รายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง การปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการ เพื่อให้คนพิการได้รับสิทธิสวัสดิการและความช่วยเหลือ ได้อย่างครอบคลุมและทั่วถึง

๗๔ ไปจากเดิม สํานักงานฯ มีวิธีการจัดการฐานขอมูลเหลานี้อยางไร ตอขอซักถามนี้ ผูแทนสํานักงาน ประกันสังคม ไดชี้แจงวา กรณีที่ผูประกันตนอยูในระบบอยูแลวภายหลังเกิดความพิการ สํานักงานฯ จะเรียกวา ผูทุพพลภาพ ผูประกันตนดังกลาวจะไดรับสิทธิจากสํานักงานฯ ผานคณะกรรมการ ประเมินผลฯ ตามหลักเกณฑและเงื่อนไขโดยมีแพทยเปนผูประเมินความพิการ ปจจุบันมีผูประกันตน ที่อยูในระบบประกันสังคมประมาณ ๒๗,๐๐๐ กวาราย และมีผูที่ออกไปประกอบอาชีพสวนตัว โดยสมัครใจแตยังไดรับสิทธิจากประกันสังคมตามมาตรา ๓๙ จํานวน ๑,๗๔๕ ราย รวมแลวปจจุบัน มีผูที่อยูในระบบประกันสังคม จํานวน ๒๘,๐๙๔ ราย สวนแรงงานนอกระบบ คือ ไมมีนายจาง เปนแรงงานทั่วไป บุคคลกลุมนี้สํานักงานฯ ไมไดแยกวาเปนคนพิการหรือบุคคลธรรมดา ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ไดซักถามวา สํานักงานฯ มีการบูรณาการขอมูลคน พิการในระบบประสังคมกับขอมูลคนพิการที่มาจากการจดทะเบียนคนพิการตามฐานขอมูลของกรม สงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ตามขอมูลการแจงเกิดของกรมการปกครอง โดยมีวิธีเชื่อมโยง ขอมูลของคนพิการทั้งสองกลุมหรือไม อยางไร สามารถเชื่อมโยงขอมูลแบบเรียลไทมไดหรือไม กรณี ดังกลาวควรทําความเขาใจใหตรงกันเพื่อปองกันมิใหเกิดความสับสนในทางปฏิบัติ ทั้งนี้ เพื่อใหคนพิการ ไดรับสิทธิตามกฎหมายอยางถูกตองโดยปจจุบันประสบปญหาเกี่ยวกับฐานขอมูลขัดแยงกันระหวาง หนวยงาน และมีขอมูลตกหลนในคนพิการบางกลุมเปนเหตุใหเสียสิทธิที่จะไดรับตามที่กฎหมายกําหนด ๘. ผูแทนสํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน) ไดชี้แจงตอที่ประชุม โดยแยกเปน ๒ ประเด็น เนื่องจากคําวา แลกเปลี่ยนกับเชื่อมโยงขอมูลในทางเทคนิคมีความแตกตางกัน กลาวคือ แลกเปลี่ยน จะมีระบบที่เรียกวา จีดีเอ็กซเปนตัวแลกเปลี่ยนระหวางหนวยงาน ซึ่งสํานักงาน พัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน) เปนหนวยงานกลางที่ดําเนินกระบวนการตามมติคณะรัฐมนตรี คือ แลกเปลี่ยนและเชื่อมโยงขอมูลเพื่อใหหนวยงานที่เกี่ยวของสามารถเขาถึงขอมูลได รวมทั้ง มีแอพพลิเคชั่นทางรัฐที่ใหบริการแกประชาชนในการเขาถึงขอมูลเกี่ยวกับสิทธิและสวัสดิการพื้นฐาน ของตนเอง โดยไดดําเนินการรวมกับกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย กระทรวงแรงงาน และกระทรวงสาธารณสุข เปนตน โดยกระบวนการลงทะเบียนและการตรวจสอบสิทธิและสวัสดิการ ของคนพิการไมวาจะเปนการใหบริการผานสมารทโฟนหรือเขาไปขอรับบริการโดยตรงนั้นอยู ภายใตการกํากับดูแลของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย ซึ่งมีหนาที่รับผิดชอบหลัก โดยสํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน) เปนเพียงหนวยงานสนับสนุนการดําเนินการดังกลาว อยางไรก็ตาม สํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน) ยินดีใหความรวมมือและใชระบบกลาง เพื่อเชื่อมโยงขอมูลกับหนวยงานที่เกี่ยวของตาง ๆ ตอขอมูลดังกลาว ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ไดตั้งขอสังเกตวา ฐานขอมูลดานคนพิการปรากฏอยูในหลายกระทรวงและแตละกระทรวงมีภารกิจ และฐานขอมูลแตกตางกัน ตามที่กระทรวงออกแบบใหเหมาะสมกับภารกิจของตน จึงควรมีการเชื่อมโยง ขอมูลเพื่อใหฐานขอมูลคนพิการเปนขอมูลกลางที่มีความสมบูรณมากที่สุดเทาที่จะเปนไปไดเนื่องจาก จะเปนประโยชนตอประชาชนในการเขาถึงไดโดยสะดวก ในแงของหนวยงานหากมีการเชื่อมโยงระบบ ฐานขอมูลของหนวยงานภาครัฐจะทําใหเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการดําเนินการมากขึ้น จากนั้น ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ไดกลาววา คนพิการมีจํานวนประมาณ ๓ ลานคน หรือรอยละ ๕ ของประชากร ที่แสดงตนเปนคนพิการ แตอยางไรก็ตามตองยอมรับวาขอมูล ของกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการเปนเพียงหนวยงานยังไมสามารถทําใหคนพิการ

๗๕ เขาถึงสิทธิได เชน การมีบัตรประจําตัวคนพิการซึ่งเปนสิทธิที่เขาถึงและดําเนินการไดยาก โดยเฉพาะ จังหวัดที่มีพื้นที่ขนาดใหญหรือมีความเชื่อที่ไมเปนธรรมตอคนพิการก็จะทําใหเสียสิทธิได ฉะนั้น หากมีการเชื่อมโยงขอมูลกับหนวยงานตาง ๆ เชน สํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ (สปสช.) ในฐานะหนวยงานที่เก็บขอมูลดานการดูแลรักษาคนพิการตามที่กฎหมายกําหนด ซึ่งประเด็น ที่ตองพิจารณา คือ คําวา “ความพิการ” มีความหมายวาอยางไร และมีวิธีการพิจารณาคัดกรอง ในเบื้องตนอยางไรทั้งในเชิงความยากลําบากและความบกพรอง ดังนั้น ควรกําหนดบทนิยามเกี่ยวกับ ความพิการใหชัดเจนซึ่งไมใชความพิการทางการแพทยอยางเดียว เนื่องบทบัญญัติของกฎหมาย กําหนดไวกวางเกินไป นอกจากนี้ ประเด็นการจดทะเบียนสวัสดิการแหงรัฐของคนพิการหรือการเขาสู กระบวนการจดทะเบียนควรออกแบบใหมีการจดเปนการชั่วคราว คือ มีการประเมินเปนรอบจะทําให มีการเขาถึงสิทธิมากขึ้นโดยตองอาศัยการดําเนินการขององคกรปกครองสวนทองถิ่นที่ทําหนาที่ เปนหนวยรับคําขอจดทะเบียนดังกลาว ทั้งนี้ ควรมีหนวยงานที่มีความเชี่ยวชาญดานการจัดเก็บขอมูล คนพิการรวมดําเนินการเรื่องดังกลาวดวย จากขอมูลขางตนเปนเพียงผลสุดทายที่ DGA เขามามีบทบาท ซึ่งเนนการใหบริการผานแอพพลิเคชั่นเพื่อคนพิการสามารถเขาสูกระบวนการตรวจสอบสิทธิ ไดดวยตัวเอง สําหรับการแลกเปลี่ยนขอมูลกลุมคนพิการไดทําความตกลงรวมกับหนวยงานที่เกี่ยวของ ทั้งสิ้น ๗๐ หนวย ตามมติคณะรัฐมนตรีในป ๒๕๖๒ จนถึงปนี้พบวา มีการเชื่อมโยงมากวารอยละ ๘๐ ทําใหคนพิการทราบกระบวนเขาถึงสิทธิพื้นฐานไมวาจะเปนการลงทะเบียน การจําแนกสิทธิ การเก็บตกผูที่ไมไดรับสิทธิ ซึ่งกระบวนการทั้งหมดไดมีการเชื่อมโยงกันเรียบรอยโดยไดมีการตรวจสอบ ขอมูลการจดทะเบียนในหลายมิติไปยังหนวยงานที่เกี่ยวของ เชน การขึ้นทะเบียนของบัตรสวัสดิการ แหงรัฐที่ดําเนินการโดยกระทรวงการคลังเพื่ออัพเดทและปรับปรุงขอมูลใหเปนปจจุบัน นอกจากนี้ หากมีขอมูลเกี่ยวกับการกูยืมเงินของคนพิการก็จะทําใหเปนประโยชนในการตรวจสอบมากยิ่งขึ้น จะเห็นวา กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ (พก.) ไดพยายามดําเนินการเชื่อมโยง ขอมูลเพื่อแกปญหาและใหสามารถตรวจสอบความเปนปจจุบันของขอมูลคนพิการมาตลอด ตั้งแตป ๒๕๖๒ ทําใหเกิดการบูรณาการ แลกเปลี่ยน และเชื่อมโยงขอมูลในวงกวางของหนวยงาน ทั้ง ๗๐ หนวย มีความครอบคลุมและเกิดผลสัมฤทธิ์ที่เปนประโยชนในหลายหนวยงาน ๙. ดร.นันทนุช สุวรรนาวุธ นักวิชาการศึกษาชํานาญการ สํานักงานคณะกรรมการ การศึกษาขั้นพื้นฐาน ไดกลาวตอที่ประชุมวา ที่ผานมาเคยรวมประชุมกับคณะอนุกรรมาธิการแลว แตเปนการรายงานความคืบหนาการดําเนินงานดานการบูรณาการขอมูลตาง ๆ สําหรับการสื่อสาร ระหวางคนพิการกับหนวยงานตาง ๆ ไดมีการเชื่อมโยงขอมูลในหลายมิติและเปดใหมีการตรวจสอบ สิทธิผานแอพพลิเคชั่นทั้งรับและสงขอมูลกับหนวยงานที่เกี่ยวของ อาทิเชน กระทรวงแรงงาน กระทรวง สาธารณสุข และกระทรวงศึกษาธิการ เพื่อนําขอมูลที่ไดมาตรวจสอบเพื่อใหมีการยืนยันสิทธิ ในทางกลับกันหากหนวยงานเหลานี้ตองการขอมูลเพื่อยืนยันความพิการจากกรมสงเสริมและพัฒนา คุณภาพชีวิตคนพิการ (พก.) ก็สามารถดําเนินการผานทางสื่ออิเล็กทรอนิกสไดซึ่งการเชื่อมโยงขอมูล ดังกลาวมีความสําคัญอยางมากเนื่องจากจะชวยลดขั้นตอนการตรวจสอบเอกสารตาง ๆ ของหนวยงาน ภาครัฐซึ่งจะไดมีการพัฒนาตอยอดตอไปในอนาคต โดยอาจมีการเชิญหนวยงานที่เกี่ยวรวมประชุม เพื่อนําขอมูลสวัสดิการของคนพิการมารวมกันและบูรณาการขอมูลรวมกันใหมากที่สุด

๗๖ ๑๐. ผูแทนสมาคมสภาคนพิการทุกประเภทแหงประเทศไทย ไดกลาวใหขอมูล ตอที่ประชุมวา ที่ผานมาสมาคมสภาคนพิการทุกประเภทแหงประเทศไทยเปนผูใชขอมูลและปจจุบัน ยังไมมีแพลตฟอรมในการจัดทําฐานขอมูลตาง ๆ ของคนพิการ โดยมีภาคเอกชนจัดตั้งระบบเอสทีเอส เพื่อเก็บและคัดกรองขอมูลมูลเบื้องตนในความพิการ ๓ ประเภท คือ ทางออทิสติก ทางสติปญญา และทางการเรียนรู ซึ่งชวยใหคนพิการกลุมดังกลาวเขาถึงสิทธิไดมากขึ้น ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ไดกลาววา องคกรดานคนพิการหรือสมาคมฯ ควรผลักดันในเรื่องการจัดเก็บและแลกเปลี่ยนขอมูล ดานคนพิการผานชองทางที่หลากหลายเชนเดียวกับในตางประเทศ เพื่อจะทําใหรัฐมีฐานขอมูลกลาง ดานคนพิการไมวาการทราบถึงขอมูลประเภทความพิการความบกพรอง และความลําบากยากจน ซึ่งจะเปนประโยชนตอการพิจารณาจดทะเบียนคนพิการอีกดวย นอกจากนี้ กรมสงเสริมและพัฒนา คุณภาพชีวิตคนพิการควรพิจารณาการเชื่อมโยงขอมูลขามหนวยงานประกอบดวย ๓.๕.๓ ประเด็นขอสังเกต ขอคิดเห็น และขอเสนอแนะของคณะอนุกรรมาธิการ ๑. การเชื่อมโยงขอมูลเปนประโยชนทั้งตอคนพิการและหนวยงานดําเนินการ โดยกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการไดเชื่อมโยงขอมูลกับหลายหนวยงาน แตยังไมถึงขั้น เชื่อมโยงขอมูลแบบเรียลไทมซึ่งดําเนินการไดยาก อาทิเชน แผนการเรียนของกรมการปกครองก็ยังขาด ความสะดวกในการเชื่อมโยง ดังนั้น หากเปนการเชื่อมโยงขอมูลเรียลไทมระหวางกรมสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการกับหนวยงานอื่นควรจัดทําแพลตฟอรมกลางโดยสํานักงานพัฒนา รัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน) สพร. หรือ DGA ซึ่งกอนดําเนินการอาจจะสํารวจขอมูลจากหนวยงาน ที่เกี่ยวของกอนวามีขอมูลใดบางที่สามารถเชื่อมโยงกันได ๒. การสํารวจขอมูลควรจําแนกหรือยอยสวนใหชัดเจนเพื่อจะไดทราบรายละเอียด ของคนพิการมากขึ้น โดยเฉพาะหนวยงานที่ไมเกี่ยวของกับการดําเนินงานดานคนพิการโดยตรง และอาจมีขอจํากัดในการจัดเก็บขอมูล และยังพบวา ปจจุบันมีขอมูลกระจัดกระจายในหนวยงานตาง ๆ หรือในกรมที่สังกัดกระทรวงตาง ๆ มีความซ้ําซอนกันและไมถูกตองทําใหจํานวนหรือขอมูลคนพิการ ไมตรงตามความเปนจริง ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ไดกลาววา จากปญหาดังกลาวควรมีการเก็บ ขอมูลดานคนพิการทุกมิติไมวาจะเปนการสํารวจสํามะโนครัวประชากรของกรมการปกครองหรือขอมูล รายละเอียดอื่นจากสํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน) สพร. หรือ DGA และพัฒนาชุด คําถามในการสํารวจขอมูลใหทันสมัยและเปนปจจุบัน ๓. ผูแทนกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ไดกลาวตอที่ประชุมวาปจจุบัน กรมการปกครองมีระบบระบบ Linkage Center ที่กรมฯ ใชแลกเปลี่ยนขอมูลแบบเรียลไทม ประธานคณะอนุกรรมาธิการไดกลาววา กรมการปกครองเปนตนแบบที่ดีเพียงแตกรมสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการควรตรวจสอบสิทธิและการเขาถึงสิทธิของคนพิการจากหนวยงาน ที่เกี่ยวของกอนดําเนินการซึ่งสวนใหญเปนสิทธิตามพระราชบัญญัติสงเสริมฯ โดยสิทธิตามกฎหมายอื่น สามารถทําความตกลงกันได

๗๗ ๔. ผูแทนสํานักงานสถิติแหงชาติ ไดกลาวตอที่ประชุมวา สํานักงานฯ พยายามบริหาร จัดการระบบสถิติของประเทศไทยรวมกับหนวยงานตาง ๆ วาขอมูลอยูที่ใด หนวยงานใดเปนผูจัดเก็บ และจะเผยแพรไปยังหนวยงานอื่นผานชองทางใดบาง อาทิเชน มีการจัดทําทะเบียนขอมูลภาครัฐ ของแตละหนวยงานเพื่อจัดเก็บขอมูลอยางเปนระบบและหนวยงานอื่นสามารถนําไปใชไดโดยสะดวก สํานักงานสถิติแหงชาติในฐานะนายทะเบียนกลางจะรวบรวมทะเบียนของหนวยงานตาง ๆ มารวบรวม เปนศูนยกลางเพื่อใหผูใชขอมูลสามารถสืบคนได ทั้งนี้ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ไดกลาวขอบคุณผูแทนจากหนวยงานที่เกี่ยวของ และสรุปผลการประชุมวา คณะอนุกรรมาธิการจะไดรวบรวมขอมูลความคืบหนาและแนวทาง การพัฒนาแพลตฟอรม การพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อใหเกิดการเชื่อมโยงระหวางฐานขอมูลคนพิการ และฐานขอมูลอื่น ๆ แบบเรียลไทมและคนพิการเขาถึงได รวมทั้งปญหา อุปสรรค และขอเสนอแนะ จากหนวยงานที่เกี่ยวของตามผลการพิจารณาในวันนี้ เพื่อนําไปประกอบการจัดทําขอเสนอเชิงนโยบาย ตอการเรงรัดใหเกิดการปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการตามแผนการปฏิรูปประเทศตอไป ๓.๖ สัมมนากลุมยอยการคุมครองสิทธิและเสริมพลังคนพิการ เรื่อง “๓ ปวุฒิสภา : ทิศทาง การปฏิรูปประเทศดานสังคมในสวนที่เกี่ยวของกับคนพิการ” เมื่อวันพุธที่ ๘ มิถุนายน ๒๕๖๕ ๑๙ ๓.๖.๑ หลักการและเหตุผล ดวยวุฒิสภาไดกําหนดจัดโครงการสัมมนา เรื่อง “เหลียวหลัง แลหนา วุฒิสภา เพื่อประชาชน : กลั่นกรอง ตรวจสอบ ปฏิรูป” เพื่อเผยแพรประชาสัมพันธผลงานของวุฒิสภาในโอกาสวุฒิสภา ครบรอบ ๓ ป โดยมีวัตถุประสงคสําคัญ ๒ ประการ คือ (๑) “ เหลียวหลัง” : เพื่อสรุปงานในบทบาทของวุฒิสภา ตอการขับเคลื่อนงานดานตาง ๆ และ (๒) “แลหนา” : เพื่อระดมความคิดเห็นเกี่ยวกับทิศทางการทํางาน ของวุฒิสภาในหวงเวลาอีก ๒ ปขางหนา พรอมนําเสนอขอเสนอแนะ ซึ่งการดําเนินงานดานการสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา เปนอีกประเด็นสําคัญหนึ่ง ซึ่งวุฒิสภาไดตระหนักถึงความสําคัญและดําเนินการติดตามตรวจสอบการดําเนินงานของฝายบริหาร โดยการดําเนินงานของคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการมาอยางตอเนื่อง รวมถึงการติดตามเรงรัด การดําเนินการตามแผนการปฏิรูปประเทศดานสังคม จํานวน ๓ เรื่อง ไดแก (๑)การปฏิรูปกองทุนสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ (๒) กิจกรรมปฏิรูปประเทศที่จะสงผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงตอประชาชน อยางมีนัยสําคัญ (Big Rock) ตามแผนการปฏิรูปประเทศดานสังคม (ฉบับปรับปรุง) :กิจกรรมปฏิรูปที่ ๓ การขึ้นทะเบียนคนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุม และทั่วถึงและ (๓) การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึงและใชประโยชนได ๑๙ สรุปการสัมมนากลุมยอยการคุมครองสิทธิและเสริมพลังคนพิการ เรื่อง “๓ ปวุฒิสภา : ทิศทางการปฏิรูปประเทศ ดานสังคมในสวนที่เกี่ยวของกับคนพิการ” เมื่อวันพุธที่ ๘ มิถุนายน ๒๕๖๕ ณ หองประชุม ๔๐๒ – ๔๐๓ ชั้น ๔ อาคารรัฐสภา ในรูปแบบผสม (หองสัมมนา (onsite) และผานสื่ออิเล็กทรอนิกส (online) จัดโดย คณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา

๗๘ (Accessibility for All Act : AAA) เพื่อใหหนวยงานที่เกี่ยวของผลักดันขับเคลื่อนแผนการปฏิรูปประเทศ ทั้ง ๓ ประเด็นดังกลาว ไดบรรลุเปาหมายตามระยะเวลาที่กําหนดภายในป พ.ศ. ๒๕๖๕ ดังนั้น การสัมมนา เรื่อง “เหลียวหลัง แลหนา วุฒิสภาเพื่อประชาชน : กลั่นกรอง ตรวจสอบปฏิรูป” เพื่อเผยแพรประชาสัมพันธผลงานของวุฒิสภาในโอกาสวุฒิสภาครบรอบ ๓ ป” จึงเห็นควรจัดสัมมนากลุมยอย เรื่อง “๓ ปวุฒิสภา : ทิศทางการปฏิรูปประเทศดานสังคมในสวน ที่เกี่ยวของกับคนพิการ” ขึ้น เพื่อเปนเวทีในการนําเสนอผลการติดตามและขับเคลื่อนการดําเนินงาน ของวุฒิสภาดานการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ เพื่อรับฟง แลกเปลี่ยนขอคิดเห็น และขอเสนอแนะจากผูแทนคนพิการตอผลการดําเนินงานของวุฒิสภาที่ผานมา เพื่อรวบรวมขอคิดเห็น และขอเสนอแนะจากผูเขารวมสัมมนาเพื่อนําไปสูจัดทําขอเสนอตอทิศทางการดําเนินงานของวุฒิสภา ในระยะตอไป และเพื่อติดตาม เสนอแนะ และเรงรัดใหหนวยงานที่เกี่ยวของดําเนินการตามแผนการปฏิรูป ประเทศดานสังคมในสวนที่เกี่ยวของกับคนพิการของทั้ง ๓ ประเด็น ใหเกิดผลเปนรูปธรรม และนําไปสู การแกไขปรับปรุงกฎหมายวาดวยการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการไดตามระยะเวลา ที่กําหนดไวในแผนปฏิรูปประเทศดานสังคม รวมทั้งเพื่อนําเสนอการจัดบริการสําหรับคนพิการ ที่เกี่ยวของกับการจัดสัมมนาที่ทุกคนรวมถึงคนพิการเขาถึงไดโดยสะดวก (Accessible Meeting for all) อาทิ บริการลามภาษามือ (Sign Language Interpreting) บริการคําบรรยายแทนเสียง (Closed Caption) บริการเสียงบรรยายภาพ (Audio Description) และบริการอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ เพื่อใหทุกคน รวมถึงคนพิการเขาถึงการสัมมนาไดโดยสะดวก ๓.๖.๒ ประเด็น “เหลียวหลัง (๓ ป)” : การดําเนินการของอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในระยะ ๓ ปที่ผานมา (๒ ตุลาคม ๒๕๖๒ - ๒ มิถุนายน ๒๕๖๕) ๑) คณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการมีผลการดําเนินการที่สําคัญ ไดแก (๑) จัดการประชุมคณะอนุกรรมาธิการโดยเชิญหนวยงานที่เกี่ยวของเขารวมประชุม เพื่อใหขอมูลประกอบการพิจารณาในประเด็นที่เกี่ยวของ รวม ๑๑๒ ครั้ง มีหนวยงานเขารวมประชุม จํานวน กวา ๒๐๐ หนวยงาน (๒) ลงพื้นที่ศึกษาดูงานรับฟงขอมูล ปญหา และความเห็นในพื้นที่ จํานวน ๑๒ ครั้ง (๓) จัดสัมมนารับฟงความคิดเห็น จํานวน ๔ ครั้ง (๔) จัดทําขอเสนอแนะจากผลการพิจารณาศึกษาเสนอตอหนวยงานที่เกี่ยวของ เพื่อพิจารณาดําเนินการ จํานวน กวา ๕๐ เรื่อง (๕) จัดทํารายงานผลการพิจารณาศึกษาเสนอคณะกรรมาธิการ จํานวน ๓ เรื่อง ๒)ผลการดําเนินงานจากการพิจารณาศึกษา ติดตาม และจัดทําขอเสนอแนะ ตอหนวยงานที่เกี่ยวของ ดังนี้ (๑) รายงานผลการพิจารณาศึกษาดานการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ซึ่งวุฒิสภาไดมีมติเห็นชอบรายงานผลการพิจารณาศึกษาและขอเสนอแนะเสนอตอคณะรัฐมนตรีแลว จํานวน ๓ ฉบับ ไดแก เรื่องที่ ๑) แนวทางการสงเสริมการมีงานทําของคนพิการตามกฎหมายวาดวย การสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ เรื่องที่ (๒) แนวทางการเขาถึงบริการธุรกรรมทางการเงิน ของคนพิการ และเรื่องที่ ๓) แนวทางการใหบริการคนพิการของสายการบินภายในประเทศ

๗๙ (๒) พิจารณาศึกษา ติดตาม เสนอ และเรงรัดการปฏิรูปประเทศดานสังคม ในสวนที่เกี่ยวของกับคนพิการมาไดดําเนินการอยางตอเนื่อง จํานวน ๓ ประเด็น ไดแก (๑) การปฏิรูป กองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ (๒) กิจกรรมปฏิรูป (Big Rock) : การขึ้นทะเบียน คนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง (๓) การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึงและใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) (๓) พิจารณาศึกษารวบรวมขอมูลเบื้องตน เรื่องรองเรียน รองทุกข เพื่อแกไขปญหา ความเดือดรอนของคนพิการและจัดทําขอเสนอแนะในประเด็นที่เกี่ยวของกับการสงเสริมและพัฒนา คุณภาพชีวิตคนพิการ โดยมีประเด็นที่สําคัญ อาทิเชน (๑) การพิจารณาศึกษารวบรวมขอมูลเบื้องตน เรื่องรองเรียน รองทุกข เพื่อแกไขปญหาความเดือดรอนของคนพิการ (๒) การพิจารณาศึกษาติดตาม ความคืบหนาการดําเนินงานตามอนุสัญญาวาดวยสิทธิคนพิการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities : CRPD) (๓) การพิจารณาศึกษาติดตามแนวทางการจัดสรรงบประมาณ รายจายประจําปและแผนงานบูรณาการดานตาง ๆ เพื่อใหเกิดการบูรณาการงบประมาณดานคนพิการ เขากับงบประมาณกระแสหลัก (Disability Inclusive Development : DID) (๔) ขอเสนอตอมาตรการ ชวยเหลือคนพิการในสถานการณการแพรระบาดของ COVID - 2019 รวมทั้งการติดตามความพรอม การจัดตั้งโรงพยาบาลสนามบานวิทยาศาสตรสิรินธรเพื่อคนพิการ และการติดตามความคืบหนาผลการ ดําเนินงานตามขอเสนออยางตอเนื่อง (๕) ขอเสนอการพัฒนาระบบขนสงสาธารณะทางรางที่เขาถึงได โดยสะดวกถวนหนา เพื่อประโยชนตอการพัฒนาระบบขนสงสาธารณะทางรางที่ทุกคน รวมทั้งคนพิการ เขาถึงไดโดยสะดวกถวนหนา ทุกสถานี ทุกคัน และทุกตูโดยสาร อาทิ การจัดทําทางลาดบริเวณทางเดิน เชื่อมเขาสนามบินดอนเมืองจากสถานีดอนเมืองรถไฟฟาสายสีแดงโดยเรงดวน และการจัดทําชานชาลา ความสูง ๑๑๐ เซนติเมตรในทุกเสนทางของโครงการรถไฟทางคู เปนตน (๖) ขอเสนอเชิงนโยบาย การจัดการศึกษาสําหรับคนพิการ โดยเสนอใหมีการขยายระยะเวลาในแผนการจัดการศึกษาสําหรับ คนพิการ ฉบับที่ ๓ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) ใหสิ้นสุดในป ๒๕๖๕ แทน เพื่อใหการจัดทําแผนการจัด การศึกษาสําหรับคนพิการ ฉบับที่ ๔ สอดคลองกับแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแหงชาติ ฉบับที่ ๖ และแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงขาติ ฉบับที่ ๑๓ ที่จะเริ่มตนในป ๒๕๖๖ รวมทั้งกําหนดนโยบาย ขับเคลื่อนการจัดการศึกษาแบบเรียนรวม (Inclusive Education) ที่เปนรูปธรรมใหมีความชัดเจน และ จัดสรรงบประมาณและทรัพยากรทางการศึกษาที่เพียงพอและเหมาะสมกับบริบทและความตองการที่ จําเปน (๗) ขอเสนอตอแนวทางการจัดบริการพื้นฐานสําหรับคนพิการใหสามารถเขาถึงและใชประโยชน จากขอมูล ขาวสาร และบริการของฝายนิติบัญญัติ และการใหบริการลามภาษามือในการแถลงขาวของ คณะกรรมาธิการ (๘) ขอเสนอตอการจัดสภาพแวดลอมโดยรวมของอาคารรัฐสภา เพื่อใหเปนอาคาร รัฐสภาที่ประชาชนทุกคนรวมทั้งคนพิการ สามารถเขาถึงและใชประโยชนไดโดยสะดวกอยางสมบูรณ และเทาเทียมกัน (๙) ขอเสนอตอการดําเนินการตามมาตรการสงเสริมการมีงานทําของคนพิการ ตามกฎหมายวาดวยการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการของหนวยงานของรัฐในสังกัดรัฐสภา (๑๐) ขอเสนอตอการจัดตั้งคณะกรรมการการเขาถึงโดยสะดวกถวนหนา (Accessibility for All Super Board) ที่สามารถทําหนาที่ในการบูรณาการการทํางานดานการเขาถึงโดยสะดวกถวนหนาขามหนวยงาน ภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสังคม ไดอยางมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลเปนรูปธรรม โดยเฉพาะ

๘๐ การบังคับใชมาตรฐานเกี่ยวกับการเขาถึงโดยสะดวกถวนหนาที่มีอยูในกฎหมายตาง ๆ ใหเกิดขึ้นจริง (๑๑) ขอเสนอตอการจัดทําแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ ๑๓ (พ.ศ. ๒๕๖๖ - ๒๕๗๐) (๔) การพิจารณาศึกษากฎหมายที่เกี่ยวของกับการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการ และจัดทําขอเสนอตอกฎหมายที่เกี่ยวของ ไดแก (๑) ขอเสนอตอรางกฎกระทรวงกําหนด สิ่งอํานวยความสะดวกในอาคารสําหรับผูพิการหรือทุพพลภาพ และคนชรา (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... จนนํามาสูการปรับปรุงและประกาศใชกฎกระทรวงกําหนดสิ่งอํานวยความสะดวกในอาคารสําหรับ ผูพิการหรือทุพพลภาพ และคนชรา(ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๔ ตามขอเสนอดังกลาว (๒) ขอเสนอ ตอการปรับปรุงกฎกระทรวงกําหนดพัสดุและวิธีการจัดซื้อจัดจางพัสดุที่รัฐตองการสงเสริมหรือสนับสนุน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๓ จนนํามาสูการปรับปรุงและประกาศใชกฎกระทรวงกําหนดพัสดุและวิธีการ จัดซื้อจัดจางพัสดุที่รัฐตองการสงเสริมหรือสนับสนุน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๓ ตามขอเสนอดังกลาว (๓) ขอเสนอตอรางพระราชบัญญัติวาดวยการออกเสียงประชามติ พ.ศ. .... (๔) ขอเสนอตอราง พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. .... และรางพระราชบัญญัติสงเสริมการเรียนรูพ.ศ. .... ซึ่งเปนราง พระราชบัญญัติที่ตราขึ้นตามหมวด ๑๖ การปฏิรูปประเทศของรัฐธรรมนูญ ๓.๖.๓ ประเด็น “แลหนา” : เรงดําเนินการติดตาม เสนอแนะ และเรงรัดการปฏิรูปประเทศ ดานสังคมในสวนที่เกี่ยวของกับคนพิการใหเกิดผลเปนรูปธรรม เพื่อนําไปสูการคุมครองสิทธิ และเสริมพลังคนพิการ บนพื้นฐานความเทาเทียมและเปนธรรมถวนหนาอยางแทจริง ใน ๓ ประเด็น ดังนี้ (๑) การปฏิรูปกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยมุงเนนใหเกิด การบริหารจัดการกองทุนใหเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุด เพื่อใหกองทุนสําหรับชวยเหลือ สงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการอยางแทจริง รวมไปถึงการยกระดับกองทุนเปนนิติบุคคล เพื่อใหกองทุนทํางานไดอยางมีอาชีพ มีความยืดหยุน และบริการจัดการเงินของกองทุน ไดอยางมีประสิทธิภาพและนําเงินไปใชเพื่อการพัฒนาและสงเสริมคุณภาพชีวิตคนพิการตามเจตนารมณ ของกองทุน กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการไดดําเนินงานในระยะ ๓ ป ไดดําเนิน นโยบายโดยกลไกคณะกรรมการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตและคนพิการแหงชาติ ที่มีองคกรหนวยงานตางๆ เขามามีสวนรวม สําหรับในสวนกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการมีเงินประมาณ ๘,๖๐๐ บาท เปนรายไดจากสถานประกอบการที่นําสงเงินมาตรา ๓๔ รอยละ ๙๐ สวนที่ ๒ คือ การชําระหนี้จากการกูเยิมเงินคนพิการประมาณ ๕๐๐ ลานบาท สวนที่ ๓ คือดอกเบี้ยรายไดอื่น ๆ กองทุนฯ มีคณะอนุกรรมการบริหารกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการดูแล ซึ่งมีหนวยงานรวมเปนคณะอนุกรรมการ บริการหลักของกองทุนฯ คือ ใหกูยืม เงินคนพิการและผูดูแลคนพิการ การดําเนินงานที่ผานมาดําเนินการประมาณปละ ๒๕,๐๐๐ ราย การสนับสนุนหนวยงานคนพิการเพื่อดําเนินการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ประมาณ ปละ ๗๐๐ กวาโครงการ และการรายงานการจางงานมาตรา ๓๓ มาตรา ๓๔ มาตรา ๓๕ กองทุน มีการดําเนินงานที่หลากหลาย การพัฒนาการใหบริการ และการทําใหกองทุนมีประสิทธิภาพ โดยสนับสนุนโครงการมีประสิทธิภาพมุงใหคนพิการมีคุณภาพชีวิตที่ดี พัฒนาการใชระบบสารสนเทศ เพื่อยื่นกูออนไลน การตรวจสอบสถานะเพื่อขอกูยืมเงินแปนทางเลือก นอกจากการมารับบริการ

๘๑ ดวยตนเอง รวมถึงดําเนินการแกไขในเรื่องกองทุนฯ ในระดับพระราชบัญญัติโดยมีคณะอนุกรรมการ ดานกฎหมายดําเนินงาน (๒) กิจกรรมปฏิรูป (Big Rock) : การขึ้นทะเบียนคนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิ สวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง โดยขอใหเรงดําเนินการการแกไขปรับปรุง แนวทางการวินิจฉัย การขึ้นทะเบียนคนพิการ การประเมินความพิการ คํานิยามใหเปนมาตรฐาน เดียวกัน และการจัดทําฐานขอมูลดานคนพิการ กรมสงเสริมแลพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการไดดําเนินการดานการจดทะเบียนคนพิการ เพื่อเขาถึงสิทธิตาง ๆ ตามที่กฎหมายกําหนด พก. ใหความสําคัญในประเด็นดังกลาว เนื่องจากชองวาง ของจํานวนการจดทะเบียนที่ต่ํากวาสถิติของสํานักงานสถิติแหงชาติ โดยมีขอจํากัดจากการนิยาม ความพิการ แต ณ ปจจุบันการจดทะเบียนคนพิการทําสําเร็จรอยละ ๗๐ โดยการแกไขแนวทาง การวินิจฉัยคนพิการ การเพิ่มประเภทความพิการเปน ๙ ประเภทความพิการ โดยมีการเสนอสนับสนุน ใหเนนที่แนวทางการวินิจฉัยคนพิการ (๓) การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึง และใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) โดยขอใหเรงดําเนินการศึกษาแนวทางการจัดตั้ง กลไกเพื่อการเขาถึงโดยสะดวกถวนหนา ใหมีหนวยงานกลางในการทําหนาที่เปนขอตอหรือเปนตัวเชื่อม ใหเกิดการกําหนดรับรอง และเผยแพรมาตรฐานดานการเขาถึงโดยสะดวกถวนหนา (Accessibility for all) รวมทั้งเปนกลไกสนับสนุนการบังคับใชมาตรฐานดังกลาว กรมสงเสริมแลพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการไดดําเนินงานดานการจัดสิ่งอํานวย ความสะดวกใหคนพิการ ตามแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ฉบับที่ ๕ โดยมียุทธศาสตรไดเขาถึง และใชประโยชนไดอยางเทาเทียม ดําเนินงานรวมกับหนวยงานคนพิการที่เกี่ยวของ พัฒนา application นํารองที่จังหวัดพิษณุโลกเพื่อเก็บขอมูลคนพิการเชิงลึกเพื่อเปนตนแบบของระบบฐานขอมูลคนพิการ โดยมีการดําเนินการเชื่อมโยงขอมูล ๒๓ หนวยงาน เพื่อใหมีขอมูล Real time พัฒนาศูนยคนพิการ ทั่วไป โดยใหโรงพยาบาลใน ๑ จังหวัดที่เปน one stop service โดยดําเนินการเรื่องเครื่องมือที่ใชใน การออกบัตรคนพิการชวงเดือนสิงหาคมจะเริ่มดําเนินการไดโดยเนนการบูรณาการขับเคลื่อนรวมกับทุก ภาคสวนของสังคม ๓.๖.๔ ขอสังเกต ขอคิดเห็น และความคิดเห็นตอประเด็น “แลหนา (๒ ป)” ๑. การปฏิรูปกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยมุงเนน ใหเกิดการบริหารจัดการกองทุนใหเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดมีขอเสนอแนะ ดังนี้ (๑) ควรสนับสนุนศูนยบริการคนพิการทั่วไปและทบทวนการสนับสนุนเงิน เพื่อใหสอดคลองกับสถานการณที่เปลี่ยนแปลงไป และความตอเนื่องในการดําเนินงาน (๒) ยกระดับกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการที่ไมเปนนิติบุคคล ใหสอดรับกับภารกิจที่ดําเนินงานและมียั่งยืน การดําเนินงานที่มีฐานะเปนนิติบุคคลจะสามารถทําให กองทุนฯ หาประโยชนได ซึ่งจะชวยสนับสนุนรายจายของกองทุนฯ และ (๓) ควรปฏิรูปโครงสรางการบริหารงาน ใหสามารถใชเงินนอกจากกรอบเขตการ ปกครองพื้นที่ตามราชการเพื่อมิใหปดกั้นการเขาถึงบริการในพื้นที่ใกลเคียงจะทําใหทุกคนสามารถเขาถึง ไดมากขึ้น

๘๒ ๒. กิจกรรมปฏิรูป (Big Rock) : การขึ้นทะเบียนคนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิ สวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึงมีขอเสนอแนะ ดังนี้ (๑) ควรทําใหเกิดการเขาถึงการจดทะเบียนการประเมินในลักษณะ Assessment เพื่อใหสามารถเขาถึงสวัสดิการตาง ๆ (๒) ควรประเมินความพิการที่ตองนอกเหนือไปจาก medical ใหเปน function เพื่อใหสอดรับกับสภาพแวดลอมของสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป และ (๓) ควรเปลี่ยนจากการรองขอเพื่อจดทะเบียนเปนการยินยอมจากผูที่ตองการ มีบัตรประจําตัวคนพิการ โดยการดําเนินการรวมจากหนวยงานบริการในพื้นที่ ๓. การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึง และใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) (๑) ควรระบุประเด็นการเลือกปฏิบัติที่สามารถระบุไวในกฎหมายระดับรอง และเงื่อนไขในการใชระบบขนสงสาธารณะ โดยเฉพาะการเดินทางโดยเครื่องบินที่คนพิการ ตองมีผูติดตามในการเดินทาง นอกจากนี้ควรสนับสนุนใหมีกลไกที่เขมแข็ง โดยกลุมผูสูงอายุเปนภาคี รวมสนับสนุน (๒) ควรสนับสนุนใหมีผูชวยคนพิการ เพื่อสนับสนุนการเขาถึงบริการตาง ๆ เชน บริการทางการแพทย เปนตน และบรรจุบริการผูชวยคนพิการเปนหนึ่งในบริการของศูนยบริการ คนพิการทั่วไป เนื่องจากการจัดผูชวยในศูนยบริการคนพิการจะสามารถจัดบริการผูชวยไดตรงตาม ความตองการของคนพิการ จะสามารถสรางความเขมแข็งและขยายเครือขายได (๓) ศูนยบริการคนพิการทั่วไปควรมีบทบาทครอบคลุมถึงรูปแบบการใหบริการ บานพิทักษเพื่อชวยดูแลคนพิการในชวงสุดทายของชีวิต (๔) ควรสนับสนุนอุปกรณและเครื่องมือที่ใชในศูนยบริการคนพิการทั่วไป เพื่อสนับสนุนใหเกิดการบริการที่มีประสิทธิภาพ (๕) ปรับแกกฎหมายเพื่อสนับสนุนการใชสถานศึกษาที่ไมไดใชงานมาใชประโยชน ในการเปนที่ตั้งองคกรที่บริการคนพิการ (๖) ควรสรางความเชื่อมั่นตอศักยภาพของคนพิการ การสรางความเขาใจ และเสริมสรางทัศนคติที่ดีตอคนพิการในการจางงาน โดยเนนไปที่การสงเสริมการทํางานคนพิการ ในระดับทองถิ่นมากขึ้น (๗) ควรสนับสนุนฐานขอมูลการจางงานคนพิการที่มีประสิทธิภาพ ลดการจางคน พิการซ้ําซอน ซึ่งจะทําใหภาคเอกชนมีความเชื่อมั่นตอระบบการจางงานคนพิการ (๘) ควรสนับสนุนใหมีการเขาถึงลามภาษามือ คุณภาพลามภาษามือ และการผลิต ลามภาษามือที่กระจายสูทั่วประเทศผานระดับอุดมศึกษาในทุกภูมิภาคเนื่องจากปจจุบัน พบวา เทคโนโลยีที่ไมเอื้อตอการเขาถึงของคนหูหนวก ดังนั้น ควรกระจายการทําคําบรรยายเสียง ใหเผยแพรในวงกวาง

