วิจัย ชุดปฏิบัติการเครื่องจักรกลไฟฟ้า 3 เฟส

เฉลยใบงานท่ี 5

การกลับทางหมุนมอเตอร์แบบ Reversing After Stop

วตั ถุประสงค์
1. ออกแบบวงจรกำลงั (Power Circuit) และวงจรควบคุม (Control Circuit) ตำมเง่ือนไขท่ี
กำหนดได้
2. อธิบำยกำรทำงำนของวงจรควบคุมได้
3. เลือกใชโ้ อเวอร์โหลดใหเ้ หมำะสมกบั ขนำดของมอเตอร์ได้
4. เดินสำยวงจรกำลงั และวงจรควบคุมตำมที่ไดอ้ อกแบบไวใ้ นวตั ถุประสงคข์ อ้ 1 ได้

เนื้อหาและหลกั การทาํ งาน
ในขณะที่มอเตอร์หมุนอยู่น้นั ถำ้ หำกเรำทำกำรกลบั ทำงหมุนโดยทนั ที จะทำให้กระแสไฟฟ้ำ

ขณะสตำร์ท (Starting or surge current) มีค่ำสูงกว่ำปกติ เพรำะมอเตอร์ยงั มีแรงเฉ่ือยอยู่ ซ่ึงอำจทำ
ใหส้ ตำร์ทติ้งโปรเทก็ ชนั่ หรือเมนฟิ วส์ตดั วงจร หรืออำจทำให้มอเตอร์ไหมไ้ ดใ้ นท่ีสุด ดงั น้นั ก่อนท่ี
จะทำกำรกลบั ทำงหมุนควรใหม้ อเตอร์หยดุ เสียก่อนแลว้ จึงทำกำร Start ใหม่

อุปกรณ์การทดลอง 1 ชุด
1. ชุดฝึกกำรควบคมุ เคร่ืองกลไฟฟ้ำ 1 ตวั
2. มอเตอร์ 3 เฟส (380/660V 0.5 HP)
3.สำยต่อวงจร

วงจรไฟฟ้า MCB = Main Circuit Breaker 3 Phase
K1 = Magnetic Contactor
วดั แรงดนั ที่ L1,L2,L3 F3 = Overload Delay
วดั กระแสท่ี A1,A2,A3 M = Motor 3 Phase 380 Vac

รูปที่ 1 วงจรกำลงั

รูปท่ี 2 วงจรควบคมุ

F2 = Control Fuse H1 = Pilotlamp (Green)
F3 = Overload Delay H2 = Pilotlamp (Green)
S1 = Push Button Switch “STOP” H3 = Pilotlamp (Yellow)
S3 = Push Button Switch “FORWARD”
S4 = Push Button Switch “REVERSE”
K1 = Magnetic Contactor “FORWARD”
K2 = Magnetic Contactor “REVERSE”

เงื่อนไขการทาํ งาน

1. วงจรกำลงั ตอ้ งมี MAIN FUSE เพื่อป้องกนั กำรลดั วงจร (Short circuit) โอเวอร์โหลด
เพอื่ ป้องกนั มอเตอร์
2. กำรตรวจสอบแรงดนั ไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR VOLT ร่วมกบั VOLTMETER
3. กำรตรวจสอบกระแสไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR AMP ร่วมกบั AMMETER
และ CURRENT TRANSFORMER
4. วงจรควบคมุ ตอ้ งมี CONTROL FUSE เพื่อป้องกนั กำรลดั วงจร
5. กำรSTART และ STOP สำมำรถทำไดโ้ ดยใชส้ วิตซ์ป่ มุ กดและมีวงจร Self Holding
6. กำรกลบั ทำงหมนุ จะตอ้ งกดป่ มุ STOP ก่อนเท่ำน้นั
7. คอนแทคเตอร์สองตวั ตอ้ งไมท่ ำงำนพร้อมกนั
8. ใชส้ วทิ ชป์ ่ ุมกด S3 เพอื่ กำหนดใหม้ อเตอร์หมุนตำมเขม็ นำฬิกำ
9. ใชส้ วทิ ชป์ ่ ุมกด S4 เพ่อื กำหนดใหม้ อเตอร์หมุนทวนเข็มนำฬิกำ

บนั ทึกผลการทดลองโดยมีข้ันตอนดังนี้

1. ทำกำรกดป่ มุ สตำร์ท S3 ใหม้ อเตอร์ทำงำน

2. ทำกำรวดั ควำมเร็วรอบมอเตอร์โดยใชเ้ คร่ืองมือวดั TACHO METTER

3. ทำกำรวดั กระแสที่จุด A1,A2,A3

ความเร็วรอบ ความเรว็ รอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส
มอเตอร์ทใ่ี ช้ทดลอง เครื่องมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)

(1360 RPM) TACHO METER
(RPM)

S3 (หมนุ ตามเขม็ ) 1492 132 230 230 230 0.27 0.25 0.27

S4 (หมนุ ทวนเขม็ ) 1336 24 230 230 230 0.23 0.22 0.25

สรุปผลการทดลอง

กำรควบคุมมอเตอร์แบบ Reversing after Stop สำมำรถทำไดโ้ ดยตอ่ หนำ้ สมั ผสั ปกติเปิ ด KI

คร่อมระหวำ่ งสวิทช์ S3 และ S4 ทำใหก้ ำรลอ็ คตวั เองของคอนแทคเตอร์แตล่ ะชุดจะทำงำนอยตู่ ลอด

จนกวำ่ จะตดั กระแสเลียงคอนแทคเตอร์โดยใชส้ วิทช์ S1 .

.

ใบงานที่ 6

การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR-DELTA แบบ MANUAL

วัตถปุ ระสงค์

1. ออกแบบวงจรกำลงั (Power Circuit) และวงจรควบคุม (Control Circuit) ตำมเงื่อนไขที่

กำหนดได้

2. อธิบำยกำรทำงำนของวงจรควบคุมได้

3. เลือกใชโ้ อเวอร์โหลดใหเ้ หมำะสมกบั ขนำดของมอเตอร์ได้

4. เดินสำยวงจรกำลงั และวงจรควบคุมตำมท่ีไดอ้ อกแบบไวใ้ นวตั ถุประสงคข์ อ้ 1 ได้

เนื้อหาและหลกั การทาํ งาน

ในขณะที่เร่ิมสตำร์ทมอเตอร์น้นั กระแสไฟฟ้ำขณะสตำร์ทของมอเตอร์น้นั สูงกว่ำกระแสขณะ
ทำงำนปกติอย่ปู ระมำณ 3-6 เท่ำ ซ่ึงจะมีผลต่อขนำดเมนสวิทช์ ฟิ วส์ หรือโอเวอร์โหลด และขนำด
ของสำยเพรำะฉะน้ัน จึงจำเป็ นตอ้ งลดกระแสไฟฟ้ำขณะสตำร์ทให้ต่ำท่ีสุด ซ่ึงทำได้โดยวิธีกำร
สตำร์ทแบบสตำร์ เดลตำ้ ซ่ึงแรงดนั ไฟฟ้ำสำหรับมอเตอร์แบบเดลตำ้ จะตอ้ งมีค่ำเทำ่ กบั แรงดนั ไฟฟ้ำ
ของแรงดนั สำย เสมอ ในกำรเปล่ียนจำกสตำร์เป็ นเดลตำ้ จะตอ้ งรอให้ควำมเร็วรอบของมอเตอร์
หมุนไปไดป้ ระมำณ 75% ของ ควำมเร็วปกติของมอเตอร์ จึงเปล่ียนเป็นเดลตำ้ ซ่ึงมีวิธีท่ีใชอ้ ยู่ 2 วิธี
คือ แบบ Manual และ Automatic แบบ Manual ตอ้ งใชผ้ ปู้ ฏิบตั ิงำนเปล่ียนตำแหน่งจำก STAR เป็น
DELTA ถำ้ เปล่ียนเร็วเกินไปจะทำให้กระแส ขณะต่อเป็ น DELTA สูงเกินไปจนเป็ นเหตุให้ฟิ วส์
ขำดได้ หรือ OVERLOAD TRIP ในทำงตรงขำ้ มถำ้ เปลี่ยนตำแหน่งชำ้ เกินไปก็จะทำให้มอเตอร์ท่ี
ต่อแบบ STAR ไดร้ ับแรงดนั ไฟต่ำกวำ่ ท่ีตอ้ งกำร ทำให้ มอเตอร์ร้อน ขดลวดเส่ือมคุณภำพเร็วกว่ำ
ปกติ เพื่อเป็นกำรกำหนดเวลำสำหรับมอเตอร์ที่แน่นอน จึงใช้ แบบ Automatic ดว้ ยกำรใช้ TIMER
RELAY เป็ นอุปกรณ์สำหรับกำหนดเวลำ โดยที่มอเตอร์แต่ละขนำด จะใช้เวลำในกำรเปลี่ยนจำก
STAR เป็ น DELTA ไม่เท่ำกัน ในกำร START มอเตอร์ดว้ ย STAR-DELTA น้ีจะให้ STARTING
TORQUE ต่ำเพรำะกำรต่อแบบ STAR น้ัน ได้ STARTING TORQUE เพียง 33% เท่ำน้ัน จึงไม่
เหมำะสมกบั งำนที่ตอ้ งกำร STARTING TORQUE สูง

อปุ กรณ์การทดลอง 1 ชุด
1. ชุดฝึกกำรควบคมุ เคร่ืองกลไฟฟ้ำ 1 ตวั
2. มอเตอร์ 3 เฟส (380/660V 0.5 HP)
3.สำยตอ่ วงจร

วงจรไฟฟ้า

วดั แรงดนั ที่ L1,L2,L3
วดั กระแสที่ A1,A2,A3

รูปที่ 1 วงจรกำลงั
MCB = Main Circuit Breaker 3 Phase
F3 = Overload Delay
K1 = Magnetic Contactor
K2 = Magnetic Contactor “STAR”
K3 = Magnetic Contactor “DELTA”
M = Motor 3 Phase 380 Vac

