te baterise.

181;1
r-

oo
Elektromotori i qete

Pasi te analizojme funksionimin e qarkut me dy c;elesa alternativ ne poziten 0,
elektromotorin dhe burimin, atehere do te konstatojme: Elektromotori eshte
i qete.

Ne fund c;elesi 1 e vendosim ne poziten 0, pra e lidhim per polin negativ te
burimit dhe c;elesin 2 eshte ne poziten 1, pra e lidhim per polin pozitiv te bat-
ense.

o 1

Elektromotori rrotullohet

ne te majte

Fig . 5.49. Lidhja e elektromotorit me dy <;:elesa alternative.

°Pasi te analizojme funksionimin e qarkut me dy c;elesa alternative i pari ne

poziten dhe i dyti ne poziten 1, elektromotorin dhe burimin do te konstato-

jme: Elektromotori do te rrotullohet ne te mojte.

Nga provat e treguara me lart shihet se duke ndryshuar polet e elektromo-
torit ndryshon edhe gjendja e punes se tij. Keshtu elektromotori gjate lidhjes
se njejte rrotullohet ne kah te kundert.
Ne te dy rastet do te vlejne konstatimet: Elektromotori do te rrotullohet

°atehere nese c;elesatjane ne pozita te ndryshme (1 dhe 0, dhe 1).

Ne vijim do te japim figuren e lidhjes se elektromotorit me burimin dhe dy
c;elesa, nese deshirojme te nderrojme kahun e levizjes se tij.

.,
• PYETJE DHE DISKUTIME

1. Pse i lidhim ne seri dy <;:elesa?
2. Trego shembuj ku mund te zbatohet lidhja ne seri e <;:elesave.

5.7 Pajisjet elektrike dhe elektronike qi pirdoren ni
jetin e pirditshme

Njeriu qe ne fillim u perball me energjine te ofruar nga natyra, keshtu
gjate veres e ka ngrohur energjia e diellit, ndersa gjate dimrit kur ka pa-
sur ma pak energji nga dielli, ai per t'u ngrohur ka djegur drute. Pastaj,
eshte marre me energjine e ujit dhe te eres te cilat i ka shfrytezuar.
Me zhvillim e metejshem te njerezimit shpikesit e ndryshem ( Luigji
Galvani, Alessandro Volta, Andree Amepere, Nikola Tesla, Thomas Alva
Edison, etj.) zbuluan ligjet e elektroteknikes, te cilat deri atehere u pane
si di<;:ka mbinatyrore, dhe filluan disa Iloje te energjise te akumuluara ne
natyre, t'i shnderrojne ne energji elektrike. Me kete lindi shkenca ere,
inxhinieria elektrike.

Me zhvillimin e inxhinierise elektrike ka filluar te ndryshoje jeta e nje-
riut dhe ambienti i punes. Energjia elektrike mundeson qe te punojne
shume makina ne fabrika, pastaj naten na ndri<;:on shtepite tona dhe
rruget, na mundeson qe te pergatisim ushqimi dhe ta mbajme te fre-
sket, e domosdoshme eshte ne medicine, fizike, kimi dhe ne deget e
tjera te shkences. Pa energji elektrike nuk do te mund te shkohej ne
Hene, te dergohen satelitet e shumte ne hapesire, nuk do te kishte tele-
vizor, nuk do te kishte kompjuter, nuk do te kishte telefona celulare.

Nje dege e ve<;:ante e inxhinierise elektrike eshte elektronika, e cila ka
filluar te zhvillohet para 100 vjeteve dhe studion pajisjet per transme-
timin, transformimin dhe ruajtjen e informatave te ndryshme. Si pajis-
je elektronike jane: radio- marresit, televizori, telefoni, kompjuteret, etj.
Qarqet elektronike mund te gjenden ne makina, instrumente muziko-
re, aeroplane, trena, satelite, makina te ndryshme te punes, te cilat i dre-
jtojne kompjuteret, ne oren e dores etj.

.,
• PYETlE DHE DISKUTIME

1. Mendo dhe shkruaj te gjitha pajisjet elektrike te cilat i has gjate nje dite.
2. Pershkruaj nje dite pune dhe trego se ne cilat pajisje elektrike ke hasur.
3. Mendo dhe shkruaj te gjitha pajisjet elektronike te cilat i has gjate nje dite.

Pajisjet elektrike te cilat nxejne: Pajisjet elektrike te cilatjapin drite:

Pajisjet elektronike:

4. Grumbulloni sipas Ilojeve shpenzuesit elektrike!





TEKNOLOGllA E
INFORMACIONIT DHE
KOMUNIKIMIT

6.1 Pirpunimi kompjuterik i teksteve - MicroSoft Word

C:: ' eshte perpunimi kompjuterik i teksteve. Cili program kompjuterik
perdoret sot per kete qellim? C::ka mundeson ai? Shpreheni kete me
fjalet tuaja, perpara se te lexoni ne liber.

Te gjitha dokumentet qe sot i pergatisim dhe te cilat kane permbajtje
te shkruar, figura, tabela dhe te tjera, krijohen me kompjuter. Per kete
qellim perdoren programe te vec;anta kompjuterike dhe me i njohuri
nder to eshte Microsoft Word. Me perdorimin e ketij programi mund
te shkruajmetekstete ndryshme, t' i korrigjojme gabimet e bera gjate
shtypjes, t' i ruajme, t' i ndryshojme Ilojet e shkronjave, madhesite e
tyre, te korrigjojme gabimet gramatikore, te kombinojme tekstin me
ndonje figure ose prezantim tabelar, t' i shtypim ne leter etj. Te gjitha
keto veprime perbejne perpunimin kompjuterik te dokumenteve te
shkruara. Ne do te trajtojme versionin Microsoft Word 2016.

6.1.1 Lishimi ni puni dhe elementet themelore ti pro-

gramit

Am! matc.h

Ekzistojne shume menyra per te aktivizuar program- II W ord 2016 t:>
Desktop ltpp

in Microsoft Word, varesisht nga versioni i programit Rocent

Windows. Ne ket rast, ne Windows 10, nga opsioni
a"" TEKNOlOGJIA E INFORMACIONIT DHE

Type here to Search, ne shiritin Taskbar, shkruhet KOMUNIKIMEV£.KL·'

Word 2016 (Per rastet e tjera kerkoni ndihmen e me- Search suggestions >
simdhenesit).
P WOr'd Z0 16 SftwcbrMullJ >

p word 2016 free download

Ne menune e cila fitohet, shtypet mbi opsionin Word P word 2016 download >
>
2016 (Shih treguesin e miut). p word 2016 produc:t key

Programi mund te startohet edhe ne menyra te tjera, zakonisht duke
klikuar mbi ikonen e programit ne Desktop.

Pasi te klikohet mbi opsionin perkates, starton programi Word 2016. Ne
dritaren qe fitohet, mund te hapet ndonjeri nga dokumentet qe keni
krijuar me pare. Ne te kunderten, klikohet mbi opsionin qe sinjalizon
treguesi i miut ne figure (Blank docume...). Opsioni Blank docume...
, do te hape nje dokumet te ri ne te cilin mund te filloje puna me har-
timin e ndonje dokumenti.

SHrch ~o, onl M h..f"I"pl., :.e:s
~.d Sle*'(~ 8~~"," c.tdi flytefi. Educ:.~
RcsIMnCS end Covet 1...e11C'f"S HoIid4y lA:-uc::n

Pbfishrdco

Gjithashtu, opsioni New, nga menuja e perkohshme e pjeses se zbrazet
te desktopit ose cilesdo dritare tjeter, ofron mundesine e hapjes se nje
dokumenti te zbrazet te Word-it (shih menyte). Dokumenti paraqitet ne
forme te ikones se programit, ndersa ne Fig 6.3 shihet hapesira punuese
(editori) ku eshte shkruar teksti i pare.

View > Folder
Sort by > ~ Shortcut
Refresh
Ctrl+Z a Microsoft Access Database
Paste
Paste shortcut > • Bitmap image
Undo Rename 'ij Contact
>
_ Graphics Properties... a Micrc.rft Word Document
.. Graphics Options
If Microsoft PowerPcint Presentation
New a Microsoft Publisher Document

Display settings Text Document
Personalize
a- MIcrosoft ExcelWoool!«t

I Compressed (zipped) Folder

6.1.2 Si ti shkruajmi nji tekst ni editorin (hapisirin punuese)
e programit?

Me ndihmen e tastieres shkruajme tekstin e deshiruar. Teksti filion
nga kendi i majte siper dhe vazhdon rresht pas rreshti. Ne rast
se duhet te kalohet ne rresht te ri, pa e perfunduar ate ekzistues,
duhet te shtypet tasti Enter.

Teksti i shkruar mund te ndryshohet, te fshihen pjese te saj, te vazhdohet me
shkrim te tekstit, te ndryshohet stili i shkronjave (Fonti) dhe shume veprime
te tjera. Per te gjitha keto, pjesa e shkrimit qe duhet ndryshuar, paraprakisht
duhet selektuar (zgjedhur). Kjo behet duke e shtypur tastin e majte te miut
dhe zvarritur ate mbi tekstin perkates. Ja si duket nje tekst i tille:

II I

,J . . , .. . . .' ~ •• • •• .. .

Ili f r • • • . • . .,. . • ..,....

