การวัดและประเมินผลการเรียนรู้

44 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู

ตารางสรปุ การเขยี นขอสอบระดบั พฤตกิ รรมตางๆ

ระดับพฤตกิ รรม นิยาม ตวั อยางคาํ บงช้ี

ความรคู วามจาํ ความสามารถระลกึ จดจําคาํ ศพั ท นบั บอก ระบุ ช้ี บอกชอ่ื ขดี เสน ใต

ขอเทจ็ จริง กระบวนการ ความสัมพันธ มโน บรรยาย ใหน ิยาม จบั คู ทอ ง เลอื ก

ทัศนตางๆ กาํ หนด เขียน วาด ลอก

ความเขา ใจ ความเขา ใจในสงิ่ ทเี่ รียนรู สามารถแปลความ อธิบาย แปล ถา ยโครงกลอนเปน คาํ พูด

ตคี วาม ขยายความดวยภาษาตนเอง ปรับแก ใช ตีความหมาย ขยายความ

ยกตวั อยา ง เปรียบเทยี บ อภิปราย

เขียนใหม

การนําไปใช ความสามารถในการใชส ่ิงทเ่ี รียนรูแลวมาใช สาธิต จดั กระทาํ แกไข ใช ผลิต คาํ นวณ

ในการแกปญหา หรอื สรา งแนวทางเลอื ก ปฏิบตั ิ ดาํ เนนิ การ เปลย่ี น สราง ทํานาย

ใหม แกปญหา

การวเิ คราะห ความเขาใจในองคป ระกอบยอ ยของ แบง แยก บอกความแตกตา ง จดั ประเภท

ส่ิงตาง ๆ และสามารถจดั ประเภท แบง แยก แยกยอ ย แตกประเด็นออก จาํ แนก

ส่ิงตาง ๆ แผนผงั

การสงั เคราะห สามารถประมวลหรือรวบรวมความรูท่ีเปน รวม รวมกลมุ จัดข้ันตอนใหม สรา ง

สว นๆ มาเปน แนวคิดใหม ทเ่ี ปน หน่ึงเดยี ว ออกแบบ ทําสตู ร สรุปอา งองิ จดั ลําดบั

จดั กลุม สรุป

การประเมนิ คา สามารถตัดสนิ คุณคา หรือความเหมาะสม ประเมิน ตัดสนิ โตแ ยง วพิ ากษ วิจารณ

ของส่ิงใดส่งิ หน่ึงโดยใชเ กณฑเ หมาะสมมีเหตุ ใหระดับคุณภาพ เสนอแนะ

มผี ล

ทีม่ า: ณฏั ฐภรณ หลาวทอง (2548)

3.5 การสรา งแบบทดสอบ
วิธีการดําเนินการสรางขอสอบในการประเมินผลข้ึนอยูกับประเภทของการประเมินผลซึ่งมี

วัตถุประสงคและลักษณะการประเมินแตกตางกัน กลาวคือ การประเมินผลแบบอิงกลุมจะมุงเนนการวัด
ความสามารถทางสมองเปนสวนใหญ แตการประเมินแบบอิงเกณฑจะมุงเนนพฤติกรรมตามวัตถุประสงค ซึ่ง
เปนพฤตกิ รรมท่ีกาํ หนด ดงั น้นั ลกั ษณะของขอ สอบจงึ แตกตางกนั ดวย

3.5.1 การสรางแบบทดสอบแบบอิงกลมุ
ขอสอบท่ีใชวัดแบบอิงกลุมจะเนนการวัดความสามารถทางสมองทั้ง 6 ดาน คือ ความรู–ความจํา
ความเขาใจ การนําไปใช วิเคราะห สงั เคราะห และการประเมินคา
ข้นั ตอนสาํ คัญในการวางแผนสรางแบบทดสอบประเภทนม้ี ีดงั นี้
1) กําหนดวตั ถุประสงคของการวัด วาตอ งการวัดอะไร วัดใคร นักเรียนชนั้ ใด ระดบั ใด เม่อื ไร เปน ตน
2) ศึกษาเนื้อหาท้ังหมดท่ีจะนํามาทดสอบ โดยพิจารณาจากขอบเขตของเนอ้ื หาท่ีตอ งการทดสอบวา
ประกอบดว ยเนอ้ื หาอะไรบา ง และแตล ะเนอื้ เรื่องมีขอบเขตกวางขวางเพยี งใด

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 45

3) ศึกษาจุดมุงหมายของการสอนเนื้อหาเหลานั้น เพ่ือเปนสิ่งที่ชี้บอกวาขอสอบนั้นจะเนนพฤติกรรม
ดา นใด มากนอ ยเพียงใด จงึ สามารถวดั ไดต รงตามความมงุ หมายการสอน

4) สรางตารางวิเคราะหห ลักสตู ร
การสรางตารางวิเคราะหหลักสูตร เปนสิ่งจําเปนอยางย่ิงในการวางแผนสรางขอสอบ ครูท่ีทําการ
สอนในวชิ านน้ั ๆ ผูเชย่ี วชาญในสาขาวชิ านน้ั นกั วดั ผลจะรว มกนั สรางตารางวเิ คราะหหลักสตู รขึ้นมา สามารถ
นําไปใชในการเรียนการสอน และใชเปนแนวยึดในการเปนเนื้อหาการทดสอบ (Test Content) ถาครูออก
ขอสอบตามตารางวิเคราะหหลักสูตร จะชวยใหขอสอบนั้นมีคุณภาพวัดไดครบทุกพฤติกรรมตามสัดสวน
พอเหมาะตามจุดมงุ หมาย (เยาวดี วบิ ลู ยศ รี, 2545, น. 3032)
การสรา งตารางวเิ คราะหหลักสตู ร

(1) ต้ังคนเพ่ือทําการวิเคราะหประมาณ 610 คน มีท้ังนักวัดผล และผูสอนในเรื่องท่ีออก
ขอ สอบ

(2) อานหลักสูตรในเร่ืองท่ีจะทําการวิเคราะหใหล ะเอียด เพื่อพิจารณาเนือ้ หาและความมุงหมาย
ของหลกั สตู รของวิชาทีจ่ ะทาํ การวเิ คราะห

(3) พิจารณาจุดประสงคการเรียนรูในหลักสูตรวาตองการใหผูเรียนเกิดพฤติกรรมใดบาง เชน
พฤติกรรมทางสมองท้ัง 6 ดาน คือ ความรู–ความจํา ความเขาใจ การนําไปใช วิเคราะห สังเคราะห และการ
ประเมนิ คา

(4) พิจารณาเนื้อหาในหลักสูตรโดยพิจารณาแบงเน้ือหาท่ีตองการสอนออกเปนตอน ๆ ตามความ
เหมาะสม

(5) ผูวิเคราะหหลักสูตรแตละคน กําหนดน้ําหนักความสําคัญระหวางเน้ือหากับพฤติกรรมที่
ตอ งการวัด โดยใหแ ตละชองมคี ะแนนเตม็ 10 คะแนน ลงในตารางวิเคราะหหลักสตู ร (รายบคุ คล) ดังนี้

ตารางวิเคราะหห ลักสตู ร

(รายบุคคล)

พฤตกิ รรม ความ ความ การ การ การสัง การ รวม อันดับ
เนื้อหา รูจํา เขาใจ นาํ ไป วเิ คราะห เคราะห ประเมิน ยอย ความ

ใช คา สําคัญ

1.
2.
3.
4.
5.

รวมยอย

อนั ดบั ความสําคัญ

46 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

(6) นําตารางวิเคราะหหลักสูตรของทุกคนมาหาคาเฉลี่ยของความคิดเห็นของท้ังกลุม โดยนํา

คะแนนของทุกคนมารวมกันแลวหารดวยจํานวนคนท้ังกลุม ทําเชนน้ีจนครบทุกชอง ก็จะไดตารางวิเคราะห

หลกั สตู รท่เี รยี กวา ตารางเฉลยี่ เปน การยุบใหเหลือตารางเดยี วดังตวั อยา งตอ ไปน้ี

ตารางวเิ คราะหหลักสตู ร วิชาวทิ ยาศาสตร ช้นั ป.6

(ตารางเฉลีย่ )

พฤตกิ รรม ความ ความ การ การ การสัง การ รวม อันดับ
เนอ้ื หา รูจํา เขาใจ นําไป วเิ คราะห เคราะห ประเมนิ ยอย ความ
ใช สําคัญ
คา

1. ส่ิงมชี ีวติ 77 8 7 7 9 45 1

2. การช่งั ตวง วดั 6 8 9 6 6 8 43 3

3. สสารและพลงั งาน 8 8 8 6 6 8 44 2

4. แรงธรรมชาติ 77 8 7 6 5 40 4

5. ผลงานทางวทิ ยฯ 7 7 6 5 5 6 36 5

รวมยอ ย 35 37 39 31 30 36 208

อันดบั ความสําคัญ 4 2 1 5 6 3

(7) เม่ือไดตารางวิเคราะหหลักสูตรเฉลี่ยแลว ทําการปรับตัวเลขในตารางเฉลี่ยใหไดผลรวมท้ังส้ิน

เทากับ 100 หรือ 1000 โดยการเทียบบัญญัติไตรยางศ เพ่ือความสะดวกในการปรับตัวเลขใหไดผลรวม

เทากับจํานวนขอสอบท่ีตองการ และชว ยใหเ ปรียบเทียบความสําคญั ของแตละเน้ือหา และพฤติกรรมไดอยา ง

ชดั เจนข้ึน ดังตวั อยางตอไปนี้

ตารางวิเคราะหหลักสตู ร วชิ าวทิ ยาศาสตร ชนั้ ป.6

(ตารางรอ ย)

พฤตกิ รรม ความ ความ การ การ การสัง การ รวม อันดับ
เน้ือหา รูจาํ เขาใจ นําไป วิเคราะห เคราะห ประเมนิ ยอ ย ความ
ใช สาํ คัญ
คา

1. ส่ิงมชี ีวิต 3 3 4 3 3 4 20

2. การชง่ั ตวง วดั 3 4 4 3 3 4 21

3. สสารและพลงั งาน 4 4 4 3 3 4 22

4. แรงธรรมชาติ 3 3 4 3 3 3 19

5. ผลงานทางวิทยฯ 3 3 3 3 3 3 18

รวมยอ ย 16 17 19 15 15 18 100

อนั ดับความสําคญั

(8) ปรบั ตวั เลขในตาราง 100 หรอื ตาราง 1000 ใหไดผลรวมกับจาํ นวนขอสอบทต่ี องการ
โดยการเปรยี บเทียบบัญญตั ไิ ตรยางค

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 47

5) กําหนดรูปแบบของขอสอบวา จะเลือกใชแ บบใด การเลือกรูปแบบของขอ สอบแบบปรนัยนัน้ มหี ลัก
อยูวา ควรเลือกรูปแบบใหเ หมาะสมกบั วัตถุประสงคของการสอบเน้ือหาและจุดมงุ หมายของหลักสูตรทีข่ อสอบ
จะวัด กระบวนการตรวจใหคะแนน การดําเนินการสอบ ดังน้ันผูสรางขอสอบจึงควรศึกษาคุณสมบัติของ
ขอสอบแตละแบบวา มีลักษณะอยางไร มจี ดุ เดน ดอ ยอยางไรเพอื่ จะไดเ ลอื กใชอยา งเหมาะสม

6) ออกขอสอบตามจํานวนท่ีกําหนดไว โดยใหสอดคลองกับตารางวิเคราะหหลักสูตรแลวนํามาจัด
ฉบับและเขียนคาํ ช้แี จง ซงึ่ มรี ายละเอียดดงั นี้ (สุรชัย มชี าญ, 2540, น. 2934)

การเขียนคาํ ช้ีแจงในแบบทดสอบ
ผสู รา งขอ สอบบางคนมองขา มความสําคัญของคําช้ีแจงไป เชน เขยี นขอ สอบ โดยไมม คี ําชีแ้ จง หรือ
ชแ้ี จงวิธีสอบโดยใชคาํ พูด ซ่ึงบางครัง้ อาจลืมแจงบางคําสั่งไป ทําใหผูสอบไมเขาใจวธิ ีการตอบนัน้ คําช้ีแจงใน
แบบทดสอบจึงถือวาเปน สวนสําคัญของแบบทดสอบผสู รา งขอ สอบจะตองเขียนใหชดั เจน ซึง่ ควรประกอบดว ย
สง่ิ เหลา น้ี

(1) วตั ถุประสงคข องการสอบ
(2) เวลาท่ีใชในการสอบ
(3) วธิ ีการตอบ
การจดั เรยี งขอสอบในแบบทดสอบควรมีลกั ษณะ ดงั น้ี
(1) แยกกลุมคําถามตามรูปแบบของคําถามแลวเรียงจากงายไปยาก คือเรียงตามลําดับ ขอ
ขอ สอบแบบถูก–ผดิ ขอสอบแบบจบั คู เตมิ คํา เลอื กตอบ และขอ สอบแบบอัตนยั
(2) ขอ สอบทีเ่ น้อื หาเดียวกนั ควรจดั ไวใ นกลมุ เดยี วกัน
(3) ในแตละกลมุ ที่แบงไว ใหจดั ขอสอบเรียงตามวัตถปุ ระสงคของการประเมนิ เริม่ จากความรู 
ความจาํ ความเขาใจ การนาํ ไปใช วเิ คราะห สังเคราะห และการประเมินคา
(4) ขอสอบในแตล ะจดุ ประสงค ใหเรยี งจากขอ งา ยไปหาขอยาก
(5) การเรียงขอสอบในการจัดพิมพ ควรจัดหนากระดาษแบงออกเปน 2 ซีก ซาย ขวา เพ่ือ
ขอความทีเ่ ปน คําถามตอบ จะไดจัดพิมพเ ปนบรรทดั สั้น ๆ สะดวกในการอา น และประหยดั กระดาษ
7) นําขอสอบท่ีสรางข้ึนไปทดลองสอบ โดยคัดเลือกกลุมตัวอยางท่ีจะทดลองขอสอบใหเหมาะสม
ซึ่งจะตองพิจารณาระดับชัน้ วัย สถานะทางสังคม จาํ นวนนักเรียน เปนตน
8) เม่อื ทดลองสอบแลว นาํ ผลการสอบมาวเิ คราะหค ณุ ภาพเพอื่ คัดเลอื กขอทีด่ เี กบ็ ไว และปรบั ปรงุ
แกไขขอสอบที่บกพรองตอไป หรือขอใดทีค่ ณุ ภาพตาํ่ มากอาจตดั ท้งิ ดงั น้นั จึงควรออกขอ สอบใหมีจาํ นวน
ขอ สอบมากกวา ทต่ี อ งการ เพ่ือจะไดม ขี อ สอบเพียงพอหลังพจิ ารณาตัดท้ิงแลว
9) จดั ทาํ ขอ สอบฉบบั จริง หลงั จากคดั เลอื ก ปรบั ปรงุ และตัดทง้ิ แลว ใหพ จิ ารณาเรียงขอเสยี ใหม
เชน เรียงจากขอ งายไปหาขอ ยาก
10) พิมพแบบทดสอบจริง จัดรูปแบบใหเหมาะสม โดยคํานึงถึงความสะดวกของผูสอบเปนอับดับ
หนง่ึ สวนความประหยดั และความสวยงาม รองลงมา
3.5.2 การสรางขอ สอบแบบอิงเกณฑ
การประเมินผลแบบอิงเกณฑ เปนการวัดผลตามจุดประสงคเชิงพฤติกรรม ดังนั้นขอสอบที่นํามาใช
จงึ จําเปน ตอ งเปน ขอ สอบวัดพฤติกรรมวา นกั เรยี นสามารถแสดงพฤติกรรมไดต ามท่กี ําหนดไวห รอื ไม

48 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู

สิ่งท่ตี องการพิจารณาในการวดั พฤติกรรมตามวตั ถปุ ระสงค คือ
ตามหลักของการวดั ผลในแบบของการวดั ผลตามวัตถปุ ระสงคเชงิ พฤตกิ รรมน้ันถือวา
1) พฤติกรรมตาง ๆ จะเกิดขึ้นได เมื่อมีการวางแผนเง่ือนไขหรือมีการเราเสียกอนจึงจะเกิดขึ้น
(Conditioning) ดังน้ัน ในการวัดผลตามจุดประสงคเชิงพฤติกรรม จึงตองเตรียมเง่ือนไขหรือสถานการณที่จะ
ทาํ ใหเกดิ พฤติกรรมนนั้ ขึ้นไวกอนเสมอ
2) พฤติกรรมท่ีเกิดข้ึนน้ัน เปนพฤตกิ รรมท่ีคาดหวังไวว า เม่ือเรียนรไู ปไดสมควรแกเวลาและเรือ่ งราว
แลว นาจะเกิดพฤติกรรมอยางนั้น อยา งน้ีขึ้น พฤติกรรมน้ีเองเปนส่ิงท่ีผูทาํ หนาท่ีวดั ผลเจตนาที่จะวดั เพื่อดู
วา ผลการเรียนของเดก็ บรรลุเปาหมายที่คาดหวงั ไวห รอื ไม
พฤติกรรมทีค่ าดหวังน้ี อาจพจิ ารณาแบงออกไดเ ปน 2 พวก คือ

(1) พฤติกรรมทคี่ าดวาจะเกิดขึ้นในลําดบั ขนั้ ของการเรียนรูพฤตกิ รรมนหี้ มายถึง พฤติกรรมท่ีคาด
วาจะเกิดขน้ึ หลงั เกิดการเรยี นรูผานมาถงึ ขนั้ นี้แลว

(2) พฤติกรรมท่ีคาดหวังปลายทาง (Terminal Behavior) เปนพฤติกรรมท่ีคาดวาจะเกิดขึ้นใน
ข้ันสดุ ทายทีก่ ระบวนการเรยี นการสอนสนิ้ สดุ ลงแลว พฤตกิ รรมน้มี ักจะจดั ไวใ นลกั ษณะจุดประสงคการเรยี นการ
สอน หรือเปาหมายของการเรียนการสอน

3) เกณฑท่ีจะยอมรับ พฤติกรรมตาง ๆ (Criterion) ที่เกิดขึ้นใตเงื่อนไข หรือสถานการณท่ีตั้งข้ึนมา
เพ่ือใหเกิดพฤติกรรมน้ัน ยังมีปญหาที่สําคัญซึ่งจะเกิดข้ึน คือ พฤติกรรมท่ีเกิดข้ึนนั้นเปนอยางไร เกิดขึ้นอยาง
แทจ ริง หรอื เกดิ โดยบังเอญิ เปนพฤติกรรมท่ีคงทนถาวรหรือไม เพียงใด เพือ่ ท่ีจะตดั สนิ ใจในเรื่องน้ี ผวู ัดผลตาม
จุดประสงคเ ชงิ พฤติกรรมจงึ จําเปนตอ งต้งั เกณฑใ นการพิจารณาตัดสินใจยอมรบั พฤติกรรมท่ีสงั เกตเห็นนน้ั เชน

ใชเ วลาในการเกิดเปน เกณฑ ตวั อยางเชน ตองเกดิ พฤติกรรมนีน้ านอยา งนอย 3 นาที
ใชความถี่ในการเกิดพฤติกรรมเปนเกณฑ ตัวอยางเชน ตองเกิดพฤติกรรมอยางน้ีไมนอยกวา 3 คร้ัง
ในจํานวนการสังเกต 5 ครัง้ จึงจะยอมรับ
ใชปริมาณของผลท่ีจะเกิดจากพฤติกรรมน้ัน ๆ เปนเกณฑ ตัวอยางเชน ตองเขียนเรยี งความไดยาว
อยางนอย 20 บรรทัด หรือตอบถูกตอง 4 ขอ ในจํานวนขอสอบ 5 ขอ หรือทําถูกตอง 10 ขอ ภายในเวลา
25 นาที เปนตน (สุมาลี จันทรชลอ, 2542)

พฤติกรรมพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) เปนพฤติกรรมที่แสดงถึงความสามารถทางสติปญญา
เคร่ืองมอื ท่ีใชส วนใหญคอื แบบทดสอบ ซึ่งมหี ลายประเภทข้นึ อยูกับวา ใชอ ะไรเปนเกณฑใ นการแบง ในการสราง
แบบทดสอบจําเปนตองเขียนขอสอบใหสอดคลองกับระดับพฤติกรรมท่ีตองการวัด ในดานความรูความจํา ตอง
แสดงถึง ความรูในศัพทแ ละนิยาม สูตร กฎ ความจริงและความสําคัญวิธีการ และความรูรวบยอดในเน้ือเรอ่ื ง .
ในดานความเขาใจ ตองแสดงถึง การแปลความ ตีความขยายความ การนําไปใช การวิเคราะหตองแสดงถึง
การวิเคราะหความสําคัญ วิเคราะหความสัมพันธ และวิเคราะหหลักการ การสังเคราะห เชน การสังเคราะห
ขอความ แผนงาน ความสัมพันธ และดานการประเมินคา โดยอาศยั เกณฑภายใน และภายนอก ทั้งน้ีการสราง
แบบทดสอบจะตองเร่ิมจาก การกําหนดวัตถุประสงค ศึกษาเน้ือหาทั้งหมด ศึกษาจุดมุงหมายของการสอน
เนอ้ื หา สรา งตารางวเิ คราะหห ลกั สูตร เขียนขอ สอบ รวมท้ังการหาคุณภาพ ซึ่งจะไดก ลา วถึงในบทตอ ไป

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 49

กิจกรรมทา ยบท

คาํ ช้ีแจง จงตอบคาํ ถามและทําแบบฝกหัดตอ ไปน้ี พรอ มจับกลมุ อภปิ ราย

1. ข้นั ตอนการสรางแบบทดสอบมีอะไรบา ง

2. จงเขียนตัวอยา งขอสอบเลอื กตอบ ดานความรูจาํ เขาใจ นาํ ไปใช วิเคราะห สงั เคราะห และประเมินคา

ดานละ 1 ขอ โดยเลอื กเนือ้ หาตรงตามวชิ าทถี่ นัด

3. จบั กลมุ 35 คน เลอื กเน้ือหาและสรา งตารางวเิ คราะหข อ สอบ

พฤติกรรม ความ ความ การ การ การสงั การ รวม อันดบั
เนอื้ หา รูจํา เขา ใจ นาํ ไป วเิ คราะห เคราะห ประเมิน ยอย ความ

ใช คา สาํ คัญ

รวมยอย
อันดบั ความสําคญั

4. ดําเนนิ การสรางขอ สอบใหสอดคลอ งกบั การดาํ เนนิ การในขอ 3

50 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู

รายการอางอิง

ณัฏฐภรณ หลาวทอง (2548). เอกสารประกอบการสอนรายวิชาวิจัยการศึกษา. กรุงเทพฯ : คณะ
ครศุ าสตร จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลัย.

