ปัญญาวโร ผู้ประเสริฐด้วยปัญญา (หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร)

ที่ระลึกงานพระราชทานเพลงิ สรีระสงั ขาร
พระครปู ัญญาวรากร (สมภาร ปญั ญาวโร)
ณ เมรชุ ่ัวคราว วดั ป่าวเิ วกพัฒนาราม อ.พรเจริญ จ.บงึ กาฬ

“ร่างกายสังขารเฮา มนั บ่คอื เก่าแล้วเด๊

มนั เสอ่ื มลงไปทกุ วันๆ เดินจงกรมภาวนา
เพ่อื พจิ ารณาสงั ขาร มันเปน็ ของบเ่ ทยี่ ง

ไม่วา่ หนมุ่ หรอื แก่กต็ ายได้คอื กนั
ก่อนสิตายให้มีพุทโธตดิ ลมหายใจ”

หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร
วดั ปา่ วเิ วกพัฒนาราม อ.พรเจรญิ จ.บงึ กาฬ





ค�ำนำ�

“รตั ตญั ญ”ู ผู้รูร้ าตรี ร้กู าลนานดี รจู้ กั ความพอเหมาะพอดี
หลวงปู่สมภาร องค์ท่านรู้ธรรมถึงธรรมแท้จริงยาวนานสมควรแก่การ
ยกบชู าวา่ เปน็ “รตั ตญั ญ”ู ดว้ ยดำ� รงธาตขุ นั ธย์ าวนานถงึ เกอื บ๙๗ปีดำ� รงพรรษากวา่
๗๖ พรรษา บนเสน้ ทางธรรม หลวงปเู่ ดนิ ตามรอยพระพทุ ธองค์ ยดึ มนั่ ในขอ้ วตั ร
ปฏิปทาของพระป่าธุดงค์กรรมฐานสายพ่อแม่ครูอาจารย์หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต
อยา่ งแน่วแน่
ห้าหกคร้ังที่หลวงปู่เข้าออกวัดป่าบ้านหนองผือ มีโอกาสได้ฟังธรรมและ
มีโอกาสได้รับใช้พ่อแม่ครูบาอาจารย์ อีกท้ังในบางวาระได้รู้จักมักคุ้นสหธรรมิก
หลายๆ ท่าน ไม่ว่าจะเป็นท่านอาจารย์วัน ท่านหลวงปู่หล้า และแม้แต่ท่าน
อาจารยห์ ลวงตามหาบัว
สงั ขารของหลวงปรู่ ว่ งโรยลงตามกาล หากทา่ นมเิ คยยอ่ ทอ้ ยงั สมำ่� เสมอใน
เมตตาและอบรมสอนส่ังหมู่ชนตลอดมา แม้จะน่ังอยบู่ นรถเข็นก็ตาม
“รตั ตญั ญ”ู เพชรเมด็ เอกของบงึ กาฬ และภาคอสี าน ทา่ นเปน็ ผรู้ โู้ ลกรธู้ รรม
เม่ือละโลกแล้วคงเหลือธรรมวิมุตติ หากความเป็นรัตตัญญูของหลวงปู่จักอยู่
ยาวนาน ให้ความรม่ เยน็ ตอ่ ใจผูใ้ ฝ่ธรรมทกุ ๆ ราตรตี ลอดไป

คณะศษิ ยานุศษิ ย์

5หลวงปู่สมภาร ปญั ญาวโร



สารบัญ

สงั เขปประวัติ หลวงปสู่ มภาร ปัญญาวโร ๙
 ชาตภิ มู ิ ๑๑
 วทิ ยฐานะ ๑๑
 อปุ สมบท ๑๑
 ความประทบั ใจในชวี ิต ๑๓
 ปกั ษใ์ ต้ ๑๗
 รว่ มอุปฏั ฐากเฝา้ ไขห้ ลวงปู่ขาวทว่ี ดั ถำ�้ กลองเพล ๑๙
 ความเปน็ ผู้ไมต่ ดิ สถานท่ ี ๒๓
 เจา้ อาวาสวดั ป่าวเิ วกพัฒนาราม ๒๔
 ลำ� ดบั สมณศกั ด ์ิ ๒๖
 ด้านสังคมสงเคราะห์ ๒๘
 อาการอาพาธ ๓๐
 ฝากศพไว้กบั หลวงปบู่ ุญมา ๓๑
 เทศนใ์ ห้พระอุปฏั ฐากฟงั
เมื่อคราวองคห์ ลวงปู่อาพาธหนกั ๓๒
 ประวตั กิ ารอาพาธของหลวงป่สู มภาร ปัญญาวโร ๓๕
 มรณภาพ ๔๒

ประมวลภาพหลวงปกู่ ับครูบาอาจารย์ ๕๙

ปัญญาวโรวาท โอวาทธรรมหลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร ๗๙

7หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร

“ตอนมีชีวติ อยู่เราไมอ่ ยากใหท้ ำ� ประวตั ิ
เราไมอ่ ยากขายครบู าอาจารยก์ ิน”

หลวงปสู่ มภาร ปญั ญาวโร

สังเขปประวตั ิ

หลวงปู่สมภาร ปญั ญาวโร
วดั ป่าวเิ วกพฒั นาราม อำ� เภอพรเจริญ จังหวัดบงึ กาฬ

หลวงป่สู มภาร ปญั ญาวโร
10 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

ชาติภูมิ

องคห์ ลวงปมู่ นี ามเดมิ วา่ สมภาร อนุ าพรหม ทา่ นเกดิ เมอื่ วนั ที่ ๑๒ สงิ หาคม
พ.ศ. ๒๔๖๗ ตรงกับวนั ขน้ึ ๑๓ ค่ำ� เดอื น ๙ ปชี วด ณ ต�ำบลชมภูพร อ�ำเภอ
บึงกาฬ จังหวดั หนองคาย (ปจั จบุ ันคอื จงั หวดั บงึ กาฬ) บดิ าชื่อ นายลี มารดาชอื่
นางปุ อุนาพรหม หลวงป่เู ป็นบตุ รคนสดุ ท้องในบรรดาพ่นี อ้ ง ๖ คน ครอบครัว
ประกอบอาชพี ท�ำนา

วทิ ยฐานะ

ประถม ๔
นักธรรมชัน้ เอก

อปุ สมบท

เมอื่ หลวงปอู่ ายไุ ด้ ๒๑ ปี ทา่ นไดเ้ ขา้ รบั การอปุ สมบท เมอ่ื วนั ท่ี ๕ เมษายน
พ.ศ. ๒๔๘๘ เวลา ๑๘.๐๐ น. ณ วัดไชยมงคล ต�ำบลโพนสงู อ�ำเภอสว่างแดนดนิ
จังหวัดสกลนคร พระอุปัชฌาย์ คือ พระอาจารย์ฮวด พระกรรมวาจาจารย์
คอื พระมหาสิริ ไดร้ ับนามฉายาวา่ ปัญญาวโร แปลว่า ผ้ปู ระเสริฐด้วยปญั ญา
สังกดั ธรรมยตุ กิ นิกาย

11หลวงปูส่ มภาร ปัญญาวโร

หนงั สอื สทุ ธิเล่มแรกของหลวงปู่

หลวงปู่เมตตาเลา่ ใหโ้ ยมฟังถึงความลำ� บากในการบวชสมยั ก่อนวา่
หลวงปู่ : “เฮาบวชมาต้งั แตอ่ ายุ ๒๑ ปี ตอนสงครามโลกคร้ังที่ ๒ เขาจะ
เอาทหารไปญ่ีปุ่น เฮากะไปคัดเลือกน�ำเขา แต่เสียดายเขาไม่เอา มีติด ๖ คน
คนท่ี ๗ เขาสมคั ร กเ็ ลยพอ ตอนบวชนี้ โอย้ หาผา้ ยาก ผา้ ไมม่ ี มีเงนิ กห็ าซือ้
ไม่ได้ ไม่มีผา้ ขาย ส่ังกรงุ เทพฯ กไ็ ม่มี สง่ั ที่ไหนกไ็ มม่ ี มีผา้ ดๆี กค็ ือผา้ กฐินเขา
แลว้ บาตรก็บาตรทะลุ โอ้ย ไดเ้ อาข้ีผึง้ ตดิ เอาเลย ทุกวนั นี้ โอย้ มันเยอะ ขนาด
บวช ๓ เดือนไดผ้ ้าขาดๆ มาปะมาชุนบวช”
โยม : “หลวงปบู่ วชตอนสงครามโลกเด้ครบั มันกะหาผ้ายากแลว้ ”
หลวงปู่ : “หาผา้ ยากหลายเด้ บ่ได้สบายคือสุม้อื นเี้ ด้ สมุ อื้ นี้แล่นเขา้ ร้าน
ซื้อมาถวายเอาโลด สมัยก่อนกว่าจะได้ผ้าครบบวชได้ ได้มาแล้วก็ต้องมาตัดมา
เยบ็ มาย้อมอีก”