รูปท่ี 2 วงจรควบคมุ

F2 = Control Fuse
F3 = Overload Delay
S1 = Push Button Switch “STOP”
S2 = Push Button Switch “STAR”
S3 = Push Button Switch “DELTA”
H1 = Pilotlamp (Green)
H2 = Pilotlamp (Green)
H3 = Pilotlamp (Yellow)

เงื่อนไขการทํางาน

1. วงจรกำลงั ตอ้ งมี MAIN FUSE เพื่อป้องกนั กำรลดั วงจร (Short circuit) โอเวอร์โหลด
เพ่ือป้องกนั มอเตอร์
2. กำรตรวจสอบแรงดนั ไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR VOLT ร่วมกบั VOLTMETER
3. กำรตรวจสอบกระแสไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR AMP ร่วมกบั AMMETER
และ CURRENT TRANSFORMER
4. วงจรควบคมุ ตอ้ งมี CONTROL FUSE เพอ่ื ป้องกนั กำรลดั วงจร
5. กำรSTART แบบสตำร์ สำมำรถทำไดโ้ ดยใชส้ วิตซ์ S2 และเม่ือเวลำผำ่ นไป 5 วินำที ใหก้ ด
ป่ ุมสวติ ซ์ S3 เพื่อเป็นกำร RUN แบบเดลตำ้ และกำร STOP สำมำรถทำไดโ้ ดยใชส้ วิตซ์ S1
6. เม่ือเร่ิมตน้ START ใหม้ อเตอร์ต่อแบบ STAR จนควำมเร็วรอบของมอเตอร์ประมำณ 75%
ของควำมเร็วปกติขณะทำงำน จึงเปลี่ยนเป็นกำรต่อแบบ DELTA โดยกำรใชส้ วทิ ชป์ ่ ุมกด
7. ให้ K1 และ K2 ควบคุมให้ต่อแบบ STAR และ K1 กบั K3 ควบคุมใหต้ ่อแบบ DELTA

บนั ทกึ ผลการทดลองโดยมีข้ันตอนดังนี้
1. ทำกำรกดป่ มุ สตำร์ท S2 ใหม้ อเตอร์ทำงำน
2. ทำกำรวดั ควำมเร็วรอบมอเตอร์โดยใชเ้ ครื่องมือวดั TACHO METTER
3. ทำกำรวดั กระแสที่จุด A1,A2,A3

ความเร็วรอบ ความเร็วรอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส
มอเตอร์ทใี่ ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)

(1360 RPM) TACHO METER
(RPM)

กดป่มุ S2

สตาร์ทแบบ STAR
กดป่มุ S3

รนั แบบ DELTA
กดป่มุ S1

หยดุ การทางาน

สรุปผลการทดลอง
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

เฉลยใบงานท่ี 6

การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR-DELTA แบบ MANUAL

วตั ถปุ ระสงค์

1. ออกแบบวงจรกำลัง (Power Circuit) และวงจรควบคุม (Control Circuit) ตำมเงื่อนไขท่ี

กำหนดได้

2. อธิบำยกำรทำงำนของวงจรควบคมุ ได้

3. เลือกใชโ้ อเวอร์โหลดใหเ้ หมำะสมกบั ขนำดของมอเตอร์ได้

4. เดินสำยวงจรกำลงั และวงจรควบคุมตำมที่ไดอ้ อกแบบไวใ้ นวตั ถุประสงคข์ อ้ 1 ได้

เนื้อหาและหลกั การทาํ งาน

ในขณะที่เร่ิมสตำร์ทมอเตอร์น้นั กระแสไฟฟ้ำขณะสตำร์ทของมอเตอร์น้นั สูงกว่ำกระแสขณะ
ทำงำนปกติอยูป่ ระมำณ 3-6 เท่ำ ซ่ึงจะมีผลต่อขนำดเมนสวิทช์ ฟิ วส์ หรือโอเวอร์โหลด และขนำด
ของสำยเพรำะฉะน้ัน จึงจำเป็ นตอ้ งลดกระแสไฟฟ้ำขณะสตำร์ทให้ต่ำที่สุด ซ่ึงทำไดโ้ ดยวิธีกำร
สตำร์ทแบบสตำร์ เดลตำ้ ซ่ึงแรงดนั ไฟฟ้ำสำหรับมอเตอร์แบบเดลตำ้ จะตอ้ งมีค่ำเทำ่ กบั แรงดนั ไฟฟ้ำ
ของแรงดนั สำย เสมอ ในกำรเปลี่ยนจำกสตำร์เป็ นเดลตำ้ จะตอ้ งรอให้ควำมเร็วรอบของมอเตอร์
หมุนไปไดป้ ระมำณ 75% ของ ควำมเร็วปกติของมอเตอร์ จึงเปลี่ยนเป็นเดลตำ้ ซ่ึงมีวิธีที่ใชอ้ ยู่ 2 วิธี
คือ แบบ Manual และ Automatic แบบ Manual ตอ้ งใชผ้ ปู้ ฏิบตั ิงำนเปลี่ยนตำแหน่งจำก STAR เป็น
DELTA ถำ้ เปลี่ยนเร็วเกินไปจะทำให้กระแส ขณะต่อเป็ น DELTA สูงเกินไปจนเป็ นเหตุให้ฟิ วส์
ขำดได้ หรือ OVERLOAD TRIP ในทำงตรงขำ้ มถำ้ เปลี่ยนตำแหน่งชำ้ เกินไปก็จะทำใหม้ อเตอร์ท่ี
ต่อแบบ STAR ไดร้ ับแรงดนั ไฟต่ำกวำ่ ที่ตอ้ งกำร ทำให้ มอเตอร์ร้อน ขดลวดเส่ือมคุณภำพเร็วกว่ำ
ปกติ เพ่ือเป็นกำรกำหนดเวลำสำหรับมอเตอร์ท่ีแน่นอน จึงใช้ แบบ Automatic ดว้ ยกำรใช้ TIMER
RELAY เป็ นอุปกรณ์สำหรับกำหนดเวลำ โดยที่มอเตอร์แต่ละขนำด จะใชเ้ วลำในกำรเปลี่ยนจำก
STAR เป็ น DELTA ไม่เท่ำกัน ในกำร START มอเตอร์ดว้ ย STAR-DELTA น้ีจะให้ STARTING
TORQUE ต่ำเพรำะกำรต่อแบบ STAR น้ัน ได้ STARTING TORQUE เพียง 33% เท่ำน้ัน จึงไม่
เหมำะสมกบั งำนท่ีตอ้ งกำร STARTING TORQUE สูง

อปุ กรณ์การทดลอง 1 ชุด
1. ชุดฝึกกำรควบคมุ เคร่ืองกลไฟฟ้ำ 1 ตวั
2. มอเตอร์ 3 เฟส (380/660V 0.5 HP)
3.สำยตอ่ วงจร

วงจรไฟฟ้า

วดั แรงดนั ที่ L1,L2,L3
วดั กระแสที่ A1,A2,A3

รูปที่ 1 วงจรกำลงั
MCB = Main Circuit Breaker 3 Phase
F3 = Overload Delay
K1 = Magnetic Contactor
K2 = Magnetic Contactor “STAR”
K3 = Magnetic Contactor “DELTA”
M = Motor 3 Phase 380 Vac

รูปท่ี 2 วงจรควบคมุ

F2 = Control Fuse
F3 = Overload Delay
S1 = Push Button Switch “STOP”
S2 = Push Button Switch “STAR”
S3 = Push Button Switch “DELTA”
H1 = Pilotlamp (Green)
H2 = Pilotlamp (Green)
H3 = Pilotlamp (Yellow)

เง่ือนไขการทํางาน

1. วงจรกำลงั ตอ้ งมี MAIN FUSE เพอ่ื ป้องกนั กำรลดั วงจร (Short circuit) โอเวอร์โหลด
เพอ่ื ป้องกนั มอเตอร์
2. กำรตรวจสอบแรงดนั ไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR VOLT ร่วมกบั VOLTMETER
3. กำรตรวจสอบกระแสไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR AMP ร่วมกบั AMMETER
และ CURRENT TRANSFORMER
4. วงจรควบคุมตอ้ งมี CONTROL FUSE เพอื่ ป้องกนั กำรลดั วงจร
5. กำรSTART แบบสตำร์ สำมำรถทำไดโ้ ดยใชส้ วิตซ์ S2 และเมื่อเวลำผำ่ นไป 5 วินำที ใหก้ ด
ป่ มุ สวติ ซ์ S3 เพ่ือเป็นกำร RUN แบบเดลตำ้ และกำร STOP สำมำรถทำไดโ้ ดยใชส้ วิตซ์ S1
6. เมื่อเร่ิมตน้ START ใหม้ อเตอร์ต่อแบบ STAR จนควำมเร็วรอบของมอเตอร์ประมำณ 75%
ของควำมเร็วปกติขณะทำงำน จึงเปล่ียนเป็นกำรต่อแบบ DELTA โดยกำรใชส้ วทิ ชป์ ่ มุ กด
7. ให้ K1 และ K2 ควบคุมให้ต่อแบบ STAR และ K1 กบั K3 ควบคมุ ใหต้ ่อแบบ DELTA

บันทึกผลการทดลองโดยมีข้ันตอนดังนี้
1. ทำกำรกดป่ มุ สตำร์ท S2 ใหม้ อเตอร์ทำงำน
2. ทำกำรวดั ควำมเร็วรอบมอเตอร์โดยใชเ้ คร่ืองมือวดั TACHO METTER
3. ทำกำรวดั กระแสที่จุด A1,A2,A3

ความเรว็ รอบ ความเร็วรอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส
มอเตอร์ทใ่ี ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)

(1360 RPM) TACHO METER
(RPM)

กดป่มุ S2

สตาร์ทแบบ STAR 1433 73 230 230 233 0.2 0.22 0.24
กดป่มุ S3

รนั แบบ DELTA 1477 117 230 231 233 0.54 0.51 0.53
กดป่มุ S1

หยดุ การทางาน 0 1360 233 230 230 0 0 0

สรุปผลการทดลอง
จำกวงจร เมื่อกดสวิทช์ S2 จะต่อวงจรให้คอนแทคเตอร์ K2 และต่อวงจรให้คอนแทคเตอร์ KI

ทำงำนมอเตอร์ทำงำนแบบสตำร์ เม่ือกดสวิทช์ S3 จะตดั วงจรของคอนแทคเตอร์ K2 เม่ือคอนแทค
เตอร์ K2 หยุดทำงำน หนำ้ สัมผสั ปกติเปิ ดของ K2 จะกลบั คืนสภำวะปกติต่อวงจรให้กบั คอนแทค
เตอร์ K3 ทำงำน มอเตอร์ทำงำนแบบเดลตำ้ เม่ือกดสวิทช์ S1 จะหยุดกำรทำงำนของมอเตอร์ทุก

สภำวะ .
.
.
.
.

