คู่มือสอบสวนคดีสิ่งแวดล้อม

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 39 ไม้้เก็็ดเขาควายแปรรููปไม่่ว่่าจำำนวนเท่่าใดไว้้ในครอบครอง หรืือมีีไม้้แปรรููปชนิิดอื่่�นเป็็นจำำนวนเกิิน ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตรไว้้ในครอบครอง เว้้นแต่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�และต้้องปฏิิบััติิตาม ข้้อกำำ หนดในกฎกระทรวงและในการอนุุญาต มาตรา ๕๐ บทบััญญััติิแห่่งมาตรา ๔๘ มิิให้้ใช้้บัังคัับในกรณีีดัังต่่อไปนี้้� (๑) การกระทำำ เพีียงเลื่่�อย ตััด ลิิด ขุุด หรืือถากซ้้อมไม้้เพื่่�อทำำ เป็็นซุุงท่่อน ไม้้เหลี่่�ยม โกลน มาดเรืือโกลน เสาถาก หรืือหมอนรถ หรืือเพื่่�อทำำ ไม้ฟื้ ืนหรืือทำำ ไม้้เผาถ่่าน หรืือเลื่่�อยผ่่าเพีียงเพื่่�อความ จำำเป็็นในการชัักลาก ในเมื่่�อพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ระบุุไว้้ในใบอนุุญาตทำำ ไม้้ให้้กระทำำการนั้้�นๆ ได้้และผู้้รัับ อนุุญาตได้้กระทำำการนั้้�นๆ ก่่อนนำำ ไม้้เคลื่่�อนที่่�จากบริิเวณตอไม้้ (๒) การแปรรููปไม้้ที่่�แปรรูปมูาแล้้วจากไม้้ซุุงหรืือไม้้ท่่อน ที่่�มิิใช่่เพื่่�อการค้้า (๓) การมีีไม้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองที่่�มิิใช่่เพื่่�อการค้้า โดยมีีหลัักฐานแสดงว่่าได้้ไม้นั้้้ �น มาโดยชอบด้้วยพระราชบััญญััติินี้้� (๔) การแปรรููปไม้้หรืือมีีไม้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองที่่�มิิใช่่ไม้้หวงห้้าม (๕) การแปรรููปไม้้โดยใช้้แรงคนที่่�มิิใช่่เพื่่�อการค้้า จากไม้้หวงห้้ามที่่�ยัังมิิได้้แปรรููป โดยมีีหลัักฐานแสดงว่่าได้้ไม้นั้้้ �นมาโดยชอบด้้วยพระราชบััญญััติินี้้� มาตรา ๗๓ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนหรืือไม่ป่ ฏิิบััติิตามมาตรา ๑๑ มาตรา ๑๒ มาตรา ๑๓ มาตรา ๓๑ หรืือมาตรา ๔๘ ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรัับไม่่เกิินห้้าหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ ในกรณีีความผิิดตามมาตรานี้้� ถ้้าการกระทำำผิิดนั้้�นเกี่่�ยวกัับ (๑) ไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััน ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิบ ิ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า ไม้้เก็็ดเขาควาย หรืือไม้้หวงห้้ามประเภท ข. หรืือ (๒) ไม้อื่่้�นเป็็นต้้นหรืือเป็็นท่่อนอย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง หรืือทั้้�งสองอย่่างรวมกัันเกิินยี่่สิ�บต้ิ ้นหรืือ ท่่อนหรืือรวมปริมิาตรไม้้เกิินสี่่�ลููกบาศก์์เมตร หรืือไม้้ที่่�ได้้แปรรูปูแล้้วรวมปริมิาตรไม้้เกิินสองลููกบาศก์์เมตร ผู้้กระทำำความผิิดต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่หนึ่่�งปีถึึีงยี่่สิ�บปีิ ีและปรับตั้้�งแต่ห้่ ้าหมื่่�นบาท ถึึงสองล้้านบาท ■ ประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนดเขตควบคุมุ การแปรรููปไม้ต้ลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร 5.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้้ดำำเนิินคดีีกัับผู้้กระทำำผิิด กรณีีแปรรููปไม้้ โดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ซึ่่�งอาจจะเป็็นกรณีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่รั�บผิั ิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคล มากล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ไม่ว่่ ่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการสอบสวนผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา เช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการแปรรููปไม้้โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้เนื่่�องจากเป็็น ผู้้มีีความรู้้เกี่่�ยวกัับชนิิดไม้้เพื่่�อยืืนยัันว่่าไม้้ที่่�ตรวจพบเป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็น ผู้้กล่่าวหาเช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่ตำ�ำรวจผู้้จับกุัมุไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหา กระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�นจัับกุุม ผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร

หน้า 40 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ท้้องที่่�เกิิดเหตุุได้้มีีการปิิดประกาศเขตควบคุุม การแปรรููปไม้้ไว้้โดยถููกต้้องตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 มาตรา ๕ แล้้วหรืือไม่่ (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหา ได้้มีีการขออนุุญาตและได้้รัับอนุุญาต ให้้ทำำการแปรรููปไม้้หรืือไม่่ ได้้รัับอนุุญาตประเภทใด ได้้รัับอนุุญาตให้้แปรรููปเพื่่�อการใด (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าไม้ที่่้นำ�ำมาแปรรูป ูเป็็นไม้้ชนิิดใดเป็็นไม้้หวงห้้าม หรืือไม่่หากเป็็นอยู่่ในบััญชีีไม้้หวงห้้ามลำดัำ บที่่ ั �เท่่าใด มีีจำำนวนกี่่�แผ่่น แต่่ละแผ่่นมีีขนาดและปริมิาตรเท่่าใด รวมเท่่าใด (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�ได้้จากการแปรรููปแล้้วเป็็นไม้้ชนิิดใด เป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่หากเป็็นอยู่่ในบััญชีีไม้้หวงห้้ามลำำดัับที่่�เท่่าใด มีีจำำนวนกี่่�แผ่่น แต่่ละแผ่่นมีีขนาด และปริมิาตรเท่่าใด รวมเท่่าใด (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าได้้ทำำการตรวจสอบหลัักฐานของไม้ที่่้นำ�ำมาแปรรูปู หรืือไม่่ หากไม่่มีีหลัักฐานการได้้มาโดยชอบให้้พิิจารณาว่่ามีีความผิิดในเรื่่�องการมีีไม้้หวงห้้ามอัันยัังไม่่ได้้ แปรรููปไว้้ในครอบครองหรืือมีีไม้้หวงห้้ามแปรรููปไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตหรืือไม่่ ซึ่่�งมีีประเด็็น ในการสอบสวนตามข้้อ 2 และ 3 ดัังกล่่าวไว้้แล้้ว (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้ทำำการแปรรููปไม้้จากไม้้ท่่อนหรืือ ไม้้แปรรููป หรืือกระทำำอย่่างไร และทำำการแปรรููปไม้้ด้้วยเครื่่�องจัักรหรืือแรงคน (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าไม้ที่่้ตร�วจพบ ผู้้ต้้องหานำำมาจากที่่�ใดจากโรงค้้า ไม้้แปรรููปตั้้�งอยู่่ที่่�ใด หรืือเป็็นไม้้ที่่�นำำมาจากที่่�ดิินที่่�มีีเอกสารอื่่�นๆ (10) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิดได้้สืืบทราบมาอย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด (11) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�นำำมาแปรรููปที่่�ตรวจพบมีีสภาพอย่่างไร มีีสภาพที่่�เคยอยู่่ในสภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างหรืือเคยอยู่่ในสภาพเป็็นเครื่่�องใช้ม้าก่่อนหรืือไม่่หรืือสภาพสดใหม่่ มีีรููปรอยดวงตราใดๆ ของพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ประทัับ หรืือไม่่ (12) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด ยานพาหนะใด เป็็นของกลางประกอบคดีีหรืือไม่่และของกลางดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด (13) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าไม้ที่่้ �ทำำการตรวจยึึดได้้มีีการจััดทำำ บััญชีีไม้ที่่้นำ�ำ มาแปรรููปและไม้้ที่่�ได้้จากการแปรรููปไว้้หรืือไม่่หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ตรวจ วััดขนาด คำำนวณปริิมาตรของไม้้แล้้วจััดทำำ บััญชีีรายการไม้้ที่่�ตรวจพบและถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่ เจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ประสานเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ดำำเนิินการ (14) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็นได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ผู้้้กล่่าวหา นำำเอกสารหลัักฐานสนับสนุัุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนด เขตควบคุุมการแปรรููปไม้ต้ลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม และ ประกาศกระทรวงเกษตร ลง 3 พฤศจิิกายน 2499 ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (15) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 41 5.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหา การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญา ทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกับัการแปรรููปไม้้โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากัับผู้้ต้้องหาในข้้อหา “ภายในเขตควบคุุมการแปรรููปไม้้ ทำำการ แปรรููปไม้้โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๔๘ (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงานสอบสวน แจ้้งให้้ทราบหรืือไม่่ ให้้การรับสัารภาพหรืือปฏิิเสธ หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจัับกุุมให้้การอย่่างไร (4) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีหลัักฐานการได้้มาของไม้้ที่่�ตรวจพบหรืือไม่่ หากมีีเป็็นหลัักฐานประเภทใด พร้้อมนำำหลัักฐานดัังกล่่าวประกอบสำำนวนการสอบสวน (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิดบ้้าง ทำำ เองหรืือรัับจ้้าง ผู้้ใด เริ่่�มทำำการแปรรููปไม้้มาตั้้�งแต่่เมื่่�อใด (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาถึึงการได้้มาซึ่่�งไม้้แปรรููปนั้้�นว่่าเป็็นไม้้อะไร ปริิมาตรเท่่าใด ถ้้าแปรรููปเอง ได้้รัับอนุุญาตโดยชอบตามกฎหมายหรืือไม่่ (กฎกระทรวง ฉบัับที่่�๒๕ ว่่าด้้วยการแปรรูปูไม้้) ถ้้าเป็็นการซื้้�อไม้้แปรรููปจากผู้้รัับอนุุญาต จะต้้องมีีหลัักฐานของทางราชการมาแสดงและถ้้าอ้้างว่่าเป็็นการ แปรรููปไม้้จากไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�ให้้ผู้้ต้้องหานำำเอกสารเกี่่�ยวกัับที่่�ดิินมาแสดง (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ใช้้วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใดใน การกระทำำผิิด วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด หากเป็็นของผู้้อื่่�น ผู้้นั้้�นมีีส่่วนรู้้เห็็นเป็็นใจ ในการกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (8) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นจะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 5.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน การสอบสวนพยานจะสอบสวนผู้้ใดเป็็นพยานนั้้�นต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่กรณีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรัับพยานที่่�รู้้เห็็นเหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่�ร่่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจัับกุุมกัับผู้้กล่่าวหา ประเด็็นในการสอบสวน มีีประเด็็นเช่่นเดีียวกับปร ัะเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหาในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกััน และในการสอบสวนพยาน การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการแปรรููปไม้้ โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นพยาน ในกรณีที่่�พนัักงานสอบสวนได้ส้อบสวน บุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาไว้้แล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับการสอบสวนผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิสูิูจน์์ชนิิดไม้้ของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่า ไม้้ของกลางเป็็นไม้้หวงห้้ามตามกฎหมายหรืือไม่่และคััดสำำเนาพระราชกฤษฎีีกาประกอบสำำนวน การสอบสวน พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (3) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิิสููจน์์ตอไม้้ของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่า ไม้้ของกลางที่่ตร�วจพบในที่่�เกิิดเป็็นไม้ที่่้ตั�ัดมาจากไม้้ในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�หรืือในป่่าที่่ตร�วจพบ หรืือไม่่อย่่างไร (กรณีีที่่�มีีการพิิสููจน์์) พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (4) สอบสวนพยานในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่ ่ (5) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร

หน้า 42 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม 5.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกับัการแปรรูปูไม้นั้้้ �นในการรับัแจ้้งและการดำำเนิินการเบื้้�องต้้นปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกับั การรัับแจ้้งและรัับคำำ ร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป นอกจากนี้้�ยัังดำำเนิินการตามหนัังสืือสั่่�งการของ ตร.ตาม ที่่�กล่่าวในบทที่่� 2 ข้้อ 4 และควรต้้องมีีการดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก เพื่่�อใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในสำำนวน การสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) ประสานเจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ให้ตร้วจสอบชนิิดไม้้และรูปรูอยตราที่่ปร�ะทับที่่ ั �ไม้ทุุ้กท่่อน ในเบื้้�องต้้น (2) ตรวจสอบเอกสารการได้้มาของไม้้(ใบเบิิกทางนำำ ไม้้หรืือของป่่าเคลื่่�อนที่่�หรืือ หนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููป หรืือหนัังสืือรัับรองตััดไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครอง) (3) ตรวจสอบขนาดปริิมาตรของไม้้จััดทำำ บััญชีีรายการไม้้ที่่�ตรวจพบ และถ่่ายภาพ ประกอบ (4) เปรีียบเทีียบชนิิดไม้้ที่่�ตรวจพบกัับหลัักฐานที่่�นำำมาแสดง (5) หากผู้้ต้้องหาอ้้างว่่าซื้้�อไม้้แปรรูปมูาโดยชอบต้้องสอบสวนผู้้ขายด้้วยและถ้้าอ้้างว่่า ได้้รัับอนุุญาตให้้แปรรููปไม้้โดยชอบต้้องสอบสวนถึึงหลัักฐานการได้้รัับอนุุญาตด้้วย (6) ประสานผู้้เชี่่�ยวชาญด้้านการตรวจพิสูิูจน์์ชนิิดไม้ ตร้วจพิสูิูจน์์ชนิิดไม้ที่่้ตร�วจพบ และ ติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (7) ในกรณีีผู้้ต้้องหาโต้้แย้้ง หรืืออ้้างว่่าไม้้ที่่�นำำแปรรููปที่่�มีีไว้้ในครอบครองเป็็นไม้้ที่่�ทำำ หรืือได้้มาจากที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�ให้้ดำำเนิินการ ดัังนี้้� - หนัังสืือรัับรองตััดไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครอง ตามมาตรา 18/1 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ตรวจสอบชนิิดไม้้ จำำ นวนไม้้ในหนัังสืือรัับรองกัับไม้้ของกลาง - กรณีีที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�นั้้�นๆ มีีเขตพื้้�นที่่�ติิดต่่อกัับเขตพื้้�นที่่�แนวป่่าควรติิดต่่อ ประสานงานกับัพนัักงานที่่ดิ�ินจัังหวััด หรืือที่่ดิ�ินอำำเภอแล้้วแต่่กรณีีออกไปร่่วมทำำการรัังวััดที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์� นั้้�นๆ ด้้วย เพื่่�อต้้องการทราบว่่า ตอไม้้ที่่�ผู้้ต้้องหานำำชี้้�และตรวจสอบอยู่่ในเขตพื้้�นที่่�ป่่าหรืือไม่่ - กรณีีที่่�มีีการนำำตอไม้้จากป่่าหรืือแห่่งอื่่�นมาสวมในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�ควรนำำดิิน ที่่�ติิดอยู่่กัับรากของตอไม้้ที่่�นำำมาสวมนั้้�นๆ กัับดิินที่่�อยู่่ในบริิเวณที่่�ตอไม้้นั้้�นๆ สวมอยู่่ส่่งไปให้้เจ้้าหน้้าที่่� ผู้้ชำำนาญกรมทรััพยากรธรณีีทำำการตรวจพิิสููจน์์ด้้วย (8) ติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ไม้้แปรรููปของกลางกัับตอไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือใน ป่่าที่่�ตรวจพบ ได้้ผลอย่่างไร (กรณีีที่่�มีีการพิิสููจน์์) ประกอบสำำนวนการสอบสวน (9) รวบรวมสำำเนาเอกสารเพื่่�อประกอบสำำนวนการสอบสวน ได้้แก่่ - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนด เขตควบคุุมการแปรรููปไม้้ตลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม และประกาศ กระทรวงเกษตร ลง 3 พฤศจิิกายน 2499 ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (10) ของกลางที่่�ไม่่ใช่่อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน และวัตถุัรุะเบิิด มอบให้้เจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ ไปเก็็บรัักษาตามระเบีียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลางในคดีีความผิิด เกี่่�ยวกัับการป่่าไม้้พ.ศ.๒๕๓๓ และข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม และสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๕๑ ลงวัันที่่� ๑๖ สิิงหาคม ๒๕๕๑

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 43 ๖. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้โดยใช้้เครื่่�องจัักร หรืือตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููป โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต การตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้โดยใช้้เครื่่�องจัักร เป็็นกิิจการซึ่่�งจะต้้องขอรัับอนุุญาตจากกรมป่่าไม้้ ก่่อนที่่�จะดำำเนิินการ โดยไม่่คำำนึึงว่่าจะตั้้�งโรงงานเพื่่�อแปรรููปไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ ซึ่่�งแตกต่่างจากกรณีี การครอบครองไม้้หรืือการแปรรูปูไม้้จะเป็็นความผิิดก็ต่็ ่อเมื่่�อเป็็นการครอบครองไม้้หรืือการแปรรูปูไม้้จาก ไม้้หวงห้้าม โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต การตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููป ก็็ต้้องขอรัับอนุุญาตเช่่นเดีียวกััน หากประกอบกิิจการทั้้�ง ๒ อย่่างไร ก็็ต้้องขออนุุญาตทั้้�ง ๒ อย่่าง การขออนุุญาตในส่่วน พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ขออนุุญาตต่่อพนัักงาน เจ้้าหน้้าที่่�ตามที่่�กำำ หนดในกฎกระทรวง โรงงานแปรรููปไม้้ ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 กฎหมายไม่่ได้้กำำหนดแรงม้้าไว้้ เมื่่�อเป็็นโรงงานแปรรููปไม้้แล้้วต้้องขออนุุญาตจากกรมป่่าไม้้โดยไม่่มีีข้้อจำำกััดเรื่่�องแรงม้้า แต่่หากโรงงาน แปรรูปูไม้้นั้้�นมีีเครื่่�องจัักรเกิิน 50 แรงม้้าหรืือคนเกิิน 50 คน ต้้องขออนุุญาตประกอบกิิจการโรงงาน ตาม พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.2535 ด้้วย และจะต้้องมีีใบอนุุญาตทั้้�ง 2 ใบอนุุญาต คืือ ใบอนุุญาตจากกรมป่่าไม้้ และใบอนุุญาตจากกรมโรงงานอุุตสาหกรรม หากไม่่ได้้รัับอนุุญาตจะเป็็นความผิิดทั้้�งตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.2484 และ พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.2535 6.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ■ พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา 4(๑๓) “โรงงานแปรรููปไม้้” หมายความว่่า โรงงานหรืือสถานที่่�ใดซึ่่�งจััดขึ้้�นไว้้ เป็็นที่่�ทำำการแปรรููปไม้้รวมถึึงบริิเวณโรงงานหรืือสถานที่่�นั้้�นๆ ด้้วย มาตรา 4(๑๔) “โรงค้้าไม้้แปรรููป” หมายความว่่า สถานที่่�ที่่�ค้้าไม้้แปรรููป หรืือที่่�มีี ไม้้แปรรููปไว้้เพื่่�อการค้้า รวมถึึงบริิเวณสถานที่่�นั้้�นๆ ด้้วย มาตรา 48 ภายในเขตควบคุมุการแปรรูปูไม้ ห้้ ้ามมิิให้ผู้้้ใดแปรรูปูไม้ ตั้้ ้ �งโรงงานแปรรูปูไม้้ ตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููป มีีไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััง ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พะยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิบ ิ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า และไม้้เก็็ดเขาควายแปรรููปไม่่ว่่าจำำนวนเท่่าใดไว้้ในครอบครอง หรืือมีีไม้้แปรรููปชนิิดอื่่�นเป็็นจำำนวนเกิิน ๐.๒๐ ลููกบาศก์์เมตรไว้้ในครอบครอง เว้้นแต่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�และต้้องปฏิิบััติิตาม ข้้อกำำ หนดในกฎกระทรวงและในการอนุุญาต มาตรา ๕๐ บทบััญญััติิแห่่งมาตรา ๔๘ มิิให้้ใช้้บัังคัับในกรณีีดัังต่่อไปนี้้� (๑) การกระทำำ เพีียงเลื่่�อย ตััด ลิิด ขุุด หรืือถากซ้้อมไม้้เพื่่�อทำำ เป็็นซุุงท่่อน ไม้้เหลี่่�ยมโกลน มาดเรืือโกลน เสาถาก หรืือหมอนรถ หรืือเพื่่�อทำำ ไม้ฟื้ ืนหรืือทำำ ไม้้เผาถ่่าน หรืือเลื่่�อยผ่่าเพีียงเพื่่�อความจำำเป็็น ในการชัักลาก ในเมื่่�อพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ระบุุไว้้ในใบอนุุญาตทำำ ไม้้ให้้กระทำำการนั้้�นๆ ได้้และผู้้รัับอนุุญาต ได้้กระทำำการนั้้�นๆ ก่่อนนำำ ไม้้เคลื่่�อนที่่�จากบริิเวณตอไม้้ (๒) การแปรรููปไม้้ที่่�แปรรูปมูาแล้้วจากไม้้ซุุงหรืือไม้้ท่่อน ที่่�มิิใช่่เพื่่�อการค้้า (๓) การมีีไม้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองที่่�มิิใช่่เพื่่�อการค้้า โดยมีีหลัักฐานแสดงว่่าได้้ไม้นั้้้ �น มาโดยชอบด้้วยพระราชบััญญััติินี้้� (๔) การแปรรููปไม้้หรืือมีีไม้้แปรรูปูไว้้ในครอบครองที่่�มิิใช่่ไม้้หวงห้้าม (๕) การแปรรููปไม้้โดยใช้้แรงคนที่่�มิิใช่่เพื่่�อการค้้า จากไม้้หวงห้้ามที่่�ยัังมิิได้้แปรรููป โดยมีีหลัักฐานแสดงว่่าได้้ไม้นั้้้ �นมาโดยชอบด้้วยพระราชบััญญััติินี้้� มาตรา ๗๓ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนหรืือไม่ป่ ฏิิบััติิตามมาตรา ๑๑ มาตรา ๑๒ มาตรา ๑๓ มาตรา ๓๑ หรืือมาตรา ๔๘ ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรัับไม่่เกิินห้้าหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ

หน้า 44 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ในกรณีีความผิิดตามมาตรานี้้� ถ้้าการกระทำำผิิดนั้้�นเกี่่�ยวกัับ (๑) ไม้้สััก ไม้้ยาง ไม้้ชิิงชััน ไม้้เก็็ดแดง ไม้้อีีเม่่ง ไม้้พยุุงแกลบ ไม้้กระพี้้�ไม้้แดงจีีน ไม้้ขะยุุง ไม้้ชิิก ไม้้กระซิิก ไม้้กระซิบ ิ ไม้้พะยููง ไม้้หมากพลููตั๊๊�กแตน ไม้้กระพี้้�เขาควาย ไม้้เก็็ดดำำ ไม้้อีีเฒ่่า ไม้้เก็็ดเขาควาย หรืือไม้้หวงห้้ามประเภท ข. หรืือ (๒) ไม้อื่่้ �นเป็็นต้้นหรืือเป็็นท่่อนอย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง หรืือทั้้�งสองอย่่างรวมกัันเกิินยี่่สิ�บต้ิ ้น หรืือท่่อนหรืือรวมปริมิาตรไม้้เกิินสี่่ลู�ูกบาศก์์เมตร หรืือไม้ที่่้ �ได้้แปรรูปูแล้้วรวมปริมิาตรไม้้เกิินสองลููกบาศก์์เมตร ผู้้กระทำำความผิิดต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่หนึ่่�งปีถึึีงยี่่สิ�บปีิ ีและปรับตั้้�งแต่ห้่ ้าหมื่่�นบาท ถึึงสองล้้านบาท ■ พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.2535 มาตรา 5 โรงงาน หมายความว่่า อาคาร สถานที่่�หรืือยานพาหนะที่่�ใช้้เครื่่�องจัักรมีี กำำลัังรวมตั้้�งแต่ห้่ ้าสิบิแรงม้้าหรืือกำำลัังเทีียบเท่่าตั้้�งแต่ห้่ ้าสิบิแรงม้้าขึ้้�นไป หรืือใช้้คนงานตั้้�งแต่ห้่ ้าสิบิคนขึ้้�นไป โดยใช้้เครื่่�องจัักรหรืือไม่ก็่ต็ามเพื่่�อประกอบกิิจการโรงงาน ทั้้�งนี้้ ต�ามประเภทหรืือชนิิดของโรงงานที่่กำ�ำหนด ในกฎกระทรวง ■ ประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนดเขตควบคุุม การแปรรููปไม้ต้ลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร สำำเนาประกาศนี้้ต้�้องติิดไว้้ณ ที่่ว่�่าการอำำเภอและที่่�ทำำการกำำนััน หรืือที่่ส�าธารณสถาน ในท้้องที่่�ซึ่่�งเกี่่�ยวข้้อง (สำำเนาประกาศต้้องนำำ ไปปิิดไว้้ณ ที่่�ว่่าการอำำเภอและที่่�ทำำการกำำนััน หรืือปิิด ณ ที่่�ว่่าการอำำเภอหรืือสาธารณสถานในท้้องที่่�นั้้�น รวม ๒ แห่่ง ด้้วยกััน จึึงจะใช้้บัังคัับได้้ ถ้้าปิิด ณ ที่่�ว่่าการ อำำเภอแห่่งเดีียว หรืือปิิด ณ ที่่�ทำำการกำำนัันแห่่งเดีียว ไม่่มีีผลบัังคับั ใช้้) ■ ต้้องเป็็นการตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้หรืือตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููป โรงงานแปรรููปหมายถึึงสถานที่่�ดัังนี้้� - โรงงานซึ่่�งจััดขึ้้�นไว้้เป็็นที่่�ทำำการแปรรููปไม้้ - สถานที่่�ใดซึ่่�งจััดขึ้้�นไว้้เป็็นที่่�ทำำการแปรรููปไม้้ - บริิเวณโรงงานหรืือสถานที่่�ดัังกล่่าว โรงค้้าไม้้แปรรููปหมายถึึง - สถานที่่�ค้้าไม้้แปรรูป ู - สถานที่่�มีีไม้้แปรรูปูไว้้เพื่่�อการค้้า - บริิเวณสถานที่่�ค้้าไม้้แปรรูปูหรืือบริิเวณสถานที่่�ที่่�มีีไม้้แปรรููปไว้้เพื่่�อการค้้า - คำำว่่า ค้้า หรืือเพื่่�อการค้้า หมายความว่่า การประกอบการค้้าขายเป็็นปกติิธุุระ ไม่่หมายความถึึงการขายไม้้แปรรูปูเป็็นครั้้�งคราว เช่่น ซื้้�อไม้้แปรรููปมาเพื่่�อสร้้างบ้้าน แล้้วไม่่สร้้าง ก็็ขายไม้้ แปรรูปนัู้้�นให้้แก่ผู้้อื่่ ่ �นไป ดัังนี้้�ไม่่ถืือว่่าเป็็นการค้้าไม้้แปรรูป ู ■ ฎีีกา ๑๕๗๒/๒๕๐๕ เมื่่�อได้ตั้้้ �งโรงงานขึ้้�นไว้้เป็็นที่่�ทำำการแปรรูปูไม้้โดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต แม้้จะอยู่่ในระหว่่างลองเครื่่�องและตั้้�งใจว่่าเมื่่�อลองเครื่่�องเรีียบร้้อยแล้้วจะไปขออนุุญาตก็ต็าม ย่่อมมีีความผิิด ฐานตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้ ต้าม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 มาตรา ๔๘ ■ ฎีีกา ๑๒๒๑/๒๕๒๓ จำำเลยตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้ยางพารา ซึ่่�งมิิใช่่ไม้้หวงห้้ามด้้วย เครื่่�องจัักรเพื่่�ออุุตสาหกรรม ทำำลัังไม้้โดยได้้รัับอนุุญาตจากกระทรวงอุุตสาหกรรมแล้้ว แต่่มิิได้้รัับอนุุญาต จากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 แม้้ไม้้ที่่�นำำมาแปรรููปมิิใช่่ไม้้หวงห้้ามก็็ตาม จำำเลยต้้องมีีความผิิดฐานตั้้�งโรงงานแปรรูปูไม้้ ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 มาตรา ๔๘

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 45 6.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้ดำ้ ำเนิินคดีีกัับผู้้กระทำำผิิดกรณีีการตั้้�งโรงงาน แปรรููปไม้้หรืือตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ซึ่่�งอาจจะเป็็นกรณีีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจ หน้้าที่่�รัับผิิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคลมากล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ไม่่ว่่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการ สอบสวนผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาตามหลัักการของการสอบสวนทั่่�วไป เช่่นเดีียวกัับกรณีีการ สอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกับัการตั้้�งโรงงานแปรรูปูไม้้และโรงค้้าไม้้แปรรูปูโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต นั้้�น มีีประเด็็นที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้เนื่่�องจากเป็็น ผู้้มีีความรู้้เกี่่�ยวกัับชนิิดไม้้เพื่่�อยืืนยัันว่่าไม้้ที่่�ตรวจพบเป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่ หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็น ผู้้กล่่าวหาเช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่ตำ�ำรวจผู้้จับกุัมุไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหา กระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�นจัับกุุม ผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ท้้องที่่�เกิิดเหตุุได้้มีีการปิิดประกาศเขตควบคุุม การแปรรููปไม้้ไว้้โดยถููกต้้องตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ฯ มาตรา ๕ แล้้วหรืือไม่่ (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้มีีการขออนุุญาตและได้้รัับอนุุญาต ให้้ตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้โดยใช้้เครื่่�องจัักรหรืือใบอนุุญาตตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปหรืือไม่่ ได้้รัับอนุุญาตประเภทใด (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�นำำมาแปรรูปูในโรงงานแปรรููปไม้้หรืือไม้้ที่่� นำำมาค้้าในโรงค้้าไม้้แปรรููป เป็็นไม้้ชนิิดใด เป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่หากเป็็นอยู่่ในบััญชีีไม้้หวงห้้ามลำำดัับที่่� เท่่าใด มีีจำำนวนกี่่�แผ่่น แต่่ละแผ่่นมีีขนาดและปริิมาตรเท่่าใด รวมจำำนวนกี่่�แผ่่นและปริิมาตรรวมเท่่าใด (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�ได้้จากการแปรรููปแล้้วเป็็นไม้้ชนิิดใด เป็็นไม้้หวงห้้ามหรืือไม่่หากเป็็นอยู่่ในบััญชีีไม้้หวงห้้ามลำำดัับที่่�เท่่าใด มีีจำำนวนกี่่�แผ่่น แต่่ละแผ่่นมีีขนาด และปริิมาตรเท่่าใด รวมทั้้�งหมดเท่่าใด (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าได้้ทำำการตรวจสอบหลัักฐานการได้ม้าของไม้ที่่้ �พบ ในโรงงานแปรรููปไม้้หรืือโรงค้้าไม้้แปรรูปูหรืือไม่่ หากไม่่มีีหลัักฐานการได้ม้าโดยชอบ ให้้พิิจารณาความผิิด ในเรื่่�องการมีีไม้้หวงห้้ามซึ่่�งยัังมิิได้้แปรรููปหรืือมีีไม้้หวงห้้ามแปรรููปไว้้ในครอบครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต แล้้วแต่่กรณีีซึ่่�งมีีประเด็็นในการสอบสวนตามข้้อ 2 และ 3 ดัังกล่่าวไว้้แล้้ว (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้ทำำการแปรรููปไม้้จากไม้้ท่่อนหรืือ ไม้้แปรรููป หรืือกระทำำอย่่างไร และทำำการแปรรููปไม้้ด้้วยเครื่่�องจัักรหรืือแรงคน (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าไม้ที่่้ตร�วจพบ ผู้้ต้้องหานำำมาจากที่่�ใดจากโรงค้้า ไม้้แปรรููปตั้้�งอยู่่ที่่�ใด หรืือเป็็นไม้้ที่่�นำำมาจากที่่�ดิินที่่�มีีเอกสารอื่่�นๆ (10) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิดได้้สืืบทราบมาอย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด (11) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ไม้้ที่่�นำำมาแปรรููปที่่�ตรวจพบมีีสภาพอย่่างไร มีีสภาพที่่�เคยอยู่่ในสภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างหรืือเคยอยู่่ในสภาพเป็็นเครื่่�องใช้้หรืือไม่่ มีีรููปรอยดวงตราใดๆ ของพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ประทัับหรืือไม่่ (12) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด ยานพาหนะใด เป็็นของกลางประกอบคดีีหรืือไม่่และของกลางดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด

หน้า 46 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (13) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าไม้ที่่้ �ทำำการตรวจยึึดได้้มีีการจััดทำำ บััญชีีไม้ที่่้นำ�ำ มาแปรรูปูในโรงงานและไม้ที่่้ �ได้้จากการแปรรูปูจากโรงงานไว้้หรืือไม่่หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ ให้้ตรวจ วััดขนาด คำำนวณปริิมาตรของไม้้แล้้วจััดทำำ บััญชีีรายการไม้้ที่่�ตรวจพบและถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ประสานเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ดำำเนิินการ (14) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็นได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ผู้้ ้กล่่าวหานำำเอกสารหลัักฐานสนับสนุัุนข้้อกล่่าวหาประกอบด้้วย - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนด เขตควบคุุมการแปรรููปไม้้ตลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม และ ประกาศกระทรวงเกษตร ลง 3 พฤศจิิกายน 2499 ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (16) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 6.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหา การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญา ทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกับัการตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้และโรงค้้าไม้้แปรรููปโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่� ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากัับผู้้ต้้องหา กรณีีตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ให้้แจ้้ง ข้้อหา“ภายในเขตควบคุุมการแปรรููปไม้้ ตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้โดยใช้้เครื่่�องจัักรโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต จาก พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ส่่วนกรณีีการตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ให้้แจ้้งในข้้อหา “ภายในเขต ควบคุุมการแปรรููปไม้้ ตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา 48 (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงานสอบสวน แจ้้งให้้ทราบหรืือไม่่ ให้้การรับสัารภาพหรืือปฏิิเสธ หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจัับกุุมให้้การอย่่างไร (4) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีหลัักฐานการได้้มาของไม้้ที่่�ตรวจพบหรืือไม่่ หากมีีเป็็นหลัักฐานประเภทใด พร้้อมนำำหลัักฐานดัังกล่่าวประกอบสำำนวนการสอบสวน (5 สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิดบ้้าง ทำำ เองหรืือรัับจ้้าง ผู้้ใด เริ่่�มทำำมาตั้้�งแต่่เมื่่�อใด (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาถึึงการได้้มาของไม้้ที่่�ตรวจพบในโรงงานแปรรููปไม้้หรืือโรงค้้าไม้้ แปรรูปูเป็็นไม้้อะไร ปริมิาตรเท่่าใด ถ้้าแปรรูปูเอง ได้รั้บัอนุุญาตโดยชอบตามกฎหมายหรืือไม่่ (กฎกระทรวง ฉบัับที่่�๒๕ ว่่าด้้วยการแปรรููปไม้้) ถ้้าเป็็นการซื้้�อไม้้แปรรููปจากผู้้รัับอนุุญาต จะต้้องมีีหลัักฐานของทาง ราชการมาแสดงและถ้้าอ้้างว่่าเป็็นการแปรรููปไม้้จากไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์� ให้้ผู้้ต้้องหานำำเอกสารเกี่่�ยวกัับ ที่่�ดิินมาแสดง (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ใช้้วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใด ในการกระทำำผิิด วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด หากเป็็นของผู้้อื่่�นให้้ได้้ความว่่าผู้้นั้้�น มีีส่่วนรู้้เห็็นเป็็นใจในการกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (8) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นจะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 47 6.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน การสอบสวนพยานจะสอบสวนผู้้ใดเป็็นพยานนั้้�นต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่กรณีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรัับพยานที่่�รู้้เห็็นเหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่�ร่่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจัับกุุมกัับผู้้กล่่าวหา ประเด็็นในการสอบสวน มีีประเด็็นเช่่นกัับประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา ในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกััน และในการสอบสวนพยาน การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกับักรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกับตั้้�งโรงงานแปรรูปูไม้้ และการตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นพยาน ในกรณีที่่�พนัักงานสอบสวนได้ส้อบสวน บุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาไว้้แล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับการสอบสวนผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิสูิูจน์์ชนิิดไม้้ของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่า ไม้้ของกลางเป็็นไม้้หวงห้้ามตามกฎหมายหรืือไม่่และคััดสำำเนาพระราชกฤษฎีีกาประกอบสำำนวนการ สอบสวน พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (3) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิิสููจน์์ตอไม้้ของกรมป่่าไม้้ให้้ได้้ความว่่า ไม้้ของกลางที่่ตร�วจพบในที่่�เกิิดเป็็นไม้ที่่้ตั�ัดมาจากตอไม้้ในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�หรืือในป่่าที่่ตร�วจพบหรืือไม่่อย่่างไร (กรณีีที่่�มีีการพิิสููจน์์) พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (4) สอบสวนพยานในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่่ (5) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 6.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกัับการตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้และตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น ในการรับัแจ้้งและการดำำเนิินการเบื้้�องต้้นปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกับัการรับัแจ้้งและรับคำั ำร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป นอกจากนี้้ยั�ังต้้องดำำเนิินการตามหนัังสืือสั่่�งการของ ตร.ตามที่่�กล่่าวในบทที่่ 2 ข้�้อ 4 และควรต้้องมีีการ ดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก เพื่่�อใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในสำำนวนการสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�ป่่าไม้้ร่่วมตรวจสอบใบอนุุญาตตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้โดยใช้้ เครื่่�องจัักร และใบอนุุญาตตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรููปของกรมป่่าไม้้และหากมีีกำำลัังแรงม้้าของเครื่่�องจัักรเกิิน ๕0 แรงม้้า ให้้ตรวจสอบใบอนุุญาตตั้้�งโรงงานและประกอบกิิจการโรงงานจากกระทรวงอุุตสาหกรรมด้้วย (2) ประสานเจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ให้ตร้วจสอบชนิิดไม้้และรูปรูอยตราที่่ปร�ะทับที่่ ั �ไม้ทุุ้กท่่อน ในเบื้้�องต้้น (3) ตรวจสอบเอกสารการได้ม้าของไม้้(ใบเบิิกทางนำำ ไม้้หรืือของป่่าเคลื่่�อนที่่�หรืือหนัังสืือ กำำกัับไม้้แปรรููป หรืือหนัังสืือรับรัองตััดไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิทธิ์์�หรืือสิิทธิิครอบครอง) (4) ตรวจวััดขนาดปริิมาตรของไม้้จััดทำำ บััญชีีรายการไม้้ที่่�ตรวจพบ และถ่่ายภาพ ประกอบ (5) ประสานผู้้เชี่่�ยวชาญด้้านการตรวจพิิสููจน์์ชนิิดไม้้ ตรวจพิิสููจน์์ชนิิดไม้้ที่่�ตรวจพบ และติิดตามผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (6) เปรีียบเทีียบชนิิดไม้้ที่่�ตรวจพบกัับหลัักฐานที่่�นำำมาแสดง (7) หากผู้้ต้้องหาอ้้างว่่าซื้้�อไม้้แปรรูปมูาโดยชอบต้้องสอบสวนผู้้ขายด้้วยและถ้้าอ้้างว่่า ได้้รัับอนุุญาตให้้แปรรููปไม้้โดยชอบต้้องสอบสวนถึึงหลัักฐานการได้้รัับอนุุญาตด้้วย (8) ตรวจสอบชนิิด จำำนวน ขนาดกำำลัังแรงม้้าของเครื่่�องจัักร จััดทำำ บััญชีีรายการไม้้ รายการเครื่่�องจัักรที่่�ตรวจพบ และถ่่ายภาพประกอบ

หน้า 48 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (9) เปรีียบเทีียบชนิิดเครื่่�องจัักร กำลัำ ังแรงม้้าที่่�ตรวจพบกัับหลัักฐานที่่�นำำมาแสดง (10) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�กรมโรงงานอุุตสาหกรรม ตรวจสอบแรงม้้าของเครื่่�องจัักร พร้้อมนำำผลการตรวจประกอบสำำนวนการสอบสวน (11) ในกรณีีผู้้ต้้องหาโต้้แย้้ง หรืืออ้้างว่่าไม้้ที่่�นำำแปรรููปที่่�มีีไว้้ในครอบครองเป็็นไม้้ที่่� ทำำ หรืือได้ม้าจากที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�ให้้ดำำเนิินการ ดัังนี้้� - หนัังสืือรับรัองตััดไม้้ในที่่ดิ�ินกรรมสิทธิ์์�หรืือสิทธิิครอบครอง ตามมาตรา 18/1 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ตรวจสอบชนิิดไม้้ จำำ นวนไม้้ในหนัังสืือรัับรองกัับไม้้ของกลาง - กรณีีที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�นั้้�นๆ มีีเขตพื้้�นที่่�ติิดต่่อกัับเขตพื้้�นที่่�แนวป่่าควรติิดต่่อ ประสานงานกัับพนัักงานที่่�ดิินจัังหวััด หรืือที่่�ดิินอำำเภอ แล้้วแต่่กรณีีออกไปร่่วมทำำการรัังวััดที่่�ดิิน กรรมสิิทธิ์์�นั้้�นๆ ด้้วย เพื่่�อต้้องการทราบว่่า ตอไม้้ที่่�ผู้้ต้้องหานำำชี้้�และตรวจสอบอยู่่ในเขตพื้้�นที่่�ป่่าหรืือไม่่ - กรณีีที่่�มีีการนำำตอไม้้จากป่่าหรืือแห่่งอื่่�นมาสวมในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�ควรนำำดิิน ที่่�ติิดอยู่่กัับรากของตอไม้้ที่่�นำำมาสวมนั้้�นๆ กัับดิินที่่�อยู่่ในบริิเวณที่่�ตอไม้้นั้้�นๆ สวมอยู่่ส่่งไปให้้เจ้้าหน้้าที่่� ผู้้ชำำนาญกรมทรััพยากรธรณีีทำำการตรวจพิิสููจน์์ด้้วย (12) ผลการตรวจพิิสููจน์์ไม้้แปรรููปของกลางกัับตอไม้้ในที่่�ดิินกรรมสิิทธิ์์�หรืือในป่่า ที่่�ตรวจพบ ได้้ผลอย่่างไร (กรณีีที่่�มีีการพิิสููจน์์) (13) รวบรวมสำำเนาเอกสารเพื่่�อประกอบสำำนวนการสอบสวน ได้้แก่่ - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม พ.ศ.2530 พร้้อมบััญชีีไม้้หวงห้้าม และประกาศ/คำำสั่่�งคณะปฏิิวััติิฉบัับต่่างๆ ที่่กำ�ำหนด ประเภท/ชนิิดของไม้้หวงห้้ามรวมทั้้�งวิธีิีการขออนุุญาต - สำำเนาประกาศกระทรวงเกษตร ลงวัันที่่�๓ พฤศจิิกายน ๒๔๙๙ ข้้อ ๑ กำำหนด เขตควบคุุมการแปรรููปไม้้ตลอดเขตท้้องที่่�จัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักร - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศพระราชกฤษฎีีกากำำ หนดไม้้หวงห้้าม และ ประกาศกระทรวงเกษตร ลง 3 พฤศจิิกายน 2499 ตามมาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (14) ของกลางที่่�ไม่่ใช่่อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน และวัตถุัรุะเบิิด มอบให้้เจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ ไปเก็็บรัักษาตามระเบีียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลางในคดีีความผิิด เกี่่�ยวกัับการป่่าไม้้พ.ศ.๒๕๓๓ และข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม และสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๕๑ ลงวัันที่่� ๑๖ สิิงหาคม ๒๕๕๑ ๗. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการลัักลอบเก็็บหาของป่่าและค้้าของป่่าหวงห้้ามโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ของป่่าหวงห้้าม เป็็นคนละกรณีีกัับไม้้หวงห้้าม โดยกรณีีของไม้้หวงห้้ามได้้อธิบิายไว้้แล้้วในบทที่่� 1 ส่่วนของป่่าหวงห้้ามนั้้�น มีีหลัักสำำคััญคืือเป็็นของที่่�เกิิด หรืือมีีขึ้้�นในป่่าและต้้องเป็็นของป่่าที่่�มีีพระราชกฤษฎีีกากํําหนดไว้้ซึ่่�งกฎหมายกำำหนดเกี่่�ยวกัับการเก็็บหา ของป่่าหวงห้้าม มีีของป่่าหวงห้้ามเกิินปริมิาณที่่�กฎหมายกำำหนดและค้้าของป่่าหวงห้้าม มีีข้้อสัังเกต กรณีี ที่่�พื้้�นที่่�เกิิดเหตุทีุ่่�กระทำำผิิดเป็็นป่่าสงวนแห่่งชาติิการเก็็บของป่่าในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิ ต้้องพิิจารณาตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ มาตรา ๑4 ด้้วยโดยของป่่า ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ ไม่่ได้้ระบุุว่่าต้้องเป็็นของป่่าหวงห้้าม ซึ่่�งแตกต่่างจาก พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ ซึ่่�งจะต้้องเป็็นการกระทำำ แก่่ของป่่าหวงห้้ามจึึงจะเป็็นความผิิด แต่่หากของป่่าหวงห้้ามตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 เกิิดหรืือ มีีขึ้้�นในป่่าสงวน การเก็บ็หาของป่่าหวงห้้ามในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิมีีความผิิดทั้้�ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 มาตรา 29 และ พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.2507 มาตรา 14 เช่่นเดีียวกัับหากที่่�เกิิดเหตุุ อยู่่ในเขตอุุทยานแห่่งชาติิ ก็็ต้้องพิิจารณาความผิิดตาม พ.ร.บ.อุทุยานแห่่งชาติิพ.ศ.2562 อีีกด้้วย

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 49 7.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ■ พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๒๙ ผู้้ใดเก็็บหาของป่่าหวงห้้าม หรืือทำำอัันตรายด้้วยประการใดๆ แก่่ของป่่า หวงห้้ามในป่่า ต้้องได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�และต้้องเสีียค่่าภาคหลวง กัับทั้้�งต้้องปฏิิบััติิตาม ข้้อกำำ หนดในกฎกระทรวงหรืือในการอนุุญาต มาตรา ๒๙ ทวิ ห้ิ ้ามมิิให้ผู้้ ้ ใดค้้า หรืือมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งของป่่าหวงห้้ามเกิินปริิมาณ ที่่�รััฐมนตรีีประกาศในราชกิิจจานุุเบกษา เว้้นแต่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�และต้้องปฏิิบััติิตาม ข้้อกำำ หนดในกฎกระทรวงในการอนุุญาต ความในวรรคหนึ่่�ง ไม่่ใช้้บัังคัับแก่่การนำำของป่่าหวงห้้ามเคลื่่�อนที่่�โดยมีีใบเบิิกทางของ พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�กำำกัับไปด้้วย มาตรา 71 ทวิิผู้้ใดฝ่่าฝืืนหรืือไม่่ปฏิิบััติิตามมาตรา 29 มาตรา 29 ทวิิ มาตรา 39 มาตรา 39 ตรีี มาตรา 40 วรรคหนึ่่�ง มาตรา 43 วรรคสอง หรืือมาตรา 53 ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิิน หนึ่่�งปีีหรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ ■ พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิ พ.ศ.2507 มาตรา ๑๔ ในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิห้้ามมิิให้้บุุคคลใดยึึดถืือครอบครองทำำประโยชน์์ หรืืออยู่่อาศััยในที่่ดิ�ินก่่อสร้้างแผ้้วถาง เผาป่่า ทำำ ไม้้เก็บ็หาของป่่าหรืือกระทำำด้้วยประการใดๆ อัันเป็็นการ เสื่่�อมเสีียแก่่สภาพป่่าสงวนแห่่งชาติิ มาตรา ๓๑ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนมาตรา ๑๔ ต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่หกเดืือนถึึงห้้าปีีและปรับั ตั้้�งแต่ห้่ ้าพัันบาทถึึงห้้าหมื่่�นบาท ■ พ.ร.บ.อุุทยานแห่่งชาติิ พ.ศ.2562 มาตรา ๑๙ ภายในเขตอุทุยานแห่่งชาติิ ห้้ามมิิให้บุ้ ุคคลใดกระทำำการอย่่างหนึ่่�งอย่่างใด ดัังต่่อไปนี้้� (๒) เก็บ็หา นำำออกไป กระทำำด้้วยประการใดๆให้้เป็็นอัันตราย หรืือทำำ ให้้เสื่่�อมสภาพ ซึ่่�งไม้้ ดิิน หิิน กรวด ทราย แร่่ ปิิโตรเลีียม หรืือทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�น หรืือกระทำำการอื่่�นใด อัันส่่งผล กระทบต่่อระบบนิิเวศ ความหลากหลายทางชีีวภาพ และทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม มาตรา ๔๒ ผู้้ใดเก็บ็หา นำำออกไป กระทำำด้้วยประการใดๆให้้เป็็นอัันตราย หรืือทำำ ให้้ เสื่่�อมสภาพ ซึ่่�งไม้้ ดิิน หิิน กรวด ทราย แร่่ ปิิโตรเลีียม หรืือทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�น หรืือกระทำำการอื่่�นใด อัันส่่งผลกระทบต่่อระบบนิิเวศ ความหลากหลายทางชีีวภาพ หรืือทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมใน อุุทยานแห่่งชาติิวนอุทุยาน สวนพฤกษศาสตร์์หรืือสวนรุุกขชาติิ อัันเป็็นการฝ่่าฝืืน มาตรา ๑๙ (๒) ต้้อง ระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรัับไม่่เกิินห้้าแสนบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ ในกรณีีความผิิดตามวรรคหนึ่่�ง ถ้้าเป็็นการกระทำำแก่ทรั่ ัพยากรธรรมชาติิที่่ส�ามารถเกิิดใหม่่ ทดแทนได้ต้ามฤดููกาลและมีีมููลค่่ารวมกัันไม่่เกิินสองพัันบาท ผู้้กระทำำต้้องระวางโทษปรับั ไม่่เกิินห้้าพัันบาท ในกรณีีความผิิดตามวรรคหนึ่่�ง ถ้้าเป็็นการกระทำำที่่�ได้้ก่่อให้้เกิิดความเสีียหายแก่่ไม้้ที่่� เป็็นต้้น หรืือเป็็นท่่อนอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งหรืือทั้้�งสองอย่่างรวมกัันเกิินยี่่�สิิบต้้นหรืือท่่อน หรืือรวมปริิมาตรไม้้ เกิินสี่่ลู�ูกบาศก์์เมตร ผู้้กระทำำต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่สี่่่ ปี�ถึึีงยี่่สิ�บปีิ ีและปรับตั้้�งแต่สี่่่ �แสนบาทถึึงสองล้้านบาท ■ พระราชกฤษฎีีกา กํําหนดของป่่าหวงห้้าม พ.ศ.2530 มาตรา 4 ให้้ของป่่า บางชนิิดในป่่า ในท้้องที่่�ทุุกจัังหวััดทั่่�วราชอาณาจัักรตามที่่�ระบุุไว้้ในบััญชีีท้้ายพระราชกฤษฎีีกานี้้�เป็็นของ ป่่าหวงห้้ามตามพระราชบััญญััติิป่่าไม้้พ.ศ.2484 ซึ่่�งกำำ หนดไว้้18 ชนิิด รายละเอีียดปรากฏตามผนวกค

หน้า 50 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ■ ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์เรื่่�อง กำำหนดปริิมาณของป่่าหวงห้้ามที่่�ให้้ ค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อการค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อใช้้สอยในครััวเรืือนแห่่งตนได้้โดยไม่่ต้้องรัับ อนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ลง 22 มกราคม 2531 ข้้อ 2 ผู้้ใดค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อการค้้าซึ่่�งของป่่าหวงห้้าม ตามพระราช กฤษฎีีกากำำหนดของป่่าหวงห้้าม พ.ศ.2530 ทุุกจำำนวนต้้องรัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ข้้อ 3 ให้้มีีของป่่าหวงห้้ามตามพระราชกฤษฎีีกากำำหนดของป่่าหวงห้้าม พ.ศ.2530 ไว้้ในครอบครองเพื่่�อใช้ส้อยในครััวเรืือนแห่่งตนไม่่เกิินปริมิาณที่่กำ�ำ หนดไว้้ในบััญชีท้ี้ายประกาศ นี้้�ได้้โดยไม่่ต้้องขอรัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� รายละเอีียดปรากฏตาม ผนวก ค 7.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้้ดำำเนิินคดีีกัับผู้้กระทำำผิิด กรณีีการลัักลอบ เก็บ็หาของป่่าหวงห้้ามและค้้าของป่่าหวงห้้ามโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ซึ่่�งอาจจะเป็็นกรณีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงาน ที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคลมากล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ ไม่่ว่่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการสอบสวน ผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาตามหลัักการของการสอบสวนทั่่�วไป เช่่นเดีียวกับั กรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการเก็็บ การครอบครอง และการค้้าของป่่าหวงห้้าม มีีประเด็็นที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ซึ่่�งกรณีีดัังกล่่าวมีีลัักษณะการกระทำำผิิดที่่�แตกต่่างกััน จึึงขอแยก พิิจารณา ดัังนี้้� 7.2.1 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา ในความผิิดเกี่่�ยวกัับการเก็็บหาของป่่าหวงห้้าม โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ เนื่่�องจากเป็็นผู้้มีีความรู้้เกี่่�ยวกัับชนิิดของป่่า เพื่่�อยืืนยัันว่่าของป่่าที่่�ตรวจพบเป็็นของป่่าหวงห้้ามหรืือไม่่ หากได้ส้อบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็นผู้้กล่่าวหาเช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่ตำ�ำรวจผู้้จับกุัมุไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะต้้อง สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหากระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�น จัับกุุมผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าประเภทใด ป่่าสงวน แห่่งชาติิหรืืออุุทยานแห่่งชาติิ ชื่่�อป่่าอะไร ตามกฎหมายใด อยู่่ในพื้้�นที่่�หมู่่บ้้าน ตำำบล อำำเภอ จัังหวััดใด (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้มีีการขออนุุญาตและได้้รัับ อนุุญาตให้้เก็็บหาของป่่าหวงห้้ามหรืือไม่่ (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าของป่่าที่่ผู้้ต้�้องหาเก็บ็หานั้้�น เป็็นของป่่า ชนิิดใด เป็็นของป่่าหวงห้้ามหรืือไม่่ มีีจำำนวน ปริิมาณเท่่าไร (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิดได้้สืืบทราบมา อย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด ผู้้ต้้องหามีีวิิธีีการเก็็บหาของป่่าอย่่างไร (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า พื้้�นที่่�ที่่�เก็็บหาของป่่ายัังมีีสภาพเป็็นป่่า หรืือไม่่ พร้้อมแผนที่่�สัังเขปรวมสำำ นวนไว้้ (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด ยานพาหนะใดเป็็นของกลางประกอบคดีีหรืือไม่่และของกลางดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ของป่่าที่่�ตรวจยึึดได้้มีีการจััดทำำ บััญชีี ของป่่าที่่ตร�วจยึึดไว้้หรืือไม่่หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้ตร้วจชนิิด จำำนวน ปริมิาณ แล้้วจััดทำำ

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 51 บััญชีรีายการของป่่าที่่�ตรวจพบและถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ประสาน เจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ดำำเนิินการ (10) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น ได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวน ไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่่ ซึ่่�งในกรณีีนี้้�ควรให้้ผู้้กล่่าวหานำำเอกสารหลัักฐานสนัับสนุุน ข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกา กำำหนดของป่่าหวงห้้าม พ.ศ.2530 ลง 2 พฤศจิิกายน 2530 - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศ พระราชกฤษฎีีกา กำำหนดของป่่าหวงห้้าม ตามนััย มาตรา 5 แห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 (11) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 7.2.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา ในความผิิดเกี่่�ยวกัับการค้้าหรืือมีีไว้้ ในครอบครองซึ่่�งของป่่าหวงห้้ามเกิินปริิมาณที่่�กฎหมายกำำหนดโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ เนื่่�องจากเป็็นผู้้มีีความรู้้เกี่่�ยวกัับชนิิดของป่่า เพื่่�อยืืนยัันว่่าของป่่าที่่�ตรวจพบเป็็นของป่่าหวงห้้ามหรืือไม่่ หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็นผู้้กล่่าวหา เช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจผู้้จัับกุุมไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะ ต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหากระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวานในชั้้�น จัับกุุมผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้มีีการขออนุุญาตและได้้รัับ อนุุญาตให้ค้้ ้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งของป่่าหวงห้้ามหรืือไม่่ (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่าของป่่าที่่ตร�วจพบนั้้�น เป็็นของป่่าชนิิดใด เป็็นของป่่าหวงห้้ามหรืือไม่่หากเป็็นอยู่่ในบััญชีีไม้้หวงห้้ามลำำดัับที่่�เท่่าใด มีีจำำนวน ปริิมาณเท่่าไร (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิดได้้สืืบทราบมา อย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด ผู้้ต้้องหาได้นำ้ ำของมาจากที่่�ใด หากพบว่่าผู้้ต้้องหา ได้้ทำำการเก็บ็หาของป่่าโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ให้พิ้ ิจารณาความผิิดในเรื่่�องการเก็บ็หาของป่่าโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ซึ่่�งประเด็็นในการสอบสวนเป็็นไปตาม 7.2.1 ตามที่่�กล่่าวไว้้แล้้ว (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด ยานพาหนะใดเป็็นของกลางประกอบคดีีหรืือไม่่และของกลางดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ของป่่าที่่�ทำำการตรวจยึึดได้้มีีการจััดทำำ บััญชีีของป่่าที่่�ตรวจยึึดไว้้หรืือไม่่หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ให้้ตรวจชนิิด จำำนวน ปริิมาณ แล้้วจััดทำำ บััญชีีรายการของป่่าที่่�ตรวจพบและถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ ให้้ประสานเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ดำำเนิินการ (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้ เป็็นหลัักฐานประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ผู้้ ้กล่่าวหานำำเอกสารหลัักฐานสนับสนุัุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกา กำำหนดของป่่าหวงห้้าม พ.ศ.2530 ลง 2 พ.ย. 2530

หน้า 52 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม - ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์เรื่่�อง กำำหนดปริิมาณของ ป่่าหวงห้้ามที่่�ให้ค้้ ้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อการค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อใช้ส้อยในครััวเรืือนแห่่งตนได้้ โดยไม่่ต้้องรัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 ลง 22 มกราคม 2531 (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 7.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหาการดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกับักรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกับัการเก็บ็ของป่่า ค้้า และครอบครองของป่่าหวงห้้ามนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการ เพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� 7.3.1 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา ในความผิิดเกี่่�ยวกัับการเก็็บหาของป่่าหวงห้้าม โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากัับผู้้ต้้องหาในข้้อหา - กรณีีพื้้�นที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ ให้้แจ้้ง ข้้อหา“เก็็บหาของป่่าหวงห้้าม หรืือทำำอัันตรายด้้วยประการใดๆ แก่่ของป่่าหวงห้้ามในป่่า โดยไม่่ได้รั้ับ อนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา ๒๙ - กรณีพื้ี ้�นที่่�เกิิดเหตุุเป็็นป่่าสงวนแห่่งชาติิด้้วยให้้แจ้้งข้้อหา“ภายในเขต ป่่าสงวนแห่่งชาติิ เก็็บหาของป่่าหรืือกระทำำด้้วยประการใดๆ อัันเป็็นการเสื่่�อมเสีียแก่่สภาพป่่าสงวน แห่่งชาติิโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต” ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๐๗ มาตรา 14 ด้้วย - กรณีพื้ี ้�นที่่�เกิิดเหตุุเป็็นอุทุยานแห่่งชาติิด้้วยให้้แจ้้งข้้อหา“ภายในเขต อุุทยานแห่่งชาติิ เก็็บหา นำำออกไป กระทำำด้้วยประการใดๆ ให้้เป็็นอัันตราย หรืือทำำ ให้้เสื่่�อมสภาพ ทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�น โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต” ตาม พ.ร.บ.อุทุยานแห่่งชาติิพ.ศ.2562 มาตรา 19 (2) ด้้วย (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงาน สอบสวนแจ้้งให้ทร้าบหรืือไม่่ ให้้การรับสัารภาพหรืือปฏิิเสธ หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจับกุัุมให้้การอย่่างไร (4) สอบสวนผูู้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่าได้รั้บัอนุุญาตให้้เก็บ็ของป่่า หรืือค้้าของป่่า หรืือมีีไว้้ในครอบครองของป่่าแล้้วแต่่กรณีีหรืือไม่่อย่่างไร (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า นำำของป่่าหวงห้้ามชนิิดนั้้�นๆ มาอย่่างไร ตั้้�งแต่่เมื่่�อไร มีีไว้้เพื่่�อวััตถุุประสงค์์ใด (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิดบ้้าง ทำำ เอง หรืือรัับจ้้างผู้้ใด เริ่่�มทำำตั้้�งแต่่เมื่่�อใด (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่าใช้วั้สดุัอุปุกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใด ในการกระทำำผิิด วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด หากเป็็นของผู้้อื่่�น ผู้้นั้้�นรู้้เห็็นเป็็นใจใน การกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (8) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นจะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวัตถุัุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 7.3.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา ในความผิิดเกี่่�ยวกัับการค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครอง ซึ่่�งของป่่าหวงห้้ามเกิินปริิมาณที่่�กฎหมายกำำหนดโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 53 (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากับผู้้ต้ ั ้องหาในข้้อหา“ค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อการค้้า ซึ่่�งของป่่าหวงห้้ามเกิินปริิมาณที่รั ่� ัฐมนตรีีกำำหนดโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔ มาตรา 29 ทวิิ (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงาน สอบสวนแจ้้งให้ทร้าบหรืือไม่่ ให้้การรับสัารภาพหรืือปฏิิเสธ หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจับกุัุมให้้การอย่่างไร (4) สอบสวนผูู้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่าได้รั้บัอนุุญาตให้้เก็บ็ของป่่า หรืือค้้าของป่่า หรืือมีีไว้้ในครอบครองของป่่าแล้้วแต่่กรณีีหรืือไม่่อย่่างไร (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า นำำของป่่าหวงห้้ามชนิิดนั้้�นๆ มาอย่่างไร ตั้้�งแต่่เมื่่�อไร มีีไว้้เพื่่�อวัตถุัุประสงค์์ใด (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิดบ้้าง ทำำ เองหรืือ รัับจ้้างผู้้ใด เริ่่�มทำำตั้้�งแต่่เมื่่�อใด (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่าใช้วั้สดุัอุปุกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใด ในการกระทำำผิิด วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด หากเป็็นของผู้้อื่่�น ผู้้นั้้�นรู้้เห็็นเป็็นใจ ในการกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (8) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นจะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวัตถุัุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 7.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน 7.4.1 ประเด็็นการสอบสวนพยาน ในความผิิดเกี่่�ยวกัับการเก็็บหาของป่่าหวงห้้าม โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต การสอบสวนพยานนั้้�น จะสอบสวนผู้้ใดเป็็นพยานนั้้�นต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่ กรณีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรับัพยานที่่�รู้้เห็็นเหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่�ร่่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจับกุัุมกัับผู้้กล่่าวหา ประเด็็น ในการสอบสวน มีีประเด็็นเช่่นเดีียวกับปร ัะเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา ในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกััน และ ในการสอบสวนพยานการดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกับักรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกับั การเก็็บหาของป่่าหวงห้้ามนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมป่่าไม้้ไว้้เป็็นพยาน ในกรณีีที่่�พนัักงานสอบสวนได้้ สอบสวนบุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาไว้้แล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกับัการสอบสวนผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิิสููจน์์ชนิิดของป่่าของกรมป่่าไม้้ ให้้ได้้ความว่่า ของป่่าของกลางเป็็นของป่่าหวงห้้ามตามกฎหมายหรืือไม่่และคััดสำำเนาพระราชกฤษฎีีกา ประกอบสำำนวนการสอบสวน พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (4) สอบสวนพยานในประเด็็นได้้มอบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็น หลัักฐานประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่่ (5) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวัตถุัุ หรืือพยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 7.4.2 ประเด็็นการสอบสวนพยาน ในความผิิดเกี่่�ยวกัับการมีีของป่่าหวงห้้าม เกิินปริิมาณที่่�กฎหมายกำำหนดโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต มีีประเด็็นเดีียวกัับการสอบสวบพยานในความผิิด เกี่่�ยวกัับการค้้าของป่่าหวงห้้ามโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต 7.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกัับของป่่านั้้�น ในการรัับแจ้้งและการดำำเนิินการเบื้้�องต้้นปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกัับ การรัับแจ้้งและรัับคำำ ร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป นอกจากนี้้�ยัังต้้องดำำเนิินการตามหนัังสืือสั่่�งการของ ตร.

