100ชนิดปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย สรอยขาว

ชื่อสามญั Jullien’s mud carp, Siamese mud carp

ชื่อวิทยาศาสตร Henicorhynchus siamensis (Sauvage, 1881)

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศยั แมน ำ้ ลำคลอง และหนองบึงท่ัวทกุ ภาคของประเทศ

ลักษณะทว่ั ไป ลำตวั ยาวเพรียว แบนขาง ปากมขี นาดเล็ก กงึ่ กลางของริมปากลางมีปุม

กระดูกยื่นออกมา ซึ่งเปนลักษณะเดนของปลาในสกุลนี้ ไมมีหนวด

ขนาดเฉล่ียความยาวประมาณ 18 ซม.

อาหาร พชื นำ้ และแมลงนำ้

การเลีย้ งในตปู ลา เล้ยี งเปน ฝงู ในตูป ลาขนาดกลาง สีสันไมเ ดนสะดดุ ตา จงึ ควรเลย้ี งรวมกบั

ปลาชนิดอนื่ ท่ีมีสสี นั เชน ปลากระแห ตะเพยี นทอง

50 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอื่ ไทย กาดำ เพ้ีย กาเผอื ก

ช่อื สามญั Black shark

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Labeo chrysophekadion (Bleeker, 1850)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถ่นิ อาศยั แมน้ำและอางเก็บน้ำทุกภาคของประเทศไทย และพบในประเทศลาว

เขมร และอนิ โดนเี ซีย ทเ่ี กาะสมุ าตรา ชวา และบอรเนยี ว

ลกั ษณะทัว่ ไป ลำตัวยาวเรียวแบนขางเล็กนอย สันหลังโคงสูง สวนทองแบน สีลำตัว

และครีบทุกครีบสีดำสนิท หรือสีน้ำเงินอมดำหรือเทาอมน้ำตาล ในปลา

ที่มีอายุมากบริเวณของเกล็ดที่อยูบริเวณดานขางลำตัวมีจุดสีแดง

ดานลางของสวนหัวและบริเวณทองจะมีสีจางกวาบริเวณหลังและ

บริเวณดานขางลำตัว ปากอยูต่ำยืดหดไดและมีลักษณะแบบปากดูด

รมิ ฝปากบนและลางหยัก มหี นวด 2 คู ครบี หลังมีขนาดใหญแ ละสูงมาก

เมื่อเปรียบเทียบกับความยาวของหัวและความลึกของลำตัว พบวา

ความสงู ของครีบหลังมมี ากกวาความยาวของหัวและยาวเทา ๆ กบั หรอื

ยาวกวาความลึกของลำตัว ครีบทองยาวถึงตอนตนของครีบกนครีบหาง

เวา ลกึ ปลากาดำขนาดใหญน ยิ มนำมาบรโิ ภค เน่ืองจากมรี สชาตดิ ี ลูกปลา

ขนาดเลก็ นยิ มเลย้ี งเปน ปลาสวยงาม ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 25 ซม.

อาหาร ตะไครน ้ำ พชื น้ำขนาดเลก็ ซากพืช แพลงกตอนสัตวแ ละตัวออ นแมลงนำ้

การเลีย้ งในตปู ลา ปลาขนาดเล็กนิยมเลี้ยงเปนปลาสวยงามในตูที่มีพรรณไมน้ำเลี้ยงรวมกับ

ปลาชนิดอื่น อุปนิสัยชอบดูดกินตะไครที่เกาะตามพื้นกนตู กอนหิน

และใบไม

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 51

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย บา

ชอ่ื สามัญ Pink-tail barb, Golden shark, Mad barb

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Leptobarbus hoevenii (Bleeker, 1851)

ชื่อวงศ Cyprinidae
ถน่ิ อาศยั แมน ้ำเจาพระยา แมน ำ้ มูล แมนำ้ นาน และแมนำ้ โขง และพบในประเทศ
อินโดนีเซีย มาเลเซยี
ลกั ษณะท่ัวไป ลำตัวคอนขางกลม เรียวยาว แบนขางเล็กนอย หัวคอนขางใหญ ลำตัว
ดานหลังและดานขางมีสีเขียวอมเหลืองแตดานหลังสีคล้ำกวาดานขาง

ลำตัว บริเวณทองสีขาว กระพุงแกมสีเหลือง หลังกระพุงแกมมีจุดสีดำ

ในปลาขนาดเล็กจะมแี ถบสีดำพาดตามความยาวลำตวั 1 แถบ แตแ ถบน้ี
จะหายไปเมื่อปลาโตขึ้น ครีบหลังสีเขียว ครีบทองและครีบกนสีแดงสด

ครีบหางบรเิ วณปลายครบี สแี ดงแตบรเิ วณฐานครีบสเี ขียวหมน ครีบอกใส

ปากอยูปลายสุดเฉียงลงเล็กนอย มีหนวด 2 คู ขนาดเฉลี่ยความยาว

ประมาณ 55 ซม.

อาหาร พชื น้ำ ผลไม และเมล็ดพชื บางชนดิ

การเลย้ี งในตูปลา เล้ียงเปนฝงู ในตูป ลาขนาดใหญ วายน้ำรวดเร็ว มสี สี ันสวยงาม เลี้ยงรวม

กบั ปลาชนดิ อ่นื ได

52 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอ่ื ไทย น้ำหมึก

ชอื่ สามัญ Stream barilius

ช่อื วทิ ยาศาสตร Opsarius pulchellus (Smith, 1931)

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถนิ่ อาศยั แมนำ้ ลำธาร บนทส่ี งู ในภาคเหนอื และภาคกลางตอนบน

ลักษณะท่ัวไป ลำตัวคอนขางเรียวยาว ดานบนของลำตัวมีสีเขียวอมเหลือง บริเวณ

สวนลางจะมีสีจางลงตามขางลำตัวมีแถบสีดำชัดเจนขวางอยูเปนระยะ

ประมาณ 7-9 แถบ ครีบหลังมีลายสีดำแซมอยูประปรายเชนเดียวกับ

ปลานางอาว ขนาดเฉลยี่ ความยาวประมาณ 8 ซม.

อาหาร แพลงกตอนสัตว ลูกปลา แมลงที่บินตกลงบนผิวน้ำ ลูกกุง และตัวออน

แมลงน้ำ

การเลีย้ งในตปู ลา เลย้ี งเปน ฝงู ในตูป ลาขนาดกลาง วา ยนำ้ รวดเรว็ มสี สี นั สวยงาม เลย้ี งรวม

กบั ปลาชนดิ อน่ื ได

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 53

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย แปบควาย

ชือ่ สามญั -

ช่ือวทิ ยาศาสตร Paralaubuca harmandi Sauvage, 1883

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถ่นิ อาศัย แมน้ำสายใหญท่ไี หลเชยี่ ว พบตั้งแตแมน ้ำโขงถึงแมน ้ำเจา พระยา

ลกั ษณะทวั่ ไป รปู รา งยาว ลำตัวแบนขางมาก ปากเลก็ ตาโต ทองเปนสนั คม ดา นทอง

คอนขางกวางออก ครีบอกยาว ครีบหางเวาลึกมีสีเหลืองออนปลาย

ครีบมีสีเขม เกล็ดเลก็ ละเอียดสีเงินแวววาว เสน ขา งลำตัวไมต อเนอ่ื งกัน

ขนาดเฉลีย่ ความยาวประมาณ 15 ซม.

อาหาร แพลงกตอนสตั วแ ละตัวออนแมลงน้ำ

การเลี้ยงในตูปลา เลี้ยงเปนฝูงรวมกับปลาชนิดอื่น เชน ปลาในกลุมตะเพียน ชอบวายเปน

ฝงู บรเิ วณผิวนำ้

54 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชือ่ ไทย จาด

ช่อื สามญั Goldfin tinfoil barb

ชือ่ วิทยาศาสตร Poropuntius malcolmi (Smith, 1945)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถิ่นอาศยั แมน ำ้ โขง และแมน ำ้ แมกลอง

ลกั ษณะทัว่ ไป ลำตัวยาวรีและแบนขาง เกล็ดขนาดคอนขางใหญเปนมันแวววาว

พื้นลำตัวสีขาวเงิน แผนหลังสีเขียวอมน้ำตาล มีครีบทั้งหมด 7 ครีบ

ครีบกนมีลักษณะโคงเหมือนเคียว ครีบหางเวาลึก ขอบดานบนสีคล้ำ

หรือสีแดงสม ครีบหลังสูง ครีบและหางเปนสีแดงหรือสีสม ขนาดเฉลี่ย

ความยาวประมาณ 12 ซม.

อาหาร แพลงกต อนสัตวและตวั ออนแมลงน้ำ

การเลีย้ งในตปู ลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดกลาง วายน้ำรวดเร็ว เลี้ยงรวมกับปลาชนิด

อืน่ ได เชน ปลาในกลุมปลาตะเพียน

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 55

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย ยสี่ กไทย

ชื่อสามญั Seven-stripped carp, Isok barb

ชอ่ื วิทยาศาสตร Probarbus jullieni Sauvage, 1880

ชอ่ื วงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศยั แมน้ำสายใหญ เชน แมน้ำแมกลอง แมน้ำเจาพระยา แมน้ำปาสัก

และแมน้ำโขง

ลักษณะทั่วไป ลำตัวยาวเรียวแบนขางเพียงเลก็ นอ ยเกลด็ บริเวณลำตวั จะมสี ีเหลอื งนวล

หรือเหลืองทองและมีแถบสีน้ำตาลดำพาดไปตามความยาวลำตัว

6-8 แถบ สบี ริเวณหวั เปนสีเหลอื งแกมเขียว ปากอยูต่ำ รมิ ฝปากยืดหดได

มีฟนในคอหอย มีหนวดสั้นที่ขากรรไกรบน 1 คู ครีบอก ครีบทอง

และครีบกนเปน สีชมพู ครบี หางสีดำ เปน ปลาที่มีขนาดใหญร องลงมาจาก

ปลากระโห ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ 80 ซม. น้ำหนักเฉลี่ย

6 -18 กก. ขนาดใหญสุดพบมคี วามยาวประมาณ 120 ซม.

