ใบงานที่ 10
เรอื่ ง ตวั เรง่ ปฏิกิรยิ าเคมแี ละตวั หนว่ งปฏกิ ิริยาเคมี
คาชี้แจง : ตอบคาถามเกี่ยวกบั ตัวเร่งปฏกิ ริ ิยาเคมีและตัวหน่วงปฏกิ ริ ยิ าเคมี
1. จงอธิบำยว่ำเพรำะเหตุใดตัวเรง่ ปฏกิ ิรยิ ำจึงทำใหอ้ ัตรำกำรเกดิ ปฏิกริ ยิ ำเคมสี งู ขนึ้ และตวั หน่วงปฏกิ ริ ยิ ำจงึ ทำให้
อตั รำกำรเกิดปฏิกริ ิยำเคมีลดลง
2. ปฏิกิริยำ C2H4 + H2 → C2H6 ถ้ำเติมผงแพลทินัมลงไปเล็กน้อยจะทำให้อัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำสูงข้ึน ผง
แพลทนิ มั ทำหน้ำที่ใด และมีผลตอ่ กำรดำเนนิ ไปของปฏิกริ ิยำอย่ำงไร จงอธิบำย
3. เมือ่ ปฏกิ ริ ยิ ำสน้ิ สดุ ลงตัวเรง่ ปฏิกริ ิยำและตัวหน่วงปฏิกริ ิยำจะมลี กั ษณะเปน็ อย่ำงไร
4. ในปฏิกิริยำที่มีสำรตั้งตน้ เป็นแก๊สท้ังหมด และมีตัวเร่งปฏิกิริยำเป็นของแข็ง ตัวเร่งปฏิกิรยิ ำจะทำสำมำรถเพ่มิ
อตั รำเรว็ ในกำรเกดิ ปฏกิ ริ ยิ ำได้อย่ำงไร
5. พจิ ำรณำปฏิกริ ิยำทกี่ ำหนดให้
A + B → C + D ….. (1)
C + E → B + F ….. (2)
(1) + (2) A+E→D+F
สำรใดทำหน้ำท่ีเปน็ ตัวเร่งปฏกิ ริ ยิ ำ
6. พิจำรณำรูปแสดงควำมสัมพนั ธร์ ะหว่ำงพลังงำนกับกำรดำเนินไปของปฏิกิรยิ ำท่ีกำหนดให้ แล้วระบุวำ่ พลงั งำน
กอ่ กัมมันต์ของปฏิกิริยำทม่ี กี ำรเติมตวั หน่วงปฏิกริ ิยำมีคำ่ เท่ำใด
แผนการจัดการเรียนรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดับชัน้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 5 98
เฉลยใบงานท่ี 10
เรอื่ ง ตวั เร่งปฏกิ ริ ิยาเคมแี ละตัวหน่วงปฏิกริ ิยาเคมี
คาชแ้ี จง : ตอบคาถามเกีย่ วกับตวั เร่งปฏิกริ ยิ าเคมแี ละตวั หน่วงปฏิกริ ยิ าเคมี
1. จงอธิบำยว่ำเพรำะเหตใุ ดตวั เรง่ ปฏกิ ริ ยิ ำจงึ ทำให้อตั รำกำรเกิดปฏิกิริยำเคมสี งู ข้นึ และตวั หน่วงปฏกิ ิริยำจึงทำให้
อตั รำกำรเกิดปฏกิ ิรยิ ำเคมลี ดลง
ตัวเร่งปฏิกิริยำจะไปลดพลังงำนก่อกัมมันต์ของปฏิกิริยำ จึงทำให้ปฏิกิริยำเกิดได้เร็วขึ้น ส่วนตัวหน่วง
ปฏิกิรยิ ำจะไปเพ่ิมพลังงำนกอ่ กมั มันตข์ องปฏิกริ ิยำ จงึ ทำใหป้ ฏกิ ริ ิยำเกดิ ไดช้ ำ้ ลง
2. ปฏิกิริยำ C2H4 + H2 → C2H6 ถ้ำเติมผงแพลทินัมลงไปเล็กน้อยจะทำให้อัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำสูงขึ้น ผง
แพลทินมั ทำหนำ้ ท่ใี ด และมีผลต่อกำรดำเนินไปของปฏิกริ ิยำอย่ำงไร จงอธิบำย
ผงแพลทินัมทำหน้ำท่ีเป็นตัวเร่งปฏิกิริยำ โดยเมื่อเติมลงไปแล้วจะไปช่วยลดพลังงำนก่อกัมมันต์ของ
ปฏกิ ิรยิ ำใหต้ ำ่ ลง จงึ ทำใหป้ ฏิกิริยำเกดิ ไดเ้ รว็ ข้นึ
3. เมื่อปฏกิ ิริยำสน้ิ สดุ ลงตวั เร่งปฏิกริ ยิ ำและตวั หน่วงปฏกิ ริ ิยำจะมีลกั ษณะเป็นอย่ำงไร
เม่ือปฏิกิริยำสิ้นสุดลงตัวเร่งปฏิกิริยำและตัวหนว่ งปฏิกิริยำจะกลับคืนมำมีสมบัติอย่ำงเดิม และมีมวลเทำ่
เดิม แตอ่ ำจมลี กั ษณะทำงกำยภำพเปลีย่ นแปลงไป เชน่ ขนำดและรูปร่ำงเปล่ยี นแปลงไป
4. ในปฏิกิริยำท่ีมีสำรต้ังต้นเป็นแก๊สท้ังหมด และมีตัวเร่งปฏิกริ ิยำเป็นของแข็ง ตัวเร่งปฏิกิรยิ ำจะทำสำมำรถเพม่ิ
อตั รำเร็วในกำรเกิดปฏิกิรยิ ำไดอ้ ย่ำงไร
พื้นท่ผี ิวของตวั เร่งปฏกิ ิรยิ ำที่เปน็ ของแขง็ จะทำหนำ้ ท่ดี ูดซับโมเลกุลจองสำรต้ังต้นไวท้ ี่ผิวจำนวนมำก ทำให้
โมเลกุลของสำรต้ังตน้ ทเี่ ปน็ แกส๊ มโี อกำสชนกนั ง่ำยและบ่อยขึน้ จงึ ทำใหอ้ ตั รำกำรเกดิ ปฏกิ ิริยำสงู ข้ึน
5. พิจำรณำปฏิกิรยิ ำท่ีกำหนดให้
A + B → C + D ….. (1)
C + E → B + F ….. (2)
(1) + (2) A+E→D+F
สำรใดทำหน้ำท่ีเปน็ ตวั เรง่ ปฏกิ ิรยิ ำ
สำร B
6. พิจำรณำรูปแสดงควำมสัมพันธ์ระหว่ำงพลังงำนกับกำร
ดำเนินไปของปฏิกิรยิ ำท่ีกำหนดให้ แล้วระบุว่ำพลังงำน
ก่อกัมมันต์ของปฏิกิริยำที่มีกำรเติมตัวหน่วงปฏิกิริยำมี
คำ่ เทำ่ ใด
พลังงำนก่อกัมมันต์ของปฏิกิริยำท่ีมีกำรเติมตัวหน่วง
ปฏกิ ิริยำมีค่ำเทำ่ กบั Ea2
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคมี3 ระดับชัน้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี 5 99
แผนการจัดการเรยี นรู้ท่ี 14 โรงเรยี นโคกโพธิไ์ ชยศึกษา
กลุ่มสาระการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศกึ ษา 2563
จานวน 22 ชั่วโมง
รหัสวชิ า ว32222 รายวิชา เคมี ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 5 จานวน 2 ชวั่ โมง
หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 2 เรอื่ ง อัตราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมี
แผนการสอนเรอื่ ง ผลที่เกิดจากปัจจัยทม่ี ผี ลต่ออตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี
ครูผูส้ อน นางสาวพิมทพิ ย์ สายแสน
1. ผลการเรียนรู้
ยกตัวอย่ำงและอธิบำยปจั จยั ที่มีผลต่ออัตรำกำรเกิดปฏกิ ริ ยิ ำเคมีในชีวิตประจำวัน หรืออตุ สำหกรรม
2. จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
1. ยกตัวอยำ่ งปจั จยั ทม่ี ีผลต่ออตั รำกำรเกิดปฏกิ ริ ิยำเคมใี นชวี ิตประจำวนั หรืออุตสำหกรรมได้ (K)
2. อธบิ ำยเก่ยี วกบั ปัจจัยท่มี ีผลตอ่ อัตรำกำรเกดิ ปฏกิ ิริยำเคมีในชวี ิตประจำวัน หรืออตุ สำหกรรมได้ (K)
3. สอื่ สำรส่ิงเกย่ี วกับปจั จยั ท่ีมีผลต่ออัตรำกำรเกดิ ปฏกิ ิรยิ ำเคมีในชวี ิตประจำวนั หรืออตุ สำหกรรมได้ (P)
4. ตั้งใจเรยี นรแู้ ละแสวงหำควำมรู้ รบั ผดิ ชอบต่อหน้ำที่ทไี่ ด้รบั มอบหมำย (A)
3. สาระการเรยี นรู้
ควำมรเู้ กีย่ วกับปัจจัยที่มีผลตอ่ อัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำเคมีสำมำรถนำมำใช้อธิบำยกระบวนกำรที่เกิดขึ้นใน
ชีวิตประจำวันหรืออตุ สำหกรรม
4. สาระสาคญั /ความคดิ รวบยอด
ควำมรู้เกีย่ วกับปัจจัยท่ีมีผลต่ออัตรำกำรเกิดปฏิกริ ิยำเคมีสำมำรถนำมำใช้อธบิ ำยกระบวนกำรทเ่ี กิดข้ึนใน
ชวี ติ ประจำวนั และในอตุ สำหกรรมได้
5. สมรรถนะสาคัญของผู้เรียนและคุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์
สมรรถนะสาคัญของผู้เรยี น คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์
1. ควำมสำมำรถในกำรสอื่ สำร 1. มีวินัย รบั ผิดชอบ
2. ควำมสำมำรถในกำรคดิ 2. ใฝเ่ รียนรู้
1) ทกั ษะกำรสงั เกต 3. ม่งุ มน่ั ในกำรทำงำน
2) ทักษะกำรสำรวจคน้ หำ
3) ทักษะกำรวเิ ครำะห์
4) ทกั ษะกำรทำงำนร่วมกัน
3. ควำมสำมำรถในกำรใชท้ กั ษะชีวิต
6. กจิ กรรมการเรยี นรู้
ข้ันท่ี 1 กระตุ้นความสนใจ (Engage)
1. ครกู ระต้นุ ควำมสนใจของนกั เรียนเก่ียวกับเรื่อง ผลทเี่ กิดจำกปัจจยั ท่ีมตี อ่ อัตรำกำรเกดิ ปฏกิ ิรยิ ำเคมี
โดยใช้คำถำมเพอ่ื กระตนุ้ นักเรียน ดงั น้ี
1) ใหน้ ักเรยี นยกตัวอย่ำงผลท่ีเกิดจำกปัจจัยทมี่ ีตอ่ อตั รำกำรเกิดปฏิกิรยิ ำเคมใี นชีวติ ประจำวัน
(แนวตอบ : พิจารณาค่าตอบของนักเรียน โดยขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครูผู้สอน ยกตัวอย่างเช่น การแช่อาหารใน
ตเู้ ยน็ หรือการเติมสารกันบดู ลงในอาหาร เพื่อทา่ ให้อาหารเน่าเสยี ชา้ ลง การผลิตสารในอตุ สาหกรรมจะมาการเติม
ตัวเรง่ ปฏิกริ ิยา หรือการจัดสภาวะอณุ หภมู หิ รอื ความดันใหเ้ หมาะสม เพื่อท่าให้ปฏิกริ ิยาเกดิ ได้เรว็ ขึน้ )
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชัน้ มัธยมศึกษาปที ่ี 5 100
ขน้ั ที่ 2 สารวจคน้ หา (Explore)
1. ครใู หน้ ักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5 คน โดยใหแ้ ตล่ ะกลุม่ ศึกษำคน้ ควำ้ ขอ้ มูลเกี่ยวกับเรอ่ื ง ผลทเ่ี กิดจำก
ปจั จยั ทม่ี ีต่ออตั รำกำรเกดิ ปฏิกริ ิยำเคมี จำกหนงั สอื เรียนรายวชิ าเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
2. นักเรียนนำขอ้ มลู ทีไ่ ด้จำกกำรค้นคว้ำทำเปน็ รปู แบบต่ำง ๆ ตำมควำมคดิ เห็นของแตล่ ะกลุ่ม เช่น
แผนภำพ แผนผัง เขยี นบรรยำย
(หมายเหตุ : ครูเรม่ิ ประเมนิ นักเรียน โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานกลุม่ )
ขั้นท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
2. นักเรียนแตล่ ะกลมุ่ สง่ ตวั แทนมำนำเสนอเรื่องท่ีได้ศึกษำค้นควำ้ ข้อมูลและผลงำนกำรจดั ทำขอ้ มลู ของ
กลมุ่ ตนเองหน้ำชน้ั เรียนทลี ะกลมุ่ เพ่อื แลกเปลี่ยนควำมคิดเหน็ กันจนครบทุกกลุ่ม
(หมายเหตุ : ครเู ร่ิมประเมนิ นกั เรยี น โดยใช้แบบการน่าเสนอหนา้ ผลงาน)
4. ครตู ั้งคำถำมใหน้ ักเรียนร่วมกนั อภปิ รำย เรอ่ื ง ผลที่เกดิ จำกปจั จัยที่มีต่ออตั รำกำรเกิดปฏิกริ ิยำเคมี เช่น
1) เอนไซม์เพปซนิ ในกระเพำะอำหำรจะทำหนำ้ ทยี่ ่อยอำหำรทเี่ ป็นโปรตนี เอนไซม์เพปซนิ จดั เปน็ อะไร
(แนวตอบ : ตัวเร่งปฏิกิริยา)
2) วิตำมนิ อีทเี่ ติมลงในนำ้ มันพชื จัดเปน็ อะไร (แนวตอบ : ตวั หน่วงปฏกิ ริ ิยา)
3) กำรบม่ ผลไม้ใหส้ ุกในภำชนะปิดเป็นกำรนำปัจจยั มี่มีผลต่ออตั รำกำรเกิดปฏกิ ิริยำเคมปี ัจจัยใดมำใช้
ประโยชน์ (แนวตอบ : อณุ หภูม)ิ
4) กำรเคีย้ วอำหำรให้ละเอยี ดเป็นกำรนำปัจจยั มม่ี ผี ลต่ออตั รำกำรเกดิ ปฏิกริ ิยำเคมีปจั จัยใดมำใช้
ประโยชน์ (แนวตอบ : พ้นื ที่ผวิ ของสาร)
(หมายเหตุ : ครูเริม่ ประเมินนกั เรียน โดยใชแ้ บบสังเกตพฤตกิ รรมการทา่ งานรายบคุ คล)
ขน้ั ที่ 4 ขยายความเขา้ ใจ (Expand)
5. ครูถำมคำถำม BIG QUESTION จำกหนังสอื เรียนรำยวชิ ำเพิ่มเติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 อกี ครั้ง
ดงั น้ี
• ปจั จัยที่มีผลตอ่ อัตรำกำรเกดิ ปฏิกริ ิยำเคมมี อี ะไรบำ้ ง และเกีย่ วข้องกบั ชีวิตประจำวนั อยำ่ งไร
(แนวตอบ : ปัจจยั ท่ีมีผลตอ่ อัตราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมี ได้แก่ ความเขม้ ขน้ พืน้ ทผี่ ิวของสาร อณุ หภูมิ
ตวั เร่งปฏิกริ ยิ าและตวั หนว่ งปฏกิ ริ ิยา และธรรมชาตขิ องสารตงั้ ตน้ โดยปจั จยั เหล่าน้จี ะสง่ ผลให้ปฏกิ ริ ิยาเคมีเกิดได้
เรว็ ข้นึ หรอื ช้าลง ซงึ่ สามารถนา่ มาประยกุ ต์ใช้ประโยชน์ในชวี ติ ประจ่าวนั และในทางอุตสาหกรรมได)้
6. ครใู ห้นกั เรยี นแตล่ ะคนพิจำรณำวำ่ จำกหวั ขอ้ ทีเ่ รียนมำ หำกส่วนใดท่นี ักเรยี นยงั มีขอ้ สงสยั ใหค้ รอู ธบิ ำย
เพิ่มเตมิ เพอื่ ให้นกั เรียนเข้ำใจ
7. นกั เรียนทำ Topic Question จำกหนังสอื เรยี นรำยวิชำเพม่ิ เติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
8. นักเรยี นทำแบบฝกึ หดั ในหนังสอื แบบฝกึ หดั รายวิชาเพิ่มเตมิ วิทยาศาสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
9. นักเรยี นอำ่ น summary ประจำหนว่ ยกำรเรียนรู้ท่ี 2 อัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำเคมี เพ่ือเป็นกำรทบทวน
ควำมเข้ำใจในเนอื้ หำที่เรยี นมำ
10. นักเรยี นทำ Self Check จำกหนงั สอื เรียนรำยวชิ ำเพมิ่ เติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 เพือ่ ตรวจสอบ
ตนเอง
11. นกั เรียนทำ Unit Question 2 จำกหนงั สือเรยี นรำยวชิ ำเพมิ่ เติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
12. นกั เรยี นทำแบบทดสอบหลงั เรียน
13. ครใู หน้ ักเรยี นแตล่ ะกลมุ่ คน้ คว้ำข้อมูลเกย่ี วกับหนว่ ยกำรเรยี นร้ทู ่ี 2 อตั รำกำรเกิดปฏิกิรยิ ำเคมี จำก
แผนการจดั การเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 5 101
หนังสือในห้องสมุด หรือจำกอินเทอร์เนต็ แล้วสรุปเป็นแผ่นพับเผยแพร่ควำมรู้ ติดไว้ที่บอร์ดหน้ำชั้นเรียน เพื่อให้
เพ่ือนกลุ่มอื่นไดศ้ ึกษำเพิม่ เตมิ
ขนั้ ท่ี 5 ตรวจสอบผล (Evaluate)
1. ครูประเมินผลนักเรยี น โดยกำรสงั เกตพฤติกรรมกำรตอบคำถำม พฤติกรรมกำรทำงำนรำยบคุ คล
พฤตกิ รรมกำรทำงำนกลมุ่ และจำกกำรนำเสนอผลกำรทำกิจกรรมหนำ้ ชั้นเรยี น
2. ครูตรวจสอบผลจำกกำรทำแบบฝึกหัด
3. ครตู รวจสอบผลจำกกำรทำ Self Check
4. ครูตรวจสอบผลจำกกำรทำ Unit Question 2
5. ครูตรวจสอบผลจำกกำรทำแบบทดสอบหลงั เรียน
7. การวดั และประเมนิ ผล
รายการวดั วธิ กี าร เครือ่ งมอื เกณฑ์การประเมนิ
7.1 ประเมินระหว่าง
การจดั กิจกรรม
การเรยี นรู้
1) ผลที่เกิดจำก - ตรวจแบบฝกึ หดั - แบบฝึกหดั - ร้อยละ 60 ผำ่ นเกณฑ์
ปจั จัยทม่ี ีต่ออัตรำ
กำรเกิดปฏกิ ริ ิยำ
เคมี
2) กำรนำเสนองำน - ประเมนิ กำรนำเสนอ - แบบประเมนิ กำรเสนอ - ระดับคุณภำพ 2
ผลงำน ผลงำน ผ่ำนเกณฑ์
3) พฤติกรรม - สงั เกตพฤตกิ รรม - แบบสังเกตพฤตกิ รรม - ระดบั คณุ ภำพ 2
กำรทำงำน กำรทำงำนรำยบคุ คล กำรทำงำนรำยบคุ คล ผำ่ นเกณฑ์
รำยบคุ คล
4) พฤติกรรมกำร - สงั เกตพฤตกิ รรม - แบบสังเกตพฤติกรรม - ระดับคณุ ภำพ 2
ทำงำนกล่มุ กำรทำงำนกลุ่ม กำรทำงำนกลมุ่ ผ่ำนเกณฑ์
5) คุณลักษณะ - สงั เกตควำมมวี ินยั - แบบประเมนิ - ระดบั คุณภำพ 2
อันพึงประสงค์ รับผดิ ชอบ ใฝเ่ รยี นรู้ คณุ ลกั ษณะ ผำ่ นเกณฑ์
และมงุ่ ม่นั ในกำร อนั พึงประสงค์
ทำงำน
7.2 การประเมินหลงั
เรียน
- แบบทดสอบหลงั - ตรวจแบบทดสอบ - แบบทดสอบกอ่ นเรียน - ประเมนิ ตำมสภำพจรงิ
เรียน หน่วยกำร หลงั เรียน หนว่ ยกำร หนว่ ยกำรเรยี นรทู้ ่ี 2
เรยี นรทู้ ี่ 2 เรยี นรูท้ ่ี 2 อตั รำกำร อัตรำกำรเกิดปฏกิ ิริยำ
อัตรำกำร เกดิ ปฏกิ ิริยำเคมี เคมี
เกิดปฏิกิรยิ ำเคมี
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดบั ชัน้ มัธยมศึกษาปที ่ี 5 102
รายการวดั วธิ กี าร เคร่อื งมอื เกณฑก์ ารประเมิน
7.3 ประเมินชน้ิ งาน/ - แบบประเมนิ ช้ินงำน/ - ระดับคณุ ภำพ 2
ภำระงำน(รวบยอด) ผ่ำนเกณฑ์
ภาระงาน(รวบยอด)
- แผน่ พบั - ตรวจแผ่นพบั
หน่วยกำรเรียนรู้ หน่วยกำรเรียนรทู้ ่ี 2
ท่ี 2 อตั รำกำร อตั รำกำรเกดิ ปฏิกิริยำ
เกดิ ปฏกิ ิริยำเคมี เคมี
8. สอื่ /แหล่งการเรยี นรู้
8.1 ส่ือการเรยี นรู้
1) หนังสอื เรยี นรำยวชิ ำเพมิ่ เตมิ วทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 หนว่ ยกำรเรียนรู้ที่ 2 อัตรำกำรเกดิ ปฏกิ ิริยำ
เคมี
2) หนงั สอื แบบฝึกหัดรำยวิชำเพม่ิ เติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 หนว่ ยกำรเรียนรทู้ ี่ 2 อัตรำกำร
เกิดปฏกิ ริ ิยำเคมี
8.2 แหล่งการเรยี นรู้
1) ห้องสมดุ
2) อนิ เทอร์เน็ต
9. บนั ทกึ ผลหลังการสอน
9.1 สรุปผลการเรยี นการสอน
นกั เรยี นจำนวน..............คน
ผ่ำนจุดประสงค์กำรเรยี นร้.ู ................คน คดิ เปน็ ร้อยละ...........................
ไม่ผ่ำนจุดประสงค.์ ............................คน คดิ เปน็ รอ้ ยละ...........................
ได้แก่
1............................................................................................
2............................................................................................
3............................................................................................
9.2 ปัญหา/อปุ สรรค
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
9.3 แนวทางการแกไ้ ข/แนวทางการพฒั นา
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
ลงชื่อ.............................................
( นำงสำวพมิ ทิพย์ สำยแสน)
ตำแหน่ง ครู วทิ ยฐำนะ ครูชำนำญกำร
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดับชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5 103
ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากล่มุ สาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชื่อ............................................................
( นำงดำรณี พงษ์สบำย)
หัวหน้ำกลุ่มสำระกำรเรยี นรวู้ ิทยำศำสตร์
ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลมุ่ บรหิ ารวชิ าการ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชอ่ื ............................................................
