01 เอกสารประกอบการเรียน วิชาหลักการปืน

a















































เอกสารประกอบการเรียน








วิชา หลักการปน

b










กองวิทยาการ กรมสรรพาวุธทหารเรือ


สารบัญ

หนา


่
บทที ๑ ๑. องคประกอบพื้นฐานของอาวุธโดยทั่วไป ๑
๒. ระบบเครื่องยิง

๓. หนาที่ของระบบเครื่องยิง
ิ
่
ั
๔. หลกการทำงานของเครืองยง

บทที ๒ ๑. ปน ๕
่
๒. การแบงประเภทของปน

๓. หลักเกณฑการเรียกชื่อปน
่
๔. การกำหนดชอปนใน ทร.
ื

บทที ๓ ๑. ปนเลก ๘
่
็
็
๒. วงรอบการทำงานของปนเลก
๓. ระบบการยิงอัตโนมัติและกึ่งอัตโนมัต
ิ
้
๔. พืนฐานระบบการทำงานของปนเลก
็


บทที ๔ ปนใหญ ๑๒

่
สวนประกอบของปนใหญเรือ

๑. กระบอกปน
๒. เครืองปดทายปน
่

ั
ี
๓. เครืองรับแรงถอยและนำปนกลบเขาท
่
่
๔. เปลปน
๕. รางปน
๖. แทนปน
๗. เครื่องถวงสมดุล

๘. เครื่องหัน-เครืองกระดก
่

c



๙. เครื่องลั่นไก
๑๐. เครื่องศูนยปน


่
บทที ๕ ปนใหญบก ๓๓

สวนประกอบของปนใหญบก
๑. กระบอกปน
๒. เครื่องบรรจุและรุนลูกปน

ั
ี
่
๓. เครืองรับแรงถอยและนำปนกลบเขาท
่
๔. แครปน
๕. เปลปนและเลอนปน
ื
่
๖. เครื่องชวยใหมุมทางสูง
๗. เครื่องใหมุมทางสูง
ิ
๘. เครื่องใหมุมทางทศ
๙. รถรองปนและระบบกันสะเทอน
ื
๑๐. ฐานตั้งยิงและเครื่องชวยยกปน


๑๑. รางปนและโลปน
๑๒. หามลอรถรองปน
๑๓. เครื่องศูนยปน


่
ื
ผนวก ก. กำหนดชอทางราชการของปนใหญบก ในทร.
ื
่
ผนวก ข. กำหนดชอทางราชการของปนเรือ/ปนอากาศ ในทร.
ผนวก ค. กำหนดชอทางราชการของปนเลก ในทร.
่
็
ื

d

๑



่
บทที ๑

๑. องคประกอบพื้นฐานของอาวุธโดยทั่วไป



ี่
้
นับตั้งแตสงครามโลกครั้งท ๒ เปนตนมา ระบบอาวุธตางๆไดรับการพัฒนาขึนอยางกวางขวาง

้

ทงในดานความรวดเร็ว ความแมนยำ และอำนาจการทำลาย อานุภาพที่สูงขึ้นของระบบอาวุธสมัยใหมนั้นๆ
ั


ิ

้
่
อาจกลาวไดวาเกิดขึนจากสงตางๆ ดังนี้
- การใชเครื่องกลไกในการควบคุมการยิง

ู
้
- การนำเทคนิคขันสงมาใชกับองคประกอบมลฐานของอาวุธ
ู

- การนำอาวุธและเครืองชวยตางๆ มาประกอบขนเปนระบบอาวุธที่มีประสิทธิภาพสูง
่
ึ้

แมวาปจจุบันนี้จะมีอาวุธที่รายแรงเกิดขึ้นมากมายหลายชนิด และแตละชนิดจะมีโครงสรางทยุงยาก
ี่

่

ซับซอนเพียงใด เราก็ยังสามารถแยกแยะอยางกวางๆ ไดวาอาวุธทางทหารนันประกอบดวยสงตางๆ เหลานี ้

้

ิ
- เครื่องยิง (Launcher)
- สิ่งนำ พา ( Vehicle)
- หัวรบ (Warhead)
- สิ่งขับเคลื่อน (Propulsion)
- วิถีโคจร (Flight Path)
- การควบคุมการยิง (Weapon Control)

ั



ตอไปนี้จะกลาวแตเฉพาะเครื่องยิง โดยมีจุดมุงหมายเพื่อใหเขาใจในหลกการและองคประกอบ

ที่จำเปนในการออกแบบสราง เมื่อเขาใจในสิ่งเหลานี้แลวก็ไมยากที่จะเรียนรูจากคูมือที่อธิบายรายละเอียดของ

้
ระบบอาวุธนันๆ
๒. ระบบเครื่องยิง
ระบบเครื่องยิงในที่นี้ หมายรวมถึง เครื่องยิง เครื่องทิ้งและเครื่องปลอย ซึ่งขึ้นอยูกับลักษณะของ
้
อาวุธนั้นๆ เชน ปน เปนเครื่องยิงชนิดหนึ่งที่ใชแรงขับยิงกระสุนออกจากเครื่องยิง สำหรับลกระเบิดอากาศนัน
ู
ตองใชกับเครื่องทิ้งและอาวุธปลอยนำวิถีนั้นตองยิงดวยเครื่องปลอย เปนตน

โดยทั่วไประบบเครื่องยิงมีความมุงหมาย เพื่อการยิงอาวุธใหออกจากแหลงไปในทิศทางที่ตองการ


ั
อยางปลอดภัยและมีประสิทธิภาพดวยความรวดเร็ว และทนตอสถานการณทเกิดขึน โดยระบบอาวุธแตละชนิด

่
้
ี
จะใชวิธีในการยิงตางๆ กันซึ่งโดยทั่วไปจะอาศัยหลักการ ๓ ประการ คอ แรงโนมถวง (Gravity) แรงขับจาก
ื
เครื่องยิง (Impulse) และแรงขับในตวอาวุธเอง (Reaction) ซึ่งโดยปกติระบบเครื่องยิงควรจะตองมีคุณสมบัต ิ
ั
ดังนี้
- ตองพรอมที่จะทำการยิงในเวลาอันสั้น
- ตองยิงในขณะที่ระบบจะใหผลสูงสุด

๒




ิ
- ตองสามารถทนแรงสะทอนอันเกิดจากการยงของอาวุธได 

ี


่

- ตองมีความเชื่อถือได (Reliability) เพียงพอเพือใหระบบอาวุธมอำนาจการทำลายไดตาม
เปาหมาย


ื

สิ่งที่สำคัญที่สุดที่ระบบเครื่องยิงตองการ คอ ความเร็ว (Speed) ความเชอถือได (Reliability)
ื
่

ความปลอดภย (Safety) และความเขากันได (Compatibility)
ั
ี่
๒.๑ ความเร็ว สิ่งทจำเปนประการหนึ่งสำหรับระบบเครื่องยิง คอ สามารถใชงานไดอยางรวดเร็ว
ื




และมีอัตราการยิงสูง ทั้งนี้เพื่อใหสามารถใชอาวุธไดทันทวงทีในกรณีที่เปาขาศึกมีสมรรถนะสูงหรือเมื่อถูกโจมต ี

ุ

โดยเปาหลายเปาพรอมกันและอาวุธที่ใชมีอำนาจการทำลายตา ในสถานการณดังกลาวถามีการควบคมการยิงทด ี
ํ่
ี่
และหวรบมอำนาจทำลายสง เราอาจใชแทนยิงเพียงแทนเดียวได อยางไรก็ดีการใชแทนยิงหลายแทน เพือเพิ่ม
ี

ู
ั
่



อัตราการยงจะทำใหอำนาจการทำลายของระบบอาวุธสงจนถึงระดบนาพอใจไดมากกวา ระบบแทนยิงหลาย
ิ
ั
ู

ํ่

แทนนี้จึงมักจะใชกับอาวุธที่มีอำนาจการทำลายตา เชน ลูกปนและจรวด หรืออาวุธที่มีความยุงยากและเชื่องชา
ี่


ในการบรรจ เชน ตอรปโด เปนตน ขอเสียของการใชแทนยิงหลายแทนก็คือเปนการเพิ่มเนื้อทและนํ้าหนักใหกับ
ุ

ระบบอาวุธ
ทางเลอกอีกประการหนึ่งก็คือเพิ่มอัตราการยิงของแทนยิงแตละแทน ซึ่งจะทำไดก็ตอเมื่อระบบ
ื
อาวุธมีการลำเลียงและบรรจุที่รวดเร็วในทุกกรณ เราจะพบกับปญหาเรื่องเนื้อที่สำหรับแทนยิงซึ่งจะเปนขอจำกัด
ี
ในการสรบกับเปาหลายเปาพรอมกัน เพราะเราจะไมมีอาวุธพอที่จะยิงขาศึกไดทุกเปา การออกแบบระบบอาวุธ
ู

