151 | D C A 2 0 4 2 Elemen Bumbung Item binaan seperti kekuda, gelegar bumbung, perabung, genting, papan tumpu kasau dan lapis kalis tiris. Elemen Rangka Item binaan seperti tiang, rasuk lantai, rasuk bumbung, lantai atas, acuan untuk tiang dan rasuk serta tetulang untuk tiang,rasuk dan lantai. Berikut adalah antara senarai tajuk – tajuk tukang yang ada dalam kerja binaan: b. Senarai Kuantiti mengikut Elemen Item – item binaan disenaraikan mengikut bahagian atau elemen bangunan. Item binaan yang berkaitan dengan sesuatu bahagian itu disenaraikan dibawah tajuk atau nama bahagian atau elemen itu. Contoh : Secara amnya pecahan – pecahan elemen adalah seperti berikut : a. Elemen cerucuk b. Elemen Kerja di bawah Aras Kemasan Lantai c. Elemen rangka d. Elemen bumbung e. Elemen tangga f. Elemen dinding luar g. Elemen pintu dan tingkap luar h. Elemen pintu dan dinding dalam dan lain – lain. c. Senarai Kuantiti Penunjuk Senarai kuantiti yang dipecahkan mengikut elemen atau tukang biasanya mengandungi huraian mengenai jenis dan kualiti bahan serta kuantiti, jadi kadang – kadang lokasi sebahagian daripada item binaan yang 1. Tukang konkrit 2. Tukang gali 3. Tukang kayu 4. Tukang bumbung 5. Tukang lepa
152 | D C A 2 0 4 2 disenaraikan tidak dapat dipastikan walau pun dengan merujuk pada lukisan yang lengkap. Untuk mengatasi masalah ini, nota – nota yang menunjukkan lokasi yang dimasukkan kepada item binaan yang terdapat dalam senarai kuantiti penunjuk. d. Senarai Kuantiti Operasi atau Kerja Dalam senarai kuantiti jenis ini, projek binaan dipecahkan mengikut operasi sebenar di tapak bina. Pecahan dibuat berdasrkan analisis rangkaian kerja yang menunjukkan operasi-operasi penting. Penyediaan senarai kuantiti ini melibatkan pelencongan dari kaedah pengukuran setara. Di sini keperluan buruh dan loji disenaraikan sebagai suatu kerja atau operasi yang perlu, sementara bahan binaan yang diperlukan bagi tiap-tiap operasi itu disenaraikan secara berasingan. e. Senarai Kuantiti Peruntukan Kadang – kadang kerana kesuntukan masa, arkitek dan jurutera tidak sempat menyediakan lukisan kerja yang lengkap yang membolehkan jurukur bahan menyediakan senarai kuantiti yang tepat sebelum tender dipelawa. Biasanya dalam keadaan begini jurukur bahan akan menyenaraikan senarai kuantiti peruntukan. Kuantiti-kuantiti yang terdapat dalam senarai kuantiti jenis ialah kuantiti kasar dan merupakan kuantiti peruntukan. Apabila kerja sebenar telah dijalankan, jurukur bahan perlu membuat pengukuran semula di tapak bagi mendapatkan kuantiti sebenar dan seterusnya membuat penilaian yang sewajarnya. 4.0.3 Unit – unit pengukuran kuantiti Seperti mana yang telah dimaklumkan, penyediaan senarai kuantiti melibatkan pengukuran kuantiti item-item binaan yang terlibat. Berpandukan unit-unit pengukuran tertentu kuantiti item binaan dapat dikira. Unit-unit pengukuran ini telah ditetapkan didalam Kaedah Pengukuran Setara. Unit-unit berikut adalah digunakan didalam menyatakan kuantiti:
153 | D C A 2 0 4 2 Cuma satu ukuran sahaja yang perlu diambil dan dicatatkan. Di bawah tiap - tiap ukuran yang dicatatkan itu dilukiskan suatu garis pemisah Dua ukuran (sepasang) yang perlu diambil dan dicatatkan. Dibawah tiap – tiap pasang ukuran yang dicatatkan itu dilukiskan satu garis pemisah. Jadual 4.3 : Ukuran dan unit Ukuran Unit 1. Panjang 2. Luas 3. Isipadu 4. Berat 5. Bilangan 6. Mata benda kerja yang tidak dapat diukur dengan mana –mana unit ukuran. Meter panjang Meter persegi Meter padu Kilogram Nombor Item Proses pengukuran kuantiti melibatkan penggunaan borang yang tertentu, salah satunya adalah Borang Dimensi. Bagaimanakah ukuran yang diambil hendak dicatitkan didalam borang tersebut mengikut unit yang dikehendaki Jadual 4.4: Contoh catatan borang kuantiti Unit Panjang ( Meter ) Unit Luas ( Meter Persegi ) 0.92 0.90 2.45
154 | D C A 2 0 4 2 Tiga ukuran yang perlu diambil dan dicatatkan. Dibawah satu set ukuranitu dilukiskan satu garis pemisah. Cuma jumlah bilangan item binaan yang perlu dicatatkan. Dibawah setiapbilangan dilukiskan satu garis pemisah Unit Isipadu Unit Bilangan ( Nombor ) Sebelum kita bincang tentang kaedah pengukuran kuantiti dengan menggunakan unit – unit pengukuran tertentu, terlebih dahulu kita mengenali bentuk dan fungsi borang yang digunakan semasa proses mengambil ukuran item–item binaan. 4.0.3.1 Borang Dimensi Borang dimensi adalah borang yang digunakan untuk mencatatkan ukuran yang diambil daripada lukisan berserta dengan huraian yang berkaitan. Borang ini direka bentuk mengikut keperluan British Standard 3327 : 1961. Borang Dimensi boleh dibahagikan kepada dua bahagian dimana tiap bahagian mengandungi empat ruang. 6 0.15 0.23 3.00
155 | D C A 2 0 4 2 Jadual 4.5: Contoh borang Dimensi NAMA PROJEK …………………………………………………….. ELEMEN……………………………….. NO. LUKISAN……… Setiap ruang dalam borang dimensi mempunyai fungsi yang tertentu Seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 4.6.
