ทศชาติชาดก พระชาติแห่งการบำเพ็ญบารมี ๑๐ ทัศ

www.kalyan

namitra.org

คำนำ

ภาพและเน้ือหาทศชาตชิ าดกทป่ี รากฏในหนงั สอื เล่มนี้ นำมาจากบอร์ด
นิทรรศการทจี่ ัดแสดง ณ มหารตั นวิหารคด วัดพระธรรมกาย ในวนั รวมพลงั
เดก็ ดี V-Star ผนู้ ำฟ้ืนฟูศลี ธรรมโลก คร้งั ท่ี ๒, ๓ ซึ่งพระราชภาวนาวิสุทธ์ิ
(หลวงพอ่ ธมั มชโย) เปน็ ผ้ดู ำริใหจ้ ดั ขึ้น โดยแตล่ ะคร้ังมีเด็กดี V-Star จากกว่า
๕,๐๐๐ โรงเรยี นทว่ั ประเทศ จำนวนกวา่ ๕๐๐,๐๐๐ คนมารว่ มงาน

ทศชาติชาดกเป็นประวตั ิการสร้างบารมีใน ๑๐ พระชาตสิ ดุ ทา้ ยของ

พระสมั มาสมั พุทธเจ้าพระองค์ปจั จุบัน คอื พระสมณโคดมพุทธเจา้ ซงึ่ ในแต่ละ
ชาติพระองค์ได้ทรงบำเพ็ญบารมอี ย่างเขม้ ข้นชนดิ เอาชีวิตเป็นเดิมพนั โดยมี
ความโดดเดน่ แตกต่างกนั ไปในแตล่ ะชาตจิ นครบทงั้ ๑๐ ทศั คอื เนกขมั มบารมี
วริ ยิ บารมี เมตตาบารมี อธิษฐานบารมี ปญั ญาบารมี ศลี บารมี ขนั ติบารมี
อเุ บกขาบารมี สจั บารมี และทานบารม
ี

www.kalyan

การบำเพ็ญบารมีของพระสมั มาสัมพทุ ธเจา้ ไมไ่ ด้มเี พยี ง ๑๐ ชาติสุดทา้ ย
นเี้ ท่านน้ั ก่อนหนา้ นี้พระโพธสิ ัตวไ์ ดส้ ง่ั สมบารมอี ย่างตอ่ เน่ืองมาเปน็ เวลาถงึ
๒๐ อสงไขยกับอกี แสนมหากัป กวา่ จะตรสั ร้เู ปน็ พระสมั มาสัมพุทธเจ้า


namitra.org

คำว่า บารมีิ มีนัย ๒ ประการ คือ

๑.หมายถงึ บญุ ท่ีมคี ุณภาพพเิ ศษ อนั เกดิ จากการอทุ ิศชีวิตสร้างบญุ นั้น
ดังนั้น บญุ ทไ่ี ดจ้ ึงมีคณุ ภาพเหนอื กวา่ การสรา้ งบญุ แบบธรรมดาสามัญ

๒.หมายถงึ นิสัยท่ีเกดิ จากการทำความดอี ยา่ งเอาชีวิตเป็นเดมิ พนั ซ่ึง
ต
้องทำซำ้ แล้วซำ้ เล่า จนกระทง่ั กลายเป็นนสิ ัยที่ดตี ดิ ตวั ไปข้ามภพข้ามชาติ ซ่งึ
จะนำพาชวี ิตของเราใหป้ ระสบแต่ความเจรญิ รุ่งเรืองตัง้ แต่ชาตนิ ้ี และตลอดไป
ทุกภพทุกชาต ิ


www.kalyan

การสรา้ งบารมีไม่ได้จำกดั เฉพาะพระโพธสิ ัตว์ ผ้ปู รารถนาพระโพธิญาณเทา่ นน้ั

แต่เปน็ สงิ่ ทท่ี ุกคนจำเปน็ ตอ้ งบำเพ็ญใหย้ ่งิ ๆ ข้นึ ไป ท้ังนี้เพ่อื สร้างนิสยั ดี ๆ ไปกำจัด

นิสยั ทีไ่ มด่ ี ซ่งึ จะนำบาปอกุศล และความเสอื่ มมาสชู่ วี ิตของเรา

การสร้างบารมี ๑๐ ทศั สามารถทำได้ทุกวนั ด้วยการทำทาน รักษาศีล และ
เจริญภาวนา บุญกุศลทีเ่ ราหมน่ั ทำในวันนี้ สกั วนั หนง่ึ ย่อมเพมิ่ พูนกลายเปน็ บารมี

