100ชนิดปลาสวยงามของไทย

100 ชนิด

ปลาสวยงามของไทย

100 Species of Thai Ornamental Fish

100 ชนดิ

ปลาสวยงามของไทย
100 Species of Thai Ornamental Fish

โดย
สุจินต หนูขวญั
อรณุ ี รอดลอย

สถาบันวจิ ยั สตั วน้ำสวยงามและพรรณไมน ำ้
สำนกั วิจยั และพัฒนาประมงน้ำจืด
กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ท่ปี รกึ ษา
สมหวงั พมิ ลบตุ ร (ผูอ ำนวยการสำนกั วิจยั และพัฒนาประมงน้ำจืด)
ดร. อมรรตั น เสรมิ วฒั นากลุ (ผเู ชย่ี วชาญดา นสตั วน ำ้ และพรรณไมน ำ้ สวยงาม)
ดร. อภชิ าติ เตมิ วิชชากร (ผูเชย่ี วชาญดา นอนกุ รมวธิ านสตั วน้ำจืด)

เรยี บเรียง
สจุ ินต หนูขวัญ
อรณุ ี รอดลอย

ภาพประกอบ ชาญทอง ภูน ิยม
อรุณี รอดลอย นณณ ผาณิตวงศ
ชวลติ วทิ ยานนท Koji Yamazaki
สมเกยี รติ เมฆานิมิตดี

ขอ มูลทางบรรณานุกรม
สุจนิ ต หนขู วัญ และอรณุ ี รอดลอย. 2552. 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย.
สถาบันวิจัยสัตวน้ำสวยงามและพรรณไมน้ำ สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด
กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 116 หนา.

จดั ทำโดย
สถาบันวจิ ยั สัตวน ้ำสวยงามและพรรณไมน ้ำ
สำนกั วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจดื กรมประมง

พมิ พค ร้งั ท่ี 1 : กนั ยายน 2552

จำนวนพมิ พ 800 เลม
ISBN : 978-974-19-4698-3

พิมพ - ศลิ ปกรรม
โรงพิมพด อกเบีย้ เลขท่ี 1032/203 - 208 ซอยรวมศิริมติ ร แขวงลาดยาว
เขตจตจุ ักร กทม. 10900
โทรศัพท 0-2272-1169-72 โทรสาร 0-2272-1173
e-mail : [email protected]

คำนำ

ประเทศไทยเปนประเทศในเขตรอน มีภูมิอากาศและสภาพแวดลอมที่เหมาะสม
ตอการเจริญเติบโตของสัตวน้ำสวยงาม และพรรณไมน้ำที่สำคัญแหงหนึ่งของโลก ปจจุบัน
ประเทศไทยสง ออกสัตวน ้ำสวยงาม และพรรณไมนำ้ ปล ะกวา 1,000 ลา นบาท ในขณะท่ีมูลคา
การซอ้ื ขายท่วั โลกประมาณ 35,000 ลานบาท จากขอ มูลการสง ออกของสำนักงานเศรษฐกิจ
การเกษตร และกรมศลุ กากร ในป 2550 มมี ูลคา 571 ลานบาท และยังมอี ัตราการขยายตวั
เพิม่ ขึน้ ตามลำดบั ประมาณรอยละ 90 ผลิตเพอ่ื การสง ออก รอ ยละ 10 ผลติ เพ่ือการจำหนา ย
ภายในประเทศ แหลงผลิตสัตวน้ำสวยงาม อันดับแรกอยูที่ กรุงเทพฯ ราชบุรี นครปฐม
สุพรรณบุรี ฉะเชิงเทรา และในหลายพื้นที่มีศักยภาพในการผลิตสัตวน้ำสวยงาม ปจจุบัน
การเพาะเลี้ยงสัตวน้ำของประเทศไทย ไดพัฒนาและมีการนำเทคโนโลยีใหมๆ มาประยุกตใช
ในกระบวนการผลิตสัตวน้ำ จากผลการศึกษาคนควาวิจัยพันธุสัตวน้ำชนิดใหมๆ ที่มีศักยภาพ
ในการพัฒนาดานการผลิตสามารถขยายตลาดเปนอีกแนวทางหนึ่งในการพัฒนาปลาสวยงาม
ของประเทศไทย

กรมประมง ไดจัดทำยุทธศาสตรปลาสวยงาม และพรรณไมน้ำ โดยมีวัตถุประสงค
สำคัญในการเพิ่มผลผลิต และความหลากหลายของชนิดสัตวน้ำสวยงามที่ไดมาตรฐาน
เพื่อการสงออก สรางโอกาสในการขยายตลาดทั้งภายในประเทศ และตางประเทศ เชน
ทรงเครื่อง กาแดง น้ำผึ้ง ซิวขางขวาน กางพระรวง และเสือตอ เปนตน ซึ่งในบางชนิดมี
การศึกษาคนควาวิจัย และพัฒนาสายพันธุ เพื่อเพิ่มความหลากหลายในเชิงธุรกิจ การตลาด
เชนปลากัดหางมงกฎุ ปลากัดหางพระจนั ทรคร่งึ เส้ยี ว ปลากัดประเภทสีเดยี่ ว สองสี สีแฟนซี
และปลากดั สองหาง เปน ตน

กรมประมง โดยสำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด ไดตระหนัก และเล็งเห็นคุณคา
ของพันธุปลาสวยงามของไทยจึงไดจัดทำหนังสือ “100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย” เพื่อ
เผยแพรความรูใหแกนิสิต นักศึกษา และประชาชนผูสนใจศึกษาคนควา รวมถึงผูเพาะเลี้ยง
และผูป ระกอบอาชีพธุรกจิ ปลาสวยงามตอไป

(นายสมหวัง พิมลบตุ ร)
ผูอำนวยการสำนกั วจิ ัยและพัฒนาประมงน้ำจดื

สำนกั วจิ ัยและพัฒนาประมงน้ำจดื
กรมประมง
กนั ยายน 2552

สารบญั

หนา
บทนำ............................................................................................................................................................ 7
ชนดิ ปลาสวยงามไทย............................................................................................................................. 9

ซิวขา วสาร................................................................................................................................ 10
แปน แปนแกว กระจก.......................................................................................................... 11
แปนแกว ยกั ษ........................................................................................................................... 12
หวั ตะก่วั ..................................................................................................................................... 13
หมอแคระแมนำ้ แคว.............................................................................................................. 14
กดหมอ กดดำ สิงหด ำ.......................................................................................................... 15
แขยงธง แขยงธงเผอื ก......................................................................................................... 16
แขยงใบขา ว.............................................................................................................................. 17
แขยงขา งลาย.......................................................................................................................... 18
แขยงนวล.................................................................................................................................. 19
ชะโอนทอง ชะโอน สยุมพร หนาสนั้ ............................................................................. 20
แขยงหิน กดหนิ แคห มู ยางบอน...................................................................................... 21
กดหัวเสยี ม............................................................................................................................... 22
คอหางแดง............................................................................................................................... 23
กระทงุ เหว กระทุงเหวเมือง สบธง.................................................................................... 24
หมอจำปะ หมอจำปา............................................................................................................ 25
ชอนงเู หา ชอนดอกจันทร..................................................................................................... 26
ชะโด แมลงภู........................................................................................................................... 27
ชอ นเผอื ก ชอนทอง............................................................................................................... 28
รากกลว ย ซอนทราย............................................................................................................. 29
ปลอ งออย.................................................................................................................................. 30
หมลู ายเสอื ................................................................................................................................ 31
หมูขางลาย............................................................................................................................... 32
หมเู หลอื ง หมขู าว หมมู นั ..................................................................................................... 33
หมคู อ หมูคอก......................................................................................................................... 34
หมูนาน....................................................................................................................................... 35
หมอู ารีย..................................................................................................................................... 36
หางไหม หางเหย่ยี ว หนามหลังหางดำ.......................................................................... 37
ตะเพียนทอง ตะเพยี นทองเผือก........................................................................................ 38
กระแห........................................................................................................................................ 39
ซวิ เพชรนอย............................................................................................................................. 40
นวลจนั ทรน ำ้ จืด นวลจนั ทร................................................................................................. 41

4 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

หนา
เล็บมือนาง............................................................................................................................... 42
ซิวใบไผเ ลก็ แถบขาว จุกกี.................................................................................................... 43
ซิวใบไผ ซวิ ใบไผราชนิ ี จกุ กี.............................................................................................. 44
ทรงเคร่ือง................................................................................................................................. 45
กาแดง นวลจันทร กาแดงเผอื ก........................................................................................ 46
ซวิ หนวดยาว............................................................................................................................ 47
เลยี หิน....................................................................................................................................... 48
กระสบู ขดี กระสบู สูด.......................................................................................................... 49
สรอยขาว.................................................................................................................................. 50
กาดำ เพย้ี กาเผือก............................................................................................................... 51
บา............................................................................................................................................... 52
น้ำหมึก....................................................................................................................................... 53
แปบควาย................................................................................................................................. 54
จาด............................................................................................................................................. 55
ยส่ี กไทย..................................................................................................................................... 56
เสอื ปา พรุ.................................................................................................................................. 57
ตะเพยี นลาย ตะเพียนขา งลาย......................................................................................... 58
แกม ช้ำ....................................................................................................................................... 59
เสอื ขา งลาย เสือสมุ าตราไทย............................................................................................ 60
มะไฟ มุงหมาย........................................................................................................................ 61
ซวิ หางแดง............................................................................................................................... 62
ซิวทอง....................................................................................................................................... 63
ซิวควาย..................................................................................................................................... 64
ซิวแถบเหลือง.......................................................................................................................... 65
ซิวหางกรรไกร........................................................................................................................ 66
ซวิ ขางขวานเล็ก..................................................................................................................... 67
ซิวขางขวานใหญ.................................................................................................................... 68
ซวิ สมพงษ................................................................................................................................. 69
กระเบนกติ ตพิ งษ.................................................................................................................... 70
เสือตอลายใหญ....................................................................................................................... 71
เสอื ตอลายเลก็ ........................................................................................................................ 72
บูหมาจู....................................................................................................................................... 73
บูก ลว ย....................................................................................................................................... 74
น้ำผ้ึง ลูกผ้ึง อดี ดู .................................................................................................................. 75
หมอตาล.................................................................................................................................... 76
เข็ม เข็มเผือก.......................................................................................................................... 77