156 | D C A 2 0 4 2 Jadual 4.6 Label catatan setiap ruang NAMA PROJEK …………………………………………………….. ELEMEN……………………………….. NO. LUKISAN……… 1 2 3 4 1 2 3 4 Ruang Angkali Ruang untuk mencatatkan angka pendaraban jika terdapat lebih daripada satu butiran kerja diukur. Ruang Ukuran Ruang untuk mencatatkan ukuran sebenar yang diukur atau diambil terus dari lukisan. Ruang Hasil Kiraan Ruang untuk mencatatkan hasil pendaraban angka – angka diruang pertama dan ruang kedua Ruang Keterangan Huraian bagi butiran kerja yang diukur akan ditulis diruang ini.
157 | D C A 2 0 4 2 Catatan ini menunjukkan pengiraan seperti berikut 2 .00 x 1.00 x 0.50 = 1.00 Ukuran 2.00 adalah panjang, 1.00 adalah lebar dan 0.50 adalah dalam Catatan ini menunjukkan pengiraan seperti berikut: ( 2 + 3 ) x ( 1.00 x1.00 x 0.50 ) = 2.50 Tanda nokhtah/titik ( . ) diantara nombor 2 dan 3 menunjukkan tambah. Contoh aplikasi penggunaan ruang angkali, ruang ukuran dan ruang hasil kira–kira dalam borang dimensi. Mencatatkan Ukuran Mencatatkan Bilangan 1. g a n Mencatatkan Tambahan kepada Bilangan Secara amnya kemahiran dan kecekapan sangat diperlukan untuk Membentuk keterangan atau huraian yang lengkap dan dengan seringkasnya. Ini merupakan aspek pengukuran kuantiti yang paling susah dan memerlukan penguasaan pengetahuan teknik yang mendalam. 2 2.00 1.00 0.50 2.00 . 2 3 Catatan ini menunjukkan pengiraan seperti berikut : 2x 2.00 1.00 x 0.50 = 2.00 Tanda ( / ) menunjukkan darab atau kali. Angka 2 dalam ruang angkali menunjukkan terdapat dua butiran yang serupa. 2.00 1.00 0.50 1.00 1.00 1.00 0.50 2.50 2.50
158 | D C A 2 0 4 2 1.20 1.45 0.30 Bersebelahan dengan ukuran dicatatkan lokasi kerja yang di ukur. Catatan pada contoh ini merujuk kepada pengukuran kerja konkrit bagi asas papak jenis F1, F2 &F3 Keterangan ditulis bersebelahan atau atas sedikit dari pada ukuran pertama yang dicatatkan. Ia ditulis semasa ukuran sesuatu butiran kerja itu di ambil. Secara amnya, perkara – perkara yang dimasukkan kedalam huraian bagi sesuatu butiran kerja yang diukur adalah seperti berikut : (i) Nama item binaan yang diukur. (ii) Saiz item binaan ( jika unit pengukuran adalah dalam bilangan, panjang atau luas. (iii) Jenis, kualiti dan saiz ( jika ada ) bahan yang digunakan. (iv)Sebarang perlakuan atau perbuatan terhadap item binaan tersebut. (v) Cara item binaan itu diletakkan, disambung dan dipasangkan di tempatnya. Perkara – perkara yang disenaraikan di atas merupakan panduan kasar sahaja. Pelajar perlulah menggunakan kebijaksanaan sendiri untuk memberi butir – butir yang lebih lanjut sekiranya perlu. Keterangan Konkrit bertetulang gred 25 – 20 mm batu– baur didalam asas papak [ F1,F2,F3 ] Tanda Lokasi 3
159 | D C A 2 0 4 2 F1, F2 & F3] Pengiraan Sisi Konkrit bertetulang gred 25 – 20mm batu baur di dalam asas pad. Dalam 0.075 F1a] - 0.320 0.455 Catatan di atas menunjukkan menunjukkan ukuran 0.46 bagi asas F1a dengan membuat pengiraan pendek yang terdapat pada ruang sebelah kanan ruang keterangan. 3 1.20 1.45 0.30 1.50 1.50 0.46 Sekiranya pengiraan pendek atau ringkas perlu dibuat bagi mendapat sesuatu ukuran, ia mestilah dibuat di sisi sebelah kanan ruang keterangan dan bukan di atas kertas yang berasingan. Pengiraan sisi membolehkan kita melihat bagaiaman sesuatu ukuran itu didapati dan dari mana puncanya.