ใบงานท่ี 7

การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR-DELTA โดยอตั โนมตั ิ

วัตถปุ ระสงค์

1. ออกแบบวงจรกำลงั (Power Circuit) และวงจรควบคุม (Control Circuit) ตำมเง่ือนไขที่

กำหนดได้

2. อธิบำยกำรทำงำนของวงจรควบคมุ ได้

3. เลือกใชโ้ อเวอร์โหลดใหเ้ หมำะสมกบั ขนำดของมอเตอร์ได้

4. เดินสำยวงจรกำลงั และวงจรควบคุมตำมที่ไดอ้ อกแบบไวใ้ นวตั ถปุ ระสงคข์ อ้ 1 ได้

เนื้อหาและหลกั การทาํ งาน

ในขณะที่เร่ิมสตำร์ทมอเตอร์น้นั กระแสไฟฟ้ำขณะสตำร์ทของมอเตอร์น้นั สูงกวำ่ กระแสขณะ
ทำงำนปกติอยู่ประมำณ 3-6 เท่ำ ซ่ึงจะมีผลต่อขนำดเมนสวิทช์ ฟิ วส์ หรือโอเวอร์โหลด และขนำด
ของสำยเพรำะฉะน้ัน จึงจำเป็ นตอ้ งลดกระแสไฟฟ้ำขณะสตำร์ทให้ต่ำที่สุด ซ่ึงทำได้โดยวิธีกำร
สตำร์ทแบบสตำร์ เดลตำ้ ซ่ึงแรงดนั ไฟฟ้ำสำหรับมอเตอร์แบบเดลตำ้ จะตอ้ งมีคำ่ เทำ่ กบั แรงดนั ไฟฟ้ำ
ของแรงดนั สำย เสมอ ในกำรเปล่ียนจำกสตำร์เป็ นเดลตำ้ จะตอ้ งรอให้ควำมเร็วรอบของมอเตอร์
หมุนไปไดป้ ระมำณ 75% ของ ควำมเร็วปกติของมอเตอร์ จึงเปล่ียนเป็นเดลตำ้ ซ่ึงมีวิธีที่ใชอ้ ยู่ 2 วิธี
คือ แบบ Manual และ Automatic แบบ Manual ตอ้ งใชผ้ ปู้ ฏิบตั ิงำนเปลี่ยนตำแหน่งจำก STAR เป็น
DELTA ถำ้ เปลี่ยนเร็วเกินไปจะทำให้กระแส ขณะต่อเป็ น DELTA สูงเกินไปจนเป็ นเหตุให้ฟิ วส์
ขำดได้ หรือ OVERLOAD TRIP ในทำงตรงขำ้ มถำ้ เปล่ียนตำแหน่งชำ้ เกินไปก็จะทำใหม้ อเตอร์ที่
ต่อแบบ STAR ไดร้ ับแรงดนั ไฟต่ำกวำ่ ที่ตอ้ งกำร ทำให้ มอเตอร์ร้อน ขดลวดเส่ือมคุณภำพเร็วกว่ำ
ปกติ เพ่ือเป็นกำรกำหนดเวลำสำหรับมอเตอร์ท่ีแน่นอน จึงใช้ แบบ Automatic ดว้ ยกำรใช้ TIMER
RELAY เป็ นอุปกรณ์สำหรับกำหนดเวลำ โดยท่ีมอเตอร์แต่ละขนำด จะใช้เวลำในกำรเปลี่ยนจำก
STAR เป็ น DELTA ไม่เท่ำกนั ในกำร START มอเตอร์ดว้ ย STAR-DELTA น้ีจะให้ STARTING
TORQUE ต่ำเพรำะกำรต่อแบบ STAR น้ัน ได้ STARTING TORQUE เพียง 33% เท่ำน้ัน จึงไม่
เหมำะสมกบั งำนที่ตอ้ งกำร STARTING TORQUE สูง

อปุ กรณ์การทดลอง 1 ชุด
1. ชุดฝึกกำรควบคมุ เคร่ืองกลไฟฟ้ำ 1 ตวั
2. มอเตอร์ 3 เฟส (380/660V 0.5 HP)
3.สำยตอ่ วงจร

วงจรไฟฟ้า

วดั แรงดนั ที่ L1,L2,L3
วดั กระแสที่ A1,A2,A3

รูปที่ 1 วงจรกำลงั
MCB = Main Circuit Breaker 3 Phase
F3 = Overload Delay
K1 = Magnetic Contactor
K2 = Magnetic Contactor “STAR”
K3 = Magnetic Contactor “DELTA”
M = Motor 3 Phase 380 Vac

รูปท่ี 2 วงจรควบคุม

F2 = Control Fuse
F3 = Overload Delay
S1 = Push Button Switch “STOP”
S2 = Push Button Switch “START”
K4T = Timer On Relay
H1 = Pilotlamp (Green)
H2 = Pilotlamp (Green)
H3 = Pilotlamp (Yellow)

เง่ือนไขการทาํ งาน

1. วงจรกำลงั ตอ้ งมี MAIN FUSE เพอ่ื ป้องกนั กำรลดั วงจร (Short circuit) โอเวอร์โหลด
เพื่อป้องกนั มอเตอร์
2. กำรตรวจสอบแรงดนั ไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR VOLT ร่วมกบั VOLTMETER
3. กำรตรวจสอบกระแสไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR AMP ร่วมกบั AMMETER
และ CURRENT TRANSFORMER
4. วงจรควบคมุ ตอ้ งมี CONTROL FUSE เพ่ือป้องกนั กำรลดั วงจร
5. กำรSTART และ STOP สำมำรถทำไดโ้ ดยใชส้ วิตซป์ ่ ุมกด
6. เมื่อเริ่มตน้ START ใหม้ อเตอร์ต่อแบบ STAR จนควำมเร็วรอบของมอเตอร์ประมำณ 75%
ของควำมเร็วปกติขณะทำงำน จึงเปลี่ยนเป็นกำรต่อแบบ DELTA
7. ต้งั เวลำหน่วงกำรทำงำนของ Timer On Relay ไวท้ ี่ 5 วินำที
8. ให้ K1 และ K2 ควบคมุ ใหต้ ่อแบบ STAR และ K1 กบั K3 ควบคมุ ใหต้ ่อแบบ DELTA

บนั ทึกผลการทดลองโดยมขี ้ันตอนดังนี้
1. ทำกำรกดป่ มุ สตำร์ท S2 ใหม้ อเตอร์ทำงำน
2. ทำกำรวดั ควำมเร็วรอบมอเตอร์โดยใชเ้ ครื่องมือวดั TACHO METTER
3. ทำกำรวดั กระแสที่จุด A1,A2,A3

ความเร็วรอบ ความเรว็ รอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส
มอเตอร์ทใี่ ช้ทดลอง เครื่องมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)

(1360 RPM) TACHO METER
(RPM)

ขณะเดนิ

แบบ STAR
ขณะรนั

แบบ DELTA

สรุปผลการทดลอง
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

เฉลยใบงานท่ี 7

การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR-DELTA โดยอตั โนมตั ิ

วัตถุประสงค์

1. ออกแบบวงจรกำลัง (Power Circuit) และวงจรควบคุม (Control Circuit) ตำมเง่ือนไขท่ี

กำหนดได้

2. อธิบำยกำรทำงำนของวงจรควบคมุ ได้

3. เลือกใชโ้ อเวอร์โหลดใหเ้ หมำะสมกบั ขนำดของมอเตอร์ได้

4. เดินสำยวงจรกำลงั และวงจรควบคมุ ตำมท่ีไดอ้ อกแบบไวใ้ นวตั ถุประสงคข์ อ้ 1 ได้

เนื้อหาและหลกั การทาํ งาน

ในขณะที่เริ่มสตำร์ทมอเตอร์น้นั กระแสไฟฟ้ำขณะสตำร์ทของมอเตอร์น้นั สูงกว่ำกระแสขณะ
ทำงำนปกติอยูป่ ระมำณ 3-6 เท่ำ ซ่ึงจะมีผลต่อขนำดเมนสวิทช์ ฟิ วส์ หรือโอเวอร์โหลด และขนำด
ของสำยเพรำะฉะน้ัน จึงจำเป็ นตอ้ งลดกระแสไฟฟ้ำขณะสตำร์ทให้ต่ำท่ีสุด ซ่ึงทำไดโ้ ดยวิธีกำร
สตำร์ทแบบสตำร์ เดลตำ้ ซ่ึงแรงดนั ไฟฟ้ำสำหรับมอเตอร์แบบเดลตำ้ จะตอ้ งมีค่ำเท่ำกบั แรงดนั ไฟฟ้ำ
ของแรงดนั สำย เสมอ ในกำรเปลี่ยนจำกสตำร์เป็ นเดลตำ้ จะตอ้ งรอให้ควำมเร็วรอบของมอเตอร์
หมุนไปไดป้ ระมำณ 75% ของ ควำมเร็วปกติของมอเตอร์ จึงเปลี่ยนเป็นเดลตำ้ ซ่ึงมีวิธีที่ใชอ้ ยู่ 2 วิธี
คือ แบบ Manual และ Automatic แบบ Manual ตอ้ งใชผ้ ปู้ ฏิบตั ิงำนเปล่ียนตำแหน่งจำก STAR เป็น
DELTA ถำ้ เปลี่ยนเร็วเกินไปจะทำให้กระแส ขณะต่อเป็ น DELTA สูงเกินไปจนเป็ นเหตุให้ฟิ วส์
ขำดได้ หรือ OVERLOAD TRIP ในทำงตรงขำ้ มถำ้ เปลี่ยนตำแหน่งชำ้ เกินไปก็จะทำให้มอเตอร์ท่ี
ต่อแบบ STAR ไดร้ ับแรงดนั ไฟต่ำกว่ำท่ีตอ้ งกำร ทำให้ มอเตอร์ร้อน ขดลวดเส่ือมคุณภำพเร็วกว่ำ
ปกติ เพื่อเป็นกำรกำหนดเวลำสำหรับมอเตอร์ท่ีแน่นอน จึงใช้ แบบ Automatic ดว้ ยกำรใช้ TIMER
RELAY เป็ นอุปกรณ์สำหรับกำหนดเวลำ โดยท่ีมอเตอร์แต่ละขนำด จะใช้เวลำในกำรเปลี่ยนจำก
STAR เป็ น DELTA ไม่เท่ำกนั ในกำร START มอเตอร์ด้วย STAR-DELTA น้ีจะให้ STARTING
TORQUE ต่ำเพรำะกำรต่อแบบ STAR น้ัน ได้ STARTING TORQUE เพียง 33% เท่ำน้ัน จึงไม่
เหมำะสมกบั งำนที่ตอ้ งกำร STARTING TORQUE สูง

