คู่มือสอบสวนคดีสิ่งแวดล้อม

คู่มือการสอบสวน คดีความผิดเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สำานักงานตำารวจแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๖๔ RoyalThaiPolice2021

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 187

คู่่�มืือการสอบสวน คดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อม สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิ พ.ศ.2564 Royal Thai Police 2021

คำำนิิยม “การสอบสวน” เป็็นการรวบรวมพยานหลัักฐานตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา เพื่่�อที่่�จะทราบข้้อเท็็จจริิงหรืือพิิสููจน์์ความผิิดและเพื่่�อจะเอาตััวผู้้กระทำำผิิดมาฟ้้องลงโทษ การสอบสวน คดีีอาญาจึึงมีีความสำำคััญเป็็นอย่่างมาก เป็็นต้้นธารแห่่งกระบวนการยุุติิธรรม เนื่่�องจากพยานหลัักฐานที่่� ปรากฏในสำำนวนการสอบสวน จะใช้้เป็็นพยานหลัักฐานประกอบการพิิจารณาทั้้�งในชั้้�นอััยการและชั้้�นศาล นอกจากนี้้� การสอบสวนยัังเป็็นกลไกที่สำ่�ำคััญของรััฐ ที่่�ใช้้ในการรัักษาความสงบเรีียบร้้อยของสัังคม และเป็็น หลัักประกัันในความยุุติิธรรม และการคุ้้มครองสิิทธิิเสรีีภาพของประชาชนตามบทบััญญัติัิแห่่งรััฐธรรมนููญ ประเทศไทย มีีกฎหมายมากกว่่า 1,000 ฉบัับ นอกจากนี้้�ยัังมีีกฎหมายลำำดัับรองหรืืออนุบัุ ัญญัติัิ อื่่�นๆ อีีกเป็็นจำำนวนมาก ซึ่่�งกฎหมายต่่างๆ เหล่่านี้้� มีีการแก้้ไข ปรัับปรุุงตลอดเวลา เพื่่�อให้้สอดคล้้องกัับ ยุุคสมััยที่�เ่ปลี่่�ยนแปลงไปอย่่างรวดเร็็ว สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิ ตระหนัักถึึงความสำคัำ ัญของการสอบสวน คดีีอาญา จึึงได้้มอบหมายให้้คณะทำำ งานนโยบายการพััฒนางานสอบสวน รวบรวมองค์์ความรู้้ต่่างๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้อง แยกเป็็นหมวดหมู่่ ให้้ง่่ายต่่อการศึึกษาค้้นคว้้าและอ้้างอิิง โดยจััดทำำคู่่มืือการปฏิิบััติิงานของ พนัักงานสอบสวนขึ้้�น เป็็นคู่่มืือมาตรฐานการปฏิิบััติิงาน (Standard Operation Procedures : SOPs) แบ่่งเป็็น 5 เล่่ม ตามหััวข้้อใหญ่่ๆ คืือ การสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป การสอบสวนคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับ ทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ความผิิดเกี่่�ยวกัับอาชญากรรมทางเศรษฐกิิจ ความผิิดเกี่่�ยวกัับ การคุ้้มครองผู้้บริิโภค และความผิิดเกี่่�ยวกัับยาเสพติิด หวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่า คู่่มืือทั้้�ง 5 เล่่มนี้้� จะเป็็นประโยชน์์ต่่อพนัักงานสอบสวนและเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจ ผู้้ปฏิิบััติิงานในทุุกระดัับ ทำำ ให้้การบัังคัับใช้้กฎหมาย และการอำำนวยความยุุติิธรรมเกิิดประสิิทธิิภาพสููงสุุด นำำมาซึ่่�งความสงบสุุขให้้กัับสัังคม ให้้สมกัับวิิสััยทััศน์์ “เป็็นองค์์กรบัังคัับใช้้กฎหมายที่่�นำำสมััย ในระดัับ มาตรฐานสากล เพื่่�อให้้ประชาชนเชื่่�อมั่่�นศรััทธา” และขอขอบคุุณ พลตำำรวจเอก ชนสิิษฎ์์ วััฒนวรางกููร รองผู้้บััญชาการตำำรวจแห่่งชาติิ / หััวหน้้าคณะทำำ งานนโยบายการพััฒนางานสอบสวน ตามคำำสั่่�งสำำนัักงาน ตำำรวจแห่่งชาติิ ที่� 524/2563 ่ลงวัันที่่� 12 ตุุลาคม 2563 รวมตลอดถึึงสถาบัันส่่งเสริิมงานสอบสวน สำำนัักงานกฎหมายและคดีี และผู้้มีีส่่วนเกี่่�ยวข้้องทุุกท่่าน ที่่�ได้้ร่่วมกัันจััดทำำคู่่มืือพนัักงานสอบสวนนี้้�ขึ้้�น จนสำำเร็็จลุุล่่วงไปด้้วยดีี พลตำำรวจเอก (สุุวััฒน์์ แจ้้งยอดสุุข) ผู้้บััญชาการตำำรวจแห่่งชาติิ

คำำนิิยม เป็็นที่่�ยอมรัับกัันว่่า งานสอบสวน เป็็นงานสำคัำ ัญ ที่่�เป็็นหััวใจของสำนัำ ักงานตำำรวจแห่่งชาติิ และ เป็็นจุุดเริ่่�มต้้นของกระบวนการยุติุธิรรม ดัังนั้้�น หากพนัักงานสอบสวนมีีความรู้้ความสามารถในการปฏิบัิติัิงาน ก็็จะทำำ ให้้สามารถดำำเนิินการให้้บรรลุุเป้้าหมายอย่่างมีีประสิิทธิิภาพ อย่่างไรก็็ตาม พนัักงานสอบสวน จำำ เป็็นต้้องมีีความรู้้ ความชำำ นาญ ในการทำำงาน จึึงต้้องศึึกษากฎหมาย กฎ ระเบีียบ และข้้อบัังคัับต่่างๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้อง หลัักเกณฑ์์และวิิธีีการปฏิิบััติิงานในการสอบสวน ที่่�กำำ หนดไว้้เป็็นอัันมาก ซึ่่�งผู้้บััญชาการ ตำำรวจแห่่งชาติิเล็็งเห็็นถึึงความสำคัำ ัญของปััญหาดัังกล่่าว จึึงมอบหมายให้้คณะทำำ งานนโยบายการพััฒนา งานสอบสวน ตามคำำสั่่�งสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิ ที่่� 524/2563 ลงวัันที่่� 12 ตุุลาคม 2563 จััดทำำ คู่่มืือมาตรฐานการปฏิบัิัติิงาน (Standard Operation Procedures : SOPs) ของพนัักงานสอบสวนขึ้้�น หนัังสืือคู่่มืือพนัักงานสอบสวนชุุดนี้้�เป็็นคู่่มืือการปฏิิบััติิงานที่่�ได้้ปรัับปรุุงเพิ่่�มเติิมจากคู่่มืือเก่่า ที่่�มีีอยู่่ โดยแยกเป็็นหมวดหมู่่ตั้้�งแต่่เริ่่�มต้้นกระบวนการสอบสวน จนเสร็็จสิ้้�นกระบวนการสอบสวน เปรีียบเสมืือนแผนที่่� บอกเส้้นทางการทำำงานที่่�มีีจุุดเริ่่�มต้้นและสิ้้�นสุุดของกระบวนการ ระบุุถึึงขั้้�นตอน รายละเอีียดของกระบวนการต่่างๆ ของการสอบสวน และวิิธีีการควบคุุมกระบวนการสอบสวนในขั้้�นตอน ต่่างๆ ในการปฏิิบััติิงาน โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�ง กฎ ระเบีียบ และคำำพิิพากษาฎีีกาที่่�เกี่่�ยวข้้องในการปฏิบัิัติิงาน เพื่่�อให้้เกิิดความเข้้าใจแนวทางแก้้ไขปััญหาในการปฏิิบััติิงาน การจััดทำำคู่่มืือนี้้�จึึงมีีวััตถุุประสงค์์เพื่่�อไว้้ใช้้ ประโยชน์์ในการปฏิบัิติัิงานมากกว่่าที่่�จะไว้้ใช้้อ้้างอิิงทางทฤษฎีีหรืือหลัักเกณฑ์์ของกฎหมาย ด้้วยวััตถุปุระสงค์์ ดัังกล่่าว คณะผู้้เขีียนจึึงต้้องมีปีระสบการณ์์ ความรู้้ความชำำ นาญ ในการปฏิบัิัติิงานสอบสวนในแต่่ละเรื่่�อง ที่่�เขีียนเป็็นอย่่างดีี คู่่มืือพนัักงานสอบสวนชุุดนี้้� จึึงเป็็นประโยชน์์ต่่อผู้้มีีหน้้าที่่�ปฏิิบััติิงานสอบสวนและผู้้มีี หน้้าที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับงานสอบสวน เป็็นอย่่างยิ่่�ง ผมขอขอบคุุณ คณะผู้้เขีียน และผู้้มีส่ี่วนร่่วม ในการจััดทำำคู่่มืือพนัักงานสอบสวนที่่�ได้มี้ีความวิริิยะ อุุตสาหะในการเรีียบเรีียงเอกสารชุุดนี้้� ด้้วยความเสีียสละมิิได้้หวัังผลตอบแทน ทำำ ให้้มีีคู่่มืือการสอบสวน ที่ดี่�ทั้้ี�งในส่่วนของการสอบสวนทั่่�วไป และการสอบสวนเฉพาะเรื่่�อง โดยนอกจากการจััดพิิมพ์์เป็็นรูปูเล่่มแล้้ว ยัังได้้เผยแพร่่เป็็นหนัังสืืออิิเล็็กทรอนิิกส์์ (E-Book) ไว้้บนเว็็บไซต์์ของสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิ เว็็บไซต์์ ของสำำนัักงานกฎหมายและคดีี และเว็็บไซต์์ของสถาบัันส่่งเสริิมงานสอบสวนด้้วย หวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่า หนัังสืือคู่่มืือพนัักงานสอบสวนชุุดนี้้� จะเป็็นประโยชน์กั์ ับพนัักงานสอบสวนและ ผู้้ปฏิิบััติิงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง ตลอดจนผู้้ที่่�สนใจศึึกษาหาความรู้้โดยทั่่�วไป ได้้อย่่างดีียิ่่�ง ในการจะนำำ ไปใช้้ในการ ปฏิบัิติัิงานให้ถูู้กต้้อง รวดเร็็ว เป็็นธรรมแก่ทุ่ ุกฝ่่าย อย่่างมีีมาตรฐานและเป็็นแนวทางเดีียวกััน อัันจะส่่งผลดีี ต่่อความเชื่่�อมั่่�น ศรัทธัา ของประชาชนและหน่่วยงานองค์์กรทุุกภาคส่่วนที่มี่�ต่ี่อสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติต่ิ่อไป พลตำำรวจเอก (ชนสิิษฎ์์ วััฒนวรางกููร) รองผู้้บััญชาการตำำรวจแห่่งชาติิ/ หััวหน้้าคณะทำำ งานนโยบายการพััฒนางานสอบสวน

คำำนำำ ปััญหาเกี่่�ยวกัับการทำำลายทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ส่่งผลกระทบต่่อระบบนิิเวศโดยรวม ของโลก สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติมีิอำีำนาจหน้้าที่่�ในการสืืบสวน จัับกุุม ปราบปรามผู้้กระทำำผิิด รวมทั้้�งการ สอบสวนเพื่่�อนำำตััวผู้้กระทำำผิิดดำำเนิินคดีีตามกฎหมาย การดำำเนิินคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อมมีีกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องเป็็นจำำนวนมาก ทั้้�งยัังมีีการแก้้ไขปรัับปรุุงอย่่างต่่อเนื่่�อง เพื่่�อให้้การ สอบสวนในความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมเป็็นไปอย่่างมีีประสิิทธิิภาพ สำำนัักงาน ตำำรวจแห่่งชาติิ จึึงได้้จััดทำำคู่่มืือการสอบสวนคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม เพื่่�อเป็็นแนวทางในการปฏิิบััติิงานสำำหรัับพนัักงานสอบสวน ซึ่่�งเนื้้�อหาเน้้นในเรื่่�องการสอบสวนความผิิด เกี่่�ยวกัับการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้และความผิิดเกี่่�ยวกัับการลัักลอบค้้าสััตว์์ป่่า เนื่่�องจากเป็็นคดีีที่่�เกิิดขึ้้�น เป็็นจำำนวนมาก และนอกจากนี้้� ได้้เพิ่่�มเติิมแนวทางการสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานในความผิิดอื่่�นๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม พอสัังเขปเพื่่�อเป็็นแนวทางการปฏิบัิติัิงาน ส่่วนความผิิดในด้้านอื่่�นๆ จะได้้จััดทำำ ในโอกาสต่่อไป คณะทำำงาน 21 มิิถุุนายน 2564

สารบััญ หน้้า บทที่่� 1 หลัักทั่่�วไปของการสอบสวน 1 สถานการณ์ทั่่ ์ �วไป 1 อำำนาจการสอบสวนในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม 2 กฎหมายที่่�ใช้้ในการสอบสวน 4 บทที่่� 2 การปฏิิบััติิในการรัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ 9 การปฏิิบััติิในการรัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ 9 ตรวจสอบเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้อง 9 ตรวจสอบของกลางที่่�ทำำการตรวจยึึด 11 ตรวจสอบอำำนาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนผู้้รัับแจ้้ง 11 การดำำเนิินการตามหนัังสืือสั่่�งการของสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิและบัันทึึกข้้อตกลง 12 บทที่่� 3 การสอบสวนและการรวบรวมพยานหลัักฐานความผิิดเกี่่�ยวกัับ การทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้17 รายละเอีียดแนวทางการสอบสวนตามลัักษณะความผิิด 17 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกทำำลายป่่า 17 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการทำำ ไม้้โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต 24 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวงห้้ามซึ่�ง่ยัังมิิได้้แปรรููป (ไม้้ท่่อน ไม้ซุ้ ุง) ไว้้ในครอบครอง โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต 29 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต 33 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการแปรรููปไม้้โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต 38 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้ โรงค้้าไม้้แปรรููป โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต 43 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการลัักลอบเก็็บหาของป่่า และค้้าของป่่าหวงห้้าม โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต 48 แนวทางการตรวจสอบเอกสารการได้้มาของไม้้ฯ 56 บทที่่� 4 การสอบสวนและการรวบรวมพยานหลัักฐานความผิิดเกี่่�ยวกัับการลัักลอบค้้า และครอบครองสััตว์์ป่่า 59 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการครอบครองสััตว์์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซากสััตว์์61 - ความผิิดเกี่่�ยวกัับการค้้าสััตว์์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง 64

หน้้า บทที่่� 5 การสอบสวนความผิิดที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อม 69 การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับช้้าง 69 การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับแร่่73 การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับการระเบิิดและการย่่อยหิิน(โรงโม่่) 77 การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับการขุุดดิิน ถมดิิน ขุุดตัักดิิน 80 การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับการดููดทราย 81 การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์หรืือขยะมลพิิษ 83 บทที่่� ๖ การจััดการของกลางในคดีีอาญา 87 การจััดการเกี่่�ยวกัับไม้้ของกลาง 87 การจััดการของกลางเกี่่�ยวกัับยานพาหนะ เครื่่�องมืือ เครื่่�องใช้้ หรืือเครื่่�องจัักร 89 การจััดการของกลางประเภทของป่่า 95 การจััดการของกลางประเภทสััตว์์ป่่า 98 บรรณานุุกรม 101 ภาคผนวก 103 ก คดีตัีัวอย่่างและเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้อง 105 ข ประกาศกระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม 107 ค การคำำนวณปริิมาตรไม้้ การวััดไม้้แปรรูปู ไม้้ท่่อน 127 ง พระราชกฤษฎีีกากำำหนดของป่่าหวงห้้าม พ.ศ.๒๕๓๐ 131 ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ เรื่่�อง กำำหนดปริิมาณของป่่าหวงห้้ามที่�ใ่ห้้ค้้า หรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อการค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อใช้้สอยในครััวเรืือนแห่่งตนได้้ โดยไม่่ต้้องรัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ 135 จ ตััวอย่่างหลัักฐานการได้้มาของไม้้137 ฉ แนวทางการตรวจสอบควบคุุมการดำำเนิินงานของโรงงานแปรรููปไม้้ โรงค้้าไม้้แปรรููป การแปรรููปไม้้เพื่่�อการค้้า และการค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครอง เพื่่�อการค้้า ซึ่่�งสิ่่�งประดิิษฐ์์ เครื่่�องใช้้ หรืือสิ่่�งอื่่�นใดบรรดาที่่�ทำำด้้วยไม้้หวงห้้าม 145 ช ตารางแสดงขั้้�นตอนการขออนุุญาตและการตรวจสอบควบคุุมด้้านอุุตสาหกรรมไม้้151 ซ กฎกระทรวง การขออนุุญาตและการอนุุญาตทำำ ไม้้หวงห้้าม พ.ศ.๒๕๖๐ 157 ฌ การรัับรองไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์� 165 ฎ หน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการป้้องกัันและปราบปรามการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้ และสิ่่�งแวดล้้อม 175 ฏ กฎหมาย ระเบีียบ คำสั่่ ำ �ง และแนวทางในการเบิิกจ่่ายเงิินที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับพนัักงานสอบสวน หรืือที่่�พนัักงานสอบสวนเบิิกจ่่ายได้้183 รายชื่่�อคณะทำำงาน 185

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 1 บทที่่� 1 หลัักทั่่�วไปของการสอบสวน สถานการณ์์ทั่่�วไป ปััจจุุบัันปััญหาภาวะโลกร้้อน อัันมีีผลมาจากการทำำลายทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม อัันเกิิดจากการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้การบุุกรุุกแผ้้วถางที่่�สาธารณะ ตลอดจนการก่่อมลพิิษ ซึ่่�งล้้วนเป็็น ปััญหาระดับั โลกและทุุกประเทศทั่่�วโลกได้้ให้้ความสำคัำ ัญกับัการแก้้ปััญหาดัังกล่่าวโดยจากการตรวจสอบ พบว่่าประเทศไทยมีีพื้้�นที่่�โดยรวมประมาณ ๕๑๓,๑๑๕ ตร.กม. หรืือประมาณ ๓๒๐.๖ ล้้านไร่่และพบว่่า ในปีีพ.ศ.๒๕๐๐ มีีพื้้�นที่่�ป่่าไม้้โดยรวมประมาณ ๑๙๒ ล้้านไร่่ คิิดเป็็นร้้อยละ ๖๐ ของพื้้�นที่่�ทั้้�งประเทศ ส่่วนในปีี๒๕๕๐ มีีพื้้�นที่่ป่�่าประมาณ ๑๐๗ ล้้านไร่ คิ่ ิดเป็็นร้้อยละ ๓๓ ของพื้้�นที่่ทั้้� �งประเทศและในปีี๒๕๖๑ มีีพื้้�นที่่�ป่่า ๑๐๑ ล้้านไร่่ คิิดเป็็นร้้อยละ ๓๒ จะโดยรวมของพื้้�นที่่�ทั้้�งประเทศ จะเห็็นได้้ว่่าทรััพยากรป่่าไม้้ มีีแนวโน้ม้ลดลงต่่อเนื่่�องอย่่างมีีนััยสำำคััญ ซึ่่�งตามมาตรฐานสััดส่่วนของพื้้�นที่่ป่�่าไม้ต้้ ้องมีีไม่น้่ ้อยกว่่าร้้อยละ ๔๐ ของพื้้�นที่่ทั้้� �งประเทศกล่่าวคืือจะต้้องมีีพื้้�นที่่ป่�่าไม่น้่ ้อยกว่่า ๑๓๖ ล้้านไร่่จะเห็็นได้ว่้่าประเทศไทยยัังจำำเป็็น ที่่�จะต้้องเพิ่่�มพื้้�นที่่�ป่่าอีีกจำำ นวนไม่่ต่ำ ำ� กว่่า ๓๕ ล้้านไร่่ จึึงจะได้้มาตรฐานสััดส่่วนป่่าไม้้กัับพื้้�นที่่�ประเทศ การทำำลายทรััพยากรธรรมชาติิโดยเฉพาะทรััพยากรป่่าไม้้ทำำ ให้้ระบบนิิเวศเสีียสมดุุลไม่่มีีพื้้�นที่่�ป่่าไม้้ไว้้ อุ้้มน้ำำ� ซึ่่�งเป็็นสาเหตุุหลัักทำำ ให้้ประเทศไทยประสบปััญหาภััยธรรมชาติิเช่่น ปััญหาอุุทกภััย น้ำ ำ� ท่่วม ฝนแล้้ง ไฟป่่า เป็็นต้้น อย่่างต่่อเนื่่�อง และมีีแนวโน้้มจะรุุนแรงขึ้้�นเรื่่�อยๆ ในการแก้้ปััญหาการทำำลายทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม โดยเฉพาะทรััพยากรป่่าไม้้ ภาครััฐและเอกชนจำำเป็็นต้้องให้้ความร่่วมมืือเพื่่�อแก้้ปััญหาข้้างต้้น การส่่งเสริิมรณรงค์์ให้้มีีการปลููกป่่า เพื่่�อเพิ่่�มพื้้�นที่่�ป่่าไม้้ถาวร รณรงค์์การใช้้ทรััพยากรธรรมชาติิอย่่างประหยััด และจำำเป็็นต้้องทำำควบคู่่กัับ การป้้องกัันปราบปรามการลัักลอบตััดไม้้ทำำลายป่่า เพื่่�อหยุุดยั้้�งการบุุกรุุกการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้ และต้้องได้้รัับการแก้้ไขอย่่างเร่่งด่่วนและต่่อเนื่่�อง สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิเป็็นหน่่วยงานบัังคับัใช้้กฎหมายที่่�มีีโทษทางอาญาทั่่�วไป รวมทั้้�งกฎหมาย เกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม นอกจากเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจโดยทั่่�วไปแล้้ว ยัังมีีหน่่วยงาน กองบัังคับัการปราบปรามการกระทำำความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม (บก.ปทส.)ซึ่่�งเป็็น หน่่วยงานเฉพาะทาง ที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่�ในการบัังคับัใช้้กฎหมายเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ซึ่่�งตามกฎกระทรวงแบ่่งส่่วนราชการเป็็นกองบัังคับัการหรืือส่่วนราชการอย่่างอื่่�นในสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิ พ.ศ.๒๕๕๒ ลง ๗ กัันยายน ๒๕๕๒ กำำหนดอำำนาจหน้้าที่่�ของกองบัังคับัการปราบปรามการกระทำำความผิิด เกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ให้้มีีภารกิิจหลััก คืือการป้้องกัันและปราบปรามอาชญากรรม ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม เช่่น การกระทำำผิิดด้้านการตััดไม้้ทำำลายป่่า การบุุกรุุก พื้้�นที่่�ป่่าและที่่�สาธารณะ การลัักลอบค้้าสััตว์์ป่่าและพืืชป่่าผิิดกฎหมายและการทำำลายทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อมโดยมีีเขตพื้้�นที่่รั�บผิั ิดชอบทั่่�วราชอาณาจัักร และ สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิได้้ให้้ความสำำคััญ ในเรื่่�องทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม จึึงจััดตั้้�ง“ศููนย์ป้์ ้องกัันปราบปรามการกระทำำความผิิดเกี่่�ยวกับั ทรััพยากรธรรมชาติิ(ศปทส.ตร.)” ขึ้้�น โดยมอบหมายให้้ บก.ปทส.ทำำ หน้้าที่่�เลขานุุการ

หน้า 2 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม อำำ นาจการสอบสวนในคดีความผิิ ีดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม 1. พนัักงานสอบสวนท้้องที่่�เช่่นเดีียวกับัการสอบสวนความผิิดอาญาทั่่�วไป ตามประมวลกฎหมาย วิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๘ ในจัังหวััดอื่่�นนอกจากจัังหวััดพระนครและจัังหวััดธนบุุรีีพนัักงาน ฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจชั้้�นผู้้ใหญ่่ ปลััดอำำเภอ และข้้าราชการตำำรวจซึ่่�งมีียศตั้้�งแต่่ชั้้�นนายร้้อยตำำรวจตรีี หรืือเทีียบเท่่านายร้้อยตำำรวจตรีีขึ้้�นไป มีีอำำนาจสอบสวนความผิิดอาญาซึ่่�งได้้เกิิด หรืืออ้้าง หรืือเชื่่�อว่่าได้้ เกิิดภายในเขตอำำนาจของตน หรืือผู้้ต้้องหามีีที่่�อยู่่ หรืือถููกจัับภายในเขตอำำนาจของตนได้้ สำำหรัับในจัังหวััดพระนครและจัังหวััดธนบุุรีีให้้ข้้าราชการตำำรวจซึ่่�งมีียศตั้้�งแต่่ชั้้�นนายร้้อย ตำำรวจตรีีหรืือเทีียบเท่่านายร้้อยตำำรวจตรีีขึ้้�นไป มีีอำำนาจสอบสวนความผิิดอาญาซึ่่�งได้้เกิิด หรืืออ้้าง หรืือเชื่่�อว่่าได้้เกิิดภายในเขตอำำนาจของตน หรืือผู้้ต้้องหามีีที่่�อยู่่ หรืือถููกจัับภายในเขตอำำนาจของตนได้้ 2. กองบัังคัับการปราบปรามการกระทำำความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม (บก.ปทส.) ซึ่่�งใช้้อำำนาจการสอบสวนของกองตำำรวจป่่าไม้้ ตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลัักษณะที่่ 8 บทที่่� 2 ข้�้อ 218 (3.1.4) พลางไปก่่อน ซึ่่�งมีีอำำนาจสอบสวนความผิิดอาญาตามกฎหมายว่่าด้้วย การป่่าไม้้รวมทั้้�งความผิิดอาญาทั้้�งหลายซึ่่�งได้้เกิิด อ้้างหรืือเชื่่�อว่่าได้้เกิิดขึ้้�นเกี่่�ยวเนื่่�องหรืือสืืบเนื่่�องจาก ความผิิดดัังกล่่าว ถ้้าเหตุุเกิิด อ้้างหรืือเชื่่�อว่่าได้้เกิิดในเขตกรุุงเทพมหานคร ให้้หน่่วยงานของกองตำำรวจป่่าไม้้ ในเขตพื้้�นที่่�กรุุงเทพมหานคร ทำำการสอบสวนได้้โดยไม่่ต้้องได้้รัับคำำสั่่�งหรืืออนุุญาต แต่่ถ้้าเหตุุเกิิด อ้้างหรืือ เชื่่�อว่่า ได้้เกิิดในจัังหวััดอื่่�นนอกเขตกรุุงเทพมหานคร จะทำำการสอบสวนได้้ต่่อเมื่่�อได้้รัับคำำสั่่�งหรืืออนุุญาต จากอธิิบดีีกรมตำำรวจ รองอธิิบดีีกรมตำำรวจ ผู้้ช่่วยอธิิบดีีกรมตำำรวจ ผู้้บััญชาการตำำรวจสอบสวนกลาง หรืือผู้้รัักษาการในตำำแหน่่ง ผู้้รัักษาราชการแทน หรืือผู้้ปฏิิบััติิราชการแทน โดยทั่่�วไปคดีีที่่�เกิิดในเขตกรุุงเทพมหานคร หากเป็็นคดีีเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและ สิ่่�งแวดล้้อมจะรับัไว้้ทำำการสอบสวน แต่อำ่ ำนาจการสอบสวนดัังกล่่าว ก็็ไม่่ได้ตั้ัดอำำนาจของพนัักงานสอบสวน ของสถานีตำีำรวจนครบาลแต่่อย่่างใดกล่่าวคืือ พนัักงานสอบสวนของตำำรวจนครบาล ก็ส็ามารถทำำการสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ที่่�เกิิด หรืืออ้้างหรืือเชื่่�อว่่าเกิิดในเขตอำำนาจของตนได้้เช่่นกััน หากคดีนั้้ี�น บก.ปทส.ยัังไม่่ได้รั้บัคดีีไว้้ทำำการสอบสวน ส่่วนในกรณีีเหตุุเกิิดนอกเขตกรุุงเทพมหานคร บก.ปทส. จะขออนุุญาตสอบสวนต่่อผู้้บัังคับั บััญชา หรืือขอโอนสำำนวนการสอบสวนที่่ส�ถานีตำีำรวจภููธร รับคำั ำร้้องทุุกข์์ ไว้้แล้้วมาทำำการสอบสวน ในกรณีที่่�มีีลัักษณะอย่่างหนึ่่�งอย่่างใดดัังต่่อไปนี้้� (1) คดีที่่�ผู้้ต้้องหาเป็็นผู้้มีีอิิทธิิพลคดีที่่�ผู้้ต้้องหาเป็็นบุุคคลที่่�มีีพฤติิการณ์์เป็็นที่่�รู้้กัันอยู่่ทั่่�วไป ในท้้องถิ่่�นนั้้�น ว่่ามีีส่่วนเกี่่�ยวข้้องกัับการดำำเนิินการ จััดตั้้�ง ควบคุุม คุ้้มครอง หรืือได้้รัับประโยชน์์จาก กิิจการหรืือแหล่่งรายได้้ที่่�ดำำเนิินการโดยฝ่่าฝืืนกฎหมายหรืือกระทำำการอย่่างอื่่�น เพื่่�อแสวงหาประโยชน์์ ที่่�ไม่่ชอบด้้วยกฎหมายและอยู่่ในฐานะที่่�อาจจะโน้มน้้ ้าว ชัักจููงใจเจ้้าพนัักงานในการกระทำำ หรืือไม่่กระทำำการ ในตำำแหน่่งหน้้าที่่� (2) คดีที่่�มีีความยุ่่งยากสลับซัับซ้้อน ต่่อเนื่่�องและหรืือเกี่่�ยวพัันกัันหลายท้้องที่่�หรืือการก่่อ อาชญากรรมในรููปขบวนการ หรืือกลุ่่มบุุคคล (3) คดีที่่�ประชาชนสนใจ (4) คดีที่่สำ�ำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิมีีนโยบายป้้องกัันและปราบปรามเป็็นพิิเศษ หรืือเป็็นคดีที่่� ผู้้บััญชาการตำำรวจแห่่งชาติิหรืือผู้้บััญชาการตำำรวจสอบสวนกลางมอบหมายให้้ทำำการสอบสวน