อาหาร หอย ปู พชื นำ้ และตะไครน้ำ

การเลีย้ งในตูปลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดใหญ อุปนิสัยชอบอมกรวดขนาดเล็กตามพื้นตู

แลวพนออกมา และชอบยืดหดริมฝปากบอย ๆ

56 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ช่ือไทย เสือปา พรุ

ช่อื สามญั -

ชื่อวทิ ยาศาสตร Puntius hexazona (Weber & de Beaufort, 1912)

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถ่นิ อาศัย อยูเปนฝูงในแหลงน้ำของพรุตั้งแตแองน้ำและลำคลอง พบเฉพาะในพื้นที่

พรุดั้งเดิมและพรุฟนตัว ในประเทศไทยพบที่พรุโตะแดงและใกลเคียงไป

จนถงึ มาเลเซีย สุมาตรา บอรเนยี ว รวมทง้ั ประเทศกมั พูชาและเวยี ดนาม

ลักษณะทว่ั ไป รูปรางคลายปลาเสือขางลายแตลำตัวเรียวยาวกวา ปากเล็กมีหนวดยาว

1 คู ทข่ี ากรรไกรบน เกล็ดใหญ ครบี หลังกา นครีบแขง็ ทม่ี หี ยกั เลก็ ทีข่ อบ

ดานหลัง ครีบหางเวาลึก ตัวมีสีสมอมน้ำตาล มีแถบดำพาดขวางตั้งแต

แนวลกู ตาบนลำตวั ถงึ โคนหาง 6 แถบ แตล ะแถบมขี อบสจี าง ครบี มสี สี ม สด

ครีบหางสสี มจาง ขนาดใหญสดุ พบความยาวประมาณ 6 ซม.

อาหาร แพลงกตอนสัตว ตัวออนแมลงนำ้

การเลยี้ งในตูป ลา เล้ียงเปนฝงู ในตูข นาดเล็กท่ีมีพรรณไมน ้ำ

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 57

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย ตะเพยี นลาย ตะเพียนขางลาย

ช่ือสามญั Striped barb

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Puntius johorensis (Duncker, 1904)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถ่นิ อาศัย พบอยูเ ปนฝงู ในลำคลองและแองนำ้ ของพรดุ ั้งเดมิ

ลกั ษณะทัว่ ไป มีรูปรางแบบปลาตะเพียนแตลำตัวเรียวแบบกระสวย สวนหัวและจะ

งอยปากคอนขางเรียว ปากเล็ก มีหนวด 2 คู ครีบหางเวาลึก ลำตัวมี

สีน้ำตาลแดงหรือเหลืองเขม ขางแกมและดานทองสีจาง เกล็ดมี

สีเงนิ เหลอื บ มีแถบสดี ำตามแนวยาวของลำตวั 5-6 แถบ ตัง้ แตด านหลงั

จนถึงดา นทอ ง แถบใหญสุดอยูท ี่กลางลำตัว ตามแนวเสน ขา งตัวไปถงึ โคน

ครบี หาง ในปลาตัวเล็กมบี ั้งตามแนวขวางลำตวั 4 บงั้ บนพืน้ สีเหลืองออน

เมื่อเริ่มโตขึ้นจะเปลี่ยนเปนแถบตามแนวยาว ขนาดใหญสุดพบความยาว

ประมาณ 10 ซม.

อาหาร แพลงกต อนสัตวและตวั ออนแมลงน้ำ

การเลยี้ งในตปู ลา เลย้ี งเปน ฝูงในตูป ลาขนาดเล็กทีม่ พี รรณไมน ้ำเปนปลาปา พรุที่เลีย้ งไมยาก

ปรับตัวงาย เลี้ยงรวมกับปลาอื่นไดหลายชนิด สามารถเลี้ยงจนมีไขใน

ตูปลาขนาดเลก็

58 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ช่ือไทย แกม ชำ้

ชอ่ื สามญั Red-cheek barb, Javaen barb

ชอ่ื วิทยาศาสตร Puntius orphoides (Valenciennes, 1842)

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถ่นิ อาศยั แมน้ำ สาขาของแมน้ำและอางเก็บน้ำที่มีทางน้ำติดตอกับแมน้ำทุกภาค

ของประเทศไทยและประเทศอินโดนเี ซีย

ลกั ษณะทว่ั ไป ลำตวั ยาวรแี บนขา งเลก็ นอ ย เกลด็ บรเิ วณดา นขา งลำตวั และทอ งมสี ขี าวเงนิ

ดานหลังสีนำ้ ตาลหรือสนี ้ำเงิน ขอบหลังของกระพงุ แกม มีรอยสแี ดงเร่ือๆ

หลังชองเหงอื กมแี ถบหรอื แตม สีดำดา นละ 1 แถบ มหี นวด 2 คู ครีบหลงั

ครีบทองและครีบกนสีแดงเขม ครีบอกสีสมออนหรือสีเหลืองอมสม

ครีบหางสีแดงขอบบนและขอบลางของแพนหางมีแถบสีดำ มีจุดสีดำ

ทโี่ คนหางขางละ 1 จดุ ขนาดใหญสดุ มคี วามยาวประมาณ 25 ซม.

อาหาร แพลงกต อน พืชนำ้ และตวั ออนแมลงนำ้ บางชนดิ

การเลี้ยงในตปู ลา เลีย้ งเปน ฝงู ในตูปลาที่ตกแตงดวยขอนไม ไมใ สพรรณไมน้ำเพราะเปนปลา

ท่ชี อบกนิ พืชนำ้ เล้ยี งรวมกบั ปลาอืน่ ได

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 59

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย เสือขางลาย เสอื สุมาตราไทย

ชื่อสามัญ Tiger barb, Five-banded barb

ชื่อวิทยาศาสตร Puntius partipentazona Fowler, 1934

ชอ่ื วงศ Cyprinidae

ถ่ินอาศัย แมน้ำ อางเก็บน้ำ และธารน้ำบนภูเขาทั่วทุกภาคของไทย ประเทศ

มาเลเซยี

ลักษณะทัว่ ไป ลำตัวแบนขางมาก ลำตัวสีเหลืองออน เหลืองอมเขียวหรือเหลืองอม

น้ำตาล มีแถบสีดำพาดขวางลำตัว 5 แถบ แถบที่ 1 พาดผานหัวจาก

บนลงลางผานตาพอดี แถบที่ 3 สั้นมากเริ่มจากโคนครีบหลังยาวลงมา

เพียงกึ่งกลางลำตัวถึงแนวเสนขางตัว แถบที่ 5 อยูบริเวณโคนครีบหาง

เสนขางลำตัวไมตอเปนเสนเดียวกัน ในปลาตัวผูจะมีสีเขมสดใสกวา

ปลาตัวเมีย ครีบหลังสีสมมีกานครีบแข็งอันสุดทายแข็งและหยักเปน

หนาม ครีบทองสีเหลืองนวลหรือสีขาวขอบสีสมหรือสีแดง ครีบอก

ครีบกน และครบี หางใสไมม สี ี จะงอยปากสสี ม เปนปลาขนาดเล็กโตเต็มท่ี

ความยาวไมเกิน 5 ซม. ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ 3.5 ซม.

ในธรรมชาตชิ อบอยูร วมกันเปน ฝูง

อาหาร แพลงกต อนสตั ว ตวั ออ นแมลงนำ้ และลูกกงุ ขนาดเล็กทม่ี ีชวี ติ

การเลย้ี งในตปู ลา เลย้ี งเปนฝงู ในตูปลาขนาดเลก็ ที่มพี รรณไมน ้ำ เปนปลาที่ไดรบั ความนิยม

เน่อื งจากมีสสี นั สวยงาม และเล้ียงงา ย

60 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ช่ือไทย มะไฟ มุงหมาย

ชือ่ สามญั Indian barb

ช่ือวทิ ยาศาสตร Puntius stoliczkanus Day, 1871

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถ่ินอาศัย ลำธาร นำ้ ตก พบต้ังแตแ มนำ้ สาละวิน ตน แมน ้ำเจา พระยา และแมนำ้ โขง

ตอนกลาง ในภาคเหนอื ของไทย

ลักษณะทว่ั ไป รูปรางลำตัวสี่เหลี่ยมปอมเล็กนอย หัวสั้นตาเล็ก ปากเล็ก ไมมีหนวด

เกลด็ คอ นขางใหญ ครีบหลังส้ัน ครีบหางเวา ลึก ลำตัวสเี งนิ มีแตม สคี ล้ำ

ที่เหนือครบี อกและโคนครีบหาง ในตวั ผูและฤดูผสมพันธจุ ะมีแดงเหลอื บ

บนลำตัว ครีบใสมีสีแดงแตมและมีแถบสีคล้ำเล็กนอย ขนาดใหญสุดมี

ความยาวประมาณ 5 ซม.

อาหาร แพลงกตอนสตั ว ตัวออนแมลงน้ำ

การเลย้ี งในตปู ลา เลี้ยงเปน ฝงู ในตูปลาขนาดเล็กทม่ี ีพรรณไมน ำ้ เปน ปลาท่เี ลี้ยงงาย ปรบั ตัว

อยใู นตูและผสมพนั ธุวางไขจนลูกปลาเจรญิ เตบิ โตอยูใ นตปู ลาขนาดเลก็ ได

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 61

ภาพโดย : ชาญทอง ภนู ิยม

ชื่อไทย ซิวหางแดง

ชื่อสามญั Blackline rasbora

ชือ่ วิทยาศาสตร Rasbora borapetensis Smith, 1934

ชอื่ วงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศยั อยเู ปน ฝงู ใหญในแหลง น้ำนิง่ และในท่นี ำ้ หลากพบตง้ั แตล ุมแมน ้ำแมกลอง

ถึงแมนำ้ โขง และภาคใตไปจนถึงมาเลเซียและสิงคโปร

ลักษณะทั่วไป มีรูปรางยาว ลำตัวแบนขางเล็กนอย ปากเล็ก ครีบหางเวาลึก เกล็ด

คอ นขา งใหญ หวั และดา นทอ งสีเงนิ ตัวมีสีเหลืองออ น มีแถบสีดำพาดตาม

แนวยาวตลอดกลางลำตวั และมีแถบสที องขนาบดา นบน ครีบใส ยกเวน

โคนครีบหางมีสีแดงสด ขนาดใหญสุดมีความยาวประมาณ 6 ซม.

ขนาดเฉลี่ยความยาวประมาณ 3.5 ซม.