(นำงพรพริ ณุ แจง้ ใจ)
หัวหน้ำกลุ่มบรหิ ำรวชิ ำกำร
ขอ้ เสนอแนะของผู้อานวยการโรงเรยี น
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชอ่ื .............................................................
(นำงลดั ดำ ผำพนั ธ์)
ผอู้ ำนวยกำรโรงเรียนโคกโพธไิ์ ชยศึกษำ
แผนการจัดการเรียนรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดับชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 5 104
แผนการจัดการเรียนรูท้ ่ี 15 โรงเรยี นโคกโพธ์ิไชยศกึ ษา
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ภาคเรียนที่ 1 ปกี ารศึกษา 2563
จานวน 22 ช่วั โมง
รหสั วิชา ว32222 รายวิชา เคมี ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี 5 จานวน 2 ชัว่ โมง
หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 3 เรอื่ ง สมดุลเคมี
แผนการสอนเรอื่ ง การเปลยี่ นแปลงท่ผี ันกลับได้
ครผู สู้ อน นางสาวพมิ ทิพย์ สายแสน
1. ผลการเรียนรู้
ทดสอบและอธบิ ำยควำมหมำยของปฏกิ ริ ยิ ำผนั กลบั ไดแ้ ละภำวะสมดุล
2. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้
1. อธบิ ำยควำมหมำยของปฏกิ ิรยิ ำท่เี กิดขนึ้ อย่ำงสมบรู ณ์ ปฏิกริ ิยำไปขำ้ งหน้ำ ปฏิกิรยิ ำย้อนกลับ และปฏิกิรยิ ำ
ผนั กลบั ได้ (K)
2. ทำกำรทดลองเพ่ือศกึ ษำปฏกิ ริ ิยำระหวำ่ งสำรละลำยคอปเปอร์ (II) ซลั เฟตกับสำรละลำยกรดไฮโดรคลอรกิ ได้
(P)
6. ใช้เคร่อื งมือและอปุ กรณ์ทำงวิทยำศำสตร์ไดอ้ ย่ำงถูกต้อง (P)
7. ปฏบิ ตั ติ ำมขั้นตอนกำรทดลองได้อยำ่ งถกู ตอ้ ง (P)
8. ต้งั ใจเรยี นร้แู ละแสวงหำควำมรู้ รบั ผิดชอบต่อหน้ำทที่ ีไ่ ด้รบั มอบหมำย (A)
3. สาระการเรียนรู้
ปฏิกิรยิ ำเคมที ่ีสำมำรถดำเนนิ ไปขำ้ งหนำ้ และย้อนกลับได้ เรยี กว่ำ ปฏิกริ ิยำผันกลบั ได้ เม่อื ปฏิกิริยำดำเนนิ
ไปควำมเข้มข้นของสำรตั้งต้นและอัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำไปข้ำงหน้ำจะลดลง ส่วนควำมเข้มข้นของผลิตภัณฑแ์ ละ
อัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำย้อนกลับจะเพิ่มข้ึน เมื่ออัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำไปข้ำงหน้ำเท่ำกับอัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำ
ยอ้ นกลบั ระบบจะอยู่ในภำวะสมดุลทมี่ ีควำมเข้มขน้ ของสำรตั้งต้นและผลิตภัณฑค์ งทเี่ รยี กว่ำ สมดลุ พลวัต
4. สาระสาคญั /ความคิดรวบยอด
กำรเปลยี่ นแปลงที่ผันกลบั ได้ หมำยถึง กำรเปล่ยี นแปลงที่มที ้ังกำรเปลีย่ นแปลงไปข้ำงหน้ำ และกำร
เปล่ยี นแปลงย้อนกลับโดยกำรเปลี่ยนแปลงไปข้ำงหนำ้ จะเกิดขน้ึ กอ่ น และกำรเปล่ยี นแปลงยอ้ นกลับเกิดข้ึนที
หลงั
5. สมรรถนะสาคัญของผูเ้ รยี นและคณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์
สมรรถนะสาคญั ของผเู้ รยี น คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์
1. ควำมสำมำรถในกำรสือ่ สำร 1. มีวนิ ัย รบั ผิดชอบ
2. ควำมสำมำรถในกำรคดิ 2. ใฝ่เรียนรู้
1) ทกั ษะกำรสงั เกต 3. ม่งุ มั่นในกำรทำงำน
2) ทกั ษะกำรสำรวจคน้ หำ
3) ทักษะกำรวเิ ครำะห์
4) ทกั ษะกำรทดลอง
5) ทักษะกำรลงควำมเหน็ จำกข้อมูล
6) ทกั ษะกำรตีควำมหมำยและลงข้อสรุป
3. ควำมสำมำรถในกำรใชท้ ักษะชีวติ
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดบั ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 5 105
6. กิจกรรมการเรยี นรู้
ข้นั ที่ 1 กระตุ้นความสนใจ (Engage)
1. ครใู ห้นักเรียนทำแบบทดสอบกอ่ นเรียน และ Understanding Check เพื่อวัดควำมรเู้ ดมิ ของนกั เรยี น
กอ่ นเขำ้ สูก่ จิ กรรม
2. ครถู ำมคำถำม BIG QUESTION จำกหนงั สือเรยี นรายวิชาเพ่ิมเตมิ วทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 ดงั นี้
• ปฏิกริ ิยำทผี่ ันกลับไดจ้ ะมลี ักษณะอยำ่ งไร
• คำ่ คงทสี่ มดลุ คืออะไร
• กำรเปล่ียนแปลงควำมเขม้ ข้น ควำมดนั หรอื อุณหภมู ิจะมีผลตอ่ ภำวะสมดุลอยำ่ งไร
จำกนั้นให้นักเรียนในห้องร่วมกันตอบและแสดงควำมคิดเห็น โดยครูยังไม่ต้องเฉลย ซ่ึงเม่ือเรียนจบในเน้ือหำที่
สำมำรถเฉลยคำถำมแต่ละขอ้ ได้ จึงให้ครถู ำมคำถำม แล้วใหน้ ักเรยี นตอบอกี ครงั้ หน่ึง
2. ครตู งั้ คำถำมใหน้ กั เรียนร่วมกนั แสดงควำมคิดเหน็ วำ่ ปฏกิ ิริยำท่ผี ันกลบั ไมไ่ ด้กับปฏกิ ริ ยิ ำทผ่ี นั กลับได้
มคี วำมแตกตำ่ งกนั อย่ำงไรบำ้ ง (แนวตอบ : ปฏิกิริยาทผ่ี ันกลบั ไม่ไดจ้ ะเกิดในระบบปดิ มเี ฉพาะการเปล่ียนแปลงไป
ข้างหน้า ในระบบจะเหลือแต่ผลิตภัณฑ์ท่ีเกิดขึ้น ส่วนปฏิกิริยาท่ีผันกลับได้จะเกิดในระบบเปิด มีทั้งการ
เปลี่ยนแปลงไปข้างหน้าและการเปลี่ยนแปลงย้อนกลับ ในระบบจะมีท้งั สารต้ังต้นและผลติ ภัณฑ์อยู่ทกุ ชนดิ )
3. ครถู ำมคำถำม Prior Knowledge จำกหนงั สือเรยี นรำยวิชำเพมิ่ เตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 วำ่
“ปฏกิ ริ ิยาเคมีทุกปฏิกริ ิยาสามารถเกิดปฏกิ ริ ยิ าย้อนกลบั ได้หรือไม”่ แลว้ ให้นักเรียนร่วมกันตอบคำถำม จำกนัน้ ครู
และนักเรียนรว่ มกนั อภิปรำย เพือ่ นำไปสูข่ ัน้ สอนตอ่ ไป (แนวตอบ : ปฏิกิริยาเคมีบางปฏิกิริยาเท่านัน้ ทสี่ ามารถ
เกิดปฏิกริ ิยาย้อนกลบั ได)้
ข้ันที่ 2 สารวจคน้ หา (Explore)
1. ครูใหน้ กั เรียนแบ่งกลุม่ กลุ่มละ 5 คน แล้วทำกำรทดลอง เรื่อง ปฏกิ ริ ยิ ำระหว่ำงสำรละลำยคอปเปอร์
(II) ซลั เฟตกับสำรละลำยกรดไฮโดรคลอรกิ จำกหนงั สอื เรียนรำยวชิ ำเพ่ิมเติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
2. ครใู ชร้ ปู แบบกำรเรยี นรูแ้ บบร่วมมอื เทคนคิ LT มำจัดกระบวนกำรเรียนรู้ โดยกำหนดให้สมำชกิ แต่
ละ
คนภำยในกล่มุ มบี ทบำทหน้ำที่ของตนเอง ดงั น้ี
• สมำชกิ คนที่ 1 : ทำหนำ้ ทเี่ ตรียมวัสดุ-อปุ กรณ์ที่ใชใ้ นการทดลองเรือ่ ง ปฏกิ ิรยิ าระหว่าง
สารละลายคอปเปอร์ (II) ซัลเฟตกับสารละลายกรดไฮโดรคลอริก
• สมำชิกคนท่ี 2 : ทำหน้ำทอี่ ำ่ นวิธกี ำรทดลอง ทำควำมเขำ้ ใจ และอธิบำยให้สมำชกิ ในกลมุ่ ฟัง
• สมำชกิ คนท่ี 3 : ทำหนำ้ ทบี่ ันทึกผลกำรทดลอง
• สมำชิกคนที่ 4 และ 5 : ทำหนำ้ ทน่ี ำเสนอผลกำรทดลอง
3. สมำชกิ ทกุ คนในกลุม่ ชว่ ยกันลงมือทำกำรทดลอง
(หมายเหตุ : ครูเรม่ิ ประเมนิ นกั เรียน โดยใชแ้ บบสังเกตพฤตกิ รรมการท่างานกลุ่ม)
ขั้นท่ี 3 อธิบายความรู้ (Explain)
4. ครูและนักเรียนร่วมกนั อภิปรำยและหำข้อสรุปจำกกำรปฏบิ ตั ิกำรทดลอง โดยใช้แนวคำถำม ดังนี้
1) เมือ่ หยดสำรละลำยกรดไฮโดรคลอริกลงในสำรละลำยคอปเปอร์ (II) ซลั เฟตแล้วได้ผลกำรทดลอง
อย่ำงไร (แนวตอบ : สารละลายสฟี า้ ของคอปเปอร์ (II) ซัลเฟตเปลี่ยนเป็นสีเขียวแกมเหลอื ง)
2) เมื่อเติมน้ำลงในสำรละลำยที่ได้จำกข้อ 1. แล้วได้ผลกำรทดลองอย่ำงไร (แนวตอบ : สารละลายสี
เขียวแกมเหลอื งเปลี่ยนกลับมาเปน็ สารละลายสีฟา้ ตามเดิม)
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดบั ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 5 106
3) จำกผลกำรทดลองทีไ่ ดส้ ำมำรถสรปุ ได้วำ่ อย่ำงไร (แนวตอบ : ปฏิกริ ิยาระหว่างสารละลายคอปเปอร์
(II) ซัลเฟตกบั สารละลายกรดไฮโดรคลอรกิ เป็นปฏกิ ิริยาทผ่ี นั กลับได้)
(หมายเหตุ : ครเู ริม่ ประเมินนกั เรยี น โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานรายบุคคล)
ขน้ั ที่ 2 สารวจคน้ หา (Explore)
4. ครใู หน้ ักเรยี นจบั คูก่ บั เพอื่ น โดยใหศ้ กึ ษำค้นควำ้ ข้อมลู เก่ียวกับลักษณะของปฏกิ ริ ยิ ำท่ีผนั กลับไม่ได้
และปฏกิ ิรยิ ำทผ่ี นั กลับได้ จำกหนังสือเรยี นรำยวชิ ำเพ่มิ เติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
ขน้ั ที่ 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
5. ครูสุ่มตัวแทนนกั เรยี น 1 คู่ ออกมำนำเสนอเรือ่ งที่ได้ศึกษำคน้ คว้ำข้อมูลให้เพอ่ื นฟงั หน้ำชั้นเรียน
จำกน้นั ใหน้ กั เรียนรว่ มกนั แสดงควำมคดิ เหน็ จนเกิดควำมเข้ำใจท่ตี รงกัน
6. ครูตั้งคำถำมใหน้ ักเรยี นร่วมกนั อภปิ รำยเก่ียวกบั ลกั ษณะของปฏิกริ ยิ ำทีผ่ นั กลบั ไม่ได้และปฏกิ ิรยิ ำที่ผัน
กลบั ได้ เชน่
1) ปฏิกิริยำท่ใี นระบบจะมที ้ังสำรตั้งตน้ และผลิตภณั ฑอ์ ยูท่ กุ ชนิดคอื ปฏกิ ริ ิยำประเภทใด
(แนวตอบ : ปฏิกิริยาทผี่ นั กลบั ได)้
2) สัญลักษณแ์ สดงกำรเปลี่ยนแปลงทีผ่ นั กลบั ได้เป็นอยำ่ งไร
(แนวตอบ : ⇌)
3) ปฏกิ ิริยำท่ผี ลิตภณั ฑ์ไม่เปลย่ี นกลับมำเป็นสำรตงั้ ต้นคอื ปฏกิ ิริยำประเภทใด
(แนวตอบ : ปฏกิ ริ ยิ าทผ่ี ันกลับไม่ได้)
(หมายเหตุ : ครเู ริม่ ประเมนิ นกั เรยี น โดยใชแ้ บบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานรายบคุ คล)
ขั้นท่ี 4 ขยายความเขา้ ใจ (Expand)
7. ครูถำมคำถำม BIG QUESTION จำกหนงั สือเรยี นรำยวิชำเพม่ิ เตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 อกี ครงั้
ดังนี้
• ปฏิกิรยิ ำท่ีผันกลับได้จะมีลกั ษณะอย่ำงไร (แนวตอบ : ปฏกิ ิรยิ าทผ่ี ันกลบั ได้เปน็ ปฏิกริ ยิ าท่มี ที งั้ การ
เปล่ียนแปลงไปขา้ งหนา้ และการเปลยี่ นแปลงย้อนกลบั ผลติ ภัณฑส์ ามารถเปล่ียนกลับมาเป็นสารตง้ั ตน้ ได้ เกิดใน
ระบบปิด และในระบบจะมีท้ังสารต้งั ตน้ และผลิตภัณฑอ์ ยูท่ ุกชนิด)
8. ครเู ปดิ โอกำสใหน้ ักเรียนซักถำมข้อสงสยั ในเนื้อหำ เร่อื ง กำรเปลีย่ นแปลงทผ่ี ันกลบั ได้ วำ่ มีสว่ นไหนท่ี
ยงั ไมเ่ ข้ำใจ และให้ควำมรเู้ พ่มิ เตมิ ในสว่ นน้ัน เพ่ือจะใชเ้ ป็นควำมรู้เบือ้ งตน้ สำหรบั กำรเรียนในเนือ้ หำตอ่ ๆ ไป
10. นกั เรยี นทำแบบฝึกหดั ในหนงั สือแบบฝึกหดั รายวิชาเพิม่ เติมวทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
11. นักเรียนทำ Topic Question จำกหนังสอื เรยี นรำยวิชำเพ่ิมเติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
ข้นั ท่ี 5 ตรวจสอบผล (Evaluate)
1. ครูประเมินผลโดยครูประเมินผลนักเรยี น โดยกำรสังเกตพฤตกิ รรมกำรตอบคำถำม พฤตกิ รรมกำร
ทำงำนรำยบคุ คลพฤตกิ รรมกำรทำงำนกลมุ่ และจำกกำรนำเสนอผลกำรทำกิจกรรมหนำ้ ชัน้ เรียน
2. ครูตรวจสอบผลจำกกำรทำแบบฝึกหัด
3. ครูวัดและประเมินผลจำกกำรนำเสนอผลกำรทดลอง เรื่อง ปฏิกิริยำระหวำ่ งสำรละลำยคอปเปอร์ (II)
ซัลเฟตกบั สำรละลำยกรดไฮโดรคลอริก
4. นกั เรียนและครูรว่ มกนั สรุปเกี่ยวกับกำรเปลยี่ นแปลงที่ผนั กลับได้ ดังน้ี
• ปฏกิ ริ ิยำที่ผันกลับไดเ้ ปน็ ปฏิกิรยิ ำท่มี ีท้ังกำรเปลยี่ นแปลงไปข้ำงหน้ำและกำรเปลีย่ นแปลงยอ้ นกลับ
ผลติ ภัณฑส์ ำมำรถเปล่ยี นกลับมำเป็นสำรตั้งตน้ ได้ เกิดในระบบปดิ และในระบบจะมที ั้งสำรตัง้ ตน้ และผลิตภัณฑอ์ ยู่
ทุกชนิด
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดบั ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 5 107
• ปฏกิ ิริยำท่ผี นั กลบั ไมไ่ ด้ มลี ักษณะดงั น้ี
1) เกดิ ในระบบเปิดหรือปิดก็ได้
2) มเี ฉพำะกำรเปลี่ยนแปลงไปข้ำงหน้ำ
3) ผลิตภัณฑ์ไมเ่ ปลยี่ นกลับมำเปน็ สำรตง้ั ต้น
4) เม่ือปฏกิ ริ ิยำเกิดขึ้นสมบรูณใ์ นระบบสำรต้ังต้นจะหมดไป เหลอื แตผ่ ลิตภณั ฑ์ทีเ่ กิดข้นึ
• ปฏกิ ริ ยิ ำทผี่ ันกลบั ได้
1) เกดิ ในระบบปดิ เทำ่ นั้น
2) มีทง้ั กำรเปลยี่ นแปลงไปข้ำงหน้ำและกำรเปล่ยี นแปลงยอ้ นกลับ
3) ผลิตภณั ฑส์ ำมำรถเปลย่ี นกลับมำเป็นสำรตัง้ ตน้ ได้
4) ในระบบจะมที ้ังสำรต้งั ต้นและผลิตภัณฑ์อยูท่ กุ ชนิด
7. การวดั และประเมนิ ผล
รายการวัด วิธีการ เครือ่ งมือ เกณฑก์ ารประเมนิ
7.1 การประเมนิ ก่อน
เรียน
- แบบทดสอบกอ่ น - ตรวจแบบทดสอบ - แบบทดสอบก่อนเรยี น - ประเมินตำมสภำพจริง
หน่วยกำรเรียนร้ทู ี่ 3
เรียน หนว่ ยกำร กอ่ นเรยี น หนว่ ยกำร สมดุลเคมี
เรยี นรทู้ ่ี 3 สมดุล เรียนรูท้ ่ี 3 สมดลุ เคมี
เคมี
7.2 ประเมินระหวา่ ง
การจัดกิจกรรม
การเรยี นรู้
1) กำรเปล่ียนแปลง - ตรวจแบบฝกึ หัด - แบบฝึกหัด - รอ้ ยละ 60 ผำ่ นเกณฑ์
ทผ่ี นั กลับได้ - แบบประเมนิ กำร - ระดับคณุ ภำพ 2
ปฎบิ ัติ ผำ่ นเกณฑ์
2) กำรทดลอง - ประเมนิ กำรปฎบิ ัติ กำร
เรื่อง ปฏิกริ ยิ ำ กำร
ระหวำ่ ง
สำรละลำยคอป
เปอร์ (II) ซัลเฟต
กบั สำรละลำยกรด
ไฮโดรคลอริก
3) กำรนำเสนองำน - ประเมนิ กำรนำเสนอ - แบบประเมินกำรเสนอ - ระดับคณุ ภำพ 2
ผลงำน ผ่ำนเกณฑ์
ผลงำน
- แบบสังเกตพฤติกรรม - ระดบั คณุ ภำพ 2
4) พฤตกิ รรม - สงั เกตพฤตกิ รรม กำรทำงำนรำยบุคคล ผ่ำนเกณฑ์
กำรทำงำน กำรทำงำนรำยบุคคล
รำยบคุ คล
5) พฤติกรรมกำร - สงั เกตพฤตกิ รรม - แบบสังเกตพฤติกรรม - ระดับคุณภำพ 2
ทำงำนกล่มุ กำรทำงำนกลุ่ม กำรทำงำนกลมุ่ ผำ่ นเกณฑ์
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดับช้นั มธั ยมศึกษาปที ี่ 5 108
6) คุณลักษณะ - สังเกตควำมมีวนิ ยั - แบบประเมนิ - ระดับคุณภำพ 2
อนั พงึ ประสงค์ รบั ผิดชอบ ใฝเ่ รียนรู้ คุณลกั ษณะ ผ่ำนเกณฑ์
และมุง่ ม่นั ในกำร อันพึงประสงค์
ทำงำน
8. ส่อื /แหลง่ การเรยี นรู้
8.1 สื่อการเรียนรู้
1) หนงั สอื เรียนรำยวชิ ำเพ่ิมเติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 หน่วยกำรเรยี นรูท้ ่ี 3 สมดลุ เคมี
2) หนังสือแบบฝึกหัดรำยวิชำเพมิ่ เตมิ วทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 หน่วยกำรเรียนร้ทู ี่ 3 สมดลุ เคมี
3) วัสดุ-อปุ กรณ์ท่ใี ชใ้ นกำรทดลองเร่อื ง ปฏิกริ ิยำระหว่ำงสำรละลำยคอปเปอร์ (II) ซัลเฟตกับสำรละลำย
กรดไฮโดรคลอริก
8.2 แหลง่ การเรยี นรู้
1) ห้องเรียน
9. บนั ทกึ ผลหลงั การสอน
9.1 สรุปผลการเรยี นการสอน
นักเรียนจำนวน..............คน
ผำ่ นจุดประสงค์กำรเรียนร.ู้ ................คน คิดเปน็ รอ้ ยละ...........................
ไมผ่ ำ่ นจุดประสงค.์ ............................คน คิดเปน็ ร้อยละ...........................
ไดแ้ ก่
1............................................................................................
2............................................................................................
3............................................................................................
9.2 ปัญหา/อุปสรรค
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
9.3 แนวทางการแก้ไข/แนวทางการพฒั นา
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
ลงชื่อ.............................................
( นำงสำวพมิ ทพิ ย์ สำยแสน)
ตำแหนง่ ครู วิทยฐำนะ ครูชำนำญกำร
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคมี3 ระดับชั้นมธั ยมศกึ ษาปีที่ 5 109
ขอ้ เสนอแนะของหัวหน้ากลมุ่ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงช่ือ............................................................
( นำงดำรณี พงษส์ บำย)
หวั หนำ้ กลมุ่ สำระกำรเรียนรวู้ ทิ ยำศำสตร์
ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลมุ่ บริหารวชิ าการ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชอื่ ............................................................
(นำงพรพิรุณ แจง้ ใจ)
หวั หนำ้ กลุ่มบริหำรวชิ ำกำร
ขอ้ เสนอแนะของผู้อานวยการโรงเรียน
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชอ่ื .............................................................
