ศิลปะภาพพิมพ์1

เอกสารประกอบการสอน / เอกสารคาสอน
วชิ า (รหสั ) 0605 206 (ชอื่ ) ศิลปะภาพพิมพ์ 1 (PRINTMAKING1)

ช่ือผเู้ ขยี นนายอดศิ กั ด์ิ ภผู า
ภาควิชาทศั นศปิ ์

สาขาวชิ า ศิลปะภาพพิมพ์

คณะศลิ ปกรรมศาสตร์
มหาวิทยาลยั มหาสารคาม

สารบญั

บทท่ี หนา้

1 ความเข้าใจเกีย่ วกบั เทคนิคภาพพิมพ์เบ้ืองตน้ 1

ความรูเ้ ก่ียวกบั ศลิ ปะภาพพิมพ์ 1

ความหมายของศลิ ปะภาพพิมพ์ 4

กระบวนการทางเทคนคิ ภาพพิมพ์ในประเภทตา่ งๆ 5

1. ภาพพมิ พผ์ ิวราบ 5

2. ภาพพมิ พ์ผวิ นนู 6

3. ภาพพมิ พ์รอ่ งลึก 7

4. ภาพพมิ พ์ช่องฉลุ 8

ข้อแนะนาบางประการท่ีสาคัญและเป็นข้อตกลงเกี่ยวกับการนาเสนอผลงานศลิ ปะภาพพิมพใ์ น

ระดับสากล 8

สรปุ 10

2 การสรา้ งภาพพมิ พ์ด้วยกรรมวิธแี ม่พิมพผ์ ิวราบ 12

สร้างสรรคผ์ ลงานศลิ ปะภาพพมิ พ์ด้วยเทคนิคภาพพมิ พ์สีน้า 12

หลักการทาภาพพิมพส์ ีนา้ 13

อปุ กรณ์ 13

กรรมวธิ ใี นการสรา้ งสรรค์ 14

ขน้ั ตอนการพิมพผ์ ลงาน 15

ภาพผลงานตัวอย่างภาพพมิ พ์ผิวราบ 17

สรปุ 22

3 การสร้างภาพพมิ พ์ดว้ ยกรรมวิธแี มพ่ มิ พ์ผวิ นนู 23

สร้างสรรค์ผลงานศิลปะภาพพิมพ์ด้วยเทคนิคภาพพิมพแ์ กะไม้ 23

หลกั การทาภาพพิมพ์แกะไม้ 24

อุปกรณ์ 25

กรรมวธิ ใี นการสร้างสรรค์ 25

ขน้ั ตอนการพิมพ์ผลงาน 27

ภาพผลงานตวั อย่างภาพพมิ พ์ผิวนูน 29

สรุป 36

บทที่ หน้า

4 การสร้างภาพพมิ พ์ดว้ ยกรรมวธิ แี มพ่ มิ พ์ร่องลกึ 37
สร้างสรรค์ผลงานศิลปะภาพพิมพด์ ้วยเทคนิคแม่พมิ พ์พลาสติก 37
หลักการทาภาพพิมพ์แมพ่ ิมพ์พลาสติก 38
อุปกรณ์ 38
กรรมวิธีในการสรา้ งสรรค์ 39
กระบวนการสร้างแม่พิมพ์พลาสตกิ ดว้ ยกาวเช่ือมพลาสตกิ 39
กระบวนการสร้างแม่พมิ พพ์ ลาสตกิ ด้วยกาวร้อน 41
ขั้นตอนการพิมพ์ผลงาน 42
ภาพผลงานตวั อยา่ งแม่พิมพร์ ่องลกึ 44
สรปุ 49
50
5 การสร้างภาพพิมพ์ดว้ ยกรรมวธิ แี มพ่ มิ พ์ช่องฉลุ 50
สร้างสรรค์ผลงานศลิ ปะภาพพิมพ์ดว้ ยเทคนิคภาพพมิ พ์แม่พมิ พต์ ะแกรงไหม 51
ประวัติ 52
หลกั การทาภาพพิมพ์แมพ่ ิมพ์ตะแกรงไหม 56
ข้นั ตอนการพิมพผ์ ลงาน 58
ภาพผลงานตัวอยา่ งภาพพมิ พ์ชอ่ งฉลุ 64
สรุป
46
บรรณานุกรม
49
ภาคผนวก

บญั ชีภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา้

1 ภาพเขียนผนงั ถ้าของมนุษย์โครมนั ยอง 3

2 ภาพวชั รสตู ร (Diamond Sutra) ศิลปินจนี 4

3 กรรมวธิ ีภาพพมิ พ์ผวิ ราบ 6

4 กรรมวิธภี าพพิมพผ์ วิ นนู 7

5 กรรมวิธีภาพพิมพร์ ่องลึก 7

6 กรรมวธิ ีภาพพิมพช์ อ่ งฉลุ 8

7 เคร่อื งหมายบนงานภาพพิมพ์ 9

8 การติดการ์ด 10

9 อปุ กรณ์ในการสรา้ งสรรค์ภาพพมิ พ์สีนา้ 13

10 เคลอื บกาวกระถินให้ทัว่ ทง้ั แผ่นแม่พิมพ์ 14

11 ขัน้ ตอนการระบายสีน้า 15

12 การวางกระดาษบนแม่พิมพ์ 15

13 ขน้ั ตอนการพิมพ์บนแทน่ พมิ พ์ 16

14 ภาพผลงานภาพพิมพส์ นี ้าที่พมิ พ์สาเร็จ 16

15. ผลงาน "วดั พระส่ีอิรยิ าบท" ศลิ ปิน จินตนา เป่ยี มศริ ิ, ภาพพิมพ์ครง้ั เดียว (Monoprint), พ.ศ.

2553 17

16. ผลงาน "ต้นไม้" ศลิ ปิน สมวงศ์ ทัพพรตั น์, ภาพพิมพ์ครั้งเดยี ว (Monoprint), พ.ศ. 2553 18

17. ผลงาน "ไม่มชี ื่อ / Untitled" ศลิ ปิน ธาณลิ กล่ินเถา, ภาพพมิ พ์ครงั้ เดยี ว (Monoprint), พ.ศ.

2553 19

18. ผลงาน "ไม่มชี ่ือ / Untitled" ศลิ ปิน ญาณวิทย์ กุญแจทอง, ภาพพมิ พ์ครงั้ เดยี ว (Monoprint),

พ.ศ. 2553 20

19. ผลงาน "กาแพงเพชรฤดูร้อน" ศิลปนิ ปาริชาติ ศภุ พันธ์, ภาพพมิ พค์ ร้ังเดียว (Monoprint),

พ.ศ. 2553 21

20. ภาพดา้ นข้างของแม่พิมพ์ผิวนูน 24

21. ส่วนสขี าวคือส่วนท่ขี ุดลึกลงไป สีดาคือสว่ นทน่ี ูนข้นึ มา 25

22. ภาพร่างผลงานภาพพิมพ์แกะไม้ 26

บญั ชภี าพประกอบ

ภาพประกอบ หน้า

23. การสร้างแม่พมิ พใ์ ห้เปน็ สาดา 26

24. ภาพสวิ่ แกะไมใ้ นลักษณะต่างๆตามหมายเลข 27

25. การกลิ้งสบี นแม่พิมพ์ 28

26. การวางกระดาษบนแม่พิมพ์ 28

27. ภาพผลงานทส่ี าเรจ็ 29

28. ผลงาน "หาปลาในคลอง" ศิลปนิ ประพนั ธ์ ศรสี ตุ า, ภาพพิมพ์แกะไม้ (Wood cut), พ.ศ. 2505

29

29. ผลงาน "แบกคุ" ศลิ ปนิ ประพนั ธ์ ศรสี ุตา, ภาพพิมพ์แกะไม้ (Wood cut), พ.ศ. 2504 30

30. ผลงาน "ยงุ้ ข้าว" ศลิ ปิน ประพันธ์ ศรสี ตุ า, ภาพพมิ พ์แกะไม้ (Wood cut), พ.ศ. 2505 31

31. ผลงาน "ลากฟาง" ศิลปิน ประพนั ธ์ ศรีสุตา, ภาพพิมพ์แกะไม้ (Wood cut), พ.ศ. 2509 32

32. ผลงาน "'งานบา้ น" ศิลปิน ประพันธ์ ศรสี ุตา, ภาพพมิ พแ์ กะไม้ (Wood cut), พ.ศ. 2505 33

33. ผลงาน "ดึงขน้ึ ไป" ศลิ ปนิ ประพนั ธ์ ศรีสตุ า, ภาพพิมพแ์ กะไม้ (Wood cut), พ.ศ. 2510 34

34. ผลงาน "ทางออก" ศิลปนิ ประพนั ธ์ ศรสี ตุ า, ภาพพมิ พ์แกะไม้ (Wood cut), พ.ศ. 2512 35

35. การเปดิ หน้าแม่พมิ พ์พลาสตกิ ในเทคนิคกาวเช่อื มแผน่ อะคลลี กิ 38

36. การเปิดหนา้ แม่พมิ พพ์ ลาสติก 39

37. ภาพน้าทาปฏกิ ริ ยิ ากับกาวเกดิ เป็นฟองอากาศ 40

38. ภาพปฏกิ ริ ยิ าของกาวกับแมพ่ ิมพ์พลาสติก 40

39. ภาพการเตรียมแมพ่ ิมพ์ดว้ ยกาวร้อน 41

40. ภาพการหยอดกาวรอ้ นกับแม่พิมพ์พลาสตกิ 42

41. ภาพผลงานที่ผา่ นกระบวนการพิมพด์ ้วยกาวเชือ่ มแผ่นอะคลลี ิค 43

42. ภาพผลงานทผ่ี ่านกระบวนการพิมพด์ ว้ ยกาวรอ้ น 43

43. ผลงาน "ทดลอง หมายเลข 1" ศิลปิน อดศิ ักด์ิ ภผู า, ภาพพิมพร์ อ่ งลกึ (Intaglio Process), พ.ศ.

2557 44

44. ผลงาน "ทดลอง หมายเลข 2" ศิลปิน อดศิ ักด์ิ ภูผา, ภาพพิมพร์ ่องลกึ (Intaglio Process), พ.ศ.