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 5

หนา
กระทิงไฟ.................................................................................................................................. 78
หลด หลดจดุ .......................................................................................................................... 79
หลดลาย หลดภเู ขา.............................................................................................................. 80
เฉย่ี วหิน.................................................................................................................................... 81
เสอื ดำ....................................................................................................................................... 82
ตองลาย................................................................................................................................... 83
กราย......................................................................................................................................... 84
กดั หวั โมง.................................................................................................................................. 85
กัดอีสาน................................................................................................................................... 86
กัด กดั ภาคกลาง................................................................................................................... 87
ชอนเข็ม.................................................................................................................................... 88
แรด แรดเผอื ก....................................................................................................................... 89
กระด่ีมกุ ................................................................................................................................... 90
กระด่ีนาง กระเดิด................................................................................................................ 91
กระด่ี กระดห่ี มอ .................................................................................................................... 92
กระดีน่ างฟา ............................................................................................................................ 93
กรมิ สี......................................................................................................................................... 94
กรมิ ควาย................................................................................................................................. 95
ตะพดั มังกร............................................................................................................................ 96
สวายเผือก สวาย................................................................................................................ 97
เทพา.......................................................................................................................................... 98
หนวดพราหมณ...................................................................................................................... 99
มา.............................................................................................................................................. 100
กางพระรวง............................................................................................................................ 101
ขาไก.......................................................................................................................................... 102
ปกไก. ........................................................................................................................................ 103
นำ้ เงนิ ....................................................................................................................................... 104
ปกเปาสมพงษ........................................................................................................................ 105
ปลาปก เปา ซีลอน.................................................................................................................. 106
ปก เปาดำ ปก เปาตาแดง..................................................................................................... 107
ปกเปา เขียวจุด....................................................................................................................... 108
เสอื พนนำ้ เสอื ....................................................................................................................... 109
บรรณานุกรม............................................................................................................................................ 110
ดัชนชี ่ือไทย............................................................................................................................................... 111
ดชั นชี ือ่ วทิ ยาศาสตร. ............................................................................................................................ 114

6 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

บทนำ….

ประเทศไทยมีทรัพยากรธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ ดังคำที่กลาวกันมาชานานวา
“ในน้ำมปี ลา ในนามขี า ว” ปจจบุ นั แมว ิถีชีวติ ของคนไทยเปลีย่ นไปจากอดีต อาชีพการเกษตร
เชน การทำนา ทำไร และประมง ยังคงมีอยูคูคนไทย แตวิธีการใชทรัพยากรธรรมชาติ
อาจมีการเปลี่ยนรูปแบบไปบาง เชน การเลี้ยงปลาที่มิใชเพียงเพื่อการบริโภค หากยังนำ
ลักษณะเดนและสวยงามของพันธุปลาบางชนิดมาเลี้ยงเปนปลาสวยงาม ทั้งเลี้ยงเพื่อความ
เพลิดเพลินและเพาะเลี้ยงเปนอาชีพ แลวสงออกไปขายยังตลาดตางประเทศ สรางชื่อเสียง
ใหแกป ระเทศไทยและนำเงนิ เขา มาในประเทศเปน จำนวนมากในแตละป

ประเทศไทยสงออกปลาสวยงามไปสูประเทศตาง ๆ มากกวา 50 ประเทศทั่วโลก
ทั้งปริมาณและมูลคาการสงออกเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง ปลาสวยงามน้ำจืดเขตรอนรอยละ 75
มาจากภมู ิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต ซงึ่ ประเทศไทยมีปรมิ าณการสง ออกอยใู นอนั ดับตน ๆ
ปลาสวยงามท่ีสงออกไปขายตางประเทศมีทง้ั พนั ธุป ลาพื้นเมอื งของไทยและพันธปุ ลาสายพันธุ
ตางประเทศทน่ี ำเขามาเพอ่ื เพาะเล้ียงแลว สง ออกไปจำหนายยงั ตา งประเทศ ชนดิ ปลาสวยงาม
ของไทยที่เปนที่รูจักกันมาชานานและสรางชื่อเสียงใหแกประเทศไทย มีหลายชนิด เชน
ปลากัด ทรงเคร่อื ง กาแดง กา งพระรวง ซิวขา งขวาน ซิวหางกรรไกร นำ้ ผ้ึง ปลองออย
เสือตอ เสอื พน น้ำ หางไหม ตะเพยี นทอง กระแห เปนตน โดยเฉพาะปลากดั เปน ที่รูจ กั กัน
ท่วั โลกในชอ่ื “Siamese fighting fish” และเกษตรกรไทยมีความรูความชำนาญในเรื่อง
การคัดและปรบั ปรุงสายพนั ธปุ ลากัดจนไดค วามหลากหลายของสายพันธุ เปนทนี่ ยิ มกันท่ัวโลก
เชน ปลากัดครบี ยาว (Long-finned) หางสามเหล่ยี ม (Delta-tailed) หางมงกุฏ (Crown-
tailed) หางพระจันทรค รึ่งเส้ยี ว (Halfmoon-tailed) 2 หาง (Double-tailed) เปน ตน

ปลาสวยงามของไทยหลายชนิดที่ตลาดตางประเทศนิยมเลี้ยง เปนปลาที่รวบรวม
จากแหลงน้ำธรรมชาติ พันธุปลาบางชนิดอยูระหวางการศึกษาเพื่อการเพาะพันธุ และยัง
ผลิตไดในปริมาณที่ไมเพียงพอกับความตองการของตลาด เชน กางพระรวง ซิวขางขวาน
และ ปลองออย ดังนั้นผูเกี่ยวของควรตระหนักถึงการใชทรัพยากรเหลานี้เพื่อใหมีอยูใน

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 7

แหลงน้ำธรรมชาติของไทยตอไป โดยการอนุรักษแหลงที่อยูอาศัยในธรรมชาติและมีการวาง
แผนการอนุรักษและใชทรัพยากรสัตวน้ำอยางยั่งยืน ปลาสวยงามไทยหลายชนิดที่เกษตรกร
ของไทยมีความชำนาญในการเพาะพันธุและกรมประมงไดมีการปลอยคืนสูแหลงน้ำธรรมชาติ
อยา งสมำ่ เสมอ เชน ทรงเคร่ือง กาแดง น้ำผ้งึ หางไหม ตะเพยี นทอง กระแห เปน ตน

ชนิดปลาสวยงามที่นำมาเสนอตอไปนี้เปนการรวบรวมขอมูลของปลาโดยจัดเรียง
ตามลำดับของวงศ (Family) ซึ่งเปนเพียงสวนหนึ่งของปลาไทยสวยงามที่ไดรับความนิยม
เลี้ยงกันในปจจุบันและยังมีอีกจำนวนมากที่นิยมเลี้ยงกันอยางแพรหลายซึ่งจะนำมาเสนอ
ในโอกาสตอ ไป

8 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

100 ชนดิ ปลาสวยงามไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย ซิวขาวสาร

ชอ่ื สามญั Dwarf medaka

ช่อื วิทยาศาสตร Oryzias minutillus Smith, 1945

ช่ือวงศ Adrianichthyidae

ถน่ิ อาศยั อาศัยเปนฝูงในแหลงน้ำนิ่งที่มีหญาและพรรณพืชน้ำหนาแนน รวมถึง

พ้ืนท่ีปา พรุ

ลักษณะทัว่ ไป มรี ปู รา งลำตวั ยาวเรยี ว ตาโต จะงอยปากเรียว ปากเลก็ ครบี มีขนาดเลก็

ตัวใสมีสีน้ำตาลออน สวนรอบตาและทองมีเหลือบสีฟาเงิน ตัวผูมักมี

ขนาดเล็กกวาตัวเมีย ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ 1.8 ซม.

ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ 1.5 ซม. ถูกจับรวบรวมเปนปลาสวยงาม

เปนครั้งคราว ใชชื่อการคาวา Blue eye Ricefish หรือ Medaka

อาหาร แพลงกตอน

การเล้ยี งในตูป ลา เปน ปลาขนาดเลก็ เลีย้ งเปน ฝงู ในตูที่มพี รรณไมนำ้

10 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : ชวลติ วิทยานนท

ช่อื ไทย แปน แปน แกว กระจก

ชอ่ื สามญั Siamese glassfish

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Parambassis siamensis (Fowler, 1937)

ชือ่ วงศ Ambassidae

ถิ่นอาศัย แมนำ้ ลำคลอง พบมากท่ีบริเวณลมุ แมน้ำแมก ลอง

ลกั ษณะทัว่ ไป เปนปลานำ้ จืดขนาดเล็ก ลำตวั แบนขา งมาก หวั โต ตาโต รูปรางคอนขา ง

ไปทางสี่เหลี่ยม มีครีบหลัง 2 อัน ครีบหลังอันแรกมีกานครีบแข็งเปน

หนามแหลมอยู 7 กา น ครบี หลังอนั ทส่ี องมีเฉพาะกานครีบฝอย ครบี กน

มีกานครีบที่เปนหนามแหลมอยู 3 กาน มีเกล็ดกลมบางใสและหลุดงาย

ตัวใสหรือสีขาวคลายสีขาวเมา โปรงใสจนมองเห็นอวัยวะภายใน

อยรู วมกันเปน ฝงู รกั สงบไมร บกวนปลาอนื่ ขนาดเฉลีย่ ความยาวประมาณ

3-6 ซม.

อาหาร จลุ นิ ทรยี และตวั ออนแมลงน้ำ

การเลีย้ งในตปู ลา เปน ปลาขนาดเล็ก เลย้ี งเปน ฝงู ในตทู ีม่ พี รรณไมน้ำ นยิ มนำมาฉีดสีสะทอน

แสงเขา บรเิ วณขางลำตัวเพ่ือใหมีสสี ันสวยงามแลว สงขายตา งประเทศ

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 11

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย แปนแกวยักษ

ชอ่ื สามัญ Duskyfin glassy perchlet

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Parambassis wolffii (Bleeker, 1851)

ชอื่ วงศ Ambassidae

ถ่นิ อาศยั ลุมน้ำแมกลอง เจาพระยา แมน้ำโขง และในประเทศเวียดนาม ลาว

กมั พูชา บรไู น และ อนิ โดนีเซยี

ลกั ษณะทั่วไป รูปรางเปนรูปไข สวนหัวและทองกวาง ลำตัวแบนขาง หัวโต ตาโต

ปากกวา ง ขากรรไกรลางยน่ื ยาว ครีบหลังแบง ออกไดเ ปน 2 ตอน ตอนแรก

เปนกานแข็งแรงและแหลมคม ตอนหลังเปนครีบออน ครีบหางเวาลึก

ครบี กน มีกานแขง็ 3 ชนิ้ ครีบทองมีกานแขง็ 1 ชิ้น ครีบอกเลก็ ลำตวั มัก

มีสีใสหรือขุนจนสามารถมองเห็นกระดูกภายในลำตัวได ดานทองมีสีเงิน

มีขนาดเฉล่ียความยาวประมาณ 20 ซม.