๘๓ ๔. ประเด็นอื่น ๆ (๑) ระบบการการศึกษาที่มีใหการสนับสนุนการเรียนรวมและโรงเรียนเฉพาะทาง การเรียนในโรงเรียนเฉพาะทางมีขอดี คือ เปนแหลงการสรางวัฒนธรรมของคนหูหนวก การเรียนรวม ชวยใหคนหูหนวกไดเรียนรูวัฒนธรรมการอยูรวมกับคนหูดี มีดีทั้ง ๒ ระบบ แตในสวนคุณภาพ ของการศึกษา เชน สื่อการสอนตองยกระดับ คุณภาพของคนหูหนวกที่ผานการศึกษา การเสริมสราง ฐานคิดและวิจารณญาณใหคนหูหนวก ระบบอุปถัมปของประเทศไทยเปนขอจํากัด ในพัฒนาศักยภาพ ของคนหูหนวก การมีบุคลากรที่มีความสามารถและความชํานาญในเรื่องภาษามือที่จะสอนเด็กหูหนวก การเขียนภาษาไทยของคนหูหนวกควรปรับหลักสูตรใหเปนมีทั้งภาษามือไทยและภาษาเขียนไทย เปนวิชาหลักควบคู (๒) ความเขาใจของสังคมตอคนหูหนวกที่ทําใหเกิดการเลือกปฏิบัติ การสงเสริมให คนหูดีเรียนภาษามือเพื่อใหภาษามือเปนภาษาหนึ่งในการสื่อสารเทียบเทาภาษาอื่น ๆ ตั้งแตการศึกษา ในโรงเรียน การใชคําเรียกที่ลดทอนศักดิ์ศรีของคนหูนวก เชน คนใบ เปนตน (๓) การใหทองถิ่นมีหนาที่สนับสนุนองคกรคนพิการในระดับตําบลเพื่อทําใหเกิด เทศบัญญัติในแตละตําบลโดยการมีสวนรวมจากคนพิการ รวมทั้งการเพิ่มเบี้ยคนพิการในกลุมผูถือบัตร สวัสดิการแหงรัฐใหจาก ๘๐๐ บาท เปน ๑,๐๐๐ บาท ๓.๗ เสวนาโตะกลม เรื่อง "ทิศทางการขับเคลื่อนประเด็นการปฏิรูปประเทศดานคนพิการ ภายหลังสิ้นสุดแผนปฏิรูปประเทศ” เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2565 ๒๐ ๓.๗.๑ หลักการและเหตุผล ดวยคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ คณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการ เด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ซึ่งมีหนาที่และอํานาจในการพิจารณา รางพระราชบัญญัติกระทํากิจการ พิจารณาศึกษาเรื่องใด ๆ ที่เกี่ยวกับกิจการคนพิการ แลวนําเสนอ ตอคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคมฯ วุฒิสภา โดยภารกิจสําคัญหนึ่งของคณะอนุกรรมาธิการกิจการ คนพิการ คือ การพิจารณาศึกษาติดตาม เสนอแนะ และเรงรัดการปฏิรูปประเทศ และแผนแมบทภายใต ยุทธศาสตรชาติที่เกี่ยวของกับการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยแผนการปฏิรูป ประเทศดานสังคมที่เกี่ยวของกับคนพิการ มีจํานวน ๓ เรื่อง ไดแก (1) กิจกรรมปฏิรูป : การขึ้นทะเบียน คนพิการเพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง (2) การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึงและใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) (3) การปฏิรูปกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยระยะเวลาการดําเนินงานของแผนปฏิรูปประเทศจะสิ้นสุดลงในเดือนธันวาคม ๒๕๖๕ นี้ ตามมติ ของคณะกรรมการยุทธศาสตรชาติ ซึ่งประเด็นตาง ๆ ตามแผนปฏิรูปประเทศจะถูกปรับไปอยูในแผน ๒๐ สรุปการเสวนาเสวนาโตะกลม เรื่อง "ทิศทางการขับเคลื่อนประเด็นการปฏิรูปประเทศดานคนพิการภายหลังสิ้นสุด แผนปฏิรูปประเทศ” เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2565 เวลา 09.00 นาฬิกา ณ หอง THE EnCony ชั้น Ground โรงแรม ดิเอนโคนี่ เรสซิเดนซ จังหวัดระยอง จัดโดยคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการ การพัฒนาสังคมฯ วุฒิสภา รวมกับกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ

๘๔ ยุทธศาสตรชาติ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ ๑๓ และแผนปฏิบัติราชการ ของแตละหนวยงาน และคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ วุฒิสภา ไดเดินทางเขาพบอธิบดี กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการเพื่อหารือทิศทางการขับเคลื่อนประเด็นคนพิการ ตามแผนปฏิรูปประเทศดานสังคม ภายหลังสิ้นสุดแผนปฏิรูปประเทศในป พ.ศ. 2565 เมื่อวันที่ 11 ตุลาคม 2565 ณ กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยไดมีขอเสนอขอใหกรมสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการนําประเด็นปฏิรูปประเทศดานสังคมที่เกี่ยวของกับคนพิการ และประเด็นอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ จํานวน 5 เรื่อง ไดแก ๑. กิจกรรมปฏิรูป : การขึ้นทะเบียนคนพิการเพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการ และความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง ๒. การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึงและใช ประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) ๓. การปฏิรูปกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ๔. การผนวกรวมประเด็นคนพิการเขากับการพัฒนากระแสหลัก (Disability Inclusive Development : DID) ๕. มาตรการสงเสริมการมีงานทําของคนพิการในหนวยงานภาครัฐ เพื่อนําไปบรรจุไวในแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ฉบับที่ ๖ แผนปฏิบัติราชการ ของกระทรวง รวมทั้งแผนงบประมาณและแผนการดําเนินงานประจําปเพื่อผลักดันและขยายผลเจตนารมณ ประเด็นปฏิรูปประเทศดานคนพิการขางตน ใหสัมฤทธิ์ผลและเกิดผลเปนรูปธรรมอยางแทจริงตอไป ตลอดจนนําไปสูการแกไขปรับปรุงพระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการตอไป คณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคมฯ วุฒิสภา จึงเห็นควรจัดเสวนาโตะกลม เรื่อง ทิศทางการขับเคลื่อนประเด็นการปฏิรูปประเทศดานคนพิการ ภายหลังสิ้นสุดแผนปฏิรูปประเทศ”รวมกับกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยมีวัตถุประสงคเพื่อสรางความเขาใจรวมกับหนวยงานที่เกี่ยวของตอการขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ที่เกี่ยวของกับคนพิการ ภายหลังสิ้นสุดแผนปในป พ.ศ. ๒๕๖๕ รวมทั้งเพื่อระดมความคิดเห็น และขอเสนอแนะตอ ทิศทาง แนวทาง และเปาหมายการขับเคลื่อนประเด็นการปฏิรูปประเทศ และประเด็นอื่นๆ ที่เกี่ยวของดานคนพิการ เพื่อประกอบการจัดทําขอเสนอเชิงนโยบายที่เกี่ยวของ เสนอตอวุฒิสภา รัฐบาล และหนวยงานที่เกี่ยวของตอไป ๓.๗.๒ สรุปผลการเสวนา (๑) ในชวงตนของการเสวนา ดร. เจนกฤษณคณาธารณา ผูอํานวยการเขตนวัตกรรม ระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ ไดเขารวมเสวนา โดยไดกลาวตอนรับคณะผูสัมมนาและใหขอมูลเกี่ยวกับเขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจพิเศษ ภาคตะวันออก (EECi) สืบเนื่องจากรัฐบาลไดกําหนดนโยบายทิศทางการพัฒนาประเทศไทยไปสู “ประเทศไทย 4.0” ที่มีนวัตกรรมเปนฐานในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศรวมทั้งกําหนด 10 อุตสาหกรรม เปาหมายใหเปนกลไกในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจเพื่ออนาคต “โครงการเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก” หรือ “อีอีซี” ไดถูกริเริ่มขึ้นเพื่อใหเปนศูนยกลางของการพัฒนา 10 อุตสาหกรรมเปาหมายดังกลาว

๘๕ โดยดําเนินการใน 3 จังหวัดภาคตะวันออก ไดแก ชลบุรี ระยอง และฉะเชิงเทรา ทั้งนี้ แนวทาง การพัฒนาอุตสาหกรรมเปาหมายที่สามารถขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศในระยะยาวและตอบสนอง ตอบริบทโลกที่เปลี่ยนไปไดนั้นจําเปนจะตองพัฒนาอุตสาหกรรมหลักของประเทศใหเปนอุตสาหกรรม ชั้นสูงที่เนนใชเทคโนโลยี อยางไรก็ตามเทคโนโลยีที่มีในประเทศไทยนั้น สวนใหญจะอยูในขั้นตอนการ วิจัยพัฒนาระดับหองปฏิบัติการและเทคโนโลยีที่มีในตางประเทศนั้นก็ไมสามารถนํามาใชไดทันที จําเปนตองนํามาปรับแปลงเทคโนโลยีขั้นสูง (Technology Localization) ใหสอดคลองกับความ ตองการของอุตสาหกรรมและตลาดในประเทศและภูมิภาคกอน ดวยเหตุนี้ จึงเปนที่มาของแนวคิด การพัฒนา “เขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก” (Eastern Economic Corridor of Innovation) หรืออีอีซีไอ (EECi) ใหเปนโครงสรางพื้นฐานดานนวัตกรรมเพื่อรองรับการขยาย ผลงานวิจัย การทดสอบการสาธิตเทคโนโลยี การประเมินความเปนไปไดทั้งในเชิงเทคโนโลยีและเชิง เศรษฐศาสตร รวมถึงการปรับแปลงเทคโนโลยีขั้นสูงจากตางประเทศมาสูการใชประโยชนจริงใน 6 กลุม อุตสาหกรรมเปาหมาย ไดแก 1. นวัตกรรมการเกษตร 2. ไบโอรีไฟเนอรี 3. แบตเตอรี่ประสิทธิภาพสูง และการขนสงสมัยใหม 4. ระบบอัตโนมัติหุนยนตและอิเล็กทรอนิกสอัจฉริยะ 5. เทคโนโลยีการบินและ อากาศยานไรนักบิน และ 6. เครื่องมือแพทยบนพื้นที่กวา 3,454 ไร ในวังจันทรวัลเลย จังหวัดระยอง โดยมอบหมายใหสํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ (สวทช.) เปนหนวยงานหลักใน การบริหารจัดการพื้นที่รวมกับการดําเนินงานหนวยงานพันธมิตรในทุกภาคสวน เพื่อใหอีอีซีไอสามารถทํางานรวมกับสถาบันการศึกษา สถาบันวิจัยภาคอุตสาหกรรม และชุมชนเพื่อการตอยอดไปสูการใชประโยชนในเชิงพาณิชยและยกระดับความสามารถของ ภาคอุตสาหกรรมและชุมชนไดประสบความสําเร็จ ดังนั้น อีอีซีไอจึงไดรับการออกแบบใหเปนระบบนิเวศ นวัตกรรมชั้นนํา (Innovation Ecosystem) ที่จะมีโครงสรางพื้นฐานดานนวัตกรรมชั้นนําสําหรับ การวิเคราะห ทดสอบและการขยายผล หองปฏิบัติการวิจัยของภาครัฐและเอกชน ศูนยวิจัยของ บริษัทเอกชนไทยและบริษัทขามชาติ หนวยบมเพาะเทคโนโลยีชั้นนํา และนักลงทุน และผูประกอบการ ขนาดกลางและขนาดเล็ก รวมทั้งผูใหบริการเทคโนโลยีที่มาจัดตั้งบริษัทและทํางานรวมกันอยูในพื้นที่ นอกจากนี้อีอีซีไอยังไดออกแบบพื้นที่และสิ่งอํานวยความสะดวกตาง ๆ เพื่อรองรับชุมชนนวัตกรขนาด ใหญ มีการเชื่อมโยงเครือขายนวัตกร นักคิดคนเทคโนโลยี นักลงทุนดานนวัตกรรม ทามกลาง สภาพแวดลอมที่เอื้ออํานวยตอการทํางานและการใชชีวิตอยางลงตัว “เขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก” (Eastern Economic Corridor of Innovation) หรืออีอีซีไอ (EECi) ถือเปนหนึ่งในโครงการสําคัญระดับประเทศ ซึ่งโครงการไดเริ่มดําเนินการ กอสรางอาคารสํานักงานใหญอีอีซีไอ (ระยะที่ 1) ตั้งแตป พ.ศ. 2562 โดยปจจุบันมีความคืบหนาในการ ดําเนินการ คือ ไดกอสรางกลุมอาคารสํานักงานใหญอีอีซีไอกาวหนาไปประมาณ 70% มีกําหนดแลวเสร็จประมาณกันยายน พ.ศ. 2564 นี้ โดยหลังจากนั้นก็จะเปนเรื่องการตกแตงพื้นที่ และคาดวาจะพรอมเปดใชงานชวงเดือนเมษายน พ.ศ. 2565 สวนความคืบหนาในการเตรียมการโครงสราง พื้นฐานทางเทคโนโลยีของอีอีซีไอที่ไดเริ่มทยอยพัฒนาไปแลวนั้น ตัวอยางเชน

๘๖ 1. เมืองนวัตกรรมชีวภาพ (BIOPOLIS) ซึ่งปจจุบันอยูในระหวางการพัฒนาโรงงาน ตนแบบไบโอรีไฟเนอรี (Biorefinery) ซึ่งจะเปนโครงสรางพื้นฐานที่จะสงเสริมการแปรรูปชีวมวล รวมถึงวัสดุ เหลือทิ้งทางการเกษตรที่มีมูลคาต่ําไปสูสารสกัดที่มีมูลคาสูงนําไปใชในอุตสาหกรรมชีวภัณฑอุตสาหกรรม ยา อาหารเสริมและเครื่องสําอางได โดยคาดวาจะแลวเสร็จและเปดใหบริการไดในตนป พ.ศ. 2567 การเริ่ม พัฒนาโรงเรือนปลูกพืชและโรงงานผลิตพืช (Smart Green house) เพื่อทดลองปลูกพืชสมุนไพร ในสภาพแวดลอมที่มีการควบคุมและจะจัดทําศูนยสาธิตเกษตรอัจฉริยะ (Smart Farming Demo Site) ใน 3 จังหวัดในพื้นที่อีอีซี โดยดําเนินการรวมกับพันธมิตรทั้งภาครัฐ เอกชน และชุมชน เปนตน 2. เมืองนวัตกรรมระบบอัตโนมัติ หุนยนต และระบบอิเล็กทรอนิกสอัจฉริยะ (ARIPOLIS) ซึ่งในปนี้ไดเริ่มพัฒนาศูนยนวัตกรรมการผลิตยั่งยืน (Sustainable Manufacturing Center) เพื่อสาธิต สายการผลิตที่ใชเทคโนโลยีการผลิต 4.0 ใหเปนสถานที่พัฒนา/ทดลอง ทดสอบความเขากันได ของอุปกรณและระบบตาง ๆ กอนนําไปใชงานจริงในภาคอุตสาหกรรม รวมถึงเปนแหลงพัฒนา กําลังคน ใหคําปรึกษาแกภาคอุตสาหกรรม และบริการจับคูความตองการเทคโนโลยีและผูใหบริการอีกดวย โดยคาดวาจะเปดใหบริการกลางป พ.ศ. 2565 3. เมืองนวัตกรรมการบินและอวกาศ (SPACE INNOPOLIS) ไดรวมกับพันธมิตร เพื่อพัฒนาพื้นที่ทดลองและทดสอบอากาศยานไรนักบิน (UAV Sandbox) ขึ้นในวังจันทรวัลเลย และอยูในระหวางพัฒนาความรวมมือกับหนวยงานตางๆ เพิ่มเติม เพื่อดึงดูดใหนํางานวิจัยมาทดสอบ ที่พื้นที่ทดลอง (Sandbox) นี้ 4. เครื่องกําเนิดแสงซินโครตรอน (Synchrotron Light Source) เครื่องที่สอง ของประเทศไทย ซึ่งเปนเครื่องเรงอนุภาคที่เปรียบเสมือนกลองจุลทรรศนขนาดใหญที่สามารถใชประโยชน ในการวิจัยในระดับโมเลกุล ตอนนี้อยูในระหวางการออกแบบและคาดวาจะเริ่มสรางเครื่องกําเนิดแสง ซินโครตรอนไดในป พ.ศ. 2565 เปนตนไป นอกจากความกาวหนาในเรื่องโครงสรางพื้นฐานเทคโนโลยีและนวัตกรรมแลว “เขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก” (Eastern Economic Corridor of Innovation) หรืออีอีซีไอ (EECi)ยังมีแพลตฟอรมสําหรับสนับสนุนผูประกอบการและชุมชนที่ไดเริ่มดําเนินการไปบางแลว ตัวอยางเชน การสนับสนุนการยกระดับความสามารถทางเทคโนโลยีใหกับ SMEs และ Startups ไปแลว 294 ราย โดยการยกระดับความสามารถของผูประกอบการดังกลาวไดสงผลใหผูประกอบการมีกําไร เพิ่มขึ้น 201 ลานบาทและกอใหเกิดการลงทุนของเอกชนในดานเทคโนโลยีและนวัตกรรมรวม 54 ลานบาท รวมถึงไดถายทอดเทคโนโลยีและองคความรูดานการเกษตรสูชุมชนในพื้นที่ภาคตะวันออกไปแลวทั้งสิ้นกวา 191 ชุมชน และยังไดรวมกับหนวยงานพันธมิตรสงเสริมการเรียนรูดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ใหกับสถานศึกษาในพื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกรวมทั้งสิ้นกวา 7,400 คน และจะมีโปรแกรม เรงการเติบโตของผูประกอบการเทคโนโลยี (Deep Tech Acceleration) ที่จะเริ่มดําเนินการไดในกลางปหนา นอกจากนี้จะกาวไปสูการเปนเขตนวัตกรรมชั้นนําไดนั้นจะตองเรงดําเนินการ เชน การดึงดูดผูมีความสามารถสูงเขามาเพิ่มเติมในอีอีซีไอหรือในสวนอื่นของประเทศเพื่อใหเกิดมวลที่มากพอ สําหรับระบบเศรษฐกิจซึ่งขับเคลื่อนดวยนวัตกรรมการดึงดูดใหสถาบันวิจัยชั้นนําของตางประเทศใหเขามา เปดศูนยความเปนเลิศในประเทศไทย การทํางานกับภาคอุตสาหกรรมเพื่อรวมลงทุนในโครงสรางพื้นฐาน สําคัญเพิ่มเติมเพื่อยกระดับขีดความสามารถของภาคอุตสาหกรรม รวมไปถึงการสรางการยอมรับจาก

๘๗ ผูที่มีสวนไดเสียและชุมชนในพื้นที่ เปนตน ดวยองคประกอบทั้งหมดที่จะเกิดขึ้นจะทําใหอีอีซีไอเปนพื้นที่ ทํางานรวมกันอยางใกลชิดระหวางภาคอุตสาหกรรม ภาคเอกชน สถาบันวิจัย/มหาวิทยาลัย และชุมชน เพื่อการตอยอดการทําวิจัยและพัฒนาไปสูการใชงานจริงในเชิงพาณิชยอันจะนําประเทศไปสูการเปน ประเทศแหงนวัตกรรมควบคูกับการยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ไดเสนอแนะวา นอกจากการดําเนินการตามมาตรา ๓๙ ของพระราชบัญญัติเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก พ.ศ. ๒๕๖๑ ที่กําหนดวา “เพื่อประโยชน ในการพัฒนาอุตสาหกรรมของประเทศไปสูการใชเทคโนโลยีขั้นสูงสรางนวัตกรรม และเปนมิตร กับสิ่งแวดลอม รวมทั้งการพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันในดานตาง ๆ คณะกรรมการนโยบาย อาจกําหนดใหมีเขตสงเสริมเศรษฐกิจพิเศษขึ้นเพื่อพัฒนาและสงเสริมอุตสาหกรรมเปาหมายพิเศษ ดานใดดานหนึ่งหรือหลายดาน หรือเพื่อสงเสริมใหเกิดกิจการที่เกี่ยวเนื่องหรือเปนประโยชน ตอการพัฒนาและสงเสริมอุตสาหกรรมเปาหมายพิเศษหรือเพื่อใหเกิดการถายทอดความรู ความเชี่ยวชาญจากผูประกอบกิจการในเขตสงเสริมเศรษฐกิจพิเศษ สถาบันการศึกษาหรือสถาบันวิจัย ที่มีศักยภาพสูงดวยแลว รัฐควรคํานึงถึงหลักสากลเรื่อง Universal Design (UD) หรือการออกแบบ เพื่อทุกคนดวย หากนําหลักการดังกลาวมาใชจะทําใหเกิดขอไดเปรียบดานเศรษฐกิจและสังคม ประชาชนมีคุณภาพที่ดีขึ้นตามลําดับ (๒) การเสวนาโตะกลม เรื่อง "ทิศทางการขับเคลื่อนประเด็นการปฏิรูปประเทศ ดานคนพิการภายหลังสิ้นสุดแผนปฏิรูปประเทศ” ซึ่งมีการเปดรับฟงความเห็นจากผูเขารวมเสวนา ไดแก กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย จังหวัดระยอง และคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ โดยมีวิทยากรรวมอภิปราย จํานวน ๕ คน ดังนี้ 1) นางสาวสราญภัทร อนุมัติราชกิจ อธิบดีกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพ ชีวิตคนพิการ ๒) นายสุภรธรรม มงคลสวัสดิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 3) นายเอกกมล แพทยานันท ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๔) นายสุพล บริสุทธิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ และ 5) นายมณเฑียร บุญตัน ประธานคณะอนุกรรมาธิการ เปนผูดําเนินรายการ ลําดับแรก นางสาวสราญภัทร อนุมัติราชกิจ อธิบดีกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการ ใหขอมูลวา การดําเนินงานของกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการไดรับความรวมมือ จากเครือขายคนพิการหรือตัวแทนคนพิการทั่วประเทศ สําหรับผลการดําเนินการโดยภาพรวม และการดําเนินการตามแผนปฏิรูปประเทศดานคนพิการไดรับฟงและเขาถึงกลุมเปาหมายเกือบ ๑๐๐% เพียงแตยังไมปรากฏผลการดําเนินการเปนลายลักษณอักษร อยางไรก็ตาม กรมสงเสริมและพัฒนา คุณภาพชีวิตคนพิการใหความสําคัญกับแผนปฏิรูปประเทศดานสังคม ดังนี้ ๑) การขึ้นทะเบียนคนพิการเพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือได อยางครอบคลุมและทั่วถึง โดยมอบหมายใหสํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย ทุกจังหวัดเรงพัฒนาแผนการใหบริการเคลื่อนที่ Mobile Unite โรงพยาบาลในกรุงเทพมหานคร จํานวน ๑๑ แหง มีความพรอมในการใหบริการในรูปแบบ One Stop Service

