51 antara paksi kedudukan mendatar dipanggil ruang bukaan bilik. Jarak antara paksi kedudukan menegak dipanggil kedalaman bilik. Tingkap Dan Pintu Paparan kedudukan tingkap dan pintu dalam pelan susun atur. Untuk memaparkan dengan jelas, biasanya menggunakan nombor rujukan. Pintu menggunakan nombor bermula dengan C. Pintu dan tingkap dengan nombor rujukan yang sama mempunyai kaedah dan saiz pembinaan yang sama. Dalam pelan susun atur, pintu dan tingkap hanya boleh memaparkan lebarnya. Ketinggian dan saiznya boleh didapati di bahagian ketinggian atau meja tingkap dan pintu Kemudahan-Kemudahan Yang Lain Dalam pelan susun atur, terdapat juga beberapa kemudahan aksesori seperti saliran air, tangga, kanopi dan paip hujan. Kemudahan aksesori ini hendaklah dipaparkan hanya dalam pelan susun atur lantai tertentu berdasarkan kedudukannya. Kemudahan aksesori hanya memaparkan kedudukan mendatar dan beberapa saiz mendatar. Kaedah pembinaan khusus mereka harus ditemui dalam lukisan terperinci atau koleksi gambar rajah yang berkaitan berdasarkan penerangan reka bentuk pembinaan
52 Anotasi Saiz Rumah Anotasi saiz boleh dibahagikan kepada dua kategori, saiz dalaman dan saiz luaran. Saiz dalaman biasanya ditanda sekali, mewakili ketebalan dinding, hubungan antara dinding dan paksi, panjang bersih dan lebar bilik, saiz tingkap dan pintu pada dinding dalaman dan hubungannya dengan paksi. Saiz luaran biasanya ditanda tiga kali. Tanda paling dalam memaparkan saiz tingkap dan pintu serta hubungannya dengan paksi. Yang di tengah mewakili saiz antara paksi. Yang paling luar menandakan saiz keseluruhan binaan Jadual 3.2: Kandungan umum pelan susun atur Pelan rangka lantai (Rajah 3.5) ialah paparan pelan bagi susun atur galang, rasuk dan gelegar. Gelang dan rangka berganda dilukis pada kedudukan yang akan mereka duduki dalam bangunan yang telah siap. Pelan rangka lantai tidak menunjukkan dimensi panjang untuk kepingan individu. Pembina dapat menentukannya daripada dimensi keseluruhan bangunan, dimensi untuk setiap ruang atau jarak antara lajur atau tiang. Pelan rangka dinding (Rajah 3.5) menunjukkan lokasi dan kaedah rangka bukaan dan ketinggian siling supaya stud dan tiang boleh dipotong. Memandangkan ia adalah pandangan pada satah menegak, pelan rangka dinding bukanlah pelan dalam erti kata teknikal yang ketat. Walau bagaimanapun, amalan memanggilnya pelan telah menjadi kebiasaan umum.
53 Rajah 3.5 : Pelan Susun Atur 3.2 Pelan Bumbung (Roof Plan) Pelan rangka bumbung untuk pembinaan rangka kayu dilukis dengan cara yang sama seperti pelan rangka lantai. Kasau ditunjukkan dengan cara yang sama seperti gelegar, dengan kasau ditunjukkan merentangi bangunan dan menyokong bumbung. 3.2.1 Membaca Kandungan Pelan Susun Atur Bumbung 1. Kandungan utama yang dipaparkan dalam pelan susun atur bumbung (a) Keadaan saliran bumbung biasanya termasuk sekatan saliran, bumbung, cerun, longkang dan parit (b) Kedudukan bahagian yang dinaikkan, saiz cucur atap, melebihi, dinding, tangki air, cara pengudaraan, lubang untuk orang
54 (c) Sesetengah bumbung dengan struktur yang telah siap mungkin perlu mencatatkan simbol indeks untuk lukisan terperinci dan membuat lukisan terperinci Rajah 3.6 : Lukisan Pelan Bumbung 2. Fungsi Pelan Susun Atur Bumbung Susun atur bumbung ialah unjuran positif mendatar bumbung. Ia mewakili semua kandungan yang boleh dilihat apabila unjuran bumbung adalah dari atas ke bawah. Tidak kira bumbung rata atau bumbung cerun, pelan susun atur bumbung mesti menunjukkan keadaan saliran dan semua kedudukan struktur. 3. Perkara Yang Perlu Dipertimbangkan Semasa Membaca Pelan Susun Atur Bumbung Kandungan termasuk garisan sekatan air, arah saliran kedudukan lubang pengudaraan dan lubang masuk yang dinaikkan, dan kedudukan khusus paip hujan di bawah cucur atap. Walaupun pelan susun atur bumbung agak mudah, individu yang terlibat dalam bidang pembinaan, harus memahami sepenuhnya lukisan terperinci dinding luaran dan struktur permukaan bangunan indeks terutamanya yang mempunyai tangga luar, laluan orang ramai, laluan asap, cara pengudaraan dan bukaan
