ทศชาติชาดก พระชาติแห่งการบำเพ็ญบารมี ๑๐ ทัศ

ภรู ทิ ัตนาคราช

ผ้ยู งิ่ ด้วยศีลบารมี

50

www.kalyan

๖

ภูรทิ ตั ชาดกเปน็ ประวัติการสร้างบารมขี องพระสมั มาสมั พทุ ธเจ้า

ในพระชาตทิ ีท่ รงบำเพ็ญศลี บารมีอยา่ งเดน่ ชดั


ศลี บารมี คอื การสำรวมกาย วาจา ใจ ใหส้ งบเรยี บรอ้ ย

มีความอดทน อดกลน้ั เพื่องดเว้นจากการทำความชั่ว


โดยมคี ณุ ธรรม คอื หริ ิ โอตตปั ปะ เปน็ ส่งิ ควบคมุ

ในพระชาติน้ี พระโพธิสัตวภ์ ูริทัตนาคราชไดบ้ ำเพ็ญศีลบารมอี ยา่ งยง่ิ ยวด


ยอมทนทกุ ข์ทรมานแสนสาหัสและยอมสละไดแ้ มแ้ ตช่ ีวิตของตนเอง

แตไ่ มย่ อมผดิ ศีล การบำเพ็ญศลี บารมขี องภูริทตั นาคราช

จงึ เข้าทำนองวา่ “ยอมตาย ไมย่ อมทำชวั่ ” น่ันเอง


namitra.org

52

ภูริทัตนาคราช ผ้ยู ิ่งดว้ ยศีลบารมี

www.kalyan

นาคราชโพธิสตั ว์
ผู้ทรงอรรถและธรรม

ในพระชาตนิ ี้ พระโพธิสตั วบ์ ังเกดิ เปน็ พญานาคชอ่ื ว่า “ทตั ตะ”

เป็นโอรสของพญานาคราชธตรฐ ผ้ปู กครองเหลา่ นาคในล่มุ น้ำยมนุ า


และมีพระมารดาเปน็ มนษุ ย์ คอื พระนางสมทุ ชา

ผู้เป็นพระธดิ าของพระเจา้ พรหมทตั กษตั รยิ ์เมืองพาราณสี

ทตั ตนาคราชเปน็ ผทู้ ี่เปย่ี มดว้ ยปัญญาอันชาญฉลาดเล่ืองลือระบือไกล

แม้กระทั่งท้าวสักกะ (พระอนิ ทร)์ จอมเทพผู้ปกครองสวรรคช์ ัน้ ดาวดงึ ส์

ยังทรงยกย่อง และทรงบูชาพระโพธิสัตว์ด้วยของหอมและดอกไม้ทพิ ย์


พร้อมทั้งทรงขนานนามให้ใหมว่ า่ “ภรู ทิ ตั ”


53

namitra.org

54

ภูริทัตนาคราช ผ้ยู ิ่งดว้ ยศีลบารมี

www.kalyan

ยอมสละชวี า
เพื่อรักษาศีลใหบ้ ริบรู ณ์

เม่อื ภูรทิ ัตไปเยอื นสวรรคช์ ้ันดาวดึงส์ ไดเ้ ห็นสมบัตอิ ันโอฬารของทา้ วสักกะ

จงึ คดิ วา่ “สมบตั ทิ ิพย์เหล่านี้ ลว้ นบงั เกิดข้ึนดว้ ยบุญทัง้ ส้นิ ”


จงึ เร่งสร้างบุญโดยการถอื อโุ บสถศีล เพอื่ จะไดพ้ น้ ไปจากสภาพของนาค

ทตี่ อ้ งใช้ท้องเล้ือยไปมา และจะไดไ้ ปเกิดในภพดาวดงึ ส์

แตภ่ ูรทิ ตั ถูกยวั่ ยวนจากเหลา่ นางนาค

จงึ ต้องหลกี ข้นึ มาถอื ศลี อยูร่ มิ ฝ่งั แมน่ ้ำยมุนา


วันหนึง่ ขณะกำลังจำศลี อยู่ ถูกหมองูช่อื อาลมั พายน์จับตัวไป

แสดงฤทธิใ์ หค้ นดูเพือ่ แลกเงิน เชน่ ขยายตัวให้ใหญข่ น้ึ หดตวั ให้เล็กลง

แผพ่ ังพาน หายตัว ฯลฯ แมว้ า่ ภูริทัตมฤี ทธิ์เดชมากมายเพยี งแคล่ ืมตามอง

หมองูก็จะกลายเป็นขีเ้ ถ้าไปในทนั ที แต่ภูริทตั กลบั ยอมถูกทรมานแสนสาหัส


โดยไม่ทำรา้ ยใคร เพ่อื รกั ษาศีลใหบ้ รสิ ทุ ธิ์บรบิ ูรณ์


55

namitra.org

56

ภูริทัตนาคราช ผ้ยู ิ่งดว้ ยศีลบารมี

www.kalyan

สู่เทวโลกสมปรารถนา
ด้วยศีลบารมี

ฝา่ ยพระเจ้าพาราณสี เมอ่ื ทรงไดย้ ินขา่ ววา่ มีหมองูจบั พญานาคได
้
จงึ ทรงรับสั่งใหห้ มองอู าลมั พายนน์ ำพญานาคมาแสดงตอ่ หนา้ พระพักตร ์


ซงึ่ ในขณะน้ันเอง สทุ ัสสนนาคราช พระเชษฐา (พ่ีชาย) ของภูริทัต

ไดแ้ ปลงรา่ งเปน็ ดาบสมาชว่ ยเอาไว้ได ้ และเปิดเผยฐานะที่แทจ้ ริงของพญานาคท้งั สอง