อาหาร จลุ ินทรียแ ละตวั ออ นแมลงนำ้

การเล้ียงในตปู ลา เปนปลาขนาดเลก็ เล้ยี งเปนฝูงในตูท ม่ี พี รรณไมนำ้ นยิ มนำมาฉดี สสี ะทอน

แสงเขา บรเิ วณขา งลำตวั เพอ่ื ใหมสี ีสันสวยงามแลว สง ขายตางประเทศ

12 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : ชวลติ วิทยานนท

ชอื่ ไทย หัวตะกว่ั

ชื่อสามัญ Blue panchax

ชื่อวทิ ยาศาสตร Aplocheilus panchax (Hamilton, 1822)

ชื่อวงศ Aplocheilidae

ถ่ินอาศยั พบทั้งในแหลงน้ำตื้นและแหลงน้ำไหลที่มีพรรณไมปกคลุม ทั้งใน

นำ้ กรอ ยและน้ำจดื

ลักษณะท่ัวไป ลำตัวคอนขางกลม ยาวเรียว ลำตัวดานหลัง สีน้ำตาลออน ขอบนอก

ของเกล็ด มีสนี ำ้ ตาลเขม บรเิ วณกลางหวั มจี ุดสขี าวเงนิ ขนาดใหญ 1 จุด

ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 4 ซม.

อาหาร ตวั ออ นแมลงน้ำ

การเล้ียงในตูปลา เปนปลาขนาดเลก็ เล้ยี งในตูขนาดเล็กทม่ี ีพรรณไมน ้ำ

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 13

ภาพโดย : Koji Yamazaki

ชื่อไทย หมอแคระแมนำ้ แคว

ชอ่ื สามญั Khwae badis

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Badis khwae Kullander & Britz, 2002

ชือ่ วงศ Badidae

ถิ่นอาศยั แมนำ้ แคว จงั หวดั กาญจนบุรี

ลกั ษณะทวั่ ไป ลักษณะลำตัวเพรียวยาว แบนขาง หัวเล็ก นัยนตาเล็ก พื้นลำตัว

สีน้ำตาลอมขาว มีแถบสีน้ำตาลเขมพาดขวางลำตัว ครีบหลังและ

ครบี กน ยาวเลยโคนหาง ครบี ทกุ ครบี มสี เี หลอื งอมสม ครีบหลงั มีแถบสดี ำ

ตามความยาวครีบ และมีแตม สีดำบรเิ วณโคนครบี ขอบครีบขาว ครีบกน

มีลักษณะคลายครีบหลังแตไมมีแตมสีดำ ครีบหางกลมปลายตัด มี

แถบสีดำพาดขวาง โคนครบี หางมจี ุดสดี ำขนาดใหญ 1 จดุ ขนาดเฉลี่ย

ความยาวประมาณ 3 ซม.

อาหาร สตั วน ้ำขนาดเล็ก แมลงนำ้

การเล้ยี งในตปู ลา เปนปลาขนาดเล็ก เล้ียงในตขู นาดเลก็ ท่มี ีพรรณไมน้ำ

14 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอื่ ไทย กดหมอ กดดำ สิงหด ำ

ชอ่ื สามัญ Black catfish

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Hemibagrus wyckii (Bleeker, 1858)

ช่ือวงศ Bagridae

ถ่นิ อาศัย แมน้ำและอา งเกบ็ นำ้ ขนาดใหญใ นภาคกลางภาคเหนอื และภาคตะวันออก

เฉยี งเหนอื ของประเทศไทย ประเทศอนิ โดนเี ซยี พบทเ่ี กาะชวาและสมุ าตรา

ลักษณะท่วั ไป ลกั ษณะลำตัวเพรยี ว หวั แบนและกวาง สลี ำตัวบรเิ วณดา นหลังและดาน

ขางลำตัวเปนสมี วงดำหรือดำ บรเิ วณทอ งสีขาว ครีบหลงั มี 2 อัน ครบี หลงั

อนั แรกมกี า นครบี หยกั เปน ฟน ซ่ีเลอื่ ย สว นครบี หลังอันท่ี 2 เปนครีบไขมนั

ครีบหางเวาลึก ขอบบนและขอบลางของครีบหางมีสีขาวหรือสีครีม

สวนหนาของครีบและครีบกนก็มีสีขาวหรือสีครีมเชนเดียวกัน

ปากกวางมาก จะงอยปากปา น มีหนวด 4 คู ปลากดหมอ จัดเปนปลา

ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ 80 ซม.

อาหาร ปลาขนาดเล็ก ซากสัตว เปน ปลาชอบหากินในเวลากลางคนื กลางวนั มัก

จะหลบซอ นท่ีกำบัง

การเล้ียงในตูปลา เปนปลาขนาดใหญ เลีย้ งในตูข นาดใหญ ตกแตง ดว ยกรวดและกอ นหิน

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 15

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย แขยงธง แขยงธงเผือก

ช่ือสามัญ Bocourt’s river catfish

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Mystus bocourti (Bleeker, 1864)

ชื่อวงศ Bagridae

ถ่นิ อาศยั ลุมน้ำเจา พระยา แมน ำ้ แมกลอง แมนำ้ โขง

ลกั ษณะทวั่ ไป รูปรางยาว ลำตัวแบนขางมาก หัวเล็กแหลม หนวดที่มุมปากยาวถึงหาง

กระโดงหลังยาวไมมีหยัก ครีบไขมันยาวอยูชิดกับครีบหลัง ตาคอน

ขางโต ครีบหางเปนแฉกเวาลึก แฉกบนยาวกวาแฉกลาง พื้นลำตัวมี

สีเหลืองอมเขียวครีบหลงั และครบี ทองสเี ขยี วบรเิ วณฐานของครบี มสี แี ดง

ครีบไขมนั และครบี หางสีเขียว ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 15 ซม.

อาหาร ปลาขนาดเลก็ ลูกกุง แมลงน้ำ ซากสตั วและพชื ทเ่ี นา เปอ ย

การเลี้ยงในตปู ลา เลี้ยงในตูรวมกับปลาไมมีเกล็ดชนิดอื่นที่มีขนาดใกลเคียงกัน จัดตู

โดยวางวัสดุตกแตงประเภทกอ นหินหรือขอนไม เพือ่ ใหม ีท่ีหลบซอน

16 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอ่ื ไทย แขยงใบขา ว

ช่ือสามัญ Long-fatty finned mystus

ชื่อวิทยาศาสตร Mystus singaringan (Bleeker, 1846)

ช่ือวงศ Bagridae

ถ่นิ อาศัย แหลง น้ำไหล เชน แมน ำ้ ลำคลอง และลำธาร ทกุ ภาคของประเทศไทย

ลักษณะทัว่ ไป เปน ปลาไมมเี กล็ดขนาดเลก็ ลำตัวคอนขางกลมและยาวแบนขางเล็กนอ ย

หลังโคง หัวคอนขางเล็ก ปากทู มีหนวด 4 คู เฉพาะคูท ีร่ ิมฝปากยาวจรด

โคนหาง ครีบไขมันยาวถึงโคนครีบหลัง หางเปนแฉกลึก แฉกบนยาว

กวาแฉกลางพน้ื ลำตวั สเี หลืองออ นอมเทาหรอื เขยี วมะกอกสว นทองสีจาง

ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 20 ซม.

อาหาร ปลาขนาดเล็ก ลูกกงุ แมลงน้ำ ซากสตั ว และพชื ท่ีเนาเปอ ย

การเลยี้ งในตปู ลา เลี้ยงในตูรวมกับปลาไมมีเกล็ดชนิดอื่นที่มีขนาดใกลเคียงกัน จัดตูโดยวาง

วสั ดุตกแตง ประเภทกอ นหินหรือขอนไม เพอื่ ใหมีที่หลบซอน

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 17

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย แขยงขางลาย

ช่ือสามัญ Blue-stripped catfish, Striped dwarf catfish

ชื่อวทิ ยาศาสตร Mystus vittatus (Bloch, 1794)

ชอ่ื วงศ Bagridae

ถ่นิ อาศยั แมน้ำ อางเก็บน้ำทั่วทุกภาคของไทย และในประเทศอินเดีย พมา

ศรีลังกา

ลักษณะ เปนปลาไมมีเกล็ดขนาดเล็ก พื้นลำตัวสีเทาเงินหรือสีน้ำตาลเทา สวนหัว

และแผนหลังมีสีคล้ำกวาขางลำตัว ใตทองสีขาว ขางลำตัวมีแถบลาย

เสนสีน้ำตาลเทา 2 แถบ คาดตามยาวจากหลังเหงือกจรดโคนหาง หลัง

ชองเหงือกมีจุดสีดำลอมรอบดวยวงแหวนสีขาว สวนหัวใหญ ครีบแตละ

ครีบลักษณะโปรงใสมีสีดำแซมประปราย ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ

13 ซม.

อาหาร ปลาขนาดเล็ก ลูกกงุ แมลงนำ้ ซากสตั ว และพชื ทีเ่ นาเปอ ย

การเลี้ยงในตปู ลา เลีย้ งในตรู ว มกับปลาไมม เี กลด็ ชนิดอนื่ ท่มี ขี นาดใกลเ คียงกัน จดั ตูโดยวาง

วสั ดุตกแตงประเภทกอนหินหรอื ขอนไม เพอ่ื ใหมที ่หี ลบซอน

18 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ช่ือไทย แขยงนวล

ชอ่ื สามัญ -

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Mystus wolffi (Bleeker, 1851)

ชอ่ื วงศ Bagridae

ถน่ิ อาศัย แมน้ำเจาพระยา แมน้ำบางปะกง แมน้ำตาป และในประเทศแถบเอเชีย

ตะวันออกเฉยี งใต พบทงั้ ในบรเิ วณ แหลงนำ้ จืดและน้ำกรอ ย

ลักษณะทว่ั ไป เปนปลาไมมีเกล็ดขนาดเล็ก มีรูปรางคอนขางสั้น สวนหัวโตปากเล็ก

มีหนวด 4 คู ครีบอกและครีบหลังเปนกานแข็ง ครีบไขมันคอนขางสั้น

ครีบหางเวาลึก ลำตัวมีสีเทาเขียวมะกอกหรือเหลืองทอง

ดานทองสีเขียวออน ขนาดที่พบใหญสุด 20 ซม. ขนาดเฉลี่ยความยาว

ประมาณ 12 ซม.