๘๘ ๒) การปฏิรูปกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการใหมีสถานะ เปนนิติบุคคล ตองดําเนินการโดยหารือรวมกับหนวยงานภาคีเครือขายคนพิการรวมทั้งพัฒนา ดานเทคโนโลยีรวมกับ“เขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก” (Eastern Economic Corridor of Innovation) หรืออีอีซีไอ (EECi)ดวย ปจจุบันพบวา กองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการยังประสบปญหาหลายประการ คือ ไมมีกฎหรือระเบียบรองรับการดําเนินการของกองทุนฯ โดยเฉพาะทําใหตองดําเนินการโดยอาศัยกฎหมายที่เกี่ยวของอื่นเปนเหตุใหการดําเนินการเปนไปดวย ความลาชาประกอบกับระบบราชการที่ยังไมมีความยืดหยุนเทาที่ควร ในประเด็นนี้ ศาสตราจารยวิริยะ นามศิริพงศพันธุรองประธานคณะอนุกรรมาธิการคนที่สอง ไดเสนอวา กองทุนฯ ควรดําเนินการรวมกับ องคการคนพิการโดยเฉพาะการใหความชวยเหลือหรือสนับสนุนคนพิการที่อยูในพื้นที่ชนบท ๓) มาตรการสงเสริมการมีงานทําของคนพิการโดยหนวยงานรัฐ โดยการเรงรัด ใหหนวยงานของรัฐจางงานคนพิการใหครบถวนตามกฎหมายกําหนดนั้นเปนประเด็นที่ขับเคลื่อน ไดยากเนื่องจากสังคมไทยยังมีขอจํากัดเกี่ยวกับทัศนคติและความเขาใจเกี่ยวกับการจางงานคนพิการ จึงทําใหการดําเนินการไมไดรับการยอมรับและใหความรวมมือเทาที่ควร อาทิ การไมนํามาตรา ๑๕ ของพระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ มาใชบังคับกับผูดูแล คนพิการ เปนตน ๔) การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึง และใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) ไมสามารถบัญญัติความประสงคไวในแผนพัฒนา คุณภาพชีวิตคนพิการ ฉบับที่ ๖ ไวโดยตรงแตอาจจะเลือกบรรจุไวในแผนดังกลาวใหเหมาะสม ในประเด็นนี้ ศาสตราจารยวิริยะ นามศิริพงศพันธุ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ คนที่สอง ไดเสนอวา การจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึงและใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) เปนเรื่องที่มีความสําคัญมาก ดังนั้น กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ควรจัดตั้งหนวยงานที่มีหนาที่และอํานาจในการรับผิดชอบเรื่องดังกลาวโดยตรงและดําเนินการรวมกับ สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ (สวทช.) ในชวงแรกอาจใชงบประมาณ จากกองสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการเพื่อดําเนินการ การดําเนินการดังกลาว เปนไปตามกรอบของกฎหมายที่กําหนดไวในมาตรา ๓๙ วรรคสอง ของพระราชบัญญัติสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ ที่กําหนดวา ในกรณีที่รัฐหรือหนวยงานของรัฐ จะพิจารณาใหสัมปทาน การสงเสริมการลงทุนหรือสิทธิประโยชนอื่นใดแกนายจางหรือสถาน ประกอบการใดใหนําขอมูลที่ไดประกาศเผยแพรประชาสัมพันธโฆษณาการปฏิบัติหรือไมปฏิบัติตาม มาตรา ๓๓ มาตรา ๓๔ และมาตรา ๓๕ ตอสาธารณะอยางนอยปละหนึ่งครั้งมาประกอบการพิจารณาดวย ประกอบกับมาตรา ๑๓ (๔/๑) ของพระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ ที่กําหนดวา ใหกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการตรวจสอบการไดรับสิทธิ ประโยชนของคนพิการใหคําแนะนําและชวยเหลือคนพิการใหสามารถเขาถึงและใชประโยชนได จากสิ่งอํานวยความสะดวก สวัสดิการ และความชวยเหลืออื่นตามความตองการจําเปนพิเศษเฉพาะ บุคคลตามพระราชบัญญัตินี้

๘๙ ๒) นายสุภรธรรม มงคลสวัสดิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ไดเสนอความคิดเห็นไว ๓ ประการ คือ (DEP) ประกอบดวย ๒.๑) D หมายถึง Data Base กอนจะดําเนินการตามแผนปฏิรูปประเทศดานสังคม ที่เกี่ยวกับคนพิการควรทราบขอมูลสถานะคนพิการตามความเปนจริง จะทําใหสามารถบริหารจัดการ ในเชิงลึกได มีความเฉพาะเจาะจง และทันตอความจําเปนเรงดวนมากยิ่งขึ้น ๒.๒) E หมายถึง Empowerment การสรางพลังทางสังคมที่สงเสริมใหบุคคล องคกร และชุมชนมีอํานาจและความรับผิดชอบในการตัดสินใจ โดยการตั้งแกนนําคนพิการทุกระดับ ไดแก ทองถิ่น จังหวัด และประเทศเพิ่มขึ้นโดยการสงเสริม สนับสนุน รวมถึงเปดโอกาสใหคนพิการที่มี ความรูความสามารถและมีศักยภาพในการเปนผูนําเพื่อดําเนินการรวมกันในทุกระดับ และ ๒.๓) P หมายถึง Proactive การทํางานเชิงรุกรวมกับทุกภาคสวนทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคีเครือขาย โดยเพิ่มอัตรากําลังพิเศษใหเหมาะสมกับปริมาณงานที่ขับเคลื่อน สวนประเด็นการจางงานคนพิการของหนวยงานภาครัฐไดเสนอวา เรื่องดังกลาวมีขอจํากัดดาน งบประมาณและบุคลากรโดยไมควรกําหนดจํานวนคนพิการไวในโควตาหลักเนื่องจากจะเปนปญหาดาน งบประมาณวา กรณีการจางงานดังกลาวถือวาเกินงบประมาณที่กําหนดไวหรือไม นอกจากนี้ ควรใหความสําคัญตอการเพิ่มจํานวนคนทํางานที่มีความรูความสามารถ อยางตอเนื่อง รวมถึงจัดทําการวิเคราะหงาน (Job Analysis) เพื่อวิเคราะหบทบาทหนาที่และความ รับผิดชอบในตําแหนงงานตาง ๆ ตลอดจนพิจารณาคุณสมบัติที่จําเปนในตําแหนงงานนั้น ๆ ประกอบดวย สําหรับการยกสถานะกองทุนฯ เปนนิติบุคคลนั้น ควรมีการบูรณาการการดําเนินงานรวมกับหนวยงาน ภาคี ตลอดจนจัดเตรียมฐานขอมูลใหตรงตามความเปนจริงอยางเปนระบบ นอกจากนี้ ควรนําเงื่อนไข ตามมาตรา ๓๔ ของพระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ ที่ใชกับภาคเอกชนแลวประสบผลสําเร็จมาใชกับหนวยงานภาครัฐดวย 3) นายเอกกมล แพทยานันท ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ไดเสนอแนะ ดังนี้ ๓.๑) การขึ้นทะเบียนคนพิการเพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการตาง ๆ การขึ้น ทะเบียนคนพิการควรพิจารณาเปน ๒ กรณี คือ กรณีที่จะตองดําเนินการโดยเรงดวนและกรณี ที่จะดําเนินการตอไปในอีก ๕ ป คํานิยามของประเภทความพิการที่กําหนดไวในพระราชบัญญัติสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ และกฎหมายอื่นควรเปนไปในแนวทางเดียวกันควร พิจารณาจากจํานวนคนพิการที่สํารวจไดตามความจริงจากขอมูลของสํานักงานสถิติแหงชาติ รวมถึง การพิจารณาใหสิทธิคนพิการควรมีทั้งหลักเกณฑทางการแพทยประกอบกับหลักเกณฑทางสังคม ๓.๒) การจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึงและใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) การนําประเด็นการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่คนพิการสามารถ เขาถึงไดไปผนวกไวในงบประมาณกระแสหลักควรพิจารณากระบวนการและผลลัพธที่พัฒนา ควรมี หนวยงานกลางที่มีหนาที่รับผิดชอบโดยตรงและสามารถดําเนินการไดอยางครอบคลุม (Inclusive) รวมถึงสรางความตระหนักใหกับสังคม อยางไรก็ตาม กฎหมายที่เกี่ยวของมีผลตอการขับเคลื่อนอยาง มาก ดังนั้น ควรออกกฎหมายรองรับการดําเนินการดังกลาว

๙๐ ๓.๓) การสงเสริมใหหนวยงานภาครัฐจางงานคนพิการใหครบถวนตามที่กฎหมาย กําหนด ควรพิจารณากรอบวงเงินหรืองบประมาณที่จะใชในการดําเนินการ ทั้งนี้ ตามสัดสวนคนพิการ ที่หนวยงานภาครัฐจะตองจางงานคนพิการขั้นต่ําหรือตามที่กฎหมายกําหนด ๓.๔) การปฏิรูปกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการใหมีสถานะ เปนนิติบุคคล ประเด็นสําคัญเกี่ยวกับกองทุนฯ คือ การกระจายงบประมาณและการบังคับใชกฎหมาย กับภาคเอกชนโดยที่ผานมากองทุนฯ มีการติดตามการดําเนินการของภาคเอกชนใหเปนไปตามกฎหมาย ไดอยางดี สําหรับภาคราชการนั้นหากทําลายขอจํากัดกองทุนฯ ในระบบราชการโดยยกฐานะเปนนิติ บุคคลและมีระเบียบรองรับที่ชัดเจนจะทําใหการดําเนินการของกองทุนฯ มีความคลองตัวและสอดคลอง กับความตองการของคนพิการมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ควรสนับสนุนใหมีการจัดตั้งศูนยบริการคนพิการ ทั่วไปสําหรับคนพิการทุกประเภทความพิการเพื่อที่จะสามารถติดตามไดงายและเปนประโยชน ตอคนพิการมากขึ้น และควรใหความสําคัญใหมีการปฏิรูปขามประเด็นคนพิการ คือ การผลักดัน ใหมีการเพิ่มรายไดหรือสรางความมั่นคงดานรายไดในทุกชวงวัย ไมวาจะเปนการสนับสนุนกองทุน บํานาญแหงชาติและกองทุนการออมแหงชาติรวมดวย เนื่องจากเปนปญหาที่พบในกลุมผูสูงอายุ ดังนั้น หากแกปญหาดังกลาวไดจะสามารถขจัดปญหาที่คนพิการประสพไดดวยเนื่องจากคนพิการ สวนใหญเปนผูสูงอายุ ๔) นายสุพล บริสุทธิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ไดใหขอมูลเกี่ยวกับความคืบหนา ของประเด็นปฏิรูปฯ ดังนี้ ๔.๑) การสงเสริมใหหนวยงานภาครัฐจางงานคนพิการใหครบถวนตามที่กฎหมาย กําหนด ในประเด็นนี้ไดมีคําพิพากษาเปนบรรทัดฐานทั้งเรื่องการจัดสรรอัตรากําลังของคนพิการ ในหนวยงานภาครัฐ (ขาราชการและองคกรปกครองสวนทองถิ่น) และภาคเอกชน การติดตาม และประเมินผลการ ดําเนินการ โดยไดเสนอไปยังคณะกรรมการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต และคนพิการแหงชาติ (กพช.) และคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณาตามลําดับ ๔.๒) การจัดสภาพแวดลอมสาธารณะที่ทุกคนเขาถึงและใชประโยชนได(Accessibility for All Act : AAA) มี ก า ร เ ส น อ ใ ห จั ด ตั้ ง ห น ว ย ง า น ก ล า ง เ พื่ อ ทํ า ห น า ที่ รั บ ผิ ด ช อ บ เรื่องดังกลาวโดยตรง และใหนํา The U.S. Access Board มาเปนตนแบบ ขณะนี้อยูระหวางกําหนด แนวทางและจะเสนอเปนกฎหมายตอไป ๔.๓) การปฏิรูปกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการใหมีสถานะ เปนนิติบุคคล ผานความเห็นชอบของคณะกรรมการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตและคนพิการ แหงชาติ (กพช.) แลวโดยคณะรัฐมนตรีจะตองดําเนินการขับเคลื่อนเปนการเฉพาะ ๔.๔) นางจิยะรดา ธรรมบุษดี ผูอํานวยการศูนยบริการคนพิการจังหวัดระยอง ไดใหขอมูลตอที่ประชุมเกี่ยวกับการดําเนินการของศูนยบริการคนพิการจังหวัดระยองวา ที่ผานมา ศูนยบริการฯ ขับเคลื่อนงานดานคนพิการตามนโยบายของกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ทั้งในระดับจังหวัดและระดับชาติ โดยเนนการจดทะเบียนคนพิการเพื่อใหคนพิการสามารถเขาถึง สิทธิและสวัสดิการไดอยางทั่วถึง อยางไรก็ตาม ยังพบปญหาดานการประเมินความพิการทางการแพทย ที่ยังไมเปนมาตรฐานเดียวกัน มีการจัดบริการใหคนพิการตามขอกําหนดของกฎหมาย สวนการจางงาน คนพิการนั้น เนื่องจากจังหวัดระยองมีสถานประกอบการมากถึง ๖๐๐ บริษัท แตสวนใหญมักดําเนินการ

๙๑ ตามมาตรา ๓๔ ของพระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยปที่ผานมา ภาคเอกชนดําเนินการตามมาตราดังกลาวและสมทบทุนใหกับกองทุนฯ กวา ๙๕ ลานบาท ในชวงทาย นางสาวสราญภัทร อนุมัติราชกิจ อธิบดีกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพ ชีวิตคนพิการ ใหขอมูลถึงปญหาที่พบในการดําเนินการ อาทิ แมจะมีการสงเสริมใหหนวยงานภาครัฐจาง งานคนพิการซึ่งไดดําเนินการรวมกับผูนําองคกรคนพิการและหนวยงานภาคีเครือขายแตพบวา หนวยงานภาครัฐยังขาดการตระหนักรูเกี่ยวกับการจางงานคนพิการ การดําเนินการตามมาตรา ๓๕ ของพระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ มีจํานวนนอย รวมทั้งยังขาด การติดตามและประเมินผลที่ตอเนื่องและเปนระบบ ดังนั้น ควรนํามาตรการติดตามฯ อื่นมาใชรวมดวย มีการสงมอบสิ่งอํานวยความสะดวกใหแกคนพิการภายใตความรับผิดชอบของคณะอนุกรรมการดาน สิ่งอํานวยความสะดวกและสภาพแวดลอมสําหรับคนพิการ อยางไรก็ดี การดําเนินการของกองทุนฯ ยังขาดความคลองตัวเนื่องจากมีกฎและระเบียบที่เกี่ยวของจํานวนมากทําใหเจาหนาที่ฝายปฏิบัติ ตองดําเนินการตามหลักเกณฑดังกลาวเพื่อปองกันมิใหเกิดกรณีการรองเรียนจากผูเสียหายและ การตรวจสอบของสํานักงานการตรวจเงินแผนดิน จากนั้น ประธานคณะอนุกรรมาธิการไดสงมอบขอเสนอตอการสืบชะตาแผนปฏิรูป ดานคนพิการไวในแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ฉบับที่ 6 ประเด็นการปฏิรูปประเทศดานสังคม ที่เกี่ยวของกับคนพิการและประเด็นอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ ใหกับ อธิบดีกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการ โดยมีรายละเอียด ดังนี้ “ขอเสนอตอการสืบชะตาแผนปฏิรูปดานคนพิการไวในแผนพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการ ฉบับที่ 6” 1. เสนอใหเพิ่มเติมขอความไวในชวงตนของรางแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ฉบับที่ 6 “...ประเด็นการปฏิรูปประเทศดานสังคมที่เกี่ยวของกับคนพิการและประเด็นอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ จํานวน 5 เรื่อง ไดแก (1) การปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการเพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการ และความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง (2) การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอม สาธารณะที่ทุกคนเขาถึงและใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) (3) การปฏิรูปกองทุน สงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ (4) การผนวกรวมประเด็นคนพิการเขากับการพัฒนา กระแสหลัก (Disability Inclusive Development : DID) ซึ่งถือเปนหมุดหมายสําคัญในทศวรรษ คนพิการแหงเอเชียแปซิฟก พ.ศ. 2566 - 2575 และ (5) มาตรการสงเสริมการมีงานทําของคนพิการ โดยหนวยงานรัฐถือเปนหัวใจสําคัญที่จะตองดําเนินการควบคูไปกับการดําเนินงานตามแผนพัฒนา คุณภาพชีวิตคนพิการฉบับนี้...” รวมทั้งควรนําเปาหมาย ตัวชี้วัด ตลอดจนเจตนารมณของแผน การปฏิรูปมาบรรจุไวเปนหนึ่งในเปาหมายสําคัญของแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ฉบับที่ 6 ดวย เพื่อตระหนักวาเจตนารมณของการปฏิรูปประเทศยังคงอยูจึงควรไดรับการสานตอเพื่อใหการทํางาน ในเชิงเปาหมายมีพลังมากขึ้นและแสดงความมุงมั่นที่จะดําเนินการใหเกิดผลสําเร็จ 2. เสนอใหปรับเพิ่มเติมทั้ง 5 ประเด็นไวในรางแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ฉบับที่ 6

๙๒ ประเด็นการปฏิรูปประเทศดานสังคมที่เกี่ยวของกับคนพิการและประเด็นอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ จํานวน 5 เรื่องดังนี้ ประเด็นที่ ๑ : การปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการเพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการ และความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง โดยปรับปรุงหลักเกณฑและประเภทความพิการ การวินิจฉัยและการตรวจประเมินความพิการ จัดทําฐานขอมูลคนพิการใหสามารถเชื่อมโยง กับฐานขอมูลอื่นแบบเรียลไทม (Real - time) และคนพิการเขาถึงได ประเด็นที่ ๒ : การปฏิรูปกฎหมายวาดวยการจัดสภาพแวดลอมสาธารณะ ที่ทุกคนเขาถึงและใชประโยชนได (Accessibility for All Act : AAA) โดยกําหนดหลักการเขาถึง โดยสะดวกถวนหนาไวในกฎหมายวาดวยการจัดซื้อจัดจางและการบริหารพัสดุภาครัฐและกฎหมาย วาดวยการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ และกําหนดใหมีหนวยงานกลางในการทําหนาที่ เปนขอตอใหเกิดการกําหนด รับรอง และเผยแพรมาตรฐานดานการเขาถึงโดยสะดวกถวนหนา (Accessibility for All) รวมทั้งเปนกลไกสนับสนุนการบังคับใชมาตรฐานดังกลาว ประเด็นที่ ๓ : การปฏิรูปกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยการยกระดับกองทุนใหเปนนิติบุคคล เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการดําเนินงาน สนับสนุนงบประมาณ สําหรับศูนยคนพิการทั่วไปตามรายหัว ประเด็นที่ ๔ : การผนวกรวมประเด็นคนพิการเขากับการพัฒนากระแสหลัก (Disability Inclusive Development : DID) ซึ่งถือเปนหมุดหมายสําคัญในทศวรรษคนพิการ แหงเอเชียแปซิฟก พ.ศ. 2566 - 2575 โดยเรงรัดติดตามการจัดสรรงบประมาณรายจายประจําป ของหนวยงานของรัฐในการจัดสรรงบประมาณเฉพาะดานคนพิการ (Disability Specific Development : DSD) และงบประมาณที่ผนวกรวมงบประมาณดานคนพิการเขากับการพัฒนากระแสหลัก (Disability Inclusive Development : DID) ประเด็นที่ ๕ : มาตรการสงเสริมการมีงานทําของคนพิการโดยหนวยงานรัฐ โดยการเรงรัดใหหนวยงานของรัฐจางงานคนพิการใหครบถวนตามกฎหมายกําหนด และกําหนด มาตรการทางงบประมาณเพื่อนําเงินจากหนวยงานรัฐที่ไมจางงานคนพิการไมครบตามที่กฎหมาย กําหนด นําสงเขาอุดหนุนกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โดยประธานคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ไดสงมอบขอเสนอตออธิบดี กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ เพื่อพิจารณาดําเนินการบรรจุประเด็นการปฏิรูปประเทศ และประเด็นดานคนพิการ 5 ประเด็นขางตนไวในแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ฉบับที่ 6 ในชวงทายของงานเสวนาดวย