55 cucur atap, kaedah pembinaannya dan bahan kalis air yang digunakan pada permukaan bangunan 3.3 Lukisan Pandangan Sisi ( Side View) 3.3.1 Membaca Lukisan Pandangan Sisi 3.3.1.1Pembentukan Lukisan Pandangan Sisi Rumah Satu Tingkat Bahagian rumah dipotong melalui permukaan mendatar yang selari dengan dinding bangunan. Potong rumah dari bumbung ke asas dan keluarkan bahagian antara permukaan yang dipotong dan pemerhatian. Bahagian kiri adalah bersebelahan dengan unjuran arah permukaan potong
56 Rajah 3.7 : Lukisan Pandangan Sisi 3.4 Lukisan Sebahagian (Section Drawing) Pandangan keratan, atau bahagian, memberikan maklumat penting tentang ketinggian, bahan, sistem pengikat dan sokongan serta ciri tersembunyi sesuatu struktur. Perkembangan awal bahagian dan bagaimana struktur kelihatan apabila dipotong secara menegak oleh satah pemotongan ditunjukkan Rajah 3.8. Satah pemotongan tidak semestinya berterusan, tetapi, seperti satah pemotongan mendatar dalam pelan bangunan, boleh berperingkat untuk memasukkan seberapa banyak maklumat pembinaan yang mungkin. Seperti ketinggian, pandangan keratan ialah unjuran menegak. Ia juga merupakan lukisan terperinci yang dilukis secara besar-besaran. Ini membantu dalam membaca, dan menyediakan maklumat yang tidak boleh diberikan pada ketinggian atau pandangan pelan. Bahagian dikelaskan sebagai tipikal dan khusus.
57 Rajah 3.8 : Bangunan kecil biasa yang menunjukkan satah pemotongan A-A dan bahagian terbentuk daripada satah pemotongan 3.5 Lukisan Terperinci ( Detail Drawing) Lukisan terperinci memberikan penerangan terperinci tentang bentuk geometri bahagian objek seperti bangunan, jambatan, terowong, mesin, loji, dan sebagainya. Jenis lukisan ini cenderung kepada lukisan berskala besar yang menunjukkan bahagian terperinci yang mungkin disertakan dengan kurang terperinci pada lukisan susunan am Lukisan terperinci ialah lukisan berskala besar pemasangan dan pemasangan pembinaan yang tidak dapat ditunjukkan dengan jelas dalam bahagian. Lukisan yang diperbesarkan ini menunjukkan pelbagai bahagian dengan lebih terperinci dan cara ia akan disambungkan dan diletakkan. 3.5.1 Lukisan Struktur ( Structural Drawing) Bahagian lukisan pelan asas rumah satu tingkat (Rajah 3.9) mewakili keadaan purata di seluruh struktur dan digunakan apabila ciri pembinaan diulang berkalikali. Pembina dapat melihat bahawa ia memberikan banyak maklumat yang diperlukan untuk mereka yang membina bangunan.
58 Rajah 3.9 : Cadangan Pelan Asas Rumah 1 Tingkat Pelan asas yang ditunjukkan dalam Rajah 3.10 menyatakan bahawa asas utama struktur ini akan terdiri daripada segi empat tepat blok konkrit 22 kali 28 kaki. Dalam Rajah 3.10, bahagian A-A pelan asas menunjukkan bahawa bahagian hadapan dan belakang asas (ukuran 28 kaki) diperbuat daripada 12 kali 8 kali 16 inci CMU yang berpusat pada tapak konkrit 10 kali 24 inci kepada yang tidak ditentukan. ketinggian. Ini diikuti oleh CMU 8 inci, yang membentuk lejar 4 inci untuk sokongan gelegar lantai di atas unit 12 inci. Dalam susunan ini, CMU 8 inci berfungsi untuk membentuk sokongan 4 inci untuk bata. Dinding utama kemudiannya diletakkan dengan bata muka standard 2 1/2 kali 4 kali 8 inci yang disokong oleh CMU 4 kali 8 kali 16 inci.