อาหาร ลกู น้ำ แพลงกต อนสตั ว ตวั ออนแมลงนำ้

การเลยี้ งในตูปลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาที่เลี้ยงงาย

ปรบั ตัวอยูในตูไดดี

62 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย ซิวทอง

ชอ่ื สามญั Brilliant rasbora

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Rasbora einthovenii (Bleeker, 1851)

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถิน่ อาศัย ลำธารและอางน้ำบริเวณพรุโตะแดงจนถึงพรุในมาเลเซียและ

สุมาตรา บอรเนียว

ลักษณะทั่วไป มีรูปรางทรงกระบอกเรียวแบนขางเล็กนอย ครีบหลังตั้งอยูกึ่งกลาง

ลำตัวครีบหางเวาลึก เสนขางลำตัวไมสมบูรณมีถึงเพียงบริเวณหนา

ครีบกน ตัวมีสีสมอมทอง เกล็ดสีเงินวาว มีแถบดำพาดตั้งแตจะ

งอยปากไปถึงขอบครีบหางตอนกลาง แถบมีขนาดใหญในตอนทายลำตัว

ครีบสีสมทอง ครีบหลังมีแถบสีคล้ำหรือเรื่อที่ขอบบน ปลายครีบสีจาง

ครีบหางสีสมสด ครีบกนมีขลิบสีคล้ำ ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ

8 ซม.

อาหาร ไรน้ำ ลกู นำ้ แพลงกตอนสตั ว ตัวออนแมลงนำ้

การเลย้ี งในตูปลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาที่หายาก พบนอย

ในแหลงน้ำธรรมชาติ

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 63

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย ซวิ ควาย

ชอ่ื สามัญ Myer’s silver rasbora

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Rasbora myersi Brittan, 1954

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศยั แมน้ำและลำธารเกือบทุกภาคของไทย ในลุมน้ำโขง เจาพระยา

ภาคตะวันออกและภาคใตถึงบอรเนียว ในพื้นที่พรุพบปลาซิวชนิดนี้ใน

ลำคลองทอี่ ยรู อบพรแุ ละผา นพรุ

ลักษณะท่ัวไป ลำตัวยาว เสนขางลำตัวอยูคอนไปทางกลางลำตัวโดยมีแถวเกล็ด

จากดานทองไปถึงเกล็ดเสนขางลำตัว 3 แถว ตัวและหัวมีสีเทาเงิน

ดานหลังสีเหลืองออน ดานทองสีจาง มีแถบสีเหลืองและสีดำพาดกลาง

ตามความยาวลำตวั ครีบหลงั มีสีเหลืองออ น ครบี อ่นื ๆ สีจาง ครีบหางมี

สีเหลืองออนอมเทา ขอบมีสีคล้ำ ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ

10 ซม.

อาหาร แพลงกต อนสัตว ตวั ออนแมลงนำ้

การเลยี้ งในตปู ลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดกลาง อุปนิสัยปราดเปรียวชอบวายอยูบริเวณ

ผวิ น้ำ เลี้ยงรวมกับปลาชนิดอื่น ๆ ได

64 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : นณณ ผาณิตวงศ

ชอ่ื ไทย ซิวแถบเหลอื ง ซิวแถบทอง

ชื่อสามัญ Redstripe rasbora

ชื่อวิทยาศาสตร Rasbora pauciperforata Weber & de Beaufort, 1916

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถิน่ อาศยั พบที่พรุคันธุลี จังหวัดสุราษฎรธานี และพรุโตะแดง จนถึงประเทศ

มาเลเซยี

ลักษณะท่วั ไป มีรูปรางลำตัวคลายกับปลาซิวผอมแตปอมสั้นกวา เกล็ดใหญ ครีบหลัง

และครีบกนสั้นกวาของปลาซิวผอม หัวและลำตัวมีสีเหลืองและมีแถบ

สีทองกับสีดำพาดตั้งแตสวนทายของหัวดานบนโดยแถบสีทองอยูดานบน

พาดกลางลำตัวมาจนถึงโคนครีบหาง ทองและแกมสีเงินวาว

ดานลางลำตัวสีจาง ครีบใส ครีบหลังและครีบหางมีสีเหลืองทอง

ขนาดใหญสดุ ความยาวประมาณ 5 เซนติเมตร

อาหาร แพลงกต อนสัตว ตัวออ นแมลงน้ำขนาดเล็ก

การเลย้ี งในตูปลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาที่พบนอยใน

แหลง น้ำธรรมชาติ

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 65

ภาพโดย : ชาญทอง ภูนยิ ม

ช่ือไทย ซิวหางกรรไกร

ชื่อสามัญ Scissortail rasbora, Three-lined rasbora

ช่ือวิทยาศาสตร Rasbora trilineata Steindacher, 1870

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถิ่นอาศยั อาศัยเปนฝูงใหญในแหลงน้ำนิ่งและแมน้ำ ตั้งแตลุมน้ำแมกลอง กับ

แมน ำ้ โขง และภาคใต จนถึงอนิ โดนีเซีย พบบอยในพ้นื ที่พรุ

ลกั ษณะทัว่ ไป ลำตัวยาวเรียวและแบนขางเล็กนอย สวนหัวและปากมีขนาดเล็ก ไมมี

หนวดลำตัวมีสีเขียวออน สวนลางของลำตัวมีสีซีดกวาบริเวณดานขาง

และดานหลังของลำตัว กลางลำตัวมีแถบสีดำพาดจากหัวถึงโคนหาง

และยาวเลยไปถึงสวนของกานครีบหางดวย เหนือแถบสีดำมีแถบสีเงิน

เล็ก ๆ ขางละ 1 แถบ พาดขนานไปกับแถบสีดำนี้ เหนือฐานครีบกน

มีแถบสีดำเล็ก ๆ ขางละแถบ ตอนปลายของแถบทั้งสองนี้จะไปชนกัน

บริเวณปลายฐานครีบกนแลวยาวเลยไปถึงโคนครีบหาง ปลาชนิดนี้มี

จุดเดนอยูที่ครีบหางเนื่องจากมีแถบสีดำพาดขวางแพนหางทั้งบนและ

ลาง ซึ่งแถบสีดำนี้อยูคอนไปทางสวนปลายของแพนหาง ขอบในและ

ขอบนอกของแถบสีดำนี้มีแถบสีขาวพาดขนานคูกันไปอีกดวย สีดำและ

สีขาวนี้จะตัดกับสีเหลืองออนซึ่งเปนสีพื้นของครีบหางสวยสะดุดตา

มาก ครีบหลังมีกานครีบเปนสีเหลืองออน สวนครีบกน ครีบทองและ

ครีบอกใสไมมีสี ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ 13 ซม. ขนาดเฉลี่ย

ความยาวประมาณ 6 ซม.

อาหาร แพลงกต อนสตั ว ตวั ออ นแมลงน้ำขนาดเล็ก

การเล้ียงในตูปลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ ไดรับความนิยมในตลาด

ตา งประเทศ

66 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชือ่ ไทย ซิวขา งขวานเล็ก

ชอ่ื สามัญ Lambchop rasbora

ชือ่ วิทยาศาสตร Trigonostigma espei (Meinken, 1967)

ช่ือวงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศยั แหลง นำ้ ไหลเชย่ี วในภาคใต ปา พรโุ ตะแดง จังหวัดนราธิวาส และบริเวณ

น้ำตกในภาคตะวนั ออกของไทย

ลักษณะทัว่ ไป เปนปลาขนาดเล็ก พื้นลำตัวสีเทาเงิน กลางลำตัวเปนสีน้ำตาลอมแดง

และกึ่งกลางลำตัวถึงโคนครีบหางมีแถบสามเหลี่ยมสีดำโดยฐาน

สามเหลี่ยมอยูที่กึ่งกลางลำตัว ปลายสามเหลี่ยมเรียวเล็กไปทางโคนหาง

ลักษณะคลายขวาน ครีบหลัง ครีบกน และครีบหางมีกานครีบบางสวน

เปนสีแดงออนหรือสีสมโคนครีบหางก็มีสีแดงออนหรือสีสม ปลาตัวผูจะ

มีสีเขมกวาตัวเมียและขนาดลำตัวเล็กกวาตัวเมีย ขนาดใหญสุด

ความยาวประมาณ 2.5 ซม. ชอบอยรู วมกันเปน ฝูง วายนำ้ ตลอดเวลา

อาหาร แพลงกต อน พชื น้ำ และตัวออนแมลงนำ้

การเล้ียงในตปู ลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาสวยงามที่ไดรับ

ความนยิ มสงู ในตลาดตา งประเทศ

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 67

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย ซิวขา งขวานใหญ

ชื่อสามญั Red rasbora, Harlequin rasbora

ช่อื วิทยาศาสตร Trigonostigma heteromorpha (Duncker, 1904)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถิน่ อาศัย แหลงน้ำไหลบรเิ วณนำ้ ตก พบมากในภาคใตและภาคตะวันออกของไทย

ลักษณะทั่วไป เปนปลาขนาดเล็ก พื้นลำตัวสเี ทาเงิน แตกลางลำตวั เปน สีน้ำตาล อมแดง

และกึ่งกลางลำตัวถึงโคนครีบหางมีแถบสามเหลี่ยมสีดำ โดยฐาน

สามเหลี่ยมอยูที่กึ่งกลางลำตัว ปลายสามเหลี่ยมเรียวเล็กไปทางโคนหาง

ลกั ษณะคลา ยขวานซงึ่ ลกั ษณะขวานจะใหญแ ละหนากวาซิวขา งขวานเลก็

Trigonostigma espei ครีบหลัง ครีบกน และครีบหางมีกา นครบี บางสวน

เปนสีแดงออนหรือสีสมโคนครีบหางก็มีสีแดงออนหรือสีสม ปลาตัวผูจะมี

สีเขมกวาตัวเมียและขนาดลำตัวเล็กกวาตัวเมีย ขนาดเฉลี่ยความยาว

ประมาณ 2.5 ซม.

อาหาร แพลงกตอน พืชน้ำ และตวั ออ นแมลงน้ำ

การเล้ียงในตปู ลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาสวยงามที่ไดรับ

ความนยิ มสูงในตลาดตา งประเทศ

68 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : นณณ ผาณติ วงศ

ชอื่ ไทย ซวิ สมพงษ

ช่อื สามัญ -

ชอ่ื วิทยาศาสตร Trigonostigma somphongsi (Meinken, 1958)

ชื่อวงศ Cyprinidae

ถน่ิ อาศัย -

ลกั ษณะทั่วไป เพศผูมีรูปรางลักษณะรูปรางเรียวยาวและมีขนาดเล็กวาปลาเพศเมีย

บริเวณลำตัวมีสีเหลืองสมและลวดลายขาง ลำตัวจะเขมชัดเจนเมื่อใกล

ฤดูผสมพันธุ เพศเมียมีลักษณะรูปรางปอมมีสีซีดจางและลวดลาย

ขางลำตัวไมชัดเจน อุปนิสัยชอบวายไปมาตลอดเวลา ปรับตัวเขากับ

สิ่งแวดลอ มไดงาย ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 3 ซม.