(นำงลัดดำ ผำพันธ์)
ผู้อำนวยกำรโรงเรียนโคกโพธไ์ิ ชยศกึ ษำ
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดับชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี 5 110
แผนการจัดการเรยี นรู้ท่ี 16 โรงเรียนโคกโพธไิ์ ชยศกึ ษา
กลมุ่ สาระการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ภาคเรียนที่ 1 ปกี ารศกึ ษา 2563
จานวน 22 ชั่วโมง
รหัสวชิ า ว32222 รายวชิ า เคมี ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 5 จานวน 5 ช่วั โมง
หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 3 เรือ่ ง สมดุลเคมี
แผนการสอนเรอ่ื ง การเปลย่ี นแปลงทภี่ าวะสมดุล
ครผู ู้สอน นางสาวพิมทพิ ย์ สายแสน
1. ผลการเรียนรู้
อธบิ ำยกำรเปลีย่ นแปลงควำมเข้มขน้ ของสำร อตั รำกำรเกดิ ปฏกิ ิรยิ ำไปขำ้ งหนำ้ และอัตรำกำร
เกดิ ปฏกิ ริ ยิ ำยอ้ นกลบั เม่ือเร่ิมปฏกิ ริ ิยำจนกระทัง่ ระบบอยใู่ นภำวะสมดลุ
2. จุดประสงค์การเรยี นรู้
1. อธิบำยกำรเกดิ สมดุลระหวำ่ งสถำนะ สมดลุ ในสำรละลำยอ่มิ ตวั และสมดุลในปฏิกิรยิ ำเคมไี ด้ (K)
2. อธบิ ำยกรำฟควำมสัมพนั ธร์ ะหว่ำงอตั รำกำรเกิดปฏกิ ริ ยิ ำเคมีกับเวลำ และกรำฟควำมสัมพนั ธร์ ะหว่ำงควำม
เขม้ ขน้ ของสำรกบั เวลำได้ (K)
3. อธิบำยควำมหมำยของภำวะสมดุลและสมดุลไดนำมกิ ได้ (K)
4. สรปุ สมบตั ิของระบบ ณ ภำวะสมดุลได้ (K)
5. ใช้เครอื่ งมือและอปุ กรณ์ทำงวทิ ยำศำสตรไ์ ด้อยำ่ งถูกต้อง (P)
6. ปฏบิ ัติตำมข้นั ตอนกำรทดลองได้อยำ่ งถูกตอ้ ง (P)
7. ต้ังใจเรยี นร้แู ละแสวงหำควำมรู้ รบั ผิดชอบตอ่ หนำ้ ทท่ี ่ีไดร้ ับมอบหมำย (A)
3. สาระการเรียนรู้
ปฏิกิริยำเคมที ี่สำมำรถดำเนินไปขำ้ งหน้ำและย้อนกลบั ได้ เรียกวำ่ ปฏกิ ริ ิยำผันกลบั ได้ เมื่อปฏิกิริยำดำเนนิ
ไปควำมเข้มข้นของสำรต้ังต้นและอัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำไปข้ำงหนำ้ จะลดลง ส่วนควำมเข้มข้นของผลิตภัณฑแ์ ละ
อัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำย้อนกลับจะเพ่ิมขึ้น เมื่ออัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำไปข้ำงหน้ำเท่ำกับอัตรำกำรเกิดปฏิกิริยำ
ย้อนกลบั ระบบจะอยูใ่ นภำวะสมดุลทม่ี ีควำมเข้มขน้ ของสำรตง้ั ตน้ และผลติ ภัณฑ์คงท่เี รยี กวำ่ สมดลุ พลวัต
4. สาระสาคัญ/ความคดิ รวบยอด
ภำวะสมดลุ คือ ภำวะทรี่ ะบบมีสมบัติคงท่ี หรือภำวะท่สี ำรต้งั ต้นและสำรผลิตภัณฑ์ทกุ ชนิดมีปริมำณหรือ
ควำมเข้มขน้ คงที่ หรอื ภำวะทีม่ อี ตั รำกำรเปล่ียนแปลงไปข้ำงหนำ้ เทำ่ กับอัตรำกำรเปลีย่ นแปลงยอ้ นกลับ
สมดุลไดนำมิก คือ สมดุลที่มีกำรเคลื่อนท่ีของอนุภำคอยู่ตลอดเวลำ ระบบไม่หยุดนิ่ง อัตรำกำร
เปลยี่ นแปลงไปข้ำงหน้ำเท่ำกบั อตั รำกำรเปล่ยี นแปลงผนั กลับ
ที่ภำวะสมดลุ จะมีสำรต้ังตน้ ทกุ ชนดิ เหลืออยู่ และมีผลิตภัณฑ์ทเี่ กิดขึ้นทกุ ชนิดด้วย โดยในภำวะสมดลุ มีทั้ง
ภำวะสมดุลระหวำ่ งสถำนะ ภำวะสมดุลในสำรละลำยอิม่ ตัวและภำวะสมดลุ ปฏกิ ิรยิ ำเคมี
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5 111
5. สมรรถนะสาคัญของผ้เู รียนและคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์
สมรรถนะสาคัญของผ้เู รียน คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์
1. ควำมสำมำรถในกำรส่อื สำร 1. มวี นิ ัย รับผิดชอบ
2. ควำมสำมำรถในกำรคดิ 2. ใฝ่เรียนรู้
3. ม่งุ ม่ันในกำรทำงำน
1) ทักษะกำรสังเกต
2) ทกั ษะกำรสำรวจคน้ หำ
3) ทักษะกำรวเิ ครำะห์
4) ทักษะกำรทดลอง
5) ทักษะกำรลงควำมเห็นจำกขอ้ มูล
6) ทกั ษะกำรตคี วำมหมำยและลงขอ้ สรุป
3. ควำมสำมำรถในกำรใช้ทักษะชีวิต
6. กจิ กรรมการเรยี นรู้
ข้นั ที่ 1 กระตนุ้ ความสนใจ (Engage)
1. ครูทบทวนควำมรเู้ กย่ี วกบั กำรเปล่ยี นแปลงที่ผนั กลบั ได้ เช่น
• ปฏิกิริยำที่ผันกลับได้จะมีลกั ษณะอยำ่ งไร (แนวตอบ : ปฏกิ ิริยาที่ผันกลับได้เปน็ ปฏกิ ิริยาทมี่ ที ้งั การ
เปลี่ยนแปลงไปขา้ งหน้าและการเปลย่ี นแปลงยอ้ นกลบั ผลิตภัณฑ์สามารถเปลยี่ นกลับมาเป็นสารต้ังต้นได้ เกิดใน
ระบบปิด และในระบบจะมีท้งั สารต้งั ต้นและผลิตภณั ฑ์อยูท่ ุกชนิด)
2. ครูถำมคำถำม Prior Knowledge จำกหนังสอื เรียนรายวิชาเพิม่ เตมิ วทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 ว
“เมื่อสารเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมีจะมภี าวะสมดุลเกดิ ขน้ึ หรอื ไม่ อย่างไร” ให้นกั เรยี นร่วมกันตอบคำถำม จำกน้ันครูและ
นักเรยี นร่วมกนั อภิปรำย เพอ่ื นำไปสู่ข้ันสอนต่อไป (แนวตอบ : ภาวะสมดุลจะเกดิ ข้นึ เมื่ออตั ราการเกิดปฏิกิรยิ าไป
ข้างหนา้ เทา่ กับอตั ราการเกิดปฏกิ ิรยิ ายอ้ นกลบั )
ขัน้ ที่ 2 สารวจค้นหา (Explore)
1. ครูใหน้ ักเรยี นจบั คูก่ บั เพือ่ น โดยให้แตล่ ะคู่ศึกษำค้นคว้ำขอ้ มลู เก่ยี วกับเรือ่ ง กำรเปลยี่ นแปลงท่ภี ำวะ
สมดุล จำกหนังสือเรยี นรำยวชิ ำเพม่ิ เตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
2. นักเรยี นนำข้อมลู ท่ไี ดจ้ ำกกำรคน้ ควำ้ ทำเป็นรปู แบบต่ำง ๆ ตำมควำมคดิ เห็นของแต่ละคู่ เชน่
แผนภำพ แผนผัง เขียนบรรยำย
(หมายเหตุ : ครูเร่มิ ประเมินนักเรยี น โดยใชแ้ บบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานกลุ่ม)
ขนั้ ท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
2. ครูสุม่ นักเรียน 1 คู่มำนำเสนอเรื่องทไ่ี ดศ้ ึกษำคน้ ควำ้ ข้อมลู และผลงำนกำรจดั ทำขอ้ มลู หน้ำชนั้ เรยี น
จำกน้ันใหน้ ักเรยี นทกุ คนร่วมกันแสดงควำมคิดเห็นจนเกดิ ควำมเข้ำใจท่ีตรงกนั
(หมายเหตุ : ครเู รมิ่ ประเมินนกั เรยี น โดยใชแ้ บบการนา่ เสนอหนา้ ผลงาน)
4. ครูตัง้ คำถำมให้นักเรียนร่วมกนั อภปิ รำย เรอื่ ง กำรเปล่ียนแปลงท่ีภำวะสมดลุ เช่น
1) ภำวะสมดุลคืออะไร (แนวตอบ : ภาวะสมดุล คือ ภาวะที่ระบบมีสมบัติคงท่ี หรือภาวะท่ีสารตง้ั ต้น
และสารผลิตภัณฑ์ทุกชนิดมีปริมาณหรือความเข้มข้นคงที่ หรือภาวะท่ีมีอัตราการเปลี่ยนแปลงไปข้างหน้าเท่ากับ
อัตราการเปลยี่ นแปลงยอ้ นกลบั )
แผนการจดั การเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดบั ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5 112
2) ปฏกิ ริ ยิ ำเคมีท่อี ยู่ในภำวะสมดุลตอ้ งมีลักษณะอย่ำงไร (แนวตอบ : ปฏกิ ริ ิยาตอ้ งเป็นปฏกิ ริ ิยาที่เกิด
การผันกลับได้ ปฏิกิริยาต้องเกิดในระบบปิดท่ีอุณหภูมิห้อง และอัตราการเกิดปฏิกิริยาไปข้างหน้าและย้อนกลับ
ตอ้ งเทา่ กนั )
ขนั้ ที่ 2 สารวจค้นหา (Explore)
5. ครใู หน้ กั เรยี นแบง่ กลุ่ม กลมุ่ ละ 5 คน แล้วทำกำรทดลอง เร่ือง กำรทดสอบไอร์ออน (III) ไอออน
(Fe3+) ไอรอ์ อน (II) ไอออน (Fe2+) และไอโอดีน (I2) จำกหนังสือเรียนรำยวชิ ำเพิ่มเตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
เพื่อใหท้ รำบถึงวธิ ีกำรทดสอบ Fe3+ Fe2+ และ I2
6. ครูใช้รูปแบบกำรเรียนร้แู บบร่วมมือ เทคนิค LT มำจัดกระบวนกำรเรียนรู้ โดยกำหนดให้สมำชิกแตล่ ะ
คนภำยในกลุม่ มบี ทบำทหน้ำทขี่ องตนเอง ดังน้ี
• สมำชิกคนที่ 1 : ทำหนำ้ ที่เตรยี มวัสดุ-อุปกรณ์ท่ีใช้ในการทดลองเร่อื ง การทดสอบไอร์ออน (III)
ไอออน (Fe3+) ไอรอ์ อน (II) ไอออน (Fe2+) และไอโอดีน (I2)
• สมำชิกคนที่ 2 : ทำหนำ้ ที่อ่ำนวิธกี ำรทดลอง ทำควำมเขำ้ ใจ และอธิบำยให้สมำชกิ ในกลุ่มฟงั
• สมำชกิ คนที่ 3 : ทำหน้ำท่ีบนั ทึกผลกำรทดลอง
• สมำชิกคนที่ 4 และ 5 : ทำหน้ำทีน่ ำเสนอผลกำรทดลอง
7. สมำชกิ ทกุ คนในกลมุ่ ช่วยกันลงมือทำกำรทดลอง
(หมายเหตุ : ครูเร่มิ ประเมินนักเรยี น โดยใช้แบบสังเกตพฤตกิ รรมการทา่ งานกลุม่ )
ข้ันท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
8. ครใู หน้ ักเรยี นแต่ละกลมุ่ สง่ ตัวแทน (สมำชกิ คนท่ี 4 และ 5 ของกลมุ่ ) มำนำเสนอผลกำรทดลอง
หลงั จำกนั้นให้นักเรียนทกุ คนร่วมกันอภิปรำยผลกำรทดลองจนมคี วำมเข้ำใจทต่ี รงกัน
(หมายเหตุ : ครูเร่มิ ประเมินนักเรยี น โดยใชแ้ บบการนา่ เสนอหนา้ ผลงาน)
9. ครูและนกั เรียนรว่ มกันอภปิ รำยและหำขอ้ สรุปจำกกำรปฏิบตั ิกำรทดลอง โดยใช้แนวคำถำม ดังนี้
1) สำรใดนำมำใช้ในกำรทดสอบ Fe3+ และได้ผลกำรทดสอบอย่ำงไร (แนวตอบ : สารทน่ี ่ามาใชใ้ นการ
ทดสอบ Fe3+ คอื สารละลายแอมโมเนียมไทโอไซยาเนต ซึง่ จะไดส้ ารสีแดงสด)
2) สำรใดนำมำใช้ในกำรทดสอบ Fe2+ และไดผ้ ลกำรทดสอบอย่ำงไร (แนวตอบ : สารท่ีนา่ มาใช้ในการ
ทดสอบ Fe3+ คือ สารละลายโพแทสเซียมเฮกซะไซยาโนเฟอเรต (III) ซงึ่ จะได้ตะกอนสีน่้าเงิน)
3) สำรใดนำมำใช้ในกำรทดสอบ I2 และได้ผลกำรทดสอบอย่ำงไร (แนวตอบ : สารที่น่ามาใช้ในการ
ทดสอบ I2 คอื น้า่ แปง้ ซึ่งจะไดส้ ารละลายสนี ้า่ เงนิ )
4) จำกผลกำรทดลองทีไ่ ดส้ ำมำรถสรปุ ไดว้ ำ่ อยำ่ งไร (แนวตอบ : สารละลายแอมโมเนียมไทโอไซยาเนต
ใช้ในการทดสอบ Fe3+ สารละลายโพแทสเซยี มเฮกซะไซยาโนเฟอเรต (III) ใช้ในการทดสอบ Fe2+ และน่้าแป้งใชใ้ น
การทดสอบ I2 )
ขน้ั ที่ 2 สารวจค้นหา (Explore)
10. ครูทบทวนวธิ ีกำรทดสอบ Fe3+ Fe2+ และ I2 จำกน้นั ให้นกั เรยี นทำกำรทดลองเพอ่ื ตรวจสอบภำวะ
สมดลุ ของ Fe3+ และ Fe2+
11. ครใู หน้ ักเรียนแบง่ กลุม่ โดยใช้กลมุ่ เดมิ จำกคำบท่แี ล้ว ทำกำรทดลอง เรอื่ ง กำรทดสอบภำวะสมดลุ
ระหวำ่ งไอรอ์ อน (III) ไอออน (Fe3+) และไอร์ออน (II) ไอออน (Fe2+) จำกหนงั สอื เรยี นรำยวิชำเพิ่มเติมวิทยำศำสตร์
เคมี ม.5 เลม่ 1
12. ครใู ชร้ ูปแบบกำรเรียนรแู้ บบรว่ มมอื เทคนคิ LT มำจัดกระบวนกำรเรยี นรู้ โดยกำหนดให้สมำชิกแต่ละ
คนภำยในกลุ่มมบี ทบำทหนำ้ ทข่ี องตนเอง ดังน้ี
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดบั ช้นั มธั ยมศึกษาปที ่ี 5 113
• สมำชิกคนที่ 1 : ทำหนำ้ ท่ีเตรยี มวสั ดุ-อปุ กรณ์ทใ่ี ชใ้ นการทดลอง เรือ่ ง การทดสอบภาวะสมดลุ
ระหวา่ งไอรอ์ อน (III) ไอออน (Fe3+) และไอร์ออน (II) ไอออน (Fe2+)
• สมำชกิ คนท่ี 2 : ทำหน้ำท่อี ่ำนวธิ ีกำรทดลอง ทำควำมเขำ้ ใจ และอธิบำยใหส้ มำชิกในกล่มุ ฟัง
• สมำชิกคนที่ 3 : ทำหน้ำที่บันทึกผลกำรทดลอง
• สมำชกิ คนที่ 4 และ 5 : ทำหนำ้ ท่นี ำเสนอผลกำรทดลองโดยสมำชกิ ในกลุ่มจะตอ้ งสลับหนำ้ ทกี่ ันทำ
ไมท่ ำหน้ำที่เหมือนกำรทดลองทผี่ ่ำนมำ
13. สมำชกิ ทกุ คนในกลุม่ ชว่ ยกนั ลงมอื ทำกำรทดลอง
(หมายเหตุ : ครูเรม่ิ ประเมนิ นกั เรยี น โดยใชแ้ บบสงั เกตพฤตกิ รรมการทา่ งานกลมุ่ )
ขน้ั ท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
14. ครูใหน้ ักเรียนแต่ละกลุ่มสง่ ตวั แทน (สมำชิกคนท่ี 4 และ 5 ของกล่มุ ) มำนำเสนอผลกำรทดลอง
หลังจำกนน้ั ให้นกั เรยี นทกุ คนรว่ มกันอภิปรำยผลกำรทดลองจนมคี วำมเข้ำใจที่ตรงกัน
(หมายเหตุ : ครเู รมิ่ ประเมนิ นักเรียน โดยใช้แบบการนา่ เสนอหน้าผลงาน)
15. ครแู ละนักเรยี นรว่ มกันอภิปรำยและหำขอ้ สรุปจำกกำรปฏิบตั ิกำรทดลอง โดยใชแ้ นวคำถำม ดงั น้ี
1) เมือ่ หยดสำรละลำย K3Fe(CN)6 ลงในสำรละลำยผสมระหวำ่ งสำรละลำย Fe(NO3)3 และสำรละลำย
KI จะไดผ้ ลอย่ำงไร และสรุปผลไดว้ ำ่ อยำ่ งไร (แนวตอบ : จะไดต้ ะกอนสีน่้าเงิน แสดงวา่ ในระบบมี Fe2+ เกดิ ขนึ้ )
2) เมื่อหยดนำ้ แป้งลงในสำรละลำยผสมระหว่ำงสำรละลำย Fe(NO3)3 และสำรละลำย KI จะได้ผล
อย่ำงไร และสรุปผลไดว้ ำ่ อยำ่ งไร (แนวตอบ : จะไดส้ ารสนี ่า้ เงนิ แสดงว่า ในระบบมี I2 เกิดข้ึน)
3) เมอ่ื หยดสำรละลำย NH4SCN ลงในสำรละลำยผสมระหวำ่ งสำรละลำย Fe(NO3)3 และสำรละลำย
KI จะไดผ้ ลอยำ่ งไร และสรุปผลไดว้ ำ่ อยำ่ งไร (แนวตอบ : จะได้สารละลายสแี ดง แสดงว่า ในระบบมี Fe3+
เหลอื อยู่)
4) เมอื่ หยดสำรละลำย NH4SCN ลงในสำรละลำยผสมระหว่ำงสำรละลำย (NH4)2Fe(SO4)2 และ
สำรละลำยไอโอดีนในเอทำนอล (I2) จะไดผ้ ลอยำ่ งไร และสรปุ ผลได้ว่ำอย่ำงไร (แนวตอบ : จะไดส้ ารละลายสแี ดง
แสดงว่า ในระบบมี Fe3+ เกิดข้นึ )
5) จำกผลกำรทดลองท่ีไดส้ ำมำรถสรุปไดว้ ำ่ อยำ่ งไร (แนวตอบ : ปฏิกิริยาระหว่าง Fe(NO3)3 และ KI
จดั เป็นปฏิกิรยิ าทีผันกลับได้ เพราะมี Fe3+ และ I - อยูใ่ นระบบตลอดเวลา สมการ ณ ภาวะสมดลุ เขยี นได้ ดงั นี้
2Fe3+ (aq) + 2I - (aq) ⇌ 2Fe2+ (aq) + I2 (aq) )
(หมายเหตุ : ครเู ริ่มประเมินนักเรียน โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานรายบุคคล)
ข้นั ท่ี 2 สารวจค้นหา (Explore)
16. ครใู หน้ กั เรียนจบั ค่กู บั เพ่ือน โดยใหแ้ ต่ละคู่ศกึ ษำค้นคว้ำขอ้ มูลเกีย่ วกับเรื่อง กรำฟควำมสัมพนั ธ์
ระหวำ่ งอัตรำกำรเกดิ ปฏิกริ ยิ ำเคมกี บั เวลำ และกรำฟควำมสมั พันธร์ ะหว่ำงควำมเข้มขน้ ของสำรกบั เวลำ จำก
หนงั สือเรยี นรำยวชิ ำเพม่ิ เติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
17. นักเรียนนำข้อมูลทีไ่ ดจ้ ำกกำรคน้ ควำ้ ทำเป็นรูปแบบตำ่ ง ๆ ตำมควำมคิดเหน็ ของแต่ละคู่ เช่น
แผนภำพ แผนผงั เขียนบรรยำย
(หมายเหตุ : ครเู รมิ่ ประเมนิ นกั เรียน โดยใช้แบบสังเกตพฤตกิ รรมการทา่ งานกลมุ่ )
ขน้ั ท่ี 3 อธิบายความรู้ (Explain)
18. ครสู ุม่ นกั เรยี น 1 คู่มำนำเสนอเรือ่ งทไี่ ดศ้ กึ ษำคน้ ควำ้ ข้อมลู และผลงำนกำรจดั ทำขอ้ มูลหน้ำชน้ั เรียน
จำกนั้นให้นักเรียนทกุ คนรว่ มกันแสดงควำมคิดเห็นจนเกดิ ควำมเข้ำใจท่ีตรงกนั
(หมายเหตุ : ครเู ริ่มประเมินนกั เรยี น โดยใช้แบบการน่าเสนอหน้าผลงาน)
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5 114
19. ครูตั้งคำถำมให้นกั เรยี นร่วมกนั อภิปรำย เร่อื ง กรำฟควำมสัมพนั ธร์ ะหว่ำงอตั รำกำรเกิดปฏิกริ ยิ ำเคมี
กบั เวลำ และกรำฟควำมสัมพันธร์ ะหวำ่ งควำมเข้มขน้ ของสำรกบั เวลำ เชน่
1) สมดุลไดนำมิกคืออะไร (แนวตอบ : สมดุลไดนามิก คือ สมดุลที่มีการเคล่ือนท่ีของอนุภาคอยู่
ตลอดเวลา ระบบไม่หยดุ นง่ิ อัตราการเปลย่ี นแปลงไปข้างหนา้ เทา่ กับอัตราการเปลี่ยนแปลงผนั กลับ)
2) เม่อื เขำ้ ส่ภู ำวะสมดุล กรำฟควำมสัมพันธร์ ะหว่ำงอตั รำกำรเกดิ ปฏกิ ริ ยิ ำเคมกี ับเวลำมีลกั ษณะเป็น
อยำ่ งไร (แนวตอบ : เม่อื เข้าส่ภู าวะสมดลุ อัตราการเกิดปฏิกิรยิ าไปขา้ งหนา้ จะเทา่ กับอัตราการเกิดปฏกิ ริ ิยาเคมีฃ
ยอ้ นกลับ ซ่งึ กราฟทงั้ 2 เส้นจะทับกัน แลว้ จะขนานกบั แกนของเวลา)
(หมายเหตุ : ครูเริ่มประเมนิ นกั เรยี น โดยใช้แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการท่างานรายบคุ คล)
ข้ันท่ี 4 ขยายความเข้าใจ (Expand)
20. ครเู ปิดโอกำสให้นกั เรียนซักถำมข้อสงสยั ในเนื้อหำ เรอื่ ง กำรเปล่ยี นแปลงทภี่ ำวะสมดุล ว่ำมีสว่ นไหนท่ี
ยังไมเ่ ข้ำใจ และให้ควำมรู้เพ่มิ เตมิ ในสว่ นน้ัน เพือ่ จะใช้เปน็ ควำมรเู้ บอ้ื งต้นสำหรับกำรเรยี นในเน้ือหำตอ่ ๆ ไป
21. นกั เรียนทำแบบฝึกหัด ในหนังสือแบบฝึกหดั รายวชิ าเพิม่ เตมิ วิทยาศาสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
22. นักเรยี นทำ Topic Question จำกหนังสือเรียนรำยวชิ ำเพิ่มเติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
ขั้นที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate)
1. ครปู ระเมินผลโดยครูประเมนิ ผลนกั เรยี น โดยกำรสงั เกตพฤตกิ รรมกำรตอบคำถำม พฤติกรรมกำร
ทำงำนรำยบุคคลพฤตกิ รรมกำรทำงำนกลมุ่ และจำกกำรนำเสนอผลกำรทำกิจกรรมหน้ำชั้นเรียน
2. ครตู รวจสอบผลจำกกำรทำแบบฝกึ หัด
3. ครูวดั และประเมินผลจำกกำรนำเสนอผลกำรทดลอง เรื่อง กำรทดสอบไอรอ์ อน (III) ไอออน (Fe3+) ไอร์
ออน (II) ไอออน (Fe2+) และไอโอดีน (I2)
3. ครวู ัดและประเมนิ ผลจำกกำรนำเสนอผลกำรทดลอง เรอ่ื ง กำรทดสอบภำวะสมดุลระหวำ่ งไอรอ์ อน
(III) ไอออน (Fe3+) และไอร์ออน (II) ไอออน (Fe2+)
7. การวัดและประเมนิ ผล
รายการวดั วิธีการ เครอื่ งมือ เกณฑก์ ารประเมนิ
7.1 ประเมินระหว่าง
การจดั กิจกรรม
การเรียนรู้
1) กำรเปลย่ี นแปลง - ตรวจแบบฝกึ หดั - แบบฝกึ หดั - รอ้ ยละ 60 ผ่ำนเกณฑ์
ที่ภำวะสมดลุ
2) กำรทดลองเร่อื ง - ประเมนิ กำรปฎบิ ัติ - แบบประเมนิ กำร - ระดับคุณภำพ 2
กำรทดสอบไอร์ กำร ปฎิบตั ิ ผำ่ นเกณฑ์
ออน (III) ไอออน กำร
(Fe3+) ไอร์ออน - ระดับคุณภำพ 2
(II) ไอออน (Fe2+) - แบบประเมินกำร ผ่ำนเกณฑ์
ปฎิบัติ
และไอโอดนี (I2) กำร
3) กำรทดลองเร่ือง - ประเมนิ กำรปฎบิ ัติ
กำรทดสอบภำวะ กำร
สมดุลระหวำ่ งไอร์
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคมี3 ระดับช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 5 115
รายการวัด วิธกี าร เครอ่ื งมอื เกณฑก์ ารประเมนิ
ออน (III) ไอออน
(Fe3+) และไอร์ - ประเมนิ กำรนำเสนอ - แบบประเมนิ กำรเสนอ - ระดับคณุ ภำพ 2
ออน (II) ไอออน ผลงำน ผลงำน ผ่ำนเกณฑ์
(Fe2+) - สงั เกตพฤติกรรม
4) กำรนำเสนองำน กำรทำงำนรำยบุคคล - แบบสงั เกตพฤตกิ รรม - ระดบั คณุ ภำพ 2
กำรทำงำนรำยบคุ คล ผำ่ นเกณฑ์
5) พฤติกรรม - สงั เกตพฤตกิ รรม
กำรทำงำน กำรทำงำนกลุ่ม - แบบสงั เกตพฤตกิ รรม - ระดับคุณภำพ 2
รำยบุคคล - สงั เกตควำมมีวนิ ัย กำรทำงำนกลุ่ม ผำ่ นเกณฑ์
รบั ผิดชอบ ใฝ่เรียนรู้
6) พฤติกรรมกำร และมุ่งมั่นในกำร - แบบประเมิน - ระดับคุณภำพ 2
ทำงำนกลุม่ ทำงำน คุณลักษณะ ผ่ำนเกณฑ์
อนั พึงประสงค์
7) คุณลกั ษณะ
อันพงึ ประสงค์
8. ส่อื /แหลง่ การเรียนรู้
8.1 ส่อื การเรยี นรู้
1) หนงั สอื เรยี นรำยวชิ ำเพ่ิมเติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 หน่วยกำรเรยี นรู้ท่ี 3 สมดลุ เคมี
2) หนังสอื แบบฝึกหัดรำยวชิ ำเพิ่มเติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 หนว่ ยกำรเรยี นรู้ท่ี 3 สมดลุ เคมี
3) วัสดุ-อุปกรณ์ทใี่ ช้ในกำรทดลองเร่ือง กำรทดสอบไอร์ออน (III) ไอออน (Fe3+) ไอร์ออน (II) ไอออน
(Fe2+) และไอโอดนี (I2)
4) วัสดุ-อุปกรณท์ ่ใี ชใ้ นกำรทดลองเรอ่ื ง กำรทดสอบภำวะสมดลุ ระหวำ่ งไอร์ออน (III) ไอออน (Fe3+) และ
ไอรอ์ อน (II) ไอออน (Fe2+)
8.2 แหล่งการเรยี นรู้
1) ห้องเรียน
9. บันทึกผลหลังการสอน
9.1 สรุปผลการเรียนการสอน
นกั เรยี นจำนวน..............คน
ผำ่ นจุดประสงคก์ ำรเรียนรู้.................คน คดิ เปน็ ร้อยละ...........................