2557 45

45. ผลงาน "ไม่มชี ื่อ / Untitled " ศลิ ปิน ยุวรี คิดสาราญ, ภาพพมิ พ์รอ่ งลึก (Intaglio Process),

พ.ศ. 2558 46

บัญชีภาพประกอบ

ภาพประกอบ หน้า

46. ผลงาน "ไม่มีช่ือ / Untitled " ศิลปิน ยุวรี คดิ สาราญ, ภาพพมิ พร์ ่องลึก (Intaglio

Process), พ.ศ. 2558 47

47. ผลงาน "ไม่มีชื่อ / Untitled " ศิลปิน ยวุ รี คิดสาราญ, ภาพพิมพร์ อ่ งลึก (Intaglio

Process), พ.ศ. 2558 48

48. ภาพการประกอบบลอ็ คสกรนี แตล่ ะแบบ 52

49. ภาพอุปกรณใ์ นการสรา้ งสรรค์ 53

50. การขึงบล็อคสกรนี 54

51. ภาพลูกแมก๊ เฉียง 45 องศา 55

52. ภาพบลอ็ กสกรนี ทีส่ าเร็จ 55

53. ภาพการเตรียมบล๊อคสกรีน 56

54. ภาพการปาดสีเพื่อสร้างผลงาน 57

55. ภาพสผี ่านช่องฉลลุ งไปบนกระดาษ 57

56. ผลงาน "สีสันบรรยากาศในห้วงแห่งความรกั 1" ศลิ ปิน;วิลาวลั ย์ โมรัตน์, ภาพพิมพ์ช่องฉลุ

(Silkscreen), พ.ศ. 2558 58

57. ผลงาน "สสี นั บรรยากาศในหว้ งแหง่ ความรกั 2" ศลิ ปิน;วิลาวัลย์ โมรัตน์, ภาพพิมพ์ช่องฉลุ

(Silkscreen), พ.ศ. 2558 59

58. ผลงาน "สีสันบรรยากาศในหว้ งแห่งความรกั 3" ศลิ ปนิ ;วลิ าวลั ย์ โมรตั น์, ภาพพิมพช์ ่องฉลุ

(Silkscreen), พ.ศ. 2558 60

59. ผลงาน "สีสนั บรรยากาศในหว้ งแห่งความรกั 4" ศิลปิน;วิลาวัลย์ โมรัตน์, ภาพพมิ พ์ช่องฉลุ

(Silkscreen), พ.ศ. 2558 61

60. ผลงาน "สีสนั บรรยากาศในหว้ งแหง่ ความรัก 5" ศลิ ปิน;วิลาวลั ย์ โมรัตน์, ภาพพิมพช์ ่องฉลุ

(Silkscreen), พ.ศ. 2558 62

61. ผลงาน "สสี ันบรรยากาศในห้วงแห่งความรกั 1" ศิลปนิ ;วลิ าวัลย์ โมรัตน์, ภาพพมิ พ์ช่องฉลุ

(Silkscreen), พ.ศ. 2558 63

1

บทท่ี 1

ความเขา้ ใจเกี่ยวกับเทคนคิ ภาพพมิ พเ์ บ้ืองตน้

1. ความร้เู ก่ยี วกับศลิ ปะภาพพิมพ์
วัตถุประสงค์
1. เพื่อใหผ้ ู้เรียนมีความรพู้ นื้ ฐานเก่ยี วกับความเปน็ มาของศิลปะภาพพิมพ์
2. เพ่ือใหผ้ เู้ รียนมีความรเู้ กี่ยวกับเทคนิคภาพพมิ พแ์ ละเข้าใจในคณุ สมบัติของภาพ

พมิ พใ์ นรูปแบบแต่ละประเภท

เน้ือหา
1. ประวตั ิของศลิ ปะภาพพิมพ์
2. ความหมายของศลิ ปะภาพพิมพ์
3. กระบวนการทางเทคนิคภาพพิมพ์ในประเภทต่างๆ
4. ข้อแนะนาบางประการท่สี าคัญและเป็นข้อตกลงเกย่ี วกับการนาเสนอผลงานศิลปะ

ภาพพมิ พ์ในระดับสากล
5. สรุป

กจิ กรรมการเรียนรู้
1. แนะนาเน้ือหาบทเรยี นกบั วัตถุประสงค์ในการเรยี นการสอน
2. บรรยายประกอบส่ือในรปู แบบอเิ ลคทรอนิคส์
3. ต้งั ข้อซักถาม ตอบระหว่างผเู้ รยี นและผสู้ อนดว้ ยปากเปล่า
4. ผู้เรยี นสรปุ ความเข้าใจในเนื้อหาการเรียนการสอนในประเด็นทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง

สื่อการสอน
1. เอกสารประกอบการสอน
2. สื่อประกอบการบรรยาย (PowerPoint)

วิธกี ารประเมินผล
1. ประเมนิ จากการซกั ถามเน้ือหาเพ่ือความเข้าใจ
2. แบบทดสอบประเมินผลหลังการเรียน

2

จากหลักฐานในทางประวัตศิ าสตร์ศลิ ปะภาพพิมพ์ได้เติบโตและมวี วิ ัฒนาการอยา่ งต่อเนือ่ งใน
ดา้ นกระบวนแบบศลิ ปะภาพพิมพ์ทีถ่ ูกคน้ พบในถ้าของมนุษย์ในสมยั โบราณ ซึ่งไดถ้ ูกกล่าวอา้ งในหนงั สือ
ทเี่ กย่ี วกบั ความเป็นศลิ ปะภาพพิมพ์ ดังน้ี

นอกจากจะปรากฏผลงานทางจติ รกรรมท่ีมีคุณค่าด้านความงามของมนษุ ยชาตใิ นชว่ ง
ประมาณ 17,000-12,000 ปีทผ่ี า่ นมาแลว้ นอกจากผลงานจติ กรรมแลว้ ยังปรากฏผลงานแกะสลักหิน
กอ้ นเลก็ ๆ แสดงความอุดมสมบูรณข์ องเพศแม่ แกะผนังถา้ เป็นรปู สัตวล์ ายเสน้ ซ่ึงการแกะสลักภาพ
ลายเสน้ บนผนังถา้ นนั้ อาจจะนับได้ว่าเปน็ พยานหลักฐานในการแกะแบบพิมพ์ของมนุษย์เป็นครั้งแรกก็
ได้ (วริ ณุ ตง้ั เจริญ. 2523.9)

หลกั ฐานในทางประวัตศิ าสตร์ มนุษย์โครมันยองซึ่งเป็นมนษุ ยใ์ นสมัยกอ่ น
ประวัตศิ าสตร์ และถอื ว่าเป็นมนษุ ย์ทสี่ รา้ งศิลปะเหลือไวใ้ ห้เปน็ หลักฐานเด่นชดั ปรากกฎหลกั ฐาน
มากมายอยู่ในถ้า ลาสโคส์ ในประเทศฝร่ังเศส และถา้ อัลตามริ าในประเทศสเปน (ต้นอ้อ พิมพภ์ าพ.
2535:6)

พบหลกั ฐานเก่ียวกับกลวธิ พี ิมพล์ ายฉลุท่ที าด้วยมอื โดยการใช้สแี ตม้ ลงไปเป็นเส้นรอบ
ฝา่ มอื เป็นปรากฏการณเ์ ร่ิมต้นการทาภาพพิมพ์ผา่ นฉากพิมพ์ (Stencil) โดยการใช้มอื วางทาบลงผนังถ้า
ให้มือมสี ภาพเป็นแม่พมิ พ์ แล้วพ่นหรือเปา่ สีลงบนมือ สว่ นทเ่ี ปน็ มือจะบังสีไว้ปรากฏเป็นภาพแบนๆ
แสดงขอบนอกอย่างชดั เจน ซ่ึงนบั ไดว้ ่าเปน็ การพิมพ์ท่ีงา่ ย อีกวธิ ีการหนึ่ง (กมล คงทอง. 2543.9)

จากหลักฐานการค้นพบโบราณวัตถทุ บ่ี ้านเชยี ง จังหวดั อุดรธานี และบรเิ วณใกล้เคียง
ซง่ึ ได้สนั นิษฐานวา่ มีอายุใกล้เคยี งประมาณ 5,000-6,000 ปีทผี่ ่านมานั้น ก็ได้พบเคร่ืองประดับตกแต่ง
ข้าวของเครือ่ งใช้ เครื่องมือโลหะ และทีส่ าคัญคือเครื่องปั้นดินเผาลายเขยี นสี ยงั พบลกู กลิง้ ดินสาหรบั
การการใชใ้ นการพิมพ์ผา้ อกี ด้วย ลูกกลงิ้ ดนิ เผาอปุ กรณ์ท่ีเช่ือวา่ ใชก้ ลง้ิ บนผนื ผ้าสาหรบั พิมพล์ วดลาย แต่
กอ่ นนนั้ ก็เขา้ ใจวา่ ใชส้ าหรับพิมพล์ ายบนหม้อก่อนจะเขียนด้วยพู่กัน แตเ่ ม่ือดภู าชนะลายเขยี นสีจานวน
หลายรอ้ ยใบ เมื่อเปรียบเทียบลวดลาย กไ็ มเ่ หน็ มีลายหม้อไหนท่จี ะเหมือนลายของลกู กล้งิ นน้ั (ต้นอ้อ
พิมพ์ภาพ. 2535:7)

3

ภาพประกอบที่ 1 ภาพเขยี นผนงั ถ้าของมนุษย์โครมันยอง
ท่ีมา : สารานุกรมสาหรับเยาวชน ชดุ ศลิ ปะและ
งานสร้างสรรค์ พิมพภ์ าพ (2535, 6)

จากข้อมลู ที่ได้กลา่ วอ้างในเบ้ืองตน้ น้ัน ทาให้เห็นถงึ ความสาคญั ของ แม่พิมพ์ น่ันกห็ มายความ
วา่ ถ้าไมม่ ีแม่พิมพ์ กไ็ ม่สามารถพมิ พ์ผลงานได้ จะเห็นได้จากการใช้มือเป็นตัวกันสที ่ีเกดิ จากดิน แลว้ กด
ทบั เพื่อบันทึกเร่อื งราวหรือวิถีชีวติ ของมนุษย์ในยุคน้ันๆ เป็นตน้