วา่ เป็นพระนดั ดา (หลาน) ของพระเจ้าพาราณสนี ่นั เอง

เปน็ เหตใุ หห้ มูญ่ าติท้ังหลายทั้งในโลกมนุษย์และในนาคพภิ พไดก้ ลับมาพบกนั อกี คร้งั


สว่ นภรู ทิ ตั นาคราชยังคงหาโอกาสไปบำเพญ็ ศลี บารมใี นโลกมนุษยอ์ ยู่เสมอ

เมื่อสิ้นชีวติ ได้ใปบังเกดิ ในสวรรคส์ มดงั ปรารถนา


57

namitra.org

พผู้ยริ่งะดจ้วยันขทนั ตกบิ มุ ารามรี

58

www.kalyan

๗

จันทกุมารชาดกเป็นเรื่องราวในอดีตของพระสัมมาสมั พุทธเจา้

ทีท่ รงบำเพญ็ ขนั ตบิ ารมอี ย่างเอาชีวิตเป็นเดมิ พัน


ขนั ติบารมี หมายถึง ความอดทนที่จะชำระกิเลสในตัว

เปน็ คุณธรรมท่รี กั ษาใจให้เปน็ ปกติ ไมห่ วนั่ ไหวตอ่ ปญั หาท่ีเกดิ ขน้ึ

ตลอดจนไม่หวัน่ ไหวตอ่ คำสรรเสรญิ และนินทา เหมือนดงั่ แผ่นดนิ

ทีผ่ คู้ นทิง้ สิง่ ของท้งั สะอาดและสกปรกลงมา แต่แผน่ ดนิ กไ็ มเ่ คยขัดเคอื ง


ในพระชาตินี้ พระโพธิสตั ว์ทรงบงั เกดิ เป็น “พระจนั ทกุมาร”

ทรงบำเพญ็ ขันตบิ ารมดี ้วยความอดทนอยา่ งไมม่ ขี ีดจำกดั

ยอมสละตนเองเพ่อื ชว่ ยผอู้ ่นื ใหพ้ น้ ภยั การสรา้ งขนั ตบิ ารมขี องพระองค์

จงึ เข้าทำนองว่า “ยอมตาย ไม่ยอมแพ้” คือ ไมย่ อมแพต้ ่อความช่ัวนนั่ เอง


namitra.org

60

พระจันทกุมาร ผู้ย่งิ ดว้ ยขันตบิ ารมี

www.kalyan

อุปราช

ผูผ้ ดงุ ความยุติธรรม

พระจนั ทกมุ ารเปน็ พระโอรสของพระเจ้าเอกราช และพระนางจนั ทาเทวี

แหง่ เมอื งปุปผวดี ทรงเปน็ อปุ ราชผปู้ รีชาสามารถ


และมีนำ้ พระทยั ทีเ่ ปี่ยมไปดว้ ยพระเมตตา จึงเปน็ ท่รี ักของประชาชนทงั้ เมือง

อยมู่ าวนั หนึ่ง พระจนั ทกุมารได้นำคดีท่ขี ัณฑหาลพราหมณต์ ัดสนิ อยา่ งไมเ่ ปน็ ธรรม


มาตัดสินใหมด่ ว้ ยความยุตธิ รรม จนกระทงั่ เปน็ ทสี่ รรเสริญของชาวเมือง

พระราชบดิ าจึงทรงมอบหมายหนา้ ที่ตัดสนิ คดใี ห้แกพ่ ระจนั ทกมุ ารนับตั้งแต่บดั นัน้


ทำให้ขัณฑหาลพราหมณ์ ผ้เู คยมอี ำนาจตัดสินคดีไมพ่ อใจมาก

เพราะตอ้ งเสยี ผลประโยชน์จากการรับสินบน


พราหมณ์จึงรอคอยโอกาสท่ีจะล้างแคน้ พระจันทกุมาร


61

namitra.org

62

พระจันทกุมาร ผู้ย่งิ ดว้ ยขันตบิ ารมี

www.kalyan

บำเพ็ญขนั ตบิ ารมี
แม้ชีวจี ะดับสญู

วันหน่งึ พระเจา้ เอกราชทรงพระสบุ ิน (ฝัน) เห็นดาวดงึ ส์เทวโลกอันงดงามอลงั การ

เม่อื ตื่นจากบรรทมทรงปรารถนาทีจ่ ะไปสวรรค์ช้นั ดาวดงึ ส ์


จึงตรสั ถามวธิ ไี ปสวรรค์จากพราหมณ์ พราหมณผ์ ู้รอคอยโอกาส

จะแกแ้ ค้นพระจนั ทกมุ าร จึงทลู หลอกว่าจะไปสวรรคไ์ ด้ตอ้ งบชู ายัญ

โดยใหต้ ดั พระเศียร (ศีรษะ) ของพระจนั ทกุมาร พระธิดา พระมเหสี เศรษฐ
ี
ชา้ ง ม้า และโค มาเปน็ เคร่อื งเซน่ สรวง พระราชาจงึ รับส่งั ให้ทำตามนน้ั