12 ปญั ญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปัญญา

ความประทับใจในชีวติ

ในระหว่างจ�ำพรรษาแรกอยู่น้ัน หลวงปู่สมภารได้รับฟังเร่ืองราวของ
หลวงปู่ม่ัน ภูริทัตโต จากครูบาอาจารย์ที่จ�ำพรรษาร่วมกัน จนท�ำให้ท่านเกิด
ความเล่ือมใสศรัทธาอยากจะเดินทางไปกราบนมัสการหลวงปู่ม่ันสักคร้ังใน
ชวี ิตนี้ เพ่อื ขอฟังอรรถฟงั ธรรม แลว้ จะไดน้ �ำมาประพฤติปฏบิ ัตติ อ่ ไป

เมื่อออกพรรษาที่ ๑ แล้ว หลวงปจู่ งึ เดินทางไปกราบนมัสการหลวงปู่มน่ั
ทวี่ ัดปา่ บ้านหนองผอื อำ� เภอพรรณนานิคม จังหวัดสกลนคร หลวงปเู่ มตตาเลา่
ใหพ้ ระทถี่ ามฟงั ว่า

หลวงปู่ : “บวชใหมๆ่ อยากไปกราบหลวงปมู่ นั่ เบงิ่ เคยไดย้ นิ แตช่ อ่ื แตเ่ สยี ง
เพิ่น กะเลยอยากไปกราบเพิ่นจักเทอื หนึง่ หม่คู รูบาอาจารยเ์ พิน่ สไิ ป เลยขอไป
นำ� เพิ่น ย่างไปเดแ้ ต่กีน้ ่ะ ยา่ งไป เทอื นัน้ ได้พกั ฟงั เทศน์อย่นู �ำเพิ่น ๑๕ ม้อื นี่บ้อ”

พระ : “เปน็ จงั่ ใดห๋ ลวงปมู่ น่ั เปน็ ตายา่ นบข่ ะนอ้ ย ไดย้ นิ วา่ เพนิ่ เปน็ ตายา่ น
หลวงปยู่ า่ นเพิ่นบ”่

หลวงปู่ : “โอย๋ จกั ยา่ นบย่ า่ นแหลว๋ เฮด็ อหิ ยงั นปี่ านวา่ บม่ ลี มหายใจพนุ่ แลว้
ยา่ งนำ� เดน่ิ วดั นรี่ องเทา้ นไี่ ดถ้ อดเอา แลว้ กะหยอ่ งไปแหลว่ บาดน้ี ยา่ นมนั เสยี งดงั
ยา่ นมนั กระทบเพ่ิน วัดมันแฮงเงียบหลาย”

พระ : “เป็นหยังหลวงปู่คือบ่อยู่กับหลวงปู่มั่นโดนๆ คือได้ออกมาไวแท้
ขะน้อย”

หลวงปู่ : “หมู่ครูบาอาจารย์เพิ่นว่า หมู่ที่เข้ามาพักฟังเทศน์ฟังธรรมได้
พอสมควรแลว้ น้นั ใหพ้ ากนั ขยับขยายออกไป เวียนกนั ออกไป หมู่ซุมอ่ืนจงั่ สมิ ี

13หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร

โอกาสไดเ้ ขา้ มาศกึ ษาบา้ ง เพราะทพ่ี กั ทอี่ าศยั มนั กะมจี ำ� กดั มบี พ่ อกนั ใหเ้ วยี นกนั
เขา้ มาศกึ ษาเอา เฮาละ่ เขา้ ใจวา่ เพ่นิ บอกตัว กะเลยลาเพน่ิ ออกมาอยู่ขา้ งนอกพี้
นำ� ส�ำนกั ขา้ งๆ กนั นนั่ แหละ รอบๆ นน้ั มันมสี ำ� นกั อยตู่ ามหมบู่ า้ นใกลๆ้ นนั่ ล่ะ
เฮากะได้พักอยู่ตามน่ันล่ะ ถึงมื้อลงอุโบสถกะได้เข้ามาร่วมฟังธรรมกับเพิ่น
แลว้ กะออกไป บางเทอื กฏุ มิ นั ว่างพอดีกะไดพ้ กั นำ� ๗ มอ้ื ๑๕ ม้อื ”

พระ : “ได้ยินแต่หลวงตาเพิ่นเทศน์ เวลาถึงวันลงอุโบสถ พระเข้าลงน�ำ
เปน็ ๕๐ ​๖๐ กะม”ี

หลวงปู่ : “แมน่ ล่ะ ไผกะอยากเหน็ หลวงปู่มน่ั เด้ อยากฟงั เทศนเ์ พิน่ เด”้
พระ : “หลวงปูเ่ ขา้ ไปหาเพิน่ จักเทือขะนอ้ ย”
หลวงปู่ : “แมน่ ๕ ๖ เทอื นล่ี ะ่ แตบ่ ไ่ ดเ้ ขา้ ตดิ ๆ กนั ดอก ฟงั เทศนฟ์ งั ธรรมเพนิ่
แลว้ กะออกมาพกั ข้างนอก แลว้ กะออกเท่ียววเิ วกไปตามภตู ามผา ไปหาภาวนา
เทอื หนง่ึ ตง้ั ใจไปพกั อยถู่ ำ�้ พระเวส ไปพอ้ เพน่ิ อาจารยศ์ รี (มหาวโี ร) อยหู่ น่ั กอ่ นแลว้
จงั่ ซน่ั แหล่วพระแตก่ ้ีมแี ต่พากนั หาภาวนาเด้ บางเทอื กะไปจ�ำพรรษาทางอ่ืน
ออกพรรษาแลว้ กะกลบั มากราบหลวงปูม่ ัน่ อีก”
พระ : “หลวงปูร่ ู้จกั ไผแหนอ่ ยู่วัดป่าบ้านหนองผือน่ะขะน้อย”
หลวงปู่ : “กะเห็นหลายองค์อยู่ หลวงปู่บ้านตาด อาจารย์ค�ำพอง
อาจารยว์ นั อาจารยห์ ลา้ เณรเพง็ จกั ไผอกี แหน่ จอ่ื บไ่ ด้ มเี ทอื หนง่ึ เขา้ พกั นำ� เพนิ่
หลวงปู่ม่ันสั่งให้ตัดจีวร กะเลยได้ช่วยเพิ่นเฮ็ดจีวร ผ้าสมัยนั้นมันหายากแท้ๆ
มันเป็นสมยั สงคราม บไ่ ดม้ หี ลายจงั่ คือทกุ มอื้ น้ี หลวงปมู่ นั่ ว่า ใหพ้ ากนั เยบ็ จวี ร
ใหท้ า่ นองคน์ แี้ หน่ จวี รเพนิ่ ขาดหมดแลว้ หลวงปบู่ า้ นตาดจง่ั ไดพ้ าเฮด็ เด้ หลวงปู่
บ้านตาดเป็นหัวหน้าชุดกะขนาดผ้า ตัดผ้า อาจารย์วันเป็นหัวหน้าชุดเย็บ

14 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา



แลว้ กะมชี ดุ ยอ้ มชดุ ซกั อกี หมหู่ นงึ่ เฮานไี่ ดช้ ว่ ยอาจารยว์ นั เยบ็ บางเทอื กะไดช้ ว่ ย
เพนิ่ หาไมม้ าเฮด็ กุฏิหลวงปู่ม่ัน”

พระ : “หลวงปู่ประทับใจหลวงปมู่ ่นั หลายบข่ ะน้อย”
หลวงปู่ : “จักหลายบห่ ลายแหลว่ ทกุ มือ้ นี่กะยงั คดิ ฮอดเพนิ่ อยู่ ยงั กราบ
ยังไหวเ้ พิ่นอยู่คูม่ ื้อ”

กุฏิหลวงปมู่ ัน่ ท่ีวดั ป่าบา้ นหนองผอื

ปี พ.ศ. ๒๔๙๒ เมือ่ หลวงปู่มั่นอาพาธหนัก หลวงปู่สมภารจงึ รบี เดนิ ทาง
มาเพ่อื ใหท้ ันกับขบวน และไดต้ ิดตามไปทีว่ ัดปา่ สุทธาวาสด้วย เมอื่ หลวงปมู่ ่ัน
ละสงั ขารแลว้ หลวงปู่สมภารไดอ้ ยู่ชว่ ยงานจนถึงวนั ถวายเพลงิ ศพเสรจ็ สิ้น