มนุษยเ์ รารู้จักการแกะวัสดุ แล้วกดพมิ พใ์ ห้ติดเป็นภาพมานานหลายทศวรรษแลว้ ในประเทศ
อยี ิปต์ มีการแกะไม้ใชป้ ระทับตรา ในทีต่ ่างๆ ใน ประเทศบาบิโลเนีย มกี ารทาตราประทับต่างๆดว้ ยอฐิ
ส่วนในกรุงโรม ใช้ทาด้วยดินเหนียว ยิ่งไปกวา่ นน้ั มนุษย์สมัยโบราณยังนาวิธีการพมิ พ์ประทับตรา
(Stamp) นีไ่ ปใช้ ตตี ราบนตัวสัตว์หรอื บนตวั นกั โทษ แต่สาหรบั การแกะแม่พมิ พ์ไม้ แล้วพมิ พใ์ หไ้ ด้
หลายๆภาพ บนวสั ดตุ า่ งๆเชน่ กระดาษและผ้านน้ั เริ่มมีข้ึนในประเทศจนี เป็นประเทศแรก ในยคุ ทม่ี ีการ
ส่ังสอนเผยแพร่พระพุทธศาสนาจากประเทศอนิ เดีย ก็ไดอ้ าศยั วิธกี ารพมิ พ์ภาพเข้าชว่ ย เป็นสอื่ เร้าความ
สนใจ จงึ เป็นผลทาใหก้ ารพัฒนาการพิมพด์ ีขึ้นด้วย พระพทุ ธศาสนากเ็ ช่นเดียวกนั กบั ศาสนาครสิ ต์ และ
ลัทธยิ ูดา คือการใช้หนงั สอื เป็นเปน็ วธิ ีการส่ังสอนสัจธรรม คาสั่งสอนต่างๆของพระพทุ ธเจา้ ได้มีการ
คัดลอกไว้เป็นชดุ มาตรฐานสาหรบั การเผยแพร่ เรยี กว่า พระสตู ร (Sutras) หนงั สือเหลา่ น้ีพิมพ์บน
กระดาษม้วนมีทั้งภาพและตวั หนังสอื สาหรับคลี่ออกอ่านทีละตอน ช่างแกะไม้ชาวจีนโบราณมฝี ีมือยอด
เยยี่ มในการแกะแม่พมิ พ์ไม้มาก ภาพแรกสุดภาพหนึ่งที่มกี ารค้นพบในขณะนี้ก็คอื ภาพและข้อความ
บรรยาย ในหนังสอื มว้ น มคี วามยาวทง้ั หมด 17 ฟุต ชอ่ื ภาพวชั รสตู ร(Diamond Sutra) คน้ พบเมอื่ ปี
ค.ศ.1907 โดย เซอร์ อูเรล สเตน (Sir Aurel Sten) (อศั นีย์ ชูอรณุ . 2524.8-9)

4

ภาพประกอบที่ 2 ชอ่ื ภาพวัชรสตู ร (Diamond Sutra) ศลิ ปนิ จนี
พุทธศตวรรษที่ 15 ภาพพมิ พ์แกะไม้
ทมี่ า: หนงั สอื ศิลปะภาพพิมพ์ (2523 ,11)

ความหมายของศลิ ปะภาพพิมพ์ Print Making
คาวา่ ศิลปะภาพพิมพ์ เป็นคาง่ายๆตรงกบั ภาษาอังกฤษทว่ี า่ Graphic Arts ถ้าพจิ ารณาดแู ลว้ มา

จากศัพท์ภาษากรกี ว่า Graphien แปลว่าเขยี น กับคาวา่ Arts มาจากภาษาลาตนิ ว่า ars แปลวา่ การทา
ใหเ้ กิดความงามหรือมีรปู ทรงเมื่อนามารวมกันแลว้ ก็กน็ า่ จะตรงกบั คาวา่ ศิลป์แหง่ การเขียน

อาจารยส์ งวน รอดบุญ ได้ให้คาจากดั ความของคา Graphic Arts ชัดเจนขึ้นว่า หมายถึงงาน
ศิลปะที่มผี วิ พนื้ แบนราบ (Flat Surface) คือมีลักษณะเปน็ สองมติ ิ (Two Dimensional surface)มีแต่
ความกว้าง ความยาวโดยปราศจากความหนาหรอื ความลกึ (Depth) (อัศนยี ์ ชอู รณุ . 2524.9)

พอล เจแซคส์ (Paul J Sachs) ไดก้ ลา่ วในหนงั สือ Modern Prints and Drawing ไวว้ ่า
"ภาพพมิ พก์ ็คอื ภาพท่ีพมิ พ์ออกมาได้หลายๆภาพ จากแม่พิมพ์" ((อัศนยี ์ ชอู รุณ. 2524.1)

การพิมพภ์ าพหมายถึง การถา่ ยทอดรปู แบบจากแม่พิมพ์ออกมาเป็นผลงานท่ีมลี ักษณะ
เหมือนกนั กบั แมพ่ ิมพ์ทุกประการ และไดภ้ าพที่เหมอื นกันมีจานวนต้งั แต่ 2 ชิน้ ข้นึ ไป การพิมพภ์ าพเป็น
งานที่พฒั นาต่อเนื่องมาจากการวาดภาพ ซ่งึ การวาดภาพไม่สามารถ สรา้ งผลงาน 2 ช้นิ ทมี่ ลี ักษณะ
เหมอื นกันทกุ ประการได้

5

ในส่วนของ พระพมิ พ์ดินเผา ก็มคี าวา่ พิมพ์ เช่นเดียวกัน จากการอา้ งอิงขั้นต้นนนั้ เห็น
ไดว้ ่าเม่ือมีการทาแม่พิมพ์กย็ ่อมสามารถพิมพอ์ อกมาไดห้ ลายๆชน้ิ จึงเป็นเหตุให้เกดิ การสบั สนว่าพระ
พิมพเ์ ปน็ ผลงานภาพพมิ พห์ รือไม่ ดังนนั้ จงึ สามารถอธบิ ายได้ว่า

การทาพมิ พจ์ ากต้นแบบพระพมิ พ์นั้นเกดิ จากการปัน้ ขน้ึ รูปเปน็ นนู ตา่ หรอื ป้ันแบบ
ลอยตวั เป็นสามมติ ิ เป็นการ จาลอง จากต้นแบบเท่านั้น ซึ่งต่างจาก ภาพพมิ พ์ ทเี่ ปน็ การกระทาโดยตรง
จากแม่พิมพต์ น้ แบบ

กระบวนการทางเทคนคิ ภาพพิมพใ์ นประเภทต่างๆ
เป็นที่ทราบกันแล้วว่าผลงานศลิ ปะภาพพิมพ์ คือ ผลงานที่สรา้ งโดยผา่ นการทาแม่พมิ พแ์ ลว้

พิมพ์ออกมาเปน็ ภาพ ดงั น้ันภาพพิมพ์มีกลวธิ ที ่แี ตกต่างกนั ขึ้นอยู่กบั ลกั ษณะของแม่พิมพ์ การแบ่ง
ประเภทของภาพพิมพจ์ งึ พจิ ารณาจากลกั ษณะของแมพ่ ิมพ์เป็นหลกั สามารถแบง่ ออกได้เปน็ 4
กระบวนการหลกั คือ ภาพพิมพ์ผิวราบ ภาพพิมพผ์ ิวนูน ภาพพิมพร์ ่องลึกและภาพพมิ พช์ อ่ งฉลุ

กรรมวิธี
ภาพพมิ พ์ผิวราบ (Plano graphic process) ดว้ ยกรรมวิธีของเทคนคิ ภาพพิมพ์หนิ

Litho Graph เปน็ เทคนิคขั้นสงู เป็นการพิมพ์ท่ีใช้หลกั การ "ไขไม่ติดกับไข ไขไม่ตดิ กับน้า" กล่าวคอื เรา
ใช้วัสดุทมี่ สี ว่ นผสมของไขนามาเขียนภาพบนแผ่นหินหนา้ เรียบ และใชก้ รรมวิธีทางเคมีเข้าชว่ ยเชน่ กาว
อาราบคิ หรือกาวกระถนิ และนา้ กรดดินประสิว นา้ กบั น้ามันไม่รวมตวั กัน ผิวของแม่พิมพ์ชนิดน้ีจะเสมอ
กนั หมดโดยใหส้ ่วนทเี่ ปน็ ภาพมสี ภาพเปน็ ไขมันสามารถรบั หมึกซง่ึ เปน็ นา้ มันเช่นกนั สว่ นที่ไมเ่ ปน็ ภาพจะ
สามารถรับน้าไว้ได้ ในการพิมพ์ จะคลงึ แม่พมิ พด์ ว้ ยเยอ่ื น้า เยอ่ื น้าไมถ่ ูกกบั ไขจะไปเกาะเฉพาะส่วนท่ีไร้
ภาพ แลว้ คลงึ หมึกตาม หมึกไม่ถกู กับน้าจะไปเกาะเฉพาะส่วนที่เปน็ ภาพเม่ือนาวสั ดุใช้พิมพ์ทาบบน
แมพ่ ิมพ์กจ็ ะเกดิ ภาพตามต้องการ ดังภาพประกอบที่ 3

6

ภาพประกอบท่ี 3 กรรมวธิ ีภาพพิมพ์ผิวราบ (Plano graphic
process)

ทมี่ า: จัดทาดว้ ยตวั เองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)
ภาพพิมพผ์ วิ นูน(Relief process) หมายถงึ การพิมพภ์ าพ จากแม่พมิ พ์ชนดิ ใดชนิด
หนึ่งจากแม่พมิ พ์ไม้ (Woodcut) หรอื แผ่นยาง (Lino cut)ลิโนเล่ียมหรอื วัสดุอ่ืนๆ ดว้ ยการลงหมกึ บน
ผวิ หน้าในสว่ นนูนของแม่พมิ พ์ทเ่ี ป็นรูปภาพ เทา่ นัน้ เมื่อพิมพอ์ อกมาแล้ว ภาพพิมพน์ จี้ ะปรากฏหมึกดา
ตรงตามสว่ นภาพเทา่ นนั้ ส่วนทีไ่ ม่ต้องการใหต้ ิดเปน็ รูปนั้นแม่พิมพจ์ ะถกู แกะท้งิ ไป หมกึ จะไม่ตดิ