• • , t • ' . t ' . : .... t " " )• .• ~ :;', '.
.. , • -• , ' " ••

Lloji i shkronjave zgjedhet duke klikuar ne pozicionin ku eshte vendosur treg-

uesi i miut, ndersa madhesia ne veglen afer saj. Pasi te klikohet me mlun,

shpaloset menuja renese si ne Fig. 6.3. T.me N"" Rom,," 11 -

--------------------------------------------------------

b-l ., 0 • Nrw ~~f1 \'iOfd Word :or

F~ In~r1 DHICJ" uyoul IWffiMC" W".t.ng5 Rt-vIrw v.." I. ·trme ...~·'fOV ..J'1·0":> SIgn.n

~, . A • ": ' '" : . :_ . '. • • • t AaSbCcOd Al8bCcOd AaBbC( PHnd '

O~ ~ . t· , . tNonTWII fNoSptc ~1 .... """".
So",, ·

Used fon ts 4 , 5 • 1 . , t 10 11

oIl'!J-tl,t. '}'U7.,sc-n,. C.,nt". ·srnmin WOI'd 2016, i cili do Ii! perpunohel hap pas hapi dhc do
?rimel me te shpcshta gjate pun;: punes me do~'Umente. Do te
oTimC8 ::\'c,\ ROlnan Ie lile te ndrysbme Ii! bJcronjave. do Ie krijojme labela. si dbe
o Tahoma a.. .

O u...-....~ ..",.omin Won! lOt" i <iii ~o ,. pirpun""., hop po. hApi

o .5w(..Fk ;J:Tr; ,hIM wpriMP' mi Ii _hpnhtA !iAci pun. pun•• m. Aokutn,ntl',
c',,,,.,, m••til. ci o...,.hm. ci .hkronjAw, "0 ci "Mjojm.
o'W'i d.e L aUD ni wp..imf' tjff"•• .
o ALft£RlA1i
o .... ~..1I9S n Won1 2016. i cili do t~ pbpullohet happ:rs hapi dhcdotl ko.npletohm \'rpt"imlL"t
! pun& me dokwll~te. 00 t! :dWu:ljm! teble me stile ta odryshme If shkronjave.
o Arial
Ute ihunK vrprimc yt'Tll•.,
o Callb" lll!ht

AJl fonb

O /gl!lqR!
O AL6ERIAN

o Arial

6.1.3 Ruajtja (memorimi) e dokumentit ti krijuar

Pasi te kemi hapur nje dokument te Word-it, ai do te paraqitet
me emrat: Document 1 , Document 2, etj., varesisht se cili do-
kument eshte ne radhe. Por, dokumenti si i tille nuk eshte i
ruajtur ne kompjuter dhe ne rast te nderprerjes se energjise elektrike
puna e bere do te shkoje huq. Per kete arsye, preferohet ruajtja e tij duke
klikuar ne veglen e treguar ne figure. Tutje, fitohet dritarja e treguar ne
Fig. 6.4, nga e cila duhet zgjedhur opsionin Save (Save As... ). Zakonisht,
programi ofron mundesi qe dokumenti te ruhet ne adresa te ndryshme.
Me ndihmen e opsionit Browse, mund te zgjedhen foldera te ndryshem.

Save As Current Folder

OneOJ· e Oesop
This PC
Add Place Today
Browse
~s . top

Libri-7

c • \)sen 1rncIw. ~

Last Week

UKNO O6J19
C IMn IrncNo ~ Dn'o-t'
eblologf 9

c • ~ I r . - ~ Dmr!!

Duke hapur opsionin Browse, gjendet adresa Desktop (ose cilado
adrese per te cilen percaktohet shfrytezuesi) dhe ne fushen File name
shkruajme emrin e dokumentit. Ruajtja e dokumentit perfundon duke

Ie shtypur opsionin Save (Fig. 6.5). @Iename: Dokumenti im I

Save As v t> Search Desktop p

l' Iii « Users ) lenovo ) Desktop

Organize' New folder

.. 3D Objects Name Date modified Type '"

• Desktop :: Desktopi 10/5/20186:25 PM File fol.
Documents :: muzika 2018 11/17/20186:19 PM File folo
:: T·magjike.hfssresults 8/16/20186:06 PM File fol.
.. Downloads 12/3/2018 12:07 A... Fife fol.
12/6/2018 8:29 PM Micros'
.]I Music ... Waveguide.hfssresults 10/26/20189:03 PM Micros,
10/8/201812:49 PM Micros'
_ Pictures a ' Download 11/13{;10186' 11 PM ShortC'1 v

Videos d" Elektroenergjetike-Koha Ditore

.. Local Disk (C:) Q' fjalimi

. L Gooale Drive

Loca l Disk (D:) v <

File name: [ Dokumenti im 3
Save as type: Word Document

Authors: Ienovo Tags: Add a tag

o Save Thumbnail

,.. Hide Folders Tools • tJSave

6.1.4 Hapja e dokumentit

Hapja behet ashtu qe nga menuja File zgjedhet opsioni Open. Si re-
zultat, fitohet dritarja Open (Fig. 6.6), nga e cila zgjedhet njeri nga
opsionet qe i permban: Recent documents (shihen dokumentet e

fundit qejane hapur), OneDrive, Computer oseAdd a Place. Opsioni

Computer mundeson perdorimin e nenopsionit Browse, me te cilen
shfletohet adresa ne te cilen ndodhet dokumenti qe duam te hapim.
Ne Fig. 6.7 eshte treguar veprimi i kryer per hapjen e dokumentit me
emrin Dokumenti im.

e -~-

... I.·

.... ./ Today

"". • a ~~~.~DIIHOMU"'IJMEV[.K

a :::-m

a _ _Yesterday
~_.

""" a :.,--
l- a

ew ,-

Fig. 6.6. Opsioni File-Open.

Ne fushen e adresave zgjedhet folderi qe permban dokumentin tone p.sh.,

Desktop. Ne te ka disa dokumente, nga te cilat zgjedhim ate qe duam, p.sh.,

Dokumenti im dhe shtypet tasti Open. Si rezultat, do te hapet dokumenti

perkates (Fig. 6.7).

l ' iii · Users > Ienovo > Desktop ~ U Search Desktop ..P

Organize ... New folder ......

OneDrive 0 N ame Date modified

This PC l: Desktopi 10/5/2018 6:25 PM File fol.
~ 3D Objects l: muzika 2018 11/17/20186:19 PM File fol.
8/16/20186:06 PM File fol,
Desktop ~ T- magjike.hfssresults 12/3/201812:07 A .. File fol.
Documents 12/9/201812:21 A Micros·
" Waveguide.hfssresults 12/6/20188:29 PM Micros·
10/26/2018 9:03 PM Micros·
121 0 " Ookument i im 10/8/201812:49 PM MIcros-
8/13/2018 6:11 PM ShortCl
.... Downloads 0 ' Download 12/5/2017 10:08 PM Micros'
10/17/201811:14 ... Micros·
J! Music a' Elektroenergjetike-Koha D itore

Pictures 0 ' fjalimi
t c.. Google Drive
Videos 0 " GrA
0 " Kal l~o - Elektroenergjetike
- local Disk (C:)
local Disk (0:) - , .. . -

v< ~

File name: [DOkU menti im

Cancel

6.1.5 Simbolet e ve~anta

Symbols

"" Meqenese nepermjettastieres nuk mund te gjen-
erohen te gjitha simbolet e nevojshme, programi

i Word-it ofron mundesine qe kjo te behet ashtu

quation Symbol qe me pare shtypet nje tast tjeter e mandej rik-

<> thehet automatikisht simboli i kerkuar. Te ne kjo

£ behet zakonisht per E, e, <;:, etj. Kete e mundeson

vegla Symbols, e cila merret nga shiriti kryesor

i opsioneve - INSERT. Ne kete rast, nga menuja

renese zgjedhet Symbol - More Symbols... fito-

het dritarja e paraqitur ne Fig. 6.8.

n .Mor Symbol·... Te permendim qe ne dritaren Symbol mund te

Insert a Symbol gjenden edhe simbole te tjera, te cilat nuk i ka

' - - - - - - - - - - - - - - - - ' tastiera. Simbolet e tilla mund t~ i perkasin fon-

teve te nd rysh me.

Symbol

~mbo ls ~Qecl.1 Ch~tacters J

fon t: ~m"l text) a re 9e Sybs et: latin -1 Supp lement <> 6 0
uU
a 11 a a cD 11 11 e e [Ii i i 1 1 0 fl C6 C
Ee G
00 0 gQ d' D Y P y A a A a 1\ ~ i
dE eEeEe~ y I!
CCcC 1 I$. gH 11 H b I i I 1 I i 1N Ii

gGgG 'n D 1.< K L i I,- t :c l' L 1- L ~r R

1 IJ IJ j 1) 0 6 6 0 6 6 CE re R f

~ II N n

Unicode name: ooeBl"hlJracter codt: f rom: U n icode (h eJq .....

Lat in Small LeHer E With Diaeresis

1 J[ ,euto Corred.., [ShO'rtcut ,!!;tY.•. Sho rtcut key. Clrl"' :, E

6.1.6 Formatimi i tekstit

C;' eshte formatizimi i tekstit?

Procesi i perpunimit te tekstit ne kup- Font
timin e paraqitjes se tij me te mire dhe
me funksionale, paraqet formatimin Eont: Font style: ~ize :
e tekstit. Ky proces perfshine zgjedh-
jen e Ilojit te shkronjave, madhesine e lmes New Roman Regular 14
tyre, hijezimet, nenvijezimet, efektet
e ndryshme mbi tekste etj. Te gjitha Syl!aen "~ 9 "
keto veprime jane pjese e grupit te Symbol Ita lic 10
veglave te cilat njihen me emrin Font Tahoma Bold 11 "I
dhe i takojne opsionit HOME. Dritarja Tempus Sans ITC Bold Italic 12
me emrin e njejte, hapet duke klikuar
ne skajin e djathte te poshtem te ketij TImes New Roman '"
grupi veglash. Dritarja Font, ne faqen
e vet kryesore Font, permban keto ve- Font ~ol or: ,Underline style-: Underline colo r:
prime: Font (perfshine te gjitha Ilojet e
shkronjave), Font style (perfshine stilet [viI Automatic I inone) L--J I Automatic
fonteve), Size (madhesia e shkronjave),
Font color (ngjyra e shkronjave), Un- Effect, o Shadoll( o Small cap'
derline style (stili i nenvijezimit), Un- o Qutline
derline color (ngjyra e nenvijezimit), Ef- o Stri~ethrough o Imbo55 D i\licap,
fects (efektet e ndryshme mbi tekste), o Double stri kethrough o Engrave
Preview (pamja e veprimeve te zgjed- o liidden
hura ne dritare). Te gjitha keto mundesi D SUQerscri pt
jane paraqitur ne Fig. 6.9.
o Sul!script

Preview

1- - ITimes New Roman

This is 11 TrueType font. Thi s font w ill be u sed on both printer and screen.

