136 รูปภาพประกอบที่ 4 – 34 ตัวแทนรับใบรับรองการการจัดตั้งวิสาหกิจชุมชน ภายใต้ชื่อ “กลุ่มวิสาหกิจชุมชนสมุนไพรหมอน้อยต าบลหนองแคน” ณ ส านักงานเกษตรและสหกรณ์อ าเภอดงหลวง
137 รูปภาพประกอบที่ 4 – 35 ใบรับรองการการจัดตั้งวิสาหกิจชุมชน ภายใต้ชื่อ “กลุ่มวิสาหกิจชุมชนสมุนไพรหมอน้อยต าบลหนองแคน”
138 รูปภาพประกอบที่ 4 – 36 โครงสร้างคณะกรรมการ “กลุ่มวิสาหกิจชุมชนสมุนไพรหมอน้อยต าบลหนองแคน” รูปภาพประกอบที่ 4 – 37 “กลุ่มวิสาหกิจชุมชนสมุนไพรหมอน้อยต าบลหนองแคน”
139 4.2 การวิเคราะห์ข้อมูล โครงการ การจัดการความรู้การพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย วิทยาลัยชุมชน มุกดาหาร ได้ท าการศึกษาการปลูกและขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อยร่วมกับกลุ่มสมาชิก โดยเริ่ม ด าเนินการในเดือนกุมภาพันธ์ 2565 มีการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากการด าเนินงานตามวัตถุประสงค์ การวิจัย ดังนี้ 4.2.1 ผลการวิเคราะห์เกี่ยวกับการปลูกและขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อย ผลการวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูปสมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา) ของผู้เข้าร่วมโครงการ ตารางที่ 4 – 4 ค่าคะแนนการวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูปสมุนไพรเครือหมา น้อย(กรุงเขมา)ของผู้เข้าร่วมโครงการ คนที่ คะแนนก่อน(10) คะแนนหลัง(10) ผลต่างค่าคะแนน 1 5 7 2 2 4 8 4 3 5 8 3 4 7 8 1 5 5 10 5 6 5 7 2 7 4 8 4 8 5 9 4 9 6 8 2 10 3 9 6 11 5 10 5 12 4 9 5 13 5 9 4 14 5 10 5 15 5 8 3 16 4 8 4 17 6 8 2 18 6 9 3 19 6 10 4 20 4 9 5 21 3 9 6 22 7 9 2 23 5 9 4 24 6 8 2 25 7 7 0 26 5 6 1 27 5 8 3 28 4 8 4 29 5 8 3 30 4 10 6 N 30 30 30 SUM 150 254 104 MEAN 5.00 8.47 3.47 S.D. 1.05 1.01 1.57
140 ตารางที่ 4 – 5 ตารางการเปรียบเทียบความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูปสมุนไพรเครือหมาน้อย (กรุงเขมา)ของผู้เข้าร่วมโครงการ การทดสอบ N คะแนนเต็ม S.D. t-test ก่อนเข้าร่วมโครงการ 30 10 5.00 1.03 12.10 หลังเข้าร่วมโครงการ 30 10 8.47 0.99 * มีนัยส าคัญทางสถิติที่ 0.05 จากตารางที่ 4- 4 และ 4-5 พบว่าผลการวิเคราะห์การวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปร รูปสมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา)ของผู้เข้าร่วมโครงการ พบว่า คะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน อย่างมีนัยส าคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ผลการบันทึกผลการเจริญเติบโตของต้นสมุนไพรเครือหมาน้อย ด้านความสูง จ านวน ใบ จ านวนยอด ต่อท่อนพันธุ์ ตั้งแต่ระยะย้ายปลูกต้นกล้าอายุ 2 เดือน ในเดือนกุมภาพันธ์ ถึง เดือน กันยายน 2565 ท าการเก็บข้อมูลทุกวันที่ 10 ของเดือน จ านวน 8 ครั้ง พบว่า ด้านความสูงของต้น เครือหมาน้อยโดยท าการวัดจากระดับที่เกิดตายอดถึงปลายยอดสุด ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือน มิถุนายนต้นเครือมีการเจริญด้านความสูงแบบค่อยๆเพิ่มขึ้นสม่ าเสมอ มีการเจริญด้านความสูงมาก ในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนสิงหาคม และค่อยๆลดลงในเดือนกันยายน ด้านจ านวนใบพบว่าต้น เครือหมาน้อยมีจ านวนใบเพิ่มขึ้นตามอายุการเจริญเติบโต ด้านจ านวนยอด พบว่ามีการเจริญของยอด เพิ่มขึ้นในช่วงเดือนกรกฎาคม จ านวน 1.5 ยอดและมีมากที่สุดในเดือนกันยายน จ านวน 2.7 ยอด ตามรูปภาพประกอบที่ 4 - 37 รูปภาพประกอบที่4 - 37 กราฟแสดงการเจริญเติบโตของต้นเครือหมาน้อย การบันทึกผลการเจริญเติบโตท าให้ทราบถึงช่วงระยะเวลาการเจริญเติบโตของต้น เครือหมาน้อย ที่มีจ านวนใบปริมาณมากที่สุด ซึ่งจะมีประโยชน์ในเรื่องของการผลิตและการเก็บ ผลผลิตใบของเครือหมาน้อย เนื่องจากต้นเครือหมาน้อยเป็นพืชหลายฤดู (ราตรีและคณะ 2561) ซึ่งมี
141 ช่วงพักตัวและช่วงนี้การผลิตใบจะลดลงถึงไม่มีเลย ดังนั้นเป็นสิ่งส าคัญที่ผู้ปลูกจะต้องทราบ เพื่อ ด าเนินการดูแลรักษา และการขยายพันธุ์ เพื่อให้มีผลผลิตที่ต่อเนื่อง 4.2.2 ผลการวิเคราะห์การพัฒนาศักยภาพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร เครือหมาน้อย ผลการวิเคราะห์การพัฒนาศักยภาพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมา น้อย ดังนี้ ตารางที่ 4 – 6 ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์ผงพอกหน้าหมาน้อย กลุ่มทดสอบ จ านวน 30 คน ผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์หลังการใช้ 1 ชั่วโมง ผื่นขึ นตาม ผิวหนัง ปวดหัว มีอาการคัน แสบร้อน ผิวหนัง แผลพุพอง ผงพอกหน้าหมาน้อย สูตรหน้าใส N/A N/A N/A N/A N/A ผงพอกหน้าหมาน้อย สูตรลดสิว N/A N/A N/A N/A N/A ผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์หลังการใช้ 6 ชั่วโมง ผื่นขึ นตาม ผิวหนัง ปวดหัว มีอาการคัน แสบร้อน ผิวหนัง แผลพุพอง ผงพอกหน้าหมาน้อย สูตรหน้าใส N/A N/A N/A N/A N/A ผงพอกหน้าหมาน้อย สูตรลดสิว N/A N/A N/A N/A N/A ผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์หลังการใช้ 12 ชั่วโมง ผื่นขึ นตาม ผิวหนัง ปวดหัว มีอาการคัน แสบร้อน ผิวหนัง แผลพุพอง ผงพอกหน้าหมาน้อย สูตรหน้าใส N/A N/A N/A N/A N/A ผงพอกหน้าหมาน้อย สูตรลดสิว N/A N/A N/A N/A N/A จากตารางที่ 4 – 6 ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์ผงพอกหน้าหมาน้อย กลุ่มทดสอบ จ านวน 30 คนพบว่า กลุ่มตัวอย่างไม่มีอาการแพ้ผลิตภัณฑ์ จ านวน 30 คน คิดเป็นร้อยละ 100.00
142 ตารางที่ 4 – 7 ผลการทดสอบการยอมรับและความชอบโดยรวมผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจาก สมุนไพรหมาน้อย ผลิตภัณฑ์ x̅ ระดับการยอมรับ วุ้นหมาน้อยในน ากะทิสด 8.77 ยอมรับมาก ลักษณะที่ปรากฏ 8.80 ยอมรับมาก สี 8.77 ยอมรับมาก กลิ่น 8.73 ยอมรับมาก รสชาติ 8.57 ยอมรับมาก ความเหนียวนุ่ม 8.83 ยอมรับมาก ความชอบโดยรวม 8.93 ยอมรับมาก ลาบหมาน้อย 8.62 ยอมรับมาก ลักษณะที่ปรากฏ 8.77 ยอมรับมาก สี 8.57 ยอมรับมาก กลิ่น 8.53 ยอมรับมาก รสชาติ 8.37 ยอมรับมาก ความเหนียวนุ่ม 8.67 ยอมรับมาก ความชอบโดยรวม 8.80 ยอมรับมาก หมาน้อยในน าหวาน 8.60 ยอมรับมาก ลักษณะที่ปรากฏ 8.77 ยอมรับมาก สี 8.60 ยอมรับมาก กลิ่น 8.47 ยอมรับมาก รสชาติ 8.50 ยอมรับมาก ความเหนียวนุ่ม 8.60 ยอมรับมาก ความชอบโดยรวม 8.83 ยอมรับมาก จากตารางที่ 4 – 7 พบว่ากลุ่มผู้ทดสอบผลิตภัณฑ์มีระดับการยอมรับและความชอบโดยรวม ผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจากสมุนไพรหมาน้อยอยู่ระดับมากทุกผลิตภัณฑ์
143 4.3.2 การประเมินความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือ หมายน้อย ผลการวิเคราะห์การประเมินความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร เครือหมายน้อย ตารางที่ 4 - 8 ข้อมูลทั่วไปของผู้ตอบแบบสอบ (N = 50 คน) ข้อมูลทั่วไปของผู้ตอบแบบสอบ จ านวน ร้อยละ เพศ ชาย หญิง 50 25 25 100.00 50.00 50.00 อายุ น้อยกว่า 25 ปี ระหว่าง 25 ปี -35 ปี ระหว่าง 36 ปี -45 ปี ระหว่าง 46 ปี -55 ปี มากกว่า 55 ปีขึ้นไป 50 5 12 9 7 17 100.00 10.00 24.00 18.00 14.00 34.00 ระดับการศึกษา ต่ ากว่าประถมศึกษา ประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนต้น มัธยมศึกษาตอนปลาย/ปวช. อนุปริญญา/ปวส. ปริญญาตรีขึ้นไป 50 9 10 2 21 2 6 100.00 18.00 20.00 4.00 42.00 4.00 12.00 อาชีพ รับราชการ/วิสาหกิจ ธุรกิจส่วนตัว/ค้าขาย เกษตรกร ประมง ว่างงาน 50 8 15 22 0 5 100.00 16.00 30.00 44.00 0.00 10.00 จากตารางที่ 4 – 8 พบว่าผู้ตอบแบบสอบถามเป็นเพศชาย และเพศหญิงจ านวนเท่ากัน คือ 25 คน คิดเป็นร้อยละ 50.00 ส่วนมากมีอายุ มากกว่า 55 ปีขึ้นไป จ านวน 17 คน คิดเป็นร้อยละ 34.00 ส าเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย/ปวช. จ านวน 21 คน คิดเป็นร้อยละ 42.00 และ ประกอบอาชีพเกษตรกร จ านวน 22 คน คิดเป็นร้อยละ 44.0
144 ตารางที่ 4 – 9 ค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาย น้อยโดยภาพรวม รายการประเมิน x̅ S.D. ระดับความพึงพอใจ 1. ด้านผลิตภัณฑ์ 4.29 0.18 มากที่สุด 2. ด้านราคา 4.33 0.40 มากที่สุด 3. ด้านช่องทางการจัดจ าหน่ายและบรรจุภัณฑ์ 4.11 0.15 มาก 4. ด้านการส่งเสริมการขาย 4.27 0.35 มากที่สุด รวม 4.25 0.17 มากที่สุด จากตารางที่ 4 – 9 พบว่าค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จาก สมุนไพรเครือหมายน้อยโดยภาพรวม อยู่ระดับมากที่สุด โดยด้านที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ ด้าน ราคา ( x̅ = 4.33 ,S.D. = 0.40) มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด รองลงมา คือ ด้านผลิตภัณฑ์ ( x̅ = 4.29 , S.D. = 0.18) มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด และด้านที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือ ด้าน ช่องทางการจัดจ าหน่ายและบรรจุภัณฑ์ ( x̅ = 4.11 , S.D. = 0.15) มีระดับความพึงพอใจมาก ตารางที่ 4 – 10 ค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือ หมายน้อยด้านผลิตภัณฑ์ รายการประเมิน ̅ S.D. ระดับความพึงพอใจ 1. มีคุณค่าทางโภชนาการ 4.87 0.35 มากที่สุด 2. มีคุณค่าทางยา 4.16 0.53 มาก 3. รสชาติ 4.13 0.90 มาก 4. รูปลักษณ์น่าสนใจ 4.03 0.18 มาก 5. ความเหมาะสมของบรรจุภัณฑ์ 4.47 0.51 มากที่สุด 6. ความชัดเจนของฉลากผลิตภัณฑ์ 4.27 0.52 มากที่สุด 7. ความแปลกใหม่ของผลิตภัณฑ์ 4.63 0.49 มากที่สุด 8. ความหลากหลายของผลิตภัณฑ์ 4.10 0.40 มาก 9. ความชัดเจนเกี่ยวกับอายุของผลิตภัณฑ์ 4.17 0.75 มาก 10. ผลิตภัณฑ์มีความสะดวกต่อการใช้หรือบริโภค 4.07 0.25 มาก รวม 4.29 0.18 มากที่สุด จากตารางที่ 4 – 10 พบว่าค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จาก สมุนไพรเครือหมายน้อยด้านผลิตภัณฑ์( x̅ = 4.29 , S.D. = 0.18) อยู่ระดับมากที่สุด โดยข้อที่มี ค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ ความแปลกใหม่ของผลิตภัณฑ์ ( x̅ = 4.63 , S.D. = 0.49) มีระดับความพึง พอใจมากที่สุด รองลงมา คือ ความเหมาะสมของบรรจุภัณฑ์ ( x̅ = 4.47 , S.D. = 0.51) มีระดับ ความพึงพอใจมากที่สุด และข้อที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือ รูปลักษณ์น่าสนใจ ( x̅ = 4.03 , S.D. = 0.18) มีระดับความพึงพอใจมาก