หน้า 54 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ตามที่่�กล่่าวในบทที่่� 2 ข้้อ 4 และควรต้้องมีีการดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีกเพื่่�อใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในสำำนวน การสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�ป่่าไม้้ ร่่วมกัันตรวจสอบเอกสารหลัักฐานการอนุุญาตให้้เก็็บ หาของป่่า หรืือหลัักฐานการอนุุญาตให้้มีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งของป่่า หากไม่่มีีให้้ดำำเนิินคดีตีามกฎหมาย (2) ร่่วมกัับเจ้้าหน้้าที่่�ป่่าไม้้ ตรวจสอบสถานที่่�เกิิดเหตุุ ถ่่ายภาพผู้้ครอบครอง ของป่่าหวงห้้าม สถานที่่�เกิิดเหตุุ ลัักษณะการครอบครอง และบัันทึึกพฤติิกรรมต่่างๆ ของผู้้ครอบครอง ในขณะที่่�เจ้้าหน้้าที่่�กำำลัังตรวจสอบ และอุุปกรณ์์การกระทำำผิิด เช่่น เครื่่�องมืือเครื่่�องใช้้ยานพาหนะ (3) ตรวจสอบจุุดที่่ตั้้� �งบริิเวณที่่�เกิิดเหตุวุ่่าอยู่่พิกัิัดที่่�เท่่าใดแล้้วนำำ ไปตรวจสอบกับัแผนที่่� แสดงแนวเขตป่่าว่่าอยู่่ในเขตพื้้�นที่่�ป่่าตามกฎหมายฉบัับใด (4) ตรวจสอบชนิิด จำำนวนของป่่า พร้้อมจััดทำำ บััญชีีรายละเอีียดให้้ครบถ้้วน บััญชีี ของป่่า ของกลาง ให้ผู้้ถูู้กจัับและผู้้จัับกุุมร่่วมลงชื่่�อต่่อท้้ายบััญชีีดัังกล่่าวด้้วย (5) จััดทำำแผนที่่�สัังเขปแสดงบริิเวณที่่�เกิิดเหตุุ (6) รวบรวมเอกสารหลัักฐานสนัับสนุุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนาพระราชกฤษฎีีกา กำำหนดของป่่าหวงห้้าม พ.ศ.2530 ลง 2 พ.ย. 2530 - สำำเนาประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์เรื่่�อง กำำหนดปริมิาณของป่่าหวงห้้าม ที่่�ให้้ค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อการค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อใช้้สอยในครััวเรืือนแห่่งตนได้้ โดยไม่่ต้้องรัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ตามพระราชบััญญััติิป่่าไม้้พ.ศ.2484 ลง 22 มกราคม 2531 - สำำเนากฎกระทรวงกำำหนดเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิและหรืือพระราชกฤษฎีีกา กำำหนดเขตอุทุยานแห่่งชาติิและหรืือพระราชกฤษฎีีกากำำหนดเขตรัักษาพัันธุ์์สัตว์ั ป่์ ่า หรืืออื่่�นๆ พร้้อมแผนที่่� แนบท้้าย กฎกระทรวงหรืือกฤษฎีีกาดัังกล่่าว และระบุุบริิเวณจุุดที่่�เกิิดเหตุุไว้้ในแผนที่่�แนบท้้ายดัังกล่่าว แล้้วแต่่กรณีว่ี่า พื้้�นที่่�เกิิดเหตุุจะเกี่่�ยวข้้องกัับกฎหมายฉบัับใด - สำำเนาหลัักฐานการปิิดประกาศ พระราชกฤษฎีีกาและประกาศกระทรวง เกษตรและสหกรณ์์ (7) ของกลางที่่�ไม่่ใช่่อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน และวัตถุัรุะเบิิด มอบให้้เจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้้ ไปเก็็บรัักษาตามระเบีียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลางในคดีีความผิิด เกี่่�ยวกัับการป่่าไม้้พ.ศ.๒๕๓๓ และข้้อตกลงระหว่่างกระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม และสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๕๑ ลงวัันที่่� ๑๖ สิิงหาคม ๒๕๕๑

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 55 ผัังแสดงการดำำเนิินคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับของป่่าหวงห้้าม การดำำเนิินคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับของป่่าหวงห้้าม เขตป่่าธรรมดา (พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ. ๒๔๘๔) เขตป่่าสงวนแห่่งชาติิ(พ.ร.บ.ป่่าสงวนฯ ) - ของป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ. ๒๔๘๔ ม.๔(๗) หมายความว่่า บรรดาของที่่�เกิิดหรืือมีีขึ้้�นในป่่า ตามธรรมชาติิ คืือ ก. ไม้ร้วมทั้้�งส่่วนต่่างๆของไม้ ถ่้ ่านไม้ น้ำ้ ำ� มัันไม้้ยางไม้้ ตลอดจนสิ่่�งอื่่�น ๆ ที่่�เกิิดจากไม้้ ข. พืืชต่่าง ๆ ตลอดจนสิ่่�งอื่่�น ๆ ที่่�เกิิดจากพืืชนั้้�น ค. รัังนก ครั่่�ง รวงผึ้้�ง ขี้้�ผึ้้�ง และมููลค้้างคาว ง. หิินที่่�ไม่่ใช่่แร่่ตาม กม.ว่่าด้้วยแร่่ การเก็็บของป่่า- เป็็นของป่่าหวงห้้ามตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ฯ ผิิด ม.๒๙, ๗๑ ทวิิ - เป็็นของป่่า ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนฯ ผิิด ม.๑๔, ๓๑ - เป็็นป่่าและของป่่าหวงห้้ามทั้้�ง ๒ พ.ร.บ.ผิิดทั้้�ง ๒ พ.ร.บ. การครอบครองของป่่า - เป็็นของป่่าหวงห้้ามตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ฯเกิินกว่่าประกาศ ผิิด ม.๒๙ ทวิิ, ๗๑ ทวิิ- เป็็นของป่่า ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนฯ ผิิด ม.๓๔ - เป็็นทั้้�ง ๒ พ.ร.บ.ผิิดทั้้�ง ๒ พ.ร.บ. การค้้าของป่่า - เป็็นของป่่าหวงห้้ามตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ฯ ผิิด ม.๒๙ ทวิิ, ๗๑ ทวิิ(จำำนวนเท่่าใดก็ผิ็ิด) - เป็็นของป่่า ตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนฯ ผิิด ม.๓๔ - เป็็นทั้้�ง ๒ พ.ร.บ.ผิิดทั้้�ง ๒ พ.ร.บ. - ของป่่าหวงห้้าม ตามพระราชกฤษฎีีกากำำหนดของ ป่่าหวงห้้าม พ.ศ. ๒๕๓๐ จำำนวน ๑๘ ชนิิด - กล้้วยไม้้ป่่าทุุกชนิิด, จัันทน์์แดง จัันทน์์ผา, ชัันทุุกชนิิด, ชิ้้�นไม้้กฤษณาและกฤษณา, ชิ้้�นไม้จั้ันทน์์หอม,ฝาง ง้้าย, ถ่่านไม้้ทุุกชนิิด, น้ำ ำ� มัันยาง, ใบลาน, เปลืือกไม้้ต่่าง ๆ ที่่�กำำหนด, เฟิิร์์นฯ,ยางขนุุนนก,ยางเยลูตู ง,ยางรััก,ยางสน, รากเฟิิร์์นออสมัันดา, ลำำต้้นและรากเฟิิร์์นต้้น, หวาย ทุุกชนิิด - ของป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ. ๒๕๐๗ ม.๓ หมายความว่่าสิ่่�งใดๆ ที่่�เกิิดขึ้้�นหรืือมีีอยู่่ในป่่าเป็็นต้้นว่่า ๑. ไม้้ฟืืน ถ่่าน เปลืือกไม้้ใบไม้้ดอกไม้้ เมล็็ด ผลไม้้ หน่่อไม้้ ชัันไม้้และยางไม้้ ๒. หญ้้า อ้้อ พงแขม ปรืือ คา กก กระจููด กล้้วยไม้้ กููด เห็็ดและพืืชอื่่�น ๆ ๓. ซากสััตว์์ไข่่ หน่่อ เขา นอ งา กราม ขนาย กระดููก ขน รัังนก ครั่่�ง รัังผึ้้�ง ขี้้�ผึ้้�ง และมููลค้้างคาว ๔. ดิิน หิิน กรวด ทราย แร่่ และน้ำ ำ� มััน - ตรวจสอบจำำ นวน/ปริมิาณ ตามประกาศกระทรวงเกษตร และสหกรณ์์เรื่่�อง กำำหนดปริิมาณของป่่าหวงห้้าม ที่่�ให้้ค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครองเพื่่�อการค้้าหรืือมีีไว้้ใน ครอบครองเพื่่�อใช้้สอยในครััวเรืือนแห่่งตนโดยไม่่ต้้อง รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ. ๒๔๘๔- ค้้าผิิดทุุกจำำนวน - ครอบครองไม่่เกิินตามที่่�กำำหนด ไม่่ผิิด

หน้า 56 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม แนวทางการตรวจสอบเอกสารการได้้มาของไม้้ ไม้้แปรรููป และสิ่่�งประดิิษฐ์์ การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับการครอบครองไม้้และไม้้แปรรููป ดัังกล่่าวมาแล้้ว บางกรณีี ผู้้ต้้องหาได้นำ้ ำหลัักฐานการได้ม้าของไม้ม้าแสดงซึ่่�งอาจต้้องมีีการสอบสวนหรืือตรวจสอบเอกสารหลัักฐาน การได้้มาของไม้้เพื่่�อประกอบสำำนวนการสอบสวน ซึ่่�งหลัักฐานที่่�ผู้้ต้้องหาอาจนำำมาแสดงมีีหลายประเภท ซึ่่�งในที่่�นี้้�จะกล่่าวถึึงหลัักฐานที่่�ตรวจพบบ่่อยครั้้�ง เช่่น ๑. การตรวจสอบใบเบิิกทางนำำ ไม้้หรืือของป่่าเคลื่่�อนที่ ่� ใบเบิิกทางเป็็นใบอนุุญาตที่่�ออกโดยพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่ต�าม พ.ร.บ.ป่่าไม้้อนุุญาตให้นำ้ ำ ไม้้หรืือ ของป่่าตามชนิิด จำำนวน ขนาด ปริมิาตร แล้้วแต่่กรณีี ตามที่่�ระบุุในใบเบิิกทางฉบัับนั้้�น เคลื่่�อนที่่�จากที่่�หนึ่่�ง ไปยัังอีีกที่่�หนึ่่�งเฉพาะครั้้�งนั้้�นๆ ภายในระยะเวลาและเงื่่�อนไขที่่�กำำหนดสาระสำำคััญในใบเบิิกทางที่่�ควร ตรวจสอบ มีีดัังนี้้� (๑) ใบเบิิกทางที่่�ผู้้รัับอนุุญาตหรืือผู้้ควบคุุมนำำมาแสดง ออกมาจากที่่�ทำำการใด เล่่มที่่� ฉบัับที่่�ลงวัันที่่�เท่่าใด และหมดอายุุการอนุุญาตวัันใด (๒) ใครเป็็นผู้้รับัอนุุญาต ใครเป็็นผู้้ควบคุุม (๓) ไม้้หรืือของป่่านำำเคลื่่�อนที่่�มาจากที่่�ใด จะนำำ ไปไหนเคลื่่�อนที่่�มาทางใด โดยพาหนะอะไร หมายเลขทะเบีียนยานพาหนะตรงกัับที่่�ระบุุไว้้ในใบเบิิกทางหรืือไม่่และพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�อนุุญาตให้้นำำ เคลื่่�อนที่่�ไปตามเส้้นทางใด (๔) ไม้้หรืือของป่่าที่่�นำำเคลื่่�อนที่่�มา อ้้างหลัักฐานการได้้มาอย่่างไร ถ้้าเป็็นของป่่าที่่�อ้้างว่่า ได้้เปลี่่�ยนมาจากใบเบิิกทางฉบัับเดิม ิจะด้้วยสาเหตุุใดก็ต็าม จะต้้องตรวจสอบด้้วยว่่าได้้เปลี่่�ยนมาแล้้วกี่่�ครั้้�ง (๕) ชนิิด จำำนวน ปริมิาตรไม้้หรืือของป่่าที่่�นำำมา ตรงกัับที่่�ระบุุไว้้ในใบเบิิกทางหรืือไม่่ (๖) รูปรูอยตราหรืือเครื่่�องหมายที่่ร�ะบุุไว้้ในเบิิกทาง (ถ้้ามีี) ตรงกับรูั ปรูอยตราหรืือเครื่่�องหมาย ที่่�ประทัับไว้้ที่่�ไม้้หรืือของป่่านั้้�นหรืือไม่่ (๗) สาระสำคัำ ัญในใบเบิิกทางมีีรอยขููด ลบ ขีีดฆ่่าอย่่างใดหรืือไม่่ ถ้้ามีีการฆ่่าแก้้ ผู้้อนุุญาต ได้้ลงลายมืือชื่่�อกำำกัับการแก้้ไขไว้้ครบถ้้วนหรืือไม่่ 2. การตรวจสอบหนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููป หนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรูปูเป็็นเอกสารที่่�ออกโดยผู้้รัับอนุุญาตตั้้�งโรงงานแปรรููปไม้้ ผู้้รัับอนุุญาต ทำำการแปรรูปูไม้้เพื่่�อการค้้าและผู้้รับัอนุุญาตตั้้�งโรงค้้าไม้้แปรรูป ูซึ่่�งเสมืือนหนึ่่�งใบเบิิกทางที่่�ออกโดยพนัักงาน เจ้้าหน้้าที่่�การออกหนัังสืือกำำกับัไม้้แปรรูปนัู้้�น ต้้องเป็็นไปตามเงื่่�อนไขที่่�อธิบดีิ ีกรมป่่าไม้กำ้ ำหนด สาระสำำคััญ ของหนัังสืือ กำำกับั ไม้้แปรรูปทีู่่�ควรตรวจสอบ คืือ (๑) หนัังสืือกำำกับัไม้้แปรรูปทีู่่ ผู้้รั�บัอนุุญาตหรืือผู้้ควบคุมนำุำมาแสดงออกจากโรงงานแปรรูปูไม้้ หรืือผู้้ได้้รัับอนุุญาตทำำการแปรรููปไม้้เพื่่�อการค้้าหรืือโรงค้้าไม้้แปรรููปแห่่งใด หนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููปเล่่มที่่� ฉบัับที่่�ลงวัันที่่�เท่่าใด ออกเมื่่�อเวลาใด หมดอายุุการใช้้วัันใด เวลาใด มีีรููปรอยตราของพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� ประทัับตราที่่�รอยต่่อถููกต้้องหรืือไม่่ (๒) ใครเป็็นผู้้รับัอนุุญาต ใครเป็็นผู้้ควบคุุม (3) ไม้้แปรรูปดัูังกล่่าวจะนำำ ไปให้้ใคร ที่่�ไหน เคลื่่�อนที่่�โดยทางใดยานพาหนะอะไร หมายเลข ยานพาหนะตรงตามที่่�ระบุุในหนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููปหรืือไม่่ (๔) ไม้้แปรรูปทีู่่�นำำเคลื่่�อนที่่�มา อ้้างหลัักฐานการได้้มาอย่่างไร

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 57 (๕) ชนิิด ขนาด ปริมิาตร ไม้้แปรููปตามที่่�ระบุุในหนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููป ตรงกับั ไม้้แปรรููป ที่่�นำำมาหรืือไม่่ (6) โดยเฉพาะผู้้โอนหรืือผู้้รับมัอบอำำนาจ กับผู้้ ัควบคุมุหรืือผู้้นำำเคลื่่�อนที่่�ได้้ลงนามในหนัังสืือ กำำกัับไม้้แปรรููปถููกต้้องครบถ้้วนหรืือไม่่ (๗) หนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููปที่่�ออกจากโรงงานแปรรููปไม้้หรืือจากสถานที่่�ที่่�ได้้รัับอนุุญาต ให้้ทำำการแปรรููปไม้้เพื่่�อการค้้าหรืือจากโรงค้้าไม้้แปรรููป ได้้นำำ ไม้้แปรรููปเคลื่่�อนที่่�ออกนอกเขตอำำเภอที่่�ตั้้�ง ประกอบกิิจการหรืือนอกเขตที่่�อธิิบดีีกรมป่่าไม้้กำำ หนดให้้หรืือไม่่ (๘) หนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููปที่่�ออกจากโรงงานแปรรููปไม้้หรืือจากสถานที่่�ที่่�ได้้รัับอนุุญาตให้้ ทำำการแปรรููปไม้้เพื่่�อทำำการค้้าหรืือจากโรงค้้าไม้้แปรรูปทีู่่�ตั้้�งอยู่่ในท้้องที่่� 1๐ จัังหวััด ได้้แก่่ จัังหวััดสิิงห์์บุุรีี อ่่างทอง พระนครศรีีอยุุธยา ปทุุมธานีีนนทบุุรีีกรุุงเทพมหานคร สมุุทรสาคร สมุุทรสงคราม นครปฐม และจัังหวััดสมุทรปรุาการ ได้้ออกหนัังสืือกำำกับั ไม้้แปรรูปูให้นำ้ ำ ไม้้แปรรูปูเคลื่่�อนที่่�ออกนอกเขต ๑0 จัังหวััด ดัังกล่่าวนี้้�หรืือไม่่ (หนัังสืือกำกัำบัฯ สามารถใช้้ข้้ามจัังหวััดได้้เฉพาะเขต ๑๐ จัังหวััดนี้้�เท่่านั้้�น) (๙) หนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููปมีีรอยขููดลบ ขีีดฆ่่า แก้้ไขเพิ่่�มเติิมข้้อความประการใดบ้้าง ใครเป็็นผู้้แก้้ไข การฆ่่าแก้้ไขผู้้โอนหรืือผู้้เขีียนหนัังสืือกำำกัับไม้้แปรรููปได้้ลงนามกำำกัับการแก้้ไขไว้้อย่่างไร และข้้อความที่่�แก้้ไขเชื่่�อถืือได้้เพีียงใด ๓. การตรวจสอบใบอนุุญาตให้นำ้ ำ ไม้้หวงห้้ามหรืือไม้ที่้ มีีชื่่� �อหรืือชนิดติรงกัับไม้้หวงห้้ามที่่�เคย อยู่่ในสภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างหรืือเคยอยู่่ในสภาพเป็็นเครื่่�องใช้้ เคลื่่�อนย้้ายออกนอกเขตจัังหวััด ใบอนุุญาตให้้นำำ ไม้้หวงห้้ามหรืือไม้้ที่่�มีีชื่่�อหรืือชนิิดตรงกัับไม้้หวงห้้ามที่่�เคยอยู่่ในสภาพเป็็น สิ่่�งปลููกสร้้างหรืือเคยอยู่่ในสภาพเป็็นเครื่่�องใช้้เคลื่่�อนย้้ายออกนอกเขตจัังหวััดซึ่่�งเป็็นที่่ตั้้� �งของสิ่่�งปลููกสร้้างหรืือ เป็็นที่่�ประกอบเครื่่�องใช้้นั้้�น สภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างหรืือเครื่่�องใช้้มาแล้้วไม่่น้้อยกว่่า ๕ ปีี สำำหรัับไม้้ชนิิดอื่่�น ที่่�ไม่่ใช่่ไม้้สัักและไม่น้่ ้อยกว่่า 10 ปี สำี ำหรัับไม้้สัักเป็็นใบอนุุญาตที่่�ออกโดยพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ตามความใน มาตรา ๓๙ ตรีีแห่่ง พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.๒๔๘๔ ซึ่่�งใบอนุุญาตข้้อนี้้�เป็็นแบบที่่�กำำ หนดโดยระเบีียบกรมป่่าไม้้ ว่่าด้้วยการนำำ ไม้้หวงห้้ามหรืือไม้้ที่่�มีีชื่่�อหรืือชนิิดตรงกัับไม้้หวงห้้ามที่่�เคยอยู่่ในสภาพเป็็นสิ่่�งปลููกสร้้างหรืือ เครื่่�องใช้้เคลื่่�อนย้้ายออกนอกเขตจัังหวััด พ.ศ.2560 ลง 3 สิิงหาคม 2560 สาระสำคัำ ัญในใบอนุุญาต ที่่�ต้้องตรวจสอบดัังนี้้� (๑) ใบอนุุญาตออกจากที่่�ทำำการใด เล่่มที่่�ฉบัับที่่�ลงวัันที่่�เท่่าใด และให้้ใช้้ได้้ถึึงวัันที่่�เท่่าใด ใครเป็็นผู้้ลงนามในฐานะผู้้รับัอนุุญาต ตำำแหน่่งใด มีีอำำนาจเพีียงใด (2) อนุุญาตให้้แก่่ใคร ใครเป็็นผู้้ควบคุุม (3) ไม้้ดัังกล่่าว นำำเคลื่่�อนที่่�มาจากที่่�ใด ตำำบล อำำเภอ จัังหวััดใด จะนำำเคลื่่�อนที่่�ไปไหน โดยทางใด พาหนะอะไร หมายเลขยานพาหนะที่่�บรรทุุกตามที่่�ระบุุในใบอนุุญาตตรงกัันหรืือไม่่ (๔) ไม้ที่่้�นำำมามีีขนาด จำำนวน ปริมิาตรและรููปรอยตราที่่�ประทัับบนไม้้ ตรงตามที่่�ระบุุไว้้ใน บััญชีีไม้้แนบท้้ายใบอนุุญาตหรืือไม่่ (๕) ใบอนุุญาตมีีรอยขููดลบ ขีีดฆ่่า แก้้ไขเพิ่่�มเติิมข้้อความอย่่างไร ใครเป็็น ผู้้แก้้ไข การฆ่่า แก้้ไขข้้อความหรืือเพิ่่�มเติิมข้้อความ ผู้้ลงนามอนุุญาตได้้ลงลายมืือชื่่�อกำำกัับการแก้้ไขไว้้อย่่างไร พอเชื่่�อถืือ ได้้หรืือไม่่ ✥ ✥ ✥

หน้า 58 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 59 บทที่่� 4 การสอบสวนและการรวบรวมพยานหลัักฐาน ความผิิดเกี่่�ยวกัับการลัักลอบค้้าและครอบครองสััตว์์ป่่า ประเทศไทยได้ตร้ากฎหมายว่่าด้้วยการสงวนและคุ้้มครองสััตว์ป่์ ่าเป็็นครั้้�งแรก เมื่่�อ พ.ศ.2503 ตาม พ.ร.บ.บััญญััติิสงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.๒๕0๓ โดยกฎหมายฉบัับดัังกล่่าว ยัังคงเปิิดโอกาสให้้ มีีการล่่าสััตว์์ป่่า ตลอดจนการค้้าสััตว์์ป่่าและการนำำเข้้าส่่งออกหรืือนำำผ่่านสััตว์์ป่่าได้้ตามปกติิจนกระทั่่�ง สถานการณ์์ของสััตว์์ป่่าในประเทศไทยเข้้าขั้้�นวิิกฤต สััตว์์ป่่าบางประเภทสููญพัันธุ์์หรืือใกล้้จะสููญพัันธุ์์ ขณะเดีียวกัันประเทศไทยได้้กลายเป็็นศููนย์์กลางในการค้้าขายสััตว์์ป่่าในภููมิิภาคนี้้�องค์์การระหว่่าง ประเทศที่่�เรีียกว่่า ไซเตส (CITES) ได้้พยายามกระตุ้้นเตืือนประเทศไทยให้้ยุุติิการเป็็นศููนย์์กลาง การค้้าสัตว์ั ป่์ ่า ประเทศไทยซึ่่�งเป็็นภาคีีของไซเตสลำำดับที่่ ั�๘0 จึึงแจ้้งออกกฎหมาย พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครอง สััตว์์ป่่า พ.ศ.๒๕๓๕ ยกเลิิกกฎหมายเดิิม ได้้นำำหลัักเกณฑ์์ว่่าด้้วยการนำำเข้้าส่่งออกหรืือนำำผ่่านสััตว์์ป่่า ตลอดจนซากของสััตว์์ป่่ามาบััญญััติินอกจากนี้้�ยัังกำำหนดห้้ามล่่าสััตว์์ป่่าในเกืือบทุุกกรณีีและกำำ หนดให้้มีี ด่่านตรวจสััตว์์ป่่าขึ้้�นมาตรวจสอบดููแลการนำำเข้้า ส่่งออก นำผ่ำ ่านสััตว์์ป่่า ตลอดจนการนำำสััตว์ป่์ ่าเคลื่่�อนที่่� อีีกด้้วยเพื่่�อให้ส้อดคล้้องกับัความต้้องการของประชาคมโลก ที่่�เรีียกร้้องให้้มีีการอนุรัุักษ์สั์ตว์ั ป่์ ่าอย่่างจริิงจััง พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสัตว์ั ป่์ ่า พ.ศ.2535 ได้้ใช้้บัังคับมัาเป็็นเวลานาน ทำำ ให้บท้ บััญญััติิบางประการและ มาตรการต่่างๆ ที่่�มีีอยู่่ในกฎหมายไม่่เหมาะสมและสอดคล้้องกัับสถานการณ์์ปััจจุุบัันที่่�จะใช้้เป็็นเครื่่�องมืือ หรืือเอื้้�ออำำนวยต่่อการสงวน อนุุรัักษ์์ คุ้้มครอง ดููแลรัักษาฟื้้�นฟููสััตว์์ป่่าและแหล่่งที่่�อยู่่อาศััยของสััตว์์ป่่า รวมทั้้�งทรััพยากรธรรมชาติิอื่่�นได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ จึึงได้้มีีการยกเลิิก พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์ป่์ ่า พ.ศ.2535 และประกาศใช้้พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 ประกาศราชกิิจจานุุเบกษา เมื่่�อ 29 พฤษภาคม 2562 ซึ่่�งเป็็นกฎหมายที่่�บัังคัับใช้้ในปััจจุุบััน ความผิิดเกี่่�ยวกัับสััตว์์ป่่านั้้�น ตาม พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 ที่่�บัังคัับใช้้ใน ปััจจุุบััน ได้้แบ่่งสััตว์์ป่่าออกเป็็นประเภทใหญ่่ๆ ได้้แก่่ สัตว์ั ์ป่่าสงวน สัตว์ั ์ป่่าคุ้้มครอง สัตว์ั ์ป่่าควบคุุม และ สัตว์ั ป่์ ่าอัันตรายซึ่่�งความผิิดเกี่่�ยวกับสัตว์ั ป่์ ่าที่่�พบการกระทำำความผิิด มีีการจับกุัมดำุำเนิินคดีีเป็็นจำำนวนมาก ได้้แก่่กรณีีการลัักลอบค้้าหรืือครอบครองสััตว์์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองและซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ในที่่�นี้้�จะกล่่าวถึึงประเด็็นการสอบสวนในความผิิดทั้้�งสองลัักษณะดัังกล่่าว ซึ่่�งมีี หลัักกฎหมายทั่่�วไปที่่�เกี่่�ยวข้้องในเบื้้�องต้้นเพื่่�อให้้เกิิดความเข้้าใจ พอสัังเขปดัังนี้้� ■ พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.๒๕๓๕ “สััตว์์ป่่า” หมายความว่่า สััตว์์ทุุกชนิิดซึ่่�งโดยทั่่�วไปย่่อมเกิิดและดำำรงชีีวิิตอยู่่ในธรรมชาติิ อย่่างเป็็นอิิสระ และให้้หมายความรวมถึึงไข่่และตััวอ่่อนของสััตว์์เหล่่านั้้�นด้้วย แต่่ไม่่หมายความรวมถึึง สััตว์์พาหนะตามกฎหมายว่่าด้้วยสััตว์์พาหนะ สััตว์์ซึ่่�งได้้รัับการยอมรัับในทางวิิชาการว่่าสายพัันธุ์์นั้้�น เป็็นสััตว์์บ้้านไม่่ใช่่สััตว์์ป่่า และสััตว์์ที่่�ได้้มาจากการสืืบพัันธุ์์ของสััตว์์ดัังกล่่าว “สััตว์์ป่่าสงวน” หมายความว่่า สััตว์์ป่่าหายากหรืือสััตว์์ป่่าที่่�ใกล้้สููญพัันธุ์์จำำเป็็นต้้องสงวน และอนุุรัักษ์์ไว้้อย่่างเข้้มงวดตามที่่�กำำ หนดไว้้ในพระราชบััญญััติินี้้� “สัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครอง” หมายความว่่า สัตว์ั ป่์ ่าที่่�มีีความสำำคััญต่่อระบบนิิเวศ หรืือจำำนวนประชากร ของสัตว์ั ป่์ ่าชนิิดนั้้�นมีีแนวโน้ม้ลดลงอัันอาจส่่งผลกระทบต่่อระบบนิิเวศ ตามที่่กำ�ำ หนดไว้้ในพระราชบััญญััติินี้้�

หน้า 60 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม “สััตว์์ป่่าควบคุุม” หมายความว่่า สััตว์์ป่่าที่่�ได้้รัับความคุ้้มครองตามอนุุสััญญาว่่าด้้วยการค้้า ระหว่่างประเทศซึ่่�งชนิิดสัตว์ั ป่์ ่าและพืืชป่่าที่่�ใกล้สูู้ญพัันธุ์์ และสัตว์ั ป่์ ่าอื่่�นที่่ต้�้องมีีมาตรการควบคุมทีุ่่�เหมาะสม ตามที่่�กำำ หนดไว้้ในพระราชบััญญััติินี้้� “สััตว์์ป่่าอัันตราย” หมายความว่่า สััตว์์ที่่�อาจก่่อให้้เกิิดอัันตรายหรืือเป็็นพิิษต่่อมนุุษย์์หรืือ สัตว์ั ป่์ ่าอื่่�น หรืือมีีผลคุุกคามให้สั้ตว์ั ป่์ ่า พืืชป่่าสิ่่�งแวดล้้อม หรืือระบบนิิเวศเปลี่่�ยนแปลงเสีียหายอย่่างรวดเร็็ว หรืือเป็็นพาหะนำำ โรคหรืือแมลงศััตรูพืืูชตามที่่�กำำ หนดในพระราชบััญญััติินี้้� “ซากสััตว์์ป่่า” หมายความว่่า ร่่างกาย หรืือส่่วนของร่่างของสััตว์์ป่่าที่่�ตายแล้้วหรืือเนื้้�อของ สััตว์์ป่่า ไม่่ว่่าจะได้้ปิ้้�ง ต้ม รม ย่้ ่าง ตากแห้้ง หมััก ดอง หรืือทำำอย่่างอื่่�นเพื่่�อไม่่ให้้เน่่าเปื่่�อย และไม่่ว่่าจะ ชำำแหละแยกออก หรืืออยู่่ในร่่างของสััตว์์ป่่านั้้�น และให้้หมายความรวมถึึงเขา หนััง กระดููก กะโหลก ฟััน งา ขนาย นอ ขน เกล็็ด เล็บ ็กระดอง เปลืือก เลืือด น้ำ ำ� เหลืือง น้ำ ำ� เชื้้�อ หรืือส่่วนต่่างๆ ของสััตว์ป่์ ่าที่่�แยก ออกจากร่่างของสัตว์ั ์ป่่าไม่ว่่ ่าจะยัังมีีชีีวิิตหรืือตายแล้้ว ■ อนุุสััญญาว่่าด้้วย การค้้าระหว่่างประเทศซึ่่�งชนิิดสััตว์์ป่่าและพืืชป่่าที่่�ใกล้้สููญพัันธุ์์ (The Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Faun and Flora: CITES) โดยการควบคุุมการค้้า (Trade)ซึ่่�งหมายถึึงการควบคุุมการนำำเข้้า (Import)การส่่งออก(Export) หรืือนำำผ่่าน (Transit) ซึ่่�งได้้แบ่่งระดับัการให้้ความคุ้้มครอง ชนิิดพัันธุ์์สัตว์ั ์เป็็น บััญชีี(Appendix) ได้้แก่่ (๑) ชนิิดพัันธุ์์บััญชีีหมายเลข ๑ (Appendix ๑) เป็็นชนิิดพัันธุ์์ที่่�ใกล้้จะสููญพัันธุ์์ จึึงห้้ามมิิให้้ ทำำการค้้าในเชิิงพาณิิชย์์(Commercial purpose) โดยเด็็ดขาด ยกเว้้นเป็็นกรณีพิี ิเศษที่่�กำำ หนดไว้้เท่่านั้้�น เพราะต้้องคำำนึึงถึึงความอยู่่รอดของชนิิดพัันธุ์์นั้้�นๆ เป็็นสำำคััญ เช่่น หมีีแพนด้้า ช้้างเอเชีีย เสืือโคร่่ง เสืือซีีต้้า ลิิงอุุรัังอุุตััง เป็็นต้้น (๒) ชนิิดพัันธุ์์บััญชีีหมายเลข ๒ (AppendixII) เป็็นชนิิดพัันธุ์์ที่่ยั�ังไม่่อยู่่ในระดับที่่ ั �ใกล้สูู้ญพัันธุ์์ จึึงอนุุญาตให้้ทำำการค้้าในเชิิงพาณิิชย์์ (Commercial purpose) ได้้แต่่ต้้องมีีมาตรการควบคุุมไม่่ให้้เกิิด ความเสีียหายต่่อความอยู่่รอดของชนิิดพัันธุ์์นั้้�นในธรรมชาติิเช่่น ฉลามขาว เต่่าจัักร เต่่านา ลิ่่�นหรืือนิ่่�ม นกแก้้วโม่่ง นกขุุนทอง เป็็นต้้น (๓) ชนิิดพัันธุ์์บััญชีีหมายเลข ๓ (Appendix III) เป็็นชนิิดพัันธุ์์ที่่�ได้้รัับการคุ้้มครองตาม กฎหมายของประเทศที่่�ภาคีีประเทศใดประเทศหนึ่่�งแล้้วแจ้้งขอความร่่วมมืือประเทศภาคีีด้้วยกัันให้้ช่่วย ควบคุุมในการนำำเข้้า ซึ่่�งจะต้้องได้้รัับการออกหนัังสืือรัับรองหรืือใบอนุุญาตส่่งออกจากประเทศที่่�เป็็น ถิ่่�นกำำเนิิด ทั้้�งนี้้�เพื่่�อเป็็นการคุ้้มครองชนิิดพัันธุ์์นั้้�นๆ ไม่่ให้้เกิิดความเสีียหายต่่อความอยู่่รอดในธรรมชาติิ จากการใช้้ประโยชน์์ชนิิดพัันธุ์์ดัังกล่่าว เช่่น ไก่่จุุก (มาเลเซีีย) หมาจิ้้�งจอก (อิินเดีีย) ควาย (เนปาล) นกแก้้วคอแหวน (กานา) เป็็นต้้น โดยสััตว์์ป่่าตามอนุุสััญญาดัังกล่่าว พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์ป่์ ่า พ.ศ.2562 กำำหนด ให้้เป็็นสััตว์์ควบคุุม ซึ่่�งสััตว์์ป่่าควบคุุมในปััจจุุบััน ตามมาตรา 23 แห่่ง พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 ได้้กำำหนดการนำำเข้้าหรืือส่่งออกต้้องได้้รัับอนุุญาต แต่่การครอบครอง กฎหมายกำำ หนดให้้ รััฐมนตรีีประกาศกำำหนด ซึ่่�งปััจจุุบัันยัังไม่่ได้้มีีประกาศรััฐมนตรีีกำำ หนดให้้การครอบครองสััตว์์ป่่าควบคุุม จะต้้องได้้รัับอนุุญาตแต่่อย่่างใด (หากภายหลัังมีีประกาศรััฐมนตรีีกำำ หนดให้้สััตว์์ป่่าควบคุุมชนิิดใดเป็็น ประเภทที่่�การครอบครองและค้้าต้้องขออนุุญาต หากไม่่ได้้รัับอนุุญาตก็็จะมีีความผิิดตามมาตรา 19 หรืือ มาตรา 30 แห่่ง พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสัตว์ั ป่์ ่า พ.ศ.2562 ในที่่นี้้�จึึ�งยัังไม่่ขอกล่่าวถึึงในประเด็็นดัังกล่่าว)

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 61 รายละเอีียดแนวทางการสอบสวนในแต่ล่ ะลัักษณะความผิิด 1. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการครอบครองสััตว์์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองหรืือครอบครองซาก ของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ความผิิดเกี่่�ยวกัับการครอบครองสััตว์์ป่่านั้้�น ปััจจุุบััน กฎหมายกำำ หนดให้้การครอบครอง สัตว์ั ป่์ ่าสงวนและสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองและสัตว์ั ป่์ ่าควบคุมุชนิิดที่่รั�ัฐมนตรีปรีะกาศกำำหนด(ตััวสัตว์ั ์)จะต้้องได้รั้บั อนุุญาต แต่่เนื่่�องจากสัตว์ั ป่์ ่าควบคุมุชนิิดที่่รั�ัฐมนตรีปรีะกาศกำำหนดที่่�การครอบครองจะต้้องขออนุุญาตนั้้�น ยัังไม่่ได้กำ้ ำ หนดไว้้ จึึงทำำ ให้้การครอบครองสััตว์์ป่่าที่่�จะต้้องขออนุุญาตในปััจจุุบััน จึึงมีีเฉพาะสััตว์์ป่่าสงวน และสััตว์์ป่่าคุ้้มครองเท่่านั้้�น หากผู้้ครอบครองไม่่ได้้รัับอนุุญาตย่่อมเป็็นความผิิดตามมาตรา 17 แห่่ง พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 กรณีีดัังกล่่าวรวมทั้้�งการครอบครองซากของสััตว์์ป่่าสงวน และสััตว์์ป่่าคุ้้มครองด้้วย ซึ่่�งการสอบสวนมีีประเด็็นและการดำำเนิินการเช่่นเดีียวกัับการครองครอง สััตว์ป่์ ่าสงวนและสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง (ตััวสััตว์์) จึึงจะขอกล่่าวแนวทางการสอบสวนรวมกัันไปในคราวเดีียวกััน สำำหรับสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองบางชนิิดกฎหมายกำำ หนดให้้ขออนุุญาตให้้เพาะพัันธุ์์ได้้ซึ่่�งหากผู้้ได้รั้บั อนุุญาตให้้เพาะพัันธุ์์ โอนสัตว์ั ที่่์ �ได้้จากการเพาะพัันธุ์์ให้กั้ บผู้้ ั ใดแล้้ว ผู้้นั้้�นจะต้้องนำำสัตว์ัดั์ ังกล่่าวไปขออนุุญาต ครอบครองด้้วย หากไม่่ได้้รัับอนุุญาตครอบครองจะมีีความผิิดในเรื่่�องการครอบครองสััตว์์ป่่าคุ้้มครองที่่�ได้้ จากการเพาะพัันธุ์์ตามมาตรา 18 แห่่ง พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 เป็็นคนละกรณีีกัับ การครอบครองตามมาตรา 17 ดัังกล่่าวข้้างต้้น ซึ่่�งเป็็นกรณีีของการครอบครองสััตว์์ป่่าคุ้้มครองที่่�ไม่่ได้้ มาจากการได้รั้บัอนุุญาต ให้้เพาะพัันธุ์์ จึึงให้้พนัักงานสอบสวนตรวจสอบกรณีดัีังกล่่าวให้้ได้้ความชััดเจนก่่อน ที่่�จะมีีการแจ้้งข้้อหาผู้้ต้้องหา 1.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ■ พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 มาตรา 17 ห้้ามมิิให้้ผู้้ใดมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสััตว์์ป่่าสงวน สััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซาก สััตว์ป่์ ่าดัังกล่่าว เว้้นแต่่ (1) เป็็นการครอบครองโดยผู้้รัับใบอนุุญาตจััดตั้้�งและประกอบกิิจการสวนสััตว์์ ตามมาตรา 33 หรืือสวนสัตว์ั ์ที่่�หน่่วยงานของรััฐจััดตั้้�งตามหน้้าที่่� (2) เป็็นการครอบครองสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองที่่�เพาะพัันธุ์์ได้้ของผู้้รับั ใบอนุุญาตดำำเนิินการ เพาะพัันธุ์์สััตว์์ป่่าตามมาตรา 28 ที่่�มีีไว้้เพื่่�อการเพาะพัันธุ์์หรืือได้้มาจากการเพาะพัันธุ์์ หรืือซากสััตว์์ป่่า ดัังกล่่าว (3) เป็็นกรณีีตามมาตรา 10 หรืือมาตรา 11 มาตรา 18 ผู้้ใดจะมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสัตว์ั ์ป่่าคุ้้มครองที่่�เพาะพัันธุ์์ได้้ ตามมาตรา 8 ที่่�ได้้มาจากการเพาะพัันธุ์์หรืือซากสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว ต้้องได้้รัับใบอนุุญาตจากอธิิบดีีเว้้นแต่่เป็็น การครอบครองตามใบอนุุญาตค้้าสััตว์์ป่่าโดยผู้้รัับใบอนุุญาตค้้าตามมาตรา 30 มาตรา ๙๐ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนหรืือไม่่ปฏิิบััติิตามมาตรา ๑๔ มาตรา ๑๘ วรรคหนึ่่�ง มาตรา ๑๙ วรรคหนึ่่�ง หรืือฝ่่าฝืืนมาตรการควบคุุมหรืือคำำสั่่�งของพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ตามมาตรา ๗๐ วรรคสาม ต้้อง ระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินหนึ่่�งปีีหรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งแสนบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ มาตรา ๙๒ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนมาตรา ๑๗ มาตรา ๕๔ วรรคหนึ่่�ง หรืือมาตรา ๕๕ (๓) ต้้อง ระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรัับไม่่เกิินห้้าแสนบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ 1.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ให้ดำ้ ำเนิินคดีกัีบผู้้ ักระทำำผิิดเกี่่�ยวกับัการลัักลอบ ครอบครองสัตว์ั ป่์ ่าสงวนหรืือสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ซึ่่�งอาจจะเป็็นกรณีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงาน

หน้า 62 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคลมากล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ ไม่่ว่่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการสอบสวนผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา เช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับความผิิดเกี่่�ยวกับัการครอบครองสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต มีีประเด็็น ที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิ สัตว์ั ป่์ ่าและพัันธุ์์พืืชซึ่่�งเป็็นหน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่รั�บผิั ิดชอบในเรื่่�องเกี่่�ยวกับสัตว์ั ป่์ ่าและเป็็นผู้้มีีความรู้้ เกี่่�ยวกัับชนิิดของสััตว์์ป่่า เพื่่�อยืืนยัันว่่าสััตว์์ป่่าที่่�ตรวจพบเป็็นสััตว์์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองหรืือไม่่ หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็นผู้้กล่่าวหา เช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจผู้้จัับกุุมไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะ ต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิ สััตว์์ป่่า และพัันธุ์์พืืชไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ใน ฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหา กระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�นจัับกุุม ผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้มีีการขออนุุญาตและได้รั้บัอนุุญาตให้้ มีีไว้้ในครอบครอง ซึ่่�งสัตว์ั ์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองหรืือซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวหรืือไม่่หรืือมีีเอกสาร หลัักฐานเกี่่�ยวกัับการครอบครองใดหรืือไม่่ พร้้อมขอเอกสารประกอบการพิิจารณา (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า สัตว์ั ์ป่่าที่่�ตรวจพบนั้้�น เป็็นสััตว์ป่์ ่าชนิิดใด เป็็น ของสััตว์์ป่่าสงวน หรืือคุ้้มครอง หรืือซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว หรืือไม่่หากเป็็นอยู่่ในบััญชีีลำำดัับที่่�เท่่าใด มีีชื่่�อชนิิดพัันธุ์์และชื่่�อวงศ์์อย่่างไร มีีจำำนวนเท่่าไร (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิด ได้้สืืบทราบมาอย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด ผู้้ต้้องหาได้้นำำของกลางมาจากที่่�ใด มีีหลัักฐานการซื้้�อขาย หรืือไม่่อย่่างไร หากซื้้�อขายผ่่านสื่่�อออนไลน์์ ซื้้�อขายจากสื่่�อใด ผู้้ใดเป็็นเจ้้าของบััญชีีสื่่�อออนไลน์์นั้้�น (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด ยานพาหนะใด เป็็นของกลางประกอบคดีีหรืือไม่่และของกลางดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ได้้มีีการจััดทำำ บััญชีีสััตว์์ป่่าหรืือซากสััตว์์ป่่าที่่� ตรวจยึึดไว้้หรืือไม่่หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิ สััตว์์ป่่า และพัันธุ์์พืืช ให้้จััดทำำ บััญชีี รายการสััตว์์ป่่าหรืือซากสััตว์์ป่่าที่่�ตรวจพบพร้้อมระบุุชนิิดของสััตว์์ในเบื้้�องต้้น และถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิสััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช ให้้ประสานเจ้้าหน้้าที่่�ดัังกล่่าว เพื่่�อร่่วมดำำเนิินการ (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น ได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ผู้้้กล่่าวหา นำำเอกสารหลัักฐานสนับสนุัุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนากฎกระทรวงกำำ หนดให้สั้ัตว์ป่์ ่าบางชนิิดเป็็นสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครอง พ.ศ.๒๕๔๖ - สำำ เนาบััญชีีสััตว์์ป่่าสงวนท้้าย พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์ป่์ ่า พ.ศ.2562 (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 1.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหา การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญา ทั่่�วไป สำำหรัับคดีีเกี่่�ยวกัับการครอบครองสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือครอบครองซากของ สััตว์์ป่่าดัังกล่่าวโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้�

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 63 (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากัับผู้้ต้้องหาในข้้อหา - กรณีีสััตว์์ป่่าของกลางเป็็นสััตว์์ป่่าสงวน หรืือซากของสััตว์์ป่่าสงวน แจ้้งข้้อหา “มีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสัตว์ั ป่์ ่าสงวนโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต” หรืือ“มีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งซากของสัตว์ั ป่์ ่าสงวน โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต” แล้้วแต่่กรณีีตาม พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 มาตรา 17 - กรณีีสััตว์์ป่่าของกลางเป็็นสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซากของสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง แจ้้งข้้อหา “มีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสััตว์์ป่่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต” หรืือ “มีีไว้้ในครอบครอง ซึ่่�งซากของสััตว์์ป่่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต” แล้้วแต่่กรณีีตาม พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 มาตรา 17 (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงานสอบสวน แจ้้งให้้ทราบหรืือไม่่ ให้้การรับสัารภาพหรืือปฏิิเสธ หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจัับกุุมให้้การอย่่างไร (4) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่าได้รั้บัอนุุญาตให้้มีีไว้้ในครอบครองสัตว์ั ป่์ ่าสงวน หรืือ สััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวแล้้วแต่่กรณีีหรืือไม่่อย่่างไร หรืือมีีเอกสารหลัักฐานเกี่่�ยวกัับ การครอบครองใดหรืือไม่่ พร้้อมขอเอกสารประกอบสำำนวน (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า นำำสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวมาอย่่างไร ตั้้�งแต่่เมื่่�อไร มีีไว้้ เพื่่�อวััตถุุประสงค์์ใด มีีหลัักฐานการได้้มาหรืือไม่่อย่่างไร หรืือซื้้�อมาจากสื่่�อออนไลน์์ ผู้้ใดเป็็นเจ้้าของบััญชีี สื่่�อออนไลน์์ดัังกล่่าว (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิดบ้้าง ทำำ เองหรืือรัับจ้้าง ผู้้ใด (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ใช้้วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใด ในการกระทำำผิิด วัสดุัุอุุปกรณ์์ยานพาหนะดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด เริ่่�มทำำมาตั้้�งแต่่เมื่่�อใด หากเป็็นของผู้้อื่่�น ผู้้นั้้�นมีีส่่วนรู้้เห็็นเป็็นใจในการกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (8) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นจะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 1.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน การสอบสวนพยานนั้้�น ต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่กรณีีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรัับพยานที่่�รู้้เห็็น เหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่ร่�่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจับกุัมกัุ บผู้้ ักล่่าวหา ประเด็็นในการสอบสวน มีีประเด็็นเช่่นเดีียวกับั ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา ในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกััน และในการสอบสวนพยานการดำำเนิินการ เป็็นไปเช่่นเดีียวกับักรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับความผิิดเกี่่�ยวกับัการครอบครองสัตว์ั ์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือครอบครองซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้อง ดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุทุยานแห่่งชาติิ สัตว์ั ป่์ ่าและพัันธุ์์พืืชไว้้เป็็นพยาน ในกรณีี ที่่�พนัักงานสอบสวนได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาไว้้แล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับ การสอบสวนผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิสูิูจน์์ชนิิดของสัตว์ั ป่์ ่าจากกรมอุทุยานแห่่งชาติิ สัตว์ั ป่์ ่าและพัันธุ์์พืืชให้้ได้้ความว่่าของกลางที่่ตร�วจยึึดเป็็นสัตว์ั ป่์ ่า หรืือซากของสัตว์ั ป่์ ่าประเภทใดเป็็นสัตว์ั ์ ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง และคััดสำำเนากฎกระทรวงประกอบสำำนวนการสอบสวน พร้้อมนำำรายงาน ผลการตรวจพิิสููจน์ปร์ะกอบสำำนวนการสอบสวน

หน้า 64 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (4) สอบสวนพยานในประเด็็น ได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่่ (5) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 1.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกัับการครอบครองสััตว์์ป่่าและซากของสััตว์์ป่่าโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น ใน การรัับแจ้้งและการดำำเนิินการเบื้้�องต้้นปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกัับการรัับแจ้้งและรัับคำำ ร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป และควรต้้องมีีการดำำเนิินการเพิ่่ม�เติิมอีีกเพื่่�อใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในสำำนวนการสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิสััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช รัับของกลางไปเก็็บ รัักษาและปฐมพยาบาลเบื้้�องต้้น หากสัตว์ั ์ได้้รัับบาดเจ็็บหรืืออ่่อนเพลีีย (2) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิสััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช ร่่วมกัันตรวจสอบ เอกสารหลัักฐานการอนุุญาตให้้มีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือครอบครอง ซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว (3) ตรวจสอบชนิิด จำำนวน ของสััตว์์ป่่าเบื้้�องต้้น พร้้อมจััดทำำ บััญชีีรายละเอีียด ให้้ครบถ้้วน บััญชีีของกลางให้้ผู้้ถููกจับัและผู้้จัับกุุมร่่วมลงชื่่�อต่่อท้้ายบััญชีีดัังกล่่าวด้้วย (5) จััดทำำแผนที่่�สัังเขปแสดงบริิเวณที่่�เกิิดเหตุุ (6) หากเป็็นการซื้้�อขายผ่่านสื่่�อออนไลน์์ ให้้ตรวจสอบเจ้้าของบััญชีีสื่่�อออนไลน์์ ว่่าเป็็นของผู้้ใด และขยายผลการสอบสวนไปยัังเจ้้าของบััญชีีต่่อไป (7) ประสานผู้้เชี่่�ยวชาญด้้านการตรวจพิิสููจน์์ชนิิดสััตว์์ป่่า ตรวจพิิสููจน์์ของกลาง พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (8) รวบรวมเอกสารหลัักฐานสนัับสนุุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนากฎกระทรวงกำำ หนดให้สั้ัตว์ป่์ ่าบางชนิิดเป็็นสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครอง พ.ศ.๒๕๔๖ - สำำ เนาบััญชีีสััตว์์ป่่าสงวนท้้าย พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์ป่์ ่า พ.ศ.2562 2. ความผิิดเกี่่�ยวกัับการค้้าสััตว์์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ความผิิดเกี่่�ยวกับัการค้้าสัตว์ั ป่์ ่านั้้�น ปััจจุุบััน กฎหมายกำำ หนดให้้การค้้าสัตว์ั ป่์ ่าสงวนและสัตว์ั ป่์ ่า คุ้้มครอง และสััตว์์ป่่าควบคุุมชนิิดที่่�รััฐมนตรีีประกาศกำำหนด จะต้้องได้้รัับอนุุญาต แต่่เนื่่�องจากสััตว์์ป่่า ควบคุุมชนิิดที่่�รััฐมนตรีีประกาศกำำหนดที่่�การค้้าจะต้้องขอนั้้�นยัังไม่่ได้้กำำ หนดไว้้ จึึงทำำ ให้้การค้้าสััตว์์ป่่า ที่่�จะต้้องขออนุุญาตในปััจจุุบัันจึึงมีีเฉพาะสัตว์ั ป่์ ่าสงวนและสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองเท่่านั้้�น หากผู้้ค้้าไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ย่่อมเป็็นความผิิดตามมาตรา 29 แห่่ง พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสัตว์ั ์ป่่า พ.ศ.2562 กรณีดัีังกล่่าวรวมทั้้�ง การค้้าซากและผลิตภัิ ัณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสัตว์ั ป่์ ่าสงวนและสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองด้้วยซึ่่�งการสอบสวนมีีประเด็็น และการดำำเนิินการเช่่นเดีียวกัับการค้้าสััตว์์ป่่าสงวนและสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง (ตััวสััตว์์) จึึงจะขอกล่่าวแนวทาง การสอบสวนรวมกัันไปในคราวเดีียวกััน สำำหรับสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองบางชนิิดกฎหมายกำำ หนดให้้ขออนุุญาตให้้เพาะพัันธุ์์ได้้ซึ่่�งหากมีีผู้้นำำ สัตว์ั ป่์ ่าที่่�ได้้จากการอนุุญาตให้้เพาะพัันธุ์์มาค้้าโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต จะมีีความผิิดในเรื่่�องการค้้าสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครอง ที่่�ได้้จากการเพาะพัันธุ์์ตาม มาตรา 30 แห่่ง พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสัตว์ั ป่์ ่า พ.ศ.2562 เป็็นคนละกรณีกัีบั การค้้าตามมาตรา 29 ซึ่่�งเป็็นการค้้าสััตว์์ป่่าคุ้้มครองที่่�ไม่่ได้้มาจากการได้้รัับอนุุญาตให้้เพาะพัันธุ์์ จึึงให้้พนัักงานสอบสวนตรวจสอบกรณีีดัังกล่่าวให้้ได้้ความชััดเจนก่่อนที่่�จะมีีการแจ้้งข้้อหาผู้้ต้้องหา การค้้าสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซากหรืือผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสััตว์์ป่่า ดัังกล่่าวนั้้�น หากข้้อเท็็จจริิงพบว่่ามีีการครอบครองก่่อนที่่�จะมีีการค้้า นอกจากจะดำำเนิินคดีีในข้้อหาค้้าแล้้ว

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 65 ยัังต้้องดำำเนิินคดีีในข้้อหาครอบครองอีีกข้้อหาด้้วย เว้้นแต่่กรณีีการค้้าผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสััตว์ป่์ ่า สงวน หรืือสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองกฎหมายไม่่ได้้บััญญััติิให้้การครอบครองผลิตภัิ ัณฑ์์ที่่�ทำำจากซากสัตว์ั ป่์ ่าดัังกล่่าว เป็็นความผิิดแต่่อย่่างใด 2.1 หลัักกฎหมายที่่�ควรทราบ ■ พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 มาตรา 4 “ค้้า” หมายความว่่า ซื้้�อ ขาย แลกเปลี่่�ยน จำำหน่่าย จ่่าย แจก หรืือโอนกรรมสิิทธิ์์� ทั้้�งนี้้�เพื่่�อประโยชน์์ในทางการค้้า และให้้หมายความรวมถึึงมีีหรืือแสดงไว้้ซึ่่�งสััตว์์ป่่า ซากสัตว์ั ป่์ ่า หรืือผลิตภัิ ัณฑ์์จากซากสัตว์ั ป่์ ่าเพื่่�อการค้้าการประกาศหรืือโฆษณาหรืือนำำเสนอทางสื่่�อโทรทััศน์์ วิิทยุุสิ่่�งพิิมพ์์ ระบบเทคโนโลยีีสารสนเทศ หรืือสื่่�อใดๆ เพื่่�อการค้้าด้้วย มาตรา 29 ห้้ามมิิให้ผู้้ ้ ใดค้้าสััตว์์ป่่าสงวน สััตว์์ป่่าคุ้้มครอง ซากสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว หรืือ ผลิิตภััณฑ์์จากซากสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว มาตรา 30 ผู้้ใดจะค้้าสััตว์์ป่่าคุ้้มครองที่่�เพาะพัันธุ์์ได้้ตามมาตรา 8 สััตว์์ป่่าควบคุุม ตามมาตรา 9 เฉพาะชนิิดที่่�รััฐมนตรีีประกาศกำำหนด ซากสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว หรืือผลิิตภััณฑ์์จากซากสััตว์ป่์ ่า ดัังกล่่าว ต้้องได้้รัับใบอนุุญาตจากอธิิบดีี มาตรา ๘๙ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนมาตรา ๑๒ หรืือมาตรา ๒๙ ถ้้ากระทำำต่่อสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง ซากสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือผลิิตภััณฑ์์จากซากสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินสิิบปีีหรืือปรัับ ไม่่เกิินหนึ่่�งล้้านบาท หรืือทั้้�งจำทั้้ ำ �งปรัับ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนมาตรา ๑๒ มาตรา ๒๒ วรรคหนึ่่�ง หรืือมาตรา ๒๙ ถ้้ากระทำำต่่อสัตว์ั ป่์ ่าสงวน ซากสััตว์์ป่่าสงวน หรืือผลิิตภััณฑ์์จากซากสััตว์์ป่่าสงวน ต้้องระวางโทษจำำคุุกตั้้�งแต่่สามปีีถึึงสิิบห้้าปีี หรืือปรัับตั้้�งแต่่สามแสนบาทถึึงหนึ่่�งล้้านห้้าแสนบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ มาตรา ๙๔ ผู้้ใดไม่่ปฏิิบััติิตามมาตรา ๒๕ วรรคหนึ่่�ง หรืือมาตรา ๓๐ วรรคหนึ่่�ง ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินสี่่�ปีีหรืือปรัับไม่่เกิินสี่่�แสนบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ 2.2 ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา เมื่่�อมีีผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้ดำ้ ำเนิินคดีกัีบผู้้ ักระทำำผิิดเกี่่�ยวกับัการลัักลอบ ค้้าสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต ซึ่่�งอาจจะเป็็นกรณีีที่่�เจ้้าหน้้าที่่�หน่่วยงานที่่�มีี อำำนาจหน้้าที่่�รัับผิิดชอบมาร้้องทุุกข์์หรืือมีีบุุคคลมากล่่าวโทษ หรืือมีีหนัังสืือร้้องทุุกข์์ ไม่่ว่่ากรณีีใดๆ ต้้องทำำการสอบสวนผู้้ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาตามหลัักการของการสอบสวนทั่่�วไป เช่่นเดีียวกับั กรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับความผิิดเกี่่�ยวกัับการค้้าสััตว์์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตมีีประเด็็นที่่�ต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) ผู้้กล่่าวหาหรืือผู้้มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ควรจะเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิ สัตว์ั ป่์ ่าและพัันธุ์์พืืชซึ่่�งเป็็นหน่่วยงานที่่�มีีอำำนาจหน้้าที่่รั�บผิั ิดชอบในเรื่่�องเกี่่�ยวกับสัตว์ั ป่์ ่าและเป็็นผู้้มีีความรู้้ เกี่่�ยวกัับชนิิดของสััตว์์ป่่า เพื่่�อยืืนยัันว่่าสััตว์์ป่่าที่่�ตรวจพบเป็็นสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์ป่์ ่าคุ้้มครอง หรืือซาก ของสััตว์ป่์ ่าดัังกล่่าว หรืือผลิตภัิ ัณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวหรืือไม่่ หากได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นเป็็น ผู้้กล่่าวหา เช่่น สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจผู้้จัับกุุมไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา ก็็ควรจะต้้องสอบสวนเจ้้าหน้้าที่่� กรมอุุทยานแห่่งชาติิ สััตว์์ป่่า และพัันธุ์์พืืช ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาที่่� 2 หรืือสอบสวนไว้้ในฐานะพยาน (2) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจพบการกระทำำผิิดที่่�ไหน เมื่่�อใด ผู้้ต้้องหา กระทำำผิิดกี่่�คน ทำำด้้วยตนเองหรืือรัับเป็็นลููกจ้้างหรืือมีีผู้้จ้้างวานให้้กระทำำ ผู้้ใดเป็็นผู้้จ้้างวาน ในชั้้�นจัับกุุม ผู้้ต้้องหาให้้การอย่่างไร