ผลงานภาพพมิ พ์ในกรรมวธิ แี ม่พมิ พ์นูนน้ี นอกจะกลับทิศทางซ้ายขวาแล้ว ยัง
มีลักษณะกลับค่าน้าหนกั (Negative) กล่าวคือ เสน้ ทกุ เสน้ ท่ีแกะลงบนแม่พมิ พจ์ ะเป็นเสน้ ขาว สว่ นทีจ่ ะ
ปล่อยทง้ิ ไว้จะติดหมึกดา

7

ภาพประกอบที่ 4 กรรมวธิ ีภาพพิมพ์ผิวนนู (Relief process)
ท่ีมา: จัดทาดว้ ยตวั เองด้วยโปรแกรม AI (2558)

ภาพพิมพร์ ่องลกึ (Intaglio process) มาจากภาษาอิตาเลย่ี น 2 คา รวมกนั คือ in
แปลว่า ข้างใน กบั Tagliare แปลวา่ การแกะ รวมกนั เป็นคาเดียวว่า การแกะสลกั เปน็ รูปลวดลายขา้ ง
ใตผ้ วิ หนา้ ราบแมพ่ ิมพ์ กรรมวธิ ีนมี้ ักได้แก่ แม่พมิ พ์โลหะทุกชนดิ กล่าวคือมีการแกะแมพ่ ิมพโ์ ลหะด้วย
เครื่องมือแกะหรือการกัดกรดเปน็ รูปลวดลาย ด้วยวธิ กี ารไดวธิ กี ารหนงึ่ แลว้ เอาหมึกอดั ลงไปในร่องเสน้
สว่ นผิวหนา้ ราบแม่พมิ พ์เช็ดหมกึ ออกให้สะอาด คงเหลือหมึกขงั อยู่ในรอ่ งเสน้ เทา่ น้นั แล้วจงึ ทาการพิมพ์
ลงบนเครือ่ ง

ภาพประกอบท่ี 5 กรรมวิธีภาพพิมพ์ร่องลกึ (Intaglio process)
ที่มา: จดั ทาดว้ ยตัวเองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

8

กรรมวิธีภาพพิมพช์ ่องฉลุ (stencil process) อนั ท่ีจรงิ แล้วกรรมวิธพี ิมพจ์ ากแม่พิมพ์
ทึบๆแลว้ เจาะเปน็ ช่อง เพ่ือผ่านหมกึ พิมพ์ใหไ้ ปตดิ บนกระดาษพมิ พ์นเ้ี ปน็ วิธีการง่ายๆมีมานานแลว้ แต่
การพฒั นาจนได้เป็นผลงานท่ีละเอียดอ่อนและมีคุณคา่ มากขน้ึ หลงั จากการทาภาพพิมพ์ตาขา่ ยไหม
(Silkscreen) เป็นการทาแม่พิมพ์ที่ประกอบไปดว้ ยกรอบไม้เน้ือแข็งขึงผ้าไหม และตาข่ายผา้ ไหมนจี้ ะถกู
ปดิ ใหท้ บึ ด้วยสีหรอื วสั ดบุ างอยา่ ง ในส่วนท่จี ะเปิดไว้คอื สว่ นทเี่ ป็นรูปภาพที่ต้องการหมกึ จะถูกกองไว้ใน
กรอบด้านในของกรอบไม้แล้วมยี างปาดสี ซ่ึงเราใชล้ ากสีหรือหมึกพมิ พ์ผ่านลงมาจากบนสดุ ลงล่าง หมึก
พิมพจ์ ะทะลผุ ่านชอ่ งตาข่ายที่เปิดเปน็ ช่องไว้ ทาให้ไปตดิ กบั กระดาษพิมพ์ข้างไต้

ภาพประกอบท่ี.6 กรรมวธิ ีภาพพิมพช์ อ่ งฉลุ (stencil process)
ท่ีมา: จัดทาดว้ ยตวั เองด้วยโปรแกรม AI (2558)

ข้อแนะนาบางประการท่ีสาคญั และเปน็ ขอ้ ตกลงเก่ยี วกบั การนาเสนอผลงานศลิ ปะภาพพมิ พ์
ในระดับสากล

เคร่อื งหมายบนงานภาพพมิ พ์ตน้ แบบ การสรา้ งสรรคผ์ ลงานทุกชิน้ ทผี่ า่ นกรรมวิธี
กระบวนนั้นๆแล้ว การท่ีผู้สร้างสรรค์ภาพพิมพ์จะแสดงถงึ เครอ่ื งหมายถึงการยอมรบั และความสมบรู ณ์
ของผลงานด้วยการเซน็ ชอ่ื เพื่อแสดงว่าเป็นผลงานภาพพิมพต์ ้นฉบับของศลิ ปิน เป็นไปตามข้อบงั คับของ
อนุสัญญา จากการประชุมศิลปะนานาชาติ กล่าวคือ เพื่อใหภ้ าพทีพ่ ิมพ์จานวนน้นั มีความสมบูรณ์
ครบถ้วน ศิลปินจะต้องเซ็นชื่อ และระบุเลขท่ีพิมพ์ลงไปในผลงานภาพพิมพ์ และเลขทจี่ านวนพมิ พ์จะ
เขยี นลงไว้ทางด้านล่างซา้ ย ส่วนชื่อภาพนัน้ ศิลปนิ มักเขียนไวต้ รงกรลางในระดับเดียวกัน ซึ่งทา
เคร่ืองหมายบนภาพพมิ พ์ต้นแบบ ดว้ ยดนิ สอ และตัวลายมือของเขาเอง ประกอบไปดว้ ย

1. ตวั เลขครัง้ ท่ีพิมพ์ และจานวนพิมพ์ท้ังหมด (Editions) อยู่ในตาแหน่งลา่ ง
ซา้ ยมอื ของคนดู 1/50 หมายถึง พิมพ์คร้งั ที่ 1 ในจานวนพิมพท์ ั้งหมด 50 แผน่ แลว้ ไล่ไปตามลาดบั คร้ัง

9

ดังนี้ 2/50,3/50,4/50 เปน็ ตน้ ไปจนถึง 50/50 เปน็ การเสรจ็ สน้ิ การพิมพ์ภาพ แต่ในกรณที าภาพพมิ พท์ ่ี
พิมพ์ได้ครงั้ เดยี ว( Mono Print) นั้นจะเขียนเปน็ 1/1

2. ช่ือเทคนิค (Technique) เขียนตอ่ จากจานวนครงั้ ท่ีพิมพ์บอกวิธกี ารพมิ พท์ ่ี
ใช้ทาในผลงาน เชน่ 1/50 Wood cut

3. ช่ือผลงาน(Title) จะถูกไว้ตรงกงึ่ กลางของผลงาน โดยมีเครอื่ งหมาย " "
เปน็ ตัวกากบั ชอื่ ผลงาน เชน่ "ระนาบ"

4. ชอ่ื ศิลปินหรือผสู้ รา้ งสรรค์(Signature) เขยี นไว้ขา้ งลา่ งผลงานมุมล่างขวา
อาจจะเขยี นชือ่ เต็มหรอื ช่อื อักษรยอ่ ลายเซน็ ประจาตวั

5. ปี (year) เป็นการบ่งบอกปีทีผ่ ลติ หรือการพิมพภ์ าพ โดยจะมสี ัญลักษณ์ ,
ทีถ่ ูกเขยี นตอ่ จากชื่อศิลปนิ เชน่ อดิศักด์ิ,2559 หรอื อดิศักดิ์,2016 เปน็ ต้น

ภาพประกอบท่ี.7 เครื่องหมายบนงานภาพพิมพ์
ที่มา: จัดทาด้วยตัวเองด้วยโปรแกรม Ps (2558)

การตดิ การด์ (Mounting Print) โดยทั่วไปภาพพิมพจ์ ะถูกพิมลงบนกระดาษ
จาเปน็ ต้องใช้ความระมัดระวังในการเกบ็ รักษา การติดการด์ จงึ เปน็ ส่วนทม่ี คี วามสาคัญ ด้วยการเจาะ
แผ่นด้านหนา้ ให้มีความกวา้ งกวา่ ขนาดผลงาน(Image) ห่างจากขอบผลงานท้งั สามดา้ น 1/4 น้ิวและ
ด้านล่าง 1/2 นิ้ว เพอ่ื จะไดม้ องเหน็ รายละเอยี ดของการกากับภาพจากขอ้ 1-5 ในหัวขอ้ ด้านบน

10

ภาพประกอบท่ี 8 การติดการ์ด (Mounting Print)
ท่ีมา: จดั ทาดว้ ยตวั เองด้วยโปรแกรม AI (2558)

สรุป
ในความเปน็ ศิลปะภาพพิมพ์น้ันจะเหน็ ไดว้ ่ามเี ทคนิคท่ซี ับซ้อน มกี ารแบ่งประเภทตาม

เทคนิคออกไดเ้ ปน็ 4 ประเภท นน่ั คอื ภาพพมิ พผ์ ิวราบ ภาพพิมพ์ผิวนูน ภาพพิมพร์ ่องลึกและภาพพิมพ์
ช่องฉลุ ดงั ที่ไดก้ ล่าวมาแล้ว การพฒั นาวธิ กี ารจากประวตั ิศาสตร์ภาพพมิ พ์ของมนุษยใ์ นยุคก่อน
ประวตั ิศาสตร์ ทาใหเ้ กิดการเรยี นรแู้ ละปรับประยุกตเ์ ป็นเทคนคิ ใหม่ๆใหท้ นั ตามยุคตามสมัยในปจั จุบนั
ทค่ี อยนามาตอบรับการเรียนการสอนในสถาบันการเรียนจนไปถงึ การถูกนาไปใชใ้ นระบบอตุ สาหกรรมที่
เราไดพ้ บเหน็ อย่างแพรห่ ลาย แตท่ สี่ าคัญทส่ี ุดแล้วคาวา่ แม่พมิ พต์ ้นฉบบั จาเปน็ ที่สดุ ทต่ี ้องมี และการ
ทาซ้า (Editions) ก็เปน็ คาสาคัญอีกคาท่ีเก่ียวข้องกับความเป็นภาพพมิ พ์

กจิ กรรมท่ี 1 (สัปดาห์ท่ี1 บรรยาย)