160 | D C A 2 0 4 2 Tanda Kandungan Konkrit bertetulang gred 25 – 20mm batu baur di dalam asas pad. 3 2 Lepaan setebal 20 mm daripada simen dan pasir ( 1:3 ) seperti yang dihuraikan. 1.20 1.45 0.30 Selain itu, garis kandungan boleh juga digunakan untuk membezakan satu item binaan dengan item binaan yang lain, sekiranya terdapat terdapat lebih daripada satu item binaanyang diukur dalam satu muka surat. Biasanya untuk satu butiran kerja beberapa set butiran terpaksa diambil. Kadang – kadang bilangan ukuran yang di ambil untuk sesuatu butiran kerja adalah banyak. Apabila dicatatkan diatas borang dimensi, kita akan mendapat sebaris ukuran dibawah satu huraian (rujuk sebelah ). Bagi menunjukkan ssesuatu baris ukuran itu adalah bagi satuitem binaan sahaja, maka satu garis kandungan menegak dilukiskan dari atas baris pertama huraian hingga ke ukuran yang terakhir. 1.20 1.20 0.45 1.50 1.50 0.30 3.20 2.10
161 | D C A 2 0 4 2 Huruf Ringkas Dalam menulis huraian penggunaan huruf ringkas adalah dibenarkan. Ia bertujuan untuk menjimatkan ruang dan masa. Contohnya perkataan konkrit boleh ditulis sebagai konk, tebal ditulis sebagai tbl dan panjang ditulis sebagai pjg. Penggunaan huruf ringkas ini hanya digalakkan untuk perkataan yang mempunyai huruf ringkas yang seragam sahaja. Perkataan Ditto Korekan untuk asas papak tidak melebihi 1.50m dalam, keluarkan dan sebahagian daripada bahan korekan digunakan untuk meninmbus, dipadatkan dan diratakan, selebihnya diangkut dan dibuang ke tempat lain Ditto melebihi 1.50 m tetapi tidak melebihi 3.00 m 1.20 1.45 1.50 1.20 1.45 1.10 Kadang – kadang huraian bagi satu item binaan adalah sama dengan huraian item binaan yang sebelumya. Dalam hal ini huraian tidak perlu ditulis sekali lagi. Bagi menjimatkan perkataan ditto yang bermakna sama seperti di atas boleh digunakan (Sila rujuk contoh disebelah). Perkataan ditto hanya boleh digunakan jika huraian yang sama ditulis dalam ruangan yang sama dalam satu halaman. Perkataan ditto tidak boleh digunakan jika huraian tersebut ditulis dalam ruangan yang lain tetapi di halaman yang sama. Dalam keadaan ini gunakan ayat seperti telah dihurakan. Tiap halaman baru mesti dimulakan dengan huraian penuh. Perkataan ditto dan seperti telah dihuraikan tidak boleh digunakan sebab belum ada huraian yang boleh dirujuk
162 | D C A 2 0 4 2 A B 4.0.4 Kaedah pengukuran kuantiti Mengenali fungsi ruang dalam borang dimensi merupakan asas penting untuk membuat pengukuran. Namun ukuran yang diambil perlulah dicatatkan kedalam kertas dimensi mengikut susunan yang tertentu. Dalam amalan biasa, ukuran panjang dicatatkan di atas sekali, ukuran lebar selepas atau dibawah ukuran panjang dan diikuti akhirnya dengan ukuran tebal , tinggi atau dalam. Ukuran yang dicatatkan hendaklah dalam unit meter, iaitu hampir kepada dua titik perpuluhan. Jika ukuran daripada lukisan ialah 5465mm, ia diambil sebagai 5.47m. Sila lihat rajah. Ukuran-ukuran yang dicatatkan adalah mengikut amalan dan prinsip yang telah diterangkan di atas. 5500 3000 Rajah 4.1 :Ukuran yang dicatat 2500 1.50 5000
163 | D C A 2 0 4 2 5.55 2.50 Ukuran – ukuran yang dicatatkan ini menunjukkan 5.55 ialah ukuran panjang dan 2.50 ialah ukuran lebar 3.00 5.00 1.50 Ukuran – ukuran yang dicatatkan ini menunjukkan 3.00 ialah ukuran panjang, 5.00 ialah ukuran lebar dan 1.50 ialah ukuran dalam, tinggi atau lebar. Ukuran bagi rajah A perlulah dicatatkan seperti yang ditunjukkan dibawah: Ukuran bagi rajah B pula hendaklah dicatatkan seperti berikut :
164 | D C A 2 0 4 2 1.20 1.45 0.30 Contoh menggunakan kaedah-kaedah pengukuran kuantiti untuk mencari isipadu, keluasan, panjang, berat, bilangan dan perkara-perkara yang tiada unit pengukuran. Mencari Isipadu Panjang Lebar Tebal Konkrit tetulang Gred 25 -20mm batu baur didalam asas papak Merujuk jadual ketiga – tiga dimensi iaitu panjang, lebar dan dalam dicatatkan didalam ruangan ukuran. Manakala dalam ruangan keterangan tidak perlu dicatatkan apa – apa dimensi lagi. Contoh item binaan yang dikira dalam unit isipadu adalah: a. Kerja Korekan Seperti korekan untuk asas papakdan rasuk tanah. b. Kerja Konkrit Seperti kerja konkrit untuk asas papak, tiang asas dan rasuk tanah. Pengukuran isipadu untuk duabutiran kerja di atas bergantung kepada kedalaman/ketebalan. Sekiranya kedalamannya kurang daripada 300mm, maka pengukurannya dalam unit luas. (Berdasarkan kepadaKaedah Pengkuran Setara) Sesuatu item binaan yang berbentuk tiga dimensi dan mempunyai tiga ukuran asas iaitu panjang, lebar dan tinggi, dalam atau tebal. Dalam kaedah pengukuran kuantiti, ukuran untuk ketiga-tiga dimensi mesti tercatat dalam borang dimensi, samada dalam ruangan ukuran atau dalam ruangan huraian.