59 3.10 : Bahagian Tertentu Asas Rumah Skala bergantung pada saiz lukisan yang perlu dibesarkan untuk menerangkan maklumat yang diperlukan dengan jelas. Butiran biasanya dilukis pada skala yang lebih besar daripada bahagian, biasanya 1-, 1 1/2-, atau 3 inci = 1 kaki. Piawaian lukisan seni bina mengandungi butiran yang biasa digunakan untuk pemasangan item seperti bingkai pintu, bingkai tingkap, kalis api dan sambungan bahan; walau bagaimanapun, perlu disesuaikan dengan bangunan tertentu yang dilukis. Pereka bentuk perlu memahami pembinaan dengan cukup baik untuk membuat lukisan terperinci yang tepat untuk setiap situasi yang unik. Butiran biasanya digunakan untuk beberapa fasa dan elemen pembinaan tertentu seperti asas, pintu, tingkap dan sebagainya (Rajah 3.11). Tunjukkan butiran mereka dengan bahagian utama lukisan pembinaan yang berkenaan dan kumpulkan mereka supaya rujukan boleh dibuat dengan mudah daripada lukisan am. Butiran lukisan terperinci rasuk seperti (Rajah 3.12) adalah lukisan rasuk yang telah diambil daripada (Rajah 3.11). Sebagai contoh lukisan terperinci rasuk yang pertama, iaitu FB1 (150 x 400) menunjukkan rasuk antara label A hingga label D. Lukisan teperinci rasuk ini sangat penting bagi memudahkan pembina memahami jenis tetulang dan saiz rasuk untuk setiap rasuk dalam sesebuah bangunan/rumah dan seterusnya membina rasuk dibina dengan tepat.
60 3.11 : Contoh Lukisan Pandangan Atas
61 3.12 : Contoh Lukisan Terperinci Rasuk 3.5.2 Lukisan Arkitek ( Architectural Drawing) Perincian seni bina ialah sekeping kecil daripada keseluruhannya, namun ia mempunyai kuasa untuk mencirikan dan mentakrifkan keseluruhan bangunan. Butiran memberitahu pembina apa itu bangunan; ia adalah asas kepada kehidupan dan keperibadian sesuatu ruang. Reka Bentuk Perincian dalam seni bina ialah jumlah lukisan berkenaan perincian pembinaan, ciri-ciri bahan dan kaedah pembinaan projek. Ia adalah sebahagian daripada Kajian Seni Bina, manakala tujuannya adalah untuk merangkumi setiap aspek pembinaan projek, sehingga peringkat pembinaannya. Elemen seni bina ialah butiran unik dan bahagian komponen yang, bersamasama, membentuk gaya seni bina rumah, bangunan dan struktur.
62 Rajah 3.13 : Contoh lukisan arkitek
63 3.6 Simbol Standard Dalam Lukisan Bangunan Gunakan simbol seni bina (Rajah 3.14, 3.15 dan 3.16) untuk menyediakan lokasi rujukan untuk pintu dan tingkap secara umum, keratan dan lukisan terperinci. Rajah 3.14 : Contoh simbol jenis bahan binaan
64 Rajah 3.15 : Contoh simbol lukisan tingkap
65 Rajah 3.16: Contoh simbol lukisan pintu
66 3.7 Simbol Standard Paip Gunakan simbol standard paip (Rajah 3.17, 3.18 dan 3.19, 3.21 dan 3.21) untuk menyediakan rujukan secara umum, keratan dan lukisan terperinci Rajah 3.17: Contoh simbol paip
67 Rajah 3.18: Contoh simbol paip Rajah 3.19: Contoh simbol paip
68 Rajah 3.20: Contoh simbol paip
69 Rajah 3.21: Contoh simbol paip
70 3.8 Lukisan Sistem Paip Pelan lantai mekanikal menunjukkan sistem paip dan pemanasan dan sebarang komponen mekanikal lain selain daripada komponen elektrik. Pelan lantai elektrik menunjukkan sistem pencahayaan dan sebarang sistem elektrik lain. Pelan utiliti ialah pelan lantai yang menunjukkan susun atur pemanasan, elektrik, paip atau sistem utiliti lain. Pelan utiliti digunakan terutamanya oleh penilaian yang bertanggungjawab untuk utiliti, dan sama pentingnya kepada pembina. Kebanyakan pemasangan utiliti memerlukan bukaan dibiarkan di dinding, lantai dan bumbung untuk kemasukan atau pemasangan ciri utiliti. Pembina yang meletakkan dinding asas konkrit mesti mengkaji pelan utiliti untuk menentukan bilangan, saiz, dan lokasi bukaan yang mesti ditinggalkannya untuk utiliti. Rajah 3.22: Contoh lukisan sistem paip
71 4.0 KESIMPULAN Lukisan bangunan untuk rumah satu tingkat menunjukkan sambungan antara pelan tapak, pelan plot, pelan asas, pelan lantai dan pelan rangka. Lukisan am yang terdiri daripada pelan (pandangan atas) dan ketinggian ( pandangan sisi atau hadapan) serta lukisan terperinci akn dapat membantu memberi maklumat serta membantu pembina dalam membina sebuah bangunan/rumah secara tepat. Sebagai seorang yang terlibat secara langsung dalam bidang pembinaan, adalah menjadi satu kemestian untuk memahami dan mampu untuk membaca pelan.