อาหาร แพลงกต อน พืชนำ้ และตัวออ นแมลงน้ำ นิยมเลี้ยงเปนปลาสวยงาม

การเลี้ยงในตปู ลา เลี้ยงเปนฝูงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาสวยงามที่หายาก

พบนอยในแหลงนำ้ ธรรมชาติ

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 69

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย กระเบนกติ พิ งษ

ช่ือสามญั -

ช่ือวทิ ยาศาสตร Himantura kittipongi Vidthayanon & Roberts, 2005

ช่อื วงศ Dasyatidae

ถ่นิ อาศยั พบอาศยั อยูในลำนำ้ แมกลอง จังหวัดกาญจนบรุ ี

ลักษณะทว่ั ไป มีลักษณะที่แตกตางจากปลากระเบนชนิดอื่น ๆ ก็คือ ดานหลังจะมี

สีน้ำตาลเขมอมเหลือง รอบวงของลำตัว หาง ชองหายใจ ชองเหงือก

และขอบดานลางของตัวเปนสีคล้ำ จำนวนของฟนซึ่งมีลักษณะเปนซี่

เล็ก ๆ บริเวณขากรรไกรลางมีจำนวนมากถงึ 14-15 แถว ขนาดใหญสดุ

ความยาวประมาณ 60 ซม.

อาหาร ปู ปลา กุง หอยและสัตวน ำ้ ซง่ึ อยตู ามหนาดินเปนอาหาร โดยปลากระเบน

กิติพงษจะแทรกตัวอยูใตผิวดินทองน้ำโผลขึ้นมาเพียงชองหายใจกับลูกตา

แลวใชจะงอยตรงปากจบั เหยอ่ื และกดทบั ไวกอ นกนิ เปนอาหาร

การเล้ียงในตปู ลา เลี้ยงในตูปลาขนาดใหญโลง ๆ ปูพื้นดวยกรวดขนาดเล็ก อุปนิสัยชอบ

วา ยไปมาตามพน้ื กรวด และฝงตัวอยูตามพื้นกรวด สามารถปรับตัวอยูใน

ตูไดด ีจนสามารถผสมพันธอุ อกลกู ในตูปลาได

70 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ช่ือไทย เสอื ตอลายใหญ

ชือ่ สามญั Siamese tiger perch

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Datnioides pulcher (Kottelat, 1998)

ชอ่ื วงศ Datnioididae

ถิ่นอาศัย แมน้ำสายใหญในภาคกลางของประเทศไทย เชน แมน้ำเจาพระยา

แมน้ำแมกลอง แมน้ำทาจีน ในภาคอีสานเชน แมน้ำโขงและสาขา

ตางประเทศพบที่กัมพูชาและเวียดนาม แตปจจุบันไมมีรายงานการพบ

มานานแลว จนเชอื่ วาสญู พันธุจ ากธรรมชาตแิ ลว ในประเทศไทย

ลักษณะท่วั ไป รปู รา งแบนขาง ปากยาวสามารถยดื ได ครีบกน เลก็ มีกานครบี แขง็ 3 ชน้ิ

ครีบหลังแบงเปน 2 ตอน ตอนแรกเปนกานครีบแข็งมีเงี่ยง 13 ชิ้น

ตอนหลังเปนครีบออน พื้นลำตัวสีเหลืองน้ำตาลจนถึงสีสมอมดำ มีแถบ

สีดำคาดขวางลำตัวในแนวเฉยี งรวมทัง้ สนิ้ ประมาณ 5 - 6 แถบ สวนหัว

มลี กั ษณะลาดเอยี งมาก เกลด็ เปนแบบสาก (Ctenoid) มีลกั ษณะนิสัยอยู

เปนฝูงเล็ก ๆ ใตน้ำ โดยมักจะอาศัยบริเวณใกลตอไมหรือโพรงหินดวย

การอยูลอยตัวอยูนิ่ง ๆ หัวทิ่มลงเล็กนอย หากินในเวลากลางคืน

โดยกนิ อาหารแบบฉกงบั (Snap) ขนาดใหญส ดุ ความยาวประมาณ 40 ซม.

อาหาร สตั วนำ้ ขนาดเล็กและแมลงตาง ๆ

การเลี้ยงในตูปลา เลย้ี งในตปู ลาขนาดใหญ ตกแตงดวยกอ นหินและขอนไม

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 71

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย เสือตอลายเล็ก

ชอ่ื สามัญ Mekong tiger perch

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Datnioides undecimradiatus (Roberts & Kottelat, 1994)

ชื่อวงศ Datnioididae

ถิ่นอาศยั พบในแมน ำ้ โขงและสาขา

ลกั ษณะทว่ั ไป มีรูปรางและพฤติกรรมคลายเสือตอลายใหญ แตมีขนาดเล็กกวา

หวั มีสวนลาดกวา มีลายเสนที่เล็กกวามาก เกล็ดมีขนาดใหญกวา พื้น

ลำตัวคอนขางไปทางสีเหลืองออนหรือขาว ขนาดใหญสุดความยาว

ประมาณ 30 ซม.

อาหาร สัตวนำ้ ขนาดเลก็ และแมลงตา ง ๆ

การเล้ยี งในตูปลา เลยี้ งในตูป ลาท่ีตกแตงดวยกอ นหนิ และขอนไม

72 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย บูหมาจู

ช่อื สามัญ Bumblebee fish

ช่อื วทิ ยาศาสตร Brachygobius doriae (Günther, 1868)

ช่ือวงศ Gobiidae

ถิ่นอาศยั ปากแมน้ำใกลทะเล พบในประเทศไทย อินเดีย พมา มาเลเซีย

และอนิ โดนเี ซยี

ลกั ษณะทว่ั ไป เปนปลาสวยงามขนาดเล็กมาก มีรูปรางและลวดลายสีสันที่แปลกตา

ลำตัวมีสีดำสลับเหลืองคลายแมลงภู ซึ่งจะมีลักษณะเดน ๆ คือ

มีครีบหนามอยูดานหนาครีบหลัง และมีการพัฒนาครีบหนาไปเปน

Suction cup เอาไวยึดเกาะกับผิวหนาของของแข็งที่เจาปลาบูเกาะ

อยางเชน หนิ ไม เปน ตน ขนาดใหญส ดุ ความยาวประมาณ 5 ซม.

อาหาร ไรนำ้ แพลงกต อนสตั ว ตัวออนแมลงน้ำ

การเลยี้ งในตูปลา เลยี้ งในตปู ลาขนาดเลก็ ท่มี ีพรรณไมน ำ้ สามารถเลยี้ งรวมกบั ปลาชนดิ อ่นื ๆ

ที่มีนิสัยไมกาวราว เปนปลาสวยงามขนาดเล็กที่ไดรับความนิยมสูงใน

ตลาดตา งประเทศ

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 73

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย บกู ลว ย

ชอื่ สามญั -

ช่อื วทิ ยาศาสตร Stigmatogobius sadanundio (Hamilton, 1822)

ชอ่ื วงศ Gobiidae

ถ่ินอาศยั ประเทศไทย อนิ เดีย ศรลี ังกา สงิ คโปร และอินโดนเี ซีย

ลักษณะทั่วไป ลำตัวคอนขางกลม หางแบน หัวโต นัยนตามีขนาดใหญ ลำตัวมี

สีน้ำตาลออนอมเหลือง ลำตัวมีจุดแตมสีดำหรือสีน้ำตาลเขม มีจุดประสี

เขมขนาดเล็กกระจายอยางไมเปนระเบียบทั่วทั้งลำตัว ครีบหลังยาว

แบงเปนสองตอน ตอนหนาเปนเสนยาว ตอนหลังแผกางมีจุดประสีดำ

กระจายทั่วอยางเปนระเบียบ ครีบหางใหญปลายมนมีจุดประสีเขม

กระจายทวั่ ครบี ทองมีจดุ ประ ครบี อกใส อปุ นิสยั ชอบนอนนิง่ ๆ แผค รบี

กางออกอวดสีสนั สวยงาม ขนาดเฉลยี่ ความยาวประมาณ 6 ซม.

อาหาร ไรน้ำ แพลงกต อนสัตว ตัวออนแมลงนำ้

การเล้ยี งในตูปลา เลี้ยงในตูปลาขนาดเล็กที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาสวยงามที่หายาก

ในปจ จบุ ัน

74 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย นำ้ ผึ้ง ลกู ผง้ึ อดี ดู

ชอ่ื สามญั Chinese algae-eater

ช่อื วิทยาศาสตร Gyrinocheilus aymonieri (Tirant, 1883)

ชอื่ วงศ Gyrinocheilidae

ถน่ิ อาศัย แมน้ำ อา งเก็บน้ำท่วั ทกุ ภาคของประเทศไทย

ลกั ษณะทั่วไป ลำตวั ยาวเรยี วรูปรางทรงกระบอก ลำตวั มีสนี ำ้ ตาล บรเิ วณหลงั มจี ุดแตม

สีดำหรือสีน้ำตาลเขม สวนหัวสั้น ดานลางของสวนหัวและสวนทอง

แบนราบ ไมมีหนวด ตาอยูคอนไปทางดานบนของสวนหัว จะงอยปาก

คอนขางยาวและกวาง บริเวณจะงอยปากมีตุมเล็ก ๆ กระจายทั่วไป

ปากดัดแปลงเปนอวัยวะสำหรับเกาะติดกับสิ่งอื่นได ครีบทุกครีบไมมี

กานครบี แขง็ ครีบมสี เี หลืองอมนำ้ ตาลและมจี ดุ ดำเลก็ ๆ กระจายอยูท ั่วไป

ครบี หางเวา เล็กนอย ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 13 ซม. ขนาดใหญส ุด

ความยาวประมาณ 20 ซม.

อาหาร ตะไครน้ำ

การเล้ยี งในตูปลา เลี้ยงในตูปลาที่ตกแตงดวยพรรณไมน้ำหรือตูพรรณไมน้ำ อุปนิสัย

การชอบใชป ากดดู กนิ ตะไครน ำ้ ทเ่ี กาะตามตปู ลา ปจ จบุ นั มกี ารคดั สายพนั ธุ

เปน ปลาเผอื กซง่ึ ไดร บั ความนยิ มมากเรยี กวา “นำ้ ผง้ึ เผอื ก” เปน ปลาสวยงาม

ท่ไี ดรบั ความนิยมสูงในตลาดตา งประเทศ

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 75

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย หมอตาล

ชอ่ื สามัญ Kissing gourami

ชอื่ วิทยาศาสตร Helostoma temminkii Cuvier, 1829

ช่อื วงศ Helostomatidae

ถ่นิ อาศัย แมนำ้ เจา พระยา แมน ำ้ นา น

ลักษณะท่วั ไป รูปรางปอมสั้น ลำตัวแบน หัวเล็ก จะงอยปากสั้นทู ปากเล็กยืดหดได

ริมฝปากหนา นัยนตาอยูในระดับเดียวกันกับมุมปาก มีเกล็ดขนาด

ปานกลางปกคลุมสวนหัวและลำตัว ครีบทองและครีบกนยาว ลำตัว

เปนสีเขียวปนเทา หลังสีเทาปนดำ ทองสีขาว ขนาดใหญสุดความยาว

ประมาณ 20 ซม.