๑๐ ทศั ทีเ่ ต็มเป่ยี ม และจะนำพาเราไปสูเ่ ปา้ หมายอันสูงสดุ คอื พระนิพพาน ซึง่ จะ
ชว่ ยให้หลุดพน้ จากการเวียนว่ายตายเกิดในสงั สารวฏั ได้อยา่ งแท้จริง


namitra.org

ทศชาตชิ าดก
สารบัญ ๘


๑.เตมยิ ชาดก
๑๐

พระเตมีย์ ผ้ยู งิ่ ดว้ ยเนกขมั มบารม ี





๑๘



๒.มหาชนกชาดก


พระมหาชนก ผ้ยู ิ่งด้วยวริ ิยบารม
ี ๒๖



๓.สวุ รรณสามชาดก


สุวรรณสาม ผู้ยงิ่ ด้วยเมตตาบารม
ี ๓๔




๔.เนมิราชชาดก


พระเนมริ าช ผูย้ ่ิงดว้ ยอธษิ ฐานบารมี
๔๒



๕.มโหสถชาดก


มโหสถบณั ฑติ ผ้ยู ิ่งด้วยปญั ญาบารมี
๕๐



๖.ภูรทิ ตั ชาดก


ภรู ิทตั นาคราช ผยู้ ิง่ ด้วยศีลบารมี



www.kalyan

๗.จนั ทกุมารชาดก
๕๘

พระจันทกุมาร ผยู้ ง่ิ ดว้ ยขนั ตบิ ารม ี





๘.มหาพรหมนารทกสั สปชาดก
๖๖

มหาพรหมนารทะ ผ้ยู ิง่ ดว้ ยอเุ บกขาบารม ี




๙.วธิ ุรชาดก
๗๔

วิธุรบัณฑติ ผู้ย่งิ ด้วยสัจบารมี





๑๐.มหาเวสสันดรชาดก
๘๒

พระเวสสนั ดร ผยู้ ิ่งดว้ ยทานบารม
ี






เกร็ดนา่ รู้เก่ยี วกบั ทศชาตชิ าดก


เกม V-Star มหาสนุก กระตุกความคิด กระต้นุ ความด
ี
รายนามเจา้ ภาพ
๙๐


๑๑๐

๑๑๖









namitra.org

ทศชาติชาดก



ทศชาติชาดก

www.kalyan

ทศชาติชาดก

namitra.org

ผู้ย่งิ ดว้ ยเนกขัมมบารม
ี

10

www.kalyan

๑

เตมิยชาดกเป็นเร่ืองราวในอดตี ของพระสัมมาสัมพทุ ธเจ้า

ทท่ี รงบำเพ็ญเนกขัมมบารมี โดยเอาชวี ิตเปน็ เดมิ พนั

(เนกขัมมะ หมายถงึ การออกจากกาม, การออกบวช)

ในพระชาตนิ ้ี พระโพธสิ ัตว์ทรงสละราชสมบตั
ิ

เพือ่ ออกผนวชบำเพญ็ เนกขัมมบารมี โดยไมอ่ าลยั อาวรณก์ บั ความสุขทางโลก

ซึ่งถอื เป็นส่งิ ทีท่ ำได้ยากยงิ่ แตท่ ี่พเิ ศษยงิ่ กว่าน้ันกค็ ือ

ทรงใชค้ วามอดทนอยา่ งยิง่ ยวดตลอดเวลา ๑๖ ป ี

กว่าจะบรรลเุ ป้าหมายในการออกผนวช

ดงั นั้น การบำเพญ็ เนกขมั มบารมีของพระองค์

จึงเปน็ ส่ิงทีม่ นษุ ย์ธรรมดาสามัญยากจะทำได้


เขา้ ทำนองวา่ “ยอมตาย ไม่ยอมเป็นทาสกิเลสกาม” นัน่ เอง


namitra.org

12

พระเตมยี ์ ผู้ย่งิ ด้วยเนกขัมมบารมี

www.kalyan

ราชกุมาร

ผู้ทรงหวาดกลวั ภัยในนรก

ในอดีตกาลพระโพธิสัตว์จุติจากสวรรคช์ ัน้ ดาวดึงส์

มาบงั เกดิ เปน็ พระราชโอรสของพระเจา้ กาสิกราช กษัตริยเ์ มอื งพาราณส
ี

และพระนางจันทาเทวี ทรงพระนามวา่ “พระเตมยิ กุมาร”

หรือพระเตมีย์ ขณะทีท่ รงมีพระชนมายุได้ ๑ เดอื น


ทอดพระเนตรเหน็ พระราชบดิ ารบั ส่งั ลงโทษพวกมหาโจร จึงทรงดำรวิ า่

“ในอนาคตถ้าเราไดเ้ ปน็ กษตั ริยก์ ็คงต้องส่งั ใหเ้ ฆ่ยี นตี หรือฆ่าฟันผู้อนื่ เช่นเดยี วกนั


และเม่ือตายไปกจ็ ะตอ้ งตกนรกอย่างแน่นอน”