บุญเชิด ภิญโญอนันตพงษ. (2526). การทดสอบแบบอิงเกณฑ : แนวคิดและวิธีการ. กรุงเทพฯ : คณะ
ศึกษาศาสตร มหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ ประสานมิตร.

ภัทรา นคิ มานนท. (2543). การประเมินผลการเรียน. กรุงเทพฯ : ทิพยวสิ ุทธิ์.
เยาวเรศ จันทะแสน. (2553). ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับการวัดผลและประเมินผล (ออนไลน). สืบคนจาก

http://reg.ksu.ac.th/teacher/yahvaret/lession1.html.
เยาวดี วิบูลยศรี. (2545). การวดั ผลและการสรา งแบบทดสอบผลสัมฤทธ์ิ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพจุฬาลงกรณ

มหาวทิ ยาลยั .
วิเชียร เกตุสิงห. (2515). การวัดผลการศึกษาและสถิติเบื้องตน (พิมพครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ : การพิมพ

ไชยวัฒน.
สมบูรณ ตนั ยะ. (2545). การประเมนิ ทางการศึกษา. กรุงเทพฯ : สุวีริยาสาสน .
สมพร เชื้อพันธ. (2547). การเปรียบเทียบผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนคณิตศาสตรของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษา

ปท่ี 3 โดยใชวิธีการจัดการเรียนการสอนแบบสรางองค ความรูดวยตนเองกับการจัดการเรียน
การสอนตามปกติ. (วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต (หลักสูตรและการสอน), สถาบันราชภัฏ
พระนครศรีอยุธยา).
สุภรณ ลิ้มบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and
Evaluation). กรุงเทพฯ: บรษิ ทั 21 เซนจูร่ี จาํ กดั .
สุมาลี จันทรชะลอ. (2542). การวัดและการประเมินผล (Measurement and Evaluation). กรุงเทพฯ :
บริษัทพิมพด ี.
สรุ ชัย มชี าญ. (2540). เอกสารการสอนการวดั ผลและประเมินผลการเรียนรู หนวยที่ 2. กรงุ เทพฯ : สถาบัน
สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี.
อุทมุ พร จามรมาน. (2544). แบบสอบถาม : การสรางและการใช (พิมพครัง้ ท่ี 6). กรงุ เทพฯ: ฟน นพี่ ลับบชิ ชิง่ .

บทท่ี 4

คณุ ภาพของแบบทดสอบ

การสรางแบบทดสอบเพ่ือวัดพฤติกรรมการเรียนรูดานพุทธิพิสัยน้ัน สิ่งสําคัญท่ีจะชวยใหผลการวัด
สะทอนพฤติกรรมการเรียนรูของผูเรียนอยางแทจริง คือการสรางแบบทดสอบท่ีมีคุณภาพ หลังจากผาน
กระบวนการสรางแบบทดสอบตามวัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมแลว กอนที่จะนําไปใชทดสอบนักเรียนจริง
จะตองผานการตรวจสอบหาคุณภาพกอ น เน่ืองจากแบบทดสอบเปนเครื่องมือท่ีใชป ระเมินผลการเรียนรูของ
ผูเ รียนวา บรรลุตามวัตถุประสงคห รือไม อีกทั้งยังใชใ นการประเมินประสิทธิภาพการจัดการเรียนการสอนของ
ครูผูสอน หากแบบทดสอบไมม ีคุณภาพ ยอ มสงผลใหไ ดข อมูลผลการวดั ทไี่ มม คี ณุ ภาพตามไปดวย

คณุ ลักษณะทดี่ ีของแบบทดสอบ
ในการสรางแบบทดสอบน้ัน ครูผูสรางขอสอบทุกคนควรจะไดรับการศึกษาและรูจักลักษณะที่ดีของ

แบบทดสอบ ทําใหสามารถตัดสินใจไดวา แบบทดสอบฉบับใดเปนแบบทดสอบที่ดีควรนํามาใช ฉบับใดเปน
แบบทดสอบที่ไมดี ซึ่งในการประเมินผลแบบทดสอบจะตองประเมินโดยยึดลักษณะของแบบทดสอบท่ีดีเปน
สําคัญ แบบทดสอบที่ดีจะตองประกอบดวยลักษณะที่สําคัญ 11 ประการ คือ (ตาย เซ่ียงฉี, 2526 ; สิริพร
ทิพยค ง, 2545, น. 195 ; พิชติ ฤทธจิ์ รูญ, 2545, น. 135 – 161 ; ชวาล แพรัตกุล, 2552, น. 81  90)

1. ความยาก (Difficulty)
2. อาํ นาจจําแนก (Discrimination)
3. ความเช่อื มัน่ หรอื ความเช่อื ถือได (Reliability)
4. ความเท่ียงตรง (Validity)
5. ความเปน ปรนยั (Objectivity)
6. ความยุตธิ รรม (Fairness)
7. สามารถนาํ ไปใชไดดี (Usability)
8. ถามลกึ (Searching)
9. จําเพาะเจาะจง (Definite)
10. ยว่ั ยุ (Exemplary)
11. ประสทิ ธิภาพ (Efficiency)
มีรายละเอยี ดดงั น้ี

ปรบั เพ่ิมจากบทท่ี 3 แบบทดสอบ โดยสภุ รณ ลมิ้ บริบรู ณแ ละคณะ. (2559). การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
(Learning Measurement and Evaluation). คณะครศุ าสตร มหาวทิ ยาลัยราชภัฏบา นสมเด็จเจาพระยา

52 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

1. ความยาก (Difficulty) ความยากเปนคุณภาพของขอสอบที่สะทอนถึงความยากของขอคําถาม
โดยพิจารณาจากสัดสวนของนักศึกษาท่ีตอบคําถามขอนั้นไดถูกตอง ทั้งนี้ความยากที่เหมาะสมคือขอสอบที่
นักเรียนทําถูกและทําผิดอยูในระดับเทาๆ กัน นั่นคือ ถามีนักเรียนเขาสอบ 100 คน ก็ควรมีนักเรียนทําถูก
และทําผิดประมาณ 50 คน ถามีนักเรียนทําถูกมากกวาทําผิด แสดงวาขอสอบน้ันคอนขางงายข้ึนเรื่อย ๆ
จนถึงขอคําถามที่ทุกคนทําถูกหมด ขอสอบขอน้ันจะงายมากเกินไป ขณะเดียวกันขอสอบขอใดที่มีนักเรยี นที่
ถูกนอยกวานักเรียนที่ผิด ขอสอบนั้นก็จะยาก และจะย่ิงยากข้ึนเรื่อย ๆ จนถึงขอคําถามที่ทุกคนทําผิดหมด
แสดงวา ขอคาํ ถามดงั กลาวมีความยากมากเกินไป ขอสอบที่ดีจะตองไมยากเกินไปและไมงา ยเกินไป ถาคดิ เปน
คาดัชนีความยากกค็ วรมคี า อยูระหวาง 0.2 – 0.8 หรอื มนี กั เรยี นทีท่ าํ ขอสอบนนั้ ถูกระหวา ง 20 – 80 %

2. อํานาจจําแนก (Discrimination) เปนคุณภาพของขอสอบขอหนึ่งที่สามารถจําแนกนักเรียน
เกงกับนักเรียนไมเกงออกจากกันได กลาวคือ จํานวนนักเรียนที่ไดคะแนนสูง ตองตอบขอสอบขอน้ันถูก
มากกวาจํานวนนักเรียนที่ไดคะแนนตํ่า ในกรณีที่จํานวนนักเรียนเกงกับไมเกงตอบขอสอบขอน้ันถูกพอๆ กัน
แสดงวาขอสอบขอนั้นมีคา อํานาจจําแนกต่ําหรอื ไมมีเลย คือไมสามารถแยกแยะนักเรียนเกงกับนักเรียนไมเกง
ออกจากกันได แลวถาจํานวนนักเรียนเกงกลับตอบขอสอบนั้นถูกนอยกวานักเรียนไมเกง แสดงวาขอสอบขอ
นนั้ จาํ แนกผิด ฉะนน้ั ขอสอบท่ดี ี ตอ งมีจาํ นวนนกั เรียนเกง ตอบถกู มากกวา จํานวนนกั เรียนไมเกง

3. ความเชื่อมั่น (Reliability) เปนคุณภาพของขอสอบทั้งฉบับเมื่อใชสอบแลวผลท่ีไดเหมือนกันทุก
ครั้ง หรือ “สอบนักเรียนกลุมเดิมกี่ครง้ั ๆ ดวยขอสอบชุดเดิม ก็ไดคะแนนเทาเดมิ ” หากไดผลคลายๆ กันมากก็
มีความเชื่อมั่นสูง หากผลท่ีไดตางกัน ก็มีความเช่ือม่ันต่ํา ขอสอบที่ดีใชสอบกี่ครั้งๆ ก็ตองไดผลเหมือนกัน
หรอื ใกลเคียงกันเสมอ

4. ความเทย่ี งตรง (Validity) เปน คณุ ภาพของขอสอบท่ีวัดไดต รงประเด็นทต่ี องการวดั โดยวดั ไดตรง
กับเน้ือหาที่ไดเรียน ตรงกับพฤติกรรมที่ตองการวัด เชน เรียนวิธีการบวกเลข 2 หลัก ก็ตองสอบเกี่ยวกับ
การบวกเลข 2 หลัก ถาใหนักเรียนบวกเลข 3 หลัก ก็ถือวาไมตรง หรือถาตองการวัดความรูเกี่ยวกับปญหา
สังคม แตออกขอสอบเปนภาษาอังกฤษเกี่ยวกับปญหาสังคม ใหนักเรียนที่ไมคอยเขาใจภาษาอังกฤษตอบ
ขอสอบท่ีใชกว็ ดั ไมต รงประเดน็ ที่ตองการจะรวู า นกั เรียนรเู กี่ยวกับปญหาสงั คมหรอื ไม แตกลับไปวัดวานกั เรียน
เขาใจภาษาอังกฤษหรอื ไมม ากกวา เพราะนักเรียนอาจจะมีความรเู กี่ยวกับสังคมดี แตอานคําส่ังไมร ูเรื่อง ไมรู
วา ขอ สอบตองการใหตอบอะไร เปน ตน ฉะน้นั ขอ สอบทีด่ ีจะตองเปน ขอสอบท่ีวัดไดป ระเด็นทต่ี องการวัด

5. ความเปนปรนัย (Objectivity) ขอสอบท่ีดีตองมีความเปนปรนัยสูง ซึ่งจะตองมีคุณสมบัติ 3
อยาง คือ

5.1 ผูสอบอา นโจทยแ ลวตองเขาใจคาํ ถามตรงกนั
5.2 การตรวจกระดาษคําตอบนั้น ไมวา จะใหใ ครตรวจก็ตองใหค ะแนนเทากันทุกคน
5.3 ตองสามารถนําคะแนนมาแปลความหมายเปน แบบเดียวกัน
ขอ สอบใดกต็ ามถามคี ุณสมบัตคิ รบ 3 ประการนี้ จงึ จะเรียกวาขอสอบนัน้ มีความเปนปรนยั
6. มีความยุติธรรม (Fairness) แบบทดสอบท่ีมีความยุติธรรม ไมลําเอียง หมายถึงแบบทดสอบที่ให
ความเสมอภาคแกผูเขาสอบทุกคน ไมเปดโอกาสใหคนเกงเก็งขอสอบได หรือเด็กออนเดาได ไมลําเอียง
สําหรับเด็กกลุมหนึ่งกลุมใดโดยเฉพาะ ดังนั้น ขอสอบที่ยุติธรรมจะตองจะตองออกวัดใหครอบคลุมหลักสูตร
โดยออกมากๆ ขอ และสอบหลายๆ คร้ังจงึ จะดี ตอ งถามใหละเอียดทกุ แงทุกมุม

การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 53

7. สามารถนาํ ไปใชไดดี (Usability) ขอ สอบท่ีดตี อ งสามารถไปใชไดด ี คอื
7.1 ดําเนินการสอบไดงาย คือสามารถนําไปใชสอบไดสะดวกไมยุงยากซับซอน ไมกอใหเกิด

ปญ หาที่จะทําใหไ มเขาใจในกระบวนการสอบ ท้ังผดู าํ เนินการสอบ และนักเรียนท่ีถกู ทดสอบ
7.2 ใชเวลาทดสอบพอดี คือไมส้นั หรือยาวนานจนเกนิ ไป ถาใชเวลานานเกินไป จะทาํ ใหนกั เรยี น

ท่ถี ูกทดสอบเหนื่อยออนและเบ่ือหนาย ขาดการจูงใจใหต อบ พฤติกรรมท่แี ทจริงจึงไมแ สดงออก แตถาใชเวลา
นอ ยเกินไป ไมเหมาะสมกับเนื้อหา นกั เรียนทีส่ อบจะมคี วามเครยี ด และวติ กกังวลมากเกินไป มผี ลตอการแสดง
พฤติกรรมท่แี ทจรงิ ดว ย

7.3 ใหคะแนนไดงาย หมายถงึ สามารถตรวจใหค ะแนนไดสะดวกรวดเร็วและมคี วามยตุ ิธรรมมาก
7.4 แปลผลไดถ ูกตองและนาํ ไปใชไดสะดวกเมอ่ื ทําการจัดสอบ ตรวจใหค ะแนนแลวสามารถแปล
ความหมายไดอยางถูกตอ ง และสามารถนําผลการประเมนิ ไปใชไดอยา งมีประสทิ ธภิ าพ
8. ถามลกึ (Searching) เปน ลกั ษณะของขอ สอบทีถ่ ามครอบคลุมพฤติกรรมหลายๆ ดาน เชน เปน
ขอสอบที่ถามวัดความเขาใจ การนําไปใช การวิเคราะห การสังเคราะห และการประเมินคา ขอคําถามที่ดี
จะตองถามใหผสู อบไดใชความคิด ไมใชถ ามความรู ความจําในรายละเอยี ดตามตาํ รา การถามใหล ึกจะตองถาม
ตงั้ แตระดบั ความเขาใจขน้ึ ไป
9. จําเพาะเจาะจง (Definite) ขอสอบที่ดตี องไมถ ามหลายแงหลายมุม ขอเดียวตองถามเพียงอยาง
เดยี ว และคําถามทีใ่ ชตองชัดเจน ไมคลุมเครอื จนเด็กแตล ะคนเขา ใจคาํ ถามไปคนละทิศละทาง คําถามประเภท
วกวน สองแงสองมมุ ควรหลกี เลีย่ งเปนอยางยง่ิ
10. ย่ัวยุ (Exemplary) เปนลักษณะของขอคําถามที่มีลักษณะทาทายชวนใหเด็กคิด ขอสอบท่ีมี
ลักษณะเชนนี้จะตองมีการถามลอ โดยเอาขอสอบงายๆ ไวในตอนแรกๆ แลวจึงคอยๆ ถามใหยากขึ้น
ตามลําดับ ขอสอบลักษณะดังกลาวน้ีจะเปนการเราใหเด็กเกิดความพยายามที่จะทําขอสอบใหไดทั้งหมด
ขอ สอบทยี่ ากเกินไปและงายเกินไป จะไมทาทายความคิดของเดก็ นอกจากน้ีลักษณะคาํ ถาม ควรเปนเรอ่ื งที่
ใกลตัวเด็ก พาดพิงกับชีวิตประจําวนั ของเด็กและยังอาจใชรูปภาพประกอบ ซึ่งจะชวยเราความสนใจของเด็ก
ไดเ ปนอยางดี
11. ประสิทธิภาพ (Efficiency) แบบทดสอบที่มีประสิทธิภาพ คือแบบทดสอบที่แสดงถึง
การประหยัดทางเศรษฐกจิ เชน ใชเวลา แรงงาน และเงินนอ ยทีส่ ดุ แตส ามารถวดั ไดถ กู ตอ งมากทีส่ ดุ

การวิเคราะหขอสอบ
การวิเคราะหขอสอบเปนการตรวจสอบขอคําถามแตละขอวามีคุณภาพเหมาะสมตามเกณฑของขอสอบ

หรือไม โดยทั่วไปเราวิเคราะหขอสอบเพื่อทราบคุณภาพของขอคําถาม 2 ประการ คือ (ศิริชัย กาญจนวาสี,
2556, น. 221)

1. ขอ สอบ (หรอื ตวั เลอื กน้นั ) มรี ะดบั ความยาก (p) เทาใด
2. ขอสอบขอ นั้นมีอํานาจจาํ แนก (r) เทาใด
การวเิ คราะหข อสอบจะกระทาํ ไดก็ตอเม่ือการเอาขอสอบนัน้ ไปทดสอบกบั นักเรียนมาแลวเทาน้ัน ทงั้ น้ี
เนือ่ งจากจะตองใชผลจากการที่นกั เรยี นตอบขอ สอบมาเปนขอ มูลในการวิเคราะหขอ สอบน่ันเอง

54 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู

วตั ถปุ ระสงคของการวเิ คราะหขอสอบ
จุดประสงคท่ีสําคัญของการวิเคราะหขอสอบ ก็เพื่อชวยใหผูสรางขอสอบเลือกขอสอบท่ีดีท่ีสุดจาก
ขอสอบที่มีอยู และเพ่ือชวยในการปรับปรุงขอสอบที่มีคุณภาพไมคอยดีใหเปนขอสอบที่ดีข้ึน การวิเคราะห
ขอสอบจะเปนการจัดหาขอมูลเพ่ือจุดประสงค ดังตอไปน้ี (โกวิท ประวาลพฤกษ และสมศักดิ์ สินธุระเวชญ,
2527, น. 263 ; ศริ ชิ ัย กาญจนวาสี, 2556, น. 221  222)
1. เพ่ือตรวจสอบดูวา ขอ สอบใดบางทเี่ ปนขอสอบท่ีไมด ี หรอื เปน ขอสอบท่มี จี ุดบกพรอ ง
2. เพ่ือพิจารณาหาความยากงายของขอคําถาม ซึ่งขอมูลนี้จะชวยใหสามารถเลือกขอสอบท่ีมีคา

ความยากเหมาะสมกับจุดประสงคของการทดสอบ
3. เพื่อพิจารณาคา อาํ นาจจาํ แนกของขอสอบแตละขอ
4. เพอ่ื พิจารณาความสมั พนั ธระหวางขอสอบแตละขอกับคะแนนรวม
5. เพ่อื จัดหาขอ มูลทเี่ ปนประโยชนต อการแปลความหมายหรอื การอภปิ รายทเ่ี กี่ยวกับการทดสอบ
ประโยชนข องการวิเคราะหข อสอบ
ประโยชนสาํ คญั ท่นี าจะไดร ับจากการวเิ คราะหขอสอบ มีดังนี้ (ชวาล แพรัตกุล, 2552, น. 201  202 ;
ศริ ชิ ยั กาญจนวาสี, 2556, น. 222)
1. ทําใหรูวาขอสอบแตละขอมีคุณภาพอยางไร ซึ่งจะชวยใหคุณสามารถปรับปรุงขอสอบไดตรงจุด
ผลจากการวเิ คราะหข อ สอบจะบง บอกวา ขอสอบขอ น้ันมจี ุดออนที่ตรงไหน
2. ชวยเปนแนวทางใหครูเขียนขอสอบเกง ข้นึ การวิเคราะหขอสอบจะแสดงใหเห็นวา องคประกอบ
ของขอ สอบสว นไหนจะเปน ตวั ทาํ ใหขอ สอบมคี ณุ ภาพดีหรอื ดอ ย ตวั เลขใดท่ไี ดจากการวิเคราะหขอสอบจะชวย
ใหครรู ะมดั ระวงั เรอื่ งภาษาทใี่ ชใ นการเขยี นตวั เลอื กทง้ั ทีเ่ ปนตัวถูกและตัวลวง
3. ชวยประหยัดเวลา และแรงงานในการออกขอสอบในระยะยาว เพราะครูสามารถเก็บขอสอบท่ี
ดๆี ไวใ ชในโอกาสตอ ไป
4. เปน จุดเร่ิมตนของการสรา งขอสอบคูขนาน (Parallel Test)
5. เปน จุดเรม่ิ ตนของการสรา งธนาคารขอสอบ (Item Bank)
6. เปนจุดเริ่มตนของการสรางขอสอบมาตรฐาน เพื่อใชในกลุมโรงเรียนท่ีใกลเคียงกัน หรืออาจจะ
ปรับปรงุ เปน ขอ สอบมาตรฐานระดบั ทองถ่นิ หรือระดับชาติได
การวิเคราะหข อ สอบหาคา ความยากและอํานาจจําแนก
ก. การวเิ คราะหขอสอบรายขอ ของขอสอบแบบองิ กลมุ
ขอสอบแบบองิ กลมุ สามารถวิเคราะหรายขอได ดังนี้
1. ตรวจกระดาษคาํ ตอบแลว รวมคะแนนจาํ แนกเปนรายบคุ คล
2. เรียงกระดาษคาํ ตอบตามลําดบั คะแนนจากมากไปนอ ย คะแนนที่ซา้ํ กันเอาไวด ว ยกนั
3. แบงกระดาษคําตอบออกเปน 2 กลุมเทาๆ กัน กลุมที่ไดคะแนนรวมมากใหชื่อกลุมวา กลุมสูง
(High : H) สวนกลุมท่ีไดคะแนนนอยใหช่ือวา กลุมตํ่า (Low : L) โดยมีแนวทางในการแบงกระดาษคําตอบอยู
วา ถาจํานวนกระดาษคําตอบมีนอยใหแบงกลุมสูงกลุมต่ํา กลุมละ 50 % ถาจํานวนกระดาษคําตอบมีมาก
ใหแ บงกลุมสูงกลมุ ตํ่า กลมุ ละ 27 % สวนที่เหลืออกี 46 % ไมต องนํามาวเิ คราะห

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 55

4. นับจํานวนนักเรยี นท่ีตอบถูกของแตละขอ ของกลุม สูงและกลุม ตํา่ เขยี นบันทึกแยกกนั ดังตาราง

ขอ ที่ ก ข กลุมสงู (H) กลมุ ต่ํา (L)
ค ง จ วา ง รวม ก ข ค ง จ วาง รวม

1 0 0 (20) 0 0 0 20 4 2 (8) 3 3 0 20

2

3

.