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 3 3. กรมสอบสวนคดีพิี ิเศษ ความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมในบางลัักษณะ การกระทำำความผิิด ตามประกาศ กคพ.(ฉบัับที่่�๗) พ.ศ.๒๕๖๒ เรื่่�อง กำำหนดรายละเอีียดของลัักษณะ ของการกระทำำความผิิดที่่�เป็็นคดีพิี ิเศษ ตามมาตรา ๒๑ วรรคหนึ่่�ง (๑) แห่่ง พ.ร.บ.การสอบสวนคดีีพิิเศษ พ.ศ.๒๕๔๗ ข้้อ ๔ ซึ่่�งมีีลัักษณะอย่่างหนึ่่�งอย่่างใด ตามมาตรา ๒๑ วรรคหนึ่่�ง (๑) (ก) (ข) (ค) (ง) หรืือ (จ) แห่่ง พ.ร.บ.การสอบสวนคดีพิี ิเศษ พ.ศ.๒๕๔๗ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม เฉพาะความผิิดซึ่่�งมีีรายละเอีียดตามที่่� กำำ หนดไว้้ในบััญชีท้ี้ายประกาศนี้้�และอธิิบดีีกรมสอบสวนคดีีพิิเศษมีีคำำสั่่�งให้้ทำำการสอบสวนเป็็นคดีีพิิเศษ ที่่�จะต้้องดำำเนิินการสืืบสวนและสอบสวนตาม พ.ร.บ.การสอบสวนคดีพิี ิเศษ พ.ศ.๒๕๔๗ เช่่น ■ คดีีความผิิดตามกฎหมายว่่าด้้วยแร่่ (๑) คดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษตามมาตรา ๑๕๙ แห่่ง พ.ร.บ.แร่่พ.ศ.๒๕๖๐ ที่่�เป็็นการ กระทำำต่่อแร่่ปริิมาณตั้้�งแต่่ห้้าพัันตัันขึ้้�นไป หรืือเป็็นเนื้้�อที่่�รวมกัันตั้้�งแต่่ห้้าสิิบไร่่ขึ้้�นไป หรืือมููลค่่าของแร่่ รวมกัันตั้้�งแต่่สิิบล้้านบาทขึ้้�นไป (๒) คดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษตามมาตรา ๑๖๓ แห่่ง พ.ร.บ.แร่่พ.ศ.๒๕๖๐ ที่่�มีีการซื้้�อขาย ครอบครอง เก็็บ หรืือขนแร่่ปริิมาณตั้้�งแต่่ห้้าสิิบตัันขึ้้�นไป หรืือมููลค่่าของแร่่รวมกัันตั้้�งแต่่ ห้้าสิิบล้้านบาทขึ้้�นไป (๓) คดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษตามมาตรา ๑๖๖ แห่่ง พ.ร.บ.แร่่พ.ศ.๒๕๖๐ ที่่�ปรากฏว่่าแร่่ที่่�มีีการฝ่่าฝืืนประกาศตามกฎหมายมีีปริิมาณตั้้�งแต่่ห้้าสิิบตัันขึ้้�นไป หรืือมููลค่่าของแร่่รวมกััน ตั้้�งแต่ห้่ ้าสิิบล้้านบาทขึ้้�นไป (๔) คดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษตามมาตรา ๑๖๙ และมาตรา ๑๗๐ แห่่ง พ.ร.บ.แร่่ พ.ศ.๒๕๖๐ ที่่�มีีผลกระทบต่่อสิ่่�งแวดล้้อมเป็็นวงกว้้างมีีเนื้้�อที่่ร�วมกัันตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยไร่ขึ้้่ �นไป หรืือจำำ นวนคนใน พื้้�นที่่�ดัังกล่่าวมีีจำำนวนตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยคนขึ้้�นไป ■ คดีีความผิิดตามกฎหมายว่่าด้้วยวััตถุุอัันตรายคดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษ ตาม มาตรา ๗๔ มาตรา ๗๕ มาตรา ๗๖ และมาตรา ๗๘ แห่่ง พ.ร.บ.วัตถุัอัุันตราย พ.ศ.๒๕๓๕ และที่่�แก้้ไขเพิ่่ม�เติิม ที่่�มีีหรืือมีีมููลน่่าเชื่่�อว่่ามีีมููลค่่าวััตถุุอัันตรายตั้้�งแต่่สิิบล้้านบาทขึ้้�นไป หรืือมีีจำำนวนผู้้เสีียหายตั้้�งแต่่ หนึ่่�งร้้อยคนขึ้้�นไป ■ คดีีความผิิดตามกฎหมายว่่าด้้วยป่่าไม้้ (๑) คดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษตามมาตรา ๖๙ แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ที่่�มีีหรืือมีีมููลน่่าเชื่่�อว่่ามีีมููลค่่าความเสีียหายเป็็นไม้้สัักหรืือไม้้พะยููง ที่่�มีีปริิมาตรตั้้�งแต่่ ห้้าสิิบลููกบาศก์์เมตรขึ้้�นไป (๒) คดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษตามมาตรา ๗๒ ตรีีแห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ที่่�มีีการบุุกรุุกยึึดถืือครอบครองพื้้�นที่่�ป่่ามีีเนื้้�อที่่�ตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยไร่่ขึ้้�นไป หรืือ การบุุกรุุกยึึดถืือครอบครองพื้้�นที่่�ป่่าที่่�ได้้มีีการออกหนัังสืือแสดงสิิทธิิในที่่�ดิินตามประมวลกฎหมายที่่�ดิิน โดยมิิชอบด้้วยกฎหมายมีีเนื้้�อที่่�รวมกัันตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยไร่่ขึ้้�นไป หรืือคดีีที่่�มีีมููลค่่าความเสีียหายตั้้�งแต่่ หนึ่่�งร้้อยล้้านบาทขึ้้�นไป ทั้้�งนี้้� ตามราคาประเมิินที่่�หน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องเป็็นผู้้ประเมิิน (๓) คดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษตามมาตรา ๗๓ เฉพาะความผิิดตามมาตรา ๔๘ แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ที่่�มีีหรืือมีีมููลน่่าเชื่่�อว่่ามีีมููลค่่าความเสีียหายเป็็นไม้้สััก หรืือไม้้พะยููงที่่�มีีปริิมาตรตั้้�งแต่่ห้้าสิิบลููกบาศก์์เมตรขึ้้�นไป

หน้า 4 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ■ คดีีความผิิดตามกฎหมายว่่าด้้วยป่่าสงวนแห่่งชาติิคดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษ ตามมาตรา ๓๑ แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ที่่�มีีการบุุกรุุก ยึึดถืือ ครอบครองพื้้�นที่่�ป่่าสงวนแห่่งชาติิมีีเนื้้�อที่่�ตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยไร่่ขึ้้�นไป หรืือการบุุกรุุกยึึดถืือครอบครองพื้้�นที่่� ป่่าสงวนแห่่งชาติิที่่�ได้้มีีการออกหนัังสืือแสดงสิทธิิในที่่ดิ�ินตามประมวลกฎหมายที่่ดิ�ินโดยมิิชอบด้้วยกฎหมาย มีีเนื้้�อที่่�รวมกัันตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยไร่่ขึ้้�นไป หรืือคดีีที่่�มีีมููลค่่าความเสีียหายตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยล้้านบาทขึ้้�นไป ทั้้�งนี้้� ตามราคาประเมิินที่่�หน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องเป็็นผู้้ประเมิิน ■ คดีีความผิิดตามประมวลกฎหมายที่่�ดิิน คดีีความผิิดที่่�มีีบทกำำ หนดโทษตามมาตรา ๑๐๘ และมาตรา ๑๐๘ ทวิิแห่่งประมวลกฎหมายที่่�ดิิน พ.ศ.๒๔๙๗ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ที่่�มีีการบุุกรุุก ยึึดถืือ ครอบครองที่่�ดิินของรััฐที่่�ยัังมิิได้้มีีบุุคคลได้้มาตามประมวลกฎหมายที่่�ดิินมีีเนื้้�อที่่�ตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยไร่่ขึ้้�นไป หรืือการบุุกรุุก ยึึดถืือครอบครองที่่ดิ�ินของรััฐที่่�ได้้มีีการออกหนัังสืือแสดงสิทธิิในที่่ดิ�ินตามประมวลกฎหมาย ที่่�ดิินโดยมิิชอบด้้วยกฎหมายมีีเนื้้�อที่่�รวมกัันตั้้�งแต่่หนึ่่�งร้้อยไร่่ขึ้้�นไป หรืือคดีีที่่�มีีมููลค่่าความเสีียหายตั้้�งแต่่ หนึ่่�งร้้อยล้้านบาทขึ้้�นไป ทั้้�งนี้้� ตามราคาประเมิินของกรมธนารัักษ์์ นอกจากนี้้�ในความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ยัังเป็็นความผิิดมููลฐาน ตามมาตรา 3 แห่่ง พ.ร.บ.ป้้องกัันและปราบปรามการฟอกเงิิน พ.ศ.2542 บััญญััติิเพิ่่ม�เติิมโดย พ.ร.บ.ป้้องกััน และปราบปรามการฟอกเงิิน (ฉบัับที่่ 4� ) พ.ศ.2556 โดยเพิ่่ม�เติิม “(15)ความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อมโดยการใช้้ ยึึดถืือ หรืือครอบครองทรััพยากรธรรมชาติิหรืือกระบวนการแสวงหาประโยชน์์ จากทรััพยากรธรรมชาติิโดยมิิชอบด้้วยกฎหมายอัันมีีลัักษณะเป็็นการค้้า” ความผิิดต่่างๆ เกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม จำำแนกได้้ 4 กลุ่่มความผิิด ประกอบด้้วย ๑. ความผิิดเกี่่�ยวกับัการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้ 2. ความผิิดเกี่่�ยวกับัการลัักลอบค้้าสััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช 3. ความผิิดเกี่่�ยวกับัการทำำลายทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม 4. ความผิิดเกี่่�ยวกับัการขน/ทิ้้�งขยะมลพิิษ กฎหมายที่่�ใช้้ในการสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม มีีกฎหมาย ที่่�เกี่่�ยวข้้องหลายฉบัับ เช่่น ■ ประมวลกฎหมายที่่�ดิิน ■ พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ ■ พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ ■ พ.ร.บ.วัตถุัุอัันตราย พ.ศ.๒๕๓๕ ■ พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.๒๕๓๕ และ พ.ร.บ.โรงงาน (ฉบัับที่่�๒) พ.ศ.๒๕๖๒ ■ พ.ร.บ.เลื่่�อยโซ่่ยนต์์พ.ศ.๒๕๔๕ ■ พ.ร.บ.แร่่พ.ศ.๒๕60 ■ พ.ร.บ.อุทุยานแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕62 ■ พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสัตว์ั ์ป่่า พ.ศ.2562

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 5 การสอบสวนดำำเนิินคดีีอาจต้้องใช้้กฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องหลายฉบัับในการพิิจารณาความผิิดที่่�เกิิดขึ้้�น เช่่น กรณีีการตััดไม้้ในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิการสอบสวนดำำเนิินคดีีต้้องนำำ พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ และ พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ มาประกอบการพิิจารณา และหากเป็็นการใช้้เลื่่�อยโซ่่ยนต์์ ในการกระทำำผิิด ต้้องนำำ พ.ร.บ.เลื่่�อยโซ่่ยนต์์พ.ศ.๒๕๔๕ มาร่่วมพิิจารณาด้้วย ซึ่่�งจะได้้กล่่าว ในรายละเอีียดในแต่่ละเรื่่�องต่่อไป เนื่่�องจากกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องมีีเป็็นจำำนวนมากแต่่จากสถิิติิการดำำเนิินคดีีพบว่่าคดีีเกี่่�ยวกัับ การทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้และความผิิดเกี่่�ยวกับัการลัักลอบค้้าและครอบครองสัตว์ั ป่์ ่าเป็็นคดีที่่�เกิิดขึ้้�นเป็็น จำำนวนมาก ดัังนั้้�นในคู่่มืือการสอบสวนเล่มนี้้ ่ จึึ�งได้ร้วบรวมข้้อกฎหมายรวมทั้้�งวิธีิปี ฏิิบััติิในการสอบสวนความผิิด เกี่่�ยวกัับการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้และความผิิดเกี่่�ยวกัับการลัักลอบค้้าและครอบครองสััตว์์ป่่า ความผิิด ที่่�เกี่่�ยวข้้องกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ส่่วนในความผิิดกลุ่่มอื่่�นๆจะได้ดำ้ ำเนิินการในโอกาสต่่อไป หลัักทั่่�วไปของการสอบสวน คดีีกลุ่่มความผิิดเกี่่�ยวกัับการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้การสอบสวน ดำำเนิินคดีีจะใช้้พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิมเป็็นหลััก ซึ่่�งได้้มีีการแก้้ไขเพิ่่�มเติิม หลายครั้้�งจนกระทั่่�งครั้้�งล่่าสุุดมีีการแก้้ไขเพิ่่ม�เติิม เมื่่�อ พ.ศ.2562 โดยแก้้ไขในส่่วนที่่�เป็็นสาระสำำคััญในเรื่่�อง ไม้้หวงห้้าม ซึ่่�งเป็็นสาระสำำคััญในการพิิจารณาความผิิดเกี่่�ยวกับป่ั ่าไม้ ที่่ ้ �จะต้้องนำำมาพิิจารณาเป็็นประเด็็นแรก เพื่่�อใช้้เป็็นหลัักในการทำำสำำนวนการสอบสวนต่่อไป ได้้แก่่ ความหมายของ “ป่่า” และ “ไม้้หวงห้้าม” ซึ่่�งตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ ได้้บััญญััติิไว้้ในมาตราที่่�เกี่่�ยวข้้องดัังนี้้� ความหมายของ “ป่่า” พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๔ (๑) “ป่่า” หมายความว่่า ที่่�ดิินที่่�ยัังมิิได้้มีีบุุคคลได้้มาตามกฎหมายที่่�ดิิน จากนิิยามดัังกล่่าวจะเห็็นว่่า ป่่าตามกฎหมายนั้้�น ต้้องเป็็นที่่ดิ�ินที่่ยั�ังไม่่มีีผู้้ใดได้ม้าตามกฎหมายที่่ดิ�ิน ซึ่่�งตามประมวลกฎหมายที่่ดิ�ิน มาตรา ๑ แห่่งประมวลกฎหมายที่่ดิ�ิน ได้กำ้ ำหนดนิิยาม “ที่ดิ ่� ิน” หมายความว่่า พื้้�นที่่�ดิินทั่่�วไป และให้้หมายความรวมถึึงภููเขา ห้้วย หนอง คลอง บึึง บาง ลำำน้ำ ำ� ทะเลสาบ เกาะ และ ที่่�ชายทะเลด้้วย นิิยามคำำว่่า“ที่่ดิ�ิน” นี้้�หมายถึึงพื้้�นดิินทั่่�วๆไปบนพื้้�นผิิวโลกและไม่ว่่ ่าที่่ดิ�ินนั้้�นจะเป็็นที่่ดิ�ินชนิิดใด จะอยู่่เหนืือหรืือใต้น้ำ้ ำ� ก็ถืื็อเป็็นที่่�ดิินทั้้�งสิ้้�น “ที่่�ดิิน” นอกจากจะหมายถึึงที่่�ดิินบนบก อัันได้้แก่พื้่ ้�นดิินทั่่�วๆไป และภููเขาแล้้ว ยัังคลุุมไปถึึงดิินซึ่่�งอยู่่ใต้ผิ้ิวน้ำ ำ� ตื้้�นๆ ด้้วย เช่่น ที่่�ดิินที่่�อยู่่ในห้้วย หนอง คลอง บึึง ต่่างๆ ส่่วน ที่่ดิ� ินซึ่่�งอยู่่ในน้ำ ำ�ลึึกๆเช่่น แม่น้ำ่ ำ� ทะเลไม่่ใช่่ความหมายที่่ดิ�ินในประมวลกฎหมายนี้้ ส�าเหตุทีุ่่ �กฎหมายบััญญััติิ คลุุมถึึงที่่�ดิินเฉพาะในน้ำ ำ�ที่่�ตื้้�นๆ ก็็คงเป็็นเพราะที่่�ดิินเหล่่านี้้�อาจโผล่่พ้้นน้ำ ำ� เนื่่�องจากห้้วย หนอง คลอง บึึง ตื้้�นเขิิน กลายเป็็นพื้้�นดิินทั่่�วไปขึ้้�นมาได้้เมื่่�อตื้้�นเขิินจนกลายเป็็นพื้้�นดิินแล้้ว ประชาชนก็็อาจเข้้าใช้ปร้ ะโยชน์์ได้้ และอาจมีีกรณีพิี ิพาทเกิิดขึ้้�น จึึงได้้บััญญััติิให้้ครอบคลุุมที่่�ดิินดัังกล่่าวไว้้ด้้วย กล่่าวโดยสรุป ปุ่่าจึึงเป็็นที่่ดิ�ินที่่�ไม่่มีีเอกสารหลัักฐานตามกฎหมายที่่ดิ�ิน ทั้้�งเอกสารที่่�แสดงกรรมสิทธิ์์� ในที่่�ดิินตามกฎหมายที่่�ดิิน ได้้แก่่ โฉนดที่่�ดิิน โฉนดแผนที่่�โฉนดตราจอง ตราจองที่่�ตราว่่าได้้ทำำประโยชน์์ แล้้ว หรืือเอกสารแสดงสิิทธิิครอบครองตามกฎหมายที่่�ดิิน ได้้แก่่หลัักฐานการแจ้้งการครอบครองที่่�ดิิน (ส.ค.๑) หนัังสืือรับรัองการทำำประโยชน์์ ใบจอง ใบไต่ส่วนหรืือใบนำำ ใบเหยีียบย่ำ ำ� ที่่�ดิินนอกจากเอกสาร ที่่�ได้้มาตามกฎหมายที่่�ดิินล้้วนแต่่มีีสถานะทางกฎหมายเป็็นป่่าทั้้�งสิ้้�น เช่่น ที่่�ดิิน ส.ป.ก. ที่่�ดิินนิิคมสหกรณ์์ ที่่�ดิินตามหลัักฐานการเสีียภาษีีบำำรุุงท้้องที่่� (ภ.บ.ท.5) เป็็นต้้น

หน้า 6 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ความหมายของ “ไม้้หวงห้้าม” พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๔(๒)“ไม้้”หมายความว่่าไม้สั้ักและไม้อื่่้ �นทุุกชนิิดที่่�เป็็นต้้น เป็็นกอเป็็นเถา รวมตลอดถึึง ไม้้ที่่�นำำเข้้ามาในราชอาณาจัักร ไม้้ไผ่่ทุุกชนิิด ปาล์ม ์หวาย ตลอดจนราก ปุ่่ม ตอ เศษ ปลายและกิ่่�งของ สิ่่�งนั้้�นๆ ไม่่ว่่าจะถููกตััดทอน เลื่่�อย ผ่่า ถาก ขุุด หรืือกระทำำ โดยประการอื่่�นใด มาตรา ๗ ไม้้ชนิิดใดที่่�ขึ้้�นในป่่าจะให้้เป็็นไม้้หวงห้้ามประเภทใด ให้้กำำ หนดโดยพระราชกฤษฎีีกา สำำหรับัไม้ทุุ้กชนิิดที่่ขึ้้� �นในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�หรืือสิทธิิครอบครองตามประมวลกฎหมายที่่ดิ�ินไม่่ให้้เป็็นไม้้หวงห้้าม หรืือไม้้ที่่�ปลููกขึ้้�นในที่่�ดิินที่่�ได้้รัับอนุุญาตให้้ทำำประโยชน์์ตามประเภทหนัังสืือแสดงสิิทธิิที่่�รััฐมนตรีีประกาศ กำำ หนดโดยความเห็็นชอบของคณะรััฐมนตรีีให้้ถืือว่่าไม่่เป็็นไม้้หวงห้้าม กล่่าวโดยสรุุป มาตรา ๗ ได้กำ้ ำ หนดไม้้หวงห้้ามไว้้ดัังนี้้� ■ ไม้้หวงห้้ามตามกฎหมายได้้แก่่ไม้้ซึ่่�งถููกกำำ หนดไว้ต้ามบััญชีีแนบท้้ายพระราชกฤษฎีีกากำำหนด ไม้้หวงห้้าม พ.ศ.๒๕๓๐ และขึ้้�นในป่่า (ที่่�ดิินที่่�ยัังมิิได้้มีีบุุคคลได้้มาตามกฎหมายที่่�ดิิน) ■ ไม้้ทุุกชนิิด (รวมทั้้�งไม้้ตามบััญชีีแนบท้้ายพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.๒๕๓๐) ที่่�ขึ้้�นในที่่�ดิินกรรมสิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครองตามประมวลกฎหมายที่่�ดิินไม่่ให้้เป็็นไม้้หวงห้้าม ■ ไม้้ที่่�ปลููกขึ้้�นในที่่�ดิินที่่�ได้้รัับอนุุญาตให้้ทำำประโยชน์์ตามประเภทหนัังสืือแสดงสิิทธิิที่่�รััฐมนตรีี ประกาศกำำ หนดโดยความเห็็นชอบของคณะรััฐมนตรีีให้้ถืือว่่าไม่่เป็็นไม้้หวงห้้ามปััจจุุบััน ตามประกาศ กระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม เรื่่�อง กำำหนดที่่�ดิินที่่�ได้้รัับอนุุญาตให้้ทำำประโยชน์์ตาม ประเภทหนัังสืือแสดงสิทธิิเพื่่�อให้้ไม้ที่่้ ปลู�ูกขึ้้�นในที่่ดิ�ินดัังกล่่าวไม่่เป็็นไม้้หวงห้้าม พ.ศ. ๒๕๖๓ ลง ๙ ธัันวาคม พ.ศ.๒๕๖๓ ให้ที่่้ดิ�ินที่่�ได้รั้บัอนุุญาตให้้เข้้าทำำประโยชน์์ในเขตปฏิิรูปทีู่่ดิ�ินตามพระราชบััญญััติิการปฏิิรูปทีู่่ดิ�ิน เพื่่�อเกษตรกรรม พ.ศ.๒๕๑๘ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ประเภทหนัังสืือแสดงสิิทธิิในที่่�ดิินตามแบบ ส.ป.ก. ๔-0๑ ส.ป.ก. ๔-๐๑ ก ส.ป.ก. ๔-0๑ ข ส.ป.ก. ๔-๐๑ ค หรืือ ส.ป.ก. ๔-๐๑ ช เป็็นที่ ่� ดิินซึ่่�งไม้้ ที่่�ปลููกขึ้้�นในที่ ่� ดิินดัังกล่่าวไม่่ถืือว่่าเป็็นไม้้หวงห้้าม และให้้ใช้้บัังคัับกัับไม้้ที่่�ปลููกขึ้้�นในที่่�ดิินดัังกล่่าวก่่อน วัันที่่�ประกาศนี้้�มีีผลใช้้บัังคัับด้้วย คำำพิิพากษาฎีีกาที่่� ๑๙๓/๒๔๙๐ โจทก์ฟ้์ ้องว่่าจำำเลยตััดไม้้หวงห้้าม (ไม้้กระยาเลย) ในป่่าโดยมิิได้้ รับัอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�โจทก์ต้์ ้องพิสูิูจน์ว่์ ่าที่่ที่่�จำ�ำเลยตััดไม้นั้้้ �นเป็็นป่่าเมื่่�อโจทก์พิ์สูิูจน์์ไม่่ได้ว่้่าที่่ที่่�จำ�ำเลย ตััดไม้้เป็็นป่่าแล้้ว ศาลก็็ย่่อมลงโทษจำำ เลยไม่่ได้้ การสอบสวนและการรวบรวมพยานหลัักฐาน ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกัับการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้ มีีลัักษณะความผิิดอยู่่หลายลัักษณะเพื่่�อให้้พนัักงานสอบสวน สามารถนำำ ไปใช้้เป็็นแนวทางการปฏิิบััติิงาน ด้้านการสอบสวน คณะผู้้จััดทำำ ได้้แยกลัักษณะความผิิดไว้้ 7 ลัักษณะซึ่่�งรายละเอีียดจะได้้กล่่าวในบทที่่� 3 ต่่อไป สำำหรับัความผิิดในการลัักลอบค้้าสัตว์ั ป่์ ่านั้้�น ในความผิิดที่่�พบบ่่อยได้้แก่่การครอบครองสัตว์ั ป่์ ่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองหรืือครอบครองซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต และการค้้าสัตว์ั ป่์ ่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองหรืือค้้าซากหรืือผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ในการสอบสวนคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับไม้้และสััตว์์ป่่ามีีข้้อสัังเกตประการสำำคััญกล่่าวคืือ ความผิิดเกี่่�ยวกัับไม้้ กฎหมายมุ่่งเน้้นคุ้้มครองไม้ที่่้ขึ้้� �นในราชอาณาจัักรเป็็นหลัักซึ่่�งแตกต่่างจากสัตว์ั ป่์ ่ากฎหมายมุ่่งเน้้นคุ้้มครอง สัตว์ั ที่่์ �กฎหมายกำำ หนดไว้้แม้ว่้่าสัตว์ั นั้้์ �นจะมีีถิ่่�นกำำเนิิดหรืือเป็็นสัตว์ั ที่่์ม�าจากต่่างประเทศก็ต็าม โดยความผิิด เกี่่�ยวกัับสััตว์์ป่่ามีีกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องเบื้้�องต้้นที่่�ควรทราบ ได้้แก่่