11

คาสง่ั ให้อธิบายโดยการบรรยายตามหัวข้อทีก่ าหนด
1. อธบิ ายถึงประวติ ภิ าพพิมพ์เบ้อื งตน้
2. ความหมายของศิลปะภาพพิมพ์
3. อธบิ ายถึงประเภทของงานภาพพิมพท์ ง้ั 4 ประเภท
4. อธิบายถงึ ระเบยี บและข้อกาหนดทเี่ ป็นระดบั สากล

12

บทที่ 2
การสร้างภาพพิมพ์ด้วยกรรมวธิ ีแมพ่ ิมพ์ผิวราบ (Plano graphic process)

1.สรา้ งสรรค์ผลงานศิลปะภาพพมิ พด์ ้วยเทคนคิ ภาพพมิ พ์สีนา้ (Painted Print)
วตั ถปุ ระสงค์
1. เพื่อให้ผู้เรียนได้ศึกษาวธิ กี ารสร้างผลงานภาพพมิ พด์ ้วยเทคนิคภาพพมิ พ์ครัง้ เดยี ว

(Mono Print)
2. เพือ่ ใหผ้ ู้เรียนได้ทดลองและทาความเขา้ ใจเกี่ยวกบั คุณลักษณะของภาพพมิ พ์ผวิ ราบ
3. เพ่อื ให้ผเู้ รยี นได้มที ักษะในการทาภาพพิมพ์คร้ังเดียว

เน้ือหา
1. หลกั การทาภาพพิมพส์ นี ้า
2. อปุ กรณ์ กรรมวธิ ี ในการสร้างสรรค์
3. ขั้นตอนการสรรค์ภาพพิมพ์คร้งั เดียว
4. ตวั อยา่ งผลงานการสร้างสรรคภ์ าพพิมพ์สนี ้า
5.สรุป

กจิ กรรมการเรียนรู้
1. บรรยายประกอบ PowerPoint
2. ผู้เรียนได้ลงมอื ปฏิบตั งิ านจริงในหอ้ งเรียน
3. สังเกตการณ์ ชว่ ยกันแกป้ ัญหาระหว่างผู้สอนและผเู้ รียน

วธิ ีการประเมินผล
1. ประเมินผลด้วยการตรวจสอบคุณภาพผลงานในเบื้องตน้

13

การพมิ พ์จากส่วนผวิ ราบของแม่พิมพ์ (Surface Process) เปน็ การพิมพ์จากส่วนพนื้ แม่พิมพ์ท่ี
ราบเรยี บ จะไม่มสี ว่ นทีน่ ูนหรอื ร่องลึกลงไป ส่วนใหญจ่ ะเป็นเทคนิคทีส่ ามารถพมิ พไ์ ด้คร้ังเดียว (Mono
Print) สามารถทาไดด้ ้วยวิธีการระบายสี ดีดสี โดยอิสระ แตไ่ มส่ ามารถทาซ้าให้เกดิ เป็นภาพผลงานแบบ
เดียวกนั ได้

1. หลกั การทาภาพพิมพ์สนี า้ (Painted Print)
เป็นกระบวนการที่ไม่ซบั ซ้อน และมีขัน้ ตอนไมม่ ากมเี พียงขั้นตอนการเตรียมอปุ กรณ์

ข้ันตอนการสร้างแม่พิมพ์และข้ันตอนการพิมพ์ ภาพพมิ พ์สีนา้ พมิ พด์ ้วยเทคนิคภาพพมิ พ์คร้ังเดยี ว/
Monoprint ถูกจัดลาดับในประเภทภาพพมิ พผ์ ิวราบเพราะแม่พิมพ์ที่ใช้จะเปน็ แผ่นอลมู เิ นียมแบบบาง
ไมม่ ีการขูด ขีดหรอื ขดุ ให้แม่พิมพเ์ ปน็ ร่องลกึ ลงไป ใชเ้ พียงการสร้างลวดลายบนผิวหนา้ ของแม่พิมพ์
เท่านนั้ จึงทาให้ไม่สามารถทาซ้าได้คร้ังซ่งึ จะแตกต่างกับภาพพิมพ์ในเทคนิคอ่นื ๆท่ีจะกล่าวถึงในบท
ต่อไป

2. อปุ กรณ์
1. แผน่ อลมู ิเนยี มสาหรับทาภาพพิมพ์หนิ
2. พกู่ นั ขนนมุ่
3. กาวกระถิน (Arabic Gum)
4. อุปกรณเ์ ขยี นสนี ้า

ภาพประกอบที่ 9 อุปกรณ์ในการสรา้ งสรรค์ภาพพมิ พ์สนี า้
ท่ีมา: จัดทาด้วยตัวเองด้วยโปรแกรม AI (2558)

2.1กรรมวิธีในการสร้างสรรค์

14
1. เตรียมภาพรา่ งดว้ ยการระบายสีด้วยเทคนิคการเขยี นสีน้าพอสงั เขป ที่
สาคัญคือ ภาพรา่ งต้องเขียนกลับด้านใหเ้ รียบร้อยเพราะเมอ่ื พิมพ์เสรจ็ แล้วภาพจะสลบั ดา้ นจากซ้ายไป
ขวา
2. ใหน้ าแผ่นอลมู เิ นียมทีเ่ คลือบด้วยกาวกระถนิ ท่ผี สมด้วยนา้ เปลา่ ด้วยอตั รา
1:10 หรือมากวา่ นั้น เพ่ือให้ความเหนียวของกาวเจอื จางไปและไมท่ าให้กระดาษผลงานขาด เม่ือเคลอื บ
กาวเสร็จใหน้ าไปผ่งึ ลมให้แห้งสนทิ

ภาพประกอบท่ี 10 เคลอื บกาวกระถนิ ให้ทว่ั ทัง้ แผน่ แมพ่ มิ พ์
ท่มี า: จัดทาด้วยตัวเองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

3. รา่ งภาพแล้วระบายสีนา้ ตามภาพรา่ งหรือตกแต่งเพ่ิมเตมิ รายละเอียด ใน
สว่ นท่ีเป็นสขี าวเราสามารถใช้พู่กันจมุ่ น้าคอ่ ยๆลบู ให้กาวหลุดออกไดโ้ ดยไมต่ ้องใช้สขี าวระบายลงไปที่
สาคญั เมื่อสีน้าทีไ่ ม่มสี ่วนผสมของกาวเมื่อถูกระบายลงไปบนแม่พิมพ์ กาวกับสกี จ็ ะผสมกันทาให้สี
สามารถตดิ กระดาษสร้างเป็นลวดลายได้ เม่อื เสรจ็ สิ้นกระบวนการนี้แลว้ ใหน้ าแม่พมิ พ์ไปผึ่งลมให้แหง้
สนิท

15

ภาพประกอบที่ 11 ข้ันตอนการระบายสนี ้า
ทม่ี า: จดั ทาดว้ ยตวั เองด้วยโปรแกรม AI (2558)

3 ข้นั ตอนการพิมพ์ผลงาน
1. ใหน้ าเอาแม่พมิ พ์วางไวบ้ นแท่นพิมพ์
2. นากระดาษวางไวด้ า้ นบน
3. กระดาษปรุ๊ฟไวบ้ นสุดเพ่อื รองรบั น้าหนกั ของลูกกลง้ิ

ภาพประกอบท่ี 12 การวางกระดาษบนแมพ่ ิมพ์
ทม่ี า: จดั ทาดว้ ยตัวเองด้วยโปรแกรม AI (2558)

16

ภาพประกอบที่ 13 ขนั้ ตอนการพมิ พ์บนแทน่ พมิ พ์
ทีม่ า: จัดทาด้วยตวั เองด้วยโปรแกรม AI (2558)

หมายเลข 1 แทน่ พมิ พ์
หมายเลข 2 แมพ่ ิมพ์
หมายเลข 3 กระดาษพิมพ์ผลงาน
หมายเลข 4 กระดาษปรุ๊ฟ
4. เมื่อผ่านการพมิ พเ์ สรจ็ ส้ินแล้วกจ็ ะได้ภาพผลงานดงั ภาพประกอบที่ 14

ภาพประกอบท่ี 14 ภาพผลงานภาพพิมพส์ นี า้ ที่พิมพ์สาเร็จ
ทีม่ า: จัดทาดว้ ยตวั เองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

4.ภาพผลงานตัวอย่าง

17

ภาพประกอบท่ี 15 ชื่อผลงาน วัดพระส่อี ิริยาบท
ช่อื ศิลปิน จินตนา เปยี่ มศิริ
เทคนคิ Monoprint
ขนาด 26x20 เซนตเิ มตร
ทม่ี า พิมพ์จากอดีต ริมขอบอาณาจักร
สโุ ขทยั (2553)

18

ภาพประกอบท่ี 16 ชือ่ ผลงาน ต้นไม้
ชื่อศลิ ปนิ สมวงศ์ ทัพพรัตน์
เทคนคิ Monoprint
ขนาด 50x53.5 เซนตเิ มตร
ท่มี า พิมพจ์ ากอดีต ริมขอบอาณาจักร
สุโขทยั (2553)

19

ภาพประกอบที่ 17 ช่ือผลงาน ไมม่ ชี ่ือ / Untitled
ชอ่ื ศิลปนิ ธาณลิ กล่นิ เถา
เทคนิค Monoprint
ขนาด 26x20 เซนตเิ มตร
ท่มี า พิมพ์จากอดีต รมิ ขอบอาณาจักร
สโุ ขทยั (2553)

20

ภาพประกอบที่ 18 ชอื่ ผลงาน ไม่มีช่ือ / Untitle
ชื่อศลิ ปิน ญาณวทิ ย์ กุญแจทอง
เทคนิค Monoprint
ขนาด 30x25 เซนตเิ มตร
ที่มา พิมพจ์ ากอดีต ริมขอบอาณาจักร
สุโขทยั (2553)

21

ภาพประกอบท่ี 19 ช่ือผลงาน กาแพงเพชร ฤดรู ้อน
ชื่อศิลปนิ ปารชิ าติ ศุภพนั ธ์
เทคนคิ Monoprint
ขนาด 30x25 เซนติเมตร
ทมี่ า พิมพจ์ ากอดีต ริมขอบอาณาจักร
สุโขทยั (2553)

22

5. สรปุ
การทาภาพิมพ์ดว้ ยเทคนคิ ภาพพิมพส์ นี า้ แบบพมิ พ์คร้งั เดยี ว หลกั การของเทคนิคน้ี