.

หมายเหตุ ( ) คือ คาํ ตอบถูก

5. รวมจาํ นวนทีต่ อบถกู ของแตละขอ ของกลมุ สูงและกลุมต่ํา หารดว ยจํานวนกระดาษคาํ ตอบของกลมุ

สูงและกลุมตํ่ารวมกนั คา ท่ีไดจ ะเปนดรรชนีความยากของขอ สอบ (Index of Item Difficulty) ขอ นั้น

6. เอาจํานวนนักเรียนท่ีตอบถูกในกลุมสูงลบดวยจํานวนนักเรียนท่ีตอบถูกในกลุมต่ํา และหารดวย

จํานวนกระดาษคําตอบในกลมุ สูงหรือตํ่า คา ทไี่ ดเปน อาํ นาจการจําแนก (Discrimination Power) ของขอ สอบ

น้นั ซงึ่ เขยี นเปนสตู รคาํ นวณคาดรรชนีความยาก (p) และอํานาจจําแนก (r) ไดด ังน้ี

p = HL
2n
r = HL

n
เมื่อ H = จาํ นวนนกั เรยี นที่ตอบถกู ในกลมุ สูง

L = จาํ นวนนักเรยี นท่ตี อบถกู ในกลุมต่ํา

n = จํานวนนักเรียนในกลุมสงู หรือกลมุ ตํ่า

ตวั อยาง ขอ สอบความรูทั่วไปชุดหนึ่ง นําไปทดสอบกับนักเรียนจํานวน 85 คน เม่ือตรวจใหค ะแนน

และนํามาเรียงคะแนนจากมากไปหานอยแลวแบงเปน 2 กลุม กลุมสูง 27% และกลุมตํ่า 27% ไดกลุมละ

23 คน จากนัน้ หาจํานวนนักเรยี นทตี่ อบถูกในแตละขอทงั้ 2 กลมุ แลว นํามาวเิ คราะหค ณุ ภาพไดด ังนี้

ขอ H L H+L HL p r

13 4 7 1 0.15 0.04

2 17 11 28 6 0.61 0.26

3 15 9 24 6 0.52 0.26

4 12 9 21 3 0.46 0.13

5 13 6 19 7 0.41 0.30

6 20 9 29 11 0.63 0.48

7 23 20 43 3 0.93 0.13

8 15 13 28 2 0.61 0.09

9 11 10 21 1 0.46 0.04

56 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

เชน ขอ 1 จะหาคา p และ r ไดโดยแทนคา H และ L ลงในสตู รจะได

p= 34 = 0.15
2  23
34
r= 23 = 0.04

การวเิ คราะหขอ สอบรายขอโดยแบงขอสอบเปน กลุมสูงและกลมุ ตํ่านสี้ ามารถหาคาดชั นีความยากและ

อํานาจจําแนกไดโดยวิธขี อง จุง เต ฟาน (Chung The Fan) กลาวคือ หลังจากจํานวนนักเรยี นทต่ี อบถูกของแต

ละขอในกลุม แลว นําแตล ะกลมุ มาหาสัดสวนดวยการเอาจํานวนคนทต่ี อบถกู หารดว ยจาํ นวนคนทง้ั หมดของแต

ละกลุมจากนั้นนําไปเปด หาคา p และ r จากตารางวิเคราะหขอสอบรายขอสําเร็จรูปของ จงุ เต ฟาน (Chung

The Fan Table) ก็จะไดคาตามตองการ ผูสนใจจะหาดวยวิธกี ารน้ีตอ งหาตารางสําเรจ็ รูปดังกลาว ซง่ึ อธิบาย

วิธีการหาไวช ดั เจนแลวและมีขายอยใู นทอ งตลาดทว่ั ไป

ลักษณะความยากของขอสอบแตล ะขอ
1. คา p (ระดบั ความยาก) มีคา ตง้ั แต .00 ถึง 1.00
2. ถานักเรยี นเลอื กตอบตวั เลือกใดมาก แสดงวา ขอสอบหรอื ตัวเลือกนัน้ งา ย คา ของ p จะสูง
3. ถานกั เรียนเลือกตอบตวั เลือกใดนอย แสดงวาขอ สอบหรอื ตัวเลอื กนนั้ ยาก คา ของ p จะตาํ่
4. ถานกั เรียนทาํ ขอ สอบขอใดถกู 100% (ไมผ ดิ เลย) แสดงวา ขอสอบนัน้ งายมาก (p = 1.00)
5. ถาขอ สอบใดไมมีคนตอบถกู เลย หมายความวาขอ สอบน้นั ยากมาก (p = .00)
6. ขอสอบที่มีคา p = .50 ถือวาขอสอบนั้นยากพอเหมาะ หมายความวาเปนขอสอบท่ีมีคนทําถูก
50% หรอื ครง่ึ หน่ึงของผูเขาสอบตอบถูก อยางไรก็ดี ถาขอ สอบขอ 1 และขอ 5 ตางกม็ ีคา p เทากบั .50 ไมได
หมายความวาผทู ่ีตอบขอ 1 ถูกจะตองตอบขอ 5 ถกู ดวย ผูท่ีตอบขอ 5 ถูก อาจจะเปนนักเรยี นคนอื่น แตจะมี
จาํ นวนเทา กับครง่ึ หนึ่งของผสู อบเชนกัน
7. เกณฑการแปลความหมาย ระดับความยากของขอสอบ (p)

0.81  1.00 เปนขอสอบที่งา ยมาก
0.61 – 0.80 เปนขอสอบทคี่ อ นขางงาย
0.41  0.60 เปน ขอสอบท่ียากงา ยพอเหมาะ
0.20 – 0.40 เปนขอสอบทีค่ อ นขา งยาก
0.00 – 0.19 เปนขอสอบทย่ี ากมาก

คา p ท่ีเหมาะสม คอื 0.20  p  0.80

ลักษณะคา อํานาจจาํ แนกของขอ สอบแตล ะขอ
1. คาอํานาจจําแนก หรือคา r มตี ้งั แต 1.00 ถงึ + 1.00
2. ขอ สอบขอใดทน่ี ักเรียนกลุมเกงทําถูกหมดทุกคน และนกั เรียนกลุมออนทําผิดหมดทุกคน คา r จะ

มีคา เทา กบั 1.00 จัดเปน ขอ สอบทด่ี ีเยย่ี มเปนท่ีตอ งการยงิ่

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 57

3. ขอสอบขอใดที่นักเรียนกลุมเกงทําผิดหมด แตนักเรียนกลุมออนทําถูกหมด r จะมีคาเทากับ 1.00
แสดงวา ขอ สอบขอน้ีเปนขอสอบทไ่ี มดี เพราะเปนขอ สอบท่ลี วงเด็กเกง ซึ่งผิดจดุ ประสงค เพราะในการทดสอบ
น้นั ผูออกขอ สอบหวงั วานักเรียนทเี่ กง จะตอ งทาํ ขอ สอบได แตนกั เรยี นออนจะทําขอสอบไมได

4. ขอสอบขอใดมีนักเรียนกลุมเกงและจํานวนนักเรียนกลุมออนทําถูกเทาๆ กัน ขอสอบขอนั้นจะมีคา
r = .00 แสดงวาขอสอบนเ้ี ปนขอสอบทีไ่ มส ามารถแยกนักเรียนเกง ออกจากนักเรียนออนได น่ันคือ เราไมสามารถ
จะบอกไดวา คนทีท่ ําขอ สอบนถี้ กู เปน คนเกง และมคี วามรเู รื่องทถี่ ามจรงิ ๆ หรอื ตอบถูกเพราะการเดา

5. เกณฑก ารแปลความหมาย คา อํานาจจําแนกของขอสอบ (r)

0.40 ขน้ึ ไป ขอสอบจาํ แนกดีมาก
0.30 ถึง 0.39 ขอสอบจาํ แนกดี
0.20 ถงึ 0.29 ขอ สอบจาํ แนกพอใช
ตํ่ากวา 0.20 ขอสอบจาํ แนกไมไ ด
ติดลบ ขอ สอบจําแนกผิด
คา r ท่เี หมาะสม คอื r  0.20

การวเิ คราะหต ัวลวง

ลกั ษณะของตัวลวงท่ีดีจะตอ งลวงเด็กออนมากกวาเด็กเกง น่นั คือกลุมตํา่ (L) ตองเลือกตอบตัวลวง

มากกวา กลมุ สูง ซ่ึงตรงกันขามกบั ตวั ถกู

สําหรับ สูตรการห าคา p ของตัวลวง ใชสูตรเดียวกับ การห าคา p ของตัวถูก คือ

p = HL สวนสตู รการหาคา r ของตวั ลวงใชส ตู ร ดงั นี้ r = LH
2n n
การแปลความหมายตวั ลวง

1. คา p จะเปน ตัวบง บอกใหทราบวา มีนักเรียนเลือกตอบตวั ลวงเปน สดั สวนเทาใด ถา คา p ตํ่ามาก

แสดงวาตวั ลวงน้ันไมค อ ยมใี ครเลือก เหน็ สมควรจะตองปรบั ปรงุ เพราะไมเกดิ ประโยชนใดๆ ที่จะเขียนไวเ ฉยๆ

โดยไมม ใี ครเลือกตอบ

2. คา r มหี ลกั ในการพิจารณา ดงั น้ี

 ถา คา r ตดิ ลบ แสดงวา ตัวลวงนน้ั ไมดตี อ งแกไข คา p, r ที่เหมาะสมของ
 ถาคา r เปนศนู ย แสดงวา ตัวลวงนน้ั ไมดตี องแกไข
 ถา คา r เปน บวก แสดงวา ตัวลวงน้นั เปน ตัวลวงที่ดี ตวั ลวงคือ
0.05  p,r  0.50

การคัดเลือกขอสอบ
ตามท่ีกลาวแลววาขอสอบที่มีคุณภาพดี จะตองมีดรรชนีความยากระหวาง 0.20 ถึง 0.80 และมีคา

อาํ นาจการจําแนกต้ังแต 0.20 ข้ึนไป ฉะนั้นเมือ่ นําคา ดรรชนีความยากและอํานาจการจําแนกของขอ สอบแต

ละขอ ทีว่ ิเคราะหไ ดไปสรางเปนกราฟ กแ็ สดงใหเ หน็ คุณภาพของขอสอบแตละขอ ชัดเจนข้นึ ดงั นี้

58 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู

P

1.00

0.80

0.60
คณุ ภาพขอ สอบดี

0.40

0.20

r
1.00  2 1 0 .1 .2 .3 .5 .6 .7 .8 .9 1.00

ขอใดก็ตามท่ีมีดัชนีความยาก (p) และอํานาจการจําแนก (r) อยูในกรอบส่ีเหลี่ยมขางในภาพ ก็จะ
เปนขอ สอบท่ีดี

ข. การวเิ คราะหข อสอบรายขอ ของขอ สอบองิ เกณฑ

ขอสอบอิงเกณฑน้ันสรางขึ้นเพื่อตองการวัดวานักเรียนมีความสามารถที่จะปฏิบัติอะไรไดบาง หรือมี

ความรูความสามารถอะไรบาง ฉะนั้นดัชนีความยากและอํานาจการจําแนกของขอสอบ จึงแทบจะไมมี

ความสําคัญเลยกับการวิเคราะหขอสอบอิงเกณฑ ขอสอบอิงเกณฑจะยากหรืองายข้ึนอยูกับพฤติกรรมที่จัดให

เรียนรู และที่ตองการใหวัด ถาพฤติกรรมยากขอสอบก็ยาก ถาพฤตกิ รรมงายขอสอบก็งาย ในขณะเดียวกัน

เมอื่ วดั ออกมาแลว กไ็ มต อ งการเปรียบเทยี บกันภายในกลุมวาใครจะมคี วามรูความสามารถมากกวากนั หรอื ไม

ตองการอยากรูวาใครเกง ใครไมเกงขอสอบอิงเกณฑตองการทราบเพียงรูอะไร ไมรูอะไร เทาน้ัน

การวิเคราะหขอสอบอิงเกณฑ จึงวิเคราะหหาประสิทธิภาพของขอสอบรายขอดวยการวัดผลของการสอน

เรียกวา ดัชนีประสิทธิภาพของขอสอบรายขอ และหาไดดวยความไวของขอสอบที่มีตอผลการสอน

(Sensitivity to Instructional Effects) ดังนี้ (Cox and Vargas, 1966)

S= RA RB
T
เม่ือ S = ความไวของขอ สอบทมี่ ตี อ ผลของวธิ กี ารสอน

RA = จาํ นวนนกั เรียนที่ตอบถูกหลงั การสอน
RB = จํานวนนักเรยี นท่ตี อบถกู กอ นการสอน
T = จาํ นวนนกั เรยี นทง้ั หมด

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 59

ตัวอยาง สมมติวาตองการหาคาประสิทธิภาพของการสอนวิธีกลุมสัมพันธ โดยการวัดดวยขอสอบ

อิงเกณฑชุดหนึ่ง 5 ขอ นักเรียนท่ีจะทดลองมี 10 คน กอนทดลองทํา Pretest ดวยขอสอบ 5 ขอ แลวเร่ิม

ทดลองเปนเวลา 1 เดือน จบแลวทํา Posttest ดวยขอสอบชุดเดิม การทดลองปรากฏการตอบของนักเรียน

ท้งั 10 คน เปนดงั ตาราง

ตาราง ผลการตอบของนักเรยี นกอ นและหลังการเรียนดวยวธิ กี ลุมสัมพันธ

ขอ 1 2 3 4 5

คนท่ี B A B A B A B A B A

1    XXXX

2    XXXX

3    X X X X X

4    X X X X X

5    X X X X  XX

6    X X X X  XX

7    X X X X X

8    XXXX

9    X X X X X

10    X X X X   X

หมายเหตุ  หมายถึง ตอบผดิ (Incorrect)

X หมายถึง ตอบถูก (Correct )

ความไวของขอ สอบแตละขอ ที่มีตอผลของวิธีการสอนหาได ดังนี้

S1 = 00 = 0.00
10
10  0
S2 = 10 = 1.00

S3 = 10  10 = 0.00
10
0 10
S4 = 10 = 1.00

S5 = 72 = 0.50
10
ผลการวิเคราะหป ระสิทธภิ าพของขอสอบรายขอปรากฏ ดังน้ี

ขอ สอบขอ 1 ยากเกนิ ไป กอ นและหลังสอนไมม ใี ครทําถูก แสดงวา การสอนไมด ี

ขอ สอบขอ 2 มปี ระสิทธิภาพดที ั้งขอ สอบและการสอนกอนสอนตอบไมได หลงั สอนทําไดถูกหมด

ขอสอบขอ 3 งา ยเกนิ ไป กอ นสอนและหลงั สอนทําไดถูกหมดทุกคน ใชวดั ประสทิ ธิภาพการสอนได

ขอสอบขอ 4 เปนขอทีไ่ มด ีอยางยงิ่ กอนสอนทําถกู หมด แตหลังสอนทาํ ผิดหมด

60 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

ขอสอบขอ 5 เปนขอสอบที่ดี กอนสอนมีคนทําถูกบาง แตหลังสอนมีคนทําถูกเพิ่มมากขึ้น ใชวัด
ประสทิ ธิภาพการสอนได

สรุปแลวขอสอบที่มีประสิทธิภาพดีจะตองมี S ระหวาง 0.05 – 1.00 ยิ่งมีคาเปนบวกมากก็ยิ่งมี
ความไวทีจ่ ะวดั การสอนไดมากกเทา นั้น สวนขอ ที่มี S เทากับ 0 และมีเครอื่ งหมายตดิ ลบจะเปน ขอสอบที่ไมมี
ประสทิ ธิภาพ

ขอสังเกตในการวิเคราะหข อสอบรายขอ
1. การออกขอสอบเพือ่ จะนาํ มาวิเคราะห ควรพยายามออกมากๆ ขอ เพราะเมอื่ วิเคราะหแ ลวบางที
ก็ตัดขอ ทีใ่ ชไมไ ดออกไป ทําใหไ มไ ดขอ สอบครบตามจาํ นวนทต่ี องการ
2. การวเิ คราะหขอสอบควรวิเคราะหตวั ลวงดวย
3. ขอสอบทีผ่ านการวเิ คราะหแลว ควรเปน ขอสอบท่มี ีคณุ ภาพตามหลกั การวัดผลการศึกษา
4. พึงระลกึ ไวเสมอวา การวิเคราะหขอสอบรายขอนนั้ เปน การตรวจสอบคณุ ภาพของขอสอบ 2 ประการ
คอื ระดับความยาก และอาํ นาจการจําแนกเทานั้น

การสรา งธนาคารขอสอบ (Item Bank)
เน่ืองจากขอสอบท่ีดี และไดคุณภาพนั้นสรา งยาก ดังน้ันเมือ่ วิเคราะหข อสอบรายขอและไดข อ สอบที่
มีคุณภาพแลว ก็ควรเก็บขอนั้นไวอยางเปนระบบ สามารถนํามาใชปรับปรุงได การเก็บขอมูลขอสอบดังกลาว
เรียกวา การจัดสรางธนาคารขอสอบหรือคลังขอสอบ (Item Bank) ฉะนั้น ธนาคารขอสอบหรือคลังขอสอบ
กค็ อื ท่ีเก็บรวบรวมขอสอบท่ีดีๆ ท่ีไดผานการวเิ คราะหแลว และเลือกสรรวาเปน ขอสอบที่ไดคุณภาพ พรอ มทั้ง
มีการบันทึกประวัติของขอสอบไวดวย (ชวาล แพรัตกุล, 2552, น. 229  233 ; ศิริชัย กาญจนวาสี, 2556,
น. 244  246)
วตั ถปุ ระสงคข องการจดั ตงั้ ธนาคารขอ สอบ หรือคลงั ขอ สอบ มดี งั นี้
1. เพื่อเปนศนู ยกลางรวบรวม และเพิ่มพูนขอสอบมาตรฐาน (Standardized Test) และขอสอบที่ดี
ใหม ปี รมิ าณมากและคณุ ภาพดยี ง่ิ ข้ึน
2. เพือ่ สงเสริมการนําขอ สอบไปใชใหเ กิดประโยชนในการเรยี นการสอนใหม ากทสี่ ดุ และคมุ คาที่สุด
3. เพอื่ สะดวกแกก ารฝากการยืมขอ สอบไปใช
4. เพื่อเปนศูนยกลางสงเสริมการนําเทคนิคใหมๆ ทางการวัดผลศึกษามาใชและเผยแพรวิทยาการ
ทางการวัดผลการศกึ ษา
5. เพอื่ สงเสรมิ การทดสอบใหม ีประสิทธภิ าพ
กระบวนการในการสรา งธนาคารขอ สอบ
1. การทําบัตรขอสอบรายขอ (Item Card) โดยพิมพตัวขอสอบ คุณภาพของขอสอบท่ีไดจากการ
วิเคราะห ความมุงหมายของการทําบัตรขอสอบเพื่อความสะดวกในการเก็บ การจัดประเภทและการแยก
คดั เลอื กขอ สอบ โดยท่วั ไปบตั รขอ สอบรายขอควรใชบตั รทม่ี ขี นาดกวา ง 4  6 น้ิว ยาว 6  8 น้ิว
2. การแยกบัตรขอสอบรายขอไวเปนระบบ เชน แยกวิชาตามสีของบัตร จัดเรียนตามลําดับ
เนื้อหาวชิ า เปนตน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 61

ตัวอยา งบัตรขอสอบรายขอ
ดา นหนา

วิชา วิทยาศาสตร ช้ัน ป. 3
พชื สวนใหญใ ชส ว นใดในการหายใจ
* ก. ใบ
ข. ราก
ค. ดอก
ง. ลาํ ตน

พฤติกรรม ความรูความจาํ

ครง้ั ที่ ดา นหลงั 3 4 หมายเหตุ
วนั ที่ pr pr
ระดับช้นั 12
จํานวนนักเรียน 1 ก.ย. 2558
วัตถปุ ระสงค ป. 3
45
ตวั เลือก ทดสอบยอ ย

ก p r pr
ข .50 .61
ค .20 .21
ง .16 .60
.14 .20

ประโยชนของธนาคารขอ สอบ
1. เปนตนกําเนิดของแบบทดสอบมาตรฐานของโรงเรียน หรือของเฉพาะทองถ่ิน (Local
Standardized Test) และอาจขยายใหเ ปน ระดบั ชาติ (National Standardized Test) ได
2. ชวยพัฒนาแนวคิดใหมๆ เกี่ยวกับการสราง การใชขอสอบใหแกครู และชวยใหครูสามารถ
ปรบั ปรงุ การออกขอสอบใหม คี ุณภาพยงิ่ ข้นึ
3. การเก็บรวบรวมขอทดสอบท่ดี ีๆ ไดคุณภาพของวิชาใดวิชาหนึง่ ไดมากๆ ขอ จัดทําเปนขอ สอบที่ดี
ทง้ั ฉบบั สาํ หรบั นําไปใชในการวดั ผลและประเมินผลการเรียนวชิ านั้นๆ หรอื อาจพัฒนาขอสอบเปน ชดุ ๆ สัก 3 
4 ชดุ ซ่ึงเรียกวา ขอ สอบคขู นาน (Parallel Test) ในการแยกขอ ทดสอบเพ่อื สรางแบบทดสอบคขู นานน้นั ถือ
หลกั สาํ คัญ ดงั น้ี