145 ตารางที่ 4 – 11 ค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือ หมายน้อยด้านราคา รายการประเมิน ̅ S.D. ระดับความพึงพอใจ 11. ความหลากหลายของราคา 4.20 0.80 มากที่สุด 12. ราคามีความเหมาะสมกับปริมาณ 4.20 0.55 มากที่สุด 13. ราคามีความเหมาะสมกับคุณภาพผลิตภัณฑ์ 4.60 0.49 มากที่สุด รวม 4.33 0.40 มากที่สุด จากตารางที่ 4 – 11 พบว่าค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จาก สมุนไพรเครือหมายน้อยด้านราคา ( x̅ = 4.33 , S.D. = 0.40) อยู่ระดับมากที่สุด โดยข้อที่มี ค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ ราคามีความเหมาะสมกับคุณภาพผลิตภัณฑ์ ( x̅ = 4.60 , S.D. = 0.49) มี ระดับความพึงพอใจมากที่สุด รองลงมา คือ ราคามีความเหมาะสมกับปริมาณ ( x̅ = 4.20 , S.D. = 0.55) มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด และข้อที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือ ความหลากหลาย ของราคา ( x̅ = 4.20 , S.D. = 0.80) มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด ตารางที่ 4 – 12 ค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือ หมายน้อยด้านช่องทางการจัดจ าหน่าย และบรรจุภัณฑ์ รายการประเมิน ̅ S.D. ระดับความพึงพอใจ 14. มีแหล่งจ าหน่ายที่ชัดเจน 4.07 0.44 มาก 15. มีการจ าหน่ายในหลากหลายช่องทาง 4.20 0.84 มากที่สุด 16. บรรจุภัณฑ์มีความเหมาะสมกับผลิตภัณฑ์ 4.10 0.30 มาก 17. บรรจุภัณฑ์ใช้งานได้สะดวก 3.93 0.74 มาก 18. บรรจุภัณฑ์มีความสวยงาม 4.37 0.49 มากที่สุด 19. บรรจุภัณฑ์สามารถรักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์ 4.13 0.51 มาก 20. ความหลากหลายของขนาดบรรจุภัณฑ์ 3.97 0.89 มาก รวม 4.11 0.15 มาก จากตารางที่ 4 – 12 พบว่าค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จาก สมุนไพรเครือหมายน้อยด้านช่องทางการจัดจ าหน่าย และบรรจุภัณฑ์( x̅ = 4.11 , S.D. = 0.15) อยู่ระดับมาก โดยข้อที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ บรรจุภัณฑ์มีความสวยงาม ( x̅ = 4.37 , S.D. = 0.49) มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด รองลงมา คือ มีการจ าหน่ายในหลากหลายช่องทาง ( x̅ = 4.20 , S.D. = 0.84) มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด และข้อที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือ บรรจุ ภัณฑ์ใช้งานได้สะดวก ( x̅ = 3.93 , S.D. = 0.74) มีระดับความพึงพอใจมาก
146 ตารางที่ 4 – 13 ค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือ หมายน้อยด้านการส่งเสริมการขาย รายการประเมิน ̅ S.D. ระดับความพึงพอใจ 21. มีการจัดท าสื่อประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง 3.97 0.49 มาก 22. ผู้จ าหน่ายสามารถให้ข้อผลิตภัณฑ์ได้อย่างชัดเจน 4.50 0.57 มากที่สุด 23. มีช่องทางการซื้อที่หลากหลาย 4.33 0.60 มากที่สุด รวม 4.27 0.35 มากที่สุด จากตารางที่ 4 – 13 พบว่าค่าเฉลี่ยและระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จาก สมุนไพรเครือหมายน้อยด้านการส่งเสริมการขาย ( x̅ = 4.27 , S.D. = 0.35) อยู่ระดับมากที่สุด โดยข้อที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ ผู้จ าหน่ายสามารถให้ข้อผลิตภัณฑ์ได้อย่างชัดเจน ( x̅ = 4.50 , S.D. = 0.57) มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด รองลงมา คือ มีช่องทางการซื้อที่หลากหลาย ( x̅ = 4.33 , S.D. = 0.60) มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด และข้อที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือ มีการ จัดท าสื่อประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง ( x̅ = 3.97 ,S.D. = 0.49) มีระดับความพึงพอใจ มาก 3.2.3 การสร้างรายได้จากผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อยของกลุ่มวิสาหกิจ สมุนไพรหมอน้อยต าบลหนองแคน อ าเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร กลุ่มสมาชิกและคณะนักวิจัยวิทยาลัยชุมชนมุกดาหารได้ท าการทดสอบตลาดและจัด จ าหน่ายในกลุ่มผู้บริโภคที่มีความหลายหลาก ทั้งด้านอายุ รายได้ และอาชีพ สามารถสรุปผล ประกอบการได้ดังนี้ (ณ วันที่ 19 สิงหาคม 2564) 1. รายได้ของกลุ่มวิสาหกิจหมอน้อยต าบลหนองแคน จ านวน 7 คน มีรายได้ เพิ่มขึ้น เฉลี่ยต่อคน 2,172 ÷ 7 = 310.29 บาท เมื่อคิดรายได้ที่เพิ่มขึ้นจากการเข้าร่วมโครงการเฉลี่ยต่อคนต่อเดือน โดย อ้างอิงข้อมูลรายได้ของต าบลหนองแคนที่มีรายได้เฉลี่ยที่ 2,789 บาท/คน/ปี พบว่ากลุ่มวิสาหกิจ หมอน้อยต าบลหนองแคนมีรายได้เพิ่มขึ้นเฉลี่ย 31.29 บาท/คน/ปี ซึ่งเป็นร้อยละ 11.13 ของรายได้ ดังนี้ (310.29 x 100) ÷ 2,789 = 11.13 % จากเป้าหมายของโครงการที่ก าหนดว่าต้องมีรายได้เพิ่มขึ้นอย่างน้อยร้อยละ 5 ผลการด าเนินงานพบว่ามีรายได้เพิ่มขึ้น ร้อยละ 11.13 เกินเป้าหมายของโครงการ 2. เมื่อเสร็จสิ้นโครงการมีผู้เข้าร่วมในการจัดจ าหน่ายผลิตภัณฑ์โครงการ จ านวน 7 คน ด าเนินการขอจดทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชน
147 4.3 ผลการด าเนินของโครงการ การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือ หมาน้อยต าบลหนองแคน อ าเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร การประเมินการมีส่วนร่วมของสมาชิกโครงการการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ สมุนไพรเครือหมาน้อย มีผลตามตารางที่ 4-14 ตารางที่ 4 – 14 ระดับการมีส่วนร่วมของสมาชิกโครงการการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ สมุนไพรเครือหมาน้อย ล าดับที่ ชื่อ-สกุล ระดับการมีส่วน ร่วมก่อนร่วม โครงการ ระดับการมีส่วน ร่วมหลังร่วม โครงการ การเปรียบเทียบ ระดับ การมีส่วนร่วม 1 นางบ าเพ็ญ พิรุณสุนทร 3 4 เพิ่มขึ้น 2 นายจิรายุทธ เชื้อค าจันทร์ 3 2 ลดลง 3 นางศิรินทิพย์เหง้าโอสา 3 3 คงที่ 4 นางมะไลย์วรรณ เหง้าโอสา 3 3 คงที่ 5 นางสาวบุญฑริกา เชื้อวังค า 3 4 เพิ่มขึ้น 6 นายอุใด วงค์กระโซ่ 3 2 ลดลง 7 นางบังอร ปู่บุตรชา 3 2 ลดลง 8 นางวันลา เชื้อค าจันทร์ 3 5 เพิ่มขึ้น 9 นางจิตรกรรม เชื้อค าฮด 2 3 เพิ่มขึ้น 10 นางพรรณทิพย์สุค าภา 3 2 ลดลง 11 นางพนิดา สุค าภา 1 2 เพิ่มขึ้น 12 นายวันชัย เชื้อค าจันทร์ 1 1 คงที่ 13 นางสาวอังสณา บ ารุงตา 2 2 คงที่ 14 นางสาวเทียนทอง สุค าภา 3 3 คงที่ 15 นางล าเพิน เหง้าโอสา 3 3 คงที่ 16 นางกันยา สุค าภา 2 4 เพิ่มขึ้น 17 นางเทียมจันทร์ทารักขจัด 3 4 เพิ่มขึ้น 18 นางสาวอณิชา วงษ์กระโซ่ 4 5 เพิ่มขึ้น 19 นายวันชัย รูปเหลี่ยม 2 1 ลดลง 20 นางสัมลี เหง้าโอสา 3 5 เพิ่มขึ้น 21 นางกลอนแก้ว เชื้อค าจันทร์ 3 5 เพิ่มขึ้น 22 นางสาวไพรมะณีเหง้าโอสา 2 3 เพิ่มขึ้น 23 นางแตงอ่อน เชื้อค าจันทร์ 4 5 เพิ่มขึ้น 24 นางราตรีสุค าภา 3 3 คงที่ 25 นางบุญภาค เหง้าโอสา 3 3 คงที่ 26 นางสาวฐิตาพร ตะวันนะ 3 5 เพิ่มขึ้น 27 นายค าหล้า เชื้อค าฮด 3 3 คงที่ 28 นางสาวเยาวลักษณ์วงศ์กระโซ่ 3 3 คงที่ 29 นางสาวภาวิณีเชื้อค าฮด 2 3 เพิ่มขึ้น 30 นางฮุ วงษ์กระโซ่ 5 5 คงที่ ค่าเฉลี่ยระดับการมีส่วนร่วม 2.80 3.27 เพิ่มขึ น
148 จากตารางที่ 4 – 14 พบว่าระดับค่าเฉลี่ยการมีส่วนร่วมมีอัตราที่เพิ่มขึ้นภายหลังการเข้าร่วม ในโครงการ การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา) สามารถแบ่ง ออกได้ 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่ 1 คือกลุ่มที่มีส่วนร่วมลดลง จ านวน 6 คน คิดเป็นร้อยละ 20.00 เนื่องจากเมื่อเข้า ร่วมโครงการแล้วไม่ตรงกับความสนใจและต้องการ กลุ่มที่ 2 คือกลุ่มที่มีส่วนร่วมเท่าเดิม จ านวน 10 คน คิดเป็นร้อยละ 33.33 เนื่องจากเมื่อ เข้าร่วมโครงการแล้วมีความสนใจที่จะใช้ผลิตภัณฑ์แต่ไม่ต้องการเป็นผู้ประกอบการหรือแปรรูป กลุ่มที่ 3 คือกลุ่มที่มีส่วนร่วมเพิ่มขึ้น จ านวน 14 คน คิดเป็นร้อยละ 46.67 เนื่องจากเมื่อ เข้าร่วมโครงการแล้วความสนใจที่จะใช้ผลิตภัณฑ์และต้องการเป็นผู้ประกอบการหรือแปรรูปเพื่อสร้าง รายได้ เมื่อแบ่งตามลักษณะการมีส่วนร่วมตามเกณฑ์ที่ก าหนดไว้ จ านวน 3 กลุ่ม ประกอบด้วย กลุ่มที่มีค่าคะแนนประเมิน 1 เป็นผู้ให้ข้อมูล (Investigator-Driven Research) ก่อนเข้า ร่วมโครงการ จ านวน 2 คน คิดเป็นร้อยละ 6.67 และหลังเข้าร่วมโครงการ จ านวน 2 คน คิดเป็น ร้อยละ 6.67 คิดเป็นอัตราคงที่ กลุ่มที่มีค่าคะแนนประเมิน 2 หมายถึง ผู้ร่วมคิด (Community-Placed Research) ก่อน เข้าร่วมโครงการ จ านวน 6 คน คิดเป็นร้อยละ 20.00 และหลังเข้าร่วมโครงการ จ านวน 6 คน คิด เป็นร้อยละ 20.00 คิดเป็นอัตราคงที่ กลุ่มที่มีค่าคะแนนประเมิน 3 หมายถึง ผู้ร่วมคิด และร่วมท า (Community-Based Research) ก่อนเข้าร่วมโครงการ จ านวน 19 คน คิดเป็นร้อยละ 63.33 และหลังเข้าร่วมโครงการ จ านวน 11 คน คิดเป็นร้อยละ 36.67 คิดเป็นอัตราที่ลดลง กลุ่มที่มีค่าคะแนนประเมิน 4 หมายถึง ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วมออกแบบ (Community-Based Participatory Research) ก่อนเข้าร่วมโครงการ จ านวน 2 คน คิดเป็นร้อย ละ 6.67 และหลังเข้าร่วมโครงการ จ านวน 4 คน คิดเป็นร้อยละ 13.33 คิดเป็นอัตราที่เพิ่มขึ้น กลุ่มที่มีค่าคะแนนประเมิน 5 หมายถึง ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วมออกแบบ และผู้ ร่วมต่อยอด (Community-Driven Research) ก่อนเข้าร่วมโครงการ จ านวน 1 คน คิดเป็นร้อยละ 33.33 และหลังเข้าร่วมโครงการ จ านวน 7 คน คิดเป็นร้อยละ 23.33 คิดเป็นอัตราที่ลดลง
149 ตารางที่ 4 – 15 การวิเคราะห์ภาคีและการเข้ามามีส่วนร่วมในโครงการวิจัย กระบวนการต้นทาง กระบวนการกลางทาง กระบวนการปลายทาง ภาคี หน่วยงาน ระดับ การมี ส่วนร่วม ภาคี หน่วยงาน ระดับ การมี ส่วนร่วม ภาคี หน่วยงาน ระดับ การมี ส่วน ร่วม กลุ่มที่ 1 อาจารย์วิทยาลัย ชุมชนมุกดาหาร 4 กลุ่มที่ 1 อาจารย์ วิทยาลัยชุมชน มุกดาหาร 4 กลุ่มที่ 1 อาจารย์ วิทยาลัยชุมชน มุกดาหาร 5 รพ.สต.หนอง แคน 4 รพ.สต.หนอง แคน 4 รพ.สต.หนอง แคน 4 ร้านค้าชุมชน 2 ผู้ประกอบการ ร้านนวดแผน ไทย 2 กลุ่มที่ 2 รพ.สต.หนอง แคน 4 กลุ่มที่ 2 รพ.สต.หนอง แคน 4 กลุ่มที่ 2 รพ.สต.หนอง แคน 4 ส านักงาน เกษตรและ สหกรณ์อ าเภอ ดงหลวง 2 กลุ่มที่ 3 สมาชิกกลุ่มที่เข้า ร่วมโครงการ 3 กลุ่มที่ 3 สมาชิกกลุ่มที่ เข้าร่วม โครงการ 4 กลุ่มที่ 3 สมาชิกกลุ่มที่ เข้าร่วม โครงการ 5 ส านักงาน เกษตรและ สหกรณ์อ าเภอ ดงหลวง 2 คะแนนรวมการมีส่วนร่วม 15 คะแนนรวมการมีส่วนร่วม 16 คะแนนรวมการมีส่วนร่วม 26 จากตารางที่ 4 – 15 พบว่าการวิเคราะห์ภาคีและการเข้ามามีส่วนร่วมในโครงการวิจัย พบว่า ระดับค่าเฉลี่ยการมีส่วนร่วมมีอัตราที่เพิ่มขึ้นภายหลังการเข้าร่วมในโครงการ การจัดการความรู้เพื่อ พัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา) สามารถแบ่งออกได้ 3 กลุ่ม ดังนี้ ภาคีกลุ่มที่ 1 คือกลุ่มมีเจตนาดีหรือกลุ่มผู้ที่ไม่ได้รับผลกระทบจากปฏิบัติการวิจัย คือ วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร มีระดับการมีส่วนร่วมในทุกกระบวนการในอัตราเพิ่มขึ้น ที่ระดับ 5 (ผู้ร่วม คิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วมออกแบบ และผู้ร่วมต่อยอด)โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบลหนองแคน มีระดับการมีส่วนร่วมในทุกกระบวนการในอัตราคงที่ ที่ระดับ 4 (ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วม ออกแบบ) ส่วนร้านค้าชุมชน และผู้ประกอบการร้านนวดแผนไทย มีระดับการมีส่วนร่วมใน กระบวนการปลายทาง ในอัตราคงที่ ที่ระดับ 2 (ผู้ให้ข้อมูล และผู้ร่วมคิด) ภาคีกลุ่มที่ 2 คือกลุ่มหน่วยงานภาครัฐ คือ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบลหนองแคน มี ระดับการมีส่วนร่วมในทุกกระบวนการในอัตราคงที่ ที่ระดับ 4 (ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วม ออกแบบ) และ ส านักงานเกษตรและสหกรณ์อ าเภอดงหลวง มีระดับการมีส่วนร่วมในกระบวนการ ปลายทาง ในอัตราคงที่ ที่ระดับ 2 (ผู้ให้ข้อมูล และผู้ร่วมคิด)