16 ปญั ญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

ปกั ษใ์ ต้

หลังจากเสร็จงานถวายเพลิงหลวงปู่มั่นแล้ว หลวงปู่สมภารได้ติดตาม
หลวงปเู่ ทสก์ เทสรังสี เดินทางไปเผยแผ่พระศาสนาทจ่ี งั หวดั ภเู ก็ต กระบี่ พงั งา
ในคร้งั นั้นมีครูบาอาจารย์ท่ีร่วมเดินทางไปดว้ ยกัน ดังนี้

๑. หลวงปเู่ ทสก์ เทสรังสี
๒. หลวงปเู่ หรยี ญ วรลาโภ
๓. หลวงพ่อมหาป่นิ ชลิโต
๔. หลวงพอ่ วัน อุตตโม
๕. หลวงปู่จันทรโ์ สม กิตติกาโร
๖. หลวงปู่คำ� พอง ติสโส
๗. หลวงปู่หลา้ เขมปัตโต
๘. หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร
๙. หลวงปกู่ นั ธนสาโร (พระครญู าณานโุ ยค)
๑๐. หลวงพอ่ ฉ่ิว
๑๑. หลวงปบู่ ุญรกั ษ์ ฐติ ปญุ โญ
๑๒. พระอาจารยอ์ รณุ อตุ ตโม
๑๓. พระอาจารยบ์ ุญ
๑๔. พระอาจารย์ผนั

17หลวงปูส่ มภาร ปัญญาวโร

ในระยะแรกหลวงปู่สมภารอยู่ศึกษาและช่วยงานหลวงปู่เทสก์ท่ีจังหวัด
ภูเก็ต ต่อมาท่านได้ติดตามหลวงปู่ค�ำพองย้ายมาจ�ำพรรษาอยู่ที่วัดราษฎร์โยธี
ต�ำบลโคกกลอย อ�ำเภอตะกั่วทุ่ง จังหวัดพังงา ซึ่งนับว่าเป็นวัดแห่งแรกของ
พระฝ่ายธรรมยุตในจังหวัดพังงา สมัยน้ันมีผู้มาถวายอาหารบ้างหรือไม่มีบ้าง
การเป็นอยู่ล�ำบากขดั สนมาก

หลวงปอู่ ยจู่ �ำพรรษาที่ภาคใต้ประมาณ ๖-๗ ปี ในระหว่างนท้ี า่ นไดเ้ รยี น
นกั ธรรมไปดว้ ย จนสามารถสอบไดน้ กั ธรรมชนั้ เอก จากนน้ั จงึ ไดข้ อเดนิ ทางกลบั
มายังภาคอีสาน

คณะครบู าอาจารย์ท่ลี งไปเผยแผศ่ าสนาท่ภี าคใต้
18 ปญั ญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปัญญา

รว่ มอปุ ฏั ฐากเฝา้ ไขห้ ลวงปขู่ าว
ท่วี ดั ถ�ำ้ กลองเพล

หลวงปู่เล่าช่วงท่ีไปเฝ้าไข้หลวงปู่ขาวท่ีวัดถ�้ำ
กลองเพลในสมัยนัน้ ให้ญาตโิ ยมฟงั วา่

“เราไปเฝา้ ไขห้ ลวงปขู่ าวตอนทที่ า่ นปว่ ยหนกั
ไปถึงอาจารย์เพ็งขาว (หลวงปู่บุญเพ็ง เขมาภิรโต)
ได้สง่ั ใหท้ ำ� หบี ไว้แล้ว

เม่ือหลวงปู่จวนมาเห็น ท่านจึงคัดค้านไม่ให้
เอาหลวงปู่ขาวไปโรงพยาบาล และได้กลา่ วว่า

“ไม่เอาไป ถ้าท่านรอดมาได้ก็เป็นบุญกุศล
รอดไม่รอดก็ควรเอาไว้ หีบศพท่ีท�ำไว้แล้วนั้นให้เอาซ่อนไว้ก่อน อย่าเอามาโชว์
ท่นี ”่ี

เราได้ดูแลอุปัฏฐากหลวงปู่ขาว ถึงเวลาท่ีหลวงปู่ขาวจะฉันยา เรามองดู
ปากหลวงปู่ขาวขมุบขมิบ เราคิดว่าท่านคงไข้ข้ึนสูงจนปากสั่น เราเลยถาม
หลวงป่ขู าววา่ “หลวงปไู่ ขข้ ึน้ หรอื ครับ ทำ� ไมปากถงึ ได้สน่ั ”

ท่านตอบเราว่า “ผมสวดมนต์ คดิ ไดบ้ ทไหนก็สวดบทนน้ั ”
ท่านปล่อยวางน่ะหลวงปู่ขาว หลังจากน้ันหลวงปู่ขาวท่านก็อาการดีข้ึน
จนหายเป็นปกต”ิ

19หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร

อีกวาระหนง่ึ หลวงปไู่ ดเ้ มตตาเล่าตอ่ ถงึ เร่ืองเณรเขน็ หลวงปู่ขาวชนตน้ ไม้
ใหฟ้ งั อีกวา่

“วนั หนง่ึ เราอยทู่ ศ่ี าลา ไดย้ นิ วา่ เณรเขน็ หลวงปขู่ าวลงเขาชนตน้ ไม้ แตท่ า่ น
กไ็ มไ่ ดเ้ จบ็ มากนะ ไมเ่ ปน็ อะไรเลย มแี ตน่ งั่ หวั เราะเณร เณรกต็ วั เลก็ ๆ เขน็ ลงทาง
ลาดชนั พอเขน็ ลงมนั กแ็ รงขน้ึ ๆ เอาไมอ่ ยู่ กป็ ลอ่ ยเลยเขา้ ปา่ พระตา่ งพากนั ดเุ ณร

เราเลยวา่ “อย่าไปดุแกเลย ดตู ัวแกกบั รถหนอ่ ย เข็นรถลงภเู ขา ทำ� ไมไม่ดุ
ผูใ้ หญ่ทไ่ี ม่ดูกบั แก”

บรเิ วณวดั ถ�้ำกลองเพล จ.หนองบวั ลำ� ภู

20 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปัญญา

หลวงป่สู มภาร ปัญญาวโร
21หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร



ความเปน็ ผไู้ มต่ ดิ สถานท่ี

อุปนิสัยของหลวงปู่คือเป็นคนไม่ติดสถานที่ ท่านชอบแสวงหาท่ีวิเวก
หลีกเร้นเพ่อื ประกอบการภาวนา เร่งความเพยี ร สถานท่ที ห่ี ลวงปเู่ คยเทย่ี ววิเวก
ในสมยั นัน้ อาทิเชน่

วดั ภูลงั กา อำ� เภอบ้านแพง จงั หวดั นครพนม
วัดป่าดานศรสี �ำราญ อำ� เภอพรเจรญิ จงั หวดั บงึ กาฬ
วัดฐิตธิ รรมาราม (เหวลกึ ) อำ� เภอสวา่ งแดนดนิ จงั หวัดสกลนคร
วัดกดุ เรอื คำ� อำ� เภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร
วัดถ�้ำฆอ้ ง อำ� เภอบึงโขงหลง จงั หวดั บงึ กาฬ
วัดสวา่ งอารมณ์ บา้ นดอนนอ้ ย อำ� เภอพรเจรญิ จังหวัดบงึ กาฬ
วดั ศิรปิ ญั ญาราม อำ� เภอบ้านมว่ ง จังหวดั สกลนคร
วดั ถ้ำ� สหาย อำ� เภอหนองแสง จงั หวดั อุดรธานี
ตดิ ตามคณะครบู าอาจารย์ไปประเทศลาว
วดั เขาแกว้ อำ� เภอเมอื ง จังหวดั จนั ทบรุ ี
วัดสารนาถธรรมาราม อ�ำเภอแกลง จังหวดั ระยอง
วัดถ้�ำประทนุ อ�ำเภอบางละมุง จงั หวดั ชลบรุ ี
ฯลฯ

23หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร

เจา้ อาวาสวดั ปา่ วิเวกพฒั นาราม

เมอื่ อายพุ รรษาของหลวงปมู่ ากขนึ้ ประกอบกบั ทา่ นเคยศกึ ษาดา้ นปรยิ ตั ิ
จนจบนกั ธรรมชน้ั เอก ทางคณะสงฆจ์ งึ ไดแ้ ตง่ ตงั้ ใหท้ า่ นดำ� รงตำ� แหนง่ เจา้ อาวาส
วัดปา่ วเิ วกพฒั นาราม อ�ำเภอพรเจรญิ จงั หวัดบงึ กาฬ