อาหาร สาหรา ย ไรนำ้ และแมลงตา ง ๆ

การเล้ียงในตูปลา เลีย้ งในตูปลาขนาดกลาง ตกแตงดวยกอนหินและขอนไม

76 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอื่ ไทย เขม็ เข็มเผอื ก

ชอ่ื สามัญ Freshwater halfbeak, Werstling halfbeak

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Dermogenys pusilla Kuhl & van Hasselt, 1823

ชอ่ื วงศ Hemiramphidae

ถิ่นอาศยั แหลงนำ้ ท่วั ๆ ไปของประเทศไทย ประเทศอินโดนีเซียและมาเลเซยี

ลักษณะท่วั ไป มีรูปรางเรียวยาว ลำตัวเกือบกลมมีสวนแบนตรงโคนหาง ลำตัวมี

สีน้ำตาลออน หางสีเหลือง ทองสีขาวเหลืองฟา หัวเล็ก มีจะงอย

ปากแหลมยื่นยาวออกไป ครีบหลังและครีบกนมีสีเหลืองอยูคอนไป

ทางดานหาง ครีบหางกลมมนมีขนาดใหญ ขนาดใหญสุดความยาว

ประมาณ 4 ซม. ปจจุบันมีการคัดสายพันธุเปนปลาเผือกซึ่งได

รบั ความนิยมมากเรียกวา “เขม็ เผือก”

อาหาร แพลงกต อน ตวั ออ นแมลง ชอบวายหากนิ อยบู รเิ วณใกลผวิ น้ำ

การเลย้ี งในตปู ลา เล้ยี งในตูปลาทต่ี กแตง ดว ยพรรณไมน ำ้ อุปนิสัยชอบวายลอยตวั บนผิวน้ำ

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 77

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย กระทิงไฟ

ช่ือสามัญ Fire eel

ช่อื วิทยาศาสตร Mastacembelus erythrotaenia Bleeker, 1850

ชื่อวงศ Mastacembelidae

ถิ่นอาศยั แมน้ำในภาคกลางและภาคใตของประเทศไทย ประเทศมาเลเซีย และ

อินโดนีเซีย

ลักษณะทั่วไป มลี ำตวั ยาวคลา ยงู แบนขางเลก็ นอย ลำตัวมีสีดำและแถบสแี ดงประมาณ

4-5 แถบ พาดตามความยาวลำตวั ยกเวนสวนทายลำตัว ซง่ึ แถบสีแดงจะ

ไมคอยติดตอกันตลอดทำใหดูมีลักษณะคลายจุดสีแดง ครีบหลัง

ครีบหาง ครีบอก และครีบกนมีสีดำ จะงอยปากยื่นยาว ที่ปลายของ

จะงอยปากมีจมูกลักษณะคลายทอและมีชองเปดตรงปลาย

เปน ปลาขนาดใหญ ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ 1 เมตร

อาหาร กุงและสัตวนำ้ ขนาดเล็ก

การเลี้ยงในตูปลา เลี้ยงในตูปลาขนาดใหญ ตกแตงดวยกอนหินหรือขอนไมเพื่อใหเปนที่

หลบซอนตัว

78 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอ่ื ไทย หลด หลดจุด

ชอ่ื สามญั Spotted spiny eel

ชอ่ื วิทยาศาสตร Macrognathus siamensis (Günther, 1861)

ชื่อวงศ Mastacembelidae

ถิ่นอาศัย ทกุ ภาคของประเทศไทย และในประเทศอินเดีย พมา มาเลเซีย และ

อินโดนเี ซีย

ลกั ษณะท่ัวไป ลำตัวยาวเรียวแบนขางเล็กนอย สีลำตัวเปนสีน้ำตาลหรือน้ำตาลอมเทา

ลักษณะเดนของปลาชนิดนี้คือไมมีหนามแหลมที่กระดูกใตนัยนตา

บริเวณฐานของครีบหลังและฐานครีบกนมีจุดดำขอบขาว แตจำนวน

จดุ น้ีจะไมเทากันทุกตัว บริเวณฐานครีบหลงั จุดดำนี้จะอยเู รียงกนั เปน แถว

ประมาณ 1-5 จุด สวนฐานครีบกน อาจมี 1-2 บนฐานครีบหลัง

ระหวางจุดดำมีจุดขาวเล็ก ๆ อยูกระจายเรียงกันเปนระเบียบคั่นสลับ

เปนปลาที่ชอบอาศัยอยูในที่กำบัง จะออกจากที่กำบังเมื่อไมมีแสงสวาง

หรอื ออกมาเพอ่ื กนิ อาหารเทา นน้ั โดยปกตจิ ะมดุ ลงไปฝง ตวั อยตู ามพน้ื โคลน

หรือพื้นทรายและโผลปลายจะงอยปากขึ้นมาหายใจ ขนาดใหญสุด

ความยาวประมาณ 35 ซม. ขนาดเฉล่ียความยาวประมาณ 15 ซม.

อาหาร ไสเดอื น หนอน กุง แมลงน้ำ ตวั ออนแมลงนำ้ ลกู ปลาขนาดเลก็ ทีอ่ ยตู าม

หนาดินและพืน้ ทราย ปลาหลดชอบออกหากินในเวลากลางคืน

การเลย้ี งในตูปลา เลี้ยงในตูปลาขนาดเล็ก ตกแตงดวยกรวดแมน้ำและกอนหินเพื่อใหเปน

ทห่ี ลบซอ นตวั

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 79

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชื่อไทย หลดลาย หลดภเู ขา

ชอ่ื สามญั Zizzag eel

ชือ่ วิทยาศาสตร Macrognathus taeniagaster (Fowler, 1935)

ชอ่ื วงศ Mastacembelidae

ถิน่ อาศยั ลมุ น้ำเจา พระยา แมน ำ้ แมกลอง

ลกั ษณะท่ัวไป ลำตัวยาวเรียวแบนขาง สีลำตัวเปนสีน้ำตาลหรือน้ำตาลอมเหลือง

ครีบหลงั ครีบหาง และครบี กนติดตอรวมกนั ปลายครบี หางกลม บนหลงั

มีกานครีบแข็งปลายแหลมอยูหลายอัน ครีบอกใหญ ตาเล็ก ปากเล็ก

ปลายจมูกเปน งวงสัน้ ๆ มลี ายดำพาดขวางลำตวั ชอบอาศยั อยใู นท่ีกำบงั

ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 16 ซม.

อาหาร ไสเ ดือน หนอน กุง แมลงนำ้ ตวั ออ นแมลงน้ำ ลูกปลาขนาดเล็กท่อี ยูต าม

หนา ดินและพ้ืนทราย ปลาหลดชอบออกหากนิ ในเวลากลางคนื

การเลย้ี งในตปู ลา เลยี้ งในตูปลาทต่ี กแตง ดวยกอ นหินเพ่ือใหเ ปน ที่หลบซอ นตวั

80 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย เฉ่ียวหิน

ชื่อสามัญ Moon fish, Silver moony

ชื่อวิทยาศาสตร Monodactylus argenteus (Linnaeus, 1758)

ชอ่ื วงศ Monodactylidae

ถนิ่ อาศยั ปากแมน้ำทเ่ี ปนนำ้ กรอย ปลาเฉย่ี วหินเปนปลาสองน้ำ เมือ่ ยงั เล็กสามารถ

เล้ียงในนำ้ จืดเติมเกลอื เล็กนอย แตปลาที่โตข้นึ จะตอ งการน้ำท่ีมคี วามเค็ม

มากขึน้ และจะสามารถแพรพ นั ธไุ ดในน้ำทีม่ คี วามเค็มใกลเ คียงกับนำ้ ทะเล

ลักษณะท่วั ไป รูปรางแบน ลำตัวแบนขางมาก หัวเล็ก ปากเฉียงขึ้น ฟนเล็กละเอียด

นัยนตาโต ครีบหลังและครีบกนตั้งอยูในแนวเดียวกัน พื้นลำตัวสีขาวเงิน

ดา นหลงั มสี เี ขยี วแกมเหลอื ง มแี ถบดำพาดผา นตา ครบี หลงั เหลอื งหรอื สม

ขอบคล้ำ ครีบกนมีแถบดำ ครีบหางมีสีเหลืองจางๆ ขนาดเฉลี่ย

ความยาวประมาณ 22 ซม.

อาหาร กุง แมลง

การเลยี้ งในตูปลา เลย้ี งในตปู ลาขนาดกลาง ตกแตงดวยกอนหนิ และขอนไม

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 81

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย เสอื ดำ

ชอื่ สามัญ Bornean leaffish

ชื่อวิทยาศาสตร Nandus nebulosus (Gray, 1835)

ช่อื วงศ Nandidae

ถ่นิ อาศยั น้ำตก ลำธารมี่มีพรรณไมหนาแนนและในพรุ พบตั้งแตลุมน้ำเพชรบุรี

ภาคตะวันออกและภาคใตถ งึ บอรเ นียว

ลักษณะทั่วไป ลำตัวแบนขาง หัวโต ตาโต จะงอยปากมน บนแผนปดเหงือกมีหนาม

เล็กๆ 1 อัน เกล็ดใหญตัวมีสีน้ำตาลแดง มีลายบั้งและประสีคล้ำ

พาดขวางลำตัว 5-6 บั้ง มีแถบสีดำพาดตั้งแตปลายปากถึงทายทอย

ครบี หลังตอนแรกสเี หมือนลำตัว ตอนหลงั ใส มจี ุดสีคล้ำ กระจายเชนเดยี ว

กับครบี หางและครีบกนตอนทาย ครบี อกใส ครีบทอ งและครีบกน ตอนหนา

สคี ลายของลำตวั ขนาดใหญส ดุ มคี วามยาวประมาณ 10 ซม. ขนาดเฉล่ยี

ความยาวประมาณ 7 ซม.