150 ภาคีกลุ่มที่ 3 คือกลุ่มผู้ที่ได้รับผลกระทบหรือชุมชนที่ร่วมปฏิบัติการวิจัยในครั้งนี้ คือ สมาชิก กลุ่มที่เข้าร่วมโครงการ มีระดับการมีส่วนร่วมในทุกกระบวนการในอัตราเพิ่มขึ้น ที่ระดับ 5 (ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วมออกแบบ และผู้ร่วมต่อยอด) และ ส านักงานเกษตรและสหกรณ์อ าเภอดง หลวง มีระดับการมีส่วนร่วมในกระบวนการปลายทาง ในอัตราคงที่ ที่ระดับ 2 (ผู้ให้ข้อมูล และผู้ร่วม คิด)
บทที่5 สรุป อภิปรายผล และข้อเสนอแนะ การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาเกี่ยวกับ การศึกษาการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ สมุนไพรเครือหมาน้อย ต าบลหนองแคน อ าเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาการปลูก การขยายพันธุ์ พัฒนาศักยภาพการแปรรูปผลิตภัณฑ์ และการสร้างรายได้จาก ผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อยกลุ่มเป้าหมาย คือ เกษตรกรในต าบลหนองแคน อ าเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร จ านวน 30 คน ผู้ศึกษาได้เลือกใช้วิธีการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative research) เป็นวิธีการในการศึกษา โดยเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูล คือ การจัดเวทีเสวนา แบบ สัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง การสัมภาษณ์การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และแบบสอบถาม สามารถสรุป อภิปรายผล และข้อเสนอแนะได้ดังต่อไปนี้ 5.1 สรุปผลการด าเนินงาน 5.2 อภิปรายผล 5.3 ข้อเสนอแนะ 5.1 สรุป 1) การปลูกและขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อย (ต้นน ้า) 1.1) วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารได้ส ารวจความต้องการของชุมชนในพื้นที่อ าเภอดง หลวงเกี่ยวกับความต้องการใช้สมุนไพรเพื่อการสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นทั้งการดูแลสุขภาพ และเกิด รายได้จากสมุนไพร เนื่องจากในช่วงเวลาที่ท าการส ารวจความต้องการนั้น พื้นที่อ าเภอดงหลวงเกิดการ ระบาดของโรคติดต่อโควิด 19 อย่างมาก ท าให้คนในชุมชนต้องการสมุนไพรที่ช่วยดูแลสุขภาพ โดยคน ในชุมชนและหน่วยงานที่เข้าร่วมการเสวนาได้ลงความเห็นว่า ควรน าสมุนไพรเครือหมาน้อยมาอนุรักษ์ และแปรรูปเพื่อใช้ในการดูแลสุขภาพและสร้างรายได้ เนื่องจากเป็นสมุนไพรที่มีการใช้เป็นอาหารใน อดีต คือ ลาบหมาน้อย แต่ในปัจจุบันเริ่มหายไปจากชุมชนและขาดผู้สืบทอดที่มีความรู้ ท าให้สมุนไพร เครือหมาน้อยขาดการน ามาใช้ประโยชน์อย่างต่อเนื่อง 1.2) วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารได้แต่งตั้งคณะท างานผู้รับผิดชอบ โดยคณะนักวิจัยได้ ส ารวจพื้นที่ร่วมกับคนในชุมชน พบว่าสมุนไพรเครือหมาน้อย หรือเครือหมอน้อย เป็นสมุนไพรที่มีใน พื้นที่แต่ขาดการใช้ประโยชน์มานาน ทั้งที่มีสรรพคุณในการลดไข้ ควบคุมระดับน้ าตาล ลดความดัน รักษาโรคกระเพาะ กรดไหลย้อน และแก้ร้อนในกระหายน้ า แต่ยังสามารถหาได้ตามสวนยางพารา และจากการจัดเวทีเสวนาได้เลือกเป็นสมุนไพรเพื่อการศึกษา ภายใต้หัวข้อโครงการ การวิจัยเพื่อ พัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย โดยมีผู้ที่ประสงค์เข้าร่วมโครงการโดยสมัครใจจากแต่ละ หมู่บ้าน จ านวน 30 คน 1.3) วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารได้ร่วมกับสมาชิกโครงการ และหน่วยงานในพื้นที่ ก าหนดพื้นที่ในการจัดท าแปลงสาธิตการปลูกและขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อย มติที่ประชุมได้ขอ ใช้พื้นที่ของ รพ.สต.ต าบลหนองแคน อ าเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร เป็นแปลงสาธิต พื้นที่จ านวน 0.5 ไร่ จ านวนสมุนไพรเครือหมาน้อยที่ปลูกในแปลงสาธิต จ านวน 300 ต้น โดยกลุ่มสมาชิกที่เข้าร่วม โครงการจะเป็นผู้ดูแลแปลงสาธิตร่วมกัน ดังนี้
152 (1) วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารและคณะท างานได้จัดอบรมเชิงปฏิบัติการให้กับสมาชิก โครงการ ในวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2565 ภายใต้กิจกรรมที่ 1 การปลูกและขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมา น้อย เพื่อสร้างความตระหนักในการใช้เครือหมาน้อยอย่างถูกวิธี และเกิดทักษะในการปลูกและ ขยายพันธุ์เครือหมาน้อยที่ถูกต้อง โดยได้เชิญวิทยากร คือ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ราตรี พระนคร ได้แก่ - การเตรียมแปลงสาธิต ใช้การท าแปลงเป็นลักษณะการยกร่อง เพื่อให้ง่ายต่อ การให้น้ าและก าจัดวัชพืช - การเตรียมหลุมเพื่อการปลูก เตรียมแปลงปลูกกว้าง 50 เซนติเมตร ยาวตาม แนวพื้นที่ แปลง ระยะห่างระหว่างแปลง 50 เซนติเมตร ระยะปลูกระหว่างหลุม 50 เซนติเมตร หลุม ละ 2 ต้น ปลูกทั้งสิ้นจ านวน 300 ต้น ในหลุมปลูกรองก้นหลุมด้วยแกลบดิบ ปุ๋ยคอก อัตราส่วน 1 : 1 ท าค้างไม้เลื้อย หลังปลูกรดน้ าเช้าเย็น เมื่อต้นเริ่มฟื้นตัวรดน้ าเฉพาะช่วงเช้า - การขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อย ขยายพันธุ์จากส่วนของรากใต้ดิน โดยตัดชิ้นส่วนของพืชให้มีขนาดความยาว 3 นิ้ว ปักช าลงไปในวัสดุปลูกที่ประกอบด้วย แกลบเผา ดิน ร่วน ทรายละเอียด อัตราส่วน 1:1:1 ปักช าในถุงด าขนาด 2 x 6 นิ้ว รดน้ าเช้า เย็นให้ชุ่ม เก็บดูแลรักษา ภายใต้โรงเรือน ประมาณ 1 เดือนเริ่มมีการแตกยอด และเมื่อมีการเจริญเติบโตของใบ ประมาณ 4-5 ใบ และมีการเจริญของรากเจริญออกมาตามรูของถุงด า สามารถน าต้นสมุนไพรเครือหมาน้อยย้ายปลูก ได้ - การบันทึกผลการเจริญเติบโตของต้นสมุนไพรเครือหมาน้อย ด้านความสูง จ านวนใบ จ านวนยอด ต่อท่อนพันธุ์ ตั้งแต่ระยะย้ายปลูกต้นกล้าอายุ 2 เดือน ในเดือนกุมภาพันธ์ ถึง เดือนกันยายน 2565 ท าการเก็บข้อมูลทุกวันที่ 10 ของเดือน จ านวน 8 ครั้ง พบว่า ด้านความสูงของ ต้นเครือหมาน้อยโดยท าการวัดจากระดับที่เกิดตายอดถึงปลายยอดสุด ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือน มิถุนายนต้นเครือมีการเจริญด้านความสูงแบบค่อยๆเพิ่มขึ้นสม่ าเสมอ มีการเจริญด้านความสูงมาก ในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนสิงหาคม และค่อยๆลดลงในเดือนกันยายน ด้านจ านวนใบพบว่าต้น เครือหมาน้อยมีจ านวนใบเพิ่มขึ้นตามอายุการเจริญเติบโต ด้านจ านวนยอด พบว่ามีการเจริญของยอด เพิ่มขึ้นในช่วงเดือนกรกฎาคม จ านวน 1.5 ยอดและมีมากที่สุดในเดือนกันยายน จ านวน 2.7 ยอด (2) การขยายผล กลุ่มวิสาหกิจหมอน้อยต าบลหนองแคน ได้ขยายผลการปลูก สมุนไพรเครือหมาน้อยไปสู่ชุมชน โดยท าการปลูกในพื้นที่ของสมาชิกกลุ่มเพื่อใช้เป็นทรัพยากรในการ แปรรูปผลิตภัณฑ์ของกลุ่ม และเป็นแหล่งอนุรักษ์พันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อยของชุมชนต่อไป 2) การพัฒนาศักยภาพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย (กลางน ้า) ภายใต้กิจกรรมที่ 2 การพัฒนาศักยภาพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย โครงการได้จัดอบรมเชิงปฏิบัติการ ใน ในวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2565 เพื่อให้เกิดความรู้ ความเข้าใจ และทักษะการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย โดยได้มีการประชุมกลุ่มสมาชิกก่อนการ อบรมเพื่อส ารวจความต้องการของชุมชนว่าต้องการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ประเภทใดบ้าง ผลการ ประชุมมีความคิดเห็นตรงกันว่า ผลิตภัณฑ์ที่ต้องการแปรรูป คือ อาหาร เครื่องดื่ม และของว่าง โดยได้ เชิญวิทยากร คือ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ราตรี พระนคร โดยผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการอบรม จ านวน 4 ผลิตภัณฑ์ ได้แก่ วุ้นหมาน้อยในกะทิ เจลลี่ในน้ าผลไม้ ลาบหมาน้อย และพอกหน้าหมาน้อย (หน้าใส – ลดสิว)
153 2.1) คณะท างานได้จัดอบรมเชิงปฏิบัติการ ในวันที่ 3,4 และ 11 พฤษภาคม 2565 เพื่อร่วมกับออกแบบบรรจุภัณฑ์ การค านวณต้นทุนขาย การทดลองปฏิบัติเพื่อสร้างเอกลักษณ์ของ ผลิตภัณฑ์ และการสร้างรูปแบบทางการตลาดของผลิตภัณฑ์จ านวน 4 ผลิตภัณฑ์ ได้แก่ วุ้นหมาน้อย ในกะทิ เจลลี่ในน้ าผลไม้ ลาบหมาน้อย และพอกหน้าหมาน้อย (หน้าใส – ลดสิว) ซึ่งจากการอบรมท า ให้ได้ (1) สัญลักษณ์ (Logo) ของผลิตภัณฑ์ จ านวน 1 แบบ ซึ่งมีองค์ประกอบ จากความเป็นมาของชุมชน ดังนี้ - ต้นตะเคียน แทนสัญลักษณ์ของต้นตะเคียนเก่าแก่ที่อยู่ในชุมชนที่ มีรังผึ้งจ านวนมาก - รวงผึ้ง แทนสัญลักษณ์ของรวงผึ้งที่อยู่บนต้นตะเคียนเก่าแก่ที่อยู่ ในชุมชนที่มีรังผึ้งจ านวนมาก เนื่องจากมีความเชื่อว่าหากใครไปรบกวนรังผึ้งบริเวณนั้นจะมี แต่ความโชคร้ายและมีอันเป็นไป ท าให้รังผึ้งที่ต้นตะเคียนมีจ านวนมากจนถึงปัจจุบัน - เครือสมุนไพรหมาน้อย แทนสัญลักษณ์ของต้นสมุนไพรเครือหมา น้อยในชุมนที่มีลักษณะการเจริญเติบโตด้วยการเลื้อยเกาะต้นไม้ยืนต้น (2) ฉลากสินค้า จ านวน 5 แบบ คือ จ านวน 4 ผลิตภัณฑ์ ได้แก่ วุ้นหมา น้อยในกะทิ เจลลี่ในน้ าผลไม้ ลาบหมาน้อย และพอกหน้าหมาน้อย (หน้าใส – ลดสิว) ซึ่งจะมี รายละเอียดเกี่ยวกับ สรรพคุณ ชนิดของสินค้า การใช้ ปริมาณ วันที่ผลิตและวันหมดอายุ 2.2) การค านวณต้นทุนและราคาขายของผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย สรุปได้ดังนี้ (1) ลาบหมาน้อย มีต้นทุนที่ 19.20 บาท ราคาขาย 30 บาท ก าไร 10.80 บาท/ กล่อง คิดเป็นก าไรร้อยละ 36.00 (2) ผงพอกหน้าหมาน้อย สูตรหน้าใส มีต้นทุนที่ 64.80 บาท ราคาขาย 100 บาท ก าไร 35.20 บาท/กระปุก คิดเป็นก าไรร้อยละ 35.20 (3) ผงพอกหน้าหมาน้อย สูตรลดสิว มีต้นทุนที่ 52.80 บาท ราคาขาย 100 บาท ก าไร 47.20 บาท/กระปุก คิดเป็นก าไรร้อยละ 47.20 (4) วุ้นหมาน้อยในกะทิมีต้นทุนที่ 5.20 บาท ราคาขาย 20 บาท ก าไร 14.80 บาท/ถ้วย คิดเป็นก าไรร้อยละ 74.00 (5) วุ้นหมาน้อยในน้ าหวาน/น้ าผลไม้ มีต้นทุนที่ 6.80 บาท ราคาขาย 20 บาท ก าไร 13.20 บาท/ขวด คิดเป็นก าไรร้อยละ 66.00 3) การสร้างรายได้จากผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย (ปลายน ้า) โครงการ การวิจัยเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย ได้ท าการทดสอบตลาดและ จัดจ าหน่าย กลุ่มสมาชิกและคณะนักวิจัยวิทยาลัยชุมชนมุกดาหารได้ท าการทดสอบตลาดและจัด จ าหน่ายในกลุ่มผู้บริโภคที่มีความหลายหลาก ทั้งด้านอายุ รายได้ และอาชีพ สามารถสรุปผล ประกอบการได้ดังนี้ 1. รายได้ของกลุ่มวิสาหกิจหมอน้อยต าบลหนองแคน จ านวน 7 คน มีรายได้เพิ่มขึ้น เฉลี่ยต่อคน 2,172 ÷ 7 = 310.29 บาท