จึงตองคำนึงถึงเรื่องนี้เปนอยางมาก
ื
๒.๒ ความเชื่อถือได ระบบเครื่องยิงที่มีความเชื่อถอไดสูงมักจะเปนระบบที่ไดรับการออกแบบ

ใหงายในการใชงายในการบำรุงรักษา และงายในการซอมทำระบบที่งายนี้มีผลทำใหราคาถูกและสามารถจัดหา
ไดเปนจำนวนมาก

ั
๒.๓ ความปลอดภย ความปลอดภัยของตัวเรือและองคบุคคลเปนสิ่งที่สำคัญมากการใชระบบ

เครื่องยิง จึงตองมีการปองกันอันตรายใหกับตัวเรือและพลประจำระบบเครื่องยิง เชน ตองมีการปองกันแรงระเบิด
ุ

ั
่
จากเครืองขับจรวด ปองกันไมใหยิงถูกเรือตัวเอง เปนตน การปองกันองคบุคคลจากอุบติเหตในการใชเครื่องยิง


ิ
ิ
เชน จากไฟและจากการระเบดก็นับเปนสิ่งสำคัญยิ่ง ดังนั้นระบบเครื่องยิงจึงตองมีมาตรการในการปดกั้นแรงระเบด

และไฟใหอยูในวงจำกัดนอกจากนี้ระบบเครื่องยิงตองมีการหุมเกราะและแบงกั้นเปนสวนๆ เพื่อปองกันอันตราย
ึ
ิ
จากการยงของขาศก

๒.๔ ความเขากันได ระบบเครื่องยิงตองสามารถเขากันไดกับสวนอื่นๆ ของระบบอาวุธรวม

ทั้งตัวเรือและที่ติดตั้ง เชน ตองคำนึงถึงแรงขับเคลอน ขนาด รูปราง และ นํ้าหนักของอาวุธที่จะใชกับเครื่องยิง
่

ื

เปนตน โดยทั่วไประบบเครื่องยิงจะไดรับการออกแบบใหใชกับอาวุธชนิดใดชนิดหนึ่งเปนพิเศษ จะใชกับชนิด
่

ั
ี

อื่นไมได ดงนันองคประกอบทสำคญในการออกแบบระบบเครืองยง จึงขึ้นกับผลกระทบอันอาจเกิดกับตัวเรือ
้
ั
ิ
่
้

ี

เปนสวนใหญ เชน ขนาดและนําหนักของระบบเครืองยงตองพอดกับขีดจำกัดของพืนทบนตวเรือ เปนตน สิ่งท ี่
่
ั
่
ิ
ี

้

๓



่
ิ
ิ


ิ
ตองคำนึงถึงอีกประการหนึ่งก็คือ สภาพแวดลอมในการปฏบัตงาน เชน ระบบเครืองยงบนเรือรบตองสามารถ

คงทนตอความเสียหายอันอาจเกิดจากคลื่นลมและนํ้าทะเล สวนบนเครื่องบินรบระบบเครื่องยิงตองมีนํ้าหนัก
ี
ิ

่
่
ี
่
ุ
็
เบาเปนแบบงายๆและมผลกระทบตอการบินของเครืองบินนอยทสด ระบบเครืองยงขนาดเลกและแบบงายๆ
ั
้
ิ

สามารถตดตงและถอดออกไดโดยงายมักจะไมคอยมีผลกับการออกแบบตัวเรือ แตระบบที่ยุงยากซับซอนนั้นจะ
ี
มผลกับการออกแบบตวเรือมาก
ั



๓. หนาท ี่
่
ื
ิ
้
การทำงานของระบบเครืองยงแบงออกเปน ๒ ขันตอน คอ ขั้นเตรียมยิงและขั้นทำการยิง
ขั้นเตรียมยิง ระบบเครื่องยิงจะทำการเตรียมคลังอมภัณฑ ขน ลำเลียง และบรรจุอมภัณฑ
ิ
ทดลองการบังคับทศทางของเครื่องยิงรวมทั้งการตอบรับอาการของอาวุธเมื่อใชเครื่องบังคับ
ขั้นทำการยิง นับจากเวลาที่ทำการยิงถึงเวลาที่อาวุธออกจากเครื่องยิง แรงขับเคลอนและ
ื
่
วิถีอาวุธตลอดจนการบังคบและนำวิถี ซึ่งจะไดผลดีหรือไมก็ขึ้นกับการทำงานในขั้นนี้เอง
ั
ิ


่
ี
โดยทั่วๆ ไประบบเครืองยงตองทำหนาทตางๆ ดังนี้
่
- ยิงอาวุธ (Launching) การยิงอาวุธจากเครื่องยิง ตองอาศยแรงขับซึงอาจเกิดจากแรง
ั

่
โนมถวงของโลก แรงขับจากเครืองยงหรือแรงขับในตวอาวุธเอง วิถีโคจรของอาวุธเริ่มขึ้นเมื่ออาวุธถูกแรงขับ
ั
่
ิ
ออกจากระบบเครืองยง ในขณะทำการยิงเครื่องยิงจะเปนที่พักและชี้ทิศทางใหอาวุธ อาวุธบางชนิดตองมการ
่
ิ
ี

เตรียมบางสิ่งบางอยางกอน เชน การประกอบและการตรวจการทำงาน ซึ่งระบบเครื่องยิงตองปฏิบัติกอทีจะทำ
่
การยิงอาวุธออกไป
่

- คลังเก็บ (Storage) การทำการยงใหรวดเร็วและตอเนืองตามสถานการณ จะตองจดเก็บ

ิ
ั


อมภัณฑไวในที่ปลอดภัย พรอมที่จะลำเลียงมาบรรจุไดโดยสะดวกเมอตองการ คลังจะตองมีความจุเพียง
ื
่

่
พอทีจะใชในการทำ การยิงตอเนื่องเมื่อมีภัยคุกคาม อาวุธบางชนิดตองมีคลังในที่ๆ พรอมจะนำมาใชการได 
ทันที
ี
- การลำเลยง (Transfer) ระบบเครื่องยิงจะตองมีการลำเลียงอมภัณฑจากคลังไปยัง

บริเวณเครื่องบรรจุใหสัมพันธกับอัตราการยิง นอกจากนี้ยังตองคำนึงถึงการลำเลียงอมภัณฑที่ไมใชกลับคืน
ี่
คลัง รวมทั้งการสงอมภัณฑเขาคลังเก็บเพิ่มเติมหรือทดแทนอมภัณฑทใชยิงไป
ุ
- การบรรจ (Loading) การบรรจุอมภัณฑเขาเครื่องยิงตองกระทำไดรวดเร็วและตอเนื่อง
ขนาดและนําหนักของอมภัณฑจะมีสวนในการเพิ่มหรือลดอัตราการบรรจ นอกจากนี้หนาที่เกี่ยวกับการบรรจ ุ
ุ
้


ของระบบเครื่องยิงยังตองครอบคลุมถึงการถอนอมภัณฑที่ยังไมไดยิง รวมทั้งการสลัดอมภัณฑที่ใชการไมได 
ออกจากเครื่องยิงดวย

๔



ี
- การควบคุมบังคับ (Control) การที่จะยิงอาวุธใหมีวิถโคจรที่ตองการ เครื่องยิงจะตองหัน
และชี้ไปในทิศทางที่ถูกตอง ดังนั้นระบบเครื่องยิงจึงตองมีวิธีการในการควบคุมและบังคับทิศทางของอาวุธ

โดยทั่วไปจะทำไดโดยควบคุมบังคับทิศทางที่ตัวอาวุธเองโดยตรงหรือใชการปรับแตงทิศทางของเครื่องยิงเปน
ิ
ั
การบังคบทศทางของอาวุธ
ิ
ื
่

- การตดตอสอสาร (Communication) กอนทำการยิงจำเปนอยางยิ่งตองมีการ
ติดตอสื่อสารเกี่ยวกับวิธีการยิง คำสั่งการยิง และการตั้งชนวนใหหัวรบ ดังนั้นระบบเครื่องยิงจึงตองมีขายการ

ติดตอสื่อสารทั้งสถานีภายในและภายนอก เพื่อใหมีการติดตอสื่อสารกันตลอดเวลาททำการยงเพือผลการ
ิ
ี่
่
ปฏิบัติงานที่ถูกตองเหมาะสม
๔. หลักการทำงานของเครื่องยิง