หน้า 66 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า พบผู้้ต้้องหาค้้าสััตว์ป่์ ่าโดยวิิธีีการใดขายในร้้าน หรืือทางสื่่�อออนไลน์์หรืือประกาศขายโดยวิิธีีใด (4) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาได้้มีีการขออนุุญาตและได้้รัับอนุุญาต ให้้ค้้าซึ่่�งสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสัตว์ั ์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซากของสััตว์์ป่่า หรืือผลิิตภััณฑ์์ของสััตว์ป่์ ่าดัังกล่่าวหรืือไม่่ พร้้อมขอเอกสารประกอบการพิิจารณา (3) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า สัตว์ั ์ป่่าที่่�ตรวจพบนั้้�น เป็็นสััตว์ป่์ ่าชนิิดใด เป็็น ของสััตว์ป่์ ่าสงวน หรืือคุ้้มครอง หรืือซากของสััตว์์หรืือผลิิตภััณฑ์์ที่่�ได้้จากสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวหรืือไม่่หากเป็็น อยู่่ในบััญชีีลำดัำ ับที่่�เท่่าใด มีีชื่่�อชนิิดพัันธุ์์และชื่่�อวงศ์์อย่่างไร มีีจำำนวนเท่่าไร (5) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ก่่อนพบการกระทำำผิิดได้้สืืบทราบมาอย่่างไร วััน เดืือน ปีีและเวลาที่่�พบเห็็นการกระทำำผิิด ผู้้ต้้องหาได้นำ้ ำของกลางมาจากที่่�ใด หากพบว่่าการครอบครอง หรืือการค้้าของผู้้ที่่ม�อบหรืือขายของกลางให้ผู้้ต้้ ้องหามีีการกระทำำผิิดให้ดำ้ ำเนิินคดีกัีบผู้้ ักระทำำผิิดดัังกล่่าวด้้วย (6) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ตรวจยึึดอุุปกรณ์์เครื่่�องมืือใด ยานพาหนะใด เป็็นของกลางประกอบคดีีหรืือไม่่และของกลางดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด (7) สอบสวนผู้้กล่่าวหาให้้ได้้ความว่่า ได้้มีีการจััดทำำ บััญชีีสััตว์ป่์ ่าหรืือซากสััตว์์ป่่าหรืือ ผลิตภัิ ัณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว ที่่�ตรวจยึึดไว้้หรืือไม่่หากผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุทุยาน แห่่งชาติิ สััตว์์ป่่า และพัันธุ์์พืืช ให้้จััดทำำ บััญชีีของกลางที่่�ตรวจพบพร้้อมระบุุชนิิดของสััตว์์ป่่าในเบื้้�องต้้น และถ่่ายภาพประกอบ หากผู้้กล่่าวหาไม่่ใช่่เจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิสััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช ให้้ประสาน เจ้้าหน้้าดัังกล่่าวเพื่่�อร่่วมดำำเนิินการ (8) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น ได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีบ้ี้างหรืือไม่่ซึ่่�งในกรณีนี้้�ควรให้ผู้้้กล่่าวหานำำเอกสารหลัักฐานสนับสนุัุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนากฎกระทรวงกำำ หนดให้สั้ัตว์ป่์ ่าบางชนิิดเป็็นสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครอง พ.ศ.๒๕๔๖ - สำำ เนาบััญชีีสััตว์์ป่่าสงวนท้้าย พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์ป่์ ่า พ.ศ.2562 (9) สอบสวนผู้้กล่่าวหาในประเด็็น จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 2.3 ประเด็็นการสอบสวนผู้้ต้้องหา การสอบสวนผู้้ต้้องหา การดำำเนิินการเป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญา ทั่่�วไป สำำหรับัคดีีเกี่่�ยวกับัการครอบครองสัตว์ั ป่์ ่าสงวน หรืือสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็น ที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) แจ้้งข้้อกล่่าวหา/พฤติิการณ์์/รายละเอีียดในการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหา (2) แจ้้งข้้อกล่่าวหากัับผู้้ต้้องหาในข้้อหา - กรณีสัีตว์ั ป่์ ่าของกลางเป็็นสัตว์ั ป่์ ่าสงวน หรืือซากของสัตว์ั ป่์ ่าสงวน หรืือผลิตภัิ ัณฑ์์ ที่่�ทำำจากซากของสัตว์ั ป่์ ่าสงวน แจ้้งข้้อหา“ค้้าและมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสัตว์ั ป่์ ่าสงวนโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต” หรืือ “ค้้าและมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งซากของสััตว์์ป่่าสงวนโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต” หรืือ “ค้้าผลิิตภััณฑ์์ ที่ ่� ทำำจากซากของสััตว์์ป่่าสงวนโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต”แล้้วแต่่กรณีี ตาม พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 มาตรา 17 และ 29 - กรณีสัีัตว์์ป่่าของกลางเป็็นสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซากของสััตว์ป่์ ่าคุ้้มครอง หรืือ ผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง แจ้้งข้้อหา “ค้้าและมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต” หรืือ“ค้้าและมีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งซากของสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต” หรืือ “ค้้าผลิิตภััณฑ์์ที่ ่� ทำำจากซากของสััตว์์ป่่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต” แล้้วแต่่กรณีี ตาม พ.ร.บ.สงวน และคุ้้มครองสัตว์ั ์ป่่า พ.ศ.2562 มาตรา 17 และ 29

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 67 (3) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ผู้้ต้้องหาทราบและเข้้าใจข้้อหาที่่�พนัักงานสอบสวน แจ้้งให้้ทราบหรืือไม่่ ให้้การรับสัารภาพหรืือปฏิิเสธ หรืือจะให้้การอย่่างไร ชั้้�นจัับกุุมให้้การอย่่างไร (4) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ได้้รัับอนุุญาตให้้ค้้าหรืือมีีไว้้ในครอบครอง สััตว์์ป่่าสงวนหรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซากหรืือผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวแล้้วแต่่กรณีี หรืือไม่่อย่่างไร พร้้อมขอเอกสารประกอบสำำนวน (5) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า นำำสััตว์์ป่่าดัังกล่่าวมาอย่่างไร ตั้้�งแต่่เมื่่�อไร มีีไว้้ เพื่่�อวััตถุุประสงค์์ใด (6) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า มีีผู้้ใดเป็็นผู้้ร่่วมกระทำำผิิดบ้้าง ทำำ เองหรืือรัับจ้้าง ผู้้ใด (7) สอบสวนผู้้ต้้องหาให้้ได้้ความว่่า ใช้้วััสดุุอุุปกรณ์์ยานพาหนะ หรืือเครื่่�องมืือใด ในการกระทำำผิิด วัสดุัุอุุปกรณ์์ยานพาหนะดัังกล่่าวเป็็นของผู้้ใด เริ่่�มทำำมาตั้้�งแต่่เมื่่�อใด หากเป็็นของผู้้อื่่�น ผู้้นั้้�นมีีส่่วนรู้้เห็็นเป็็นใจในการกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร (8) สอบสวนผู้้ต้้องหาในประเด็็นจะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 2.4 ประเด็็นการสอบสวนพยาน การสอบสวนพยานนั้้�น ต้้องพิิจารณาแล้้วแต่่กรณีีที่่�เกี่่�ยวข้้อง สำำหรัับพยานที่่�รู้้เห็็น เหตุุการณ์์หรืือผู้้ที่่ร่�่วมตรวจยึึด หรืือร่่วมจับกุัมกัุ บผู้้ ักล่่าวหา ประเด็็นในการสอบสวน มีีประเด็็นเช่่นเดีียวกับั ประเด็็นการสอบสวนผู้้กล่่าวหา ในลัักษณะสอดคล้้องต้้องกััน และในการสอบสวนพยานการดำำเนิินการ เป็็นไปเช่่นเดีียวกัับกรณีีการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป สำำหรัับความผิิดเกี่่�ยวกัับการค้้าสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือซากหรืือผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำจากซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น มีีประเด็็นที่่�ควรต้้องดำำเนิินการเพิ่่�มเติิมอีีก ดัังนี้้� (1) สอบสวนเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุทุยานแห่่งชาติิ สัตว์ั ป่์ ่าและพัันธุ์์พืืชไว้้เป็็นพยาน ในกรณีที่่� พนัักงานสอบสวนได้้สอบสวนบุุคคลอื่่�นไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหาไว้้แล้้ว ส่่วนประเด็็นในการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับ การสอบสวนผู้้กล่่าวหา (2) สอบสวนพยานผู้้เชี่่�ยวชาญในการตรวจพิิสููจน์์ชนิิดของสััตว์์ป่่า จากกรมอุุทยาน แห่่งชาติิ สัตว์ั ป่์ ่าและพัันธุ์์พืืชให้้ได้้ความว่่าของกลางที่่ตร�วจยึึดเป็็นสัตว์ั ป่์ ่า หรืือซากของสัตว์ั ป่์ ่าประเภทใด เป็็นสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง และคััดสำำเนากฎกระทรวงประกอบสำำนวนการสอบสวน พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (4) สอบสวนพยานในประเด็็น ได้ม้อบเอกสารใดให้้พนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐาน ประกอบคดีีบ้้างหรืือไม่่ (5) สอบสวนพยานในประเด็็น จะอ้้าง พยานบุุคคล พยานเอกสาร พยานวััตถุุหรืือ พยานหลัักฐานอื่่�นใดในคดีีนี้้�เป็็นพยานหลัักฐานหรืือไม่่อย่่างไร 2.5 การดำำเนิินการของพนัักงานสอบสวน คดีีเกี่่�ยวกัับการค้้าสััตว์์ป่่า ซากของสััตว์์ป่่า และผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำ จากซากสััตว์์ป่่า โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตนั้้�น ในการรัับแจ้้งและการดำำเนิินการเบื้้�องต้้นปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกัับการรัับแจ้้งและรัับ คำำร้้องทุุกข์์ในคดีีอาญาทั่่�วไป และควรต้้องมีีการดำำเนิินการเพิ่่ม�เติิมอีีกเพื่่�อใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในสำำนวน การสอบสวนตามแต่่กรณีีเช่่น (1) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิ สััตว์ป่์ ่าและพัันธุ์์พืืช รัับของกลางไปเก็็บ รัักษาและปฐมพยาบาลเบื้้�องต้้นหากสัตว์ั ์ได้รั้ับบาดเจ็็บหรืืออ่่อนเพลีีย

หน้า 68 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (2) ประสานเจ้้าหน้้าที่่�กรมอุุทยานแห่่งชาติิ สััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช ร่่วมกัันตรวจสอบ เอกสารหลัักฐานการอนุุญาต ให้้มีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสััตว์์ป่่าสงวน หรืือสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง หรืือครอบครอง ซากของสััตว์์ป่่าดัังกล่่าว (3) ตรวจสอบชนิิด จำำนวน ของสััตว์์ป่่าเบื้้�องต้้น พร้้อมจััดทำำ บััญชีีรายละเอีียด ให้้ครบถ้้วน บััญชีีของกลางให้ผู้้ถูู้กจับัและผู้้จัับกุุมร่่วมลงชื่่�อต่่อท้้ายบััญชีีดัังกล่่าวด้้วย (5) จััดทำำแผนที่่�สัังเขปแสดงบริิเวณที่่�เกิิดเหตุุ (6) หากเป็็นการซื้้�อขายผ่่านสื่่�อออนไลน์์ ให้้ตรวจสอบเจ้้าของบััญชีีสื่่�อออนไลน์์ ว่่าเป็็นของผู้้ใด และขยายผลการสอบสวนไปยัังเจ้้าของบััญชีีต่่อไป (7) ประสานผู้้เชี่่�ยวชาญด้้านการตรวจพิิสููจน์์ชนิิดสััตว์์ป่่า ตรวจพิิสููจน์์ของกลาง พร้้อมนำำรายงานผลการตรวจพิสูิูจน์์ประกอบสำำนวนการสอบสวน (8) รวบรวมเอกสารหลัักฐานสนัับสนุุนข้้อกล่่าวหา ประกอบด้้วย - สำำเนากฎกระทรวงกำำ หนดให้สั้ัตว์์ป่่าบางชนิิดเป็็นสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครอง พ.ศ.๒๕๔๖ - สำำ เนาบััญชีีสััตว์์ป่่าสงวนท้้าย พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์ป่์ ่า พ.ศ.2562 ✥ ✥ ✥

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 69 บทที่่� 5 การสอบสวนความผิิดตามกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับ ความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม การกระทำำความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ที่่�พบเห็็นบ่่อยๆจะไม่่ได้้เป็็นความผิิด ตามกฎหมายฉบัับใดฉบัับหนึ่่�งเป็็นการเฉพาะแต่มั่ ักจะเป็็นความผิิดที่่�เป็็นกรรมเดีียวผิิดต่่อกฎหมายหลายบท หรืือหลายกรรมต่่างกััน ยิ่่�งเป็็นคดีีที่่�มีีผู้้กระทำำผิิดเป็็นเครืือข่่ายในลัักษณะที่่�เป็็นองค์์กรอาชญากรรม มีีความสลับซับซ้ั ้อน ก็็จะยิ่่�งทำำ ให้้การสืืบสวนสอบสวนมีีความยากลำำบากมากขึ้้�น ซึ่่�งมีีกฎหมาย กฎกระทรวง ระเบีียบ ข้้อบัังคับ รัวมทั้้�งมติิคณะรััฐมนตรีีที่่�เกี่่�ยวข้้องหลายฉบัับ ซึ่่�งมีีการแก้้ไขเพื่่�อให้้เกิิดความเหมาะสม อย่่างต่่อเนื่่�องความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมนี้้�แตกต่่างจากการกระทำำความผิิดตาม กฎหมายอาญาทั่่�วไป หากพนัักงานสอบสวนไม่่ได้้ติิดตามความเปลี่่�ยนแปลงอย่่างต่่อเนื่่�อง ทำำ ให้้พนัักงาน สอบสวนขาดความชำำนาญ ซึ่่�งความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมมีีเป็็นจำำนวนมาก คณะผู้้จััดทำำ ได้้หยิิบยกเอาตััวอย่่างการกระทำำความผิิดที่่�เกิิดขึ้้�นบ่่อยและที่่�สำำคััญพอจะเป็็นแนวทาง ให้้กัับพนัักงานสอบสวนนำำ ไปปรัับใช้้ในทางปฏิิบััติิหน้้าที่่� ดัังจะได้้ยกตััวอย่่าง ต่่อไปนี้้� ๑. การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับช้้าง กฎหมายเกี่่�ยวกับช้ั ้างที่่�ใช้้บัังคับัในปััจจุุบััน ได้้แก่่พ.ร.บ.งาช้้าง พ.ศ.2558 และ พ.ร.บ.สงวนและ คุ้้มครองสัตว์ั ์ป่่า พ.ศ.2562 ซึ่่�งทั้้�ง 2 กรณีีมีีหลัักสำำคััญในการบัังคัับใช้้ได้้แก่่พ.ร.บ.งาช้้าง พ.ศ.2558 ใช้้บัังคัับกัับช้้างที่่�ขึ้้�นทะเบีียนเป็็นสัตว์ั ์พาหนะ ทั้้�งตััวช้้าง งาช้้าง และผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำจากงาช้้าง (อีีกนััยหนึ่่�ง คืือช้้างบ้้าน มิิใช่่ช้้างป่่า) ส่่วน พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 ใช้้บัังคัับกัับช้้างป่่า ซึ่่�งถืือเป็็น สัตว์ั คุ้้ม์ครอง ในส่่วนของช้้างป่่า ประเด็็นในการสอบสวน ได้้กล่่าวไว้้แล้้วในบทที่่ 4 �ในเรื่่�องการครอบครอง สััตว์์ป่่าคุ้้มครอง ปััจจุุบัันมีีการนำำช้้างเร่่ร่่อนมาใช้้งานในลัักษณะที่่�ไม่่เหมาะสม กระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อมได้้ประกาศ เรื่่�อง การนำำช้้างเร่่ร่่อนและใช้้งานที่่�ไม่่เหมาะสมเป็็นการกระทำำที่่�ผิิดกฎหมาย ลงวัันที่่ ๑�๔ กรกฎาคม ๒๕๔๗ ซึ่่�งใช้้เป็็นแนวทางในการตรวจสอบการนำช้ำ ้างเร่ร่่ ่อนและใช้้งานไม่่เหมาะสม โดยมีีข้้อกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องดัังนี้้� (๑) พ.ร.บ.สััตว์์พาหนะ พ.ศ.๒๔๘๒ - มาตรา ๒๑ ฐาน ครอบครองสััตว์์พาหนะโดยไม่่มีีตั๋๋�วรููปพรรณ หรืือมีีแต่่ไม่่ถููกต้้องกัับ ตััวสััตว์์ กำำ หนดโทษตามมาตรา ๓๐ ปรับั ไม่่เกิินหนึ่่�งร้้อยบาท หรืือจำำคุุกไม่่เกิินหนึ่่�งเดืือนหรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ (๒) พ.ร.บ.รัักษาความสะอาดและความเป็็นระเบีียบเรีียบร้้อยของบ้้านเมืือง พ.ศ.๒๕๓๕ - มาตรา ๑๔ ฐาน ปล่่อยสััตว์์ นำำสััตว์์หรืือจููงสััตว์์ไปตามถนนหรืือเข้้าไปในบริิเวณที่่� เจ้้าพนัักงานท้้องถิ่่�นได้ปร้ะกาศห้้ามไว้้หรืือปล่่อยให้สั้ตว์ัถ่์ ่ายมููลตามถนนและมิิได้้ขจััดมููลดัังกล่่าวให้้หมดไป กำำ หนดโทษตามมาตรา ๕๒ ปรัับไม่่เกิินห้้าร้้อยบาท (๓) พ.ร.บ.การสาธารณสุุข พ.ศ.๒๕๓๕ - มาตรา ๒๕ ฐานก่่อให้้เกิิดเหตุุรำำคาญในที่่�หรืือทางสาธารณะ กำำ หนดโทษตามมาตรา ๗๔ จำำคุุกไม่่เกิินหนึ่่�งเดืือน หรืือปรับั ไม่่เกิินสองพัันบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ

หน้า 70 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม (๔) พ.ร.บ.โรคระบาดสััตว์์ พ.ศ.๒๔๙๙ - มาตรา ๑๒ ฐานเคลื่่�อนย้้ายสััตว์์เข้้าในหรืือผ่่านเขตปลอดโรคระบาดโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต กำำ หนดโทษตามมาตรา ๔๒ จำำคุุกไม่่เกิินหกเดืือน หรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งพัันบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ - มาตรา ๑๗ ฐานเคลื่่�อนย้้ายสััตว์์ภายในเขตหรืือเข้้าในหรืือออกนอกเขตโรคระบาด โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต กำำ หนดโทษตามมาตรา ๔๒ จำำคุุกไม่่เกิินหกเดืือน หรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งพัันบาทหรืือ ทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ (๕) พ.ร.บ.ทางหลวง พ.ศ.๒๕๓๕ - มาตรา ๔๖ ฐาน ขี่่� จููง ไล่ต้่ ้อน ปล่่อย หรืือเลี้้�ยงสััตว์์บนทางจราจร ทางเท้้า หรืือไหล่่ทาง กำำ หนดโทษตามมาตรา ๗๒ จำำคุุกไม่่เกิินหนึ่่�งเดืือน หรืือปรัับไม่่เกิินสองพัันบาทหรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ (๖) พ.ร.บ.จราจรทางบก พ.ศ.๒๕๒๒ - มาตรา ๑๑๑ ฐานขี่่� จููง ไล่่ต้้อนหรืือปล่่อยสััตว์์ไปบนทางในลัักษณะที่่�เป็็นการกีีดขวาง การจราจรและไม่่มีีผู้้ควบคุุมเพีียงพอ กำำ หนดโทษตามมาตรา ๑๔๘ ปรัับไม่่เกิินห้้าร้้อยบาท (๗) ประมวลกฎหมายอาญา - มาตรา ๓๘๑ ฐานกระทำำการทารุุณต่่อสัตว์ั ์ ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินหนึ่่�งเดืือน หรืือ ปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งพัันบาทหรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ - มาตรา ๓๘๒ ฐานใช้้ให้สั้ตว์ั ์ทำำ งานจนเกิินสมควร หรืือใช้้ให้้ทำำ งานอัันไม่สม่ควร ต้้องระวางโทษ จำำคุุกไม่่เกิินหนึ่่�งเดืือนหรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งพัันบาทหรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ - มาตรา ๓๙๗ ฐานทำำ ให้้ผู้้อื่่�นได้้รัับความเดืือดร้้อน ต้้องระวางโทษจำคุำ ุกไม่่เกิินหนึ่่�งเดืือน หรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งพัันบาทหรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ (๘) พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครองสััตว์์ป่่า พ.ศ.2562 (กรณีช้ี้างเป็็นสััตว์์ป่่า) - มาตรา 17 ฐาน มีีไว้้ในครอบครองซึ่่�งสัตว์ั ป่์ ่าคุ้้มครองโดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ต้้องระวางโทษ จำำคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรับั ไม่่เกิินห้้าแสนบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ สำำหรับช้ั ้างที่่�เป็็นสัตว์ั ์พาหนะนั้้�น ในการขึ้้�นทะเบีียนสัตว์ั ์พาหนะมีีขั้้�นตอนปฏิิบััติิที่่�สำำคััญ ดัังนี้้� กฎหมายและระเบีียบที่่�เกี่่�ยวข้้อง (๑) พ.ร.บ.สััตว์์พาหนะ พ.ศ.๒๔๘๒ (๒) กฎกระทรวงมหาดไทย ออกตามความใน พ.ร.บ.สััตว์์พาหนะ พ.ศ.๒๔๘๒ (๓) ระเบีียบการสััตว์์พาหนะ พ.ศ.๒๔๘๒ (๔) ประกาศกระทรวงมหาดไทย ลงวัันที่่�๖ มกราคม ๒๔๘๒ เรื่่�อง แต่่งตั้้�งปลััดอำำเภอ ผู้้เป็็นหััวหน้้าประจำำกิ่่�งอำำเภอ เป็็นนายทะเบีียนสััตว์์พาหนะประจำำกิ่่�งอำำเภอ นิิยาม (๑) สััตว์์พาหนะ หมายถึึง สััตว์์๖ ประเภท ที่่�ต้้องจดทะเบีียนทำำตั๋๋�วรููปพรรณ คืือ ช้้าง ม้้า โค กระบืือ ล่่อ ลา (๒) ตำำหนิรูิูปพรรณ หมายถึึง ลัักษณะสััณฐานโดยเฉพาะของสัตว์ั ์พาหนะแต่่ละตััวซึ่่�งเป็็นอยู่่เอง หรืือซึ่่�งทำำ ให้้มีีขึ้้�นใช้้เป็็นเครื่่�องหมาย (๓) ตั๋๋�วรููปพรรณ หมายถึึง เอกสารแสดงตำำหนิิรููปพรรณสััตว์์พาหนะ (๔) นายทะเบีียน หมายถึึง นายอำำเภอ หรืือผู้้ทำำการแทน หรืือปลััดอำำเภอผู้้เป็็นหััวหน้้าประจำำ กิ่่�งอำำเภอ หรืือผู้้ซึ่่�งรััฐมนตรีว่ี่าการกระทรวงมหาดไทยแต่่งตั้้�ง

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 71 (๕) เจ้้าพนัักงานหมายถึึงพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจ ตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณา ความอาญา และนายทะเบีียนสััตว์์พาหนะ (๖) สััตว์์พาหนะที่่�ต้้องจดทะเบีียนทำำตั๋๋�วรููปพรรณ ได้้แก่ ่ (๖.๑) ช้้างเมื่่�อมีีอายุุย่่างเข้้าปีีที่่�แปด (๖.๒) สััตว์์อื่่�นนอกจากโคตััวเมีียมีีอายุุย่่างเข้้าปีีที่่�หก (๖.๓) สััตว์์ใดได้้ใช้้ขัับขี่่�ลากเข็็ญหรืือใช้้งานแล้้ว (๖.๔) สััตว์์ใดมีีอายุุย่่างเข้้าปีีที่่�สี่่�เมื่่�อจะนำำออกนอกราชอาณาจัักร (๖.๕) โคตััวเมีียมีีอายุุย่่างเข้้าปีีที่่�หก เมื่่�อจะทำำการโอนกรรมสิิทธิ์์�เว้้นแต่่ในกรณีีรัับมรดก สััตว์์พาหนะที่่�ไม่่อยู่่ในข้้อบัังคัับให้้ต้้องจดทะเบีียนทำำตั๋๋�วรููปพรรณดัังกล่่าวข้้างต้้น จะขอ จดทะเบีียนทำำตั๋๋�วรููปพรรณก็็ได้้ ขั้้�นตอนการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับการจดทะเบีียนตั๋๋�วรููปพรรณสััตว์์พาหนะ (๑) การจดทะเบีียนทำำตั๋๋�วรููปพรรณสััตว์์พาหนะ มีีขั้้�นตอนการปฏิิบััติิ ดัังนี้้� (๑.๑) เจ้้าของสััตว์์พาหนะหรืือผู้้แทน พร้้อมด้้วยผู้้ใหญ่่บ้้านหรืือพยานนำำสััตว์์มาขอ จดทะเบีียนทำำตั๋๋�วรููปพรรณต่่อนายทะเบีียนท้้องที่่� (๑.๒) นายทะเบีียนตรวจสอบหรืือสอบสวนการได้้สััตว์์พาหนะนั้้�นมาด้้วยความสุุจริิต หรืือไม่่เช่่น ตรวจสอบว่่าสัตว์ั ์นั้้�นได้้มีีการขึ้้�นบััญชีีตามแบบ ส.พ.๑๘ (บััญชีีสััตว์์ประจำำคอกซึ่่�งยัังไม่่ได้้ทำำ ตั๋๋�วรููปพรรณ) หรืือ ส.พ.๑ (บััญชีีสััตว์์ที่่�ยัังไม่่ได้้ทำำตั๋๋�วรููปพรรณ) หรืือไม่่หรืือสอบสวนพฤติิกรรมอื่่�น (๑.๓) เมื่่�อตรวจสอบแล้้วเห็็นว่่าเจ้้าของสััตว์์ได้้สััตว์์พาหนะมาโดยสุุจริิต ให้้นายทะเบีียน บัันทึึกรายละเอีียดลงในทะเบีียนและต้้นขั้้�วตั๋๋�วรููปพรรณสััตว์์พาหนะตามแบบ ส.พ.๕, ส.พ.๖, ส.พ.๗ หรืือ ส.พ.๘ ทั้้�งสองตอน (๑.๔) นายทะเบีียนลงลายมืือชื่่�อและประทัับตราประจำำตำำแหน่่งทั้้�ง ๒ ตอน (๑.๕) เรีียกเก็็บค่่าธรรมเนีียมตามกฎกระทรวง (๑.๖) มอบ ส.พ.๕, ส.พ.๖, ส.พ.๗ หรืือ ส.พ.๘ ตอนที่่�๒ ให้้เจ้้าของสััตว์์พาหนะเก็็บรัักษา ไว้้เป็็นหลัักฐาน (๑.๗) นายทะเบีียนเก็็บต้้นขั้้�ว ส.พ.๕, ส.พ.๖, ส.พ.๗ หรืือ ส.พ.๘ ตอนที่่� ๑ ไว้้เป็็นหลัักฐาน พ.ร.บ.งาช้้าง พ.ศ.2558 มาตรา ๓ ในพระราชบััญญััติินี้้� “ช้้าง” หมายความว่่า ช้้างที่่�เป็็นสััตว์์พาหนะตามกฎหมายว่่าด้้วยสััตว์์พาหนะ “งาช้้าง” หมายความว่่า งาขนาย หรืือผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำำมาจากงาหรืือขนายของช้้าง ทั้้�งที่่�ยัังมีีชีีวิิต หรืือที่่�ตายแล้้ว มาตรา 5 ห้้ามมิิให้้ผู้้ใดนำำเข้้า ส่่งออก หรืือนำำผ่่านซึ่่�งงาช้้าง เว้้นแต่่จะได้้รัับอนุุญาตจากอธิิบดีี