ไมผ่ ำ่ นจุดประสงค.์ ............................คน คดิ เปน็ รอ้ ยละ...........................
ได้แก่
1............................................................................................
2............................................................................................
3............................................................................................
แผนการจดั การเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดบั ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ 5 116
9.2 ปัญหา/อุปสรรค
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
9.3 แนวทางการแก้ไข/แนวทางการพฒั นา
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
ลงชื่อ.............................................
( นำงสำวพิมทิพย์ สำยแสน)
ตำแหน่ง ครู วิทยฐำนะ ครชู ำนำญกำร
ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากล่มุ สาระการเรียนรูว้ ทิ ยาศาสตร์
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชือ่ ............................................................
( นำงดำรณี พงษ์สบำย)
หวั หนำ้ กลมุ่ สำระกำรเรยี นรู้วทิ ยำศำสตร์
ขอ้ เสนอแนะของหวั หน้ากลมุ่ บรหิ ารวชิ าการ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงช่ือ............................................................
(นำงพรพริ ุณ แจ้งใจ)
หวั หนำ้ กลมุ่ บริหำรวชิ ำกำร
ข้อเสนอแนะของผอู้ านวยการโรงเรียน
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชอื่ .............................................................
(นำงลัดดำ ผำพนั ธ์)
ผู้อำนวยกำรโรงเรียนโคกโพธไิ์ ชยศกึ ษำ
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 5 117
แผนการจดั การเรียนรูท้ ่ี 17
กลมุ่ สาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนโคกโพธไ์ิ ชยศกึ ษา
รหัสวชิ า ว32222 รายวิชา เคมี ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี 5 ภาคเรียนท่ี 1 ปีการศึกษา 2563
หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 3 เรอ่ื ง สมดุลเคมี จานวน 22 ช่ัวโมง
แผนการสอนเรอื่ ง ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งความเขม้ ขน้ ของสารต่างๆ ณ ภาวะสมดุล จานวน 5 ช่ัวโมง
ครผู ้สู อน นางสาวพิมทพิ ย์ สายแสน
1. ผลการเรียนรู้
1. คำนวณค่ำคงทสี่ มดลุ ของปฏกิ ริ ิยำ
2. คำนวณควำมเข้มขน้ ของสำรท่ภี ำวะสมดลุ
3. คำนวณค่ำคงท่สี มดลุ หรือควำมเข้มขน้ ของปฏิกิริยำหลำยขนั้ ตอน
2. จดุ ประสงค์การเรียนรู้
1. อธบิ ำยควำมสมั พันธร์ ะหว่ำงควำมเข้มขน้ ของสำรต้ังตน้ และผลติ ภัณฑ์ในปฏกิ ริ ยิ ำเคมีทภ่ี ำวะสมดุลได้ (K)
2. แปลควำมหมำยของค่ำคงท่ีสมดลุ ได้ (K)
3. คำนวณหำคำ่ คงท่ีสมดุลของปฏิกริ ิยำและควำมเข้มข้นของสำรในปฏิกิริยำที่ภำวะสมดุลได้ (P)
4. ต้งั ใจเรยี นร้แู ละแสวงหำควำมรู้ รับผิดชอบต่อหนำ้ ทที่ ีไ่ ด้รับมอบหมำย (A)
3. สาระการเรยี นรู้
ณ ภำวะสมดุล ควำมสัมพนั ธ์ระหวำ่ งเขม้ ขน้ ของผลิตภัณฑ์กับสำรต้งั ตน้ แสดงได้ด้วยค่ำคงท่สี มดุล ซง่ึ เป็น
ค่ำคงที่ ณ อณุ หภูมิหนึง่
ค่ำคงท่ีสมดุลของปฏิกิริยำหลำยข้ันตอน หำได้จำกผลคูณของค่ำคงท่ีสมดุลของปฏกิ ิรยิ ำย่อยท่ีนำสมกำร
เคมีมำรวมกนั โดยถำ้ มกี ำรคูณสมกำรย่อยให้ยกกำลงั คำ่ คงท่ีสมดลุ ด้วยตัวเลขที่คูณ และหำกมกี ำรกลบั ขำ้ งสมกำร
ใหก้ ลบั ค่ำคงท่สี มดุลเปน็ ตวั หำร
4. สาระสาคัญ/ความคิดรวบยอด
ณ ภำวะสมดลุ ควำมสมั พนั ธ์ระหวำ่ งเขม้ ข้นของผลิตภณั ฑ์กบั สำรตง้ั ต้น แสดงไดด้ ว้ ยคำ่ คงท่สี มดลุ ซ่งึ เปน็
ค่ำคงท่ี ณ อณุ หภมู หิ นง่ึ
ค่ำคงที่สมดุลของปฏิกิริยำหลำยข้ันตอน หำได้จำกผลคูณของค่ำคงที่สมดุลของปฏิกิรยิ ำย่อยที่นำสมกำร
เคมีมำรวมกัน โดยถ้ำมีกำรคูณสมกำรย่อยให้ยกกำลังค่ำคงที่สมดุลด้วยตัวเลขที่คูณ และหำกมีกำรกลับข้ำง
สมกำร ใหก้ ลบั ค่ำคงทีส่ มดุลเป็นตวั หำร
5. สมรรถนะสาคญั ของผู้เรียนและคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์
สมรรถนะสาคญั ของผู้เรยี น คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค์
1. ควำมสำมำรถในกำรสื่อสำร 1. มีวินัย รับผิดชอบ
2. ควำมสำมำรถในกำรคดิ 2. ใฝ่เรียนรู้
1) ทกั ษะกำรสังเกต 3. มงุ่ ม่นั ในกำรทำงำน
2) ทกั ษะกำรสำรวจค้นหำ
3) ทกั ษะกำรวิเครำะห์
4) ทักษะกำรทำงำนร่วมกัน
3. ควำมสำมำรถในกำรใชท้ กั ษะชวี ติ
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดับช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 5 118
6. กจิ กรรมการเรยี นรู้
ข้นั ท่ี 1 กระตุน้ ความสนใจ (Engage)
1. ครูทบทวนควำมรู้เกย่ี วกับภำวะสมดุลเคมี ดังนี้
• เมอ่ื สำรเกดิ ปฏิกริ ยิ ำเคมีจะมภี ำวะสมดุลเกิดข้ึนหรือไม่ อย่ำงไร
(แนวตอบ : ภาวะสมดลุ จะเกดิ ข้ึนเมือ่ อัตราการเกิดปฏกิ ิรยิ าไปขา้ งหน้าเทา่ กบั อัตราการเกิดปฏิกริ ิยา
ยอ้ นกลับ)
2. ครูถำมคำถำม Prior Knowledge จำกหนังสอื เรียนรายวิชาเพมิ่ เตมิ วทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 วำ่
“เมอ่ื ระบบเข้าสภู่ าวะสมดุล ความเขม้ ขน้ ของสารต่าง ๆ ในระบบจะมคี า่ อยา่ งไร” ให้นกั เรยี นร่วมกัน
ตอบคำถำม จำกนนั้ ครูและนกั เรียนร่วมกนั อภปิ รำย เพอื่ นำไปสู่ขนั้ สอนตอ่ ไป (แนวตอบ : เม่ือระบบเข้าสสู่ มดลุ
ความเข้มขน้ ของสารตา่ ง ๆ ในระบบจะมีคา่ คงท
ขน้ั ที่ 2 สารวจคน้ หา (Explore)
1. ครูให้นักเรียนแบ่งกล่มุ กลุ่มละ 5 คน โดยให้แตล่ ะกลมุ่ ศกึ ษำคน้ ควำ้ ขอ้ มูลเก่ียวกับควำมสมั พันธ์
ระหว่ำงอัตรำส่วนระหว่ำงควำมเข้มข้นของผลิตภณั ฑ์กบั สำรตั้งต้น ณ ภำวะสมดุล และค่ำคงที่สมดุล จำกหนังสอื
เรียนรำยวชิ ำเพิม่ เติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
2. นักเรียนนำขอ้ มูลท่ไี ด้จำกกำรคน้ คว้ำทำเป็นรปู แบบตำ่ ง ๆ ตำมควำมคดิ เหน็ ของแต่ละกล่มุ เชน่
แผนภำพ แผนผงั เขยี นบรรยำย
(หมายเหตุ : ครเู ริม่ ประเมนิ นักเรียน โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานกล่มุ )
ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain)
2. นกั เรียนแตล่ ะกลุม่ ส่งตวั แทนมำนำเสนอเรอื่ งทีไ่ ดศ้ ึกษำคน้ คว้ำขอ้ มลู และผลงำนกำรจัดทำข้อมลู ของ
กลุ่มตนเองหนำ้ ชั้นเรยี นทีละกลุ่มเพ่ือแลกเปลย่ี นควำมคดิ เหน็ กนั จนครบทุกกลุ่ม
(หมายเหตุ : ครูเรมิ่ ประเมินนักเรยี น โดยใชแ้ บบการนา่ เสนอหน้าผลงาน)
3. ครใู ห้ควำมรเู้ ก่ยี วกบั กำรหำคำ่ คงทีส่ มดุลในปฏิกิรยิ ำที่สำรตงั้ ตน้ และผลติ ภณั ฑอ์ ยูใ่ นสถำนะเดยี วกนั
และต่ำงสถำนะกนั รวมทงั้ หน่วยของคำ่ คงที่สมดุล
4. ครูต้งั คำถำมให้นักเรยี นร่วมกนั อภิปรำยเกี่ยวกบั ควำมสมั พันธร์ ะหวำ่ งอัตรำสว่ นระหวำ่ งควำมเขม้ ขน้
ของผลติ ภัณฑ์กับสำรต้ังต้น ณ ภำวะสมดุล และค่ำคงที่สมดุล เชน่
1) ปฏกิ ริ ิยำท่ีคำ่ คงทสี่ มดลุ มีคำ่ มำกและปฏิกริ ิยำท่คี ่ำคงทส่ี มดลุ มีค่ำนอ้ ยแตกต่ำงกนั อย่ำงไร
(แนวตอบ : ปฏกิ ิรยิ าที่ค่าคงที่สมดลุ มีค่ามาก แสดงว่า ท่สี มดลุ ปฏิกิรยิ านนั้ จะมีผลติ ภณั ฑเ์ กิดขนึ้
มาก และมีสารตั้งต้นเหลืออยู่น้อย ส่วนปฏิกิริยาท่ีค่าคงท่ีสมดุลมีค่าน้อย แสดงว่า ท่ีสมดุลปฏิกิริยานั้นจะมี
ผลิตภณั ฑ์เกดิ ขึน้ นอ้ ย และมีสารตั้งต้นเหลืออยมู่ าก)
5. ครูยกตัวอย่ำงโจทย์เก่ยี วกับควำมสัมพันธ์ระหวำ่ งคำ่ คงทส่ี มดุลกับควำมเขม้ ขน้ ของสำร โดยครูเขียน
โจทย์ และให้นักเรียนร่วมกนั อภิปรำยเพื่อหำคำตอบ ดังน้ี
1) จงเขยี นค่ำคงที่สมดลุ ของปฏิกิริยำตอ่ ไปน้ี CO (g) + H2O (l) ⇌ CO2 (g) + H2 (g)
(แนวตอบ : K = [ 2][ 2])
[ ]
2) จงเขียนค่ำคงทสี่ มดลุ ของปฏิกิรยิ ำตอ่ ไปนี้ Pb2+ (aq) + 2I- (aq) ⇌ PbI2 (s)
(แนวตอบ : K = [ 2+1][ −]2)
3) จงเขียนสมกำรแสดงปฏิกริ ยิ ำเคมีทม่ี คี ่ำคงทส่ี มดลุ เท่ำกับ [NO2Cl]2
[NO2]2[Cl2]
แผนการจดั การเรียนรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดบั ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5 119
(แนวตอบ : 2NO2 (g) + Cl2 (g) ⇌ 2NO2Cl (g))
ชวั่ โมงที่ 2
ขัน้ ที่ 2 สารวจคน้ หา (Explore)
6. ครใู หน้ ักเรียนจบั คู่ โดยใหแ้ ต่ละคู่ศกึ ษำคน้ คว้ำขอ้ มูลเกีย่ วกบั เรอื่ ง ค่ำคงที่สมดุลกบั สมกำรเคมี จำก
หนงั สือเรยี นรำยวชิ ำเพ่มิ เตมิ วทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 แลว้ รว่ มกันแสดงควำมคิดเห็นจนเกิดควำมเขำ้ ใจท่ี
ตรงกัน
ขัน้ ท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
7. ครยู กตัวอย่ำงสมกำรเคมีหลำกหลำยรูปแบบ แลว้ ใหน้ ักเรยี นรว่ มกันอภิปรำยเพื่อลงข้อสรุปเกยี่ วกบั
คำ่ คงที่สมดลุ กับควำมสมั พันธข์ องสมกำรเคมีในประเด็นตำ่ ง ๆ ดงั น้ี
• คำ่ คงที่สมดุลของปฏกิ ิรยิ ำย้อนกลบั
• ค่ำคงที่สมดุลของปฏิกิรยิ ำทมี่ ีเลขสัมประสิทธ์ิโดยโมลตำ่ งกนั
• คำ่ คงทีส่ มดุลของปฏิกิรยิ ำรวม
8. ครยู กตัวอย่ำงโจทย์เกี่ยวกับค่ำคงทีส่ มดุลกับสมกำรเคมี โดยครเู ขียนโจทย์ และใหน้ กั เรียนรว่ มกัน
อภิปรำยเพ่อื หำคำตอบ ดงั น้ี
1) ปฏิกริ ิยำ SO2 (g) + 21O2 (g) ⇌ SO3 (g) มีคำ่ คงท่สี มดุลเทำ่ กับ 20.4 ท่ีอุณหภูมิ 700 องศำ
เซลเซยี ส จงหำค่ำคงทส่ี มดลุ ของปฏกิ ิริยำต่อไปนี้
• SO3 (g) ⇌ SO2 (g) + 12O2 (g)
1 1
(แนวตอบ : Kใหม่ = เดมิ = 20.4 = 4.9 × 10-2)
• 2SO2 (g) + O2 (g) ⇌ 2SO3 (g)
(แนวตอบ : Kใหม่ = เ2ดิม= 20.42 = 416.16)
2) กำหนดปฏิกิรยิ ำให้ ดงั น้ี
ปฏิกิริยำ A (g) + 1B (g) ⇌ C (g) ; K1 = 1.8
2
ปฏกิ ิรยิ ำ X (g) ⇌ 1B (g) + Y (g)
; K2= 0.5
2
ค่ำคงท่สี มดลุ ของปฏกิ ิรยิ ำ A (g) + X (g) ⇌ C (g) + Y (g) มคี ่ำเทำ่ ใด
(แนวตอบ : Kใหม่ = K1 × K2 = 1.8 × 0.5 = 0.9)
ขัน้ ที่ 2 สารวจคน้ หา (Explore)
10. ครูใหน้ กั เรียนจับคกู่ ับเพื่อนที่นั่งข้ำงกนั แลว้ รว่ มกนั ฝึกคำนวณเกยี่ วกับคำ่ คงท่ีสมดุล จำกตัวอยำ่ งที่
3.1-3.6 ในหนงั สือเรยี นรำยวิชำเพ่มิ เติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
(หมายเหตุ : ครเู ร่ิมประเมินนักเรียน โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานกลมุ่ )
ขนั้ ท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
11. ครูสมุ่ นกั เรียน 6 คู่ ออกมำแสดงวธิ กี ำรคำนวณตัวอยำ่ งแต่ละขอ้ หน้ำช้นั เรียนใหถ้ ูกต้อง โดยครูคอย
เสรมิ ควำมร้ใู นสว่ นท่ีนกั เรียนยงั ไมเ่ ขำ้ ใจ
12. ครูอธิบำยกำรคำนวณค่ำคงที่สมดลุ เมื่อกำหนดควำมเข้มขน้ ของสำร ณ ภำวะสมดลุ และกำรคำนวณ
แผนการจัดการเรียนรู้รายวิชา ว32222 เคมี3 ระดับช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5 120
ควำมเข้มข้นของสำร ณ ภำวะสมดุลเม่อื กำหนดค่ำคงที่สมดุล ซึ่งมีหลักและขนั้ ตอนในกำรคำนวณหำค่ำคงท่ีสมดุล
ดงั นี้
• ต้องทรำบชนิดของสำรต้งั ต้นและผลิตภัณฑใ์ นปฏิกริ ยิ ำและตอ้ งดลุ สมกำรให้ถกู ต้อง
• ตอ้ งทรำบควำมเขม้ ข้นของสำรต่ำง ๆ ท่ีอยใู่ นภำวะสมดุล โดยควำมเข้มขน้ ทีน่ ำมำแทนคำ่ จะตอ้ งมี
หน่วยเปน็ โมลต่อลูกบำศก์เดซิเมตร
• เขียนควำมสัมพนั ธ์ของค่ำคงทีส่ มดุล
• คำนวณโดยกำรแทนคำ่ ในสูตร
13. ครูยกตวั อยำ่ งโจทย์เกี่ยวกบั ค่ำคงที่สมดลุ โดยครเู ขยี นโจทยแ์ ละแสดงวิธีทำให้นกั เรยี นดูบนกระดำน
ดงั น้ี
1) แก๊สแอมโมเนยี สลำยตัวในภำชนะปดิ ขนำด 500 ลูกบำศก์เซนติเมตร ทอ่ี ุณหภูมิคำ่ หนึ่ง ให้แก๊ส
ไนโตรเจนและแกส๊ ไฮโดรเจน ดงั สมกำร
2NH3 (g) ⇌ N2 (g) + 3H2 (g)
ท่ภี ำวะสมดุล พบวำ่ มีแก๊สแอมโมเนยี แก๊สไนโตรเจน และแก๊สไฮโดรเจนเทำ่ กับ 3.0 2.0 และ
4.0 โมล ตำมลำดบั จงคำนวณหำคำ่ คงท่ีสมดลุ ของปฏกิ ิริยำนี้
วธิ ีทำ K = [N2][H2]3
[NH3]2
1000 cm3
ที่ภำวะสมดลุ [NH3] = 3 mol × 1dm3 = 6 mol/dm3
500cm3
[N2] = 2 mol × 1000 cm3 = 4 mol/dm3
500cm3 1dm3
[H2] = 4 mol × 1000 cm3 = 8 mol/dm3
500cm3 1dm3
= (4)(8)3
จะได้ K (6)2 = 56.89
ดงั นั้น คำ่ คงทีส่ มดุลของปฏิกิริยำน้ีมีคำ่ เทำ่ กับ 56.89
2) คำ่ คงท่ีสมดลุ ของปฏกิ ริ ยิ ำ H2 (g) + I2 (g) ⇌ 2HI (g) มคี ำ่ เทำ่ กบั 18.0 ท่ี 25 องศำเซลเซียส ณ
ภำวะสมดุล ที่อุณหภูมิเดียวกัน พบว่ำ ในภำชนะขนำด 1 ลิตร มีแก๊สไฮโดรเจนไอโอไดด์และแก๊สไอโอดีนอยู่ 0.3
และ 0.2 โมล ตำมลำดับ จะมีแกส๊ ไฮโดรเจนอย่กู โี่ มล/ลกู บำศก์เดซเิ มตร
วธิ ีทำ K = [HI]2 = 18.0
[H2][I2]
ณ ภำวะสมดุล [HI] = 0.3 = 0.3 mol/dm3
1
0.2
[I2] = 1 = 0.2 mol/dm3
จะไดว้ ำ่ 18.0 = (0.3)2
[H2](0.2)
= (0.3)2
[H2] (18.0)(0.2)
= 0.025 mol/dm3
ดังนน้ั จะมีแกส๊ ไฮโดรเจนอยู่ 0.025 โมล/ลูกบำศก์เดซเิ มตร
(หมายเหตุ : ครเู รม่ิ ประเมนิ นกั เรียน โดยใชแ้ บบสงั เกตพฤตกิ รรมการทา่ งานรายบุคคล)
แผนการจัดการเรียนรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดบั ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี 5 121
ขน้ั ท่ี 2 สารวจค้นหา (Explore)
14. ครใู หน้ ักเรียนแบ่งกลุ่ม กลมุ่ ละ 4 คน โดยใหแ้ ต่ละกลมุ่ ศึกษำคน้ ควำ้ ขอ้ มูลเก่ยี วกับคำ่ คงทสี่ มดุลของ
ระบบท่เี ปน็ แกส๊ และคำ่ คงท่ีสมดุลของกำรละลำย จำกหนังสอื เรียนรำยวชิ ำเพ่ิมเติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
จำกนัน้ ให้นกั เรียนร่วมกนั อภปิ รำยควำมรูท้ ่ีได้จำกกำรศกึ ษำจนมีควำมเข้ำใจที่ตรงกนั
15. ครูใหน้ กั เรยี นแต่ละกลุ่มฝกึ กำรคำนวณเก่ียวกบั ค่ำคงท่ีสมดลุ ของระบบทเ่ี ปน็ แกส๊ และค่ำคงทสี่ มดุล
ของกำรละลำย จำกตวั อยำ่ งท่ี 3.7-3.10 ในหนังสอื เรยี นรำยวิชำเพมิ่ เติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
(หมายเหตุ : ครเู ร่มิ ประเมินนกั เรยี น โดยใช้แบบสังเกตพฤตกิ รรมการท่างานกลุ่ม)
ขัน้ ท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
16. ครูสมุ่ นักเรยี น 1 กลุ่ม ออกมำแสดงวธิ ีกำรคำนวณตวั อย่ำงแต่ละขอ้ หนำ้ ชัน้ เรยี นให้ถูกต้องโดยครคู อย
เสรมิ ควำมรใู้ นสว่ นท่นี กั เรียนยงั ไมเ่ ข้ำใจ