ฝา่ ยพระจันทกุมารแมค้ วามตายกำลงั จะมาถึงก็ทรงอดทนไม่ทรงตอบโต้


ทั้ง ๆ ที่ทรงมกี ำลังไพร่พลมากพอท่ีจะเอาชนะได้

ทรงบำเพ็ญขนั ติบารมดี ว้ ยความอดทนอยา่ งไม่มขี ดี จำกดั

ไมโ่ กรธเคอื งศตั รผู ูม้ งุ่ รา้ ย แต่จะทรงยอมเป็นทาสรบั ใชศ้ ัตรตู ลอดชีวติ


และยอมสละชวี ิตเพอื่ ช่วยผู้อ่นื ให้พ้นภัย


63

namitra.org

64

พระจันทกุมาร ผู้ย่งิ ดว้ ยขันตบิ ารมี

www.kalyan

ชัยชนะ

ของขนั ตบิ ารมีอันย่งิ ยวด

เม่อื เร่ิมพธิ ีบชู ายัญ ขัณฑหาลพราหมณ์หยบิ ดาบ

และจะเดินเขา้ ไปตดั พระศอ (คอ) ของพระจนั ทกุมาร

ขณะนน้ั พระนางจันทาเทวี ทรงต้งั จิตอธิษฐานตอ่ เทวดา เพอื่ ชว่ ยเหลือพระราชโอรส
เป็นเหตใุ หท้ า้ วสกั กะทรงมอิ าจอยู่นงิ่ เฉย เสด็จมากลางอากาศ

พร้อมค้อนเหลก็ ท่มี ไี ฟลุกโพลง สว่ นพระหัตถ์อีกขา้ งหนึง่ ถือพระขรรคเ์ พชร

ท้าวสักกะทรงขูพ่ ระราชาใหป้ ลอ่ ยคนและสัตว์ท้งั หมด พระราชาทรงยอมทำตามโดยดี

จากนน้ั ชาวเมืองจึงพากนั รมุ ประชาทัณฑพ์ ราหมณ์ชัว่ จนตาย


ส่วนพระราชาถูกชาวเมืองเนรเทศ

แล้วกราบทูลเชิญพระจันทกมุ ารขน้ึ ครองราชสมบัตแิ ทนสบื ไป





65

namitra.org

มผห้ยู ิ่งาดพว้ ยรอหเุ บมกนขาาบรารทมะี

66

www.kalyan

๘

นารทชาดก (นา-ระ-ทะ-ชา-ดก)

คอื ประวตั ิการสรา้ งบารมีในอดตี ชาตขิ องพระสัมมาสัมพทุ ธเจ้า

ขณะท่ที รงบำเพญ็ อเุ บกขาบารมอี ยา่ งยงิ่ ยวด ดว้ ยการวางเฉย


ไม่ยนิ ดยี นิ รา้ ย ไม่หวนั่ ไหว และเอนเอียงต่อสิ่งท่มี ากระทบ

อนั ได้แก่ ความสขุ ความทุกข์ ความดใี จ ความเสยี ใจ เป็นตน้

ในพระชาตินี้ มหาพรหมนารทะบำเพ็ญอุเบกขาบารมีเหมอื นด่ังแผ่นดนิ

ที่วางเฉยต่อส่ิงทีม่ าราดรด ไมว่ ่าสงิ่ น้ันจะสะอาดหรอื สกปรกเพียงใดกไ็ มห่ วั่นไหว


namitra.org

68

มหาพรหมนารทะ ผู้ย่งิ ด้วยอเุ บกขาบารมี

www.kalyan

พระราชา
ผู้ทรงเป็นมจิ ฉาทิฐิ

พระเจา้ อังคตริ าชแหง่ แควน้ วิเทหรฐั แตเ่ ดิมทรงเป็นพระราชาผู้ทรงธรรม

ทรงปกครองไพรฟ่ ้าประชาชนให้เปน็ สุขโดยถ้วนหน้า

เพราะทรงไดร้ บั การปลูกฝงั จากพระราชบดิ า


ตั้งแตย่ ังทรงพระเยาว์ให้ประพฤติธรรม ใหร้ จู้ ักบาปบญุ คุณโทษ

อยมู่ าวนั หนงึ่ อำมาตยค์ นหนึง่ ซึง่ เปน็ คนพาล มมี ิจฉาทฐิ ิ


ทลู แนะนำใหพ้ ระองคไ์ ปฟังคำสอนจากนกั บวชชเี ปลอื ย ช่อื คุณชีวก (คุ-นะ-ช-ี วะ-กะ)

ที่สอนผิด ๆ ว่า บุญ บาปไม่มี โลกหน้าไม่มี ปู่ยา่ ตายาย พอ่ แม่ ครอู าจารย์ไมม่ พี ระคณุ

ทำใหพ้ ระเจ้าองั คติราชกลายเป็นผมู้ ีมิจฉาทฐิ ิ ทรงละทงิ้ โอวาทของพระราชบดิ า

แลว้ หนั มาแสวงหาความสนกุ สนานเพลิดเพลินในชีวิต โดยไม่คำนึงถงึ บาปบุญใด ๆ


69

namitra.org

70

มหาพรหมนารทะ ผู้ย่งิ ด้วยอเุ บกขาบารมี

www.kalyan

แมส้ ามารถระลกึ ชาติ
กม็ ิอาจโปรดพระราชบดิ า

พระเจ้าองั คติราชทรงมพี ระราชธดิ าพระนามว่า รจุ าราชกุมารี

พระนางทรงสามารถระลกึ ชาติยอ้ นหลงั ได้ถงึ ๑๔ ชาติ


เพราะผลบุญจากการทำสมาธภิ าวนาในอดีต และเมื่อทรงทราบสาเหต
ุ
ทที่ ำให้พระราชบิดาทรงเปลย่ี นไป พระราชธิดาจงึ ทรงแสดงธรรม


เพ่อื โปรดพระราชบิดาใหล้ ะท้ิงความเช่ือผิด ๆ โดยทรงระลึกชาติของพระนางเอง

และของผู้อนื่ หลายคน และทรงนำมาเล่าให้พระราชบดิ าฟงั เพือ่ ช้ีใหท้ รงเห็นวา่


“โลกหนา้ นน้ั มอี ยู่จรงิ บญุ บาป มจี รงิ ใครทำกรรมใดไว
้
ยอ่ มได้รบั ผลแห่งกรรมนน้ั ” แตก่ ็ยังมิอาจเปล่ยี นพระทัยของพระราชบดิ าได
้
จงึ ทรงต้ังจติ อธิษฐานให้มสี มณพราหมณ์ผ้ทู รงธรรมมาชว่ ยแก้ไขเหตกุ ารณ์น
ี้