หน้า 72 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม แผนผัังแสดงความผิิดตาม พ.ร.บ.งาช้้าง พ.ศ.2558 พระราชบััญญััติิงาช้้าง พ.ศ.2558 มาตรา 3“ช้้าง” หมายความว่่า ช้้างที่่�เป็็นสััตว์์พาหนะ ตามกฎหมายว่่าด้้วยสัตว์ั ์พาหนะ “งาช้้าง” หมายความว่่า งา ขนาย หรืือผลิตภัิ ัณฑ์์ ที่ ่� ทำำมาจากงาหรืือขนาย ของช้้าง ทั้้�งที่ยั ่� ังมีีชีีวิติหรืือ ที่ ่� ตายแล้้ว ฯลฯ มาตรา 4, มาตรา 18 ให้้การค้้างาช้้างต้้องได้้รัับ อนุุญาตและต้้องปฏิิบััติิ ตามหลัักเกณฑ์์ วิิธีีการ และเงื่่�อนไข ที่ ่� กำำหนด ฝ่่าฝืืนมีีโทษตาม ม.13จำำคุุกไม่่เกิิน 3 ปีี/ไม่่เกิิน 6 ล้้านบาท/ทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ มาตรา 8 ให้้ รมต. ประกาศยกเว้้น การแจ้้ง การครอบครองงาช้้าง โดย ให้้ยกเว้้น- หน่่วยงานของรััฐทุุก ลัักษณะและขนาด- บุุคคลทั่่�วไปยกเว้้น เฉพาะการครอบครอง ผลิิตภััณฑ์์ เพื่่�อใช้้สอย ส่่วนตััว (ประเภทละ ไม่่เกิิน 2 ชิ้้�น/คน รวมทุุก ประเภทไม่่เกิิน 4 ชิ้้�น/คน และรวมทั้้�งครััวเรืือนไม่่เกิิน 12 ชิ้้�น/ครััวเรืือน และ รวมน้ำ ำ� หนัักไม่่เกิิน 0.5 กก. /ครััวเรืือน) มาตรา 10 ให้ผู้้ ้เกี่่�ยวข้้อง อำำนวยความสะดวกตาม สมควรแก่่พนัักงาน เจ้้าหน้้าที่่� ในการปฏิิบััติิการ ตาม พ.ร.บ.นี้้� ฝ่่าฝืืนมีีโทษ ตาม ม.15 ปรัับไม่่เกิิน 5 หมื่่�นบาท มาตรา 16, 17 ให้้มีี คณะกรรมการเปรีียบเทีียบ โดยมีีอำำ นาจเปรีียบเทีียบปรัับ กรณีีความผิิดที่ ่�มีีโทษ ปรัับอย่่างเดีียว ม า ต รา 20 ใ ห้้รััฐมนตรีีว่่าการกระทรวง ทรััพยากรธรรมชาติิและ สิ่่�งแวดล้้อมรัักษาการ พ.ร.บ.นี้้� มาตรา 6 มาตรา 19 ให้้การครอบครองงาช้้าง ต้้องแจ้้งการครอบครอง ต่่อเจ้้าหน้้าที่่� ฝ่่าฝืืนมีีโทษ ตาม ม.14 ปรัับไม่่เกิิน 3 ล้้านบาท มาตรา 7 ให้ผู้้ ้ครอบครอง งาช้้างต้้องแจ้้ง การโอน การเปลี่่�ยนแปลงสถานที่ ่� ครอบครอง การแปรสภาพ หรืือเปลี่่�ยนรููปร่่างงาช้้าง ฝ่่าฝืืน มีีโทษตาม ม.14 ปรัับไม่่เกิิน 3 ล้้านบาท มาตรา 9, 11, 12 ให้อำ้ำนาจพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� เพื่่�อการตรวจสอบและ ปราบปราม ตาม พ.ร.บ.นี้้� (ตรวจสอบ ค้้น อายัดั ยึึด จัับกุุม) กรณีีมีีเหตุุอัันควรสงสััย อธิิบดีฯ ีมีีอำำนาจสั่่�งให้นำ้ ำเอกสารหรืือหลัักฐาน พิิสููจน์์ว่่าเป็็นงาช้้างที่ ่� ถููกต้้อง ตามกฎหมายว่่าด้้วยสััตว์์พาหนะ หากไม่่สามารถพิิสููจน์์ได้้ งาช้้างนั้้�น ตกเป็็นของแผ่่นดิินและต้้องส่่งมอบ กรมอุุทยานฯ (สั่่�งให้พิ้สูิูจน์์โดยตรวจ DNA ได้้) เหตุุอัันควรสงสััย ได้้แก่่ (1) เอกสารหลัักฐานเกี่่�ยวกัับ งาช้้างมีีข้้อพิรุุิธ เช่่น มีีการปลอมแปลง แก้้ไข ลบเลืือน หรืือมีีรายละเอีียด ต่่างๆ ที่่�ไม่ชั่ดัเจนหรืือไม่่ สอดคล้้อง กัับสภาพของงาช้้างนั้้�น (2) ลัักษณะ ขนาด น้ำ ำ� หนััก รููปร่่าง จำำ นวน ไม่่สอดคล้้องกัับบััญชีี ชนิิด และจำำนวนงาช้้าง ข้้อชี้้�แจง หรืือเอกสารการได้้มาซึ่่�งงาช้้างนั้้�น (3) มีีการแจ้้งเหตุุหรืือมีีข้้อร้้อง เรีียนที่มีีผู้้ ่� แจ้้งหรืือผู้้ร้้องเรีียนชัดัเจน สามารถตรวจสอบได้้และมีีข้้อมููล หรืือพยานหลัักฐานที่ ่� น่่าเชื่่�อถืือ (4) มีีข้้อมูลูหรืือมีีพยานหลัักฐาน ที่ ่� น่่าเชื่่�อถืือที่่�ได้้มาจากการสืืบสวน ของเจ้้าหน้้าที่ ่� ที่่�เกี่่�ยวข้้องว่่างาช้้าง นั้้�นมิิใช่่งาช้้างที่่�ได้้มาจากช้้างที่่�เป็็น สััตว์์พาหนะ มาตรา 5 ให้้การนำำเข้้า ส่่งออกหรืือนำำผ่่าน ซึ่่�งงาช้้างต้้องได้รั้ับอนุุญาต และต้้องปฏิิบััติิตาม หลัักเกณฑ์์ วิิธีีการ และ เงื่่�อนไขที่ ่� กำำหนด ฝ่่าฝืืน มีีโทษตาม ม.13 จำำคุุก ไม่่เกิิน 3 ปีี/ไม่่เกิิน 6 ล้้านบาท/ทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ การแจ้้งการครอบครองงาช้้าง ช้้างแอฟริิกา (พ.ร.บ.สงวนฯ) (14 มีี.ค. 58) เป็็นสััตว์์ป่่าคุ้้มครอง ตั้้�งแต่่ 15 มีี.ค. 58 หากไม่่ได้้รัับอนุุญาต ห้้ามล่่า/ครอบครอง/เพาะพัันธุ์์ตััวช้้างฯ ซากช้้างฯ ห้้ามค้้า/นำำเข้้า/ส่่งออก/นำำผ่่าน ตััวช้้างฯ ซากซ้้างฯ ผลิิตภััณฑ์์ฯ ฝ่่าฝืืน จำำคุุกไม่่เกิิน 4 ปีี หรืือปรัับไม่่เกิิน 4 หมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ (งาช้้างฯ ถืือเป็็นซากฯ) แจ้้ง การครอบครอง 14 มีี.ค. - 11 มิิ.ย. 58 ไม่่แจ้้งภายในกำำหนด ครอบครองตััวช้้าง ซากซ้้าง ผิิด ม.19 จำำคุุกไม่่เกิิน 4 ปีี ปรัับไม่่เกิิน 4 หมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ มีีหลัักฐานถููกต้้องหรืือพิิสููจน์์ได้้ว่่ามีีอยู่่ก่่อนปีี 2535 ครอบครองต่่อไปได้้ ไม่่มีีหลัักฐาน ตกเป็็นของแผ่่นดิิน ส่่งมอบกรมอุุทยานฯ งาช้้างบ้้าน (พ.ร.บ.งาช้้างฯ) (22 ม.ค. 58) (งาช้้างบ้้าน + ผลิิตภััณฑ์์จากงาช้้างบ้้าน) ข้้อยกเว้้นการแจ้้งครอบครอง ม.8- การครอบครองของหน่่วยงานของรััฐ- การครอบครองของบุุคคลทั่่�วไป โดยไม่่มีีวััตถุุประสงค์์เพื่่�อการค้้า อย่่างละ ไม่่เกิิน 2 ชิ้้�น/คน รวมไม่่เกิิน 4 ชิ้้�น/คน รวมไม่่เกิิน 12 ชิ้้�น/ครััวเรืือน และรวมน้ำ ำ� หนัักไม่่เกิิน 0.5 กก. มีีอยู่่ก่่อน 22 ม.ค. 58 แจ้้งการครอบครอง ภายใน 21 มิิ.ย. 58 ฝ่่าฝืืนครอบครองงาช้้างบ้้านเกิินจำำนวน ยกเว้้น ตาม ม.8 โดยไม่่แจ้้งครอบครอง ปรัับไม่่เกิิน 3 ล้้านบาท ได้้มาตั้้�งแต่่ 22 ม.ค. 58 แจ้้งการครอบครอง ภายใน 30 วััน นัับแต่่วัันที่่�ได้้มา

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 73 ๒. การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับแร่่ แนวทางการสอบสวน กฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้อง พ.ร.บ.แร่่พ.ศ.2560 มีีผลใช้้บัังคัับ เมื่่�อ 29 สิิงหาคม 2560 แร่่ หมายความว่่า ทรััพยากรที่่�เป็็นอนิินทรีย์ี์วััตถุุมีีส่่วนประกอบทางเคมีีกัับลัักษณะทางฟิิสิิกส์์ แน่่นอน หรืือเปลี่่�ยนแปลงได้้เล็็กน้้อย ไม่่ว่่าจะต้้องถลุุง หรืือหลอม ก่่อนใช้้หรืือไม่่และหมายความรวม ตลอดถึึง ถ่่านหิิน หิินน้ำ ำ� มััน หิินอ่่อน โลหะ และตะกรัันที่่�ได้้จากโลหกรรม น้ำ ำ� เกลืือใต้้ดิิน หิินตามที่่� กฎกระทรวงกำำหนดเป็็นหิินประดัับหรืือหิินอุุตสาหกรรม และดิินหรืือทรายตามที่่�กฎกระทรวงกำำหนด เป็็นดิินอุุตสาหกรรมหรืือทรายอุุตสาหกรรม ประเภทของหิินประดับ ั (ตามกฎกระทรวง กำำหนดหิินเป็็นหิินประดับัหรืือหิินอุตสุาหกรรมและดิิน หรืือทรายเป็็นดิินอุตสุาหกรรมหรืือทรายอุตสุาหกรรม พ.ศ.2563 ลง 30 มกราคม 2563) รวม 10 ชนิิด ได้้แก่่ - หิินกรวดมน - หิินกรวดเหลี่่�ยม - หิินแกรนิิต - หิินชนวน - หิินทราย - หิินทราเวอร์์ทีีน - หิินนาคกระสวย - หิินไนส์์ - หิินบะซอลต์์ - หิินปููน ประเภทหิินอุตสุาหกรรม คืือ หิินประดับัซึ่่�งมีีคุุณภาพไม่่เหมาะสมที่่�จะทำำ เป็็นหิินประดับ ัและหิิน ชนิิดอื่่�นนอกจากหิินประดัับ เป็็นหิินอุตสุาหกรรม ประเภทดิินอุตสุาหกรรม ได้้แก่่ - ดิินขาว - ดิินซีีเมนต์์ - ดิินทนไฟ - ดิินเบา ไดอะทอไมต์์หรืือ ไดอะตอมเมเชีียสเอิิร์์ท - ดิินมาร์์ลเว้้นแต่ดิ่ ินทาร์์ลที่่นำ�ำ ไปผ่่านกระบวนการแต่่งดิินสอพองเพื่่�อประโยชน์์ในอุตสุาหกรรม พื้้�นบ้้าน - ดิินเหนีียวสีีเว้้นแต่ดิ่ ินเหนีียวสีที่่�ใช้้เพื่่�อประโยชน์์ในงานหัตัถกรรมหรืืออุตสุาหกรรมพื้้�นบ้้าน - บอลล์์เคลย์์ - ประเภททรายอุุตสาหกรรม ได้้แก่่ ทรายแก้้ว หรืือ ทรายซิิลิิกา ขั้้�นตอนการตรวจสอบการทำำ เหมืืองแร่่ในเขตพื้้�นที่่�ป่่าไม้้ ป่่าสงวนแห่่งชาติิ อุุทยานแห่่งชาติิ และเขตรัักษาพัันธุ์์สัตว์ั ์ป่่า การทำำ เหมืืองแร่่ตาม พ.ร.บ.แร่่พ.ศ.2560 มาตรา 53 แบ่่งออกเป็็น 3 ประเภท 1. การทำำ เหมืืองประเภท 1 คืือ การทำำ เหมืืองไม่่เกิิน หนึ่่�งร้้อยไร่่ 2. การทำำ เหมืืองประเภท 2 คืือ การทำำ เหมืือง ไม่่เกิิน หกร้้อยยี่่�สิิบห้้าไร่่ 3. การทำำ เหมืืองประเภท 3 คืือการทำำ เหมืืองที่่�ไม่่ใช่ปร่ะเภท 1 หรืือ ประเภท 2 และการทำำ เหมืือง ในทะเลและการทำำ เหมืืองใต้้ดิิน (ตามประกาศกระทรวงอุุตสาหกรรม เรื่่�อง การแบ่่งประเภทการทำำ เหมืือง พ.ศ.2560 ลง 28 สิิงหาคม 2560) พื้้�นที่่�ประทานบััตร - ตรวจสอบประทานบััตรอนุุญาตให้้ทำำ เหมืืองแร่่ (เจ้้าพนัักงานอุุตสาหกรรมท้้องที่่�, อธิิบดีี กรมอุุตสาหกรรมพื้้�นฐานและการเหมืืองแร่่)

หน้า 74 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม - การขออนุุญาตใช้้พื้้�นที่่�ป่่าจะต้้องมีีใบอนุุญาตให้้แผ้้วถางป่่าตาม พ.ร.บ.ป่่าไม้้พ.ศ.2484 หรืือหนัังสืืออนุุญาตให้้เข้้าทำำประโยชน์์หรืืออยู่่อาศััยในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิตาม พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิ พ.ศ.2507 แล้้วแต่่ว่่าจะอยู่่ในพื้้�นที่่�ใด (กรมป่่าไม้้กระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม เป็็นผู้้อนุุญาต) - ต้้องมีีแผนที่่�ที่่�แสดงพื้้�นที่่�ที่่�ได้้รัับอนุุญาต - จะต้้องมีีใบอนุุญาต เครื่่�องมืือเครื่่�องใช้อุ้ ปุกรณ์์ในการทำำ เหมืืองแร่่และคนงานเกิินจากได้รั้บัอนุุญาต หรืือไม่่ การตั้้�งโรงงาน - การตั้้�งโรงงานถลุุงแร่่ ร่่อนแร่่ ล้้างแร่่โลหกรรม (กระทรวงอุตสุาหกรรม เป็็นผู้้อนุุญาต) พื้้�นที่่�โครงการทำำเหมืืองแร่่ และแผนผัังจะต้้องมีีรายละเอีียดดัังนี้้� ลัักษณะพื้้�นที่่�ภููมิิประเทศในเขตคำำขอประทานบััตร - ลัักษณะของแหล่่งแร่่ชนิิดของแร่่ - วิิธีีการทำำ เหมืืองแร่่และการแต่่งแร่่ - แผนที่่�ถููกต้้องตามมาตราส่่วน - แบบรููปทำำ นบ ประตููระบายน้ำ ำ� - ชนิิด ขนาด จำำนวน เครื่่�องจัักรและอุุปกรณ์์ รวมทั้้�งจำำนวนคนงาน - วิิธีีการชัักน้ำ ำ� มาใช้้ในการทำำ เหมืืองแร่่ - วิิธีีการเก็็บขัังน้ำขุ่่ ำ� นข้้น หรืือมููลดิินทราย และวิิธีีระบายน้ำ ำ� - แนวข้้างทางหลวง ทางสาธารณะ - ก่่อนเปิิดทำำ เหมืือง ผู้้ถืือประทานบััตรต้้องนำำพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ไปตรวจสอบการเตรีียมการ เพื่่�อการทำำ เหมืืองที่่�ได้รั้บัอนุุญาตเสีียก่่อน เมื่่�อได้รั้บัอนุุญาตเป็็นหนัังสืือจากกรมทรััพยากรธรณีปรีะจำำท้้องที่่� ให้้เปิิดการทำำ เหมืืองแล้้วจึึงจะเปิิดการทำำ เหมืืองได้้ - ผู้้ถืือประทานบััตรต้้องกรอกรายการให้้ถููกต้้องตามความเป็็นจริิง - ต้้องส่่งแผนที่่� ประจำำเดืือนแสดงการทำำ เหมืืองตามความเป็็นจริิงต่่อทรััพยากรท้้องที่่� การดำำเนิินการกัับผลผลิิตแร่่ของกลาง (๑) สอบสวนให้้ได้้ความถึึงการซื้้�อแร่่ และได้้มาของแร่ ผู้้ซื้ ่ ้�อ/ผู้้ได้้มาปฏิิบััติิถููกต้้องหรืือไม่่ - ต้้องรับซื้ั ้�อแร่ ต่ามชนิิด จำำนวน และน้ำ ำ� หนัักที่่ร�ะบุุในเอกสารที่่�ออกให้ต้ามความใน มาตรา ๙๘ แห่่ง พ.ร.บ.แร่่พ.ศ.2560 ประกอบประกาศกระทรวงอุตสุาหกรรม เรื่่�อง หลัักเกณฑ์์ วิธีิีการ และเงื่่�อนไข ในการซื้้�อแร่่การขายแร่่การครอบครองแร่่การเก็็บแร่่และการขนแร่่พ.ศ.2561 - ต้้องเก็็บแร่่ ในสถานที่่�ระบุุไว้้ในใบอนุุญาต ซื้้�อแร่่หรืือสถานที่่�เก็็บแร่่ที่่�ได้้รัับอนุุญาต - ต้้องกรอกรายการรัับมอบแร่่ พร้้อมลายมืือชื่่�อกำำกัับในการรัับมอบแร่่ - ต้้องกรอกรายการในบััญชีีตามแบบพิิมพ์์ ที่่�กรมทรััพยากรกำำหนด - ต้้องยื่่�นรายงานประจำำเดืือนแสดงรายการ ซื้้�อแร่่และจำำนวนแร่่คงเหลืือตามแบบพิิมพ์์ - ต้้องเก็็บรัักษาเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการซื้้�อแร่่ไว้้ณ สถานที่่�ซื้้�อแร่่หรืือสถานที่่�เก็็บแร่่ - ต้้องให้้ข้้อเท็็จจริิง และรายละเอีียดที่่�เกี่่�ยวกัับการซื้้�อแร่่ พร้้อมทั้้�งอำำนวยความสะดวก แก่่พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� (๒) สอบสวนให้้ได้้ความถึึงการขายแร่่ ผู้้มีีสิิทธิิขายแร่่ ต้้องได้้รัับอนุุญาตจากอธิิบดีี ผู้้ขายแร่่ ปฏิิบััติิถููกต้้องหรืือไม่่ - ต้้องมอบเอกสาร ตามมาตรา ๙๘ (๑), (๒) หรืือ (๓)

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 75 - ต้้องแสดงใบอนุุญาตร่่อนแร่่แก่ผู้้รั่ ับใบอนุุญาตซื้้�อแร่่ - ต้้องกรอกรายการในบััญชีีตามแบบพิมพ์ิ ์ของกรมทรััพยากรธรณีีกำำหนด - ต้้องยื่่�นรายงานประจำำเดืือนแสดงรายการขายแร่่และจำำหน่่ายแร่่คงเหลืือ - ต้้องให้้ข้้อเท็็จจริิงและรายละเอีียดเกี่่�ยวกัับการขายแร่่ พร้้อมทั้้�งอำำนวยความสะดวก แก่่พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� (๓) สอบสวนให้้ได้้ความถึึงการเก็็บแร่่ ผู้้เก็็บแร่่ได้้ปฏิิบััติิถููกต้้องหรืือไม่่ - การเก็บ็แร่่ในสถานที่่�เก็็บแร่่ ต้้องแสดงบริิเวณที่่�กองแร่่แต่่ละกอง พร้้อมทั้้�งจััดให้้มีีป้้าย ข้้อความเป็็นสถานที่่�เก็็บแร่่ชนิิดใดของผู้้ใด - ต้้องไม่่ยอมให้บุุ้คคลอื่่�นเก็็บแร่่ในสถานที่่�เก็็บแร่่ที่่�ได้้รัับอนุุญาต - ต้้องกรอกรายการในบััญชีีตามแบบพิมพ์ิ ์ของ กรมทรััพยากรธรณีี กำำหนดทุุกครั้้�งที่่�นำำแร่่ มาเก็็บหรืือนำำแร่่ออกจากสถานที่่�เก็็บ - ต้้องยื่่�นรายงานประจำำเดืือน แสดงการนำำแร่่เข้้ามาเก็็บ นำำแร่่ออกและจำำนวนคงเหลืือ แสดงการนำำแร่่เข้้ามาเก็บ นำ็ ำแร่่ออก และจำำนวนคงเหลืือในสถานที่่�เก็็บแร่่ - ต้้องเก็็บรัักษาเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการเก็็บแร่่ไว้้ณ สถานที่่�เก็็บแร่่ - ต้้องให้้ข้้อเท็็จจริิงและรายละเอีียดเกี่่�ยวกัับการเก็็บแร่่ พร้้อมทั้้�งอำำนวยความสะดวกแก่่ พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� (๔) สอบสวนให้้ได้้ความถึึงการครอบครองแร่ ผู้้ ่ครอบครองแร่่ได้้ปฏิิบััติิถููกต้้องหรืือไม่่ - ต้้องแสดงสถานที่่�เก็็บแร่่ในครอบครอง พร้้อมทั้้�งจััดให้้มีีป้้ายข้้อความว่่ากองใดเป็็นแร่่ ชนิิดใดกำำกัับไว้้ให้้ชััดเจน - ต้้องกรอกรายการตามแบบพิิมพ์์ของกรมทรััพยากรกำำหนด ทุุกครั้้�งที่่�มีีการจำำหน่่ายโอน แร่่ในครอบครอง - ต้้องยื่่�นรายงานประจำำเดืือน แสดงการมีีแร่่ไว้้ในครอบครอง จำำหน่่าย จำำนวนแร่่คงเหลืือ ตามแบบพิิมพ์์ที่่�กรมทรััพยากรธรณีีกำำหนด ต่่อทรััพยากรธรณีีท้้องที่่�ภายในวัันที่่�๕ ของเดืือนถััดไป - ต้้องเก็บรั็ ักษาเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้องกับัการมีีแร่่ไว้้ในครอบครอง ณ สถานที่่ร�ะบุุไว้้ในใบอนุุญาต - ต้้องให้้ข้้อเท็็จจริิง รายละเอีียดเกี่่�ยวกัับการครอบครองแร่่ พร้้อมทั้้�งอำำนวยความสะดวก แก่่พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่� (๕) สอบสวนให้้ได้้ความถึึงการขนแร่่ ผู้้ขนแร่่ได้้ปฏิิบััติิถููกต้้องหรืือไม่่ - ต้้องขนแร่่ไปตามเส้้นทางที่่�กำำ หนดไว้้ในใบอนุุญาตขนแร่่ - ต้้องนำำ ใบอนุุญาตขนแร่่ต้้นฉบัับ กำำกัับไปพร้้อมกัับการขนแร่่ - การพัักแร่่ระหว่่างทางจะพัักได้้เฉพาะในสถานที่่�และภายในระหว่่างเวลาที่่�กำำ หนดไว้้ใน ใบอนุุญาตขนแร่่ - ต้้องให้ข้้้อเท็็จจริิงรายละเอีียดเกี่่�ยวกับัการขนแร่่ พร้้อมทั้้�งอำำนวยความสะดวกแก่่พนัักงาน เจ้้าหน้้าที่่� - ในกรณีีผู้้รัับใบอนุุญาตขนแร่่ ไม่่อาจส่่งมอบแร่่ณ สถานที่่�ที่่�ระบุุไว้้ในใบอนุุญาตขนแร่่ เพื่่�อให้ผู้้รั้บมัอบแร่่บัันทึึกและลงลายมืือชื่่�อกำำกับัไว้้ในใบอนุุญาตขนแร่ ต้่ ้องแจ้้งให้ทรั้ ัพยากรท้้องที่่ทร�าบก่่อน ใบอนุุญาตขนแร่่จะสิ้้�นอายุุ หลัักกฎหมายและบทกำำหนดโทษ มาตรา 52 ห้้ามมิิให้้ผู้้ใดทำำ เหมืืองในที่่�ใด ไม่่ว่่าที่่�ซึ่่�งทำำ เหมืืองนั้้�นจะเป็็นสิิทธิ์์�ของบุุคคลหรืือไม่่ เว้้นแต่่จะได้รั้ับประทานบััตรชั่่�วคราวหรืือประทานบััตร

หน้า 76 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม มาตรา 53 เพื่่�อประโยชน์์ในการบริิหารจััดการแร่่และการกระจายอำำ นาจในการบริิหารจััดการแร่่ ให้้รััฐมนตรีีมีีอำำนาจออกประกาศเพื่่�อแบ่่งการทำำ เหมืืองออกเป็็นสามประเภท (1) การทำำ เหมืืองประเภท 1 ได้้แก่่การทำำ เหมืืองในเนื้้�อที่่�ไม่่เกิินหนึ่่�งร้้อยไร่่ ให้้เจ้้าพนัักงาน อุุตสาหกรรมแร่่ประจำำท้้องที่่�โดยความเห็็นชอบของคณะกรรมการแร่่จัังหวััดที่่�มีีการทำำ เหมืืองเป็็นผู้้ออก ประทานบััตร (2) การทำำ เหมืืองประเภท 2 ได้้แก่่การทำำ เหมืืองในเนื้้�อที่่�ไม่่เกิินหกร้้อยยี่่�สิิบห้้าไร่่ ให้้อธิิบดีี โดยความเห็็นชอบคณะกรรมการแร่่เป็็นผู้้ออกประทานบััตร (3) การทำำ เหมืืองประเภท 3 ได้้แก่่การทำำ เหมืืองที่่�ไม่่ใช่่การทำำ เหมืืองประเภท 1 หรืือ การทำำ เหมืืองประเภท 2 การทำำ เหมืืองในทะเล และการทำำ เหมืืองใต้้ดิิน ให้้อธิิบดีีโดยความเห็็นชอบ คณะกรรมการแร่่เป็็นผู้้ออกประทานบััตร มาตรา ๗๑ ห้้ามมิิให้้ผู้้ถืือประทานบััตรยอมให้้ผู้้อื่่�นรัับช่่วงการทํําเหมืืองไม่่ว่่าเฉพาะส่่วนใด ส่่วนหนึ่่�งหรืือทั้้�งหมดของเขตเหมืืองแร่่เว้้นแต่่จะได้้รัับอนุุญาตจากผู้้ออกประทานบััตร ผู้้ถืือประทานบััตรที่่�ได้้ให้้ผู้้อื่่�นรัับช่่วงการทํําเหมืืองตามวรรคหนึ่่�งยัังคงมีีหน้้าที่่�และความรัับผิิด ตามกฎหมาย และให้้ผู้้รัับช่่วงการทํําเหมืืองนั้้�นมีีสิิทธิิหน้้าที่่�และความรัับผิิดตามกฎหมายในส่่วน ที่่�รัับช่่วงการทํําเหมืืองเช่่นเดีียวกัับผู้้ถืือประทานบััตร การยื่่�นคํําขอและการอนุุญาตการรับช่ั ่วงทํําเหมืืองและการเลิิกการรับช่ั ่วงการทํําเหมืือง ให้้เป็็นไป ตามหลัักเกณฑ์์ วิิธีีการ และเงื่่�อนไขที่่�รััฐมนตรีีประกาศกํําหนด มาตรา ๗๒ ในกรณีที่่ผู้้ถืื�อประทานบััตรประสงค์์จะโอนประทานบััตรต้้องได้รั้บัอนุุญาตจากผู้้ออก ประทานบััตร การยื่่�นคํําขอโอนประทานบััตรตามวรรคหนึ่่�ง ให้้ผู้้ถืือประทานบััตรและผู้้ประสงค์์จะรัับโอน ยื่่�นคํําขออนุุญาตต่่อเจ้้าพนัักงานอุุตสาหกรรมแร่่ประจํําท้้องที่่� ผู้้รัับโอนประทานบััตรต้้องมีีคุุณสมบััติิเช่่นเดีียวกัับผู้้ถืือประทานบััตรและต้้องรัับโอนไปซึ่่�งสิิทธิิ และหน้้าที่่�ของผู้้ถืือประทานบััตรตามที่่�กํําหนดไว้้ในพระราชบััญญััติินี้้�และต้้องปฏิิบััติิตามเงื่่�อนไขที่่กํํ�าหนด ไว้้ในประทานบััตร การอนุุญาตให้้โอนประทานบััตรจะกระทํําได้้ต่่อเมื่่�อได้้มีีการชํําระหนี้้�สิินที่่�ค้้างชํําระตาม พระราชบััญญััติินี้้�แก่่เจ้้าพนัักงานอุุตสาหกรรมแร่่ประจํําท้้องที่่�จนครบถ้้วนแล้้ว การยื่่�นคํําขอโอนประทานบััตรและการอนุุญาตให้้เป็็นไปตามหลัักเกณฑ์์ วิิธีีการ และเงื่่�อนไขที่่� รััฐมนตรีีประกาศกํําหนด มาตรา 104 เพื่่�อประโยชน์์ในความมั่่�นคงทางเศรษฐกิิจ การคุ้้มครองสิ่่�งแวดล้้อมหรืือ ความปลอดภััยของประชาชน รััฐมนตรีีอาจออกประกาศกำำหนด ดัังนี้้� (1) ชนิิดและสภาพแร่่ที่่�ห้้ามนำำเข้้ามาในราชอาณาจัักรหรืือเขตไหล่่ทวีีป หรืือส่่งออกนอก ราชอาณาจัักรหรืือเขตไหล่ทวี่ ีป (2) ชนิิดและสภาพแร่่ที่่�ต้้องขออนุุญาตนำำเข้้ามาในราชอาณาจัักรหรืือเขตไหล่่ทวีีปหรืือส่่งออก นอกราชอาณาจัักรหรืือเขตไหล่่ทวีีป (3) ชนิิด สภาพ และปริิมาณแร่่ที่่�ต้้องแจ้้งการนำำเข้้ามาในราชอาณาจัักรหรืือเขตไหล่่ทวีีปหรืือ ส่่งออกนอกราชอาณาจัักรหรืือเขตไหล่่ทวีป ี ความในวรรคหนึ่่�ง (1) มิิให้้ใช้้บัังคัับกัับการนำำแร่่เข้้ามาในราชอาณาจัักรหรืือเขตไหล่่ทวีีป เพื่่�อนำำ ไปวิิเคราะห์์หรืือวิิจััย แต่่ต้้องได้้รัับอนุุญาตจากอธิิบดีี มาตรา 159 ผู้้ใดฝ่่าฝืืนมาตรา 52 ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิิน 5 ปีีหรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งล้้าน ห้้าแสนบาทหรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 77 มาตรา ๑๖๑ ผู้้ใดฝ่่าฝืืนหรืือไม่ป่ ฏิิบััติิตามมาตรา ๗๑ มาตรา ๗๒ มาตรา ๑๐๗ มาตรา ๑๑๒ หรืือมาตรา ๑๑๖ ต้้องระวางโทษจํําคุุกไม่่เกิินสองเดืือน หรืือปรัับไม่่เกิินหกหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรัับ มาตรา 166 ผู้้ใดฝ่่าฝืืนมาตรา 104 ต้้องระวางโทษดัังนี้้� (1) ฝ่่าฝืืนประกาศที่่�ออกตามมาตรา 104(1) ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินสองปีีหรืือปรัับตั้้�งแต่่ สองเท่่าถึึงห้้าเท่่าของมููลค่่าแร่่หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ (2) ฝ่่าฝืืนประกาศที่่�ออกตามมาตรา 104(2) ต้้องระวางโทษจำคุำ ุกไม่่เกิินหนึ่่�งปีีหรืือปรัับตั้้�งแต่่ หนึ่่�งเท่่าถึึงสามเท่่าของมููลค่่าแร่่หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ (3) ฝ่่าฝืืนประกาศที่่�ออกตามมาตรา 104(3) ต้้องระวางโทษจำำคุุกไม่่เกิินสองเดืือนหรืือปรัับ ไม่่เกิินหกหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ บทกำำ หนดโทษที่่�เกี่่�ยวกับัความผิิดตาม พ.ร.บ.แร่่พ.ศ.2560 ได้กำ้ ำ หนดโทษของการกระทำำความผิิด ไว้้แต่่ละกรณีีตามความสำำคััญแห่่งการกระทำำความผิิด ความผิิดบางเรื่่�อง คณะกรรมการเปรีียบเทีียบ มีีอำำนาจเปรีียบเทีียบได้้ โดยมาตรา 178 บััญญััติิว่่า บรรดาความผิิดตามพระราชบััญญััติินี้้�ที่่�มีีโทษจำำคุุก ไม่่เกิินหกเดืือนหรืือโทษปรับสัถานเดีียวให้้คณะกรรมการเปรีียบเทีียบมีีอำำนาจเปรีียบเทีียบได้ต้ามระเบีียบ ที่่�รััฐมนตรีีกำำหนด เมื่่�อผู้้ต้้องหาได้้ชำำระเงิินค่่าปรัับตามจำำนวนที่่�เปรีียบเทีียบภายในสามสิิบวัันนัับแต่่วัันที่่�มีีการ เปรีียบเทีียบแล้้ว ให้ถืื้อว่่าคดีีเลิิกกัันตามบทบััญญััติิแห่่งประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา ๓. การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับการระเบิิดและการย่่อยหิิน (โรงโม่หิ่ ิน) แนวทางการสอบสวน การระเบิิดและย่่อยหิินแต่่เดิมิกระทำำ โดยอาศััยประมวลกฎหมายที่่ดิ�ิน มาตรา ๙ โดยอธิบดีิ ีกรมที่่ดิ�ิน เป็็นผู้้อนุุญาต ต่่อมาได้้มีีระเบีียบกระทรวงมหาดไทย ว่่าด้้วยหลัักเกณฑ์์และวิิธีีการเกี่่�ยวกัับการอนุุญาต ตามมาตรา 9 แห่่งประมวลกฎหมายที่่�ดิิน พ.ศ.๒๕๓๕ และคำำสั่่�งกระทรวงมหาดไทย ที่่�๓๕๐/๒๕๓๕ ลงวัันที่่�๒๒ พฤษภาคม ๒๕๓๕ ให้้อำำนาจผู้้ว่่าราชการจัังหวััด เป็็นพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ในการอนุุญาต การระเบิิดและย่่อยหิิน ในบริิเวณที่่�คณะรััฐมนตรีีได้้มีีมติิกำำหนดพื้้�นที่่�นั้้�นเป็็นแหล่่งหิินปููนเพื่่�อก่่อสร้้าง และในพื้้�นที่่�นอกเขตเขาหรืือภููเขาและปริิมณฑลรอบที่่�เขาหรืือภููเขา ๔๐ เมตร และการต่่ออายุุใบอนุุญาต กรณีีอธิิบดีีกรมที่่�ดิิน ผู้้ว่่าราชการจัังหวััดได้้อนุุญาตไว้้ ขั้้�นตอนการอนุุญาตให้ร้ะเบิิดและย่่อยหิินนั้้�นกระทำำ ในรูปูของคณะกรรมการ ซึ่่�งมีีผู้้แทนสำำนัักงาน ตำำรวจแห่่งชาติิเป็็นกรรมการอยู่่ด้้วยและนอกจากนั้้�นยัังมีีคณะกรรมการประจำำจัังหวััดซึ่่�งจะไม่่ขอกล่่าวถึึง เพราะเป็็นขั้้�นตอนของการพิิจารณาอนุุญาต ซึ่่�งใบอนุุญาตให้้ทำำการระเบิิดและย่่อยหิินนั้้�น จะกำำหนดพื้้�นที่่� ไม่่เกิิน ๑๐ ไร่่และต่่อมาได้้มีีมติิของคณะรััฐมนตรีีเมื่่�อวัันที่่� ๑๓ มิถุิุนายน ๒๕๓๘ อนุุมััติิให้้ในหลัักการ เปลี่่�ยนแปลงการระเบิิดและย่่อยหิินไปเป็็นเทคโนโลยีีการทำำ เหมืือง ภายใต้้พระราชบััญญััติิแร่่พ.ศ.๒๕๓๘ กำำหนดแนวทางปฏิิบััติิให้้ทรััพยากรธรณีีทุุกจัังหวััด รัับคำำขอประทานบััตรทำำ เหมืืองแร่่อุุตสาหกรรม เพื่่�อทำำการระเบิิดหิินและย่่อยหิิน ซึ่่�งแต่่เดิิมอยู่่ภายใต้้บัังคัับ มาตรา ๙ แห่่งประมวลกฎหมายที่่�ดิิน มาอยู่่ ภายใต้้บัังคัับของพระราชบััญญััติิแร่่พ.ศ.2560 ซึ่่�งผู้้ที่่�ได้้รัับอนุุญาตให้้ทำำการระเบิิดและย่่อยหิิน ตามมาตรา ๙ แห่่งประมวลกฎหมายที่่�ดิินเดิิมก็็ยัังคงดำำเนิินกิิจการอยู่่ได้้จนกว่่าใบอนุุญาตจะสิ้้�นอายุุ