["SrtA,Q~ Text Effect, ... OK I ~n~

Perfundimisht, tasti Set As Default ne Fig. 6.9, do te ju mundesoje qe
efektet e zgjedhura te jene te vlefshme ne te gjitha dokumentet e reja.

Perdorimi i gupit te veglave Clipboard

Grupi i veglave Clipboard, permban nje grup veglash te cilatjane shume
te rendesishme ne perpunimin e teksteve. Opsionet Cut, Copy, Paste,
Paste Special... kane natyren e njejte te veprimit me simotrat e tyre qe
paraqiten ne Windows.
Me ane te opsionit Cut, mund te prehet pjesa e zgjedhur e tekstit dhe
te vendoset ne memorien e perkohshme (Clipboard). Ky opsion per-
doret zakonisht kur kemi nevoje qe te bejme zhvendosjen e tekstit prej
nje pozite ne nje tjeter. Ndersa, nese duhet kopjuar ndonje pjese teksti
prej nje dokumenti tjeter ose edhe nga i njejti, atehere kjo behet me op-
sionin Copy. Per te zbritur tekstin nga memoria e perkohshme perdoret
Paste ose Paste Special.

..J.. DETYRA

Identifikoni veglat e opsioneve Cut,
Copy, Paste, Paste Special... d he
zbatoni ate ne veprime konkrete.

Shpesh kemi nevoje te kerkojme shkronjen, fjalen

e deshiruar ose karaktere tjera. Kerkimi mund te " Find ...

behet me veglen Find - Advanced Find..., nga op-

sioni HOME (Fig. 6.10). Ne dritaren Find and Replace, I t Eind

perkatesisht ne faqen Find, tek fusha Find what: It Advanced Find".

shkruhet shkronja, grupi i shkronjave ose karakteret _-+_§_o T_o".
perkatese. Kerkimi filion pasi te shtypet mbi tastin
?-Find and Replace
Find Next.

L 1Fing Reglace Go To I

Find w hat:

More » Reading Highlight· Find In· Find rJext Cancel Fig. 6.10. Dritarja

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Find and Replace.

Neteshumten e rasteve nuk mjafton vetem gjetja e asaj qe kerkohet, por

e njejta duhet te zevendesohet me dic;ka tjeter. Ne keso raste perdoret

faqja Replace e po te njejtes dritare. Zakonisht, kur shkruajme ndonje

tekst ne gjuhen shqipe, ne vend te shkronjes "e" perdoret shkronja "w".

Pasi te jete shkruar teksti ne teresi, atehere me ane te faqes Replace,
behet zevendesimi i njekohshem i te gjitha shkronjave "w" me ate "e"
?-
duke klikuar tastin Replace All (Fig. 6.11).

I I I IFind ReQ.lace Go To Find and Rep lace

Find w hat: Iw ~

I

Replace w jth: lei ~

I I I I I I I IReplace
I IMore » Replace ~II, find Next Cancel

Fig. 6.11. Zevendesimi i shkronjes w me e.

Anulimi i veprimeve

Shpeshhere gjate veprimeve me dokument ndodh qe te kryejme ndon-
je veprim te gabuar. Ne C;do rast eshte e mundur qe te anulojme vep-
rimin e gabuar me ndihmen evegles Undote opsionit Customize Quick
Access Toolbar. Nese, megjithate deshirojme te rikthejme veprimin
paraprak (te kundert me Undo), atehere mund te perdorim opsionin
Redo, te po te njejtes meny. Keto veprime, per shkak te shpejtesise se
veprimit kryhen me veglat perkatese (shigjetat e kthyer majtas dhe
djathtas an ... Undo, ("'M • Redo).

l

~ DETYRA PRAKTIKE

1. Provoni praktikisht veprimet qe pershkruhen ne liber, rreth krijimit, ruajtes dhe
hapjes se serishme te nje dokumentit te rio
2. Per te njohur veprimin e veglave te opsionit Font, provoni praktikisht secilin prej
tyre ne nje tekst te zakonshem.
3. Identifikoni veglat e opsioneve Cut, Copy, Paste, Paste Special... dhe zbatoni ato
ne veprime konkrete.
4. Kerkoni ne opsionin Symbols, simbole te ndryshme te cilat nuk i gjeni ne tastiere.

6.1.7 Krijimi i tabelave dhe veprimet me to

Dokumentet tekstuale, ne shume raste shoqerohen edhe me prezan-
time te ndryshme tabelare. Tabelatjane te ndertuara nga rreshtat dhe
shtyllat, ne te cilat paraqiten te dhena te ndryshme. Pikeprerja e rresh-
tit dhe shtylles krijon celulen (Cell). Per pune me tabela, Word-i ofron
veglen Table, e cila i takon opsionit INSERT (Fig. 6.12).

nr - l ~ L ~ SmartArt

b O b..@ <Y • • Chart

Table Pictures Online Shapes
• Pictures. .. + Scrpen!ihot -

In rt r bl

DDDDDDDDDD
DDDDDDDDDD

DDDDDDDDDD

DDDDDDDDDD
DDDDDDDDDD
DDDDDDDDDD
DDDDDDDDDD

DDDDDDDDDD

Insert Table...

QUick Iables

Krijimi i tabeles behet ashtu qe fillimisht vendoset kursori ne poziten
ku duhet te vendoset tabela dhe mandej aktivizohet opsioni Insert
Table... nga menyja Table. Si rezultat paraqitet dritarja Insert Table,
ne pjesen Table size te se ciles duhet zgjedhur numrin e shtyllave
(Number of Columns) d he rreshtave (Number of Rows). Ne pjesen
AutoFit behavior zgjedhen opsionet qe kane te bejne me gjeresine
e shtyllave. Nese deshirojme qe gjeresia e shtyllave te jete e njejte,
atehere zgjedhet opsioni Fixed column width me nen opsionin
Auto. Ne fushen Auto, mund te percaktohemi edhe per gjeresi fikse
te shtyllave. Opsioni Autofit to contents mundeson ndryshimin
e gjeresise se kolonave ne perputhshmeri me permbajtjen e saj,
ndersa AutoFit to window mundeson zgjerimin e shtyllave deri ne
gjeresi ne e plote te faqes.

Tabelat mund te krijohen edhe nga vegla Table ashtu qe shtypet
mbi veglen perkatese, mbahet shtypur tasti i majte dhe zvarritet miu
gjithe deri sa te krijohen rreshtat dhe shtyllat e nevojshme (verehet
me katroret e mbushur me ngjyre), ashtu si duket ne Fig. 6.13. Ne
momentin kur leshohet tasti, ne ekran paraqitet tabela me numer
perkates te rreshtave d he shtyllave.

Insert Table

Table size

Number of folumns: 5

Number of rows: 2

AutoFit behavior Auto

® Fixed column ~idth:

o AutoEit to contents
o AutoFit to winQow

o Remember dimenlions for new tables Insert Table.

OK Cancel ra Excel Spreadsheet
en QUick Tobie.

Fig. 6.14. Tabela e formatit 5X4.

Teksti ose te dhenat e tjera shenohen ne celula, duke klikuar me miun
ne cilendo prej celulave dhe duke shtypur permbajtjen nga tastiera.

1. Celula e pare e shtylles se dyte Celula e pare e shtylles se trete

2. Celula e dyte e shtylles se dyte Celula e dyte e shtylles se trete

3. Celula e trete e shtylles se dyte Celula e trete e shtylles se trete

.J... DETYRA PRAKTIKE

1. Krijoni nje tabele me 6 rreshta dhe 3 shtylla, si dhe plotesojeni me
te dhena te ndryshme. Provoni te shtoni ose zvogeloni numrin e
rreshtave ose shtyllave.
2. Zgjedhni nje tabele nga librat tuaj dhe krijoni ne nje dokument te
Word-it, sipas modelit te dhene.

Ne fletore pune punoni detyren praktike 6.1.

6.1.8 Shfrytizimi i figurave ti gatshme

Nese shtypet vegla Shapes e opsionit IN- 0==,.....----------

SERT, fitohet menuja e cila permban forma RecerltlyUsedShapes

EI \ 0006. L 4 ¢.e. cste ndryshme te vizatimeve te gatshme. Ne te

*mund te gjenden Iloje te ndryshme te vijave ~"' f\. { }
(Lines), shigjetave (Block Arrows), figura ba- Lines

zi ke (Basic Shapes), etj., ashtu si tregohet ne \

Fig. 6.15. Figura bartet ne tekst, ashtu qe shty-

pet mbi te me tastin e majte te miut, me c;'rast

otreguesi i tij merr formen e kryqit. Ne poziten ~DD\][email protected]

ku duhet vendosur figuren, shtypet tasti i (J (j)DO©(Q)(~~V\-O
majte dhe zvarritet deri sa figura te marre di- «,(){}O(){}

mensionet e deshiruara. Shiriti i veglave per
formatimin e figurave permban edhe nje sere BkxkArrows

¢ 11.e. +dbveglash te tjera te cilat perdoren per te vizat- ¢
~~ f!fU. J c:JJ
<> D» () V<Juar figura te thjeshta, per te perdorur Iloje te ~ ~ ~111> ¢
[J
0<>ndryshme te vijave, hijezime dy dhe tridimen-

~sionale etj. Mundesite e disa prej tyre shihen L....-_ __ _ _ _ _ _ _ _ _-'-

drejtpersedrejti, p.sh., vizatimi i vijave te drejta,

vijave me shigjeta, elipses, katerkendeshit, tek-

sti WordArt, ngjyrosja e figurave, vijave te figu-

rave, perzgjedhja e IIoj eve te vijave etj .