บทที่ ๔ บทสรุปและขอเสนอแนะ ๔.๑ บทสรุป คณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ไดพิจารณาศึกษาติดตาม เสนอแนะ และเรงรัดการปฏิรูปประเทศ ในกิจกรรมปฏิรูปประเทศดานสังคม “การปฏิรูปการขึ้นทะเบียน คนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง” ตามแผนการปฏิรูปประเทศดานสังคม (ฉบับปรับปรุง) ซึ่งไดเชิญหนวยงานที่เกี่ยวของเขารวมประชุม เพื่อรับฟงขอมูล ขอคิดเห็น และขอเสนอแนะมาอยางตอเนื่อง รวมทั้งจัดสัมมนาเพื่อรับฟงความเห็น จากทุกภาคสวน โดยผลการพิจารณาของคณะอนุกรรมาธิการพบวา ประเด็นการปฏิรูปการขึ้นทะเบียน คนพิการ ซึ่งถือเปนประเด็นปฏิรูป Big Rock ที่ ๓ ตามแผนปฏิรูปประเทศดานสังคม (ฉบับปรับปรุง) และสอดคลองตามยุทธศาสตรชาติดานที่ ๔ การสงเสริมโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม โดยประเด็นดังกลาวอยูในมาตรา ๔ ของพระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ ซึ่งไดกําหนดนิยามคําวา “คนพิการ” ไว นิยามดังกลาวไดกลาวถึงประเภทความพิการ หลักเกณฑ การประเมิน การวินิจฉัยความพิการ และนําไปสูการจําแนกประเภทคนพิการตามความบกพรอง จํานวน 6 ประเภท รวมทั้งไดกําหนดความบกพรองอื่นไวดวย เพื่อใหสามารถขยายความบกพรอง โดยออกเปนประกาศเพิ่มเติมไดในอนาคต ในอดีตความบกพรองคือความพิการ จึงตองอาศัยการวินิจฉัยของแพทยเทานั้น แตตอมาวิวัฒนาการเกี่ยวกับนิยาม “คนพิการ” ตามที่กําหนดไวในกฎหมายไดแกไขเพิ่มเติม โดยขยายตัวจากความบกพรองที่ยังคงเปนฐานเริ่มตนใหครอบคลุมถึงอุปสรรคภายนอก ทั้งอุปสรรค ทางกายภาพ อาคารสถานที่ ระบบขนสง ระบบขอมูลขาวสาร การสื่อสาร เทคโนโลยีระเบียบ ประเพณี วัฒนธรรม ความเชื่อตาง ๆ ที่ลวนเปนเงื่อนไขที่จะเพิ่มหรือลดความพิการในสังคม นอกจากนี้ ประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย เรื่อง ประเภทและหลักเกณฑความพิการ ซึ่งเปนขอกําหนดหลักเกณฑที่จะสามารถขึ้นทะเบียนเปนคนพิการแตละประเภท ซึ่งหลักเกณฑ การวินิจฉัยความพิการดังกลาวนั้นยังอยูกับระบบแนวคิดที่ยึดความบกพรองแบบดั้งเดิม หรือการวินิจฉัยความพิการตามคําวินิจฉัยทางการแพทย(Medical Model) ดังนั้น แมนิยาม “คนพิการ” ตามที่กําหนดไวในกฎหมายจะไปพัฒนากวางขวางไปกวา “ความบกพรอง” แตวิธีการ และกลไกการวินิจฉัย “ความพิการ” เพื่อนําไปสูการขอออกบัตรประจําตัวคนพิการ หรือการขึ้น ทะเบียนคนพิการเพื่อเขาถึงสิทธิและสวัสดิการตาง ๆ ตามมาตรา 19 ของพระราชบัญญัติสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ นั้น ยังคงใหความสําคัญกับองคประกอบการวินิจฉัย ทางการแพทยเปนสําคัญ

๙๔ แมจะมีความพยายามกําหนดใหผูที่มีความบกพรองเชิงประจักษไมตองผานกระบวนการ วินิจฉัย เจาหนาที่สามารถใชดุลพินิจในการขึ้นทะเบียนเปนคนพิการได แตคนพิการก็ยังพบปญหา อยางมากในการขอขึ้นทะเบียนคนพิการ เนื่องจากความบกพรองของมนุษยมีความละเอียดสลับซับซอน ความบกพรองหลายประเภทซึ่งเปนฐานหนึ่งของความพิการก็ยังไมอาจพิสูจนไดเชิงประจักษประกอบกับ แพทยหลายทานมีความกังวลและหวงใยตอภาระของงบประมาณ จึงไมกลาออกใบรับรองความพิการ หรือตองใชเวลาในการพิสูจนความพิการหลายปบางคนตองถูกวินิจฉัยวาอยูในระหวางการรักษา เปนเวลายาวนาน ทําใหไมมีโอกาสไปขึ้นทะเบียนเปนคนพิการ โดยเฉพาะคนพิการที่มีฐานะยากจน ก็จะมีความยากลําบากในการเขาถึงสิทธิตาง ๆ มากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ความพิการทางจิตหรือเรียกวา คนพิการทางจิตสังคม คนพิการทางสติปญญา และบุคคลออทิสติก ซึ่งเปนความบกพรอง ที่สลับซับซอน ยิ่งตองมีการวินิจฉัยที่ยุงยากมากขึ้นเรื่อย ๆ คนเหลานี้จึงตองอยูในสังคมโดยที่ ยังไมไดรับการวินิจฉัย เมื่อไมไดรับการวินิจฉัยก็ไมไดรับการขึ้นทะเบียน เมื่อไมไดรับการขึ้นทะเบียน ก็ไมสามารถเขาถึงสิทธิและสวัสดิการไดกฎหมายฉบับนี้จึงยังไมสามารถที่จะชวยสงเสริมและพัฒนา คุณภาพชีวิตคนพิการตามเจตนารมณของกฎหมายไดอยางแทจริง ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาจากจํานวนคนพิการของประเทศไทย โดยมีขอมูลคนพิการ ที่ขอขึ้นทะเบียนมีบัตรประจําตัวคนพิการในปจจุบันมีจํานวนกวา 2 ลานคน ในขณะที่ผลการสํารวจ ความพิการของสํานักงานสถิติแหงชาติ เมื่อป พ.ศ. ๒๕๖๐ ไดสํารวจคนพิการโดยอาศัยหลักการประเมิน ความพิการของ Washington Group ซึ่งเปนขอตกลงจากการประชุมรวมกันที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. สหรัฐอเมริกา เกี่ยวกับวิธีการสํารวจความพิการและการออกแบบสํารวจที่เขาใจงายสามารถตอบคําถาม ไดอยางงาย สํานักงานสถิติแหงชาติไดออกแบบสํารวจโดยนําหลักการของวอชิงตันกรุปดังกลาว มาปรับใชใหสอดคลองกับกฎหมายของประเทศไทย ผลสํารวจดังกลาวพบคนพิการกวา ๓.๗ ลานคน ขอมูลดังกลาวทําใหเห็นวามีคนพิการอีกจํานวนกวา 1.๗ ลานคน ที่ยังไมไดเขาสูระบบการขึ้น ทะเบียนคนพิการ ซ ึ่งนอกจากจะไมสามารถเขาถึงสิทธิสวัสดิการตาง ๆ ที่เปนสิทธิสวัสดิการ ตามกฎหมายเฉพาะของคนพิการแลว ยังไมไดรับประโยชนจากนโยบายสาธารณะของรัฐ การประกอบ อาชีพ การเขาสูระบบการศึกษา และระบบอื่นๆ ที่ยังไมเปดโอกาสใหคนพิการไดเขาไปรวมกิจกรรม ตาง ๆ ในสังคม สงผลใหคนพิการถูกทิ้งไวขางหลังโดยปริยาย หากประเทศไทยดําเนินการสํารวจ ความพิการโดยใชหลักการของ Washington อยางเต็มที่ คาดวาจะมีคนพิการนอยกวารอยละ 10 - 15 ของประชากรในประเทศ ตามการคาดการณขององคการอนามัยโลกและธนาคารโลก ประกอบกับเมื่อ สังคมไทยเขาสูสังคมสูงวัยแลว ก็จะยิ่งสงผลใหมีคนพิการเพิ่มมากขึ้นตามไปดวย เมื่อพิจารณาสถานการณปญหาขางตนแลว จึงพบวาประเด็นปญหาสําคัญของการขึ้นทะเบียน คนพิการใหครอบคลุมและทั่วถึง คือ หลักเกณฑการวินิจฉัยและประเมินความพิการเพื่อขอ ขึ้นทะเบียนคนพิการในปจจุบัน ที่ยังคงใชเงื่อนไขความบกพรองตามหลักการการวินิจฉัยแบบดั้งเดิม ทําใหมีจํานวนคนพิการที่ขอขึ้นทะเบียนคนพิการเพียง 2 ลานคน ซึ่งยังต่ํากวาจํานวนคนพิการ ที่ถูกสํารวจ โดยสํานักงานสถิติแหงชาติซึ่งสํารวจพบคนพิการจํานวน 3.๗ ลานคน จึงสงผลตอ การจัดสวัสดิการ การพัฒนานโยบายสาธารณะ การขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตรชาติหรือแมกระทั่ง แผนการปฏิรูปประเทศของไทยไมอาจประสบความสําเร็จไดนอกจากนี้ การที่จะบรรลุเปาหมาย การปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการได จึงตองมิใชการมุงเนนเพียงการขึ้นทะเบียนคนพิการเทานั้น

๙๕ จําเปนตองมีความเชื่อมโยงฐานขอมูลคนพิการที่เกิดจากการขึ้นทะเบียนดังกลาวใหมีความสัมพันธ เกี่ยวเนื่องกับฐานขอมูลประชากรในสวนอื่นดวย อาทิ ฐานขอมูลของหลักประกันสุขภาพแหงชาติ ฐานขอมูลของกระทรวงศึกษาธิการ ฐานขอมูลทะเบียนราษฎร ฐานขอมูลของสํานักงานกองทุน ประกันสังคม ฐานขอมูลเกี่ยวกับการจางงาน ซึ่งแตละฐานขอมูลมีที่มาและระบบฐานขอมูลที่ใชภาษา แตกตางกัน ตอมาเมื่อมีการตราพระราชบัญญัติการบริหารงานและการใหบริการภาครัฐผานระบบดิจิทัล พ.ศ. ๒๕๖๒ จึงไดมีการจัดตั้งหนวยงานที่เรียกวา “สํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน)” ทําหนาที่เปนหนวยงานกลางที่จะสงเสริมใหเกิดการพัฒนาแพลตฟอรมหรือระบบฐานขอมูลของ ประเทศไทยขึ้น และถือเปนอีกกลไกสําคัญที่จะชวยขับเคลื่อนใหการปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง เกิดขึ้นไดผลเปนรูปธรรมอยางแทจริง ดังนั้น คณะอนุกรรมาธิการจึงไดกําหนดประเด็นการพิจารณาศึกษา “การปฏิรูป การขึ้นทะเบียนคนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุม และทั่วถึง” โดยแบงออกเปน ๒ ประเด็นสําคัญ ดังนี้ ๑. ประเด็นหลักเกณฑการประเมิน การวินิจฉัย และการรับรองความพิการ พระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดกําหนดนิยามคําวา “คนพิการ” คือ บุคคลซึ่งมีขอจํากัดในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวันหรือเขาไปมีสวนรวม ทางสังคม เนื่องจากมีความบกพรองทางการเห็น การไดยิน การเคลื่อนไหว การสื่อสาร จิตใจ อารมณพฤติกรรม สติปญญา การเรียนรูหรือความบกพรองอื่นใด ประกอบกับมีอุปสรรคในดานตางๆ และมีความจําเปนเปนพิเศษที่จะตองไดรับความชวยเหลือดานหนึ่งดานใด เพื่อใหสามารถปฏิบัติ กิจกรรมในชีวิตประจําวันหรือเขาไปมีสวนรวมทางสังคมไดเชนเดียวกับบุคคลทั่วไป เมื่อกฎหมาย ไดกําหนดใหความพิการไมใชเพียงความบกพรอง ยังครอบคลุมไปถึงอุปสรรคภายนอกตาง ๆ ที่จะเปน เงื่อนไขกับความพิการดวย ดังนั้น จึงควรมีการปรับปรุงหลักเกณฑการประเมิน การวินิจฉัย และการรับรอง ความพิการเพื่อขึ้นทะเบียนคนพิการ โดยนํามิติทางสังคม มิติในเชิงปจจัยแวดลอม และปจจัยพื้นฐาน ที่มีผลกระทบตอชีวิตคนพิการเขามาพิจารณารวมดวย เพื่อทําใหความพิการครอบคลุม เปดกวาง และไมทิ้งใครไวขางหลัง สงผลใหคนพิการไดเขาสูระบบการขึ้นทะเบียนไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง ๒. ประเด็นฐานขอมูลคนพิการ เมื่อคนพิการไดเขาสูระบบการขึ้นทะเบียนไดอยางครอบคลุม และทั่วถึงแลว การพัฒนาระบบฐานขอมูลคนพิการจึงมีความสําคัญอยางยิ่ง ที่จะตองมีการพัฒนา เพื่อเชื่อมโยงและแลกเปลี่ยนกับฐานขอมูลอื่นของรัฐ ตามเจตนารมณของกฎหมายวาดวยการบริหาร และบริการภาครัฐ และเปนอีกปจจัยสําคัญที่จะชวยทําใหบรรลุเปาหมายการปฏิรูปการขึ้นทะเบียน คนพิการเพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง

๙๖ ๔.๒ ขอเสนอแนะ คณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ไดพิจารณาศึกษาติดตาม เสนอแนะ และเรงรัดการปฏิรูปประเทศ ในกิจกรรมปฏิรูปประเทศดานสังคม “การปฏิรูปการขึ้นทะเบียน คนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง” และเพื่อใหการปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการบรรจุเปาหมายตามแผนปฏิรูปประเทศดานสังคม อยางเปนรูปธรรมและเกิดการพัฒนาอยางตอเนื่อง แมแผนปฏิรูปประเทศจะสิ้นสุดไปแลว เมื่อป พ.ศ. ๒๕๖๕ แตก็ยังมีความจําเปนที่จะตองเรงดําเนินการใหแลวเสร็จ เพื่อนําไปใชได อยางทันทวงทีเตรียมพรอมรองรับสังคมสูงวัย และความพยายามของประเทศไทยที่จะเปนศูนยกลาง ดานสุขภาพ ศูนยกลางดานอุตสาหกรรมการแพทยและสาธารณสุข ที่จะตองมีระบบการขึ้นทะเบียน และระบบฐานขอมูลที่ดีมีประสิทธิภาพ โดยมีเปาหมายเพื่อใหพลเมืองของประเทศไทยทุกคน ไมวาจะมีความพิการหรือไม จะมีความพิการมากหรือความพิการนอย จะมีความพิการเชิงประจักษ หรือไมประจักษจะมีความพิการตามที่แพทยออกใบรับรองใหหรือยังไมออกใบรับรองใหทุกคน ควรมีสิทธิที่จะไดเขาถึงสิทธิและสวัสดิการ ตามยุทธศาสตรชาติดานที่ ๔ การสงเสริมโอกาส และความเสมอภาคทางสังคม จึงไดจัดทํา “ขอเสนอแนะตอแนวทางการปฏิรูปการขึ้นทะเบียน คนพิการเพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง” ดังนี้ ๑. ควรเรงปรับปรุงหลักเกณฑการประเมิน การวินิจฉัย และการรับรองความพิการ เพื่อใหคนพิการไดเขาสูระบบการขึ้นทะเบียนคนพิการไดครอบคลุมและทั่วถึง และสอดคลองกับ หลักการสากลตามอนุสัญญาวาดวยสิทธิคนพิการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities: CRPD) และนิยามของ “คนพิการ” ในพระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการ พ.ศ. 2550 และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. 2556 โดยกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย กระทรวงศึกษาธิการ และหนวยงานอื่นที่เกี่ยวของ ควรเรงแกไขปรับปรุงกฎหมายและเอกสารที่เกี่ยวของใหสอดคลอง ครอบคลุมเปนมาตรฐานเดียวกันทุกหนวยงาน ไดแก (๑) ประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความ มั่นคงของมนุษย เรื่อง ประเภทและหลักเกณฑความพิการ พ.ศ. ๒๕๕2 และที่แกไขเพิ่มเติม พ.ศ. ๒๕65 (2) ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง กําหนดประเภทและหลักเกณฑของคนพิการทางการศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๒ และ (3) คูมือการวินิจฉัยและตรวจประเมินความพิการ ตามประกาศกระทรวงการพัฒนา สังคมและความมั่นคงของมนุษยฯ ดังนี้ ๑.๑ ปรับปรุงหลักเกณฑและประเภทความพิการไปจนถึงการวินิจฉัยและการตรวจ ประเมินความพิการ โดยใหมีองคประกอบ ๓ สวน ไดแก (๑) การประเมินโดยการวินิจฉัยทางการแพทย (Medical-Assessment) (๒) การประเมินขอจํากัดและสมรรถภาพในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวัน หรือเขาไปมีสวนรวมทางสังคมโดยตนเอง (Self-Assessment) และ (๓) การประเมินขอจํากัด และสมรรถภาพในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวันหรือเขาไปมีสวนรวมทางสังคมโดยชุมชน

๙๗ หรือประชาคมรอบดาน (Social/Community-Assessment)๒๑ ทั้งนี้ ในกรณีแพทยไมออกใบรับรอง ความพิการ เพื่อใหคนพิการไดมีทางเลือก คนพิการสามารถยื่นอุทธรณเพื่อขอเขาสูระบบการขึ้นทะเบียน คนพิการ ดวยการประเมินโดยตนเองและการประเมินโดยชุมชนหรือประชาคม โดยระบบคณะกรรมการ และทีมสหวิชาชีพเพื่อทําหนาที่ในการประเมินเชิงสังคม 1.2 ปรับลดเพดานระดับความบกพรอง (Impairment) หรือระดับขอจํากัด ในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวัน (Function) หรือระดับการเขาไปมีสวนรวมทางสังคม (Participation) เพื่อใหคนพิการไดเขาสูระบบการขึ้นทะเบียนคนพิการและฐานขอมูลคนพิการไดมากที่สุด สะทอนตัวเลขคนพิการที่ใกลเคียงกับความเปนจริงตามหลักสากล และเพื่อใหรัฐบาลมีขอมูลเพียงพอ ในการจัดทํานโยบายสาธารณะกระแสหลักที่ครอบคลุมประชาชนทุกกลุมรวมถึงคนพิการ ตามหลักการ พัฒนาไปดวยกันโดยไมทิ้งใครไวขางหลัง 1.3 ปรับเพิ่มประเภทความพิการ โดยแกไขปรับปรุงประกาศกระทรวงการพัฒนา สังคมและความมั่นคงของมนุษย เรื่อง ประเภทและหลักเกณฑความพิการ พ.ศ. ๒๕๕2 และที่แกไข เพิ่มเติม และ (2) ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง กําหนดประเภทและหลักเกณฑของคนพิการ ทางการศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยเพิ่มประเภทความพิการเพื่อใหสอดคลองและรองรับความหลากหลาย ของความพิการประเภทตาง ๆ ไดแก ความพิการซอน ความพิการซึ่งเปนผลมาจากความบกพรองที่มิอาจ ระบุประเภท หรือความพิการซึ่งเปนผลมาจากความบกพรองอื่น๒๒ ๒๑ ผลการศึกษา กฎหมาย และเอกสารที่เกี่ยวของกับหลักเกณฑการประเมินขอจํากัดและสมรรถภาพ ในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวันหรือเขาไปมีสวนรวมทางสังคมโดยตนเอง (Self-Assessment) และการประเมิน ขอจํากัดและสมรรถภาพในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวันหรือเขาไปมีสวนรวมทางสังคมโดยชุมชนหรือประชาคม รอบดาน (Social/Community-Assessment) (๑) ผลการศึกษา เรื่อง แนวการการประเมินความพิการ (ทางเลือก) ที่เหมาะสมสําหรับประเทศไทย โดยสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) รวมกับพก. สนับสนุนโดย UNICEF (๒) ขอสังเกตเชิงสรุป (Concluding Observations : COB) และขอคิดเห็นทั่วไป (General Comments : CG) ของคณะกรรมการวาดวยสิทธิคนพิการแหงสหประชาชาติ (Committee on the Rights of Persons with Disabilities) (๓) ชุดคําถามที่จัดทําโดย WHO อาทิ ICF Checklist หรือ WHODAS 2.0 (https://www.who.int /standards/classifications/international-classification-of-functioning-disability-and-health/who-disabilityassessment-schedule) (๔) National Disability Insurance Scheme Act 2013 (https://www.ndis.gov.au/aboutus /publications /booklets-and-factsheets) (๕) The Washington Group on Disability Statistics (http://www.washingtongroup-disability.com/) ๒๒ ขอเสนอจากผลการศึกษา เรื่อง แนวการการประเมินความพิการ (ทางเลือก) ที่เหมาะสมสําหรับประเทศไทย โดยสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) รวมกับพก. สนับสนุนโดย UNICEF“ควรมีความยืดหยุนในการรับรอง ความพิการ โดยคํานึงถึงความตองการจําเปนของคนพิการเปนหลัก ไมจําเปนตองเปนผูพิการตามเกณฑ ความพิการ 7 ประเภท”