72 5.0 LATIHAN Latihan 1 : Sila lukisan pandangan atas (pelan) mengikut unit yang telah diberi Ciri-ciri: • Bilik Katil Utama: 13 kaki 5 inci X 12 kaki 7 inci • Bilik Tidur 2: 9 kaki 9 inci X 10 kaki 4 inci • Bilik Tidur 3: 9 kaki 9 inci X 10 kaki 4 inci • Ruang Tamu: 19 kaki 5 inci X 12 kaki 7 inci ( markah 10)
73 Langkah kerja 1. Memulakan Fail Baru; Command: startup <enter> Enter new value for STARTUP <0>: 1 <enter> Command: filedia <enter> Enter new value for FILEDIA <0>: 1 <enter> Memaparkan paparan lukisan baru. (New File) 1. Klik pada ikon 2. Klik File 3. Klik New 4. klik Metric 5. klik ok 2. Menentukan Keluasan Paparan Grafik Arahan papan kekunci yang digunakan ialah; Command: limits <enter> Reset Model space limits: Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>: <enter> Specify upper right corner <420.0000,297.0000>: 420,297 <enter>
74 3. Menentukan Saiz Kertas Pada Paparan Grafik Arahan papan kekunci yang digunakan ialah; Command: mvsetup <enter> Initializing... Enable paper space? [No/Yes] <Y>: n <enter> Enter units type [Scientific/Decimal/Engineering/Architectural/Metric]: m <enter> Metric Scales ================= (5000) 1:5000 (2000) 1:2000 (1000) 1:1000 (500) 1:500 (200) 1:200 (100) 1:100 (75) 1:75 (50) 1:50 (20) 1:20 (10) 1:10 (5) 1:5 (1) FULL
75 Enter the scale factor: 100 <enter> Enter the paper width: 420 <enter> Enter the paper height: 297 <enter> Arahan Hasil 4. Mulakan melukis pelan lantai Melukis= Line, hatch Mengubahsuai= offset, trim, move, erase, mirror, extend. 5. Membina layer
76 6. Membina tool palettes 7. Melukis simbol tingkap dan pintu Command: MOVE <enter> Select objects: Specify opposite corner: 1 found Select objects: Specify base point or [Displacement] <Displacement>: Specify second point or <use first point as displacement>: 0,0 <enter> save as : pintu_1 plan Melukis= Line Mengubahsuai= offset, trim, move, erase, mirror, extend.
77 8. Masukkan simbol pintu_1 plan menggunakan menu blocks & references > insert Command: _insert Specify insertion point or [Basepoint/Scale/Ro tate]: 0,0 <enter> Specify scale factor <1>: <enter> save : pintu_1 plan 9. Memasukkan simbol tingkap dan pintu ke dalam tool palettes ` simbol pintu pada kedudukan koordinat 0,0 simbol pintu yang berada dalam tool palettes Klik pada simbol pintu dan bawa ke dalam tool palettes
78 10. Simbol yang terhasil didalam tool palettes 6.0 JAWAPAN 11. Pelan lantai yang terhasil
79 SEMESTER SEMESTER 1 DVM SESI 2022 JABATAN JABATAN TEKNOLOGI AWAM PROGRAM TEKNOLOGI PEMBINAAN KOD KURSUS DCA 1233 COMPUTER AIDED DRAWING (CAD) KANDUNGAN STANDARD 03. INTERPRET RELATED DRAWING IN BUILDING PLAN KANDUNGAN 3.1 Mechanical Drawing 3.2 Electrical Drawing HASIL PEMBELAJARAN Trainee must be able to: 1. Illustrate technical engineering drawing using AutoCAD software (C3, PLO1) BAHAGIAN TEKNIK DAN VOKASIONAL KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA ARA 5& 6, BLOK E14, KOMPLEKS E, PUSAT PENTADBIRAN KERAJAAN PERSEKUTUAN 62604 PUTRAJAYA NOTA KURSUS 3