พระเตมียท์ รงหวาดกลวั บาปกรรมเปน็ อย่างย่งิ


จงึ ทรงหาวิธีท่จี ะหนอี อกจากพระราชวัง


13

namitra.org

14

พระเตมยี ์ ผู้ย่งิ ด้วยเนกขัมมบารมี

www.kalyan

ยอมทนทกุ ข์ ๑๖ ปี
เพ่อื อิสรเสรีทแี่ ทจ้ รงิ

นับจากนนั้ เป็นต้นมา พระเตมียจ์ ึงทรงแกล้ง

ทำเปน็ คนง่อยเปลยี้ หูหนวก และเป็นใบ
้
พระองค์ต้องทรงอดทนตอ่ การทดสอบของพระราชบิดา และเหล่าอำมาตย์

หลายประการ เช่น การเอาขนมรสอรอ่ ยมาลอ่ การเอาไฟ เอาชา้ ง และงมู าขู
่
เอานำ้ อ้อยมาทาตัวแล้วปล่อยใหแ้ มลงวนั มารมุ ดดู น้ำออ้ ย

ทำใหท้ รงเจ็บปวดราวกบั ถูกเข็มแทงทว่ั ตวั


รวมทงั้ เอาดาบมาวางทพี่ ระศอ (คอ)

แล้วทำท่าเหมือนจะตัดพระศอ เป็นต้น แต่พระเตมียไ์ มท่ รงหวั่นไหว

ทรงทำเปน็ หูหนวก เป็นใบ้ และไม่เคล่ือนไหวเลยตลอดเวลา ๑๖ ป
ี

ตอ่ มาโหรทำนายว่า พระเตมียเ์ ปน็ ตวั กาลกณิ ี

พระราชบิดาจึงทรงรบั ส่ังให้นำพระองค์ไปฝงั ท่ปี ่าช้าผดี บิ


15

namitra.org

16

พระเตมยี ์ ผู้ย่งิ ด้วยเนกขัมมบารมี

www.kalyan

นำมหาชน
สหู่ นทางพน้ ทกุ ข์

ในป่าช้าผีดบิ พระเตมยี ท์ รงแสดงใหน้ ายสารถีรถม้า

ท่กี ำลงั ขุดหลุมฝังพระองค์เห็นวา่ พระองค์ไม่ไดพ้ ิกลพิการแต่อยา่ งใด


แตท่ รงปรารถนาทจ่ี ะออกผนวช บำเพญ็ เนกขัมมบารมี

จงึ ทรงอดทนทำเป็นคนพิการนานถึง ๑๖ ป
ี

นายสารถีไดก้ ลับไปแจง้ ข่าวแก่พระเจ้ากาสกิ ราชและพระนางจันทาเทวี

ทั้ง ๒ พระองค์ ได้เสดจ็ ตามมาพร้อมดว้ ยขา้ ราชบรพิ ารและชาวเมอื ง


ในทส่ี ุดพระราชบดิ า พระราชมารดา และผู้ติดตาม

ตา่ งพากนั ออกบวชเป็นฤๅษี ฤๅษิณี จนไดส้ ำเรจ็ อภิญญาสมาบตั
ิ

เม่อื สิน้ อายุขัยไดไ้ ปบังเกิดในพรหมโลก


17

namitra.org

พผู้ยริ่งะดว้มยหวริ าิยชบนารกมี

18

www.kalyan

๒

มหาชนกชาดกเปน็ เรอื่ งในอดตี ของพระสมั มาสัมพทุ ธเจา้

ทีท่ รงเอาชวี ิตเป็นเดิมพนั ในการบำเพญ็ วิรยิ บารมอี ยา่ งยิง่ ยวด

(วิริยะ หมายถึง ความเพยี ร) แม้ว่าจะมอี ปุ สรรคมากมายเพยี งใด

ก็ยงั คงพากเพียรจนกระทั่งบรรลุเป้าหมาย โดยไมล่ ะทิ้งความต้ังใจ


เขา้ ทำนองว่า “ยอมตาย ไม่ยอมท้อ” นั่นเอง

ซ่งึ ความเพยี รนี้ เป็นอปุ นสิ ัยทฝ่ี งั แนน่ อยใู่ นใจของพระโพธิสตั วท์ ง้ั หลาย


ผู้ปรารถนาความเปน็ พระสมั มาสัมพทุ ธเจา้

ซ่งึ เราทกุ คนควรถือเป็นแบบอยา่ ง และนำไปปฏิบตั
ิ
เพราะความเพียรจะชว่ ยให้สามารถทำกจิ การงานต่าง ๆ สำเร็จลลุ ่วงไปได้ด้วยด
ี
และทีส่ ำคัญยงั ช่วยให้หลุดพน้ จากความทุกขไ์ ดด้ ว้ ย


namitra.org

20

พระมหาชนก ผู้ย่งิ ด้วยวริ ิยบารมี

www.kalyan

กำเนดิ ราชกุมาร
รัชทายาทแหง่ มถิ ลิ านคร

กาลครัง้ หนึง่ พระเจ้าอริฏฐชนกผคู้ รองราชสมบัติมิถลิ านคร

ได้สน้ิ พระชนมใ์ นสงคราม ราชสมบตั ิตกไปเป็นของพระอนุชา

ซึ่งเป็นผู้ชนะในการรบ ทำให้พระอคั รมเหสที ี่กำลงั ทรงพระครรภ
์

ตอ้ งปลอมเปน็ ชาวบา้ นหลบหนีไปต่างเมือง

ต่อมาประสูตพิ ระโอรสมีผวิ พรรณงามดัง่ ทองคำ


ทรงพระนามว่า“พระมหาชนก”