๙๘ 1.๔ ปรับเพิ่มรายละเอียดความพิการเชิงประจักษใหกวางขวางและครอบคลุม สภาพความพิการมากขึ้น โดยแกไขปรับปรุงประกาศสํานักงานสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการแหงชาติ เรื่อง แบบและรายละเอียดของสภาพความพิการที่สามารถเห็นไดโดยประจักษ พ.ศ. 2557 เพื่อเพิ่มเติมแบบและรายละเอียดของสภาพความพิการที่สามารถเห็นไดโดยประจักษ ใหกวางขวางและครอบคลุมสภาพความพิการมากขึ้น โดยเฉพาะสภาพความพิการตั้งแตกําเนิด ที่มีลักษณะความบกพรองเปนการถาวรซึ่งผานการรับรองทางการแพทยเปนที่ยุติแลว เพื่อใหคนพิการ ไดเขาสูกระบวนการออกบัตรประจําตัวคนพิการไดสะดวกมากยิ่งขึ้น ๑.๕ ปรับการประเมิน การวินิจฉัย และการรับรองความพิการทางจิตใจ หรือพฤติกรรม หรือ “ความพิการทางจิตสังคม (persons with psychosocial disability)” โดยใชแนวทางและเครื่องมือขององคการอนามัยโลก (World Health Organization: WHO) WHO QualityRights guidance and training tools๒๓ รวมถึง The Washington Group Extended Set on Functioning (WG-ES) เพื่อใหคนพิการทางจิตสังคมสามารถเขาถึงบริการ สิทธิและสวัสดิการที่จําเปน โดยไมตองรอใหรุนแรงและเรื้อรังจนยากจะฟนฟูสมรรถภาพไดเนื่องจาก WHO ไดกําหนดนิยามความ พิการทางจิตสังคม ใหรวมถึงคนที่ไดรับการวินิจฉัยวามีประเด็นสุขภาพจิตหรือคนที่ระบุวาตนเองเปนคน พิการทางจิตสังคม (The term “psychosocial disability” has been adopted to include people who have received a mental health-related diagnosis or who self-identify with this term) ประกอบกับการประเมินความพิการที่สามารถเห็นไดโดยประจักษไมสามารถประเมินความพิการ ทางจิตสังคมได และการประเมินตามประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยฯ ก็ประเมินไดเฉพาะคนปวยเรื้อรังมากหรือจํากัดอยูในโรคกลุมหนึ่งเทานั้น 1.๖ ฝกอบรมเพิ่มพูนทักษะการตรวจประเมินความพิการเพื่อออกเอกสารรับรอง ความพิการ ใหแกบุคลากรดานการแพทยหนวยงานดานการแพทยและหนวยงานที่เกี่ยวของ โดยเฉพาะศูนยบริการคนพิการ ไปจนถึงการอบรมการประเมินขอจํากัดในการปฏิบัติกิจกรรม ในชีวิตประจําวันหรือเขาไปมีสวนรวมทางสังคม (Need Assessment) เพื่อใหเขาใจและสามารถปฏิบัติ ตามหลักเกณฑการประเมิน การวินิจฉัย การรับรองความพิการ รวมถึงการประเมิน ไดอยางถูกตอง และเชี่ยวชาญ ตลอดจนเผยแพรความรูที่เกี่ยวกับการประเมินความพิการใหประชาชนสามารถเขาถึง และเขาใจไดโดยสะดวก 2. ควรเพิ่มเติมการออกบัตรประจําตัวคนพิการแบบชั่วคราว และกําหนดกลไก การประเมินขอจํากัดในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวันหรือเขาไปมีสวนรวมทางสังคม (Need Assessment) โดยกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและ ความมั่นคงของมนุษย และหนวยงานที่เกี่ยวของ ควรเรงแกไขปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวของ ไดแก ระเบียบคณะกรรมการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแหงชาติวาดวยหลักเกณฑ วิธีการ ๒๓ WHO QualityRights guidance and training tools : แนวทางและเครื่องมือปรับ กา รป ระเมิน การวินิจฉัย และการรับรองความพิการทางจิตใจหรือพฤติกรรม ขององคการอนามัยโลก (World Health Organization: WHO) (https://qualityrights.org/)

๙๙ และเงื่อนไขการยื่นคําขอมีบัตรประจําตัวคนพิการ การออกบัตร และการกําหนดเจาหนาที่ผูมีอํานาจออก บัตรประจําตัวคนพิการ การกําหนดสิทธิหรือการเปลี่ยนแปลงสิทธิ และการขอสละสิทธิของคนพิการ และอายุบัตรประจําตัวคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๖ และที่แกไขเพิ่มเติม ดังนี้ 2.1 เพิ่มเติมการออกบัตรประจําตัวคนพิการแบบชั่วคราว (Temporary) สําหรับ ผูที่มีแนวโนมพิการหรือผูที่อยูระหวางการรักษา โดยการกําหนดหลักเกณฑและระยะเวลาการประเมิน ความพิการ การรับรองความพิการ การขึ้นทะเบียนคนพิการ และการตออายุบัตรประจําตัวคนพิการ แบบชั่วคราวใหมีความชัดเจน เพื่อใหสิทธิแกผูที่มีแนวโนมพิการหรือผูที่อยูระหวางการรักษาซึ่งตอง ใชเวลาในการรักษายาวนาน 2.2 ปรับปรุงบัตรประจําตัวคนพิการดิจิทัลหรือแอปพลิเคชัน “บัตรคนพิการ” ใหคนพิการ โดยเฉพาะคนตาบอดใหสามารถเขาถึงไดโดยสะดวก ตามมาตรา 6 (4) พระราชบัญญัติ การพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม พ.ศ. ๒๕๖๐๒๔ มาตรา ๔ พระราชบัญญัติการบริหารงาน และการใหบริการภาครัฐผานระบบดิจิทัล พ.ศ. 2562๒๕ และมาตรา 6 พระราชบัญญัติการปฏิบัติราชการ ทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2565๒๖ 2.3 พัฒนาแอปพลิเคชัน “บัตรคนพิการ” ใหเปนแอปพลิเคชันอเนกประสงค (Super App) ซึ่งเปนแอปพลิเคชัน ที่จะชวยทําใหคนพิการเขาถึงสิทธิ สวัสดิการ และบริการผาน ระบบอิเล็กทรอนิกสอยางครบวงจรทุกมิติโดยเฉพาะการเชื่อมโยงฐานขอมูลการใหบริการคนพิการ ของศูนยบริการคนพิการ ในทางกลับกันการพัฒนาบัตรประชาชนดิจิทัล (Digital ID) หรือแอปพลิเคชัน D.DOPA (ThaID) ก็จะตองเชื่อมโยงและครอบคลุมขอมูลในบัตรประจําตัวคนพิการดวย รวมถึง คนพิการตองเขาถึงไดโดยสะดวกดวย 2.4 จัดตั้งกลไกการประเมินขอจํากัดในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวัน หรือเขาไปมีสวนรวมทางสังคม เพื่อจัดสวัสดิการของคนพิการที่เขาสูระบบใหสอดคลองและเหมาะสม กับความตองการจําเปนของแตละบุคคล (Need Assessment) โดยการใหบริการผานศูนยบริการ คนพิการทั่วไป๒๗ ๒๔ มาตรา ๖ (๔) พระราชบัญญัติการพัฒนาดิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม พ.ศ. ๒๕๖๐, อางแลว. ๒๕ มาตรา ๔ พระราชบัญญัติการบริหารงานและการใหบริการภาครัฐผานระบบดิจิทัล พ.ศ. 2562, อางแลว. ๒๖ มาตรา 6 พระราชบัญญัติการปฏิบัติราชการทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2565 , อางแลว.๒๗ ผลการศึกษา เรื่อง ระบบการดําเนินงานศูนยบริการคนพิการทั่วไป ดําเนินงานโดยมูลนิธิสถาบันวิจัย เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ประเทศไทย รวมกับสํานักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสุข สนับสนุนโดยกองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการ สํานักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ (สสส.) และกองทุนพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจ และสังคม สืบคนจาก https://drive.google.com/drive/folders/1BowD0yMGlnCMMhtQtzZtZmECF2lPwccv เมื่อวันที่ ๒๑ มีนาคม ๒๕๖๖

๑๐๐ ๓. ควรพัฒนาฐานขอมูลคนพิการใหสามารถเชื่อมโยงกับฐานขอมูลอื่นแบบเรียลไทม (Real-time) และคนพิการเขาถึงไดโดยสะดวก ๓.๑ รัฐบาลควรสนับสนุนงบประมาณทั้งดานบุคลากรที่มีความรูความเชี่ยวชาญ และดานอุปกรณที่มีประสิทธิภาพ ในการพัฒนาฐานขอมูลคนพิการใหสามารถเชื่อมโยงกับฐานขอมูล อื่นแบบเรียลไทม (Real-time) และคนพิการเขาถึงไดโดยสะดวก ๓.๒ กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและ ความมั่นคงของมนุษย สํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน) และหนวยงานที่เกี่ยวของ ควรเรงพัฒนาฐานขอมูลคนพิการใหสามารถเชื่อมโยงกับฐานขอมูลอื่นแบบ (Real-time) และคนพิการ เขาถึงไดโดยสะดวก ดังนี้ (๑) พัฒนาฐานขอมูลคนพิการใหเชื่อมโยงกันแบบไรรอยตอกับฐานขอมูลอื่น อาทิ ทะเบียนราษฎร หลักประกันสุขภาพแหงชาติ กระทรวงศึกษาธิการ ประกันสังคม และแพลตฟอรมกลาง ที่อยูในความดูแลของสํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องคการมหาชน) เปนตน รวมทั้งตองมีการเชื่อมโยง ขอมูลกันแบบทันทีทันใดหรือเรียลไทม (Real-time) และคนพิการเขาถึงไดโดยสะดวก (๒) พัฒนาชุดขอมูลมาตรฐาน (Standard Data Set) ของฐานขอมูลคนพิการ ใหครอบคลุมทุกมิติทุกฐานขอมูล เพื่อรองรับการเชื่อมโยงกับฐานขอมูลอื่น ๆ (๓) พัฒนาฐานขอมูลคนพิการและบัตรประจําตัวคนพิการดิจิทัลใหสอดคลอง กับมาตรฐานการเขาถึงไดโดยสะดวก (Accessibility Standards) การรักษาความมั่นคงปลอดภัย ไซเบอร (Cyber Security) และการคุมครองขอมูลสวนบุคคล (Personal Data Protection) ที่จะตองไดรับความยินยอมจากคนพิการ รวมทั้งกําหนดแนวทางการยกเวนใหสามารถเชื่อมโยง ฐานขอมูลขามหนวยงานภาครัฐไดอยางถูกตองตามกฎหมาย และกระทําการดวยความระมัดระวัง

บรรณานุกรม กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ “รายงานขอมูลสถานการณดานคนพิการในประเทศไทย ขอมูล ณ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๖๕” สืบคนเมื่อวันที่ ๒๐ มีนาคม ๒๕๖๖ จาก https://www.dep.go.th/images/uploads /files/situation-Dec65.pdf สํานักงานสถิติแหงชาติ และองคการยูนิเซฟ, “การสํารวจความพิการ พ.ศ. ๒๕๖๐” สืบคน จาก https://www.nso.go.th/sites/2014en/Survey/social/SocialSecurity/Disabilitysurv ey /2017/Full_Report.pdf เมื่อวันที่ ๒๐ มีนาคม ๒๕๖๖ สํานักงานเลขานุการของคณะกรรมการยุทธศาสตรชาติสํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ และสังคมแหงชาติ, “ยุทธศาสตรชาติ 20 ป (พ.ศ. 2561 – 2580)” แผนปฏิรูปประเทศดานสังคม (ฉบับปรับปรุง) สืบคนจาก http://nscr.nesdc.go.th พระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๕๖ พระราชบัญญัติการพัฒนาดิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม พ.ศ. ๒๕๖๐ พระราชบัญญัติการบริหารงานและการใหบริการภาครัฐผานระบบดิจิทัล พ.ศ. 2562 พระราชบัญญัติการปฏิบัติราชการทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2565 ประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย เรื่อง ประเภทและหลักเกณฑความพิการ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๕๕ WHO QualityRights guidance and training tools : แนวทางและเครื่องมือปรับการประเมิน การวินิจฉัย และการรับรองความพิการทางจิตใจหรือพฤติกรรม ขององคการอนามัยโลก (World Health Organization: WHO) / (https://qualityrights.org/). สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) รวมกับพก. สนับสนุนโดย UNICEF, ผลการศึกษาวิจัย เรื่อง แนวการการประเมินความพิการ (ทางเลือก) ที่เหมาะสมสําหรับประเทศไทย. มูลนิธิสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ประเทศไทย รวมกับสํานักงานพัฒนานโยบาย สุขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสุข สนับสนุนโดยกองทุนสงเสริมและพัฒนา คุณภาพชีวิตคนพิการ กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ สํานักงานกองทุน สนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ (สสส.) และกองทุนพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม , ผลการศึกษา เรื่อง ระบบการดําเนินงานศูนยบริการคนพิการทั่วไป. บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ครั้งที่ ๑๓/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๔ มิถุนายน ๒๕๖๓

๑๐๒ บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ครั้งที่ ๑๓/๒๕๖๔ (ผานสื่อ อิเล็กทรอนิกส) วันจันทรที่ ๑๙ เมษายน ๒๕๖๔ บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ครั้งที่ ๒๑/๒๕๖๔ (ผานสื่อ อิเล็กทรอนิกส) วันศุกรที่ ๒๕ มิถุนายน ๒๕๖๔ บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ครั้งที่ ๑๑/๒๕๖๕ (ผานสื่อ อิเล็กทรอนิกส) วันพุธที่ ๒๐ เมษายน ๒๕๖๕ บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ครั้งที่ ๒5/๒๕๖๕ (ผานสื่อ อิเล็กทรอนิกส) เมื่อวันพฤหัสบดีที่ ๑8 สิงหาคม ๒๕๖๕ บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา ครั้งที่ ๒๖/๒๕๖๕ (ผานสื่อ อิเล็กทรอนิกส) วันพุธที่ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๖๕ สรุปการสัมมนากลุมยอยการคุมครองสิทธิและเสริมพลังคนพิการ เรื่อง “๓ ปวุฒิสภา : ทิศทางการ ปฏิรูปประเทศดานสังคมในสวนที่เกี่ยวของกับคนพิการ” เมื่อวันพุธที่ ๘ มิถุนายน ๒๕๖๕ ณ หองประชุม ๔๐๒ – ๔๐๓ ชั้น ๔ อาคารรัฐสภา ในรูปแบบผสม (หองสัมมนา (onsite) และผานสื่ออิเล็กทรอนิกส (online) จัดโดยคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ คนพิการ และผูดอยโอกาส วุฒิสภา สรุปการเสวนาเสวนาโตะกลม เรื่อง "ทิศทางการขับเคลื่อนประเด็นการปฏิรูปประเทศดานคนพิการ ภายหลังสิ้นสุดแผนปฏิรูปประเทศ” เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2565 เวลา 09.00 นาฬิกา ณ หอง THE EnCony ชั้น Ground โรงแรม ดิเอนโคนี่ เรสซิเดนซ จังหวัดระยอง จัดโดย คณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคมฯ วุฒิสภา รวมกับ กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ

[๑] ภาคผนวก

[๑] ภาคผนวก ก. - รายงานความคืบหน้าการด าเนินการตามแผนการปฏิรูปประเทศ (ฉบับปรับปรุง) ด้านสังคม กิจกรรมปฏิรูปที่ ๓ การปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการ ประเด็นความคืบหน้าการเชื่อมโยงและจัดท าระบบฐานข้อมูลคนพิการ เพื่อให้คนพิการเข้าถึงสิทธิสวัสดิการ ต่อที่การประชุมวุฒิสภา เมื่อวันจันทร์ที่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๖๕

24 มี.ค. 2564 เอกสารนําเสนอในการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศดานสังคม ครั้งที่ 3/2564 ไมสามารถใชเพื่อการอางอิงและเผยแพร ขอมูลคนพิการทั่วไป สาเหตุความพิการ 2,108,536 คน = 3.18 %ของประชากรทั่วประเทศ ู 2,108,536 คน 22.18% 39.68 % 20.95% 12.51% 4.68% ขอมูล ณ 31 มี.ค. 65 0 200,000 400,000 600,000 800,0001,000,0001,200,000 อายุ 0-5 ป อายุ 6 - 14 ป อายุ 15 - 59 ป อายุ 60 ปขึ้นไป 1,178,550 คน 66,463 คน 852,033 คน 11,489 คน ้ ไ วิเคราะหตามอายุและประเภทความพิการทางการเห็น ทางการไดยิน/สื่อความหมาย ทางการเคลื่อนไหว ทางจิตหรือพฤติกรรม ทางสติปญญา ทางการเรียนรู ออทิสติก มากกวา 1 ประเภท ไมระบุ ปฐมวัย วัยเรียน วัยทํางาน สูงอายุ รวม 0 - 5 6 - 14 15 - 59 60 ขึ้นไป 11,489 66,463 852,033 1,178,550 2,108,535 อาชีพ จํานวน (คน) อาชีพ จํานวน (คน) เกษตรกรรม 167,299 (53.26) ลูกจาง/พนักงานบริษัท 17,901 (5.70) รับจาง 71,473 (22.75) รับราชการ/รัฐวิสาหกิจ 3,636 (1.16) ไมระบุอาชีพ 22,845 (6.95) กิจการสวนตัว/คาขาย 908 (0.29) กิจการสวนตัว/อาชีพอิสระ 19,144 (6.09) อื่น ๆ 11,921 (3.79) จานวนํ (คน) อาชีพ จํา อาชีพคนพิการ = 314,127 คน 1,101,837 คน 52.26% 1,006,699 คน 47.74% สาเหตุความพิการ ภาวะ อุบัติเหตุเจ็บปวยไมทราบ สาเหตุแพทยไมระบุ/ไมทราบสาเหตุัิ พันธุกรรม วามพกาิ ไมทราบ สาเหตคุ ทยไมระบ/ 46.46% พิการแตกําเนิด 24.63% 20.55% 7.64% 0.67% 0.05% ประเภทความพิการ จํานวน (คน) ประเภทความพิการ จํานวน (คน) 1.ทางการเห็น 186,701 (8.86) 5. ทางสติปญญา 144,288 (6.85) 2.ทางการไดยิน/สื่อความหมาย 393,998 (18.68) 6. ทางการเรียนรู 13,986 (0.66) 3.ทางการเคลื่อนไหวหรือทางรางกาย 1,061,096 (50.33) 7. ออทิสติก 17,466 (0.83) 4. ทางจิตหรือพฤติกรรม 165,260 (7.84) 8. พิการซอน 123,757 (5.86) หมายเหตุ : ไมระบุประเภทความพิการ 1,984 คน (0.09) หมายเหตุ : ยอดรวมคนพิการ 2,108,535 เนื่องจากคนพิการไมมีขอมูลวันเดือนปเกิดจํานวน 1 คน การศึกษา ชาย หญิง รวม รอยละ อายุยังไมถึงเกณฑ 1,145 892 2,037 0.10 อายุถึงเกณฑแตไมไดเรียน 9,150 10,576 19,726 0.94 ต่ํากวาประถมศึกษาตอนตน 1,964 1,552 3,516 0.17 ประถมศึกษา 682,848 650,068 1,332,916 63.22 มัธยมศึกษา 128,597 63,246 197,843 9.10 อุดมศึกษา 15,761 11,376 27,137 1.29 ประกาศนียบัตรวิชาการศึกษา 27,965 12,076 40,041 1.90 อนุปริญญา 162 102 264 0.01 ปริญญาตรีหรือเทียบเทา 927 612 1,539 0.07 สูงกวาปริญญาตรี 2,874 1,802 4,676 0.22 ปริญญาโท หรือเทียบเทา 0 1 1 0.00 อื่น ๆ 13,404 8,794 22,198 1.05 ไมระบุการศึกษา 6,898 5,764 12,662 0.60 ไมไดรับการศึกษา 5,938 5,871 11,809 0.56 ไมมีขอมูล 204,204 233,967 438,171 20.78 รวม 1,101,837 1,006,699 2,108,536 100.00 24 มี.ค. 2564 เอกสารนําเสนอในการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศดานสังคม ครั้งที่ 3/2564 ไมสามารถใชเพื่อการอางอิงและเผยแพร Background คนพิการที่คาดวาจะไมม ีบตรประจ ั ําตัวคนพิการประมาณ1.6 ลานคน ปญหาการเขาถึงสิทธิคนพิการ สํานักงานสถิติแหชาติสํารวจ ป2560คาดมีคนพิการ3.7 ลานคน รอยละ5.5 ของประชากรทั้งประเทศ กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการมีสถิตคนพิการ 2,092,595 คน รอยละ3.03 ของประชากรทั้งประเทศ • ปรับปรุงเกณฑการประเมินความพิการ • พัฒนาระบบการใหบริการ สาเหตุที่ไมสามารถเขาถึง 48 % • ไมตองการจดทะเบียน • ระดับความพิการไมถึงเกณฑ 7.6 % • ไมทราบขอมูล • มีระดับความพิการรุนแรง ไมสามารถเดินทางไปทําบัตรได • อยูพื้นที่หางไกลเดินทางไมสะดวก พ.ร.บ. สงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต คนพิการ พ.ศ. 2550 และแกไขเพิ่มเติม มาตรา4 นิยาม “คนพิการ” บุคคลที่มีขอจํากัดในการใชชีวิต ประจําวัน และมีความจําเปนตองการความชวยเหลือ พิเศษดานใดดานหนึ่ง มาตรา19 คนพิการสามารถยื่นมีบัตรประจําตัวคนพิการ เพื่อใหไดรับสิทธิสวัสดิการ มาตรา20 คนพิการสามารถรับสิทธิจากรัฐ อาทิดานการแพทย การศึกษา การมีงานทํา และสวัสดิการสังคม บัตรประจําตัวคนพิการกบสั ิทธิสวัสดิการ แนวทางการแกไขปญหา