165 | D C A 2 0 4 2 2.40 3.50 100 x 50 mm tebal kayu bergergaji yang diawet untuk kasau bumbung Mencari Luas 3.20 Panjang 2.10 Lebar Mencari panjang 20 mm tebal lepaan simen dan pasir di atas lantai konkrit Merujuk jadual item binaan yang diukur dalam persegi, dua dimensi iaitu panjang dan lebar dicatatkan dalam ruangan ukuran, manakala dimensi untuk tebal dicatatkan bersama keterangan didalam ruangan keterangan. Contoh item binaan yang dikira dalam unit luas adalah: a. Kerja Korekan Seperti korekan pembersihan permukaan. b. Kerja Acuan Seperti kerja acuan untuk sisi asas papak, sisi tiang asas dan sisi rasuk tanah. c. Konkrit Pemarasan Seperti konkrit pemarasan dibawah asas papak dan rasuk tanah. Bagi item binaan yang unit ukurannya adalah panjang, ukuran panjang sahaja perlu dicatatkan didalam ruang ukuran, manakala ukuran lebar dan tebal/tinggi/dalam dinyatakan dalam huraian dalam ruangan huraian. Bagi item binaan yang mempunyai dua dimensi (panjang dan garis pusat sahaja) seperti besi tetulang dimensi yang perlu dicatatkan dalam ruangan keterangan hanyalah garis pusat sahaja.
166 | D C A 2 0 4 2 100 mm x 100mm x 12mm Tebal plat kaki daripada keluli lembut mengikut B.S 15 2 Allow for the provision of all necessary piling equipment, plant, tools and ancillary equipment and for their transportation to site, handling, assembling, erecting and dismantling and removal off the site after completion of the piling operation. Mencari Bilangan Mengukur Item ITEM 2 Bagi item binaan yang unit ukurannya ialah bilangan, huraiannya mestilah mengandungi ukuran -ukuran panjang, lebar dan tebal, tinggi atau dalam. Dalam ruang ukuran hanya perlu dicatatkan bilangan atau nombor butiran yang diukur Unit item digunakan untuk mengukur item – item binaan yang tidak dapat ditentukan kuantitinya menggunakan unitunit ukuran seperti isipadu, luas, panjang atau bilangan diperingkat pengukuran. Penggunaan unit item biasanya untuk kerja – kerja cerucuk dan juga kerja – kerja pembersihan tapak.
167 | D C A 2 0 4 2 4.0.5 Mengenali dan memahami lukisan sub struktur Sebuah lukisan sub struktur akan mengandungi perkara-perkara berikut: i) Lukisan Pelan Lukisan yang menunjukkan kedudukan struktur-struktur utama elemen sub struktur seperti Asas dan rasuk tanah dalam bentuk pandangan pelan. ii) Lukisan Keratan Lukisan keratan bagi menunjukkan perincian struktur-struktur dalam elemen sub struktur. Lukisan ini akan menunjukkan secara terperinci dari segi saiz dan bentuk sesuatu struktur serta lengkap dengan spesifikasinya. Lukisan ini banyak membantu orang yang mengukur kuantiti memahami item binaan yang diukur, sebagai contohnya mengetahui nisbah bancuhan konkrit dan juga kedudukan, jenis dan saiz tetulang yang digunakan didalam sesuatu struktur. iii) Penentuan Sebagai mana yang diterangkan di atas penentuan di dalam sesuatu lukisan adalah penting untuk memberi gambaran tentang sesuatu struktur binaan, terutamanya perkara-perkara yang tidak dapat ditunjukkan didalam lukisan seperti cara kerja dan kualtiti kerja. Diantara struktur utama di dalam elemen sub struktur sesebuah bangunan Adalah : i. Asas ii. Tiang asas iii. Rasuk Tanah iv. Longkang permukaan v. Lantai tingkat bawah
168 | D C A 2 0 4 2 Rajah 4.2 : Tapak Asas Rajah 4.3 : Tiang asas / Stump Rajah 4.4 : Rasuk Tanah Konkrit merupakan bahan terpenting dalam pembinaan kerana kosnya sangat murah dan mudah diperoleh berbanding bahan lain. Jadual berikut menunjukkan unit ukuran yang sesuai untuk item tersebut yang termasuk dalam bahagian kerja di atas. Rujukan hendaklah dibuat kepada Kaedah Pengukuran Standard (Klausa 5278) untuk mendapatkan maklumat yang lebih terperinci mengenai penyediaan bil kuantiti seperti yang ditunjukkan di bawah:
169 | D C A 2 0 4 2 Jadual 4.6 : Concrete-Method of Measurement Item Unit Remarks Mass concrete } Reinforced concrete } Prestressed } cu m Separate items are to be provided for (i) Different quantities of concrete (ii) Beams, columns, slabs, etc. (iii) Concrete 300 mm thick or less. Thickness to be stated. Reinforced concrete not exceeding 300 mm thick sq m or cu m Thickness to be stated Precast concrete (e.g. beams, columns, etc.) lin m, cu m or No. Precast concrete (e.g. pavings, landings etc). Sq m Thickness to be stated Precast prestressed concrete Separate items are to be provided for units of differing cross-sections and lengths Includes the cost of the moulds Factory-made pretensioned members lin m, cu m or No. Include supply, delivery and steel Site-made pre-tensioned members lin m, cu m or No. Steel to be measured separately Post-tensioned members lin m, cu m or No. Includes supply and delivery Item Unit Remarks Assembly and posttensioning of posttensioned members no. of assemblies Steel measured separately Erection of pre-tensioned members and assembly of post-tensioned members No. Includes jointing
170 | D C A 2 0 4 2 Concrete blockwork (e.g. quay walls, breakwaters, etc) Cu m Size and weight of the blocks are to be stated. Only the area of the concrete, which requires support during the deposition of the concrete, is to be measured. Shuttering Rough and wrought shuttering are to be measured separately Vertical, horizontal, sloping, curved, domical and other types of work sq m Separate items are to be provided for each Shuttering 300 mm wide or under lin m Separate items are to be provided for vertical, horizontal, sloping and curved work Fillets and splays, over 50 mm wide on the splay lin m Width to be stated Forming holes for pipes, etc. No. Diameter of hole to be stated. No. Deduction to be made to shuttering measurement. Facework (e.g. granolithic facing, etc.) Sq m Measurement extra over concrete. Thickness to be stated. Steel Mg Rails or steel sections Mg
171 | D C A 2 0 4 2 Bar reinforcement Mg Separate items for bars 25 mm diameter and less, also bars 12 m in length and upwards in steps of 1.5 m Item Unit Remarks Fabric reinforcement Steel wire or cable for prestressing on site sq m, Mg or lin m Weight in kg per sq m to be stated Forming holes Anchorage, including fixing tensioning lin m, No. No. of wires Includes ducts or sheathing Grouting of cables Pneumatic mortar lin m sq m Thickness to be stated Bringing plant to site and removing on completion Lump sum Pre-tensioning on site Tensioning, including anchorage No. of wires Bedding and grouting baseplates sq m Pockets for bolts and grouting No. Separate items for pockets nor exceeding 100 mm deep, 200 mm deep, and 300 mm deep, thereafter in steps of 300 mm.