17. ครูตั้งคำถำมให้นักเรยี นรว่ มกนั อภปิ รำยเกี่ยวกบั คำ่ คงทส่ี มดุล เช่น
1) ค่ำ Kc และ Kp มีควำมสมั พนั ธ์กันอยำ่ งไร (แนวตอบ : Kp = Kc( )∆ )
2) ค่ำคงทสี่ มดุลของกำรละลำยคืออะไร และบอกใหท้ รำบถึงสิง่ ใด
(แนวตอบ : คา่ คงที่สมดุลของการละลาย คือ ค่าคงทีส่ มดลุ ของการละลายของสารประกอบไอ
ออนกิ ในน้่า เป็นคา่ ท่ีบอกใหท้ ราบวา่ สารประกอบน้นั ละลายน้า่ ไดม้ ากน้อยเพียงใด ที่อุณหภูมคิ งท่)ี
18. ครยู กตัวอย่ำงโจทยเ์ กย่ี วกบั ค่ำคงทีส่ มดุล โดยครเู ขียนโจทยแ์ ละแสดงวธิ ที ำใหน้ กั เรยี นดบู นกระดำน
ดังนี้
1) กำหนดใหค้ ่ำคงท่ีสมดลุ (Kc) ของปฏกิ ิริยำ N2 (g) + 3H2 (g) ⇌ 2NH3 (g) เท่ำกับ 0.286 ท่ี
อณุ หภูมิ 500 องศำเซลเซยี ส จงหำค่ำคงที่สมดุลในเทอมควำมดัน (Kp)
วิธที ำ Kp = Kc(RT)∆n
= 0.286(0.082 × 773)-2
= 7.12 × 10-5
ดงั นนั้ คำ่ คงที่สมดลุ ในเทอมควำมดัน (Kp) คอื 7.12 × 10-5
(หมายเหตุ : ครเู รมิ่ ประเมินนกั เรยี น โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานรายบคุ คล)
ขั้นที่ 4 ขยายความเขา้ ใจ (Expand)
19. ครูถำมคำถำม BIG QUESTION จำกหนังสือเรยี นรำยวชิ ำเพ่ิมเตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1 อกี ครั้ง
ดังน้ี
• คำ่ คงท่ีสมดลุ คืออะไร
(แนวตอบ : ค่าคงทส่ี มดุล คือ ผลคณู ของความเขม้ ข้นของสารผลิตภณั ฑ์ทีย่ กกา่ ลงั ดว้ ยสัมประสิทธิ์
บอจ่านวนโมลสารผลิตภัณฑ์หารด้วยผลคูณของความเข้มข้นของสารต้ังต้นที่ยกก่าลั งด้วยสัมประสิทธิ์บอก
จา่ นวนโมลสารตง้ั ต้น ซง่ึ จะมีค่าคงทีท่ ี่อุณหภูมหิ นึง่ )
20. ครเู ปดิ โอกำสให้นกั เรียนซักถำมข้อสงสัยในเนอื้ หำ เรือ่ ง ควำมสัมพันธร์ ะหว่ำงควำมเขม้ ขน้ ของสำร
ตำ่ งๆ ณ ภำวะสมดลุ วำ่ มสี ว่ นไหนทยี่ ังไมเ่ ขำ้ ใจ และใหค้ วำมรู้เพ่ิมเตมิ ในสว่ นนน้ั เพ่อื จะใชเ้ ป็นควำมรูเ้ บอ้ื งตน้
สำหรับกำรเรียนในเน้อื หำต่อ ๆ ไป
21. นกั เรียนทำใบงานที่ 3.3.1 เรอื่ ง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งความเข้มข้นของสารตา่ งๆ ณ ภาวะสมดุล
22. นกั เรยี นทำแบบฝกึ หัด ในหนงั สือแบบฝึกหัดรายวิชาเพม่ิ เตมิ วทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
23. นักเรียนทำ Topic Question จำกหนงั สอื เรียนรำยวิชำเพ่ิมเตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5 122
ข้ันที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate)
1. ครูประเมนิ ผลนักเรยี น โดยกำรสงั เกตพฤตกิ รรมกำรตอบคำถำม พฤตกิ รรมกำรทำงำนรำยบคุ คล
พฤตกิ รรมกำรทำงำนกลุ่ม และจำกกำรนำเสนอผลกำรทำกิจกรรมหน้ำชนั้ เรยี น
2. ครตู รวจสอบผลจำกกำรทำใบงำนท่ี 3.3.1 เรื่อง ควำมสัมพนั ธ์ระหวำ่ งควำมเขม้ ข้นของสำรต่ำงๆ ณ
ภำวะสมดลุ
3. ครตู รวจสอบผลจำกกำรทำแบบฝกึ หัด
4. นักเรยี นและครูร่วมกันสรุปสำระสำคญั ได้ ดังน้ี
• คำ่ คงทีส่ มดลุ เป็นค่ำที่บอกใหท้ รำบถงึ ทศิ ทำงของกำรเกดิ ปฏกิ ิรยิ ำ คอื ถ้ำคำ่ คงทสี่ มดุลมคี ่ำมำกกวำ่
1 แสดงว่ำ ณ ภำวะสมดุลเกดิ ปฏิกิริยำไปข้ำงหนำ้ มำกกวำ่ ปฏกิ ิริยำยอ้ นกลบั แตถ่ ้ำคำ่ คงทีส่ มดุลมคี ่ำนอ้ ยกวำ่ 1
แสดงว่ำ ณ ภำวะสมดลุ เกดิ ปฏิกิรยิ ำยอ้ นกลบั มำกกว่ำปฏกิ ิรยิ ำไปข้ำงหนำ้
• ค่ำคงทส่ี มดุลของปฏกิ ริ ิยำย้อนกลับเป็นส่วนกลับกับค่ำคงทีส่ มดุลของปฏิกริ ยิ ำไปขำ้ งหน้ำ
• ค่ำคงท่ีสมดุลของปฏกิ ริ ิยำเดียวกันทมี่ ีตัวเลขที่ใชใ้ นกำรดุลสมกำรแตกต่ำงกนั จะค่ำแตกต่ำงกัน
• ค่ำคงทสี่ มดุลของปฏกิ ริ ยิ ำรวมมคี ำ่ เทำ่ กับผลคูณระหว่ำงคำ่ คงท่ีสมดลุ ของปฏิกริ ิยำยอ่ ยในแต่ละขั้น
7. การวัดและประเมนิ ผล
รายการวัด วธิ ีการ เครือ่ งมอื เกณฑ์การประเมิน
7.1 ประเมนิ ระหวา่ ง
การจัดกิจกรรม
การเรียนรู้
1) ควำมสัมพนั ธ์ - ตรวจใบงำนท่ี 11 - ใบงำนที่ 11 - รอ้ ยละ 60 ผำ่ นเกณฑ์
ระหว่ำงควำม - ตรวจแบบฝึกหัด - แบบฝึกหัด - ร้อยละ 60 ผำ่ นเกณฑ์
เข้มข้นของสำร
ต่ำงๆ ณ ภำวะ
สมดุล
2) กำรนำเสนองำน - ประเมินกำรนำเสนอ - แบบประเมินกำรเสนอ - ระดบั คุณภำพ 2
ผลงำน ผลงำน ผ่ำนเกณฑ์
3) พฤติกรรม - สงั เกตพฤตกิ รรม - แบบสังเกตพฤตกิ รรม - ระดับคณุ ภำพ 2
กำรทำงำน กำรทำงำนรำยบุคคล กำรทำงำนรำยบุคคล ผำ่ นเกณฑ์
รำยบคุ คล
4) พฤติกรรมกำร - สงั เกตพฤตกิ รรม - แบบสงั เกตพฤตกิ รรม - ระดบั คุณภำพ 2
ทำงำนกลุ่ม กำรทำงำนกลุ่ม กำรทำงำนกล่มุ ผำ่ นเกณฑ์
5) คุณลกั ษณะ - สังเกตควำมมวี นิ ัย - แบบประเมนิ - ระดับคุณภำพ 2
อนั พงึ ประสงค์ รับผิดชอบ ใฝ่เรยี นรู้ คณุ ลักษณะ ผ่ำนเกณฑ์
และมงุ่ มน่ั ในกำร อันพงึ ประสงค์
ทำงำน
8. ส่ือ/แหล่งการเรียนรู้
8.1 ส่อื การเรยี นรู้
1) หนงั สือเรียนรำยวิชำเพิ่มเติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 หนว่ ยกำรเรยี นรทู้ ่ี 3 สมดุลเคมี
2) หนังสือแบบฝกึ หัดรำยวิชำเพ่ิมเติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 หนว่ ยกำรเรยี นร้ทู ี่ 3 สมดุลเคมี
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคมี3 ระดับชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 5 123
3) ใบงำนท่ี 11 เร่ือง ควำมสัมพนั ธ์ระหวำ่ งควำมเข้มข้นของสำรต่ำงๆ ณ ภำวะสมดุล
9. บันทึกผลหลงั การสอน
9.1 สรุปผลการเรียนการสอน
นกั เรียนจำนวน..............คน
ผ่ำนจดุ ประสงคก์ ำรเรยี นร้.ู ................คน คดิ เป็นร้อยละ...........................
ไมผ่ ำ่ นจุดประสงค.์ ............................คน คิดเป็นรอ้ ยละ...........................
ไดแ้ ก่
1............................................................................................
2............................................................................................
3............................................................................................
9.2 ปญั หา/อปุ สรรค
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
9.3 แนวทางการแก้ไข/แนวทางการพฒั นา
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
ลงชอ่ื .............................................
( นำงสำวพิมทพิ ย์ สำยแสน)
ตำแหน่ง ครู วทิ ยฐำนะ ครชู ำนำญกำร
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ 5 124
ขอ้ เสนอแนะของหวั หน้ากล่มุ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชอ่ื ............................................................
( นำงดำรณี พงษ์สบำย)
หวั หนำ้ กลุ่มสำระกำรเรียนรวู้ ิทยำศำสตร์
ขอ้ เสนอแนะของหัวหน้ากลุม่ บรหิ ารวิชาการ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงช่ือ............................................................
(นำงพรพริ ณุ แจง้ ใจ)
หวั หนำ้ กล่มุ บรหิ ำรวิชำกำร
ขอ้ เสนอแนะของผ้อู านวยการโรงเรียน
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชือ่ .............................................................
(นำงลดั ดำ ผำพนั ธ์)
ผู้อำนวยกำรโรงเรยี นโคกโพธไ์ิ ชยศึกษำ
แผนการจดั การเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดบั ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5 125
ใบงานที่ 11
เรือ่ ง ความสัมพันธร์ ะหว่างความเข้มข้นของสารตา่ งๆ ณ ภาวะสมดุล
คาชี้แจง : ตอบคาถามเกยี่ วกบั ความสัมพันธร์ ะหว่างความเข้มขน้ ของสารตา่ งๆ ณ ภาวะสมดลุ
1. จงเขยี นค่ำคงท่ีสมดุลของปฏกิ ริ ยิ ำตอ่ ไปนี้
1) Fe2+ (aq) + Ag+ (aq) ⇌ Fe3+ (aq) + Ag (s)
2) CO2 (g) + H2 (g) ⇌ CO (g) + H2O (l)
3) 3Fe (s) + 4H2O (l) ⇌ Fe3O4 (s) + 4H2 (g)
2. ปฏิกิริยำ 2NO (g) + O2 (g) ⇌ 2NO (g) มีค่ำคงที่สมดุลเท่ำกับ 1 × 1014 จงหำค่ำคงที่สมดุลของปฏิกิริยำ
NO (g) + 12O2 (g) ⇌ NO (g)
3. A (g) + 3B (g) ⇌ C (g) K = K1 ………. (1)
………. (2)
2C (g) ⇌ 3D (g) + 2E (g) K = K2 ………. (3)
2A (g) + 6B (g) ⇌ 3D (g) + 2E (g) K = K3
คำ่ K3 จะมคี ำ่ เท่ำใดในรปู K1 และ K2
4. ถ้ำท่ีภำวะสมดุลมี PCl5 เขม้ ขน้ 2.8 โมลำร์ PCl3 เข้มขน้ 0.17 โมลำร์ และ Cl2 เข้มขน้ 1.17 โมลำร์ จงหำ
ค่ำคงท่ีสมดุลของปฏกิ ิริยำต่อไปนี้
แผนการจดั การเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5 126
เฉลยใบงานท่ี 11
เรอื่ ง ความสัมพันธ์ระหวา่ งความเข้มขน้ ของสารตา่ งๆ ณ ภาวะสมดุล
คาชีแ้ จง : ตอบคาถามเก่ียวกบั ความสัมพันธ์ระหว่างความเข้มข้นของสารต่างๆ ณ ภาวะสมดุล
1. จงเขยี นค่ำคงที่สมดลุ ของปฏกิ ริ ิยำต่อไปน้ี
1) Fe2+ (aq) + Ag+ (aq) ⇌ Fe3+ (aq) + Ag (s)
2) CO2 (g) + H2 (g) ⇌ CO (g) + H2O (l)
3) 3Fe (s) + 4H2O (l) ⇌ Fe3O4 (s) + 4H2 (g)
1) K = [Fe3+]
[Fe2+][Ag+]
2) K = [CO]
[CO2][H2]
3) K = [H2]4
2. ปฏิกิริยำ 2NO (g) + O2 (g) ⇌ 2NO (g) มีค่ำคงที่สมดุลเท่ำกับ 1 × 1014 จงหำค่ำคงท่ีสมดุลของปฏิกิริยำ
NO (g) + 12O2 (g) ⇌ NO (g)
K = (1 × 1014)21 = 1 × 107
3. A (g) + 3B (g) ⇌ C (g) K = K1 ………. (1)
2C (g) ⇌ 3D (g) + 2E (g) K = K2 ………. (2)
2A (g) + 6B (g) ⇌ 3D (g) + 2E (g) K = K3 ………. (3)
ค่ำ K3 จะมีค่ำเท่ำใดในรูป K1 และ K2
สมกำรท่ี (1) × 2
2A (g) + 6B (g) ⇌ 2C (g) K = K12 ………. (4)
สมกำรท่ี (2) + สมกำรที่ (4)
2A (g) + 6B (g) ⇌ 3D (g) + 2E (g) K = K12K2
ดังนั้น คำ่ K3 = K12K2
4. ถ้ำทภ่ี ำวะสมดุลมี PCl5 เข้มข้น 2.8 โมลำร์ PCl3 เขม้ ขน้ 0.17 โมลำร์ และ Cl2 เขม้ ข้น 1.17 โมลำร์ จงหำ
คำ่ คงที่สมดลุ ของปฏกิ ริ ยิ ำตอ่ ไปนี้
PCl3 (g) + Cl2 (g) ⇌ PCl5 (g)
K = [PCl5]
[PCl3][Cl2]
= (2.8)
(0.17)(1.17)
= 14.08
แผนการจดั การเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดบั ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ 5 127
แผนการจดั การเรียนรู้ท่ี 18 โรงเรียนโคกโพธ์ไิ ชยศึกษา
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศกึ ษา 2563
จานวน 22 ช่ัวโมง
รหสั วิชา ว32222 รายวชิ า เคมี ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 จานวน 3 ช่วั โมง
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 3 เรื่อง สมดุลเคมี
แผนการสอนเรอื่ ง ผลของการเปลี่ยนแปลงความเข้มขน้ ตอ่ ภาวะสมดลุ
ครูผู้สอน นางสาวพิมทิพย์ สายแสน
1. ผลการเรียนรู้
ระบปุ ัจจัยท่มี ีผลต่อภำวะสมดุลและค่ำคงที่สมดุลของระบบ รวมทัง้ คำดคะเนกำรเปลี่ยนแปลงท่ีเกดิ ข้นึ
เมอ่ื ภำวะสมดลุ ของระบบถกู รบกวน โดยใช้หลักของเลอชำเตอลิเอ
2. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้
1. อธบิ ำยกำรเปล่ยี นแปลงของระบบท่อี ยใู่ นภำวะสมดลุ เมื่อถกู รบกวนโดยกำรเปลยี่ นแปลงควำมเข้มข้นได้ (K)
2. เปรยี บเทยี บปริมำณสำรตงั้ ต้นและผลิตภัณฑ์ในระบบ ณ ภำวะสมดุลเดิมกบั ภำวะสมดุลครง้ั ใหม่ได้ (K)
3. สรุปผลของกำรรบกวนภำวะสมดลุ ของระบบโดยกำรเปลี่ยนแปลงควำมเข้มขน้ ทมี่ ีผลตอ่ คำ่ คงท่ีสมดลุ ได้ (K)
4. ทำกำรทดลองเพอ่ื ศกึ ษำผลของกำรเปลี่ยนแปลงควำมเขม้ ขน้ ท่ีมีต่อภำวะสมดลุ ของระบบได้ (P)
5. ใชเ้ ครอ่ื งมอื และอุปกรณท์ ำงวทิ ยำศำสตร์ได้อย่ำงถูกต้อง (P)
6. ปฏบิ ัติตำมขัน้ ตอนกำรทดลองไดอ้ ย่ำงถูกตอ้ ง (P)
7. ตั้งใจเรียนรแู้ ละแสวงหำควำมรู้ รับผดิ ชอบตอ่ หนำ้ ทีท่ ี่ไดร้ บั มอบหมำย (A)
3. สาระการเรยี นรู้
เมือ่ ระบบท่ีอยู่ในภำวะสมดลุ ถกู รบกวน โดยกำรเปลยี่ นแปลงควำมเข้มข้นของสำร ควำมดนั หรอื อุณหภมู ิ
ระบบจะเกิดกำรเปล่ียนแปลงเพ่ือเข้ำสู่ภำวะสมดุลอีกคร้ังตำมหลักของเลอชำเตอลิเอ ทั้งน้ีกำรเปลี่ยนแปลง
อณุ หภมู ิมผี ลทำใหค้ ่ำคงทีส่ มดลุ เปลยี่ นแปลง
4. สาระสาคัญ/ความคดิ รวบยอด
กำรเปล่ียนแปลงควำมเข้มข้นของสำรต้ังต้นทำให้ภำวะสมดุลเปล่ียนแปลงไป เมื่อระบบเข้ำสู่ภำวะสมดุล
อีกครง้ั ควำมเขม้ ขน้ ของสำรตำ่ ง ๆ ณ ภำวะสมดลุ จะแตกต่ำงไปจำกควำมเข้มข้นทภ่ี ำวะสมดุลเดมิ
5. สมรรถนะสาคัญของผเู้ รียนและคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์
สมรรถนะสาคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์
1. ควำมสำมำรถในกำรส่ือสำร 1. มวี ินัย รับผดิ ชอบ
2. ควำมสำมำรถในกำรคิด 2. ใฝ่เรยี นรู้
1) ทกั ษะกำรสังเกต 3. มุ่งม่ันในกำรทำงำน
2) ทักษะกำรสำรวจคน้ หำ
3) ทกั ษะกำรวเิ ครำะห์
4) ทักษะกำรทดลอง
5) ทักษะกำรลงควำมเหน็ จำกขอ้ มูล
6) ทักษะกำรตคี วำมหมำยและลงขอ้ สรุป
3. ควำมสำมำรถในกำรใชท้ ักษะชวี ิต
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ 5 128
6. กิจกรรมการเรยี นรู้
ขน้ั ที่ 1 กระตนุ้ ความสนใจ (Engage)
1. ครูทบทวนควำมรู้เก่ียวกบั สมบัตติ ำ่ ง ๆ ของระบบ ณ ภำวะสมดลุ โดยใชค้ ำถำม ดงั น้ี
• เมือ่ ระบบเข้ำสภู่ ำวะสมดลุ ควำมเข้มขน้ ของสำรตำ่ ง ๆ ในระบบจะมคี ำ่ อยำ่ งไร
(แนวตอบ : เมื่อระบบเข้าสสู่ มดุล ความเข้มขน้ ของสารตา่ ง ๆ ในระบบจะมคี ่าคงท่ี)
2. ครถู ำมคำถำม Prior Knowledge จำกหนังสือเรียนรายวิชาเพมิ่ เตมิ วทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1ว่ำ
“ปัจจัยใดบ้างทีม่ ผี ลต่ออตั ราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมี” ให้นักเรยี นรว่ มกนั ตอบคำถำม จำกน้ันครูและนกั เรียนร่วมกัน
อภปิ รำย เพ่ือนำไปสขู่ ้ันสอนต่อไป
(แนวตอบ : ปัจจยั ใดบ้างท่มี ีผลต่อตั ราการเกิดปฏิกริ ิยาเคมี ไดแ้ ก่ ความเข้มข้นของาสารตัง้ ต้น พน้ื ท่ี
ผวิ ของสารต้ังตน้ อณุ หภมู ิ ตัวเรง่ ปฏกิ ริยาและตัวหน่วงปฏกิ ริ ิยา)
ขนั้ ที่ 2 สารวจคน้ หา (Explore)
1. ครใู หน้ ักเรียนแบง่ กลุ่ม กลุ่มละ 5 คน แล้วทำกำรทดลอง เรอ่ื ง กำรศกึ ษำผลของควำมเข้มข้นต่อ
ภำวะสมดุล จำกหนังสอื เรียนรำยวิชำเพ่ิมเตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
2. ครูใชร้ ูปแบบกำรเรยี นรแู้ บบร่วมมือ เทคนิค LT มำจดั กระบวนกำรเรยี นรู้ โดยกำหนดให้สมำชกิ แต่
ละ
คนภำยในกลมุ่ มบี ทบำทหนำ้ ทีข่ องตนเอง ดังนี้
• สมำชิกคนที่ 1 : ทำหน้ำที่เตรียมวสั ดุ-อปุ กรณท์ ่ีใชใ้ นการทดลอง เร่ือง การศกึ ษาผลของความ
เข้มขน้ ต่อภาวะสมดุล