อาหาร ปลาขนาดเล็ก ลูกกงุ แมลงนำ้ ซากสัตว และพชื ทีเ่ นาเปอ ย

การเล้ียงในตปู ลา เลี้ยงในตูรวมกับปลาไมมีเกล็ดชนิดอื่นที่มีขนาดใกลเคียงกัน จัดตูโดยวาง

วสั ดุตกแตงประเภทกอ นหินหรอื ขอนไม เพือ่ ใหม ีท่ีหลบซอน

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 19

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย ชะโอนทอง ชะโอน สยุมพร หนา สัน้

ช่ือสามัญ Butter catfish

ชื่อวทิ ยาศาสตร Ompok bimaculatus (Bloch, 1797)

ช่ือวงศ Bagridae

ถน่ิ อาศยั ลมุ น้ำเจา พระยา แมก ลอง จันทบุรี พทั ลุง

ลกั ษณะทั่วไป ลำตัวเรียวยาวแบนขาง ไมมีเกล็ด พื้นลำตัวมีสีน้ำตาลและเปนลวดลาย

จาง ๆ เปนลักษณะกระดำกระดาง เหนือครีบอกมีจุดดำขนาดใหญ

ขา งละจดุ ปากเชดิ ข้ึน มหี นวด 2 คู หนวดทขี่ ากรรไกรบนยาว หนวดท่ี

ขากรรไกรลางสั้นมาก ครีบหางเวาลึก ครีบหลังมีขนาดเล็ก ครีบกน

เปน แผงยาว ขนาดเฉลยี่ ความยาวประมาณ 22 ซม.

อาหาร ปลาขนาดเลก็ ลกู กุง แมลงนำ้

การเลยี้ งในตปู ลา เลยี้ งในตรู ว มกับปลาไมม ีเกล็ดชนิดอืน่ ท่มี ขี นาดใกลเ คยี งกัน จัดตโู ดยวาง

วัสดุตกแตงประเภทกอนหินหรือขอนไมและพรรณไมน้ำเพื่อใหมีที่

หลบซอน

20 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย แขยงหิน กดหิน แคห มู ยางบอน

ช่อื สามญั Asian bumblebee catfish

ช่ือวทิ ยาศาสตร Pseudomystus siamensis (Regan, 1913)

ช่ือวงศ Bagridae

ถนิ่ อาศัย แมน ้ำในทกุ ภาคของประเทศไทย

ลักษณะท่ัวไป เปนปลาไมมีเกล็ดขนาดเล็ก ลำตัวเรียวยาวแบนขางเล็กนอย หัวแบน

ลงเล็กนอย ลำตัวสีเหลืองออนหรือสีน้ำตาลออน มีแถบสีดำขนาดใหญ

พาดขวางลำตัว 4 แถบ แถบที่ 1 พาดขวางสวนหัวทั้งหมด แถบที่ 2

พาดจากบริเวณครีบหลังและแผนกวางไปคลุมดานลางของลำตัว

ตั้งแตค รีบอกจนถึงครบี ทอง แถบที่ 3 เริ่มจากบรเิ วณครบี ไขมนั พาดผาน

ลำตัวไปยังครีบ สวนแถบที่ 4 พาดคลุมบริเวณโคนหางทั้งหมด

ปากขนาดเล็กอยูคอนขางต่ำ มหี นวด 4 คู หนวดทีข่ ากรรไกรบนยาวท่ีสุด

ยาวจนถึงครีบอก สวนหนวดคูอื่น ๆ ยาวไมถึงครีบอก ครีบทุกครีบ

ยกเวน ครบี อกสีเหลืองออ น มีแถบสดี ำพาดขวางครบี ประมาณ 1-2 แถบ

ครีบอกสีเหลืองออนมีจุดประสีดำ มีกานครีบแข็งใหญแข็งแรงเปน

ซ่ีฟน เล่ือย ครบี หลงั มี 2 อนั ครีบหางเวาลึก ขนาดเฉลีย่ ความยาวประมาณ

10 ซม. ขนาดใหญส ุดทีพ่ บความยาวประมาณ 20 ซม. เปนปลาที่มสี ีสัน

และลวดลายสวยงามมากชนิดหนึ่ง นิยมนำมาเลี้ยงในตูปลาและสงไป

จำหนายยังตางประเทศ

อาหาร ลกู ปลา ลกู กงุ ขนาดเลก็ ตวั ออ นแมลงนำ้ แพลงกต อน ซากพชื และซากสตั ว

การเลย้ี งในตปู ลา เลีย้ งในตูร วมกบั ปลาไมม ีเกลด็ ชนิดอื่นท่มี ขี นาดใกลเ คยี งกัน จัดตโู ดยวาง

วสั ดุตกแตง ประเภทกอ นหนิ หรอื ขอนไม เพอ่ื ใหม ีทหี่ ลบซอน

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 21

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย กดหัวเสยี ม

ชื่อสามญั Giant river-catfish

ชือ่ วิทยาศาสตร Sperata seenghala (Sykes, 1839)

ช่อื วงศ Bagridae

ถ่นิ อาศัย แหลง น้ำสาละวินและสาขา แมนำ้ ตะนาวศรีในพมา

ลกั ษณะท่วั ไป เปน ปลาไมม ีเกล็ดขนาดคอ นขา งใหญ หัวและจะงอยปากยน่ื ยาวมากที่สุด

ในกลมุ ปลากด หวั แบนราบเล็กนอ ย ลำตัวทรงกระบอกแตด า นหลังอกสงู

เพรียวไปทางดานทาย ตาเล็กอยูดานบนของหัว ริมฝปากตัดตรง

อยูปลายของจะงอยปาก หนวดที่ริมฝปากยาวมาก ครีบหลังไมมี

กานครีบแข็ง ครีบไขมันยาวมาก ครีบหางใหญเวาลึก ตัวมีสีเทาอมฟา

ดานทองสีจาง ครีบสีจาง ครีบไขมันมันดวงสีดำขอบขาวทต่ี อนปลายสดุ

ครบี หางมสี แี ดงเรอ่ื ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 70 ซม.

อาหาร ลกู ปลา ลกู กุง ตัวออ นแมลงนำ้

การเล้ียงในตูป ลา เปน ปลาขนาดใหญ เล้ียงในตขู นาดใหญ ตกแตงดว ยกรวดและกอ นหิน

22 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย คอ หางแดง

ชือ่ สามญั -

ชอื่ วิทยาศาสตร Schistura nicholsi Smith, 1933

ชื่อวงศ Balitoridae

ถนิ่ อาศยั แมนำ้ โขงในประเทศไทย และลาว

ลกั ษณะทว่ั ไป ลำตัวเพรียวยาว พื้นลำตัวขาวขุน มีแถบสีดำตามขวางของลำตัว

8-10 แถบ สว นหวั ดานบนมจี ุดประสีเขม กระจายทว่ั ครีบหางเวา ต้นื สแี ดง

ครีบหลงั สีเหลอื งออนมจี ดุ แดงใตค รบี ครีบอื่น ๆ สเี หลอื งออ น ขนาดเฉล่ีย

ความยาวประมาณ 10 ซม.

อาหาร แพลงกตอนสัตว ตวั ออ นแมลงนำ้

การเล้ียงในตปู ลา เลี้ยงในตูขนาดเล็กรวมกับปลาชนิดอื่น ตกแตงตูดวยกรวดแมน้ำและ

กอ นหิน อปุ นสิ ยั ชอบนอนน่งิ ๆ บนพ้ืนกรวด

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 23

ภาพโดย : ชาญทอง ภนู ยิ ม

ชื่อไทย กระทงุ เหว กระทงุ เหวเมือง สบธง

ช่อื สามญั Freshwater garfish, Round-tail garfish

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Xenentodon cancila (Hamilton.1822)

ชอ่ื วงศ Belonidae

ถ่ินอาศยั ในแหลงน้ำน่ิงและแมน ้ำ

ลกั ษณะท่ัวไป รูปรางยาวเรียวทรงกระบอก เกล็ดเล็ก จะงอยปากยื่นยาวแหลม

ตอนปลายของจะงอยปากมีสแี ดงเปนแตม มีฟนซแ่ี หลมเลก็ บนขากรรไกร

ท้งั สอง ครบี อกใหญซงึ่ มีสว นชวยในการกระโดดพน ผวิ นำ้ ได ครีบทอ งเล็ก

ครีบหลังและครีบกนอยูคอนไปทางดานทาย ครีบหางตัดตรงเวาเล็กนอย

ตัวผูมีสวนหลังยกสูงที่บริเวณตอจากทายทอยและเปนสันมีสีแดง ลำตัว

ของปลากระทุงเหวมีสีเหลืองออนหรือสีเหลืองขุน ดานบนมีสีเขียวออน

ดานขางลำตัวมีสีเงินและมีแถบสีคล้ำพาดขวางตามแนวยาวถึงโคน

หางครีบใส ดานทองสีขาว ปลาวัยออนมีลายประสีคล้ำบนตัว ขนาด

เฉลี่ยความยาวประมาณ 25 ซม. มักวา ยอยูใกลผ ิวน้ำและวอ งไวมาก

อาหาร ปลาขนาดเล็ก ลูกกงุ และแมลง มกั จะใชจ ะงอยปากคีบจับอยางวองไว

การเล้ียงในตปู ลา เลยี้ งในตขู นาดกลางท่ตี กแตงดวยพรรณไมนำ้

24 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอ่ื ไทย หมอจำปะ หมอจำปา

ชอื่ สามัญ Malay combtail

ช่อื วทิ ยาศาสตร Belontia hasselti (Cuvier, 1831)

ชื่อวงศ Belontiidae

ถิน่ อาศัย พบเฉพาะในถิ่นอาศัยแบบพรุดั้งเดิม ตั้งแตพรุโตะแดงถึงสุมาตราและ

บอรเนยี ว

ลักษณะทว่ั ไป รูปรางเปนรูปไขคอนขางทรงเหลี่ยมคลายปลาหมอแตกวางกวา

ลำตัวแบนขางมาก หัวโต ตาโต ปากเล็ก มีเกล็ดใหญ เสนขางตัวไม

ตอเนื่องกัน ครีบหลังและครีบกนมีฐานยาว มีกานครีบแข็งที่ครีบหลัง

12-13 อัน ที่ครีบกน 16 อัน ปลายครีบหลังและครีบกนเรียวแหลม

โดยเฉพาะในตัวผูจะมีครีบยาวใหญกวาตัวเมีย ครีบหางมีปลายมน ครีบ

ทองเล็กมีปลายของกานครีบเรียวเปนเสนยาว 2 เสน ตัวมีสีเหลืองทอง

หรือเหลืองคล้ำถึงน้ำตาลแดง ขอบเกล็ดมีสีคล้ำและที่ฐานครีบหลัง

ตอนทายมีจุดสีดำ ครีบหลังและครีบกนตอนหนาสีคล้ำ ตอนทายรวมถึง

ครบี หางมลี ายเสน เปน ตาขา ย ขนาดใหญส ดุ ทพ่ี บความยาวประมาณ 20 ซม.