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 7 ■ พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสัตว์ั ์ป่่า พ.ศ.๒๕62 “สัตว์ั ป่์ ่า” หมายความว่่า สัตว์ัทุ์ุกชนิิดซึ่่�งโดยทั่่�วไปย่่อมเกิิดและดำำรงชีวิีติอยู่่ในธรรมชาติิอย่่าง เป็็นอิสริะและให้้หมายความรวมถึึงไข่่และตััวอ่่อนของสัตว์ั ์เหล่่านั้้�นด้้วยแต่่ไม่่หมายความรวมถึึงสัตว์ั ์พาหนะ ตามกฎหมายว่่าด้้วยสััตว์์พาหนะ สััตว์์ซึ่่�งได้้รัับการยอมรัับในทางวิิชาการว่่าสายพัันธุ์์นั้้�นเป็็นสััตว์บ้์ ้านไม่่ใช่่ สััตว์์ป่่า และสััตว์์ที่่�ได้้มาจากการสืืบพัันธุ์์ของสััตว์์ดัังกล่่าว “สัตว์ั ป่์ ่าสงวน” หมายความว่่า สัตว์ั ป่์ ่าหายากหรืือสัตว์ั ป่์ ่าที่่�ใกล้สูู้ญพัันธุ์์จำำเป็็นต้้องสงวนและ อนุุรัักษ์์ไว้้อย่่างเข้้มงวดตามที่่�กำำ หนดไว้้ในพระราชบััญญััติินี้้� “สัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครอง” หมายความว่่า สัตว์ั ป่์ ่าที่่�มีีความสำำคััญต่่อระบบนิิเวศ หรืือจำำนวนประชากร ของสัตว์ั ป่์ ่าชนิิดนั้้�นมีีแนวโน้ม้ลดลงอัันอาจส่่งผลกระทบต่่อระบบนิิเวศ ตามที่่กำ�ำ หนดไว้้ในพระราชบััญญััติินี้้� “สัตว์ั ์ป่่าควบคุุม” หมายความว่่า สัตว์ั ์ป่่าที่่�ได้้รัับความคุ้้มครองตามอนุสัุ ัญญาว่่าด้้วยการค้้า ระหว่่างประเทศซึ่่�งชนิิดสัตว์ั ป่์ ่าและพืืชป่่าที่่�ใกล้สูู้ญพัันธุ์์ และสัตว์ั ป่์ ่าอื่่�นที่่ต้�้องมีีมาตรการควบคุมทีุ่่�เหมาะสม ตามที่่�กำำ หนดไว้้ในพระราชบััญญััติินี้้� “สััตว์์ป่่าอัันตราย” หมายความว่่า สััตว์์ที่่�อาจก่่อให้้เกิิดอัันตรายหรืือเป็็นพิิษต่่อมนุุษย์์หรืือ สัตว์ั ป่์ ่าอื่่�น หรืือมีีผลคุุกคามให้สั้ตว์ั ป่์ ่า พืืชป่่าสิ่่�งแวดล้้อม หรืือระบบนิิเวศเปลี่่�ยนแปลงเสีียหายอย่่างรวดเร็็ว หรืือเป็็นพาหะนำำ โรคหรืือแมลงศััตรูพืืูชตามที่่�กำำ หนดในพระราชบััญญััติินี้้� “ซากสัตว์ั ป่์ ่า” หมายความว่่า ร่่างกาย หรืือส่่วนของร่่างของสัตว์ั ป่์ ่าที่่ต�ายแล้้วหรืือเนื้้�อของสัตว์ั ป่์ ่า ไม่่ว่่าจะได้้ปิ้้�ง ต้้ม รม ย่่าง ตากแห้้ง หมััก ดอง หรืือทำำอย่่างอื่่�นเพื่่�อไม่่ให้้เน่่าเปื่่�อย และไม่่ว่่าจะชำำแหละ แยกออก หรืืออยู่่ในร่่างของสััตว์์ป่่านั้้�น และให้้หมายความรวมถึึงเขา หนััง กระดููก กะโหลก ฟััน งา ขนาย นอขน เกล็็ดเล็็บ กระดอง เปลืือกเลืือด น้ำ ำ� เหลืือง น้ำ ำ� เชื้้�อ หรืือส่่วนต่่างๆของสััตว์์ป่่าที่่�แยกออกจากร่่าง ของสััตว์ป่์ ่าไม่่ว่่าจะยัังมีีชีีวิิตหรืือตายแล้้ว สำำหรับรัายละเอีียดในแต่่ละเรื่่�อง รวมถึึงกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องกับัการสอบสวนคดีีเกี่่�ยวกัับสััตว์์ป่่า จะได้้กล่่าวในบทที่่� 4 ต่่อไป ✥ ✥ ✥

หน้า 8 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 9 บทที่่� 2 การปฏิิบััติิในการรัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ การรับคำั ำร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ หรืือการรับัแจ้้งความในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อมนั้้�น มีีขั้้�นตอนเช่่นเดีียวกับัคดีีความผิิดอาญาโดยทั่่�วไป ซึ่่�งต้้องปฏิิบััติิตาม ประมวลกฎหมาย วิิธีีพิิจารณาความอาญา ระเบีียบ คำำสั่่�ง ตร.419/2556 เรื่่�อง การอำำนวยความยุุติิธรรมในคดีีอาญา การทำำสำำนวนการสอบสวน และมาตรการควบคุุม ตรวจสอบ เร่่งรััดการสอบสวนคดีีอาญา การปฏิิบััติิในการรัับคำร้ำ ้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ ในการร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมนั้้�น สามารถ แยกเป็็นกรณีี ดัังนี้้� ๑. เจ้้าพนัักงานหรืือพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�จากหน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบตามกฎหมาย ที่่�เกี่่�ยวข้้องร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ต่่อพนัักงานสอบสวน 2. เจ้้าพนัักงานตำำรวจทำำการตรวจยึึดหรืือจับกุั มผู้้ต้ ุ้องหาส่่งพนัักงานสอบสวนดำำเนิินคดีีร้้องทุุกข์์ ต่่อพนัักงานสอบสวน 3. บุุคคลผู้้พบเห็็นการกระทำำผิิดกล่่าวโทษต่่อพนัักงานสอบสวนให้้ดำำเนิินคดีกัีับผู้้กระทำำผิิด ซึ่่�งในความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม เป็็นความผิิดที่่�รััฐเป็็นผู้้เสีียหาย และ มีีหน่่วยงานของทางราชการที่่�กฎหมายกำำ หนดให้้มีีอำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบ รวมทั้้�งการอนุุญาตไว้้ ดัังนั้้�น การสอบสวนจึึงต้้องรัับฟัังข้้อเท็็จจริิงจากเจ้้าพนัักงานผู้้รัับผิิดชอบ เพื่่�อประกอบสำำนวนการสอบสวนและ พิิจารณาความผิิดในการปฏิิบััติิคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมนั้้�น มีีขั้้�นตอนและ หนัังสืือสั่่�งการ ตร.ที่่�เกี่่�ยวข้้องเพื่่�อพนัักงานสอบสวนใช้้เป็็นแนวทางในการปฏิิบััติิงาน ดัังนี้้� ๑. ตรวจสอบเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้อง การตรวจสอบหลัักฐานประจำตัำ ัวผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ คดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม เป็็นคดีีความผิิดอาญาแผ่่นดิิน ดัังนั้้�น ผู้้ร้้องทุุกข์์หรืือผู้้กล่่าวโทษ หรืือผู้้ที่่�มาแจ้้งต่่อพนัักงานสอบสวน อาจเป็็นผู้้เสีียหายตามกฎหมายหรืือไม่่ ก็็ตาม สามารถแจ้้งต่่อพนัักงานสอบสวนได้้อาจเป็็นบุุคคลธรรมดา เจ้้าพนัักงานของรััฐ หรืือนิิติิบุุคคลก็็ได้้ แต่่เนื่่�องจากกฎหมายเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมส่่วนใหญ่่จะเป็็นความผิิดเกี่่�ยวกับัการได้รั้บั อนุุญาต โดยทั่่�วไปเจ้้าพนัักงานผู้้มีีอำำนาจหน้้าที่่รั�บผิั ิดชอบในพื้้�นที่่ที่่� �เกิิดเหตุุหรืือพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ซึ่่�งรับผิั ิดชอบ กฎหมายนั้้�นๆ เป็็นผู้้ร้้องทุุกข์์ต่่อพนัักงานสอบสวน และพนัักงานสอบสวน สอบสวนปากคำำ ไว้้ในฐานะ ผู้้กล่่าวหา รายละเอีียดการตรวจสอบเอกสารและดำำเนิินการเช่่นเดีียวกับัการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป เช่่น - กรณีบุีุคคลธรรมดา ตรวจสอบบััตรประจำำตััวประชาชน - กรณีีเจ้้าหน้้าที่่�หรืือพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่ ตร�วจสอบอำำนาจหน้้าที่่ต�ามกฎหมายที่่�ได้รั้บมัอบหมาย - กรณีนิีิติิบุุคคล ตรวจสอบหนัังสืือรัับรองการเป็็นนิิติิบุุคคลเช่่น บริษัิัทจำำกััด ห้้างหุ้้นส่่วนจำกัำ ัด มีีการมอบอำำนาจจากผู้้มีีอำำนาจ ครบถ้้วนหรืือไม่่ การตรวจสอบเอกสารประกอบการร้้องทุุกข์์ - เอกสารแสดงความเกี่่�ยวข้้องหรืือการได้้รัับความเสีียหายในเรื่่�องที่่�ร้้องทุุกข์์ - หนัังสืือหรืือเอกสารแสดงอำำนาจหน้้าที่่�ของผู้้ร้้องทุุกข์์จากหน่่วยงานราชการ - กฎหมาย กฎกระทรวง ข้้อกำำหนด ระเบีียบ คำำสั่่�งที่่�เกี่่�ยวข้้อง

หน้า 10 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม บัันทึึกการตรวจยึึด พนัักงานสอบสวนต้้องทำำการตรวจสอบของกลางที่่�นำำส่่งพนัักงานสอบสวน ว่่ามีีรายละเอีียด ถููกต้้องครบถ้้วนตามที่่�ระบุุในบัันทึึกการตรวจยึึดหรืือไม่่ รวมทั้้�งการลงลายมืือชื่่�อของเจ้้าหน้้าที่่�ผู้้ตรวจยึึด พร้้อมเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการตรวจยึึดของกลาง บัันทึึกการจัับกุุม - พนัักงานสอบสวนตรวจสอบหลัักฐานทางราชการของผู้้ต้้องหาที่่�จัับกุุมมาเป็็นบุุคคลเดีียวกัับ ตามบัันทึึกการจัับกุมุหรืือไม่่ - ตรวจสอบความถููกต้้องของ การแจ้้งข้้อหาในบัันทึึกจัับกุุมต้้องถููกต้้องครบถ้้วน การแจ้้งสิิทธิิ ของผู้้ต้้องหาในชั้้�นจับกุัม ุ - ตรวจสอบสถานที่่�จัับกุุม/เกิิดเหตุุอยู่่ในเขตอำำนาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนหรืือไม่่ - พนัักงานสอบสวนดำำเนิินการตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญาที่่�เกี่่�ยวข้้อง รายละเอีียดของกลางที่ ่� ตรวจยึึด/จัับกุุม - พนัักงานสอบสวนต้้องทำำการตรวจสอบของกลางที่่�นำำส่่งพนัักงานสอบสวน มีีจำำนวน ชนิิด ขนาด ปริมิาตร ตรงกับที่่ ัร�ะบุุไว้้ในบัันทึึกการตรวจยึึดหรืือไม่่เนื่่�องจากเป็็นหลัักฐานอัันสำำคััญในการดำำเนิินคดีี และบางความผิิดปริมิาตรของกลางมีีผลต่่อการพิิจารณาความผิิดหรืือไม่่เช่่น กรณีีกฎหมายกำำ หนดให้้การ ครอบครองไม้้หวงห้้ามแปรรูปูเกิิน 0.20 ลููกบาศก์์เมตร หากไม่่ได้รั้บัอนุุญาตจะเป็็นความผิิดตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.2484 ดัังนั้้�น ปริมิาตรของไม้้แปรรูปูของกลางจึึงเป็็นสาระสำำคััญในการพิิจารณาดำำเนิินคดีกัีบผู้้ต้ ั ้องหา - กรณีีการตรวจยึึดไม้้ท่่อนของกลางตรวจสอบว่่า มีีการตีีตราประทัับบนไม้้ของกลางครบถ้้วน ตรงตามที่่�ระบุุในบัันทึึกการตรวจยึึดหรืือไม่่ - กรณีีการตรวจยึึดพื้้�นที่่�ป่่า ให้้ตรวจสอบค่่าพิิกััดทางภููมิิศาสตร์์ (GPS) ของจุุดที่่�เกิิดเหตุุที่่�ระบุุ ในบัันทึึกว่่าครบถ้้วนหรืือไม่่ มีีจำำนวนเนื้้�อที่่�เท่่าใด (มีีผลต่่อบทเพิ่่�มโทษในบางความผิิด) เป็็นป่่าประเภทใด (ป่่าทั่่�วไป ป่่าสงวนแห่่งชาติิ อุุทยานแห่่งชาติิเขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่า เป็็นต้้น) - การตรวจยึึดของกลางขนาดใหญ่่ได้้มีีการเก็บรั็ ักษาไว้ที่่้ �ใด มีีรายละเอีียดของกลางเป็็นอย่่างไร ผู้้ใดเป็็นผู้้เก็็บรัักษา - ตรวจสอบบัันทึึกเกี่่�ยวกัับค่่าเสีียหายของรััฐ ข้้อกล่่าวหาที่ ่� ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ คดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม จะมีีกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องหลายฉบัับ ดัังนั้้�นในการแจ้้งข้้อหา จึึงต้้องครบถ้้วน ครอบคลุมุ กฎหมายทุุกฉบัับที่่�เป็็นความผิิดและความผิิดตามกฎหมาย เกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ส่่วนใหญ่่เป็็นความผิิดเกี่่�ยวกัับการได้้รัับอนุุญาต ซึ่่�งมีีความ จำำเป็็นต้้องตรวจสอบจากหน่่วยงานที่่�เป็็นผู้้มีีอำำนาจหน้้าที่่�ในการอนุุญาต ว่่าได้้มีีการอนุุญาตถููกต้้องหรืือไม่่ เพื่่�อให้้ได้ข้้้อเท็็จจริิงเพีียงพอที่่�จะยืืนยัันการกระทำำความผิิดของผู้้ต้้องหาและป้้องกัันการถููกผู้้ต้้องหาฟ้้องร้้อง ในภายหลััง แม้้ความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมจะเป็็นความผิิดต่่อแผ่่นดิินก็็ตาม หากเป็็นกรณีีที่่�บุุคคลที่่�ไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�ของรััฐผู้้มีีอำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบ มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์พนัักงาน สอบสวนก็็ควรที่่�จะสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�ของรััฐผู้้มีีอำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาหรืือสอบสวน เป็็นอีีกส่่วนหนึ่่�ง และให้้พึึงระวัังในเรื่่�องอายุุความอาญา โดยเฉพาะในความผิิดที่่�มีีโทษปรัับสถานเดีียว บางกรณีผู้้จัีบกุัมุจะแจ้้งข้้อหาซึ่่�งไม่่มีีโทษทางอาญามาด้้วยในบัันทึึกการจับกุัม ุให้้พนัักงานสอบสวน พึึงระมััดระวัังในการแจ้้งข้้อหาดัังกล่่าวให้้ผู้้ต้้องหาทราบในชั้้�นสอบสวน เช่่น กรณีี ตาม พ.ร.บ.ส่่งเสริิม และรัักษาคุุณภาพสิ่่�งแวดล้้อม พ.ศ.2535 มาตรา 97 ให้้ผู้้กระทำำ หรืือละเว้้นการกระทำำผิิด มีีหน้้าที่่� ต้้องรัับผิิดชอบชดใช้้ค่่าเสีียหายให้้แก่่รััฐตามมููลค่่าทรััพยากรธรรมชาติิที่่�ถููกทำำลาย สููญหาย หรืือเสีียหาย

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 11 ซึ่่�งบางครั้้�งผู้้จับกุัมุแจ้้งข้้อหาดัังกล่่าวกับผู้้ต้ ั ้องหาโดยข้้อหาดัังกล่่าวไม่่มีีบทกำำ หนดโทษทางอาญาไว้้พนัักงาน สอบสวนพึึงพิิจารณาประกอบ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 2 ด้้วย ข้้อกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้อง การทำำสำำนวนการสอบสวนและดำำเนิินคดีีที่่�อยู่่ในอำำ นาจในคดีีหนึ่่�งๆ อาจปรากฏความผิิดใน หลายฐานความผิิดหลายข้้อกล่่าวหา ซึ่่�งพนัักงานสอบสวนจะต้้องแจ้้งข้้อหาแก่่ผู้้ต้้องหาทุุกข้้อกล่่าวหา พนัักงานสอบสวนต้้องใช้้ความละเอีียดรอบคอบในการแจ้้งข้้อกล่่าวหาเพราะบางข้้อกล่่าวหาที่่�เกี่่�ยวข้้อง จะอยู่่ในกฎหมายคนละฉบัับ เมื่่�อเป็็นความผิิดที่่�เกี่่�ยวข้้องจะต้้องแจ้้งข้้อหาในเรื่่�องนั้้�นๆ ด้้วยเช่่น ความผิิด ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้และ พ.ร.บ.ศุุลกากร เพราะมิิฉะนั้้�นอาจถืือว่่าเป็็นกรณีีการสอบสวนยัังไม่่เสร็็จสิ้้�น ตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญาได้้ ๒. ตรวจสอบของกลางที่ ่� ทำำการตรวจยึึด การเก็็บรัักษาของกลางในความผิิดกฎหมายว่่าด้้วยการป่่าไม้้หลัังจากที่่�พนัักงานสอบสวนได้้ ทำำการรับมัอบของกลางและตรวจสอบของกลางจากผู้้จับกุัมุแล้้วของกลางที่่ตร�วจยึึดได้้ในความผิิดเกี่่�ยวกับั การป่่าไม้้ทุุกชนิิด ยกเว้้นของกลางที่่�เกี่่�ยวกัับกฎหมายว่่าด้้วยอาวุุธปืืนฯ มอบให้้หน่่วยงานของกรมป่่าไม้้ ในพื้้�นที่่�รัับไปดููแลรัักษาและจััดการตามระเบีียบของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์โดยเร็็ว เป็็นไปตาม ข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงมหาดไทยและกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์เรื่่�องการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลาง ในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกับัการป่่าไม้้ลง ๑ มกราคม 2532 ประกอบประมวลระเบีียบการตำรำวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลัักษณะที่่� 15 บทที่่� 7 ๓. ตรวจสอบอำำนาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนผู้้รัับแจ้้ง ตรวจสอบอำำนาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนผู้้รัับแจ้้ง อำำนาจของพนัักงานสอบสวนเป็็นไปตาม ประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๘  ในจัังหวััดอื่่�นนอกจากจัังหวััดพระนครและจัังหวััดธนบุุรีีพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจชั้้�นผู้้ใหญ่่ ปลััดอำำเภอและข้้าราชการตำำรวจซึ่่�งมีียศตั้้�งแต่ชั้้่ �นนายร้้อยตำำรวจตรีีหรืือเทีียบเท่่านายร้้อยตำำรวจตรีขึ้้ี�นไป มีีอำำนาจสอบสวนความผิิดอาญาซึ่่�งได้้เกิิด หรืืออ้้าง หรืือเชื่่�อว่่าได้้เกิิดภายในเขตอำำนาจของตน หรืือผู้้ต้้องหา มีีที่่�อยู่่ หรืือถููกจัับภายในเขตอำำนาจของตนได้้ สำำหรับัในจัังหวััดพระนครและจัังหวััดธนบุรีุีให้ข้้้าราชการตำำรวจซึ่่�งมีียศตั้้�งแต่ชั้้่ �นนายร้้อยตำำรวจตรีี หรืือเทีียบเท่่านายร้้อยตำำรวจตรีีขึ้้�นไป มีีอำำนาจสอบสวนความผิิดอาญาซึ่่�งได้้เกิิดหรืืออ้้าง หรืือเชื่่�อว่่า ได้้เกิิดภายในเขตอำำนาจของตน หรืือผู้้ต้้องหามีีที่่�อยู่่ หรืือถููกจัับภายในเขตอำำนาจของตนได้้ ส่่วนการสอบสวนของกองบัังคับัการปราบปรามการกระทำำความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อม เป็็นไปตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกับัคดี ลัี ักษณะที่่ 8 บทที่่� 2 ข้�้อ 218(3.1.4) ตรวจสอบว่่าเป็็นความผิิดที่่�อยู่่ในอำำนาจการสอบสวนของหน่่วยงานอื่่�น การสอบสวนคดีีความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม นอกจากพนัักงานสอบสวน ในสัังกััดสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิแล้้ว ยัังมีีหน่่วยงานอื่่�นที่่�มีีอำำนาจสอบสวน เช่่น อยู่่ในอำำนาจกรมสอบสวน คดีีพิิเศษหรืือไม่่ ปััจจุุบััน กรมสอบสวนคดีพิี ิเศษ มีีอำำนาจสอบสวนดำำเนิินคดีีเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อม ตามที่่�กำำ หนดไว้้ในประกาศ กคพ.(ฉบัับที่่� 7) พ.ศ.2562 ในการรัับคดีีและการทำำสำำนวน การสอบสวน พนัักงานสอบสวนต้้องระมััดระวัังและตรวจสอบว่่าคดีีที่่�มีีการร้้องทุุกข์์/กล่่าวโทษ เป็็นคดีี ที่่�อยู่่ในอำำนาจการสอบสวนของกรมสอบสวนคดีพิี ิเศษหรืือไม่่หรืือเป็็นเรื่่�องที่่�กรมสอบสวนคดีพิี ิเศษได้รั้บัคดีี ไว้้ทำำการสอบสวนเองหรืือไม่่ซึ่่�งหากเป็็นคดีที่่�อยู่่ในอำำนาจการสอบสวนของกรมสอบสวนคดีพิี ิเศษหรืือเป็็น