• สมำชิกคนท่ี 2 : ทำหนำ้ ทอ่ี ำ่ นวิธีกำรทดลอง ทำควำมเข้ำใจ และอธิบำยให้สมำชิกในกลุม่ ฟัง
• สมำชกิ คนที่ 3 : ทำหนำ้ ทีบ่ นั ทึกผลกำรทดลอง
• สมำชกิ คนท่ี 4 และ 5 : ทำหนำ้ ท่ีนำเสนอผลกำรทดลอง
3. สมำชิกทกุ คนในกลมุ่ ชว่ ยกนั ลงมอื ทำกำรทดลอง
(หมายเหตุ : ครูเร่มิ ประเมนิ นักเรยี น โดยใชแ้ บบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานกลมุ่ )
ข้ันที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain)
3. นักเรยี นแตล่ ะกลมุ่ ส่งตัวแทน (สมำชกิ คนที่ 4 และ 5 ของกลมุ่ ) มำนำเสนอผลกำรทดลอง หลังจำก
น้ันให้นกั เรียนทุกคนร่วมกนั อภปิ รำยผลกำรทดลองจนมีควำมเข้ำใจทตี่ รงกัน
5. ครแู ละนกั เรยี นรว่ มกันอภิปรำยและหำขอ้ สรุปจำกกำรปฏิบัตกิ ำรทดลอง โดยใชแ้ นวคำถำม ดงั นี้
1) เมือ่ นำสำรละลำย Fe(NO3)3 มำผสมกับสำรละลำย NH4SCN จะเกิดผลอยำ่ งไร
(แนวตอบ : ได้สารละลายสแี ดงของ (FeSCN)2+ และเมอ่ื ความเขม้ ข้นของสคี งท่ี แสดงวา่ ระบบอยู่
ในภาวะสมดุล)
2) เมื่อเติมสำรละลำย Fe(NO3)3 ลงในระบบท่ีอยใู่ นภำวะสมดุล จะเกดิ ผลอย่ำงไร
(แนวตอบ : เมอื่ เติมสารละลาย Fe(NO3)3 ลงไป จะท่าให้ความเขม้ ข้นของ Fe3+ ในระบบเพิ่มขนึ้
ท่าใหส้ ารละลายมสี ีแดงเข้มขน้ึ แสดงวา่ ในระบบมี (FeSCN)2+ เกิดมากขึ้น ในทส่ี ดุ ความเข้มของสจี ะคงท่ี แสดงวา่
ระบบเขา้ สู่สมดุลอีกครง้ั )
3) เมอ่ื เตมิ สำรละลำย NH4SCN ลงในระบบทอี่ ยู่ในภำวะสมดุล จะเกิดผลอยำ่ งไร
(แนวตอบ : เม่อื เติมสารละลาย NH4SCN ลงไป จะทา่ ใหค้ วามเข้มขน้ ของ SCN- ในระบบเพ่มิ ขึ้น
ทา่ ให้สารละลายมีสีแดงเขม้ ขน้ึ แสดงว่า ในระบบมี (FeSCN)2+ เกดิ มากขึน้ ในทสี่ ดุ ความเขม้ ของสีจะคงที่ แสดงว่า
ระบบเขา้ ส่สู มดลุ อกี ครง้ั )
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดบั ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5 129
4) เม่อื เติมสำรละลำย Na2HPO4 ลงในระบบท่ีอยใู่ นภำวะสมดุล จะเกดิ ผลอย่ำงไร
(แนวตอบ : เม่อื เติมสารละลาย Na2HPO4 ลงไป HPO42- จะท่าปฏิกิรยิ ากับ Fe3+ เกิดตะกอนของ
FeSO4 การเตมิ Na2HPO4 จงึ ทา่ ใหค้ วามเขม้ ข้นของ Fe3+ ในระบบลดลง ท่าให้สารละลายมีสีแดงจางลง แสดงวา่
(FeSCN)2+ เกิดปฏิกิริยายอ้ นกลบั สลายตัวให้ Fe3+ และ SCN- และในทส่ี ดุ ความเข้มของสจี ะคงที่ แสดงว่า ระบบ
เข้าสู่สมดลุ อีกครั้ง)
5) จำกผลกำรทดลองทไี่ ดส้ ำมำรถสรุปได้ว่ำอย่ำงไร (แนวตอบ : การเปล่ียนแปลงความเขม้ ขน้ ของสาร
ต้ังต้นท่าให้ภาวะสมดุลเปลี่ยนแปลงไป เม่ือระบบเข้าสู่ภาวะสมดุลอีกคร้ัง ความเข้มข้นของสารต่าง ๆ ณ ภาวะ
สมดลุ จะแตกต่างไปจากความเข้มขน้ ท่ภี าวะสมดุลเดมิ )
(หมายเหตุ : ครเู ร่มิ ประเมนิ นักเรยี น โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทา่ งานรายบคุ คล)
ขน้ั ที่ 2 สารวจค้นหา (Explore)
6. ครใู ห้นกั เรียนศึกษำกำรเปล่ยี นแปลงควำมเขม้ ขน้ ที่มีผลต่อภำวะสมดุล จำกหนังสอื เรยี นรำยวชิ ำ
เพมิ่ เตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 แลว้ รว่ มกนั แสดงควำมคิดเห็นจนเกิดควำมเขำ้ ใจท่ีตรงกนั
ขนั้ ท่ี 3 อธิบายความรู้ (Explain)
7. ครตู ้งั คำถำมใหน้ กั เรียนร่วมกันอภิปรำย เรือ่ ง กำรเปลยี่ นแปลงควำมเขม้ ขน้ ท่มี ผี ลตอ่ ภำวะสมดุล เช่น
1) ที่ภำวะสมดลุ ของปฏกิ ิรยิ ำ C2H6 (g) ⇌ C2H4 (g) + H2 (g) เมือ่ เติมแกส๊ C2H4 ลงในระบบ จะทำ
ใหค้ วำมเขม้ ขน้ ของสำรในระบบเปล่ยี นแปลงไปอย่ำงไร และสมดุลจะเลอ่ื นไปทำงใด
(แนวตอบ : การเติมแกส๊ C2H4 ลงในระบบ เป็นการเพ่ิมความเข้มข้นของแก๊ส C2H4 ระบบจะ
ปรับตัวไปในทิศทางที่จะลดความเข้มข้นของแก๊ส C2H4 โดยเกิดปฏิกิริยาย้อนกลับมากข้ึน ท่าให้ความเข้มข้นของ
แก๊ส C2H6 เพ่มิ ขึ้น ส่วนความเข้มข้นของแก๊ส H2 ลดลง)
2) แก๊สฟอสจนี (COCl2) เตรยี มไดจ้ ำกปฏกิ ิริยำระหว่ำงแก๊สคำรบ์ อนมอนอกไซด์ (CO) และแก๊ส
คลอรนี (Cl2) ในภำชนะปดิ เกิดภำวะสมดลุ ดงั นี้
CO (g) + Cl2 (g) + พลงั งำน ⇌ COCl2 (g)
ถ้ำลดปริมำณแก๊ส Cl2 สมดุลจะเปลี่ยนแปลงไปอย่ำงไร (แนวตอบ : การลดปริมาณแก๊ส Cl2
เปน็ การลดความเข้มขน้ ของสารตัง้ ตน้ ดังนั้น ระบบจะปรบั ตัวไปในทศิ ทางทจ่ี ะเพ่มิ ความเข้มขน้ ของแก๊ส Cl2 โดย
เกิดปฏกิ ริ ยิ าย้อนกลับมากขนึ้ ท่าให้แก๊ส COCl2 สลายตัวให้แก๊ส CO และแก๊ส Cl2 มากขึ้น)
3) ทภ่ี ำวะสมดลุ ของปฏิกิริยำ 2SO2 (g) + O2 (g) ⇌ 2SO3 (g) + พลังงำน ถ้ำเพ่ิมควำมเข้มข้นของ
แก๊ส SO2 ในระบบ จะสง่ ผลตอ่ ควำมเข้มข้นของแกส๊ SO3 อย่ำงไร
(แนวตอบ : การเพม่ิ ความเขม้ ข้นของแก๊ส SO2 ในระบบ เป็นการเพ่มิ ความเข้มขน้ ของสารตัง้ ตน้ ระบบจะปรับตัว
เพอ่ื ลดความเข้มขน้ ของแก๊ส SO2 โดยการเกิดปฏิกริ ยิ าไปขา้ งหน้ามากข้ึน ท่าให้ความเขม้ ข้นของแก๊ส SO3 เพมิ่ ข้นึ )
(หมายเหตุ : ครูเรมิ่ ประเมนิ นักเรยี น โดยใช้แบบสังเกตพฤตกิ รรมการทา่ งานรายบคุ คล)
ขน้ั ท่ี 4 ขยายความเข้าใจ (Expand)
8. ครูเปดิ โอกำสใหน้ กั เรียนซักถำมขอ้ สงสัยในเนอื้ หำ เรื่อง กำรเปล่ยี นแปลงควำมเข้มข้นทมี่ ีผลตอ่ ภำวะ
สมดุล ว่ำมสี ่วนไหนที่ยังไมเ่ ข้ำใจ และใหค้ วำมรู้เพิม่ เตมิ ในส่วนน้นั เพือ่ จะใช้เป็นควำมร้เู บ้อื งต้นสำหรบั กำรเรยี นใน
เนือ้ หำต่อ ๆ ไป
9. นกั เรียนทำใบงานท่ี 12 เร่ือง การเปลีย่ นแปลงความเข้มขน้ ต่อภาวะสมดลุ
ข้นั ท่ี 5 ตรวจสอบผล (Evaluate)
1. ครปู ระเมินผลโดยครูประเมนิ ผลนกั เรยี น โดยกำรสงั เกตพฤตกิ รรมกำรตอบคำถำม พฤติกรรมกำร
ทำงำนรำยบุคคลพฤตกิ รรมกำรทำงำนกลมุ่ และจำกกำรนำเสนอผลกำรทำกจิ กรรมหนำ้ ช้นั เรยี น
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดบั ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 5 130
2. ครูตรวจสอบผลจำกกำรทำใบงำนท่ี 12 เรือ่ ง กำรเปล่ียนแปลงควำมเข้มขน้ ต่อภำวะสมดลุ
3. ครวู ดั และประเมนิ ผลจำกกำรนำเสนอผลกำรทดลอง เรอ่ื ง กำรศึกษำผลของควำมเข้มขน้ ต่อภำวะ
สมดลุ
7. การวดั และประเมนิ ผล
รายการวัด วธิ ีการ เคร่ืองมือ เกณฑ์การประเมิน
7.1 ประเมนิ ระหว่าง
การจดั กิจกรรม
การเรียนรู้
1) ผลของกำร - ตรวจใบงำนท่ี 12 - ใบงำนที่ 12 - ร้อยละ 60 ผ่ำนเกณฑ์
เปลี่ยนแปลงควำม
เข้มข้นต่อภำวะ
2) กำรทดลองเร่อื ง - ประเมนิ กำรปฎบิ ตั ิ - แบบประเมินกำร - ระดับคุณภำพ 2
กำรศกึ ษำผลของ กำร ปฎิบัติ ผ่ำนเกณฑ์
ควำมเข้มข้นต่อ กำร
ภำวะสมดุล
3) กำรนำเสนองำน - ประเมินกำรนำเสนอ - แบบประเมินกำรเสนอ - ระดับคุณภำพ 2
ผลงำน ผลงำน ผ่ำนเกณฑ์
4) พฤตกิ รรม - สงั เกตพฤติกรรม - แบบสังเกตพฤตกิ รรม - ระดับคณุ ภำพ 2
กำรทำงำน กำรทำงำนรำยบุคคล กำรทำงำนรำยบคุ คล ผำ่ นเกณฑ์
รำยบคุ คล
5) พฤติกรรมกำร - สงั เกตพฤตกิ รรม - แบบสงั เกตพฤตกิ รรม - ระดับคุณภำพ 2
ทำงำนกลุ่ม กำรทำงำนกลมุ่ กำรทำงำนกลมุ่ ผ่ำนเกณฑ์
6) คุณลกั ษณะ - สงั เกตควำมมีวนิ ยั - แบบประเมนิ - ระดบั คุณภำพ 2
อันพึงประสงค์ รับผดิ ชอบ ใฝ่เรยี นรู้ คุณลกั ษณะ ผำ่ นเกณฑ์
และมงุ่ ม่ันในกำร อนั พึงประสงค์
ทำงำน
8. สื่อ/แหลง่ การเรยี นรู้
8.1 ส่ือการเรียนรู้
1) หนังสอื เรียนรำยวิชำเพิ่มเตมิ วทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 หนว่ ยกำรเรียนรู้ท่ี 3 สมดลุ เคมี
2) ใบงำนท่ี 12 เรอ่ื ง กำรเปลยี่ นแปลงควำมเข้มข้นต่อภำวะสมดลุ
3) วัสดุ-อปุ กรณ์ทีใ่ ชใ้ นกำรทดลองเร่ือง กำรศกึ ษำผลของควำมเขม้ ข้นตอ่ ภำวะสมดุล
8.2 แหลง่ การเรียนรู้
1) หอ้ งเรียน
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคมี3 ระดบั ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5 131
9. บันทกึ ผลหลังการสอน
9.1 สรุปผลการเรยี นการสอน
นกั เรยี นจำนวน..............คน
ผำ่ นจุดประสงค์กำรเรียนร.ู้ ................คน คดิ เป็นร้อยละ...........................
ไม่ผำ่ นจุดประสงค.์ ............................คน คิดเปน็ ร้อยละ...........................
ได้แก่
1............................................................................................
2............................................................................................
3............................................................................................
9.2 ปญั หา/อุปสรรค
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
9.3 แนวทางการแก้ไข/แนวทางการพัฒนา
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
ลงชอ่ื .............................................
( นำงสำวพิมทิพย์ สำยแสน)
ตำแหนง่ ครู วทิ ยฐำนะ ครูชำนำญกำร
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดับช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี 5 132
ขอ้ เสนอแนะของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรยี นร้วู ิทยาศาสตร์
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชือ่ ............................................................
( นำงดำรณี พงษส์ บำย)
หัวหนำ้ กลุ่มสำระกำรเรียนร้วู ิทยำศำสตร์
ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลมุ่ บริหารวชิ าการ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชื่อ............................................................
(นำงพรพิรุณ แจ้งใจ)
หัวหน้ำกล่มุ บรหิ ำรวิชำกำร
ขอ้ เสนอแนะของผ้อู านวยการโรงเรียน
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชื่อ.............................................................
(นำงลดั ดำ ผำพนั ธ์)
ผู้อำนวยกำรโรงเรียนโคกโพธไิ์ ชยศกึ ษำ
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดบั ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 5 133
ใบงานท่ี 12
เรอ่ื ง การเปลย่ี นแปลงความเขม้ ข้นต่อภาวะสมดลุ
คาช้ีแจง : ตอบคาถามเกี่ยวกับการเปลย่ี นแปลงความเข้มข้นตอ่ ภาวะสมดุล
1. กำหนดปฏกิ ิริยำให้ ดงั นี้
Fe3+ (aq) + SCN- (aq) ⇌ (FeSCN)2+ (aq)
จำกปฏิกิริยำข้ำงต้น ทำกำรรบกวนสมดุล 3 คร้ัง ที่เวลำ t1 t2 และ t3 พบว่ำ สำรมีควำมเข้มข้นเปลี่ยนแปลง
ไป ซึง่ นำมำเขยี นกรำฟแสดงควำมสมั พันธ์ได้ ดังนี้
1) ณ เวลำ t1 มีกำรรบกวนสมดุลอย่ำงไร
2) ณ เวลำ t2 มีกำรรบกวนสมดลุ อยำ่ งไร
3) ณ เวลำ t3 มกี ำรรบกวนสมดุลอยำ่ งไร
2. กำหนดปฏกิ ิริยำ ณ ภำวะสมดุลให้ ดังนี้
Pb2+ (aq) + H2S (aq) ⇌ PbS (s) + 2H+ (aq)
เม่อื เติมสำรทก่ี ำหนดให้ต่อไปน้ี จะมผี ลใหส้ มดุลเลือ่ นไปทำงใด เพรำะเหตุใด
1) HCl
2) NaOH
3) Pbs
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดบั ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5 134
เฉลยใบงานที่ 12
เร่อื ง การเปลี่ยนแปลงความเข้มข้นต่อภาวะสมดุล
คาชแี้ จง : ตอบคาถามเกีย่ วกับการเปลยี่ นแปลงความเข้มขน้ ตอ่ ภาวะสมดลุ
1. กำหนดปฏกิ ิรยิ ำให้ ดังนี้
Fe3+ (aq) + SCN- (aq) ⇌ (FeSCN)2+ (aq)
จำกปฏิกิริยำข้ำงต้น ทำกำรรบกวนสมดุล 3 ครั้ง ท่ีเวลำ t1 t2 และ t3 พบว่ำ สำรมีควำมเข้มข้นเปล่ียนแปลง
ไป ซ่งึ นำมำเขยี นกรำฟแสดงควำมสัมพันธ์ได้ ดังนี้
1) ณ เวลำ t1 มกี ำรรบกวนสมดุลอย่ำงไร
เพม่ิ Fe3+
2) ณ เวลำ t2 มีกำรรบกวนสมดุลอย่ำงไร
ลด SCN-
3) ณ เวลำ t3 มีกำรรบกวนสมดุลอย่ำงไร
เพ่มิ (FeSCN)2+
2. กำหนดปฏิกริ ยิ ำ ณ ภำวะสมดุลให้ ดงั น้ี
Pb2+ (aq) + H2S (aq) ⇌ PbS (s) + 2H+ (aq)
เมอ่ื เตมิ สำรทกี่ ำหนดให้ต่อไปน้ี จะมีผลให้สมดุลเลอื่ นไปทำงใด เพรำะเหตุใด
1) HCl
กำรเตมิ HCl เป็นกำรเพมิ่ ควำมเขม้ ข้นของ H+ จึงทำให้สมดุลเล่อื นไปทำงซ้ำย
2) NaOH
NaOH ทีเ่ ตมิ ลงไปจะไปทำปฏกิ ิริยำกบั H+ ทำให้ควำมเข้มข้นของ H+ ลดลง สมดลุ จึงเลอื่ นไปทำงขวำ
3) Pbs
Pbs เปน็ ของแขง็ กำรเพิ่ม PbS จึงไม่ทำให้ควำมเขม้ ข้นของระบบเปล่ยี นแปลง และไมม่ ีผลตอ่ ภำวะสมดลุ
แผนการจดั การเรียนรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดบั ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี 5 135
แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 19
กล่มุ สาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี โรงเรยี นโคกโพธิ์ไชยศกึ ษา
รหสั วชิ า ว32222 รายวิชา เคมี ชัน้ มัธยมศึกษาปที ี่ 5 ภาคเรียนท่ี 1 ปีการศึกษา 2563
หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 3 เรื่อง สมดลุ เคมี จานวน 22 ชั่วโมง
แผนการสอนเรอ่ื ง ผลของการเปลย่ี นแปลงความดนั และอณุ หภูมิตอ่ ภาวะสมดลุ จานวน 4 ชั่วโมง
ครูผู้สอน นางสาวพมิ ทิพย์ สายแสน
1. ผลการเรียนรู้
ระบุปจั จยั ท่มี ีผลต่อภำวะสมดุลและค่ำคงท่ีสมดุลของระบบ รวมท้ังคำดคะเนกำรเปล่ยี นแปลงที่เกดิ ขน้ึ
เมอื่ ภำวะสมดุล ของระบบถูกรบกวน โดยใช้หลกั ของเลอชำเตอลิเอ
2. จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
1. อธบิ ำยกำรเปลยี่ นแปลงของระบบท่ีอยใู่ นภำวะสมดุลเมือ่ ถูกรบกวนโดยกำรเปล่ียนแปลงควำมดันและ
อณุ หภูมไิ ด้ (K)
2. เปรยี บเทียบปรมิ ำณสำรต้งั ต้นและผลติ ภัณฑ์ในระบบ ณ ภำวะสมดลุ เดมิ กบั ภำวะสมดุลครั้งใหม่ได้ (K)
3. สรปุ ผลของกำรรบกวนภำวะสมดลุ ของระบบโดยกำรเปลย่ี นแปลงควำมดนั และอุณหภูมิทีม่ ผี ลต่อค่ำคงท่ี
สมดลุ ได้ (K)
4. ทำกำรทดลองเพ่ือศกึ ษำผลของกำรเปลยี่ นแปลงควำมดนั และอณุ หภูมิที่มตี อ่ ภำวะสมดุลของระบบได้ (P)
5. ใช้เครือ่ งมือและอปุ กรณท์ ำงวทิ ยำศำสตร์ไดอ้ ย่ำงถูกตอ้ ง (P)
6. ปฏิบตั ติ ำมขัน้ ตอนกำรทดลองไดอ้ ยำ่ งถกู ตอ้ ง (P)
7. ตง้ั ใจเรยี นรแู้ ละแสวงหำควำมรู้ รบั ผดิ ชอบต่อหน้ำที่ทไ่ี ดร้ บั มอบหมำย (A)
3. สาระการเรยี นรู้
เมอ่ื ระบบที่อย่ใู นภำวะสมดุลถูกรบกวน โดยกำรเปลยี่ นแปลงควำมเข้มขน้ ของสำร ควำมดัน หรืออณุ หภมู ิ
ระบบจะเกิดกำรเปลี่ยนแปลงเพ่ือเข้ำสู่ภำวะสมดุลอีกคร้ังตำมหลักของเลอชำเตอลิเอ ท้ังน้ีกำรเปล่ียนแปลง
อณุ หภูมิมีผลทำให้คำ่ คงทสี่ มดุลเปลี่ยนแปลง
4. สาระสาคญั /ความคิดรวบยอด
กำรเปลี่ยนแปลงอุณหภมู ิของระบบ ทำใหส้ มดุลของระบบถูกรบกวน และในทส่ี ุดระบบจะปรับตวั เพ่ือเข้ำ