หน้า 78 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม หลัักเกณฑ์์ในการพิิจารณาอนุุญาตให้้ระเบิิดและย่่อยหิิน ในการอนุุญาตให้้ระเบิิดและย่่อยหิิน ซึ่่�งเป็็นที่่�ดิินของรััฐซึ่่�งมิิได้้มีีบุุคคลใดมีีสิิทธิิครอบครอง ได้้แก่ ที่่ ่�ดิินรกร้้างว่่างเปล่่า ที่่�ดิินที่่�มีีผู้้เวนคืืน หรืือทอดทิ้้�ง โดยมีีหลัักเกณฑ์์คืือ (๑) ในรััศมีี๓๐๐ เมตร ต้้องไม่่มีีอาคาร หมู่่บ้้าน วััด หรืือสำำนัักสงฆ์์โบราณสถาน โบราณวััตถุุ ปููชนีียวััตถุุ (๒) ไม่่เป็็นบริิเวณที่่�ซึ่่�งพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ได้้รัับอนุุญาตให้้บุุคคลอื่่�นอยู่่ก่่อนแล้้ว (๓) ไม่่เป็็นแหล่่งที่่�อยู่่อาศััยของสัตว์ั ป่์ ่าหรืือเขตรัักษาพัันธุ์์สัตว์ั ป่์ ่าตาม พ.ร.บ.สงวนและคุ้้มครอง สััตว์์ป่่า พ.ศ.๒๕62 (๔) ห่่างทางหลวงสายประธานไม่่น้้อยกว่่า ๑ กิิโลเมตร สำำหรัับพื้้�นที่่�ที่่�มองไม่่เห็็นทางหลวง สำำหรัับพื้้�นที่่�ที่่�มองเห็็นทางหลวงจะต้้องอยู่่ห่่างจากทางหลวงสายประธานไม่่น้้อยกว่่า ๕ กิิโลเมตร (๕) ไม่่ใช่่พื้้�นที่่�ซึ่่�งใช้้ในการศึึกษาค้้นคว้้าทางวิิชาการป่่าไม้้ (๖) ไม่่เป็็นพื้้�นที่่�ป่่าที่่�มีีสภาพเป็็นต้้นน้ำ ำ� ลำำธาร ชั้้�น ๑ เอ (๗) ไม่่เป็็นบริิเวณที่่�มีีทิิวทััศน์์สวยงามอัันควรรัักษาไว้้ (๘) พื้้�นที่่ที่่� �จะขออนุุญาตจะต้้องอยู่่ในหลัักเกณฑ์์ทางด้้านสิ่่�งแวดล้้อม ของสำำนัักงานคณะกรรมการ สิ่่�งแวดล้้อมแห่่งชาติิ ดัังต่่อไปนี้้�ไม่่เป็็นพื้้�นที่่ส�งวนหวงห้้าม ไม่่เป็็นพื้้�นที่่ป่�่าต้้นน้ำ ำ� ลำำธาร และเป็็นบริิเวณที่่�มีี แร่่ธาตุุที่่�มีีค่่าในปริิมาณที่่�คุ้้มค่่าทางเศรษฐกิิจ ๑. สอบสวนและตรวจสอบใบอนุุญาต - ประทานบััตรทำำ เหมืืองแร่่ - ใบอนุุญาตให้้แผ้้วถางป่่า/ใบอนุุญาตให้้เข้้าทำำประโยชน์์ในเขตป่่าสงวนแห่่งชาติิ - ใบอนุุญาตประกอบกิิจการโรงงาน - ใบอนุุญาตให้้มีีและใช้้วััตถุุระเบิิด ๒. สอบสวนและการตรวจสอบพื้้�นที่ ่� ที่่�เกิิดเหตุุ - เนื้้�อที่่�อนุุญาต (ให้้เจ้้าหน้้าที่่�ที่่�ดิินรัังวััดตรวจสอบ) - ตำำแหน่่งพื้้�นที่่�ที่่�อนุุญาต (ให้้ผู้้เชี่่�ยวชาญตรวจสอบประกอบกัับระวางรููปถ่่ายทางอากาศ) - กำำหนดขอบเขต ส่่วนที่่�เป็็นพื้้�นที่่�อนุุญาต และส่่วนที่่�ถููกระเบิิดไปแล้้ว - บัันทึึกถ้้อยคำำลููกจ้้างคนงานผู้้ควบคุุมทุุกคน ให้้ฟัังได้้ว่่าทำำ หน้้าที่่�อะไร รัับจ้้างผู้้ใด (โยงให้้ ถึึงผู้้อยู่่เบื้้�องหลัังผู้้ใช้ ผู้้ร่ ้ ่วมกระทำำผิิด หรืือผู้้สนับสนุั ุน) มีีเครื่่�องมืือเครื่่�องใช้้ในการระเบิิดหิินอะไรบ้้างอยู่่ที่่�ใด เครื่่�องจัักรแต่่ละประเภทใช้้ทำำ งานอะไร และเป็็นของผู้้ใดต้้องบัันทึึกให้้ละเอีียด เพื่่�อใช้้เป็็นแนวทางการ พิิจารณาขอให้้ศาลยึึด ๓. โดยความผิิดที่ ่� ตรวจพบมากในการทำำเหมืือง ได้้แก่่ - ระเบิิดหิินเกิินพื้้�นที่่�อนุุญาต - ระเบิิดหิินผิิดพื้้�นที่่�อนุุญาต - ลัักลอบระเบิิดหิินโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต - ลัักลอบระเบิิดหิินโดยยื่่�นคำำขออนุุญาตเป็็นฉากบัังหน้้า ๔. การสอบสวนเพื่่�อพิิสููจน์์ทราบ (๑) ผู้้กระทํําผิิด - ผู้้ขออนุุญาต - ผู้้ควบคุุมงาน - ลููกจ้้าง

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 79 (๒) เครื่่�องมืือเครื่่�องใช้้ในการกระทํําผิิด (๓) เนื้้�อที่่� - เนื้้�อที่่�ที่่�ถููกระเบิิดหิินทั้้�งหมด - เนื้้�อที่่�ที่่�ได้้รัับอนุุญาต - เนื้้�อที่่�ที่่�ระเบิิดเกิินเนื้้�อที่่�อนุุญาต (๔) ตํําแหน่่ง - ตํําแหน่่งพื้้�นที่่�อนุุญาต - ตํําแหน่่งพื้้�นที่่�ลัักลอบระเบิิดหิิน (๕) ประเภทที่่�ดิิน - ที่่�หวงห้้าม หรืือป่่า พ.ศ.๒๔๘๔ - ป่่าสงวนแห่่งชาติิ - อุุทยานแห่่งชาติิหรืือ อื่่�นๆ (6) คํํานวณปริิมาตรหิินที่่�ถููกระเบิิด กฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการลัักลอบระเบิดิย่่อยหิิน มีีหลายฉบัับ แล้้วแต่่กรณีที่่�เกิิดเหตุุเช่่น กรณีี มีีการบุุกรุุกพื้้�นที่่�ป่่าด้้วยกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้อง เช่่นเดีียวกัับที่่�ได้้กล่่าวไว้้แล้้ว ในบทที่่� 3 เช่่น พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.2484 พ.ร.บ.ป่่าสงวนแห่่งชาติิพ.ศ.2507 เป็็นต้้น นอกจากนี้้�หากมีีการใช้้วััตถุุระเบิิดด้้วย ต้้องพิิจารณา พ.ร.บ.ควบคุุมยุุทธภััณฑ์์ พ.ศ.๒๕๓๐ และ พ.ร.บ.อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน วััตถุุระเบิิด ดอกไม้้เพลิิง และสิ่่�งเทีียมอาวุุธปืืน พ.ศ.๒๔๙๐ อีีกด้้วย การแจ้้งข้้อกล่่าวหา เพื่่�อเป็็นแนวทางในการสอบสวนคดีีเกี่่�ยวกับัการระเบิิดและย่่อยหิินในพื้้�นที่่ จึึ�งขอหยิบิยกตััวอย่่าง การแจ้้งข้้อหา มาตราสำำคััญที่่�พบบ่่อยพอสัังเขป ดัังนี้้� ๑) เมื่่�อสอบสวนพบแล้้วว่่าประทานบััตรเหมืืองแร่่ขาดอายุ ทํํุาแร่่โดยไม่่มีีประทานบััตรเหมืืองแร่่ หรืือทํําแร่่นอกหรืือเกิินพื้้�นที่่�ตามประทานบััตรต้้องแจ้้งข้้อกล่่าวหา ตามมาตรา 52 ข้้อหา “ทํําเหมืืองแร่่ โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต”ซึ่่�งมีีบทกํําหนดโทษตามมาตรา ๑59 คืือ จํําคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรับั ไม่่เกิินหนึ่่�งล้้าน ห้้าแสนบาท หรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรัับ ๒) ตามกฎหมายว่่าด้้วยการป่่าไม้้ การแจ้้งข้้อหา ผู้้ต้้องหา ได้้กล่่าวไว้้แล้้วใน บทที่่� 3 ๓) ตาม พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.๒๕๓๕ กรณีีไม่่มีีใบอนุุญาตให้้ประกอบกิิจการโรงงานให้้แจ้้ง ข้้อกล่่าวหาตามมาตรา ๑๒ ข้้อหา“ประกอบกิิจการโรงงานจํําพวกที่่� ๓ โดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาตจากพนัักงาน เจ้้าหน้้าที่่�” และมีีบทกํําหนดโทษตามมาตรา ๕๐ ต้้องระวางโทษจํําคุุกไม่่เกิินสองปีีหรืือปรัับไม่่เกิิน สองแสนบาทหรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรัับและในกรณีีที่่�โรงงานตามวรรคหนึ่่�งเป็็นโรงงานประเภทหรืือชนิิดที่่�กํําหนด จํํานวนหรืือขนาดที่่�จะให้้ตั้้�งหรืือไม่่ให้้ตั้้�งในท้้องที่่�ใดตามประกาศที่่�ออกตามมาตรา ๓๒(๑) ผู้้กระทํํา ต้้องระวางโทษจํําคุุกไม่่เกิินสี่่�ปีีหรืือปรัับไม่่เกิินสี่่�แสนบาทหรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรัับ ๔) กรณีีมีีวััตถุุระเบิิดและส่่วนประกอบของวััตถุุระเบิิดซึ่่�งเป็็นยุุทธภััณฑ์์แยกพิิจารณา ได้ดั้ังนี้้� ๔.๑ กรณีีความผิิดตาม พ.ร.บ.อาวุุธปืืน เครื่่�องกระสุุนปืืน วััตถุุระเบิิด ดอกไม้้เพลิิงและ สิ่่�งเทีียมอาวุุธปืืน พ.ศ.๒๔๙๐ ใช้้พิิจารณากรณีีตรวจพบดิินระเบิิด แก๊๊ป สายชนวน โดยไม่่มีีใบอนุุญาต (ตามแบบ ป.๕) ผิิดตามมาตรา ๓๘ ข้้อหา “ทํํา ซื้้�อ มีี ใช้้ สั่่�ง นํําเข้้า ซึ่่�งวััตถุุระเบิิดโดยไม่่ได้รั้ับอนุุญาต จากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” และมีีบทกํําหนดโทษตามมาตรา ๗๔ ระวางโทษจํําคุุกตั้้�งแต่่หนึ่่�งปีีถึึงยี่่�สิิบปีี และปรัับตั้้�งแต่่สองพัันบาทถึึงสี่่�หมื่่�นบาท

หน้า 80 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ๔.๒ กรณีีมีีส่่วนประกอบของวัตถุัรุะเบิิดเช่่น แอมโมเนีียมไนเตรท ใช้้บัังคับตัาม พ.ร.บ.ควบคุมุ ยุุทธภััณฑ์์พ.ศ.๒๕๓๐ ซึ่่�งในมาตรา ๔ นิิยามของคํําว่่า “ยุุทธภััณฑ์์” หมายความว่่า อาวุุธ เครื่่�องอุุปกรณ์์ ของอาวุุธ สารเคมีี สารชีีวะ สารรัังสีีหรืือเครื่่�องมืือเครื่่�องใช้้ที่่�นํําไปใช้้ในการรบหรืือการสงครามได้้ ทั้้�งนี้้� ตามที่่�รััฐมนตรีีประกาศในราชกิิจจานุุเบกษา ซึ่่�งปััจจุุบัันได้้มีีประกาศกระทรวงกลาโหม เรื่่�อง กํําหนด ชนิิดยุุทธภััณฑ์์ที่่�ต้้องขออนุุญาตตาม พ.ร.บ.ควบคุุมยุุทธภััณฑ์์ พ.ศ.๒๕๓๐ ลงวัันที่่�๒๐ ธ.ค. ๒๕๔๑ กํําหนดอาวุุธ เครื่่�องอุุปกรณ์์ของอาวุุธยานพาหนะ สารเคมีี วัตถุัุระเบิิดและสารเคมีีที่่�ใช้้เป็็นส่่วนผสมของ วััตถุุระเบิิดให้้เป็็นยุุทธภััณฑ์์อยู่่หลายรายการ แต่ที่่่ �จะหยิิบยกนํํามากล่่าวเพีียง ๒ ชนิิดที่่�ทางโรงโม่่หิินนิิยม นํํามาใช้้เป็็นส่่วนผสมของวัตถุัรุะเบิิดลัักษณะคล้้ายปุ๋๋�ยมีีอยู่่ ๒ ชนิิด คืือแอมโมเนีียมไนเตรท (AMMONIUM NIRTAE) และโปแตสเซีียมคลอเรท (POTASSIUM CHLORATE) ซึ่่�งหากโรงโม่่หิินใดมีีไว้้ในครอบครอง โดยไม่่ได้รั้บัอนุุญาต ตามแบบ (ย.ภ.๕) เป็็นความผิิดตามมาตรา ๑๕ ข้้อหา“ห้้ามมิิให้ผู้้ ้ ใดสั่่�งเข้้ามา นํําเข้้ามา ผลิิตหรืือมีีซึ่่�งยุุทธภััณฑ์์ เว้้นแต่่จะได้้รัับอนุุญาตจากปลััดกระทรวงกลาโหม” และมีีบทกํําหนดโทษ ตามมาตรา ๔๒ ต้้องระวางโทษจํําคุุกไม่่เกิินห้้าปีีหรืือปรัับไม่่เกิินห้้าหมื่่�นบาท หรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรัับและ ต้้องแจ้้งสถานที่่�เก็็บตามมาตรา ๑๙ ต้้องระวางโทษตามมาตรา ๔๔ ต้้องระวางโทษจํําคุุกไม่่เกิินหกเดืือน หรืือปรัับไม่่เกิินหกพัันบาท หรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรัับ ๔. การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับการขุุดดิิน ถมดิิน ขุุดตัักดิิน แนวทางการสอบสวน ตาม พ.ร.บ.การขุุดดิิน และถมดิิน พ.ศ.๒๕๔๓ ได้้ใช้้บัังคัับไว้้ดัังนี้้� ๑. การขุุดดิินในที่่ดิ�ินของตนเองเพื่่�อจํําหน่่าย หรืือเพื่่�อถมดิินนั้้�น แม้ว่้่าเจ้้าของที่่ดิ�ินจะมีีกรรมสิทธิ์์� ในที่่�ดิิน เป็็นโฉนดที่่�ดิิน หรืือมีีเอกสารการครอบครองที่่�ดิินเป็็น น.ส.๓ หากเป็็นการดํําเนิินการเพื่่�อการค้้า และมีีการใช้้เครื่่�องจัักรในการขุุด เช่่น ใช้้รถแบคโฮขุุดตัักดิิน จะเป็็นการดํําเนิินกิิจการประกอบกิิจโรงงาน จํําพวกที่่�๓ ตามกฎกระทรวง กำำหนดประเภทชนิิดและขนาดโรงงาน พ.ศ.2563 ประกอบบััญชีีท้้าย กฎกระทรวง กำำหนดประเภทชนิิดและขนาดโรงงาน ลำำดัับ 3 ซึ่่�งจะต้้องได้้รัับอนุุญาตก่่อนจึึงจะสามารถ ดํําเนิินการได้้ตามมาตรา ๗ (๓) หากดํําเนิินการโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจะมีีอััตราโทษจํําคุุกไม่่เกิินสองปีี หรืือปรัับไม่่เกิินสองแสนบาท หรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรัับ กรณีีเช่่นนี้้�ให้้พิิจารณาว่่าเป็็นการดํําเนิินการเพื่่�อการค้้า เป็็นหลัักหากเป็็นการขุุดดิินเพื่่�อใช้้ในการอื่่�น เช่่น ขุุดบ่่อเพื่่�อกัักน้ำ ำ�ไว้้ใช้้ในการเกษตรเล็็กน้้อย หรืือขุุดลอก บ่่อเลี้้�ยงกุ้้ง เช่่นนี้้�ในทางพิิจารณาเจ้้าหน้้าที่่�กรมโรงงานอุตสุาหกรรมเคยพิิจารณาว่่าไม่่เป็็นการดํําเนิินกิิจการ โรงงาน ตามนััยกฎหมายที่่�กล่่าว ๒. ในท้้องที่่�ที่่�ได้้มีีการประกาศเป็็นเขตควบคุุมการขุุดดิินถมดิินแล้้วจะต้้องมีีการปฏิิบััติิตาม พ.ร.บ.การขุุดดิินและถมดิิน พ.ศ.๒๕๔๓ ซึ่่�งตามมาตรา ๑๗ มีีบทบััญญััติิในการควบคุุมการขุุดดิินไว้้ว่่า ผู้้ที่่�ประสงค์์จะขุุดดิินโดยมีีความลึึกจากระดัับพื้้�นดิินเกิินสามเมตร หรืือมีีพื้้�นดิินที่่�ปากบ่่อดิินเกิินหนึ่่�งหมื่่�น ตารางเมตร หรืือมีีความลึึกหรืือพื้้�นที่่ต�ามที่่�เจ้้าพนัักงานท้้องถิ่่�นประกาศกํําหนดจะต้้องแจ้้งต่่อเจ้้าพนัักงาน ท้้องถิ่่�นตามแบบที่่�กฎหมายกํําหนด ซึ่่�งจะมีีการกํําหนดให้้แจ้้งข้้อมููลในการขุุดไว้้หากเจ้้าพนัักงานท้้องถิ่่�น พิิจารณาแล้้วเห็็นว่่ามีีการแจ้้งที่่�ถููกต้้องก็็จะออกใบรัับแจ้้งให้้แก่่ผู้้แจ้้งไว้้เป็็นหลัักฐานภายในเจ็็ดวััน นัับแต่่ วัันรัับแจ้้ง และให้้ผู้้แจ้้งเริ่่�มทํําการขุุดดิินตามที่่�รัับแจ้้งได้้นัับแต่่วัันที่่�ได้้รัับใบรัับแจ้้ง แต่่หากพบว่่าการแจ้้ง ไม่ถูู่กต้้องเจ้้าพนัักงานท้้องถิ่่�นจะสั่่�งให้ผู้้้แจ้้งแก้้ไขภายในเจ็็ดวัันนับัแต่วั่ ันที่่�ได้รั้บัแจ้้ง ถ้้าผู้้แจ้้งไม่่แก้้ไขให้ถูู้กต้้อง ภายในเจ็็ดวัันนัับแต่่วัันที่่�ผู้้แจ้้งได้้รัับแจ้้งให้้แก้้ไขจากเจ้้าพนัักงานท้้องที่่�ให้้เจ้้าพนัักงานท้้องถิ่่�นมีีอํํานาจ ออกคํําสั่่�งให้้การแจ้้งนั้้�นเป็็นอัันสิ้้�นผล

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 81 ๓. ส่่วนการถมดิินนั้้�น มาตรา ๒๖ ได้กํํ ้าหนดไว้ว่้่า ผู้้ที่่ปร�ะสงค์์จะถมดิินโดยมีีความสููงของเนิินดิิน เกิินกว่่าระดัับที่่�ดิินเจ้้าของข้้างเคีียง และมีีพื้้�นที่่�ของเนิินดิินไม่่เกิินสองพัันตารางเมตร หรืือมีีพื้้�นที่่�ตามที่่� เจ้้าพนัักงานท้้องถิ่่�นประกาศกํําหนด ต้้องจััดให้้มีีที่่�การระบายน้ำ ำ� เพีียงพอที่่�จะไม่ก่่ ่อให้้เกิิดความเดืือดร้้อนแก่่ เจ้้าของที่่ดิ�ินข้้างเคีียงหรืือบุุคคลอื่่�น และการถมดิินจะต้้องมีีการแจ้้งต่่อเจ้้าพนัักงานท้้องถิ่่�น และเจ้้าพนัักงาน ท้้องถิ่่�นมีีอํํานาจให้้แก้้ไขการแจ้้งถมดิินที่่�ไม่ถูู่กต้้องในลัักษณะเดีียวกับที่่ ั กํํ�าหนดโดยให้นํํ ้าหลัักในการดํําเนิินการ ที่่�กํําหนดไว้้ในเรื่่�องการขุุดดิินมาใช้้บัังคัับโดยอนุุโลม การขุุดดิินหรืือถมดิินโดยไม่่ได้้ใบรัับแจ้้งจากเจ้้าพนัักงานท้้องถิ่่�นตามมาตรา ๑๗ และ ๒๖ นั้้�น มีีอััตราโทษจํําคุุกไม่่เกิินหนึ่่�งปีีหรืือปรับั ไม่่เกิินห้้าหมื่่�นบาทหรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรับ ัและหากพื้้�นที่่�ที่่�ขุุดดิิน ถมดิิน นั้้�นมีีกฎกระทรวงห้้ามไว้้ตาม มาตรา ๖(๑)จะมีีอััตราโทษจํําคุุกไม่่เกิินสองปีีหรืือปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งแสนบาท หรืือทั้้�งจํําทั้้�งปรัับ นอกจากนี้้�การขุุดดิินโดยมีีความลึึกไม่่เกิินสามเมตร เมื่่�อจะขุุดดิินใกล้้แนวเขตที่่�ดิินข้้างเคีียงของ ผู้้อื่่�นในระยะน้้อยกว่่าสองเท่่าของความลึึกของบ่่อดิินที่่�จะขุุด ต้้องจััดการป้้องกัันการพัังทลายของดิินตาม วิิสััยที่่�ควรจะทํําตามความใน มาตรา ๒๔ หากดํําเนิินการโดยไม่่ปฏิิบััติิตามมาตราดัังกล่่าว จะมีีอััตราโทษ ปรัับไม่่เกิินหนึ่่�งหมื่่�นบาท ตามมาตรา ๓๗ ๕. การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับการดููดทราย แนวทางการสอบสวน การสอบสวนการดููดทรายนั้้�นใช้้ประมวลกฎหมายที่่�ดิิน มาตรา ๙ เป็็นหลัักใหญ่่ซึ่่�งในสถานที่่� รัับอนุุญาตให้้ทํําการดููดทรายนั้้�น จะต้้องทํําการสอบสวนและตรวจสอบหลัักฐานต่่างๆ ดัังนี้้� ๑. ใบอนุุญาตให้ทํํ ้าการดููดทรายตามมาตรา ๙ แห่่งประมวลกฎหมายที่่ดิ�ินตามแบบ (ทด.๖๙ ก.) ตามใบอนุุญาตฉบัับนี้้�จะมีีรููปแผนที่่�การปัักหลัักเขตยึึดโยงต่่างๆ และพื้้�นที่่�การอนุุญาตเป็็นจํํานวนไร่่และ ที่่�สํําคััญ คืือวัันสิ้้�นสุุดการอนุุญาตโดยการตรวจสอบให้้เน้้นว่่าผู้้รัับอนุุญาตทํําการดููดทรายตรงสถานที่่�รัับ อนุุญาตหรืือไม่่ ๒. ใบอนุุญาตประกอบกิิจการโรงงาน ตาม พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.๒๕๓๕ เนื่่�องจากเครื่่�องจัักรที่่� ใช้้ในการดููดทราย(แพหรืือเรืือดููดทรายที่่�มีีเครื่่�องจัักรต้้นกํําลัังฉุุดปั้้�นหอยโข่่ง) นั้้�น จะมีีกํําลัังม้้า 50 แรงม้้า ขึ้้�นไปจึึงเป็็น “โรงงาน” ตามมาตรา ๕ แห่่ง พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.๒๕๓๕ แก้้ไขโดย พ.ร.บ.โรงงาน (ฉบัับที่่� 2) พ.ศ.2562 และสํําหรับัการดููดทรายนั้้�นได้้มีีกฎกระทรวง (พ.ศ.๒๕62) ออกตามความใน พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.๒๕๓๕ กํําหนดให้้เป็็น โรงงานจํําพวกที่่�๓(๔) ซึ่่�งจะต้้องได้้รัับอนุุญาตให้้ประกอบกิิจการโรงงานก่่อน จึึงจะดํําเนิินการได้้ ๓. ใบอนุุญาตให้้ขุุดลอกร่่องน้ำ ำ� จากกรมเจ้้าท่่า ตาม พ.ร.บ.เดิินเรืือในน่่านน้ำ ำ�ไทย พ.ศ.๒๔๕๖ เนื่่�องจากการดููดทรายส่่วนมากมัักจะใช้้แพ หรืือเรืือดููดทรายในแม่น้ำ่ ำ�ลํําคลองซึ่่�งเป็็นการล่่วงล้ำ ำ�ไปในแม่น้ำ่ ำ� ลํําคลองและกีีดขวางทางสััญจรของประชาชนหรืือที่่�ประชาชนใช้้ประโยชน์์ร่่วมกััน ตามมาตรา ๑๑๗ และขออนุุญาตขุุดลอกร่่องน้ำ ำ� (ดููดทราย) ตามมาตรา ๑๒๐ แห่่ง พ.ร.บ. เดิินเรืือในน่่านน้ำ ำ�ไทย พ.ศ.๒๕๕6 นอกจากนั้้�นยัังต้้องมีีใบอนุุญาตให้้ควบคุุมเรืือของกรมเจ้้าท่่าอีีกด้้วยแต่่เห็็นว่่าเป็็นเรื่่�องปลีีกย่่อยมากกว่่า มีีใช้ส้าระสํําคััญมากกว่่าในการตรวจสอบการดููดทรายใบอนุุญาตตามข้้อ ๑, ๒ และ ๓ อาจเป็็นการอนุุญาต ในนามของบุุคคล หรืือนิิติิบุุคคล เช่่น ในรููปของห้้างหุ้้นส่่วน บริิษััท ก็็ได้้เมื่่�อตรวจดููตามเงื่่�อนไขท้้าย ใบอนุุญาตให้้ทํําการดููดทรายตามข้้อ ๑ แล้้วผู้้รัับอนุุญาตจะต้้องดํําเนิินการด้้วยตนเอง แต่่ส่่วนมาก ผู้้รัับอนุุญาตมัักจะไม่่อยู่่ควบคุุมการดููดทรายแต่่จะปล่่อยให้้คนงาน หรืือผู้้รัับจ้้างดํําเนิินการ เมื่่�อได้้ทํํา การตรวจสอบหลัักฐานแล้้วขาดอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งหรืือว่่าใบอนุุญาตนั้้�นๆ สิ้้�นอายุุแล้้วก็็ให้้ทํําการควบคุุม