เม่ือพระมหาชนกมีพระชนมายไุ ด้ ๑๖ พรรษา

ทรงตดั สินพระทัยเดนิ ทางข้ามมหาสมุทรไปคา้ ขายท่ีสุวรรณภมู ิ

เพอื่ หาทนุ สรา้ งกองทพั สำหรับไปยึดราชสมบตั ิของพระราชบดิ า


ทคี่ วรตกเป็นของพระองคก์ ลบั คนื มา


21

namitra.org

22

พระมหาชนก ผู้ย่งิ ด้วยวริ ิยบารมี

www.kalyan

บุรษุ อาชาไนย
ย่อมไมล่ ะทิง้ ความเพียร

เรือทพ่ี ระมหาชนกโดยสารไปถกู พายกุ ระหนำ่ คลื่นลกู ใหญ่ ๆ ซดั จนเรอื แตก

คนอื่น ๆ ต่างก็จมนำ้ ตาย กลายเป็นอาหารของปลา และเต่า

แต่พระมหาชนกทรงปีนขน้ึ ไปบนยอดเสากระโดงเรือ

แลว้ ทรงกระโดดลงไปใหไ้ กลท่ีสุด


เพื่อให้พน้ ภัยจากสตั วน์ ำ้ และพ้นจากแรงดึงดดู ของน้ำขณะทเี่ รอื จม

จากน้นั ทรงพากเพียรวา่ ยนำ้ ข้ามมหาสมทุ รอย่นู านถงึ ๗ วนั


โดยมุ่งไปทางเมืองมถิ ลิ า แม้จะทรงเหน็ดเหน่อื ยสักเพยี งใดกไ็ มท่ รงท้อถอย

ทรงยึดมนั่ ในเปา้ หมายทจ่ี ะกอบก้รู าชสมบตั ิกลบั คนื มาใหไ้ ด้

เทพธิดามณเี มขลาเห็นความเพียรพยายามของพระมหาชนก


ก็เกิดความเลอ่ื มใส จึงอุม้ พระองคเ์ หาะไปสง่ ไว้บนแผ่นศิลามงคล

ในพระราชอทุ ยานของมถิ ลิ านคร


23

namitra.org

24

พระมหาชนก ผู้ย่งิ ด้วยวริ ิยบารมี

www.kalyan

ธรรมราชา
ผเู้ สด็จออกผนวช

ในเวลานน้ั มิถิลานครกำลังปลอ่ ยรถเทียมม้า

เส่ียงทายหากษตั ริย์พระองคใ์ หม
่

เนอื่ งจากกษัตรยิ ์พระองคเ์ กา่ ส้ินพระชนม์โดยไมม่ รี ัชทายาท

ดว้ ยบุญญาธิการของพระมหาชนก


ทำให้รถม้าวิง่ มาหยดุ ใกลแ้ ผน่ ศิลาท่พี ระองค์บรรทมอยู
่
เหลา่ อำมาตย์ต่างพร้อมใจกนั อภเิ ษกพระมหาชนกขนึ้ เปน็ กษัตริย
์

พระมหาชนกทรงได้ราชสมบัตคิ นื มาสมปรารถนา

เพราะทรงมคี วามเพียรพยายามไมท่ อ้ ถอย


หากทรงทอ้ แทก้ ็จะทรงจมนำ้ สิ้นพระชนม์ไปแลว้ ไม่มีโอกาสไดร้ าชสมบตั คิ นื มา

ดงั เป้าหมายทีต่ ง้ั ไว้ ในเวลาตอ่ มาพระมหาชนกไดเ้ สด็จออกผนวช

เมือ่ สน้ิ พระชนม์ไดไ้ ปบังเกดิ ในพรหมโลก


25

namitra.org

สวุ รรณสาม

ผยู้ งิ่ ดว้ ยเมตตาบารมี

26

www.kalyan

๓

สวุ รรณสามชาดกเป็นเรอ่ื งราวในอดตี ของพระสมั มาสัมพุทธเจ้า

ท่ที รงบำเพ็ญเมตตาบารมี คอื การแผ่เมตตาจติ ให้สรรพสัตวท์ ง้ั ปวง

เป็นสขุ โดยทว่ั หน้ากัน ซ่งึ เป็นเรอ่ื งธรรมดาของพระโพธิสตั วท์ ัง้ หลาย

ทีม่ ีความเมตตาตอ่ สรรพสัตว์ โดยไม่เลอื กชนชนั้ วรรณะ เพศ วัย หรอื เผา่ พนั ธุใ์ ด ๆ