80 1.0 PENGENALAN Sesebuah bangunan yang dibina tidak sempurna tanpa adanya perkhidmatan mekanikal dan elektrikal. Keperluan pemasangan sistemsistem ini bergantung kepada jenis-jenis bangunan. Bangunan tersebut perlu sekurang-kurangnya dilengkapi dengan sistem serta perkhidmatan mekanikal dan elektrikal. Mekanikal dan Elektrikal (M&E) dalam pembinaan merujuk kepada sistem mekanikal dan elektrikal. Sistem mekanikal boleh merangkumi elemen infrastruktur, loji dan jentera, alat dan komponen, pemanasan dan pengudaraan, dan sebagainya. Sistem elektrik pula adalah bekalan dan pengedaran kuasa, telekomunikasi, instrumentasi pengkomputeran, sistem kawalan dan sebagainya. Lukisan mekanikal dan elektrik biasanya dirujuk dalam industri pembinaan. Lukisan ini menggabungkan susun atur dan pemasangan sistem serta komponen mekanikal dan elektrikal. 2.0 OBJEKTIF 2.1 Mengenal pasti jenis lukisan mekanikal dan elektrikal. 2.2 Mengenali simbol-simbol piawaian bagi alat tambah dan kelengkapan. 2.3 Mengetahui susun atur bagi penempatan alat tambah dan aksesori dalam lukisan elektrik. 3.0 MENTAFSIR LUKISAN BERKAITAN DALAM PELAN BANGUNAN 3.1 LUKISAN MEKANIKAL Lukisan mekanikal menggambarkan bentuk sesuatu komponen mesin dan alatan. Bentuk komponen dan alatan ini digambarkan dengan jelas dan dilengkapi dengan spesifikasi yang mengandungi maklumat kejuruteraan bagi bahagian yang terlibat. Biasanya, kaedah pemasangan komponen turut dimuatkan dalam
81 lukisan mekanikal. Lukisan mekanikal banyak digunakan dalam kerja pembuatan, pemasangan dan penyenggaraan mesin. Sistem perkhidmatan mekanikal termasuk: i. Pemanasan, pengudaraan dan penyaman udara (HVAC). ii. Paip & Sanitari iii. Eskalator dan lif iv. Keselamatan kebakaran dan sistem penggera v. Sistem automasi bangunan vi. Sistem Peralatan Dapur Rajah 3.1 Lukisan Mekanikal 3.1.2 Simbol Piawaian Mekanikal Alat tambah dan alat kelengkapan yang digunakan dalam sistem perkhidmatan mekanikal terdapat dalam pelbagai jenis dan saiz serta mempunyai fungsi yang berlainan. Dalam lukisan mekanikal, setiap alat tambah dan alat kelengkapan digambarkan dengan simbol piawai. Contoh simbol piawai mekanikal bagi alat tambah dan alat kelengkapan ditunjukkan dalam rajah dibawah:
82 Rajah 3.2 Sistem Penyaman Udara Rajah 3.3 Air Sejuk dan Kebersihan
83 Rajah 3.4 Perkhidmatan Memadam Kebakaran 3.2 LUKISAN ELEKTRIK Lukisan elektrik ialah lukisan teknikal untuk menerangkan pemasangan pendawaian elektrik dan alat lengkap di dalam sesebuah bangunan. Lukisan elektrik digunakan dalam kerja pendawaian dan pemasangan elektrik. Juruelektrik dan pendawai akan menterjemahkan lukisan elektrik kepada kerja-kerja pemasangan pendawaian elektrik. Alat tambah dan kelengkapan elektrik dilukis dalam bentuk simbol piawai yang disambungkan dalam satu gambar rajah mengikut piawai yang telah ditetapkan. Susun atur alat kelengkapan hendaklah mematuhi peraturan-peraturan yang telah ditetapkan oleh Suruhanjaya Tenaga.
84 Sistem Elektrik termasuk: i. Kawalan Akses ii. Pengurusan Kabel iii. Rangkaian Data iv. Pencahayaan Kecemasan v. Pencahayaan Dalaman/Luaran vi. Kuasa Mesin vii. Pengagihan Sesalur/Sub-Utama viii.Sistem Keselamatan ix. Perkhidmatan Kuasa Kecil 3.2.2 Sistem Bekalan Elektrik Terdapat dua sistem bekalan elektrik iaitu sistem satu fasa dan sistem tiga fasa. Bagi rumah kediaman lazimnya sistem satu fasa digunakan manakala kilang dan bangunan besar memerlukan tiga fasa. i. Sistem satu fasa (Single phase) Sistem bekalan yang menggunakan dua kabel iaitu satu kabel hidup dari satu kabel neutral bagi membawa bekalan voltan rendah piawai. Lazimnya di Malaysia voltan piawai tersebut adalah 240V AC norminal. Beban kurang seperti rumah kediaman. ii. Sistem tiga fasa (Three phase) Sistem bekalan yang menggunakan empat dawai iaitu tiga kabel hidup dan satu kabel neutral bagi membawa bekalan voltan sederhana piawai. Lazimnya di Malaysia voltan piawai tersebut adalah 415V AC. Beban besar seperti kilang dan bangunan bertingkat serta besar.