154 เมื่อคิดรายได้ที่เพิ่มขึ้นจากการเข้าร่วมโครงการเฉลี่ยต่อคนต่อเดือน โดยอ้างอิงข้อมูล รายได้ของต าบลหนองแคนที่มีรายได้เฉลี่ยที่ 2,789 บาท/คน/ปี พบว่ากลุ่มวิสาหกิจหมอน้อยต าบล หนองแคนมีรายได้เพิ่มขึ้นเฉลี่ย 310.29 บาท/คน/ปี จากเป้าหมายของโครงการที่ก าหนดว่าต้องมี รายได้เพิ่มขึ้นอย่างน้อยร้อยละ 5 ผลการด าเนินงานพบว่ามีรายได้เพิ่มขึ้น ร้อยละ 11.13 เกิน เป้าหมายของโครงการ ดังนี้ (310.29 x 100) ÷ 2,789 = 11.13 % 2. เมื่อเสร็จสิ้นโครงการมีผู้เข้าร่วมในการจัดจ าหน่ายผลิตภัณฑ์โครงการ จ านวน 7 คน ด าเนินการขอจดทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชน 4) ผลการวิเคราะห์ภายใต้โครงการวิจัย การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพร เครือหมาน้อยต้าบลหนองแคน 4.1) ผลการวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูปสมุนไพรเครือหมาน้อย (กรุงเขมา)ของผู้เข้าร่วมโครงการ พบว่าผลการวิเคราะห์การวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูป สมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา)ของผู้เข้าร่วมโครงการ พบว่า คะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่าง มีนัยส าคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 4.2) ผลการบันทึกผลการเจริญเติบโตของต้นสมุนไพรเครือหมาน้อย ด้านความสูง จ านวนใบ จ านวนยอด ต่อท่อนพันธุ์ ตั้งแต่ระยะย้ายปลูกต้นกล้าอายุ 2 เดือน ในเดือนกุมภาพันธ์ ถึง เดือนกันยายน 2565 ท าการเก็บข้อมูลทุกวันที่ 10 ของเดือน จ านวน 8 ครั้ง พบว่า ด้านความสูงของ ต้นเครือหมาน้อยโดยท าการวัดจากระดับที่เกิดตายอดถึงปลายยอดสุด ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือน มิถุนายนต้นเครือมีการเจริญด้านความสูงแบบค่อยๆเพิ่มขึ้นสม่ าเสมอ มีการเจริญด้านความสูงมาก ในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนสิงหาคม และค่อยๆลดลงในเดือนกันยายน ด้านจ านวนใบพบว่าต้น เครือหมาน้อยมีจ านวนใบเพิ่มขึ้นตามอายุการเจริญเติบโต ด้านจ านวนยอด พบว่ามีการเจริญของยอด เพิ่มขึ้นในช่วงเดือนกรกฎาคม จ านวน 1.5 ยอดและมีมากที่สุดในเดือนกันยายน จ านวน 2.7 ยอด 4.3) การวิเคราะห์การพัฒนาศักยภาพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมา น้อย พบว่า ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์ผงพอกหน้าหมาน้อย กลุ่มทดสอบ จ านวน 30 คน พบว่า กลุ่มตัวอย่างไม่มีอาการแพ้ผลิตภัณฑ์ จ านวน 30 คน คิดเป็นร้อยละ 100.00 4.4) การทดสอบการยอมรับและความชอบโดยรวมผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม จากสมุนไพรหมาน้อย พบว่ากลุ่มผู้ทดสอบผลิตภัณฑ์มีระดับการยอมรับและความชอบโดยรวม ผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจากสมุนไพรหมาน้อยอยู่ระดับมากทุกผลิตภัณฑ์ 4.5) การวิเคราะห์การประเมินความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร เครือหมายน้อย พบว่า พบว่าผู้ตอบแบบสอบถามเป็นเพศชาย และเพศหญิงจ านวนเท่ากัน มีอายุ มากกว่า 55 ปีขึ้นไป การศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย/ปวช. และประกอบอาชีพเกษตรกร ความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมายน้อยโดยภาพรวม พบว่า อยู่ระดับมากที่สุด โดยด้านที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ ด้านราคา รองลงมา คือ ด้านผลิตภัณฑ์ มี ระดับความพึงพอใจมากที่สุด และด้านที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือ ด้านช่องทางการจัดจ าหน่ายและบรรจุ ภัณฑ์ มีระดับความพึงพอใจมาก ตามล าดับ
155 4.6) การประเมินการมีส่วนร่วมของสมาชิกโครงการการจัดการความรู้เพื่อ พัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย พบว่าระดับค่าเฉลี่ยการมีส่วนร่วมมีอัตราที่เพิ่มขึ้นภายหลัง การเข้าร่วมในโครงการ การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา) สามารถแบ่งออกได้ 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่ 1 คือกลุ่มที่มีส่วนร่วมลดลง เนื่องจากเมื่อเข้าร่วมโครงการแล้วไม่ตรง กับความสนใจและต้องการ กลุ่มที่ 2 คือกลุ่มที่มีส่วนร่วมเท่าเดิม เนื่องจากเมื่อเข้าร่วมโครงการแล้วมี ความสนใจที่จะใช้ผลิตภัณฑ์แต่ไม่ต้องการเป็นผู้ประกอบการหรือแปรรูป กลุ่มที่ 3 คือกลุ่มที่มีส่วนร่วมเพิ่มขึ้น เนื่องจากเมื่อเข้าร่วมโครงการแล้ว ความสนใจที่จะใช้ผลิตภัณฑ์และต้องการเป็นผู้ประกอบการหรือแปรรูปเพื่อสร้างรายได้ เมื่อแบ่งตามลักษณะการมีส่วนร่วมตามเกณฑ์ที่ก าหนดไว้ จ านวน 3 กลุ่ม ประกอบด้วย กลุ่มที่ 1 กลุ่มที่มีการมีส่วนร่วมที่มีอัตราการมีส่วนร่วมลดลง คือ ผู้ร่วมคิด และร่วมท า และ ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วมออกแบบ และผู้ร่วมต่อยอด กลุ่มที่ 2 กลุ่มที่มีการมีส่วนร่วมที่มีอัตราการมีส่วนร่วมคงที่ คือ ผู้ให้ข้อมูล และ ผู้ร่วมคิด กลุ่มที่ 3 กลุ่มที่มีการมีส่วนร่วมที่มีอัตราการมีส่วนร่วมเพิ่มขึ้น คือ ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วมออกแบบ 4.7) การวิเคราะห์ภาคีและการเข้ามามีส่วนร่วมในโครงการวิจัย พบว่าการ วิเคราะห์ภาคีและการเข้ามามีส่วนร่วมในโครงการวิจัย พบว่าระดับค่าเฉลี่ยการมีส่วนร่วมมีอัตราที่ เพิ่มขึ้นภายหลังการเข้าร่วมในโครงการ การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย (กรุงเขมา) สามารถแบ่งออกได้ 3 กลุ่ม ดังนี้ ภาคีกลุ่มที่ 1 คือกลุ่มมีเจตนาดีหรือกลุ่มผู้ที่ไม่ได้รับผลกระทบจากปฏิบัติการวิจัย คือ วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร มีระดับการมีส่วนร่วมในทุกกระบวนการในอัตราเพิ่มขึ้น ที่ระดับ 5 (ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วมออกแบบ และผู้ร่วมต่อยอด)โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบลหนองแคน มี ระดับการมีส่วนร่วมในทุกกระบวนการในอัตราคงที่ ที่ระดับ 4 (ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วม ออกแบบ) ส่วนร้านค้าชุมชน และผู้ประกอบการร้านนวดแผนไทย มีระดับการมีส่วนร่วมใน กระบวนการปลายทาง ในอัตราคงที่ ที่ระดับ 2 (ผู้ให้ข้อมูล และผู้ร่วมคิด) ภาคีกลุ่มที่ 2 คือกลุ่มหน่วยงานภาครัฐ คือ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบลหนองแคน มี ระดับการมีส่วนร่วมในทุกกระบวนการในอัตราคงที่ ที่ระดับ 4 (ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วม ออกแบบ) และ ส านักงานเกษตรและสหกรณ์อ าเภอดงหลวง มีระดับการมีส่วนร่วมในกระบวนการ ปลายทาง ในอัตราคงที่ ที่ระดับ 2 (ผู้ให้ข้อมูล และผู้ร่วมคิด) ภาคีกลุ่มที่ 3 คือกลุ่มผู้ที่ได้รับผลกระทบหรือชุมชนที่ร่วมปฏิบัติการวิจัยในครั้งนี้ คือ สมาชิก กลุ่มที่เข้าร่วมโครงการ มีระดับการมีส่วนร่วมในทุกกระบวนการในอัตราเพิ่มขึ้น ที่ระดับ 5 (ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท า และผู้ร่วมออกแบบ และผู้ร่วมต่อยอด) และ ส านักงานเกษตรและสหกรณ์อ าเภอดง หลวง มีระดับการมีส่วนร่วมในกระบวนการปลายทาง ในอัตราคงที่ ที่ระดับ 2 (ผู้ให้ข้อมูล และผู้ร่วม คิด)
156 5.2 อภิปรายผล 1) การปลูกและขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อย (ต้นน ้า) วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารได้ร่วมกับสมาชิกโครงการ และหน่วยงานในพื้นที่ ก าหนดพื้นที่ในการจัดท า แปลงสาธิตการปลูกและขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อย มติที่ประชุมได้ขอใช้พื้นที่ของ รพ.สต.ต าบล หนองแคน อ าเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร เป็นแปลงสาธิต พื้นที่จ านวน 0.5 ไร่ จ านวนสมุนไพร เครือหมาน้อยที่ปลูกในแปลงสาธิต จ านวน 300 ต้น โดยกลุ่มสมาชิกที่เข้าร่วมโครงการจะเป็นผู้ดูแล แปลงสาธิต และมีการขยายผลการปลูกสมุนไพรเครือหมาน้อยไปสู่ชุมชน โดยท าการปลูกในพื้นที่ของ สมาชิกกลุ่มเพื่อใช้เป็นทรัพยากรในการแปรรูปผลิตภัณฑ์ของกลุ่ม และเป็นแหล่งอนุรักษ์พันธุ์สมุนไพร เครือหมาน้อยของชุมชน ซึ่งสอดคล้องกับงานวิจัยของ ราตรี พระนคร และคณะ (ม.ป.ป) เครือหมา น้อย “กรุงเขมา” มหัศจรรย์พืชป่า การศึกษาและพัฒนาผลิตภัณฑ์จากกรุงเขมา หรือหมาน้อย (Cyclea brabata Miers.) ของคณะทรัพยากรธรรมชาติมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ได้เริ่มด าเนินการมาตั้งแต่ปี2538 จนถึงปัจจุบัน มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาภูมิ ปัญญาการใช้ประโยชน์การขยายพันธุ์การปลูก ตามภูมิปัญญา 2) พัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารและ เครื่องดื่ม 3) พัฒนาผลิภัณฑ์เครื่องส าอาง 4) ศึกษาระบบการปลูก 5) ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับชุมชน 6) ฟื้นฟูการใช้ประโยชน์ในชุมชน โดยมีการลงพื้นที่เก็บข้อมูลการใช้ประโยชน์ของท้องถิ่น ที่พบว่าใน อดีตมีการใช้ใบ กรุงเขมาหรือ หมาน้อยมาท าอาหารที่เรียกว่า ลาบหมาน้อย และใช้รากเป็นยาแก้ไข้ ซึ่งในคุณประโยชน์ของหมาน้อยมีอย่างหลากหลาย เช่น ใบเป็นยาเย็นช่วยลดอาการปวดท้องที่เกิดจาก โรคกระเพาะอาหาร ช่วยเพิ่มไฟเบอร์ให้กับร่างกาย ควบคุมระดับน้ าตาลในเลือด แต่ในปัจจุบันมีการ ใช้ประโยชน์ลดลงเพราะในการใช้ใบสดมีความยุ่งยากในการเตรียม และเยาวชนไม่รู้จักเพราะส่วนใหญ่ ไปเรียนในเมือง จึงไม่ได้สัมผัสกับวิถีชีวิตดั้งเดิม ดังนั้นนักวิจัยจึงได้ศึกษาวิธีการใช้ประโยชน์ที่สะดวก ขึ้น และเพิ่มรูปแบบผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มกลุ่มใช้ประโยชน์มากขึ้น โดย พัฒนาในรูปอาหาร เป็นเยลลี เป็นเครื่องดื่ม เป็นลาบหมาน้อย และผงพอกหน้าที่ใช้คุณสมบัติของเพคตินที่มีในใบหมาน้อยที่ช่วยให้ ก่อตัวเป็นเจล หรือ วุ้นได้แต่ปรับให้ใช้ประโยชน์ได้สะดวกขึ้นโดยใช้ในรูปผงแห้ง และด้วยปริมาณต้น หมาน้อยในธรรมชาติลดลง จึงได้มีการศึกษาวิธีการขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ รวมถึงการ ไปศึกษาวิธีการขยายพันธุ์โดยการช ารากของชุมชนบ้านห้วยยาง อ าเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัด สกลนคร ที่เป็นแหล่งผลิตต้นกล้าไม้ป่ารวมทั้งต้นกล้าหมาน้อยส่งจ าหน่ายทั่วประเทศ และน าข้อมูลที่ ได้จากการศึกษาไปถ่ายทอดให้กับชุมชนในเครือข่ายของมหาวิทยาลัย และส่งเสริมการทาผลิตภัณฑ์ ให้กับกลุ่มวิสาหกิจชุมชน พร้อมทั้งให้ความรู้เรื่องของประโยชน์ทั้งตามภูมิปัญญาท้องถิ่นและที่มี การศึกษาพัฒนาเพิ่มเติม เพื่อฟื้นฟูการใช้ประโยชน์รวมทั้งส่งเสริมให้มีการปลูกเพิ่มเติมเพื่อให้มีใช้ ประโยชน์ในชุมชนเพิ่มขึ้น จากการศึกษานี้ได้องค์ความรู้ในเรื่องของพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้อยู่ในรูปแบบที่ ใช้ประโยชน์ได้สะดวก หลากหลาย มีองค์ความรู้ในเรื่องของการขยายพันธุ์มีรูปแบบการขยายพันธุ์ การปลูกระบบต่างๆ ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับชุมชน และชุมชนได้มีการนeไปใช้ประโยชน์เพื่อการ บริโภค เสริมความงาม ในครัวเรือน ตลอดจนท าเป็นผลิตภัณฑ์จ าหน่ายเพื่อสร้างรายได้ 2) การพัฒนาศักยภาพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย (กลางน ้า) การพัฒนาศักยภาพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย เพื่อให้เกิดความรู้ ความ เข้าใจ และทักษะการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย ผลิตภัณฑ์ที่มีการแปรรูป คือ