อาศยั รูพรุนทลี่ ะเอียดไม่สามารถมองด้วยตาเปลา่ ได้ของแผ่นอลูมเิ นียมที่นิยมนามาใช้ในเทคนคิ ภาพ
พิมพ์หิน (Litho Graph) ซงึ่ รูพรุนเหล่านี้จะเปน็ ตัวกักเน้ือสีทาให้สีนา้ สามารถติดบนแผ่นอลมู เิ นียมได้ซง่ึ
สนี ้าไมม่ ีสว่ นของกาวผสมอาจจะทาให้ยากต่อการยดึ ติดกบั วัสดทุ ม่ี ผี ิวมัน และทีส่ าคัญคือ กาวกระถน่ิ
Arabic Gum ทผ่ี สมกบั นา้ เปลา่ เพอ่ื เจือจางความเหนียวของกาว เมอ่ื เน้ือสีนา้ กบั กาวกระถินผสมกนั ก็จะ
ทาใหเ้ น้อื สียดึ เกาะแม่พิมพไ์ ด้ดีกว่าเดมิ ข้อดขี องการทาภาพพิมพ์สนี า้ คือการไม่ใช้สารเคมไี ดๆทัง้ สิ้นมี
ผลดตี ่อสขุ ภาพ

23

บทที่ 3

การสรา้ งภาพพิมพ์ด้วยกรรมวธิ ีภาพพิมพผ์ ิวนนู (Relief process)
เทคนคิ ภาพพมิ พ์แกะไม้ (Wood Cut) แบบสีเดยี ว

1.สร้างสรรคผ์ ลงานศลิ ปะภาพพมิ พ์ด้วยเทคนิคภาพพมิ พ์แกะไม้
วตั ถปุ ระสงค์
1. เพ่ือใหผ้ ู้เรียนไดศ้ ึกษาวิธกี ารสรา้ งผลงานภาพพมิ พด์ ว้ ยเทคนิคภาพพิมพแ์ กะไม้
2. เพื่อให้ผเู้ รยี นไดท้ ดลองและทาความเข้าใจเกีย่ วกบั คุณลักษณะของภาพพิมพ์ผิวนนู
3. เพือ่ ใหผ้ ้เู รยี นได้มีทักษะในการทาภาพพิมพแ์ กะไม้

เนื้อหา
1. หลกั การทาภาพพมิ พแ์ กะไม้
2. อุปกรณ์ กรรมวิธี ในการสรา้ งสรรค์
3. ขน้ั ตอนการสรรค์ภาพพิมพ์ผวิ นูน
4. ตัวอย่างผลงานการสรา้ งสรรคภ์ าพพิมพ์แกะไม้
5.สรุป

กจิ กรรมการเรยี นรู้
1. บรรยายประกอบ PowerPoint
2. ผ้เู รยี นไดล้ งมอื ปฏบิ ตั งิ านจริงในห้องเรียน
3. สงั เกตการณ์ ช่วยกนั แกป้ ัญหาระหวา่ งผสู้ อนและผเู้ รยี น

วิธกี ารประเมินผล
1. ประเมนิ ผลดว้ ยการตรวจสอบคณุ ภาพผลงานในเบื้องต้น

24
ศิลปะภาพพมิ พแ์ กะไม้ (Wood Cut) เป็นลักษณะวิธกี ารพิมพภ์ าพในส่วนท่ผี วิ นูนข้นึ มา จาก
แมพ่ ิมพท์ ่ีแบนราบถูกแกะออกด้วยเครือ่ งมือเฉพาะเพ่อื ใหเ้ กิดเปน็ ร่องลึกลงไปแลว้ ใชเ้ ฉพาะสว่ นท่นี นู
ขนึ้ มา เทคนิคน้เี ปน็ เทคนคิ ทเ่ี กา่ แกโ่ ดยเร่ิมมีขึ้นในประเทศตะวนั ออกในพทุ ธศตวรรษท่ี 13 (ค.ศ ท่ี 8)
สว่ นในประเทศตะวนั ตกน้ันได้เริม่ มขี น้ึ ในตอนกลางของพุทธศตวรรษท่ี 20
1.หลักการทาภาพพมิ พแ์ กะไม้

จากช่ือหรอื การจาแนกประเภทของภาพพิมพ์ออกเป็น 4 ประเภทนัน้ ภาพพิมพ์แกะไม้
ถูกจากัดในภาพพิมพ์ประเภทผิวนูน (Relief process) ขอ้ สงั เกตง่ายๆคอื คาว่า ผวิ นูน ดังนัน้ ลกั ษณะ
ของการทาแม่พิมพ์ควรสรา้ งให้แมพ่ มิ พม์ ผี วิ นนู ขนึ้ มา

การร่างภาพลงบนแผน่ ไมห้ รือแม่พิมพ์ แลว้ จึงแกะผิวไมส้ ่วนท่ไี มต่ ้องการออกให้หมกึ
ติดหรือเกดิ ภาพขน้ึ ดว้ ยสวิ่ หรือใบมีดท่มี ีรูปรา่ งแตกต่างกัน การแกะทิง้ ดว้ ยสว่ิ เพ่ือไมใ่ ห้หมึกพิมพจ์ าก
ลูกกล้งิ ลงไปสมั ผสั ติดบนในเน้ือทีส่ ว่ นที่ลึกเหลา่ นั้น ปจั จบุ นั การแกะหรอื การสร้างร่องรอยทเ่ี ป็นผวิ
ขรขุ ระในงานภาพพิมพ์มวี ธิ ีการทหี่ ลากหลายรปู แบบมากข้ึน เช่น การขูด การขีด การขว่ น การตอก
เป็นต้น เพ่ือทาใหเ้ กดิ เป็นลวดลายและพืน้ ผวิ ลกั ษณะต่างๆ การพิมพภ์ าพพิมพ์พน้ื นูนเป็นการพิมพ์สว่ น
นูนท่ไี ม่ไดแ้ กะออก(อศั นีย์ ชูอรณุ . 2524 : 26) ดงั ภาพประกอบที่

ภาพประกอบที่ 20 ภาพด้านขา้ งของแมพ่ ิมพ์ผวิ นูน
ทม่ี า: จัดทาด้วยตัวเองด้วยโปรแกรม AI (2558)

25

ภาพประกอบท่ี 21 ส่วนสขี าวคอื ส่วนที่ขดุ ลึกลงไป สดี าคอื สว่ นท่ีนนู
ขน้ึ มา
ทีม่ า: จัดทาดว้ ยตวั เองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

2. อปุ กรณ์ กรรมวธิ ี ในการสรา้ งสรรค์
2.1 อุปกรณ์
2.1.1 กระดานไม้อดั หรือกระเบอ้ื งยางเพื่อทาแม่พิมพ์
2.2.2 เคร่อื งมือแกะไม้
2.2.3.. กระดาษบรุ๊ฟ
2.2.4 กระดาษ 100 ปอนดเ์ รียบ
2.2.5 หมึกพมิ พแ์ ละลูกกลง้ิ สี
2.2 กรรมวิธใี นการสรา้ งสรรค์
ขัน้ ตอนที่1 ให้เตรียมแบบรา่ งผลงานจริงดว้ ยการวาดเส้น ระบายสี ใหม้ ี

นา้ หนกั ขาว เทา ดา ตามขนาดท่ีกาหนด และทสี่ าคัญควรกลบั ด้านของภาพรา่ งเพราะการพมิ พ์ภาพ
พิมพ์นูนน้ันเมื่อพิมพ์ออกมาจะสลับด้านซ้ายเป็นขวา ยกตวั อยา่ งเหมือนการวางมอื ซ้ายและขวาประกบ
กนั อาจจะวางมือขวาไว้ดา้ นล่างเปรยี บเสมือนแม่พมิ พ์และวางมอื ซา้ ยไวด้ ้านบนเปรียบเสมือนกระดาษ
เมอื่ หงายมือออกมาเรากจ็ ะเห็นได้ว่ามอื สองข้างสลบั กัน

26

ภาพประกอบท่ี 22 ภาพร่างผลงานภาพพมิ พแ์ กะไม้
ทมี่ า: จดั ทาด้วยตวั เองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

ข้ันตอนท่ี 2 นาแม่พมิ พไ์ ปกลิ้งสดี าเพ่ือสะดวกและงา่ ยในการตรวจสอบ
นา้ หนักและเม่ือแกะส่วนทไี่ ม่ต้องการออกจะเห็นได้วา่ น้าหนักไมผ่ ดิ เพ้ยี นไปจากภาพรา่ งมากนกั

ภาพประกอบที่ 23 การสรา้ งแม่พิมพ์ให้เปน็ สาดา
ท่ีมา:https://www.youtube.com/watch?v=nUVZrN-l2nA (2558)

27

ขั้นตอนที่3 นาภาพรา่ งมาเขียนลงบนแม่พิมพ์ให้เรยี บร้อยแลว้ ใชเ้ คร่ืองมือใน
แต่ละเภทให้เหมาะสม

ภาพประกอบที่ 24 ภาพสว่ิ แกะไม้ในลักษณะตา่ งๆตามหมายเลข
ทีม่ า: จดั ทาด้วยตัวเองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

หมายเลข 1 สวิ่ ตวั ยูเลก็ จะให้เส้นทมี่ ขี นาดใหญ่ เหมาะสาหรับการขดุ
ในส่วนที่พ้ืนท่ีไมก่ วา้ งมาก

หมายเลข 2 สว่ิ ตวั ยูใหญเ่ ลก็ จะใหเ้ ส้นทมี่ ีขนาดไมใ่ หญ่มากเหมาะ
สาหรับการขุดในส่วนท่ีพื้นทกี่ ว้าง

หมายเลข 3 ตัววีใหญ่ จะให้เสน้ และคา่ นา้ หนักทแี หลมคม เหมาะ
สาหรับการขน้ึ โครงสร้าง

หมายเลข 4 ตวั วเี ล็ก จะใหเ้ ส้นและคา่ น้าหนักทีแหลมคม เหมาะ
สาหรบั การขนึ้ โครงสรา้ งและเกบ็ รายละเอียด

หมายเลข 5 ตวั ใบตัด จะมปี ลายแหลมคลา้ ยใบมดี คัตเตอร์ เหมาะ
สาหรับการเดินเส้นตามรูปทรงใหล้ ึกลงไปเพื่อง่ายต่อการแกะดว้ ยเคร่อื งมือชนิดอน่ื