อาหาร กุง แมลง แพลงกต อนสัตว

การเล้ยี งในตูป ลา เลี้ยงในตูขนาดกลางที่ตกแตงดวยกอนหิน ขอนไมและพรรณไมน้ำ เลี้ยง

รวมกับปลาชนดิ อนื่ ทม่ี ขี นาดใกลเ คียงกันได

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 25

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย ชอ นงเู หา ชอ นดอกจันทร

ชอื่ สามญั Great snakehead

ชอ่ื วิทยาศาสตร Channa marulia (Hamilton, 1822)

ชอ่ื วงศ Channidae

ถนิ่ อาศัย แมน้ำสายใหญ ๆ ของประเทศไทย และยังพบในประเทศอื่น ๆ ตั้งแต

ประเทศอินเดียจนถงึ ประเทศจีน

ลกั ษณะทวั่ ไป ลำตัวยาวเรยี วรปู ทรงกระบอก สว นหัวจะเรียวแหลมกวา ปลาชอ น สีลำตวั

จะแตกตางกันออกไปตามอายุและสภาพแวดลอมที่ปลาอาศัยอยู

โดยทั่วไปมักมีสีคล้ำ เชน ดำ น้ำตาลอมเทาหรือเทาอมเขียว ในขณะ

ปลาอายุจะมีแถบสีสมสดพาดไปตามความยาวลำตัวถึงโคนหาง เมื่อ

ปลาเจริญขึ้นอกี ระยะหนงึ่ จะมีแถบสีดำ 5-6 แถบอยูบ รเิ วณใตเ สน ขา งตวั

บรเิ วณทอ งจะมสี ม บรเิ วณฐานะเกลด็ จะมสี คี ลำ้ บรเิ วณสว นทา ยของลำตวั

ครีบหางและครีบกนจะมีจุดสีขาว บริเวณโคนครีบหางหรือสวนตน

ของครีบหางมีจุดสีดำที่มีขอบขาวขนาดใหญ ซึ่งเปนลักษณะเดนของปลา

ชนิดนี้และทำใหไดชื่อวา “ชอนดอกจันทร” ครีบหลังและครีบกนมีฐาน

ครีบยาว ครบี หางกลม ขนาดเฉลยี่ ความยาวประมาณ 35 ซม.

อาหาร สัตวน ำ้ อื่น ๆ ที่มขี นาดเล็กกวา

การเลยี้ งในตปู ลา เลี้ยงในตูขนาดใหญที่ตกแตงดวยกอนหินขอนไม อุปนิสัยชอบนอนนิ่ง ๆ

บนขอนไม

26 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ช่ือไทย ชะโด แมลงภู

ช่ือสามัญ Giant snakehead fish, Red snakehead fish

ช่ือวิทยาศาสตร Channa micropeltes (Cuvier, 1831)

ชอ่ื วงศ Channidae

ถ่นิ อาศยั แมน ำ้ และอา งเกบ็ น้ำขนาดใหญท ุกภาคของประเทศไทย ประเทศมาเลเซีย

อนิ เดีย หมเู กาะอินเดยี ตะวันออกและประเทศอ่ืน ๆ ในแถบอินโดจีน

ลกั ษณะท่วั ไป ลำตัวยาวเรียวเปนรูปทรงกระบอก จัดเปนปลาที่มีขนาดใหญที่สุดของ

ปลาในสกุลนี้ ขนาดโตเต็มที่มีความยาวลำตัวเกือบถึง 1 เมตร และมี

น้ำหนักมากกวา 20 กิโลกรัม เกลด็ ตามลำตัวมสี นี ้ำตาลปนดำหรือปนเทา

ทองสีขาว ดานขางลำตัวมีแถบสีดำ 2 แถบ พาดตามความยาวลำตัว

จากลูกตาและมุมปากไปจรดโคนหาง ในขณะปลายงั เล็กระหวางแถบสีดำ

ทั้งสองจะมีแถบสีแดงหรือสีสมปรากฏใหเห็นอีก 1 แถบ ปากกวางมาก

มุมปากยาวถึงขอบตาดานหลงั

อาหาร สตั วน้ำอืน่ ๆ ท่ีมขี นาดเล็กกวา

การเลี้ยงในตูปลา ปลาขนาดเล็กนิยมเลี้ยงเปนปลาสวยงามเพราะมีสีสันสดใส เลี้ยงในตูที่

ตกแตงดวยกอ นหนิ และขอนไม อุปนสิ ัยชอบนอนนิง่ ๆ บนขอนไม

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 27

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย ชอ นทอง ชอนเผือก ชอน

ชอื่ สามญั Snakehead fish

ชอ่ื วิทยาศาสตร Channa striata (Bloch, 1797)

ชอ่ื วงศ Channidae

ถิ่นอาศัย แมนำ้ และอางเก็บน้ำขนาดใหญท ุกภาคของประเทศไทย

ลักษณะท่วั ไป ลำตัวกลมยาวเรียว ทอนหางแบนขาง หัวแบนลง เกล็ดมีขนาดใหญ

ปากกวาง ครีบทุกครีบไมมีกานครีบแข็ง ครีบหลังและครีบกนยาวไป

จนเกือบติดครีบหาง ครีบหางกลม พื้นลำตัวสีทอง เปนปลาสวยงามที่

คัดสายพันธุมาจากปลาชอนพื้นเมืองของไทย ขนาดเฉลี่ยความยาว

ประมาณ 35 ซม.

อาหาร สตั วน ำ้ อ่ืน ๆ ทมี่ ีขนาดเลก็ กวา

การเลย้ี งในตูปลา เล้ียงในตทู ่ตี กแตงดวยกรวดแมน ำ้ และกอ นหนิ

28 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : ชวลิต วทิ ยานนท

ชอื่ ไทย รากกลวย ซอนทราย

ช่ือสามญั Horseface loach, Long-nose loach

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Acantopsis choirorhynchos (Bleeker, 1854)

ชื่อวงศ Cobitidae

ถิ่นอาศยั แมน้ำ ลำธารหรืออางเก็บน้ำทุกภาคของประเทศไทย ประเทศมาเลเซีย

อนิ โดนเี ซยี และพมา

ลกั ษณะทั่วไป ลำตัวยาวเรียวแบนขางเล็กนอย ลำตัวสีน้ำตาลออน ทองสีขาว

ตามแนวสันหลังมีแถบสั้น ๆ สีน้ำตาลดำพาดขวางประมาณ 10 แถบ

ตามแนวเสนขางตัวมีแถบสีน้ำตาลขนาดเล็กพาดไปตามความยาวลำตัว

ขางละ 1 แถบ มีจุดสีน้ำตาล 8-12 จุด เรียงไปตามความยาวของ

แนวเสนขางตัว หัวมีขนาดใหญเรียวแหลมและแบนขาง ตามีขนาดเล็ก

อยูคอนไปทางดานบนของสวนหัว บริเวณหนาตามีหนามแหลมเล็ก ๆ

ปลายแยกเปนสองแฉกซอนอยูในรองใตผิวหนัง จะงอยปากคอนขาง

ยาวแหลมและงุมต่ำ มีหนวดสั้น ๆ 3 คู ครีบหลังและครีบหางมี

สีน้ำตาลออน ครีบอื่น ๆ ใสไมมีสี ครีบตาง ๆ ไมมีกานครีบแข็ง

ครีบหลังมีกานครีบเดี่ยว 3-4 อัน กานครีบแขนง 10 อัน ครีบกนมี

ขนาดเลก็ ครีบหางเวาไมลกึ 8-10 ซม. ขนาดใหญสดุ ความยาวประมาณ

25 ซม.

อาหาร แพลงกต อน ไรน้ำ ตวั ออนแมลงน้ำ

การเล้ยี งในตปู ลา เลี้ยงในตขู นาดเล็กรว มกับปลาชนิดอนื่ ที่ไมกา วราว อุปนสิ ัยชอบนอนนิ่ง ๆ

บนพื้นทราย

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 29

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย ปลอ งออ ย

ชอ่ื สามัญ Coolie loach

ชอ่ื วิทยาศาสตร Pangio kuhlii (Valenciennes, 1846)

ชอื่ วงศ Cobitidae

ถน่ิ อาศยั ลำธารที่มพี น้ื เปนทราย พบในภาคกลางและภาคใตของประเทศ

ลกั ษณะท่วั ไป ลำตัวกลมยาว ขนาดเล็กคลายหนอน สีลำตัวเปนสีน้ำตาลหรือเทาดำ

มีสีเหลืองทองพาดขวางอยูตามลำตัวเปนปลอง ๆ คลายงู ครีบใส

โคนครบี หางและครีบกน มสี ดี ำ ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ 5 ซม.