หน้า 82 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ตััวคนงานเหล่่านั้้�นไว้้ทํําการตรวจสอบ เครื่่�องจัักรที่่�ใช้้ในการดููดทรายบัันทึึกหมายเลขเครื่่�องและทํําแผนที่่� ประกอบให้้ชััดเจน และถ้้าริิมตลิ่่�งมีีรถตัักทรายหรืือแบคโฮ รถบรรทุุกอยู่่ในที่่�เกิิดเหตุุก็็ให้้ทํําการตรวจยึึด ประกอบคดีีไว้ด้้ ้วยโดยให้ทํํ ้ าบัันทึึกการจับกุัมุ/ตรวจยึึด พร้้อมแจ้้งข้้อกล่่าวหาคนงานว่่าร่่วมกับผู้้รับัอนุุญาต กระทํําความผิิด (กรณีีผู้้รัับอนุุญาตไม่่อยู่่ในที่่�เกิิดเหตุุ) กรณีีการล่่วงล้ำ ำ�ลํําน้ำ ำ�โดยแพ หรืือเรืือดููดทราย ตาม มาตรา ๑๑๗ ตาม พ.ร.บ.เดิินเรืือในน่่านน้ำ ำ�ไทย พ.ศ.๒๕๕๖ นั้้�น ให้้คํํานวณพื้้�นที่่�ซึ่่�งถููกล่่วงล้ำ ำ�ไปด้้วยว่่าเป็็น เท่่าใดเพราะเป็็นองค์ปร์ะกอบของความผิิดในมาตรานี้้�ไม่่เช่่นนั้้�นเวลาศาลลงโทษจะไม่ส่ามารถพิิจารณาได้้ ต้้องลงโทษขั้้�นต่ำ ำ�คืือปรับัเพีียง ๕๐๐ บาท (คํําพิิพากษาคดีีแดงที่่ ๑�๙๒๑/๒๕๔๓ ของศาลจัังหวััดกาฬสิินธุ์์) ซึ่่�งจะขอยกมาตราต่่างๆ มากล่่าวไว้้เพื่่�อสะดวกในการบัันทึึกการจัับกุุมดัังนี้้� ๑) กรณีีไม่่มีีใบอนุุญาตให้้ทํําการดููดทราย ให้้แจ้้งข้้อกล่่าวหา ตามมาตรา ๔, ๑๐๘ ทวิิแห่่ง ประมวลกฎหมายที่่�ดิิน ฐาน “ยึึดถืือครอบครองหรืือกระทํําด้้วยประการใดๆ อัันเป็็นการทํําลายหรืือ ทํําให้้เสื่่�อมสภาพที่ ่� ดิิน ที่ ่� หิิน ที่่�กรวด หรืือที่่�ทรายหรืือกระทํําสิ่่�งหนึ่่�งสิ่่�งใดอัันเป็็นอัันตรายแก่่ทรััพยากร ในที่ ่� ดิิน และได้้กระทํําในที่ ่� ดิินซึ่่�งเป็็นสาธารณสมบััติิของแผ่่นดิินที่่�ประชาชนใช้้ประโยชน์์ร่่วมกััน โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ๒) กรณีีไม่่มีีใบอนุุญาตให้้ประกอบกิิจการโรงงานให้้แจ้้งข้้อกล่่าวหาตาม พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.๒๕๓๕ มาตรา ๑๒, ๕๐ ฐาน “ตั้้�งหรืือประกอบกิิจการโรงงานโดยใช้้เครื่่�องจัักรจํําพวกที่่� ๓ ที่มีีกํํ ่� าลัังม้้า เกิินกว่่า ๕0 แรงม้้าขึ้้�นไปโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” ๓) กรณีีไม่่มีีใบอนุุญาตให้ทํํ ้าการขุุดลอกร่่องน้ำ ำ� ของกรมเจ้้าท่่า ให้้แจ้้งข้้อกล่่าวหา ตาม พ.ร.บ. เดิินเรืือในน่่านน้ำ ำ�ไทย พ.ศ.๒๕๕๖ มาตรา ๑๒๐ ฐาน “ขุุดลอกร่่องน้ำ ำ�โดยไม่่ได้้รัับอนุุญาต” และ มาตรา ๑๑๗, ๑๑๘ ฐาน “กระทํําการใดๆ ล่่วงล้ำ ำ� เข้้าไปในแม่น้ำ่ ำ�ลํําคลองอัันเป็็นทางสััญจรของประชาชน ใช้้ประโยชน์์ร่่วมกัันโดยไม่่ได้้รัับอนุุญาตจากพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�” เมื่่�อแจ้้งข้้อกล่่าวหาแล้้วให้้จััดทํําบัันทึึกการจัับกุุม/ตรวจยึึด ตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณา ความอาญา และควบคุุมตััวผู้้ถููกจับ นํํ ัาส่่งพนัักงานสอบสวนท้้องที่่�สํําหรัับของกลางนั้้�นคงไม่่สามารถนํํามา ยัังที่่�ทํําการของพนัักงานสอบสวนได้้เนื่่�องจากเป็็นแพหรืือเรืือดููดทราย ให้้หมายเหตุุไว้้ในบัันทึึกการจัับกุุม ว่่า “ของกลางคืือเครื่่�องจัักร เครื่่�องยนต์์ที่่�ใช้้ในการดููดทราย ท่่อเหล็็กดููดทราย นั้้�นมีีขนาดใหญ่่และ ติิดตั้้�งถาวร อยู่่ที่่�เกิิดเหตุุ” และให้้จััดกํําลัังตํํารวจส่่วนหนึ่่�งเฝ้้าไว้้และรีีบนํําพนัักงานสอบสวนมาดููและ ตรวจสถานที่่�โดยเร็็ว ในกรณีีที่่�จะมีีการจัับกุุมผู้้ที่่�เคยมีีใบอนุุญาตให้้ทํําการดููดทรายตาม มาตรา ๙ แห่่ง ประมวลกฎหมายที่่�ดิิน การเข้้าไปตรวจสอบต้้องทํําการสืืบสวนข้้อมููลก่่อนว่่า ผู้้รัับอนุุญาตรายนั้้�นไม่่ได้้ ไปขอต่่ออายุุใบอนุุญาตภายในกํําหนดดัังกล่่าว ก็็สามารถประกอบกิิจการต่่อไปได้้จนกว่่าจะได้้รัับคํําสั่่�ง ไม่่อนุุญาต ผู้้จับกุัมตุ้้องทํําการสืืบสวนหาข้้อมููลจากจัังหวััดนั้้�นๆ ว่่าผู้้ประกอบกิิจการได้ยื่่้�นขอต่่อใบอนุุญาต แล้้วหรืือไม่่ ซึ่่�งในแต่่ละจัังหวััดจะมีีคณะอนุุกรรมการพิิจารณาอนุุญาตให้้ดููดทรายประจํําจัังหวััด ซึ่่�งมีีผู้้ว่่าราชการจัังหวััดเป็็นประธานอนุุกรรมการ (ตามข้้อตกลงแห่่งระเบีียบกระทรวงมหาดไทยว่่าด้้วย การอนุุญาตให้้ดููดทราย พ.ศ.๒๕๒๓) และหากลำำน้ำ ำ�ที่่�ขออนุุญาตให้้ดููดทรายเป็็นลำำน้ำ ำ� ระหว่่างประเทศ คืือมีีเขตแดนติิดกัับประเทศอื่่�น เช่่น แม่่น้ำ ำ�โขง ก็็ต้้องเข้้าที่่�ประชุุมของคณะกรรมการพิิจารณาอนุุญาต ให้้ดููดทรายส่่วนกลาง หรืือ กพด. ก่่อน

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 83 6. การสอบสวนความผิิดเกี่่�ยวกัับขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์ หรืือขยะมลพิิษ แนวทางการสอบสวน ปััจจุุบััน ขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์ได้้มีีการลัักลอบนํําเข้้าจากต่่างประเทศจํํานวนมากและเป็็นอัันตราย ต่่อสิ่่�งแวดล้้อม กระทบต่่อความเป็็นอยู่่ของประชาชนในวงกว้้างซึ่่�งขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์นี้้์�เป็็นกากอุตสุาหกรรม ซึ่่�งเป็็นสิ่่�งปฏิิกููลหรืือวัสดุัุที่่�ไม่่ใช้้แล้้ว ผู้้กระทํําผิิดได้้กระทํําผิิดในลัักษณะต่่างๆ กััน เช่่น การลัักลอบทิ้้�งใน ที่่�ต่่างๆ ทํําให้้เกิิดมลพิิษต่่อสิ่่�งแวดล้้อม ซึ่่�งสิ่่�งแวดล้้อมในที่่�นี้้�คืือสิ่่�งต่่างๆ ที่่�มีีลัักษณะทางกายภาพ และ ชีีวภาพที่่�อยู่่รอบตััวมนุุษย์์ซึ่่�งเกิิดขึ้้�นโดยธรรมชาติิหรืือสิ่่�งที่่�มนุุษย์์ได้้ทํําขึ้้�น ซึ่่�งสิ่่�งที่่�มนุุษย์์ได้้ทํําขึ้้�นเป็็น การกระทํําของบุุคคล ก่่อให้้เกิิดความเดืือดร้้อนรํําคาญแก่ปร่ ะชาชนโดยรวม เช่่น มีีการทิ้้�งกากอุตสุาหกรรม หรืือขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์ ส่่งกลิ่่�นเหม็็น หรืืออากาศเป็็นพิิษ อัันอาจเป็็นความผิิดตามกฎหมายต่่างๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้องหลายฉบัับ ด้้วยกััน เช่่น กรณีีการลัักลอบนํําเข้้าขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์เป็็นต้้น ๑. กฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์ หรืือขยะมลพิิษ ๑.๑ พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕ ๑.๒ พ.ร.บ.ศุุลกากร พ.ศ.๒๕๖๐ ๑.๓ พ.ร.บ.การส่่งออกไปนอกและนํําเข้้ามาในราชอาณาจัักร ซึ่่�งสิินค้้า พ.ศ.๒๕๒๒ ๑.๔ พ.ร.บ.วััตถุุอัันตราย พ.ศ.๒๕๓๕ ๑.๕ พ.ร.บ.การสาธารณสุุข พ.ศ.๒๕๓๕ ๒. การเริ่่�มต้้นคดีี การเริ่่�มต้้นคดีีเป็็นที่่�มาของการสอบสวนของพนัักงานสอบสวน การที่่�พนัักงานสอบสวน จะทํําการสอบสวนความผิิดอาญาที่่�เกี่่�ยวกัับขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์หรืือขยะมลพิิษ ได้้มีีที่่�มาดัังนี้้� ๒.๑ ประชาชน ความผิิดอาญาที่่�เกิิดขึ้้�นที่่�เกี่่�ยวกัับขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์เป็็นความผิิดอาญาแผ่่นดิิน ตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา ประชาชนที่่�พบการกระทํําความผิิด ไม่่ว่่าจะได้้รัับ ผลกระทบโดยตรง หรืือเป็็นผู้้เสีียหายจากขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์หรืือขยะมลพิิษหรืือไม่่ก็็ตาม ก็็สามารถ กล่่าวโทษต่่อพนัักงานสอบสวนให้้ดํําเนิินคดีีกัับผู้้กระทํําความผิิดได้้ ๒.๒ หน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง หน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง หมายถึึง หน่่วยงานที่่�รัับผิิดชอบตามกฎหมายต่่างๆให้้มีีอํํานาจ และหน้้าที่่�ในการปฏิิบััติิการให้้เป็็นไปตามกฎหมายที่่�บัังคัับไว้้ 3. ขั้้�นตอนการสอบสวนของพนัักงานสอบสวน ๓.๑ กรณีีได้้รัับแจ้้งจากประชาชน - สอบสวนปากคํําผู้้แจ้้งในเบื้้�องต้้น เพื่่�อให้้รู้้ข้้อเท็็จจริิง และพฤติิการณ์ที่่์ �เกิิดขึ้้�น - สอบสวน ประชาชนที่่�อยู่่ใกล้้เคีียง ที่่�พบขยะอิิเล็็กทรอนิิกส์์หรืือขยะมลพิิษ เพื่่�อให้รู้้้ ข้้อเท็็จจริิงและพฤติิการณ์์ที่่�เกิิดขึ้้�น - ประสานหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง เพื่่�อร่่วมตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุหรืือกากอุุตสาหกรรม ที่่�ทิ้้�งอยู่่ หรืือที่่�พบในโรงงาน เป็็นของกลาง หรืือเป็็นผลิิตภััณฑ์์ ประเภทใด ตามกฎหมายใด (กรณีีนี้้� ต้้องให้้เจ้้าหน้้าที่่�ที่่�เกี่่�ยวข้้องที่่�ไปด้้วยเป็็นคนเก็บตั็ ัวอย่่าง และทํําบัันทึึกการยึึดหรืือเก็็บตััวอย่่าง เนื่่�องจาก เจ้้าหน้้าที่่�ดัังกล่่าวเป็็นพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ที่่�มีีอํํานาจในการยึึด อายััด ตามพระราชบััญญััติินั้้�นๆ) หากให้้ คนอื่่�นเก็็บตััวอย่่าง อาจถืือว่่าเป็็นการได้้พยานหลัักฐานมาโดยมิิชอบ ตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณา ความอาญามาตรา 226/1

หน้า 84 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม - ประสานหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง เพื่่�อร่่วมตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุ - หากมีีขยะมลพิิษจํํานวนมาก ไม่่สามารถเคลื่่�อนย้้ายได้้ให้้อายััดไว้้ก่่อนโดยพนัักงาน เจ้้าหน้้าที่่� - ส่่งขยะมลพิิษ ที่่�เก็็บตััวอย่่าง เพื่่�อตรวจวิิเคราะห์ยั์ ังหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง - ทํําหนัังสืือขอรัับผลการตรวจวิิเคราะห์์จากหน่่วยงานที่่�ส่่งตรวจวิิเคราะห์ข้์ ้างต้้น - เมื่่�อได้้รัับผลการตรวจวิิเคราะห์์แล้้ว หากผลการตรวจวิิเคราะห์์เป็็นความผิิดตาม กฎหมายแล้้ว ประสานเจ้้าหน้้าที่่�ที่่�เกี่่�ยวข้้องมาสอบปากคํําคืือ ๑. ผู้้กล่่าวหา ปกติิหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องจะมอบอํํานาจให้้ นิิติิกร หรืือพนัักงาน เจ้้าหน้้าที่่�ที่่�เกี่่�ยวข้้องมาให้้ถ้้อยคํํา ในฐานะผู้้กล่่าวหา เพื่่�อเริ่่�มต้้นเปิิดคดีี ๒. ผู้้เก็็บตััวอย่่าง หรืือ ยึึด อายััด ๓. ผู้้ตรวจวิิเคราะห์์ของกลาง ๔. สอบปากคํําเจ้้าของที่่ดิ�ิน ที่่ทิ้้� �งขยะ หรืือเจ้้าของอาคารที่่�พบขยะของกลาง รวมถึึงผู้้เช่่า ๕. สอบพยานที่่�เกี่่�ยวข้้อง ที่่�ใกล้้เคีียง ที่่�พบการกระทํําผิิด 6. ตรวจสอบทะเบีียนรถที่่�นํําขยะมาทิ้้�งสถานที่่�เกิิดเหตุุ ๗. ตรวจสอบแหล่่งที่่�มาของขยะมลพิิษ เช่่น จากโรงงาน หรืือแหล่่งกํําเนิิดอื่่�นที่่�มิิใช่่ โรงงาน ๘. รวบรวมพยานเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้อง เช่่น ประกาศกระทรวงบััญชีรีายชื่่�อวัตถุัอัุันตราย ๓.๒ กรณีีได้้รัับเรื่่�องจากหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง กรณีีหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องจะเป็็นผู้้รวบรวมพยานหลัักฐานเบื้้�องต้้น เช่่น การตรวจเก็บ็ ตััวอย่่าง การยึึด อายััด การตรวจวิิเคราะห์์ของกลาง การประมวลเรื่่�องว่่าเป็็นความผิิดตามกฎหมายใด และทํําหนัังสืือร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้้ดํําเนิินคดีีกัับผู้้กระทํําผิิด ส่่วนการสอบสวนปากคํําพยานและ การรวบรวมพยานเอกสาร ก็ดํํ ็าเนิินการตามข้้อ 3.๑ ในบางครั้้�งการดํําเนิินการตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุ บุางครั้้�ง ไม่่มีีประชาชนมาแจ้้งแต่่หน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องทํําหนัังสืือประสานขอกํําลัังมาเพื่่�อร่่วมกัันตรวจสอบที่่�เกิิดเหตุุ การรวบรวมพยานหลัักฐานก็็ดํําเนิินการตามข้้อ 3.๑ ๔. การดํําเนิินการกัับผู้้ต้้องหา ๑. กรณีีเป็็นบุุคคลธรรมดา กรณีีนี้้�ถ้้ารู้้ตััวผู้้กระทํําผิิดตั้้�งแต่่แรกจะไม่่มีีปััญหา สามารถ ดํําเนิินคดีีได้้เลย ถ้้าไม่รู้้ตั่ ัวผู้้กระทํําผิิดก็็ต้้องสืืบสวนหาตััวเจ้้าของ ผู้้ครอบครอง ขยะมลพิิษเพื่่�อดํําเนิินคดีี ต่่อไป ๒. กรณีีนิิติิบุุคคล เป็็นผู้้ต้้องหา ตาม พ.ร.บ.วััตถุุอัันตราย พ.ศ.๒๕๓๕ มาตรา ๘๗/๒ ในกรณีที่่นิ�ิติิบุุคคลกระทํําความผิิดตามพระราชบััญญััติินี้้�กรรมการ ผู้้จััดการ หรืือผู้้เชี่่�ยวชาญ บุุคลากรเฉพาะ หรืือบุุคคลใด ซึ่่�งมีีหน้้าที่่�รัับผิิดชอบในการกระทํําความผิิดนั้้�น ต้้องรัับผิิดตามที่่�บััญญััติิไว้้สํําหรัับ ความผิิดนั้้�นๆ ด้้วย เว้้นแต่่จะพิิสููจน์์ได้้ว่่า การกระทํํานั้้�นได้้กระทํําโดยตนมิิได้้รู้้เห็็นหรืือยิินยอมด้้วย จะเห็็นว่่า นอกจากดํําเนิินคดีีกัับกรรมการ ผู้้จััดการแล้้ว ยัังสามารถดํําเนิินคดีีกัับบุุคคลใด ก็็ได้้ซึ่่�งมีีหน้้าที่่�รัับผิิดชอบในการกระทํํานั้้�น และให้้ผู้้ต้้องหามีีหน้้าที่่�พิิสููจน์์ว่่า ตนมิิได้้รู้้เห็็นหรืือยิินยอมใน การกระทํํานั้้�น ๕. การพิิจารณาเบื้้�องต้้นว่่า กากอุุตสาหกรรมหรืือขยะมลพิิษ เป็็นของกลางชนิิดใด อยู่่ภายใต้้ กฎหมายใดและหน่่วยงานใดเป็็นหน่่วยงานที่่�รัับผิิดชอบ ซึ่่�งปกติิโดยทั่่�วไป จะเป็็นวััตถุุอัันตราย ตาม พ.ร.บ.วััตถุุอัันตราย พ.ศ.๒๕๓๕

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 85 - ตรวจสอบของกลาง ถ้้าเป็็นชิ้้�นส่่วนอุุปกรณ์์ไฟฟ้้า และอิิเล็็กทรอนิิกส์์หรืือเศษที่่�มีี ส่่วนประกอบตััวเก็็บประจุุไฟฟ้้าและแบตเตอรี่่� ถืือเป็็นวััตถุุอัันตรายชนิิดที่่�๓ ตามบััญชีี๕.๒ แนบท้้าย ประกาศ กระทรวงอุุตสาหกรรม เรื่่�องบััญชีีรายชื่่�อวััตถุุอัันตราย พ.ศ.๒๕๕๖ ๖. ผู้้กระทํําความผิิดเกี่่�ยวกัับขยะมลพิิษหรืือกากอุุตสาหกรรม 6.๑ ผู้้นํําเข้้า หรืือผู้้ลัักลอบนํําเข้้ามา ๖.๒ ผู้้ครอบครอง หรืือมีีไว้้ในครอบครอง ไม่่ว่่าเพื่่�อตนเอง หรืือผู้้อื่่�น มีีไว้้เพื่่�อขายเพื่่�อขนส่่ง เพื่่�อใช้้การทิ้้�งอยู่่ ๖.๓ ตััวการ ผู้้ใช้้ ผู้้สนัับสนุุน ข้้อสัังเกต ตามมาตรา ๕๒ วรรคท้้าย ในกรณีีที่่�ต้้องทํําลายหรืือจััดการตามควรแก่่กรณีีหากมีี ค่่าใช้้จ่่ายเกิิดขึ้้�นให้้เจ้้าของวััตถุุอัันตรายมีีหน้้าที่่�จ่่ายหรืือชดใช้้เงิินจํํานวนนั้้�นแก่่ทางราชการ ดัังนั้้�นในการ สอบสวนปากคํําเจ้้าหน้้าที่่ผู้้�กล่่าวหา พนัักงานสอบสวนต้้องสอบสวนประเด็็นนี้้�ไว้ด้้ ้วยเพื่่�อพนัักงานอััยการ จะได้ฟ้้ ้องให้้ศาลบัังคัับให้้เจ้้าของวััตถุุอัันตรายชดใช้้เงิินจํํานวนดัังกล่่าว ✥ ✥ ✥

หน้า 86 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หน้า 87 บทที่่� 6 การจััดการของกลางในคดีีอาญา การดํําเนิินการเกี่่�ยวกัับของกลาง ตามความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม แบ่่งวิธีิีการดำำเนิินการขณะตรวจยึึดการดำำเนิินการระหว่่างคดีีและการดำำเนิินการเมื่่�อคดีถึึีงที่่สุ�ุด หรืือการ จํําหน่่ายของกลางในคดีีความผิิดด้้านทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมไว้้ซึ่่�งการดำำเนิินคดีีมีีของกลาง ที่่�เกี่่�ยวข้้องหลายลัักษณะแล้้วแต่่กรณีีเพื่่�อเป็็นแนวทางให้้พนัักงานสอบสวนจััดการของกลางในคดีี จึึงขอแบ่่งการจััดการของกลางไว้้ 4 ลัักษณะใหญ่่ ดัังนี้้� 1. การจััดการเกี่่�ยวกัับไม้้ของกลาง 2. การจััดการของกลางเกี่่�ยวกัับยานพาหนะ เครี่่�องมืือ เครื่่�องใช้้หรืือเครื่่�องจัักร 3. การจััดการของกลางประเภทของป่่า 4. การจััดการของกลางประเภทสัตว์ั ์ป่่า การจััดการของกลางในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม 1. การจััดการเกี่่�ยวกัับไม้้ของกลาง 1.1 การดํําเนิินการกัับไม้้ของกลางขณะตรวจยึึด (1) เมื่่�อพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ได้ยึึ้ดไม้้ของกลาง ให้ทํํ ้ าบััญชีรีายละเอีียดเกี่่�ยวกับัไม้้โดยให้้ ตรวจวััดขนาด ปริมิาตร ชนิิด จํํานวน ตํําหนิิรููปพรรณไว้้ในบััญชีีไม้้ของกลางก่่อนนํําส่่งพนัักงานสอบสวน เพื่่�อดํําเนิินคดีีตามกฎหมาย (2) ให้้ประทัับรููปรอยตราแสดงการยึึดในโอกาสแรกที่่�พึึงจะกระทํําได้้และจดแจ้้ง รูปรูอยตราที่่�ใช้ปร้ะทับัในบััญชีีไม้้ของกลางด้้วยเว้้นแต่่ไม้นั้้้ �นมีีขนาดเล็็กหรืือโดยสภาพของไม้้ไม่่อาจประทับั รููปรอยตราได้้และให้้หมายเหตุุในบััญชีีไม้้ของกลางไว้้เป็็นหลัักฐาน (3) ให้้พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่ผู้้ตร�วจยึึด นํําไม้้ของกลางส่่งพนัักงานสอบสวนและพนัักงาน สอบสวนทํําหนัังสืือส่่งมอบไม้้ของกลางให้กั้บัเจ้้าหน้้าที่่ป่�่าไม้ผู้้รั้บผิั ิดชอบพื้้�นที่่�ไปเก็บรั็ ักษาและดํําเนิินการ ตามระเบีียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับของกลางในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับ การป่่าไม้้พ.ศ.๒๕๓๓ และบัันทึึกข้้อตกลงว่่าด้้วยความร่่วมมืือในการอนุุรัักษ์์ทรััพยากรป่่าไม้้ ระหว่่าง กระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม และสํํานัักงานตํํารวจแห่่งชาติิพ.ศ.๒๕๕๑ ลงวัันที่่� ๑๖ สิิงหาคม ๒๕๕๑ ข้้อ ๒.๒ (4) พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�มีีอํํานาจยึึดไม้้ของกลางไว้้จนกว่่าคดีีจะถึึงที่่�สุุด (5) กรณีีไม้้ของกลางในเขตอุทุยานแห่่งชาติิเขตห้้ามล่่าสัตว์ั ป่์ ่า ที่่�ไม่ส่ามารถนํําออกจาก สถานที่่ตร�วจยึึดได้้หรืือเห็็นว่่าไม่่ควรชัักลากไม้้ของกลางที่่ตร�วจพบนั้้�นออกจากสถานที่่�เกิิดเหตุุเนื่่�องจากไม่่มีี เส้้นทางชัักลาก หรืือหากเข้้าไปชัักลากจํําเป็็นจะต้้องตััดเส้้นทางชัักลากใหม่่ อัันจะทํําให้้ป่่าเสีียหายยิ่่�งขึ้้�น หรืือเป็็นช่่องทางให้้มีีการกระทํําผิิดเพิ่่มขึ้้� �นอีีกให้้บัันทึึกเหตุุผลข้้อเท็็จจริิงไว้้เป็็นหลัักฐาน พร้้อมแจ้้งพนัักงาน สอบสวนทราบและรายงานให้ผู้้ที่่ ้ �เกี่่�ยวข้้องทราบโดยเร็็ว (6) กรณีีไม้้ของกลางในเขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่า ที่่�ไม่่สามารถนํําออกจากสถานที่่�ตรวจ ยึึดได้้หรืือเห็็นว่่าไม่่ควรชัักลากไม้้ของกลางที่่ตร�วจพบนั้้�นออกจากสถานที่่�เกิิดเหตุุเนื่่�องจากไม่่มีีเส้้นทาง

ประทัับรููปรอยตราที่่�ไม้้ของกลาง เพื่่�อแสดงการตรวจยึึด จััดทำำบััญชีี ระบุุชนิิด ขนาด ปริิมาตร จำำนวน ตำำหนิิ รููปพรรณ จดแจ้้ง รููปรอยดวงตราในบััญชีี นำำของกลางส่่งพนัักงานสอบสวน และรัับไปเก็็บรัักษาในที่่�ปลอดภััย รายงานผู้้บัังคัับบััญชาตามลำดัำ ับชั้้�น แจ้้งให้้พนัักงานสอบสวนตรวจสอบที่่�เกิิดเหตุุ หน้า 88 คู่ มือ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดีค ว า ม ผิด เ กี่ย ว กับ ท รัพ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติแ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม ชัักลาก หรืือหากเข้้าไปชัักลากของกลางจํําเป็็นจะต้้องตััดเส้้นทางชัักลากใหม่ อั่ ันจะทํําให้้ป่่าเสีียหายยิ่่�งขึ้้�น หรืือเป็็นช่่องทางให้้มีีการกระทํําผิิดเพิ่่�มขึ้้�นอีีก ให้้หััวหน้้าเขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่ารวบรวมข้้อเท็็จจริิง พร้้อมหลัักฐานรููปถ่่ายไม้้ของกลาง และสถานที่่�เกิิดเหตุุ รายงานอธิิบดีีกรมอุุทยานแห่่งชาติิ สััตว์์ป่่า และพัันธุ์์พืืช เพื่่�อพิิจารณาสั่่�งการเป็็นรายๆ ไป 1.2 การจํําหน่่ายไม้้ของกลาง (1) ไม้้ของกลางในเขตอุุทยานแห่่งชาติิ ป่่าสงวนแห่่งชาติิในเขตรัักษาพัันธุ์์สััตว์์ป่่า ไม่ว่่ ่าจะเป็็นการจํําหน่่ายไม้้ของกลางระหว่่างคดีีหรืือคดีถึึีงที่่สุ�ุดแล้้วเป็็นไปตามกฎหมายและระเบีียบของ หน่่วยงานที่่�ดููแลรัักษาของกลางนั้้�นตลอดจนพิิจารณาถึึงแนวนโยบายรััฐบาลเพื่่�อเป็็นการป้้องกัันการตััดไม้้ ทำำลายป่่าด้้วย (2) ไม้้ของกลางที่่ต�กเป็็นของแผ่่นดิินแล้้วอธิบดีิ ีกรมป่่าไม้้หรืืออธิบดีิ ีกรมอุทุยานแห่่งชาติิ สััตว์์ป่่าและพัันธุ์์พืืช หรืือผู้้ที่่�ได้้รัับมอบหมายจากอธิบดีิ ีกรมอุทุยานแห่่งชาติิ สััตว์ป่์ ่าและพัันธุ์์พืืช จะสั่่�งให้้ เอาไว้้ใช้้ในราชการ ทํําลายหรืือจััดการตามสมควรก็็ได้้ ขั้้�นตอนการจััดการกัับของกลางประเภทไม้้ สามารถสรุุปเป็็นแผนภููมิิได้้ ดัังนี้้� ■ การดํําเนิินการกัับไม้้ของกลางขณะตรวจยึึด