อปุ กรณ์การทดลอง 1 ชุด
1. ชุดฝึกกำรควบคมุ เคร่ืองกลไฟฟ้ำ 1 ตวั
2. มอเตอร์ 3 เฟส (380/660V 0.5 HP)
3.สำยตอ่ วงจร

วงจรไฟฟ้า

วดั แรงดนั ที่ L1,L2,L3
วดั กระแสที่ A1,A2,A3

รูปที่ 1 วงจรกำลงั
MCB = Main Circuit Breaker 3 Phase
F3 = Overload Delay
K1 = Magnetic Contactor
K2 = Magnetic Contactor “STAR”
K3 = Magnetic Contactor “DELTA”
M = Motor 3 Phase 380 Vac

รูปท่ี 2 วงจรควบคุม

F2 = Control Fuse
F3 = Overload Delay
S1 = Push Button Switch “STOP”
S2 = Push Button Switch “START”
K4T = Timer On Relay
H1 = Pilotlamp (Green)
H2 = Pilotlamp (Green)
H3 = Pilotlamp (Yellow)

เง่ือนไขการทาํ งาน

1. วงจรกำลงั ตอ้ งมี MAIN FUSE เพ่ือป้องกนั กำรลดั วงจร (Short circuit) โอเวอร์โหลด
เพ่ือป้องกนั มอเตอร์
2. กำรตรวจสอบแรงดนั ไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR VOLT ร่วมกบั VOLTMETER
3. กำรตรวจสอบกระแสไฟฟ้ำทำไดโ้ ดยกำรใช้ SELECTOR AMP ร่วมกบั AMMETER
และ CURRENT TRANSFORMER
4. วงจรควบคมุ ตอ้ งมี CONTROL FUSE เพอ่ื ป้องกนั กำรลดั วงจร
5. กำรSTART และ STOP สำมำรถทำไดโ้ ดยใชส้ วติ ซ์ป่ ุมกด
6. เมื่อเริ่มตน้ START ใหม้ อเตอร์ต่อแบบ STAR จนควำมเร็วรอบของมอเตอร์ประมำณ 75%
ของควำมเร็วปกติขณะทำงำน จึงเปล่ียนเป็นกำรต่อแบบ DELTA
7. ต้งั เวลำหน่วงกำรทำงำนของ Timer On Relay ไวท้ ี่ 5 วินำที
8. ให้ K1 และ K2 ควบคมุ ใหต้ ่อแบบ STAR และ K1 กบั K3 ควบคมุ ใหต้ ่อแบบ DELTA

บนั ทกึ ผลการทดลองโดยมีข้ันตอนดงั นี้
1. ทำกำรกดป่ มุ สตำร์ท S2 ใหม้ อเตอร์ทำงำน
2. ทำกำรวดั ควำมเร็วรอบมอเตอร์โดยใชเ้ คร่ืองมือวดั TACHO METTER
3. ทำกำรวดั กระแสท่ีจุด A1,A2,A3

ความเร็วรอบ ความเร็วรอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส
มอเตอร์ทใี่ ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)

(1360 RPM) TACHO METER
(RPM)

ขณะเดนิ

แบบ STAR 1428 68 233 233 235 0.2 0.22 0.24
ขณะรัน

แบบ DELTA 1478 118 235 233 234 0.49 0.5 0.49

สรุปผลการทดลอง

จำกวงจร เมื่อกดสวิทช์ S2 จะต่อวงจรให้คอนแทคเตอร์ K2 และต่อวงจรให้คอนแทคเตอร์ KI

ทำงำน มอเตอร์ทำงำนแบบสตำร์พร้อมกนั น้ัน Timer K4T จะเร่ิมหน่วงเวลำ เม่ือครบเวลำ ต้งั ไว้

หนำ้ สัมผสั ปกติปิ ดของ Timer K4T จะตดั วงจรของคอนแทคเตอร์ K2 เมื่อคอนแทคเตอร์ K2 หยดุ

ทำงำนหนำ้ สมั ผสั ปกติเปิ ดของ K2 จะกลบั คนื สภำวะปกติตอ่ วงจรให้ กบั คอนแทคเตอร์ K3 ทำงำน

มอเตอร์ทำงำนแบบเดลดำ้ เม่ือกดสวทิ ช์ S1 จะหยดุ กำรทำงำนของมอเตอร์ทุกสภำวะ .

.

.

.

.

บทความวจิ ยั

สาขาวิชาเทคโนโลยอี เิ ลก็ ทรอนิกส์และสาขาวชิ าวศิ วกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี

ชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส

3 Phase Electrical Machine Operation Set

ปรีดา ทาไธสงค์
สาขาวชิ าวิศวกรรมไฟฟ้า คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี
64 ถ.ทหาร ต.หมากแขง้ อ.เมอื ง จ.อดุ รธานี 41000 โทรศพั ท์ 042211040 ตอ่ 1510 E-mail: [email protected]

บทคัดย่อ preparation, the organizer aims to design and build a 3-phase electrical
machine operating set consisting of a power circuit and a control circuit,
ในการศึกษาเกี่ยวกับเคร่ืองกลไฟฟ้าจึงควรรู้จกั อุปกรณ์ต่าง ๆ namely the Main Circuit Breaker. 3 Phase Set Overload Delay Set Push
ของเครื่องกลไฟฟ้าและเขา้ ใจถึงหลกั การทางานของมอเตอร์ไฟฟ้าแบบ Button Switch Set Four Pilot Lamp Set Timer On Delay Set and 3 sets
ต่าง ๆ ซ่ึงในรายวิชาเครื่ องจักรกลไฟฟ้าเป็ นการศึกษาเรี ยนรู้ถึง of Magnetic Contactor
ส่วนประกอบ หลกั การทางานของเครื่องจกั รกลไฟฟ้าและวงจรควบคุม
มอเตอร์ในรูปแบบต่าง ๆ ในการจดั ทาคร้ังน้ีผูจ้ ดั ทามีวตั ถุประสงค์เพื่อ As for the test worksheet, there are 7 worksheets, which are Work
ออกแบบและสร้างชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส ประกอบดว้ ย 1, Direct Motor Starting (Direction On Line Starter), Work 2, Direct
ชุดวงจรกาลงั และชุดวงจรควบคุม คือชุด Main Circuit Breaker 3 Phase Motor Starting, 2 Open Types, Work 3, Reversing Motor Rotation.
ชุด Overload Delay ชุด Push Button Switch ชุด Four Pilot Lamp ชุด Jogging Worksheet 4 Reversing Plugging Motor Rotation Worksheet 5
Timer On Delay และชุด Magnetic Contactor 3 ชุด Reversing After Stop Motor Rotation Worksheet 6 Starting Motor
STAR – DELTA MANUAL Worksheet 7 Starting Motor STAR –
ส่วนในใบงานประกอบการทดลองประกอบด้วย 7 ใบงาน คือใบ DELTA Type automatic
งานที่ 1 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง (Direction On Line Starter) ใบงาน
ที่ 2 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง ชนิดปิ ด – เปิ ด 2 ท่ี ใบงานท่ี 3 การกลบั From the experiment of the 3-phase electrical machinery
ทางหมุนมอเตอร์แบบ Jogging ใบงานท่ี 4 การกลับทางหมุนมอเตอร์ laboratory with a test group Three 4th year electrical engineering
แบบ Plugging ใบงานท่ี 5 การกลับทางหมุนมอเตอร์แบบ Reversing students by doing a total of 7 worksheets by giving the samples to the
After Stop ใบงานที่ 6 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA แบบ experimental group 7 worksheets per person, totaling 21 experiments.
MANUAL ใบงานท่ี 7 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA แบบ The results showed that the experiment was correct 19 times, 2 times
อตั โนมตั ิ wrong in the worksheet. 5 and 7 due to misunderstandings and wrong
connections from the worksheet Therefore, the experiment was
จากการทดลองชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส โดยมีกลุ่ม repeated. In the said worksheet, the result is that all 7 worksheets are
ทดสอบคือนกั ศึกษาสาขาวิศวกรรมไฟฟ้าปี ท่ี 4 จานวน 3 คน โดยทาการ correct.
ทดลองท้งั หมด 7 ใบงาน โดยให้ตวั อยา่ งกลมุ่ ทดลอง ทดสอบคนละ 7 ใบ Key Words : Electrical Machiner; Motor; Control Circuit
งาน รวมการทดลองเป็ น 21 คร้ัง ผลพบว่าการทดลองถูกต้อง 19 คร้ัง
ผดิ พลาด 2 คร้ัง ในใบงานท่ี 5 และใบงานท่ี 7 เน่ืองจากเกิดความเขา้ ใจท่ี 1. บทนา
ผิดพลาดและมีการต่อวงจรท่ีผิดไปจากใบงาน จึงไดใ้ ห้มีการทดลองซ้า
ในใบงานดงั กลา่ ว ผลคือทางานถูกตอ้ งท้งั 7 ใบงาน ในปัจจุบนั เครื่องจกั รกลไฟฟ้า เป็นตน้ กาลงั ขบั เคล่ือนท่ีสาคญั อยา่ ง
คาสาคญั : เคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า; มอเตอร์; วงจรควบคมุ หน่ึงในโรงงานอุตสาหกรรมเพราะมีคุณสมบตั ิท่ีดีเด่นในดา้ นการปรับ
ความเร็ว ไดต้ ้งั แต่ความเร็วต่าสุดจนถึงสูงสุด นิยมใชก้ นั มากในโรงงาน
Abstract อุตสาหกรรม เช่น โรงงานทอผา้ โรงงานเส้นใยโพลีเอสเตอร์ โรงงาน
ถลุงโลหะ หรือให้เป็ นต้นกาลังในการขับเคล่ือนรถไฟฟ้า เป็ นต้น
In the study of electromechanical, it is necessary to know the

various devices of the electric machine and understand the principles of

operation of different types of electric motors. Principles of operation of

electrical machinery and motor control circuits in various forms. In this

ปี การศึกษา 2564

บทความวจิ ัย

สาขาวชิ าเทคโนโลยอี เิ ลก็ ทรอนิกส์และสาขาวชิ าวศิ วกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