ิ
๔.๑ โดยทั่วไปเครื่องยิงเปนสวนหนึ่งของระบบอาวุธ ที่คอยประคับประคองอาวุธใหอยูในทศทาง
ึ
หรือแนวที่ตองการตั้งแตกอนเริ่มยิงถงขณะทำการยิง การใชเครื่องยิงในการบังคับวิถีโคจรขั้นตนของอาวุธนั้น
อาจทำไดทเครื่องยิงโดยตรงหรือจากสถานีที่ไกลออกไป (Remote Station)
ี่





ทั้งนี้เครื่องยิงอาจแบงตามลกษณะการติดตงเปน ๒ ประเภท คอ
ั
ื
ั
้
่
ิ
ิ
ี
่
- เครืองยงแบบตดประจำท เครื่องยิงชนิดนี้โดยมากจะเปนแบบงายๆมีนํ้าหนักเบาและมี
่
ความเชอถือไดสูง แตก็มีขอเสียคือความยืดหยุนทางยุทธวิธีจำกัด เพราะตองหันตัวเรือไปในทิศทางที่ถูกตองจึง

ื

จะยิงอาวุธใหไปในวิถีที่ตองการได ตัวอยางไดแกเครื่องยิงปลอยอาวุธนำวิถีที่ติดใตปกของเครื่องบินรบบางชนิด

ุ


- เครื่องยิงแบบหมุนไปมาได โดยมากจะเปนแบบยงยากและมีนํ้าหนักมาก สวนมากจะใช 
กับยานรบที่มีขนาดใหญและเชื่องชาหรือมีขีดจำกัดทางยุทธวิธี คอ ไมมีความคลองตัวในการหันยานเพื่อใหได 
ื
ทิศทางที่เหมาะในการยิง การใชเครื่องยิงแบบหมุนไปมาไดหลายเครื่องจะทำใหมีความคลองตัวสูงและทำให 
ี่
สามารถตอสูกับขาศึกไดหลายเปาพรอมกันจากทกลาวมาหากจะแบงระบบเครื่องยิงตามลักษณะของแรงที่ใช 

ื
ในการขับแยกอาวุธออกจากเครื่องยิง สามารถแบงไดเปน ๓ แบบ คอ
- แบบแรงโนมถวง ไดแก เครื่องทิ้งระเบิดนํ้าลึก เครื่องทิ้งจรวดตอรปโด และระเบิดจาก

เครื่องบิน
ั

- แบบแรงขบของเครื่องยิง ไดแก ปน เครื่องยิงตอรปโดจากเรือดำนํ้าและเรือผิวนํ้า เปนตน




ั
- แบบแรงขับในตวเอง ไดแก เครืองปลอยอาวุธนำวิถีและขีปนาวุธตางๆ
่
๔.๒ เครื่องยิงแบบแรงขับของเครื่องยิงไดแก ปน โดยทั่วไปมีดังนี้

- ปนใชลอง (Case Guns) คอ ปนซึ่งใชลูกปนเปนลองโลหะบรรจุดินขับ (ดินสงกระสุน)

ื
ื
- ปนใชนัดดินถุง (Bag Guns) คอ ปนซึ่งแยกดินขับออกจากหัวกระสุนสวนมากจะเปนปน
ิ
ขนาดใหญ ตองการแรงขับมาก และไมสามารถบรรจดนขับรวมกับหวกระสนได เพราะจะมขนาดใหญและนํา
ุ
้
ั



ี
ุ

๕



ั
หนักมากเกินไปทำใหเชื่องชาไมคลองตวในการบรรจการแยกดนขับเปนถุงๆตางหากจากหวกระสนนันจะ
ั

ิ
ุ
้
ุ

สะดวกกับการบรรจุอยางยิ่ง เชน ปนใหญกลางกระสุนวิถีโคง ๑๕๕ มม.





























บทที ๒
่
ปน



๑. ปน

โดยทั่วไป ปน เปนเครื่องยิงที่อาศัยแรงขับจากเครื่องยิง ยิงสงกระสุนออกไปจนถึงเปาหมาย ซึ่ง

ั
ั
ตามเอกสารอางอิงของกองทพเรือหมายเลข ๓๖๒๑ (อทร.๓๖๒๑) "หลกเกณฑการเรียกชื่อปนและกำหนดชื่อ
ปนในกองทัพเรือ ไดกลาวไวดังนี้

ั
ี
่

ปน เปนชื่อเรียกรวมๆ ของอาวุธชนิดหนึ่งซึ่งมีสวนสำคญทเปนโลหะทรงกระบอกปลายดานหนึง ่

้
ั
ื
ตนหรือเปด เรียกวา "ทายปน" ปลายอีกดานหนึงเปด เรียกวา "ปากกระบอกปน" อำนาจของอาวุธชนิดนี คอ

่
ลูกปน หรือกระสุนที่ใสอยูในโลหะทรงกระบอก ซึ่งเรียกวา "ลำกลองปน" วัตถุนีจะถูกขับออกไปดวยแรงระเบิด


้
ภายในลำกลองปนใหวิ่งออกไปทางปากกระบอกปนดวยความเร็วสูงมากและลูกปนหรือกระสุนนี้จะออกไปดวย
พลังงานจลน เปนอำนาจในการทำลายเปาหมาย

๖



๒. การแบงประเภทของปน

๒.๑ การแบงประเภทปนตามขนาด สามารถแบงไดเปน ๒ ประเภท ดังนี้


ั
้
ี
ี
๒.๑.๑ ปนใหญ ไดแก ปนทมขนาดความกวางปากกระบอก ตงแต ๐.๖๐ นิ้วขึ้นไปและเปน

่
ปนที่ไมสามารถทำการยิงไดดวยวิธีประทับบายิงหรือมือถือยิง
๒.๑.๒ ปนเลก ไดแก ปนที่มีขนาดความกวางปากกระบอก นอยกวา ๐.๖๐ นิ้วลงมาและ
็

เปนปนที่ทำการยิงไดโดยใชมือถือหรือประทับบายิง

๒.๒ การแบงประเภทปนตามสถานที่ใช สามารถแบงไดเปน ๓ ประเภท ดังนี้


๒.๒.๑ ปนบก ไดแก ปนที่ใชกับหนวยทหารหรือหนวยกำลังบนบก

๒.๒.๒ ปนเรือ ไดแก ปนที่ติดตั้งอยูในเรือ
๒.๒.๓ ปนอากาศ ไดแก ปนที่ติดตั้งกับอากาศยาน

ั

่

๒.๓ การแบงประเภทปนที่ใชใน ทร. เพือการแบงประเภทปนสามารถกระทำไดอยางชดเจนและ
ั
ึ
งายตอการสงเกตจงแบงออกเปน ๓ ประเภท ดังนี้

๒.๓.๑ ปนใหญบก
๒.๓.๒ ปนเรือ/ปนอากาศ
๒.๓.๓ ปนเลก
็
๓. หลักเกณฑการเรียกชื่อปน
๓.๑ การเรียกชื่อปน จะประกอบดวย ๓ สวน ดังนี้

๓.๑.๑ ชื่อปน ใหเรียกตามประเภทของปนทกำหนด
ี
่


๓.๑.๒ ขนาดของปน ไดแก ขนาดความกวางปากกระบอกปน
ั
ู
๓.๑.๓ แบบของปน จะแสดงใหเห็นแบบของบริษัทผผลต ลำดบการปรับปรุง ลักษณะของ
ิ
ลำกลอง แทนปนและความสามารถในการยงของปน
ิ

๓.๒ การเรียกชื่อปนใหญบก
ั
๓.๒.๑ ประเภทของปน เปนไปตามหลกเกณฑของปนใหญและปนบก โดยแบงตามขนาด
นํ้าหนัก กระสุนวิถ แบบ และการเคลือนที่ของปน
ี
่


้
๓.๒.๒ ขนาด ใหเปนไปตามความกวางของปากลำกลองปนและนําหนัก โดยกำหนดขนาด
ิ
ั
ตามผผลตโดยแบงเปนดงนี ้

ู
๓.๒.๒.๑ ขนาดเบา ความกวางปากลำกลองไมเกิน ๑๒๐ มม. หรือนํ้าหนักไมเกิน


๗,๐๐๐ ปอนด 
้
ั
๓.๒.๒.๒ ขนาดกลาง ความกวางปากลำกลองตงแต ๑๒๑ มม. ถึง ๑๖๐ มม. หรือ

้

มีนํ้าหนักมากกวา ๗,๐๐๐ ปอนด ขึนไปถึง ๑๘,๐๐๐ ปอนด 
๓.๒.๒.๓ ขนาดหนัก ความกวางปากลำกลองตงแต ๑๖๑ มม. ถึง ๒๑๐ มม. หรือ