3.ข้ันตอนการสรรค์ภาพพมิ พ์ผวิ นนู
เม่อื แกะแม่พมิ พเ์ สรจ็ แลว้ ตามนา้ หนกั ในสว่ นท่ตี อ้ งการแลว้ ใหน้ าแม่พิมพ์ไป

วางไวด้ า้ นล่างกล้งิ สีดว้ ยลกู กลง้ิ ให้ทวั่ ทั้งแผน่ แม่พิมพ์ในพน้ื ท่ที ่ีต้องการแล้ววางกระดาษทับไวด้ า้ นบน
แลว้ นาขึ้นแทน่ พมิ พ์

28

ภาพประกอบท่ี 25 การกล้งิ สีบนแมพ่ ิมพ์
ที่มา: จัดทาด้วยตัวเองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

ภาพประกอบที่ 26 การวางกระดาษบนแมพ่ ิมพ์
ท่ีมา: จดั ทาด้วยตัวเองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

29

ภาพประกอบที่ 27 ภาพผลงานทส่ี าเร็จ
ท่มี า: จดั ทาด้วยตวั เองดว้ ยโปรแกรม AI (2558)

4. ภาพตัวอยา่ งผลงาน

ภาพประกอบที่ 28 ชอื่ ผลงาน : หาปลาในคลอง
ขนาด : 44 x49 เซนตเิ มตร
ปีทผ่ี ลติ : 2505 ทม่ี า มหากาพย์ภาพพิมพ์ไม้
แกะ ของประพันธ์ ศรสี ตุ า พ.ศ. 2504-2513

30

ภาพประกอบท่ี 29 ชอ่ื ผลงาน : แบกคุ
ขนาด : 40 x56 เซนตเิ มตร
ปที ผ่ี ลติ : 2504 ท่มี า มหากาพยภ์ าพพิมพ์ไม้
แกะ ของประพันธ์ ศรีสตุ า พ.ศ. 2504-2513

31

ภาพประกอบท่ี 30 ชอ่ื ผลงาน : ย้งุ ข้าว
ขนาด : 55 x46 เซนติเมตร
ปีท่ผี ลิต : 2505 ทีม่ า มหากาพย์ภาพพิมพ์ไม้
แกะ ของประพันธ์ ศรีสุตา พ.ศ. 2504-2513

32

ภาพประกอบท่ี 31 ชอื่ ผลงาน : ลากฟาง
ขนาด : 43 x61 เซนติเมตร
ปีทีผ่ ลติ : 2509 ทม่ี า มหากาพยภ์ าพพิมพ์ไม้
แกะ ของประพนั ธ์ ศรีสุตา พ.ศ. 2504-2513

33

ภาพประกอบท่ี 32 ชอ่ื ผลงาน : งานบ้าน
ขนาด : 44 x45 เซนตเิ มตร
ปที ี่ผลติ : 2505 ท่มี า มหากาพยภ์ าพพิมพ์ไม้
แกะ ของประพนั ธ์ ศรีสตุ า พ.ศ. 2504-2513

34

ภาพประกอบท่ี 33 ชอื่ ผลงาน : ดึงขนึ้ ไป
ขนาด : ไมร่ ะบุ
ปีทีผ่ ลิต : 2510 ทมี่ า มหากาพยภ์ าพพิมพ์ไม้
แกะ ของประพนั ธ์ ศรีสุตา พ.ศ. 2504-2513

35

ภาพประกอบที่ 34 ชอ่ื ผลงาน : ทางออก
ขนาด : ไม่ระบุ
ปที ผี่ ลติ : 2512 ท่มี า มหากาพย์ภาพพิมพ์ไม้
แกะ ของประพันธ์ ศรสี ตุ า พ.ศ. 2504-2513

ภาพพมิ พไ์ ม้แกะของอาจารย์ประพนั ธ์ ศรีสุตา สะทอ้ นความทรงจาอนั สนุ ทรีของชีวติ ในวัยเดก็
ออกมาได้อย่างมีชวี ิตชีวา ทาให้ได้ยอ้ นระลึกถึงความสุขเมื่อครัง้ เยาว์วยั ท่ีบางครงั้ ถูกลมื เลือนขน้ึ มาอีก
ครั้ง หลายชีวิตท่ปี รากฏในภาพปฏิบัตภิ ารกิจของคนด้วยความขยนั ขันแขง็ ไมว่ ่าจะเปน็ คนหาปลา คน
ตัดออ้ ย ชาวนาบนลานนวดข้าวหรอื กลางท้องนา ภาพเด็กกาลงั ข่คี วายอยา่ งรา่ เริงกลางท้องนา , พา
ควายไปอาบน้า , เล่นน้าในคลอง หรอื การละเล่นแบบเก่าๆที่เลือนหายไปจากสงั คมไปนาน เช่น ขีม่ ้าส่ง
เมอื ง , โพงพาง , ตง้ั เต , รีรีขา้ วสาร กลบั มามีชวี ิตอีกครงั้ ในภาพพิมพแ์ ห่งความทรงจาเหล่าน้ี แม้ภาพ
พมิ พ์ไม้ของเขาจะเป็นภาพขาวดา ทม่ี ีสเี ทาปนอยู่ประปราย และปราศจากลูกเล่นแพรวพราวใดใด แต่
ส่ิงเหล่าน้ีกลับเป็นเสนห่ ท์ ีร่ ัดรึงจิตใจใหร้ ู้สกึ สนุกสนานเคลบิ เคล้มิ ไปกบั เสน้ สายอิสระและจินตนาการ
บรรเจิดของศลิ ปิน องค์ประกอบของภาพทซี่ ้าไปซา้ มา เช่นรูปเด็กๆ ทคี่ ล้ายกันไปหมดทุกภาพ แทนทีจ่ ะ
สรา้ งความเบอ่ื หนา่ ย กลบั สร้างความอบอุน่ ค้นุ เคยและความสบายใจเขา้ มาแทนท่ี การจัดวาง
องค์ประกอบภายในภาพอนั ชาญฉลาด ลายเส้นอสิ ระและพลว้ิ ไหว ทาใหอ้ ริ ิยาบถของคนในภาพเป็น
ธรรมชาติ มชี วี ติ ชีวา เหมอื นเรารจู้ ักมักคุ้นกบั พวกเขามานมนาน

5. สรปุ
กรรมวธิ พี ิมพ์ผิวนนู (Relief Process ) เป็นกรรมวิธแี บบดงั้ เดิม เช่น ภาพพิมพ์แกะไม้ (Wood

Cut) ภาพพิมพ์ไม้สลักรูป (Wood Engraving ) แต่ส่วนมากน้ันเราจะนึกถึงภาพพิมพ์แกะไม้และในการ
เรยี นการสอนในรายวชิ านจี้ ะม่งุ เนน้ ใหท้ าภาพพิมพ์แกะไม้แบบสีเดียว

การสร้างสรรค์ภาพพมิ พ์แกะไมแ้ บบสเี ดียว เป็นวธิ กี ารสร้างสรรคแ์ บบงา่ ยๆไม่มีความ
ซบั ซ้อนในข้ันตอนการทางาน อปุ กรณ์และเคร่ืองมือส่วนใหญ่ข้นึ อยู่กับความชานาญและการควบคุม
คุณภาพของผลงานภาพพิมพ์แกะไมส้ ีเดยี วนั้นหวั ใจหลักทส่ี าคญั คือการใชเ้ ส้นในตวั ผลงานใหม้ คี วาม
คมชดั สรา้ งพืน้ ผวิ และน้าหนักขาว เท ดาให้ชัดเจนก็จะทาใหง้ านออกมาสมบูรณ์แบบ

37

บทท่ี 4

การสร้างภาพพิมพ์ด้วยกรรมวิธีแมพ่ ิมพร์ ่องลึก (Intaglio process)
เทคนคิ ภาพพิมพแ์ มพ่ มิ พ์พลาสติก (Plastic Plate )

1.สรา้ งสรรค์ผลงานศิลปะภาพพิมพด์ ว้ ยเทคนคิ ภาพพิมพ์แมพ่ มิ พ์พลาสติก (Plastic Plate )
วัตถุประสงค์
1. เพอื่ ให้ผู้เรียนได้ศึกษาวิธกี ารสรา้ งผลงานภาพพมิ พ์ด้วยเทคนคิ ภาพพมิ พ์แม่พิมพ์

พลาสติกและการใช้กาวทม่ี ีปฏกิ ริ ิยายาตอ่ พลาสติก
2. เพ่ือให้ผเู้ รียนไดท้ ดลองและทาความเขา้ ใจเกยี่ วกับคณุ ลักษณะของภาพพมิ พ์ร่องลกึ
3. เพ่ือใหผ้ เู้ รยี นได้มีทักษะในการทาภาพพมิ พแ์ ม่พิมพ์พลาสติก

เนอื้ หา
1. หลักการทาภาพพิมพแ์ ม่พิมพ์พลาสตกิ
2. อุปกรณ์ กรรมวิธี ในการสร้างสรรค์
3. ข้นั ตอนการสรรค์ภาพพิมพ์ร่องลกึ
4. ตวั อยา่ งผลงานการสร้างสรรค์ภาพพิมพ์แม่พิมพ์พลาสตกิ
5.สรุป

กจิ กรรมการเรียนรู้
1. บรรยายประกอบ PowerPoint
2. ผเู้ รยี นไดล้ งมอื ปฏบิ ตั ิงานจริงในห้องเรียน
3. สังเกตการณ์ ช่วยกนั แก้ปัญหาระหวา่ งผ้สู อนและผเู้ รยี น

วธิ ีการประเมินผล
1. ประเมินผลดว้ ยการตรวจสอบคุณภาพผลงานในเบ้ืองตน้

1.หลักการทาภาพพิมพ์แมพ่ ิมพพ์ ลาสติก

38

ศิลปะภาพพิมพ์จากแม่พิมพ์แผน่ พลาสติกเทคนคิ DRYPOINT ถูกจัดอยู่ในประเภทภาพ
พมิ พ์รอ่ งลึก เปน็ เทคนิคท่ีใชเ้ หล็กแหลม (Needle) ขดู ขีด ใหเ้ ป็นร่องเพื่อเป็นการเก็บหมึกพิมพ์เมื่อ
ผา่ นกระบวนการพมิ พแ์ ล้วจะสามารถทาให้เห็นรูปร่าง รูปทรง เสน้ นา้ หนัก (Visual Element) ท่ี
เกดิ จากร่องลกึ นัน้ ๆการทดลองสรา้ งสรรค์และพัฒนาการการสรา้ งงานศิลปะภาพพิมพด์ ว้ ยกาวท่มี ี
ส่วนผสมของสารเคมีในแตล่ ะประเภท เพ่ือต่อยอดเทคนคิ เดมิ ในดา้ นการสรา้ ง