ในการศึกษาเกี่ยวกับเครื่องกลไฟฟ้าจึงควรรู้จักอุปกรณ์ต่างๆ ของ หมายเหตุ A : ชุด MAGNETIC CONTACTOR จานวน 3 ชุด
เคร่ืองกลไฟฟ้า และเข้าใจถึงหลกั การทางานของมอเตอร์ไฟฟ้า แบบ (ขนาดพกิ ดั กระแส 50 A)
ต่างๆ โดยเราสามารถนามาใชไ้ ด้ 2 ลกั ษณะ คือ เป็ นเคร่ืองกาเนิดไฟฟ้า B : ชุด THERMAL OVERLOAD RELAY จานวน 1 ชุด
กระแสตรง ที่ทาหน้าท่ีเปลี่ยนพลังงานกลให้เป็ นพลงั งานไฟฟ้า และ (ขนาดพิกดั กระแส 34–50 A)
มอเตอร์ไฟฟ้า ท่ีทาหน้าที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าให้เป็ นพลังงานกล C : ชุด TIMER ON DELAY จานวน 1 ชุด
ส่วนประกอบของเครื่องกลไฟฟ้าจะประกอบดว้ ย ส่วนท่ีอยูก่ บั ที่ (Stator) D : ชุด PUSH BUTTON SWITCH จานวน 1 ชุด
และส่วนท่ีเคล่ือนที่ (Rotor) E : ชุด PILOT LAMP จานวน 1 ชุด
F : ชุด MAIN CIRCUIT BREAKER 3 PHASE
ซ่ึงในรายวิชาเครื่ องจักรกลไฟฟ้าเป็ นการศึกษาเรี ยนรู้ถึง จานวน 1 ชุด (ขนาดพิกดั กระแส 50 A)
ส่วนประกอบ หลกั การทางานของเครื่องจกั รกลไฟฟ้าและวงจรควบคุม
มอเตอร์ในรูปแบบต่างๆ และมีการเรียนการสอนที่เป็นภาคปฏิบตั ิ เพื่อให้ 3. วิธีการดาเนนิ งาน
นักศึกษาไดล้ งมือจาลองสถานการณ์จริงให้เกิดการสร้างทกั ษะท่ีจาเป็ น
ท่ีจะตอ้ งมีท้งั ความรู้ท้งั ดา้ นทฤษฎีและดา้ นปฏิบตั ิ เพ่ือใหผ้ ูเ้ รียนไดเ้ รียนรู้ ในบทน้ีจะกล่าวถึงระเบียบวิธีการวิจยั การเก็บขอ้ มูลเร่ืองเก่ียวกบั
และจาลองการทางานจริง ทาใหม้ คี วามสนใจท่ีจะเรียนรู้และลงมอื ปฏิบตั ิ งานวจิ ยั การวเิ คราะห์การออกแบบและการสร้างแบบจาลองชุดปฏิบตั ิการ
เคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส
ใน การจัดท าค ร้ังน้ี ผู้จัดท าเล็งเห็ น ปั ญ ห าชุ ดป ฏิ บัติ การ
เค รื่ องจัก รก ล ไฟ ฟ้ ามี จา น วน น้อ ยไม่ เพี ยงพ อต่ อ นัก ศึก ษ าใ น ส าข า
วิศวกรรมไฟฟ้า ผูจ้ ดั ทาจึงได้สร้างชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกล ไฟฟ้า 3
เฟส โดยมีวตั ถุประสงค์ในการฝึ กให้ผูเ้ รียนได้ศึกษาและทดลองการ
ควบคุมมอเตอร์ในรูปแบบต่างๆ เพ่ือเป็ นแนวทางการเพิ่มทกั ษะความรู้
ทางดา้ นการปฏิบตั ิใหก้ บั ผเู้ รียน และพฒั นาฝีมอื เพือ่ เป็นประโยชน์ในการ
ประกอบอาชีพและการทางานในอนาคต

2. แผนผงั การทางาน รูปท่ี 2 แผนแสดงการปฏิบตั ิงาน

การศึกษาชุดปฏิบัติการเครื่องจักรกลไฟฟ้า 3 เฟสในรายวิชา
โครงงานวิศวกรรม ผูว้ ิจยั ไดศ้ ึกษาเอกสารทฤษฎีและงานวิจยั ที่เกี่ยวขอ้ ง
เพ่ื อ ใ ช้ ป ร ะ ก อ บ ใ น ก าร ท าง าน แ ล ะ ช่ ว ย ช้ ี น า ทิ ศ ท า งใ น ก าร ศึ ก ษ า
การควบคุมเครื่องกลไฟฟ้าหรือการควบคุมมอเตอร์ คือการควบคุม
ให้มอเตอร์ทางานตามวตั ถุประสงค์หรือตามความตอ้ งการของผูค้ วบคุม
การเลือกใช้อุปกรณ์ควบคุมประกอบวงจรจึงมีความจาเป็ นเพ่ือความ
เหมาะสมกบั วตั ถุประสงค์ และชนิดของการควบคุมมอเตอร์

รูปที่ 1 แผนผงั การทางานของชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส รูปท่ี 3 ชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวจิ ยั

สาขาวชิ าเทคโนโลยีอิเลก็ ทรอนิกส์และสาขาวิชาวศิ วกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

4. ผลการศึกษา รูปท่ี 4.2 ทดสอบใบงานท่ี 2 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง ชนิดปิ ด - เปิ ด
2 ท่ี
จากการทดลองชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส โดยได้
สร้างชุดกาลงั และควบคุมการทางาน ท้งั หมด 8 ชุด คือ ชุด Push Button ตารางที่ 4.2 ผลการทดสอบใบงานท่ี 2 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง ชนิด
Switch ชุด Four Pilot Lamp ชุด Main Circuit Breaker 3 Phase ชุด Timer
On Delay ชุด Overload Delay และ Magnetic Contactor 3 ชุด ทดสอบ ปิ ด - เปิ ด 2 ที่
กาลงั และชุดควบคุม สามารถสรุปผลการทดลองไดด้ งั ตอ่ ไปน้ี
ความเรว็ รอบ ความเรว็ รอบจาก
4.1 ผลการทดสอบใบงานที่ 1 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง มอเตอร์ทใี่ ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด

ทดสอบชุดกาลังและชุดควบคุม โดยใช้ใบงานที่ 1 การสตาร์ท (RPM) TACHO METER
มอเตอร์โดยตรง โดยเงื่อนไขในการทางานคือสวิตช์ S1 เป็ นสวิตช์หยุด (RPM)
การทางาน (Stop) และสวติ ช์ S2 เป็นสวิตช์เร่ิมการทางาน (Start)

ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส
(RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)

Start ป่มุ S2 (1360) 1473 113 235 235 236 0.28 0.28 0.28

Start ป่มุ S4 (1360) 1481 121 237 236 233 0.27 0.28 0.28

รูปท่ี 4.1 ทดสอบใบงานที่ 1 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง 4.3 ผลการทดสอบใบงานท่ี 3 การกลับทางหมนุ มอเตอร์แบบ
Jogging
ตารางท่ี 4.1 ผลการทดสอบใบงานท่ี 1 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง
ทดสอบชุดกาลังและชุดควบคุม โดยใช้ใบงานท่ี 3 การกลบั ทาง
ความเรว็ รอบ ความเร็วรอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส หมุนมอเตอร์แบบ Jogging โดยเงื่อนไขในการทางานคือ สวิตช์ S3 เป็ น
มอเตอร์ทใี่ ช้ทดลอง เครื่องมืดวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3) สวิตช์ควบคุมใหม้ อเตอร์หมนุ ในทิศทางขวา เมื่อปล่อยมือออกจากสวิตช์
S3 คอนแทคเตอร์ K1 หยดุ การทางาน และสวิตช์ S4 เป็ นสวิตช์ควบคุม
(RPM) TACHO METER ใหม้ อเตอร์หมุนในทิศทางซา้ ย เมอื่ ปลอ่ ยมือออกจากสวิตช์ S4 คอนแทค
(RPM) เตอร์ K2 หยดุ การทางาน ขณะท่ีคอนแทคเตอร์ K1 ทางานแสดงผลดว้ ย
Pilot Lamp สีเขียวและขณะที่คอนแทคเตอร์ K2 ทางานแสดงผลด้วย
1360 1462 102 239 233 236 0.2 0.21 0.21 Pilot Lamp สีเหลอื ง

4.2 ผลการทดสอบใบงานท่ี 2 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง ชนดิ รูปท่ี 4.3 ทดสอบใบงานท่ี 3 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Jogging

ปิ ด - เปิ ด 2 ท่ี

ทดสอบชุดกาลังและชุดควบคุม โดยใช้ใบงานท่ี 2 การสตาร์ท
มอเตอร์โดยตรง ชนิด ปิ ด - เปิ ด 2 ที่ โดยเง่ือนไขในการทางานคือ
สามารถใช้ สวิตช์ S1 หรือ สวิตช์ S3 เป็ นสวิตช์ หยุดการทางาน (Stop)
และสวิตช์ S2 หรือสวิตช์ S4 เป็ นสวิตช์ เร่ิมการทางาน (Start) ขณะที่
มอเตอร์ทางานแสดงผลดว้ ย Pilot Lamp สีเขียวและแสดงการ Over Load
ดว้ ย Pilot Lamp สีเหลอื ง