หน้า 12 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม คดีีที่่�กรมสอบสวนคดีีพิิเศษได้้รัับคดีีไว้้ทำำการสอบสวนแล้้วเป็็นกรณีีที่่�ต้้องสอบสวนโดยพนัักงานสอบสวน คดีีพิิเศษ ซึ่่�งเป็็นการตััดอำำนาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนทั่่�วไป 4. การดำำเนิินการตามหนัังสืือสั่่�งการของสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิ และบัันทึึกข้้อตกลง สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิเห็็นว่่า คดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม เป็็นคดีสำีำคััญ และได้้มีีหนัังสืือสั่่�งการที่่�เกี่่�ยวข้้องกำำหนดแนวทางปฏิิบััติิไว้้เป็็นการเฉพาะซึ่่�งพนัักงานสอบสวน ควรที่่�จะนำำมาพิิจารณาในการสอบสวนดำำเนิินคดีี เช่่น ■ หนัังสืือ ตร.ที่่� ๐๕๐๓/๒๐๖ ลง ๒ มิิถุุนายน ๒๕๒๑ เรื่่�อง กำำหนดแนวทางในการสืืบสวน สอบสวนดำำเนิินคดีีกัับผู้้ลัักลอบตััดไม้ทำ้ ำลายป่่า ข้้อ 1 เจ้้าหน้้าที่ ่�ผู้้สืืบสวนจัับกุุม ๑.๑ ให้้ผู้้สืืบสวนจัับกุุมพยายามมุ่่งสืืบสวนหาพยานหลัักฐานในการกระทำำผิิดให้้ถึึงตััวการหรืือ นายทุุนทำำ ไม้้และพยายามสืืบสวนจัับกุุมดำำเนิินคดีีให้้จงได้้ ๑.๒ เมื่่�อมีีการตรวจยึึดไม้้ได้้แล้้วให้ตร้วจชนิิดไม้ จำ้ ำ นวนไม้ ต้ลอดจนวััดขนาดยาวโต เพื่่�อคำำนวณ ปริิมาตรไม้้ให้้แน่่นอน ตรวจสภาพและลัักษณะของไม้้ว่่าเป็็นไม้้ใหม่่หรืือเก่่า โดยดููจากเนื้้�อไม้้เปลืือกไม้้ ยางไม้้และอื่่�นๆ ที่่�ติิดอยู่่กับั ไม้้เพื่่�อกะประมาณว่่าเป็็นไม้้ที่่�ถููกตััดมานานเท่่าใด ตรวจสอบหน้้าตััดของไม้ว่้่า ตััดจากเลื่่�อยมืือเลื่่�อยยนต์์ขวานหรืือเครื่่�องมืืออื่่�นใด ถ้้าเป็็นหน้้าตััดโคนก็็ให้ดูู้ว่่าเป็็นรอยหน้้าตััดเรีียบหรืือ เป็็นรอยถอนเสี้้�ยน รอยหน้้าตััดใหม่่หรืือเก่่าเพีียงใด ตรวจดูรูอยตราเลขเครื่่�องหมายอื่่�นๆ ที่่ท่�่อนไม้ทุุ้กท่่อน ว่่าเป็็นรอยตรา เลข หรืือเครื่่�องหมายอะไร ประทับัหรืือติิดอยู่่ที่่�ท่่อนไม้ส่้ ่วนใด ในบางกรณีีที่่�มีีความสงสััย เช่่น เกี่่�ยวกับัชนิิดไม้ รู้ ปรูอยตราหรืือความเก่่าของไม้้เป็็นต้้น ให้รี้บีติิดต่่อขอความร่่วมมืือจากเจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ หรืือผู้้เชี่่�ยวชาญของกรมป่่าไม้้โดยด่่วน พยานหลัักฐานสำำคััญติิดอยู่่ที่่�ไม้้ให้้รัักษาไว้้อย่่าให้้ถููกทำำลายได้้ ๑.๓ ถ้้าเป็็นการจัับไม้้ผิิดกฎหมายภายในบริิเวณโรงงานแปรรููปไม้้นอกจากจะทำำการตรวจ ดัังกล่่าวข้้างต้้นแล้้ว ให้้ตรวจดููว่่าไม้้ผิิดกฎหมายวางอยู่่ตรงไหนของโรงงาน เช่่น วางอยู่่บนแท่่นเลื่่�อยนอน เลื่่�อยวงเดืือน หรืือข้้างแท่่นเลื่่�อย เป็็นต้้น ไม้้ถููกแปรรููปไปแล้้วหรืือไม่่เพีียงใด เช่่น เปิิดปีีกนก หรืือผ่่าซีีก หรืือกำำลัังแปรรููปอยู่่ยัังไม่่แยกออกจากกััน สามารถนำำ ไม้้ที่่�แปรรููปแล้้วมาประกอบเข้้าเป็็นท่่อนได้้หรืือไม่่ ๑.๔ ตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุและบริิเวณใกล้้เคีียงโดยละเอีียดเมื่่�อพบร่่องรอยหรืือหลัักฐานที่่�จะ สืืบสาวไปหาตััวการและนายทุุนผู้้กระทำำผิิดได้้เช่่น รอยรถแทรกเตอร์ ร์ถยนต์ ร์อยช้้าง รอยเกวีียน ปางพัักช้้าง ปางพัักคนงาน เป็็นต้้น หรืือสถานที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าหรืือโล่่งเตีียน เป็็นชมรมหรืือหมู่่บ้้าน เพื่่�อสืืบหาเจ้้าของ หรืือผู้้ครอบครองสถานที่่�เกิิดเหตุุหรืือบุุคคลในหมู่่บ้้านผู้้รู้้เห็็นมาสอบสวน เพื่่�อให้รู้้้แน่ว่่ ่าเป็็นไม้ผิ้ิดกฎหมาย ของผู้้ใด หากพบบุุคคลใดอยู่่ในที่่�เกิิดเหตุุหรืือใกล้้กัับที่่�เกิิดเหตุุในวัันจัับกุุม ให้้รีีบสอบถามทัันทีี ถ้้าเป็็น ผู้้กระทำำผิิดหรืือผู้้ร่่วมกระทำำผิิดก็็ให้้จัับกุุม หากไม่่ใช่่ก็็รีีบบัันทึึกปากคำำ ไว้้เพราะส่่วนมากผู้้รู้้เห็็นจะบอก ความจริิงในขั้้�นแรกแต่ต่่ ่อมาเกิิดความกลััวจะได้รั้ับอัันตรายหรืือถููกข่มขู่่ ่จากผู้้กระทำำผิิดจะไม่่ยอมเปิิดเผย ความจริิง โดยเฉพาะการจัับกุมุไม้้ผิิดกฎหมายในโรงงานแปรรูปูไม้้ให้้รีีบจดชื่่�อและบัันทึึกปากคำผู้้ที่่ ำ �อยู่่ใน บริิเวณโรงงานแปรรููปไม้้ทัันทีีโดยเฉพาะผู้้แปรรููปไม้้โต๊๊ะที่่� 1 (โต๊๊ะแปรรูปูไม้้ท่่อน) เพื่่�อสืืบสาวไปถึึงตััวการ คืือ ผู้้รับัอนุุญาตตั้้�งโรงงานแปรรูปูไม้้นอกจากนี้้�ให้้พยายามรวบรวมพยานหลัักฐานชั้้�นต้้นไว้้ ถ้้าเป็็นการจับั ไม้ผิ้ิดกฎหมายภายในโรงงานแปรรูปูไม้ ก็้ ็ให้้เรีียกบััญชีี๕ เล่ม ่ (บััญชีีเกี่่�ยวกับัการแปรรูปูไม้้) ใบเบิิกทาง หรืือ หลัักฐานอื่่�นใดเกี่่�ยวกับั ไม้้ของโรงงานแปรรููปไม้้แห่่งนั้้�น ๑.๕ ในกรณีีที่่�ตรวจพบไม้้แปรรููปที่่�อำำพรางมาในลัักษณะต่่างๆเช่่น บ้้านเก่่า เรืือนเก่่า เครื่่�องใช้้ สิ่่�งประดิิษฐ์์ที่่�มีีสภาพผิิดปกติิวิิสััยของสิ่่�งของนั้้�น ให้้ผู้้สืืบสวนจัับกุุมใช้้ดุุลพิินิิจในการจัับให้้มากตาม แนวคำำพิิพากษาฎีีกา

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 13 ๑.๖ ให้้ทำำแผนที่่สั�ังเขป แสดงที่่�พบไม้ผิ้ิดกฎหมายให้ชั้ัดแจ้้ง ตลอดจนพยานหลัักฐานที่่ตร�วจพบ ว่่าอยู่่ตรงไหน ตอนใดของสถานที่่�เกิิดเหตุุหากสามารถถ่่ายภาพทุุกขั้้�นตอนของการตรวจไว้้ได้้ ก็็ควรจะ กระทำำอย่่างยิ่่�ง แต่่ภาพถ่่ายจะต้้องปรากฏภาพที่่�เป็็นหลัักฐานในทางคดีีเช่่น ผู้้ต้้องหาอยู่่ในที่่�เกิิดเหตุุ ไม้้ผิิดกฎหมายอยู่่ในโรงงานแปรรููปไม้้หรืือกำำลัังทำำการแปรรููป เป็็นต้้น 1.๗ จากการตรวจไม้้ สถานที่่�เกิิดเหตุุทำำแผนที่่�สัังเขป การถ่่ายภาพ พบพยานหลัักฐานอะไร บุุคคลที่่�อยู่่ในที่่�เกิิดเหตุุเป็็นใคร ให้้การอย่่างไร ยึึดไม้้ของกลางและหลัักฐานอะไรได้บ้้ ้างตลอดจนการจับกุัมุ ผู้้กระทำำผิิด (ถ้้ามีี) ให้้ทำำ บัันทึึกโดยละเอีียด แล้้วให้้ผู้้มีีชื่่�อในบัันทึึกลงชื่่�อไว้้เป็็นหลัักฐาน ๑.๘ มอบไม้้ของกลางให้้พนัักงานป่่าไม้้จััดการเฝ้้ารัักษาตามระเบีียบ แล้้วรีีบแจ้้งความร้้องทุุกข์์ ต่่อพนัักงานสอบสวนท้้องที่่�พร้้อมกับมัอบบัันทึึกพยานหลัักฐานและผู้้ต้้องหา (ถ้้ามีี) โดยมิชัิักช้้าให้หั้ ัวหน้้า ผู้้จับกุัมุและผู้้ร่่วมในการจับกุัมรีุบีให้้การกับัพนัักงานสอบสวนให้้เสร็็จสิ้้�นโดยเร็็ว ตลอดจนคอยประสานกับั พนัักงานสอบสวนจนกว่่าการดำำเนิินคดีีจะเสร็็จสิ้้�น ข้้อ ๒ พนัักงานสอบสวน ๒.๑ เมื่่�อรัับแจ้้งความร้้องทุุกข์์แล้้ว ให้้รีีบดำำเนิินการโดยไม่่ชัักช้้า และรีีบไปตรวจไม้้ของกลาง ตลอดจนสถานที่่�เกิิดเหตุุโดยให้้ปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกัับข้้อ 1 ๒.๒ ให้รี้บีเรีียกหรืือยึึดเอกสารหลัักฐานที่่�เกี่่�ยวข้้องกับัไม้้ของกลาง ก่่อนที่่�จะสููญหาย หรืือถููกแก้้ไข หรืือถููกทำำลาย เช่่น ตราพนัักงานป่่าไม้้ที่่�ระบุุว่่า ประทัับไม้้ของกลาง บััญชีี๕ เล่่ม ของโรงงานแปรรููปไม้้ หรืือหลัักฐานอื่่�นที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับไม้้ของกลาง ๒.๓ ในบางกรณีที่่�ต้้องอาศััยหลัักฐานจากการพิสูิูจน์์ของผู้้ชำำนาญ เช่่น การพิสูิูจน์์เนื้้�อไม้้ พิิสููจน์์ รอยตรา พิสูิูจน์์ลายมืือเป็็นต้้น ให้รี้บส่ี ่งหลัักฐานให้ผู้้ชำ้ ำนาญพิสูิูจน์์โดยด่่วน หากเป็็นของใหญ่่หรืือจำำนวนมาก ไม่่สะดวกในการนำำส่่งผู้้ชำำ นาญได้้ ก็็ให้้ติิดต่่อผู้้ชำำ นาญไปพิิสููจน์์ณ ที่่�ของนั้้�นตั้้�งอยู่่โดยด่่วน ในระหว่่าง การรอพิิสููจน์์ให้้รัักษาของกลาง หรืือหลัักฐานที่่�จะต้้องพิิสููจน์์ไว้้มิิให้้สููญหาย บุุบสลาย หรืือถููกทำำลายได้้ ๒.๔ ให้้รีีบสอบสวนผู้้กล่่าวหา พยาน และผู้้ต้้องหา (ถ้้ามีี) โดยมิิชัักช้้า หากผู้้ต้้องหานำำหรืืออ้้าง พยานหลัักฐาน เช่่น ใบเบิิกทาง หลัักฐานในการทำำ ไม้้ในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�(น.ส. ๓) หรืือใบมอบอำำนาจ สััญญา หรืือข้้อต่่อสู้้อื่่�น ๆ เช่่น - กรณีีไม้้ของกลางไม่่มีีรอยตราของพนัักงานป่่าไม้ปร้ะทับ ก็ัต่็ ่อสู้้ว่่าได้ตั้ัดหััวไม้ที่่้ �มีีรอยตรา ของพนัักงานป่่าไม้้ออก - กรณีีไม้้ท่่อน ซึ่่�งอ้้างว่่าเป็็นไม้้ท่่อนโคน แต่่หน้้าตััดเรีียบ ซึ่่�งไม่่น่่าจะเป็็นไปได้้ ก็็ต่่อสู้้ว่่า ได้้ตััดหน้้าตััดด้้านโคนออกจึึงไม่่มีีรอยเสี้้�ยน - กรณีีได้รั้ับอนุุญาตให้้ทำำ ไม้้ในเขตสััมปทานหรืือเขตสร้้างทางแต่่ลัักลอบตััดไม้้นอกแปลง ที่่�ได้รั้บัอนุุญาต หรืือนอกเขตสร้้างทางโดยอ้้างว่่ารอยตราประทับั ไม้ที่่้ �ไม้้ของกลางเป็็นรอยตราของพนัักงาน ป่่าไม้้ถููกต้้อง ฯลฯ เป็็นต้้น พนัักงานสอบสวนไม่่จำำเป็็นต้้องยอมรัับข้้ออ้้างนั้้�นทัันทีีผู้้สอบสวนจะต้้องรีีบชิิงไหวชิิงพริิบ สอบสวนตััดหรืือพิิสููจน์์พยานหรืือข้้ออ้้างของผู้้ต้้องหาเสีียแต่่ในชั้้�นต้้น หรืือป้้องกัันมิิให้้ผู้้ต้้องหามีีโอกาส ซัักซ้้อมพยาน ทำำ ให้้เสีียความเที่่�ยงธรรมในคดีีถึึงแม้้ในบางครั้้�งจะต้้องตรวจสภาพป่่า หรืือพิิสููจน์์ตอไม้้ใน ป่่าก็ต้็ ้องกระทำำ ๒.๕ กรณีจัีบกุัมุไม้ผิ้ิดกฎหมายได้้นอกโรงงานแปรรูปูไม้้พนัักงานสอบสวนจะต้้องพยายามสอบสวน หาเหตุุผล หรืือพยานหลัักฐานเชื่่�อมโยงว่่าเป็็นของโรงงานแปรรููปไม้้เพื่่�อรวบรวมสอบสวนเป็็นคดีีเดีียวกััน เช่่น รอยตราที่่�ประทัับไม้้ติิดกับั ไม้้ซึ่่�งยึึดได้้ณ ที่่�รวมหมอนนอกโรงเลื่่�อยกัับที่่�ยึึดได้้ในโรงเลื่่�อยเป็็นรอยตรา เดีียวกััน หรืือเห็็นได้้ว่่าเส้้นทางชัักลากเข้้าสู่่โรงเลื่่�อยได้้ทางเดีียวกััน เป็็นต้้น

หน้า 14 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ๒.๖ ให้้ประสานงานกัับผู้้จัับกุุม ผู้้ชำำนาญ และผู้้เกี่่�ยวข้้องอย่่างใกล้้ชิิด เพื่่�อช่่วยกัันค้้นหา พยานหลัักฐานกัับผู้้กระทำำผิิดให้้รัับโทษให้้จงได้้นอกจากนี้้�พนัักงานสอบสวนต้้องตระหนัักอยู่่เสมอว่่า คดีีการลัักลอบตััดไม้้ทำำลายป่่าเป็็นคดีีสำำคััญ ที่่�กรมตำำรวจมีีนโยบายที่่�จะปราบปรามโดยเฉีียบขาด จะต้้องพยายามเอาตััวผู้้กระทำำผิิดมาลงโทษให้้จงได้้และพนัักงานสอบสวนจะต้้องถืือปฏิิบััติิตามระเบีียบ คำำสั่่�ง ฯลฯ โดยเคร่่งครััด 2.๗ ให้้ผู้้บัังคัับบััญชาคอยสอดส่่องตรวจตราและควบคุุมการสอบสวนดำำเนิินคดีีการลัักลอบ ตััดไม้้ทำำลายป่่าอย่่างใกล้้ชิิด เพื่่�อให้้ได้้ผลตามนโยบายของกรมตำรำวจ ■ หนัังสืือ ตร.ที่่� 0011.25/5014 ลง 21 พฤศจิิกายน 2556 เรื่่�อง แนวทางปฏิิบััติิ การสอบสวนคดีีอาญากรณีีพิิเศษบางประเภท ข้้อ ๒ การสอบสวนคดีีเกี่่�ยวกัับป่่าไม้้และทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ เนื่่�องจากป่่าไม้้รวมทั้้�งทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ อัันได้้แก่่แร่่ธาตุุเป็็นต้้น ได้้ถููกบุุกรุุก ทำำลายมา เป็็นเวลานานแล้้ว แม้้ว่่าทางราชการจะได้้มีีการป้้องกัันและปราบปราม ปรากฏว่่าการทำำลายทรััพยากร ธรรมชาติิดัังกล่่าวยัังคงมีีอยู่่ ทั้้�งนี้้�เนื่่�องจากผู้้กระทำำผิิดในเรื่่�องที่่�เกี่่�ยวกับป่ั ่าไม้้และทรััพยากรธรรมชาติิมัักเป็็น พวกนายทุุนซึ่่�งมีีทั้้�งเงิินและพวกพ้้องมาก รวมทั้้�งบางครั้้�งมีีข้้าราชการร่่วมด้้วย จึึงยัังผลให้้มีีการให้้ความช่่วยเหลืือ จนผู้้ต้้องหาได้รั้บัโทษเบาหรืือบางครั้้�งไม่ส่ามารถลงโทษผู้้ต้้องหาได้้อย่่างจริิงจััง เป็็นเหตุุให้ผู้้้กระทำำความผิิด ไม่่เข็็ดหลาบและกระทำำความผิิดอีีก นอกจากนี้้ผู้้�เกี่่�ยวข้้องในการจับกุั มปรุาบปรามโดยเฉพาะในการสอบสวน จะโดยเจตนาหรืือไม่่เจตนาก็็ตาม ปรากฏว่่าสำำนวนคดีีมัักจะหลัักฐานอ่่อนไม่่พอฟ้้องหรืือขาด พยานหลัักฐานในการดำำเนิินคดี ทั้้ ี �งนี้้�อาจจะเป็็นเพราะหาหลัักฐานได้้ยาก หรืือทำำสำำนวนคดีีไม่รั่ ัดกุุม ฉะนั้้�น เพื่่�อให้้มาตรการในการป้้องกัันการตััดไม้้ทำำลายป่่าและทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ เป็็นไปโดยรััดกุมยิุ่่�งขึ้้�น จึึงให้ป้ ฏิิบััติิเกี่่�ยวกับัการสอบสวนคดีีเกี่่�ยวกับป่ั ่าไม้้และทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ ดัังนี้้� ๒.๑ คดีีป่่าไม้้และทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ ที่่�เป็็นคดีีเล็็กน้้อย ให้้พนัักงานสอบสวนท้้องที่่� ที่่�เกิิดเหตุุเป็็นพนัักงานสอบสวนผู้้รัับผิิดชอบ และให้้หััวหน้้าสถานีีตำำรวจหรืือหััวหน้้าหน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจ สอบสวนหรืือผู้้รัักษาราชการแทนเป็็นหััวหน้้าพนัักงานสอบสวนตามมาตรา ๑๘ วรรคสี่่�และมาตรา ๑๔o แห่่งประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา ในคดีีที่่�เกิิดขึ้้�นในเขตท้้องที่่�ของตนและให้้ผบก.หรืือผู้้รัักษา ราชการแทน ตรวจสอบการสอบสวนของพนัักงานสอบสวน หากกรณีีเห็็นเป็็นการสมควรให้้เรีียกหััวหน้้า สถานีีตำำรวจ หรืือหััวหน้้าหน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจสอบสวนมาชี้้�แจง พร้้อมทั้้�งเรีียกสำำนวนการสอบสวนมา ตรวจพิิจารณาและให้้คำำแนะนำำเร่่งรััดการดำำเนิินการให้้เป็็นผลดีีและเป็็นไปในทางที่่�ชอบและเหมาะสมได้้ แต่่ถ้้าเห็็นว่่าการดำำเนิินการดัังกล่่าวไม่่เป็็นผล มีีอำำนาจเข้้าควบคุุมการสอบสวนโดยสั่่�งพนัักงานสอบสวน ดำำเนิินการตามที่่�เห็็นสมควรรวมทั้้�งการสั่่�งอนุุญาตหรืือไม่่อนุุญาตให้้ปล่่อยชั่่�วคราว หรืือจะสั่่�งให้้เปลี่่�ยนตััว พนัักงานสอบสวนหรืือสั่่�งให้้พนัักงานสอบสวนอื่่�นเข้้าร่่วมทำำการสอบสวนคดีีนั้้�นด้้วยก็็ได้้กรณีีดัังกล่่าว ให้ถืื้อว่่าผบก. หรืือผู้้รัักษาราชการแทนเป็็นหััวหน้้าพนัักงานสอบสวนตาม มาตรา ๑๘ วรรคสี่่�และมาตรา ๑๔ แห่่งประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญาในคดีีที่่�เกิิดขึ้้�นในเขตท้้องที่่�ของตน ๒.๒ คดีป่ี่าไม้้และทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ ที่่�เป็็นคดีสำีำคััญ ให้้พนัักงานสอบสวนผู้้เชี่่�ยวชาญพิิเศษ หากหน่่วยงานใดไม่่มีีพนัักงานสอบสวนผู้้เชี่่�ยวชาญพิิเศษ ให้้ผบก.หรืือผู้้รัักษาราชการแทนเป็็นพนัักงาน สอบสวนผู้้รับผิั ิดชอบทำำการสอบสวนและทำำสำำนวนการสอบสวน ด้้วยตนเองโดยเคร่่งรััดและเป็็นหััวหน้้า พนัักงานสอบสวนตาม มาตรา ๑๘ วรรคสี่่�และมาตรา ๑๔oแห่่งประมวลกฎหมายวิธีิพิี ิจารณาความอาญา ในคดีีที่่�เกิิดขึ้้�นในเขตท้้องที่่�ของตน การพิิจารณาว่่าคดีีใดเป็็นคดีีสำำคััญ มีีปััจจััยที่่�ใช้้ประกอบการพิิจารณาหลายประการ เช่่น ผู้้ต้้องหา หรืือผู้้กระทำำความผิิดของกลางในคดี สีถานที่่�ซึ่่�งมีีการกระทำำความผิิด ช่่วงเหตุุการณ์์ในการกระทำำ

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 15 ความผิิด ความสนใจของสื่่�อมวลชนหรืือประชาชน การมีีผลกระทบต่่อประเทศเพื่่�อนบ้้านหรืือไม่่เป็็นต้้น กล่่าวคืือ ๒.๒.๑ ผู้้ต้้องหาหรืือผู้้กระทำำความผิิด อาจจะต้้องพิิจารณาจากจำำนวนผู้้กระทำำความผิิด ตลอดจนฐานะตำำแหน่่ง อาชีีพของผู้้กระทำำความผิิดด้้วย เช่่น เจ้้าหน้้าที่่�ผู้้รัับผิิดชอบมีีส่่วนร่่วมหรืือเป็็น ผู้้กระทำำความผิิดเอง ก็น่็ ่าจะถืือได้้ว่่าเป็็นคดีีที่่�มีีความสำำคััญ เป็็นต้้น ๒.๒.๒ ของกลางในคดีีจะต้้องพิิจารณาว่่ามีีความสำำคััญเพีียงใดและมีีมููลค่่ามากน้้อยเพีียงใด มิิใช่่พิิจารณาจำำนวนมากน้้อยเป็็นเกณฑ์์อย่่างเดีียว ของกลางมาก เช่่น ไม้้ฟืืนชิ้้�นเล็็กๆ จำำนวนมาก แต่่มีีมููลค่่าไม่ม่ากนัักก็็อาจจะถืือได้ว่้่าไม่่ใช่่คดีสำีำคััญ หากของกลางมีีจำำนวนน้้อยแต่่มีีมููลค่่ามากเช่่น ทองคำำ หรืืออััญมณีต่ี่างๆ ก็็อาจจะถืือเป็็นคดีีสำำคััญได้้ ๒.๒.๓ สถานที่่�ซึ่่�งมีีการกระทำำความผิิด หากเป็็นการกระทำำความผิิดตามกฎหมายป่่าไม้้ ในเขตวนอุุทยานแห่่งชาติิหรืือในเขตพื้้�นที่่�ป่่าลุ่่มน้ำำ�ชั้้�น 2 หรืือพื้้�นที่่�ป่่ามีีเพีียงเล็็กน้้อย แต่่ราษฎรมีีความ หวงแหนในการรัักษาคุ้้มครอง ก็ต้็ ้องนำำมาพิิจารณาประกอบว่่าเป็็นคดีสำีำคััญหรืือไม่่ด้้วย ๒.๒.๔ ช่่วงเหตุุการณ์์ในการกระทำำความผิิด จะต้้องพิิจารณาว่่า ในระยะเวลานั้้�นหรืือ สถานการณ์์ขณะนั้้�นมีีความกดดัันในทางการเมืือง เศรษฐกิิจและสัังคม เกี่่�ยวกับป่ั ่าไม้้และทรััพยากรธรรมชาติิ อื่่�นๆ อย่่างไรบ้้าง ๒.๒.๕ ความสนใจของสื่่�อมวลชนหรืือประชาชน คดีีบางเรื่่�องเกี่่�ยวกัับป่่าไม้้และ ทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ อาจจะเป็็นเรื่่�องธรรมดา แต่่เมื่่�อสื่่�อมวลชนหรืือประชาชนได้้ให้้ความสนใจแล้้ว อาจจะกลายเป็็นเรื่่�องสำำคััญได้้ ๒.๒.๖ การมีีผลกระทบต่่อประเทศเพื่่�อนบ้้าน ในกรณีีคดีีเกี่่�ยวกัับป่่าไม้้และทรััพยากร ธรรมชาติิอื่่�นๆ มีีข้้อมููลผููกพัันว่่าอาจมีีการลัักลอบนำำเข้้าหรืือส่่งออกจากประเทศเพื่่�อนบ้้าน ก็็จะต้้องพิิจารณา ด้้วยว่่า น่่าจะเป็็นคดีีสำำคััญหรืือไม่่ ทั้้�งนี้้�การพิิจารณาว่่าคดีีใดเป็็นคดีีสำำคััญหรืือไม่่ ย่่อมขึ้้�นอยู่่กัับข้้อเท็็จจริิงเป็็นเรื่่�องๆ ไป ซึ่่�งอยู่่ในดุุลยพินิิจของผบก.หรืือผู้้รัักษาราชการแทน ที่่�จะต้้องอาศััยความรู้้ ความสามารถพิิจารณาข้้อเท็็จจริิง และข้้อกฎหมาย ประกอบกัับใช้้ประสบการณ์์ในการทำำ งานพิิจารณาจากปััจจััยต่่างๆ ดัังกล่่าวข้้างต้้น และให้้ถืือว่่าเป็็นนโยบายของ ตร. ที่่�ต้้องการให้้พนัักงานสอบสวนผู้้เชี่่�ยวชาญพิิเศษ ผบก. หรืือผู้้รัักษา ราชการแทนเป็็นพนัักงานสอบสวนผู้้รับผิั ิดชอบ ทำำการสอบสวนและทำำสำำนวนการสอบสวนคดีีป่่าไม้้และ ทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ ที่่�เป็็นคดีสำีำคััญด้้วยตนเอง รวมทั้้�งเป็็นหััวหน้้าพนัักงานสอบสวน ตามมาตรา ๑๘ วรรคสี่่�และมาตรา ๑๔๐ แห่่งประมวลกฎหมายวิธีิพิี ิจารณาความอาญา ในคดีที่่�เกิิดขึ้้�นในเขตท้้องที่่�ของตน ๒.๓ เมื่่�อมีีคดีีเกี่่�ยวกับป่ั ่าไม้้หรืือทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ ที่่�เป็็นคดีสำีำคััญให้้พนัักงานสอบสวนแจ้้ง ให้้พนัักงานอััยการประจำำท้้องที่่ทร�าบ เพื่่�อให้้พนัักงานอััยการเข้้าร่่วมเป็็นที่่ปรึึ�กษาของพนัักงานสอบสวนใน การให้คำ้ ำแนะนำำ ตรวจสอบพยานหลัักฐาน โดยมุ่่งที่่�จะให้้การสืืบสวนและสอบสวนเป็็นไปโดยมีีประสิทธิิภาพ และให้้เกิิดความเป็็นธรรมแก่่ทุุกฝ่่ายด้้วย ๒.๔ เนื่่�องจากกรมป่่าไม้้ได้รั้บรัายงานผลการตรวจสอบดำำเนิินงานการประเมิินระบบการบริิหาร จััดเก็บร็ ายได้้ของกรมป่่าไม้้จากสำำนัักงานการตรวจเงิินแผ่่นดิินว่่าการเสนอขายไม้้ของกลางของหน่่วยงาน ให้้แก่่องค์์การอุุตสาหกรรมป่่าไม้้ล่่าช้้ามาก เป็็นเหตุุให้้ไม้้ของกลางผุุพัังเสื่่�อมสภาพไปมาก ทำำ ให้้รายได้้ ของรััฐที่่พึึ�งจะได้้ลดน้้อยลงไปด้้วยซึ่่�งสาเหตุุหนึ่่�งเป็็นเพราะพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ไม่ส่ามารถเสนอขายไม้้ของกลาง ระหว่่างคดีีให้้แก่่องค์์การอุุตสาหกรรมป่่าไม้้ได้้เนื่่�องจากยัังไม่่ได้้รัับความเห็็นชอบจากพนัักงานสอบสวน ให้้ขายไม้้ของกลางได้้ ดัังนั้้�น เพื่่�อประโยชน์์ของทางราชการโดยรวม และเพื่่�อให้้การดำำเนิินการขายไม้้ ของกลางในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับป่่าไม้้เสร็็จสิ้้�นไปโดยเร็็ว อัันจะเกิิดประโยชน์์สููงสุุดจึึงให้้เป็็นหน้้าที่่�

หน้า 16 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ของพนัักงานสอบสวนถืือปฏิิบััติิเกี่่�ยวกับัของกลางในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกับป่ั ่าไม้ต้ามข้้อตกลงระหว่่างกระทรวง มหาดไทยกับักระทรวงเกษตรและสหกรณ์์เรื่่�องการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกับัของกลางในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกับ ัการป่่าไม้้ ฉบัับลงวัันที่่� ๑ ม.ค. ๒๕๓๒ ไปก่่อนจนกว่่า ตร.จะมีีคำำสั่่�งเป็็นอย่่างอื่่�น โดยให้้ถืือปฏิิบััติิโดยเคร่่งครััด หากพบเป็็นความบกพร่่องเสีียหายกัับไม้้ของกลางจะพิิจารณาลงทััณฑ์์แก่ผู้้ ่เกี่่�ยวข้้องตามสมควรแก่่กรณีี ๒.๕ เนื่่�องจากกรมอุทุยานแห่่งชาติิ สัตว์ั ์ป่่าและพัันธุ์์พืืช ประสบปััญหาเกี่่�ยวกับัการดููแลสัตว์ั ป่์ ่า ของกลางบางชนิิดโดยเฉพาะสััตว์์ป่่าที่่�เป็็นนกขนาดเล็็ก ลิ่่�น งููเต่่า ฯลฯ ซึ่่�งมัักจะตายลงเป็็นจำำนวนมาก ในระหว่่างการขนย้้ายและการรัักษาดููแลสััตว์์ดัังกล่่าว และตามข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงมหาดไทยและ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ได้กำ้ ำ หนดให้้พนัักงานสอบสวนดำำเนิินการสอบสวนคดีปรีะเภทนี้้�ให้้เสร็็จสิ้้�นไป โดยเร็็ว อีีกทั้้�งการสอบสวนไม่่มีีความยุ่่งยาก หากพนัักงานสอบสวนได้้รัับผลการตรวจสอบประวััติิ พิิมพ์์ลายนิ้้�วมืือของผู้้ต้้องหา ก็็สามารถสรุุปสำำนวนการสอบสวนและมีีความเห็็นเสนอพนัักงานอััยการ เพื่่�อฟ้้องผู้้ต้้องหาต่่อศาลได้้ จึึงกำำชัับให้้พนัักงานสอบสวน เร่่งรััดทำำการสอบสวนให้้เสร็็จสิ้้�นไปโดยเร็็ว และให้้ ทว. เร่่งรััดการตรวจสอบพิิมพ์์ลายนิ้้�วมืือผู้้ต้้องหาในคดีีความผิิดประเภทนี้้�ด้้วย ๒.๖ กรณีีมีีการจัับกุุมปราบปรามการกระทำำผิิดกฎหมายป่่าไม้้ที่่�เป็็นคดีีรายใหญ่่หรืือเป็็นคดีี ที่่�มีีความสำำคััญเกิิดความเสีียหายต่่อทรััพยากรป่่าไม้้ของชาติิอย่่างมาก หรืือเป็็นคดีีที่่�ผู้้กระทำำผิิดเป็็นผู้้มีี อิิทธิิพลหรืือสนัับสนุุนให้้ราษฎรกระทำำผิิด หรืือเป็็นคดีีที่่�ข้้าราชการหรืือพนัักงานของรััฐร่่วมกระทำำผิิดให้้ ผบก.หรืือผู้้รัักษาราชการแทน รายงาน ตร. ทราบโดยด่่วน พร้้อมผลการสอบสวนดำำเนิินคดีีในชั้้�นต้้นและ ปััญหาอุุปสรรค (ถ้้ามีี) ๒.๗ เพื่่�อให้้การป้้องกัันและปราบปรามการบุุกรุุกทำำลายป่่าไม้้ รวมทั้้�งทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นๆ ของชาติิโดยรวมมีีประสิิทธิิภาพและบรรลุุวััตถุุประสงค์์ ให้้พนัักงานสอบสวนรายงานผลการสอบสวน คดีีป่่าไม้้และทรััพยากรธรรมชาติิทุุกคดีีไปยััง ศููนย์์ป้้องกัันและปราบปรามการกระทำำความผิิดเกี่่�ยวกัับ ทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ตร. ภายใน ๓ วััน นัับแต่่วัันรัับคำำ ร้้องทุุกข์์หรืือคำำกล่่าวโทษและ ให้้รายงานผลคดีีเป็็นระยะ พร้้อมปััญหาอุปสรรุค (ถ้้ามีี) จนกว่่าคดีีถึึงที่่�สุุด ■ บัันทึึกข้้อตกลงว่่าด้้วยความร่่วมมืือในการอนุุรัักษ์์ทรััพยากรป่่าไม้้ ระหว่่าง กระทรวง ทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม กัับสำนัำ ักงานตำำรวจแห่่งชาติิ พ.ศ.๒๕๕๑ ข้้อ ๒.๔ การสอบสวนขยายผลคดีรายให ีญ่่และคดีีสำคัำ ัญ กระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวด ่ล้้อม กำำ หนดให้้คดีป่ี่าไม้้ที่่�มีีรายละเอีียดดัังนี้้�(๑) พื้้�นที่่� ถููกบุุกรุุกมากกว่่า ๕๐ ไร่่ (๒) ไม้้ท่่อนมากกว่่า ๔๐ ลููกบาศก์์เมตร (๓) ไม้้แปรรููปมากกว่่า ๔ ลููกบาศก์์เมตร และ (๔) ของกลางมููลค่่ามากกว่่า ๑ ล้้านบาท เป็็นคดีีรายใหญ่่ โดยสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิจะให้้ ความสำำคััญในการสืืบสวนสอบสวนและขยายผลคดีีป่่าไม้้ทุุกคดีีเพื่่�อขยายผลให้้ถึึงผู้้เกี่่�ยวข้้องทุุกราย ในทุุกข้้อหาความผิิด ทั้้�งนี้้�เจ้้าหน้้าที่่�และหน่่วยราชการที่่�เกี่่�ยวข้้องจะต้้องให้้ข้้อมููลและเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้อง ทุุกชนิิดที่่�เป็็นประโยชน์์ต่่อการรวบรวมพยานหลัักฐานทางคดีี ข้้อ 2.5 การรัับแจ้้งความ สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิโดยพนัักงานสอบสวนจะรับัแจ้้งความในคดีป่ี่าไม้ทุุ้กกรณีีโดยเฉพาะคดีี บุุกรุุกพื้้�นที่่�ป่่าไม้้ในกรณีีไม่่รู้้ตััวผู้้กระทำำความผิิด ให้้ดำำเนิินการสืืบสวนสอบสวนตามระเบีียบ เพื่่�อติิดตาม จัับกุุมผู้้กระทำำความผิิดมาดำำเนิินคดีีต่่อไป ✥ ✥ ✥

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 17 บทที่่� 3 การสอบสวนและการรวบรวมพยานหลัักฐาน ความผิิดเกี่่�ยวกัับการทำำลายทรััพยากรป่่าไม้้ ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกัับการทรััพยากรป่่าไม้้มีีอยู่่หลายลัักษณะความผิิดเพื่่�อให้้พนัักงานสอบสวน นำำ ไปใช้้เป็็นแนวทางการปฏิิบััติิงานด้้านการสอบสวน จึึงขอแยกความผิิดออกเป็็นลัักษณะต่่างๆ ดัังนี้้� ๑. ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกทำำลายป่่า โดยการแผ้้วถางป่่าและการเข้้ายึึดถืือครอบครองป่่า โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ๒. ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกับัการทำำ ไม้้โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ๓. ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวงห้้ามซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรููป (ไม้้ท่่อน/ไม้้ซุุง) ไว้้ในครอบครอง โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ๔. ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกับัการครอบครองไม้้หวงห้้ามแปรรููปโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต - การมีีไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััง ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิิบ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า และ ไม้้เก็็ดเขาควายแปรรููปไม่่ว่่าจำำนวนเท่่าใดไว้้ในครอบครอง - การมีีไม้้หวงห้้ามแปรรููปปริิมาตรเกิิน ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตรไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับ อนุุญาต ๕. ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกับัการแปรรููปไม้้โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ๖. ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกัับการตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้โดยใช้้เครื่่�องจัักร หรืือตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููป โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ๗. ความผิิดที่่�เกี่่�ยวกับัการลัักลอบเก็บ็ของป่่าหวงห้้าม ค้้าของป่่าหวงห้้าม และมีีของป่่าหวงห้้าม ไว้้ในครอบครองเกิินกว่่าปริมิาณที่่�กฎหมายกำำ หนดโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต รายละเอีียดแนวทางการสอบสวนตามลัักษณะความผิิด ๑. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกทำำลายป่่า โดยการแผ้้วถางป่่าและการเข้้ายึึดถืือครอบครองป่่า โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต 1.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ความผิิดกรณีีนี้้�เป็็นการบุุกรุุกทำำลายป่่า โดยกฎหมายหลัักที่่�ใช้้ในการพิิจารณาได้้แก่่ พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ โดยที่่�ดิินซึ่่�งยัังไม่่มีีบุุคคลได้้มาตามกฎหมายที่่�ดิินถืือเป็็นป่่าตามกฎหมาย ดัังได้้กล่่าวไว้้แล้้วในบทที่่� ๑ สำำหรัับการบุุกรุุกทำำลายป่่ามีีกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องดัังนี้้� พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๕๔ ห้้ามมิิให้้ผู้้ใด ก่่อสร้้าง แผ้้วถาง หรืือเผาป่่า หรืือกระทำำด้้วยประการใดๆ อัันเป็็นการทำำลายป่่า หรืือเข้้ายึึดถืือหรืือครอบครองป่่าเพื่่�อตนเองหรืือผู้้อื่่�น เว้้นแต่่จะกระทำำ ภายในเขตที่่� ได้จำ้ำแนกไว้้เป็็นประเภทเกษตรกรรม และรััฐมนตรีีได้ปร้ ะกาศในราชกิิจจานุุเบกษาหรืือโดยได้รั้บัใบอนุุญาต จากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� การขออนุุญาตและการอนุุญาต ให้้เป็็นไปตามหลัักเกณฑ์์และเงื่่�อนไขที่่�กำำ หนดใน กฎกระทรวง

หน้า 18 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม มาตรา ๕๕ ผู้้ใดครอบครองป่่าที่่�ได้้ถููกแผ้้วถาง โดยฝ่่าฝืืนต่่อบทบััญญััติิแห่่ง มาตราก่่อน ให้สั้ันนิิษฐานไว้้ก่่อนว่่าบุุคคลนั้้�นเป็็นผู้้แผ้้วถางป่่านั้้�น มาตรา ๗๒ ตรีี ผู้้ใดฝ่่าฝืืนหรืือไม่ป่ ฏิิบััติิตามมาตรา ๕๔ ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิิน ห้้าปีีหรืือปรับั ไม่่เกิินห้้าหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ ในกรณีีความผิิดตามมาตรานี้้ ถ้�้าได้้กระทำำ เป็็นเนื้้�อที่่�เกิินยี่่�สิิบห้้าไร่่ ผู้้กระทำำความผิิด ต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่สองปีีถึึงสิิบห้้าปีีและปรัับตั้้�งแต่่หนึ่่�งหมื่่�นบาทถึึงหนึ่่�งแสนบาท ในกรณีีที่่�มีีคำำพิิพากษาชี้้�ขาดว่่าบุุคคลใดกระทำำความผิิดตามมาตรานี้้� ถ้้าปรากฏว่่า บุุคคลนั้้�นได้้ยึึดถืือครอบครองป่่าที่่�ตนได้้กระทำำความผิิดศาลมีีอำำนาจที่่�สั่่�งให้ผู้้ ้กระทำำผิิดคนงาน ผู้้รัับจ้้าง ผู้้แทน และบริิวารของผู้้กระทำำผิิด ออกไปจากป่่านั้้�นได้้ด้้วย นอกจากป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 แล้้ว ยัังมีีป่่าประเภทอื่่�นๆ ซึ่่�งเป็็นไป ตามกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้อง และในการดำำเนิินคดีีจำำเป็็นต้้องทำำการตรวจสอบว่่า สถานที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่า ประเภทใด ทั้้�งนี้้�เนื่่�องจากต้้องปรัับบทกฎหมายให้้ตรงกัับสถานที่่�เกิิดเหตุุและเพื่่�อให้้ทราบถึึงอำำนาจ หน้้าที่่�ความรัับผิิดชอบ รวมถึึงการอนุุญาตของหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง เช่่น กรณีีป่่าสงวนแห่่งชาติิ อำำนาจ หน้้าที่่รั�ับผิิดชอบเป็็นของกรมป่่าไม้ ส่้ ่วนกรณีอุีทุยานแห่่งชาติิอำำนาจหน้้าที่่รั�ับผิิดชอบเป็็นของกรมอุทุยาน แห่่งชาติิ สััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช เป็็นต้้น และป่่าที่่�พบบ่่อยในการดำำเนิินคดีีเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกทำำลายป่่า พอจะแบ่่งได้ดั้ังนี้้� ■ ป่่าธรรมดา เป็็นที่่�ดิินที่่�ยัังมิิได้้มีีบุุคคลได้้มาตามกฎหมายที่่�ดิิน ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ ม.๔(๑) รวมทั้้�งพื้้�นที่่�ปฏิิรููปที่่�ดิินเพื่่�อเกษตรกรรม ที่่�นิิคมสหกรณ์ ที่่ ์�ราชพััสดุุซึ่่�งยัังมิิได้้แจกให้้ กัับเกษตรกรหรืือบุุคคลผู้้มีีสิิทธิิ ถืือว่่ายัังคงมีีสภาพเป็็นป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ ■ ป่่าสงวนแห่่งชาติิออกโดยกฎกระทรวง ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ มาตรา ๖ ■ อุุทยานแห่่งชาติิออกโดยพระราชกฤษฎีีกา พ.ร.บ.อุุทยานแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๖๒ มาตรา ๖ ■ เขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่า ออกโดยพระราชกฤษฎีีกา ตาม พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครอง สััตว์ป่์ ่า พ.ศ.๒๕๖๒ มาตรา ๔๗ ■ ป่่าชุุมชนประกาศโดยอนุุมััติิอธิิบดีีกรมป่่าไม้้ ตาม พ.ร.บ.ป่่าชุุมชน พ.ศ.๒๕๖๒ มาตรา ๔๐ ■ ที่่�ดิินของรััฐอื่่�น ตามประมวลกฎหมายที่่�ดิิน ม.๙ และมาตรา ๑๐๘ ทวิิ ■ เขตพื้้�นที่่�คุ้้มครองสิ่่�งแวดล้้อม ออกโดยกฎกระทรวง ตาม พ.ร.บ.ส่่งเสริมิและรัักษา คุุณภาพสิ่่�งแวดล้้อม พ.ศ.๒๕๓๕ มาตรา ๔๓ ■ ที่่�สาธารณะที่่�ประชาชนใช้้ร่่วมกััน ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๖๐ ซึ่่�งการสอบสวนหากพบว่่ากระทำำผิิดในพื้้�นที่่�ป่่าตามที่่�กล่่าวข้้างต้้น จะต้้องพิิจารณา การแจ้้งข้้อหาให้้ถููกต้้องครบถ้้วนซึ่่�งจะได้้กล่่าวในประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา ต่่อไป 1.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้้ดำำเนิินคดีีกัับผู้้กระทำำผิิด กรณีีการบุุกรุุก ทำำลายป่่าซึ่่�งอาจจะเป็็นกรณีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่รั�ับผิิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคลมา กล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ไม่ว่่ ่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการสอบสวนผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ตามหลัักการของการสอบสวนทั่่�วไป เช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับ การบุุกรุุกทำำลายป่่านั้้�นมีีประเด็็นที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้�

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 19 (๑) ผู้้กล่่าวหาควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�ผู้้มีีอำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบในพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุ โดยหากเป็็นกรณีี ป่่าธรรมดา หรืือป่่าสงวนแห่่งชาติิเจ้้าหน้้าที่่�ผู้้กล่่าวหา ควรเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�จากกรมป่่าไม้้ ส่่วนกรณี อุีทุยานแห่่งชาติิหรืือเขตรัักษาพัันธุ์์สัตว์ั ป่์ ่าเจ้้าหน้้าที่่ผู้้�กล่่าวหาควรเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�จากกรมอุทุยาน แห่่งชาติิ สััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็นผู้้กล่่าวหา เช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจ ผู้้จัับกุุมไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงานที่่�รัับผิิดชอบพื้้�นที่่�ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหา กระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�นจัับกุุม ผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้มีีการขออนุุญาตและได้้รัับอนุุญาต ให้้ทำำการแผ้้วถางป่่า หรืือได้้รัับอนุุญาตให้้ใช้้ประโยชน์์ในพื้้�นที่่�ป่่า หรืือไม่่อย่่างไร (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบผู้้ต้้องหา เริ่่�มแผ้้วถางหรืือยึึดถืือ ครอบครองป่่าแต่่เมื่่�อไร ถููกจับกุัุมเมื่่�อไร แผ้้วถางป่่าเพื่่�อวััตถุุประสงค์์อะไร (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ได้้ทำำการตรวจสอบจุุดที่่�เกิิดเหตุุว่่าอยู่่พิิกััดที่่� เท่่าใด โดยใช้้เครื่่�องมืือจับพิั ิกััดทางดาวเทีียม (GPS) บริิเวณรอบแปลงตรวจยึึด ไม่่น้้อยกว่่า ๓ จุุด แล้้วให้้ ผู้้กล่่าวหาตรวจสอบกัับแผนที่่�แสดงแนวเขตป่่าว่่าอยู่่ในเขตพื้้�นที่่�ป่่าตามกฎหมายฉบัับใด ป่่านั้้�นอยู่่ในเขต พื้้�นที่่�หมู่่บ้้าน ตำำบล อำำเภอ จัังหวััดใด (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ได้้ทำำการตรวจสอบพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุว่่าพื้้�นที่่�ป่่า ถููกบุุกรุุกทำำลายไป มีีเนื้้�อที่่จำ�ำนวนเท่่าใด คิิดเป็็นค่่าเสีียหายต่่อรััฐเป็็นเงิินเท่่าไร หรืือมีีการกระทำำการอื่่�นใด ในพื้้�นที่่�ดัังกล่่าวอีีกบ้้าง เช่่น มีีการนำำ ไม้้พืืชผลไปปลููกจำำนวนกี่่�ต้้น และทำำการคำำนวณค่่าเสีียหายทางแพ่่ง ตามหนัังสืือสั่่�งการของกรมป่่าไม้้หรืือกรมอุุทยานแห่่งชาติิ สััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืชที่่�ได้้กำำ หนดไว้้ (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการตััดไม้้ด้้วยหรืือไม่่ หากมีีการตััดไม้้ ไม้้ที่่�ถููกตััดเป็็นไม้้ชนิิดใด ไม้้ถููกโค่่นล้้มทำำลายเสีียหายอย่่างไรบ้้าง สิ่่�งต่่างๆ ที่่�ถููกทำำลายเสีียหาย คิิดเป็็น ค่่าเสีียหายเท่่าใด รวมค่่าเสีียหายเท่่าใด พร้้อมตรวจวััดขนาด นับจำั ำนวน คำำนวณปริมิาตรและค่่าภาคหลวง จััดทำำ บััญชีีไม้ที่่้�ถููกตััดโค่่นและประสานเจ้้าหน้้าที่่�ป่่าไม้ ปร ้ะทับตรัาแสดงการตรวจยึึด(ตรา ต.และตราย.) ในโอกาสแรกที่่�พึึงจะกระทำำ ได้้พร้้อมทั้้�งจดแจ้้งรููปรอยตราที่่�ประทัับไว้้ลงในบัันทึึกการจัับกุุมและบััญชีี ไม้้ของกลาง ให้้ผู้้ถููกจับัและผู้้จัับกุุมร่่วมลงชื่่�อต่่อท้้ายบััญชีีไม้้ของกลางด้้วย (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าได้ตร้วจยึึดเครื่่�องมืือเครื่่�องใช้้อะไรเป็็นของกลางบ้้าง และได้้ดำำเนิินการเกี่่�ยวกับัของกลางอย่่างไร (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็นได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ ผู้้ ้กล่่าวหา นำำเอกสารหลัักฐานสนับสนุัุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนากฎกระทรวงกำำหนดเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิและหรืือพระราชกฤษฎีีกา กำำหนดเขตอุทุยานแห่่งชาติิและหรืือพระราชกฤษฎีีกากำำหนดเขตรัักษาพัันธุ์์สัตว์ั ป่์ ่า หรืืออื่่�นๆ พร้้อมแผนที่่� แนบท้้าย กฎกระทรวงหรืือกฤษฎีีกาดัังกล่่าว และระบุุบริิเวณจุุดที่่�เกิิดเหตุุไว้้ในแผนที่่�แนบท้้ายดัังกล่่าว แล้้วแต่่กรณีีว่่า พื้้�นที่่�เกิิดเหตุุจะเกี่่�ยวข้้องกัับกฎหมายฉบัับใด - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.๒๕๓๐ พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และหลัักฐานการปิิดประกาศ(กรณีีมีีการแจ้้งข้้อกล่่าวหาตามมาตรา ๑๑ หรืือมาตรา ๔๘ หรืือ มาตรา ๖๙ แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔)

หน้า 20 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (10) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 1.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหา การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญา ทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกทำำลายป่่านั้้�นมีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (๒) แจ้้งข้้อกล่่าวหาให้้ครบถ้้วนทุุกข้้อหาความผิิดตามกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องให้ผู้้ต้้ ้องหา ทราบ ดัังนี้้� - กรณีีพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ ให้้แจ้้งข้้อหา “ก่่อสร้้างแผ้้วถาง หรืือเข้้ายึึดถืือ ครอบครองป่่า โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๕๔ - กรณีีพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าสงวนแห่่งชาติิด้้วยให้้แจ้้งข้้อหา “ยึึดถืือ ครอบครอง หรืือทำำด้้วยประการใดๆ ให้้เสื่่�อมสภาพป่่าสงวนแห่่งชาติิ โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ มาตรา ๑๔ ด้้วย - กรณีีพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุเป็็นอุุทยานแห่่งชาติิด้้วย ให้้แจ้้งข้้อหา “ยึึดถืือ ครอบครอง ก่่อสร้้าง แผ้้วถางหรืือเผาป่่าในเขตอุุทยานแห่่งชาติิ โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� และทำำด้้วยประการใดๆ ให้้เป็็นอัันตรายเสื่่�อมสภาพ ซึ่่�งไม้้ ดิิน หิิน กรวด ทราย แร่่ ปิิโตรเลีียม หรืือ ทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�น หรืือกระทำอื่่ ำ �นใดอัันส่่งผลกระทบต่่อระบบนิิเวศ ความหลากหลายทางชีีวภาพ และทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม” ตาม พ.ร.บ.อุุทยานแห่่งชาติิพ.ศ.2562 มาตรา 19 (๑), (๒) ด้้วย - กรณีีพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุเป็็นเขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่าด้้วย ให้้แจ้้งข้้อหา “ภายในเขต รัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่า ยึึดถืือหรืือครอบครองที่ ่� ดิิน ก่่อสร้้าง แผ้้วถาง เผาป่่าหรืือทำำด้้วยประการใด ให้้เสื่่�อมสภาพหรืือเปลี่่�ยนแปลงสภาพธรรมชาติิเดิิม โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.๒๕๖๒ มาตรา ๕๕(๒) ด้้วย - กรณีีพบว่่ามีีการตััดไม้้หวงห้้ามโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตด้้วย ให้้แจ้้งข้้อหา “ทำำ ไม้้ หรืือทำำอัันตรายด้้วยประการใดๆ แก่่ไม้้หวงห้้าม โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� และมีีไว้้ ในครอบครอง ซึ่่�งไม้้หวงห้้ามอัันยัังมิิได้้แปรรููปโดยไม่่มีีรอยตราค่่าภาคหลวง หรืือรอยตรารััฐบาลขาย” ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๑๑ และ มาตรา 69 ด้้วย (๓) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงานสอบสวน แจ้้งให้้ทราบหรืือไม่่จะให้้การรัับสารภาพหรืือปฏิิเสธ ในข้้อหาใด หรืือจะให้้การอย่่างไร (๔) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า บริิเวณที่่�เกิิดเหตุุมีีเอกสารหลัักฐานทางที่่ดิ�ิน ได้้แก่่ หนัังสืือแสดงกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิทธิิการครอบครองที่่�ดิิน หรืือไม่่อย่่างไร (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้มีีการขออนุุญาตและได้รั้ับอนุุญาตให้้ ทำำการแผ้้วถางป่่า หรืือไม่่หรืือพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุผู้้ใดได้้รัับอนุุญาตหรืือไม่่ ผู้้ต้้องหาเข้้ามาในพื้้�นที่่�ดัังกล่่าวได้้ อย่่างไร พร้้อมขอตรวจสอบเอกสารเกี่่�ยวกัับการได้้รัับอนุุญาต (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่าได้้เริ่่ม�แผ้้วถางป่่าแต่่เมื่่�อไร ถููกจับกุัมุเมื่่�อไร แผ้้วถาง ป่่าเพื่่�อวััตถุุประสงค์์อะไร มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิด หรืือมีีผู้้ใดว่่าจ้้างให้้กระทำำผิิด หากพบหรืือยึึดอุุปกรณ์์ เครื่่�องไม้้เครื่่�องมืือในการกระทำำผิิดและเป็็นของผู้้อื่่�น ให้้ได้้ความว่่าผู้้นั้้�นมีีส่่วนรู้้เห็็นเกี่่�ยวกัับการกระทำำผิิด หรืือไม่่อย่่างไร