172 | D C A 2 0 4 2 Pengatup diukur dengan luas konkrit, yang mana ia diperlukan sebagai sokongan terhadap asas. Item untuk pengatup termasuk bekalan, termasuk semua tupang, rawatan sebelum konkrit dan proses mengalihkan apabila konkrit telah ditetapkan. Item untuk tetulang termasuk bekalan, lenturan kepada bentuk yang ditunjukkan pada jadual lentur dan membetulkan tetulang dalam kerja. Biasanya tidak mungkin untuk memberikan kuantiti tetulang yang tepat dalam bil kuantiti, kerana lukisan terperinci tidak tersedia apabila bil disediakan dan kuantiti mesti dianggarkan. Berat tetulang untuk pelbagai komponen struktur boleh dinyatakan sebagai berat per unit isipadu konkrit, dan "faktor" ini, seperti yang ditunjukkan di bawah, digunakan untuk menganggar berat tetulang. Lantai / Papak = 0.5 - 0.10 Mg/m³ Rasuk utama = 0.25 - 0.35 Mg/m³ Rasuk sekunder = 0.15 - 0.25 Mg/m³ Tiang = 0.10 - 0. 37 Mg/m³ Struktur penahan air = 0.08 Mg/m³ Apabila jumlah berat tetulang telah ditentukan untuk sesuatu komponen adalah perlu untuk membahagikan jumlah berat dengan pemberat berasingan bagi setiap diameter bar yang mungkin digunakan.
173 | D C A 2 0 4 2 Jadual 4.7: Anchorage (Hooks) and Bending Of Reinforcement Types Anchorage (hooks) Bends Mild steel (R) H = 9d N = 3d d = diameter of bar L = length Min. limit for hooks = H = 9d Length of hooks = H + N = 12d Example : Total length of bar = L + 9d H = 5d N = 3d d = diameter of bar L = length Min. limit for bends = H = 5d Length of bends = H + N = 8d Example : Total length of bar = L + 5d High tensile steel (T or Y) H = 11d N = 4d Min. limit for hooks = H = 11 d Length of hooks = H + N = 15d H = 5.5d N = 4d Min. limit for bends = H = 5.5d Length of bends = H + N = 9.5d Jadual 4.8: Senarai Berat Tetulang Mengikut Saiz Saiz / Diameter Tetulang (mm) Berat (Kg/m) R6 0.222 R8 0.395 R10 0.616 R12 0.888 Y10 0.616 Y12 0.888 Y16 1.579 Y20 2.466 Y25 3.854 Y32 6.313
174 | D C A 2 0 4 2 4.1 Taking-Off of Stump and Foundation (Footing) 4.1.1 Work Example Lukisan no. 4.2.4 ialah pelan tapak kaki dan rasuk tanah bagi sesebuah bangunan. Lukisan no. 4.2.4.a ialah keratan rentas (Bahagian Y-Y) untuk tapak. Lukisan mungkin tidak berskala. Daripada lukisan no. 4.2.4 dan 4.2.4.a, sediakan taking-off kuantiti dan Bill of Quantity (BQ) untuk: (i) Kerja-kerja penggalian termasuk 150 mm tanah atas untuk asas sahaja. (ii) Kerja konkrit untuktiang asasl (gred 1:2:4) dan asas (gred 1:3:6). (iii) Kotak bentuk (iv) Tetulang keluli Andaikan: 1) Tetulang: (i) Lapping 40d untuk bar keluli dari asas tapak ke tiang. (ii) Panjang lenturan untuk tetulang = 5.5d. (iii) Panjang cangkuk untuk link = 24d. 2) Penutup konkrit : > 30 mm untuk asas tapak > 25 mm untuk penutup konkrit lain
175 | D C A 2 0 4 2 Rajah 4.5: Plan View of Footings and Ground Beams Rajah 4.6: Section Y-Y
176 | D C A 2 0 4 2 Rajah 4.7: Cross Section of Footing Size 1500 x 1500 x 400 Jadual 4.9: Stump And Foundation (Footing) – Take Off Sheet COLUMN AND FOUNDATION (FOOTING) EXCAVATION WORK Excavation of 150 mm top soil from existing level 2/ 2.00 2.00 8.00 4/ 1.50 1.50 9.00 17.00 m2
177 | D C A 2 0 4 2 Excavation of trench depth not exceeding 1.5 m 2/ 2.00 1.850 2.00 0.150 - topsoil 1.50 12.00 1.700 0.050 + Hardcore 1.750 4/ 1.50 1.50 1.50 13.50 25.50 m3 Excavation of trench depth 2/ 2.00 Exceeding 1.5 m but 2.00 not exceeding 3.0 m 0.25 2.00 4/ 1.50 1.50 0.25 2.25 4.25 m3 CONCRETE WORK Concrete grade 1:3:6 2/ 2.00 - 20 mm aggregate for footings 2.00 0.40 3.20
178 | D C A 2 0 4 2 4/ 1.50 1.50 0.40 3.60 6.80 m3 Concrete grade 1:2:4 - 20 mm aggregate for stumps 4/ 0.20 1.850 0.20 0.250 - Ground beam 1.20 0.19 1.600 0.400 - Footing 1.200 2/ 0.25 0.25 1.20 0.15 0.34 m3 FORMWORK Rough surface 4/4/ 1.50 formwork for footings 0.40 9.60 2/4/ 2.00 0.40 6.40 16.00 m2