3.1 ขอ ทดสอบแตละชดุ มีเนอ้ื หาของคาํ ถามใกลเคียงกนั
3.2 ขอ ทดสอบแตละชุดมีจดุ ประสงคทจี่ ะวัดอยา งเดียวกนั
3.3 ขอทดสอบแตล ะชุดมคี วามยากงาย และอํานาจจําแนกเทาๆ กัน

62 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู

แบบทดสอบหลายชุดมีลักษณะดังกลา ว เรียกวา แบบทดสอบคูขนาน ซ่งึ จะตองมีอยา งนอย 2 ชุด
และถือเปรียบเสมือนขอทดสอบชุดเดียวกัน จึงใชประโยชนในการแกไขปญหาเกี่ยวกับการวัดผลการเรียน
บางประการไดเปน อยางดี เชน ปญ หาขอสอบร่ัว เปน ตน

ความเช่อื มั่น (Reliability)

ความเช่ือมั่นของแบบทดสอบ เปนความคงท่ีของคะแนนที่ไดจากการใหนักเรียนกลุมเดียวกัน

ทําแบบทดสอบนั้นในเวลาที่ตางกัน หรือทําแบบทดสอบที่มีลักษณะเหมือนกัน ตามความหมายนี้

แบบทดสอบที่มีความเช่ือมั่นสูงจะใชสอบกี่ครั้งๆ นักเรียนคนน้ันก็จะไดคะแนนคงเดิม ซ่ึงเปนความมั่นคง

แนน อนของคะแนนทสี่ อบดว ยคะแนนนน้ั หรอื ความเชื่อมั่นของแบบทดสอบเกี่ยวขอ งกับความคงเสนคงวาของ

คะแนนที่ไดจ ากแบบทดสอบเมอื่ ทําการทดสอบดวยแบบทดสอบฉบบั น้นั หลายๆ ครั้ง

ชนิดของความเชือ่ มั่น

ความเชอ่ื มั่นอาจแยกไดเปน 3 ชนดิ คือ (วรรณี แกมเกตุ, 2551, น. 231  232)

1. ความเช่ือมนั่ เชิงคงตัว (Reliability of Stability)

2. ความเชอื่ ม่ันเทาเทยี มกนั (Reliability of Equivalence)

3. ความเช่อื ม่นั เชิงความสอดคลอ งภายใน (Reliability of Internal Consistency)

ความเชื่อม่ันแตละชนิดมีวิธีการหาแตกตางกัน รวมทั้งขอจํากัดท่ีแตกตางกันดวย กอนใชจึงตอง

พิจารณาถึงขอ จํากดั ตางๆ ใหดี

1. การหาความเช่ือม่นั เชงิ ความคงตัว

การหาความเชื่อม่ันเชิงความคงตัวน้ี มีชื่อที่รูจักกันท่ัวไปวาเปนวิธีการสอบซ้ํา (Testretest

Method) วธิ ีนี้หาไดโ ดยเอาขอสอบที่สรางขึ้นไปสอบนักเรียนกลุมเดยี วกนั สองครั้งในเวลาที่แตกตางกัน แลว

นําคะแนนของนักเรียนแตละคนที่ไดในการสอบสองครั้งไปหาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธดวยวิธี Pearson

Product Moment คาสัมประสิทธสิ์ หสัมพนั ธท ีไ่ ดเปนคาความเช่อื ถอื เชิงความคงตัว

ตัวอยาง แบบทดสอบชุดหนึ่ง นําไปสอบวัดนักเรียน 10 คน 2 ครั้ง สอบคร้ังแรกและคร้ังหลัง

หา งกนั 4 สปั ดาห ผลการสอบได ดงั น้ี

คนท่ี สอบคร้งั ที่ 1 สอบครงั้ ที่ 2

18 9

27 7

36 7

46 6

55 6

66 6

75 4

85 5

94 5

10 4 6

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 63

วธิ ีคาํ นวณ นาํ ผลการสอบคร้ังแรกและครง้ั ทส่ี องทําเปนตาราง

คนที่ ครงั้ ที่ 1 (X) คร้ังท่ี 2 (Y) X2 Y2 XY

18 9 64 81 72

27 7 49 49 49

36 7 36 49 42

46 6 36 36 36

55 6 25 36 30

66 6 36 36 36

75 4 25 16 20

85 5 25 25 25

94 5 16 25 20

10 4 6 16 36 24

ผลรวม 56 61 328 389 354

จากตาราง n = 10  XY = 354

 X = 56  X2 = 328
 Y = 61  Y2 = 389

หาคา สัมประสิทธ์ิสหสัมพนั ธด ว ยสตู ร Pearson Product Moment (Pearson, 1985)

rxy = n  xy   x  y

{n  x2  ( x)2}{n  y2  ( y)2}

(10  354)  (56  61)

  แทนคา ในสูตร = (10x328)  562 (10x389)  612

3540  3416
= {3280  3136}{3890  3721}
ดงั น้ันความเช่อื มัน่ ของแบบทดสอบฉบับนี้มคี าเทา กบั 0.794

2. การหาความเช่อื มนั่ เทาเทียมกัน
การหาความเช่ือมั่นเทาเทียมกันเปนการหาคาสัมประสิทธิ์ของความคลายกัน วิธีการคํานวณหาคา
โดยใชนักเรียนกลุมเดียวกัน สอบขอสอบสองชุดในเวลาไลเล่ียกัน ขอสอบทั้งสองชุดจะมีลักษณะเหมือนกัน
(Equivalent form) วัดส่ิงเดียวกัน มีความยากงายพอๆ กัน จํานวนขอเทากัน เปนตน เมื่อไดคะแนนจาก
การสอบแลว ก็นํามาคํานวณหาคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธแบบ Pearson Product Moment เชนเดียวกับ
วธิ กี ารสอบซาํ้ ดังกลา ว คาที่ไดกจ็ ะเปน คาความเชื่อม่นั เทา เทียมกนั ของขอ สอบชดุ นั้น
วธิ ีนค้ี วรคํานึงถึง คอื เวลาที่ใชสอบระหวางขอ สอบท้ังสองชุด ถาหางกันมากจะทําใหค าความเช่ือม่ัน
ตา่ํ และอีกประการหนึง่ คอื การสรางขอสอบใหม ีลักษณะเหมือนกนั นั้นทาํ ไดยาก

64 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู

3. การหาความเชื่อม่ันเชงิ ความคงทภี่ ายใน
การหาความเชอื่ มนั่ เชงิ ความคงท่ภี ายในมีวิธีการหา ดงั นี้
3.1 แบบแบงคร่ึงขอสอบ (Split–half Method) เน่ืองจากมีปญหาในการหาความเช่ือม่ันเชิง

ความคงตัวกับความเชื่อมั่นเทาเทียมกัน เพราะยุงยากในเร่ืองระยะเวลาหางของการสอบคร้ังแรกกับคร้ังหลัง
และการสรางขอสอบสองชุดใหมีลักษณะคลายกัน จึงแกปญหาดวยการหาความเช่ือมั่นเชิงความคงท่ีภายใน
ดว ยการแบงคร่ึงขอ สอบ วธิ นี ี้นาํ ขอ สอบไปสอบนักเรียนครั้งเดยี ว แลวแบงขอสอบท้งั หมดออกเปนสองชุด โดย
แบงครึ่ง เชน มีขอสอบอยู 100 ขอ อาจจะแบงชุดที่ 1 ขอท่ี 150 และชดุ ท่ี 2 ขอ ที่ 51100 หรือจะแบงโดย
ขอคูขอ คีก่ ไ็ ด คือแบง เปน ขอ คูช ดุ หนึ่งกบั ขอ ค่อี กี ชดุ หนงึ่ วธิ ีแบงแบบขอคูขอคีน่ ้ีไดรับความนิยมท่ัวไป จากน้ัน
นําคะแนนของแตละคนท่ีไดจากแตละครึ่งไปหาคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธระหวางคะแนนของขอหมายเลขคี่
กับคะแนนของขอหมายเลขคูแบบ Pearson Product Moment คาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธที่หาไดเปนคา
สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ หรือความเช่ือมั่นของแบบทดสอบครึ่งฉบับ การหาความเช่ือมั่นของแบบทดสอบท้ัง
ฉบับ (100 ขอ) จะตองนําคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธท่ีไดมาคํานวณโดยใชสูตรของ Spearman Brown
(Wainer & Thissen, 2001) ดังน้ี

2 r1 1

22

rtt = 1  r 1 1

22

rtt = คาความเชอ่ื มัน่ ของแบบทดสอบทง้ั ฉบับ

r1 1 = คา ความเชื่อม่นั ของแบบทดสอบครงึ่ ฉบับ

22

ตัวอยาง ขอสอบชุดหนึ่ง 20 ขอใชสอบนักเรียน 10 คน เมื่อแบงเปนขอคู และขอค่ีแลว ปรากฏ
วาแตล ะคนไดค ะแนน ดังน้ี

คนท่ี 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
7 886 5 5 4 3 5 7
ขอคู (X) 7 987 6 7 5 4 6 8
ขอ ค่ี (Y)

n = 10 ,  X = 58 ,  Y = 67 ,  X2 = 362 ,  Y2 = 469 ,  XY = 410
นําคะแนนของขอคู และขอคี่ไปหาคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธแบบ Pearson Product Moment
ดวยสตู ร

rxy = n  xy   x  y
{n  x 2  ( x ) 2}{ n  y 2  ( y ) 2}

rxy = (10  410 )  (58  67 )

  (10  362 )  58 2 (10  469 )  67 2

rxy = 0.94
นําคาทไี่ ดแ ทนคา ในสตู ร Spearman Brown จะไดค า ความเช่ือมั่นของขอ สอบทั้งฉบบั ดังนี้

rtt = 2  0.94 = 0.97
1  0.94

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 65

การหาความเช่ือมน่ั ของแบบทดสอบโดยวธิ แี บง คร่งึ ขอสอบน้ี เราใชแบบทดสอบเพยี งฉบับเดียว และ
นาํ ไปใชท ดสอบเพียงครง้ั เดยี ว วิธนี ี้สะดวกกวา 2 วิธีแรก เพราะการทดสอบ 2 คร้ัง และการทําแบบทดสอบ
คูขนานใหมีความยากงายเทากันน้ัน มักมีปญหาในทางปฏิบัติมาก แตการสรางแบบทดสอบข้ึนชุดเดียว
แลว ทดสอบครงั้ เดยี วทําใหมคี วามผดิ พลาดในการดําเนนิ การสอบนอ ยลง

2. แบบใชสูตร Kuder– Richardson การหาคาความเช่ือมัน่ แบบนี้ คูเดอรและรชิ ารดสัน ไดเสนอ

ไวในป ค.ศ. 1937 มีหลายสูตร สูตรที่นิยมใชทั่วไปมี 2 สูตร คือ สูตรท่ี 20 และ 21 (Kuder & Richardson,

1937) ดงั นี้

สูตร KR  20

rtt = k 1   pq 
k 1  
S 2 
t

เม่ือ k = จาํ นวนขอของขอสอบ

p = สดั สว นของผูต อบถูก

q = สัดสวนของผูตอบผดิ = 1 – p

S2t = ความแปรปรวนของคะแนนรวม

สตู ร KR  21

rtt = k 1  x(k  x) 
k 1  kS2t 


เมื่อ k = จาํ นวนขอ ของขอ สอบ

X = คะแนนเฉล่ียของคะแนนรวม

S2t = ความแปรปรวนของคะแนนรวม

ตัวอยาง ขอสอบชุดหนึ่งมี 5 ขอ นําไปทดสอบนักเรียน 10 คน ใหคะแนนสอบแบบศูนยหนึ่ง คือ

ตอบถกู ให 1 ตอบผิดให 0 ไดผ ลการสอบ ดังนี้

การหาคาความเชอื่ มนั่ โดยวธิ ีของ Kuder Richardson

คนที่ ขอ คะแนนรวม (X)
12 3 45

1 11 1 11 5

2 01 0 10 2

3 10 1 11 4

4 11 0 01 3

5 11 0 10 3

6 01 1 01 3

66 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

คนที่ ขอ คะแนนรวม (X)
12 3 45

7 11 1 10 4

8 11 1 01 4

9 11 0 11 4

10 0 0 0 1 0 1

รวม 7 8 5 7 6

p .70 .80 .50 .70 .60 x = 3.30

q .30 .20 .50 .30 .40 S2t = 1.21

pq .21 .16 .25 .21 .24  pq = 1.07

X = X
n

= 33 = 3.3
10
 x2
S2t =  X2   n 
n

121  33  2
10  10 
=  = 12.1 10.89 = 1.21

แทนคาสตู ร KR  20

rtt = k k 1 1   pq  = 5 5 1 1  1.07 
  S2t    1.21 
 

= 0.15

แทนคาในสตู ร KR  21

rtt = k 1  X(k  X) 
  
k 1 kS 2 t 

= 5 5 1 1  3.3(5  3.3)  = 0.09
  5 1.21 


สตู รของ Kuder  Richardson 21 (KR  21) ใชสะดวกมาก เพราะตองการเพียงคาเฉลี่ย คา ความ
แปรปรวน (Variance : S2) และจํานวนขอสอบก็สามารถหาความเช่ือม่ันได คาความเช่ือม่ันที่ไดเปนคา
โดยประมาณอยา งคราวๆ

คาความเช่ือม่ันท่ีไดจากการคํานวณ มีคาตั้งแต – 1.00 ถึง + 1.00 ถาคาความเช่ือม่ันสูงถึง .80
.90 ข้ึนไป แสดงวา แบบทดสอบน้ันเช่ือม่ันไดมาก และตรงขาม ถาคาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบตํ่า
ใกลเคยี ง 0 หรอื มคี าเปน ลบ แสดงวา แบบทดสอบนน้ั ขาดความเช่อื ม่ัน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 67

วธิ กี ารเพม่ิ ความเชอื่ มน่ั ใหแกแ บบทดสอบ
การเพิ่มความเช่ือมั่นใหแกแบบทดสอบมีวิธี ดังน้ี (Crocker and Algina, 1986 ; Mehrens and
Lehmann, 1984)
1. สรา งขอสอบใหตรง หรือสอดคลองกับตารางวเิ คราะหหลกั สูตร ซง่ึ จะชวยใหแบบทดสอบมีความ
เท่ยี งตรงสงู ยอมทําใหม คี วามเชอื่ มัน่ สงู ดว ย
2. สรางขอทดสอบใหม ีคาระดบั ความยากปานกลาง
3. ออกขอทดสอบใหมีจํานวนขอมากๆ หรอื เพม่ิ จาํ นวนขอ เหมาะกับระดบั ความสามารถของผูสอบ
4. กาํ หนดเวลาในการสอบใหเหมาะสมกับลกั ษณะขอสอบ
5. ใชภาษาท่ชี ดั เจน กะทัดรัด เขาใจงา ย
6. แบบทดสอบปรนัย ซง่ึ จะใหค า ความเช่อื มน่ั สงู กวา แบบทดสอบอัตนัย

การเพิ่มจํานวนขอ สอบเพือ่ เพม่ิ ความเช่ือมน่ั ใหสูงข้ึน

การเพ่ิมจํานวนขอทดสอบเขาไป จะทําใหแบบทดสอบนั้นมีความเช่ือม่ันสูงข้ึน แตมีเง่ือนไขวาขอ

ทดสอบท่ีจะนํามาเพ่ิมข้ึน ตองเปนขอสอบชนิดเดียวกัน และมีเนื้อหาวัดสมรรถภาพสมองอยางเดียวกันกับ

ฉบับเดมิ

การเพ่มิ จํานวนขอสอบเพ่ือเพิ่มความเช่ือม่ันนั้น เราจะเพมิ่ เขาไปจาํ นวนกี่ขอ และเม่ือเพิ่มเขาไปแลว

จะทาํ ใหค วามเชอ่ื มั่นสงู ขึ้นเปนเทาไร ปญ หาน้อี าจแกไ ดโดยใชสตู รสาํ เร็จ ดงั นี้ (Gulliksen, 1950)

rxy = Kr
1  (K  1)r

เมอื่ rxy = คาความเช่อื มน่ั หลงั จากเพม่ิ ขอสอบแลว
r = คา ความเชื่อมั่นของแบบทดสอบฉบับเดมิ

K = อัตราสวนระหวางจาํ นวนขอทดสอบของฉบับใหม กบั จํานวนขอทดสอบของฉบับเดิม

ตวั อยา ง แบบทดสอบฉบับหนึ่งมี 60 ขอ คาความเชื่อม่ันเปน .45 ถาเพิ่มขอทดสอบเขาไปอกี 30 ขอ

แบบทดสอบฉบบั ใหมจ ะมีคา ความเชือ่ มั่นเทา ไร

จากสูตร rxy = Kr
1  (K  1)r

ในที่นี้ r = .45 , K = 90 = 1.5
60

rxy = 1.5  .45
1 (1.5 1)(.45)

ดงั นั้น แบบทดสอบฉบบั ใหม จะมีคาความเชอ่ื มนั่ เปน .55

68 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู

ความคลาดเคลื่อนมาตรฐานของการวัด
ความคลาดเคลื่อนมาตรฐานของการวัด เปนความเปล่ียนแปลงภายในตัวของเด็กนักเรียน
อันเนอ่ื งมาจากการวดั ซ่ึงทาํ ใหค ะแนนทไ่ี ดจ ากการทดสอบคลาดเคล่ือนไปจากคะแนนจริง (ความรูจ รงิ ) ของเดก็
นักเรียน คะแนนท่ีคลาดเคลื่อนไปจากคะแนนจริงน้ันบางครั้งอาจมากกวาคะแนนจริง หรือบางครั้งอาจนอย
กวาคะแนนจริง เราอาจเขียนเปน สมการไดว า (Spearman, 1913)
คะแนนจากการสอบ = คะแนนจริง  คะแนนความคลาดเคล่ือน
ความคลาดเคลอื่ นมาตรฐานของการวดั คํานวณไดจากสตู ร

SEm = St 1  rtt
SEm = ความคลาดเคล่อื นมาตรฐานของการวัด
St = สวนเบี่ยงเบนมาตรฐานของคะแนนรวม
rtt = สมั ประสิทธ์ิของความเช่ือม่นั

ตัวอยาง แบบทดสอบฉบับหน่ึงมีคาความเชื่อม่ัน .85 และสวนเบ่ียงเบนมาตรฐานของคะแนน
การสอบเปน 15 จงหาคาความคลาดเคลื่อนมาตรฐานการวัด

จากสูตร S = St 1  rtt
St = 15 , rtt = .85

ในทีน่ ้ี SEm = 15 1  .85
= 15 .15
= 5.8

ดังน้นั คาความคลาดเคลอื่ นมาตรฐานของการวัด = 5.8
จากตัวอยางนี้ สมมติวา ก. สอบได 48 คะแนน ก็หมายความวาคะแนนจริงของ ก. จะอยูระหวา ง 48
 5.8 หรืออยูระหวาง 42.2 ถึง 53.8 คะแนน ท่เี ปนเชนน้ี เน่ืองจากนกั วดั ผลเช่อื วาคะแนนที่ ก. สอบได 48
คะแนน ยอมประกอบดวยขอผิดพลาดซ่ึงอาจจะมาจากเครื่องมือ ซึ่งไดแก แบบทดสอบน้ันยังไมดีพอ หรือ
ส่งิ อนื่ ๆ ทเ่ี กยี่ วของ ดังน้ันนกั วัดผลจึงพยายามหาระยะของความผิดพลาด เพ่ือกะวา ความสามารถจริงๆ ของ
ก. จะตกอยูชว งไหนโดยใชค า ความคลาดเคลอื่ นมาตรฐานของการวดั เปนตัวกะระยะของความผิดพลาด

ความเที่ยงตรง (Validity)
ความแมนตรง หรือความเที่ยงตรงของขอสอบเปนเร่ืองของความตองการหรือตั้งใจจะใหขอสอบน้ัน

วัดอะไร (Anastasi, 1968, p. 99) ขอสอบท่ีสรางข้ึนแตละชนิดจะมีวัตถุประสงคที่ตองการใชวัดตางกัน
บางชนิดตองการวดั วาในปจจบุ ันนักเรียนที่มีความรูความสามารถเทาใด แตบางชนิดก็ตอ งการจะคาดคะเนผล
ในอนาคต เปน ตน ฉะน้นั คาํ วาความแมนตรง หรือความเท่ยี งตรงของขอสอบจึงหมายถึงรวมๆ วา “วัดตาม
ส่งิ ที่ตองการใหว ดั ”

ชนดิ ของความเทีย่ งตรง
สมาคมจิตวิทยาแหงอเมริกาไดแบงความเที่ยงตรงของขอสอบทใี่ ชในการวัด และประเมนิ ผลการศึกษา
ออกเปน 3 ชนิด ดงั นี้ (ศิริชัย กาญจนวาสี, 2556, น. 99 ; ;วรรณี แกมเกตุ, 2551, น. 225  226)

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 69

1. ความเท่ียงตรงตามเน้ือหา (Content Validity) คําวาเน้ือหาหมายถึง เน้ือหาวิชา และ
จุดประสงคของการสอนรวมกนั ฉะนั้น ความเที่ยงตรงตามเน้ือหาจึงหมายถึงขอสอบท่ีสามารถวัดไดตรงตาม
เนื้อหาวชิ า และพฤติกรรมที่ตองการใหเปลี่ยนแปลงภายในเง่ือนไขหน่ึงๆ หรือกลาวสั้นๆ วา “วัดไดตรงตาม
เนอื้ หาท่ตี อ งการใหวัด”