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวจิ ัย

สาขาวชิ าเทคโนโลยีอิเลก็ ทรอนิกส์และสาขาวชิ าวศิ วกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี

ตารางท่ี 4.3 ผลการทดสอบใบงานที่ 3 การกลบั ทางหมนุ มอเตอร์แบบ 4.5 ผลการทดสอบใบงานท่ี 5 การกลับทางหมนุ มอเตอร์แบบ
Reversing After Stop
Jogging
ทดสอบชุดกาลงั และชุดควบคุม โดยใช้ใบงานท่ี 5 การกลับทาง
ความเรว็ รอบ ความเร็วรอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส หมุนมอเตอร์แบบ Reversing After Stop โดยเง่ือนไขในการทางานคือ
มอเตอร์ทใี่ ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3) สวิตช์ S3 เป็ นสวิตช์ควบคุมให้มอเตอร์หมุนในทิศทางขวา คอนแทค
เตอร์ K1 ทางาน และสวิตช์ S4 เป็นสวิตช์ควบคุมให้มอเตอร์หมุนในทิศ
(1360 RPM) TACHO METER ทางซ้าย คอนแทคเตอร์ K2 ทางาน และการกลบั ทางหมุนของมอเตอร์
(RPM) สามารถทาไดโ้ ดยกดสวิตช์ S1 หยุดการทางาน จึงจะสามารถกลบั ทาง
หมุนของมอเตอร์ได้
S3 (หมนุ ตามเขม็ ) 1377 17 234 231 235 0.27 0.22 0.22
รูปที่ 4.5 ทดสอบใบงานท่ี 5 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Reversing
S4 (หมนุ ทวนเขม็ ) 1386 26 235 234 234 0.21 0.24 0.22 After Stop

4.4 ผลการทดสอบใบงานท่ี 4 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ

Plugging

ทดสอบชุดกาลงั และชุดควบคุม โดยใชใ้ บงานท่ี 3 การกลบั ทาง
หมุนมอเตอร์แบบ Pluggingโดยเงื่อนไขในการทางานคือ สวิตช์ S3 เป็น
สวิตช์ควบคุมให้มอเตอร์หมุนในทิศทางขวา คอนแทคเตอร์ K1 ทางาน
และสวิตช์ S4 เป็นสวิตช์ควบคุมให้มอเตอร์หมุนในทิศทางซา้ ย คอนแทค
เตอร์ K2 ทางาน ขณะที่คอนแทคเตอร์ K1 ทางานแสดงผลด้วย Pilot
Lamp สีเขียวและขณะท่ีคอนแทคเตอร์ K2 ทางานแสดงผลดว้ ย ดว้ ย Pilot
Lamp สีเหลือง

ตารางท่ี 4.5 ผลการทดสอบใบงานที่ 5 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ

Reversing After Stop

ความเรว็ รอบ ความเรว็ รอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส
มอเตอร์ทใี่ ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)

(1360 RPM) TACHO METER
(RPM)

S3 (หมนุ ตามเขม็ ) 1492 132 230 230 230 0.27 0.25 0.27

รูปท่ี 4.4 ทดสอบใบงานท่ี 4 การกลบั ทางหมนุ มอเตอร์แบบ Plugging S4 (หมนุ ทวนเขม็ ) 1336 24 230 230 230 0.23 0.22 0.25

ตารางที่ 4.4 ผลการทดสอบใบงานที่ 4 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ 4.6 ผลการทดสอบใบงานท่ี 6 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ Star –

Plugging Delta แบบ MANUAL

ความเรว็ รอบ ความเรว็ รอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส ทดสอบชุดกาลังและชุดควบคุม โดยใช้ใบงานที่ 6 การสตาร์ท
มอเตอร์ทใี่ ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3) มอเตอร์แบบ Star - Delta แบบ MANUAL โดยเงื่อนไขในการทางานคือ
สวิตช์ S2 เป็นสวติ ชเ์ ร่ิมการทางาน ต่อวงจรใหค้ อนแทคเตอร์ K2 และต่อ
(1360 RPM) TACHO METER วงจรให้คอนแทคเตอร์ K1 ทางาน มอเตอร์เริ่มสตาร์ทแบบสตาร์ และ
(RPM) เม่ือกดสวติ ช์ S3 จะตดั วงจรการทางานของคอนแทคเตอร์ K2 และจะต่อ
วงจรให้กับคอนแทคเตอร์ K3 มอเตอร์ทางานแบบเดลตา้ กดสวิตช์ S1
S3 (หมนุ ตามเขม็ ) 1395 35 230 230 230 0.22 0.2 0.2 เพือ่ หยดุ การทางาน

S4 (หมนุ ทวนเขม็ ) 1482 122 230 230 230 0.23 0.22 0.22

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวจิ ัย

สาขาวิชาเทคโนโลยีอเิ ลก็ ทรอนิกส์และสาขาวิชาวิศวกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

ตารางท่ี 4.7 ผลการทดสอบใบงานท่ี 7 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ Star -

Delta โดยอตั โนมตั ิ

ความเร็วรอบ ความเรว็ รอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส
มอเตอร์ทใ่ี ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)

(1360 RPM) TACHO METER
(RPM)

ขณะเดนิ

รูปที่ 4.6 ทดสอบใบงานท่ี 6 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ Star - Delta แบบ แบบ STAR 1428 68 233 233 235 0.2 0.22 0.24
MANUAL ขณะรนั

แบบ DELTA 1478 118 235 233 234 0.49 0.5 0.49

ตารางท่ี 4.6 ผลการทดสอบใบงานท่ี 6 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ Star - 4.8 สรุปผลการทดลอง

Delta แบบ MANUAL จากการทดลองชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส โดยมีกลุ่ม
ทดสอบ นักศึกษาสาขาวิศวกรรมไฟฟ้าปี ท่ี 4 จานวน 3 คน โดยมีลาดับ
ความเร็วรอบ ความเร็วรอบจาก ผลต่าง แรงดัน แรงดัน แรงดัน กระแส กระแส กระแส การทดลองตามใบงานดงั น้ี
มอเตอร์ทใ่ี ช้ทดลอง เคร่ืองมือวัด (RPM) (L1) (L2) (L3) (A1) (A2) (A3)
ใบงานที่ 1 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง (Direction On Line Starter)
(1360 RPM) TACHO METER ใบงานที่ 2 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง ชนิดปิ ด – เปิ ด 2 ท่ี
(RPM) ใบงานท่ี 3 การกลบั ทางหมนุ มอเตอร์แบบ Jogging
ใบงานท่ี 4 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Plugging
กดป่มุ S2 ใบงานท่ี 5 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Reversing After Stop
ใบงานที่ 6 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA แบบ
สตาร์ทแบบ STAR 1433 73 230 230 233 0.2 0.22 0.24 MANUAL
กดป่มุ S3 ใบงานท่ี 7 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA แบบ
อตั โนมตั ิ
รนั แบบ DELTA 1477 117 230 231 233 0.54 0.51 0.53 จากการทาการทดลองชุดวงจรกาลงั ประกอบดว้ ย ชุด Main Circuit
กดป่มุ S1 Breaker 3 Phase ชุด Magnetic Contactor ชุด Overload Delay และชุด
วงจรควบคุมประกอบดว้ ย ชุด Push Button Switch ชุด Four Pilot Lamp
หยดุ การทางาน 0 1360 233 230 230 0 0 0 ชุด Timer On Delay โดยทาการทดลองท้งั หมด 7 ใบงาน โดยให้ตวั อยา่ ง
กลุ่มทดลอง ทดสอบคนละ 7 ใบงาน รวมการทดลองเป็ น 21 คร้ัง ผล
4.7 ผลการทดสอบใบงานที่ 7 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ Star - พบว่าการทดลองถูกตอ้ ง 19 คร้ัง ผิดพลาด 2 คร้ัง ในใบงานที่ 5 และใบ
งานที่ 7 เนื่องจากเกิดความเขา้ ใจท่ีผิดพลาดและมีการต่อวงจรท่ีผดิ ไปจาก
Delta โดยอัตโนมตั ิ ใบงาน จึงไดใ้ ห้มีการทดลองซ้าในใบงานดงั กล่าว ผลคือทางานถูกตอ้ ง
ท้งั 7 ใบงาน
ทดสอบชุดกาลังและชุดควบคุม โดยใช้ใบงานท่ี 7 การสตาร์ท
มอเตอร์แบบ Star - Delta โดยอัตโนมัติ โดยเง่ือนไขในการทางานคือ 4.9 แบบสอบถามความพึงพอใจนักศึกษาต่อชิ้นงาน (HARD
สวิตช์ S2 เป็ นสวิตช์ เริ่มการทางาน ต่อวงจรให้คอนแทคเตอร์ K2 และ
ต่อวงจรให้คอนแทคเตอร์ K1 ทางาน มอเตอร์เริ่มสตาร์ทแบบสตาร์ และ WARE)
Timer เร่ิมหน่วงเวลา เมื่อครบเวลาท่ีต้งั ไวห้ นา้ สมั ผสั ปกติปิ ดของ Timer
จะตดั วงจร คอนแทคเตอร์ K2 ให้หยุดการทางาน หน้าสัมผสั ปกติเปิ ด แบบสอบถามความพึงพอใจนักศึกษาต่อชิ้นงาน เป็นแบบสอบถาม
ของ คอนแทคเตอร์ K2 จะกลบั คืนสภาวะปกติ ต่อวงจรให้กับคอนแทค ที่ให้แสดงความคิดเห็นต่ออุปกรณ์ส่วนประกอบท้งั หมดที่สร้างข้ึนเพ่ือ
เตอร์ K3 ทางาน มอเตอร์ทางานแบบเดลตา้ กด สวิตช์ S1 เพ่ือหยุดการ ใช้ประกอบการทาการทดลองของชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3
ทางาน เฟส ซ่ึงเป็ นนักศึกษาสาขาวิศวกรรมไฟฟ้าปี ท่ี 4 จานวน 5 คน โดยมี
ค่าเฉลย่ี ดงั ตารางตอ่ ไปน้ี
รูปท่ี 4.7 ทดสอบใบงานที่ 7 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ Star - Delta โดย
อตั โนมตั ิ