องค์หลวงปู่สมภาร ปญั ญาวโร ออกเมตตารับบณิ ฑบาตญาตโิ ยมตั้งแตต่ น้ ทางจนสุดปลายทาง
ถงึ แม้จะชราภาพแล้ว แตข่ ้อวัตรน้ที ่านมิได้ขาดเลย

24 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร เป็นองค์ประธานในงานทอดกฐนิ
และงานมุทิตาสกั การะอายวุ ัฒนมงคลของท่าน ทวี่ ดั ป่าวเิ วกพฒั นาราม

หลวงปู่เมตตาสอนตัดจีวร หลวงปู่บอกว่า “บวชมาแล้วเคยตัดจวี รบ่ สมยั ผมตดั มาหลายผนื
ตดั ผ้าสังฆาฏิชว่ ยหลวงตามหาบัว” หลวงป่ปู รารภใหฟ้ งั เพ่อื ใหเ้ ป็นก�ำลงั ใจ หลวงปปู่ รารภว่า
“เวลาไดเ้ ป็นครบู าอาจารย์จะได้พดู ให้ลกู ศษิ ย์ลูกหาฟังไดว้ า่ บวชมาแล้วเราเคยได้ตดั จีวรเอง”

หลวงปู่มักจะเมตตาออกมา เวลามีสามเณรมาบวชภาค
พูดคุยกบั เดก็ ๆ ทีม่ าบำ� เพญ็ ฤดูร้อนที่วัด หากหลวงปู่มี
ประโยชนใ์ นวัดเป็นประจำ� เวลา ท่านก็จะออกมาอบรม
สง่ั สอน“หดั ไวแ้ ตน่ อ้ ยโตขน้ึ มา
จะไดเ้ ปน็ นสิ ยั เป็นปจั จยั ”
25หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร

ลำ� ดบั สมณศกั ด์ิ

พ.ศ. ๒๕๒๐ หลวงปู่ได้รับพระราชทาน
สมณศักด์ิ เป็นพระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะอ�ำเภอ
ชนั้ ตรี (จอ.ชต.) มรี าชทนิ นามท่ี พระครปู ญั ญาวรากร

พ.ศ. ๒๕๒๕ หลวงปู่ได้รับพระราชทานเล่ือนสมณศักดิ์ เป็นพระครู
สญั ญาบัตร เจ้าคณะอ�ำเภอชัน้ โท (จอ.ชท.) ในราชทนิ นามเดิม

พ.ศ.​ ๒๕๓๗ หลวงปู่ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นพระครู
สัญญาบตั ร เจา้ คณะอำ� เภอชนั้ เอก (จอ.ชอ.) ในราชทินนามเดมิ

พ.ศ. ๒๕๔๔ หลวงปู่ได้รับพระราชทานเล่ือนสมณศักดิ์ เป็นพระครู
สญั ญาบัตร เจ้าคณะอำ� เภอช้นั พิเศษ (จอ.ชพ.) ในราชทนิ นามเดมิ

พ.ศ. ๒๕๕๐ หลวงปู่ได้รับการแต่งตั้งให้ด�ำรงต�ำแหน่งที่ปรึกษาเจ้าคณะ
อำ� เภอพรเจรญิ จังหวัดบงึ กาฬ

พระครูปัญญาวรากร (หลวงปสู่ มภาร ปญั ญาวโร) ทป่ี รึกษาเจ้าคณะอำ� เภอพรเจรญิ เจา้ อาวาส
วดั ป่าวิเวกพฒั นาราม อ.พรเจริญ จ.บงึ กาฬ เมตตาเปน็ ประธานดบั เทียนชัยพิธีท�ำน้ำ� อภิเษก
ในพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก ณ พระอโุ บสถ วดั เซกาเจตยิ าราม (พระอารามหลวง) จงั หวัดบงึ กาฬ
26 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปัญญา

27หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร

ดา้ นสังคมสงเคราะห์

 มอบอปุ กรณท์ างการแพทยใ์ หก้ บั หลายโรงพยาบาล เชน่ โรงพยาบาล
ศรีนครนิ ทร์ ขอนแกน่ โรงพยาบาลสังคม และโรงพยาบาลในเขตจงั หวดั บงึ กาฬ

 มอบรถพยาบาลฉุกเฉิน จำ� นวน ๓ คนั ใหแ้ กโ่ รงพยาบาลบงึ กาฬ
โรงพยาบาลพรเจรญิ และโรงพยาบาลศรวี ไิ ล

 มอบทนุ การศกึ ษาใหก้ บั เดก็ ผดู้ อ้ ยโอกาสทกุ ปี โดยจะตรงกบั วนั ทำ� บญุ
อายุวฒั นมงคลของทา่ น โดยจ�ำนวนทนุ การศึกษาจะมอบใหต้ ามอายุขององค์
หลวงป่ใู นปนี น้ั ๆ

 สนบั สนุนงบกอ่ สร้างอาคาร สิง่ อ�ำนวยความสะดวก และอปุ กรณ์สอ่ื
การสอนของหน่วยงานด้านการศกึ ษา เชน่ โรงเรยี นเทศบาลพรเจริญ ศนู ยก์ าร
ศกึ ษานอกโรงเรยี น (กศน.) อำ� เภอศรวี ไิ ล จงั หวดั บงึ กาฬ โรงเรยี นหนองแวงวทิ ยา
จังหวดั สกลนคร ฯลฯ

 มอบเงินอนเุ คราะหแ์ กง่ านดา้ นสังคมสงเคราะหอ์ น่ื ๆ เร่อื ยมาเสมอ

28 ปญั ญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปัญญา

29หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร

อาการอาพาธ

เม่ือห ลวงปู่อายุมากขึ้น โรคภัยไข้เจ็บย่อมรุมเร้ามากเป็นธรรมดา
โรคประจำ� ตวั ของทา่ นคอื โรคหวั ใจ โรคเบาหวาน โรคความดนั สงู โรคกลา้ มเนอ้ื
ออ่ นแรง มคี ณะแพทย์จากโรงพยาบาลศรีนครนิ ทร์ ขอนแก่น เป็นผถู้ วายการ
รักษาองค์ทา่ น

พ.ศ.​๒๕๖๔ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัวฯ รัชกาลท่ี ๑๐ ทรงรบั หลวงปู่
ไวเ้ ป็นคนไขใ้ นพระบรมราชานเุ คราะห์

30 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

ฝากศพไวก้ ับหลวงปู่บญุ มา

หลวงปสู่ มภารเคยปรารภกบั หลวงปบู่ ญุ มา
คมั ภรี ธมั โม เมอ่ื คราวองคท์ า่ นรกั ษาอาการอาพาธ
ทโ่ี รงพยาบาลศรีนครนิ ทร์ ขอนแก่น ไวว้ ่า

หลวงปู่บญุ มา : “ไดย้ ินว่าสเิ อาฟนื ไมห้ ยงั
กระผม บ่ทันได้ถาม เอาไม้อันได๋ เอาไม้จ�ำปา
เอาไมจ้ กิ หรอื สเิ อาไม้แดง ไมแ้ ดงบ่เอาหรอื แล้ว
แต่สเิ อา ไสอย่างดพี นู้ บ้อ”

หลวงปสู่ มภาร : “ทาแชลค็ แฮงดี”
หลวงปสู่ มภาร : “ห่าตายมาเฮด็ ศพให้แหน่ ฟนื ยาวอย่บู ้อ”
หลวงปู่บุญมา : “บ่รูแ้ ล้ว”
หลวงปู่สมภาร : “สิเฮด็ แบบอาจารย์แบนบอ้ ”
หลวงปบู่ ุญมา : “ผมบไ่ ดไ้ ป”
พระอปุ ฏั ฐาก : “หลวงปเู่ พน่ิ ไปเบงิ่ ของหลวงปแู่ บนมาครบั ผม เปน็ กองฟอน
ใสไ่ มเ้ หลย่ี ม”
เม่ือหลวงปู่บุญมากลบั ไปท่ีวัดปา่ สีหพ์ นมฯ แล้ว ทา่ นได้ส่งั พระท่ีวัด
เตรียมหาไมต้ ามที่หลวงปสู่ มภารฝากฝังไว้

31หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร

เทศนใ์ ห้พระอุปฏั ฐากฟงั
เม่ือคราวองค์หลวงปอู่ าพาธหนกั

“คนเราไมเ่ หมอื นแตก่ อ่ นนา๊ แตก่ อ่ น ๕๐-๖๐ ทกุ วนั นี้ โอย๊ จะตายอยา่ งไร
ตายเอา ตอนมีชีวิตอยู่ มีลมหายใจอยู่ ท�ำเอาเองบ้าง ใส่บาตรใส่พกเอา อุทิศ
บญุ กุศล ไมท่ �ำ ใครจะท�ำให้เรา แม่ก็ตายแล้ว พอ่ กต็ ายแล้ว ลกู ผวั จะท�ำใหเ้ รา
หรือไม่กไ็ มท่ ราบ

อาหารสตั วไ์ มเ่ หมอื นอาหารเรา ไมไ่ ดข้ องทานกค็ นื มาหาเรา อยา่ งพอ่ แม่
ไปเกิดเป็นวัวเป็นควายเป็นอะไร อาหารสัตว์มันก็กินหญ้ากินอะไรไป ของทาน
เราอุทศิ ไปให้กค็ ืนมาหาเรา ทง้ิ ไปเปลา่ ๆ ไม่ได้ ท้ิงไม่ได้ ต้องคนื มาหาเรา บางคน
เราทานผ้าจวี ร ผ้าไตร บวชพระบวชเณร พ่อแม่เราจะได้หรือ มันเป็นของทพิ ย์
ของเหลา่ นี้ นึกอนั ใดได้อันนน้ั พ่อแม่ทอ่ี ุทศิ ให้ บางคนไมม่ ีผ้าถงุ ไม่มีกางเกงนุง่
มนั เปน็ ของทพิ ย์ ไดข้ องทพิ ย์ นกึ อนั ใดไดอ้ นั นนั้ นกึ กนิ ขา้ วกไ็ ดข้ า้ ว นกึ ถงึ ผา้ จวี ร
นกึ กางเกงกไ็ ดก้ างเกง นกึ ผ้าถุงกเ็ ปน็ ผ้าถงุ ”

32 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

แถลงการณ์อาการอาพาธหลวงปสู่ มภาร ปญั ญาวโร
ฉบบั ที่ ๑

วนั ที่ ๑๒ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔
กราบนมัสการพระคณุ เจา้ และกราบเรียนคณะศิษยานุศษิ ย์

เนื่องด้วยองค์หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร ได้เข้ารับการรักษาท่ีหอสงฆ์
อาพาธ โรงพยาบาลศรนี ครนิ ทร์ ดว้ ยเร่อื งติดเช้ือในทางเดนิ ปัสสาวะ และมีแผล
กดทบั เมอ่ื วนั ที่ ๑๑/๖/๒๕๖๔ นนั้ ในขณะนที้ างคณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาล
ศรนี ครนิ ทร์ ไดถ้ วายการรกั ษาดว้ ยยาปฏชิ วี นะทางหลอดเลอื ดดำ� และถวายการ
ทำ� แผลอยา่ งตอ่ เนอื่ ง ขณะนอี้ าการและสญั ญาณชพี โดยรวมขององคห์ ลวงปยู่ งั อยู่
ในเกณฑด์ ี แตอ่ ยา่ งไรกต็ าม จำ� เปน็ ตอ้ งไดร้ บั การรกั ษาอยา่ งใกลช้ ดิ และตอ่ เนอ่ื ง
จนกวา่ อาการอาพาธขององค์ท่านจะดีข้นึ

เนื่องด้วยเป็นนโยบายป้องกันการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-๑๙
และเป็นการป้องกันไม่ให้องค์หลวงปู่มีการติดเช้ือแทรกซ้อนเพิ่มเติม ทางคณะ
แพทยศาสตร์ โรงพยาบาลศรีนครินทร์ จึงขอประกาศงดเย่ียมองค์หลวงปู่ใน
ทกุ กรณโี ดยเด็ดขาด

จงึ เรยี นมาเพื่อทราบโดยท่วั กัน

คณะแพทย์ผ้ถู วายการรักษา

​

33หลวงปูส่ มภาร ปัญญาวโร

แถลงการณอ์ าการอาพาธหลวงปสู่ มภาร ปญั ญาวโร
ฉบบั ท่ี ๒

วันท่ี ๒๐ มิถนุ ายน ๒๕๖๔​
กราบนมสั การพระคณุ เจา้ และกราบเรียนคณะศิษยานศุ ษิ ย์

ดว้ ยองค์หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร ได้เขา้ รบั การรักษาทหี่ อสงฆ์อาพาธ
โรงพยาบาลศรีนครินทร์ ต้ังแต่วันท่ี ๑๑ มิถนุ ายน ๒๕๖๔​ ดว้ ยเร่ืองตดิ เชื้อใน
ทางเดนิ ปสั สาวะและมแี ผลกดทบั ทางคณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลศรนี ครนิ ทร์
ไดถ้ วายการรกั ษาดว้ ยยาปฏชิ วี นะทางหลอดเลอื ดดำ� และถวายการทำ� แผลอยา่ ง
ตอ่ เน่อื ง ขณะให้การรกั ษา องคห์ ลวงปมู่ ปี ญั หาน�ำ้ ท่วมปอดอันเกิดจากภาวะ
หวั ใจวายเรือ้ รังเดมิ ซึ่งได้ท�ำการรักษาโดยการใหย้ าขบั ปัสสาวะ อาการและ
สญั ญาณชพี โดยรวมขององค์หลวงปอู่ ยู่ในเกณฑด์ ี

จนกระทัง่ เวลา​๒๓.๕๐ น. วันท่ี ๑๙ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔​องค์หลวงปมู่ ีภาวะ
ออกซเิ จนในเลอื ดตำ่� อยา่ งรวดเรว็ จากการสำ� ลกั ทำ� ใหร้ ะบบหายใจลม้ เหลว และ
เกดิ ภาวะหวั ใจหยดุ เต้น คณะแพทยศาสตรไ์ ดถ้ วายการรกั ษาอยา่ งเตม็ ทตี่ าม
มาตรฐานการดแู ลผปู้ ว่ ยหวั ใจหยดุ เตน้ แตเ่ นอื่ งจากองคห์ ลวงปอู่ ายมุ าก และมโี รค
ประจำ� ตวั หลายโรค อกี ทงั้ ปรมิ าณสารจากกระเพาะอาหารทส่ี ำ� ลกั มปี รมิ าณมาก
ทำ� ใหก้ ารชว่ ยฟน้ื คนื ชพี ไมป่ ระสบผลสำ� เรจ็ หลวงปลู่ ะสงั ขารดว้ ยอาการสงบ
ณ เวลา ๐๓.๑๓ น. วนั ที่ ๒๐ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔​
จงึ เรียนมาเพ่ือทราบโดยทั่วกนั

คณะแพทย์ผถู้ วายการรักษา

34 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปัญญา

ประวัติอาการอาพาธของหลวงปสู่ มภาร ปัญญาวโร

หออภบิ าลสงฆอ์ าพาธ มลู นธิ หิ ลวงปมู่ นั่ ภรู ทิ ตั โต โรงพยาบาลศรนี ครนิ ทร์
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้รับเมตตาจากหลวงปู่สมภาร
ปญั ญาวโร ใหท้ มี แพทยแ์ ละบคุ ลากรทางการแพทยม์ โี อกาสถวายการดแู ลปญั หา
สขุ ภาพของหลวงปู่ ตงั้ แตว่ นั ท่ี ๘ เดอื นมถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๕๕๖ ขณะมอี ายุ ๘๘ ปี
เบ้อื งตน้ พบวา่ หลวงปูม่ ีพยาธสิ ภาพรุมเร้ามากกวา่ สิบอยา่ ง ไดแ้ ก่ เบาหวาน
ความดันโลหติ สูง ไขมันในเลอื ดสงู โรคหลอดเลือดหัวใจตบี (ซ่งึ ไดร้ ับการรักษา
โดยทำ� บอลลนู ขยายหลอดเลอื ดหวั ใจทโ่ี รงพยาบาลโรคทรวงอกประมาณ ๔-๕ ปี
กอ่ นทจี่ ะมาโรงพยาบาลศรนี ครนิ ทร)์ โรคหวั ใจหอ้ งขวาทำ� งานหนกั สบื เนอื่ งมา
จากภาวะหยดุ หายใจขณะหลบั (เปน็ เหตใุ หห้ ลวงปมู่ อี าการเหนอื่ ยหอบเปน็
บางครงั้ มนึ ศรี ษะ และขาบวมเรอื้ รงั ) ถงุ ลมโปง่ พอง ไตทำ� งานบกพรอ่ ง โรคเกา๊ ต์
(เปน็ สาเหตขุ องอาการปวดตาตมุ่ ทข่ี อ้ เทา้ ) ภาวะโลหติ จางจากการขาดธาตเุ หลก็
ปลายประสาทอักเสบท่ีขาท้ังสองข้าง (เป็นเหตุให้หลวงปู่มีอาการหนักขา
ชาฝา่ เทา้ และเดนิ เซ) ภาวะไขมนั พอกตบั กระดกู ตน้ คอและกระดกู เอวเสอ่ื มรว่ ม
กบั มที อ่ ไขสนั หลงั สว่ นเอวตบี แคบ (ทำ� ใหป้ วดกลา้ มเนอื้ ตน้ คอ สะบกั และปวดขา
เป็นๆ หายๆ) และผิวหนังบริเวณขาทั้งสองข้างอักเสบเป็นๆ หายๆ เร้ือรัง
ด้วยเหตุที่มีพยาธิสภาพของหลายอวัยวะ ท�ำให้การถวายการรักษาหลวงปู่ต้อง
อาศยั ผเู้ ชย่ี วชาญหลายสาขา ทง้ั แพทย์ พยาบาล เภสชั กร และนกั กายภาพบำ� บดั
การถวายยาแตล่ ะขนานตอ้ งใหด้ ว้ ยความระมดั ระวงั เพราะยาทใี่ ชใ้ นการรกั ษา
โรคหนง่ึ อาจสง่ ผลกระทบตอ่ โรคอกี โรคหนงึ่ ได้ และตอ้ งกราบเรยี นใหห้ ลวงปรู่ ว่ ม
พิจารณาถึงความเหมาะสมดว้ ยทุกครั้ง