แผนปฏริูปประเทศูดานสังคม ดาน การมีระบบการออมเพื่อสรางหลักประกันรายไดหลังวัยเกษียณ ที่เพียงพอและครอบคลุมในกลุมแรงงานทั้งในและนอกระบบ ผลักดันใหมีฐานขอมูลทางสังคมและคลังความรูในระดับพ ื้ นท ี่ เพื่อใหสามารถจัดสวัสดิการและสรางโอกาสในการประกอบ อาชีพที่ตรงตามความตองการของกลุมเปาหมาย รถ ตา เพื่อใหสามาร อาชีพที่ตรงต 3 การปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการเพื่อใหคนพิการ ไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุม และทั่วถึง ออกกฎระเบียบใหเอื้อตอการมีสวนรวมของชุมชนเมือง ในการพัฒนาชุมชนของตนเอง การสรางมูลคาใหกับที่ดินที่รัฐจัดใหกับประชาชน 24 มี.ค. 2564 เอกสารนําเสนอในการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศดานสังคม ครั้งที่ 3/2564 ไมสามารถใชเพื่อการอางอิงและเผยแพร • ประเทศไทยยังมีคนพิการที่ตกหลนและไมไดรับความชวยเหลือหรือสวัสดิการจากรัฐอยางครบถวนเพียงพอคนพิการกวารอยละ 55.6 (ประเทศไทยมีคนพิการประมาณ 3.7 ลานคน) ไมไดจดทะเบียนคนพิการ เนื่องจากไมตองการจดทะเบียน (รวมไมคิดวาตนเองพิการ) ความพิการ ไมอยูในระดับที่จดทะเบียนไดรวมถึงไมทราบขอมูลเกี่ยวกับการจดทะเบียน ไมมีคนพาไป และ เดินทางไมสะดวก (สสช., 2560) • การกําหนดคํานิยาม “คนพิการ” ปจจุบันมีความแตกตางกันแตละหนวยงาน ซึ่งเปน อุปสรรคตอการขึ้นทะเบียนคนพิการ อาทิ พม.กําหนดประเภท/หลักเกณฑความพิการ 7 ประเภท ซึ่งไมครอบคลุมความพิการที่ไมเห็นไดโดยประจักษอาทิกลุมอาการออทิสติก ขณะที่สํานักงานสถิติฯ กําหนดความพิการมีความหมายหลายมิติโดยอาจพิจารณาวาพิการจาก (1) ลักษณะภายนอก หรือ (2) ความสามารถในการทํากิจกรรมตางๆ หรือ (3) ไมสามารถเขารวมในสังคม • การขึ้นทะเบียนคนพิการตามหลักเกณฑของ พม. มีขั้นตอนที่ยุงยาก และใชเอกสารเปน จํานวนมาก อาทิบัตรประจําตัวประชาชนคนพิการ สําเนาทะเบียนบานคนพิการ บัตร ประจําตัวประชาชนผูดูแล สําเนาทะเบียนบานผูดูแล รูปถาย และเอกสารรับรองความพิการ โดยประกอบวิชาชีพเวชกรรมของสถานพยาบาลของรัฐหรือสถานพยาบาลเอกชนที่กําหนด เวนแตกรณีสภาพความพิการที่สามารถเห็นไดโดยประจักษและสวนใหญตองไปติดตอขอขึ้น ทะเบียนยังสถานที่ที่กําหนด • กระบวนการขึ้นทะเบียนคนพิการตองผานการวินิจฉัยโดยแพทยและขึ้นทะเบียนกับกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย (พม.) เพื่อใหไดรับเอกสารรับรอง ความพิการตามกฎหมายสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กิจกรรมปฏิรูปทีÉ 3 การปฏิรูปการขึ้ นทะเบียนคนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการ และความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง หลักการและเหตุผล ตัวชี้วัด (1) ระเบียบคณะกรรมการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแหงชาติวาดวยหลักเกณฑวิธีการและเงื่อนไขการยื่นคําขอมีบัตรประจําตัวคนพิการฯ พ.ศ. 2556 ไดรับการแกไขใหสถานพยาบาลสามารถออกเอกสารรับรองความพิการและสามารถขึ้นทะเบียนคนพิการไดภายในป 2565 (2) หนวยราชการที่เกี่ยวของไดมีการปรับปรุงคํานิยามคนพิการใหเปนมาตรฐานเดียวกัน (3) ระบบฐานขอมูลคนพิการสามารถเชื่อมโยงระหวางสถานพยาบาลกับหนวยงานภาครัฐที่เกี่ยวของไดภายในป 2565 เปาหมาย หนวยงานรับผิดชอบหลัก กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย ขั้นตอนและวิธีการการดําเนินการปฏิรูป (1) ขั้นตอนที่ 1 ปรับคํานิยาม “คนพิการ”ใหเปนมาตรฐานเดียวกันทุกหนวยงาน โดยใหพม. เปนผูกําหนดคํานิยามหลักและใหหนวยงานที่เกี่ยวของปรับปรุงการกําหนดคํานิยาม/ขอบเขตของผูพิการใหสอดคลองกัน (2) ขั้นตอนที่ 2 แกไขระเบียบคณะกรรมการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแหงชาติวาดวยหลักเกณฑวิธีการ และเงื่อนไขการยื่นคําขอมีบัตรประจําตัวคนพิการฯ พ.ศ. 2556 ขอ 6 ใหเพิ่มเติมสถานพยาบาลสามารถออกเอกสารรับรองความพิการและสามารถขึ้นทะเบียนคนพิการไดนอกเหนือจากสํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด ศูนยบริการคนพิการระดับจังหวัดหรือหนวยงานของรัฐ ตามที่ผูอํานวยการหรือผูวาราชการจังหวัดประกาศกําหนด โดยเปนไปในลักษณะ One Stop Service ที่สามารถบูรณาการการยื่นคําขอ การออกบัตรคนพิการไวในจุดเดียว เพื่อใหกระบวนการขึ้นทะเบียนคนพิการมีความรวดเร็วและเขาถึงกลุมคนที่ประสบสภาวะความพิการไดอยางครอบคลุม (ภายในป 2565) (3) ขั้นตอนที่ 3วางระบบการเชื่อมโยงฐานขอมูลคนพิการที่ขึ้นทะเบียน ปรับใหเปนปจจุบัน และเชื่อมโยง การใชประโยชนขอมูลรวมกับหนวยงานภาครัฐที่เกี่ยวของ โดยใหสถานพยาบาลที่รับขึ้นทะเบียน คนพิการเชื่อมโยงขอมูลกับหนวยงานภาครัฐที่เกี่ยวของ อาทิพม. สธ. ศธ. รง. มท. กค. โดยกําหนดชวงระยะเวลาการนําเขาขอมูลที่แนนอน เพื่อใหขอมูลเปนปจจุบันและเปนประโยชนตอหนวยงานภาครัฐที่เกี่ยวของในการจัดสวัสดิการใหความชวยเหลือตามสิทธิคนพิการไดอยางทันการณและรอบดาน (ภายในป 2565) (1) คนพิการทุกคนไมมีขอจํากัดดานการเขาถึงการขึ้นทะเบียนคนพิการ (2) ฐานขอมูลคนพิการเชื่อมโยงกับฐานขอมูลสําคัญตางๆอยางมีความเปนปจจุบัน และไดใชประโยชนโดยหนวยงานภาครัฐที่เกี่ยวของอยางทั่วถึงเพื่อใหคนพิการไดรับการสนับสนุนอยางรอบดาน 4

24 มี.ค. 2564 เอกสารนําเสนอในการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศดานสังคม ครั้งที่ 3/2564 ไมสามารถใชเพื่อการอางอิงและเผยแพร กิจกรรมปฏิรูปที่ 3 การปฏิรูปการขึ้นทะเบียนคนพิการ เพื่อใหคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการและความชวยเหลือไดอยางครอบคลุมและทั่วถึง 1. คนพิการทุกคนไมมีขอจํากัดดานการเขาถึงการขึ้นทะเบียนคนพิการ 2. ฐานขอมูลคนพิการเชื่อมโยงกับฐานขอมูลสําคัญตางๆ อยางมีความเปนปจจุบัน ไดใชประโยชนโดยหนวยงานภาครัฐที่เกี่ยวของอยางทั่วถึง เพื่อใหคนพิการไดรับการสนับสนุนอยางรอบดาน การและความชว นพิการ เปาหมาย ตัวชี้วัด การปรับปรุงคํานิยาม หลักเกณฑประเภทคนพิการ ใหเปนมาตรฐานเดียวกัน การแกไขระเบียบฯการยื่นคําขอ มีบัตรประจําตัวคนพิการฯ เพื่ออํานวยความสะดวก และลดขอจํากัดในการเขาถึง การออกบัตรประจําตัวคนพิการ การพัฒนาระบบเพ ื่ อยกระดับ การใหบริการคนพิการ แบบดิจิทัล ระบบฐานขอมูลคนพิการ สามารถเช ื่อมโยงระหวาง สถานพยาบาลกับหนวยงานภาครัฐ ที่เก ี่ ยวของไดภายในป 2565 แกไขการวินิจฉัย การประเมินความพิการ คํานิยามใหเปนมาตรฐานเดียวกัน ลดเอกสารประกอบการยืนคําขอมีบัตรประจําตัวคนพิการมีระบบการใหบริการ (One Stop Services ) าขอ ตัวชี้วัดยอย Milestone : MS1 Milestone : MS2 Milestone : MS3 Milestone : MS4 การประเมินความพิการเชิงประจักษ MS1.1 MS1.2 MS2.1 MS3.1 MS3.2 การพัฒนาระบบบัตรประจําตัวคนพิการแบบอิเล็กทรอนิกส MS4.2 MS4.2 การยกเวนการเขาถึง ขอมูลสวนบุคคลของภาครัฐ การเชื่อมโยงขอมูลสิทธิสวัสดิการคนพิการ กับหนวยงานที่เกี่ยวของ การสํารวจคนพิการตกหลน MS1.3 24 มี.ค. 2564 เอกสารนําเสนอในการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศดานสังคม ครั้งที่ 3/2564 ไมสามารถใชเพื่อการอางอิงและเผยแพร การขับเคลื่อน BR0903ของปฏิรูปประเทศดานสังคม การปรับปรุงคํานิยาม หลักเกณฑประเภทคนพิการใหเปนมาตรฐานเดียวกัน 1.1 การแกไขการวินิจฉัยการประเมินความพิการคํานิยาม ใหเปนมาตรฐานเดียวกัน 1.2 การประเมิน ความพิการเชิงประจักษ MS 1 MS 1.1 MS 1.2 x ผูใชคํานิยามคนพิการ : จํานวน 4 หนวยงาน (พม. สธ. ศธ. รง.) ยืนยันวาไดใชประเภทและหลักเกณฑความพิการ ตามประกาศของกระทรวง พม. คือ 7 ประเภทความพิการ (ศธ. และ รง. กําหนดเพิ่มภายในหนวยงานเพื่อ ใหบริการแกกลุมเปาหมายเฉพาะ) ทั้งนี้คนพิการที่มีบัตรประจําตัวคนพิการไดรับสิทธิสวัสดิการ ตามมาตรา 20 แหง พรบ.สงเสริมฯ ทุกคน x ความกาวหนา : ไดมีการปรับเพิ่มประเภทความพิการจาก 7 ประเภทเปน 9 ประเภท ไดแกความพิการทางดาน การสื่อความหมาย (แยกออกมาจากความพิการทางการไดยิน) และความพิการซอน การประเมินความพิการเชิงประจักษ:มีการใชประกาศกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ เรื่อง แบบ และรายละเอียดของสภาพความพิการที่สามารถเห็นไดโดยประจักษดังนี้ (1) ประเภทความพิการทางการเห็น ไดแกบุคคลที่ไมมีลูกตาทั้งสองขางหรือไมมีลูกตาดําทั้งสองขาง หรือลูกตาสีขาวขุนทั้งสองขาง หรือลูกตาฝอทั้งสองขาง (2) ประเภทความพิการทางการไดยินหรือสื่อความหมาย ไดแกบุคคลที่ไมมีรูหูทั้งสองขาง (3) ประเภทความพิการทางการเคลื่อนไหวหรือทางรางกาย ไดแก บุคคลที่แขนขาดตั้งแตระดับขอมือขึ้นไป อยางนอยหนึ่งขาง หรือขาขาดตั้งแตระดับขอเทาขึ้นไปอยางนอยหนึ่งขาง 1.3 การสํารวจคนพิการตกหลน MS 1.3 การพัฒนาแอปพลิเคชัน “พม. รูจักคุณ” เพื่อสํารวจคนพิการขอมูลคนพิการเชิงลึกและคนพิการตกหลน โดยไดพัฒนารวมกับมหาวิทยาลัยนเรศวร นํารองการใชงานในอําเภอเนินมะปราง จังหวัดพิษณุโลก และมีการอบรมการใชงานแอปพลิเคชันดังกลาวใหกับอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยเชี่ยวชาญดานคนพิการ (อพมก.) เพื่อลงสํารวจขอมูลคนพิการในพื้นที่เมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2565 และคาดวาจะสํารวจขอมูลแลวเสร็จ ภายในเดือนกรกฎาคม 2565 และจะขยายผลในการสํารวจในพื้นที่อื่นตอไป นอกจากนี้การสํารวจขอมูลคนพิการติดเตียงที่ยังไมไดขึ้นทะเบียนคนพิการ โดยอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยเชี่ยวชาญดานคนพิการ ซึ่งไดสํารวจ 49 จังหวัด ปจจุบันลงทะเบียนแลวจํานวน 1,149 ราย

24 มี.ค. 2564 เอกสารนําเสนอในการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศดานสังคม ครั้งที่ 3/2564 ไมสามารถใชเพื่อการอางอิงและเผยแพร การแกไขระเบียบฯ วาดวยหลักเกณฑ วิธีการ และเงื่อนไข การยื่นคําขอมีบัตร ประจําตัวคนพิการฯ พ.ศ.2556 เพื่ออํานวยความ สะดวกและลดขอจํากัดในการเขาถึงการออกบัตร ประจําตัวคนพิการ ลดเอกสาร การยื่นคําขอมีบัตร ประจําตัวคนพิการ x ดําเนินการตามมติครม. ( 2 ตค.61) มาตรการอํานวยความสะดวก และลดภาระแกประชาชน (การไมเรียกสําเนาเอกสารที่ทาง ราชการออกให จากประชาชน) โดยไมใชสําเนาบัตรประจําตัว ประชาชน และสําเนาทะเบียนบานของคนพิการ ดําเนินการ เรียบรอยแลว x แนวทางดําเนินการตอไป จะดําเนินการปรับแกไขระเบียบฯ ในประเด็นตาง ๆ อาทิ - เอกสารประเมินความพิการ - ประเภทความพิการ ความพิการเชิงประจักษผูที่มีแนวโนม จะมีความพิการ - วิธีการออกบัตรคนพิการ - สถานที่ออกบัตรประจําตัวคนพิการ - รูปแบบบัตรคนพิการแบบอิเล็กทรอนิกส - การตออายุบัตรประจําตัวคนพิการ เพื่อเปนการอํานวยความสะดวกใหคนพิการเขาถึงสิทธิเพิ่มมากยิ่งขนึ้ ภายในป 2565 MS 2 MS 2.1 x ํ ิ ิ ( 2 61) ํ การขับเคลื่อน BR0903ของปฏิรูปประเทศดานสังคม 24 มี.ค. 2564 เอกสารนําเสนอในการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศดานสังคม ครั้งที่ 3/2564 ไมสามารถใชเพื่อการอางอิงและเผยแพร 3.1 มีระบบการ ใหบริการ one stop services 3.2 การพัฒนา ระบบบัตรประจําตัว คนพิการแบบ อิเล็กทรอนิกส การพัฒนาระบบเพื่อ ยกระดับการใหบริการ คนพิการแบบดิจิทัล MS ก 3 ป ิปป แบบ นกสิ  MS 3.1 MS 3.2 x ดําเนินการจัดตั้งศูนยบริการคนพิการแบบเบ็ดเสร็จ (One Stop Services for Persons with Disabilities) ปจจุบันดําเนินการแลว 36 แหง 27 จังหวัด x การขับเคลื่อน 1. การจัดตั้งทั่วประเทศอยางนอยจังหวัดละ 1 แหง โดยรวมกับกรมการแพทยและ โรงพยาบาลในสังกัดมหาวิทยาลัยที่มีความพรอม ปจจุบันไดมีการแจงรายชื่อโรงพยาบาล อยางนอยจังหวัดละ 1 โรงพยาบาล 2. การจัดตั้งในโรงพยาบาลสังกัดกรมสุขภาพจิต โดยมีการทําบันทึกความรวมมือ MOU การดูแลฟนฟูผูใชบริการที่มีอาการทางจิตเวชในสถานรองรับของกระทรวง พม. ระหวางกรมสุขภาพจิต ซึ่งกรมสุขภาพจิตอยูระหวางการสํารวจความพรอมโรงพยาบาลในสังกัด จํานวน 18 แหงเพื่อผลักดันใหเปนศูนยบริการคนพิการ One Stop Service 3. การจัดตั้งในโรงพยาบาลสังกัดกรุงเทพมหานคร จํานวน 11 แหง ซึ่งปจจุบันมีการใหบริการคนพิการแบบเบ็ดเสร็จ (One Stop Service) แลวจํานวน 3 แหง และขยายการใหบริการไปยัง 9 โรงพยาบาลที่เหลือ x ดําเนินการจัดต้ังศูนยบริการคนพิการแบบเบ็ดเสร็จ (One Stop Services f with Disabilities) ปจจบันดําเนินการแลว 36 แหง 27 จังหวัด การขับเคลื่อน BR0903ของปฏิรูปประเทศดานสังคม x ดําเนินการพัฒนาระบบแอปพลิเคชั่น “บัตรประจําตัวคนพิการดิจิทัล” ซึ่งเปนเทคโนโลยี อํานวยความสะดวกในการแสดงตัวตนของคนพิการครั้งแรกในประเทศไทย ทําใหคนพิการ เขาถึงการใชสิทธิสวัสดิการ และความชวยเหลือไดอยางรวดเร็วยิ่งขึ้น ทั้งนี้ไดจัดทํา ประกาศ พก. เรื่อง การแสดงบัตรประจําตัวคนพิการดวยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส ประกาศ ณ วันที่ 27 เม.ย. 65 และประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 24 มิ.ย. 65 โดยคนพิการสามารถแสดงบัตรประจําตัวคนพิการดวยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกสเพื่อรับ สิทธิสวัสดิการไดเสมือนบัตรประจําตัวคนพิการ อีกทั้ง คนพิการที่มีบัตรประจําตัวคนพิการ ยังคงสามารถพกพาและแสดงบัตรประจําตัวคนพิการที่เปนรูปแบบเกาไดทุกรูปแบบ

24 มี.ค. 2564 เอกสารนําเสนอในการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศดานสังคม ครั้งที่ 3/2564 ไมสามารถใชเพื่อการอางอิงและเผยแพร 4.1 การยกเวนการ เขาถึงขอมูลสวน บุคคลภาครัฐ 4.2 การเชื่อมโยงขอมูล สิทธิสวัสดิการคนพิการ กับหนวยงานที่เกี่ยวของ x การจัดเก็บขอมูลคนพิการ จะตองดําเนินการตามพระราชบัญญัติคุมครองขอมูล สวนบุคคล พ.ศ. 2562 เปนการควบคุมการเขาถึงขอมูลสวนบุคคลและอุปกรณใน การจัดเก็บการประมวลผลขอมูล และปองกันการเขาถึงขอมูลสวนบุคคลโดยไมได รับอนุญาต โดยมีการกําหนดความรับผิดชอบของผูใชงาน เพื่อปองกันการเขาถึง ขอมูลสวนบุคคลโดยไมไดรับอนุญาต x แนวทางดําเนินงานตอไป : ขอหารือกับหนวยงานที่เกี่ยวของกรณีความรับผิดชอบ ขอมูลคนพิการ เนื่องจากมีหลายหนวยงานไดขอขอมูลคนพิการเพื่อใชประโยชน เชน ดานการศึกษา การวิจัย การวางแผนเพื่อพัฒนาคนพิการ เปนตน จะถือวา เจาหนาที่ใหขอมูลโดยไมไดรับอนุญาตจากเจาของขอมูลหรือไมเพื่อเปนการให แนวทางที่ชัดเจนหรือขอยกเวนการปฏิบัติดังกลาวไดหรือไม x กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ (พก.) ไดมีการเชื่อมโยงขอมูลกับหนวยงาน ตาง ๆ เพื่อการเขาถึงสิทธิและสวัสดิการของคนพิการ 23 หนวยงาน 17 ฐานขอมูล ไดแก - กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย - สํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ - สํานักงานประกันสังคม - กรมสรรพากร ระบบฐานขอมูลคนพิการ สามารถเช ื่อมโยงระหวาง สถานพยาบาลกับหนวยงานภาครัฐที่ เกี่ยวของไดภายในป 2565 MS 4 ร MS 4.1 MS 4.2 MS 41 x การจัดเก็บขอมลคนพิการ จะตองดําเนินการตามพระราชบัญญัติคมค การขับเคลื่อน BR0903ของปฏิรูปประเทศดานสังคม