30 diso prej ketyre efekteve:

Fig. 6.15. Format e gatshme - disa sosh.

~ DETYRA PRAKTIKE

1. Te provohen kombinime te ndryshme figurash, duke shfrytezuar
format e gatshme.

I I2. Provoni stile te ndryshme te shkrimit artistik, me perdorimin e op-

sionit WordArt.

6.1.9 Shtypja e tekstit

Tekstet e shkruara ne programin e Word-it, mund te shtypen neperm-
jet urdherit Print, te opsionit FILE. Ne kete rast, fitohet dritarja e paraqi-
tu r ne Fig. 6.16.

Print

1 Copies: 1

Print

Settings

~ Print All Pages

IILl The whole thing

Pages:

l[J Print OM Sided
Only print on One side of the pa ,

r[Jrl collated
1,2,3 1,2,3 1,2,3

[[J Portr ait Orientation

[n A4 ·1
21 em x29.1 em

fF.ft Last Custom MarginsSetting
[ fFH Left: 3.17 em Right: 3.11 em

Ne kete rast, se pari zgjedhet Iloji i printerit dhe mandej menyra si do te
shtypet dokumenti. Nese zgjedhet opsioni Print All Pages, do te shty-
pet i tere dokumenti. Ndersa, nese zgjedhet opsioni Print One Sided, do
te mund te percaktohemi nese dokumenti do te shtypet ne njeren ose
ne te dy anet e letres. Kurse, nese duam qe te shtypim faqet me renditje
te caktuar, zgjedhet opsioni Pages dhe shkruhen numrat e deshiruar.
Ne opsionin Copies, caktohet numri i kopjeve te dokumentit qe do te
shtypet.

6.2 Interneti dhe pirdorimi i tij

6.2.1 Rikujtojmi nga klasa VI

Sistemi ne te cilin nje grup kompjuteresh jane lidhur ne rrjet dhe
shkembejne shenimet (te dhenat) dhe kapacitetet (resurset) ndermjet
vete paraqet nje rrjet kompjuterik. Rjeti i kompjutereve mund te jete i
ndertuar ne nje hapesire te vogel, si<;: eshte rasti me nje shkolle, objekt
banimi etj. Sot, jemi deshmitare te lidhjeve te kompjutereve ne perma-
sa nderkombetare dhe e tera eshte mundesuar me lidhje te rrjeteve
ne nje rrjet te perbashket. Ne kete menyre eshte krijuar rrjeti i te gjitha
rrjeteve.

Pra, c' eshte Interneti?

Interneti eshte rrjet kompjuterik i cili perbehet nga qindra mlJe rrjete
kompjuterike, te madhesive te ndryshme, te cilatjane te lidhura nderm-
jet vete dhe kane shtrirje gati ne gjithe rruzullin to kesor. Natyrisht, <;:do
kompjuter i cili eshte i lidhur ne rrjet dallohet me adresen e vet elek-
tronike. Nepermjet internetit mund te lid hen dhe komunikojne insti-
tucionet qeveritare, kompanite, universitetet, dhe shume rrjete te tjera
dhe shfrytezues. Emri Internet rrjedh nga gjuha angleze International
Network qe do te thote rrjet nderkombetar.

Si lindi ideja per internet? eili rrjet i parapriu internetit?

Rrjeti kompjuterik eksperimenal per here te pare u paraqit ne vitin 1969
nga Agjencioni per projekte hulumtuese te avancuara te mbrojtjes

DARPA (Defence Advanced Research Project Agency) ne SHBA. Ky

rrjet mundesonte lidhjen e e kompjutereve me sisteme te ndryshme
operative dhe te prodhuesve te ndryshem. Ishte menduar qe te perbal-
lonte sulmet ushtarake eventuale mbi SH BA-ne dhe per kete arsye ishte
nje rrjet i kompjutereve te institucioneve ushtarake. Me vone u zgjerua
edhe me kompjuteret e universiteteve dhe te institucioneve shkencore
dhe u quajtARPANET (Advanced Research Project Agency Network).
Ky rrjet shume shpejt kaloi edhe ne perdorim publik ne gjithe SHBA-ne
dhe ne Evrope dhe mbijetoi deri ne vitin 1990.

6.2.2 Komunikimi ndirmjet kompjuterive

Protokollet *TCP/IP
Teresia e rregullave ne baze te te cilave kompjuteret e ndryshem mund te ko-
munikojne ne rrjet quhet protokoll. Protokolli perbehet prej dy pjeseve:

Karakteristika kryesore e protokollit TCP/IP eshte copezimi i informacionit
ne njesi te vogla te cilat quhen pakete, te cilat transmetohen si te pavarura.
Pos te dhenave per informacionin qe bartin, paketet jane te pajisura edhe
me adresat e dhenesit dhe te marresit. Ne anen e marresit paketet radhiten
per te krijuar informacionin e derguar dhe si te tilla arrijne marresin e duhur
(adresen e marresit).

C;ka ka per detyre protokolli TCP?
Protokolli TCP ka per detyre organizimin dhe shperndarjen e te dhenave ne
pakete te cilat duhen derguar ne rrjet.

C;ka ka per detyre protokoli IP?
Protokoli IP ka per detyre bartjen e tyre neper rrjet, siguron adresat e komp-
jutereve si dhe rrugetimin e paketeve qe ne terminologjine kompjuterike
quhet rutim (routing). Secili kompjuter ne Internet posedon adresen ne forme
te kater numrave te ndare me pika, psh 130.30.0.1 dhe rendom quhet adresa
IP.

6.2.3 Shfletuesit (Browsers)

Programi i cili tekstin e koduar ne gjuhen HTML (Hypertext Markup Lan-
guage) e perkthen ne nje dokumentet ne forme te lexueshme per shfrytezu-
esin quhet shfletues i Web faqeve (Web Browser). Programet e ketilla me te
njohurajane:

1. Google Chrome
2. Mozilla Firefox
3. Internet Explorer etj.

Pra, programet e ketilla mundesojne gjetjen e lehte te informacioneve
qe per momentin i nevojiten shfrytezuesit te Internetit.

Si te kyfemi ne Internet?

Qe nje shfrytezues te ky<;:et ne internet mjafton te kete lidhje telefonike
ose te kete <;:asje ne sistemin kabllor. Pastaj, provajderi (ofruesi i sherbi-
meve te Internetit), te cilin e zgjedh vete shfrytezuesi, e furnizon me nje
pajisje (modem), e cila vendoset ne kompjuter dhe e mundeson lidhjen
e tij me provajderin. Me tej provajderi nepermjet pajisjeve te tij lidhet
me rrjetin e Internetit. Natyrisht, provajderi e ngarkon shfrytezuesin me
pagese per aq sa e shfrytezon ate.

.···

Ky~j8 ne Internet Kompjuter Kompjuter

Fig. 6.18. Rrjeti i internetit i shtrire ne nje shtepi. Fig. 6.17. Ky<;:ja ne internet.

~ka mund te bejme me Internet?

Ne Internet mund te mbledhim informacione per te gjitha fushat e vep-
rimtarise njerezore. Mund te zhvillojme posten elektronike me te gjithe
personat qe kane qasje ne Internet. Mund te bisedojme me telefon
nepermjet Internetit, te marrim programe kompjuterike, te diskutojme
per temat qe zhvillohen aty per aty ne Internet etj. Njeri prej aplika-
cioneve kryesore te programit Coogle Chrome qe mundeson gjetjen e
shpejte te te dhenave ne internet, eshte aplikacioni Coogle.com.

Si mund te kerkojme te dhenat ne Internet?

Fillimi i punes me internetstarton me hapjen e njerit prej programeve
per qasje ne internet (Browser). Ne ditet e sotme, pjesa me e madhe
e shfrytezuesve perdorin programin Coogle Chrome, i cili hapet duke Chrome
klikuar mbi ikonen e tij.

Pas hapjes se programit Coogle Chrome, do te paraqitet dritarja e cila
permban shiritin e adresave te Web fa q eve te cilat permbajne te dhenat
qe i kerkon shfrytezuesi. Per kete qellim, shfrytezuesi shenon kerkesen
e tij ne shiritin perkates. Si<;: shihet ne figuren vijuese, eshte hapur Web
faqja Coogle.com, e cila ka shiritin per te shenuar permbajtjen e te
dhenave qe kerkon shfrytezuesi. Kjo Web faqe, e cila starton qasjen ne
internet, quhet faqe ame. Qasja ne internet nga Coogle Chrome, mund
te filloje edhe me faqe te tjera.

Me ndihmen e mesimdhenesit analizoni dhe mesoni per mundesite qe
ofron Google Chrome, ne lidhje me faqen ame.

G Goog~ x+

0CmaoI Images ...

Google

Meslmi per teknologjl .e.

Googil Search I·m F..,tin9 lucky

Fig. 6.19. Dritarja e faqes ame.

Ne shiritin e kerkesave, eshte shenuar teksti "Mesimi per teknologji".
Pasi te shtypim opsionin Coogle Search, fitohen shume Web faqe qe
permbajne te dhena per ate qe kerkohet. Duke klikuar mbi cilindo nga
tekstet me ngjyre te kalter (tekst qe permban lidhjen me dokumentin
burimor), hapet dokumenti i kerkuar ne internet.