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวจิ ัย

สาขาวิชาเทคโนโลยอี ิเลก็ ทรอนิกส์และสาขาวิชาวิศวกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี

ตารางท่ี 4.8 ผลการวิเคราะห์ขอ้ มูลแบบสอบถามความพึงพอใจนักศึกษา จากตารางที่ 4.9 พบว่า ความพึงพอใจนกั ศึกษาในดา้ นใบงาน (LAB
ต่อชิ้นงาน (HARD WARE) SHEET) โดยมีคะแนนเฉลี่ยรวมของ ผลการประเมินระดบั พึงพอใจอยใู่ น
ระดบั ดี และมีคะแนนเฉล่ียรวม 3.7 ระดบั การประเมิน จาก 0-1.5 = น้อย
รายการประเมนิ ค่าเฉลย่ี คะแนน ที่ สุ ด , 1.6-2.5 = น้ อ ย , 2.6-3.5 = ป า น ก ล า ง , 3.6-4.5 = ดี ,
4.6-5 = ดีท่ีสุด
1. วสั ดอุ ปุ กรณ์ทใี่ ช้ในการสร้างชิ้นงาน 4
2. ขนาดและน้าหนักของอปุ กรณ์ 4 5. สรุปผล
3. ความสะดวกในการขนยา้ ยอปุ กรณ์ 4 5.1 ผลด้านชิ้นงาน (HARD WARE)
4. ความสวยงามของชิ้นงาน 3
5. การใช้งานและการทางานของอปุ กรณเ์ มอ่ื ทดลอง 4 รายละเอียดชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส ชุดปฏิบตั ิการ
6. ความเหมาะสมของการออกแบบ 3 ควบคมุ มอเตอร์เป็นอปุ กรณ์ที่ใชค้ วบคมุ ทิศทางและความเร็วของมอเตอร์
7. ความคงทนแขง็ แรงของอปุ กรณ์แตล่ ะชิ้น 3 ไฟฟ้ากระแสสลับ ท่ีมีการใช้งานร่วมกันระหว่างวงจรกาลงั และวงจร
8. ความเหมาะสมของการวางตาแหน่งอปุ กรณ์แตล่ ะชิ้น 4 ควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั ตามท่ีใบงานกาหนด มีป่ ุมสาหรับ
9. มคี วามสะดวกง่ายตอ่ การบารุงรักษาทาความสะอาด 3 ควบคุมมอเตอร์ คือ ป่ ุม (S1) STAR , (S2) STOP สาหรับควบคุมการ
10. ความพึงพอใจตอ่ ชิ้นงานโดยรวม 4 ทางานของมอเตอร์ Pilot Lamp แสดงสถานการณ์ทางาน และ Overload
3.6 ของอุปกรณ์ และมี Timer ให้เพื่อใชส้ าหรับควบคุมเวลาการทางานของ
เฉล่ียรวม มอเตอร์ ชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส มที ้งั หมด 8 ชุด คอื
5.1.1 ชุด Main Circuit Breaker 3 Phase จานวน 1 ชุด
จากตารางที่ 4.8 พบว่าความพึงพอใจนักศึกษาจานวน 5 คน ใน
ชิ้นงาน (HARD WARE) โดยมีคะแนนเฉลี่ยรวมของ ผลการประเมิน รูปที่ 5.1 ชุด Main Circuit Breaker 3 Phase
ร ะ ดั บ พึ ง พ อ ใ จ อ ยู่ใ น ร ะ ดั บ ดี แ ล ะ มี ค ะ แ น น เฉ ล่ี ย ร ว ม 3.6
ระดับการประเมิน จาก 0-1.5 = น้อยที่สุด, 1.6-2.5 = น้อย, 2.6-3.5 = 5.1.2 ชุด Push Button Switch จานวน 1 ชุด
ปานกลาง, 3.6-4.5 = ดี, 4.6-5 = ดีท่ีสุด

4.10 แบบสอบถามความพึงพอใจนักศึกษาต่อใบงาน (LAB

SHEET)

แบบสอบถามความพึงพอใจนักศึกษาในด้านใบงาน (LAB
SHEET) เป็ นแบบสอบถามเพื่อให้แสดงความคิดเห็นเก่ียวกับเน้ือหา
เอกสารใบงานที่จดั ทาข้ึนเพ่ือใชป้ ระกอบเป็นสื่อการเรียนการสอนเรียน
และการทาการทดลองของชุดปฏิบัติการเคร่ืองจักรกลไฟฟ้า 3 เฟส
ซ่ึงเป็ นนักศึกษาสาขาวิศวกรรมไฟฟ้าปี ท่ี 4 จานวน 5 คน โดยมีค่าเฉล่ีย
ดงั ตารางตอ่ ไปน้ี

ตารางที่ 4.9 ผลการวิเคราะห์ขอ้ มูลแบบสอบถามความพึงพอใจนกั ศึกษา รูปที่ 5.2 ชุด Push Button Switch
ตอ่ ใบงาน (LAB SHEET)

5.1.3 ชุด Timer On Delay จานวน 1 ชุด

รูปท่ี 5.3 ชุด Timer On Delay

ปี การศึกษา 2564

บทความวจิ ยั

สาขาวิชาเทคโนโลยีอิเลก็ ทรอนิกส์และสาขาวิชาวิศวกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

5.1.4 ชุด Four Pilot Lamp จานวน 1 ชดุ ใบงานท่ี 4 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Plugging
ใบงานที่ 5 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Reversing After Stop
รูปท่ี 5.4 ชุด Four Pilot Lamp ใบงานที่ 6 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA แบบ
5.1.5 ชุด Magnetic Contactor จานวน 3 ชุด MANUAL
ใบงานที่ 7 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA แบบอตั โนมตั ิ
จากการทาการทดลองท้งั หมด 7 ใบงาน โดยให้ตวั อย่างกลุ่มทดลอง
ทดสอบคนละ 7 ใบงาน รวมการทดลองเป็น 21 คร้ัง ผลพบว่าการทดลอง
ถูกตอ้ ง 19 คร้ัง ผิดพลาด 2 คร้ัง ในใบงานท่ี 5 และใบงานท่ี 7 เน่ืองจาก
เกิดความเขา้ ใจท่ีผดิ พลาดและมกี ารต่อวงจรท่ีผดิ ไปจากใบงาน จึงไดใ้ ห้มี
การทดลองซ้าในใบงานดงั กล่าว ผลคือทางานถกู ตอ้ งท้งั 7 ใบงาน

รูปที่ 5.5 ชุด Magnetic Contactor จานวน 3 ชุด 5.3 ผลทางวศิ วกรรม
5.1.6 ชุด Overload Delay จานวน 1 ชุด
5.3.1 ใบงานท่ี 1 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง (Direction On Line Starter)
ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์ทางาน เม่ือวดั แรงดับที่จุด L1

มีค่าแรงดัน 239 V แรงดันที่จุด L2 มีค่าแรงดัน 233 V แรงดันท่ีจุด L3
มีค่าแรงดนั 236 V วดั กระแสท่ีจุด A1 มีค่ากระแส 0.2 A วดั กระแสท่ีจุด
A2 มีค่ากระแส 0.21 A วัดกระแสท่ีจุด A3 มีค่ากระแส 0.21 A และ
วดั ความเร็วรอบได้ 1462 RPM

รูปที่ 5.6 ชุด Overload Delay 5.3.2 ใบงานที่ 2 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง ชนิดปิ ด – เปิ ด 2 ท่ี
5.1.7 ชุดปฏิบตั กิ ารเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส พร้อมรางอลมู ิเนียม ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์ทางาน เม่ือวัดแรงดับที่จุด L1

มีค่าแรงดัน 235 V แรงดันที่จุด L2 มีค่าแรงดัน 235 V แรงดันท่ีจุด L3
มคี ่าแรงดนั 236 V วดั กระแสที่จุด A1 มคี ่ากระแส 0.28 A วดั กระแสที่จุด
A2 มีค่ากระแส 0.28 A วัดกระแสที่จุด A3 มีค่ากระแส 0.28 A และ
วดั ความเร็วรอบได้ 1473 RPM

รูปที่ 5.7 ชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส พร้อมรางอลมู ิเนียม 5.3.3 ใบงานที่ 3 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Jogging
ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์หมุนตามเข็มนาฬิกา เม่ือวดั แรงดับ

ที่จุด L1 มีค่าแรงดัน 234 V แรงดันท่ีจุด L2 มีค่าแรงดัน 231 V แรงดัน
ที่จุด L3 มีค่าแรงดัน 235 V วัดกระแสท่ีจุด A1 มีค่ากระแส 0.27 A
วดั กระแสที่จุด A2 มีค่ากระแส 0.22 A วดั กระแสท่ีจุด A3 มีค่ากระแส
0.22 A และวดั ความเร็วรอบได้ 1377 RPM

5.2 ผลด้านใบงาน (LAB SHEET) 5.3.4 ใบงานที่ 4 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Plugging
ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์หมุนตามเข็มนาฬิกา เมื่อวดั แรงดบั
ในการทดสอบการทางานของชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3
เฟส ได้ให้นักศึกษาช้ันปี ที่ 4 สาขาวิศวกรรมไฟฟ้า จานวน 3 คน เป็ น ท่ีจุด L1 มีค่าแรงดนั 230 V แรงดนั ท่ีจุด L2 มีค่าแรงดนั 230 V แรงดนั ท่ี
กลุ่มทดลอง โดยมลี าดบั การทดลองตามใบงานดงั น้ี จุด L3 มีค่าแรงดัน 230 V วดั กระแสที่จุด A1 มีค่ากระแส 0.22 A วดั
กระแสที่จดุ A2 มีคา่ กระแส 0.2 A วดั กระแสที่จดุ A3 มีค่ากระแส 0.2 A
ใบงานที่ 1 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง (Direction On Line Starter) และวดั ความเร็วรอบได้ 1395 RPM
ใบงานท่ี 2 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง ชนิดปิ ด – เปิ ด 2 ที่
ใบงานท่ี 3 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Jogging