2. อุปกรณ์ กรรมวิธีในการสร้างสรรค์
1. แผน่ อะคลีลิคแบบบาง
2. กาวร้อนและกาวเชือ่ มแผน่ พลาสตกิ
3. กระดาษ100 ปอนดเ์ รยี บ
4. กระดาษปรุ๊ฟ
5. กระป๋องฉดี นา้
6. หมึกพิมพ์ออฟเซต

ภาพประกอบที่ 35 การเปิดหนา้ แม่พิมพ์พลาสติกในเทคนิคกาวเชือ่ ม
แผ่นอะคลีลิก
ทมี่ า งานวิจัยเรื่องแม่พิมพ์พลาสตกิ
อดศิ กั ดิ์ ภูผา 2558

39
2.1 กรรมวิธใี นการสรา้ งสรรค์

เพือ่ เปน็ การพัฒนากระบวนการสร้างสรรค์ผลงานผา่ นแม่พิมพ์พลาสตกิ ท่ีเปน็ การ
พฒั นาตอ่ ยอดจากการสร้างร่องลกึ ดว้ ยการขูดเขยี ด ผสานเสน้ ให้เกิดเป็นนา้ หนักและรปู ทรง และ
สามารถสรา้ งพ้นื ผวิ ในเทคนคิ นไี้ ด้ ถือไดว้ า่ เปน็ เทคนคิ ใหม่ทยี่ งั ไม่มีการวิจัยมากอ่ นหน้านี้ ถือเป็นอกี
เทคนคิ หน่งึ ทไี่ ด้ถูกพฒั นาขนึ้ มาและเปน็ อกี ทางหน่งึ สาหรับนักศกึ ษาทจี่ ะได้เรียนรู้ กระบวนการทาไม่มี
อะไรท่ีซับซ้อน ไม่ยงุ่ ยาก แต่สามารถสร้างคุณค่าทางเทคนิคภาพพิมพ์ไดด้ ีพอสมควร

2.1.1 กระบวนการสรา้ งแมพ่ ิมพ์พลาสติกด้วยกาวเชื่อมพลาสติก
2.1.1.1 ขั้นตอนที่ 1 หลังจากการได้ทดลองเทคนิค ขน้ั น้เี ป็นการ

ทดลองโดยได้กาหนดโครงสร้างด้วยรปู ทรงหลกั เปิดหน้าแมพ่ ิมพ์พลาสติกประเภท พีวีซี (PVC) ด้วย
การใชป้ ลายคัตเตอรก์ รีดพลาสติกเคลอื บแผน่ พลาสติก พวี ีซีออก ดงั ภาพประกอบท่ี 36

ภาพประกอบท่ี 36 การเปิดหนา้ แมพ่ ิมพ์พลาสติก
ท่ีมา งานวิจยั เรือ่ งแม่พมิ พ์พลาสติก
อดศิ ักดิ์ ภผู า 2558

2.1.2 ข้ันตอนท่ี 2 ใช้กาวเชือ่ มแผน่ อะคลลี ิคเทราดลงบนแผ่น
แมพ่ ิมพ์แล้วใชน้ ้าเปลา่ ฉีดผา่ นอุปกรณ์ใหเ้ ป็นละอองเม็ดเล็กๆเปน็ ตัวกันไมใ่ ห้กาวกัดหนา้ แผ่นแม่พิมพ์
และจะมีกาวบางสว่ นที่ไมโ่ ดนน้าจะเปน็ ตัวกดั ผิวแม่พิมพใ์ ห้ลึกลงไป ดังภาพประกอบท่ี 37

40

ภาพประกอบที่ 37 ภาพน้าทาปฏิกริ ยิ ากบั กาวเกิดเป็นฟองอากาศ
ท่มี า งานวิจยั เร่อื งแม่พิมพ์พลาสติก
อดิศักดิ์ ภูผา 2558

ภาพประกอบท่ี 38 ภาพปฏิกิรยิ าของกาวกับแมพ่ ิมพ์พลาสตกิ
ทีม่ า งานวิจัยเรอ่ื งแม่พิมพ์พลาสติก
อดิศกั ด์ิ ภผู า 2558

41
2.2 กระบวนการสรา้ งแม่พมิ พ์พลาสติกด้วยกาวร้อน

2.2.1 ขั้นตอนที่ 1 กาวบนแผ่นอะครีลิคกับกาวร้อน (CA)
เนน้ เรือ่ งพ้ืนผวิ และการใช้รูปทรง เส้น นา้ หนัก การ

เตรียมแม่พิมพ์ ตัดให้มีขนาดท่ีต้องการ ล้างแม่พมิ พด์ ้วยน้าสะอาดแล้วผึ่งลมใหแ้ หง้ ภาพประกอบท่ี
39

ภาพประกอบท่ี 39 ภาพการเตรยี มแม่พมิ พ์ด้วยกาวร้อน
ท่ีมา งานวิจัยเรอื่ งแม่พิมพ์พลาสติก
อดิศกั ด์ิ ภูผา 2558

2.2.2 ขัน้ ตอนท่ี 2 ใช้กาวรอ้ นคอ่ ยๆเทราดลงแม่พมิ พด์ ้วยความ
รวดเรว็ ตามลวดลายทเ่ี ราต้องการ ในขณะท่ีกาลังเทกาว สงิ่ ทค่ี วรคานงึ ถึงคือปริมาณของกาวที่เราเทราด
ลงไปตามทกี่ ล่าวมาขา้ งตน้ ว่า ถ้าพนื้ ท่ตี รงไหนมีปริมาณของกาวเยอะกจ็ ะทาปฏกิ ิริยาต่อผวิ หนา้ แม่พมิ พ์
กาวสามารถกัดเนอื้ พลาสติกไดล้ ึกสามารถสร้างนา้ หนักดาไดด้ ี ดังภาพประกอบท่ี 40

42

ภาพประกอบท่ี 40 ภาพการหยอดกาวรอ้ นกับแม่พิมพ์พลาสตกิ
ที่มา งานวจิ ัยเรอ่ื งแม่พมิ พ์พลาสติก
อดศิ ักดิ์ ภผู า 2558

3 ข้นั ตอนการสรรคภ์ าพพมิ พ์รอ่ งลึก
3.1 การอุดหมึก เช็ดหมึกออกจากแม่พิมพ์
เมอ่ื ผา่ นกระบวนการสรา้ งแม่พมิ พ์แลว้ ขัน้ ตอนต่อไปคือการอดุ หมกึ ลงไปบน

หน้าแม่พิมพเ์ พ่ือใหห้ มกึ นน้ั ลงไปในในร่องตามลวดลายตา่ งๆ รอ่ งลึกทสี่ ร้างขนึ้ ก็จะเปน็ ตัวขังหมกึ ตาม
ลวดลาย เมอ่ื อดุ หมึกเสรจ็ กเ็ ข้าสกู่ ระบวนการถัดไป ดว้ ยการใชก้ ระดาษปรฟุ๊ ตดั เป็นแผ่นเลก็ ๆเทา่ ฝา่ มือ
เชด็ หมึกออกจากผวิ หน้าแม่พิมพ์ เพราะสีบางสว่ นไมไ่ ด้ถูกกาวกัดจงึ ทาใหห้ มกึ ไม่สามารถเกาะอยู่ใน
แม่พิมพ์ได้

3.2 การเขา้ แทน่ พิมพ์
3.2.1 วางแม่พิมพ์ไว้ดา้ นลา่ ง
3.2.2 วางกระดาษทจ่ี ะพมิ พไ์ ว้ด้านบนแมพ่ ิมพ์
3.3.3 วางกระดาษปรฟุ๊ ไว้บนสดุ เพอ่ื ป้องกันกระดาษผลงานเปือ้ น

3.3 ภาพผลงานท่ีพิมพเ์ สร็จ
เมอ่ื ผ่านกระบวนการพิมพแ์ ล้วจะเหน็ ได้วา่ หมึกทท่ี าการอุดลงไปในร่องลกึ

นนั้ สามารถสร้างลวดลายใหป้ รากฏได้ ในสว่ นท่มี ปี ริมาณกาวมากและสามารถกดั หน้าแผ่นแมพ่ ิมพ์ได้
นานจนกวา่ จะระเหย จะมนี ้าหนักที่เข้มกว่าพื้นท่ีที่มีปริมาณกาวนอ้ ย ไล่กันไปตามลาดับจนเกิดเป็น
น้าหนกั ขาว เทา ดา ดังภาพประกอบที่ 41

43

ภาพประกอบที่ 41 ภาพผลงานทผี่ า่ นกระบวนการพิมพ์ด้วยกาว
เช่อื มแผ่นอะคลลี คิ
ที่มา งานวิจยั เรือ่ งแม่พิมพ์พลาสติก
อดิศักด์ิ ภูผา 2558

ภาพประกอบท่ี 42 ภาพผลงานท่ผี า่ นกระบวนการพิมพด์ ว้ ยกาวร้อน
ทม่ี า งานวจิ ยั เรื่องแม่พิมพ์พลาสตกิ
อดศิ กั ด์ิ ภผู า 2558

44

4. ภาพผลงานตัวอยา่ ง

ภาพประกอบที่ 43 ช่อื ผลงาน ทดลองหมายเลข 1
เทคนิค กาวร้อน
ขนาด 15x20 เซนตเิ มตร
ที่มา งานวิจัยเรอื่ งแม่พมิ พ์พลาสติก
อดิศกั ดิ์ ภผู า 2558

45

ภาพประกอบที่ 44 ชอื่ ผลงาน ทดลองหมายเลข 2
เทคนิค กาวรอ้ นและกาวเชือ่ มแผ่นพลาสติก
ขนาด 15x15 เซนตเิ มตร
ทม่ี า งานวิจยั เรือ่ งแม่พิมพ์พลาสติก
อดศิ ักด์ิ ภูผา 2558