เพราะทา่ นคดิ วา่ สตั ว์โลก คอื เพื่อนรว่ มทุกข์ เกิด แก่ เจ็บ ตาย

ดังน้นั ทา่ นจึงมคี วามปรารถนาจะนำพาหมสู่ ัตวข์ ้ามวัฏสงสารไปสู่นิพพาน

ในพระชาติน้ี พระโพธิสตั ว์สุวรรณสามไดบ้ ำเพ็ญเมตตาบารมอี ยา่ งยิง่ ยวด


แม้ว่าจะถกู ประทษุ ร้ายจนสิ้นชีวติ ก็ตาม

การสร้างเมตตาบารมขี องพระโพธสิ ัตวใ์ นพระชาตนิ ้ีจงึ เขา้ ทำนองว่า


“ยอมตาย ไม่ยอมไรน้ ้ำใจ” น่ันเอง


namitra.org

28

สุวรรณสาม ผู้ย่งิ ด้วยเมตตาบารมี

www.kalyan

เพียงมือลูบครรภ์
ปฏสิ นธิพลันบังเกดิ

ในอดีตกาล มีฤๅษชี ่อื ทกุ ูลฤๅษีและปารกิ าฤๅษณิ อี าศัยอยู่ในปา่ หิมพานต
์
วันหน่งึ ท้าวสกั กะทรงเลง็ เหน็ วา่ ฤๅษที ้งั สองจะมภี ัย

จงึ เสด็จมาแนะนำให้ทั้งคูม่ ีบตุ รไวค้ อยช่วยดแู ล


โดยใหท้ กุ ลู ฤๅษีใชม้ อื ลบู ท้องของปารกิ าฤๅษิณีในชว่ งทีม่ ีระด
ู
เพยี งแคน่ นี้ างกจ็ ะตัง้ ครรภ์ เมื่อเวลาผ่านไป ๑๐ เดือน ฤๅษณิ กี ค็ ลอดบตุ ร


ผ้มู ผี วิ พรรณเปลง่ ปลง่ั ด่ังทองคำ ใหช้ อื่ ว่า สวุ รรณสาม

วันหน่งึ ขณะทีส่ ุวรรณสาม อายุ ๑๖ ป
ี

บดิ าและมารดาถูกงทู อี่ าศยั อยใู่ นจอมปลวกพน่ พษิ ใส่จนตาบอดสนิท

นับจากนัน้ สวุ รรณสามกไ็ ดป้ รนนิบัตดิ ูแลบดิ ามารดาเปน็ อย่างดเี รื่อยมา


29

namitra.org

30

สุวรรณสาม ผู้ย่งิ ด้วยเมตตาบารมี

www.kalyan

เจรญิ เมตตาเปน็ นติ ย์
ไมเ่ คยคิดโกรธเคืองใคร

สวุ รรณสามเป็นผู้ท่แี ผเ่ มตตาอยู่เป็นประจำดว้ ยเมตตาจติ

จึงทำใหฝ้ ูงสตั ว์ปา่ นานาชนดิ พากันเดนิ ตามสวุ รรณสามไปในทีต่ ่าง ๆ


วนั หนึ่ง สุวรรณสามไปตกั นำ้ ในแม่น้ำ

ขณะนน้ั พระเจ้าปิลยักขราชทรงดักซุ่มรอลา่ เนอ้ื อยู
่
ทรงเหน็ สุวรรณสามมีผิวงามดั่งทอง แวดล้อมดว้ ยฝงู สัตว
์
ก็ทรงสงสยั ว่าเป็นนาคหรือเทวดากนั แน่ จงึ ทรงยิงลกู ศรอาบยาพษิ เขา้ ใส
่
เพ่ือยับยง้ั ไวม้ ิใหห้ นหี ายไป แม้สวุ รรณสามทราบวา่ พระราชาทรงยงิ ลกู ศรใสต่ น