179 | D C A 2 0 4 2 Rough surface 4/4/ 1.20 formwork for side of stump 0.20 3.84 2/4/ 1.20 0.25 2.40 6.24 m2 REINFORCEMENT Reinforcement For Footing Reinforcement for Footing 2000x2000x400 Length of one steel bar 2.000 0.060 - cover 2/0.03 1.940 0.176 + bends 2/5.5d @ 2/5.5/0.016 2.116 2.12 2/2/7/ 2.12 59.36 MR of Y16 ø steel bar Reinforcement for Footing 1500x1500x400 Length of one bar 1.500 0.060 - cover 2/0.03 1.440 0.176 + bends 2/5.5d @ 2/5.5/0.016 1.616 1.62
180 | D C A 2 0 4 2 4/2/5/ 1.62 64.80 MR of Y16 ø steel bar Reinforcement For Stump Reinforcement for stump 250x250 Length of one bar 1.850 0.250 - less grd. level to grd beam 1.600 0.300+ depth of grd beam 1.900 0.030 – cover 1.870 0.032 - Less 2Y16 1.838 (i) 0.088 + bend 5.5d (4Y16) 1.926 0.640 + Lap 40d 2.566 2.57 2/4/ 2.57 20.56 MR of Y16 ø steel bar Mild steel link for stump 250x250 Length of one link 0.250 0.050 - cover 2/0.025 0.200 4/0.200 = 0.800 0.144 + hook 24d
181 | D C A 2 0 4 2 0.944 Distance that require link 1.838 (Length of steel bar from (i)) 0.300 - Ground beam 1.538 No. of links = 1.538/0.200 +1 = 8.69, say 9 2/9/ 0.94 17.00 MR of M6 ø link Reinforcement for stump 200x200 Length of one bar 1.850 0.250 - less grd level to grd beam 1.600 0.300+ depth of grd beam 1.900 0.030 – cover 1.870 0.032 - Less 2Y16 1.838 (i) 0.066 + bend 5.5d (4Y12) 1.904 0.480 + Lap 40d 2.384 2.38 4/4/ 2.38 38.14 MR of Y12 ø steel bar Mild steel link for stump 200x200 Length of one link
182 | D C A 2 0 4 2 0.200 0.050 - cover 2/0.025 0.150 4/0.150 = 0.600 0.144 + hook 24d 0.744 0.74 Distance that require link 1.838 (Length of steel bar from (i)) 0.300 - Ground beam 1.538 No. of links = 1.538/0.250 +1 = 7.152, say 8 4/8/ 0.74 23.81 MR of M6 ø link Jadual 4.10: Stump And Foundation (Footing) - Bill of Quantities Item No. Description Quantit y Unit Rate RM EXCAVATION WORK 1 Excavation of top soil, 150 mm 17.00 cu. m 2 Excavation of trench depth not exceeding 1.5 m 25.50 cu. m 3 Excavation of trench depth exceeding 1.5 m but not exceeding 3.0 m 4.25 cu. m CONCRETE WORK 4 Concrete grade 1:3:6 - 20 mm aggregate for footings 6.80 cu. m
183 | D C A 2 0 4 2 5 Concrete grade 1:2:4 - 20 mm aggregate for stumps 0.34 cu. m FORMWORK 6 Rough surface formwork for footings 16.00 Sq. m 7 Rough surface formwork for side of stump 6.24 Sq. m REINFORCEMENT 8 Y16, 59.36+64.80+20.56=144.72m, (3.14x0.0082x144.72x7850) 228.30 Kg. 9 Y12, 38.14m, (3.14x0.0062x38.14x7850) 33.84 Kg. 10 R 6, 17.00+23.81= 40.81m, (3.14x0.0032x40.81x7850) 9.05 Kg. (Density of steel bar, assume = 7850kg/m3 ) Total Bill RM 4.2 Taking-Off of Beam The following example illustrates the method of preparing a taking off sheet and BQ for the reinforcement of the r.c beam (6 units) as shown in Figure 4.8. Figure 4.2.3 – GROUND BEAM (Concrete cover = 25mm) Rajah 4.8: Cross-Section of Beam
184 | D C A 2 0 4 2 Jadual 4.11: Beam – Take Off Sheet BEAM Reinforcement Stirrups Reinforcement (top) Length = 2.600 Length = 0.375 Add (+) column Less (-) cover 2/1 /2/0.125 = 0.125 2/0.025 = 0.050 0.325 = 2.725 Less (-) cover Length = 0.125 2 / 0.025= 0.050 Less (-) cover 2.675 2.0.025 = 0.050 0.075 Add bend 2/5d 0.325+0.075 = 0.400 2x5x0.012 = 0.120 2 / 0.400 = 0.800 2.795 add (+) Say, 2.80 anchorage 24d 12mm dia. m.s 24x0.006= 0.144 0.944 6/2/ 2.80 33.60 33.60 m Total length, say, 0.94 Reinforc. (bottom) No. of stirrups Length = 2.600 375 R6 125 2R12 2R18
185 | D C A 2 0 4 2 Less (-) column Length = 2.600 2/1/0.125= 0.125 Add (+) column = 2.475 2/1 /2/0.125 = 0.125 = 2.725 (2475/150)+1 = 17.5 Less (-) cover Say, 18 2 / 0.025= 0.050 6 mm dia. m.s 2.675 stirrups Add bend 2/5d 6/18 0.94 101.52 101.52 m 2x5x0.018 = 0.180 2.855 Say, 2.86 6/2/ 2.86 34.32 34.32 m