71

namitra.org

72

มหาพรหมนารทะ ผู้ย่งิ ด้วยอเุ บกขาบารมี

www.kalyan

กำรดว้ายบอุเบมกขิจาบฉารามีทฐิ ิ

คำอธษิ ฐานนนั้ ดังไปถึงทพิ ยโสต (หทู ิพย)์ ของมหาพรหมนารทะ

ท่านจึงจำแลงองคเ์ ป็นนกั บวชเหาะมาปรากฏอยเู่ บอื้ งหน้าพระราชา

แม้ว่าทรงเหน็ นกั บวชเหาะมา พระราชายังไมท่ รงเช่ือว่านรกสวรรค์มีจรงิ

ทรงพดู จากวนโมโหตา่ ง ๆ เชน่ ทรงกลา่ ววา่ การท่ีมหาพรหมเหาะได้น้นั

เปน็ เรือ่ งของธรรมชาติ และยงั ทรงขอยมื เงนิ จากมหาพรหม ๕๐๐ กหาปณะ

ถ้าชาติหนา้ มจี รงิ จะใชค้ ืน ๑,๐๐๐ กหาปณะ ฯลฯ แลว้ ยงั ดูหมน่ิ ว่า

มหาพรหมเป็นคนเขลาอกี ด้วย แต่มหาพรหมนารทะทรงเปยี่ มด้วยอเุ บกขา

ทรงวางเฉยต่อวาจาอนั ไม่น่าพอใจ และทรงแสดงธรรมต่อไปด้วยจติ เมตตา


ในทส่ี ดุ ก็สามารถทำใหพ้ ระราชาทรงหวาดกลวั ภัยในนรก

หนั มาประพฤติธรรมดว้ ยการถอื ศลี และหมน่ั ให้ทานไปจนตลอดพระชนมช์ พี


73

namitra.org

ผวู้ยธิ ่ิงดรุ ว้ บยสัณจั บฑาิตรมี
74

www.kalyan

๙

วธิ รุ ชาดกเป็นเรื่องในอดีตของพระสัมมาสมั พุทธเจ้า ที่ทรงเอาชวี ติ เป็นเดมิ พัน

ในการบำเพ็ญสจั บารมี ในพระชาตนิ ี้ พระโพธสิ ตั ว์ทรงเกิดเปน็ วธิ รุ บัณฑติ

ผูบ้ ำเพญ็ สัจบารมี จนปรากฏเดน่ ชัดยิง่ กว่าพระชาติใด ๆ

คำวา่ “สจั จะ” คือ ความจริง ความซ่อื ตรง คนท่ีมสี ัจจะ คือ คนท่พี ูดอยา่ งไร

ทำอย่างน้ัน เปน็ คนท่ไี ว้วางใจได้ทัง้ ต่อหนา้ และลับหลัง

วธิ รุ บณั ฑติ เป็นผู้ที่ยึดมั่นในสจั จะชนดิ เอาชีวติ เปน็ เดิมพัน

โดยไม่หว่ันไหววา่ จะต้องเผชิญกับส่งิ ใดบา้ ง

การสรา้ งสจั บารมขี องพระโพธสิ ัตว์

ในพระชาตนิ ้ ี จึงเขา้ ทำนองว่า “ยอมตาย ไมย่ อมคด” นนั่ เอง


namitra.org

76

วิธุรบณั ฑติ ผ้ยู ิ่งดว้ ยสัจบารมี

www.kalyan

หวั ใจของมหาบัณฑิต
ผู้เรืองปัญญา

วิธรุ บัณฑติ เป็นราชบัณฑิตของพระเจา้ ธนญั ชยั โกรพั ยราช แห่งอนิ ทปัตถ์นคร

ชื่อเสยี งของท่านโด่งดังไปไกลในหมูข่ องมนษุ ย์และเทวดา


ทำใหพ้ ระนางวิมาลา มเหสีของทา้ ววรณุ นาคราชปรารถนาจะฟังธรรมจากทา่ น

พระนางทรงแกล้งปว่ ย และบอกพระสวามวี า่ อยากเสวยหัวใจวธิ รุ บณั ฑติ

ทา้ ววรณุ นาคราชจึงทรงรับสง่ั ใหป้ ณุ ณกยกั ษ์ไปนำหวั ใจวธิ รุ บณั ฑติ

มาดว้ ยวิธีท่ีชอบธรรม ปณุ ณกยกั ษแ์ ปลงรา่ งเปน็ ชายหน่มุ

ไปท้าพนนั สกากบั พระเจา้ ธนัญชัย

โดยใชแ้ กว้ มณวี เิ ศษและม้าอาชาไนยเป็นเดมิ พัน

สว่ นพระเจ้าธนญั ชยั ใช้พระราชทรัพย์ท้งั หมดเป็นเดมิ พัน

ยกเว้นตัวพระองค์เอง พระมเหสี และราชบัลลงั ก
์
สุดท้ายพระราชาทรงพา่ ยแพ้ ชายหนุ่ม (ปุณณกยกั ษ)์