้

ั
มีนํ้าหนักมากกวา ๑๘,๐๐๐ ปอนด ขึนไปถึง ๕๐,๐๐๐ ปอนด 
้


๗




๓.๒.๒.๔ ขนาดหนักมาก ความกวางปากลำกลองมากกวา ๒๑๐ มม. ขึ้นไปหรือ

มีนํ้าหนักมากกวา ๕๐,๐๐๐ ปอนด ขึ้นไป

๓.๒.๓ กระสุนวิถี ใหเปนไปตามความยาวของลำกลอง ความเร็วสูงสุด และมุมยิงสูงสุด

ดังนี้

๓.๒.๓.๑ ปนใหญกระสุนวิถีราบ มีลำกลองยาวกวา ๓๐ เทาของความกวางปากลำ
้

กลองขึนไปทำการยงดวยมุมคอนขางตํ่าและมีความเร็วตนที่ปากลำกลองสูง
ิ
๓.๒.๓.๒ ปนใหญกระสุนวิถีโคง มีลำกลองยาว ๒๐-๓๐ เทาของความกวางปากลำ

กลอง ทำการยิงดวยมุมคอนขางโคงและมีความเร็วตนที่ปากลำกลองปานกลาง
๓.๒.๔ แบบของปน ใหเปนไปตามตัวอักษรที่ผูผลตกำหนดรวมทั้งการเปลี่ยนแปลง
ิ
ดัดแปลงหมายเลขแบบและชื่อผผลิตในกรณีที่ไมสามารถกำหนดเปนอยางอื่นได 
ู

๓.๒.๕ อาการกลของปน กำหนดเฉพาะปนไรแรงสะทอนถอยหลง
ั

ี่
๓.๒.๖ การเคลื่อนท กำหนดเฉพาะอัตตาจรเทานัน
้
๓.๓ การเรียกชื่อปนเรือ/ปนอากาศ
๓.๓.๑ ประเภทของปน เปนไปตามหลักเกณฑของปนใหญและปนเรือ

๓.๓.๒ ขนาด ใหเปนไปตามความกวางของปากกระบอกปน โดยกำหนดตามขนาดของ
ผูผลิต

๓.๓.๓ แบบของปน ใหเปนไปตามตัวอักษรที่ผูผลตกำหนด รวมทั้งการเปลี่ยนแปลง
ิ
ิ
ู

่
ื
ั
ดดแปลง แกไขหมายเลขแบบและชอของผผลตในกรณีที่ไมสามารถกำหนดเปนอยางอื่นได 
๓.๓.๔ ปนเรือ สามารถแบงไดเปน ๒ ชนิด ดังนี้

๓.๓.๔.๑ ปนเรือ (ป.) ไดแก ปนที่ตดตั้งในเรือและไมสามารถทำการยิงกลดวยตัว
ิ

ของปนเองได 
่

้
๓.๓.๔.๒ ปนกลเรือ (ปก.) ไดแก ปนทตดตงในเรือและสามารถทำการยงกลได 
ั
ี
ิ
ิ
ั
ดวยระบบของตวปนได ทั้งนี้ไมรวมถึงเครื่องชวยบรรจุอื่นๆที่เปนสวนประกอบเสริมในระบบของปน


ี
่
ิ
๓.๓.๕ ปนกลทตดตงบนอากาศยานจะเรียกปนกลอากาศ
้
ั
๓.๔ การเรียกชื่อปนเล็ก
๓.๔.๑ ประเภท ของปน เปนไปตามหลกเกณฑของปนเลก
็
ั
ิ
ู

๓.๔.๒ ขนาด เปนไปตามความกวางของปากกระบอกปนโดยกำหนดตามขนาดของผผลต
๓.๔.๓ แบบของปน ใหเปนไปตามตัวอักษรที่ผูผลิตกำหนดรวมทั้งการเปลี่ยนแปลง
ดัดแปลงแกไขหมายเลขแบบและชื่อของผูผลิตในกรณีที่ไมสามารถกำหนดเปนอยางอื่นได 

็
๓.๔.๔ ปนเลกสามารถแบงออกไดเปน ๖ ชนิด ดังนี้
ี
๓.๔.๔.๑ ปนเลกยาว (ปลย.) ไดแก ปนทใชประทบไหลยิง มเกลียวลำกลองและลำกลอง
็

ั
ี่
ั
้
ยาวตงแต ๒๒ นิ้วขึ้นไป

๘




๓.๔.๔.๒ ปนเล็กสั้น (ปลส.) ไดแก ปนที่มีลักษณะเชนเดียวกับปนเล็กยาวแตลำกลองสั้น
กวา ๒๒ นิ้ว

ี
ั

็

่
๓.๔.๔.๓ ปนเลกกล (ปลก.) ไดแก ปนทสามารถใชประทบบายง แนบสะโพกยิงและมือ
ิ
ถือยิง ยิงดวยอาการกลและอัตราเร็วในการยิงสูงมีนํ้าหนักเบาคลองตัวใชลูกปนชนิดเดียวกับปนพกหรือปนเล็ก
ยาว
๓.๔.๔.๔ ปนลูกซอง (ปลซ.) ไดแก ปนยาวที่ใชประทับไหลยิงลำกลองเรียบ


๓.๔.๔.๕ ปนพก (ปพ.) ไดแก ปนเล็กที่มีลำกลองสั้นใชมือถือยิงและใชพกพาไดสะดวก มี
ทั้งแบบปนพกอัตโนมัต (ปพ.อ.) และปนพกลูกโม (ปพ.ร.)
ิ
๓.๔.๔.๖ ปนพิเศษ ไดแก ปนที่ใชในกิจการพิเศษตางๆ เชน ปนพลุสัญญาณ(ปสญ.) ปน

ี
ยิงสงเชือ(ปสช.) ปนยิงจรวดสงเชือก(ปจช.) ปนยิงแก็สนํ้าตา(ปกต.) ปนยาวอัดลม(ปยอล.)ปนเก็บเสยง(ปกส.)
เปนตน

่
ู
ุ
๓.๔.๕ การบรรจลกปน มีกำหนดไวเฉพาะปนเล็กรุนเกา ซึงเปนปนขนาดเดยวกัน แบบเดยวกัน
ี
ี
ิ
แตมีหลายรุน ทั้งรุนที่ตองใชพลบรรจุลูกปนเขารังเพลิงกอนทำการยิงแตละครั้งและบรรจุเองโดยอัตโนมัต เชน

ปลยบ.๘๘ ขนาด ๗.๖ มม. เอ็ม.๑ และ ปลย.๘๘ ขนาด ๗.๖ มม. สปริงฟลด เปนตน


๔. การกำหนดชื่อปนใน ทร.
การกำหนดชอทางราชการของปนประเภทตางๆในทร. ทั้งชื่อเต็มและชื่อยอเปนไปตาม
่
ื

หลักเกณฑการเรียกชื่อปนดังกลาวขางตน ซึงกำหนดไว ตามผนวก ก., ข. และ ค.
่


๙









่
บทที ๓
ปนเล็ก



๑. ปนเล็ก

ี
่
ี
ไดแก ปนทมขนาดความกวางปากกระบอก นอยกวา ๐.๖๐ นิ้วลงมา และปนที่ทำการยิงไดโดยใช 

มือถือหรือประทับบายิง
ู

ตามคำกลาวขางตนปนลกซอง ๑๒ เกจ ซึงมขนาดความกวางปากกระบอก ๐.๗๒๙ นิ้ว (มากกวา
่

ี
ั

็
๐.๖๐ นิ้ว)ก็จดเปนปนเลกดวยเพราะเปนปนใชมือถือหรือประทับบายิงได 
เกจ หมายถึง จำนวนลูกตะกั่ว(ซึ่งบรรจุอยูในลูกปนลูกซอง) รวมกันแลวไดนํ้าหนัก ๑ ปอนด 

ดังนั้นตามตัวอยาง ปนลูกซอง ๑๒ เกจ จึงหมายถึงมีจำนวนลูกตะกั่ว ๑๒ ลูก รวมกันไดนํ้าหนัก ๑ ปอนด ไมได 

ี
หมายถึงมความกวางปากกระบอกเปน ๑๒ เกจ
๒. วงรอบการทำงานของปนเล็ก
ุ
ี
อาวุธปนทกชนิดมวงรอบการทำงานซึงวงรอบการทำงานนัน หมายถึง กลุมการทำงานซึ่งเกิดขึ้น
่
้
เมื่อยิงกระสุนหนึ่งนัดและตองเกิดขึ้นกอนการยิงกระสุนนัดตอไป
