กม็ ิได้โกรธเคืองยังคงมีจิตเมตตาอย่เู สมอ และไดส้ นทนากบั พระราชา

ดว้ ยวาจาอันไพเราะ ก่อนทีส่ ุวรรณสามจะส้ินสตไิ ป

พระราชาทรงรับปากจะดแู ลบดิ ามารดาของสุวรรณสามไปตลอดชวี ติ


31

namitra.org

32

สุวรรณสาม ผู้ย่งิ ด้วยเมตตาบารมี

www.kalyan

คนื ชวี า

ด้วยเดชแหง่ เมตตาและกตัญญู

ตอ่ มา เม่อื ทกุ ลู ฤๅษแี ละปาริกาฤๅษิณีทราบวา่ พระราชาทรงยงิ ลกู ศรใสส่ วุ รรณสาม
ก็มไิ ด้โกรธเคือง แตท่ ลู ขอร้องใหท้ รงนำพวกตนไปหารา่ งของสวุ รรณสาม
เมอื่ ไปถงึ ท้งั คู่ต่างครำ่ ครวญอยู่กับรา่ งของบุตรอย่างนา่ เวทนา
จากนั้นปารกิ าฤๅษิณแี ละทุกูลฤๅษไี ดอ้ ธิษฐาน
เอย่ อา้ งคณุ ความดีของสุวรรณสาม รวมกับแรงอธิษฐาน
ของนางเทพธดิ าพสนุ ธรี ผเู้ ปน็ มารดาในอดีตชาตขิ องสุวรรณสาม
ทำให้สุวรรณสามฟืน้ ขนึ้ มาและไมม่ บี าดแผลใด ๆ
อกี ทัง้ ดวงตาของฤๅษีและฤๅษณิ ีกก็ ลับมองเหน็ ได้ดงั เดมิ
จากนั้น สวุ รรณสามได้ถวายโอวาทแด่พระราชา
ใหท้ รงปกครองบ้านเมอื งดว้ ยทศพิธราชธรรมสืบไป

33

namitra.org

ผู้ยพิ่งดร้วยะอเนธิษมฐิรานาบชารมี

34

www.kalyan

๔

เนมิราชชาดกเปน็ เร่ืองราวในพระชาตทิ พี่ ระสมั มาสมั พทุ ธเจ้า

ทรงบำเพ็ญอธษิ ฐานบารมยี ง่ิ กวา่ พระชาติใด ๆ คือ ทรงตั้งใจอยา่ งแนว่ แน
่
ในการทำความดี โดยการเสดจ็ ออกผนวชเพือ่ กำจัดทกุ ข์ของตนเองและผู้อ่ืน

แม้เปา้ หมายจะยิ่งใหญแ่ คไ่ หนกต็ าม แตเ่ มือ่ ทรงตง้ั จติ อธิษฐานเอาไวแ้ ล้ว

ก็จะทรงพยายามทำให้สำเรจ็ ให้จงได้ ในพระชาตนิ พ้ี ระเนมิราชทรงละทิ้งความสุข

ในพรหมโลก ยอมจุติ (ตาย) มาบังเกดิ เปน็ มนษุ ย์ เพ่อื สืบทอดวงศบ์ รรพชติ


(ตระกลู นักบวช) ของพระองคไ์ ว ้ ดงั ทีท่ รงเคยอธิษฐานไว้ในอดีตชาติ

การบำเพ็ญอธษิ ฐานบารมขี องพระโพธิสตั ว์ในพระชาติน้ี จึงเข้าทำนองวา่


“ยอมตาย ไมย่ อมเปลีย่ นใจ” น่นั เอง


namitra.org

36

พระเนมิราช ผู้ย่งิ ด้วยอธษิ ฐานบารมี

www.kalyan

พรหมโพธสิ ตั ว์
จุตเิ พอื่ สบื วงศบ์ รรพชิต

ในอดตี กาล พระโพธสิ ตั ว์ทรงบงั เกดิ เป็นกษัตริย์แหง่ มถิ ลิ านคร
วนั หนึ่งพระองค์ทอดพระเนตรเห็นพระเกศา (ผม) หงอกเพยี งเสน้ เดยี ว
ก็ทรงออกผนวชเปน็ ฤๅษี เพราะทรงเหน็ ความไม่เท่ียงของสงั ขาร ซึ่งเป็นสัญญาณวา่

ความตายได้คบื คลานเข้ามาใกล้ทุกขณะ และทรงอธิษฐานวา่
“ขอใหร้ าชตระกูลของเราสืบทอดเชื้อสายแหง่ วงศ์บรรพชติ เช่นน้ตี ลอดไป”

เมื่อสวรรคตแล้วไปบงั เกิดในพรหมโลก ลกู หลานของพระองค์
ได้ออกผนวชสืบวงศ์บรรพชติ ต่อกนั มาประมาณ ๘๔,๐๐๐ พระองค์
ตอ่ มาพระโพธิสตั ว์ทรงตรวจดดู ว้ ยฌานสมาบัตพิ บวา่ กษตั ริยพ์ ระองคต์ อ่ ไป
จะไมส่ ามารถรักษาประเพณีน้ีไว้ได้ จงึ ตัดสินใจละทง้ิ ความสุขในพรหมโลก
จุติมาบังเกดิ เป็น “เนมิราชกุมาร” เพอื่ สบื ทอดวงศบ์ รรพชติ ดงั ที่ทรงเคยอธษิ ฐานไว้