ขอตัววธิ รุ บัณฑติ เปน็ สนิ พนนั แตพ่ ระราชาไมท่ รงยอมให
้

77

namitra.org

78

วิธุรบณั ฑติ ผ้ยู ิ่งดว้ ยสัจบารมี

www.kalyan

บณั ฑิตแม้ยามมภี ัย
ไมย่ อมทิ้งสจั จะ

พระเจา้ ธนัญชยั ทรงกลา่ ววา่ “วิธรุ บณั ฑติ ไม่ใชท่ รพั ย์

แตเ่ ป็นดัง่ ชวี ิตจิตใจของเรา เปรียบเสมือนตวั เราเอง ให้ไมไ่ ด”้

แต่ด้วยความซือ่ สัตย์ ยึดม่ันในสจั จะชนดิ เอาชีวิตเปน็ เดิมพนั

วธิ ุรบัณฑติ จึงพูดความจรงิ วา่ “ตัวเราเปน็ ทาสของพระราชา

เมอ่ื จะพระราชทานเราให้เป็นสินพนัน กพ็ ระราชทานได้โดยชอบธรรม”

พระราชาทรงเสียดายวิธรุ บณั ฑิตมาก รบั สั่งวา่ จะให้คนไปลอบฆ่าชายหนุ่มเสีย


แต่วธิ ุรบณั ฑติ ทูลคดั ค้าน และขอใหท้ รงยดึ มั่นในสจั จะ

อีก ๓ วนั ตอ่ มา ชายหนมุ่ ผู้น้ันสั่งใหว้ ธิ ุรบณั ฑติ


จับหางม้าแลว้ พาเหาะทะยานขน้ึ บนท้องฟา้ หายไป

เมอ่ื ถึงกาฬาคิรีบรรพต ปณุ ณกยักษ์จงึ เร่มิ ลงมอื ฆา่ วธิ รุ บณั ฑิตเพื่อควักเอาหวั ใจ


แตว่ ธิ รุ บัณฑิตมบี ุญมาก ยกั ษจ์ ะใชว้ ธิ กี ารใดก็ไมอ่ าจฆา่ ได ้


79

namitra.org

80

วิธุรบณั ฑติ ผ้ยู ิ่งดว้ ยสัจบารมี

www.kalyan

ยดึ มนั่ สัจวาจามนุษย์เทวาตา่ งชน่ื ชม

หลงั จากท่ีวิธุรบัณฑติ สอบถามเร่อื งราวตา่ ง ๆ แล้ว

จึงทราบว่า หวั ใจทพ่ี ระนางวมิ าลาทรงปรารถนา ที่จริงกค็ ือ ปัญญาของตนนน่ั เอง


จากนน้ั ไดแ้ สดงธรรมจนยกั ษ์รู้ผิดชอบช่ัวดีและจะปล่อยให้ทา่ นเปน็ อิสระ

แตว่ ิธุรบัณฑิตยังยืนยนั ท่จี ะไปเฝ้าพระนางวิมาลาเพ่ือแสดงธรรม


เม่ือถงึ นาคพภิ พ ทา้ ววรณุ นาคราชตรสั ถามว่า “ปณุ ณกยักษไ์ ด้ตัวท่านมาดว้ ยวธิ ีใด”
วิธรุ บัณฑิตทลู ตอบว่า “ปุณณกยักษเ์ ลน่ สกาชนะพระราชา จึงได้ตัวข้าพระองคม์ า”


ท้าววรณุ นาคราชทรงชื่นชมอยา่ งย่งิ ทรงดำรวิ ่า “ท่านผ้นู ้เี ปน็ ผ้รู กั ษาสัจจะ

หากท่านกล่าววา่ ถกู ยกั ษจ์ บั ตวั มาโดยไม่ชอบธรรม เพอ่ื ใหเ้ ราลงโทษยักษ
์
แก้แค้นที่ถูกจบั ตวั มาก็ยอ่ มได”้ หลงั จากฟังธรรมแลว้ ทั้ง ๒ พระองค์ ทรงปลมื้ ปตี
ิ
เปน็ อย่างย่งิ จากนนั้ ทรงใหย้ ักษ์นำวิธุรบณั ฑติ กลบั ไปยังอนิ ทปัตถ์นคร


กอ่ นจากกนั ยักษ์ได้มอบแก้วมณอี ันล้ำค่าให้ทา่ นดว้ ยความเลื่อมใส

พระราชาและชาวเมอื งท่ที กุ ข์ใจในการจากไปของวิธรุ บัณฑติ

ต่างกด็ ใี จเปน็ อย่างยิง่ ท่ีทา่ นกลับมา


81

namitra.org

พระเวสสันดร

ผู้ยิ่งดว้ ยทานบารมี

82

www.kalyan

๑๐

เวสสนั ดรชาดกเปน็ เร่อื งราวในอดีตของพระสมั มาสัมพุทธเจา้

ที่ทรงบำเพ็ญทานบารมอี ย่างยิ่งยวด


ในพระชาตนิ ที้ รงบรจิ าคมหาทานอันยงิ่ ใหญ่

มอี ะไรก็ทรงสละใหผ้ อู้ ืน่ ได้หมด แมก้ ระทัง่ บตุ ร ภรรยา

การบรจิ าคของพระองคเ์ ปรยี บเสมอื นหมอ้ ทค่ี ว่ำ เพ่ือใหน้ ้ำไหลออกจนหมด


ไมเ่ หลอื แม้เพยี งหยดเดยี ว นิสัยรักการใหท้ านน
ี้
ทรงสง่ั สมมานับภพนบั ชาตไิ มถ่ ว้ น จนกระทัง่ ในภพชาตนิ
้ี
พระองค์ทรงบังเกดิ มาเป็น “นักให้บันลือโลก” ทสี่ ร้างมหาทานบารมี