ในการที่จะสรางขอสอบใหมีความเทย่ี งตรงเชงิ เนอ้ื หา จาํ เปนจะตองสรางขอสอบท้ังฉบบั ใหไดน ํ้าหนกั
หรอื เปน สัดสว นตามตารางวเิ คราะหหลกั สตู ร

การหาความเที่ยงตรงตามเน้ือหานี้ไมสามารถแสดงตัวเลขบอกระดับของความเท่ียงตรงออกมาได
โดยท่วั ไปจะใชการพจิ ารณาความเทยี่ งตรงตามเนอ้ื หาเปน 2 ลกั ษณะ คอื

1. พิจารณาดวู าคําถามแตล ะขอ วัดเนอ้ื หาที่ตองการวดั ไดแ ทจริงเพียงไร
2. พิจารณาแบบทดสอบโดยตลอดทั้งฉบับ โดยดูวาคําถามท้ังหมดสามารถวัดเนื้อหาไดครบ ทุก
เน้ือหาหรอื ไม และมจี าํ นวนขอ ทถ่ี ามแตละเน้ือหาเหมาะสมกับสดั สวนในตารางวเิ คราะหหลักสูตรหรือยัง
ในการพิจารณาความเท่ียงตรงเชิงเน้ือหานั้น นิยมใหผูเช่ียวชาญ หรือผูชํานาญในสาขาวิชาน้ันๆ
หลายๆ คน เปนผูรวมพิจารณาตัดสินวา ในดานเนื้อหาวิชาและพฤติกรรมแตละอยาง ควรจะวัดพฤติกรรม
ยอยๆ ได อยางไรก็ตามการท่ีบุคคลหนึ่งบอกวาแบบทดสอบฉบับนี้มีความเที่ยงตรงสูงก็ไมจําเปนที่คนอ่ืน
จะตองเห็นดวยเสมอไป ท้ังน้ีเพราะแตละคนมีเกณฑในการพิจารณาตางกัน ดังตัวอยางแบบประเมิน ความ
เทย่ี งตรงเชงิ เนือ้ หา ตอไปน้ี

ตัวอยาง แบบประเมนิ ความเที่ยงตรงเชงิ เนื้อหา

เนื้อหา : จดุ ประสงค ขอสอบ ผลการพจิ ารณา รวม IOC
การเรียนรู +1 0 1 (ดชั นคี วามสอดคลอง)

การบวกเลข 2 หลัก 1. 13+17 มีคาเทา ไร 5   5 1.00

: นกั เรยี นสามารถหา 2. 9+12 มคี า เทาไร 41 4 0.80

ผลบวกของจาํ นวน 3. 10+13+16 มคี าเทาไร 1  4 3 0.60

สองจาํ นวนทไ่ี มเกนิ 2 4. 19+105 มีคาเทาไร 1 2 2 1 0.20

หลักไดถ ูกตอ ง 5. 11+1215 มีคาเทา ไร   5 5 1.00

เกณฑท ่ีใชใ นการตดั สนิ คา IOC ระหวา ง 0.50 – 1.00 แสดงวา ใชได

คา IOC ระหวา ง 0.01 – 0.49 แสดงวา ปรับปรุง

คา IOC ระหวา ง 0.00 – (1.00) แสดงวา ตดั ท้ิง

2. ความเที่ยงตรงเชิงโครงสราง (Construct Validity) คําวาโครงสรางหมายถึง ความสามารถ

ทางสมอง เชน ความจํา ความเขาใจ การนําไปใช การวิเคราะห การสังเคราะห และการประเมินคา

ความเท่ียงตรงเชิงโครงสรางตางจากความเท่ียงตรงเชิงเน้ือหา เพราะความเที่ยงตรงเชิงเน้ือหายึดเนื้อหาเปน

เกณฑ สวนความเท่ียงตรงเชิงโครงสรางจะยึดคุณลักษณะตางๆ หรือความสามารถทางสมองเปนเกณฑ

การสรางเคร่ืองมือใหมีความเท่ียงตรงเชิงโครงสราง จึงจําเปนจะตอ งรูวาความสามารถทางสมองที่ตองการวัด

นน้ั คอื อะไร หากตองการวดั ความสามารถทางสมองดานความเขา ใจ การนําไปใช ฯลฯ กจ็ ะตอ งออกขอ สอบให

70 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู

สอดคลองกับนํ้าหนักในตารางวิเคราะหหลักสูตรในดานพฤติกรรม จึงจะนับไดวาแบบทดสอบนั้นมีความ
เที่ยงตรงไดเชนเดียวกับการหาความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา ดังตัวอยางแบบประเมินความเท่ียงตรงเชิงโครงสราง
ตอ ไปน้ี

ตัวอยางของแบบประเมินความเทีย่ งตรงเชิงโครงสราง

ขอสอบ พฤติกรรม ผลการพจิ ารณา รวม IOC
+1 0 1 (ดชั นีความสอดคลอง)
500
1. ใบไม เปรยี บเหมือนบุคคลใด ความเขาใจ – 5 1.00
410
ก. นายแพทย แปลความ

ข. ครู

ค. วศิ วกร

ง. พอครัว

จ. ทหาร

2. ถาอากาศเยน็ ลงอยา งกะทันหนั การวิเคราะห – 4 0.80

เดก็ ๆ จะปวยเปน อะไรกันมาก ความสัมพันธ

ก. ทอ งเสยี

ข. ปวดศีรษะ

ค. ไขหวัด

ง. ตาแดง

จ. ตวั รอน

3. ความเทย่ี งตรงเชงิ สมั พันธกับเกณฑ (Criteria Relation)
ความเท่ียงตรงชนดิ นใี้ หความหมายไดว าเปน การพจิ ารณาขอ สอบท่สี รางนัน้ เมอ่ื นําไปสอบวัดแลว

คะแนนที่ไดมีความสัมพันธกับเกณฑภายนอกที่กําหนดไวหรือไม ซ่ึงอาจจะเปนผลการเรียนในอนาคต หรือ
คะแนนรวมของผลการเรยี นกไ็ ด ความเทีย่ งตรงเชิงสมั พันธกับเกณฑ 2 ชนิด คือ

3.1 ความเท่ียงตรงเชิงสภาพ หมายถงึ ความสอดคลองของคา วัดที่ไดจากแบบทดสอบกับสภาพ
ความเปนจริงของเด็กในปจจุบัน นั่นคือจะเปนการตรวจสอบความเท่ียงตรงของแบบทดสอบท่ีสรางโดยใช
สถานภาพอันแทจริงของเดก็ ในปจ จุบัน มาเปนตวั เกณฑในการเปรียบเทียบ เม่อื ครูไดสอนไปตามทฤษฏที ี่วาง
ไวแ ลว นักเรียนปฏิบัตไิ ดจริงหรือไม ดังน้ันในเชงิ ปฏิบัติ การหาความเที่ยงตรงเชิงสภาพก็จะนําเอาคะแนนที่
ไดจ ากการสอบไปเปรยี บเทียบหาความสอดคลองกับความสามารถท่ีแทจ รงิ เชน คะแนนภาคปฏบิ ัติ เปนตน
คาสหสัมพันธที่ไดน้ีจะเปนคาท่ีบอกระดับความเท่ียงตรงเชิงสภาพ นอกจากนี้ในการหาความเที่ยงตรงเชิง
สภาพ ยังอาจพิจารณาดูวาแบบทดสอบท่ีสรางข้ึนน้ันสามารถจําแนกนักเรียนที่เกงกับออนคือ คนเกงได
คะแนนสูง คนออนไดคะแนนต่ําไดหรือไม คือ ถาแบบทดสอบใดสามารถใหคะแนนกระจายก็แสดงวา
แบบทดสอบน้ันมีความเที่ยงตรงเชิงสภาพสูง หากแบบใดไมสามารถจําแนกคะแนนระหวางนักเรียนเกงกับ
นักเรียนออ นได ก็แสดงวาแบบทดสอบนนั้ ขาดความเทย่ี งตรงเชิงสภาพ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 71

3.2 ความเทีย่ งตรงเชงิ พยากรณ หมายถึง ความสอดคลอ งระหวางผลของการสอบกบั ความสาํ เรจ็ ใน
อนาคตของนักเรียน โดยพิจารณาดูวาแบบทดสอบท่ีสรางข้ึนน้ีสามารถจะพยากรณไดตามวัตถุประสงคจริง
หรือไม ผลการสอบสามารถใชพ ยากรณก ารกระทําในอนาคตไดแมนยําเพียงใด วธิ ีการหาความเท่ยี งตรงชนดิ น้ี
จะใชวิธีการหาความสัมพันธของคะแนนสอบของขอสอบท่ีสรางกับคะแนนสอบที่เรียนในอนาคต เชนนํา
คะแนนสอบเขามหาวทิ ยาลัย ไปหาความสมั พันธกับคะแนนเฉล่ยี ทเี่ รียนในมหาวทิ ยาลยั คาความสัมพนั ธท ไ่ี ด
เปน คาความเท่ยี งตรงเชงิ พยากรณข องขอ สอบใชสอบเขา มหาวทิ ยาลยั เปนตน

ความเที่ยงตรงตามสภาพกับความเท่ียงตรงเชิงพยากรณตางกันตรงท่ีระยะเวลาที่ใช กลาวคือ
ความเท่ียงตรงเชิงพยากรณดูพฤติกรรมเชิงอนาคตเปนเกณฑ สวนความเท่ียงตรงเชิงสภาพน้ันดูพฤติกรรมใน
ปจ จุบันเปนเกณฑ การหาคาความเท่ียงตรงทั้งสองชนิดน้ี กระทําไดโดยหาคา สัมประสิทธ์สิ หสัมพนั ธระหวาง
คะแนนสอบกับเกณฑทใ่ี ช จะเปนความเทยี่ งตรงตามสภาพหรือความเท่ียงตรงเชงิ พยากรณ ก็สุดแทแตเ กณฑ
ที่ใชด ังกลา วแลว

แบบทดสอบท่ีดีประกอบดวยลักษณะสําคัญ 11 ประการ ไดแก ความยาก (Difficulty) อํานาจ
จําแนก (Discrimination) ความเช่ือม่ันหรือความเชื่อถือได (Reliability) ความเท่ียงตรง (Validity)
ความเปนปรนัย (Objectivity) ความยุติธรรม (Fairness) สามารถนําไปใชไดดี (Usability) ถามลึก
(Searching) จําเพาะเจาะจง (Definite) ยั่วยุ (Exemplary) และมีประสิทธิภาพ (Efficiency) ในการหา
คุณภาพของขอสอบและแบบทดสอบน้ันจะตองทําการวิเคราะหคุณภาพทั้งเปนรายขอและทั้งฉบับ โดย
การวิเคราะหหาคุณภาพเปนรายขอไดแก การหาความยาก คาอํานาจจําแนก และการหาความเท่ียงตรง ทั้งนี้
คาความยาก (p) ที่เหมาะสม คือ 0.20  p  0.80 คาอํานาจจําแนก (r) ที่เหมาะสม คือ r  0.20 คา
ความเท่ียงตรงตามเน้ือหา พิจารณาจากคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) คา IOC ที่ใชไดคือ IOC  0.50
สวนการวิเคราะหคุณภาพท้ังฉบับไดแก การหาความเช่ือม่ัน (Reliability) ถาคาความเช่ือมั่นสูงถึง .80 , .90
ข้นึ ไป แสดงวา แบบทดสอบน้ันมีความเชื่อม่นั สงู

*******************

72 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู

กิจกรรมทา ยบท

คําช้แี จง จงวิเคราะหค ณุ ภาพขอ สอบรายขอ โดยใชข อ มูลจากตารางแจกแจงความถี่คาํ ตอบของนกั เรยี นกลมุ สูง
และกลุมต่ํา ตอไปนี้

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 73

ตารางวเิ คราะหขอ สอบรายขอ

ขอ ตวั เลือก จาํ นวนนักเรยี น ความ อาํ นาจ การแปล สรปุ ผล
ยาก (p) จาํ แนก(r) ความหมาย
1ก กลมุ สูง กลุม ต่ํา
(H) (L)
ข
ค
ง
จ
2ก
ข
ค
ง
จ
3ก
ข
ค
ง
จ
4ก
ข
ค

ง
จ
5ก
ข
ค

ง
จ

74 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

ขอ ตัวเลอื ก จํานวนนกั เรยี น ความ อํานาจ การแปล สรปุ ผล
ยาก (p) จําแนก(r) ความหมาย
6ก กลมุ สูง กลุม ตํา่
(H) (L)
ข
ค
ง
จ
7ก
ข
ค
ง
จ
8ก
ข
ค
ง
จ
9ก
ข
ค

ง
จ
10 ก
ข
ค

ง
จ

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 75

รายการอางอิง

ภาษาไทย
โกวิท ประวาลพฤกษ และสมศกั ด์ิ สินธรุ ะเวชญ. (2527). การประเมนิ ในชั้นเรียน (พิมพค รง้ั ท่ี 2). กรุงเทพฯ :

วฒั นาพานิช.
ชวาล แพรัตกลุ . (2552). เทคนคิ การวัดผล (พมิ พค ร้งั ท่ี 7). กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พวฑิ รู ยก ารปก.
ตาย เซย่ี งฉี. (2526). ทฤษฎกี ารทดสอบและวดั ผลการศกึ ษา. เชียงใหม : ภาควิชาประเมินผลและวจิ ยั

การศึกษา คณะศกึ ษาศาสตร มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม.
พิชติ ฤทธจ์ิ รญู . (2545). หลกั การวดั และประเมนิ ผลทางการศึกษา. กรุงเทพฯ : เฮาสอ อฟเคอรมีส.
วรรณี แกมเกตุ. (2551). วธิ วี ิทยาการวิจัยทางสังคมศาสตร (พิมพค รั้งท่ี 2). กรุงเทพฯ : โรงพิมพแ หง

จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย.
ศิรชิ ยั กาญจนวาสี. (2556). ทฤษฎีการทดสอบแบบดง้ั เดมิ (พมิ พครั้งที่ 7). กรุงเทพฯ : โรงพิมพแหง

จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลยั .
สริ พิ ร ทิพยค ง. (2545). หลักสูตรและการสอนคณิตศาสตร. กรงุ เทพฯ : พฒั นาคุณภาพวชิ าการ.

ภาษาองั กฤษ
Anastasi, A. (1968). Psychological Testing. (3rd ed). London : Macmillan.
Cox, R.C. and Vargas, J.S. (1966). A comfarision of item Selection Techniques for Norm –

referenced and Criterion – referenced test. Paper Presentation at the Annual
meeting of the National Council on Measurement in Education
Gulliksen, H. (1950). Theory of Mental Tests. New York : John Wiley and Sons.
Kuder, G. F., & Richardson, M. W. (1937). The theory of the estimation of test reliability.
Psychometrika. 2(3), 151–160.
Mehrens, W.A. and Lehman, I.J. (1984). Measurement and Evaluation in Education and
Psychology (3rd ed.) Tokyo : Holt Rinehart and Winston.
Spearman, C. (1913). “Correlations of Sums and Differences”, British Journal of Psychology.
5, 417  426.
Wainer, H., & Thissen, D. (2001). True score theory: The traditional method. In H. Wainer
and D. Thissen, (Eds.), Test Scoring. Mahwah, NJ : Lawrence Erlbaum.



บทที่ 5

เครอ่ื งมือวัดพฤติกรรมการเรยี นรูด านจิตพิสัย

วเิ ชียร อนิ ทรสมพนั ธ1

พฤตกิ รรมดา นจิตพสิ ยั (Affective Domain) เปนคณุ ลกั ษณะของบคุ คลท่ีซอนอยภู ายใน เกีย่ วขอ งกับ
อารมณ ความรูสึกและจิตใจ จิตพิสัยเปนคุณลักษณะภายในจิตใจของบุคคล เปนการเตรียมพรอมท่ีจะแสดง
พฤติกรรมหรือการกระทําออกมาตามอารมณความรูสึก ไมวาจะเปนดานความสนใจ เจตคติ ความช่ืนชม
คา นิยม จริยธรรม บุคลกิ ภาพ จนพัฒนาเปนคุณลักษณะของตนเอง เปนคุณลักษณะที่ไมสามารถวัดโดยตรงได
การวัดจึงตองจําลองสถานการณมาเปนเครื่องมือในการวัด ดังนั้นการวัดจิตพิสัยใหใกลเคียงกับคุณลักษณะ
ภายในของบุคคลมากท่ีสุดจึงตองอาศัยความรูเก่ียวกับแนวคิดพ้ืนฐานของการวดั ความรูท่ีเกย่ี วของกับจติ พิสัย
ประกอบกนั กบั การกาํ หนดเกณฑท ีช่ ัดเจนและเช่อื ถอื ได

ระดับขน้ั พฤติกรรมทางดา นจิตพสิ ัย (Level of affective domain)
พฤติกรรมดานจิตพิสัยซึ่งเปนความรูสึกท่ีบุคคลมีน้ัน เปนระดับความรูสึกที่ตํ่าสุด คือ การรับรู จนถึง

ระดับท่ีสูงสุด คือ ลักษณะนิสัยประจําตัว บุคคลจะมีพฤติกรรมที่เกิดข้ึนจนเปนนิสัยไดน้ัน เร่ิมจากความสนใจ

จนถึง การปรบั ตัว แตถ า พิจารณาตามลาํ ดับความรูสึกเปนข้ันๆนน้ั จะเริ่มจากการรับรู จนถึง การสรางลกั ษณะ
นิสัย (Krathwohl and other, 1973 อางอิงจาก ลวน สายยศ และอังคณา สายยศ, 2543; Hopkins and

Antes, 1990) ดงั ตอไปน้ี
1. การรับรู (Receiving or attending) หมายถึง การสรางความตระหนัก แสดงถึงความต้ังใจที่จะ

รบั รู และแสดงการเลอื กสง่ิ ที่สนใจ การรบั รู ประกอบดว ย
1.1 การรูจัก (Awareness)

1.2 การเต็มใจท่จี ะรบั รู (Willingness to receive)

1.3 การควบคมุ หรือคดั เลอื กรับรู (Controlled or selected attention)
2. การตอบสนอง (Responding) หมายถึง การแสดงความต้ังใจที่จะตอบสนอง และคนหาส่ิงที่พึง
พอใจในระดับตน ๆ ท่จี ะตอบสนอง การตอบสนอง ประกอบดวย

2.1 การยินยอมตอบสนอง (Acquiescence in responding)

2.2 การเตม็ ใจตอบสนอง (Willingness to response)

2.3 การพอใจตอบสนอง (Satisfaction in response)
3. การสรางคุณคา (Valuing) หมายถึง การแสดงถึงการยอมรับคุณคาในวัตถุส่ิงของ (object)
บคุ คล (person) หรือ สถานการณ (situation) ยอมรับและเช่ือถือในคุณคาของสง่ิ นั้น ๆ ในทางบวก การสราง

คณุ คา ประกอบดว ย

3.1 การยอมรบั คณุ คา (Acceptance of a value)
3.2 การนยิ มชมชอบในคณุ คา (Preference for a value)

1รองศาสตราจารยประจําสาขาวชิ าการประเมินผลและวจิ ยั ทางการศกึ ษา

78 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

3.3 การเชื่อถอื ในคุณคา (Commitment or conviction)
4. การจัดระบบคุณคา (Organization) หมายถึง การนําคุณคา และจัดระบบความซับซอนของ
คณุ คา รวมทั้งจัดระบบความสมั พนั ธข องคณุ คา การจัดระบบคณุ คา ประกอบดวย

4.1 การสรางความคดิ รวบยอดของคุณคา (Conceptualization of a value)
4.2 การจัดระบบคุณคา (Organization of a value system)
5. การสรางลักษณะนิสัย (Characterization by a value complex) หมายถึง การจัดระบบ
คุณคา ซ่ึงจะกลายเปนลกั ษณะประจําตัวของแตล ะบคุ คล การสรางลกั ษณะนิสยั ประกอบดวย
5.1 การรวมระบบคณุ คา (Generalized set)
5.2 การสรา งลักษณะนสิ ัย (Characterization)
สรุปไดวา ระดับพฤติกรรมดานจิตพิสัย มี 5 ระดับ โดยเร่ิมจากระดับต่ําสุด จนถึงสูงสุด คือ การรับรู
โดยเร่ิมจากการรูจัก อยากรับรแู ละคัดเลือกรับรู จากน้ันจะเปนการตอบสนอง ในรูปแบบของการยินยอม เต็ม
ใจ และพอใจ ระดับตอมาเปนการสรา งคุณคา โดยการยอมรบั ชื่นชม และ เช่ือถือในส่ิงน้ัน ในระดับตอมาเปน
การนําคณุ คาและการจัดระบบคณุ คา จนกระท่งั การสรางลักษณะนสิ ัยประจาํ ตวั ของบคุ คลนั้น ๆ

ธรรมชาตขิ องการวดั พฤติกรรมดา นจติ พสิ ัย
จิตพิสัยเปนอารมณ หรือ ความรูสึกของแตละบุคคล ที่ไดแสดงออกมา ท้ังดานการกระทํา การแสดง

ความคิดเห็น และอื่น ๆ โดยมีธรรมชาติท่ีแสดงถึงคุณ ลักษณ ะสําคัญ 5 ประการ (กรมวิชาการ
กระทรวงศกึ ษาธิการ, 2539) ดงั น้ี

1. เปนคุณลักษณะที่เก่ียวของกับอารมณ หรือความรูสึก ซึ่งมีอยูในทุกๆ คน และอาจเปล่ียนแปลง
ไดตามเง่ือนไขและสถานการณแวดลอม บุคคลอาจแสดงออกใหเห็นไดทั้งในรูปแบบของธรรมชาติหรือใน
รปู แบบของการเสแสรง ข้ึนอยูก ับสภาวะแวดลอม ชวงเวลาของการแสดงออก และเจตนาท่ีแสดงออกมาอยาง
จริงใจเทา นน้ั