วงรอบการทำงานของปนเลก
็



้
็
วงรอบการทำงานของปนเลกโดยทวไป มี ๘ ขันตอน ดังนี้
ั
่
๒.๑ การปอนกระสน (Feeding)
ุ

๑๐



ุ
๒.๒ การบรรจกระสนเขารังเพลง (Chambering)
ุ
ิ
๒.๓ การขัดกลอน (Locking)
๒.๔ การยิง (Firing)
๒.๕ การปลดกลอน (Unlocking)

้
๒.๖ การรังปลอกกระสุน (Extracting)
ุ
ั
๒.๗ การคดปลอกกระสน (Ejecting)
๒.๘ การขึนนก (Cocking)
้


ิ
ุ
ุ
๒.๑ การปอนกระสน เปนการกระทำของการปอนกระสนเขาบริเวณสวนทายรังเพลง ตัวอยาง


ื
งายๆ ที่เห็นชัดเจน คอ การปอนกระสุนดวยมือเขากับอุปกรณซึ่งจะทำการบรรจุกระสุนเขารังเพลิง ซึ่งการปอน
กระสุนที่พบเห็นกันสวนมากเปนการปอนกระสุนโดยแรงดันของแหนบในซองบรรจุกระสุน อยางไรก็ตามซอง
บรรจุกระสุนก็มีขีดจำกัดของจำนวนกระสุน ซึ่งไมสามารถสนับสนุนการยิงอยางตอเนื่องตามอัตราเร็วในการยง ิ

ของปนประเภทปนกลได ดังนั้นจึงทำกระสุนปนใหเปนสายกระสุนและการปอนกระสุนเขาบริเวณสวนทายรัง
่
ุ
ั
ื
เพลงจะกระทำโดยลาดบังคบและกระเดองทำการเลอนสายกระสนเปนการปอนกระสน
ุ
่
ื
ิ
ิ
ุ
ุ
๒.๒ การบรรจกระสนเขารังเพลง เปนการผลกดนกระสนปนจากตำแหนงการปอนกระสนเขาสรัง
ู
ุ

ั
ั
ุ
เพลิงโดยลูกเลื่อน
ึ
ู

ื
่
๒.๓ การขัดกลอน เปนการยดลกเลอนในตำแหนงปดทายกระบอกปน (ปดทายรังเพลิง) ชั่ว
ระยะเวลาหนึ่ง (หลังการยิง) เพื่อปองกันมิใหสูญเสียกำลังดันอากาศธาตุของดินสงกระสุนจนกระทั่งเกิดการ

ปลดกลอนโดยแรงดนอืนๆ ตามรูปแบบของปนนันๆ ซึงรูปแบบของการขัดกลอนมหลายรูปแบบขึนอยกับชนิด
่
่
ู
้
ั
้
ี
ของปนนั้นๆ
๒.๔ การยิง เปนการกระทำที่เกิดขึ้นเมื่อเข็มยิงกระแทกชนวนทายลูกปน
ั
๒.๕ การปลดกลอน เกิดขึ้นหลังจากทำการยิงกระสุนปน การปลดกลอนเปนลกษณะการกระทำ
ตรงกันขามกับการขัดกลอน ซึ่งโดยสวนมากแลวสำหรับปนเล็กยาวจะเปนจังหวะแรกของลูกเลื่อนในการ
หมุนตัวเพื่อคลายแงขัดกลอน
้
ึ
่
ุ
๒.๖ การรั้งปลอกกระสุน เปนการกระทำเพือดงรังปลอกกระสนออกจากรังเพลง โดยขอรั้ง
ิ
ปลอกกระสุนซึ่งติดอยูกับลูกเลื่อนจะทำการเกี่ยวเขากับริมขอบของปลอกกระสุน ในจังหวะบรรจุกระสุนเขารัง
เพลิง ดังนั้นเมื่อลูกเลื่อนเลื่อนถอยหลังหลังทำการยิง ขอรั้งปลอกกระสุนก็จะรั้งปลอกกระสุนออกมาดวย
ุ
ั
๒.๗ การคดปลอกกระสน ไมเพียงแตจำเปนตองรั้งปลอกกระสุนออกจากรังเพลิงเทานั้น แต 
จะตองทำใหปลอกกระสุนนั้นหลุดพนออกจากลูกเลื่อนดวย ซึ่งการกระทำที่กลาวมานั้นเรียกวา การคดปลอก
ั
กระสุน เปนการกระทำโดยการออกแบบตดตงสลกหรือแทนเลกๆขางลกเลอนหรือในแนวทางเดินของลกเลอน
็
ู
ื
่
ู
ั
ื
่
ั
ิ

้
ดังนั้นเมื่อลูกเลื่อนเลื่อนถอยหลังมาถึงตำแหนงนี้ ปลอกกระสุนก็จะกระแทกกับสลักหรือแทนเล็กๆดังกลาว ทำ

็
ุ
ใหปลอกกระสนถูกขับใหกระเดนออกจากอาวุธปน


๑๑



้

ั
๒.๘ การขึนนก เปนการถอยอุปกรณกลไกเข็มยิง (เข็มยิงหรือคอนสงเข็มยิง) ตานกำลงของ

แหนบเพื่อสะสมพลังงานไวยิงกระสุนในวงรอบการทำงานตอไป ซึงในบางรูปแบบของอาวุธเข็มยง คอนสงเข็ม

ิ
่
ยิงหรือตัวลูกเลื่อนเองจะถูกยึดในตำแหนงขึ้นนกโดยกระเดื่องไก
ึ่
๓. ระบบการยิงอัตโนมัติและกงอัตโนมัต ิ
ิ
อัตโนมัต หมายถึง ระบบการยิงปนซึ่งจะทำใหปนนั้นยิงกระสุนปนไดติดตอกันตราบนานเทา
นานที่ยังคงบีบไกยิงอยู

กึ่งอัตโนมัต หมายถึง ระบบการยิงซึ่งจะทำใหปนนั้นยิงตอจากนั้นอาการของปนจะทำใหปน
ิ

ุ
ปลดกลอน รั้งปลอกกระสน คัดปลอกกระสุน ขึ้นนก ปอนกระสุนและบรรจุกระสุนนัดใหมเขารังเพลิง แตไมยิง
กระสุนนัดใหมที่ถูกบรรจุเขารังเพลิงจะตองปลอยไกยิงและบีบใหมอีกครั้งหนึ่งปนถึงจะยิงนัดตอไปได 
้
ั
ื
ิ
ตัวอยางของปนอัตโนมัติและกึ่งอัตโนมัต คอ ปนเล็กยาว ๕.๕๖ มม. เอ็ม.๑๖ เอ.๑ ซึงสามารถตง
่
ิ
ั
ิ
การยิงไดทั้งอัตโนมัติและกึ่งอัตโนมัต อีกตัวอยางหนึ่ง คอ ปนพกอัตโนมัต .๔๕ นิ้ว โคลท หรือ ปนพกอัตโนมต ิ
ื
.๔๕ นิ้ว โคลท คอมแบตคอมมานเดอร ระบบการยิงนั้นไมไดเปนอัตโนมัติตามชื่อที่เรียก กลาวคือเมื่อยิงปนนัด



ิ
แรกแลวจำเปนจะตองปลอยไกยิงและบีบไกยิงใหมจึงจะยิงนัดตอไปได การเรียกชื่อปนพกอัตโนมัตนั้น ก็เพื่อให 
ั
แตกตางจากปนพกรีวอลเวอรเนืองจากปนพกอัตโนมต เมื่อยิงปนไปแลวจะมีการปลดกลอน รั้งปลอกกระสุน
่

ิ
คัดปลอกกระสุน ขึ้นนก ปอนกระสุนและบรรจุกระสุนนัดใหมเขารังเพลิงแตปนพกรีวอลเวอร เมื่อยิงปนไปแลว

ไมมีการปลดกลอน รั้งปลอกกระสุน คัดปลอกกระสุน ขึ้นนก ปอนกระสุนและบรรจุกระสุนนัดใหมเขารังเพลิง
เวนแตอุปกรณกลไกของปนจะทำใหลูกโมของปนหมุนปอนกระสุนนัดใหมซึ่งปลอกกระสุนยังคงอยูในลูกโมของ
ปน
้
๔. พืนฐานระบบการทำงานของปนเล็ก
็
พื้นฐานระบบการทำงานของปนเล็กทั้งระบบการยิงอัตโนมัติและกึ่งอัตโนมัต หมายถึง ปนเลก
ิ



นั้นๆ ตองการพลงงานอยางไรมากระทำใหเกิดการทำงานของปน เมื่อทำการยิงปนนั้นจะเกิดพลังงานจากการ
ั
ุ