85 3.2.3 Pelan Bentangan Pelan bentangan ialah lukisan yang menunjukkan susun atur simbol piawai alat tambah dan kelengkapan pada pelan lantai bangunan. Kedudukan simbol lazimnya dilukis pada kedudukan sebenar di atas pelan bangunan. Sambungan di antara satu simbol dengan simbol lain secara garisan lurus terputus bagi menunjukkan hubungan kendalian fungsi lengkap sistem pendawaian tersebut. Terdapat dua jenis pelan bentangan iaitu pelan bentangan domestik dan pelan bentangan industri. i. Pelan Bentangan Domestik (1 Fasa) Pelan bentangan domestik menunjukkan lokasi alat tambah dan kelengkapan serta suis kawalan di dalam bangunan atau rumah kediaman. Petunjuk (simbol) disediakan bersama-sama pelan bentangan bagi menunjukkan simbol piawai alat tambah dan kelengkapan. Rajah 3.5 Pelan Bentangan Domestik
86 ii. Pelan Bentangan Industri (3 Fasa) Pelan bentangan industri menunjukkan lokasi alat kelengkapan di dalam bangunan yang besar seperti makmal, kilang dan premis perdagangan. Pendawaiannya memerlukan perlindungan kerosakan mekanikal yang tinggi dan boleh menampung beban yang besar. Kaedah pendawaiannya menggunakan konduit dan sesalur logam. Bilangan alat tambah dan alat kelengkapan elektrik pada pelan bentangan industri adalah lebih banyak dan dari jenis yang berat (heavy duty). Rajah 3.6 Pelan Bentangan Industri (3 Fasa) 3.2.4 Peraturan Dalam Pemasangan Alat Tambah dan Alat Lengkap Peraturan am adalah perlu dalam pemasangan alat tambah dan alat lengkap untuk keselamatan dan keselesaan pengguna. Peraturan am ini boleh dirujuk daripada buku peraturan yang dikeluarkan oleh Suruhanjaya Tenaga. Antara peraturan yang dikemukakan adalah seperti berikut:
87 a) Suis Suis hendaklah dipasang pada tempat yang mudah dicapai, tidak terlindung supaya mudah dikendalikan. Contoh pemasangan suis adalah seperti berikut: i. Suis hendaklah dipasang di dalam bilik, bersebelahan dengan pintu masuk dan tidak terlindung oleh pintu. ii. Suis hendaklah dipasang di luar bilik mandi atau tandas. Jika perlu memasang di dalam bilik mandi atau tandas, gunakan suis jenis tarik. iii. Suis dua hala atau suis perantara dipasang pada laluan lorong, tangga, kaki lima, bilik mandi kongsi bagi dua bilik dan sebagainya mengikut kesesuaian. iv. Suis-suis untuk lampu dan kipas di dalam satu bilik hendaklah dipasang pada satu tempat supaya lebih kemas, memudahkan kawalan dan menjimatkan pendawaian. b) Lampu Lampu dipasang untuk memberi pencahayaan kepada sesuatu ruang. Pencahayaan yang seimbang di dalam sesuatu ruang didapati dengan menempatkan lampu pada kedudukan yang sesuai. i. Setiap bilik sekurang-kurangnya dipasang satu poin lampu dan sekiranya saiz bilik besar, bilangan poin lampu boleh ditambah dengan jarak kedudukan yang sesuai supaya pencahayaan sama rata. ii. Lampu filamen bertutup kaca atau lampu tungsten glob adalah sesuai dipasang di bilik mandi. Jika lampu pendarfluor digunakan, hendaklah jenis bertutup sepenuhnya.
88 iii. Jika terdapat kipas, pemasangan poin lampu hendaklah pada jarak yang sesuai supaya sinaran lampu tidak terganggu oleh bilah kipas. c) Kipas Kipas dipasang untuk menyejukkan sesuatu ruang. Pemasangan kipas hendaklah di tengah-tengah ruang bilik dan jika terdapat lebih daripada satu, hendaklah ditempatkan dengan jarak yang sesuai supaya angin kipas seimbang pada ruang yang diperlukan. d) Unit Kawalan Pengguna Kotak agihan serta peranti kawalan pengguna boleh ditempatkan dalam stor atau di tepi dinding berhampiran daun pintu utama sesuatu bangunan supaya mudah dikendalikan jika berlaku kecemasan. e) Soket Alir Keluar i. Pemasangan dicadangkan daripada jenis tunggal. ii. Pemasangan di bilik mandi ialah daripada jenis khas. iii. Bilangan soket alir keluar bagi bilik bersaiz sederhana tidak boleh lebih daripada dua. iv. Bilangan soket alir keluar dipasang hendaklah mengikut jenis litar pendawaian yang tertakluk kepada peraturan pemasangan. 3.2.5 Simbol Piawaian Elektrik Simbol piawai elektrik biasanya dilukis berpandukan piawaian ANSI (American National Standards Institute) dan BS (British Standards). Berikut merupakan simbol bagi alat tambah dan kelengkapan elektrik:
89 Lampu pendarfluor Lampu pendarfluor kembar Lampu pendarfluor dinding Lampu pendarfluor dinding kembar Lampu pendarfluor bulat Lampu glob Lampu glob dinding Lampu dinding Lampu dinding kembar Lampu filamen Lampu candelier Lampu sorot Kipas dinding Kipas siling Kipas ekzos Alatur kipas Suis satu hala 5 Ampere Suis dua hala 5 Ampere Suis perantaraan 5 Ampere Suis pemalap lampu 5 Ampere Soket alir 3 pin 5 Ampere Soket alir 3 pin 13 Ampere Soket alir 3 pin 15 Ampere Soket antena TV Soket talian telefon Suis tarik 5 Ampere Loceng elektrik Papan fius agihan Fius Suis berfius Peti penyambung Penyambung neutral Pemutus litar Pemutus litar jenis kenit Pemutus litar arus baki Unit kawalan pemanas Unit penyaman udara Poin pemanas air Unit kawalan pemasak Perangkap kilat Bumi Meter kilowatt jam
90 4.0 KESIMPULAN Sebelum kerja-kerja mekanikal dan elektrikal dilakukan, perancangan mestilah dibuat bagi mengenal pasti kerja-kerja yang hendak dilakukan supaya hasil kerja kemas, teratur dan selamat. Lukisan mekanikal dan elektrik dapat membantu kontraktor untuk melakukan kerja pemasangan dan pendawaian dengan lebih mudah dan tepat. 5.0 LATIHAN 1. Senaraikan 3 sistem yang termasuk dalam perkhidmatan mekanikal. i. ______________________________________________________ ii. ______________________________________________________ iii. ______________________________________________________ 2. Berikut merupakan pelan bentangan lukisan elektrik domestik.