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวิจยั

สาขาวิชาเทคโนโลยีอิเลก็ ทรอนิกส์และสาขาวิชาวศิ วกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

5.3.5 ใบงานที่ 5 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Reversing After Stop พอใจในช้ินงาน (HARD WARE) โดยมีคะแนนเฉลี่ยรวมของผลการ
ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์หมุนตามเข็มนาฬิกา เม่ือวดั แรง ประเมินระดับพึงพอใจอยู่ในระดับดี และมีคะแนนเฉลี่ยรวม 3.6 ระดบั
การประเมิน จาก 0-1.5 = น้อยท่ีสุด, 1.6-2.5 = นอ้ ย, 2.6-3.5 = ปานกลาง,
ดบั ที่จดุ L1 มคี า่ แรงดนั 230 V แรงดนั ท่ีจุด L2 มคี า่ แรงดนั 230 V แรงดนั 3.6-4.5 = ดี, 4.6-5 = ดีท่ีสุด
ท่ีจุด L3 มีค่าแรงดัน 230 V วัดกระแสที่จุด A1 มีค่ากระแส 0.27 A
วดั กระแสที่จุด A2 มีค่ากระแส 0.25 A วดั กระแสท่ีจุด A3 มีค่ากระแส 5.4.2 สรุปผลความพงึ พอใจนกั ศึกษาตอ่ ใบงาน (LAB SHEET)
0.27 A และวดั ความเร็วรอบได้ 1492 RPM แบบสอบถามความพึงพอใจนักศึกษาในด้านใบงาน (LAB SHEET)
เป็ นแบบสอบถามเพ่ือให้แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกบั เน้ือหาเอกสารใบ
5.3.6 ใบงานที่ 6 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA แบบ งานที่จดั ทาข้ึนเพ่อื ใชป้ ระกอบเป็ นสื่อการเรียนการสอนเรียน และการทา
MANUAL การทดลองของชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส ซ่ึงเป็นนักศึกษา
สาขาวิศวกรรมไฟฟ้าปี ท่ี 4 จานวน 5 คน พบว่า ความพึงพอใจนักศึกษา
ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์ทางานแบบสตาร์ เม่ือวดั แรงดบั ท่ี ในด้านใบงาน (LAB SHEET) โดยมีคะแนนเฉลี่ยรวมของผลการ
จุด L1 มีค่าแรงดนั 230 V แรงดันที่จุด L2 มีค่าแรงดนั 230 V แรงดันที่ ประเมินระดบั พึงพอใจอยใู่ นระดับดี และมีคะแนนเฉล่ียรวม 3.7 ระดับ
จุด L3 มีค่าแรงดัน 233 V วัดกระแสท่ีจุด A1 มีค่ากระแส 0.2 A การประเมิน จาก 0-1.5 = น้อยท่ีสุด, 1.6-2.5 = นอ้ ย, 2.6-3.5 = ปานกลาง,
วดั กระแสที่จุด A2 มีค่ากระแส 0.22 A วดั กระแสที่จุด A3 มีค่ากระแส 3.6-4.5 = ดี, 4.6-5 = ดีที่สุด
0.24 A และวดั ความเร็วรอบได้ 1433 RPM
6. กิตติกรรมประกาศ
ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์ทางานแบบเดลตา้ เมอ่ื วดั แรงดบั ที่
จุด L1 มีค่าแรงดนั 230 V แรงดันที่จุด L2 มีค่าแรงดนั 231 แรงดนั ที่จุด โครงงานวิจยั เร่ืองชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส ท่ีเสร็จ
L3 มีค่าแรงดนั 233 V วดั กระแสท่ีจุด A1 มีค่ากระแส 0.54 A วดั กระแส สมบูรณ์ได้ เน่ืองดว้ ยความกรุณาและความช่วยเหลือเป็นอยา่ งดีจาก รอง
ที่จุด A2 มีค่ากระแส 0.51 A วดั กระแสที่จุด A3 มีค่ากระแส 0.53 A และ ศาสตราจารย์ ดร.อลงกรณ์ พรมที ซ่ึงเป็ นอาจารย์ท่ีปรึกษาที่ให้ความรู้
วดั ความเร็วรอบได้ 1477 RPM และคาปรึกษาตลอดจนแนวคดิ การทางานและการวางแผน

5.3.7 ใบงานที่ 7 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA แบบ ขอขอบพระคุณ ดร.อภยั ภกั ด์ิ ประทุมทิพย์ อาจารยป์ ระจารายวิชา
อตั โนมตั ิ โครงงานทางวิศวกรรม 1 และคณะกรรมการคุมสอบงานวิจยั ทุกท่านที่
ไดใ้ ห้คาแนะนาในการทางานวิจยั และตรวจสอบแก้ไขขอ้ บกพร่องจน
ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์ทางานแบบสตาร์ เมื่อวดั แรงดบั ที่ งานวิจยั เสร็จสมบูรณ์ และขอขอบพระคุณผูป้ กครองที่คอยเป็ นกาลงั ใจ
จุด L1 มีค่าแรงดนั 233 V แรงดนั ที่จุด L2 มีค่าแรงดนั 233 V แรงดันท่ี และใหก้ ารสนบั สนุนค่าใชจ้ ่ายจึงขอกราบขอบพระคุณอยา่ งสูง
จุด L3 มีค่าแรงดัน 235 V วัดกระแสที่จุด A1 มีค่ากระแส 0.2 A
วดั กระแสท่ีจุด A2 มีค่ากระแส 0.24 A วดั กระแสท่ีจุด A3 มีค่ากระแส 7. เอกสารอ้างอิง
0.24 A และวดั ความเร็วรอบได้ 1428 RPM
ดสุ ิต สูรยร์ าช. ทฤษฎีมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลับ. ม.ป.ท. : ศนู ยส์ ่งเสริม
ผลจากการทดลองขณะมอเตอร์ทางานแบบเดลตา้ เม่อื วดั แรงดบั ที่ วชิ าการ, 2542.
จุด L1 มีค่าแรงดนั 235 V แรงดนั ท่ีจุด L2 มีค่าแรงดนั 233 แรงดนั ที่จุด
L3 มีค่าแรงดนั 234 V วดั กระแสที่จุด A1 มีค่ากระแส 0.49 A วดั กระแส นเจต สครรัมย.์ มอเตอร์ไฟฟ้าและการควบคุม. กรุงเทพฯ : ศูนยส์ ่งเสริม
ที่จุด A2 มีค่ากระแส 0.5 A วดั กระแสท่ีจุด A3 มีค่ากระแส 0.49 A และ อาชีวะ, 2558.
วดั ความเร็วรอบได้ 1478 RPM
ธวชั ชยั อตั ถวบิ ูลยก์ ลุ . เคร่ืองกลไฟฟ้า 1. กรุงเทพฯ : ศูนยส์ ่งเสริมอาชีวะ,
5.4 ผลแบบประเมินความพงึ พอใจ 2558.

5.4.1 สรุปผลความพึงพอใจนักศึกษาต่อชิ้นงาน (HARD WARE) ฤทยั ประทมุ ทอง และอรุณ สุขแกว้ . “การสร้างและหาประสิทธิภาพชุด
แบบสอบถามความพึงพอใจนักศึกษาต่อชิ้นงาน เป็ นแบบสอบถามที่ให้ การสอน เร่ือง การเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้าเหน่ียวนา 3 เฟส”. วารสาร
แสดงความคิดเห็นต่ออุปกรณ์ส่วนประกอบท้ังหมดท่ีสร้างข้ึนเพื่อใช้ พฒั นาเทคนิคศึกษา. ฉบบั ที่ 108 ปี 2018.
ประกอบการทาการทดลองของชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส
ซ่ึงเป็นนักศึกษาสาขาวิศวกรรมไฟฟ้าปี ท่ี 4 จานวน 5 คน พบว่าความพึง

ปี การศึกษา 2564

บทความวิจยั

สาขาวชิ าเทคโนโลยอี เิ ลก็ ทรอนิกส์และสาขาวชิ าวิศวกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

อภิรักษ์ สุขเกษม. มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั . กรุงเทพฯ : ซีเอด็ ยเู คชนั่ ,
2562.

ประวัตผิ ้จู ัดทา

ชื่อ – สกลุ นาย ปรีดา ทาไธสงค์
วัน เดือน ปี เกิด 18 กรกฎาคม 2541
ทีอ่ ยู่ 146 ม.1 ตาบลหนองเลิง อาเภอเมอื ง จงั หวดั
บึงกาฬ 38000
เบอร์โทรศัพท์ 094-064-9350
E-mail [email protected]

ปี การศึกษา 2564

ชื่อ – สกุล ประวตั ิผู้จัดทำ
วัน เดือน ปี เกดิ
ท่อี ยู่ นาย ปรีดา ทาไธสงค์
เบอร์โทรศัพท์ 18 กรกฎาคม 2541
ประวัติกำรศึกษำ 146 ม.1 ตาบลหนองเลิง อาเภอเมือง จงั หวดั บึงกาฬ 38000
094-064-9350
ประวัติกำรฝึ กงำน พ.ศ. 2559, มธั ยมศึกษาตอนปลาย, โรงเรียนปากคาดพิทยาคม
ตาบลปากคาด อาเภอปากคาด จงั หวดั บึงกาฬ
พ.ศ. 2561, ประกาศนียบตั รวิชาชีพช้นั สูง สาขางาน ไฟฟ้ากาลงั ,
วทิ ยาลยั เทคนิคอุดรธานี จงั หวดั อุดรธานี
พ.ศ. 2562, ปริญญาตรี สาขา วศิ วกรรมไฟฟ้า,
มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี จงั หวดั อดุ รธานี
พ.ศ. 2561, หจก.นนทแ์ อร์อิเลค็ ทริคพาวเวอร์, จงั หวดั อดุ รธานี
พ.ศ. 2564, โรงพยาบาลอดุ รธานี, จงั หวดั อดุ รธานี