37

namitra.org

38

พระเนมิราช ผู้ย่งิ ด้วยอธษิ ฐานบารมี

www.kalyan

พระเนมิราช

ผู้เป็นท่ีรักของมนษุ ยแ์ ละเทวา

ต่อมาเมื่อพระราชบดิ าของพระเนมิราชเสดจ็ ออกผนวชตามราชประเพณี
พระเนมริ าชไดท้ รงข้ึนครองราชยแ์ ทน พระองคท์ รงชกั ชวนราษฎร
ใหห้ มัน่ สั่งสมบญุ กศุ ล บ้านเมืองจึงสงบสุขรม่ เยน็ ตลอดมา
ชาวเมืองนี้เม่อื ถึงแก่กรรมก็ไปบงั เกิดเป็นเทวดาจำนวนมาก
ทำใหพ้ ระเจา้ เนมริ าชทรงเปน็ ที่รกั ของทงั้ มนษุ ย์และเทวดา

โดยเฉพาะเทวดาชัน้ ดาวดงึ ส์ ตา่ งก็ปรารถนาจะไดฟ้ งั ธรรมจากพระเจา้ เนมิราช
ทา้ วสักกะ (พระอินทร)์ จงึ ทรงสง่ มาตลี สารถขี องพระองค์

นำเทวรถมาอัญเชิญพระเจา้ เนมริ าชเสดจ็ ไปยังสวรรค์ชนั้ ดาวดึงส์
เพื่อทรงแสดงธรรม ณ สธุ รรมมาเทวสภา

39

namitra.org

40

พระเนมิราช ผู้ย่งิ ด้วยอธษิ ฐานบารมี

www.kalyan

ท่องนรกสวรรค์
ยนื ยนั ผลบุญและบาป

กอ่ นท่ีจะนำเสด็จไปยงั สวรรคช์ น้ั ดาวดึงส์ มาตลีไดน้ ำเสด็จพระเจา้ เนมิราช

ไปทอดพระเนตรอบายภูมิ ทรงเห็นสตั วน์ รกท่ีกำลังถูกทรมานอยา่ งแสนสาหัส


ด้วยผลบาปท่เี คยทำไว้ จากน้ันนำเสด็จไปทอดพระเนตรวมิ าน

และสมบัตทิ ิพยข์ องเทวดาในสวรรค์ ท่เี กดิ จากบุญท่ีเคยทำไว้เมื่อตอนเปน็ มนษุ ย์


เมอ่ื พระโพธสิ ตั ว์ทรงแสดงธรรมแก่เหล่าเทวดาแลว้

ทรงนำเร่ืองราวต่าง ๆ ที่ทรงพบเหน็ ในนรกและสวรรคม์ าเล่าใหม้ นษุ ยฟ์ ัง


เพือ่ ใหร้ ้ซู ึง้ ถงึ ผลของบุญและบาปว่ามจี ริง

ต่อมา เมื่อพระเจ้าเนมริ าชทรงมีพระเกศาหงอกเพยี งเส้นเดียว

กท็ รงออกผนวช และเปน็ กษตั รยิ ์พระองคส์ ุดท้ายท่สี ืบต่อราชประเพณีน
้ี

เมอื่ สวรรคตทรงไปบงั เกดิ ในพรหมโลกดงั เดิม


41

namitra.org

ผมยู้ โ่งิ ดห้วสยปถัญบญัณาบฑาิตรมี

42

www.kalyan

๕

มโหสถชาดกเป็นเรอ่ื งราวในอดตี ของพระสมั มาสัมพทุ ธเจ้า

ที่ทรงบำเพ็ญปญั ญาบารมี ดว้ ยการใช้ปัญญาอันเฉยี บแหลม

ทีท่ รงส่ังสมมานบั ภพนับชาตไิ ม่ถว้ น ในการแก้ไขปญั หาต่าง ๆ

ซึ่งการใช้ปัญญาอย่เู สมอ ๆ น้ี เปน็ การชว่ ยใหส้ ติปัญญาปราดเปรือ่ งยง่ิ ๆ ข้ึน


ถอื เป็นการช่วยเพิ่มพูนปัญญาบารมีไดว้ ิธีหนง่ึ

ในพระชาตินี้ มโหสถบัณฑติ ได้ใช้ปัญญาเปลย่ี นวิกฤตให้เป็นโอกาส

โดยยดึ หลกั ศีลธรรม จนในท่สี ุดก็สามารถฟนั ฝา่ อุปสรรคของชวี ติ


นำพาตนเองให้ประสบความเจริญรุง่ เรืองยิ่ง ๆ ข้ึนไป

และสร้างสนั ติภาพแกเ่ พือ่ นมนุษยใ์ ห้สามารถอยู่ร่วมกนั ได้อย่างมคี วามสุข


ปราศจากการเบยี ดเบยี นซง่ึ กันและกนั


namitra.org

44

มโหสถบัณฑติ ผู้ย่งิ ดว้ ยปัญญาบารมี

www.kalyan

บณั ฑติ น้อย
ผู้ครองหทัยของพระราชา

เมอ่ื ครง้ั อดตี กาล ภรรยาเศรษฐแี ห่งบ้านปาจนี ยวมชั ฌคามใหก้ ำเนดิ ทารกนอ้ ย

ผู้กำแทง่ โอสถ (ยา) ออกมาด้วย แทง่ โอสถนน้ั เม่อื นำไปฝนกบั หนิ บดแลว้

สามารถนำมารักษาโรคต่าง ๆ ได้ บดิ าจึงตัง้ ชื่อให้ว่า

มโหสถกมุ าร (ผูม้ แี ท่งโอสถอนั เปน็ ประโยชนอ์ ย่างยง่ิ แก่มหาชน)