ระหวา่ งปี พ.ศ. ๒๕๕๗-๒๕๖๐ ทมี แพทยจ์ ะนดั ประเมนิ อาการของหลวงปู่
ที่ รพ. ศรีนครนิ ทร์ ทกุ ๒ เดอื น และนมิ นต์ให้นอนพักทหี่ ออภิบาลสงฆอ์ าพาธ

35หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร

คราวละ ๓-๔ วนั เพอ่ื ใหห้ ลวงปไู่ ดพ้ กั ผอ่ นเตม็ ที่ เนอื่ งจากตอ้ งเดนิ ทางเปน็ ระยะ
เวลานาน หลวงปตู่ อ้ งฉนั ยาหลายขนานมากนบั ไดไ้ มต่ ำ่� กวา่ ๒๐ ชนดิ แมท้ มี แพทย์
จะระมดั ระวังเต็มที่แล้วในการปอ้ งกันอาการขา้ งเคยี งจากยา หลวงปเู่ คยเกดิ
เลอื ดออกในกระเพาะอาหารรนุ แรงจากการฉนั ยาแอสไพรนิ ทไี่ ดร้ บั มาตง้ั แตท่ ำ�
บอลลูนขยายหลอดเลื อด ผลจากการส่องกล้องเข้ากระเพาะอาหาร พบรอย
เลือดออกเป็นจุดเลก็ ๆ กระจายทวั่ กระเพาะ จงึ หยดุ ยาแอสไพรินและถวายการ
รกั ษาแผลในกระเพาะอาหารจนหายสนทิ

หลังจากปี พ.ศ. ๒๕๖๑ เป็นตน้ มา เมือ่ ยา่ งเข้าอายุ ๙๓ ปี หลวงปูไ่ ด้รับ
การนมิ นตใ์ หม้ า รพ. ถขี่ น้ึ ประมาณ ๑-๒ เดอื นครง้ั เนอื่ งจากโรคหวั ใจเรมิ่ ควบคมุ
ไดย้ ากขนึ้ ตรวจพบภาวะหวั ใจล้มเหลว เต้นผดิ จงั หวะ และมภี าวะความดนั
หลอดเลือดปอดสูง ซ่ึงเป็นภาวะแทรกซ้อนจากการหยุดหายใจขณะหลับและ
โรคถุงลมโป่งพอง ทมี แพทยไ์ ดน้ ิมนต์ใหห้ ลวงปใู่ สเ่ ครอื่ งชว่ ยหายใจชนิด CPAP
(เครอ่ื งอดั อากาศขณะหายใจเขา้ ) ระหวา่ งจำ� วดั ทกุ คนื เพอ่ื รกั ษาระดบั ออกซเิ จน
ในเลอื ดไมใ่ หต้ ก (แตห่ ลวงปไู่ มค่ อ่ ยชอบใส่ เพราะรสู้ กึ วา่ ใส่ CPAP แลว้ ทำ� ใหห้ อู อื้ )
และถวายยาพน่ ขยายหลอดลมเพม่ิ เตมิ

นอกจากนี้ ยงั พบมีความผดิ ปกติของอวัยวะตา่ งๆ ทที่ �ำงานลดลง อนั เกิด
จากความเสื่อมของอวัยวะนัน้ ๆ ตามอายุหลวงป่ทู ่ีมากข้ึน อาทเิ ชน่ กรกฎาคม
๒๕๖๑ ตรวจพบว่ามตี ่อมหมวกไตทำ� งานลดลง สงิ หาคม ๒๕๖๑ พบสภาวะหู
ชั้นในเสื่อม จนท�ำ ให้การได้ยินของหลวงปู่ลดลง จึงนิมนต์ให้หลวงปู่ใส่เคร่ือง
ชว่ ยฟงั ทห่ี ลวงปมู่ กั จะเรยี กวา่ “หทู พิ ย”์ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๒ สภาวะระบบประสาท
ส่วนปลายเสื่อมรนุ แรงข้นึ จนทำ� ให้อาการหนักขา ชาฝ่าเท้า และเดนิ เซเปน็
มากขึ้น เมษายน ๒๕๖๒ ตรวจพบวา่ ไตท�ำงานลดลงคอ่ นขา้ งเรว็ ทำ� ใหห้ ลวงปู่
มอี าการขาบวม และน�้ำหนักเพิม่ ขึ้นเร็ว ปัสสาวะออก สาเหตุเกดิ จากการดื้อยา

36 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

ขับปัสสาวะที่หลวงปู่ต้องฉันต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน จึงเพ่ิมยาขับปัสสาวะ
ขนานใหม่ ทำ� ให้ปสั สาวะออกมากขน้ึ และยุบบวม

๒๘ กรกฎาคม – ๑๑ ตลุ าคม ๒๕๖๒ เป็นคร้งั ทีห่ ลวงปู่อาพาธหนักทส่ี ุด
เท่าที่ทีมแพทย์เคยถวายการรักษาหลวงปู่ ขณะอยู่ที่วัดหลวงปู่มีอาการหายใจ
ไมอ่ อก เนอื่ งจากหวั ใจเตน้ เรว็ และผดิ จงั หวะจงึ เกดิ หวั ใจวายขน้ึ อยา่ งกระทนั หนั
มีนำ�้ คัง่ ปอด ทำ� ให้หายใจหอบ ความดนั โลหติ ตก ปากเขียว ไมร่ ูส้ ึกตัว หลวงปู่
ไมต่ อบสนองตอ่ ยาพน่ ขยายหลอดลม จงึ เขา้ รับการรกั ษาเบือ้ งตน้ ท่โี รงพยาบาล
พรเจริญ และโรงพยาบาลบึงกาฬ จนจำ� เปน็ ตอ้ งใสท่ ่อชว่ ยหายใจ และนำ� ส่งเข้า
รบั การรกั ษาตอ่ ที่ ICU โรงพยาบาลศรนี ครนิ ทร์ ในทา่ นอนควำ�่ ทมี แพทยไ์ ดถ้ วาย
การรกั ษาอยา่ งสดุ ความสามารถ จนหลวงปเู่ รม่ิ รสู้ กึ ตวั และถอดทอ่ ชว่ ยหายใจได้
แต่เน่ืองจากการอาพาธครั้งน้ีหนักมาก หลวงปู่ไม่รู้สึกตัวอยู่หลายวัน ต้องฉัน
อาหารทางสายยาง ทำ� ใหร้ า่ งกายไมม่ แี รง กลา้ มเนอ้ื ฝอ่ ลบี เกดิ แผลกดทบั ทส่ี ะโพก
จึงถวายการท�ำกายภาพบ�ำบัดและฟื้นฟูสภาพร่างกายที่หออภิบาลสงฆ์อาพาธ
ต่อจนดีข้ึน สามารถนั่งและยืนโดยมีคนพยุงตัวได้ และกลับวัดได้ในระยะเวลา
๒ เดือนครึ่ง