*f- C i hnpsJ""WI.google.com/search'sou"e=hp&et=YulGXlCuC4WrrgSKmlPlBQ&q=Mes'",,'per'teknol"'ll,&b"'K=Google'Search&oq=~

Go gle Mesimi pj!r leknologji

All News hnages Videos Moce Sen.r>g. Tool,

About 548.000 r.svIt, (O 30 seconds)

IPIIfI TEKNOLOGJIA NE MESIMDHENIE

elisared,weeblycom/uploa<tsl1.l...itoknologjiaJll!Jnesimdh"'ie.pdf • Translatolhis pago

mundtsoo pokenshl ~o leknologjl: .,.,Im 1''' d,staoc., shf'YI'ZIm Iprogr....... ,•. pirmb'l~ev.

mesimor@,shetblmeV!dhemJ!disitpermisim.leperfOlcohel

Teknologjia- Wikipedia

https://sq.wikipedia.or~wiki/TeknoIogjia • Translato thispage
TeknologJlil eshte Ole ~oncepll9Jere qe merrel meapJiklmlO efJkOhum't' ptrveglat dheprofeSlOllel ne
fll'lkslon Ii kontroUirm dhe pershlaIJ@ss@rretnaniW@nj!! ...

Teknologji - Edukimi Dixhital

a<tel.aVleknologjil • Translato this page

Adresat e Web faqeve - URL

Ne mesin e shume te dhenave te cilat i permban dritarja, vemendje
duhet t~ i kushtohet shiritit te adresave, ne te cilin figurojne te dhenat
qe permbajne adresen e plote te dokumenteve dhe te resurseve te
tjera, te cilat mund te kerkohen ne internet. Keto adresa njihen si URL
(Uniform Resource Locator) dhe jane sinonim per adresen e Web
faqeve ne internet.
Dy shembuj tipike te URL-se jane dhene ne vazhdim dhe nepermjet
tyre mund te shpjegohet kuptimi i tyre:

http://www.google.com/default.htm
https:ffwww.google.com/default.htm

Te dy keto adresa URL, karakterizohen me protokollin HTTP (Hy-
perText Transfer Protocol) ose HTPPS (HyperText Transfer Proto-
col Secure) , qe perdorin per gjetjen e dokumente, ose resurseve te
kerkuara. Versioni HTTP eshte versioni i zakonshem, ndersa HTTPS
eshte version i avancuar ne aspektin e sigurise se kerkimit ne inter-
net.

Pjesa www (World Wide Web) paraqet teresine e te web faqeve,

figurave, video materialeve dhe permbajtjeve te tjera, te cilat mund
te shfletohen nepermjet programeve per komunikim ne internet
(Web Browser). Ndersa default.htm eshte emri i fajllit ne serverin me
adresen google.com.
Gjate kerkimit ne internet nepermjet Web Browserit perkates, pas
shfletimit te te gjeturave, fjaleve kyc;e u shtohen te gjitha elementet
e tjera te adreses URL. Zakonisht, adresa URL duket shume e gjate.

*:c e~ar(h&oq:~

Fig. 6.21. Shiriti i adresave.

Hulumtoni ne internet te dhena qe JU interesojne dhe provonl te
gjeni aresyetimin per gjatesine e madhe te adresave URL. Kerkoni
ndihmen e mesimdhenesit, ne rast te nevojes.

6.2.4 Komunikimi me E-mail

Pervec; perdorimit te Internetit ne kerkimin e te dhenave, posta elek-
tronike (E-mail, ang:Electronic mail), paraqet nje nga sherbimet
themelore te Internetit. Ky sherbim mundeson dergimin e letrave
ne menyre elektonike, prandaj quhet posta elektronike. Nepermjet
postes elektronike mund te dergohen edhe programe, fotografi te
digjitalizuara etj. Duhet theksuar se nepermjet e-mailit mund t'i der-
gohet porosia (Ietra) vetem nje personi ose disa personave ne te nje-
jten kohe, nese te njejtet disponojne adresa ne Internet (adresa ne
posten elektronike). Per te derguar ndonje porosi nepermjet e-mailit
shfrytezuesi duhet te kete adresen e e-mailit, qe njeheresh paraqet
edhe adresen me te cilen ai eshte i regjistruar ne Internet. Adresa e
shfrytezuesit perbehet nga:

1. Emri i shfrytezuesit

2. Shenja @

3. Adresa e kompjuterit (emri i domenit) temail serverit ne te cilin
eshte i kyc;ur shfrytezuesi. Emrat e domeneve shpesh perbehen nga
dy ose tri pjese te cilat ne mes vetejane te ndara me pika ose me viza.
Forma e ad reses, pra eshte:
[email protected], [email protected],
[email protected], etj.

Me ndihmen e mesimdhenesit hapni adresat elektronike dhe filloni
komunikimin e pavarur, duke shkembyer dokumente elektronike te
IIoj eve te ndryshme.

Shih fletore pune.

6.2.5 BLOG-u, krijimi dhe pirdorimi i tij

BLOC-u paraqet nje ditar online, ngjashem me nje Web faqe persona Ie,
ne te cilen krijuesi i i tij (Blogger) ruan mendimet persona Ie, krijon lidh-
je me Web faqe te ndryshme etj. Zakonisht krijohet dhe mirembahet
prej nje personi dhe plotesohet me shenime ne baza ditore,javore ose
mUJore.
Publikimi i shenimeve lidhur me tema te caktuara (Blog posts - pos-
time) paraqet veprimin themelor qe kryhet ne nje Blog. Postimet mund
te shperndahen ne rrjete sociale (Facebook, Twitter etj.) dhe te merren
komentet e ndryshme. Kjo mund te nxise diskutime permbajtesore per
tema te caktuara dhe me pjesemarrjen e shume individeve. Mund te
lansohen shenime te vlefshme per prodhime te ndryshme, sherbime
qe ofrohen etj. Pra, Blog-u trajtohet si nje karte e re biznesi, nje bro-
shure per reklamime etj.
Ekzistojne platforma te ndryshme per krijimin e nje Blog-u. Me te njo-
hura jane:

WordPress.org; Blogger; Wix; WordPress.com; etj.

Ne vazhdim, do te pershkruajme ne disa hapa krijimin e nje Blog-u, ne
platformen Blogger. Platforma Blogger eshte pjese e Coogle dhe per
krijimin e nje Blog-u, nevojitet qe paraprakisht te keni krijuar nje Ilogari
ne Coogle.

Pasi te jete hapur nje Ilogari ne Coogle, ne Coogle.com hapet Web faq-
ja https://www.blogger.com. nga e cila fitohet dritarja vijuese:

Go gle
Hi Lule

e lhoxha,krasniqi@Qmail,com

To continut, first vl!fdy it's you

Forgot~"$word? ..

Pas shtypjes ne opsionin CREATE YOUR BlOG , kerkohet te fillohet me qasje ne

Ilogarine personale ne Coogle. Pasi te jete arritur qasja ne Ilogarine
perkatese, duke shtypur opsioni Next, fitohetr;d~r~it~a~r~·a~n~e~t.e cilen sheno-
het emri Blogu im dhe klikohet ne opsionin: L!

[11 Blogger I ... 0 I

Welcome (0 Blogger

ConfirmYour Profile
The profile ilia! readefs wilt see lIIlen lIley'irl!ll yoor pos1s ~ soown below.Mole ~formallon alloul proHIes 00 810gger

You willbe seen as...

Blogge< profile

DIsplay Namel' l;-m..-m---::----------,
Share yoor pos1S IIiII the wr:x1d 01 Google+.S111tdI to aGoogIe+ prolie

,I"

Fig. 6.23. Dritarja Blogger.

Pas shtypjes mbi opsionin Continue Blogger, fitohet dritarja ne te
cilen zgjedhet opsioni Create New Blog

f- C i https:l/WIWI.blogger.colT\lblogger.gitwelcome

fi] Blogger ......

New blog...• itxampte 0')' aoolng IllUD PlIn, teBlures. liltS nouce may 001 WOOl Ill! you. II you IIlC!UOe ruOOlOOaJl)' nom Otnel JlIlMIlIlIS liB
mav be extra "nformatlOn coIIeded from your users,
mWelcome
Your language preference fu BIogger call be changed In your GoogIe AocruIt setlmgs
(& Settings

• Reading List

& H'elp

You are not an authOf on any blogs yet,
create one now 10 stall posting!

Fig. 6.24. Dritarja per krijimin e Blog-ut te rio

Ne dritaren vijuese shkruhet titulli dhe adresa e formatit te paracak-
tuar BLOGU-IM.blogspot.com, si dhe zgjedhet modeli Simple. Nga

1111=dritarja Create a New Blog shtypet mbi opsionin vijues:

Pas shtypjes mbi opsionin e siperm, fitohet Blogu me emrin Blogu

im. List ) Create a new blog

~ Blogger All posts ..1.1. 0

Blogu im • Uslll9 BIoo9tr as Bio9u 1m Q.

Vi@wblog Eur~n UnlCllla' require you to!J'le European UnIofIl'isitorsWlIormaIJOn about coot:Ies used ~ ctata c:cIIede<I 011 your X
btJg.ln mall)' cases. 1IIese laws also r~ulreyou to obtaln o:JfISefII.
~ Posts
As acounesy. \\'8 hill'll added aIIOIJCe 00 yru btlg to e:qJlam GoogIe's use of alIIaIn BJoooer and Goo;e ~ indUIIIvJ
All use III Google Analy'oICS aI1d AdSense 000kJes.aoo Oller dam CXJIIeded by Goo!te
$tats
You are responsltlle fOl coo mmg tI1I$lIOtiCeactu~ wOOs for your bIog iIOO tIla It ~ys. If you ~ OIlIer cookles.for
Comments
~ by adding 1JWlj:party feah.les, u.s nf)1Jc;a may oot WOIt lor )'011 If you Include luoolionafi\)' from Oller provlder$ here
$ Earnings
may be £OO!a informatim coIIIided from your users.
IbI Pages
leam more abou1 nccK:e and)'Oll responsi •
layool
Your Ial9Jage IIIl!ferenre foI Bioggei can be cImged in ycu Google A<mIlI se~ x
r Theme
< I. ) 25 •
(I Settings
Thefe are IlO pom Crea:e anewprut

Fig. 6.26. Blogu me emrin Blogu im.