สภู่ ำวะสมดุลอีกครัง้
5. สมรรถนะสาคญั ของผูเ้ รียนและคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค์
สมรรถนะสาคัญของผเู้ รยี น คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
1. ควำมสำมำรถในกำรสื่อสำร 1. มีวนิ ัย รับผดิ ชอบ
2. ควำมสำมำรถในกำรคิด 2. ใฝเ่ รียนรู้
3. มงุ่ มั่นในกำรทำงำน
1) ทักษะกำรสงั เกต
2) ทักษะกำรสำรวจคน้ หำ
3) ทักษะกำรวิเครำะห์
4) ทกั ษะกำรทดลอง
5) ทกั ษะกำรลงควำมเห็นจำกข้อมูล
6) ทักษะกำรตคี วำมหมำยและลงข้อสรุป
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดบั ชัน้ มัธยมศึกษาปที ่ี 5 136
6. กจิ กรรมการเรยี นรู้
ขั้นท่ี 1 กระตนุ้ ความสนใจ (Engage)
1. ครแู ละนกั เรียนร่วมกันอภปิ รำยและทบทวนควำมรเู้ กย่ี วกับกำรเปล่ยี นแปลงควำมเขม้ ข้นท่มี ผี ลต่อ
ภำวะสมดุลจำกผลกำรทดลอง เรือ่ งกำรศกึ ษำผลของควำมเขม้ ข้นต่อภำวะสมดุล ดงั น้ี
(แนวตอบ : จากการทดลอง การเปล่ียนแปลงความเข้มข้นของสารต้ังต้นท่าให้ภาวะสมดุลเปล่ียนแปลงไป เม่ือ
ระบบเข้าสู่ภาวะสมดุลอีกครั้ง ความเข้มข้นของสารต่าง ๆ ณ ภาวะสมดุลจะแตกต่างไปจากความเข้มข้นที่ภาวะ
สมดลุ เดิม)
2. ครูถำมคำถำมว่ำ “ถา้ ทา่ การเปลยี่ นแปลงความดนั และอณุ หภูมิของระบบ จะสง่ ผลต่อภาวะสมดุล
และค่าคงทส่ี มดลุ หรือไม่ อย่างไร” ให้นกั เรยี นร่วมกนั ตอบคำถำม ซึ่งครยู งั ไมต่ อ้ งเฉลยคำตอบทถี่ กู ต้อง จำกนนั้ ครู
และนักเรยี นร่วมกนั อภปิ รำย เพอื่ นำไปสูข่ ้ันสอนตอ่ ไป
ขัน้ ท่ี 2 สารวจค้นหา (Explore)
1. ครใู หน้ กั เรียนแบ่งกลมุ่ กลมุ่ ละ 5 คน แล้วทำกำรทดลอง เรือ่ ง กำรศกึ ษำผลของควำมดนั และอณุ หภูมิ
ต่อภำวะสมดลุ ตอนที่ 1 และ 2 จำกหนงั สือเรียนรายวิชาเพม่ิ เตมิ วทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
2. ครูใช้รปู แบบกำรเรียนรแู้ บบร่วมมอื เทคนิค LT มำจัดกระบวนกำรเรียนรู้ โดยกำหนดใหส้ มำชิกแต่ละ
คนภำยในกลุ่มมีบทบำทหน้ำท่ีของตนเอง ดงั นี้
• สมำชกิ คนที่ 1 : ทำหน้ำที่เตรียมวสั ดุ-อุปกรณท์ ่ีใชใ้ นการทดลอง เรื่อง การศึกษาผลของความดัน
และอุณหภมู ติ อ่ ภาวะสมดลุ
• สมำชิกคนท่ี 2 : ทำหน้ำทอี่ ่ำนวธิ กี ำรทดลอง ทำควำมเขำ้ ใจ และอธบิ ำยให้สมำชิกในกลุ่มฟงั
• สมำชกิ คนท่ี 3 : ทำหนำ้ ทบี่ นั ทึกผลกำรทดลอง
• สมำชกิ คนท่ี 4 และ 5 : ทำหนำ้ ท่นี ำเสนอผลกำรทดลอง
3. สมำชิกทกุ คนในกลุ่มชว่ ยกนั ลงมอื ทำกำรทดลอง
(หมายเหตุ : ครเู รม่ิ ประเมินนักเรยี น โดยใช้แบบสังเกตพฤตกิ รรมการท่างานกลุ่ม)
ข้นั ท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
3. นกั เรยี นแต่ละกลุม่ สง่ ตวั แทน (สมำชิกคนที่ 4 และ 5 ของกลมุ่ ) มำนำเสนอผลกำรทดลอง หลังจำกนัน้
ใหน้ กั เรยี นทุกคนรว่ มกันอภิปรำยผลกำรทดลองจนมีควำมเขำ้ ใจที่ตรงกนั
5. ครูและนกั เรียนร่วมกันอภิปรำยและหำขอ้ สรุปจำกกำรปฏบิ ัติกำรทดลอง โดยใช้แนวคำถำม ดงั น้ี
1) เมื่อกดกำ้ นหลอดฉีดยำท่ีบรรจุแก๊ส NO2 ลง จะเกิดผลอย่ำงไร (แนวตอบ : การกดกา้ นหลอดฉีดยา
ลงเป็นการลดปริมาตรของแก๊ส NO2 ท่าให้ความดันและความเข้มข้นของแก๊ส NO2 เพ่ิมขึ้น แล้วเกิดปฏิกิริยา
กลายเป็นแก๊ส N2O4 แกส๊ จึงมสี เี ข้มขึ้น ต่อมาสจี ะจางลงเล็กน้อยแลว้ คงท่ี แสดงว่า ระบบเข้าสสู่ มดลุ อีกครง้ั )
2) เมอ่ื ดึงกำ้ นหลอดฉีดยำทบ่ี รรจุแกส๊ NO2 ขึน้ จะเกดิ ผลอยำ่ งไร
(แนวตอบ : การดึงกา้ นหลอดฉีดยาลงเปน็ การเพมิ่ ปรมิ าตรของแก๊ส NO2 ทา่ ให้ความดนั และความ
เขม้ ข้นของแก๊ส NO2 ลดลง แกส๊ N2O4 จึงเกิดปฏกิ ิรยิ าสลายตวั เป็นแกส๊ NO2 มากขนึ้ แกส๊ จึงมสี ีจางลง ตอ่ มาสีจะ
เขม้ ข้ึนเลก็ น้อยแล้วคงท่ี แสดงว่า ระบบเข้าสู่สมดุลอีกครงั้ )
3) จำกผลกำรทดลองทไี่ ด้สำมำรถสรุปได้วำ่ อยำ่ งไร (แนวตอบ : การเปล่ยี นแปลงความดันของระบบ
ทา่ ให้สมดลุ ของระบบถกู รบกวน และในทสี่ ดุ ระบบจะปรับตวั เพ่อื เขา้ สภู่ าวะสมดุลอีกครั้ง)
(หมายเหตุ : ครเู ริ่มประเมนิ นักเรยี น โดยใชแ้ บบสังเกตพฤตกิ รรมการท่างานรายบุคคล)
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดบั ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 5 137
ชั่วโมงที่ 3
ขนั้ ท่ี 2 สารวจคน้ หา (Explore)
6. ครใู ห้นกั เรยี นแบง่ กล่มุ กล่มุ ละ 5 คน แล้วทำกำรทดลอง เรอ่ื ง กำรศึกษำผลของควำมดันและอุณหภูมิ
ตอ่ ภำวะสมดุล ตอนที่ 3 จำกหนังสือเรียนรำยวชิ ำเพม่ิ เติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
7. ครูใช้รูปแบบกำรเรียนรแู้ บบร่วมมอื เทคนิค LT มำจดั กระบวนกำรเรยี นรู้ โดยกำหนดใหส้ มำชิกแตล่ ะ
คนภำยในกลุ่มมบี ทบำทหนำ้ ท่ีของตนเอง ดงั น้ี
• สมำชกิ คนท่ี 1 : ทำหน้ำทีเ่ ตรียมวสั ดุ-อุปกรณท์ ี่ใช้ในการทดลองการทดลอง เร่อื ง การศึกษาผล
ของความดันและอณุ หภมู ิตอ่ ภาวะสมดุล
• สมำชกิ คนท่ี 2 : ทำหน้ำทีอ่ ำ่ นวธิ ีกำรทดลอง ทำควำมเข้ำใจ และอธบิ ำยให้สมำชิกในกล่มุ ฟงั
• สมำชกิ คนท่ี 3 : ทำหนำ้ ทีบ่ นั ทกึ ผลกำรทดลอง
• สมำชิกคนท่ี 4 และ 5 : ทำหนำ้ ทนี่ ำเสนอผลกำรทดลอง
8. สมำชกิ ทกุ คนในกลมุ่ ชว่ ยกนั ลงมือทำกำรทดลอง
ขั้นท่ี 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
9. ครูให้นกั เรียนแต่ละกลมุ่ ส่งตวั แทน (สมำชิกคนที่ 4 และ 5 ของกลมุ่ ) มำนำเสนอผลกำรทดลอง
หลังจำกนน้ั ใหน้ กั เรียนทุกคนร่วมกนั อภิปรำยผลกำรทดลองจนมคี วำมเข้ำใจท่ตี รงกัน
10. ครแู ละนักเรียนรว่ มกนั อภปิ รำยและหำข้อสรปุ จำกกำรปฏิบตั กิ ำรทดลอง โดยใช้แนวคำถำม ดังนี้
1) เมื่อนำหลอดทดลองท่ีบรรจุแก๊ส NO2 ไปจุ่มในน้ำร้อน จะเกิดผลอย่ำงไร (แนวตอบ : เม่ือลด
อุณหภมู ิ แก๊สจะมสี ีจางลง เน่อื งจากแกส๊ NO2 เกิดปฏิกริ ยิ าไปขา้ งหน้าไดแ้ ก๊ส N2O4 มากขน้ึ แสดงว่า ภาวะสมดุล
เปลี่ยนแปลงไป ต่อมาสีจะเริ่มคงท่ี แสดงวา่ ระบบเขา้ สสู่ มดลุ อกี ครง้ั )
2) เม่ือนำหลอดทดลองท่ีบรรจุแก๊ส NO2 ไปจุ่มในน้ำเย็น จะเกิดผลอย่ำงไร (แนวตอบ : เม่ือเพ่ิม
อุณหภูมิ แก๊สจะมีสีเข้มขึ้น เน่ืองจากแก๊ส N2O4 เกิดปฏิกิริยายอ้ ยกลับได้แก๊ส NO2 มากขึ้น แสดงว่า ภาวะสมดลุ
เปลย่ี นแปลงไป ต่อมาสีจะเริ่มคงท่ี แสดงว่า ระบบเขา้ สู่สมดุลอีกครงั้ )
3) จำกผลกำรทดลองทีไ่ ด้สำมำรถสรุปไดว้ ำ่ อยำ่ งไร (แนวตอบ : การเปล่ยี นแปลงอณุ หภูมขิ องระบบ
ท่าใหส้ มดลุ ของระบบถกู รบกวน และในท่สี ุดระบบจะปรบั ตัวเพอื่ เข้าสู่ภาวะสมดุลอกี คร้งั )
(หมายเหตุ : ครเู ริ่มประเมนิ นกั เรยี น โดยใช้แบบสงั เกตพฤติกรรมการท่างานรายบุคคล)
ชวั่ โมงที่ 4
ขน้ั ที่ 2 สารวจค้นหา (Explore)
11. ครใู ห้นักเรียนศึกษำเกี่ยวกับกำรเปลย่ี นแปลงควำมดนั และอุณหภมู ิที่มผี ลตอ่ ภำวะสมดุล จำกหนังสือ
เรียนรำยวชิ ำเพ่มิ เติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
12. ครูสมุ่ ตวั แทนนักเรยี น 2 คน ออกมำอธิบำยควำมร้จู ำกเรอ่ื งทไ่ี ดศ้ ึกษำไปใหเ้ พือ่ นคนอนื่ ฟังหน้ำช้นั
เรยี น จำกน้นั ให้นกั เรยี นทกุ คนร่วมกนั แสดงควำมคิดเหน็ จนเกดิ ควำมเขำ้ ใจที่ตรงกัน
ขั้นท่ี 3 อธิบายความรู้ (Explain)
13. ครูตัง้ คำถำมใหน้ กั เรยี นร่วมกนั อภิปรำย เรอื่ ง กำรเปล่ียนแปลงควำมดนั และอณุ หภมู ิท่ีมีผลตอ่ ภำวะ
สมดลุ เชน่
1) กำรเปลยี่ นแปลงควำมดันส่งผลภำวะสมดุลอยำ่ งไร (แนวตอบ : เมื่อเพ่ิมความดัน สมดลุ จะเลอ่ื นไป
ทางด้านท่ีมีจ่านวนโมลของแก๊สน้อยกว่า แต่เม่ือลดความดัน สมดุลจะเล่ือนไปทางด้านท่ีมีจ่านวนโมลของแก๊ส
มากกว่า แตถ่ า้ ทง้ั ดา้ นสารตง้ั ตน้ และผลติ ภัณฑม์ ีจ่านวนโมลเท่ากนั สมดลุ จะไม่เปล่ียนแปลง)
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดับช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 5 138
2) กำรเปล่ยี นแปลงอุณหภูมิสง่ ผลภำวะสมดุลอย่ำงไร (แนวตอบ : เมอื่ เพิม่ อุณหภูมิ สมดลุ จะเลือ่ นไป
ทางดา้ นดดู ความรอ้ น แต่เมอ่ื ลดอณุ หภูมิ สมดุลจะเลอื่ นไปทางดา้ นคายความรอ้ น)
3) กำรเปลี่ยนแปลงควำมดันและอุณหภูมิของระบบมผี ลทำใหค้ ำ่ คงท่ีสมดุลของปฏิกริ ยิ ำเปล่ยี นแปลง
ไปหรอื ไม่ (แนวตอบ : การเปล่ียนแปลงความดันจะไม่ทา่ ใหค้ า่ คงทีส่ มดลุ ของปฏกิ ริ ยิ าเปล่ยี นแปลงไป สว่ นการ
เปลย่ี นแปลงอุณหภูมิจะมีผลทา่ ใหค้ ่าคงที่สมดุลของปฏิกิรยิ าเปลีย่ นแปลงไป)
4) กำหนดปฏกิ ริ ิยำให้ ดังน้ี 2HI (g) + 9.45 kJ ⇌ H2 (g) + I2 (g) เม่ือลดควำมดันของระบบลง
2 เท่ำของควำมดนั เดิม สมดลุ ของระบบจะมีกำรเปลี่ยนแปลงอย่ำงไร (แนวตอบ : สมดุลไมเ่ ปล่ยี นแปลง เพราะ
จา่ นวนโมลรวมของสารตงั้ ต้นทเ่ี ปน็ แก๊สเท่ากบั จ่านวนโมลรวมของผลติ ภณั ฑ์ทเี่ ป็นแกส๊ )
5) กำหนดปฏกิ ิริยำให้ ดังนี้ H2S (g) ⇌ H2 (g) + S (s) ถำ้ ปฏิกริ ยิ ำนี้ดดู ควำมร้อน 20.6 กโิ ลจูล
กำรเพิม่ อณุ หภมู ขิ องระบบ จะทำใหส้ มดลุ เล่ือนไปทำงใด และระบบจะมีกำรเปลยี่ นแปลงอยำ่ งไร (แนวตอบ :
ปฏิกริ ิยานเี้ ป็นปฏกิ ริ ิยาดูดความร้อน ดงั น้ัน การเพิม่ อุณหภูมิของระบบจะทา่ ใหส้ มดลุ เลื่อนไปขา้ งหนา้ สมดลุ จึง
เลอ่ื นไปทางขวา)
(หมายเหตุ : ครเู ริม่ ประเมินนกั เรียน โดยใช้แบบสังเกตพฤตกิ รรมการทา่ งานรายบุคคล)
ข้นั ที่ 4 ขยายความเข้าใจ (Expand)
14. ครูถำมคำถำม BIG QUESTION จำกหนงั สอื เรยี นรำยวิชำเพ่ิมเติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 อกี คร้งั
ดงั นี้
• กำรเปลย่ี นแปลงควำมเขม้ ข้น ควำมดัน หรอื อุณหภูมจิ ะมผี ลตอ่ ภำวะสมดุลอยำ่ งไร
(แนวตอบ : การเพิ่มความเขม้ ขน้ ของสารตั้งตน้ สารใดสารหนง่ึ สมดลุ จะเลือ่ นไปทางขวา และเมือ่
เพิ่มความเข้มข้นของสารผลติ ภณั ฑส์ ารใดสารหนึ่ง สมดุลจะเล่ือนไปทางซา้ ย
การลดความเข้มข้นของสารต้ังต้นสารใดสารหน่ึง สมดุลจะเล่ือนไปทางซ้าย และเมื่อลดความ
เขม้ ขน้ ของสารผลติ ภณั ฑ์สารใดสารหน่ึง สมดลุ จะเล่อื นไปทางขวา
การเพิ่มความดันรวมของระบบ ระบบจะปรับตัวเข้าสู่สมดุลใหม่เพื่อลดความดัน โดย
เกิดปฏกิ ิริยาไปทางดา้ นท่ีมีจา่ นวนโมลนอ้ ย
การลดความดันรวมของระบบ ระบบจะปรับตัวเข้าสู่สมดุลใหม่เพื่อเพ่ิมความดัน โดย
เกิดปฏกิ ริ ยิ าไปทางดา้ นที่มีจ่านวนโมลมาก
ปฏิกริ ิยาดูดความร้อน ถา้ เพ่ิมอุณหภูมิ จะท่าให้ปฏิกิรยิ าไปขา้ งหน้าเกิดขน้ึ ได้ดี สมดุลจะเล่อื นไป
ทางขวา แต่ถา้ ลดอณุ หภมู ิ จะทา่ ให้ปฏกิ ริ ยิ าย้อนกลับเกิดข้นึ ได้ดี สมดุลจะเล่ือนไปทางซา้ ย
ปฏกิ ริ ยิ าคายความร้อน ถา้ เพ่มิ อุณหภูมิ จะทา่ ให้ปฏกิ ริ ิยายอ้ นกลับเกิดขนึ้ ได้ดีสมดุลใจะเล่ือนไป
ทางซา้ ย แต่ถา้ ลดอุณหภูมิ จะทา่ ใหป้ ฏิกิรยิ าไปขา้ งหน้าเกิดขนึ้ ได้ดี สมดลุ จะเลื่อนไปทางขวา)
15. ครูเปดิ โอกำสให้นักเรยี นซกั ถำมขอ้ สงสยั ในเนื้อหำ เร่ือง กำรเปลย่ี นแปลงควำมดนั และอณุ หภมู ิท่ีมีผล
ตอ่ ภำวะสมดุล ว่ำมีส่วนไหนท่ียังไมเ่ ข้ำใจ และให้ควำมรเู้ พ่ิมเติมในสว่ นนัน้ เพอ่ื จะใชเ้ ปน็ ควำมร้เู บ้ืองตน้ สำหรบั
กำรเรยี นในเนอื้ หำตอ่ ๆ ไป
16. นักเรยี นทำใบงานที่ 13 เร่อื ง การเปล่ียนแปลงความดนั และอณุ หภมู ิตอ่ ภาวะสมดลุ
17. นักเรียนทำแบบฝึกหัด ในหนังสือแบบฝกึ หัดรายวิชาเพ่ิมเตมิ วทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
18. นักเรยี นทำ Topic Question จำกหนงั สอื เรยี นรำยวชิ ำเพม่ิ เตมิ วทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
ขัน้ ที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate)
1. ครูประเมินผลโดยครูประเมนิ ผลนักเรียน โดยกำรสังเกตพฤตกิ รรมกำรตอบคำถำม พฤตกิ รรมกำร
ทำงำนรำยบคุ คลพฤติกรรมกำรทำงำนกล่มุ และจำกกำรนำเสนอผลกำรทำกิจกรรมหน้ำช้ันเรยี น
แผนการจัดการเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดับชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ 5 139
2. ครูตรวจสอบผลจำกกำรทำใบงำนท่ี 13 เรือ่ ง กำรเปลย่ี นแปลงควำมดนั และอณุ หภมู ิตอ่ ภำวะสมดลุ
3. ครตู รวจสอบผลจำกกำรทำแบบฝึกหัด
4. ครูวดั และประเมนิ ผลจำกกำรนำเสนอผลกำรทดลอง เร่อื ง กำรศกึ ษำผลของควำมดันและอณุ หภูมิต่อ
ภำวะสมดลุ
7. การวัดและประเมนิ ผล
รายการวดั วธิ กี าร เครือ่ งมือ เกณฑก์ ารประเมิน
7.1 ประเมินระหว่าง
การจดั กิจกรรม
การเรียนรู้
1) ผลของกำร - ตรวจใบงำนที่ 13 - ใบงำนที่ 13 - ร้อยละ 60 ผำ่ นเกณฑ์
เปล่ยี นแปลงควำม - ตรวจแบบฝึกหัด - แบบฝกึ หัด - รอ้ ยละ 60 ผ่ำนเกณฑ์
เข้มข้นต่อภำวะ
2) กำรทดลองเรอื่ ง - ประเมนิ กำรปฎิบตั ิ - แบบประเมินกำร - ระดับคุณภำพ 2
กำรศึกษำผลของ กำร ปฎิบตั ิ ผ่ำนเกณฑ์
ควำมดนั และ กำร
อุณหภมู ิต่อภำวะ
สมดลุ
3) กำรนำเสนองำน - ประเมนิ กำรนำเสนอ - แบบประเมนิ กำรเสนอ - ระดบั คุณภำพ 2
ผลงำน ผลงำน ผ่ำนเกณฑ์
4) พฤตกิ รรม - สงั เกตพฤติกรรม - แบบสงั เกตพฤตกิ รรม - ระดับคุณภำพ 2
กำรทำงำน กำรทำงำนรำยบคุ คล กำรทำงำนรำยบุคคล ผ่ำนเกณฑ์
รำยบุคคล
5) พฤตกิ รรมกำร - สงั เกตพฤตกิ รรม - แบบสงั เกตพฤติกรรม - ระดบั คุณภำพ 2
ทำงำนกล่มุ กำรทำงำนกลมุ่ กำรทำงำนกล่มุ ผ่ำนเกณฑ์
6) คุณลกั ษณะ - สงั เกตควำมมีวินยั - แบบประเมิน - ระดับคณุ ภำพ 2
อันพงึ ประสงค์ รบั ผิดชอบ ใฝเ่ รียนรู้ คุณลกั ษณะ ผำ่ นเกณฑ์
และมุง่ มัน่ ในกำร อนั พึงประสงค์
ทำงำน
8. สือ่ /แหลง่ การเรยี นรู้
8.1 ส่ือการเรียนรู้
1) หนังสอื เรยี นรำยวิชำเพ่ิมเติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 หน่วยกำรเรียนรทู้ ี่ 3 สมดลุ เคมี
2) หนังสือแบบฝกึ หดั รำยวชิ ำเพิม่ เตมิ วิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 หนว่ ยกำรเรียนรทู้ ี่ 3 สมดลุ เคมี
3) ใบงำนท่ี 13 เร่อื ง กำรเปลยี่ นแปลงควำมเข้มข้นต่อภำวะสมดลุ
4) วสั ดุ-อุปกรณ์ท่ใี ช้ในกำรทดลองเร่อื ง กำรศกึ ษำผลของควำมดันและอณุ หภูมติ ่อภำวะสมดุล
8.2 แหลง่ การเรียนรู้
1) ห้องเรยี น
แผนการจดั การเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดับช้นั มัธยมศึกษาปีท่ี 5 140
9. บันทึกผลหลังการสอน
9.1 สรุปผลการเรียนการสอน
นักเรยี นจำนวน..............คน
ผำ่ นจุดประสงคก์ ำรเรียนรู้.................คน คดิ เป็นรอ้ ยละ...........................