186 | D C A 2 0 4 2 Jadual 4.12: Beam - Bill of Quantities Item No. Description Quantity Unit Rate RM Reinforcement 1 R12, 33.60m (3.14x0.0062x33.60x7850) 29.82 Kg 2 R 18, 34.32m (3.14x0.0092x34.32x7850) 68.52 Kg 3 R 6, 101.52m (3.14x0.0032x101.52x7850) 22.52 Kg (Density of steel bar, assume = 7850kg/m3 ) Total Bill RM 4.3 Taking-Off of Slab Prepare taking off sheet and bill of for the slab shown in Figure 4.9 with the thickness of slab 300 mm. The dimension sheet shall include concrete work (mass concrete for slab) and reinforcement (bottom only). Rajah 4.9: Plan View of Slab
187 | D C A 2 0 4 2 Jadual 4.13: Slab – Take Off Sheet SLAB Concrete Work Mass concrete 4.3 3.5 0.3 4.52 m3 Reinforcement Reinforcement (bottom – Y direction) Reinforcement (bottom – X direction) Length = 4.300 Length = 3.500 Less (-) cover Less (-) cover 2 / 0.025 = 0.050 2 / 0.025 = 0.050 4.250 3.450 Add Add bend 2/5d = bend 2/5d = 2x5x0.012= 0.120 2x5x0.010= 0.100 4.370 3.550 Total length required steel Total length required steel (3500 – 25 – 25) = 3450 (4300 – 25 – 25) = 4250 No. of steel No. of steel R12 -200 R10 -100
188 | D C A 2 0 4 2 3450/200 = 17.25 4250/100 = 42.5 Say, 18 Say, 43 18/ 4.37 78.66 m, R12 43/ 3.55 152.65 m, R10 Jadual 4.14: Slab - Bill of Quantities Item No. Description Quantity Unit Rate RM Concrete Work 1 Mass concrete for slab, mix grade (to be determine) 4.52 cu. m Reinforcement 2 R10, 152.65m (3.14x0.0052x152.65x7850) 94.07 Kg 3 R 12, 78.66m (3.14x0.0062x78.66x7850) 69.80 Kg (Density of steel bar, assume = 7850kg/m3 ) Total Bill RM
189 | D C A 2 0 4 2 4.4 Taking-Off of Column Prosedur pengiraan untuk tiang sama dengan cara mengira stump atau tiang asas. Figure 4.10: Section Y-Y
190 | D C A 2 0 4 2 Figure 4.11: Cross-Section of Stump Jadual 4.15: Column - Take Off Sheet CONCRETE WORK Concrete grade 1:2:4 - 20 mm aggregate for column 4/ 0.20 1.850 0.20 0.250 - Ground beam 1.20 0.19 1.600 0.400 - Footing 1.200 2/ 0.25 0.25 1.20 0.15 0.34 m3 FORMWORK Rough surface 4/4/ 1.20 formwork for side of column 0.20 3.84 2/4/ 1.20 0.25 2.40 6.24 m2
191 | D C A 2 0 4 2 Reinforcement For column Reinforcement for column 250x250 Length of one bar 1.850 0.250 - less grd. level to grd beam 1.600 0.300+ depth of grd beam 1.900 0.030 – cover 1.870 0.032 - Less 2Y16 1.838 (i) 0.088 + bend 5.5d (4Y16) 1.926 0.640 + Lap 40d 2.566 2.57 2/4/ 2.57 20.56 MR of Y16 ø steel bar Mild steel link for column 250x250 Length of one link 0.250 0.050 - cover 2/0.025 0.200 4/0.200 = 0.800 0.144 + hook 24d 0.944
192 | D C A 2 0 4 2 Distance that require link 1.838 (Length of steel bar from (i)) 0.300 - Ground beam 1.538 No. of links = 1.538/0.200 +1 = 8.69, say 9 2/9/ 0.94 17.00 MR of M6 ø link Reinforcement for column 200x200 Length of one bar 1.850 0.250 - less grd level to grd beam 1.600 0.300+ depth of grd beam 1.900 0.030 – cover 1.870 0.032 - Less 2Y16 1.838 (i) 0.066 + bend 5.5d (4Y12) 1.904 0.480 + Lap 40d 2.384 2.38 4/4/ 2.38 38.14 MR of Y12 ø steel bar Mild steel link for column 200x200 Length of one link
193 | D C A 2 0 4 2 Jadual 4.16: Column - Bill of Quantities Item No. Description Quantit y Unit Rate RM CONCRETE WORK 1 Concrete grade 1:2:4 - 20 mm aggregate for stumps 0.34 cu. m FORMWORK 2 Rough surface formwork for side of stump 6.24 Sq. m REINFORCEMENT 0.200 0.050 - cover 2/0.025 0.150 4/0.150 = 0.600 0.144 + hook 24d 0.744 0.74 Distance that require link 1.838 (Length of steel bar from (i)) 0.300 - Ground beam 1.538 No. of links = 1.538/0.250 +1 = 7.152, say 8 4/8/ 0.74 23.81 MR of M6 ø link
194 | D C A 2 0 4 2 3 Y16, 20.56 (3.14x0.0082x20.56x7850) 32.43 Kg. 4 Y12, 38.14m, (3.14x0.0062x38.14x7850) 33.84 Kg. 5 R 6, 17.00+23.81= 40.81m, (3.14x0.0032x40.81x7850) 9.05 Kg. (Density of steel bar, assume = 7850kg/m3 ) Total Bill RM KESIMPULAN Pada akhir unit ini pelajar akan dapat menjalankan kerja- kerja taking off dan bill of quantities bagi slab, beam dan column.