เมื่ออายุ ๗ ขวบ มโหสถก็มีช่อื เสยี งร่ำลือไปไกลว่ามีสติปญั ญาและไหวพริบเป็นเลิศ

จนพระเจา้ วิเทหราชแห่งมถิ ลิ านคร ทรงปรารถนาจะรบั ไปอย่ใู นราชสำนกั

แตป่ ุโรหิตชื่อเสนกะพยายามทลู ยบั ยงั้ ด้วยอุบายตา่ ง ๆ เพราะความอจิ ฉา

และทลู ใหท้ ดสอบสตปิ ัญญาของมโหสถดว้ ยวธิ ีการตา่ ง ๆ

แตม่ โหสถกแ็ ก้ไขปญั หาไดท้ ุกครัง้ จนในที่สดุ พระราชาทรงรับมโหสถ

เข้าไปอยใู่ นราชสำนกั ได้สำเรจ็


45

namitra.org

46

มโหสถบัณฑติ ผู้ย่งิ ดว้ ยปัญญาบารมี

www.kalyan

“ปัญญา”

เปน็ เครือ่ งนำพาตนใหพ้ ้นภัย

มโหสถเติบโตเปน็ บัณฑติ หนุม่ ผู้ฉลาดหลักแหลม

เป็นที่โปรดปรานของพระราชาและพระมเหสี แตค่ วามรุง่ โรจน์ของมโหสถ


นบั วันจะยงิ่ ข่มรัศมีของบณั ฑติ ทัง้ ส่ี ทีอ่ ยูม่ ากอ่ นใหอ้ ับแสงลงเรือ่ ย ๆ

เมอ่ื ไดโ้ อกาสปุโรหติ เสนกะจึงทูลยุยงพระราชา


ใหท้ รงระแวงจนคิดจะฆ่ามโหสถ ทำให้มโหสถตอ้ งหนีไปอย่ใู นชนบท

แตใ่ นท่ีสุดกม็ ีโอกาสกลบั มาแกข้ อ้ กล่าวหา


และใชป้ ญั ญาปราบอาจารย์ท้ังสี่ ให้เลกิ คดิ รา้ ยกบั ตนเองไดส้ ำเรจ็

นอกจากนี้ มโหสถยังใช้สตปิ ญั ญาอนั ล้ำเลิศ


ชว่ ยใหแ้ คว้นวิเทหรัฐรอดพน้ จากการรุกรานของพระเจ้าจลุ นีแหง่ ปัญจาลนคร

โดยท่ปี ระชาชนของทัง้ ๒ นคร มิต้องบาดเจบ็ ล้มตายแต่อยา่ งใด

จนทำใหเ้ กียรติภูมขิ องมโหสถเลอ่ื งลือไปท่ัวทงั้ ชมพทู วีป


47

namitra.org

48

มโหสถบัณฑติ ผู้ย่งิ ดว้ ยปัญญาบารมี

www.kalyan

เสนาบดีแหง่ ปัญจาลนคร

เมอื่ พระเจา้ วเิ ทหราชสวรรคต มโหสถได้ทลู ลาพระราชาพระองค์ใหม
่
เพอ่ื เดินทางไปรับราชการทีป่ ัญจาลนคร


เนอ่ื งจากพระเจ้าจุลนที รงเคยขอสัญญาจากมโหสถวา่

“เมื่อพระราชาของเธอสวรรคตแล้ว ขอใหเ้ ธอมาอยูก่ ับฉัน”

ทงั้ น้เี พราะทรงเลอื่ มใสในปญั ญาและคณุ ธรรมของมโหสถเป็นอยา่ งยิ่ง


แตพ่ ระมเหสขี องพระเจา้ จุลนีไมพ่ อพระทัยมโหสถ

เพราะพระนางทรงเคยถกู คนของมโหสถจบั ไปเปน็ ตวั ประกัน


พระนางจึงทรงคดิ กำจัดมโหสถ แต่ก็ไม่สำเร็จ

เพราะปรพิ าชิกาเถรี นักบวชประจำราชสำนกั ได้ออกกศุ โลบาย

ให้พระเจา้ จุลนีประกาศคณุ ความดขี องมโหสถใหข้ จรขจายไปทั่วพระนคร

ทา้ ยทส่ี ดุ ทรงแตง่ ตัง้ มโหสถเปน็ เสนาบดมี อี ำนาจในการปกครองบา้ นเมือง

เสมือนพระราชา และดำรงตำแหน่งเสนาบดไี ปจนตลอดชีวิต


49

namitra.org