ไม่ผำ่ นจดุ ประสงค.์ ............................คน คิดเป็นรอ้ ยละ...........................
ได้แก่
1............................................................................................
2............................................................................................
3............................................................................................
9.2 ปญั หา/อปุ สรรค
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
9.3 แนวทางการแกไ้ ข/แนวทางการพัฒนา
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
ลงชอื่ .............................................
( นำงสำวพมิ ทิพย์ สำยแสน)
ตำแหนง่ ครู วทิ ยฐำนะ ครูชำนำญกำร
แผนการจดั การเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5 141
ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรูว้ ทิ ยาศาสตร์
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงช่ือ............................................................
( นำงดำรณี พงษ์สบำย)
หวั หนำ้ กลุ่มสำระกำรเรียนร้วู ิทยำศำสตร์
ขอ้ เสนอแนะของหัวหน้ากลมุ่ บรหิ ารวิชาการ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชือ่ ............................................................
(นำงพรพิรณุ แจ้งใจ)
หวั หน้ำกลุม่ บริหำรวิชำกำร
ขอ้ เสนอแนะของผูอ้ านวยการโรงเรยี น
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
ลงชอ่ื .............................................................
(นำงลัดดำ ผำพันธ์)
ผอู้ ำนวยกำรโรงเรยี นโคกโพธไ์ิ ชยศกึ ษำ
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดับช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ 5 142
ใบงานที่ 13
เร่ือง การเปล่ยี นแปลงความดันและอุณหภมู ติ อ่ ภาวะสมดลุ
คาชแ้ี จง : ตอบคาถามเก่ยี วกบั การเปลีย่ นแปลงความดนั และอณุ หภูมติ อ่ ภาวะสมดุล
1. จำกปฏกิ ริ ิยำท่กี ำหนดให้ตอ่ ไปน้ี หำกรบกวนสมดุลโดยกำรเพิ่มควำมดนั ของระบบ ใหร้ ะบวุ ่ำปฏิกิริยำจะมีกำร
ปรบั สมดลุ ไปข้ำงหนำ้ หรอื ยอ้ นกลบั เพรำะเหตใุ ด
1) N2 (g) + 3H2 (g) ⇌ 2NH3 (g)
2) 2N2O5 (g) ⇌ 4NO2 (g) + O2 (g)
3) 2HI (g) ⇌ H2 (g) + I2 (g)
4) PCl3 (g) + Cl2 (g) ⇌ PCl5 (g)
5) CCl4 (l) + 4HCl (g) ⇌ CH4 (g) + 4Cl2 (g)
2. กำรลดอณุ หภมู ิให้กับสมดุลท่กี ำหนดให้ต่อไปน้ี สมดุลจะเลือ่ นไปทำงซำ้ ยหรอื ทำงขวำ และระบบจะมกี ำร
เปลย่ี นแปลงอย่ำงไร
1) 2SO2 (g) + O2 (g) ⇌ 2SO3 (g) + 192 kJ
2) H2 (g) + I2 (g) ⇌ 2HI (g) ; ∆H = -9.45 kJ
3) N2O4 (g) ⇌ 2NO2 (g) ; ∆H = +58.1 kJ
4) N2 (g) + 2O2 (g) + 66.4 kJ ⇌ 2NO2 (g)
แผนการจัดการเรียนรู้รายวิชา ว32222 เคม3ี ระดบั ชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี 5 143
เฉลยใบงานท่ี 13
เร่ือง การเปลี่ยนแปลงความดนั และอุณหภูมิต่อภาวะสมดุล
คาชีแ้ จง : ตอบคาถามเกย่ี วกบั การเปลย่ี นแปลงความดันและอณุ หภมู ิต่อภาวะสมดุล
1. จำกปฏิกริ ยิ ำท่กี ำหนดให้ตอ่ ไปน้ี หำกรบกวนสมดุลโดยกำรเพิ่มควำมดันของระบบ ใหร้ ะบุว่ำปฏิกริ ยิ ำจะมีกำร
ปรับสมดลุ ไปขำ้ งหน้ำหรือย้อนกลับ เพรำะเหตใุ ด
1) N2 (g) + 3H2 (g) ⇌ 2NH3 (g)
สมดลุ เลอ่ื นไปขำ้ งหน้ำ เพรำะจำนวนโมลรวมของสำรผลติ ภัณฑ์ท่เี ป็นแกส๊ น้อยกว่ำจำนวนโมลรวมของสำร
ตัง้ ตน้ ที่เปน็ แก๊ส สำรต้งั ต้นจงึ ตอ้ งลดจำนวนโมลลง
2) 2N2O5 (g) ⇌ 4NO2 (g) + O2 (g)
สมดลุ เลือ่ นย้อนกลบั เพรำะจำนวนโมลรวมของสำรตั้งต้นทเี่ ปน็ แกส๊ นอ้ ยกว่ำจำนวนโมลรวมของผลติ ภัณฑ์
ท่เี ปน็ แกส๊ ผลติ ภณั ฑจ์ งึ ต้องลดจำนวนโมลลง
3) 2HI (g) ⇌ H2 (g) + I2 (g)
สมดุลไม่เปลย่ี นแปลง เพรำะจำนวนโมลรวมของสำรต้ังต้นที่เป็นแกส๊ เท่ำกบั จำนวนโมลรวมของผลิตภัณฑท์ ี่
เป็นแก๊ส
4) PCl3 (g) + Cl2 (g) ⇌ PCl5 (g)
สมดลุ เล่ือนไปข้ำงหน้ำ เพรำะจำนวนโมลรวมของสำรผลิตภัณฑท์ เ่ี ปน็ แก๊สนอ้ ยกวำ่ จำนวนโมลรวม ของสำร
ตงั้ ตน้ ทเี่ ป็นแกส๊ สำรตัง้ ต้นจงึ ต้องลดจำนวนโมลลง
5) CCl4 (l) + 4HCl (g) ⇌ CH4 (g) + 4Cl2 (g)
สมดลุ เลือ่ นยอ้ นกลับ เพรำะจำนวนโมลรวมของสำรตง้ั ต้นที่เป็นแก๊สน้อยกว่ำจำนวนโมลรวมของผลิตภณั ฑท์ ี่
เป็นแก๊ส ผลิตภัณฑจ์ ึงตอ้ งลดจำนวนโมลลง
6) กำรลดอุณหภูมิใหก้ ับสมดลุ ที่กำหนดให้ต่อไปน้ี สมดุลจะเลอ่ื นไปทำงซำ้ ยหรอื ทำงขวำ และระบบจะมี
กำรเปลย่ี นแปลงอย่ำงไร
1) 2SO2 (g) + O2 (g) ⇌ 2SO3 (g) + 192 kJ
ปฏิกริ ิยำน้ีเป็นปฏกิ ิรยิ ำคำยควำมรอ้ น กำรลดอณุ หภูมิจะทำให้สมดุลเลื่อนไปทำงขวำ
2) H2 (g) + I2 (g) ⇌ 2HI (g) ; ∆H = -9.45 kJ
ปฏกิ ริ ยิ ำน้ีเปน็ ปฏิกริ ยิ ำคำยควำมรอ้ น กำรลดอุณหภมู ิจะทำให้สมดุลเลอ่ื นไปทำงขวำ
3) N2O4 (g) ⇌ 2NO2 (g) ; ∆H = +58.1 kJ
ปฏกิ ริ ยิ ำน้ีเปน็ ปฏิกริ ิยำดดู ควำมรอ้ น กำรลดอุณหภมู ิจะทำให้สมดุลเล่อื นไปทำงซำ้ ย
4) N2 (g) + 2O2 (g) + 66.4 kJ ⇌ 2NO2 (g)
ปฏิกริ ิยำน้ีเป็นปฏิกิรยิ ำดูดควำมรอ้ น กำรลดอุณหภมู ิจะทำให้สมดุลเลอื่ นไปทำงซ้ำย
แผนการจดั การเรยี นรู้รายวชิ า ว32222 เคมี3 ระดบั ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5 144
แผนการจดั การเรยี นรูท้ ่ี 20 โรงเรยี นโคกโพธ์ไิ ชยศึกษา
กลมุ่ สาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ภาคเรียนท่ี 1 ปกี ารศึกษา 2563
จานวน 22 ชวั่ โมง
รหสั วชิ า ว32222 รายวชิ า เคมี ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีที่ 5 จานวน 3 ช่วั โมง
หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 เรอ่ื ง สมดลุ เคมี
แผนการสอนเรอ่ื ง สมดุลในชวี ติ ประจาวัน
ครผู ู้สอน นางสาวพมิ ทพิ ย์ สายแสน
1. ผลการเรยี นรู้
ยกตวั อย่ำงและอธิบำยสมดลุ เคมขี องกระบวนกำรท่เี กดิ ขึ้นในส่ิงมีชวี ติ ปรำกฏกำรณใ์ นธรรมชำตแิ ละ
กระบวนกำรในอตุ สำหกรรม
2. จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
1. อธิบำยกำรนำหลกั สมดุลเคมมี ำประยกุ ตใ์ ช้ในชีวติ ประจำวนั ได้ (K)
2. สือ่ สำรเกีย่ วกับกำรนำหลักสมดุลเคมีมำประยกุ ต์ใชใ้ นชีวติ ประจำวนั ได้ (P)
3. ตงั้ ใจเรยี นรูแ้ ละแสวงหำควำมรู้ รับผิดชอบต่อหนำ้ ท่ที ่ไี ดร้ ับมอบหมำย (A)
3. สาระการเรยี นรู้
ควำมรู้เกี่ยวกับสมดุลเคมีสำมำรถนำมำใช้อธิบำยกระบวนกำรที่เกิดขึ้นในสิ่งมีชีวิต ปรำกฏกำรณ์ใน
ธรรมชำตแิ ละกระบวนกำรในอตุ สำหกรรม
4. สาระสาคญั /ความคดิ รวบยอด
ควำมรู้เก่ียวกับสมดุลเคมีสำมำรถนำมำใช้อธิบำยกระบวนกำรที่เกิดข้ึนในส่ิงมีชีวิต ปรำกฏกำรณ์ใน
ธรรมชำติและกระบวนกำรในอตุ สำหกรรม
5. สมรรถนะสาคัญของผู้เรยี นและคุณลักษณะอันพงึ ประสงค์
สมรรถนะสาคญั ของผเู้ รยี น คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค์
1. ควำมสำมำรถในกำรสือ่ สำร 1. มวี นิ ัย รบั ผดิ ชอบ
2. ควำมสำมำรถในกำรคดิ 2. ใฝเ่ รียนรู้
1) ทักษะกำรสงั เกต 3. มงุ่ มน่ั ในกำรทำงำน
2) ทักษะกำรสำรวจคน้ หำ
3) ทกั ษะกำรวเิ ครำะห์
4) ทักษะกำรทำงำนร่วมกนั
3. ควำมสำมำรถในกำรใช้ทักษะชีวติ
6. กจิ กรรมการเรยี นรู้
ข้นั ที่ 1 กระตนุ้ ความสนใจ (Engage)
1. ครกู ระตุ้นควำมสนใจของนกั เรยี นเกย่ี วกบั เร่อื ง สมดุลเคมีในชวี ติ ประจำวัน โดยใช้คำถำมเพอ่ื กระตุ้น
นกั เรียน ดังน้ี
1) ให้นกั เรียนยกตัวอยำ่ งสมดุลเคมใี นชีวิตประจำวัน
(แนวตอบ : พิจารณาคา่ ตอบของนกั เรยี น โดยขน้ึ อยกู่ ับดุลยพนิ ิจของครผู ูส้ อน ยกตวั อยา่ งเช่น
กระบวนการหายใจและแลกเปลย่ี นแกส๊ สมดุลของแคลเซียมในรา่ งกาย ปรากฏการณ์หนิ งอกหนิ ย้อย)
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 5 145
ข้นั ที่ 2 สารวจค้นหา (Explore)
1. ครใู หน้ ักเรยี นแบง่ กล่มุ กลมุ่ ละ 5 คน โดยให้แต่ละกลมุ่ ศกึ ษำคน้ ควำ้ ข้อมูลเก่ียวกับเรอ่ื ง สมดุลเคมีใน
ส่งิ มชี วี ิตและสง่ิ แวดล้อม จากหนังสือเรยี นรายวิชาเพ่ิมเติมวทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
2. นักเรียนนำขอ้ มลู ทไ่ี ดจ้ ำกกำรคน้ ควำ้ ทำเปน็ รปู แบบต่ำง ๆ ตำมควำมคดิ เหน็ ของแต่ละกลมุ่ เชน่
แผนภำพ แผนผงั เขียนบรรยำย
(หมายเหตุ : ครเู รม่ิ ประเมินนกั เรียน โดยใชแ้ บบสังเกตพฤตกิ รรมการท่างานกลมุ่ )
ขั้นที่ 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
2. นักเรียนแต่ละกลมุ่ สง่ ตัวแทนมำนำเสนอเรอ่ื งทไี่ ดศ้ ึกษำคน้ คว้ำข้อมูลและผลงำนกำรจัดทำข้อมลู ของ
กลุ่มตนเองหน้ำชน้ั เรียนทีละกลุ่มเพื่อแลกเปลี่ยนควำมคดิ เห็นกนั จนครบทุกกลมุ่
(หมายเหตุ : ครูเริ่มประเมนิ นักเรียน โดยใชแ้ บบการน่าเสนอหนา้ ผลงาน)
4. ครูตงั้ คำถำมให้นักเรยี นรว่ มกันอภิปรำย เร่อื ง สมดุลเคมใี นส่งิ มชี วี ิตและส่ิงแวดล้อม เช่น
1) หน้ำทห่ี ลักของเฮโมโกลบนิ คืออะไร และสำมำรถเขียนสมกำรแสดงปฏกิ ิรยิ ำท่ีเกิดขึ้นได้อยำ่ งไร
(แนวตอบ : หนา้ ท่ีหลักของเฮโมโกลบนิ คอื ล่าเลยี งออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของรา่ งกาย สามารถ
เขยี นสมการแสดงปฏิกริ ิยาได้ ดงั นี้
Hb + O2 ⇌ HbO2
เฮโมโกลบิน อกกซีเฮโมโกลบิน)
2) ค่ำคงทส่ี มดุลของปฏิกิริยำในข้อ 1) มคี ำ่ เท่ำใด
(แนวตอบ : K = [ [ ] [ 2 2]])
3) อธบิ ำยเกยี่ วกบั กำรรกั ษำสมดุลของแคลเซียมในเลอื ด
(แนวตอบ : ถ้าแคลเซยี มในเลอื ดสงู จะเกิดการกระตุน้ ใหต้ อ่ มไทรอยดห์ ล่ังฮอรโ์ มนแคลซิโทนนิ
เพื่อลดระดบั แคลเซียมในเลอื ด แต่ถา้ แคลเซยี มในเลอื ดต่า จะเกิดการกระต้นุ ใหต้ อ่ มพาราไทรอยด์หล่งั พาราทอร์
โมน เพื่อเพมิ่ ระดับแคลเซียมในเลือด)
4) สำรประกอบคำรบ์ อนจะมีหลักกำรหมนุ เวียนกลับสู่บรรยำกำศและแหล่งนำ้ ไดอ้ ยำ่ งไร
(แนวตอบ : สารประกอบคาร์บอนจะมหี ลักการหมนุ เวียนกลบั สบู่ รรยากาศและแหล่งน่้าได้โดย
กระบวนการหายใจ การเผาไหม้ และการเนา่ เปือ่ ย)
5) จงเขียนสมกำรแสดงสมดลุ ของปฏกิ ริ ิยำกำรเกิดหินงอกหนิ ย้อย
(แนวตอบ : CaCO3 (s) + CO2 (g) + H2O (l) ⇌ Ca2+ (aq) + 2HCO3- (aq)
Ca(HCO3)2)
(หมายเหตุ : ครเู รมิ่ ประเมินนักเรยี น โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการท่างานรายบคุ คล)
ขัน้ ที่ 2 สารวจค้นหา (Explore)
5. ครใู ห้นกั เรียนแบง่ กลมุ่ กลุ่มละ 3 คน โดยให้แต่ละกลุม่ ศกึ ษำคน้ คว้ำขอ้ มูลเกยี่ วกบั เร่อื ง สมดุลเคมใี น
อตุ สำหกรรม จำกหนงั สอื เรยี นรำยวิชำเพิ่มเติมวทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
6. นักเรยี นนำขอ้ มูลทีไ่ ดจ้ ำกกำรค้นควำ้ ทำเป็นรปู แบบต่ำง ๆ ตำมควำมคิดเหน็ ของแต่ละกลุ่ม เชน่
แผนภำพ แผนผงั เขยี นบรรยำย
(หมายเหตุ : ครูเร่ิมประเมินนกั เรยี น โดยใชแ้ บบสังเกตพฤตกิ รรมการท่างานกลมุ่ )
แผนการจัดการเรียนรู้รายวิชา ว32222 เคมี3 ระดับชนั้ มธั ยมศึกษาปที ี่ 5 146
ข้นั ที่ 3 อธบิ ายความรู้ (Explain)
7. นักเรียนแต่ละกล่มุ สง่ ตวั แทนมำนำเสนอเร่อื งที่ไดศ้ ึกษำค้นคว้ำขอ้ มูลและผลงำนกำรจัดทำข้อมูลของ
กล่มุ ตนเองหน้ำชั้นเรยี นทีละกล่มุ เพ่อื แลกเปลีย่ นควำมคิดเหน็ กันจนครบทุกกลุม่
(หมายเหตุ : ครูเริ่มประเมนิ นกั เรยี น โดยใช้แบบการนา่ เสนอหน้าผลงาน)
8. ครตู งั้ คำถำมใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั อภปิ รำย เรื่อง สมดุลเคมีในอุตสำหกรรม เชน่
1) กำรเตรยี มแก๊สแอมโมเนยี ในอุตสำหกรรมใช้กระบวนกำรใด และเตรียมไดอ้ ยำ่ งไร
(แนวตอบ : การเตรยี มแก๊สแอมโมเนยี ในอตุ สาหกรรมใช้กระบวนการฮาเบอร์ ซึง่ สามารถเตรยี มได้
โดยน่าแก๊สไนโตรเจนมาท่าปฏิกิรยิ ากับแก๊สไฮโดรเจน ท่ีอุณหภูมิ 500 องศาเซลเซียส ความดัน 350 บรรยากาศ
โดยมีเหล็กเปน็ ตัวเร่งปฏิกริ ยิ า)
2) จงเขยี นปฏิกริ ิยำแสดงกำรเตรียมแกส๊ ซัลเฟอร์ไตรออกไซด์ และถ้ำต้องกำรใหเ้ กิดแกส๊ แกส๊ ซัลเฟอร์
ไตรออกไซดม์ ำกข้นึ ตอ้ งทำอย่ำงไร (แนวตอบ : ปฏกิ ิริยาการเตรียมแกส๊ ซัลเฟอร์ไตรออกไซดเ์ ปน็ ดงั น้ี
2SO2 (g) + O2 (g) ⇌ 2SO3 (g) + 197 kJ
จะเหน็ วา่ ปฏกิ ิรยิ าน้ีเปน็ ปฏิกริ ิยาคายความรอ้ น และสารต้ังต้นมีจา่ นวนโมลของแกส๊ มากกวา่
ผลติ ภณั ฑ์ ดังนนั้ ถา้ ต้องการใหเ้ กดิ ปฏิกิริยาไปข้างหน้ามากขนึ้ จะต้องเพ่ิมความดันและลดอณุ หภูมิ)
3) จงเขยี นปฏกิ ริ ยิ ำแสดงกำรสงั เครำะหเ์ พชรจำกแกรไฟต์ และถำ้ ตอ้ งกำรให้เกิดเพชรมำกข้นึ ตอ้ งทำ
อย่ำงไร (แนวตอบ : ปฏกิ ิรยิ าการสงั เคราะหเ์ พชรจากแกรไฟตเ์ ป็น ดงั น้ี
C (แกรไฟต์) + 1.9 kJ ⇌ C (เพชร)
จะเหน็ วา่ ปฏกิ ริ ยิ าน้เี ป็นปฏิกิริยาคายความรอ้ น ดงั น้ัน ถา้ ต้องการให้เกดิ ปฏิกิริยาไปขา้ งหนา้ มากข้ึน จะตอ้ งเพม่ิ
อุณหภูมิ)
4) จงระบภุ ำวะท่เี หมำะสมในกำรสงั เครำะห์เพชร (แนวตอบ : ภาวะทเี่ หมาะสมในการสงั เคราะห์เพชร
คอื ท่อี ุณหภมู ปิ ระมาณ 2,000 องศาเซลเซยี ส ความดนั 50,000-100,000 บรรยากาศ และมโี ครเมียม เหลก็ หรอื
แพลทินัมเปน็ ตัวเร่งปฏกิ ริ ยิ า)
(หมายเหตุ : ครูเรม่ิ ประเมินนักเรียน โดยใช้แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการท่างานรายบุคคล)
ขัน้ ท่ี 4 ขยายความเขา้ ใจ (Expand)
9. นกั เรยี นทำ Topic Question จำกหนงั สอื เรยี นรำยวิชำเพ่ิมเติมวิทยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
10. นักเรียนทำแบบฝึกหัด ในหนังสอื แบบฝกึ หัดรายวชิ าเพ่ิมเตมิ วทิ ยาศาสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1
11. ครูให้นักเรยี นแต่ละคนพิจำรณำวำ่ จำกหวั ข้อทเี่ รียนมำ หำกสว่ นใดทน่ี กั เรยี นยังมขี อ้ สงสัยใหค้ รอู ธบิ ำย
เพ่มิ เติมเพ่อื ใหน้ กั เรียนเขำ้ ใจ
12. นักเรยี นอ่ำน summary ประจำหน่วยกำรเรยี นร้ทู ี่ 3 สมดุลเคมี เพ่ือเป็นกำรทบทวนควำมเขำ้ ใจใน
เนือ้ หำท่ีเรียนมำ
13. นักเรยี นทำ Self Check จำกหนังสือเรยี นรำยวิชำเพ่มิ เตมิ วทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เลม่ 1 เพ่ือตรวจสอบ
ตนเอง
14. นกั เรียนทำ Unit Question 3 จำกหนังสอื เรยี นรำยวชิ ำเพ่ิมเตมิ วทิ ยำศำสตร์ เคมี ม.5 เล่ม 1
15. นกั เรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน
13. ครูใหน้ กั เรียนแบง่ กลุม่ กลมุ่ ละ 5 คน โดยใหแ้ ต่ละกล่มุ จัดทำสมดุ เลม่ เล็ก หนว่ ยกำรเรยี นรู้ท่ี 3 สมดุล
เคมี เพ่อื เปน็ กำรสรปุ ควำมเขำ้ ใจท่ไี ดร้ บั จำกกำรเรียนแลว้ สง่ เปน็ กำรบ้ำนในคำบเรยี นต่อไป
แผนการจัดการเรียนรู้รายวชิ า ว32222 เคม3ี ระดับชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5 147
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
ilovepdf_merged (2)
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search