195 | D C A 2 0 4 2 1 2 3 4 1 2 3 4 LATIHAN/PENGUKUHAN 1. Senaraikan kegunaan – kegunaan senarai kuantiti. 2. Namakan ruang – ruang di dalam kertas dimensi di bawah 3. Terangkan fungsi setiap ruang di atas. 4. Apakah fungsi penggunaan huruf ringkas ditto dalam pengukuran kuantiti. 5. Terdapat beberapa unit yang digunakan untuk kerja – kerja pengukuran kuantiti. Nyatakan unit – unit tersebut. 6. Nyatakan unit – unit pengukuran yang sesuai untuk kerja – kerja berikut : a. Konkrit bertetulang didalam asas papak b. 50 mm tebal konkrit pemarasan c. Korekan tanah permukaan setebal 150mm d. Korekan untuk asas papak melebihi 1.50 m dalam tetapi tidak melebihi 3.00 m dalam. e. 10 mm diameter keluli lembut didalam tiang asas.
196 | D C A 2 0 4 2 7. Berpandukan maklumat-maklumat di bawah tulis semula cara pengukuran mengikut kaedah pengukuran kuantiti menggunakan borang dimensi. Keterangan Kerja Jenis Bil Ukuran ( mm ) P L T/D Korekan untuk tapak asas F1 3 750 750 1200 tidak lebih 1.50m dalam timbus kembali dan F2 5 900 900 1400 padatkan. 50 mm tebal konkrit alas ( 1 F1 3 750 750 : 6 ) dibawah asas papak. F2 5 900 900 Konkrit bertetulang ( 1:2:4 _ F1 3 750 750 230 20mm batu baur ) bagi asas papak F2 5 900 900 300 Konkrit bertetulang ( 1:2:4 – F1 3 150 150 750 20mm batu baur ) bagi tiang F2 5 225 225 950 asas. Y20 didalam tapak asas F1 3/2/5 1005 Y16 didalam tapak asas F2 5/2/7 1170 Kotak bentuk pada sisi F1 3 3000 230 tapak asas F2 5 3600 300
197 | D C A 2 0 4 2 SKEMA/JAWAPAN 1. Kegunaan senarai kuantiti : i. Menganggarkan kos projek ii. Untuk mempelawa tender iii. Untuk menyediakan bayaran kemajuan iv. Untuk menilai pindaan kerja v. Untuk memesan dan membeli bahan 2. Kegunaan ruang – ruang dalam borang dimensi. i.Ruang 1 – Ruang angkali ii.Ruang 2 – Ruang ukuran / dimensi iii.Ruang 3 – Ruang hasil kiraan iv.Ruang 4 – Ruang keterangan 3. Fungsi – fungsi setiap ruang : i. Ruang Angkali Ruang untuk mencatatkan angka pendaraban sekiranya terdapat lebih daripada satu butiran kerja diukur. ii. Ruang Ukuran Ruang untuk mencatatkan ukuran sebenar yang diukur atau diambil dari lukisan. iii.Ruang Hasil kiraan Ruang untuk mencatatkan hasil pendaraban angka diruang angkali dan ruang dimensi. iv.Ruang keterangan Ruang untuk menulis huraian bagi butiran kerja yang diukur. 4. Fungsi penggunaan ditto dalam pengukuran kuantiti apabila terdapat huraian dalam ruang keterangan untuk sesuatu item kerja adalah sama dengan huraian yang sebelumnya. Penggunaan ditto untuk menjimatkan perkataan supaya tidak mengulangi perkataan yang sama. Walau
198 | D C A 2 0 4 2 bagaimana pun perkataan ditto boleh digunakan hanya dalam satu muka surat yang sama. 5. Unit – unit yang digunakan dalam pengukuran kuantiti meter, meter persegi, meter padu, kilogram, nombor dan item. 6. Unit – unit pengukuran yang sesuai untuk kerja – kerja berikut : a. Konkrit bertetulang didalam asas papak – meter padu (m³) b. 50 mm tebal konkrit pemarasan – meter persegi (m²) c. Korekan tanah permukaan setebal 150mm – meter persegi (m²) e. Korekan untuk asas papak melebihi 1.50 m dalam tetapi tidak melebihi 3.00 m dalam - meter padu (m³) f. 10 mm diameter keluli lembut didalam tiang asas – kilogram (Kg)
199 | D C A 2 0 4 2 7.cara pengukuran mengikut kaedah pengukuran kuantiti menggunakan borang dimensi. 0.70 0.70 1.20 3 0.90 0.90 1.40 5 Korekan untuk asas papak tidak melebihi 1.5 m dalam timbus kembali dan padatkan F1 F2 0.75 0.75 3 0.90 0.90 5 50 mm tebal konkrit alas (1:6) dibawah asas papak F1 F2
200 | D C A 2 0 4 2 0.70 0.70 0.23 3 0.90 0.90 0.30 5 Konkrit bertetulang (1:2:4 – 20 mm batu baur) bagi asas papak F1 F2 0.15 0.15 0.75 0.23 0.23 0.95 5 3 Ditto, tiang asas F1 F2