157 อาหาร เครื่องดื่ม และของว่าง มีการร่วมกับออกแบบบรรจุภัณฑ์ การค านวณต้นทุนขาย การทดลอง ปฏิบัติเพื่อสร้างเอกลักษณ์ของผลิตภัณฑ์ และการสร้างรูปแบบทางการตลาดของผลิตภัณฑ์ซึ่งจาก การอบรมท าให้ได้ สัญลักษณ์ (Logo) ของผลิตภัณฑ์ จ านวน 1 แบบ ซึ่งมีองค์ประกอบจากความ เป็นมาของชุมชน คือ ต้นตะเคียน แทนสัญลักษณ์ของต้นตะเคียนเก่าแก่ที่อยู่ในชุมชนที่มีรังผึ้งจ านวน มาก, รวงผึ้ง แทนสัญลักษณ์ของรวงผึ้งที่อยู่บนต้นตะเคียนเก่าแก่ที่อยู่ในชุมชนที่มีรังผึ้งจ านวนมาก เนื่องจากมีความเชื่อว่าหากใครไปรบกวนรังผึ้งบริเวณนั้นจะมีแต่ความโชคร้ายและมีอันเป็นไป ท าให้รัง ผึ้งที่ต้นตะเคียนมีจ านวนมากจนถึงปัจจุบัน และ ต้นสมุนไพรเครือหมาน้อย แทนสัญลักษณ์ของต้น สมุนไพรเครือหมาน้อยในชุมนที่มีลักษณะการเจริญเติบโตด้วยการเลื้อยเกาะต้นไม้ยืนต้น ฉลากสินค้า จ านวน 5 แบบ คือ จ านวน 4 ผลิตภัณฑ์ ได้แก่ วุ้นหมาน้อยในกะทิ เจลลี่ในน้ าผลไม้ ลาบหมาน้อย และพอกหน้าหมาน้อย (หน้าใส – ลดสิว) ซึ่งจะมีรายละเอียดเกี่ยวกับ สรรพคุณ ชนิดของสินค้า การ ใช้ ปริมาณ วันที่ผลิตและวันหมดอายุ การค านวณต้นทุนและราคาขายของผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร เครือหมาน้อยทุผลิตภัณฑ์ มีอัตราก าไรร้อยละ 14.80 - 74.00 การวิเคราะห์การพัฒนาศักยภาพการ แปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย พบว่า ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์ผงพอกหน้า หมาน้อย กลุ่มทดสอบ จ านวน 30 คนพบว่า กลุ่มตัวอย่างไม่มีอาการแพ้ผลิตภัณฑ์ และการทดสอบ การยอมรับและความชอบโดยรวมผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจากสมุนไพรหมาน้อย พบว่ากลุ่มผู้ ทดสอบผลิตภัณฑ์มีระดับการยอมรับและความชอบโดยรวมผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจาก สมุนไพรหมาน้อยอยู่ระดับมากทุกผลิตภัณฑ์ซึ่งสอดคล้องกับงานวิจัยของ พิริยาพร สุวรรณไตรย์ และ วัชราภรณ์ ชนะเคน (2563) ศึกษาเรื่องการพัฒนาคุณภาพชีวิตกลุ่มผู้สูงอายุโดยการส่งเสริมเศรษฐกิจ บนฐานทรัพยากรพืชผัก สมุนไพรพื้นบ้าน ต าบลโชคชัย อ าเภอนิคมคาสร้อย จังหวัดมุกดาหาร ศึกษา และพัฒนาศักยภาพการผลิต การแปรรูป การตลาด ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร ผลการวิจัยพบว่า 1) การ คัดเลือกสมุนไพรในชุมชนเพื่อใช้ในการปลูกเพื่อเป็นวัตถุดิบในการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร มี จ านวน 7 ชนิด ได้แก่ ขิง ข่า มะแหน่ง ขมิ้น ไพล ตระไคร้หอม และ ขมิ้นชัน รวมทั้งยังจัดให้มีการท า แปลงสาธิต จานวน 1 ไร่ เพื่อให้ความรู้ในการปลูกสมุนไพรที่สามารถน ามาแปรรูปเพื่อสร้างรายได้ ให้กับสมาชิกชมรมผู้สูงอายุต าบลโชคชัย 2) ด าเนินการแปรรูปผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อทดสอบผลการ ใช้งาน จานวน 3 ผลิตภัณฑ์คือ ลูกประคบสมุนไพร น้ ามันเหลืองสมุนไพร และ ยาหม่องสมุนไพร ซึ่ง ผลการทดสอบแพ้หลังการใช้ผลิตภัณฑ์ทั้ง 3 ผลิตภัณฑ์คือ ไม่พบอาการแพ้ในกลุ่มทดสอบ 3) การ วางแผนการตลาดและสร้างตราผลิตภัณฑ์ท าให้เกิดตราสินค้าภายใต้ชื่อ สมุนไพรโชคชัย ที่มาของตรา สินค้าเน้นการใช้โทนสีเขียวที่สะท้อนความเป็นธรรมชาติในชุมชน ส่วนประกอบมีรูปภูเขาที่แสดงถึง ความอุดมสมบูรณ์ของพืชผัก สมุนไพรในต าบลโชคชัย มีรูปพระอาทิตย์ที่แสดงถึงความเจริญรุ่งเรือง และรูปกังหันลม เนื่องจากในต าบลโชคชัยอยู่ในภูมิประเทศที่ใกล้กับกังหันลมเพื่อผลิตไฟฟ้า Landmark แห่งใหม่ของอ าเภอนิคมคาสร้อย จังหวัดมุกดาหาร 4) การแปรรูปผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อ จ าหน่ายสร้างรายได้จ านวน 3 ผลิตภัณฑ์คือ ลูกประคบสมุนไพร น้ ามันเหลืองสมุนไพร และ ยาหม่อง สมุนไพร 5) การทดสอบแพ้หลังการใช้ผลิตภัณฑ์ทั้ง 3 ผลิตภัณฑ์คือ ไม่พบอาการแพ้ในกลุ่มทดสอบ และมีการทดสอบตลาดใน 3 รูปแบบ คือ จ าหน่ายในชุมชนใช้พื้นที่ตลาดชุมชนของต าบลโชคชัย จ าหน่ายนอกพื้นที่ปฏิบัติการ และช่องทางออนไลน์ผลการทดสอบตลาดพบว่า ช่องทางในการ จ าหน่ายผลิตภัณฑ์สมุนไพรทั้ง 3 ชนิด ที่มียอดขายมากที่สุด คือ จ าหน่ายในชุมชนใช้พื้นที่ตลาดชุมชน ของต าบลโชคชัย รองลงมา คือ จ าหน่ายนอกพื้นที่ปฏิบัติการ (สถานพยาบาลด้านแพทย์แผนไทย และ
158 สาธารณสุขจังหวัดมุกดาหาร) และ ช่องทางออนไลน์(Facebook, line) ตามล าดับ และงานวิจัยของ จรรยา โท๊ะนาบุตร (2564) การพัฒนาผลิตภัณฑ์แยมกระเจี๊ยบผสมอินทผาลัมจากใบเครือหมาน้อย การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาสูตรต้นต ารับในการผลิตแยมกระเจี๊ยบ ศึกษาอัตราส่วนที่ เหมาะสมของใบเครือหมาน้อยและอินทผาลัม และศึกษาการยอมรับของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์แยม กระเจี๊ยบอินทผาลัมจากใบเครือหมาน้อย ผลการวิจัยพบว่าสูตรต้นต ารับในการผลิตแยมกระเจี๊ยบคือ สูตรที่ 1 ได้รับคะแนนเฉลี่ยทางประสาทสัมผัสด้าน สีกลิ่น ลักษณะเนื้อสัมผัส รสชาติและการยอมรับ ร ว ม ข อ ง ป ร ะ ส า ท สั ม ผั ส ทุ ก ด้ า น ม า ก ที่ สุ ด คื อ 7.75(S.D.±0.46), 7.50(S.D.±1.20), 7.75(S.D.±0.71),7.75(S.D.±1.28) และ 8.13(S.D.±0.83) ตามล าดับ โดยประกอบด้วยส่วนผสมของ กระเจี๊ยบแดงเข้มข้น55% น้ าตาล 44.4% น้ าสะอาด 1% เพคติน 1% กรดซิตริก 0.4% อัตราส่วนของ ใบเครือหมาน้อยและอินทผาลัม พบว่า 100:20(%) ได้รับคะแนนเฉลี่ยทางประสาทสัมผัสด้านสีกลิ่น ลักษณะเนื้อสัมผัสรสชาติและการยอมรับรวมของประสาทสัมผัสทุกด้านสูงที่สุด คือ 7.70(S.D.±1.09), 7.10(S.D.±1.16),7.47(S.D.±1.55), 7.57(S.D.±1.04) และ 7.63(S.D.±1.00) ตามล าดับ โดยมีคุณภาพ ทางกายภาพ คือ L* 29.23(S.D.±0.76), a* 2.21(S.D.±0.16) b* 2.99(S.D.±0.41) ค่าปริมาณน้ า อิสระ (aw) เท่ากับ0.73(S.D.±0.01) ความเป็นกรด-ด่าง ปริมาณของแข็งที่ละลายได้เท่ากับ 2.87(S.D.±0.03) และ67.00(S.D.±0.02) คุณภาพด้านจุลชีววิทยามีค่าไม่เกินมาตรฐานของผลิตภัณฑ์ แยม ด้านการยอมรับของผู้บริโภคมีความสนใจในผลิตภัณฑ์แยมกระเจี๊ยบอินทผาลัมจากใบเครือหมา น้อย คิดเป็น 86.67% และมีความสนใจซื้อผลิตภัณฑ์ปริมาณ 170 กรัม ที่ราคา 69 บาท คิดเป็น 93.33% รายได้ของกลุ่มวิสาหกิจหมอน้อยต าบลหนองแคน มีรายได้เพิ่มขึ้น ร้อยละ 11.13 เกิน เป้าหมายของโครงการ ที่ก าหนดว่าต้องมีรายได้เพิ่มขึ้นอย่างน้อยร้อยละ 5 และเมื่อเสร็จสิ้นโครงการมี ผู้เข้าร่วมในการจัดจ าหน่ายผลิตภัณฑ์โครงการด าเนินการขอจดทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชน พิริยาพร สุวรรณไตรย์ และวัชราภรณ์ ชนะเคน (2563) ศึกษาเรื่องการพัฒนาคุณภาพชีวิตกลุ่มผู้สูงอายุโดย การส่งเสริมเศรษฐกิจบนฐานทรัพยากรพืชผัก สมุนไพรพื้นบ้าน ต าบลโชคชัย อ าเภอนิคมคาสร้อย จังหวัดมุกดาหาร จาการศึกษาสภาพทางเศรษฐกิจและสังคมของผู้สูงอายุของต าบลโชคชัย อ าเภอนิคม คาสร้อย จังหวัดมุกดาหาร และ ศึกษาและพัฒนาศักยภาพการผลิต การแปรรูป การตลาด ผลิตภัณฑ์ จากสมุนไพร ท าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของกลุ่มเป้าหมาย ได้ท าการวิเคราะห์แหล่งที่มาของรายได้ ของกลุ่มเป้าหมาย 4 กลุ่ม พบว่า กลุ่มที่ 1 ผู้มีรายได้ต่ ากว่าเส้นความอยากจน มีรายได้เพิ่มขึ้นหลังเข้า ร่วมโครงการ และมีผู้ที่พ้นเส้นความยากจน จ านวน 3 คน กลุ่มที่ 2 ผู้มีรายได้สูงกว่าความยากจน แต่ ต่ ากว่า 40 % กลุ่มที่ 3 มีรายได้สูงกว่า 40 % แต่ต่ ากว่าเส้นมัธยฐาน และ กลุ่มที่ 4 มีรายได้สูงกว่าเส้น มัธยฐาน พบว่า มีรายได้เพิ่มขึ้นหลังเข้าร่วมโครงการและยังอยู่ในกลุ่มเดิม
159 4) ผลการวิเคราะห์ภายใต้โครงการวิจัย การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพร เครือหมาน้อยต้าบลหนองแคน 4.1) ผลการวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูปสมุนไพรเครือหมาน้อย (กรุงเขมา)ของผู้เข้าร่วมโครงการ พบว่าผลการวิเคราะห์การวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูป สมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา)ของผู้เข้าร่วมโครงการ พบว่า คะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่าง มีนัยส าคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 4.2) การวิเคราะห์การประเมินความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จาก สมุนไพรเครือหมายน้อย พบว่า พบว่าผู้ตอบแบบสอบถามเป็นเพศชาย และเพศหญิงจ านวนเท่ากัน มี อายุ มากกว่า 55 ปีขึ้นไป การศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย/ปวช. และประกอบอาชีพเกษตรกร ความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมายน้อยโดยภาพรวม พบว่า อยู่ระดับมาก ที่สุด โดยด้านที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ ด้านราคา รองลงมา คือ ด้านผลิตภัณฑ์ มีระดับความพึงพอใจ มากที่สุด และด้านที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือ ด้านช่องทางการจัดจ าหน่ายและบรรจุภัณฑ์ มีระดับความ พึงพอใจมาก ตามล าดับ ซึ่งสอดคล้องกับงานวิจัยของ สุฑามาศ ยิ้มวัฒนา และคณะ (2564) ศึกษา เรื่อง การพัฒนาบรรจุภัณฑ์และตราสินค้าผลิตภัณฑ์กล้วยแปรรูป แขวงเมืองวิเศษชัยชาญ จังหวัด อ่างทอง การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์1) เพื่อพัฒนาบรรจุภัณฑ์และตราสินค้า กล้วยแปรรูปจาก เอกลักษณ์ท้องถิ่น แขวงเมืองวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทอง และ 2) เพื่อศึกษาความพึงพอใจที่ผู้บริโภค มีต่อบรรจุภัณฑ์กล้วยแปรรูป แขวงเมืองวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทอง โดยคณะผู้วิจัยได้ศึกษาข้อมูล ภาคสนามที่เกี่ยวข้อง ทั้งประวัติความเป็นมา และการก่อตั้งกลุ่มอนุรักษ์สมุนไพรไทยและแปรรูป ผลผลิตทางการเกษตรแขวงเมืองวิเศษไชยชาญ และท าการออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่ทางกลุ่มผลิตขึ้น รวมถึงตราสินค้าที่สื่อถึงท้องถิ่น จนได้รูปแบบบรรจุภัณฑ์ที่ดีที่สุด และประเมินความพึงพอใจใน รูปแบบบรรจุภัณฑ์และตราสินค้าที่ออกแบบ ใช้กลุ่มตัวอย่างจากผู้บริโภคสินค้ากล้วยแปรรูปของทาง กลุ่มจ านวน 400 คน โดยใช้เทคนิคการสุ่มตัวอย่างแบบสะดวก (Convenience Sampling) เครื่องมือ ที่ใช้ในการวิจัยได้แก่แบบสอบถาม การวิเคราะห์ข้อมูลและสถิติที่ใช้ได้แก่ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วน เบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง คิดเป็นร้อยละ 69 อายุ ระหว่าง 20-30ปีคิดเป็นร้อยละ 67 ระดับการศึกษาปริญญาตรีคิดเป็นร้อยละ 88 อาชีพประกอบ ธุรกิจส่วนตัว ค้าขาย คิดเป็นร้อยละ 43 มีรายได้ต่อเดือน 20,001-30,000 บาท คิดเป็นร้อยละ 44 ระดับความพึงพอใจของผู้บริโภคสินค้าที่มีต่อบรรจุภัณฑ์และตราสินค้าที่พัฒนาขึ้นในภาพรวมอยู่ใน ระดับมาก เมื่อพิจารณารายด้านพบว่า ด้านช่องทางการจัดจ าหน่ายและสถานที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด รองลงมาคือ ด้านการส่งเสริมทางการตลาด ด้านผลิตภัณฑ์และการบรรจุและด้านราคา ตามล าดับ 4.3) การประเมินการมีส่วนร่วมของสมาชิก และภาคีที่เข้าร่วมโครงการการจัดการ ความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย พบว่าระดับค่าเฉลี่ยการมีส่วนร่วมมีอัตราที่เพิ่มขึ้น ภายหลังการเข้าร่วมในโครงการ การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย (กรุงเขมา) ซึ่งไม่สอดคล้องกับงานวิจัยของ อภิญญา สุพิชญ์(2555) การมีส่วนร่วมของชุมชนในการ จัดการการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมกรณีศึกษา บ้านสิงห์ท่า อ าเภอเมือง จังหวัดยโสธร.การค้นคว้า อิสระครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม บ้านสิงห์ท่า อ าเภอเมือง จังหวัดยโสธร โดยศึกษาข้อมูลจาก 2 รูปแบบคือ 1.การตอบแบบสอบถาม ได้แก่ ประชาชนที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับบ้านสิงห์ท่า จ านวน 420 คน 2.การตอบแบบสัมภาษณ์ได้แก่