2. เปนคุณลักษณะที่มีลักษณะเฉพาะตัวของแตละบุคคล บุคคลอาจมีความรูสึกเหมือนกันแตมี
พฤติกรรมแสดงออกแตกตางกัน หรือในบางคร้ังอาจแสดงพฤติกรรมเหมือนกันแตความรสู ึกอาจแตกตางกันได
ในขณะเดียวกนั ก็ไมอาจตัดสินใจไดวา พฤติกรรมท่ีแสดงออกของบคุ คลในสถานการณห น่ึงวา ถูกหรือผิดเหมือน
การตัดสนิ ดานพทุ ธพิ ิสัย (Cognitive Domain) นอกจากจะตัดสนิ โดยใชเ กณฑม าตรฐานของกลุม สังคมท่ีบุคคล
นนั้ เปนสมาชิกอยู เพ่ือหาขอสรุปออกมาวา พฤติกรรมที่บุคคลแสดงออกในสถานการณน้ัน เปนที่พึงปรารถนา
ของสังคมนั้นๆ หรือไมเทานั้น และเม่ือสังคมเปล่ียนไปหรือตางสังคม เกณฑปกติหรือมาตรฐานยอมเปลี่ยนไป
ผลการตัดสินวาเปนทพ่ี งึ ปรารถนาหรอื ไมก ็อาจเปลีย่ นไปไดเ ชนกัน

3. เปนคุณลักษณะท่ีมีทิศทางของการแสดงออก ไดสองทาง คือ ตรงขามกัน มองไดวาเปนเชิงบวก
หรือเชิงลบ เชน ขยัน  ข้ีเกียจ ซือ่ สัตย  คดโกง รัก – เกลียด โดยทั่วไปแลวทิศทางบวกจะเปนที่พึงปรารถนา
มากกวา ทศิ ทางลบ ทิศทางบวกดงั กลาว ไดแก รัก ชอบ ขยนั ซอ่ื สัตย แตบางครง้ั ทิศทางลบ ก็อาจจะใชไ ดใ นสิ่ง
ทไี่ มพ งึ ปรารถนาของสงั คม เชน เกลียดอบายมุข ไมช อบความสกปรก รงั เกยี จยาเสพตดิ เปนตน

4. เปน คุณลกั ษณะทม่ี ีระดับ ปรมิ าณความเขมขนอาจเปล่ียนแปลงหรือแตกตางกันไดเชน รกั จะมรี ัก
มาก รักนอย ขยัน ก็จะขยันมาก ขยันนอย ดังนั้นแมบุคคล 2 คนจะมีความรูสึกหรืออารมณขณะใดขณะหนึ่ง

การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 79

หรือลักษณะประจําตัว ก็เชนเดียวกัน ก็อาจแตกตางกันตามความเขมขนของความรูสึกได เชน ความรูสึกของ
นายแดงและนายดาํ ที่มีตอ โรงเรยี นของเขา อาจจะมีระดบั หรอื ความเขม ตางกนั

5. เปนคุณลักษณะท่ีมีเปาหมาย กลาวคือ บุคคลจะเกิดความรูสึกหรืออารมณข้ึนมาลอย ๆ ไมได
จะตองเกิดอารมณห รือความรสู ึกตอเปาหมาย ซึ่งอาจจะเปน คน สัตว สิ่งของ เหตกุ ารณ กระบวนการ หลักการ
วิชา หรอื สภาวะใดๆ ก็ได เชน ขยันทํางานบา น ขยนั เรียน ข้ีเกียจอานหนงั สอื เปน ตน และเมือ่ เปลีย่ นเปา หมาย
แลว ความรูสึกหรืออารมณอาจเปลี่ยนแปลงไดท้ังทิศทางและความเขม เชน นายแดงมีความรูสึกชอบนายดํา
มาก แตเม่ือเปลี่ยนเปาเปนนายเขียว ความรูสึกของนายแดงตอนายเขียวอาจจะเปล่ียนจากชอบมากเปนชอบ
นอ ย หรอื ไมชอบเลยก็ได

สรุปไดวาจิตพิสัยมีคุณลักษณะท่ีเก่ียวของกับอารมณหรือความรูสึกท่ีมีอยูในทุกๆ คน แตละคน จะมี
แบบแผนเฉพาะตัว ความรูสึกตอสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ตองมีทิศทาง ไมวาจะเปนทางดานบวกหรือที่พึงปรารถนา และ
ดานลบหรอื ไมพึงปรารถนา มคี วามเขมกลาวคือมีระดับของความรสู กึ ตอ สง่ิ น้ัน เชน ชอบมาก  ชอบนอ ย เปนตน

วธิ กี ารวดั พฤตกิ รรมดานจิตพิสัย
จิตพิสยั เปน คณุ ลกั ษณะดานจติ ใจทมี่ องไมเ ห็นหรือเปนนามธรรม การวัดจติ พสิ ยั จึงเปน การวดั ทางออม

มคี วามคลาดเคล่ือนในการวัดเกดิ ขนึ้ ไดง าย อาจมีการเสแสรงและบิดเบือนคาํ ตอบของผูถกู วดั การตอบของผถู ูก
วัดมีลักษณะเปนไปตามท่ีสังคมมุงหวัง การวัดจิตพิสัยสามารถกระทําไดหลากหลายวิธี นําเสนอวิธีที่นิยม
ดงั ตอ ไปนี้

1. การสังเกต (Observation)
เปนการสังเกตการพดู การกระทํา การเขียนของนกั เรยี นที่มตี อ สงิ่ ใดส่ิงหน่ึง ที่ครูตองการวัด

เชน ตองการวัดวานักเรียนคนหนึ่งมีความสนใจตอการเรียนวิชาวิทยาศาสตรมากนอยปานใด ครูอาจสังเกต
การกระทาํ ของนักเรยี นในเรอื่ ง

(1) การมาเรียน
(2) การถามตอบในชน้ั เรียน
(3) การทําการบา น/สง งาน
(4) อา นหนังสอื เกย่ี วกบั วทิ ยาศาสตร
(5) เขารวมกจิ กรรมทางวทิ ยาศาสตร
(6) ชอบสังเกตและทดลองธรรมชาติรอบตัว เปน ตน
สําหรับวชิ าอนื่ ๆ กส็ งั เกตไดท ํานองเดียวกันน้ี ผลจากการสงั เกตการกระทําของนักเรียนดงั กลา ว
พอที่จะทาํ ใหค รูวินิจฉัยไดว า นกั เรยี นสนใจการเรยี นวิชาใด มากนอยปานใด
ในเร่ืองของคุณธรรม จริยธรรม ครูอาจสังเกตดูความประพฤติของนักเรียนแลวแปลความวา
นักเรียนคนน้ันเปนผูปฏิบัติตนดีมากนอยปานใด เชน การไมขาดเรียนก็แสดงวามีความรับผิดชอบ มีความ
ซือ่ สัตย มีวินัยในตนเอง การไมเลนการพนัน การไมเท่ียวกลางคืน ลวนแตเปนพฤติกรรมท่ีแปลความหมาย
ไดวา นกั เรียนคนนั้นเปน คนดี เปน ตน

80 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู

2. การสัมภาษณ (Interview)
เปนการใชวิธีพูดคุย ครูคุยกับนักเรียนในประเด็นที่ครูอยากรู ซ่ึงอาจเปนความรูสึก เจตคติ

ของนักเรียนเพ่ือนําส่ิงท่ีนักเรียนพูดออกมาแปลความหมายเกี่ยวกับลักษณะจิตพิสัยของนักเรียนได เชน ครู

อยากรูวาเขาสนใจเรยี นวิชาภาษาไทยหรือไม ครูอาจพดู คุยกบั นักเรียนวาเคยอานวรรณคดีเลม ใดบา ง เคยเขียน

กลอนไหม เคยอานหนงั สืออะไรท่ีดี ๆ บาง ลองเลา ใหครฟู ง บา ง คําตอบของนักเรียนจะทําใหค รูประเมินไดว า มี
ความสนใจการเรยี นวิชาภาษาไทยมากนอยปานใด

3. การใชแ บบมาตรประมาณคา (Rating Scale)

มีครูหรือนักวัดผลไดสรางเครื่องมือวัดเจตคติ วัดความสนใจ วัดคุณธรรม จริยธรรม ไวมาก

พอสมควรซ่ึงครูคนอื่นสามารถนําไปใชได ถาเปนแบบวัดเจตคติ หรือวัดความสนใจจะมีรูปแบบการวัด 3

รปู แบบ คอื แบบของลิเคิรท แบบเธอรสโตน แบบของออสกดู

เน่ืองจากแบบสอบเพื่อวัดจิตพิสัย เชน เจตคติ ความสนใจ ฯลฯ มลี ักษณะอยางเดียวกัน

เพียงแตเ ปล่ยี นเปา หมายเทาน้นั นําเสนอใหเหน็ เปน ตวั อยา งของการวดั จติ พสิ ยั ในรปู แบบตาง ๆ ดงั นี้

3.1 แบบของลิเคิรท (Likert’s Type Scale) ในท่ีนี้ ขอเสนอตัวอยางแบบวัดเจตคติตอ

วิชาวิทยาศาสตรของนักเรียนชั้นมธั ยมศึกษาปท ี่ 2 ลกั ษณะของแบบวัดเปน ดังน้ี

คาํ ชแ้ี จง ใหนกั เรยี นเขยี นเครื่องหมาย () ลงในชองวา ง เปนจริงมากทส่ี ุด เปน จรงิ เฉยๆ เปน

จรงิ นอย เปนจรงิ นอยทส่ี ุดท่ตี รงกบั ความเปน จรงิ ในความรสู กึ ของตัวทานเอง

เปน จริง เปน เปน เปนจรงิ

ขอความ มาก จริง เฉยๆ จรงิ นอ ย

ท่สี ดุ มาก นอ ย ทสี่ ดุ

1. ขา พเจา ชอบเรียนวชิ าวทิ ยาศาสตรมากกวา วชิ าอืน่

.....................................................…............ ………… ……… ……. ……… …………..

2. ถา ไมถ ูกบังคับแลว ขา พเจาจะไมเรียนวชิ า

วิทยาศาสตร…................................................... ………… ……… ……. ……… ………….

3. ขา พเจาชอบซกั ถามเมื่อเรยี นวิชาวทิ ยาศาสตรไ ม

เขาใจระหวางเวลาทีค่ รูสอน…............................. ………… ……… ……. ……… ………….

3.2 แบบของเธอรสโตน (Thurstone’s Type Scale) จากแบบวัดตามแนวคิดของ
ลิเคิรทขางตน ถาเปนแบบของเธอรสโตน จะสรางแบบวัดท่ีเปนมาตรประมาณคา 11 ระดับ แลวนําไปให

ผเู ชยี่ วชาญหรือกลมุ ตัวอยา งจํานวนไมน อยกวา 100 คน เพื่อนํามาหาคาประจําขอ S และ Q แลวจึงนํามาปรับ

เปนแบบวดั ทเี่ ปนแบบวัดทต่ี อบวา”จรงิ ” หรือ “ไมจรงิ ” เมอ่ื ผตู อบโดยแตละขอมีคาประจาํ ขอ มีลักษณะดงั นี้

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 81

คําช้แี จง ใหนกั เรยี นขีดเคร่ืองหมาย () ลงในชอง จริง หรือไมจ รงิ ตามความรสู ึกท่ีแทจรงิ ของ

นกั เรียน

ขอความ จริง ไมจริง

1. ขา พเจาชอบเรียนวชิ าวิทยาศาสตรมากกวา วชิ าอ่ืน..........…….. ………….. ……………

2. ถาไมถกู บังคบั แลวขา พเจาจะไมเรียนวชิ าวทิ ยาศาสตร….......... ………….. ……………

3. ขาพเจาชอบซักถามเมือ่ เรยี นวชิ าวทิ ยาศาสตรไ มเ ขาใจระหวา ง

เวลาทค่ี รสู อน…………………………………….................... ………… ……………

การสรา งแบบวัดตามแนวของเธอรส โตนนน้ั ผสู รา งจะตองทดลองหาคา คะแนนของแตละขอ คาํ ถามไว
ผสู รา งแบบวดั จะตองศกึ ษาขอมลู ใหล ะเอยี ด และสามารถศกึ ษาเพ่ิมเติมไดจ ากตาํ ราของวเิ ชียร อนิ ทรสมพันธ
(2559) หรือนกั วชิ าการอืน่ ๆ

3.3 แบบของออสกูด (Osgood’s Type Scale) จากแบบวัดความสนใจทกี่ ลาวถึงในขอ
ที่ 3.1 และ 3.2 ถาเปน แบบของออสกดู จะเปนแบบวัดท่ใี หนักเรียนพจิ ารณาวา วชิ าวทิ ยาศาสตร นนั้ นกั เรียนมี
ความรูสึกอยูในระดับใดจากชวงหมายเลข ที่เริ่มจาก 0 และไปทางขวา 1 2 3 หรือมาทางซาย 1 2 3
โดยที่เลข 0 หมายถึง ความรูสึกกลาง และเลข 1 2 3 มาทางซายหรือขวาเปนระดับความรูสึกที่มีระดับ
ตางๆ ตามคาคุณศพั ทที่บงช้ีเพ่ือสะทอนความรูสึกตอวิชาวทิ ยาศาสตร คาคุณศัพทน้ีจะมลี ักษณะตรงขามกัน
เชน ดีเลว สนกุ นา เบื่อ ยากงาย เปนตน ลักษณะเปน ดงั น้ี

ดี 3 2 1 0 1 2 3 เลว

ดรุ า ย 3 2 1 0 1 2 3 เมตตากรุณา

ซอ่ื สตั ย 3 2 1 0 1 2 3 คดโกง

มคี ุณคา 3 2 1 0 1 5 3 ไรคณุ คา

เครงเครยี ด 3 2 1 0 1 2 3 สบาย สบาย
แบบวัดเชิงสถานการณ (Situation’s Type Scale) ถาเปนแบบวัดจริยธรรม โดยใชแนวคิดของ
นกั วิชาการมากําหนดเปนมาตรวัด โดยแตละขอมีคะแนนหรอื คาประจาํ ขอ การสรางจะใชสถานการณเปนส่ิง
เราทีเ่ ปนปญหาเชิงจรยิ ธรรม เพ่ือใหผ ถู กู วัดไดตดั สนิ ใจตอบ ตัวคําถามจะเปน สถานการณท่ีสรางขน้ึ ยังไมเ กิดขึ้น
จริง ซ่ึงผูตอบจะเลือกตอบในตัวเลือกที่เปนเหตุผลของตนเทาน้ัน ดังตัวอยางของแนวคิดโคลหเบิรก
(Kohlberg)

82 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู

(0) ถาเห็นเพอื่ นเปน ลม หมดสติ แตข า พเจาก็จะรีบกลบั บา นเพื่อไปชวยแมท ํางาน จงึ ตัดสนิ ใจไมช ว ย
ดูแลเพอ่ื น เพราะ

 เปนการเสียสละที่ไมไ ดผ ลคมุ คา
 เปน หนา ทข่ี องขา พเจา ทจ่ี ะตอ งไปชว ยแมท าํ งาน
ขาพเจากลัววาจะชว ยเพ่ือนไมไ ด เพราะขา พเจา ไมช อบคนเปนลม
บคุ คลไมจ ําเปนจะตองละอายใจตนเอง เมื่อไมไดชว ยเพื่อน เพราะการทําความดนี ้ันทาํ ไดห ลายทาง
ขาพเจาไมกลวั วาเพ่ือนๆ จะหาวาขาพเจา เปน คนใจแคบ เพราะมเี พอ่ื นขา พเจา หลายคนทไี่ มยอม
ชวยเพ่ือน
 คนทีไ่ มชวยเพ่อื นเพราะมเี หตุอนั สมควรยอ มไมทาํ ใหค วามภมู ใิ จของตนลดลง

การสรา งเครื่องมือวดั จิตพิสัย
การสรา งเคร่ืองมอื วดั จิตพสิ ยั โดยท่ัวไปมักจะมขี ้นั ตอนการสรา งดังตอไปน้ี
1. กําหนดจุดประสงคการเรียนรูหรือคุณลักษณะเปาหมายท่ีจะวัดใหชัดเจน ในที่น้ี เปนการวัด

จิตพิสัยที่เกิดจากการเรียนรูในชั้นเรียน เสนอแนะและยกตัวอยางจากหลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551 ท่ีไดกําหนดคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงคไว ไดแก

คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงคต ามหลักสูตรการศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551
1. รักชาติ ศาสน กษัตรยิ 
2. ซ่อื สตั ย สจุ รติ
3. มวี นิ ัย
4. ใฝเรียนรู
5. อยูอยา งพอเพียง
6. มงุ มนั่ ในการทํางาน
7. รกั ความเปน ไทย
8. มจี ิตสาธารณะ

2. ศึกษาเอกสารและงานวิจัยท่ีเกี่ยวของ เพ่ือใหทราบวา คุณลักษณะจิตพิสัยที่ตองวัดเกี่ยวของกับ
อะไร มีองคป ระกอบยอ ยๆ อะไรบา ง หรือมตี วั ชี้วัดพฤติกรรมอะไรบาง เชน

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 83

“มีจิตสาธารณะ” เปนคุณลักษณะท่ีเกี่ยวของกับคุณธรรมจริยธรรม จากการศึกษาเอกสารท่ี
เกีย่ วขอ งกบั หลักสูตรการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551 พบวา มตี วั ชีว้ ดั 2 ขอไดแ ก

1. ชว ยเหลอื ผอู ่ืนดวยความเต็มใจและพงึ พอใจโดยไมหวงั ผลตอบแทน พฤติกรรมบง ช้ี เชน ชว ยพอแม
ผปู กครอง ครูทํางานดวยความเตม็ ใจ อาสาทาํ งานใหผ อู ื่นดวยกําลงั กาย กําลงั ใจ และกําลงั สตปิ ญญาโดยไมหวงั
ผลตอบแทนและแบงปน ส่งิ ของ ทรัพยส ิน และอื่นๆและชวยแกปญ หาหรอื สรางความสขุ ใหก ับผอู ื่น

2. เขารวมกิจกรรมท่ีเปนประโยชนตอโรงเรียน ชุมชนและสังคม พฤติกรรมท่ีบงช้ี เชน ดูแลรักษาสา
ธารณสมบตั ิและสง่ิ แวดลอมดวยความเตม็ ใจ เขารว มกจิ กรรมที่เปน ประโยชนตอโรงเรียน ชุมชนและสังคม และ
เขารวมกิจกรรมเพ่ือแกปญหาหรือรวมสรางส่ิงที่ดีงามของสวนรวมตามสถานการณที่เกิดขึ้นดวยความ
กระตอื รอื รน

3. นิยามคุณลักษณะทางจิตพิสัยใหเปนศัพทเฉพาะ เปนการกําหนดความหมายของส่ิงท่ีจะวัดให
ชัดเจน เพื่อนาํ มาสรางแบบวดั ใหตรงกับสง่ิ ที่ตอ งการวัด ตวั อยางเชน

“มีจิตสาธารณะ หมายถึง คุณลักษณะอันพึงประสงคของนักเรียนที่แสดงออกดวยการชวยเหลือพอ
แม ผูปกครอง ครู เพ่ือน หรือผูอ่ืนดวยความเต็มใจ อาสาทํางานดวยกําลังกาย ใจ และสติปญญาโดยไมหวัง
ผลตอบแทน แบงปนส่ิงของ เงินทอง และอื่นๆ ใหแกผูยากไรหรือผูตองการความชวยเหลือ แกปญหาใหผูอ่ืน
หรือสรางความสุขใหผูอื่น ชวยดูแลรักษาทรัพยสมบัติและส่ิงแวดลอมดวยความเต็มใจ รวมกิจกรรมที่เปน
ประโยชนตอโรงเรยี น ชุมชนและสังคม รว มแกปญหาหรอื สรางสิ่งที่ดงี ามของสวนรวมดว ยความกระตือรือรน ”

4.. เลือกเคร่ืองมือวัดจิตพิสัย เครื่องมือที่จะใชวัดจิตพิสัยตองเหมาะสมกับคุณลักษณะท่ีจะวัด ไดแก
แบบสอบถาม แบบมาตรประมาณคา แบบวดั เชิงสถานการณ แบบสํารวจ แบบสัมภาษณ เปนตน ในที่น้ี ขอ
ยกตัวอยางการสรางแบบวัด “มีจิตสาธารณะ” ของนักเรียน โดยใหนักเรียนรายงานตนเอง (SelfReporting)
โดยใชแบบประมาณคา 5 ระดับ ตามแนวคิดการวดั เจตคติของลิเคิรท (Likert’s Scale) โดยกําหนดคา คะแนน
ดงั นี้

5 คะแนน หมายถึง มีพฤติกรรมจิตสาธารณะหรอื เหน็ ดวยกบั ขอความนัน้ มากที่สุด
4 คะแนน หมายถงึ มีพฤตกิ รรมจติ สาธารณะหรอื เหน็ ดว ยกับขอ ความน้นั มาก
3 คะแนน หมายถงึ มพี ฤติกรรมจติ สาธารณะหรือเห็นดวยกับขอ ความน้ันปานกลาง
2 คะแนน หมายถงึ มีพฤตกิ รรมจติ สาธารณะหรือเหน็ ดวยกบั ขอความนนั้ นอย
1 คะแนน หมายถึง มีพฤติกรรมจติ สาธารณะหรือเห็นดวยกับขอความน้นั นอ ยทีส่ ุด

5. สรางขอความ โดยเขียนใหครอบคลุมคุณลักษณะทุกดาน และในคุณลักษณะแตละดานควรมี
หลาย ๆ ขอดว ยการสรางขอความเพื่อเปนเครื่องมือในการวัด ในท่ีนจี้ ะยกตัวอยาง คณุ ลกั ษณะจติ พิสยั “มีจิต
สาธารณะ” ดงั ทไ่ี ดนยิ ามศัพทเฉพาะไว และเลือกเครื่องมือพรอ มทง้ั กาํ หนดคะแนนไวแลว ดงั ตัวอยา งตอ ไปนี้

84 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

นิยามศพั ทเฉพาะ ขอความ

“ มี จิ ต ส า ธ า ร ณ ะ ห ม า ย ถึ ง 1. ขาพเจา ชวยเหลือพอแมหรอื ผปู กครองในการทาํ งานทกุ โอกาส