แมจ้ ะมโี รคประจำ� ตวั มากมาย และเคยผา่ นการอาพาธทหี่ นกั มาแลว้ แตเ่ มอ่ื
อาการดีขน้ึ หลวงป่เู ปน็ ผทู้ มี่ คี วามเพียร ยังให้พระอปุ ัฏฐากพาน่งั รถเขน็ ออกไป
ตรวจงานภายในวัดอยู่ประจ�ำ ครั้งหน่ึงเคยเกิดอุบัติเหตุรถเข็นล้มก่อนปีใหม่
พ.ศ. ๒๕๖๓ จงึ ได้นมิ นต์ใหเ้ ข้าพกั รกั ษาตัวในโรงพยาบาล เปน็ ระยะเวลานาน
เกอื บ ๒ เดอื น (๒๓ ธนั วาคม ๒๕๖๒-๑๒ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๓) เนอ่ื งจากมแี ผลแตกที่
ขอ้ ศอกดา้ นขวา และเขา่ ซา้ ย ผวิ หนงั ทส่ี น้ เทา้ พอง ผวิ หนงั อกั เสบตดิ เชอ้ื ทข่ี าซา้ ย
ในชว่ งทม่ี แี ผลหลายตำ� แหนง่ หลวงปไู่ ดร้ บั การควบคมุ เบาหวานดว้ ยยาฉดี ๒ขนาน
และตอ้ งฉดี ยาวนั ละ ๒ ครง้ั นบั แตน่ นั้ เปน็ ตน้ มา และขณะอยโู่ รงพยาบาล หลวงปู่

37หลวงปู่สมภาร ปญั ญาวโร

ยังเกิดโรคแทรกข้ึนอีกหลายอย่าง อาทิเช่น ไข้หวัดใหญ่ ปอดอักเสบติดเช้ือ
แบคทีเรีย หัวใจวายจากหัวใจเต้นผิดจังหวะ แต่ด้วยบุญบารมีและเมตตาของ
หลวงปู่ ท�ำให้ทีมแพทย์มีโอกาสถวายการรักษาหลวงปู่ได้ทันเวลาทุกคร้ังจน
ทเุ ลาลง แตห่ ลวงปปู่ ระสงคจ์ ะกลบั วดั เพอ่ื คมุ งานตา่ งๆ ภายในวดั จงึ ไดป้ ระสาน
กับแพทย์และพยาบาลโรงพยาบาลพรเจรญิ เพอ่ื เฝ้าระวังและติดตามอาการตอ่

ภายหลงั จากกลบั ไปไดเ้ พยี ง ๑ สปั ดาห์ กก็ ลบั มาพกั รกั ษาอาการอาพาธที่
ICU โรงพยาบาลศรนี ครนิ ทร์ และหออภบิ าลสงฆอ์ าพาธ อกี ครง้ั (๒๒ กมุ ภาพนั ธ์ –
๓ มีนาคม ๒๕๖๓) เนือ่ งจากมีอาการติดเช้ือในระบบทางเดินหายใจ แลว้ ชักน�ำ
ใหห้ วั ใจเตน้ ผดิ ปกติ หวั ใจวาย และซมึ ลง หลงั จากถวายยาปฏชิ วี นะและถวายยา
เพ่ือควบคุมการเต้นของหัวใจ อาการดีขน้ึ ใน ๒๔ ช่วั โมง จึงยา้ ยจาก ICU ไปพัก
รักษาตัวต่อที่หออภบิ าลสงฆอ์ าพาธ รวมอยู่ รพ. ครั้งนี้ ๑๐ วนั

ปลายเดอื นมนี าคม ๒๕๖๓ เป็นชว่ งทีม่ ีการระบาดหนักรอบแรกของเช้อื
ไวรัสโควิด ๑๙ รัฐบาลได้ประกาศให้ประชาชนเก็บตัวอยู่กับบ้าน ทีมแพทย์ได้
นิมนตใ์ หห้ ลวงปู่งดการเดนิ ทางมาโรงพยาบาลในช่วงนี้ และพกั รักษาตวั อยทู่ ี่วดั
โดยทมี แพทยข์ องโรงพยาบาลศรนี ครนิ ทรไ์ ดป้ ระสานกบั พระอปุ ฏั ฐาก แพทย์ และ
พยาบาลของโรงพยาบาลพรเจริญ และแพทย์โรงพยาบาลบึงกาฬ เพ่ือร่วมกัน
ถวายการรกั ษาธาตขุ นั ธข์ องหลวงปู่ โดยการสอ่ื สารผา่ นกลมุ่ ไลนซ์ ง่ึ ประกอบดว้ ย
ทีมแพทยผ์ ้เู ชีย่ วชาญหลายสาขา พยาบาลหออภิบาลสงฆ์อาพาธ พระอุปัฏฐาก
แพทย์และพยาบาลโรงพยาบาลพรเจริญ และแพทย์โรงพยาบาลบึงกาฬ และ
ด้วยความพร้อมของเครื่องตรวจติดตาม (monitoring) ที่หลวงปู่มีประจ�ำวัด
ทำ� ใหท้ มี แพทยส์ ามารถตดิ ตามความดนั โลหติ ชพี จร การหายใจ คา่ ความเขม้ ขน้
ของออกซเิ จน และนำ�้ ตาลในเลอื ดไดท้ งั้ ตอนเชา้ และตอนเยน็ หรอื เมอื่ เกดิ ปญั หา
ท่ีต้องตรวจติดตามอย่างต่อเนื่อง ท�ำให้สามารถถวายการรักษาได้ทันท่วงที

38 ปญั ญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปัญญา

สามารถปรบั ยาไดว้ ันละ ๒ ครง้ั และแก้ไขปญั หาสุขภาพของหลวงป่ไู ด้ดที ุกคร้งั
โดยประสานงานกบั พยาบาลประจำ� โรงพยาบาลพรเจรญิ

เมอ่ื การระบาดรอบแรกของเช้ือไวรสั โควดิ ๑๙ ลดลง หลวงปู่จงึ ไดร้ ับการ
นัดหมายให้เข้ารับการตรวจประเมินปัญหาสุขภาพที่หออภิบาลสงฆ์อาพาธอีก
เดอื นละ ๑ ครั้ง นับตัง้ แตว่ นั ที่ ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๓ เป็นต้นมา จนถึงวันที่ ๒
เมษายน ๒๕๖๔ ทุกครง้ั จะเป็นการนดั เพ่ือติดตามอาการอาพาธตามปกติ และ
เขา้ พักท่หี ออภิบาลสงฆ์อาพาธเปน็ ประจำ� ครัง้ ละ ๔-๗ วนั ยกเว้นหากมีการท�ำ
แผลตามแขนหรือขาทเ่ี กิดจากอุบตั ิเหตุ กจ็ ะนิมนตใ์ หอ้ ย่ทู �ำแผลจนกว่าจะดขี ึน้
อย่างไรก็ตาม ในวันที่ ๒ เมษายน ๒๕๖๔ หลวงปู่ได้พักอยู่หออภิบาลสงฆ์
อาพาธเพียง ๒ วนั เน่อื งจากทมี แพทยเ์ หน็ วา่ การอยู่โรงพยาบาลจะเปน็ การเพม่ิ
ความเส่ียงให้กับหลวงปู่เพราะเข้าส่กู ารระบาดรอบที่ ๒ ของเชื้อไวรสั โควดิ ๑๙
จึงนิมนต์ให้กลับไปพ�ำนักที่วัด โดยท�ำการติดตามอาการและถวายการรักษา
ผ่านทางกลมุ่ ไลน์ เชน่ เดยี วกันกับระหวา่ งท่ีมกี ารระบาดรอบที่ ๑ ของเชื้อไวรสั
โควิด ๑๙

จากการตดิ ตามอาการระหวา่ งหลวงปพู่ ำ� นกั อยทู่ ว่ี ดั พบวา่ หลวงปมู่ อี ตั รา
การเต้นของหวั ใจเรว็ ขึน้ และค่าความดันโลหิตคอ่ นข้างต่�ำ ด้วยเห็นวา่ การดูแล
รกั ษาอยทู่ วี่ ดั ไมน่ า่ จะปลอดภยั ดงั นน้ั ในวนั ที่๒๓เดอื นเมษายน๒๕๖๔จงึ ประสาน
กับโรงพยาบาลพรเจริญเพื่อนิมนต์หลวงปู่ให้เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลเพื่อ
ให้ยาควบคุมการเต้นของหัวใจทางหลอดเลือดด�ำ ตดิ ตามค่าความดันโลหิตและ
ชีพจรจนดีขึ้นและสามารถเปล่ียนเป็นยาฉันได้ภายใน ๓ วัน จึงนิมนต์กลับไป
รักษาต่อทว่ี ัด จากการติดตามต่อเน่ืองทางกลุ่มไลน์พบว่า ชีพจรของหลวงปู่ยัง
ค่อนข้างเร็ว ตอ้ งปรบั ยาควบคุมการเต้นของหวั ใจ ยาความดัน และยาเบาหวาน
ทกุ วนั จนสามารถควบคมุ อาการได้

39หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร

เดือนพฤษภาคม หลวงปู่มีอาการเปลี่ยนแปลงหลายอย่าง เกิดแผล
ตามร่างกายหลายต�ำแหน่ง และมีผิวหนังฉีกขาด มีอาการปวดเมื่อยตามตัว
แต่ไมม่ ไี ข้ ระดบั น�้ำตาลลดลงจนต้องลดยาเบาหวาน ทำ� ให้สงสัยวา่ หลวงปอู่ าจ
มกี ารตดิ เชอื้ ซอ่ นเรน้ ในระบบทางเดนิ ปสั สาวะและตามรอยแผล ในระยะแรกได้
ประสานกับแพทย์โรงพยาบาลพรเจริญให้ถวายการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะชนิด
ฉนั ไปกอ่ น จากการตดิ ตามผลตรวจปัสสาวะอีกครง้ั ราวต้นเดอื นมิถนุ ายนพบว่า
ผลการตรวจปัสสาวะไม่ดีข้ึน ตามร่างกายมีแผลหลายแห่งและยังมีแผลพองท่ี
ส้นเท้า จึงนิมนต์ให้หลวงปู่เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลศรีนครินทร์ หลวงปู่
ให้ความเมตตารับนมิ นต์

วนั ท่ี ๑๐-๒๐ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔ เปน็ การเขา้ รบั การรกั ษาในหออภบิ าลสงฆ์
อาพาธเปน็ ครงั้ สดุ ทา้ ยของหลวงปู่ หลวงปเู่ มตตารบั นมิ นตเ์ ขา้ รบั การรกั ษาทหี่ อ
อภบิ าลสงฆอ์ าพาธ รพ.ศรนี ครนิ ทร์ ทมี แพทยป์ ระเมนิ พบวา่ หลวงปมู่ กี ารตดิ เชอื้
ในทางเดนิ ปัสสาวะ มีแผลหลายแห่งตามรา่ งกายและมีแผลพองตดิ เช้ือทส่ี ้นเทา้
จึงไดถ้ วายยาปฏิชวี นะทางหลอดเลอื ดด�ำต่อเน่ืองเป็นเวลา ๑๐ วนั รว่ มกบั ทำ�
แผลให้องค์หลวงปู่อย่างต่อเนื่อง ผลการรักษาภาวะติดเช้ือท่ีทางเดินปัสสาวะ
ตอบสนองตอ่ ยาปฏชิ วี นะและแผลพองทสี่ น้ เทา้ ดขี นึ้ ตามลำ� ดบั ในระหวา่ งเขา้ รบั
การรกั ษา หลวงปมู่ ปี ญั หานำ�้ ทว่ มปอดอนั เกดิ จากภาวะหวั ใจวายเรอื้ รงั เดมิ ซงึ่ ทมี
แพทย์ได้ถวายการรักษาดว้ ยการให้ยาขับปสั สาวะ โดยรวมอาการและสญั ญาณ
ชีพของหลวงปู่อยู่ในเกณฑ์ดี จนกระทั่งในวันท่ี ๑๙ มิถุนายน ๒๕๖๔ เวลา
๒๓.๕๐ น. หลวงปู่มีภาวะออกซเิ จนลดต�่ำลงอยา่ งรวดเร็ว จากการสำ� ลกั ทำ� ให้
ระบบหายใจล้มเหลวเฉียบพลัน และเกดิ ภาวะหัวใจหยุดเต้น ทีมแพทย์ไดถ้ วาย
การรักษาอย่างเต็มความสามารถตามมาตรฐานการรักษาผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจ
หยดุ เตน้ แตเ่ นอ่ื งจากองคห์ ลวงปมู่ อี ายมุ าก และมโี รคประจำ� ตวั หลายโรค อกี ทงั้

40 ปญั ญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

ปรมิ าณสารจากกระเพาะอาหารทไ่ี ดส้ ำ� ลกั ลงไปในปอดมปี รมิ าณมาก ทำ� ใหก้ าร
ช่วยฟื้นคืนชีพไม่ประสบความส�ำเร็จ หลวงปู่ได้ละสังขารด้วยอาการอย่างสงบ
ณ เวลา ๐๓.๑๓ น. วันท่ี ๒๐ มิถนุ ายน ๒๕๖๔

รายชอื่ ทมี แพทยท์ ถ่ี วายการดูแลหลวงป่สู มภาร ปัญญาวโร
โรงพยาบาลศรีนครินทร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
๑. ศ.พญ.รัตนวดี ณ นคร ภาควชิ าอายุรศาสตร์
๒. รศ.นพ.พศิ าล ไม้เรยี ง ภาควิชาอายุรศาสตร์
๓. ศ.นพ.สมศักดิ์ เทยี มเก่า ภาควชิ าอายรุ ศาสตร์
๔. รศ.นพ.เจรญิ ชณุ หกาญจน ์ ภาควิชาอายุรศาสตร์
๕. รศ.พญ.ศิริลักษณ์ อนันตณ์ ัตศิ ริ ิ ภาควชิ าอายรุ ศาสตร์
๖. รศ.พญ.อรรจนี มหรรฆานเุ คราะห์ ภาควชิ าอายรุ ศาสตร์
๗. ผศ.นพ.อนพุ ล พาณิชย์โชต ิ ภาควิชาอายุรศาสตร์
๘. รศ.นพ.ภทั รพงษ์ มกรเวส ภาควชิ าอายุรศาสตร์
๙. ผศ.นพ.สุรณฐั เจริญศรี ภาควิชาอายุรศาสตร์
๑๐. อ.นพ.สิทธชิ ัย ค�ำไสย ์ ภาควิชาอายรุ ศาสตร์
๑๑. อ.นพ.สมชาย เรอื งวรรณศักด ิ์ ภาควิชาศัลยศาสตร์
๑๒. ศ.พญ.ขวัญชนก ยิ้มแต้ ภาควิชาโสต ศอ นาสกิ
๑๓. รศ.พญ.จิราภรณ์ ศรนี ัครินทร ์ ภาควชิ ารังสีวิทยา
๑๔. อ.พญ.พรรณทพิ ย์ ธรรมโรจน์ ภาควชิ ารังสวี ทิ ยา
๑๕. อ.นพ.อนุชา อาฮูยา ภาควิชารงั สวี ทิ ยา
๑๖. คณุ วิชยั ก้องเกียรตนิ คร ฝา่ ยเภสชั กรรม
๑๗. คุณไพบลู ย์ แกว้ ทองครบั ภาควิชาเวชศาสตรฟ์ น้ื ฟู

41หลวงปู่สมภาร ปญั ญาวโร

มรณภาพ

พระครูปัญญาวรากร (หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร) ละสังขารด้วยอาการ
สงบ เม่อื เวลา ๐๓.๑๓ น. ตรงกบั วนั อาทิตย์ท่ี ๒๐ มถิ นุ ายน พ.ศ.​๒๕๖๔ ณ
โรงพยาบาลศรนี ครินทร์ ขอนแกน่

สริ ิอายุ ๙๖ ปี ๑๐ เดอื น ๘ วัน พรรษา ๗๖

42 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

หลวงปู่บุญมา คมั ภีรธมั โม กราบสรีระสงั ขารหลวงปู่สมภาร
ภายในกฏุ ิวดั ป่าวเิ วกพัฒนาราม ๒๐ มิถนุ ายน ๒๕๖๔
43หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร

พธิ ีเคล่อื นสรีระสงั ขารหลวงปสู่ มภาร ปญั ญาวโร
จากกฏุ ไิ ปยงั ศาลาวัดป่าวเิ วกพฒั นาราม ๒๐ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔
44 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

พธิ เี คลื่อนสรรี ะสังขารหลวงปสู่ มภาร ปัญญาวโร
จากกฏุ ไิ ปยงั ศาลาวดั ปา่ วเิ วกพฒั นาราม ๒๐ มถิ ุนายน ๒๕๖๔

45หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร

หลวงปบู่ ุญมา คัมภีรธัมโม
นำ� คณะสงฆ์กราบขอขมาสรีระองค์หลวงปู่สมภาร ปัญญาวโร
๒๐ มถิ ุนายน ๒๕๖๔
46 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปญั ญา

47หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร

หลวงป่บู ุญมา คัมภีรธัมโม นำ� คณะสงฆ์ แมช่ ี และญาติโยม
รดน�้ำศพองคห์ ลวงปู่สมภาร ปญั ญาวโร
๒๐ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔

48 ปัญญาวโร ผู้ประเสรฐิ ด้วยปัญญา

49หลวงปูส่ มภาร ปญั ญาวโร