นบั ตัง้ แต่วันแรกท่ปี ระสูติไปจนตลอดพระชนม์ชีพ การสรา้ งทานบารม
ี
ของพระโพธสิ ตั ว์ในพระชาตนิ ้ี จึงเขา้ ทำนองวา่ “ยอมตาย ไมย่ อมหวง” น่นั เอง


namitra.org

84

พระเวสสันดร ผ้ยู ิ่งดว้ ยทานบารมี

www.kalyan

ทรงบังเกิดมา
เพ่อื สร้างทานบารมี

พระเวสสนั ดรทรงเปน็ พระราชโอรสของพระเจา้ สญั ชยั และพระนางผุสดีแหง่ แคว้นสพี ี
เมอื่ แรกประสตู ิพระกุมารทูลขอทรพั ย์จากพระมารดาเพือ่ ใหท้ านทนั ท
ี
ครั้นทรงเจริญวยั และได้สืบทอดราชสมบตั จิ ากพระราชบิดา

พระเวสสันดรทรงสัง่ ให้ตัง้ โรงทานถงึ ๖ แห่ง ท่ัวทง้ั พระนคร

และทรงสละพระราชทรพั ย์ ๖๐๐,๐๐๐ กหาปณะ เพ่อื บรจิ าคทานทุกวนั


กระท่ังวนั หนงึ่ ทรงพระราชทานชา้ งเผือกมงคลปัจจัยนาคใหแ้ กค่ ณะปุโรหติ

จากแคว้นกาลิงครัฐ เพอื่ ช่วยแก้ปัญหาภยั แลง้ ในแคว้นนน้ั

ช้างปัจจยั นาคนม้ี ีอานภุ าพมาก สามารถบนั ดาลใหฝ้ นตก


และทำใหข้ ้าวปลาอาหารบริบูรณไ์ ด้ ชาวเมอื งสพี ไี ม่พอใจอย่างรุนแรง

ท่ที รงพระราชทานช้างเผือกแกแ่ คว้นอ่นื


จนพระราชบิดาตอ้ งทรงเนรเทศพระเวสสันดรออกจากแวน่ แควน้


85

namitra.org

86

พระเวสสันดร ผ้ยู ิ่งดว้ ยทานบารมี

www.kalyan

มหาทานอนั ยง่ิ ยวด
ของพระบรมโพธสิ ตั ว์

พระเวสสันดรทรงขอโอกาสบริจาคทานอกี ครั้งกอ่ นออกเดินทาง

โดยทรงกระทำ “สัตตสดกมหาทาน” ซง่ึ เปน็ การใหว้ ัตถุทาน ๗ ชนิด ชนดิ ละ ๗๐๐

แก่ชาวเมอื งท้งั หลาย ในวนั ร่งุ ขน้ึ ทรงพาพระนางมทั รี พระชาลี และพระกณั หา

เดนิ ทางไปส่เู ขาวงกต ระหวา่ งทางทรงบรจิ าคสิ่งของจนไม่เหลือแม้แตร่ ถพระที่นั่ง


แตด่ ว้ ยความช่วยเหลือของพระยาเจตราชแห่งแควน้ เจตรฐั

ทำใหท้ กุ พระองค์เดนิ ทางถึงเขาวงกตอยา่ งปลอดภยั


และไดค้ รองเพศนกั บวชอย่ใู นปา่ นั้น ต่อมาพระเวสสันดรทรงพระราชทาน

พระชาลแี ละพระกัณหาแกพ่ ราหมณช์ ชู ก


และพระราชทานพระนางมทั รีแก่ท้าวสักกะท่ีแปลงเป็นพราหมณ์มาทลู ขอ

ซึง่ การบริจาคบุตรภรรยานัน้ เปน็ เรื่องปกตขิ องพระโพธสิ ตั วท์ ง้ั หลาย


ผู้มุง่ จะบรรลพุ ระสัพพญั ญุตญาณ ซึ่งเป็นการยอมเสียสละความสขุ ส่วนตัว

เพ่ือประโยชนส์ ขุ ของมวลมนุษยชาติอย่างแทจ้ ริง


87

namitra.org

88

พระเวสสันดร ผ้ยู ิ่งดว้ ยทานบารมี

www.kalyan

ผลแหง่ ความดี
ท่ปี รากฏในบัน้ ปลาย

ต่อมา เทวดาดลใจใหช้ ชู กหลงทางมาถงึ กรงุ เชตุดร

ทำใหพ้ ระเจ้าสัญชัยทรงไถ่ตัวพระนัดดา (หลาน) ทง้ั สองไว้ได้


ขณะนั้นแควน้ กาลงิ ครัฐส่งช้างปัจจัยนาคกลบั คนื มา

ทำใหช้ าวสีพีเรมิ่ ระลกึ ถึงคณุ ความดีของพระเวสสนั ดร

ต่อมาพระเจ้าสัญชัยทรงรับสั่งให้จดั ขบวนอสิ รยิ ยศเสดจ็ ไปเขาวงกต

เพื่ออญั เชิญพระเวสสันดรกลบั มา ครัน้ เมอ่ื ได้พบกัน

กษัตรยิ ท์ ้งั หกและเหล่าข้าราชบรพิ ารตา่ งก็หมดสติล้มลง

ด้วยความรสู้ ึกตนื้ ตนั อย่างสดุ ซึ้ง จนกระท่ังโดนหยาดฝนโบกขรพรรษา


ที่ทา้ วสักกะทรงเนรมติ ขน้ึ ท้งั หมดจึงฟ้ืนคนื สต ิ

จากนนั้ พระเวสสันดรเสด็จกลบั ไปครองราชยท์ ่ีกรงุ สีพี

และทรงปกครองบ้านเมอื งดว้ ยความผาสุกจนตลอดพระชนมช์ พี


89

namitra.org

เกร็ดน่ารู้เกย่ี วกับ

ทศชาติชาดก

90

เกรด็ นา่ รเู้ กี่ยวกับทศชาตชิ าดก

www.kalyan

91

เกร็ดน่ารเู้ ก่ียวกับทศชาตชิ าดก

namitra.org

6

;114D'