Ne dritaren e fituar per Blogun e ri, nga opsionin New Post, filion

nepostimi i pare. Le te shenojme tekstin: Shenimi im i pare, Blogun
tetim pare. Per te publikuar postimin, shtypim opsionin Publish.

mBlogger ii: 0

Blogu im · Post PostlJtle ""sling .. Biogu 1m Pre""'" Close

COInf>OS. tll:I!L • Post settmgs

henimi imi pare. n Blogan lim I! pare. • Labels

o Sdl81lJ1e

AutomallC
• Set date <lI1d line

Oet 6, 2018 1:39 PM

Dec 2016

S M T 1'1 T F S
25 26 27 28 29 30 1

2 34 7B

9 10 11 12 13 1~ 15

16 17 18 19

23 24 25 26

Fig. 6.27. Postimi i pare.

[l Blogger All posts mo e

Blogu im • Uslro;~as BI09U .... An lablts • 0.
• • PuIIIllh R''ftttIOIR1t
View bIog x

~ Posts < >1·'01 1 2$ •
1.
AliI)
Published (1) Btogui/ll o o 12'6/18

Slats

• Comments

$ Eamillgs

tbI Pages

Ll layout

or Theme

Q G. P.lore ~

lIenLllI' im i P3rc. nf Blogun rim Ii! pari!. Ilbout.Me
[] Ologu 1m
/ Me II G· Vtew my _ _ proUo

No comments: .. 20'8 (1)
.. 0.00.- (1)
Post a. Comment Sho<un> "" I ,,",0. ,.. Bl<>gurVn WO ""'~

Enter your c~nt •• .

Fig. 6.29. Pamja e Blog-ut.

..J... DETYRA PRAKTIKE

1. Krijoni Blog-un personal dhe komunikoni nepermjet
tyre. Sipas mundesise, provoni edhe nga ndonje plat-
forme tjeter. Hulumtoni per opsionet e tjera ne Blog-un
tuaj.

2. Nga arsimtaret e lendeve perkatese, kerkoni Web
adresa te cilat permbajne materiale per lendet mesi-
more. Shfletoni ate dhe diskutoni per
perfitimet tuaja.

3. Duke shfrytezuar programet per kerkimin ne Inter-
net, posac;erisht Google.com ne kategorine WEB, gjeni
faqe te cilat do te jene me interes per mesimet tuaja.
Listoni me poshte, disa nga ate:

6.3 Siguria e ti dhinave dhe komunikimi ni Internet

Interneti permban nje Ilojllojshmeri te nadhe te te dhenave, te cilatjane
shume te dobishme per te gjitha moshat. Megjithate, ne internet mund
te gjenden edhe shume permbajtje te cilat kane ndikim shume neg-
ativ ne edukimin e te rinjve, sigurine e te dhenave personale te tyre, e
madje edhe sigurine e pergjithshme te tyre. Ne mesin e shfrytezuesve
te Internetit, ka edhe te tille qe kane per qellim te shkaktojne deme
per te tjeret. Ata zakonisht tentojne te marrin te dhenat persona Ie, te
shqetesojne te tjeret, ose te sigurojne perfitime financiare.

6.3.1 Si duhet ti sillemi ni Internet? ~ka nuk duhet biri
ni Internet?

Interneti nuk i nenshtrohet monitorimit paraprak dhe si i tille shume
veshtire kontrollohet e aq me pak te censurohet. Per funksionim nor-
mal te tij eshte domosdoshme qe te pakten te respektohet kodi i mires-
jelljes. Ja disa nga rregullat qe duhet respektuar gjate punes ne Inter-
net:

Nuk duhet derguar mesazhe anonime.

Miresjellja dhe rregullat e miresjelljes jane te domosdoshme sepse
pas <;:do kompjuteri ndodhet nje njeri.

Shkarkimi i fajllave qe paraqesin filma, lojera etj., preferohet te behet
ne kohe te caktuar. Ne te kunderten, do te shfrytezohet nje pjese e
madhe e kapacitetit te rrjetit dhe si rezultat do te pengohen te tjeret
ne kryerjen e puneve te perditshme ne Internet.

Ne Internet ofrohen shume programe provuese per perdorim te per-
kohshem, pasi ate nUkjane falas. Pas skadimit te afatit per shfrytezim
te lire duhet paguar licenca perkatese etj.

6.3.2 Si ti mbrohemi nga programet e padishirueshme?

Nuk duhet vizituar Web faqe te dyshimta, sepse te shumten e rasteve
kane qellime jo te mira:

Lojerat e fatit,
Dokumente me permbajtje per te rritur,
Programe te paautorizura etj.

Dokumentet qe merren nepermjet Internetit mund te permbajne vi-
ruse kompjuterike, prandaj duhen shmangur:

Marrja e dokumenteve nga web faqet e paverifikuara,.
Hapja e E-mailave nga dergues te panjohur,
Marrja e dokumenteve nga programet e tipit Instant Message.

Per te siguruar nje komunikim te sigurt ne Internet, duhen respek-
tuar edhe veprimet vijuese:
Te dhenat personale nuk duhet te behen te ditura per shfrytezues te
panjohur: emri, mbiemri, adresa e vendbanimit etj.
Te dhenat private nuk duhen publikuar ne rrjetet socia Ie, forume te
nd rysh me etj.
Per c;eshtje sigurie eshte me e preferuar qe E-mail adresa te mos
permbaje emrin dhe mbiemrin.
p.sh. ne vend te [email protected], eshte me e preferuar fisi@
gmail.com
Nepermjet Internetit mund te krijoni shoqeri te re, por identiteti i
personave te tille eshte i pasigurt, duhet pasur shume kujdes gjate
publikimit tefotografive, pasi ate shume lehte mund te keqperdoren.

Femijet jane grupi me i rrezikuar nga shfrytezimi jo i drejte i Inter-

netit, por njekohesisht mund te luajne rol shume te rendesishem ne
mbrojtjen kundrejt personave me qellime jo te mira.

6.3.3 Si mund ti angazhohen nxinisit pir sigurini ni Inter-
net?

Heshtja e dukurive negative perben fushen kryesore te veprimeve negative.
Prandaj, nxenesit duhet te planifikojne dhe te kryejne aktivitete te cilat nxjer-
rin ne drite faktet perte gjitha problemet qe paraqiten si pasoje e shfrytezimit
jo te sigurt te Internetit:

Nxenesit mund te formojne grupin per siguri ne Internet. Grupi mund
te organizoje debate me pyetje te ndryshme, te cilat kane te bejne me
shqetesimet e tyre gjate shfrytezimit te Internetit.

Grupi mund te zhvilloje projektin hulumtues dhe te nxjerre fakte per prob-
lemet qe kane nxenesit gjate shfrytezimit te Internetit, duke mbledhur te
dhena per pyetje te ndryshme.

Rezultatet e hulumtimeve mund te paraqiten ne forma grafike:

E shfrytezoni Internetin?

80% Po Jo Ndonjehere
70% 76% 3% 21%
60%
50%
40%
30%
20%
10%

0%
• Kia.. 7

Hulumtime te tilla, te cilat mund te zbulojne problemet me te cilat perballen
nxenesit e shkolles gjate shfrytezimit te Internetit, mund te zgjerohen edhe
me shume pyetje te tjera:

Shembuj per hulumtime te vazhdueshme:

Pyetja: C;fare shfrytezoni me shume ne Internet?

Pergjigjet e kerkuara: a) Facebook; b) VouTube; c) Instagram; d) Lojra; e) te tjera.

Pyetja: Keni pasur pervoje te hidhur gjate shfrytezimit te Internetit?

Pergjigjet e kerkuara: a) Po; b) Jo; c) Shu me pak.

6.3.4 ~fari mund ti bijmi pir mbrojtjen e ti dhinave dhe
sigurini ni Internet?

Ne sistemin operativ Windows mund te vendosen filtra te caktuar per te ku-
fizuar qasjen ne kompjuter ne intervale te caktuara kohore, zgjedhen lojrat qe
mund te aktivizohen, si dhe programet qe mund te perdoren. Per kete qel-
lim mund te perdoret opsioni Parental Controls, i cili ne forma te ndryshme
eshte pjese e versioneve te fundit te sistemeve operative Windows.
Per te bere hapat e pare si dhe per te keshilluar prinderit, nxenesit mund te
propozojne masat e nevojshme te sigurise teknike, varesisht nga rezultatet e
hulumtimeve qe kane marre nga hulumtimet qe jane propozuar me lart.

Te shohim se c;fare ka ne opsionin Parental Controls ne Windows 7 (varesisht

nga opsioni i instaluar, te kerkohen veprimet e nevojshme me ndihmen e ar-
simtarit, p.sh .. per Windows 10).

Si te veprojme?
1. Klikohet ne opsioni Start

shkruhet teksti Parental Controls. Pasi te shtypet ne tastin Enter, fitohet dri-
tarja ne te cilen shihen Ilogarite e atyre qe mund ta perdorin kompjuterin.

2. Klikohet mbi ikonen e shfrytezuesit te caktuar dhe merret dritarja e treguar

ne fig. 6.30. Dritarja e shfrytezuesit permban tri opsione per filtrim, pasi te

jete aktivizuar: I @ On, enforcecurrent settings "._ ~n.me.';.m;.,s -------'"

Control when Dion uses the c:omputer

Dritarja ne fig. 6.30 permban opsionet vijuese: Games
Control games by raling. content. or title

Con.rol Pallel (3) Allow and block specific programs
Allow and block any programs on your computer
Poi'rent~ ContJols
Set up parentat controls for any USee' Set up how Dian will use the computer CtMrentSrltings:
V11!'W' par~ntal oon[rol S4!Uings for ycur acoount
ParentaiCootroo: Dian
Files (3) ~ On. erlforce current settings
Off Standard IMf
':l TEXNOlOGJIA EINfORMACIONIT DHE KOMUNl~MM·Kt·7 (1) PasS'WOfd protected
Il privaCYJ>olicy wtndows Settings
On
o r"",""" Up 10 MRYONlIO..
Cootrol YdlM Dien uses the rompu'l!f On

t Go"""
Cootrol ganws br; rating. conh>nt, Of title

AJt:rw and hlodc: specific prCJgf¥nS
AIt:M and block any programs on)'OlW (ofTllUler

P See more .<subs x I $hutd. Fig. 6.30. Faqja Parental Controls.