ิ
ระเบิดของดนสงกระสน ซึงการอาศยพลงงานทเกิดจากการระเบิดของดนสงกระสนไปใชในระบบการทำงาน


ิ
ั
่
ั
ี
่
ุ
่
ของปนนั้น จะตองไมสงผลใหประสิทธิภาพของปนลดลงแตอยางไร โดยทวไปพืนฐานระบบการ

ั
้
ทำงานของปนเลก มี ๓ แบบ ดังนี้
็
๔.๑ แบบกาซ
๔.๒ แบบแรงถอย
๔.๓ แบบดนกลบ
ั
ั

๑๒







































พืนฐานการระบบการทำงานของปนเลก
็
้









อนึ่งยังมีรูปแบบทำงานอีกอยางหนึ่ง คอ แบบดวยมือ เชน ปนลูกซอง ๑๒ เกจ กลาวคือใชมืถอย
ื
เลื่อนปน เพื่อรั้งปลอกกระสุน คัดปลอกกระสุน ขึ้นนก ปอนกระสุนและบรรจุกระสุนนัดใหมเขารังเพลิง จึงไม


เรียกวาเปนปนที่มีระบบการยิงอัตโนมัติและกึ่งอัตโนมัติเรียกวา ระบบการยงทำงานดวยมอซึ่งไมรวมอยูใน ๓
ิ
ื
ิ

ื

แบบ ที่กลาวมา อีกตัวอยางหนึ่งคือ ปนซุมยิง ๗.๖๒ มม. เอ็นฟอสเซอร เปนระบบการยงทำงานดวยมอเชนกัน
ิ
ั

ั
่
ั
๔.๑ แบบกาซ หมายถึง การทำงานของปนซึงอาศยกำลงดนกาซของการระเบิดดนสงกระสนท ่ ี
ุ
ดานหลังหัวกระสุน ไหลผานชองกาซที่เจาะทะลุผานลำกลองปนผานไปตามทอกาซที่อยูดานขางลำกลองปน

ผลักดันลูกสูบใหถอยหลัง (การทำงานในลักษณะที่กลาวมาจะเกิดขึ้นเมื่อหัวกระสุนวิ่งผานชองกาซ) ลูกสบนั้น
ู



ออกแบบใหมีกานตอซึงตอกับกลไกทำงานของปน เชน ลูกเลื่อน พาใหลูกเลื่อนถอยหลง เปนผลใหการทำงาน
่
ั


ของปนเกิดการปลดกลอน รั้งปลอกกระสุน คัดปลอกกระสุน และขึ้นนกปนสวนการปอนและบรรจุกระสุนนัด
่
ื
ใหมเขารังเพลิงนั้น เปนทำการกระทำในขณะทปนเลอนกลบเขาท ซึ่งตองอาศัยการออกแบบโดยใชแหนบหรือ
ี
่
ี
่
ั
วัสดุอื่นๆตามชนิดของปน
ั
ตวอยางของปนแบบกาซ คอ ปนเลกยาว ๕.๕๖ มม. เอ็ม.๑๖

็
ื

๑๓



ิ
ั
่
ั
ู
๔.๒ แบบแรงถอย หมายถึง การทำงานของปนซึงอาศยกำลงดนสงของกาซในการระเบิดของดน
ั
สง-กระสุน ที่ดานหลังหัวกระสุนผลักดันใหลำกลองปนเลื่อนตํ่าลงขณะเดียวกันกำลังดันสูงนี้จะผลกดันโดยตรง
ั


กับลูกเลื่อนใหเลื่อนถอยหลัง ซึ่งถาหากลำกลองปนและลูกเลื่อนถูกยึดเปนชิ้นเดียวกัน แรงถอยทั้งหมดจะถูก
ถายทอดไปยังไหลของผูยิงปนแตอาศัยการออกแบบใหลำกลองปนและลูกเลื่อนเปนชิ้นสวนประกอบกันเปนชุด


่
ดังนั้นลำกลองปนจึงสามารถเลื่อนเขาไปอยูในโครงหรือสวนรองรับไดพลังงานที่ทำใหสวนประกอบของปนเลอน
ื
ถอยไปขางหลังนั้น จะถูกนำไปใชอัดแหนบสะสมกำลังไวเพื่อผลักดันสวนถอยของปนใหเลื่อนกลับเขาที่และเปน
่
ั

ิ
่
่
ั
้

ู
สงจำเปนทำใหครบวงรอบการทำงานโดยทวไปอาวุธปนซึงอาศยการทำงานแบบแรงถอยนันลำกลองปนและลก
ั
เลื่อนจะถอยไปดวยกันชั่วระยะสั้นๆ ตอจากนั้นลำกลองปนจะหยุดถอย สวนลูกเลือนก็จะปลดตวออกจากลำ
่
กลองปนเลื่อนถอยตอไปอัดกำลังของแหนบจนกระทั่งปลอกกระสุนถูกคัดออกไปซึ่งแรงถอยนี้ยังนำไปใชในการ

ุ
ั
ุ
ิ
้
ึ
ขนนกและอัดแหนบ เพื่อผลักสวนถอยกลบเขาที่ในตำแหนงยิง เปนการบรรจกระสนนัดใหมเขารังเพลงตาม
วงรอบการทำงาน
ั
ตวอยางของปนแบบแรงถอย คอ ปนพกอัตโนมัต .๔๕ นิ้ว โคลท
ิ

ื
๔.๓ แบบดนกลบ เปนการทำงานของอาวุธซึ่งมีบางสวนคลายกันระหวางแรงถอยและดันกลับ
ั
ั
แตมีสวนประกอบหลักหลายอยางแตกตางกัน แบบแรงถอย ลูกเลื่อนและลำกลองปน จะถูกยึดเปนสวนเดียว
กันจนกระทั่งหัวกระสุนพนลำกลองปน (เปนการทำใหแรงถอยสวนใหญหมดไป) ซึงเปนผสมผสานการทำงาน
่



ในการถอยของลำกลองปน ลกเลอนและสวนประกอบบางสวนเกิดเปนวงรอบการทำงานของอาวุธสวนการ


ื
่

ู
ทำงานแบบดันกลบ (แรงเฉือย) นั้น ลูกเลื่อนจะไมยึดติดกับลำกลองปนและสวนใหญลำกลองปนจะไมถอย ตว
ั

ั
่
่
ุ
ิ

ลูกเลื่อนเองจะถูกแหนบดันใหปดทายลำกลองปนไว ซึงการเริ่มตนขบวนการระเบิดของดนสงกระสนจะเริม
่

ผลักดันลูกเลื่อนใหเลื่อนถอยหลังแตดวยนํ้าหนักของลูกเลื่อนทำใหลูกเลื่อนไมเปดทายลำ-กลองปนเสียทั้งหมด

่
ื
จนกระทั่งหัวกระสุนพนลำกลองแรงดันของแหนบจะเปนการผลักดันลูกเลื่อน เลอนเขาปดทายลำกลองเปนการ


บรรจุกระสุนนัดใหมเขารังเพลิงนํ้าหนักของลูกเลื่อน จึงเปนสวนสำคัญของการออกแบบอาวุธซึงจะถูกใชใน
่

ั
ั
การทำงานของปนแบบดนกลบ
ตวอยางของปนแบบดนกลับ คอ ปนเลกกล .๔๕ นิ้ว เอ็ม.๓
ั
็

ั
ื



่
บทที ๔
ปนใหญเรือ
ี

้
ปนใหญเรือ ไดแก ปนทมขนาดความกวางปากกระบอกตงแต ๐.๖๐ นิ้วขึ้นไปและปนที่ไม

ี
่
ั

สามารถทำการยิงไดดวยวิธีประทับบายิงหรือมือถือยิง
่
ั

สวนประกอบของปนใหญเรือ โดยทวไปปนใหญเรือประกอบดวยสวนตางๆ ดังนี้




๑๔



๑. กระบอกปน

๒. เครืองปดทายปน
่
ี
่
๓. เครื่องรับแรงถอยและนำปนกลบเขาท
ั
๔. เปลปน
๕. รางปน

๖. แทนปน
๗. เครื่องถวงสมดุล

๘. เครื่องหัน-เครืองกระดก
่
๙. เครื่องลั่นไก
๑๐.เครื่องศูนยปน


๑. กระบอกปน (Gun Barrel)



ห้องลูกเลื่อน รังเพลิง ทรงกระบอกเลอนตอนหนา ปากกระบอก
่
ื
่
ื
ทรงกระบอกเลอน
คอปืน



ลูกเลื่อน

ลํากล้อง

กระบอกปนและเครืองปดทายปน
่



กระบอกปนมีลักษณะเปนทอธรรมดาที่มีปลายขางหนึ่งปดหนาทของกระบอกปน คอ เปนที่พัก
ื

่
ี
ิ

รองรับและบังคับทิศทางของกระสุนในขณะที่ยิงออกไป โดยอาศยแรงผลกดนอันเกิดจากการเผาไหมของดนสง