อาหาร ไรน้ำ สตั วน ้ำขนาดเลก็

การเลย้ี งในตปู ลา เลี้ยงในตูปลาขนาดเล็ก ตกแตงดวยกอนหิน อุปนิสัยชอบอยูนิ่ง ๆ หลบ

ซอนตัวอยตู ามกอนหิน

82 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : ชาญทอง ภนู ิยม

ชอื่ ไทย ตองลาย

ชื่อสามัญ Stripped knife fish, Tiger knife fish,

Blanc’s stripped featherback

ชื่อวิทยาศาสตร Chitala blanci (d’Aubenton, 1965)

ชือ่ วงศ Notopteridae

ถ่นิ อาศยั แมน้ำโขง

ลักษณะทว่ั ไป เปน ปลาทีม่ ีขนาดคอนขา งใหญ ลำตวั ดา นขางแบนมาก ลำตัวมสี ีขาวเงนิ

ครึ่งทายของลำตัวมีแถบสีดำหลายแถบทอดขวางไปถึงครีบกนและ

ครีบหาง บริเวณสวนหนาของลำตัวมีจุดสีดำขนาดปานกลางกระจายอยู

ท่วั ไป เกลด็ ขนาดเล็กละเอยี ด ครบี กน ยาวมากเชื่อมกบั ครบี หางเปนครีบ

เดียวกัน ครีบหลังและครีบหูมีขนาดไลเลี่ยกัน ครีบทองขนาดเล็กมาก

ขนาดเฉล่ยี ความยาวประมาณ 60 ซม.

อาหาร ปลาขนาดเลก็ ลูกกุง และสตั วน ้ำขนาดเล็ก

การเลย้ี งในตปู ลา เลี้ยงในตูปลาขนาดใหญ ตกแตงดวยขอนไม หรือพรรณไมน้ำ หากเลี้ยง

เปนฝงู เลก็ ตอ งมขี นาดไลเลยี่ กนั

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 83

ชื่อไทย กราย กรายเผอื ก ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชือ่ สามัญ Clown featherback

ช่อื วทิ ยาศาสตร Chitala ornata (Gray, 1831)

ชอ่ื วงศ Notopteridae

ถิ่นอาศยั แหลงน้ำไหลและแหลงน้ำนิ่งขนาดใหญทั่วทุกภาคของประเทศไทย พมา

อนิ เดยี เขมร มาเลเซีย และอนิ โดนีเซยี

ลกั ษณะทัว่ ไป ลำตัวบางแบนขางมากและยาวเรียวไปทางสวนหางคลายใบมีด สวนหัว

มีขนาดเล็กและแยกจากลำตัวเห็นชัดเจน รอยเวาบริเวณตนคอมีมาก

กวาปลาชนิดอื่นในสกุลเดียวกันนี้ ปากคอนขางกวาง มุมปากอยูเลย

หลังขอบตาออกไปมาก ลำตัวบริเวณหลังสีคล้ำ ดานขางลำตัวมี

สีน้ำเงินหรือสีเงินปนเทา สวนหัวและสวนหลังมีสีคล้ำกวาสวนทอง

เหนือครีบกนมีจุดดำขนาดใหญเรียงขนานไปกับครีบกนประมาณ

5-10 จุด ในปลาขนาดเลก็ จะมแี ถบสีดำพาดขวางลำตวั ประมาณ 10-15

แถบ และแถบเหลานี้จะหายไปเมื่อปลาโตขึ้นและมีจุดเกิดขึ้นแทน

เกล็ดมีขนาดเล็กละเอียด ครีบตาง ๆ ทุกครีบเปนกานครีบออนทั้งหมด

ครีบกนยาวมากและติดตอกับครีบหางเปนอันเดียวกัน ครีบหลังเล็ก

ตั้งอยูประมาณกึ่งกลางหลังลักษณะคลายขนนกเสียบอยู ขนาดใหญสุด

ความยาวประมาณ 75 ซม.

อาหาร ตัวออนแมลงน้ำ กงุ และลูกปลาขนาดเลก็ ท่ีอาศยั บรเิ วณผวิ นำ้

การเลีย้ งในตปู ลา เลี้ยงในตูปลาขนาดใหญที่ตกแตงดวยขอนไมและพรรณไมน้ำ หากเลี้ยง

เปนฝูงเล็กตองมีขนาดไลเลี่ยกัน ปลากรายขนาดเล็กเปนปลาสวยงามที่

สงออกจำหนายยังตางประเทศ ปจจุบันมีการคัดสายพันธุเปนปลาเผือก

ซ่ึงไดรับความนยิ มเรียกวา “กรายเผอื ก”

84 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย กัดหัวโมง

ชือ่ สามญั Mouthbrooder betta

ช่อื วิทยาศาสตร Betta prima Kottelat, 1994

ช่ือวงศ Osphronemidae

ถิน่ อาศัย จะอาศัยอยูตามกอหญาริมน้ำตกหรือธารน้ำไหล ในแถบภาคตะวันออก

ของไทย

ลกั ษณะทัว่ ไป เปนปลากัดประเภทอมไข ปลากัดหัวโมงมีตัวโต ปลายปากแหลม ครีบ

ทุกครีบใสโปรง แสง ลำตัวสเี ขยี วออน มีแถบสีดำพาดตามความยาวลำตวั

3 แถบ ตากลมโตสเี หลือง มใี หญส ุดความยาวประมาณ 10 ซม. ปลาตวั ผู

ครีบทุกครีบแหลมยาวกวาตัวเมีย ตัวเมียไมมีจุดไขนำเหมือน

ปลากดั ประเภทกอ หวอด ปจ จบุ นั สามารถเพาะขยายพนั ธไุ ดแ ลว ในทเ่ี ลย้ี ง

อาหาร ไรนำ้ ลกู น้ำ ตวั ออนแมลงน้ำ

การเลย้ี งในตปู ลา ปลากัดชนิดนี้เปนปลาที่มาจากเขตน้ำไหล ตองการออกซิเจนสูงจึงตอง

ใสหัวทราย หรือเครื่องพนน้ำเพื่อใหปลาไดรับออกซิเจนเพียงพอ

เปนปลาที่ชอบกระโดด จึงควรปลูกไมน้ำทึบเขาไวหรือตองมีฝาปดเสมอ

ไมมีพฤติกรรมดุราย กาวราวเหมือนปลากัดจำพวกกอหวอด จึงสามารถ

เลยี้ งรวมกนั ไดห ลายตัว

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 85

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย กัดอีสาน

ช่ือสามญั Blue betta

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Betta smaragdina Ladiges,1972

ช่อื วงศ Osphronemidae

ถ่นิ อาศัย พบในแหลงน้ำตื้นที่นิ่ง และที่น้ำไหลเอื่อย ๆ ในพื้นที่ภาคอีสานของ

ประเทศไทย

ลกั ษณะทว่ั ไป เปนปลากัดประเภทกอหวอด มีรูปรางและพฤติกรรมคลายปลากัด

ภาคกลาง (Betta splendens) แตม รี ูปรา งท่เี พรยี วยาวกวา เกล็ดมีสเี ขียว

มากกวา ท้ังทขี่ างแกม และลำตวั ในบางตวั อาจมเี หลือบสีฟา ครีบมสี ีเขยี ว

หรือฟาและมีลายประสีดำ ขนาดใหญส ุดความยาวประมาณ 5 ซม.

อาหาร ไรนำ้ ลกู นำ้ ตัวออนแมลงนำ้

การเล้ียงในตปู ลา เปนปลาสวยงามที่นิยมเลี้ยงเฉพาะตัวผู เนื่องจากลำตัวและครีบตาง ๆ

มสี ีสนั สวยงาม เลย้ี งในโหลขนาดเลก็ โหลละตวั หากวางโหลใกลก ันจะแผ

กางครบี เพราะเปน ปลาทีม่ นี ิสัยชอบการตอสู

86 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย กัด กัดภาคกลาง

ชื่อสามญั Siamese ghting fish

ชื่อวิทยาศาสตร Betta splendens Regan, 1910

ชอ่ื วงศ Osphronemidae

ถนิ่ อาศยั พบทุกภาคของประเทศไทย อาศยั อยูในอา งเกบ็ น้ำ ทะเลสาบ หนอง บงึ

แองนำ้ ลำคลอง และกระจายทั่วไปในเขตเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต

ลักษณะทว่ั ไป ลำตัวทรงกระบอกและแบนขางเล็กนอย หัวสั้น ปากเล็ก ครีบหางใหญ

และปลายกลม ครีบทองเปนเสนยาว ลำตัวสีน้ำตาลออนเหลือบแดง

น้ำเงิน หรือเขียว ครีบสีแดงมีแถบสีเหลืองประ ตัวผูสีสันสดใสกวา

ตัวเมีย ปจจุบันมีการคัดพันธุจนมีลักษณะครีบ และสีที่หลากหลาย

ไดรับความนิยมสูงในตลาดตางประเทศ เชน ประเภทสองหาง

หางมงกุฎ หางพระจันทรครึ่งเสี้ยว หรือประเภทสองสี และหลายสี

เปน ตน ขนาดเฉลีย่ ความยาวประมาณ 5 ซม

อาหาร ไรน้ำ ลกู นำ้ ตัวออ นแมลงนำ้

การเล้ียงในตปู ลา เปนปลาสวยงามที่นิยมเลี้ยงเฉพาะตัวผู เนื่องจากลำตัวและครีบตาง ๆ

มีสีสันสวยงาม เลี้ยงในโหลขนาดเล็กโหลละตัว หากวางโหลใกลกันจะ

แผกางครีบเพราะเปนปลาที่มีนิสัยชอบการตอสู เปนปลาสวยงามที่

มูลคา สูงและมีชือ่ เสยี งของประเทศไทย

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 87

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย ชอ นเข็ม

ชอ่ื สามัญ Pikehead

ชื่อวิทยาศาสตร Luciocephalus pulcher (Gray, 1830)

ชอ่ื วงศ Osphronemidae

ถ่นิ อาศยั พบเฉพาะในถิ่นอาศัยแบบพรุดั้งเดิม ตั้งแตพรุโตะแดงถึงสุมาตราและ

บอรเนยี ว

ลักษณะทว่ั ไป รูปรา งคลา ยปลาชอ นแตส วนหวั และจะงอยปากแหลมยืน่ จะงอยปากลา ง

ยาวกวาปากบน ตาโต เกล็ดใหญ ครีบหลังอันเล็กมีฐานสั้นอยูคอนไป

ทางดานทายใกลกับคอดหาง ครีบหางมีปลายมน ครีบกนมีฐานยาว

แบงออกเปนสองตอนโดยเวาที่ตอนกลาง ครีบทองเล็กมีกานครีบ

อันแรกยาวเปนเสน ครีบอกเล็ก ตัวมีสีน้ำตาลไหมหรือน้ำตาลอมเขียว

ดานหลังมีสีจางกวาตอนกลางมีแถบใหญสีคล้ำขอบสีจางพาดจากจะ

งอยปากไปถึงโคนครีบหางและมีแถบสีจางพาดบริเวณดานทอง

โคนครีบหางมีจุดจางสีดำขอบขาว ดานทองสีจาง ครีบหลังมีสีคล้ำ

ครีบหางมลี ายสคี ลำ้ ประ ครีบดา นลางใส วา ยอยูใกลผิวนำ้ เปนกลมุ เลก็ ๆ

5-10 ตัว หรือลอยอยูเหนือใบไมเพื่อนรอเหยื่อ ขนาดใหญสุดความยาว

ประมาณ 20 ซม.