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 21 (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็น หลัักฐานประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ผู้้ต้้ ้องหา นำำเอกสารหลัักฐานที่่�กล่่าวอ้้างมอบให้้พนัักงาน สอบสวน เช่่น หนัังสืืออนุุญาตให้้แผ้้วถางป่่า หรืือ เอกสารหนัังสืือแสดงสิิทธิิเกี่่�ยวกัับที่่�ดิิน เป็็นต้้น (8) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 1.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน การสอบสวนพยาน จะสอบสวนผู้้ใดเป็็นพยานนั้้�นต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่กรณีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรับัพยานที่่�รู้้เห็็นเหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่�ร่่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจัับกุุม กัับผู้้กล่่าวหา ประเด็็นในการสอบสวน มีีประเด็็นเช่่นกัับประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา ในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกััน และในการสอบสวนพยาน การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกทำำลาย ป่่านั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�ผู้้มีีหน้้าที่่�รัับผิิดชอบไว้้เป็็นพยาน ในกรณีีที่่�พนัักงานสอบสวน ได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาไว้้แล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับการสอบสวน ผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในด้้านการอ่่านแปลและวิิเคราะห์์ภาพถ่่ายทางอากาศ ในกรณี ผู้้ต้ี ้องหายกข้้อต่่อสู้้ในเรื่่�องของการครอบครองหรืือการเข้้าทำำประโยชน์ ก่์ ่อนประมวลกฎหมายที่่ดิ�ิน มีีผลบัังคัับใช้้ วัันที่่� 1 ธ.ค. 2497 ตาม พ.ร.บ.ให้้ใช้้ประมวลกฎหมายที่่�ดิิน พ.ศ.2497 มาตรา 3 พนัักงาน สอบสวนต้้องให้ผู้้ ้เชี่่�ยวชาญทำำการแปลภาพถ่่ายทางอากาศบริิเวณที่่�เกิิดเหตุตุามที่่ผู้้ต้�้องหากล่่าวอ้้าง พร้้อม สอบสวนปากคำำ ให้้ได้้ความว่่า ตามวัันเวลาที่่�ผู้้ต้้องหากล่่าวอ้้างนั้้�นจากการอ่่านแปลวิิเคราะห์์ภาพถ่่ายทาง อากาศ พบร่่องรอยการทำำประโยชน์์หรืือไม่่อย่่างไร ทำำประโยชน์์ในลัักษณะใด หากมีีภาพถ่่ายทางอากาศ ที่่�มีีการสำำรวจและจััดทำำ ไว้้เป็็นระยะต่่อเนื่่�องมาหลายครั้้�ง ให้้นำำภาพถ่่ายทางอากาศทุุกช่่วงการสำำรวจมา ทำำการแปลภาพถ่่ายทุุกช่่วงย้้อนเวลาไปเพื่่�อเปรีียบเทีียบว่่าการอ้้างการเข้้าครอบครองของผู้้ต้้องหาหรืือ บริิวารของผู้้ต้้องหา มีีความสอดคล้้องหรืือขััดแย้้งกัับภาพถ่่ายทางอากาศหรืือไม่่ในแต่่ละช่่วงการสำำรวจ เพื่่�อพิิสููจน์์สิิทธิิของผู้้ต้้องหาหรืือหัักล้้างข้้ออ้้างของผู้้ต้้องหา (3) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญของกรมป่่าไม้ ้ให้้ได้้ความว่่าไม้ยืื้นต้้นที่่ขึ้้� �นในที่่�เกิิดเหตุุ เป็็นไม้้ชนิิดใด เป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ มีีอายุุเท่่าใด เพื่่�อพิิสููจน์์ข้้ออ้้างของผู้้ต้้องหา (4) สอบสวนพยานเจ้้าหน้้าที่่�การไฟฟ้้า ประปา ให้้ได้้ความว่่า ผู้้ใดเป็็นผู้้ขอใช้้ไฟฟ้้า น้ำ ำ�ประปา ในบริิเวณที่่�เกิิดเหตุุพร้้อมหลัักฐานประกอบ (กรณีีมีีการขอใช้้ไฟฟ้้าและน้ำ ำ�ประปา) (5) สอบสวนพยาน ผู้้ปกครองท้้องที่่�องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�น ในประเด็็น เกี่่�ยวกัับมีีการเสีียภาษีีบำำรุุงท้้องที่่� (ภ.บ.ท.5) หรืือไม่่ หากมีีผู้้ใดเป็็นผู้้เสีียภาษีีพร้้อมเอกสารประกอบ (6) สอบสวนพยาน กำนัำ ัน ผู้้ใหญ่่บ้้านที่่�รัับผิิดชอบพื้้�นที่่� ป่่าที่่�นั้้�นชื่่�อป่่าอะไร เป็็นป่่า อะไร (ป่่าสงวนแห่่งชาติิ อุุทยานแห่่งชาติิเขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่า) มีีการเปลี่่�ยนแปลงอาณาเขตป่่าหรืือไม่่ และมีีการเปลี่่�ยนแปลงแนวเขตการปกครองท้้องที่่�หรืือไม่่หรืือเปลี่่�ยนเลขที่่�หมู่่บ้้านหรืือไม่่อย่่างไร (7) สอบสวนพยานในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่ ่ (8) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร

หน้า 22 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม 1.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกทำำลายป่่านั้้�น ในการรัับแจ้้งและการดำำเนิินการเบื้้�องต้้นปฏิิบััติิ เช่่นเดีียวกัับการรัับแจ้้งและรัับคำำ ร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป ดำำเนิินการตามหนัังสืือสั่่�งการของ ตร. ตามที่่�กล่่าวในบทที่่� 2 ข้้อ 4 และควรต้้องมีีการดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีกเพื่่�อใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในสำำนวน การสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) การตรวจสอบการอนุุญาต และติิดต่่อประสานงานกัับหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง ในความผิิดเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกทำำลายป่่า มีีหน่่วยงานที่่�รัับผิิดชอบแตกต่่างกััน เช่่น กรณีีที่่�เกิิดเหตุุเป็็น ป่่าธรรมดา หรืือป่่าสงวนแห่่งชาติิ อำำนาจหน้้าที่่�เป็็นของเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้ ส่้ ่วนหากที่่�เกิิดเหตุุเป็็นอุทุยาน แห่่งชาติิหรืือเขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่า อำำนาจหน้้าที่่�เป็็นของเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิ สััตว์์ป่่า และ พัันธุ์์พืืช หรืือหากที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าชายเลนอำำนาจหน้้าที่่�เป็็นของกรมทรััพยากรทางทะเลและชายฝั่่�ง เป็็นต้้น ซึ่่�งพนัักงานสอบสวนต้้องตรวจสอบหน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่รั�บผิั ิดชอบดููแลพื้้�นที่่�เพื่่�อตรวจสอบการอนุุญาต และพิิจารณาความผิิดที่่�เกี่่�ยวข้้อง (2) ตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุ จััดทำำ บัันทึึกการตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุ จััดทำำแผนที่่�สัังเขป แสดงบริิเวณที่่�เกิิดเหตุุและจุุดที่่�ตรวจสอบค่่าพิิกััดดาวเทีียม (GPS) โดยละเอีียด (3) ถ่่ายภาพ สภาพพื้้�นที่่�ป่่าที่่�ถููกบุุกรุุกแผ้้วถาง ยึึดถืือ ครอบครอง และพฤติิกรรม ต่่างๆ ของผู้้ต้้องหา ในขณะที่่�เจ้้าหน้้าที่่�กำำลัังตรวจสอบ (4) ถ่่ายภาพอุปุกรณ์์การกระทำำผิิดเช่่น มีีดขวาน จอบ เสีียม เครื่่�องเลื่่�อยโซ่่ยนต์์หรืือ อุปุกรณ์อื่่์ �นๆและจััดทำำ บััญชีีไว้้เป็็นหลัักฐาน พร้้อมตรวจยึึดอุปุกรณ์์การกระทำำผิิดดัังกล่่าวไว้้เป็็นของกลาง เครื่่�องไม้้เครื่่�องมืือ หรืืออุุปกรณ์์ที่่�ตรวจพบในที่่�เกิิดเหตุุอาจนำำ ไปตรวจพิิสููจน์์ทางนิิติิวิิทยาศาสตร์์เช่่น ตรวจหาสารพัันธุุกรรม (DNA) เพื่่�อตรวจเปรีียบเทีียบกับผู้้ต้ ั ้องสงสััยได้้โดยเฉพาะหากคดีดัีังกล่่าวยัังไม่่พบตััว ผู้้กระทำำผิิดหรืือกรณีีผู้้ต้้องหาปฏิิเสธ (5) ตรวจสอบเอกสารหลัักฐานทางที่่�ดิิน ได้้แก่่หนัังสืือแสดงกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิการ ครอบครองที่่�ดิินจากผู้้ที่่�มีีส่่วนเกี่่�ยวข้้องและอยู่่ในที่่�เกิิดเหตุุเพื่่�อตรวจสอบว่่าสถานที่่�เกิิดเหตุุอยู่่ในที่่�ดิิน ประเภทใด หรืืออยู่่ในที่่�ดิินของเอกชน (6) ของกลางที่่�ไม่่ใช่่อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน และวัตถุัรุะเบิิด มอบให้้เจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ ไปเก็็บรัักษาตามระเบีียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลางในคดีีความผิิด เกี่่�ยวกัับการป่่าไม้้พ.ศ.๒๕๓๓ และข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม และ สำำนัักงานตำรำวจแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๕๑ ลงวัันที่่� ๑๖ สิิงหาคม ๒๕๕๑

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 23 ผัังแสดงการดำำเนิินคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกแผ้้วถางป่่า การดำำเนิินคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับการบุุกรุุกแผ้้วถางป่่า ป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ. ๒๔๘๔ ป่่า ม.๔(๑) - ที่่�ดิินที่่�ยัังมิิได้้มีีบุุคคลได้้มาตาม กม.ที่่�ดิิน - ตรวจสอบหลัักฐาน ประกาศเป็็นเขตนั้้�น ๆ พร้้อมหลัักฐานการปิิดประกาศ ตาม พ.ร.บ.นั้้�น ๆเช่่น กฎกระทรวง ประกาศเขตป่่าสงวนฯ, แผนที่่�ท้้ายกฎกระทรวง เป็็นต้้น - กำำหนดจุุด ตำำแหน่่ง รููปแปลง ในแผนที่่�แนบท้้ายประกาศ และแผนที่่�ที่่�เกี่่�ยวข้้อง เขตป่่าสงวนแห่่งชาติิ ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ. ๒๕๐๗ ม.๖, ๑๔, ๓๑ ตรวจสอบการแจ้้งการครอบครองตาม มติิครม. ๓๐ มิิ.ย. ๒๕๔๑ เขตรัักษาพัันธุ์์สัตว์ั ป่์ ่าและเขตห้้ามล่่าสัตว์ั ป่์ ่า ตาม พ.ร.บ.สงวน และคุ้้มครองสััตว์์ป่่า 2562 ม.47, 62, 55(2), 67(2) ตรวจสอบหลัักฐานการได้รั้บัอนุุญาตแผ้้วถาง ตาม ม.๕๔ และ กฎกระทรวงฉบัับที่่� ๑๖ (พ.ศ. ๒๔๙๘) ว่่าด้้วยการแผ้้วถางป่่า เขตอุุทยานแห่่งชาติิ ตาม พ.ร.บ.อุุทยานแห่่งชาติิ พ.ศ. 2562 ม.6, 19 ตรวจสอบประกาศ รมต.มีีการจำำแนกประเภทป่่า หากเป็็น ประเภทเกษตรกรรม โดย รมต.ประกาศฯ (ม.๕๔) ที่่�ดิินของรััฐ ประมวลกฎหมายที่่�ดิิน ม.๙, ๑๐๘, ๑๐๘ ทวิิ พิิจารณาเกี่่�ยวกัับการยกเว้้นโทษและการได้้รัับการผ่่อนผััน ประกาศเขตปฏิิรููปที่่�ดิินเพื่่�อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ตาม พ.ร.บ.การปฏิิรูปทีู่่ดิ�ินเพื่่�อเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ ม.๒๕, ๒๖ ตรวจสอบการอนุุญาตใช้้พื้้�นที่่�ป่่าสงวนแห่่งชาติิและ การปฏิิบััติิตามเงื่่�อนไขท้้ายใบอนุุญาต ที่่�สาธารณประโยชน์์, ที่่�ราชพััสดุตุาม ป.อาญา ๓๖๒, ๓๖๕ ตรวจสอบการปฏิิบััติิตามกฎหมาย ส.ป.ก. - พิิจารณาความผิิดเกี่่�ยวกับัการบุุกรุุกป่่า พ.ร.บ.ป่่าไม้้ฯ ม.๕๔, ๕๕, ๗๒ ตรีี ประกอบกฎหมายอื่่�น ที่ ่� ดิินซึ่่�งบุุคคลได้้มาตาม กม.ที่ ่� ดิิน - โฉนดแผนที่่�, โฉนดตราจอง, ตราจองที่่�ได้้รัับรองว่่า ทำำประโยชน์์แล้้ว - โฉนดที่่�ดิิน, น.ส.๓, น.ส.๓ ก - กรรมสิทธิ์์ต�าม กม.ว่่าด้้วยการจััดที่่ดิ�ินเพื่่�อการครองชีีพ หรืือตาม กม.อื่่�น - ได้้มาตาม กม.แพ่่งฯ เช่่น ม.๑3๘๒, ๑๓๐๘ เป็็นต้้น - ตรวจสอบพื้้�นที่่� - คำำนวณเนื้้�อที่่� บทเพิ่่�มโทษ- คำำนวณค่่าเสีียหายของรััฐ- ผู้้ครอบครองพื้้�นที่่�เข้้าข้้อสัันนิิษฐาน ตาม ม.๕๕- หลัักฐานอื่่�นอัันอาจพิิสููจน์์ตััวบุุคคล ผู้้ครอบครอง

หน้า 24 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ๒. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการทำำ ไม้้โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� 2.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ■ พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๔(๕) “ทำำ ไม้้” หมายความว่่า ตััด ฟััน กาน โค่่น ลิิดเลื่่�อย ผ่่า ถาก ทอน ขุุด ชัักลากไม้้ ในป่่า หรืือนำำ ไม้้ออกจากป่่าด้้วยประการใด ๆ มาตรา ๑๑ ผู้้ใดทำำ ไม้้ หรืือเจาะ หรืือสัับ หรืือเผา หรืือทำำอัันตรายด้้วยประการใดๆ แก่่ไม้้หวงห้้าม ต้้องได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�หรืือได้้รัับสััมปทานตามความในพระราชบััญญััติินี้้� และต้้องปฏิิบััติิตามข้้อกำำ หนดในกฎกระทรวงหรืือในการอนุุญาต มาตรา ๗๓ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนหรืือไม่ป่ ฏิิบััติิตามมาตรา ๑๑ มาตรา ๑๒ มาตรา ๑๓ มาตรา ๓๑ หรืือมาตรา ๔๘ ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรัับไม่่เกิินห้้าหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำ ทั้้�งปรัับ ในกรณีีความผิิดตามมาตรานี้้� ถ้้าการกระทำำผิิดนั้้�นเกี่่�ยวกัับ (๑) ไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััน ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิบ ิ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า ไม้้เก็็ดเขาควาย หรืือไม้้หวงห้้ามประเภท ข. หรืือ (๒) ไม้อื่่้�นเป็็นต้้นหรืือเป็็นท่่อนอย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง หรืือทั้้�งสองอย่่างรวมกัันเกิินยี่่สิ�บต้ิ ้นหรืือ ท่่อนหรืือรวมปริมิาตรไม้้เกิินสี่่�ลููกบาศก์์เมตร หรืือไม้้ที่่�ได้้แปรรูปูแล้้วรวมปริมิาตรไม้้เกิินสองลููกบาศก์์เมตร ผู้้กระทำำความผิิดต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่หนึ่่�งปีถึึีงยี่่สิ�บปีิ ีและปรับตั้้�งแต่ห้่ ้าหมื่่�นบาท ถึึงสองล้้านบาท ■ พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิ พ.ศ.๒๕๐๗ มาตรา 4 “ทำำ ไม้้” หมายความว่่า ตััด ฟััน กาน โค่่น ลิิด เลื่่�อย ผ่่า ถาก ขุุด หรืือชััก ลากไม้้ที่่�มีีอยู่่ในป่่า หรืือนำำ ไม้้ที่่�มีีอยู่่ในป่่าออกจากป่่าด้้วยประการใดๆ มาตรา ๑๔ ในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิห้้ามมิิให้้บุุคคลใดยึึดถืือครอบครอง ทำำประโยชน์์ หรืืออยู่่อาศััยในที่่ดิ�ินก่่อสร้้างแผ้้วถาง เผาป่่า ทำำ ไม้้เก็บ็หาของป่่าหรืือกระทำำด้้วยประการใดๆ อัันเป็็นการ เสื่่�อมเสีียแก่่สภาพป่่าสงวนแห่่งชาติิ มาตรา ๓๑ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนมาตรา ๑๔ ต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่หกเดืือนถึึงห้้าปีีและปรับั ตั้้�งแต่่ห้้าพัันบาทถึึงห้้าหมื่่�นบาท ในกรณีีความผิิดตามมาตรานี้้� ถ้้าได้้กระทำำ เป็็นเนื้้�อที่่�เกิินยี่่�สิิบห้้าไร่่หรืือก่่อให้้เกิิด ความเสีียหายแก่่ (๑) ไม้สั้ักไม้้ยาง ไม้ส้นเขาหรืือไม้้หวงห้้ามประเภท ข. ตามกฎหมายว่่าด้้วยป่่าไม้้หรืือ (๒) ไม้อื่่้ �นที่่�เป็็นต้้นหรืือเป็็นท่่อนอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งหรืือทั้้�งสองอย่่างรวมกัันเกิินยี่่สิ�บต้ิ ้น หรืือท่่อน หรืือรวมปริิมาตรไม้้เกิินสี่่�ลููกบาศก์์เมตร หรืือ (๓) ต้้นน้ำ ำ� ลำำธาร ผู้้กระทำำความผิิดต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่ส่องปีถึึีงสิบห้ิ ้าปีีและปรับตั้้�งแต่ส่องหมื่่�นบาท ถึึงหนึ่่�งแสนห้้าหมื่่�นบาท ในกรณีีที่่�มีีคำำพิิพากษาชี้้�ขาดว่่า บุุคคลใดกระทำำความผิิดตามมาตรานี้้�ถ้้าปรากฏว่่า บุุคคลนั้้�นยึึดถืือหรืือครอบครองที่่ดิ�ินในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิศาลมีีอำำนาจสั่่�งให้ผู้้้กระทำำผิิดคนงาน ผู้้รับจ้ั ้าง ผู้้แทนและบริิวารของผู้้กระทำำผิิดออกจากเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิได้้ด้้วย ■ พ.ร.บ.เลื่่�อยโซ่่ยนต์์ พ.ศ.๒๕๔๕ มาตรา ๙ ถ้้ามีีการนำำเลื่่�อยโซ่่ยนต์์ที่่�ได้้รัับอนุุญาตตามมาตรา ๔ ไปใช้้ในการกระทำำผิิด กฎหมายว่่าด้้วยป่่าไม้้ให้้สัันนิิษฐานไว้้ก่่อนว่่าผู้้ได้้รัับใบอนุุญาตมีีส่่วนร่่วมในการกระทำำผิิดนั้้�น

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 25 ความผิิดเกี่่�ยวกับัการทำำ ไม้นั้้้ �น เป็็นความผิิดที่่�กระทำำแก่่ไม้้หวงห้้ามในป่่า ตามนััย มาตรา 4(5) และ มาตรา 11 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ดัังกล่่าวข้้างต้้น ส่่วนความหมายของไม้้หวงห้้ามและป่่าได้้ อธิบิายไว้้แล้้วในบทที่่ ๑ �เกี่่�ยวกับัการทำำ ไม้้มีีข้้อสัังเกต กรณี ที่่พื้� ้�นที่่�เกิิดเหตุทีุ่่�กระทำำผิิดเป็็นป่่าสงวนแห่่งชาติิ การตััดไม้้ในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิ ต้้องพิิจารณาตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ มาตรา ๑4 โดยการทำำ ไม้ต้าม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ ดัังกล่่าวไม่่ได้ร้ะบุวุ่่าต้้องเป็็นไม้้หวงห้้าม ซึ่่�งแตกต่่าง จาก พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ ซึ่่�งจะต้้องเป็็นการกระทำำแก่่ไม้้หวงห้้ามจึึงจะเป็็นการทำำ ไม้้ตามมาตรา ๑๑ กล่่าวโดยสรุุปหากพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าธรรมดา ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ จะเป็็นความผิิดข้้อหาทำำ ไม้ต้าม มาตรา ๑๑ ไม้นั้้้ �นจะต้้องเป็็นไม้้หวงห้้าม และขึ้้�นในป่่าแต่่หากพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุ อยู่่ในเขต พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ กระทำำแก่่ไม้้ในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิแม้้จะไม่่ใช่่ไม้้หวงห้้าม ก็็ตาม ย่่อมเป็็นความผิิดตาม มาตรา ๑๕ แต่่หากไม้้ที่่�ขึ้้�นในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิเป็็นไม้้หวงห้้ามด้้วย จะมีี ความผิิดทั้้�งตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.24๘๔ มาตรา ๑๑ และ พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ มาตรา ๑4 ในลัักษณะกรรมเดีียวผิิดกฎหมายหลายบท ความผิิดเกี่่�ยวกับัการทำำ ไม้ อุ้ ปุกรณ์ที่่์ �ใช้้ในการกระทำำความผิิดส่่วนใหญ่่จะใช้้เลื่่�อยโซ่่ยนต์์ เป็็นอุุปกรณ์์ในการกระทำำความผิิดซึ่่�งตาม พ.ร.บ.เลื่่�อยโซ่่ยนต์์พ.ศ.๒๕๔๕ ได้้กำำหนดการกระทำำความผิิด และบทกำำ หนดโทษไว้้มีีทั้้�งโทษจำำคุุก โทษปรัับ และโทษทั้้�งจำำทั้้�งปรัับไว้้และริิบเลื่่�อยโซ่่ยนต์์ ดัังนั้้�นจะต้้อง ทราบการกระทำำความผิิดและบทกำำ หนดโทษไว้้ให้ชั้ัดเจน เพื่่�อใช้ดำ้ ำเนิินการเมื่่�อเกิิดการกระทำำความผิิดตาม กฎหมายว่่าด้้วยเลื่่�อยโซ่่ยนต์์ได้้ดัังต่่อไปนี้้� ■ กรณีีผู้้ใดมีีผลิิต หรืือนำำเข้้าเลื่่�อยโซ่่ยนต์์ โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ตามมาตรา ๔ วรรคหนึ่่�งมีีความผิิดตาม มาตรา ๑๗ ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งแสนบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับและศาลสั่่�งริบิเลื่่�อยโซ่่ยนต์์นั้้�น ■ การนำำเลื่่�อยโซ่่ยนต์์ไปใช้้นอกพื้้�นที่่�ตามที่่�ใบอนุุญาตให้้มีีเลื่่�อยโซ่่ยนต์์ไว้้ หรืือเปลี่่�ยนแปลงพื้้�นที่่�โดยไม่่ขออนุุญาต ตามมาตรา 6 มีีความผิิดตามมาตรา 1๙ ต้้องระวางโทษจำำคุุก ไม่่เกิินหนึ่่�งปีีหรืือปรัับไม่่เกิินสองหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ ■ กรณีที่่ผู้้�ได้รั้บั ใบอนุุญาตให้้มีีเลื่่�อยโซ่่ยนต์นำ์ ำหรืือให้ผู้้อื่่ ้ �นนำำเลื่่�อยโซ่่ยนต์์ของตน ไปใช้้นอกพื้้�นที่่�ที่่�ได้้รัับอนุุญาต โดยไม่่ขออนุุญาต ตามมาตรา ๘ มีีความผิิดตามมาตรา 1๙ ต้้องระวางโทษ จำำคุุกไม่่เกิินหนึ่่�งปีีหรืือปรับั ไม่่เกิินสองหมื่่�นบาทหรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ ■ ผู้้ใดมีีเลื่่�อยโซ่่ยนต์์ต้้องมีีใบอนุุญาตหรืือสำำเนาภาพถ่่ายใบอนุุญาตภาพถ่่าย ใบอนุุญาตสำำหรัับเลื่่�อยโซ่่ยนต์์เครื่่�องนั้้�น เพื่่�อแสดงต่่อพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ได้้ทัันทีีหากไม่่สามารถแสดงได้้ ทัันทีี ตามมาตรา 7 มีีความผิิดตามมาตรา ๒0 ต้้องระวางโทษปรัับไม่่เกิินสองพัันบาท ■ คำำพิิพากษาฎีีกาที่่� 938/2493 ที่่�ดิินที่่�มีีบุุคคลได้้มาตามกฎหมายที่่�ดิินแล้้ว ย่่อมไม่่เป็็นป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา 4(1) ผู้้ใดตััดไม้้หวงห้้ามในที่่�ดิินนั้้�น ย่่อมไม่่เป็็นความผิิดตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 2.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้้ดำำเนิินคดีีกัับผู้้กระทำำผิิด กรณีีการทำำ ไม้้ ซึ่่�งอาจจะเป็็นกรณีีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคลมากล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ ไม่่ว่่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการสอบสวนผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ไว้้เช่่นเดีียวกัับกรณีี การสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการทำำ ไม้้ นั้้�นมีีประเด็็นที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้�

หน้า 26 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้เนื่่�องจาก เป็็นผู้้มีีความรู้้เกี่่�ยวกัับชนิิดไม้้เพื่่�อยืืนยัันว่่าไม้้ที่่�ตรวจพบเป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�น เป็็นผู้้กล่่าวหา เช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจผู้้จัับกุุมไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่� กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหา กระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�นจัับกุุม ผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าได้้ทำำการตรวจสอบว่่าผู้้ต้้องหาได้้มีีการขออนุุญาต และได้้รัับอนุุญาตให้้ทำำ ไม้้หรืือไม่่ (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิดได้้สืืบทราบมาอย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด สภาพหรืือลัักษณะ สถานที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าอะไร ประเภทใด อยู่่ที่่�ไหน ถ้้าเป็็นป่่าสงวนแห่่งชาติิหรืืออุทุยานแห่่งชาติิ กำำหนดขึ้้�นตามกฎกระทรวงหรืือพระราชกฤษฎีีกาฉบัับใด เมื่่�อใด ร่่องรอยการกระทำำ ในที่่�เกิิดเหตุุเป็็นอย่่างไร ป่่านั้้�นอยู่่ในเขตพื้้�นที่่�หมู่่บ้้าน ตำบำล อำำเภอ จัังหวััดใด (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า วิธีิีการทำำ ไม้้ทำำอย่่างไร ใช้้เครื่่�องมืือใดพบเห็็น บุุคคลจำำนวนกี่่�คน กำลัำ ังใช้้เครื่่�องมืือต่่างๆเช่่น เครื่่�องเลื่่�อยโซ่่ยนต์์หรืืออุปุกรณ์อื่่์ �นๆ ตััดฟัันไม้้หวงห้้ามในป่่า หากพบว่่ามีีการกระทำำผิิดโดยใช้้เลื่่�อยโซ่่ยนต์์ ให้้สอบสวนผู้้กล่่าวหา ว่่าได้้ พิิจารณาการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา ตาม พ.ร.บ.เลื่่�อยโซ่่ยนต์์พ.ศ.๒๕๔๕ หรืือไม่่การกระทำำผิิดดัังกล่่าว เข้้าข้้อสัันนิิษฐานตาม มาตรา 9 หรืือไม่่และให้้สอบสวนให้้ได้้ความว่่า เลื่่�อยโซ่่ยนต์์ดัังกล่่าว ได้้รัับอนุุญาต หรืือไม่่และผู้้ใดเป็็นผู้้ได้รั้บัอนุุญาต พร้้อมขอเอกสารเกี่่�ยวกับัการอนุุญาตเพื่่�อประกอบสำำนวนการสอบสวน (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�ทำำ เป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่เป็็นไม้้หวงห้้าม ประเภทใด มีีชนิิด จำำนวน ขนาดและปริิมาตรเท่่าใด (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ท้้องที่่�เกิิดเหตุุได้้มีีการปิิดประกาศพระราช กฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.๒๕๓๐ ไว้้ในสถานที่่�ตามที่่�กฎหมายกำำหนดหรืือไม่่ พร้้อมขอหลัักฐาน การปิิดประกาศ ประกอบสำำนวนการสอบสวน (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด เป็็นของกลาง (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�ทำำการตรวจยึึดได้้มีีการจััดทำำ บััญชีีไม้้ไว้้ หรืือไม่่ หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ตรวจ วััดขนาด คำำนวณปริิมาตรของไม้้แล้้วจััดทำำ บััญชีี รายการไม้ที่่้�ตรวจพบและถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ประสานเจ้้าหน้้าที่่� กรมป่่าไม้้ดำำเนิินการ และตีีตรา ที่่�ไม้้ของกลางทุุกท่่อน (10) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็น หลัักฐานประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่่ ซึ่่�งในกรณีีนี้้�ควรให้้ผู้้กล่่าวหา นำำเอกสารหลัักฐานสนัับสนุุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศ พระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 - กฎกระทรวง การขออนุุญาตและการอนุุญาตทำำ ไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2560 ลง 29 สิิงหาคม 2560 ประกาศ/คำสั่่ ำ �งที่่�เกี่่�ยวข้้อง