ั
ั
ั
กระสุน สวนประกอบโดยทวไปของกระบอกปน มีดังนี้
ั
่

่
ี


ื

- สวนทายกระบอกปน (Breech) คอ สวนปลายของกระบอกปนทสามารถเปดไดเมอตองการ
่
ื
เพือบรรจกระสนและปดในขณะทำการยง การเปด-ปดสวนทายกระบอกปนกระทำไดโดยอาศัยกลไกที่เปน
ุ
ุ
ิ
่
ลักษณะลูกเลื่อน
่
ื
- รังเพลิง (Powder Chamber) คอ สวนที่อยูถัดจากสวนทายกระบอกปนขึ้นมา เปนทสำหรับ
ี
บรรจุนัดดินสงกระสุน มีเสนผาศูนยกลางโตกวาลำกลองปนทงนี้เพื่อลดความยาวของรังเพลิงใหนอยลงและให 
ั้
กระสุนมีระยะเคลื่อนที่ไปในลำกลองมากขึ้น ปลายดานหนาของรังเพลิงจะมีลักษณะเรียวลงไปทางปากลำ
กลองปน
ื
- ลำกลอง (Bore) คอ สวนที่อยูถัดจากรังเพลิงไปทางปากกระบอก มีเสนผาศูนยกลางคงที่ตลอด
ุ
ลำกลอง และทำเปนรอง-สันเกลียว หมนวนตลอดไปถึงปากกระบอกปน ในปนขนาดใหญที่มีอัตราความสึกหรอ

๑๕





อันเกิดจากการยงมาก สวนที่เปนเกลียวของลำกลองนี้จะทำแยกสวนเปนปลอกใน(Liner) เพื่อใหสามารถ
ิ
เปลี่ยนไดเมื่อสึกหรอ
ื
่
- ทรงกระบอกเลอน (Slide Cylinder) คอ สวนทรงกระบอกที่อยูตอนทายกระบอกปนและอยูใน
ื
เปลปน เมื่อปนถอยสวนนี้จะถอยไปมาในเปลปน ซึ่งมีลักษณะรองครีบสำหรับปองกันมิใหปนพลิก
่

ื

- ทรงกระบอกตอนหนา (Chase) เปนสวนของกระบอกปนทลาดเรียวตอจากทรงกระบอกเลอน
ี
่
ไปทางปากกระบอก
- ปากกระบอก (Muzzle) เปนสวนปลายของทรงกระบอกตอนหนามกจะบานออกเปนรูประฆัง

ั
เพื่อปองกันไมใหมีอาการราวอันเกิดจากกำลังดันสูงที่ปลายกระบอก สำหรับปนแบบใหมจะไมมีรูประฆังแตจะมี

แทนสำหรับยึดสลักที่ใชในการเปลี่ยนหลอดเกลียวลำกลอง

ื
- คอปน (Neck) คอ สวนคอดของกระบอกปนกอนถึงรูประฆังของปากกระบอก

- เกลียวลำกลองปน




























เกลียวลำกลองปน


การสรางกระบอกปนใหมีเกลียวลำกลองปน ก็เพื่อบังคับใหกระสุนหมุนรอบแกนตัวเองในขณะ
ี
โคจรไปในอากาศซึ่งจะทำใหกระสุนมีการทรงตัวดทำใหเกิดความแมนยำในการยิง เกลียวลำกลอง คอ สวนท ี่
ื
ี
ั


ี
ิ
เกิดจากการเซาะผวลำกลองปนใหเปนรองเกลียวและสันเกลียวมวนตัวในลกษณะเดยวกับเกลยวสวานตลอดไป
ื
จนถง ปากกระบอก (โดยทั่วไปการมวนตัวของเกลียวลำกลอง มี ๓ แบบ คอ แบบบิดทวี แบบบิดประจำ และ
ึ
แบบรวม) สวนที่เปนรอง เรียกวา รองเกลียว(Groove) สวนที่เปนสันระหวางรองเกลียว เรียกวา สันเกลียว

ุ


(Land)การจะทำใหกระสุนที่ยิงออกไปหมุนรอบแกนตัวเองนั้น ณ สวนทายของกระสนจะตองทำเปนแหวน
สำหรับขบกับเกลยวลำกลอง ซึ่งโดยทั่วไปสวนนี้จะมีเสนผาศูนยกลางโตกวาลำกลองเล็กนอย และมักจะเปน
ี

โลหะที่แข็งนอยกวาลำกลองปน เมื่อทำการยิงแรงผลักดันของดินสงกระสุนจะผลักดันกระสุนใหหมุนปนไปตาม
เกลียวลำกลอง เมื่อพนปากกระบอกกระสุนจึงหมุนรอบแกนไปในวิถีโคจรที่ตองการไดอยางถูกตอง

๑๖



ปนเรือทุกชนิดและแมแตปนพก (ยกเวน ปพ.อ. .๔๕ นิ้ว โคลท) เกลียวลำกลองจะหมุนเวียนไป

ั

ิ
ิ

ทางขวา เมื่อมองจากทายปน จะเห็นกระสุนหมุนรอบแกนตวเองในทศทางตามเข็มนากาชวงหางระหวาง
เกลยวลำกลองอาจจะเทากันตลอด แตก็อาจจะถขึ้นเมื่อใกลปากกระบอก ทั้งนี้เพื่อใหกระสุนหมุนรอบแกนดวย
ี

ี่



ความเร็วสูงขึ้นอัตราการหมุนรอบแกนตัวเองของกระสุนนี้จะมีคาตางๆกันไป แลวแตขนาดของปน เชน ปน

ั
๑๖"/๕๐ กระสุนจะหมุนรอบแกนตวเองดวยอัตราเร็ว ๔,๐๐๐ รอบตอนาท ในขณะทีปก. ๔๐/๖๐ มม. อัตรา
่
ี


การหมนของกระสนจะเปนถึง ๔๐,๐๐๐ รอบตอนาท ี
ุ
ุ
๑.๑ หลักการสรางกระบอกปน
กระบอกปนตองมีโครงสรางที่แข็งแรงและสามารถทนทานตอกำลังดันอันมหาศาลทเกิด
ี่

ุ
ิ


จากการเผาไหมของดนสงกระสนได โดยเฉพาะสวนที่เปนรังเพลิงจะตองหนาที่สุดเพราะเปนบริเวณที่เกิดกำลัง
ี่
ดันมากที่สุด ซึ่งตามรูปท ๕























ความสัมพันธระหวางกำลังดันและความแข็งแรงของปนสมัยใหม


แสดงใหเห็นถึงความสัมพันธระหวางกำลังดันและความแข็งแรงของปนสมัยใหม จะเห็นวา

ทายปนจะตองสามารถรองรับกำลังดันไดสูงกวากวากำลังดันสูงสุดทเกิดจากแรงดันของดินสงกระสุน ภายใน
ี่

ั
ั


ุ

ั
กระบอกปนอยางเห็นไดชัด และทกๆสวนของกระบอกปนจะตองสามารถทนทานกำลงดนไดอยางปลอดภย
็
เพียงพอ เสนโคง (Curves) กำลังดันในรูปนั้นเริ่มตนดวยคาที่เกินศูนย (O)อยางเห็นไดชัด แสดงใหเหนถึงกำลง ั

ดันที่เกิดขึ้นจากการเผาไหมของดินสงกระสุนกอนที่กระสุนจะเริ่มเคลื่อนตัวเปนที่นาสังเกตวา เสนโคงกำลัง
รองรับของปนไมไดขนานกับเสนโคงกำลังดันของดินสงกระสุนทั้งนี้เพราะกำลังดันที่ผลักกระสุนนั้น จะกระแทก
ผิวพื้นทุกสวนที่อยูดานหลังของกระสุน จึงจำเปนอยางยิ่งที่สวนทายของกระบอกปนจะตองมีโครงสรางท ี่

๑๗



ุ
ู


สามารถรับแรงอัดไดสงสด หลังจากที่กระสุนผานจุดที่มีกำลังดันสูงสุดแลวมันจะถูกแรงอัดเรงความเร็วตอไป
ั
่
ิ


ั
้

จนกระทงพนปากกระบอกพื้นที่ใตเสนโคงกำลงดันนีสามารถใชในการประเมนความเร็วตนของกระสุนไดอยาง