Ip.,.nto! Conuol!j

Pasi te klikohet opsioni Time Limits, fitohet dritarja ne fig. 6.31, nga e cila
me ngjyre te kalter markohet koha e ndaleses se perdorimit te komp-
juterit.

Control when Oion will use the computer

M idnight (AM) I Noon (PM)

12 1 2 :3. 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 :3. 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Sunday

Mond~y

Tuesday

'"::.:;:;::ay HH-++++-+-HH-f-++++-HH-+-++++-I

Friday
Saturd"y

D Allow<d

Slocked

Nga opsioni Games mund zgjedhet sipas moshes dhe perm bajtjeve qe
mund te kene. Opsionet qe zgjedhim, do te filtrohen gjate ekzekutimit
te lojerave (fig. 6.32).

'0·

Eto.. - EvtfyOn.e 1060d oIdet kbye conltf'lt thbl m.lIy be WitoClbkt f~ oCIgM 10
In this category may contain nlOf"e cartOOf\ fantasy Of mild vIoleoct'. trMd

~ng"9" _ ,• • minimol sUfX)4!'Stive themes..
TEEN
Titk-s ..,te(l r r~ have (onlent Uwl rn.lIy ~ wit.(lble'OI ~sons "'SIts 13 ~nd old~l .
TidP!i in this categOl'f may contain violffit contl'nt., mid Of strong language, and/or
$11009 bnguiJgt.
MATURE
tit~ rated M - MOlul~ hovo(Onttnt that ~y btsuitbblffQr j)tf$Ol"t$aSM17.l1nd old~ .
Tides in this category may contain mature sexual lhernes, mole intense violence and/or
strong ibngulIgt'.
ADULTS ONLY
Titk1; lated AO - Adult'!: Onty have eofIltrll surta~ only for adults. TitlM in thIS CAI~f)'
may include gu'phk: depictions of sex and/or violence. Adult Only ptodoru ONe not
mtMded for persons under t~ agt of 18.

610dc these types of content
Even If II 9i!1rnt has an aIIowM ,atlng. you CArl block ;, 101 the ~ of content ;t contains.

Onlirw Rating Noti«! Online lnlec-actlons Are Not Rat~ by the ESR8
Alcohol and Tobacco Alcohol iJrod TOMeo Reference
Refefl!f1Ce'
Alcohol Referenct'

Perfundimisht, mund te kufizohen edhe programet qe shfrytezuesi
mund t~ i perdore. Behet fjale per programe te instaluara ne kompjuter
(Fig. 6.33).

(onlrol Panel ~ All Coliltrol f'1lne1l1em:> POl ental Controls ,0 User Control~ AwlilcOloon Res1rictions

Which programs can Dion use?

Dlot. Cl!fi U <'III pr<>gr t'1I\$
<Ii Dlotl Cl!n ()lilly ~ th jlro -,.. I do....

(;\progfam FilM\AddSoft A-

.....r!lrSSO;OO wr SSG "U !!Own> l Chedc All I [ lMcheck

C:\Prog.am Fiil \Adobc\A.crob"l R oW I OC\R.t.td r [ OK ] Canc]el

AD IRCP. AOelRCP Dynamic ~fI... AOelRCP Dynamic Unk. l...

,AcroTextExtr"c,.. Anol1!XtWriXlor Adobe Acroool text e\It1r~.

Adobe AIR RedisllIDU_ Adobe AIR

' logTr ~P'Ort2- Lo Tro!ll'l port Apprli;.aL LogTr"n port A~ Olion

I AaoSroker.exe Ado.be PD~ Broker P'r._ "U'rOO!own>

AaGRd32.ex:e Adobe Acrobat Re;!de_ ..;U'nlcnown"

' Ao'ond3')ln(o.... Adobe Acrob.ll Ftitade_ <U Il(\wn>

AdobeCollalt. Adobe ColI"oo,.alion ... ·<Un!rnrown,.

~ Euli!l . eoxe Eula display <U'n'lmrown ,..

' FulfTru tNOlifL FuIlT.u. orill <Un: Iilo....n>

reilder sl.exe Adobe Aa'ooot Spee.. <U'n!rnrown,.

Add il program tolhis list [ Browse... ]

Fig. 6.33. Zgjedhja e programeve qe mund t'i perdore shfrytezuesi.

6.3.5 Aktivitete pir grupin e entuziastive ni TIK

Ekzistojne shume programe kompjuterike te cilat mundesojne kon-
troll te shfrytezimit te internetit, te mbikeqyrjes nga prinderit, si dhe
te vendosjes se kufizimeve ne perdorimin e web faqeve dhe aplika-
cloneve.
Grupi i nxenesve me interesime te vec;anta per TIK mund te hulum-
tojne, zhvillojne konsultime me eksperte dhe te bartin pervoja tek
nxenesit e tjere, ne shfrytezimin e programeve kompjuterike te cilat
krijojne perdorim te sigurt te Internetit dhe pajisjeve elektronike qe
perdorin (ilaptop, telefona celulare etj.). Aktualisht, disa nga pro-
gramet e tilla jane:

1. Qustodio;
3. Norton Family etj.

KESHILLIM DHE ORIENTIM NE KARRIERE

7.1 Roli i edukimit per karriere
7.2 Ambiciet per nje profesion
7.3 Planifikimi per karrieren
7.4 Zbatimi i metodes se planifikimit te karrieres dhe plani per te ardhmen

KE•• SHILLIM DHE
ORIENTIM NE•• KARRIERE••

7.1 Roli i edukimit pir karrieri

Shkollat luajne nje rol te rendesishem ne zhvillimin e karrieres se nx-
enesve. Keto ndikojme ne vlerat, qendrimet dhe zgjedhjet e karrieres.
Shkollat duhet te punojne ne bashkepunim me prinderit, anetaret
e komunitetit dhe punedhenesit per t'i pergatitur nxenesit per rolet
e shumta qe do te kene gjate gjithe jetes se tyre. Qellimi i shkollimit
eshte qe nxenesit te behen qytetare te pergjegjshem dhe te afte per
jete dhe pune.
Nxenesit duhet te fillojne te mendojne sa me heret per karrieren
qe planifikojne ta bejne kur te rriten. Ky planifikim behet duke u
mbeshtetur ne aftesite per profesione dhe sipas shkathtesive te cilat
i kane nxenesit. Duke u bazuar ne aftesite dhe shkathtesite e nx-
enesit, ata duhet te perzgjedhin shkollimin e nevojshem per te arritur
edukimin e duhur per profesionin e caktuar.

7.2 Ambiciet pir nji profesion

Nxenesit duhet qe ne fillim te shkollimit te paraqesin ambiciet per
nje profesion te caktuar qe mendojne ta ushtrojne kur te rriten. Am-
biciet per nje profesion te caktuar duhen bazuar ne karakterin dhe
aftesite e nxenesit e jo vetem ne deshiren e tij. Qe te mund te realizo-
hen ambiciet per nje profesion te caktuar nxenesi duhet te dije:

1. Te njohe karakterin dhe aftesite e tij;
2. Cilin profesion ka ambicie ta ushtroje kur te rritet;
3. Cilin shkollim dhe edukim duhet te perzgjedhe qe nevojitet per

ta ushtruar profesionin e perzgjedhur.

Nxenesit duhet te plotesojne ushtrimin per ambicien e tyre per nje
profesion qe deshirojne te ushtrojne kur te rriten:

141

Profesionin qe ka Shkollimin qe duhet te
ambicie ta ushtroje perfundoje per
profesionin e perzgjedhur

Ambicia ime

7.3 Planifikimi pir karrierin

Planifikimi per karriere, perkatesisht per profesionin qe deshirojmeta
ushtrojme gjate jetes duhet te fillohet qe ne bankat e shkolles. Kesh-
tu, nxenesit duhet te fillojne te planifikojne per profesionin qe do ta
ushtrojne apo te planifikojne karrieren. Per planifikimin e karrieres
secili nga nxenesit duhet te tregoje aftesite qe ka, e pastaj sipas afte-
sive te zgjedhe profesionin qe mund ta ushtroje kur te rritet. Pasi ta
perzgjedhe profesionin ai duhet te tregoje se cila pergatitje shkollore
i nevojitet per ta ushtruar profesionin e perzgjedhur.

Per planifikim te karrieres duhen zbatuar keta hapa:
Hapi i pare:
Te njohim aftesite qe kemi e te cilatjane te domosdoshme per nje profesion
te caktuar si dhe duke treguar deshirat qe i kemi per profesionet e caktuar.
Hapi i dyte:
Te zgjedhe profesionet qe mendon se mund te ushtroje kur te rritet.
Hapi i trete:
Te marre vendi min per profesionin qe deshiron ta ushtroje kur te rritet.
Hapi i katert:
Te ndermarre veprimet qe nevojiten te behen qe te mund ta ushtroje profe-
sionin e zgjedhur.
Nxenesit per te kuptuar se si mund te ushtrohet planifikimi i karrieres apo
perzgjedhja e profesionit duhet te plotesojne ushtrimin per perzgjedhjen e
karrieres dhe profesionit qe deshirojne te ushtrojne kur te rriten.

7.4 Zbatimi i metodis si planifikimit ti karrieris dhe plani
pir ti ardhmen

Secili nga nxenesit zbaton metoden e planifikimit te karrieres perkatesisht
perzgjedhjen e profesionit qe do te mund te ushtroje ne te ardhmen duke u
pergjigjur ne pyetjet si ne vijim:

Hapi i pare:
Ne fillim ju duhet te tregoni se ku jeni tani, cilat jane aftesite, interesat dhe
vlerat tuaja, duke u pergjigjur ne pyetjet:

Ku jam une tani?