160 ภาคส่วนราชการ จ านวน 13 คน และภาคเอกชน ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย จ านวน 8 คน ซึ่งวิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้สถิติพื้นฐานผลการศึกษาพบว่า 1.จากการตอบแบบสอบถาม กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศ หญิง อายุ31-40 ปีมีสถานภาพสมรส การศึกษาอยู่ในระดับประถมศึกษา อาชีพธุรกิจส่วนตัว/ค้าขาย และรายได้ต่อเดือน 5,001 – 10,000 บาท ส่วนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการการท่องเที่ยว เชิงวัฒนธรรม ประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดการการท่องเที่ยวในชุมชนโดยรวมเฉลี่ยอยู่ในระดับน้อย เมื่อพิจารณารายด้าน พบว่า ส่วนใหญ่มีส่วนร่วมในด้านการติดตามและประเมินผล ส าหรับการมีส่วน ร่วมน้อยที่สุด คือ ด้านการมีส่วนร่วมในการสรรหา คัดเลือก และประเมินบุคลากร 2.จากการตอบแบบ สัมภาษณ์ภาคส่วนราชการ ภาคเอกชนและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ผลวิเคราะห์ที่ได้จากการสัมภาษณ์คือ ภาคส่วนราชการมีหน้าที่ในการด าเนินงานหลัก โดยการจัดท าโครงการ จัดหางบประมาณ และ ประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสาร พร้อมทั้งให้การสนับสนุนด้านอาหารพื้นบ้านสินค้าที่ระลึก และการ อบรมมัคคุเทศก์ในพื้นที่ รวมถึงการคัดเลือกบุคลากรเข้าร่วมโครงการ การแสดงความคิดเห็น การ ตัดสินใจ และติดตามประเมินผลโครงการ ส่วนภาคเอกชนและผู้มีส่วนได้ ส่วนเสีย ท าหน้าที่ประสานงานระหว่างประชาชนในชุมชนกับหน่วยงานราชการ ดูแล Home Stayและใช้ระบบภาคีเครือข่ายในการคัดเลือกบุคลากรเข้าร่วมโครงการ รวมถึงมีส่วนร่วมใน การแสดงความคิดเห็น ตัดสินใจ และติดตามประเมินผลในโครงการต่างๆ 5.3 ข้อเสนอแนะ ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย 1. ภาครัฐหรือองค์กรเครือข่ายประชาชนด้านสุขภาพความมีการส่งเสริมการใช้สมุนไพร โดย มุ่งเน้นในด้านความปลอดภัย การใช้ที่ถูกต้อง เพื่อทดแทนการใช้ยาแผนปัจจุบันให้มากขึ้น เพื่อให้ สามารถดูแลสุขภาพเบื้องต้นได้ 2. ภาครัฐและองค์กรที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ ควรเน้นส่งเสริมการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพ ของตนเองในลักษณะการใช้สมุนไพรในชีวิตประจาวัน โดยการปลูกในครัวเรือเพื่อบริโภคเป็นอาหาร และยา เพื่อสร้างกันชนด้านสุขภาพ 3. รัฐควรส่งเสริมและให้ความรู้เกี่ยวกับมาตรฐานเกี่ยวกับสมุนไพร ทั้งการปลูก การใช้และ การแปรรูป เพื่อให้เกิดความปลอดภัยแก่ผู้ใช้ ข้อเสนอแนะในการศึกษาครั งต่อไป ในการศึกษาครั้งต่อไปควรน ารูปแบบการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือ หมาน้อยในพื้นที่ต่างๆ และสามารถประยุกต์ใช้ได้ตามความเหมาะสมเนื่องจากในแต่ละพื้นที่มีปัจจัย แวดล้อมหรือบริบทที่แตกต่างกัน ทั้งทรัพยากร วิถีชีวิตและสภาพเศรษฐกิจและสังคม ดังนั้นแต่ละ ชุมชนสามารถประยุกต์ใช้สมุนไพรในรูปแบบที่มีความเหมาะสมกับบริบทของตนเองได้
บรรณานุกรม
162 บรรณานุกรม กนกวรรณ เวชกามา และ กีรติ วุฒิจารี. (2561). การเพิ่มมูลค่าห่วงโซ่คุณค่าผลิตภัณฑ์กาแฟด้วยรูปแบบ วิสาหกิจชุมชน กรณีศึกษา บ้านป่าคาสันติสุข ต.แม่แจ๋ม อ.เมืองปาน จ.ล าปาง. BibliograpyCitation : Proceeding CRCI-2018 เล่ม 2 ด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์.(6-8 ธันวาคม 2561)มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา : เชียงใหม่, หน้า526-534 กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม. (2548). การเสริมสร้างสมรรถนะการตัดสินใจขององค์กรท้องถิ่นในการจัดท า แผนยุทธศาสตร์การบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม : เอกสารประชุมเชิงปฏิบัติการ สรุปบทเรียนการมีส่วนร่วมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม (โครงการ อบต.สีเขียว) . กรุงเทพฯ : กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม. เกษม จันทร์แก้ว. (2536). สิ่งแวดล้อมศึกษา. กรุงเทพฯ : โครงการสหวิทยาการวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. เกษม จันทร์แก้ว. (2544). วิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม. คณะวนศาสตร์ : มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. คณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. (2550). รอบรู้เรื่องยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ. กรุงเพทมหานคร: สันติศิริการพิมพ์. คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. (ม.ป.ป.). ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://www.thaicrudedrug.com/main.php?action=viewpage&pid=87. 7 มกราคม 2565 จรรยา โท๊ะนาบุตร. (2564). การพัฒนาผลิตภัณฑ์แยมกระเจี๊ยบผสมอินทผาลัมจากใบเครือหมาน้อย. Life Sciences and Environment Journal 2021; 22(1): 97-111. จิตระพีบัวผัน. (2548). เรียนรู้เรื่องสมุนไพร. กรุงเทพมหานคร : ปิรามิด. ชล บุนนาค.( 2555). แนวคิดว่าด้วยการจัดการทรัพยากรร่วม: ประสบการณ์จากต่างประเทศแลแนวคิดใน ประเทศไทย.ชุดหนังสือการส ารวจองค์ความรู้เพื่อการปฏิรูปประเทศไทย.[ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://v-reform.org/wp-content/uploads(10 ธันวาคม 2555) ชลทิศ ดาราวงษ์. (2558). การจัดการผลิตภัณฑ์และการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่. กรุงเทพฯ: ธนเพรส. ณรงค์ เพชรประเสริฐ และพิทยา วองกุล. (2554). วิสาหกิจชุมชน กลไกเศรษฐกิจฐานราก. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : เอดิสันเพลสโปรดักส์. ดอกรัก มารอด. (2555). นิเวศวิทยาป่าไม้ประยุกต์. กรุงเทพฯ : ส านักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. ด ารงศักดิ์ชัยสนิท. (2550). การบรรจุภัณฑ์. กรุงเทพฯ: วังอักษร. ดุสิต อธินุวัฒน์ และคณะ. (2559). Thai Journal of Science and Technology ปีที่ 5 ,ฉบับที่ 2, พฤษภาคม - สิงหาคม 2559. ดุสิต อธินุวัฒน์ และคณะ. (2561). Thai Journal of Science and Technology. ปีที7 , ฉบับที่ 4, ฉบับ เสริม. ทิศนา แขมมณี. (2545). ศาสตรการสอน. กรุงเทพฯ : ส านักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย. เทศบาลต าบลหนองแคน. (2565). แผนพัฒนาท้องถิ่น (พ.ศ.2561-2565) เทศบาลต าบลหนองแคน. แหล่งที่มา https://www.nongkhaen.go.th/index/load_data/?doc=11978. สืบค้นเมื่อ 7 มกราคม 2565. ธงชัย สันติวงษ์. (2538). องค์การ ทฤษฎีและการออกแบบ. กรุงเทพฯ : แมเนจเม้น เซ็นเตอร์ บางกอก. ธนวัฒน์ทีปะปาล. (2553). การสื่อสารการตลาด. กรุงเทพฯ: อมรการพิมพ์.
163 นาตยา ถีระวงษ์. (2549). “คุณสมบัติและกลไกการยึดติดเมือกของเพคติน”. กรุงเทพฯ : สาขาวิชาเทคโนโลยี เภสัชกรรม มหาวิทยาลัยศิลปากร. นิทรรศการแพทย์แผนไทย. (2551). อาหารกับสมุนไพร. [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก : http://www.thaipun.com/food/food-1.htm. (วันที่สืบค้นข๎อมูล 1 ธันวาคม 2563.) นิธิยา รัตนปนนท์. (2545). เคมีอาหาร. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์. นิวัติเรืองพานิช. (2546). การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : ส านักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. บรรยงค์โตจินดา. (2545). องค์การและการจัดการ. กรุงเทพฯ : รวมสาส์น. บัณฑูร เศรษฐศิโรตม์. (2556). สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ : ทรัพย์สินทางปัญญาและสิทธิชุมชน. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : นิติธรรม. ปฏิกมล โพธิคามบ ารุง และคณะ. (2561). การพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการฐานข้อมูลคลังสินค้า ของวิสาหกิจชุมชนน้ าพริกแม่มานิต อ าเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก. BibliograpyCitation : Proceeding CRCI-2018 เล่ม 1 ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (6-8ธันวาคม 2561) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา : เชียงใหม่, หน้า 449-461 ปณิตา พ้นภัย. (2544). การบริหารความรู้ (Knowledge Management) : แนวคิดและกรณีศึกษา. กรุงเทพฯ : ภาควิชารัฐประศาสนศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ประชิด ทิณบุตร. (2551). การออกแบบบรรจุภัณฑ์. กรงเทพฯ: โอ.เอส.พริ้นติ้งเฮ้าส์. ประเวศ วะสี. (2542). การสร้างสรรค์ภูมิปัญญาไทยเพื่อการพัฒนา. เอกสารประกอบการสัมมนาทางวิชาการ เนื่องในการจัดงานมหกรรมวัฒนธรรมพื้นบ้าน. กรุงเทพฯ. ปรีชา เปี่ยมพงศ์สานต์และคณะ. (2549). วิถีใหม่แห่งการพัฒนา : วิธีวิทยาศึกษาสังคมไทย. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พบพร เอี่ยมใส นายธนกิจ โคกทอง และ อ าไพ แสงจันทร์ไทย. (2561) ศึกษาเรื่อง การออกแบบบรรจุภัณฑ์ แบบมีส่วนร่วม กลุ่มสมุนไพรพ่อลอย อ าเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิชาการ ศิลปะ สถาปัตยกรรมศาสตร์มหาวิทยาลัยนเรศวร ปีที่ 9 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม - ธันวาคม 2561. พรพิมล เฉลิมมีประเสริฐ. (2549). วิสาหกิจชุมชนส านักวิทยบริการ. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. พรธิดา วิเชียรปัญญา. (2547). การจัดการความรู้. กรุงเทพฯ : ธรรกมลการพิมพ์. พิบูล ทีปะปาล. (2545). หลักการตลาด : ยุคใหม ในศตวรรษที่ 21. กรุงเทพฯ: มิตรสัมพันธกราฟฟค. พิริยาพร สุวรรณไตรย์. (2564). การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรพร้อมบริโภค: กรณีศึกษา บ้านผาสุก ต าบลดอนตาล อ าเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพ ชีวิต. 9, 2 (ก.พ. 2021), 213-222. พิริยาพร สุวรรณไตรย์ และวัชราภรณ์ ชนะเคน . (2563). การพัฒนาคุณภาพชีวิตกลุ่มผู้สูงอายุโดยการส่งเสริม เศรษฐกิจบนฐานทรัพยากรพืชผัก สมุนไพรพื้นบ้าน ต าบลโชคชัย อ าเภอนิคมคาสร้อย จังหวัด มุกดาหาร. มุกดาหาร : วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร. พิษณุ จงสถิตวัฒนา. (2542). การบริหารการตลาด การวิเคราะห์กลยุทธ์ และการตัดสินใจ . พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ. (2535). ต ารายาทั้งมวลของพ่ออาจารย์เคนลาวงค์. สถาบันการแพทย์แผนไทย. กรุงเทพฯ : กรมการแพทย์กระทรวงสาธารณสุข.