อาหาร แมลง สัตวน ้ำขนาดเลก็

การเลย้ี งในตูป ลา เลี้ยงในตูขนาดเลก็ ตกแตง ดวยขอนไมแ ละพรรณไมน้ำ เปนปลาที่เล้ยี ง

คอ นขา งยาก ถกู รวบรวมเพอ่ื สง ออกเปน จำนวนมากเชน กนั จากพรโุ ตะ แดง

88 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอื่ ไทย แรด แรดเผือก

ชอื่ สามัญ Giant gourami

ชอ่ื วิทยาศาสตร Osphronemus goramy Lacepède, 1801

ช่ือวงศ Osphronemidae

ถน่ิ อาศยั อา งเกบ็ นำ้ แมน ำ้ สายใหญ ๆ และสาขาทกุ ภาคของไทย ประเทศอนิ โดนเี ซยี

และหมูเ กาะอนิ เดียตะวันออก

ลักษณะทั่วไป ลำตัวลึกและแบนขางมาก หัวคอนขา งเลก็ จะงอยปากแหลม ขากรรไกร

ลา งยื่นกวา ขากรรไกรบนเลก็ นอย มฟี น ซเี่ ล็ก ๆ บนขากรรไกรบนและลา ง

ครีบหลังและครีบกนยาวมาก มีเกล็ดบนฐานครีบ ความสูงของกานครีบ

บริเวณตอนปลายของครีบทั้งสองจะสูงกวาตอนตนของครีบ ครีบทอง

มีกานครีบแข็ง 1 อัน กานครีบออน 5 อัน กานครีบออนอันแรกของ

ครีบทองมีลักษณะเปนเสนยาว อาจจะยาวถึงหรือยาวเลยปลายครีบหาง

ครบี หางกลม ขนาดเฉลยี่ ความยาวประมาณ 30 ซม

อาหาร แพลงกตอนพืช แพลงกต อนสัตว พันธไุ มน ้ำและซากพชื ท่เี นา เปอ ย

การเลยี้ งในตูปลา เลี้ยงในตขู นาดใหญ ตกแตง ดว ยขอนไม

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 89

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชื่อไทย กระด่ีมุก

ชื่อสามญั Pearl gourami, leeri, Mosaic gourami

ชอ่ื วิทยาศาสตร Trichogaster leerii (Bleeker, 1852)

ช่อื วงศ Osphronemidae

ถิน่ อาศัย หนอง บึง ลำหวย ซึ่งมีพืชพรรณไมน้ำหนาแนน พบเฉพาะภาคกลาง

และภาคใต

ลกั ษณะทว่ั ไป ลำตัวเพรียวยาวและแบนขางมาก พ้นื ลำตัวมสี นี ้ำตาล ตามตวั มจี ุดสีขาว

ประกระจายอยูทั่วไป ที่กลางลำตัวจากปากจรดโคนหางมีแถบสีดำ

คาดตามความยาวลำตัว โคนหางมีจุดดำขางละ 1 จุด ครีบมีลักษณะ

เรียวยาวคลายหนวด เกล็ดมีขนาดเล็กละเอียด ขนาดเฉลี่ยความยาว

ประมาณ 12 ซม

อาหาร แพลงกต อน พืชน้ำขนาดเล็ก ตัวออนแมลงน้ำ และซากพชื ท่ีเนาเปอ ย

การเลยี้ งในตูปลา เลี้ยงในตูที่มีพรรณไมน้ำ เปนปลาสวยงามที่ไดรับความนิยมสูงเพราะ

มีสีสันสวยงาม มีการจัดประกวดทั้งในประเทศ (งานประมงนอมเกลาฯ)

และตา งประเทศ เชนในงาน Aquarama ประเทศสงิ คโปร ปจ จบุ ันมีการ

คัดพันธุใหมีลักษณะลำตัวสั้น หรือ shortbody ซึ่งกำลังเปนที่นิยมใน

วงการปลาสวยงาม

90 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอื่ ไทย กระดน่ี าง กระเดดิ

ชอื่ สามญั Moonlight gourami

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Trichogaster microlepis (Günther, 1861)

ชื่อวงศ Osphronemidae

ถิ่นอาศัย แหลงน้ำทั่วไป ทุกภาคของประเทศไทยและในประเทศแถบอินโดจีน

ลักษณะทวั่ ไป รูปรางคลายคลึงกับปลากระดี่หมอแตขนาดโดยเฉลี่ยจะโตกวา บริเวณ

ลำตัวและครีบเรียบไมมีลาย เกล็ดบริเวณลำตัวเปนสีขาวเงิน หรือ

สีฟาออ น ครบี สขี าว เกล็ดดานขางลำตัวมขี นาดเลก็ ครีบทอ งมีกา นครีบ

อันแรกเปลี่ยนเปนเสนยาว ครีบกนยาว ครีบหางเวาตื้น ขนาดโดยเฉลี่ย

ประมาณ 13 ซม. ปลาตัวผูสังเกตไดจากขอบครีบทองและขอบครีบกน

จะมสี ีสม

อาหาร แพลงกต อน พชื น้ำขนาดเล็ก ตัวออนแมลงนำ้ และซากพชื ทีเ่ นาเปอ ย

การเล้ียงในตูปลา เลยี้ งในตทู ี่มีพรรณไมนำ้

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 91

ภาพโดย : ชาญทอง ภูน ยิ ม

ชื่อไทย กระดี่ กระดหี่ มอ

ชอ่ื สามญั Blue gourami, Three-spot gourami

ชอ่ื วิทยาศาสตร Trichogaster trichopterus (Pallas, 1770)

ชื่อวงศ Osphronemidae

ถน่ิ อาศยั แหลงนำ้ ท่ัวไปในภาคของประเทศไทยและประเทศอ่นื ในแถบอนิ โดจนี

ลกั ษณะทัว่ ไป ลำตัวเพรียวยาวและแบนขางมาก พื้นลำตัวมีสีเทาออน มีแถบสีน้ำตาล

อมเทาพาดเฉียงตลอดลำตัว ดานขางลำตัวมีจุดสีสมอมน้ำตาลหรือสีดำ

ขนาดใหญ 2 จุด อยบู ริเวณก่งึ กลางลำตัว 1 จดุ บริเวณโคนครบี หางอกี

1 จดุ แตเหตุท่ีมีชอื่ เรียกเรยี ก Three spot gourami เน่อื งจากนบั รวมตา

เขา ไปอีก 1 จุด บรเิ วณครบี หลงั ครีบกน และครบี หางมจี ุดสเี หลอื งกระจาย

ทั่วไป ในปลาตัวผู สจี ะเขมจนเปนสีสม ปากมขี นาดเล็กยน่ื เฉียงขึ้นดา นบน

ตาโตต้งั อยใู นระดับเดยี วกับปาก ขนาดเฉลย่ี ความยาวประมาณ 10 ซม.

อาหาร แพลงกตอนพชื พชื น้ำขนาดเลก็ ตวั ออ นแมลงนำ้

การเลี้ยงในตูปลา เลี้ยงในตูที่มีพรรณไมน้ำ ปจจุบันมีการคัดพันธุใหไดสายพันธุเผือกเรียก

“กระด่เี ผือก”

92 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย กระด่ีนางฟา

ชอ่ื สามญั Blue gourami, Cosby strain,

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Trichogaster trichopterus (Pallas, 1770)

ชอื่ วงศ Osphronemidae

ถ่นิ อาศยั พบไดใ นแหลงน้ำนิ่งทุกภาคของประเทศไทย

ลกั ษณะทัว่ ไป ลำตัวแบนขางมาก เกล็ดมีขนาดเล็กละเอียด พื้นลำตัวมีสีฟาสลับดวย

ลวดลายสีฟาอมน้ำเงินจนถึงดำ ครีบอกมีลักษณะเรียวยาวคลายหนวด

ครีบหลังและครีบทวารมีกานครีบที่แหลมคม ขนาดเฉลี่ยความยาว

ประมาณ 12 ซม

อาหาร แพลงกต อนพชื พชื น้ำขนาดเลก็ ตวั ออนแมลงน้ำทง้ั ทมี่ ชี วี ติ และไมม ชี วี ติ

การเล้ียงในตปู ลา เลย้ี งในตูท่ีมีพรรณไมน ำ้ เปนปลาท่มี ีความปราดเปรียวและปรับตวั เขา กับ

สภาพแวดลอมไดดี ไดรับความนิยมเลี้ยงเปนปลาสวยงามเพราะมี

สีสวยงาม

100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย 93

ภาพโดย : ชวลิต วิทยานนท

ชื่อไทย กรมิ สี

ชอ่ื สามญั Pygmy gourami

ชือ่ วิทยาศาสตร Trichopsis pumila (Arnold, 1936)

ชอ่ื วงศ Osphronemidae

ถ่นิ อาศยั แหลงน้ำนิ่งและแมน้ำ ตั้งแตลุมน้ำเจาพระยาจนถึงแมน้ำบางปะกง และ

แมนำ้ โขงตอนลางและบรเิ วณพรุในภาคตะวันออก

ลกั ษณะทัว่ ไป ลำตัวแบนขาง สวนหัวเรียว ปากเล็ก ตาโต เกล็ดเล็ก ครีบหลังเรียว

ครีบหางปลายแหลมมีกานครีบเปนเสนเรียว ครีบกนมีฐานครีบยาว

ครีบทองเปนเสนยาว ลำตัวมีสีน้ำตาลออน มีแถบสีคล้ำพาดตามยาว

ตั้งแตปลายปากถึงโคนหาง มีจุดประสีแดงสม หรือน้ำตาลแดงบนครีบ

ตาง ๆ และลำตัว และมีจุดเหลือบสีฟาสดหรือเขียวออนบนลำตัว

ขอบตามีสีฟาวาว ดานทองสีจาง ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ

4.5 ซม. ขนาดเฉล่ยี ความยาวประมาณ 3 ซม.