คุณลักษณะอันพึงประสงคของ 2. ขา พเจาชวยเหลือเพ่อื นในการทาํ งานเสมอ

นักเรียนที่แสดงออกดวยการ 3. ขาพเจาชว ยเหลอื ครูทํางานดวยความเตม็ ใจเมือ่ มีโอกาส
ชวยเหลือพอแม ผูปกครอง ครู 4. ขา พเจาอาสาชวยเหลอื ทํางานเพ่อื สว นรวมเสมอ
เพ่ือน หรือผูอ่ืนดวยความเต็มใจ 5. ขาพเจา คิดวา การชวยเหลือผอู น่ื เปนสง่ิ ท่ดี ี
อาสาทํางานดวยกําลังกาย ใจ 6. ขา พเจา เห็นวา การชว ยเหลอื ผอู ื่นไมจ าํ เปน ตองไดรบั สงิ่ ตอบแทน
แ ล ะ ส ติ ป ญ ญ า โด ย ไม ห วั ง 7. ขา พเจาแบงปนสิ่งของ เงนิ ทองหรอื อนื่ ๆ ใหผ ทู ตี่ อ งการเสมอ
ผลตอบแทน แบงปนส่ิงของ เงิน 8. ขา พเจาชว ยเหลือผอู ื่นเม่อื พบสถานการณทีเ่ ขาพบปญหาหรอื ตองการ
ทอง และอื่นๆ ใหแกผูยากไรหรือ ความชวยเหลอื เสมอ
ผู ต อ ง ก า ร ค ว า ม ช ว ย เห ลื อ 9. ขา พเจาชว ยแกไ ขปญหาใหแ กผอู ่ืนเมอ่ื เขาตองการความชวยเหลือ
แ ก ป ญ ห า ให ผู อ่ื น ห รือ ส รา ง 10. การแบง ปน ความสขุ ใหผอู ่นื เปน สิ่งท่ขี า พเจาทําเปน ประจํา
ความสุขใหผูอื่น ชวยดูแลรักษา 11. ขา พเจา ดูแลรกั ษาทรัพยส มบัตทิ เ่ี ปน ของสาธารณะเสมอ
ทรัพยสมบัติและส่ิงแวดลอมดวย 12. ขา พเจา คิดวา สาธารณะสมบตั เิ ปน สง่ิ ที่ทกุ คนตองชว ยกันดูแลรกั ษา
ความเต็มใจ รวมกิจกรรมที่เปน 13. ขา พเจาเขา รว มกจิ กรรมของโรงเรียนและชมุ ชนเพอ่ื พัฒนาสาธารณะ
ประโยชนตอโรงเรียน ชุมชนและ สมบตั ิทกุ โอกาส
สังคม รวมแกปญหาหรือสรางสิ่ง
ที่ดีงามของสวนรวมดวยความ 14. ขา พเจาชอบแกไ ขปญ หาสิ่งแวดลอมใหแกโรงเรยี นและชุมชนเม่ือมีโอกาส
กระตือรือรน” 15. ขา พเจา กระตือรือรน ท่ีจะเขารว มกิจกรรมเพื่อสรา งสง่ิ ท่ดี แี กส าธารณะเสมอ

6. ตรวจสอบความเท่ียงตรง ดวยการนําขอความดังกลาวใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 3 ทาน เพ่ือให

ตรวจสอบขอ ความแตล ะขอความวา เขียนไดตรงกับนยิ ามศัพทเ ฉพาะหรือไม หากขอความไมมคี วามเที่ยงตรงก็

ทําการปรับปรุงหรอื เขียนขอความใหมเ พม่ิ

7. ทดลองเครื่องมือ นําเครื่องมือที่สราง ไปทดสอบกับกลุมเปาหมายวามคี วามรูสึกหรือความคดิ เห็น

อยา งไร เชน เห็นดว ยอยางย่ิง  ไมเ ห็นดวยอยางย่ิง หรือ ยอมรับ ไมย อมรบั แลวนาํ ผลที่ไดม าทําการวเิ คราะห

ตามเทคนิควธิ ขี องแตล ะชนดิ ของเคร่อื งมอื วัด

8. ปรบั ปรงุ คณุ ภาพของเคร่ืองมือ ตามผลการวิเคราะห แลว นําไปทดลองใชแ ลวนํามาวิเคราะหจ นแนใจในคณุ ภาพ

9. สรางเกณฑในการใหคะแนน พรอ มทง้ั เขยี นคูม อื การใชเคร่ืองมอื ดงั กลาว ในทนี่ ้ี จะแสดงตัวอยาง

ของการกําหนดเกณฑการแปลความหมายของคะแนนสาํ หรบั การใชแบบวดั จติ สาธารณะของนักเรียน โดยหา

คาเฉลยี่ โดยภาพรวมของผทู ําแบบวดั แตล ะคนดงั น้ี

คาเฉลย่ี 4.50 5.00 หมายถงึ มีระดับจิตสาธารณะมากท่ีสดุ

คา เฉลยี่ 3.50 4.49 หมายถงึ มรี ะดับจิตสาธารณะมาก

คาเฉลี่ย 2.50 3.49 หมายถงึ มรี ะดับจิตสาธารณะปานกลาง

คา เฉล่ีย 1.50 2.49 หมายถงึ มีระดับจิตสาธารณะนอ ย

คาเฉลี่ย 1.00 1.49 หมายถึง มรี ะดบั จิตสาธารณะนอยท่ีสดุ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 85

ตวั อยา งแบบวดั จติ พสิ ัยตามแนวคดิ ตา งๆ
การสรา งแบบวดั จติ พสิ ยั แตล ะดา นนนั้ จะตอ งสรางตามหลกั การสรา ง และศึกษาตัวอยา งเพอื่ ใหเ หน็

ภาพและเขาใจในวิธีการสรา ง ผสู รา งแบบวัดจติ พสิ ัยควรท่ีจะตอ งฝก ทกั ษะการสรางแบบวดั จิตพิสัย แลวนาํ ไป
หาคณุ ภาพเพ่อื นาํ มาใชว ดั จติ พสิ ัยของผูเรียน ในท่ีนจ้ี ะนาํ เสนอตวั อยา งเพมิ่ เตมิ ที่เก่ยี วขอ งกบั แบบวัดจติ พิสัย
ตามแนวคดิ ตา ง ๆ เพื่อเปนทางเลอื กใหส ามารถนาํ ไปพฒั นาเคร่ืองมือวดั จติ พิสัยได ดงั ตอไปนี้

1. แบบวดั เจตคติ
การวัดเจตคติจําเปนจะตองเขาใจความหมายของเจตคติวาเปนความรูสึกที่ซอนเรนอยูภายใน รูสึก
ชอบหรือไมชอบ ไมแสดงออกมาเปนพฤติกรรม เก่ียวของกับความเช่ือ ศรัทธาตอส่ิงใดส่ิงหนึ่ง อาจจะเปนไป
ในทางที่ดี เรียกวา เจตคติเชิงบวก หรืออาจจะเปนไปในทางท่ีไมดี เรียกวา เจตคติเชิงลบ เจตคติประกอบไป
ดวยความรูสึกและเปาเจตคติ ซ่ึงมีความโนมเอียงที่จะตอบสนอง มีความคงทน มีความคงเสนคงวา และมี
ทศิ ทาง
การวดั เจตคติมีรปู แบบการสรา งการวัดเจตคติตามแนวคิดของนักการศึกษาทีไ่ ดนําเสนอไวหลากหลาย
ในทีนี้จะขอนําเสนอตัวอยางของการวัดเจตคติท่ีนิยมใชกัน ตามแนวคิดของลิเคิรท ออสกูด และเธอรสโตน ซึ่ง
วเิ ชียร อินทรสมพันธ (2559) ไดเสนอไวด งั น้ี

1.1 การวัดเจตคติตามแนวคิดของลิเคริ ท (Rensis Likert’s Type Scale)
แนวคิดของลิเคิรทเก่ียวกับการวัดเจตคตินี้เปนวิธีท่ีหาคาความเชื่อม่ันไดสูงกวาวิธีอ่ืนตลอดจน
สามารถวัดเจตคติไดกวางขวางกวาวิธีอ่ืน ในการถามความรูสึกหรือเจตคติเก่ียวกับเร่ืองใดเรื่องหนึ่งน้ันทําได
โดยการสรางขอความในเรื่องน้ัน ๆ ใหบุคคลพิจารณาหรือหาคาของมาตรวัด โดยใหพิจารณาเห็นดวย หรือไม
เหน็ ดวยตอขอความนนั้ แตละขอความจะแบงมาตรออกเปน 5 ชวง คือ เห็นดวยอยางยิ่ง เห็นดวย ไมแนใจ ไม
เห็นดว ย และไมเหน็ ดว ยอยา งยงิ่ และหลงั จากผตู อบไดพจิ ารณาแลวจะนาํ คาํ ตอบน้ันมาใหนํา้ หนัก (ในปจจบุ ัน
มกั กําหนดคา นาํ้ หนักในแตล ะขอ ความเปน 1 – 2 – 3 – 4 – 5
เทคนิคการสรางแบบวัดเจตคติของลเิ คิรทนน้ั ประกอบดว ยหลักในการสรา งคือ
1. ขอความเจตคติท่ีจะสรางตอ งครอบคลมุ ชวงเจตคติ
2. การตอบแตล ะขอความจะบอกถึงเจตคตขิ องแตละบคุ คลทีม่ อี ยู
3. เจตคตขิ องแตล ะบุคคลพจิ ารณาไดจากการรวมนาํ้ หนักคะแนนของคําตอบจากขอ ความ
ตวั อยางของแบบวัดเจคตคติตออาชพี ครู ดงั ตอ ไปน้ี

86 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

คําชแ้ี จง ใหท านทําเคร่อื งหมาย  ลงในแบบวัดเจตคติตอ อาชีพครูตามความรูสึกท่ีแทจริงของทา น

ขอความ เหน็ ดวย เห็น ไม ไม ไม
อยางยง่ิ ดว ย แนใจ เห็นดว ย เห็นดว ย
อยางย่ิง

1. อาชีพครเู ปน อาชพี ทม่ี เี กียรตสิ ูง

2. อาชพี ครเู ปน เสมือนศาลาพกั รอ น

3. ผทู ปี่ ระกอบอาชพี ครเู ปนบุคคลทีไ่ มทนั สมยั

4. อาชพี ครูเปนอาชพี ท่ีมีหลักประกัน

5. งานอาชพี ครูเปนงานท่ีนาเบอ่ื หนา ย

6. ผทู ย่ี ึดอาชีพครเู ปนผทู ีไ่ มมีอนาคต

7. ผูท ่มี อี าชพี ครเู ปนผูทม่ี ีคุณธรรม จริยธรรมสูง

8. อาชีพครเู ปนอาชพี ที่มีคุณคามหาศาล

9. อาชีพครูเปน อาชีพทีม่ ีรายไดนอ ย

10. ผมู ีอาชีพครูตอ งนกึ อยูเสมอวาตนเองเปนเหมอื นเรอื จา ง

11. อาชีพครูนั้นสูงคาสงา งาม

12. อาชีพครไู รค า ตอยต่าํ

13. คนเปนครูใครๆ ก็นบั ถือ

14. ใครๆ ก็เปนครไู ด ไมใ ชเ รอื่ งยาก

15. คณุ คาครูอยทู ่ีจรรยาบรรณของครแู ตล ะคน

16. อาชพี ครนู น้ั ไรเ กยี รติ ไรย ศถาบรรดาศกั ด์ิ

17. ใครๆ ก็ยกยองวา คนเปนครูคอื ผูให

18. ถาไดเปน ครู จะทาํ ใหมคี วามภมู ิใจเปนอยางยิง่

19. ถา เลอื กได ก็ไมอ ยากมีอาชพี เปน ครู

20. ถาเลอื กได อาชีพแรกท่จี ะทําคอื เปน ครูสอนนักเรยี น

1.2 การวดั เจคติตามแนวคดิ ของออสกดู (Osgood’s Type Sacle)
แนวคิดของออสกูด (Osgood) มีความเช่ือวาภาษาเปนสื่อท่ีมีความหมายของมนุษยที่สามารถ
นํามาวดั ความรูสึก เจตคติและพฤตกิ รรมของมนุษยไ ด การพฒั นาแบบวัดเจตคตโิ ดยใชความหมายทางภาษานั้น
อาศัยองคความรูเก่ียวกับการวัดความหมายของคํา ซึ่งคําท้ังหลายมีองคประกอบที่เปนพ้ืนฐานอยู 3
องคประกอบ โดยที่องคประกอบแตละดานจะมีคําคุณศัพท ท่ีแสดงลักษณะขององคประกอบ ซ่ึงคําคุณศัพท
เหลาน้ีจะสามารถจัดเปนคู โดยมีความหมายตรงขา มกัน (Bipolar Adjective) ไดแก

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 87

ก. องคประกอบดานการประเมนิ คา (Evaluation Factor) เชน ดี  เลว เมตตา – โหดราย ซ่ือสัตย–
คดโกง ฉลาด โง จรงิ – เท็จ ยตุ ิธรรม ลําเอยี ง เปนตน

ข.. องคประกอบดานศักยภาพ (Potency Factor) เชน แข็งแรง – ออนแอ หนัก – เบา ใหญ –
เล็ก ลึก – ตืน้ บอบบางทนทาน เปน ตน

ค. องคประกอบดานกจิ กรรม (Activity Factor) เชน วองไว –เฉื่อยชา เรว็ – ชา รา เริง – หงอย
เหงา รบี รอ น –เยน็ ชา บอบบาง – ทนทาน เปนตน

การสรางมาตรประมาณคาตามแนวคิดของออสกูด จะแบงออกเปน 7 ระดับ โดยมีลักษณะเปน 2

แบบ ดังตอ ไปนี้ (วิเชยี ร อนิ ทรสมพนั ธ, 2559, น. 65)

แบบที่ 1 กําหนดคะแนนมากไวทางคําคุณศัพทที่เปนทางบวกใหมีคาสูงสุดเปน 7 แลวลดลงไป
เรื่อยๆ จนถึงคําคุณศัพทที่เปนทางลบใหมีคาเปน 1 ตัวอยางเชน แบบวัดเจตคติเก่ียวกับเพ่ือนในหองเรียน

สามารถทําเปน มาตรวดั ไดดงั ภาพตอ ไปนี้

ดี 7 6 5 4 3 2 1 เลว

ดุราย 1 2 3 4 5 6 7 เมตตากรณุ า

ซอ่ื สตั ย 7 6 5 4 3 2 1 คดโกง

มีคุณคา 7 6 5 4 3 2 1 ไมม ีคณุ คา

เครงเครยี ด 1 2 3 4 5 6 7 สบาย สบาย

แบบท่ี 2 กําหนดคะแนนใหจุดกึ่งกลางเปนศูนย (0) โดยใหคําคุณศัพทท่ีมีความหมายทางบวก ใหมี
คาเปนบวก สวนคาํ คณุ ศพั ทท ่ีมคี วามหมายทางลบ ใหม คี า เปน ลบ เชน

ดี 3 2 1 0 1 2 3 เลว

ดุราย 3 2 1 0 1 2 3 เมตตากรณุ า

ซอื่ สัตย 3 2 1 0 1 2 3 คดโกง

มคี ุณคา 3 2 1 0 1 2 3 ไมม คี ณุ คา

เครงเครยี ด 3 2 1 0 1 2 3 สบาย สบาย

88 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู

1.3 การวดั เจคตติ ามแนวคิดของเธอรส โตน (Thurstone’s Type Scale)
แบบวัดเจตคติตามวิธีของเธอรสโตน ไดกําหนดคุณลักษณะใหคาน้ําหนักของแตละขอที่มีชวง
น้ําหนกั คะแนนเทา กัน จํานวน 11 ชวง เทาๆ กัน ใหผูเช่ียวชาญพจิ ารณาตัดสนิ ขอความเพอ่ื กําหนดมาตรวดั แต
ละขอวา ขอความแตล ะขอ ความจะอยใู นตาํ แหนงใดของมาตรวัด แลวนํามาหาคา ประจําขอ (Scale Value) แต
ละขอ เปนคา ท่แี สดงใหท ราบถึงความคดิ เห็นของผตู ดั สินตอขอ ความนั้น โดยถาขอความทมี่ ีคาประจาํ ขอ (S) สูง
จะเปนขอ ความที่แสดงถงึ เจตคติที่ดี สว นขอความทมี่ คี าประจาํ ขอ (S) ตํ่า จะเปนขอความทมี่ ีเจตคตทิ ่ีไมด ี สวน
การหาคาเบ่ียงเบนควอไทล ถาขอความที่มีคาเบี่ยงเบนควอไทลสูง หมายถึง ความคิดเห็นของผูตัดสินตอ
ขอ ความน้ันกระจายจากกันมากแสดงวาความคิดเห็นไมคอยเหมอื นกัน สวนขอความท่ีคาเบ่ียงเบนควอไทลต่ํา
หมายถึง ความคิดเห็นของผูตัดสินตอขอความน้ันคอนขางจะเหมือน ๆ กัน วิธีการหาคาประจําขอและหาคา
เบ่ียงเบนควอไทล ใหศึกษาเพ่ิมเติมจากเอกสาร ตําราเพิ่มเติมได ตัวอยางการสรางแบบวัดเจตตติตามแนวคิด
ของเธอรส โตน ท้งั 2 แบบ ดังตอไปนี้

ขอ ความ ระดบั เจตคติ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
1. อาชพี ครเู ปนอาชพี ทีม่ คี ณุ คามหาศาล
2. อาชีพครเู ปนเสมือนศาลาพกั รอน
3. ผูท ีป่ ระกอบอาชีพครูเปนบคุ คลทีไ่ มทนั สมัย
4. อาชพี ครูเปน อาชพี ทมี่ หี ลกั ประกนั
5. อาชพี ครูเปนอาชพี ท่มี รี ายไดน อย

เม่ือไดคาประจาํ ขอ แตล ะขอความแลว กน็ ํามาปรับเปน แบบวัดประเภท 2 ตวั เลอื ก

คําชี้แจง โปรดทําเครือ่ งหมาย  ในชอ ง  เฉพาะขอ ความทที่ านเหน็ ดว ย

1) อาชีพครเู ปนอาชีพทม่ี คี ณุ คา มหาศาล  เหน็ ดวย  ไมเ หน็ ดวย

2) อาชีพครเู ปน เสมือนศาลาพักรอ น  เหน็ ดวย  ไมเ ห็นดว ย

3) ผทู ีป่ ระกอบอาชีพครูเปน บุคคลทไ่ี มท ันสมัย  เหน็ ดวย  ไมเ ห็นดวย

4) อาชพี ครูเปนอาชพี ทมี่ ีหลักประกัน  เห็นดวย  ไมเ หน็ ดวย

5) อาชีพครูเปนอาชีพที่มรี ายไดนอย  เหน็ ดว ย  ไมเหน็ ดว ย

การสรางแบบวัดเจตคติตามแนวคิดของลิเคิรต ออสกูด หรือเธอรสโตน ผูสรางจะตองศึกษาแนวคิด
หลักการ และวธิ กี ารสรา งใหละเอยี ดเพ่ิมเติม เพ่อื ใหไดแบบวัดท่หี ลากหลายและวัดไดต รงตามที่ตอ งการวัด

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 89

2. แบบวัดจริยธรรม
การสรา งแบบวัดจริยธรรมน้นั จะตองเขา ใจความหมายของจริยธรรมวา เปนสิง่ ทเ่ี ก่ียวขอ งกับ

ความดีความงามท่ียึดถือปฏิบัติ ดวยการพิจารณาตัดสินใจประพฤติ ปฏิบัติหรือกระทําโดยอาศัยหลักของ
คานิยมและหลักศีลธรรม เพ่ือพบกับสถานการณหน่ึงสถานการณใด โดยยึดหลัก 2 ประการคือ ทําใหเกิด
ประโยชนตอผอู ่ืนและไมทําใหผอู ่ืนเดือดรอน จรยิ ธรรมที่ตามหลักพุทธศาสนา ไดแก ความซ่ือสัตย (Honesty)
ความมีเหตุผล (Rationality) ความกตัญ ู กตเวที (Gratitude) ความมีระเบียบวินัย (Disciplined)
ความเสียสละ (Sacrifice) การประหยัด (Thrifty) ความอุตสาหะ (Diligence) ความสามัคคี (Harmony)
ความเมตตาและกรุณา (Loving Kindness and Compassion) ความยุติธรรม (Justice) จิตสาธารณะ
(Public Mind) โดยทั่วไปมักจะนิยมสรางแบบวัดโดยใชมาตรประมาณคา ดังที่ไดยกตัวอยาง การวัดจิต
สาธารณะของนักเรียน ขางตนไปแลว ในท่ีน่ีจะขอยกตัวอยางเพ่ิมเติมการสรางแบบวัดเชิงสถานการณตาม
แนวคิดของ โคลหเบิรก เพียเจท และลวน สายยศ เพ่ือเปนตัวอยางในการสรางความเขาใจและการศึกษาเพื่อ
พัฒนาแบบวัดจติ พิสยั ทีเ่ กีย่ วของกับการวัดจริยธรรมตอไป

รูปแบบการวัดตามแนวคิดของนักการศึกษา โดยแตละแบบมีหลักการวัดตามแนวคิดของแตละ
บุคคล ในที่น้ีจะนําเสนอการวัดจริยธรรมที่นิยมใชกันไดแก การวัดเหตุผลเชิงจริยธรรมของโคลเบิรก เพียเจท
และลว น สายยศ และอังศนา สายยศ

ก. แนวคิดของโคลเบิรก (Kohlberg’s Stages of Moral Development) (Kohlberg,
1976) ไดแสดงแนวคิดการวัดเหตุผลเชิงจริยธรรมวา บุคคลแสดงความดีงามออกมาเนื่องจากมีเหตุผล ตาม
ระดับของจรยิ ธรรม 6 ระดับ ดังนี้