[๙] ภาคผนวก ข. - ผลการศึกษาการปรับปรุงระบบการประเมินและรับรองความพิการของประเทศไทย โดยสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย

ผลการศึกษา การปรบปร ั งระบบการ ุ ประเมิ นและรบรองความพ ั ิ การของ ประเทศไทย โดย สถาบนวั ิจัยเพืÉอการพัฒนาประเทศไทย 18 สิงหาคม 2565 ประเด็น นําเสนอ ¾ทีÉมาของการศกษา ึ ¾กระบวนการศกษา ึ ¾ผลการศกษา ึ ¾ข้อเสนอแนะในการปรับปร ุ งระบบการประเมนและิ รับรองความพการิ

ท ีÉมาของการศ ึ กษา • การสารวจความพํ การในป ิ ี2560 โดยความรวมม่อของสืานํกงานสถัติแหิงชาต่ ิและ UNICEF พบวา่มีเพียงร้อยละ 44.4 ของคนพิการในประเทศไทย ทีÉได้จดทะเบียนและได้รบบั ตรประจ ัาตํวคนพั ิการ ซงทÉึ าให ํคนพ้การเขิ าไม ้ ่ ถงบรึการติ ่าง ๆ ทควรได Éี ้โดยร้อยละ 45.1 ของผพู้ิการทีÉตกหล่นนันÊตกหล่นเพราะความพิการทีÉมีไม่เข้า หลกเกณฑัตามค์ ่มูือการประเมิน • จากงานศกษาของคณะสึงคมสงเคราะหัศาสตร์ ์มหาวทยาลิยธรรมศาสตรัและ์ UNICEF ในปี2562 (Policy Implementation Analysis on Disability Grant of Thailand) พบวา่สาเหตหลุกอันดับหนั ึÉงของการตกหล่น สาหรํบเดักพ ็ ิการ คือ ความพิการทีÉมีไม่เข้าหลกเกณฑัตามค์ ่มูือการประเมิน รองลงมาคอความกลืวการตัตราี วาเป่ ็นคนพการของผิ ปกครองและเจู้าพน้กงานั • จงควรมึการศีกษาเพึ อปรÉื บปร ังเกณฑุการประเม ์นิ และกระบวนการประเมนและริบรองความพัการิเพอลดการตกÉื หลน่ กระบวนการศ ึ กษา 1. ทบทวนวรรณกรรม เพอระบÉืุปัญหาของระบบการประเมนและริบรองความพั การในประเทศไทย ิและรวบรวม ขอม้ลทูเปÉี ็นประโยชน์ต่อการจดทัาขํอเสนอแนะ้ 2. สมภาษณั ์/ปรึกษาผเชู้ีÉยวชาญ – คณะสงคมสงเคราะหัศาสตร์ ์มหาวทยาลิยธรรมศาสตรั , ์สถาบนสัรินธรฯิ , Washington Group 3. การประชมเชุิงปฏิบตัิการ กบภาคสัวนต่ ่าง ๆ เชน่สมาคมคนพการิแพทย์พก. นกสังคมสังเคราะหั ์เพอÉื รวบรวมขอม้ลและความคูดเหินเก็ยวกÉี บการปร ั บปร ั งระบบการประเมุนและริบรองความพั การในประเทศไทย ิ

ผลการศกษา ึ แนวค ิ ดเก ีÉยวกบความพั ิ การ • ขอม้ลความพูการแติ ่ละมติิมประโยชน ี ์ต่อการระบุความตองการจ้ าเปํ ็นและจดสรรบรัการทิแตกตÉี ่างกนั ความพิการ ตวอยั ่างมาตรการช่วยเหลือ ความบกพรองทางร่างกาย่การรกษาทางการแพทยั ์ ขอจ้ากํ ดในการปฏ ับิตักิจกรรม อิุปกรณ์ชวยเหล่อืผชู้วย่ การฟÊืนฟูสมรรถภาพ ขอจ้ากํ ดในการเข ั าไปม ้สีวนร่วมทาง่ สงคมั การปรบเปล ัยนสภาพแวดลÉีอม้ นโยบายการจางงาน้การพฒนาคัุณภาพการศกษาึ

แนวค ิ ดเก ีÉยวกบความพั ิ การ • Continuous - ความพการิหรอืสมรรถภาพของมนุษย์ในธรรมชาตนินมัÊลีกษณะเป ั ็นตวแปร ั ต่อเนืÉอง (continuous variable) จากไมม่ความพีการิ ไปจนถงพึการอยิางสมบ่รณู์ (ไม่ใช่พิการ/ไม่พิการ หรือ พิการระดบั 1 2 3) – การขดเสีนแบ้ ่ง/การแบ่งระดบความพัการตามิ กฎหมายนนัÊขนอยÊึกู่บปั ัจจยอัÉนืๆ เชน่ งบประมาณ กระบวนการทางการเมองื • Universal – มนุษยท์ุกคนนนมัÊความพีการอยิ ในต ู่วัแต่อาจมระดีบความพัการมากนิ ้อยแตกต่างกนั • Context Dependent – ความพการนิ นได ัÊร้บัผลกระทบจากปัจจยแวดลั ้อมด้วย เชน่เพศ สภาพทÉี อยอาศู่ยัการศกษาึ เทคโนโลยีวฒนธรรมักฎหมาย ปัญหาของระบบการประเมิ นและ รับรองความพ ิการในประเทศไทย • พ ึÉงพิงการวินิจฉัยทางการแพทยเป์ ็ นหลกั – ยงขาดความเป ั ็ น Social Model ซงความพÉึการนินมัÊี หลายมติิและขอม้ลความบกพรูองน่ นไม ัÊสามารถบ่ ่งชถÊีงขึอจ้ากํ ดในการท ัากํจกรรมและมิสีวนร่ วมได ่ ้ อยางแม่นย่าํอนทั าให ํ กระบวนการในป ้ ัจจุบนัไม่สามารถระบความตุ้องการจาเปํ ็ นของคนพิการ ได้อย่างครบถ้วนและถกตู้อง ตกหล่นผทู้ีÉมีความจาเปํ ็ นต้องได้รบสวัสดั ิการ • การทผÉีพู้การิต้องมีความพิการผานเกณฑ่ความพ ์ ิการประเภทใดประเภทหนึÉงใน 7 ประเภท – ในความเป็นจรงคนอาจจะมิความพี การในหลาย ิๆ ดาน้ดานละเล้กน็ ้อย – ถงปานกลาง ึเมอรวมกÉืนั แลวก้ อาจจะประสบความยากล ็ ําบากในชวีตไม ิน่ ้อยไปกวาคนท่ ไดÉีร้บรองเป ั ็นคนพการตามกฎหมายิ ปัจจุบนั

ปัญหาของระบบการประเมิ นและ รับรองความพ ิการในประเทศไทย • ไม่มีกระบวนการระบความตุ้องการจาเปํ ็ นของคนพิการ(need assessment) – สงผลท่ าให ํ ้ ไม่สามารถจดสรรสวัสดั ิการได้ตามความจาเปํ ็ นต้องการของคนพิการ(tailor-made benefits) และส่งผลต่อการเชืÉอมโยงระหวางกระบวนร่บรองความพัการและกระบวนการจิดสรรสวัสดัการิ • การเข้าไม่ถ ึงกระบวนการประเมิน เช่นมีอปสรรคในดุ้านการเดินทาง –ไมม่คีาเด่นทางิ ไมม่คนี พามาลงทะเบยนี ขอค ้ นพบอ ้ ืÉนท ีÉสาคํญั • ผเขู้าร้ วมการประช ุ่มเชงปฏ ิบิตัการิเหนด็วยว้า่ควรมีการประเมินความพิการส่วนอืÉน นอกเหนือจากความบกพร่องและหลายทานม่ความเหีนว็า่ ควรให้มีการจดสวัสดั ิการพิการ บางอย่างให้กบผัทู้ีÉไม่ผานเกณฑ่การข ์ ึ นทะเบÊียนคนพิการ • ผเชู้ยวชาญทÉีคณะผÉีวู้จิยปร ักษาึระบุวา่ การประเมินความพิการนันควรจะสอดคลÊ ้องกบั เป้าหมายของสวสดั ิการ นอกจากนÊีจากการทบทวนวรรณกรรมยงพบวัา่ ในหลายประเทศ โดยเฉพาะประเทศทพÉีฒนาแลัว้มีกระบวนการประเมินความพิการหลายระบบ (schemes) โดย สวสดั ิการพิการแต่ละอย่างกจะม ็ ีกระบวนการ/วิธีการประเมินความพิการทีÉแตกต่างกนไป ั

ขอเสนอแนะในการปร ้ บปร ั ง ุ ระบบการประเมนและร ิ บรอง ั ความพการ ิ ขอเสนอแนะในการปร ้ ับปรุงระบบการ ประเมิ นและรับรองความพ ิ การ ข ้ อเสนอแนะ 1. ปรบเปล ั ีÉยนระบบการประเมินความพิการ ให้ สอดคล ้ องกบั Biopsychosocial Model – ผพ ู้การทิุ กคนควรได้ รบการประเม ั ินความพิการทงในม ัÊติความบกพริ ่อง ขอจ้ากํ ดในการท ัากํจกรรมและการมิสีวนร่วม่ครอบคลมทุ ุกด ้ านท ีÉจาเปํ ็นในการระบุ ความต ้ องการจาเปํ ็ น (อาจรวมถงปึ ัจจยแวดลัอมด้วย้ ) A. โดยมแพทยี เป์ ็ นผประเม ู้ินในส่วนความบกพร่องและบคลากรดุ้านเวชศาสตรฟ์ืÊนฟ/ูนัก สงคมสงเคราะหั ในพ ์ นทÊืÉีเป็นผประเมู้ ินข้อจากํ ดในการท ัากํ ิจกรรมและการมีส่วนร่วม B. พฒนาเครั ืÉองมือ/แบบประเมิน สาหรํ บการประเม ั ินความพิการทีÉเป็ นมาตรฐาน โดยอาจ ใช้กรอบ ICF หรอเครืองมÉือทืพÉีฒนาจากั ICF เป็ นพืนฐานÊ

ขอเสนอแนะในการปร ้ ับปรุงระบบการ ประเมิ นและรับรองความพ ิ การ ข้อเสนอแนะ 2. มีความยืดหย่นในการรุบรองความพั ิการ คานํ ึ งถ ึ งความต้องการจาเปํ ็ นของคนพิการเป็ นหลกั – ไมจ่ าเปํ ็นตองเป ้ ็นผพู้การตามเกณฑิความพ์การิ 7 ประเภท แต่หากเป็นผสมควรไดู้ร้บสวัสดัการคนิ พการอยิางน่ ้อยหนÉึงอยาง่กควรสามารถข็นทะเบÊึ ยนเป ี ็นคนพการได ิ ้รวมถงอาจให ึม้การจีดั สวสดัการตามความติองการจ้ าเปํ ็นของผพู้การแติ ่ละคน (tailor-made) 3. เพิÉมจานวนและพํฒนาคัณภาพของบุคลากรุ (ทงดัÊ ้านการแพทยและด ์ ้านสงคมั )–โดยอาจ จดทัาหลํกสัตรอบรบวูธิการประเม ีนความพิการและการทดสอบ ซิงจะชÉึวยส่งเสร่มการเขิาถ้งระบบขึนÊึ ทะเบยนคนพีการิ ขอเสนอแนะในการปร ้ ับปรุงระบบการ ประเมิ นและรับรองความพ ิ การ ข้อเสนอแนะ 3. ส่งเสริมให้ผพู้ิการสามารถเข้าถ ึงกระบวนการประเมินและรบรองความพั ิการได้มากข ึ นÊเชน่ A. ให้นักสงคมสังเคราะหั ในช ์ มชนุช่วยตรวจหาผทู้ีÉอาจสามารถขึ นทะเบÊียนเป็ นคนพิการ และเริÉมกระบวนการประเมนริบรองความพั การได ิเลย้ (ไม่จาเปํ ็ นต้องเริÉมทีÉโรงพยาบาล) B. หรออาจให ืผ้พู้การสามารถิเริÉมกระบวนการประเมนและริบรองความพัการิผานช่ ่องทาง ออนไลน์ หรือโทรศพทั ได์ ้ C. ช่วยสนับสนุนค่าเดินทาง/บริการรบั-ส่ง และเจ้าหน้าทีÉช่วยเหลือ ใหก้บผัทู้อาจสามารถขÉีนÊึ ทะเบยนเป ี ็นคนพการได ิ ้

[๒๑] ภาคผนวก ค. - รายชื่อคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ คนพิการ และผู้ด้อยโอกาส วุฒิสภา - รายชื่อที่ปรึกษา ผู้ช านาญการ นักวิชาการและเลขานุการประจ าคณะกรรมาธิการ - รายชื่อคณะอนุกรรมาธิการ - รายชื่อฝ่ายเลขานุการคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรีผู้สูงอายุ คนพิการ และผู้ด้อยโอกาส วุฒิสภา

[๒๓] รายชื่อคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ คนพิการ และผู้ด้อยโอกาส วุฒิสภา ๑. นายวัลลภ ตังคณานุรักษ์ ประธานคณะกรรมาธิการ ๒. พลตรี โอสถ ภาวิไล รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่หนึ่ง ๓. นางเพ็ญพักตร์ ศรีทอง รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่สอง ๔. นายกิตติศักดิ์ รัตนวราหะ รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่สาม ๕. นางทัศนา ยุวานนท์ เลขานุการคณะกรรมาธิการ ๖. พลเอก ไพชยนต์ ค้าทันเจริญ โฆษกคณะกรรมาธิการ ๗. นางผาณิต นิติทัณฑ์ประภาศ ประธานที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ ๘. นายเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ ๙. หม่อมหลวงปนัดดา ดิศกุล ที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ ๑๐. นายพีระศักดิ์ พอจิต ที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ ๑๑. นายปรีชา บัววิรัตน์เลิศ กรรมาธิการ ๑๒. นายมณเฑียร บุญตัน กรรมาธิการ ๑๓. นายยุทธนา ทัพเจริญ กรรมาธิการ ๑๔. พลเอก วลิต โรจนภักดี กรรมาธิการ ๑๕. นายอ าพล จินดาวัฒนะ กรรมาธิการ

[๒๔] รายชื่อที่ปรึกษา ผู้ช านาญการ นักวิชาการ และเลขานุการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑. นางจิราภรณ์ เล้าเจริญ ที่ปรึกษาประจ าคณะกรรมาธิการ ๒. นายวงศ์พันธ์ ณธันยพัต ผู้ช านาญการประจ าคณะกรรมาธิการ ๓. นายศุภชัย สถีรศิลปิน ผู้ช านาญการประจ าคณะกรรมาธิการ ๔. นางอุบล หลิมสกุล ผู้ช านาญการประจ าคณะกรรมาธิการ ๕. นายเอกกมล แพทยานันท์ ผู้ช านาญการประจ าคณะกรรมาธิการ ๖. นายอัครเดช สุพรรณฝ่าย ผู้ช านาญการประจ าคณะกรรมาธิการ ๗. นายสุวัช สิงห์พันธุ์ ผู้ช านาญการประจ าคณะกรรมาธิการ ๘. นางงามจิต แต้สุวรรณ นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๙. นางสาวบุญชิรา ภู่ชนะจิต นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๐. พลเอก ศุขเกษม องคะศิลป์ นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๑. นางนฤมล ล้อมทอง นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๒. นายเอกพิทยา เอี่ยมคงเอก นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๓. พันโท หญิง เรืองพรรษา ชื่นเนียมธรรม นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๔. นางณัฏฐภัค อติเชษฐธนิศ นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๕. นายนิติ ถาวรวณิชย์ นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๖. นางอาทิชา นราวรวัชร นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๗. นางสาวบุษยรัตน์ กาญจนดิษฐ์ นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๘. นางณัฐนันท์ สว่างวงศ์ นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๑๙. นางสาวมาลัย สาแก้ว นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๒๐. นางณัฏฐินีภรณ์ จันทรโณทัย นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๒๑. นางสาวผุสดีรุ่งเรืองผดุง นักวิชาการประจ าคณะกรรมาธิการ ๒๒. พันเอก ธนัญชัย พยัตตพงษ์ เลขานุการประจ าคณะกรรมาธิการ ๒๓. นายวิกร ภูวพัชร์ เลขานุการประจ าคณะกรรมาธิการ ๒๔. นางสาวสุภาพิชญ์ ไชยดิษฐ์ เลขานุการประจ าคณะกรรมาธิการ ๒๕. นายสถาวร จันทร์ผ่องศรี เลขานุการประจ าคณะกรรมาธิการ ๒๖. นายส าราญ อรุณธาดา เลขานุการประจ าคณะกรรมาธิการ

[๒๕] รายชื่อคณะอนุกรรมาธิการ คณะอนุกรรมาธิการกิจการเด็ก เยาวชน และผู้ด้อยโอกาส ๑. นายวัลลภ ตังคณานุรักษ์ ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ๒. พลเอก ไพชยนต์ ค้าทันเจริญ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการคนที่หนึ่ง ๓. นางจิราภรณ์ เล้าเจริญ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการคนที่สอง ๔. นางงามจิต แต้สุวรรณ อนุกรรมาธิการ ๕. นายศุภชัย สถีรศิลปิน อนุกรรมาธิการ ๖. นายส าราญ อรุณธาดา อนุกรรมาธิการ ๗. นางสาวบุญชิรา ภู่ชนะจิต อนุกรรมาธิการ ๘. นายธนะรัตน์ ธาราภรณ์ อนุกรรมาธิการ ๙. นายอัครเดช สุพรรณฝ่าย อนุกรรมาธิการ ๑๐. นายศุภากร ปทุมรัตนาธาร อนุกรรมาธิการ ๑๑. นางณัฐนันท์ สว่างวงศ์ อนุกรรมาธิการและเลขานุการ ๑๒. นางเพชรรัตน์ มหาสิงห์ อนุกรรมาธิการและผู้ช่วยเลขานุการ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ คือ ๑. นางทัศนา ยุวานนท์ ประธานที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๒. นายปรีชา บัววิรัตน์เลิศ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ

[๒๖] รายชื่อคณะอนุกรรมาธิการ คณะอนุกรรมาธิการกิจการสตรีและผู้มีความหลากหลายทางเพศ ๑. นายวัลลภ ตังคณานุรักษ์ ประธานที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ และอนุกรรมาธิการ ๒. นางทัศนา ยุวานนท์ ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ๓. นายกิตติศักดิ์ รัตนวราหะ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ คนที่หนึ่ง ๔. นางจิราภรณ์ เล้าเจริญ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ คนที่สอง ๕. นางพัฒนฉัตร ภัทรศาศวัตวงษ์ อนุกรรมาธิการ ๖. นางงามจิต แต้สุวรรณ อนุกรรมาธิการ ๗. นางณัฐนันท์ สว่างวงศ์ อนุกรรมาธิการ ๘. นางสาวอังคณา ใจกิจสุวรรณ อนุกรรมาธิการ ๙. นางสาวอุไร เล็กน้อย อนุกรรมาธิการ ๑๐. นางสาวพัฐศรา พอจิต อนุกรรมาธิการ ๑๑. นายธีรวุฒิ กลิ่นกุสุม อนุกรรมาธิการ ๑๒. นางสาวฉัตรสุดา ศิริวงศ์ อนุกรรมาธิการและเลขานุการ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ประกอบด้วย ๑. นางจิรพรรณ์ อนุศาสน์อมรกุล ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๒. นางสาวอรณิชชา ภาคพิเศษ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ

[๒๗] รายชื่อคณะอนุกรรมาธิการ คณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ๑. นายมณเฑียร บุญตัน ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ๒. นายกิตติศักดิ์ รัตนวราหะ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ คนที่หนึ่ง ๓. ศาสตราจารย์วิริยะ นามศิริพงศ์พันธุ์รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ คนที่สอง ๔. นางสาวเครือวัลย์ เที่ยงธรรม อนุกรรมาธิการ ๕. นางสาววิจิตา รชตะนันทิกุล อนุกรรมาธิการ ๖. นางสาววันทนีย์ พันธชาติ อนุกรรมาธิการ ๗. นายวิทยุต บุนนาค อนุกรรมาธิการ ๘. นายสว่าง ศรีสม อนุกรรมาธิการ ๙. นายสุชาติ โอวาทวรรณสกุล อนุกรรมาธิการ ๑๐. นางอาทิชา นราวรวัชร อนุกรรมาธิการ ๑๑. นายรัตน์ กิจธรรม อนุกรรมาธิการและเลขานุการ ๑๒. นางสาวพิมพ์ปญา อติสิราวัชร์ อนุกรรมาธิการและผู้ช่วยเลขานุการ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ประกอบด้วย ๑. พลตรีโอสถ ภาวิไล ประธานที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๒. นายชูศักดิ์ จันทยานนท์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๓. นายธีรยุทธ สุคนธวิท ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๔. นางนุชจารี คล้ายสุวรรณ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๕. นางพวงแก้ว กิจธรรม ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๖. นางวัชรา ริ้วไพบูลย์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๗. นายศุภชีพ ดิษเทศ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๘. นางสาวสราญภัทร อนุมัติราชกิจ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๙. นายสุพล บริสุทธิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๑๐. นายสุภรธรรม มงคลสวัสดิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๑๑. นายเอกกมล แพทยานันท์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๑๒. รองศาสตราจารย์ณัฎฐนียา โตรักษา ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