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 27 (11) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 2.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหา การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญา ทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกับัการทำำ ไม้้นั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากัับต้้องหาในข้้อหา “ทำำ ไม้้ หรืือทำำอัันตรายด้้วยประการใดๆ แก่่ไม้้หวงห้้าม โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๑๑ และหากที่่�เกิิดเหตุุอยู่่ในพื้้�นที่่ป่�่าสงวนแห่่งชาติิให้้แจ้้งข้้อหา“ทำำ ไม้้หรืือการเก็็บหาของป่่าในเขต ป่่าสงวนแห่่งชาติิโดยไม่่ได้รั้ับใบอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.2507 มาตรา 14 อีีกข้้อหาหนึ่่�งด้้วย (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงานสอบสวน แจ้้งให้้ทราบหรืือไม่่ จะให้้การรัับสารภาพหรืือปฏิิเสธในข้้อหาใด หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจัับกุุมให้้การ อย่่างไร (4) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ได้้มีีการขออนุุญาตและได้้รัับอนุุญาตให้้ทำำ ไม้้ หรืือไม่่ พร้้อมขอเอกสารหลัักฐานการได้้รัับอนุุญาต (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ทำำ ไม้้อย่่างไร เช่่น การตััด โค่่น กาน ลิิด เลื่่�อย เป็็นต้้น ไม้้นั้้�นชื่่�ออะไร จำำนวนกี่่�ต้้น กี่่�ท่่อน (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ใช้้วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใด ในการทำำ ไม้้ทำำ เองหรืือรับจ้ั ้างผู้้ใด มีีผู้้ใดร่่วมกระทำำผิิดบ้้างเริ่่ม�ทำำมาตั้้�งแต่่เมื่่�อใด หากอุปุกรณ์์เครื่่�องไม้้เครื่่�องมืือ ที่่�ใช้้ในการกระทำำผิิดเป็็นของผู้้อื่่�นให้้ได้้ความว่่า ผู้้นั้้�นมีีส่่วนรู้้เห็็นเป็็นใจในการกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 2.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน การสอบสวนพยานจะสอบสวนผู้้ใดเป็็นพยานนั้้�นต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่กรณีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรัับพยานที่่�รู้้เห็็นเหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่�ร่่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจัับกุุมกัับผู้้กล่่าวหา ประเด็็นในการสอบสวน มีีประเด็็นเช่่นเดีียวกับปร ัะเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหาในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกััน และในการสอบสวนพยาน การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการทำำ ไม้้นั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นพยาน ในกรณีที่่�พนัักงานสอบสวนได้ส้อบสวน บุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาไว้้แล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับการสอบสวนผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่าไม้้ของกลางเป็็นไม้้หวงห้้าม ตามกฎหมายหรืือไม่่และสำำเนาพระราชกฤษฎีีกาประกอบสำำนวนการสอบสวน (3) สอบสวนพยาน กำนัำ ัน ผู้้ใหญ่่บ้้านที่่�รัับผิิดชอบพื้้�นที่่� ป่่าที่่�นั้้�นชื่่�อป่่าอะไร เป็็นป่่า อะไร เป็็นป่่าสงวนแห่่งชาติิ อุุทยานแห่่งชาติิเขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่า หรืือมีีการเปลี่่�ยนแปลงอาณาเขตป่่า หรืือไม่่และมีีการเปลี่่�ยนแปลงเขตการปกครองท้้องที่่�หรืือไม่่หรืือเลขที่่�หมู่่บ้้านหรืือไม่่อย่่างไร (4) สอบสวนพยานในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่ ่ (5) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร

หน้า 28 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ๒.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกัับการทำำ ไม้้นั้้�นในการรัับแจ้้งและการดำำเนิินการเบื้้�องต้้นปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกัับ การรัับแจ้้งและรัับคำำ ร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป นอกจากนี้้�ยัังต้้องดำำเนิินการตามหนัังสืือสั่่�งการของ ตร. ตามที่่�กล่่าวในบทที่่� 2 ข้้อ 4 และควรต้้องมีีการดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีกเพื่่�อใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในสำำนวน การสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) ตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุ จััดทำำ บัันทึึกการตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุ จััดทำำแผนที่่�สัังเขป แสดงบริิเวณที่่�เกิิดเหตุุและจุุดที่่�ตรวจพบการกระทำำผิิดโดยใช้้ค่่าพิิกััดดาวเทีียม (GPS) โดยละเอีียด (2) ถ่่ายภาพ สภาพพื้้�นที่่�ป่่า สภาพต้้นไม้้โดยรอบ สภาพของไม้้ที่่�ถููกตััด ตอไม้้ที่่�ถููกตััด (3) ถ่่ายภาพอุุปกรณ์์การกระทำำผิิด เช่่น มีีด ขวาน เครื่่�องเลื่่�อยโซ่่ยนต์์หรืืออุุปกรณ์์ อื่่�นๆ และจััดทำำ บััญชีีไว้้เป็็นหลัักฐาน พร้้อมตรวจยึึดอุุปกรณ์์การกระทำำผิิดดัังกล่่าวไว้้เป็็นของกลาง (4) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�ป่่าไม้้ให้้ตรวจสอบชนิิดไม้้และรููปรอยตราที่่�ประทัับบนไม้้ ทุุกท่่อนในเบื้้�องต้้น (5) ตรวจสอบขนาดปริิมาตรของไม้้ จััดทำำ บััญชีีรายการไม้้ที่่�ตรวจพบ และถ่่ายภาพ ประกอบ (6) ตรวจสอบเอกสารหลัักฐานทางที่่�ดิิน ได้้แก่่หนัังสืือแสดงกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิ การครอบครองที่่ดิ�ินจากผู้้ที่่�มีีส่่วนเกี่่�ยวข้้องและอยู่่ในที่่�เกิิดเหตุุเพื่่�อตรวจสอบว่่าสถานที่่�เกิิดเหตุุอยู่่ในที่่ดิ�ิน ของรััฐประเภทใด หรืืออยู่่ในที่่�ดิินของเอกชน (7) ในกรณีีผู้้ต้้องหาโต้้แย้้ง หรืืออ้้างว่่าไม้้ท่่อนที่่�มีีไว้้ในครอบครองเป็็นไม้้ที่่�ทำำ หรืือ ได้้มาจาก ที่่�ดิินกรรมสิทธิ์์�ให้้ดำำเนิินการ ดัังนี้้� - หนัังสืือรัับรองตััดไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครอง ตามมาตรา 18/1 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ตรวจสอบชนิิดไม้้ จำำ นวนไม้้ในหนัังสืือรัับรองกัับไม้้ของกลาง - กรณีีที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�นั้้�นๆ มีีเขตพื้้�นที่่�ติิดต่่อกัับเขตพื้้�นที่่�แนวป่่าควรติิดต่่อ ประสานงานกับัพนัักงานที่่ดิ�ินจัังหวััด หรืือที่่ดิ�ินอำำเภอแล้้วแต่่กรณีีออกไปร่่วมทำำการรัังวััดที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์� นั้้�นๆ ด้้วย เพื่่�อต้้องการทราบว่่า ตอไม้้ที่่�ผู้้ต้้องหานำำชี้้�และตรวจสอบอยู่่ในเขตพื้้�นที่่�ป่่าหรืือไม่่ - กรณีที่่�มีีการนำำตอไม้้จากป่่าหรืือแห่่งอื่่�นมาสวมในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�ควรนำำดิินที่่�ติิด อยู่่กับรัากของตอไม้ที่่้ส่�่งไปให้้เจ้้าหน้้าที่่ผู้้ชำ�ำนาญกรมทรััพยากรธรณีีทำำการตรวจพิสูิูจน์ด้์ ้วยเพื่่�อเปรีียบเทีียบ กัับดิินที่่�ติิดอยู่่กับั ไม้้ของกลาง (8) ติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ไม้้ท่่อนของกลางกัับตอไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือในป่่า ที่่�ตรวจพบ ประกอบสำำนวนการสอบสวน (9) ประสานผู้้เชี่่�ยวชาญด้้านการตรวจพิิสููจน์์ชนิิดไม้้ ตรวจพิิสููจน์์ชนิิดไม้้ที่่�ตรวจพบ และติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (10) ต้้องพยายามหาพยานหลัักฐานยืืนยัันหรืือพิสูิูจน์์ให้้ได้ว่้่าเป็็นไม้ท่้ ่อนที่่�ทำำ หรืือนำำ หรืือได้้มาจากป่่า (11) รวบรวมสำำเนาเอกสารเพื่่�อประกอบสำำนวนการสอบสวน ได้้แก่่ - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศ พระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (ต้้องนำำ ไปปิิดไว้้ณ ที่่�ว่่าการอำำเภอและที่่�ทำำการกำำนััน หรืือปิิด ณ ที่่�ว่่าการอำำเภอหรืือสาธารณสถานในท้้องที่่�นั้้�น รวม ๒ แห่่ง)

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 29 - สำำเนากฎกระทรวงประกาศเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิพร้้อมแผนที่่�แนบท้้ายและ หลัักฐานการปิิดประกาศ (12) ของกลางที่่�ไม่่ใช่่อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน และวัตถุัรุะเบิิด มอบให้้เจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ ไปเก็็บรัักษาตามระเบีียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลางในคดีีความผิิด เกี่่�ยวกัับการป่่าไม้้พ.ศ.๒๕๓๓ และข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม และสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๕๑ ลงวัันที่่� ๑๖ สิิงหาคม ๒๕๕๑ ๓. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวงห้้ามซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรููป (ไม้้ท่่อน ไม้้ซุุง) ไว้้ในครอบครอง โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต 3.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวงห้้ามซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรููปไว้้ในครอบครองนี้้�หลัักสำำคััญคืือ ไม้ที่่้ �ครอบครองต้้องเป็็นไม้้หวงห้้าม ตามที่่�กล่่าวในบทที่่ ๑ �และต้้องเป็็นไม้ที่่้ยั�ังไม่่ได้้แปรรูป ูหรืือเป็็นไม้ท่้ ่อน หรืือไม้ซุุ้งความผิิดกรณีนี้้�ไม่่มีีข้้อจำำกััดเรื่่�องปริมิาตรของไม้้กฎหมายไม่่ได้กำ้ ำหนดว่่า ต้้องครอบครองเกิินกว่่า ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตร (กฎหมายกำำ หนดไว้้เฉพาะกรณีีการครอบครองไม้้หวงห้้ามแปรรููปเท่่านั้้�น ที่่�ครอบครองต้้องเกิิน 0.20 ลููกบาศก์์เมตร ตาม ม.๔๘ แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484) พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๖๙ ผู้้ใดมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งไม้้หวงห้้ามอัันยัังมิิได้้แปรรููป โดยไม่่มีีรอยตรา ค่่าภาคหลวงหรืือรอยตรารััฐบาลขายเว้้นแต่่จะพิสูิูจน์์ได้ว่้่าได้้ไม้นั้้้ �นมาโดยชอบด้้วยกฎหมาย ต้้องระวางโทษ จำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรับั ไม่่เกิินห้้าหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ ในกรณีีความผิิดตามมาตรานี้้� ถ้้าไม้้ที่่�มีีไว้้ในครอบครองเป็็น (๑) ไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััน ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิบ ิ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า ไม้้เก็็ดเขาควาย หรืือไม้้หวงห้้ามประเภท ข. หรืือ (๒) ไม้อื่่้ �นเป็็นต้้นหรืือเป็็นท่่อนอย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง หรืือทั้้�งสองอย่่างรวมกัันเกิินยี่่สิ�บต้ิ ้น หรืือท่่อนหรืือรวมปริิมาตรไม้้เกิินสี่่�ลููกบาศก์์เมตร ผู้้กระทำำความผิิดต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่หนึ่่�งปีถึึีงยี่่สิ�บปีิ ีและปรับตั้้�งแต่ห้่ ้าหมื่่�นบาท ถึึงสองล้้านบาท การที่่�ไม้้ไม่่มีีรอยตราค่่าภาคหลวงประทัับหรืือรอยตรารััฐบาลขาย ถ้้ามีีรอยตรา ค่่าภาคหลวง แสดงว่่าเป็็นไม้้ที่่�ทำำ โดยชอบด้้วยกฎหมาย มีีรอยตรารััฐบาลขาย แสดงว่่าเป็็นไม้้ที่่�รััฐบาล ได้้ขายไม้้ให้้ ไม้้ท่่อน ไม้้ซุุงนั้้�นจะมิิใช่่ไม้้หวงห้้าม หากไม้้นั้้�นขึ้้�นอยู่่ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิ ครอบครองหรืือปลููกในที่่�ดิินที่่�ได้้รัับอนุุญาตให้้ทำำประโยชน์์ตามประเภทหนัังสืือแสดงสิิทธิิที่่�รััฐมนตรีี ประกาศกำำ หนดโดยความเห็็นชอบของคณะรััฐมนตรีี(ตามมาตรา 7 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484) ซึ่่�งจะไม่่เป็็นความผิิด พ.ร.บ.ป่่าไม้้แต่่อย่่างใด ■ คำำพิิพากษาฎีีกาที่่� ๑๕๖๒/๒๔๙๓ พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ม.๖๙ บััญญััติิ ไว้้เป็็นพิิเศษให้ผู้้้ครอบครองไม้ปร้ะเภทหวงห้้าม ซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรูปูและไม่่มีีรอยตราค่่าภาคหลวงประทับพิัสูิูจน์์ ว่่าตนได้้ไม้้นั้้�นมาโดยชอบด้้วยกฎหมายจำำเลยต่่อสู้้ว่่า ได้้ซื้้�อไม้้ของกลางไว้้โดยสุุจริิตจากผู้้ซึ่่�งได้้ตััดไม้้นั้้�น มาจากที่่�ดิินตามใบเหยีียบย่ำ ำ� แต่่จำำเลยนำำสืืบได้้แต่่เพีียงว่่าได้้ซื้้�อมาจากผู้้มีีชื่่�อ ส่่วนการตััดไม้้นั้้�นสืืบพิิสููจน์์ ฟัังไม่่ได้ว่้่าเป็็นไม้้ที่่�ตััดมาจากที่่�ดิินตามใบเหยีียบย่ำ ำ� จำำเลยต้้องมีีความผิิด

หน้า 30 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ■ คำำพิิพากษาฎีีกาที่่� ๒๘๒/๒๕๐๗ การตััดฟัันและการมีีไม้ที่่้ต�นตััดฟัันไว้้ในครอบครอง เป็็นความผิิดต่่างกรรมต่่างวาระกััน แม้ผู้้นั้้ ้ �นจะกระทำำการต่่อเนื่่�องกััน 3.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้้ดำำเนิินคดีีกัับผู้้กระทำำผิิด กรณีีมีีไม้้หวงห้้าม ซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรููป (ไม้ท่้ ่อน ไม้้ซุุง) ไว้้ในครอบครอง อาจจะเป็็นกรณีีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่� รับผิั ิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคลมากล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ไม่ว่่ ่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการสอบสวน ผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาตามหลัักการของการสอบสวนทั่่�วไป เช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวน คดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกับัการมีีไม้้หวงห้้ามซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้เนื่่�องจากเป็็น ผู้้มีีความรู้้เกี่่�ยวกัับชนิิดไม้้เพื่่�อยืืนยัันว่่าไม้้ที่่�ตรวจพบเป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็น ผู้้กล่่าวหาเช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่ตำ�ำรวจผู้้จับกุัมุไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหา กระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�นจัับกุุม ผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าไม้ที่่้ตร�วจพบเป็็นไม้้ชนิิดใดเป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ หากเป็็นอยู่่ในบััญชีีไม้้หวงห้้ามลำำดับที่่ ั �เท่่าใด มีีจำำนวนกี่่ต้�้น/ท่่อน แต่่ละต้้น/ท่่อน มีีขนาดและปริมิาตรเท่่าใด รวมเท่่าใด มีีรููปรอยตราใดๆ ของพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ประทัับที่่�ไม้้หรืือไม่่ (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ได้้ทำำการตรวจสอบหลัักฐานการได้้มาของไม้้ หรืือไม่่ว่่า ผู้้ต้้องหาได้้มีีหลัักฐานการได้ม้าของไม้้โดยชอบด้้วยกฎหมายหรืือไม่่ (หลัักฐานการได้้มาอาจเป็็น ใบเบิิกทางนำำ ไม้้หรืือของป่่าเคลื่่�อนที่่�หรืือหนัังสืือรัับรองไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�เป็็นต้้น) หากไม่่มีีหลัักฐาน ผู้้ต้้องหาได้้ขออนุุญาตและได้้รัับอนุุญาตให้้มีีไม้้ท่่อนไว้้ในครอบครองหรืือไม่่อย่่างไร (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�ตรวจพบ ผู้้ต้้องหานำมำาจากที่่�ใด ที่่�ดิินที่่�นำำ ไม้้ดัังกล่่าวเป็็นที่่�ดิินประเภทใด เป็็นป่่าหรืือที่่�ดิินที่่�มีีเอกสารอื่่�นๆ (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิดได้้สืืบทราบมาอย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ท่่อนที่่�ตรวจพบมีีสภาพอย่่างไร เก่่าหรืือใหม่่ ถููกตััดหรืือทำำ ไม้ด้้ ้วยวิธีิีใด หากพบว่่ามีีการทำำ ไม้้โดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาตด้้วยให้ส้อบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า การกระทำำของผู้้ต้้องหามีีความผิิดในข้้อหาทำำ ไม้้โดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาตด้้วยหรืือไม่่หากเป็็นความผิิดในทำำการ สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็นเช่่นเดีียวกับัการสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกับัการทำำ ไม้้โดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาตจาก พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ตามที่่�กล่่าวในข้้อ 2.2 (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด ยานพาหนะใด เป็็นของกลางประกอบคดีีหรืือไม่่และของกลางดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�ทำำการตรวจยึึดได้้มีีการจััดทำำ บััญชีีไม้้ไว้้ หรืือไม่่ หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ตรวจ วััดขนาด คำำนวณปริิมาตรของไม้้แล้้วจััดทำำ บััญชีี รายการไม้้ที่่�ตรวจพบและถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ประสานเจ้้าหน้้าที่่� กรมป่่าไม้้ดำำเนิินการ และตีีตราที่่�ไม้้ของกลางทุุกท่่อน

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 31 (10) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็นได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ผู้้้กล่่าวหา นำำเอกสารหลัักฐานสนับสนุัุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (11) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 3.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหา การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญา ทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกับัการมีีไม้้หวงห้้ามซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็น ที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากัับผู้้ต้้องหาในข้้อหา “มีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งไม้้หวงห้้ามอัันยััง มิิได้้แปรรููปโดยไม่่มีีรอยตราค่่าภาคหลวงหรืือรอยตรารััฐบาลขาย” พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา 69 (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงานสอบสวน แจ้้งให้้ทราบหรืือไม่่ ให้้การรับสัารภาพหรืือปฏิิเสธ หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจัับกุุมให้้การอย่่างไร (4) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีหลัักฐานการได้้มาของไม้้ที่่�ตรวจพบหรืือไม่่ หากมีีเป็็นหลัักฐานประเภทใด พร้้อมนำำหลัักฐานดัังกล่่าวประกอบสำำนวนการสอบสวน (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า นำำ ไม้ดั้ังกล่่าวมาจากที่่�ใด มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิดบ้้าง ทำำ เองหรืือรัับจ้้างผู้้ใด เริ่่�มทำำตั้้�งแต่่เมื่่�อใด (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ใช้้วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใด ในการกระทำำผิิด วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด หากเป็็นของผู้้อื่่�นผู้้นั้้�นรู้้เห็็นเป็็นใจใน การกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นจะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 3.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน การสอบสวนพยาน จะสอบสวนผู้้ใดเป็็นพยานนั้้�นต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่กรณีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรัับพยานที่่�รู้้เห็็นเหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่�ร่่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจัับกุุมกัับผู้้กล่่าวหา ประเด็็นในการสอบสวน มีีประเด็็นเช่่นเดีียวกับปร ัะเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหาในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกัันและในการสอบสวนพยาน ดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวงห้้าม ซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรููปไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นพยาน ในกรณีที่่�พนัักงานสอบสวนได้ส้อบสวน บุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาไว้้แล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับการสอบสวนผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิสูิูจน์์ชนิิดไม้้ของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่า ไม้้ของกลางเป็็นไม้้หวงห้้ามตามกฎหมายหรืือไม่่และคััดสำำเนาพระราชกฤษฎีีกาประกอบสำำนวน การสอบสวน พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน

หน้า 32 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (3) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิิสููจน์์ตอไม้้ของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่า ไม้้ของกลางที่่ตร�วจพบในที่่�เกิิดเป็็นไม้ที่่้ตั�ัดมาจากตอไม้้ในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�หรืือในป่่าที่่ตร�วจพบหรืือไม่่อย่่างไร (กรณีีที่่�มีีการพิิสููจน์์) พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (4) สอบสวนพยานในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่่ (5) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 3.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวงห้้ามซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรููปไว้้ในครอบครองนั้้�นในการรัับแจ้้งและ การดำำเนิินการเบื้้�องต้้นปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกับัการรับัแจ้้งและรับคำั ำร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป นอกจากนี้้ยั�ังต้้อง ดำำเนิินการตามหนัังสืือสั่่�งการของ ตร.ตามที่่�กล่่าวในบทที่่ 2 ข้�้อ 4 และควรต้้องมีีการดำำเนิินการเพิ่่ม�เติิมอีีก เพื่่�อใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในสำำนวนการสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�ป่่าไม้้ให้้ตรวจสอบชนิิดไม้้และรููปรอยตราที่่�ประทัับบนไม้้ ทุุกท่่อนในเบื้้�องต้้น (2) ตรวจสอบเอกสารการได้้มาของไม้้ซึ่่�งอาจจะมีีหลัักฐานเป็็นใบเบิิกทางนำำ ไม้้ หรืือของป่่าเคลื่่�อนที่่�หรืือหนัังสืือรัับรองตััดไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครอง ตามมาตรา 18/1 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (3) ตรวจสอบชนิิด ขนาดปริิมาตรของไม้้จััดทำำ บััญชีีรายการไม้้ที่่�ตรวจพบ และ ถ่่ายภาพประกอบ (4) เปรีียบเทีียบชนิิดไม้้ที่่�ตรวจพบกัับหลัักฐานที่่�นำำมาแสดง (5) ประสานผู้้เชี่่�ยวชาญด้้านการตรวจพิิสููจน์์ชนิิดไม้้ ตรวจพิิสููจน์์ชนิิดไม้้ที่่�ตรวจพบ และติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (6) ในกรณีีผู้้ต้้องหาโต้้แย้้ง หรืืออ้้างว่่าไม้้ท่่อนที่่�มีีไว้้ในครอบครองเป็็นไม้้ที่่�ทำำ หรืือได้้ มาจากที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�ให้ดำ้ ำเนิินการ ดัังนี้้� - หนัังสืือรัับรองตััดไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครอง ตามมาตรา 18/1 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ตรวจสอบชนิิดไม้้ จำำ นวนไม้้ในหนัังสืือรัับรองกัับไม้้ของกลาง - กรณีีที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�นั้้�นๆ มีีเขตพื้้�นที่่�ติิดต่่อกัับเขตพื้้�นที่่�แนวป่่าควรติิดต่่อ ประสานงานกับัพนัักงานที่่ดิ�ินจัังหวััด หรืือที่่ดิ�ินอำำเภอแล้้วแต่่กรณีีออกไปร่่วมทำำการรัังวััดที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์� นั้้�นๆ ด้้วย เพื่่�อต้้องการทราบว่่า ตอไม้้ที่่�ผู้้ต้้องหานำำชี้้�และตรวจสอบอยู่่ในเขตพื้้�นที่่�ป่่าหรืือไม่่ - กรณีีที่่�มีีการนำำตอไม้้จากป่่าหรืือแห่่งอื่่�นมาสวมในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�ควรนำำดิิน ที่่�ติิดอยู่่กัับรากของตอไม้้ที่่�ส่่งไปให้้เจ้้าหน้้าที่่� ผู้้ชำำนาญกรมทรััพยากรธรณีีทำำการตรวจพิิสููจน์์ด้้วย เพื่่�อเปรีียบเทีียบกัับดิินที่่�ติิดอยู่่กับั ไม้้ของกลาง (7) ติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ไม้้ท่่อนของกลางกัับตอไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือในป่่า ที่่�ตรวจพบ ประกอบสำำนวนการสอบสวน (8) ต้้องพยายามหาพยานหลัักฐานยืืนยัันหรืือพิิสููจน์์ให้้ได้้ว่่าเป็็นไม้้ท่่อนที่่�ทำำ หรืือนำำ หรืือได้้มาจากป่่า (9) รวบรวมสำำเนาเอกสารเพื่่�อประกอบสำำนวนการสอบสวน ได้้แก่่ - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 33 - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (ต้้องนำำ ไปปิิดไว้้ณ ที่่�ว่่าการอำำเภอและที่่�ทำำการกำำนััน หรืือปิิด ณ ที่่�ว่่าการอำำเภอหรืือสาธารณสถานในท้้องที่่�นั้้�น รวม ๒ แห่่ง) (10) ของกลางที่่�ไม่่ใช่่อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน และวัตถุัรุะเบิิด มอบให้้เจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ ไปเก็็บรัักษาตามระเบีียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลางในคดีีความผิิด เกี่่�ยวกัับการป่่าไม้้พ.ศ.๒๕๓๓ และข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม และ สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๕๑ ลงวัันที่่� ๑๖ สิิงหาคม ๒๕๕๑ 4. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้ชิ้ิงชััง ไม้้เก็ด็แดง ไม้อีี้เม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้� ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้กระซิิก ไม้ชิ้ิก ไม้้กระซิิบ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลูตัู๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็ดดำ็ ำ ไม้อีี้ เฒ่่า และไม้้เก็ด็ เขาควาย แปรรููป ไม่ว่่ ่าจำำนวน เท่่าใด ไว้้ในครอบครองและการมีีไม้้แปรรููปปริิมาตร เกิิน ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตรไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต 4.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวงห้้ามแปรรููปไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น หลัักสำำคััญคืือ ต้้องเป็็นการครอบครองไม้้หวงห้้ามแปรรูป ถู้้าเป็็นไม้้หวงห้้ามที่่ยั�ังไม่่ได้้แปรรูปูจะเป็็นความผิิด ในเรื่่�องการครอบครองไม้้อัันยัังมิิได้้แปรรููป ตามที่่�กล่่าวไว้้แล้้วในข้้อ 3 สำำหรัับความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีี ไม้้หวงห้้ามแปรรูปูไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต มีีหลัักกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้อง ดัังนี้้� ■ พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา 4(4) “ไม้้แปรรููป” หมายความว่่า ไม้้ที่่�ได้้แปรรููปแล้้ว และหมายความรวมถึึง ไม้ที่่้ �อยู่่ในสภาพพรางว่่าเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้าง หรืืออยู่่ในสภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างอัันไม่่ชอบด้้วยลัักษณะสิ่่�งปลููกสร้้าง ทั่่�วๆไป หรืือที่่ผิ�ิดปกติิวิสัิัย หรืืออยู่่ในสภาพเป็็นเครื่่�องใช้ที่่้ �ไม่่ชอบด้้วยลัักษณะของเครื่่�องใช้ที่่้ �ใช้้เป็็นปกติิใน ท้้องที่่นั้้� �น หรืือที่่ผิ�ิดปกติิวิสัิัยไม้ที่่้ �อยู่่ในสภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างหรืืออยู่่ในสภาพเป็็นเครื่่�องใช้ ทั้้ ้ �งนี้้ ต�ลอดเวลา ที่่�อยู่่ในสภาพเช่่นนั้้�น รวมทั้้�งไม้ที่่้ �เคยอยู่่ในสภาพดัังกล่่าวและผู้้ครอบครองพิสูิูจน์์ได้ว่้่าได้้เคยมีีสภาพเช่่นนั้้�น มาแล้้วไม่น้่ ้อยกว่่า ห้้าปีสำีำหรับั ไม้อื่่้ �นที่่มิ�ิใช่่ไม้สั้ักและไม่น้่ ้อยกว่่าสิบปีิสำีำหรับั ไม้สั้ัก มิิให้ถืื้อว่่าเป็็นไม้้แปรรูปู มาตรา 48 ภายในเขตควบคุมุการแปรรูปูไม้ ห้้ ้ามมิิให้ผู้้้ใดแปรรูปูไม้ ตั้้ ้ �งโรงงานแปรรูปูไม้้ ตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููป มีีไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััง ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิบ ิ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า และไม้้เก็็ดเขาควายแปรรููปไม่่ว่่าจำำนวนเท่่าใดไว้้ในครอบครอง หรืือมีีไม้้แปรรููปชนิิดอื่่�นเป็็นจำำนวนเกิิน ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตรไว้้ในครอบครอง เว้้นแต่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�และต้้องปฏิิบััติิตาม ข้้อกำำ หนดในกฎกระทรวงและในการอนุุญาต มาตรา ๕๐ บทบััญญััติิแห่่งมาตรา ๔๘ มิิให้้ใช้้บัังคัับในกรณีีดัังต่่อไปนี้้� (๓) การมีีไม้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองที่่�มิิใช่่เพื่่�อการค้้า โดยมีีหลัักฐานแสดงว่่าได้้ไม้นั้้้ �น มาโดยชอบด้้วยพระราชบััญญััติินี้้� (๔) การแปรรููปไม้้หรืือมีีไม้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองที่่�มิิใช่่ไม้้หวงห้้าม มาตรา ๗๓ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนหรืือไม่ป่ ฏิิบััติิตามมาตรา ๑๑ มาตรา ๑๒ มาตรา ๑๓ มาตรา ๓๑ หรืือมาตรา ๔๘ ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรัับไม่่เกิินห้้าหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ ในกรณีีความผิิดตามมาตรานี้้� ถ้้าการกระทำำผิิดนั้้�นเกี่่�ยวกัับ (๑) ไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััน ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิบ ิ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า ไม้้เก็็ดเขาควาย หรืือไม้้หวงห้้ามประเภท ข. หรืือ