7+6j 6 /';1 6 A )+6j k=@ 8
:H /%6& : 6' 1 @)6j @'1;H '6+C 1 9 1 "'4.%5 %6.%5 " < @ k6
H9 ' @+9& +6j & 6&@ 8 ;1 7@ 8 C 6 8 j6 F A)4D "k 4 5 @/ < 6' n I 5 9
A)4'6k & '+% : 6' 7 +6% C9 ' = A 6j F /';116 )j6+19 &5 / H: +j6 @'H1; '6+
C 6 @ r +8+ 5 6 6'A/ j 6' 7@"G < 6% +6% 9 1 "'4.5%%6.5%" < @ k6 5 I A j
& 5 @ r "'4B" .8 5 +n1&= j DG k '4 H5 < 6'%9@ G%@ s&b %D k '')<"'4."5 " 5 o< 6
C "'4 6 8. < k6&

92

เกร็ดน่ารูเ้ ก่ยี วกับทศชาติชาดก

www.kalyan

, 6 8 6

"'4 6 8.7 5 1 "'4B" 8. 5 +n

6 H9 '6 C "'4D ' a A)41'' 6%9 I5 /% UUP @'H1;
%9@ ;1I /6 I5 . I5 A)4&6+ .+j 9@H r @';H1 &6+%19 &j= RR @';1H +k & 5
QR @';H1 A' '4" 5 n k+& 7
5 n .+j QP @'H;1 /) 5 @'&9 +6j
%/6 8 6 6 A )+6j 6 H9 <% %< @';1H C/ j H: @'&9 6 5
%6A jB '6 +6j , 6 8 6 /'1; "'4@ k6 QP 6 8 H5 @1
( H9%6 : "'4D ' a
5 '4 6 1..< "9 < 6 <$6")

93

เกรด็ น่ารู้เก่ยี วกับทศชาตชิ าดก

namitra.org

7D%"'4@ %9& n : ' A )k

7@ r //= + @ r C k A)4D%j@ )1H; D/+?

"'41 n ' )+5 ' %6 .. .. ..

@'H;1 %91&j+= 6j + 5 / H: ' D k&8 "'4'6 8 6 5 .8 B -B ' : ' 7' 8 I: +6j
“"'4'6 8 6 ' 7 6 ''%C/ /j )+ 1k D @.+& < Cn ' 1&j6 A j 1 ”
' '4) : 6 D8 k+6j ' @ &@ 8 @ r - 5 '&8 n A)4@ & 5 .8 '4/6' 9+ 8 k= @ r
7 + %6 @%H;1 6&A)+k D 5 @ 8 C 1.< . ' < n '%6 6 : XP,PPP b
' 7'8+6j “ j1D @'6 k1 .5H '4/6' 9+8 =k @ j 5 A)k+ G 4D ) ' 1 9
71&6j D'@'6 : 4"k D 6 9 H D9H ”k @ " 8 6 =.k 8 1&j= "9H '4@,+
5 ' : '
A 4 7C/kA.'k 7@ r j1&@ )9I& /=/ + @ r C k 4D k = 5 D)1j 1 6 @%;1
"'4@ %9& n : ' 1 8- 6 +j6 “@'6 4 7 6% 7 1 @ " 8 6 +j6 +6% '6' 6
4.7@' G ” 5 6 I5 %6"'4@ %9&n G%8D k '5.14D'19 A)4D%j ' & 5 "'4+' 6&
)1 @+)6 QV b '4 5 H "'4'6 8 6'5 . 5H C/ k 6&.6' 9 7"'41 nD !p
C 6e k6 9 8

94

เกรด็ นา่ รู้เกี่ยวกบั ทศชาตชิ าดก

www.kalyan

QV b 9H '%6

C j+ H9"'4@ %&9 n ' A )k 7@ r /=/ + @ r C k A)4D%j@ )H1; D/+ I 5
"'4'6 8 6' 5 .5H C/k .1 k+&+ 8 9 6' 6j F @"'64 ' @/ G +j6"'4@ %9&&n 5 %9
"'4+' 6& < .j+ .% =' n 9 : ' % 9 +6%/+5 +j6"'4@ %9&n 4@ );1H D/+D k
@/%;1 8 %19 &j= R 'I 5 H'9 5 .H5 C/ k .1 "'4@ %9& n +k &D#

'5I A' '5 .5H C/k 7"'4@ %9&nD D+kC @';1 9H%< k+&C 6)A)k+ < D#@ 6
A% k 4'k1 @"9& C A "j '4@ %9&n&5 '' % H 8 D%/j + H5 D/+ 19 ' I5 / H: ' 5 .5H
C/@k 16D#%6.<%C "k '4A j H9 '' % )k6& F &6j D j ' 'k1 D 5+H "'4.''9 4
'I 5 9"I '4@ %9&n ' '%6 A. .6/.5 +j6 '5 I C F A j G%D8 k & 5 "'41 n@)&
' 1 j1 6' .1 j6 F 6 6@ r @+)6 : QV b C .9H < DG 1k 1 +
@";H1/ 9 < $n &5 6 6' ' .% '6' 6