อาหาร แพลงกตอน ไรน้ำ ตวั ออ นแมลงน้ำ

การเล้ยี งในตูป ลา เลี้ยงในตูขนาดเล็กรวมกับปลาชนิดอื่นที่ไมกาวราว ตกแตงตูดวยกอนหิน

หรอื ขอนไม อปุ นสิ ยั มกั หลบตามท่หี ลบซอ น

30 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : ชาญทอง ภนู ยิ ม

ชอื่ ไทย หมูลายเสอื

ชือ่ สามญั Tiger spiny loach, Tiger botia, Chameleon botia

ช่ือวิทยาศาสตร Syncrossus beauforti (Smith, 1931), Botia beauforti Smith, 1931

ชอ่ื วงศ Cobitidae

ถน่ิ อาศยั แมน้ำเจา พระยาและสาขา แมนำ้ ทา ดี จังหวัดนครศรธี รรมราช

ลกั ษณะทัว่ ไป รูปรางปอม ลำตัวแบนขาง หัวเรียวแหลม ปากแหลม ลำตัวเปน

สีเทาปนเหลืองหรืออมเขียว มีแถบคาดตามลำตัวคลายลายเสือ

และมีจุดดำเรียงเปนแถวตลอดลำตัว ครีบทุกครีบมีสีเหลืองอมสม

ครีบหลังและครีบหางมีสีสมและมีแถบดำและจุดดำกระจายทั่ว หากิน

ตามพน้ื ทอ งนำ้ ตามโขดหนิ และกอ นหนิ ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 7 ซม.

อาหาร แพลงกต อน ไรน้ำ ตัวออนแมลงนำ้

การเล้ียงในตปู ลา เลี้ยงในตูขนาดเล็กรวมกับปลาชนิดอื่นได ตกแตงตูดวยกอนหินหรือ

ขอนไม อุปนิสัยมักหลบตามที่หลบซอน วัสดุตกแตงไมควรมีรูขนาดเล็ก

เม่ือปลาตกใจจะมดุ เขา ไปติดแลวออกไมไ ด

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 31

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย หมขู างลาย

ชอ่ื สามัญ Tiger loach

ชื่อวิทยาศาสตร Syncrossus hymenophysa (Bleeker, 1852)

ชอ่ื วงศ Cobitidae

ถ่นิ อาศยั แหลงน้ำไหล แมน้ำ ลำคลอง ชอบซุกซอนตามตอไม ซอกหิน และ

พืน้ ดินโคลน

ลักษณะท่ัวไป ลำตัวเรียวแบนทางดานขาง ปากแหลมสีชมพู ลำตัวเปนสีเทาปนเหลือง

มสี ีน้ำเงินแกมเขยี วประเปนจดุ ๆ และมแี ถบคาดตามลำตัว 11-14 แถบ

คลายลายเสอื ครบี ทกุ ครบี มสี ีสมเหลือง ขนาดเฉลี่ยความยาว 10-15 ซม.

จะหากนิ ตามพน้ื ทอ งน้ำตามโขดหนิ และกอนหนิ

อาหาร แพลงกต อน ไรน้ำ ตัวออนแมลงนำ้

การเลย้ี งในตูปลา เลี้ยงในตูขนาดเล็กรวมกับปลาชนิดอื่นได ตกแตงตูดวยกอนหินหรือ

ขอนไม อุปนิสัยมักหลบตามที่หลบซอน วัสดุตกแตงไมควรมีรูขนาดเล็ก

เม่ือปลาตกใจจะมดุ เขาไปตดิ แลว ออกไมไ ด

32 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย หมเู หลือง หมูขาว หมูมัน

ชื่อสามญั Yellow-tail, Orange-n loach

ช่ือวทิ ยาศาสตร Yasuhikotakia modesta (Bleeker, 1864)

ชื่อวงศ Cobitidae

ถน่ิ อาศัย แมน ำ้ และอา งเกบ็ นำ้ ในภาคกลาง ภาคเหนอื และภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื

ของประเทศไทย

ลกั ษณะทั่วไป ลำตวั แบนขา งเล็กนอยและคอ นขา งปอ มกวา ปลาหมูชนิดอ่ืนๆสีลำตวั เปน

สีเทาหรือเทาอมเขียว บริเวณดานหลังสีเขมกวาดานขางลำตัว

ทองสเี หลอื งออนหรือขาว บริเวณโคนหางมจี ดุ สีดำ สำหรับปลาวยั ออนท่ี

ยังไมโตเต็มที่ จนมีแถบสีดำเล็ก ๆ พาดขวางลำตัว 4-5 แถบ และเมื่อ

ปลามีอายุมากขึ้นแถบเหลานี้จะหายไป จะงอยปากคอนขางยาว

ปลายจะงอยปากมีหนวด 2 คู และมมุ ปากมหี นวดอกี 1 คู ปากอยปู ลายสุด

และอยูในระดับต่ำ บริเวณหนาตามีหนามแหลมปลายแยกเปน 2 แฉก

ขนาดใหญและแข็งแรง ครีบทุกครีบไมมีกานครีบแข็ง ครีบหลังครีบกน

และครีบหางมีสีเหลืองจนถึงสีสมหรือแดง โดยเฉพาะครีบหางจะมีสีสด

กวา ครบี อน่ื ๆ ครบี อกและครบี ทอ งสเี หลอื งจาง ๆ เปนปลาที่มีขนาดใหญ

ที่สุดในสกุลปลาหมูที่พบในประเทศไทย ขนาดใหญที่สุดเทาที่เคยสำรวจ

พบมีความยาวถงึ 23.5 ซม. ขนาดเฉลยี่ ความยาวประมาณ 12 ซม.

อาหาร ตัวออนแมลงน้ำ หนอนและซากสตั ว

การเล้ยี งในตูป ลา เลี้ยงในตูขนาดเล็กรวมกับปลาชนิดอื่นได ตกแตงตูดวยกอนหินหรือ

ขอนไม อุปนิสัยมักหลบตามที่หลบซอน วัสดุตกแตงไมควรมีรูขนาดเล็ก

เมอ่ื ปลาตกใจจะมุดเขาไปติดแลวออกไมได

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 33

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย หมูคอ หมคู อก

ชอ่ื สามัญ Skunk botia

ช่ือวทิ ยาศาสตร Yasuhikotakia morleti (Tirant, 1885)

ชื่อวงศ Cobitidae

ถิ่นอาศยั แมนำ้ แมกลอง เจา พระยาและแมน ำ้ โขง

ลักษณะท่วั ไป รูปรางปอมสั้น ลำตัวแบนขาง หลังโคง ครีบหลังอยูตรงขามครีบทอง

พ้ืนลำตัวสเี ขียวแกมเหลอื ง ทองสีขาวซดี มีแถบดำพาดตามแนวหลังจาก

ปลายจะงอยปากจรดโคนหาง มีแถบดำขนาดใหญพาดขวางคอดหาง

ครบี หางสีเหลอื งจาง ๆ มีจดุ ดำเลก็ ๆ ประปราย ขนาดเฉลีย่ ความยาว

ประมาณ 9 ซม.

อาหาร แมลง ตัวออนแมลงนำ้ หนอนและซากสัตว

การเลยี้ งในตูปลา เลี้ยงในตูขนาดเล็กรวมกับปลาชนิดอื่นได ตกแตงตูดวยกอนหินหรือ

ขอนไม อุปนิสัยมักหลบตามที่หลบซอน วัสดุตกแตงไมควรมีรูขนาดเล็ก

เมอ่ื ปลาตกใจจะมุดเขาไปตดิ แลว ออกไมไ ด

34 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย หมูนาน

ชอื่ สามญั Mekong clawn loach

ชื่อวิทยาศาสตร Yasuhikotakia nigrolineata (Kottelat & Chu, 1987)

ชื่อวงศ Cobitidae

ถน่ิ อาศยั พบท่ีแมน ้ำวา อำเภอแมจรมิ จงั หวัดนา น

ลกั ษณะทวั่ ไป มีรูปรางและสีสันคลายคลึงปลาหมูอารีย (Y. sidthimunki) ซึ่งเปน

ปลาที่อยูในสกุลเดียวกัน แตปลาหมูนานลายจะเปนแถบยาว เมื่อปลา

มีขนาดใหญข น้ึ ลายตามยาวจะขาดเปน ทอ น ๆ และจะเกิดลายขวางเพิ่ม

มากขึ้น โดยที่ลายแถบของปลาหมูนานจะมีราว 8-10 แถบ ในขณะที่

ปลาหมูอารียจะมีแค 5-8 แถบ ดังนั้นเมื่อมองดวยตาเปลาแลวจะ

พบวา ลายเสนของปลาหมูนานจะใหญและหนากวาของปลาหมูอารีย

อีกทั้งเมื่อโตเต็มที่แลวจะมีขนาดลำตัวใหญกวาปลาหมูอารีย คือ

ขนาดเฉล่ียความยาวประมาณ 10 ซม.

อาหาร ตัวออนแมลงน้ำ หนอนและซากสัตว

การเลี้ยงในตปู ลา เลี้ยงในตูขนาดเล็กรวมกับปลาชนิดอื่นได ตกแตงตูดวยกอนหินหรือ

ขอนไม อุปนิสัยมักหลบตามที่หลบซอน วัสดุตกแตงไมควรมีรูขนาดเล็ก

เมื่อปลาตกใจจะมุดเขา ไปติดแลว ออกไมไ ด

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 35

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย หมูอารยี 

ชอ่ื สามัญ Dwarf botia, Dwarf loach, Chain botia

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Yasuhikotakia sidthimunki (Klausewitz, 1959)

ชื่อวงศ Cobitidae

ถิน่ อาศยั แมน ้ำแมกลอง แมน ้ำโขง และสาขา

ลกั ษณะท่วั ไป ลำตัวแบนขางเล็กนอย คอนขางยาวเรียว สีลำตัวเหลืองนวลหรือขาว

ถามองจากดานบนจะเห็นแถบสีดำพาดไปตามความยาวลำตัวตาม

แนวสันหลังจากหัวไปถึงโคนหาง 2 แถบ ขนานไปกับแนวครีบหลังและ

ระหวางแถบทั้ง 2 นี้ จะมีแถบสำดำเล็ก ๆ เชื่อมติดตอกันเปนระยะ ๆ

ทำใหเห็นเปนจุดสีขาวหรือสีเหลืองนวลขอบดำ บริเวณดานขางตัว

มีแถบสีดำพาดไปตามความยาวลำตัวจากปลายจะงอยปากผานตาไปถึง

โคนครีบหางอีก 1 แถบ ระหวางแถบสีดำดานขางลำตัวกับแถบที่

อยูแนวสันหลังจะมีแถบสีดำเล็ก ๆ เชื่อมติดตอกันเปนระยะ ๆ

เชนเดียวกัน และจะทำใหเห็นเปนจุดสีขาวหรือเหลืองนวลขอบดำ

ประมาณ 6 จุด อยูในแนวเหนือเสนขางตัว ปากขนาดเล็กอยูปลายสุด

มีหนวดสั้น ๆ 3 คู บริเวณหนาตามีหนามแหลมปลายแยกเปน 2 แฉก

ซึ่งเปนลักษณะเดนของปลาในสกุลนี้ ครีบทุกครีบใสโปรงแสงยกเวนครีบ

หางจะมจี ดุ สดี ำบนแพนหางบนและลา ง ขนาดใหญส ดุ มคี วามยาวประมาณ

6 ซม. ไดรับความนิยมเลี้ยงเปนปลาสวยงามเพราะมีสีสันสวยงามและ

หายากในท่สี ดุ ในสกุลน้ี

อาหาร แพลงกต อนสตั ว ตัวแมลงนำ้ ขนาดเลก็

การเลย้ี งในตูปลา เลี้ยงในตูขนาดเล็กรวมกับปลาชนิดอื่นได ตกแตงตูดวยกอนหินหรือ

ขอนไม อุปนิสัยมักหลบตามที่หลบซอน วัสดุตกแตงไมควรมีรูขนาดเล็ก

เมือ่ ปลาตกใจจะมุดเขาไปติดแลว ออกไมไ ด

36 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย หางไหม หางเหยี่ยว หนามหลงั หางดำ