Ku dua te jem kur te rritem?

Cilat jane aftesite e mia?

<;fare me pelqen te bej?

Cilat jane pikat e forta (ne cilat lende jam me i suksesshem)?

Pasi te pergjigjeni ne pyetjet e mesiperme ju do te keni nje ide te qarte per
aftesite dhe deshirat tuaja e cila do te ju sherbeje per perzgjedhjen e profe-
sionit.

Hapi i dyte:

Ne hapin e dyte ju duhet te hulumtoni profesionet nga lista e profesioneve si
dhe fushat e mesimit qe ju interesojne me shume. Pasi te keni nje ide te pref-
erencave tuaja per profesionin, ju mund te hulumtoni aftesite dhe nivelin e
arsimit qe kerkohet per ate profesione. Prandaj,ju duhet te:
Hulumtoni profesionet qe ju interesojne dhe te pyesni veten se si perputhen
aftesite d he interesat tuaja me keto profesione.

Cilatjane boshlleqet dhe mangesite tuaja?

Cilat jane mundesite qe te fitohen aftesite e duhura ose te kualifikoheni per
keto profesione? Tregoni se cilin nivel te edukimit duhet te arrini?

Duhet te tregoni se per cilat aftesi keni nevoje t'i arrini?

Ne fund te ketij hapi do te keni nje liste te profesioneve te preferuara dhe/ose
arsimimit qe duhet te perfundoni per ta ushtruar profesionin perkates.

Hapi i trete:

Ky hap perfshin krahasimin e mundesive tuaja, duke ngushtuar zgjedhjet tuaja
si dhe duhet te vendosni per profesionin tuaj te ardhshem sipas aftesive dhe
mundesive tuaja.
Duhet te pyesni veten:
Si perputhen aftesite, interesat dhe vlerat e mia me perzgjedhjen e profesionit?

Si pershtaten me gjendjen dhe pergjegjesite e mia aktuale?

Cilatjane avantazhet dhe disavantazhet e secilit profesion qe perzgjedh?

C;fare mund te bej per kete?

Ne fund te ketij hapi ju do te keni ngushtuar mundesite tuaja dhe keni ide se
c;fare duhet te beni per te arritur qellimin tuaj per profesionin te cilin e keni
perzgjedhur.

Hapi i katert:
Ketu ju planifikoni hapat qe ju nevojiten per te vene planin tuaj ne veprim,
perkatesisht se c;ka duhet te veproni ne te ardhmen qe te mund te ushtroni
profesionin e caktuar.
Perdorni gjithc;ka qe keni mesuar rreth aftesive tuaja, interesave dhe vlerave se
bashku me informacionin qe keni mbledhur per boten e punes per te krijuar
planin tuaj.
Filloni duke pyetur veten:
Cilat veprime/hapa do te me ndihmojne te arrij punen time ne profesionin qe
kam perzgjedhur, trajnimet qe nevojiten?

Ku mund te gjej ndihme?

Kush do te me mbeshtese mua ne shkollimin e metejme?

NDERMARRESI I RI

8.1 Veprimtarite e ndermarresve

8.2 Fillimi i nje biznesi te ri
8.3 Nevojat, deshirat dhe sjellja e konsumatorit
8.4 Ushtrimi i biznesit ne klase



Karakteristikat e nje ndermarresi te suksesshem

Ndermarresitjane inovative dhe Karakteristikat kryesore:
krijues. Vizion, vendosmeri, besim, perg-
Ndermarresit kane besim ne vete jegjesi, pavaresi, kreativitet, rreziqe,
dhe jane entuziaste. energjik, entuziast, i gjindshem,
Ndermarresitjane te shkathet dhe fleksibel, i pershtatshem, kemben-
punojne shume. gules.
Ndermarresit marrin rreziqe.

Aftesite qe kerkohen per te qene nje ndermarres i suksesshem

Duhet te kete vetiniciative. Aftesite kryesore:
Mu nd te ud heheqe. Zgjedhja e problemeve, marrja e
Di te marre pergjegjesine. vendimeve, percaktimi i qellimeve,
Eshte i mire ne organizim. planifikimi i duhur, rrjetet, orga-
Mund te marre vendime. nizimi i njerezve dhe i gjerave, ko-
Eshte i besueshem. munikimi i mire, ngritja e fondeve
Ka shume energji. ose burimeve, puna ne nje ekip.

Te gjitha cilesite e lartpermendura jane aftesi dhe zakone te mira per
pune. Nese bejme perpjekje per te zhvilluar keto cilesi, atehere do
te mund te kemi sukses ne vendin e punes dhe si ndermarres, nese
vendosim te fillojme nje biznes tonin.

Ndermarresit p/anifikojne bizneset e tyre

Nje ndermarres duhet te kete nje ide te mire dhe nje shans per ta
kthyer ate ide ne nje biznes. Por, para fillimit te nje biznesi, ai ose ajo
duhet gjithashtu te planifikoje me shume kujdes dhe te marre ven-
dime te mira per:

Produktin;
Ku te shitet produkti;
Ku ta lokalizoni biznesin;
Kostoja e fillimit te biznesit;
Se si t'i mblidhni parate per te filluar biznesin.

8.1 Veprimtariti e ndirmarrisve

C;fare veprimi kryen nje ndermarres?
Ndermarresit mund te bejne keto kater gjerat:

1) BIen; 2) Shet; 3) Prodhon; 4) Krijon nje fitim.

1. Aksioni ndermarres i blerjes

Funksionet e para themelore qe nje ndermarres duhet te kryeje jane shitja
ose blerja e pajisjeve, lendeve te para dhe stoqeve. Bizneset e ndryshme kane
nevoje per Iloje te ndryshme te pajisjeve per te drejtuar nje biznes. Nje biznes
mund te kete nevoje per mobilie, pajisje kompjuterike, makineri ose autom-
jete. Keto pajisje njihen si artikuj kapitale.
Lenda e pare perdoret per te bere produkte te caktuara. Lenda e pare apo
materialet e paperpunuara jane materialet hyrese ne procesin e prodhimit.

Pajisjet: Lenda e pare: Produkti:
Biskotat, kek i vogel.
Furra, mikseri, enet e ndryshme. Mielli, vanilja, ve pluhuri per pjekje.

2. Aksioni ndermarres i prodhimit
Veprimtaria ndermarrese e prodhimit perfshin te gjitha ate aktivitete qe sig-
urojne mallrat dhe sherbimet qe deshirojne konsumatoret, bizneset dhe sek-
tori publik dhe per te cilat ata jane te gatshem te paguajne.

Prodhimi eshte veprimi i krijimit te produktit. Prodhimi perfshin marrjen e
lendeve te para dhe kthimin e tyre ne dic;ka te dobishme qe mund t'u shitet
konsumatoreve.

Jo te gjitha bizneset prodhojne mallra. Disa biznese shesin nje sherbim pa
prodhuar ndonje produkt fizik. Bizneset qe prodhojne produkte njihen si bi-
znese prodhuese.

3. Aksioni ndermarres i shitjes
Shitja eshte veprimi i bindjes se konsumatoreve per te blere nje produkt ose
sherbim. Shitja perfshin aktivitete te tilla si reklamimi dhe marketingu i pro-
duktit. Ajo gjithashtu perfshin bisedat me konsumatoret duke u shpjeguar
atyre se si punon produkti ose te mirat e produkteve apo sherbimeve. Eshte
e rendesishme qe konsumatoret te jene te kenaqur me ate qe ata blejne ne
menyre qe ata te kthehen perseri.

4. Aksioni ndermarres i krijimit te fitimit

Qellimi i pronarit te nje biznesi eshte fitimi. Nje biznes qe nuk ka fitim do te
duhet te mbyllet. Ndermarresi do te duhet te mbaje shenime financiare per
te ruajtur te dhenat per hyrjet dhe shpenzimet e biznesit.

8.2 Fillimi i nji biznesi ti ri

Fillimi i nje biznesi kerkon ide dhe planifikim te kujdesshem. Nje biznes nuk
mund te mbijetoje nese nukfiton. Nuk do tejete ne gjendje te paguaje mallra
dhe sherbime qe i nevojiten per te funksionuar. Gjithashtu nuk do te jete ne
gjendje te paguaje paga dhe meditje.
Ne menyre qe nje biznes te beje nje fitim, ai duhet te plotesoje nevojat dhe
deshirat e konsumatoreve. Njerezit e biznesit duhet te percaktojne qellimet
me afat dhe synojne t'i arrijne ate me nje plan te kujdesshem veprimi. Nese
kjo nuk eshte bere, biznesi do te deshtoje.

8.3 Nevojat, dishirat dhe sjellja e konsumatorit

Nevojat
Ne te gjithe duhet te hame, te veshim rroba, te qendrojme te shendetshem
dhe te paster dhe te kemi nje shtepi qe na jep strehim dhe na mbron. Keto
jane nevojat tona me themelore. Bizneset qe shesin ushqime, rroba, kujdes
shendetesor dhe produkte higjienike dhe materiale ndertimi ofrojne nevojat
tona me themelore. Keto biznese gjithmone do te kene konsumatore nese
c;mimet e tyre jane te arsyeshme.

Nevojat e njerezve perfshijne edukimin, udhetimin, duke qendruar ne kontakt
me miqte dhe familjen, dhe burimet e energjise per gatimin dhe ngrohjen (si
druri, qymyri dhe energjia elektrike).

Deshirat
Deshiratjane luks - gjera qe ne duam te kemi dhe nUkjane nevojshme qe te
mbijetojme. Nje ore dhe stoli e shtrenjte, nje shtepi e mad he, rroba te markes
me emer dhe nje makine e re jane nje model i deshires. Ushqimi i shendet-
shem eshte nje nevoje, sepse ne duhet te qendrojme te gjalle dhe te shen-
detshem. Embelsirat ose ushqimet e shtrenjta te restoranteve gjithashtujane
deshira.