91 Dengan berpandukan jadual yang disediakan, senaraikan alat tambah dan kelengkapan elektrik yang terdapat pada pelan tersebut. Ruang Alat Tambah & Kelengkapan Catatan Koridor Suis kawalan dua hala Ruang tamu - Suis pemalap - Suis kawalan satu hala Bilik tidur utama Suis kawalan dua hala Ruang dapur - Suis kawalan satu hala - Suis kawalan dua hala Bilik air Suis kawalan satu hala Bilik tidur Suis kawalan satu hala Jawapan Soalan 1: i. Pemanasan, pengudaraan dan penyaman udara (HVAC). ii. Paip & Sanitari iii. Eskalator dan lif iv. Keselamatan kebakaran dan sistem penggera v. Sistem automasi bangunan vi. Sistem Peralatan Dapur
92 Soalan 2: Ruang Alat Tambah & Kelengkapan Catatan Koridor 1 unit lampu downlight Suis kawalan dua hala Ruang tamu 1 unit lampu candelier 1 unit kipas dinding 1 unit soket antena TV - Suis pemalap - Suis kawalan satu hala Bilik tidur utama 1 unit lampu pendarfluor bulat 1 unit kipas dinding Suis kawalan dua hala Ruang dapur 1 unit lampu pendarfluor dinding kembar 1 unit kipas siling 1 unit soket alir 3 pin 13A - Suis kawalan satu hala - Suis kawalan dua hala Bilik air 1 unit lampu glob 1 unit poin pemanas air Suis kawalan satu hala Bilik tidur 1 unit lampu pendarfluor dinding 1 unit kipas siling Suis kawalan satu hala
93 SEMESTER SEMESTER 1 DVM SESI 2022 JABATAN JABATAN TEKNOLOGI AWAM PROGRAM TEKNOLOGI PEMBINAAN KOD KURSUS DCA 1233 COMPUTER AIDED DRAWING (CAD) KANDUNGAN STANDARD 04. AUTOCAD APPLICATION IN INFRASTRUCTURE DRAWING KANDUNGAN 4.1 Introduction detail standards and symbols for infrastructure engineering materials. 4.2 Draw layout and cross section drawing of road and drainage. Water reticulation, earthwork and sewerage system 4.3 Draw detailing 4.4 Introduction to superimpose technique in ACAD to create shop drawing HASIL PEMBELAJARAN Trainee must be able to: 1. Illustrate technical engineering drawing using AutoCAD software (C3, PLO1) BAHAGIAN TEKNIK DAN VOKASIONAL KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA ARA 5& 6, BLOK E14, KOMPLEKS E, PUSAT PENTADBIRAN KERAJAAN PERSEKUTUAN 62604 PUTRAJAYA NOTA KURSUS 4
94 1.0 PENGENALAN Reka bentuk awal sesuatu rancangan pembinaan akan menggunakan aplikasi autocad yang berbantukan komputer untuk menghasilkan lukisan lengkap sesuatu yang hendak dibina itu. Begitu juga dalam pembinaan infrastruktur sebagai contoh, pembinaan jalan raya, jambatan, bangunan dan sebagainya, yang melibatkan kerja-kerja kejuruteraan, para jurutera dan pereka bentuk akan menggunakan perisian Autocad bagi membantu serta memudahkan kerja-kerja reka bentuk dalam bidang masing-masing. Infrastruktur projek bangunan merangkumi kerja-kerja saliran tanah, jalan, sistem perparitan, retikulasi air (sistem agihan air) dan sistem kumbahan (saliran kekotoran). 2.0 OBJEKTIF 2.1 Mengenal pasti simbol dan perincian dalam lukisan infrastruktur. 2.2 Mentafsir dan melukis semula perincian dan keratan rentas dalam lukisan infrastruktur. 2.3 Menyediakan lukisan infrastruktur. 3.0 LUKISAN INFRASTRUKTUR Lukisan infrastruktur merangkumi lukisan jalan dan perparitan, lukisan retikulasi air (sistem agihan air), lukisan kerja tanah dan lukisan sistem kumbahan (saliran kekotoran). 3.1 Lukisan Jalan dan Perparitan. Lukisan jalan dan perparitan merangkumi kamber permukaan jalan, erong salir dan gegeluk, parit dan pembetung. 3.1.1 Kamber permukaan jalan. Perbezaan aras puncak turapan dengan sisi turapan dikenali sebagai kecerunan jalan dan dinamakan sebagai kamber jalan. Rajah 3.1 menunjukkan kecerunan permukaan jalan.