อาหาร แพลงกต อนพชื พืชนำ้ ขนาดเลก็ ตวั ออ นแมลงน้ำทั้งที่มชี วี ิตและไมมชี ีวิต

การเล้ยี งในตปู ลา เลยี้ งในตขู นาดเล็ก ท่ตี กแตง ดวยพรรณไมน้ำ

94 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : ชวลติ วิทยานนท

ชอื่ ไทย กรมิ ควาย

ช่อื สามญั Croaking gourami

ช่ือวิทยาศาสตร Trichopsis vittata (Cuvier, 1831)

ชอ่ื วงศ Osphronemidae

ถิ่นอาศยั แหลง น้ำน่งิ ทัว่ ไป ตัง้ แตแ มน้ำสาละวนิ ถึงแมน้ำโขง และบอรเ นยี ว

ลักษณะท่ัวไป สวนหัวคอนขางเรียว ปากเล็กเชิดขึ้นเล็กนอย ลำตัวรูปไขทรงเรียว

แบนขางเล็กนอย ครีบหลังอยูตอนกึ่งกลาง ครีบหางปลายแหลมยาว

ในตวั ผคู รบี กน ยาวครบี ทอ งเลก็ มปี ลายเรยี วยาวเกลด็ ใหญไมม เี สน ขา งตวั

ลำตัวมีสีคล้ำอมน้ำตาลหรือน้ำตาลแดง มีแตมกลมสีคล้ำที่เหนือครีบอก

มีเหลือบสีเขียวออนและมีจุดประสีแดงที่ครีบ ครีบกนมีขอบสีแดงคล้ำ

มีเหลือบสีเขียวออนหรือฟาตามครีบในตัวผู ตามีสีฟาที่มานตา

ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ 7 ซม.

อาหาร แพลงกต อนพืช พืชน้ำขนาดเลก็ ตวั ออ นแมลงน้ำทัง้ ทมี่ ชี ีวิตและไมม ชี วี ิต

การเลีย้ งในตูป ลา เล้ยี งในตูข นาดเล็ก ท่ีตกแตง ดว ยพรรณไมน ้ำ

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 95

ภาพโดย : ชาญทอง ภูน ิยม

ชื่อไทย ตะพดั มงั กร

ช่อื สามัญ Asian bonytongue, Asian Arowana

ชื่อวิทยาศาสตร Scleropages formosus (Müller & Schlegel, 1844)

ชอ่ื วงศ Osteoglossidae

ถ่นิ ทีอ่ าศยั เคยพบทางภาคตะวันออก ไดแก จังหวดั ระยอง จันทบุรี และตราด ตาม

ลำธารหรอื ลำคลองทน่ี ำ้ ไหลเออ่ื ย ๆ ซง่ึ ทอ งนำ้ มกั เปน หนิ ปนทราย ปจ จบุ นั

พบที่จังหวัดสุราษฎรธานี สตูล และพบในประเทศมาเลเซีย และ

อินโดนีเซีย

ลักษณะท่ัวไป ลำตัวแบนดานขาง สวนทองแบนเปนสันคม เกล็ดมีขนาดใหญและหนา

เกล็ดบนเสนขางตัวมี 21-24 เกล็ด ครีบหลังและครีบกนตั้งอยูคอนไป

ทางปลายหาง สวนครีบอกยาวประมาณหนึ่งในสามของความยาวลำตัว

ครีบหางกลม ปากกวางเฉียงขึ้นดานบน ที่ปลายขากรรไกรลางมีหนวด

ขนาดใหญแ ตส้นั จำนวน 1 คู ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ 1 เมตร

อาหาร กบ เขยี ด สัตวเล้ือยคลานขนาดเล็ก และแมลงขนาดใหญ เชน แมลงสาบ

จิง้ จก

การเล้ียงในตปู ลา เลี้ยงในตูขนาดใหญ ตกแตงดวยกอนหินและพรรณไมน้ำ มีความทนทาน

อยใู นตไู ดนาน

96 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรณุ ี รอดลอย

ชอื่ ไทย สวาย สวายเผือก

ชื่อสามัญ Albino Stripped catfish

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Pangasianodon hypophthalmus (Sauvage, 1878)

ชอ่ื วงศ Pangasiidae

ถิน่ อาศยั แมน ้ำเจาพระยา ทาจีน ปา สกั และแมน ำ้ โขง รวมท้งั สาขาและแหลง นำ้

ขนาดใหญที่มีการติดตอกับแมน้ำดังกลาวของไทย ประเทศลาว กัมพูชา

และเวียดนาม

ลกั ษณะท่ัวไป เปนปลาไมมีเกล็ดขนาดใหญ ลำตัวเรียวยาว แบนขางเล็กนอย หัวแบน

ลงเล็กนอย สีลำตัวในปลาโตเต็มวัยเปนสีเทาเขมหรือเทาอมน้ำตาล

บริเวณทองสีขาว ในลูกปลาทีมีขนาดต่ำกวา 20 ซม. จะมีแถบสีดำ

3 แถบ ตามความยาวลำตัว แถบแรกอยูคอนไปทางดานหลัง แถบที่

สองอยูแนวเสนขางตัว แถบที่สามอยูเหนือฐานครีบอกแลวโคงลงจน

จรดปลายครบี กน แถบสดี ำจะจางลงไปเมอ่ื ลกู ปลาโตขน้ึ และจะหายไปหมด

เม่อื ปลามีขนาดความยาวประมาณ 35 ซม. ปากอยูตำ่ ขากรรไกรลางยาว

กวาขากรรไกรบน ฟนที่ขากรรไกรเล็กละเอียด ตามีขนาดเล็กอยูหลัง

มุมปากอยใู นระดับเดยี วกบั มมุ ปากหรือตำ่ กวาเพียงเลก็ นอย มีหนวด 2 คู

ครีบหางคอ นขา งยาวและเวาลกึ

อาหาร พืชน้ำและสัตวนำ้ ขนาดเล็ก

การเลยี้ งในตูป ลา เลี้ยงในตูขนาดใหญ ตกแตงดวยกอนหิน ปจจุบันมีการคัดสายพันธุเปน

ปลาเผอื กซ่งึ ไดรับความนิยมเรยี กวา “สวายเผือก” การเลี้ยงในตปู ลานิยม

เลย้ี งปลาสวายเผอื กขนาดเล็กมากกวา ปลาทมี่ ีขนาดใหญ

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 97

ภาพโดย : ชาญทอง ภนู ิยม

ชื่อไทย เทพา

ชอ่ื สามญั Chao-phya giant catfish, Giant pangasius

ช่ือวทิ ยาศาสตร Pangasius sanitwongsei Smith, 1931

ชือ่ วงศ Pangasiidae

ถ่ินอาศัย แมนำ้ เจาพระยา แมน้ำโขง

ลักษณะท่ัวไป เปน ปลาไมม เี กลด็ ขนาดใหญลำตวั ยาวและคอ นขา งปอ มแบนขา งเลก็ นอ ย

พื้นลำตัวมีสีเทาเงินสวนหลังสีคล้ำ สวนทองสีขาว บริเวณขางตัวเหนือ

ฐานของครีบอก มีจดุ สีขาวขนาดใหญ มหี นวดท่ีมุมปาก 1 คู และทใี่ ตค าง

อกี 1 คู ทีค่ รีบอก ครีบทอ งและครบี หลงั กา นครีบเด่ยี วจะยื่นยาวออกไป

กวากานครีบอื่น ๆ มาก เปนปลาน้ำจืดที่มีขนาดใหญที่สุดชนิดหนึ่งของ

ประเทศไทย ขนาดใหญส ดุ ความยาวประมาณ 2 เมตร น้ำหนักมากกวา

100 กิโลกรัม

อาหาร ปลาท่ีมีขนาดเลก็ กวา ซากสตั ว

การเลย้ี งในตูปลา เลี้ยงในตูขนาดใหญ ตกแตงดวยกอนหิน นิยมเลี้ยงเปนปลาสวยงาม

ทั้งขนาดเลก็ และขนาดใหญ รูปรา งปราดเปรียววา ยนำ้ ไปมาอยางรวดเรว็

98 100 ชนิด ปลาสวยงามของไทย

ภาพโดย : อรุณี รอดลอย

ชอื่ ไทย หนวดพราหมณ

ชอ่ื สามญั Paradise threadfin

ชอื่ วทิ ยาศาสตร Polynemus paradiseus Linnaeus, 1758

ชือ่ วงศ Polynemidae

ถ่ินอาศยั พบมากในแมนำ้ เจา พระยาตอนลา ง แมน ้ำบางปะกง แมน ้ำแมกลอง และ

แมน้ำโขงตอนลา ง ในตางประเทศพบไดจนถงึ บอรเ นียวและเกาะสมุ าตรา

ลักษณะทว่ั ไป มีสวนหัวขนาดเล็ก ตามีขนาดเล็กอยูเกือบสุดปลายสวนหัวและมีเยื่อ

ไขมันคลุม ปากกวางมีฟนซี่เล็กละเอียดบนขากรรไกร ลำตัวแบนขาง

ครีบอกยาว สวนที่เปนเสนยาวมีความยาวมากกวาลำตัวถึง 2 เทา

โดยเฉพาะเสนบนมีทั้งหมดขางละ 10 เสน ครีบหางเวาลึกปลายแหลม

เกล็ดเล็กละเอียดมีลักษณะเปนปากฉลาม ตัวมีสีเงินวาวอมชมพูหรือ

สีเนื้อ หัวสีจางอมชมพูหรือสีเนื้อ ครีบสีจาง ดานทองสีจาง ขนาดเฉลี่ย

ความยาวประมาณ 12 ซม. ขนาดใหญสุดความยาวประมาณ 20 ซม.

อาหาร สัตวน ำ้ ขนาดเล็ก ตัวออ นแมลงน้ำ

การเลย้ี งในตปู ลา เลย้ี งในตขู นาดใหญเ พราะตอ งการพน้ื ทใ่ี นการวา ยนำ้ มาก เปน ปลาสวยงาม

ทมี่ คี วามโดดเดน บรเิ วณครีบอกทเี่ ปน เสนยาวออกมา ตลาดตางประเทศมี

ความตองการแตยังมีปญหาเรื่องการขนสงที่ตองใชความละเอียดออน

และความระมัดระวังในการสงออก

100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย 99