หน้า 34 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (๒) ไม้อื่่้�นเป็็นต้้นหรืือเป็็นท่่อนอย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง หรืือทั้้�งสองอย่่างรวมกัันเกิินยี่่สิ�บต้ิ ้นหรืือ ท่่อนหรืือรวมปริมิาตรไม้้เกิินสี่่�ลููกบาศก์์เมตร หรืือไม้้ที่่�ได้้แปรรูปูแล้้วรวมปริมิาตรไม้้เกิินสองลููกบาศก์์เมตร ผู้้กระทำำความผิิดต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่หนึ่่�งปีถึึีงยี่่สิ�บปีิ ีและปรับตั้้�งแต่ห้่ ้าหมื่่�นบาท ถึึงสองล้้านบาท ■ ประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนด เขตควบคุุมการแปรรููปไม้ต้ลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร ความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวงห้้ามแปรรููปไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น แบ่่งเป็็น 2 กรณีีได้้แก่่ (1)ความผิิดเกี่่�ยวกับัการมีีไม้สั้ักไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััง ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิิบ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า และไม้้เก็็ดเขาควาย (รวม 18 ชนิิด) แปรรููป ไม่่ว่่าจำำนวนเท่่าใด ไว้้ในครอบครอง โดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต และ(๒)ความผิิดเกี่่�ยวกับัการมีีไม้้แปรรูปูชนิิดอื่่�นปริมิาตรเกิิน ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตรไว้้ ในครอบครองโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ซึ่่�งทั้้�ง ๒ กรณีดัีังกล่่าวข้้างต้้น ประการสำำคััญของความผิิดนี้้�เป็็นความผิิด เกี่่�ยวกัับไม้้แปรรููปเท่่านั้้�น และทั้้�ง 2 กรณีีดัังกล่่าว ต้้องเป็็นไม้้หวงห้้ามที่่�แปรรููปแล้้วไว้้ในครอบครอง เพราะถ้้าไม่่ใช่่ไม้้หวงห้้าม ย่่อมได้้รัับยกเว้้นตามมาตรา ๕๐(๔) โดยกรณีีไม้้แปรรููปจำำ พวกไม้้สััก ไม้้ยาง และตระกููลไม้้พะยููงนั้้�นการครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตไม่่มีีจำำนวนปริิมาตรกำำ หนดไว้้ ส่่วนกรณีี ไม้้หวงห้้ามแปรรูปูชนิิดอื่่�นต้้องมีีปริิมาตรเกิิน 0.20 ลููกบาศก์์เมตรด้้วยจึึงจะเป็็นความผิิด ■ ไม้้แปรรููป อาจจำำแนกเป็็นสิ่�ง่ที่่�ถืือว่่าเป็็นไม้้แปรรููปได้ดั้ังนี้้� - ไม้ที่่้ �ได้้แปรรูปูแล้้วคืือ ได้้ทำำการอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งแก่่ไม้นั้้้ �นตามวิธีิีการที่่�บััญญััติิไว้้ ในเรื่่�องการแปรรููป มาตรา ๔(๓) - ไม้ที่่้ �อยู่่ในสภาพพรางว่่าเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้าง - ไม้ที่่้ �อยู่่ในสภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างอัันไม่่ชอบด้้วยลัักษณะสิ่่�งปลููกสร้้าง ทั่่�วๆ ไป หรืือที่่�ผิิดปกติิวิิสััย - ไม้้ที่่�อยู่่ในสภาพเป็็นเครื่่�องใช้้ที่่�ไม่่ชอบด้้วยลัักษณะของเครื่่�องใช้้ที่่�ใช้้เป็็นปกติิ ในท้้องที่่�นั้้�นหรืือที่่�ผิิดปกติิวิิสััย - ไม้้ที่่�นำำเข้้ามาจากภายนอกราชอาณาจัักร ไม่่ใช่่ไม้้หวงห้้ามตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.2484 แม้้จะเป็็นไม้้สััก ไม้้ยาง หรืือไม้้พะยููง หรืือเป็็นไม้้ที่่�มีีชื่่�อหวงห้้ามตามพระราชกฤษฎีีกา กำำ หนดไม้้หวงห้้ามก็็ตาม เพราะไม้้เหล่่านั้้�นไม่่ได้้ขึ้้�นในที่่�ดิินหรืือป่่าภายในราชอาณาจัักร เพื่่�อผลในการ ปราบปราม จึึงมีีการกำำหนดมาตรา ๔๘ วรรคสามเพิ่่�ม ให้้ใช้้บัังคัับแก่่ไม้้ที่่�นำำเข้้าจากต่่างประเทศด้้วย ซึ่่�งการควบคุุมไม้้แปรรููปที่่�นำำมาจากต่่างประเทศนั้้�น อาจจำำแนกได้้ดัังนี้้� (๑) การแปรรูปูไม้้ซุุงหรืือไม้้ท่่อนที่่�นำำเข้้ามาในราชอาณาจัักรจะต้้องได้รั้ับอนุุญาต ตามกฎหมาย (๒) การครอบครองไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััง ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้กระซิิกไม้้กระซิบ ิ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลูตัู๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควายไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า และไม้้เก็็ดเขาควาย แปรรููป ไม่่ว่่าจะมีีจำำนวนเท่่าใด หรืือไม้้อื่่�นแปรรููปที่่�มีีปริิมาตรเกิิน ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตร ซึ่่�งนำำเข้้ามาในราชอาณาจัักร จะต้้องได้รั้ับอนุุญาตตามกฎหมาย (๓) การตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้หรืือตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปอัันเป็็นไม้้ที่่�นำำเข้้ามาใน ราชอาณาจัักรจะต้้องได้้รัับอนุุญาตตามกฎหมาย ■ คำำพิิพากษาฎีีกาที่่� 1105/2516 ไม้สั้ักแปรรูปูของกลาง เป็็นไม้้ของโรงค้้าไม้ที่่้ �ได้้ รัับอนุุญาตให้้ตั้้�งได้้โดยชอบด้้วยกฎหมาย เมื่่�อโรงค้้าไม้้นี้้�ออกหนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููปให้้โดยถููกต้้องหนัังสืือ

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 35 กำำกัับไม้้แปรรููปนั้้�นย่่อมคุ้้มครองการครอบครองไม้้ของจำำเลย นัับแต่่ซื้้�อไม้้ไว้้ในครอบครองแล้้ว จำำเลยหา จำำต้้องกลับั ไปขออนุุญาตมีีไม้้ของกลางจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�อีีกครั้้�งไม่่ ■ คำำพิิพากษาฎีีกาที่่� 2088/2525 ไม้้แปรรููปซึ่่�งแปรรููปจากไม้้ซึ่่�งขึ้้�นในที่่�ดิินของ จำำเลย ทั้้�งมิิได้้อยู่่ในป่่า จึึงไม่่เป็็นไม้้หวงห้้าม จำำ เลยมีีไม้้แปรรูปดัูังกล่่าวไว้้ในครอบครอง ไม่่มีีความผิิดฐาน มีีไม้้แปรรููปไว้้ในครอบครองโดยมิิได้รั้ับอนุุญาต 4.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ให้้ดำำเนิินคดีีกัับผู้้กระทำำผิิด กรณีีมีีไม้้หวงห้้าม แปรรููปไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ซึ่่�งอาจจะเป็็นกรณีีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่� รับผิั ิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคลมากล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ไม่ว่่ ่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการสอบสวน ผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาเช่่นเดีียวกับักรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกับัการมีี ไม้้หวงห้้ามแปรรูปูไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้เนื่่�องจากเป็็น ผู้้มีีความรู้้เกี่่�ยวกัับชนิิดไม้้เพื่่�อยืืนยัันว่่าไม้้ที่่�ตรวจพบเป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็น ผู้้กล่่าวหาเช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่ตำ�ำรวจผู้้จับกุัมุไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหา กระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�นจัับกุุม ผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าไม้ที่่้ตร�วจพบเป็็นไม้้ชนิิดใดเป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ หากเป็็นอยู่่ในบััญชีีไม้้หวงห้้ามลำำดัับที่่�เท่่าใด มีีจำำนวนกี่่�แผ่่น แต่่ละแผ่่นมีีขนาดและปริิมาตรเท่่าใด รวมเท่่าใด (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ได้้ทำำการตรวจสอบหลัักฐานการได้้มาของไม้้ หรืือไม่่ว่่าผู้้ต้้องหามีีหลัักฐานการได้้มาของไม้้โดยชอบด้้วยกฎหมายหรืือไม่่ (หลัักฐานการได้้มาอาจเป็็น ใบเบิิกทางนำำ ไม้้หรืือของป่่าเคลื่่�อนที่่�หนัังสืือกำำกับัไม้้แปรรูป ูหรืือหนัังสืือรับรั องไม้้ในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�เป็็นต้้น) หากไม่่มีีหลัักฐาน ผู้้ต้้องหาได้้ขออนุุญาตและได้รั้ับอนุุญาตให้้มีีไม้้แปรรููปไว้้ในครอบครองหรืือไม่่อย่่างไร (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ท้้องที่่�เกิิดเหตุุได้้มีีการปิิดประกาศเขตควบคุุม การแปรรููปไม้้ไว้้โดยถููกต้้องตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ฯ มาตรา ๕ แล้้วหรืือไม่่ (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�ตรวจพบ ผู้้ต้้องหานำมำาจากที่่�ใด หากนำำ มาจากโรงค้้าไม้้แปรรููปนำำมาจากโรงค้้าไม้้แปรรููปตั้้�งอยู่่ที่่�ใด หรืือเป็็นไม้้ที่่�นำำมาจากที่่�ดิินที่่�มีีเอกสารอื่่�นๆ (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิดได้้สืืบทราบมาอย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้แปรรููปที่่�ตรวจพบมีีสภาพอย่่างไร มีีสภาพ ที่่�เคยอยู่่ในสภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างหรืือเคยอยู่่ในสภาพเป็็นเครื่่�องใช้้มาก่่อน หรืือมีีลัักษณะสดใหม่่หรืือไม่่ มีีรููปรอยดวงตราใดๆ ของพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ประทัับหรืือไม่่ (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด ยานพาหนะใด เป็็นของกลางประกอบคดีีหรืือไม่่และของกลางดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด (10) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�ทำำการตรวจยึึดได้้มีีการจััดทำำ บััญชีีไม้้ไว้้ หรืือไม่่หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ตรวจ วััดขนาด คำำนวณปริิมาตรของไม้้แล้้วจััดทำำ บััญชีี รายการไม้้ที่่�ตรวจพบและถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ประสานเจ้้าหน้้าที่่� กรมป่่าไม้้ดำำเนิินการ

หน้า 36 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (11) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็นได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ผู้้้กล่่าวหา นำำเอกสารหลัักฐานสนับสนุัุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนด เขตควบคุุมการแปรรููปไม้้ตลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม และ ประกาศกระทรวงเกษตร ลง 3 พฤศจิิกายน 2499 ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (12) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 4.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหา การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญา ทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกับัการมีีไม้้หวงห้้ามแปรรููปไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควร ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากัับผู้้ต้้องหาในข้้อหา “ภายในเขตควบคุุมการแปรรููปไม้้ มีีไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้ชิ้ิงชััง ไม้้เก็ด็แดง ไม้อีี้เม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้� ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้ชิ้ิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิิบ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลูตัู๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็ดดำ็ ำ ไม้อีี้เฒ่่า และไม้้เก็ด็เขาควาย แปรรููป ไม่ว่่ ่าจำำนวน เท่่าใด ไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” หากเป็็นไม้้หวงห้้ามชนิิดอื่่�น ให้้แจ้้ง ข้้อกล่่าวหากับผู้้ต้ ั ้องหาในข้้อหา“มีีไม้้หวงห้้ามแปรรููปจำำนวนเกิินกว่่า ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตรไว้้ในครอบครอง โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๔๘ (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงานสอบสวน แจ้้งให้้ทราบหรืือไม่่ ให้้การรับสัารภาพหรืือปฏิิเสธ หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจัับกุุมให้้การอย่่างไร (4) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีหลัักฐานการได้้มาของไม้้ที่่�ตรวจพบหรืือไม่่ หากมีีเป็็นหลัักฐานประเภทใด พร้้อมนำำหลัักฐานดัังกล่่าวประกอบสำำนวนการสอบสวน (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิดบ้้าง ทำำ เองหรืือรัับจ้้าง ผู้้ใด เริ่่�มทำำตั้้�งแต่่เมื่่�อใด (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาถึึงการได้้มาซึ่่�งไม้้แปรรููปนั้้�นว่่าเป็็นไม้้อะไร ปริิมาตรเท่่าใด ถ้้าแปรรููปเอง ได้้รัับอนุุญาตโดยชอบตามกฎหมายหรืือไม่่ (กฎกระทรวง ฉบัับที่่�๒๕ ว่่าด้้วยการแปรรูปูไม้้) ได้้รัับการยกเว้้นตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ฯ มาตรา ๕0 หรืือไม่่ ถ้้าเป็็นการซื้้�อไม้้แปรรูปูจากผู้้รัับอนุุญาต จะต้้องมีี หลัักฐานของทางราชการมาแสดงและถ้้าอ้้างว่่าเป็็นการแปรรููปไม้้จากไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์� ให้้ผู้้ต้้องหานำำ เอกสารเกี่่�ยวกัับที่่�ดิินมาแสดง (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ใช้้วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใด ในการกระทำำผิิด วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด หากเป็็นของผู้้อื่่�น ผู้้นั้้�นรู้้เห็็นเป็็นใจ ในการกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (8) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นจะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 4.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน การสอบสวนพยานนั้้�นจะสอบสวนผู้้ใดเป็็นพยาน ต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่กรณีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรัับพยานที่่�รู้้เห็็นเหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่�ร่่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจัับกุุมกัับผู้้กล่่าวหา ประเด็็นในการสอบสวน

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 37 มีีประเด็็นเช่่นเดีียวกัับประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา ในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกััน และในการสอบสวน พยานการดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการมีีไม้้หวง ห้้ามแปรรููปไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นพยาน ในกรณีที่่�พนัักงานสอบสวนได้ส้อบสวน บุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาแล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับการสอบสวนผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิสูิูจน์์ชนิิดไม้้ของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่า ไม้้ของกลางเป็็นไม้้หวงห้้ามตามกฎหมายหรืือไม่่และคััดสำำเนาพระราชกฤษฎีีกาประกอบสำำนวน การสอบสวน พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (3) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิิสููจน์์ตอไม้้ของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่า ไม้้ของกลางที่่ตร�วจพบในที่่�เกิิดเป็็นไม้ที่่้ตั�ัดมาจากตอไม้้ในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�หรืือในป่่าที่่ตร�วจพบหรืือไม่่อย่่างไร (กรณีีที่่�มีีการพิิสููจน์์) พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (4) สอบสวนพยานในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่่ (5) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 4.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกับัการมีีไม้้หวงห้้ามไว้้ในครอบครองนั้้�นในการรับัแจ้้งและการดำำเนิินการเบื้้�องต้้น ปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกัับการรัับแจ้้งและรัับคำำ ร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป นอกจากนี้้�ยัังต้้องดำำเนิินการตาม หนัังสืือสั่่�งการของ ตร.ตามที่่�กล่่าวในบทที่่� 2 ข้้อ 4 และควรต้้องมีีการดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก เพื่่�อใช้้เป็็น พยานหลัักฐานในสำำนวนการสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�ป่่าไม้้ให้้ตรวจสอบชนิิดไม้้และรููปรอยตราที่่�ประทัับบนไม้้ ทุุกท่่อนในเบื้้�องต้้น (2) ตรวจสอบเอกสารการได้้มาของไม้้ซึ่่�งอาจจะมีีหลัักฐานเป็็นใบเบิิกทางนำำ ไม้้หรืือ ของป่่าเคลื่่�อนที่่�หรืือหนัังสืือรัับรองตััดไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครอง ตามมาตรา 18/1 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (3) ตรวจสอบชนิิดขนาดปริมิาตรของไม้ จั้ ัดทำำ บััญชีรีายการไม้ที่่้ตร�วจพบ และถ่่ายภาพ ประกอบ (4) เปรีียบเทีียบชนิิดไม้้ที่่�ตรวจพบกัับหลัักฐานที่่�นำำมาแสดง (5) ประสานผู้้เชี่่�ยวชาญด้้านการตรวจพิิสููจน์์ชนิิดไม้้ ตรวจพิิสููจน์์ชนิิดไม้้ที่่�ตรวจพบ และติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (6) หากผู้้ต้้องหาอ้้างว่่าซื้้�อไม้้แปรรูปมูาโดยชอบด้้วยกฎหมาย ต้้องสอบสวนผู้้ขายด้้วย และถ้้าอ้้างว่่าได้รั้ับอนุุญาตให้้แปรรููปไม้้โดยชอบต้้องสอบสวนถึึงหลัักฐานการได้้รัับอนุุญาตด้้วย (7) ในกรณีีผู้้ต้้องหาโต้้แย้้ง หรืืออ้้างว่่าไม้้ท่่อนที่่�มีีไว้้ในครอบครองเป็็นไม้้ที่่�ทำำ หรืือได้้ มาจากที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�ให้ดำ้ ำเนิินการ ดัังนี้้� - หนัังสืือรัับรองตััดไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครอง ตามมาตรา 18/1 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ตรวจสอบชนิิดไม้้ จำำ นวนไม้้ในหนัังสืือรัับรองกัับไม้้ของกลาง - กรณีที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์นั้้� �นๆ มีีเขตพื้้�นที่่�ติิดต่่อกับัเขตพื้้�นที่่�แนวป่่าควรติิดต่่อประสานงาน กัับพนัักงานที่่�ดิินจัังหวััด หรืือที่่�ดิินอำำเภอ แล้้วแต่่กรณีีออกไปร่่วมทำำการรัังวััดที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�นั้้�นๆ ด้้วย เพื่่�อต้้องการทราบว่่า ตอไม้ที่่้�ผู้้ต้้องหานำำชี้้�และตรวจสอบอยู่่ในเขตพื้้�นที่่�ป่่าหรืือไม่่

หน้า 38 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (8) ติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ไม้้ท่่อนของกลางกัับตอไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือในป่่า ที่่�ตรวจพบ มาประกอบสำำนวนการสอบสวน (9) กรณีผู้้ต้ี ้องหาได้้โต้้แย้้งหรืืออ้้างว่่าไม้้แปรรูปูได้ม้าจากโรงงานแปรรูปูไม้้หรืือโรงค้้าไม้้ แปรรูป ูโดยมีีใบเบิิกทาง หรืือหนัังสืือกำำกับั ไม้้แปรรูปมูาแสดง ให้ตร้วจสอบไม้้แปรรูปูของกลางกับรัายการ ไม้้แปรรููป ซึ่่�งปรากฏท้้ายใบเบิิกทาง หรืือหนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููปนั้้�นๆ ว่่า ชนิิด จำำนวน ขนาด ปริมิาตร รููปรอยตรา ถููกต้้องตรงกัันหรืือไม่่ ในกรณีีสงสััยให้้นำำ ใบเบิิกทางไปตรวจสอบกัับต้้นขั้้�วใบเบิิกทาง ณ หน่่วยงานป่่าไม้ที่่้ �ออกให้ ้หรืือนำำหนัังสืือกำำกับัไม้้แปรรูป ูไปตรวจสอบกับัหนัังสืือกำำกับัไม้้แปรรูปูฉบัับที่่�เก็บ็ ไว้้ ในโรงงานแปรรููปไม้้หรืือโรงค้้าไม้นั้้้ �นๆ และตรวจสอบจากบััญชีี๕ เล่่ม ของโรงงานแปรรููปไม้้หรืือบััญชีี ๓ เล่่ม ของโรงค้้าไม้้แปรรููป แล้้วแต่่กรณีีโดยมิิชัักช้้า ผลการตรวจสอบเป็็นประการใด ให้้ทำำ บัันทึึกไว้้ โดยละเอีียด ถ้้ามีีความจำำเป็็นจะต้้องยึึดเอาเอกสารที่่�ทำำการตรวจสอบหรืือถ่่ายภาพเอกสารนั้้�นๆไว้ปร้ะกอบ การดำำเนิินคดีีก็็ให้้ดำำเนิินการต่่อไป (10) รวบรวมสำำเนาเอกสารเพื่่�อประกอบสำำนวนการสอบสวน ได้้แก่่ - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนด เขตควบคุุมการแปรรููปไม้้ตลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม และ ประกาศกระทรวงเกษตร ลง 3 พฤศจิิกายน 2499 ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (11) ของกลางที่่�ไม่่ใช่่อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน และวัตถุัรุะเบิิด มอบให้้เจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ ไปเก็็บรัักษาตามระเบีียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลางในคดีีความผิิด เกี่่�ยวกัับการป่่าไม้้พ.ศ.๒๕๓๓ และข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม และ สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๕๑ ลงวัันที่่� ๑๖ สิิงหาคม ๒๕๕๑ ๕. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการแปรรููปไม้้โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต 5.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ความผิิดเกี่่�ยวกัับการแปรรููปไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น หลัักสำำคััญคืือ ต้้องเป็็นการแปรรููป ไม้้หวงห้้ามจึึงจะเป็็นความผิิดและการแปรรูปูไม้นั้้้ �น เป็็นการกระทำำอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งแก่่ไม้ ต้าม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.2484 มาตรา 4(3) และไม่่ว่่าจะกระทำำที่่�ใดในป่่าหรืือที่่�ไม่่ใช่่ป่่า (ที่่�ดิินที่่�ได้้มาตามกฎหมายที่่�ดิิน) หากไม่่ได้รั้บัอนุุญาตก็ถืื็อว่่าเป็็นความผิิดเกี่่�ยวกับัการแปรรูปูไม้้ซึ่่�งแตกต่่างจากการทำำ ไม้้ซึ่่�งเป็็นการกระทำำ แก่่ไม้้หวงห้้ามที่่�เป็็นต้้นไม้้ในป่่า มีีหลัักกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้อง ดัังนี้้� ■ พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา 4(3) “แปรรููป” หมายความว่่า การกระทำำอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งแก่่ไม้้ดัังนี้้� คืือ ก. เลื่่�อย ผ่่า ถาก ขุุด หรืือกระทำำด้้วยประการอื่่�นใดแก่่ไม้้ให้้เปลี่่�ยนรููปหรืือขนาดไป จากเดิิม นอกจากการลอกเปลืือกหรืือตบแต่่งอัันจำำเป็็นแก่่การชัักลาก ข. เผา อบ บด หรืือกระทำำด้้วยประการอื่่�นใดแก่่ไม้้ให้้เปลี่่�ยนแปรสภาพไปจากเดิิม เพื่่�อถืือเอาวัตถุัุธาตุุหรืือผลพลอยได้้จากไม้นั้้้ �น มาตรา 48 ภายในเขตควบคุมุการแปรรูปูไม้ ห้้ ้ามมิิให้ผู้้้ใดแปรรูปูไม้ ตั้้ ้ �งโรงงานแปรรูปูไม้้ ตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููป มีีไม้้สัักไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััง ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิิบ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า และ