ชื่อสามัญ Silver shark, Bala shark, Tricolor sharkminnow

ช่อื วทิ ยาศาสตร Balantiocheilos melanopterus (Bleeker, 1851)

ช่อื วงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศยั ประเทศอนิ โดนเี ซยี มาเลเซยี และเขมร ในประเทศไทยปจ จบุ นั หายากมาก

ลกั ษณะทั่วไป ลำตัวสีเงิน ครีบสีเหลืองออน ขอบนอกของครีบทุกครีบยกเวนครีบอกมี

ขอบสีดำคอนขางหนา บริเวณโคนหางและโคนหลังมีสีดำจาง ๆ

ปากเล็กไมมีฟน ปากยึดหดได ริมฝปากบนยื่นยาวกวาริมฝปากลาง

ขนาดใหญส ุดความยาวประมาณ 25 ซม.

อาหาร แพลงกต อนพืช แพลงกตอนสัตวแ ละตัวออนแมลงนำ้

การเลีย้ งในตปู ลา เลีย้ งเปนฝูงในตปู ลาขนาดใหญ รว มกับปลาชนิดอืน่ ๆ ตกแตง ตูโดยใช

กอนหินหรือขอนไม ไมนำพรรณไมนำมาตกแตง เพราะเปนปลาที่ชอบ

กินพืช เปนปลาสวยงามที่ไดรับความนิยมสูง มีรูปรางปราดเปรียว

สวยงาม วายน้ำรวดเร็วจึงมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งวา “ฉลามหางไหม”

ปจจุบันปลาที่มีจำหนายในประเทศไทยเปนปลาที่นำพอแมพันธุมาจาก

ประเทศอนิ โดนีเซียแลวนำมาเพาะพนั ธโุ ดยวิธีผสมเทียม

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 37

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ช่อื ไทย ตะเพยี นทอง ตะเพยี นทองเผือก

ชื่อสามญั Red tinfoil barb, Goldfoil barb, Red tailed tinfoil

ชื่อวิทยาศาสตร Barbonymus altus (Günther, 1868)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศัย แมน ำ้ และอางเก็บนำ้ ทุกภาคของประเทศไทย

ลักษณะทวั่ ไป ลักษณะลำตัวแบนขางและกวาง บริเวณกระพุงแกมและบริเวณลำตัว

โดยเฉพาะบริเวณทองจะมีสีเหลืองเห็นไดชัดเจน มีหนวด 2 คู

ครีบหลังบริเวณโคนครีบมีสีเทา สวนปลายเปนสีเทาอมดำไมดำเขม

เชนปลากระแห ครีบทองและครีบกนสีแดงสด ครีบอกสีเหลือง

ครีบหางสีแดงออน บริเวณขอบบนและขอบลางของครีบหางมีสีเทา

ไมเห็นเปนขอบสีดำชัดเจนเชนปลากระแห ขนาดใหญสุดความยาว

ประมาณ 25 ซม. ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ 15 ซม.

อาหาร พรรณไมน้ำ แพลงกตอนพืช แพลงกตอนสัตวและตัวออนแมลงน้ำ

การเลย้ี งในตปู ลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดใหญรวมกับปลาชนิดอื่น ๆ ตกแตงตูโดยใช

กอนหินหรือขอนไมไมนำพรรณไมนำมาตกแตงเพราะเปนปลา

ที่ชอบกินพืชปจจุบันมีการคัดพันธุจนไดพันธุเผือกสีทองทั้งตัว เรียกชื่อ

ทางการคา วา “ตะเพยี นทองเผอื ก” ไดรับความนิยมสงู

38 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : ชาญทอง ภนู ยิ ม

ชอื่ ไทย กระแห

ชอื่ สามัญ Tinfoil barb, Schwanenfeld’s barb

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Barbonymus schwanenfeldii (Bleeker, 1853)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถ่นิ อาศยั แมนำ้ และอา งเก็บน้ำทัว่ ไปทกุ ภาคของประเทศ ประเทศมาเลเซีย ประเทศ

อนิ โดนีเซยี ที่เกาะสุมาตรา และเกาะบอรเ นียว

ลักษณะท่วั ไป ลำตัวคอนขางกวาง ความลาดจากสวนหัวถึงหลังชันมากโดยเฉพาะใน

ปลาทีม่ ีอายมุ าก เกลด็ ตามลำตวั มีสเี งนิ บรเิ วณกระพงุ แกมมีสเี หลืองจางๆ

มีหนวด 2 คู ที่ขากรรไกรบน 1 คู และที่จะงอยปาก 1 คู ครีบหลังมี

สีแดงอมสมและมีจุดสีดำเขมตรงปลาย ครีบทองและครีบกนสีแดง

ครบี อกสเี หลืองอมสม ครบี หางสแี ดงอมสม เชนเดียวกับครบี หลัง ขอบบน

และขอบลา งของครีบหางมีแถบสดี ำขางละ 1 แถบ ขนาดเฉลีย่ ความยาว

ประมาณ 25 ซม.

อาหาร พรรณไมน้ำ แพลงกตอนพืช แพลงกตอนสัตวและตัวออนแมลงน้ำ

การเลี้ยงในตูปลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดใหญ รวมกับปลาชนิดอื่น ๆ ตกแตงตูโดยใช

กอ นหนิ หรอื ขอนไม ไมน ำพรรณไมน ำ้ มาตกแตง เพราะเปน ปลาทช่ี อบกนิ พชื

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 39

ภาพโดย : ชวลิต วทิ ยานนท

ชื่อไทย ซวิ เพชรนอย

ชื่อสามญั Dwarf rasbora

ชอ่ื วิทยาศาสตร Boraras maculates (Duncker, 1904)

ชือ่ วงศ Cyprinidae

ถนิ่ อาศยั พบเปนฝูงเล็ก ๆ ปะปนกับปลาซิวชนิดอื่น ๆ ในบริเวณพรุ พบนอยใน

พรุโตะแดง จังหวัดนราธิวาส และเคยพบครั้งแรกที่พรุในอำเภอทาใหม

จงั หวดั จนั ทบุรี

ลกั ษณะท่ัวไป รปู รางเรียวยาว หวั โต ปากเลก็ ตาโต เกลด็ คอ นขา งใหญ เสน ขา งลำตัว

ไมสมบูรณ ครีบอกเล็ก ครีบกนคอนขางใหญ ครีบหางเวาลึก ตัวมีสี

น้ำตาลออนถึงสีแดงสม มีดวงสีคล้ำที่เหนือครีบอก ครีบกน และ

จุดสีดำที่โคนหาง ครีบกน ครีบหลังมีแตมสีแดงสดและประสีคล้ำ

ขนาดใหญสดุ ความยาวประมาณ 2 ซม.

อาหาร แพลงกต อนสัตวข นาดเลก็

การเล้ียงในตปู ลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาสวยงามที่แปลก

แตเลี้ยงไดยากตองปรับคุณภาพน้ำใหมีลักษณะใกลเคียงกับน้ำในปาพรุ

ไมเปล่ยี นถา ยน้ำบอ ยจนเกนิ ไป

40 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอื่ ไทย นวลจันทรนำ้ จดื นวลจนั ทร

ช่ือสามญั Small scale mud carp

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Cirrhinus microlepis Suavage, 1878

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถนิ่ อาศยั แมนำ้ เจาพระยา แมน ้ำโขง

ลกั ษณะท่ัวไป มีรูปรางทรงกระบอกเรียว สวนหัวโต ปากเล็ก สวนปลายจะงอยปากมี

ตมุ เลก็ ๆ ขึน้ ประปราย ตาเลก็ เกลด็ เล็ก ครบี หลังยกสงู ครบี หางเวาลึก

ครีบกนเล็ก หัวและลำตัวสีเงินอมเหลือง ครีบหลังและครีบหางสีน้ำตาล

ปนเทา ปลายครีบสีชมพู ครีบอกสีสม ขนาดเฉลี่ยมีความยาวประมาณ

35 ซม. ขนาดใหญสุดพบความยาวประมาณ 69 ซม.

อาหาร อินทรียสาร สตั วหนาดินขนาดเล็ก แพลงกตอน แมลง

การเล้ยี งในตูปลา เลี้ยงรวมกับปลาชนิดอื่นในตูปลาขนาดใหญ ตกแตงดวยกอนหินและ

ขอนไม

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 41

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย เล็บมอื นาง

ชอ่ื สามญั -

ช่อื วทิ ยาศาสตร Crossocheilus reticulatus (Fowler, 1934)

ช่อื วงศ Cyprinidae

ถิ่นอาศัย แมน ้ำสายหลกั และแกง แหลงนำ้ หลาก

ลกั ษณะทั่วไป มีรูปรางลำตัวเพรียว หัวเล็ก ปากเล็กอยูดานลางของจะงอยปากและ

มีแผนหนังคลุม มีหนวดสั้น 1 คู เกล็ดเล็ก ลำตัวสีเงินอมเหลือง

มีลายสีคล้ำที่ขอบเกล็ด โคนครีบหางมีจุดสีดำเห็นชัดเจน ครีบใส

สีเหลืองเรื่อ ๆ ขนาดเฉลี่ยมีความยาว 8-10 ซม. ขนาดใหญสุดพบ

ความยาวประมาณ 17 ซม.