95

เกร็ดนา่ รูเ้ กย่ี วกบั ทศชาตชิ าดก

namitra.org

1 7k6D+%+"''< 4% @6/ .'9 6

1&6 @.+&/+5 C + 8 '< 5 8

"'4 6 +8%)6@ +9 "'4%@/. 9 1 k6++'< 6 '6 ' @/ G A +k % 9 9 H '4 5 "'4,1
1 k6++'< 6 '6 /6&D : )= 6% :I +j6 “ 6k A j" 6 6 '6 A k+% 9 "H9 '4,1
1 "'41 n/6&D D/ @" 4” 6k ++' < 6 '6 '5.+j6 ' D k# p ''% 6 +8 '< 5 8
A)+k @ 8 +6%@);H1%C. : 1 A +k % %9 1 C/@k ";1H = 6 ''% "'4 6 +8%)6@ + 9 ' '6' 6
4D #k p ''% 6k ' 7'8+6j 6' 9H 4@ 8 + 8 '< 5 8 %6& 5 6 "$8 " @ r D D%Dj k
: ' A.'k '4 +'/ 5 A)4 '5.+j6 '6' 6 9H 4D k)8I%'./5+C 1 +8 <' 5 8
" 6 6 '6 @ ' +j6"'4%@/. 9 4.+'' : ' 5 . 5H C/k < & 5 -Dn 7+ 8 <' 5 8 %6

96

เกร็ดน่าร้เู ก่ยี วกับทศชาติชาดก

www.kalyan

@%1;H +8 <' 5 8 %6 : 6 "8$" "'4 6 +8%)6@ +9 ' %9"'4 5&& 8 9@ r 1&6j & H8
/) 5 6 5I I5 R "'41 n D #k p ''%A)4 '5. 6% p /6 6j F 6 + 8 <' 5 8
+8 <' 5 8 D k )j6+ : ) < H9 7C/"k '4 6 +%8 )6@ +9D k%6@.+& "8 &.% 5 C8
6 "$8 " A)4A 4 7C/k"'4 6 .'k6 < ,< )@"8%H :I B &C/%k 9 +6%@% 6 j1 6
< A)4D%%j 9 8 8 '4 <-'k6& j1C ' F H : 4 7C/%k 9 +6%.< C 6' '1 +8%6
D /% 16&< &5 A)4C $"@ 1;I / 6k 4D k 5 @ 8 C @ +B) H: .= +6j 6 "8$" 9I

6 5I 6k ++'< 6 '6 '.5 +6j “ 6' H@9 '6 5I .1 1k 6'/+5 C 1 j6
G ;1 1k 6'# p ''%1 5 @ 8 6 p 6 1 j6 5 H @1 @'6 : D k. 5H < &5 -n
+j6C/ k 7/+5 C 1 j6 %6B & 1 ''% 1; % 8 1k 6'C/ k 6j 1 7I /';1.8I C
D C '4/+j6 6 C +5 9@I '6 5I .1 )%I; b @8 r 1&j6 & H8 D9H #k p ''%15 D"@'64
6 6j @'6 4. j j6 ) 5 D &5 18 p n '1&6j )1 $5&”

97

เกรด็ น่ารู้เกีย่ วกบั ทศชาติชาดก

namitra.org

! ! 8 14D'D%1j 1
k1 1 %B/.

@%H1; 16&@< "&9 W + %B/. % 9 1H; @.9& 'H7)1; D D )+6j %9. 8 p 6A)4D/+"'8 @ r @),8
"'4@ k6+8@ /'6 ' 5 . 5H C/k .1 p 6 1 %B/. k+&+ 8 9 6' j6 F 6 6 A %j B/. GA kD
p /6D k < '5I C H.9 < "'4'6 6 ' ' 5 %B/. @ k6D 1&=Cj '6 .7 5 D .k 7@'G

' 5I / H: ' .1 p 6 1 %B/. B &C/k'6 '< -< 7A k+% 9 $H9 6&C %9'=@ r @ )9&+
: X @ )9&+ @ %8 C '=% 9 6k &'k1&1&=j 1j %6 k6&@ sd1&C k 6'D%Dj k "'4'6 6 : '5 .H 5 C/k
6+ 6 9 &+%5 6%'k1& k6&C/%j 6k /6 7D%j.7@' G 4 1k B '5 . 8 D/% Q,PPP /6 4
6+ k6 6j )1 C k k6&.1 @ k6D C '= 1 A k+% 9 A j 7D%.j 7@'G @%1;H 8 14D'D%1j 1
G"6 5 D 1 C/%k B/. j+& %B/. @16 7I I : /&1 @ k6D C '= 1 + A k+ @16 6k & . 5 +n
. 9 1 DH9 'k 5 "'4'6 6 %6#s p C/@k r @ )9&+@.%1 5 < )6& 6k & 5I k+& I7 I: A)+k A/&j
@ 6k D C '= 1 + A +k @)G 1k &

98

เกร็ดนา่ ร้เู กี่ยวกับทศชาติชาดก

www.kalyan

6 I5 7D +6 D+ k '8@+ '5 % H 9 1 8 I7/+6 "+ % + 5 5 I +
; )6 @ k6D C '=A k+% 9 "1@ 1 k6&@ j6 : H +6 6 @ 8 G 5 8 @'1H; &D
)1 6 @%;1H 8 k6&@ 6j H : <%j D k+& I7 I : /% A)+k )6& 6k &@.k C/%j G 1j & F
= : @ 6k D A 9H '4 5H D B )1j 9 6 / :H %B/. D%j'1 6k ' 9 : )6& k6&11
%6A)+k %+ %D+k 5I R k6 6 5 I : %1 + A k+C/ k 5 +5 A 6+ 6k C/k 7D
+6&"'4'6 6

@/ G D/%+j6%B/.
)6 %6 F 6k k1 F 1&6
)6 G 1k I5 C ,: -6
@)j6@'9& @"%H8 " = . 8 p 6 A)4 H5 .%6 8@&14 F G 4 7C/
k )6 %6 : I k%= 9 p 6
1 6 4 7C/ k @1 % 9 +6%@ ' 8 D Ak )+k & 5 7 '4B& Cn /k 5 1 ;H D k +k &

99

เกร็ดนา่ รู้เกยี่ วกับทศชาติชาดก

namitra.org