ระดบั ที่ 1 ความกลวั ถกู ลงโทษหรอื การใหรางวลั
ระดบั ท่ี 2 การชักชวน แลกเปล่ียน
ระดับที่ 3 การปฏบิ ัติตามกลุม ทาํ ใหก ลุมชอบใจ
ระดบั ท่ี 4 การทาํ ตามหนา ท่ี กฎหมาย และหลักศาสนา
ระดับท่ี 5 การทําตามสัญญาประชาคม ประโยชนของสังคมสว นใหญ
ระดับที่ 6 การทําตามอดุ มการณสากล
การสรางแบบวัดตามแนวคิดนี้ จําเปนจะตองวัดใหตรงกับระดับเหตุผลเชิงจริยธรรมที่โคลเบิรก
กาํ หนดไว สวนใหญจ ะเปนการสรา งแบบวัดเชิงสถานการณ จาํ นวน 6 ตวั เลอื ก ซง่ึ แตล ะตัวเลือกมคี าตามระดับ
ของจริยธรรม โดยใหขอคําถามเปนสถานการณชวยกระตุนใหตอบ โดยใชสถานการณท่ีเปนปญหา ตอง
เลือกตอบโดยใหเหตผุ ลตามความคิดเห็นของตนเองใหมากที่สุด ดงั ตัวอยา งตอ ไปนี้

90 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู

ตัวอยางที่ 1 แบบวัดเหตุผลจริยธรรม ดา นความซื่อสตั ยตามแนวคิดของโคลเบริ ก
“ปรีดาไปตลาดและซ้ือผักสดเปนจํานวน 450 บาท โดยจายดวยธนบัตรแบงก 1,000 บาท ใหแก
แมค า แมค าไดทอนเงินใหป รดี าเปนจํานวน 650 บาท ปรีดารูว า แมค าทอนเกนิ มา ถา ไมคนื ก็เอาเงนิ มาซอ้ื ขนม
ที่อยากทานหรือเอาไปเติมเงินคาเนทของมือถือเพื่อเลนเกมออนไลนก็ได แมคาก็ไมรวู าทอนเงินเกินมา ตอมา
ปรดี าคืนเงินใหแมคาไป ทา นคดิ วาปรีดาทําเชน นน้ั เพราะเหตุใด”
ก. กลวั แมจะรูและตอ วาเอา
ข. เผอ่ื วาแมค าจะไดช มเชยตอ หนา ผอู นื่
ค. เพอ่ื นๆจะยอมรบั เขากลมุ
ง. ถามคี นรจู ะตองถกู จับ เพราะเปนการทําผดิ กฎหมาย
จ. คนในหมบู า นเขามกั จะคืนเงนิ ถา แมค าทอนเงนิ ผดิ
ฉ. คนื แมคาไป สบายใจดี คนทาํ มาหากิน เขาจะไดไ มเ ดือดรอน

ตวั อยางที่ 2 แบบวดั เหตผุ ลจริยธรรม ดานความมีระเบียบวินัยตามแนวคดิ ของโคลเบิรก

“แนนขบั รถไปหาเพอ่ื น เกิดอาการหิวขา ว จึงมองหารานอาหารขา งทาง พอดมี ีรานขายไกยา งจึงจะ

จอดรถซ้ือแตท่ีจอดรถไมม ีเลย มีทจ่ี อดรถของรานคา แตก็อยไู กลมาก มรี ถบางคนั จอดอยูข างถนนซึ่งเสยี่ ง

อันตรายและผิดกฏหมาย เจาหนา ทีต่ าํ รวจก็ไมม ี ตอ มาแนนจงึ ขบั รถไปจอดท่จี อดรถของรานคาท่ีไกลมากและ

เดนิ มาซอ้ื ไกย า งทาน ทา นคดิ วา แนนทาํ เชนนน้ั เพราะเหตุใด”

ก. กลัววาแมร ู แมจะบน และไมใหใ ชรถอีก

ข. จอดรถของรา นคา แมค า จะไดช่นื ชมตอ หนาผูอน่ื

ค. เพื่อนๆ สว นใหญ กจ็ อดรถในท่ีๆ รานคาจดั ใหจอด

ง. กลวั ตํารวจผา นมาแลวจบั ตนเอง เพราะเปน การทาํ ผิดกฎหมาย

จ. คนในหมูบา นเขากจ็ อดรถของรานคา กนั มแี ตพ วกตางถน่ิ ทีไ่ มจ อด

ฉ. จอดแลว สบายใจ ไมเ ดอื ดรอ น ทงั้ คนอื่นและตวั เราเอง

หมายเหตุ แตล ะตวั เลือกมคี ะแนนดงั น้ี

ก. ระดบั กลวั ถูกลงโทษ 1 คะแนน ข. ระดับการชกั ชวน แลกเปลีย่ น 2 คะแนน

ค. ระดบั ทาํ ตามกลมุ ชอบใจ 3 คะแนน ง. ระดับ ทําตามหนา ที่ 4 คะแนน

จ. ระดบั ทําตามสงั คม 5 คะแนน ฉ. ทําตามอดุ มการณสากล 6 คะแนน

ข. แนวคิดของเพียเจท (Piaget’s Moral Development) (Piaget, 1932) เพียเจทไดเสนอ
แนวคดิ การพัฒนาจริยธรรมของบุคคลวา มี 3 ระดบั ดังตอไปน้ี

ระดับที่ 1 กอนจรยิ ธรรม (Premoral Stage) เปนพฤติกรรมท่ีตอบสนองความตอ งการทางรางกาย
การกระทาํ เกดิ จากแรงจูงใจ ไมคาํ นึงถึงสงิ่ อนื่ ใด เปน ระดับขั้นท่ีมกี ารรบั รสู ภาพแวดลอมและบทบาทของตนเอง
อยางบริสุทธิ์

ระดับที่ 2 ข้ันยึดคําส่ัง (Heteronomous Stage) เปนพฤติกรรมที่ตอบสนองโดยมีการพัฒนาการ
ทางจริยธรรมท่ียอมรับกฎเกณฑ กฎเกณฑไมสามารถเปลี่ยนแปลงได กฎระเบียบมาจากพอแมหรือผูใหญ ซึ่ง

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 91

เปนภาวะที่อยูภายในอิทธิพลหรือความควบคุมของผูอ่ืน เปนการพิจารณาการกระทําท่ีเกิดความเสียหายแก
ผูอ ื่น ไมคาํ นึงถงึ แรงจงู ใจในการกระทาํ

ระดับท่ี 3 ขั้นยึดหลักแหงตน (Autonomous Stage) เปนพฤติกรรมที่ตอบสนองดวยการมองเห็น
ความสมั พันธม ากขน้ึ สําหรับกฏระเบยี บนนั้ สามารถยึดหยนุ ปรบั ปรุง เปลยี่ นแปลงหรือสรา งขน้ึ มาใหมโ ดยไดรับ
การยอมรับจากสมาชกิ ทกุ คน เปนความคดิ เห็นทเี่ ปน อิสระ สามารถปกครองตนเองได

ในการสรางแบบวัดเชิงสถานการณตามแนวคิดของเพียเจท จึงจะตองเขียนโจทยปญหาเชิง
จริยธรรม ที่มีความขัดแยงอยูในสถานการณน้ัน ๆ ใหผูถูกวัดไดตัดสินใจวา เลือกท่ีจะกระทําในระดับใด โดยมี
ตัวเลอื กตามระดบั ทงั้ 3 ระดบั ดังตวั อยางตอไปนี้

ตัวอยางที่ 1 แบบวัดจริยธรรม วัดความยตุ ธิ รรมตามแนวคดิ ของเพยี เจท
“เพื่อนสนิทของน้ําทิพยขับรถถอยหลังไปชนกับรถของฝรั่ง บังเอิญน้ําทิพยอยูในท่ีเกิดเหตุและเพื่อน
ของเขามาขอรอ งใหช วยเปนพยานวาฝร่ังขับรถมาชนทา ย นาํ้ ทิพยจ ะทาํ อยา งไร”
ก. เฉยเสียดกี วา แมเ คยสอนไวว า อยาเขาไปยุง เร่อื งของคนอืน่
ข. ชว ยเพ่ือนดกี วา เดยี๋ วเราเสยี เพอ่ื น
ค. ชวยบอกความจรงิ ดกี วา เพราะเปน สิง่ ทถ่ี ูกตอ ง ควรกระทํา
หมายเหตุ การ ใหคะแนนการตอบ ก= 2, ข= 1, ค= 3

ตัวอยางที่ 2 แบบวัดจรยิ ธรรม ดานความกตญั ตู ามแนวคิดของเพียเจท
“ สุวิชาอยูกับยายมาต้ังแตเล็กๆ เพราะพอของสุวิชาตาย สวนแมตองไปทํางานในกรุงเทพ ยายก็มี
อาชีพปลูกผักไปขายท่ีตลาด วันหน่ึงยายใหเงินสุวิชาเพ่ือไปชําระคาลงทะเบียนเรียน ระหวางเดินทางมาชําระ
คา ลงทะเบียนเรียน เพ่ือนของสุวิชาไดมาเสนอแนะใหสุวิชานําไปเลนการพนันออนไลนซง่ึ จะไดเงินเปนจํานวน
มาก แลว คอยนําไปลงทะเบียนกไ็ ด ถาทานเปน สุวชิ า ทา นจะทาํ อยา งไร
ก. ปฏิเสธไมเ ลนการพนัน เพราะยายสอนมาวาการพนนั เปนสิ่งทไี่ มด ี
ข. นา สนใจ ลองเลน ดู เผ่อื เอาเงนิ ที่ไดกาํ ไรมาซื้อมอื ถอื เครื่องใหม และอาจไดกําไรเยอะ
ค. ปฏิเสธไมเ ลนการพนนั เพราะการเรียนเปน ส่งิ ทส่ี ําคัญในการพัฒนาตนเอง
หมายเหตุ การ ใหคะแนนการตอบ ก= 2, ข= 1, ค= 3

ค. แนวคิดของลวน สายยศ และอังคณา สายยศ (2543) ไดสังเคราะหหลักการทําความดี วา
การแสดงการกระทําแบบใดจึงนาจะเปนระดับความดีทีแ่ ตกตางกัน นั่นคือ เรม่ิ จากความดีนอยข้ึนไปถงึ ความดี
มาก โดยแบงเปน 3 ลักษณะดังน้ี

ข้นั ที่ 1 การแสดงเหตผุ ลการกระทาํ เพื่อเอาตนเองเปนหลกั ประจาํ
ขน้ั ที่ 2 การแสดงเหตุผลการกระทาํ เพือ่ ผูทีร่ จู ักคุนเคย
ขัน้ ที่ 3 การแสดงเหตุผลการกระทํา เพือ่ สังคมหรือผอู นื่ ท่ัวไปโดยไมห วงั ผลตอบแทน
ในการสรางแบบวัดเชงิ สถานการณตามแนวคดิ นี้ จึงจะตอ งเขียนโจทยป ญ หาเชงิ จรยิ ธรรม ที่มีความ
ขัดแยงอยูในสถานการณน นั้ ๆ ใหผถู กู วดั ไดต ดั สินใจวา เลอื กทจี่ ะกระทําในระดบั ใดเชน เดียวกนั โดยมตี ัวเลอื ก
ตามระดบั ท้ัง 3 ระดับ ดงั ตวั อยา งตอ ไปน้ี

92 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู

ตวั อยา งท่ี 1 แบบวัดจรยิ ธรรม วดั ความมีระเบียบวินัยตามแนวคดิ ของลว น สายยศ และอังคณา สายยศ
“ ใบเตย ตองจา ยคาลงทะเบียนเรยี น แตลืมเอาเงินมา จงึ ไดยมื เงินของเพ่อื นมาจาํ นวน 500 บาท โดย
สัญญาวาจะนํามาคืนใหในสัปดาหหนา ตอมาใบเตยไดเอาเงินท่ีมีอยูไปใชซื้อของใช ทําใหเงินที่จะเอามาคืน
เพื่อนไมพ อ ถา ทา นเปน ใบเตย ทานจะทาํ อยางไร
ก. ยังไมคืน บอกเพ่อื นไปเลยวา ไมม เี งินคืนพอ
ข. หายืมเงินคนอนื่ มาใชใ หเพ่ือนกอ น เพราะเพื่อนกจ็ าํ เปนตอ งใชเชนกัน
ค. ขอเงนิ จากพอแมม าคนื ใหเพอ่ื นใหครบ เพราะไมอ ยากใหเพ่ือนเดอื ดรอน
หมายเหตุ การ ใหค ะแนนการตอบ ก= 1, ข= 2, ค= 3

ตวั อยางที่ 2 แบบวัดจริยธรรม วดั ความมีระเบียบวินัยแนวคิดของลว น สายยศ และองั คณา สายยศ
“ ปรีชาต่ืนสาย รีบเรงไปเรียน จงึ ขับรถมอเตอรไซคมาดวยความเร็ว พอถึงสแ่ี ยก บังเอิญไฟแดงเร่ิมตน
มสี ัญญาณ ปรีชามองไปรอบขา ง ไมมีรถจอด หรือรถวง่ิ บนทองถนนเลย อีกทั้งไมม ีตํารวจจราจรคอยกํากับดัวย
ถาทา นเปนปรีชา ทา นจะทําอยางไร
ก. ฝาไฟแดงก็ได ไมมีใครเหน็ ไมอ ันตราย สบายๆ
ข. จอดรอไฟเขยี วแลวคอยขับไปตอ เพราะพอแมข องเราจะไดไมต อ วา เอา
ค. รอดรอไฟเขยี ว เพราะถา ฝาไฟแดงอาจทาํ ให ผอู ืน่ เดอื ดรอ น และผิดกฏหมายดว ย
หมายเหตุ การ ใหค ะแนนการตอบ ก= 1, ข= 2, ค= 3

การตรวจสอบคณุ ภาพของเคร่ืองมือวัดจติ พสิ ยั
การตรวจสอบคุณภาพของเคร่ืองมือท่ีใชวัดจิตพิสัยทุกประเภท ไดแ ก แบบสอบถาม มาตรประมาณ

คา แบบวัดเจตคติ แบบวัดเชิงสถานการณ แบบตรวจสอบรายการ จําเปนท่ีจะตอ งวิเคราะหคณุ ภาพเครือ่ งมือ
วดั จิตพิสัยในลักษณะที่สําคัญคลายกัน คือ การหาความเท่ียงตรง (Validity) การหาความเชื่อม่ัน (Reliability)
และอํานาจจําแนก (Discrimination) ดังน้ันจึงจําเปนท่ีจะตองทาํ การวเิ คราะหหาคุณภาพวดั จิตพิสัย เพ่ือท่ีจะ
ไดท ราบถงึ คุณภาพของเครอื่ งมอื กอ นทจ่ี ะนําไปใชจริง

1. การวเิ คราะหความเที่ยงตรง หรือความตรง (Validity)
ความเท่ียงตรง (Validity) เปนความสามารถของเคร่ืองมือในการวัดไดตรงกับส่ิงที่ตองการวัด เชน
ตองการวัดจริยธรรมของนักเรียน เคร่ืองมือน้ันตองวัดพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของนักเรียนคนน้ันจริง หรืออีก
ตัวอยางหนึ่ง ถาตองการวัดเจตคติเกี่ยวกับการเรียนภาษาอังกฤษ เคร่ืองมือนั้นตองวัดระดับเจตคติหรือ
ความชอบในการเรียนภาษาอังกฤษจริง ซ่ึงสามารถตรวจสอบไดจากการหาความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา
(Content Validity) เพ่ือหาคุณภาพวา เครื่องมือนั้นวดั ไดต รงตามเน้ือหาสาระที่ตองการจะวัด หรือไมโดยการ
นําไปใหผูเชี่ยวชาญจํานวนอยางนอย 3 คนตรวจสอบและพิจารณาคําถามเปนรายขอ โดยแบบสอบถาม
มาตรประมาณคา และแบบตรวจสอบรายการ จะตองพิจารณาวา “แบบวัดน้ันมีขอคําถามแตละขอตรงตาม
นิยามศัพทเฉพาะที่ไดนิยามเชิงปฏิบัติการไว” แลวนําคะแนนที่ไดจากการพิจารณาของผูเชี่ยวชาญทุกคนมา

วเิ คราะหค าดัชนีความสอดคลอง (Index of Consistency) IOC ถาพบวา คา IOC  0.50 – 1.00 แสดงวา
สง่ิ ทใี่ หพิจารณาสอดคลอ งกัน แตถาคา IOC < 0.50 แสดงวา ส่งิ ท่ใี หพิจารณาไมสอดคลอ งกันตองปรบั ปรุงแกไ ข

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 93

2. การวเิ คราะหความเช่อื มัน่

ความเช่ือม่ัน (Reliability) หมายถึง ความคงที่ในการวัดของเคร่ืองมือทั้งชุด ใหผลการวัดคงที่

แนนอน ไมวาจะวัดก่ีครั้งก็ตามก็ไดผลการวัดเทาเดิมหรือใกลเคียงกัน เครื่องมือวัดท่ีมีคาความเชื่อม่ันสูงจะ

สามารถใหผ ลการวดั ไดอ ยางคงเสนคงวา (Consistency) นั่นกค็ ือ เมอื่ นําเคร่อื งมือนน้ั ไปเก็บรวบรวมขอมลู หรือ

ไปสอบวัดกับกลุมตัวอยางกลุมเดิมก่ีครั้งก็ตาม ผลท่ีไดจะเทาเดิมหรือใกลเคียงกับคาเดิม วิธีการตรวจสอบ

ความเชื่อม่นั สามารถกระทาํ ไดเ ชน เดยี วกบั การหาคา ความเชือ่ มั่นของเคร่อื งมือวดั พฤตกิ รรมดา นพุทธพิ ิสัย

3. การวเิ คราะหอ ํานาจจําแนก

อํานาจจําแนก (Discrimination) เปนความสามารถของเครื่องมือที่จะจําแนกหรือแยกผูตอบออกได

ตามระดับความสามารถ โดยแยกออกเปนกลุมที่มีเจตคติสูงกับเจตคติต่ํา หรือกลุมท่ีมีจริยธรรมสูง กับกลุมท่ีมี

จริยธรรมตํ่า หรือคุณลักษณะอ่ืน ๆ ตามลักษณะของเครอ่ื งมือวัด ซึ่งไดแก แบบสอบถาม มาตรประมาณคา กลุม

ขอคาํ ถามท่ีมีคาอํานาจจาํ แนกดี จะจาํ แนกไดวา กลุม มีเจตคตสิ ูงทาํ ไดมาก กลุม มีเจตคตติ าํ่ ทําได

การหาคาอาํ นาจจําแนกของแบบวัดจิตพสิ ัย แตกตางจากการหาคาอํานาจจาํ แนกของแบบทดสอบซึ่ง

สามารถหาดวยเทคนิค 50% หรือ 27% เน่ืองจากแบบวัดจิตพิสัยไมมีคําตอบถูกหรือผิด จึงตองหาคาอํานาจ

จาํ แนกแบบอืน่ ในกรณที ี่แบบสอบถามมีขอ คําถามเปน แบบมาตรประมาณคา ไมวาจะใชวิธกี ารกาํ หนดนํ้าหนัก

ตามวิธีของ Likert หรอื ใชว ธิ อี ่ืนก็ตาม เราสามารถหาคาอาํ นาจจําแนกของขอคําถามแตล ะขอไดโดยอาศัยหลัก

ท่ีวา ขอคําถามท่ีดี ควรแยกไดวา ใครมีจิตพิสัยในทางบวกหรือลบนอยกวากัน การหาคาอํานาจจําแนก

ดงั กลาวหาไดโดยการใชการทดสอบ tTest for Independent Sample โดยวเิ ชยี ร เกตุสงิ ห (2524, น. 37)

ไดเสนอขั้นตอนในการวิเคราะหไ วดังตอ ไปน้ี

1.1 แบบวัดที่จะวิเคราะหตองเปนแบบท่ีใหคะแนนแบบเดียวกันทุกขอ เชน ในแตละขอมี

คะแนนเปน 1 2 3 4 5 และตามลักษณะการตอบ ไมเห็นดวยอยางย่ิง ไมเห็นดวย เฉยๆ หรือไมแนใจ

เห็นดว ย และเหน็ ดว ยอยา งย่งิ

1.2 ตรวจคะแนนแตละขอ ตามขอ 1 แลว รวมคะแนนของทุกขอ (ของแตละคน) เขา ดว ยกนั

1.3 แบงกลุมตัวอยางเปนสองกลุม คือ กลุมสูงและกลุมตํ่า การแบงนี้ควรใชกลุมสูงจํานวน

25% และกลมุ ตา่ํ จาํ นวน 25% คือ เอากลุมทีไ่ ดคะแนนสูงสุดมา 1 ใน 4 เปน กลมุ สูงและกลมุ ตา่ํ

1.4 ในแตละขอของแบบสอบถามใหนับดูวา มีคนในกลุม ทีไ่ ดคะแนนสูงและตาํ่ ทําคะแนนในแต

ละขอไดเทาไร แลวนําคะแนนของทุกคนในแตละกลุมไปหาคาเฉล่ีย ( X ) และความแปรปรวน (S2) สําหรับ

แบบสอบถามแตละขอ ตองหาคาท้ังสองน้ีจนหมดทุกขอทั้งสองกลุม ดังน้ัน ในแตละขอจึงมีคาเฉลี่ย 2 คา คือ

กลมุ ตํ่า 1 คา และกลมุ สงู 1 คา และคาความแปรปรวนก็ไดค าในทาํ นองเดียวกัน

1.5 คํานวณหาคา อํานาจจาํ แนกโดยแทนคา ในสูตรดงั น้ี

t = X H -X L
2 2
S H + S L

n

โดย XH หมายถงึ คา เฉล่ยี รายขอ ของกลุมสงู

XL หมายถงึ คา เฉลีย่ รายขอของกลมุ ตาํ่

SH2 หมายถงึ คา ความแปรปรวนรายขอ ของกลมุ สูง