95 Rajah 3.1 Kecerunan permukaan jalan. 3.1.2 Erong salir dan gegeluk. Air permukaan disalirkan melalui sistem gegeluk yang mengandungi gegeluk (gully), erong salir (scupper drain), dan bebendul (kerb). Di hujung turapan jalan mempunyai bebendul yang berfungsi untuk mengumpul dan mengalirkan air pada sela masa tertentu sebelum disingkirkan ke dalam gegeluk, erong salir, dan parit jalan (road drain). 3.1.3 Parit Parit dibina di sepanjang tepi jalan untuk mengalirkan air permukaan dari jalan ke bahu jalan. Di kawasan potongan, parit akan dibina bagi menghalang air dari tanah tinggi masuk ke atas jalan. Manakala di kawasan tambakan pula, parit ini memerangkap air bagi mengelakkan hakisan terhadap tambakan. Rajah 3.2 Keratan rentas gegeluk, erong salir dan parit jalan. 3.1.4 Pembetung Pembetung (culvert) digunakan sebagai laluan untuk mengalirkan air permukaan melalui bawah jalan tanpa gangguan dan merosakkan jalan. Pemilihan jenis pembetung bergantung kepada pertimbangan persekitaran, risiko harta benda, kos pembinaan dan
96 penyenggaraan, jumlah isi padu jangkaan air permukaan, dan nilai estetik. Rajah 3.3 menunjukkan contoh keratan rentas pembetung. Rajah 3.3 Keratan rentas pembetung. 3.2 Retikulasi Air (Sistem Agihan Air) – Lukisan Perpaipan Retikulasi air merupakan suatu sistem agihan air. Satu rangkaian paip perlu dipasang bagi tujuan pengagihan bekalan air kepada pengguna. Lukisan infrastruktur yang merangkumi tajuk ini melibatkan lukisan perpaipan. Lukisan perpaipan ialah lukisan yang berkaitan dengan sistem perpaipan. Sistem perpaipan melibatkan sistem pembekalan air dari kolam takungan ke bangunan-bangunan atau rumah-rumah kediaman termasuk sistem bekalan air di dalam rumah. Lukisan ini digunakan dalam kerja-kerja pemasangan dan penyelenggaraan paip serta turut diperlukan dalam pembinaan bangunan.
97 3.2.1 Jenis Lukisan Perpaipan. Terdapat 2 jenis lukisan perpaipan iaitu lukisan perpaipan ortografik dan lukisan perpaipan isometri. a) Lukisan Perpaipan Ortografik Lukisan perpaipan ortografik dilukis dalam bentuk pelan lantai. Semua lekapan seperti sinki, besen cuci, mangkuk tandas dan tab mandi ditunjukkan dengan simbol piawai, begitu juga laluan paip, arah aliran air serta sambungan siku dan liku, kekunci paip, arah aliran air serta sambungan siku dan liku, kekunci paip dan sambungan – T. Laluan paip dilukis dengan garisan tunggal tanpa pendimensian. Rajah 3.4 menunjukkan lukisan perpaipan ortografik bilik air bagi rumah kediaman. Rajah 3.4 Lukisan perpaipan ortografik bilik air bagi rumah kediaman.
98 b) Lukisan Perpaipan Isometri Lukisan perpaipan isometri lebih sering digunakan dalam lukisan perpaipan kerana lebih mudah difahami. Lukisan ini menunjukkan kedudukan relatif lekapan dan alat pemasangan. Lekapan dan laluan paip dilukis mengikut satah isometri. Rajah 3.5 Lukisan perpaipan isometri
99 3.2.2 Simbol Piawai Perpaipan. Dalam lukisan perpaipan, simbol piawai digunakan bagi menunjukkan lekapan seperti sinki, besen cuci, mangkuk tandas dan tab mandi. Laluan paip, arah aliran air dan sambungan T juga ditunjukkan degan simbol piawai. Contoh simbol piawai ditunjukkan dalam Jadual 3.1 Pandangan bergambar Pandangan atas Pandangan hadapan Jadual 3.1 Simbol piawaian bagi sambungan – T dan siku
100 Butiran Simbol piawai Arah aliran Diameter Injap bebola Kunci paip Paip air panas Paip air sejuk Meter air Siku/Liku (Pandangan atas) Siku/Liku (Pandangan hadapan) Sambungan – T (Pandangan atas) Sambungan – T (Pandangan hadapan) Pemanas air Poin keluar Ros mandian Soket pengecil Tangki simpanan air (Pandangan atas) Tangki simpanan air (Pandangan hadapan) Tap Jadual 3.2 Simbol piawai perpaipan bagi alat kelengkapan perpaipan