164 พัฒนาชุมชนจังหวัดพังงา, ส านักงาน. (2565). ความเป็นมาหนึ่งต าบลหนึ่งผลิตภัณฑ์. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก http://www.phangnga.cdd.go.th/. (วันที่ค้นข้อมูล : 20 เมษายน 2565) มนัส สุวรรณ. (2549). การจัดการสิ่งแวดล้อม : หลักการและแนวคิด. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์. มูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย). (2553). ตัวชี้วัดความมั่นคงทางอาหารในระดับชุมชน. รายงาน การ วิจัยส านักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.). ราตรี พระนคร. (2551). “กรุงเขมาพืชป่าที่น่าสนใจ”. (ระบบออนไลน์). แหล่งที่มา http://clinictech.ske.rmuti.ac.th. (7มกราคม 2565). ราตรี พระนครและคณะ. (ม.ป.ป.). เครือหมาน้อย “กรุงเขมา” มหัศจรรย์พืชป่า. เข้าถึงเมื่อวันที่ 7 มกราคม 2565, http://ird.rmuti.ac.th/2015/files/2562/File/งานวิจัยเด่น/–3_.pdf ลีลาภรณ์ บัวสาย. (2539). เศรษฐกิจพอเพียง : ร่วมเรียน สายข่าย ขยายผล. กรุงเทพฯ : อัมรินทร์พริ้นติ้งแอน พับลิชชิ่ง. ลีลาภรณ์ นาครทรรพ. (2541).แนวคิดเกี่ยวกับเครื่องชี้วัดคุณภาพชีวิตและสังคม: ระดับกลุ่ม/ ชุมชน. กรุงเทพฯ: ส านักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย. วราพร ศรีสุพรรณ. (2544). หนังสือคู่มือครูสังคมศึกษาประชากรกับสิ่งแวดล้อม. (พิมพ์ครั้งที่9). กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช. วิจารณ์พานิช. (2549). KM วันละค า“จากนักปฏิบัติ KM สู่ นักปฏิบัติ KM”. กรุงเทพฯ: สุขภาพใจ. วิฑูรย์พลาวุฑฒ์. (2542). พืชสมุนไพรและยาไทย นครศรีธรรมราช. พิมพ์ครั้งที่ 2. นครศรีธรรมราช:วุฒิสาสน์. วิทยา ด่านธ ารงกูล. (2546). การบริหาร.กรุงเทพฯ: เธิร์ดเวฟ เอ็ดดูเคชัน. . หนองแคน, เทศบาล. (2565). ข้อมูลต าบลหนองแคน. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก https://www.nongkhaen.go.th/. (วันที่ค้นข้อมูล : 20 เมษายน 2565) ศิริวรรณ เสรีรัตน์และคณะ. (2539). การบริหารการโฆษณา และการส่งเสริมการตลาด. กรุงเทพมหานคร: วิ สิทธิ์พัฒนา. ศิริวรรณ เสรีรัตน์และศุภรเสรีรัตน์. (2542). การวิจัยตลาด: ฉบับมาตรฐาน. กรุงเทพฯ: ธรรมสาร. “........................................”. (2541). การบริหารการตลาดยุคใหม่. กรุงเทพมหานคร: ธีระฟิล์มและ ไซเท็กซ์. “........................................”. (2543). หลักการตลาด. กรุงเทพฯ : ไดมอน อิน บิสเน็ต เวิร์ล. “........................................”. (2545). องค์การและการจัดการ. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ธรรมสาร. สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. 2542. ผักพื้นบ้านภาคอีสาน. สมพร ภูตานนท์. (2547). ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการแพทย์แผนไทยว่าด้วยสมุนไพรกับการแพทย์แผนไทย. โครงการพัฒนาตาราสถาบันการแพทย์แผนไทย. กรุงเทพฯ : กรมการแพทย์กระทรวงสาธารณสุข. สมพร ภูติยานัน. (2542). ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการแพทย์แผนไทย ว่าด้วยสมุนไพรกับ การแพทย์แผนไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: องค์กรสงเคราะห์ทหารผ่านศึก. สมพร หิรัญรามเดช. (2524). ต าราตรวจเอกลักษณ์พืชสมุนไพร. เล่มที่5. กรุงเทพมหานคร : กรุง สยามการ พิมพ์. ส านักงาน ก.พ.ร. สมศักดิ์สุขวงศ์. (2550). การจัดการป่าชุมชน : เพื่อคนและเพื่อป่า. กรุงเทพฯ : ทวีวัฒน์การพิมพ์. สฤณี อาชวานันทกุล. (2553). Macrotrends : ภูมิทัศน์เศรษฐกิจโลกใหม่และการปรับตัวของไทย. พิพม์ครั้งที่ 2. พิมพลักษณ์, กรุงเทพฯ : โอเพ่นบุ๊กส์
165 สวรรยา หาญวงษา และคณะ. (2561). การพัฒนาตลาดเห็ดหูหนูเผือกของวิสาหกิจชุมชนกลุ่มเพาะเห็ดบ้าน ท่าช้าง. การประชุมวิชาการวิจัยและนวัตกรรมสร้างสรรค์ครั้งที่ 5. วารสารสู้วิจัยรับใช้สังคมด้วย นวัตกรรมสร้างสรรค์. : มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา พิษณุโลก. สุนิษา มรรคเจริญ. (2553). การประยุกต์ใช้เทคนิคการแปลงหน้าที่เชิงคุณภาพ ส าหรับการออกแบบและ พัฒนาบรรจุภัณฑ์อาหาร: กรณีศึกษาบรรจุภัณฑ์ซอสเพื่อการส่งออก. กรุงเทพฯ:ส านักพิมพ์แห่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. สุพจน์ศิลานเภสัช. (2543). สมุนไพรเครื่องเทศและพืชปรุงแต่งกลิ่นรส. กรุงเทพมหานคร : ประพันธ์สาส์น สุพัตรา ชาติบัญชาชัย. (2548). กระบวนการเรียนรู: แนวคิด ความหมาย และบทเรียนใน สังคมไทยโครงการ เสริมสรางการเรียนรูเพื่อชุมชนเปนสุข.กรุงเทพฯ. สุฑามาศ ยิ้มวัฒนา และคณะ. (2564). การพัฒนาบรรจุภัณฑ์และตราสินค้าผลิตภัณฑ์กล้วยแปรรูป แขวง เมืองวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทอง. วารสารวิทยาการจัดการปริทัศน์ปีที่ 23 ฉบับที่ 1 (มกราคม – มิถุนายน 2564) สุมาลี ทองรุ่งโรจน์. (2555). Packaging Design ออกแบบบรรจุภัณฑ์, กรุงเทพฯ : วาตศิลป์. ส่งเสริมการเกษตร, กรม. (2565). ระบบสารสนเทศวิสาหกิจชุมชน. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก http://smce.go.th/. (วันที่ค้นข้อมูล : 20 เมษายน 2565) เสรีวงษ์มณฑา. (2542). กลยุทธ์การตลาด: การวางแผนการตลาด. กรุงเทพมหานคร: ธีระฟิล์ม และ ไซเท็กซ์. องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน). (2565) : ออนไลน์. เข้าถึงได้จาก https://www.dasta.or.th/th (วันที่ค้นข้อมูล : 3 พฤศจิกายน 2565) อดุลย์จาตุรงคกุล. (2543). การบริหารการตลาด: กลยุทธ์และยุทธวิธี. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. อภิญญา สุพิชญ์. (2555). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมกรณีศึกษา บ้าน สิงห์ท่า อ าเภอเมือง จังหวัดยโสธร.รายงานการศึกษาอิสระปริญญาบริหารธุรกิจมหาบัณฑิต สาขาการ จัดการการท่องเที่ยว คณะวิทยาการจัดการมหาวิทยาลัยขอนแก่น. อินทร์อุดม ชีลาพร. (2552). การบรรจุภัณฑ์(พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: ส านักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามค าแหง. อุทัย จันทร์กอง. (2551). การศึกษาผลการเรียนรู้เจตคติ และพฤติกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมของนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปี ที่ 6 ที่เรียนแบบการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้แบบร่วมมือ และแบบบูรณาการ. วิทยานิพนธ์ ปร.ด. (สิ่งแวดล้อมศึกษา). มหาสารคาม : บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. อุทิศ กุฏอินทร์. (2541). นิเวศวิทยาพื้นฐานเพื่อการป่าไม้. กรุงเทพฯ : คณะวนศาสตร์ หาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์. อุสิธารา จันตาเวียง. (2561). ศึกษาเรื่อง การออกแบบและพัฒนาบรรจุภัณฑ์ขนมไทย. วารสารวิจัย เทคโนโลยีนวัตกรรม ปีที่ 4 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม-ธันวาคม 2563, อุสิธารา จันตาเวียง, หน้า 60-69. Bartol, K. M. & Martin, D. C. (1991). Management. New York: McGraw – Hill. Boone, L. E. & Kurtz, D. L. (1989). Contemporary Marketing ( 6 th ed.) Hinsdale: The Dryden Press. Bovee & Arens. (2008). Contemporary advertising. Boston, Mass. : McGraw-Hill Irwin. Carlisle, Howard M. (1979). Management essentials: concepts and applications. New York : Harper & Row. Certo, Samuel C. (2000). Modern Management. New York : Prentice-Hall.
166 Churchill, Gilbert A. and Peter, J. Paul. (1998). Marketing : Creating Value for Customers. 2 nd ed. Boston, Mass. : The McGraw-Hill Companies, Inc. Deliya, M. M. & Parmar, B. J. (2012). Role of packaging on consumer buying behavior–patan district. Global Journal of Management and Business Research, 12(10), 48-67. Drucker. Peter F . (1979). The Effective Executive . New York : Harper and Row Kast, F.E. and Rosenzweig. J.E. (1995). Organization and Management . New York : McGraw - Hill Book Kotler, Philip.(2000). Marketing Management. The Millennium edition.New Jersey: Prentic - Hall Lamb, C. W., Hair, J. F., & McDaniel, C. (2000). Marketing. United States: South – Western College Publishing Marsh, K. & Bugusu, B. (2009). Food packging: Roles, materials, and environmental issues.Journal of Food Science, 72(3), 39-55. Reilly, R. R. , and Lewis, E. L. (1983). Educational Psychology. New York : Macmillan Publishing.
ภาคผนวก
168 ภาคผนวก ก เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
169 เครื่องมือที่ 2.1 โครงการการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย แบบวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูปสมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา)ก่อนเข้าร่วมโครงการ ค ำชี้แจ้ง จงเลือกข้อทีถูกต้องเพียงข้อเดียว โดยท ำเครื่องหมำย ใน ของข้อที่ถูกต้อง 1. สมุนไพรเครือหมำน้อย มีชื่อเรียกในภำษำภำคกลำงว่ำอะไร สีฟัน เปล้ำเลือด ขงเขมำ กรุงเขมำ 2. สมุนไพรเครือหมำน้อยจัดเป็นไม้ชนิดใด ไม้เถำเลื้อย ไม้ยืนต้น ไม้รอเลื้อย ไม้ล้มลุก 3. ข้อใดคือข้อสังเกตที่จะระบุได้ว่ำพืชที่พบเป็นสมุนไพรเครือหมำน้อย ใบมีลักษณะเป็นรูปหัวใจ ใบมีขน ขยี้จะมีเมือกเหนียว เป็นเถำวัลย์ มีขนที่ใบแต่ล ำต้นไม่มีขน 4. ลักษณะของดอกสมุนไพรเครือหมำน้อย มีลักษณะเช่นไร ดอกสีขำวเป็นพวง ดอกสีเหลืองเป็นพวง ดอกสีขำวเป็นช่อ ดอกสีเหลืองเป็นช่อ 5. กำรขำยพันธุ์สมุนไพรเครือหมำน้อย ใช้ส่วนใด ดอก เครือ ใบ รำก 6. ในอดีตมีกำรน ำเครือหมำน้อยมำใช้ประโยชน์ในด้ำนใดมำกที่สุด ยำ พิธีกรรม อำหำร ประดับตกแต่ง 7. กำรใช้ประโยชน์ของสมุนไพรเครือหมำน้อยในกำรรักษำ โดยใช้ส่วนที่เหนือดิน จะช่วยรักษำโรคอะไร แก้บวมน้ ำ แก้ท้องร่วง แก้หืด โรคปอด 8. กำรใช้ประโยชน์ของสมุนไพรเครือหมำน้อยในกำรรักษำ โดยใช้ส่วนรำก จะช่วยรักษำโรคอะไร แก้บวมน้ ำ แก้หืด โรคปอด แก้ท้องร่วง 9. ส่วนใดของสมุนไพรเครือหมำน้อยที่สำมำรถน ำมำท ำอำหำรและเครื่องดื่มได้ ดอก รำก ใบ ผล 10. กำรใช้ประโยชน์จำกส่วนใดของต้นสมุนไพรเครือหมำน้อยที่จะช่วยเรื่องบ ำรุงอวัยวะเพศให้แข็งแรง ดอก รำก ใบ ผล
170 เครื่องมือที่ 2.2 โครงการการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย แบบวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูปสมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา)ก่อนเข้าร่วมโครงการ ค าชี้แจ้ง จงเลือกข้อทีถูกต้องเพียงข้อเดียว โดยท ำเครื่องหมำย ใน ของข้อที่ถูกต้อง 1. สมุนไพรเครือหมำน้อย มีชื่อเรียกในภำษำภำคกลำงว่ำอะไร สีฟัน เปล้ำเลือด ขงเขมำ กรุงเขมำ 2. สมุนไพรเครือหมำน้อยจัดเป็นไม้ชนิดใด ไม้เถำเลื้อย ไม้ยืนต้น ไม้รอเลื้อย ไม้ล้มลุก 3. ข้อใดคือข้อสังเกตที่จะระบุได้ว่ำพืชที่พบเป็นสมุนไพรเครือหมำน้อย ใบมีลักษณะเป็นรูปหัวใจ ใบมีขน ขยี้จะมีเมือกเหนียว เป็นเถำวัลย์ มีขนที่ใบแต่ล ำต้นไม่มีขน 4. ลักษณะของดอกสมุนไพรเครือหมำน้อย มีลักษณะเช่นไร ดอกสีขำวเป็นพวง ดอกสีเหลืองเป็นพวง ดอกสีขำวเป็นช่อ ดอกสีเหลืองเป็นช่อ 5. กำรขำยพันธุ์สมุนไพรเครือหมำน้อย ใช้ส่วนใด ดอก เครือ ใบ รำก 6. ในอดีตมีกำรน ำเครือหมำน้อยมำใช้ประโยชน์ในด้ำนใดมำกที่สุด ยำ พิธีกรรม อำหำร ประดับตกแต่ง 7. กำรใช้ประโยชน์ของสมุนไพรเครือหมำน้อยในกำรรักษำ โดยใช้ส่วนที่เหนือดิน จะช่วยรักษำโรคอะไร แก้บวมน้ ำ แก้ท้องร่วง แก้หืด โรคปอด 8. กำรใช้ประโยชน์ของสมุนไพรเครือหมำน้อยในกำรรักษำ โดยใช้ส่วนรำก จะช่วยรักษำโรคอะไร แก้บวมน้ ำ แก้หืด โรคปอด แก้ท้องร่วง 9. ส่วนใดของสมุนไพรเครือหมำน้อยที่สำมำรถน ำมำท ำอำหำรและเครื่องดื่มได้ ดอก รำก ใบ ผล 10. กำรใช้ประโยชน์จำกส่วนใดของต้นสมุนไพรเครือหมำน้อยที่จะช่วยเรื่องบ ำรุงอวัยวะเพศให้แข็งแรง ดอก รำก ใบ ผล
171 เครื่องมือที่ 2.3 การประเมินการมีส่วนร่วมของสมาชิก โครงการการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย ระดับการมีส่วนร่วมของกลุ่มเป้าหมาย กำรแบ่งระดับกำรมีส่วนร่วมในกำรด ำเนินกำรวิจัยเพื่อท้องถิ่น แบ่งออกเป็น 5 ระดับคือ 1 น้อยที่สุด ไปจนถึง 5 สมบูรณ์ที่สุดตำมกำรมีส่วนร่วมในกำรท ำกำรวิจัย (Hacker, 2013) ดังนี้ ค่ำ 1 คะแนน หมำยถึง เป็นผู้ให้ข้อมูล (Investigator-Driven Research) ค่ำ 2 คะแนน หมำยถึง ผู้ร่วมคิด (Community-Placed Research) ค่ำ 3 คะแนน หมำยถึง ผู้ร่วมคิด และร่วมท ำ (Community-Based Research) ค่ำ 4 คะแนน หมำยถึง ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท ำ และผู้ร่วมออกแบบ (Community-Based Participatory Research) ค่ำ 5 คะแนน หมำยถึง ผู้ร่วมคิด และผู้ร่วมท ำ และผู้ร่วมออกแบบ และผู้ร่วมต่อยอด (CommunityDriven Research) ล าดับที่ ชื่อ-สกุล ระดับการมีส่วนร่วม ก่อนร่วมโครงการ ระดับการมีส่วนร่วม หลังร่วมโครงการ หมายเหตุ ค่าเฉลี่ยระดับการมีส่วนร่วม
172 กำรวิเครำะห์ภำคีและกำรเข้ำมำมีส่วนร่วมในโครงกำรวิจัย โครงการการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย กระบวนการต้นทาง กระบวนการกลางทาง กระบวนการปลายทาง ภาคี หน่วยงาน ระดับ การมี ส่วน ร่วม ภาคี หน่วยงาน ระดับ การมี ส่วน ร่วม ภาคี หน่วยงาน ระดับ การมี ส่วน ร่วม กลุ่มที่ 1 กลุ่มที่ 2 กลุ่มที่ 3 คะแนนรวมการมีส่วนร่วม คะแนนรวมการมีส่วนร่วม คะแนนรวมการมีส่วนร่วม
173 เครื่องมือที่ 2.4 โครงการ การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย การทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์ผงพอกหน้าหมาน้อย กลุ่มทดสอบ จ านวน 30 คน ค าชี้แจง ท ำเครื่องหมำย ในช่องที่ท่ำนมีอำกำรเท่ำนั้น ผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์หลังการใช้ 1 ชั่วโมง ผื่นขึ้นตาม ผิวหนัง ปวดหัว มีอาการคัน แสบร้อน ผิวหนัง แผลพุพอง ผงพอกหน้ำหมำน้อย สูตรหน้ำใส ผงพอกหน้ำหมำน้อย สูตรลดสิว ผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์หลังการใช้ 6 ชั่วโมง ผื่นขึ้นตาม ผิวหนัง ปวดหัว มีอาการคัน แสบร้อน ผิวหนัง แผลพุพอง ผงพอกหน้ำหมำน้อย สูตรหน้ำใส ผงพอกหน้ำหมำน้อย สูตรลดสิว ผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผลการทดสอบการแพ้ของผลิตภัณฑ์หลังการใช้ 12 ชั่วโมง ผื่นขึ้นตาม ผิวหนัง ปวดหัว มีอาการคัน แสบร้อน ผิวหนัง แผลพุพอง ผงพอกหน้ำหมำน้อย สูตรหน้ำใส ผงพอกหน้ำหมำน้อย สูตรลดสิว
174 เครื่องมือที่ 2.5 โครงการการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย แบบประเมินความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมายน้อย ค าชี้แจง แบบสอบถำมฉบับนี้ประกอบด้วย ตอนที่ 1 ข้อมูลทั่วไปของผู้ตอบแบบสอบ ตอนที่ 2 ควำมพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จำกสมุนไพรเครือหมำยน้อย ตอนที่ 3 ข้อเสนอแนะทั่วไป ตอนที่ 1 ข้อมูลทั่วไปของผู้ตอบแบบสอบ ค าชี้แจง โปรดท ำเครื่องหมำย ใน หน้ำข้อที่ตรงกับสถำนภำพที่เป็นจริงของท่ำนและเติมข้อควำมให้ สมบูรณ์ 1. เพศ ชำย หญิง 2. อายุ น้อยกว่ำ 25 ปี ระหว่ำง 25 ปี -35 ปี ระหว่ำง 36 ปี -45 ปี ระหว่ำง 46 ปี -55 ปี มำกกว่ำ 55 ปีขึ้นไป 3. ระดับการศึกษา ต่ ำกว่ำประถมศึกษำ ประถมศึกษำ มัธยมศึกษำตอนต้น มัธยมศึกษำตอนปลำย/ปวช. อนุปริญญำ/ปวส. ปริญญำตรีขึ้นไป 4. อาชีพ รับรำชกำร/วิสำหกิจ ธุรกิจส่วนตัว/ค้ำขำย เกษตรกร ประมง ว่ำงงำน อื่นๆระบุ..................