อาหาร แพลงกตอนพชื และแพลงกต อนสัตว ตะไครนำ้

การเล้ยี งในตปู ลา เลยี้ งรว มกบั ปลาชนิดอ่นื ในตูปลาทีม่ ีพรรณไมนำ้ อุปนิสัยชอบและเลม็ กนิ

ตะไครนำ้ และเศษใบไมใ นตปู ลา คลา ยกบั ปลานำ้ ผ้งึ

42 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอื่ ไทย ซวิ ใบไผเล็กแถบขาว จกุ กี

ช่ือสามัญ Pearl danio

ชอื่ วิทยาศาสตร Danio albolineatus (Blyth, 1860)

ชอ่ื วงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศัย แมนำ้ บริเวณท่เี ปนตน น้ำ ลำธาร

ลกั ษณะทวั่ ไป ลำตัวเพรียวยาวและแบนขาง ลำตัวสวนบนมีสีเทาอมชมพู สวนทอง

มีประกายสีเขียวสดใส ดานขางลำตัวสีชมพูปนเงิน มีแถบสีดำขางลำตัว

และมีจดุ ดำจาง ๆ อยหู ลังชองเหงือก หนวดสน้ั 2 คู ครบี หลงั ครีบหาง

ครีบอก มีสีชมพูอมแดง ครีบทองสีขาว ครีบกนสีเงินมีจุดดำเล็ก ๆ

ตามขอบครีบ ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ 5-8 ซม.

อาหาร แพลงกต อนสตั วขนาดเลก็ ลูกนำ้ ตัวออ นแมลง

การเลย้ี งในตูปลา เลยี้ งเปน ฝงู ในตปู ลาขนาดเลก็ ท่มี พี รรณไมน ำ้

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 43

ภาพโดย : สมเกียรติ เมฆานมิ ิตดี

ชื่อไทย ซวิ ใบไผ ซิวใบไผราชนิ ี จุกกี

ชอ่ื สามัญ Blue danio

ชื่อวิทยาศาสตร Devario regina (Fowler, 1934)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถิ่นอาศยั นำ้ ตก ลำธาร ลำหว ย บรเิ วณใกลนำ้ ตกทว่ั ไป

ลักษณะทว่ั ไป ลำตัวกลมเรียวยาว พื้นลำตัวมีสีเทาออน มีเสนสีเหลืองเขม 2 เสน

ชัดเจนยาวตลอดลำตัว กลางตัวเปนสีเหลือบฟา ทองสีขาววาว

ดานบนสีเหลืองคล้ำ มีจุดดำเล็ก ๆ กระจายอยูที่ชองเปดเหงือก

ครีบหางใหญแ ละเวา ต้ืน ขนาดเฉลีย่ ความยาวประมาณ 6 ซม.

อาหาร แพลงกตอนสตั วขนาดเลก็ ตัวออนแมลง

การเลย้ี งในตปู ลา เลีย้ งเปน ฝงู ในตูปลาขนาดเลก็ ทมี่ ีพรรณไมน ้ำ

44 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย ทรงเครอื่ ง

ชื่อสามญั Redtail sharkminnow

ชื่อวิทยาศาสตร Epalzeorhynchos bicolor (Smith, 1931)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศยั พบชกุ ชุมในแมนำ้ สายหลกั ทั่วทุกภาค

ลกั ษณะทัว่ ไป ลำตัวเพรียวกลม ปากเล็ก มีหนวด 2 คู เกล็ดเล็ก ลำตัวสีเทาเขมถึง

ดำ ทอ งสีจาง ครบี ดำหรอื คล้ำ ยกเวน ครีบหางสแี ดงสด ครบี หางเวา ลึก

ขนาดเฉล่ยี มคี วามยาวประมาณ 10-12 ซม.

อาหาร สารอินทรยี เล็ก ๆ ตะไครน้ำ และตัวออ นแมลงน้ำขนาดเล็ก

การเล้ยี งในตปู ลา เลี้ยงรวมกับปลาชนิดอื่นในตูปลาที่มีพรรณไมน้ำ อุปนิสัยชอบและเล็ม

กินตะไครน้ำและเศษสารอินทรียในตูปลา เปนปลาสวยงามที่เปน

ที่รูจักกันดีทั่วโลกเพราะมีรูปรางปราดเปรียวลำตัวสีดำคล้ำตัดกับสีแดง

ของครีบหาง ทำใหมองดูสวยเดนสะดุดตา มีชื่อเรียกกันอีกชื่อวา

“ฉลามหางดำ”

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 45

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย กาแดง นวลจันทร กาแดงเผือก

ชื่อสามญั Red-finned shark

ช่อื วทิ ยาศาสตร Epalzeorhynchos munense (Smith, 1934)

ช่อื วงศ Cyprinidae

ถ่ินอาศยั แมน ำ้ ในภาคกลาง ภาคเหนอื และภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื

ลกั ษณะทว่ั ไป ลกั ษณะท่วั ๆ ไป คลา ยปลาทรงเครื่องมาก แตกตางกันคอื ลำตวั คอนขา ง

ยาวเรียวกวา เมื่อเปรียบเทียบปลาที่มีขนาดเดียวกัน ลำตัวมีสีน้ำตาล

อมเทาไมดำเขมเหมือนปลาทรงเครื่อง ครีบทุกครีบสีสมอมแดง

บริเวณดานขางหัวทั้ง 2 ขาง มีแถบสีดำพาดตามยาวจากปลายปากไป

ถงึ ตา โคนหางมีจดุ สีดำรปู ไขขา งละ 1 จุด ขนาดเฉลยี่ ความยาวประมาณ

10 ซม.

อาหาร สารอินทรยี เลก็ ๆ ตะไครน ้ำ และตัวออนแมลงนำ้ ขนาดเลก็

การเลี้ยงในตูปลา เล้ยี งรวมกบั ปลาชนิดอืน่ ในตูปลาที่มีพรรณไมน ำ้ อุปนิสัยชอบและเลม็ กนิ

ตะไครน้ำและเศษสารอินทรียในตูปลา ลักษณะคลายกับปลาทรงเครื่อง

แตร ูปรา งและสีสันเดน นอยกวา ปลาทรงเคร่อื ง ปจจุบนั มีการคัดสายพนั ธุ

เปน ปลาเผอื กซง่ึ ไดร บั ความนยิ มเรยี กวา “กาแดงเผอื ก” ไดร บั ความนยิ มสงู

46 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : สมเกยี รติ เมฆานมิ ติ ดี

ช่อื ไทย ซวิ หนวดยาว

ชอ่ื สามัญ Striped flying barb

ชื่อวทิ ยาศาสตร Esomus metallicus Ahl, 1923

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถ่นิ อาศัย แมน้ำ หนอง บึง น้ำตก ลำธาร ทวั่ ไป

ลกั ษณะทว่ั ไป รูปรางทรงกระบอกแบนขางเล็กนอย ปากกวางเฉียงขึ้นดานบน มีหนวด

2 คู คบู นขากรรไกรยาวถงึ โคนหาง พน้ื ลำตัวมสี นี ้ำตาลออนอมเหลือง

มีแถบสีคล้ำพาดกลางลำตัวตั้งแตหลังชองเหงือกถึงโคนหาง ครีบใส

ครีบอกใหญ ครีบหลังคอนไปทางดานทาย ครีบหางใหญและเวาลึก

คอดหางคอนขางเรยี ว ขนาดเฉลยี่ ความยาวประมาณ 5 ซม.

อาหาร แพลงกต อนสตั วขนาดเล็ก ตวั ออนแมลง พชื นำ้

การเล้ียงในตปู ลา เล้ียงเปน ฝูงในตปู ลาขนาดเลก็ ท่มี ีพรรณไมน ้ำ

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 47

ภาพโดย : ชวลติ วทิ ยานนท

ชื่อไทย เลียหิน

ชื่อสามัญ Stone-lapping minnow

ช่ือวทิ ยาศาสตร Garra cambodgiensis (Tirant, 1883)

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถิน่ อาศยั แมน ้ำเจา พระยา แมน ้ำโขง นำ้ ตกหรือลำธาร

ลักษณะทัว่ ไป ลำตัวเพรียวยาวรูปทรงกระบอกแบนขางเล็กนอย หัวโตแบนราบ

ทางดานลาง ปากอยูดานลางลักษณะเปนปากดูด มีหนวดที่ปลายปาก

1 คู ลำตวั ดา นหลงั มสี เี ขยี วอมนำ้ ตาล ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 6 ซม.

อาหาร แพลงกต อนสตั ว ตวั ออ นแมลง ตะไครน้ำและสาหรา ย

การเลย้ี งในตูปลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็ก อุปนิสัยชอบใชปากดูดติดกับกอนหินและ

ดูดกินตะไครน้ำ สาหรา ย หรอื อนิ ทรยี วัตถตุ าง ๆ ปลาในกลุม น้ปี จจบุ นั นิยม

นำมาใชในธรุ กิจสปา เรียกวา Fish spa หรอื Doctorfish โดยตน ตำรับ

ธุรกจิ น้ใี ชป ลาชนิด Garra rufa จากประเทศตรุ กี และในประเทศไทย

ดัดแปลงมาใชปลาสกุล Garra ของไทย

48 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย กระสูบขดี กระสูบ สูด

ช่อื สามญั Banded shark, Transverse-bar barb, Hampala barb

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Hampala macrolepidota Kuhl & Van Hasselt, 1823

ชือ่ วงศ Cyprinidae

ถ่ินอาศัย แมน้ำ หนอง บงึ ในประเทศแถบเอเซยี ตะวนั ออกเฉียงใต

ลกั ษณะท่วั ไป รูปรางกลมเพรียวยาวแบนขางเล็กนอย ดานขางลำตัวมีแถบขวาง

บริเวณใตครีบหลังลงมาถึงทอง ลำตัวสีขาวเงินสวนหลังมีสีคล้ำ

ครีบมีสีแดงเรื่อ ขอบบนและขอบลางของครีบหางมีแถบสีคล้ำ

ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ 25 ซม. ในปลาขนาดเล็กมีแถบ

2 แถบท่กี ลางลำตัวและโคนหาง และมีแถบใตต าดว ย

อาหาร ปลาขนาดเล็ก

การเลี้ยงในตปู ลา เล้ยี งเปน ฝูงในตูปลาขนาดกลาง วา ยน้ำรวดเร็ว มีสสี ันสวยงาม อปุ นิสยั

คอนขางกา วราว เล้ียงรวมกับพนั ธุปลาชนิดอ่ืนท่มี ขี นาดใกลเ คยี งกนั ได

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 49