175 ตอนที่ 2 ความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมายน้อย ค าชี้แจง โปรดเลือกระดับควำมพึงพอใจตำมควำมคิดเห็นของท่ำนมำกที่สุด โดยใส่เครื่องหมำย ลงในช่อง รายการประเมิน ระดับการประเมิน มากที่สุด (5) มาก (4) ปานกลาง (3) น้อย (2) น้อยที่สุด (1) ด้านผลิตภัณฑ์ (Product) 1. มีคุณค่ำทำงโภชนำกำร 2. มีคุณค่ำทำงยำ 3. รสชำติ 4. รูปลักษณ์น่ำสนใจ 5. ควำมเหมำะสมของบรรจุภัณฑ์ 6. ควำมชัดเจนของฉลำกผลิตภัณฑ์ 7. ควำมแปลกใหม่ของผลิตภัณฑ์ 8. ควำมหลำกหลำยของผลิตภัณฑ์ 9. ควำมชัดเจนเกี่ยวกับอำยุของผลิตภัณฑ์ 10. ผลิตภัณฑ์มีควำมสะดวกต่อกำรใช้หรือ บริโภค ด้านราคา (Price) 11. ควำมหลำกหลำยของรำคำ 12. รำคำมีควำมเหมำะสมกับปริมำณ 13. รำคำมีควำมเหมำะสมกับคุณภำพผลิตภัณฑ์ ด้านช่องทางการจัดจ าหน่าย และบรรจุภัณฑ์ (Place and Package) 14. มีแหล่งจ ำหน่ำยที่ชัดเจน 15. มีกำรจ ำหน่ำยในหลำกหลำยช่องทำง 16. บรรจุภัณฑ์มีควำมเหมำะสมกับผลิตภัณฑ์ 17. บรรจุภัณฑ์ใช้งำนได้สะดวก 18. บรรจุภัณฑ์มีควำมสวยงำม 19. บรรจุภัณฑ์สำมำรถรักษำคุณภำพของ ผลิตภัณฑ์ 20. ควำมหลำกหลำยของขนำดบรรจุภัณฑ์ ด้านส่งเสริมการขาย (Promotion) 21. มีกำรจัดท ำสื่อประชำสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์อย่ำง ต่อเนื่อง 22. ผู้จ ำหน่ำยสำมำรถให้ข้อผลิตภัณฑ์ได้อย่ำง ชัดเจน 23. มีช่องทำงกำรซื้อที่หลำกหลำย
176 ตอนที่ 3 ข้อเสนอแนะทั่วไป 1. ด้ำนผลิตภัณฑ์ …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2. ด้ำนรำคำ …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. ด้ำนช่องทำงกำรจัดจ ำหน่ำยและบรรจุภัณฑ์ …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 4. ด้ำนกำรส่งเสริมกำรขำย …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5. อื่นๆ …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ขอขอบพระคุณมา ณ โอกาสนี้
177 เครื่องมือที่ 2.6 ตารางวิเคราะห์ค่า IOC แบบวัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแปรรูปสมุนไพรเครือหมาน้อย(กรุงเขมา) โครงการ การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย ข้อที่ ข้อสอบ ความคิดเห็นของ ผู้เชี่ยวชาญ รวม IOC ความหมาย คนที่ 1 คนที่ 2 คนที่ 3 1 สมุนไพรเครือหมำน้อย มีชื่อเรียก ในภำษำภำคกลำงว่ำอะไร +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ 2 สมุนไพรเครือหมำน้อยจัดเป็นไม้ ชนิดใด +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ 3 ข้อใดคือข้อสังเกตที่จะระบุได้ว่ำพืช ที่พบเป็นสมุนไพรเครือหมำน้อย +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ 4 ลักษณะของดอกสมุนไพรเครือหมำ น้อย มีลักษณะเช่นไร +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ 5 กำรขำยพันธุ์สมุนไพรเครือหมำ น้อย ใช้ส่วนใด +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ 6 ในอดีตมีกำรน ำเครือหมำน้อยมำใช้ ประโยชน์ในด้ำนใดมำกที่สุด +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ 7 กำรใช้ประโยชน์ของสมุนไพรเครือ หมำน้อยในกำรรักษำ โดยใช้ส่วนที่ เหนือดิน จะช่วยรักษำโรคอะไร +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ 8 กำรใช้ประโยชน์ของสมุนไพรเครือ หมำน้อยในกำรรักษำ โดยใช้ส่วน รำก จะช่วยรักษำโรคอะไร +1 0 +1 2 0.67 ใช้ได้ 9 ส่วนใดของสมุนไพรเครือหมำน้อย ที่สำมำรถน ำมำท ำอำหำรและ เครื่องดื่มได้ +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ 10 กำรใช้ประโยชน์จำกส่วนใดของต้น สมุนไพรเครือหมำน้อยที่จะช่วย เรื่องบ ำรุงอวัยวะเพศให้แข็งแรง +1 +1 +1 3 1 ใช้ได้ เฉลี่ย 10 9 10 19 0.97 ใช้ได้ 1
ภาคผนวก ข ภาพกิจกรรมการด าเนินโครงการวิจัย
173 ภาพกิจกรรมตามวัตถุประสงค์ข้อที่ 1 การปลูกและขยายพันธุ์สมุนไพรเครือหมาน้อย
174 ภาพกิจกรรมตามวัตถุประสงค์ข้อที่ 2 การพัฒนาผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเครือหมาน้อย
175 ภาพกิจกรรมตามวัตถุประสงค์ข้อที่ 3 การสร้างรายได้จากผลิตภัณฑ์สมุนไพรเครือหมาน้อย
176
177 ประวัตินักวิจัย หัวหน้าวิจัย 1. ชื่อ - นามสกุล (ภาษาไทย) นางสาวพิริยาพร สุวรรณไตรย์ ชื่อ - นามสกุล (ภาษาอังกฤษ) Miss Piriyaporn Suwannatrai 2. เลขหมายบัตรประจ าตัวประชาชน 3490500361488 3. ต าแหน่งปัจจุบัน ครูช านาญการ 4. หน่วยงานและสถานที่อยู่ที่ติดต่อได้สะดวก วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร ม. 10 บ้านบุ่งอุทัย ต.นาสีนวน อ.เมืองมุกดาหาร จ.มุกดาหาร โทร. 0874090104 อีเมล์[email protected] 5. ประวัติการศึกษาต้องระบุสถาบันการศึกษา สาขาวิชาและปีที่จบการศึกษา - ประกาศนียบัตรวิชาชีพเทคนิค วิชาเอกธุรกิจการโรงแรม วิทยาลัยเทคโนโลยีพณิชยการ เชียงใหม่ - ปริญญาตรีครุศาสตรบัณฑิต วิชาเอกธุรกิจศึกษา จากสถาบันราชภัฏเชียงใหม่ - ปริญญาตรีศิลปศาสตรบัณฑิต วิชาเอกภาษาอังกฤษธุรกิจ จากสถาบันราชภัฏนครราชสีมา - ปริญญาโทการศึกษามหาบัณฑิต วิชาเอกธุรกิจศึกษา จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร 6. สาขาวิชาการที่มีความช านาญพิเศษ (แตกต่างจากวุฒิการศึกษา) ระบุสาขาวิชา การพัฒนาชุมชน การส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต 7. ประสบการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการบริหารงานวิจัยทั้งภายในและภายนอกประเทศ (โดยระบุ สถานภาพในการท าการวิจัยว่าเป็นผู้อ านวยการแผนงานวิจัย หัวหน้าโครงการวิจัย หรือผู้ร่วมวิจัยในแต่ละ ข้อเสนอการวิจัย) 7.1 หัวหน้าโครงการวิจัย : 1) ปีงบประมาณ 2562 การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรพร้อมบริโภค กรณีศึกษา บ้านผาสุก อ าเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร 2) ปีงบประมาณ 2565 การพัฒนาคุณภาพชีวิตกลุ่มผู้สูงอายุโดยการส่งเสริมเศรษฐกิจ บนฐานทรัพยากรพืชผัก สมุนไพรพื้นบ้าน ต าบลโชคชัย อ าเภอนิคมค าสร้อย จังหวัดมุกดาหาร
178 ผู้ร่วมวิจัย 1. ชื่อ - นามสกุล (ภาษาไทย) นางสาววัชราภรณ์ชนะเคน ชื่อ - นามสกุล (ภาษาอังกฤษ) Miss Watcharaporn Chanaken 2. เลขหมายบัตรประจาตัวประชาชน 3480500343226 3. ต าแหน่งปัจจุบัน ครู 4. หน่วยงานและสถานที่อยู่ที่ติดต่อได้สะดวก วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร ม. 10 บ้านบุ่งอุทัย ต.นาสีนวน อ.เมืองมุกดาหาร จ.มุกดาหาร โทร. 0960949554 อีเมล์[email protected] 5. ประวัติการศึกษาต้องระบุสถาบันการศึกษา สาขาวิชาและปีที่จบการศึกษา พ.ศ. 2545 ปริญญาตรีวท.บ. เทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์รังสิต พ.ศ. 2550 ปริญญาโท วท.ม. เกษตรศาสตร์(พืชสวน) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ใบประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย สาขา เภสัชกรรมไทย ใบประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย สาขา นวดไทย ใบประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย สาขา ผดุงครรภ์ 6. สาขาวิชาการที่มีความช านาญพิเศษ (แตกต่างจากวุฒิการศึกษา) ระบุสาขาวิชา การเกษตร (พืชสวน) พฤกษศาสตร์และการแพทย์แผนไทย 7. ประสบการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการบริหารงานวิจัยทั้งภายในและภายนอกประเทศ (โดยระบุ สถานภาพในการท าการวิจัยว่าเป็นผู้อ านวยการแผนงานวิจัย หัวหน้าโครงการวิจัย หรือ ผู้ร่วมวิจัยในแต่ละ ข้อเสนอการวิจัย) 7.1 หัวหน้าโครงการวิจัย : การจัดการความรู้การใช้สมุนไพรเพื่อการดูแลรักษาสุขภาพ เบื้องต้น กรณีศึกษาชุมชนบ้านบุ่ง ต.ภูวง อ.หนองสูง จ.มุกดาหาร 7.2 งานวิจัยที่เกี่ยวข้องและท าเสร็จแล้ว : การฟื้นฟูภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรเพื่อการดูแล สุขภาพเบื้องต้นของชุมชนต าบลวังหิน อ าเภอเมืองตาก จังหวัดตาก ระยะที่ 1 7.3 งานวิจัยที่เกี่ยวข้องและท าเสร็จแล้ว : การพัฒนาคุณภาพชีวิตกลุ่มผู้สูงอายุโดยการ ส่งเสริมเศรษฐกิจ บนฐานทรัพยากรพืชผัก สมุนไพรพื้นบ้าน ต าบลโชคชัย อ าเภอนิคมค าสร้อย จังหวัด มุกดาหาร