ี่
คราวๆสวนคากำลังดันที่ปากกระบอกจะเปนคากำลังดันศูนยเสียทปากกระบอก (Muzzle loss) คากำลงดันสง ู
ั
ทปากกระบอกจะทำใหเกิดไฟแลบทปากกระบอกเพิมมากขึนกระบอกปนในปจจบันสรางดวยเหลกกลาและ
ุ
ี
่
่
ี
่
็

้

ี่
ตองผานกรรมวิธีเพื่อเพิ่มความคงทนตอแรงอัดระเบิดทเกิดขึ้นภายในกระบอกปน กรรมวิธีที่ใช คอ เผา

ื
ุ

ั
เหล็กกลาที่มีลักษณะเปนปลอกรัดใหมีความรอนสง แลวนำไปคลมตวกระบอกปน ทิ้งใหเย็นตัวลงปลอกรัดนี้จะ
ู
็
หดตวและบีบรัดกระบอกปนดวยแรงมหาศาล ทำใหเนือเหลกของกระบอกปนแนนขึน สำหรับปนที่มีกระบอก
้

ั

้
เปนชิ้นสวนเดียว (Mono –block) จะใชวิธีสรางลำกลองใหมีเสนผาศูนยกลางเล็กกวาขนาดที่ตองการ แลวจึง
ั
ิ
ั

่


ขยายใหไดขนาดโดยใชกำลงดนไฮดรอลคเพราะเมือเอากำ ลังดันออกขนาดภายในจะไมเปลี่ยนเกิดผล


เชนเดียวกับวิธีสรางรัดปลอก อยางไรก็ตามอาจจะใชกรรมวิธีทั้ง ๒ อยางเลยก็ได อยางเชน ปน ๘"/๕๔ คาลิ

เบอร สวนปนขนากตากวา ๓นิ้วลงมาไมจำเปนตองผานกรรมวิธี เพราะสามารถสรางกระบอกปนใหมความหนา

ี
ํ
่


ไดเพียงพอกับความตองการไดเลย

ี
๑.๒ การเรยกขนาดของปน
ิ
การเรียกขนาดของปน เรียกเปน คาลเบอร (Caliber) หมายถึง เสนผาศูนยกลางของลำ
กลองปนซึ่งวัดจากสันเกลียวหนึ่งถึงสันเกลียวตรงขาม หนวยนับมักจะวัดเปนนิ้วหรือมิลลิเมตรโดยทั่วๆไปการ
เรียกชื่อปนเรือ มักมีขนาดของกระบอกปนและความยาวของกระบอกปนรวมอยูดวย ตัวอยาง ปนขนาด ๓ นิ้ว
ิ


ขึ้นไป มกจะใชขนาดของคาลเบอรกับความยาวลำกลอง(รวมสวนที่เปนรังเพลิงดวย) คดเปนจำนวนเทาของคาล ิ
ั


ิ
เบอร เชน ปน ๓"/๕๐ คาลเบอร หมายถึงปนที่มีเสนผาศูนยกลางลำกลอง ๓ นิ้ว และยาว ๕๐ คาลเบอร (๕๐
ิ
ิ
x ๓ = ๑๕๐ นิ้ว)

๒. เครื่องปดทายปน (Breech Mechanism)
ดังไดกลาวมาแลววากระบอกปนมีลักษณะเปนทอกลวง เมื่อจะทำการยิงปนจึงตองมีการปด
สวนทายปน ซึ่งสวนที่ทำหนาที่นี้ประกอบดวย หองลูกเลื่อนและลูกเลื่อน ปกติสวนนี้จะตองสามารถทนทานตอ
กำลังดันสูงที่กอตัวขึ้นภายในรังเพลิงและไมปลอยใหมีอากาศธาตุรั่วออกมาทางทายปนได นอกจากนี้เครื่องปด


ทายปนยังตองมีสวนที่ทำใหสามารถบรรจุกระสุนไดอยางรวดเร็ว พรอมทั้งมีการจุดระเบิดที่เชื่อถือไดนอกเหนือ
สิ่งอื่นใดเครื่องปดทายปนจะตองใชงานไดอยางปลอดภัยเครื่องปดทายปน ที่ใชกับปนขนาดตั้งแต ๒๐ มม. ขึ้น

ไป มี ๒ ชนิด คอ ชนิดเกลียวทอดจังหวะ (Interrupted Screw) และชนิดลิ่มเลื่อน (Sliding Wedge)
ื

๑๘




























ลูกเลื่อนแบบเกลียวทอดจังหวะ




ชนิดแรกเปนสลักเกลียวทรงกระบอกมีเกลียวเปนบางสวนสำหรับหมุนปดทายปนใหสนิท ชนิดที ่

สองมีลักษณะเปนแทงซึ่งเซาะรองเอาไวสำหรับเลื่อนปดทายปนเครื่องปดทายปนชนิดเกลียวหมุนนั้น นิยมใช 





กับปนที่มีแรงดันมากๆเพราะสวนที่เปนเกลียวของเครื่องปดทายปน จะสามารถปดทายปนใหสนิทไดอยางม ี
ประสิทธิภาพจริงๆแตเครื่องปดทายปนชนิดนี้ก็ตองใชเวลาในการคลายเกลียวออกเมื่อจะเปดทายปนสำหรับ

ี่
บรรจุใหมในทุกครั้งที่ทำการยิงสำหรับปนขนาดใหญเครื่องปดทายปนชนิดหมุนเกลียวทจะตานทานกำลังดัน
๔๐,๐๐๐ ปอนดตอตร.นิ้วไดจะตองมีขนาดใหญและนํ้าหนักมากตามไปดวยซึ่งจะทำใหการคลายเกลียวเพื่อเปด


ทายปนแตละครั้งมีความยุงยากมากจึงใชวิธีการทอดจังหวะของเกลียวเพื่อลดจำ นวนรอบที่จะตองหมุนในการ
ั
ี
ปด-เปด ทายปนการทอดจังหวะของเกลียวก็คือการตัดเกลียวออกบางสวนนั่นเอง เชน ถาตดเกลยวออก
ครึ่งหนึ่งทั้งที่สลักและที่แปนรองรับก็จะสามารถเปด-ปด ทายปนไดดวยการหมุนเพียง ๙๐ องศา เทานั้นเครื่อง

ุ

ปด-เปด ทายปนในปจจบันที่ใชหลักการนี้ ไดพัฒนาการทอดจงหวะของเกลยวจนสามารถตานแรงดันไดสูงกวา

ั
ี
และใชมุมในการหมุนปด-เปด นอยกวา ๓๐ องศา ปจจุบันนี้ปนที่ใชหลักการเครื่องปดทายเปนเกลยวนั้น มีแต 
ี

้
ิ
ปนชนิดนัดดนถุง (Bag Type) เทานัน

๑๙

































ลูกเลื่อนแบบลิ่มเลื่อนทางเลอน
ื
่





สำหรับเครื่องปดทายปนชนิดลิ่มเลื่อนนั้น จะใชกับปนใชลองประเภทยิงเร็ว ยิงอัตโนมัติและ
ั
ิ
กึ่งอัตโนมัต ขนาดตงแต ๒๐ มม. ขึ้นไป มีลักษณะเปนแทงโลหะที่เลื่อนปดทายปนไดสนิทและปอนกระสุนเขา



้
รังเพลิงโดยอัตโนมัติในเวลาเดียวกัน ลูกเลื่อนชนิดนี้จะเลื่อนขึ้นในทางตั้งตามแนวรองและสันนำทางของหองลูก
่



ี
ิ
็

เลื่อน ทำใหลูกเลื่อนสามารถตานแรงอัดระเบิดในรังเพลงไดรองทวานีจะถูกเซาะใหเอนไปทางดานหนาเลกนอย
้
เพื่อใหลูกเลื่อนเลื่อนขึ้นในลักษณะลิ่มและปดทายปนไดสนิท บางครั้งเราจะเรียกลูกเลื่อนชนิดนี้วา ลิ่มเลื่อนทาง
ตั้ง (Vertical Sliding Wedge)นอกจากเครื่องปดทายปนทั้งสองชนิดที่กลาวมายังมีเครื่องปดทายปนอีกชนิด
หนึ่งคือ ชนิดกลอนเลื่อนซึ่งสวนใหญจะใชกับปนประเภทยิงกลการทำงานของลูกเลื่อนในการเปดและปดลูก


เลื่อนอาจทำไดโดยกลไกที่อาศัยคนควบคุมบังคับหรือกลไกที่ทำงานโดยอัตโนมัติก็ได แตสำหรับปนที่มีอัตรา

่


ี
การยิงสูง จำเปนตองใชระบบททำงานโดยอัตโนมต ลูกเลื่อนชนิดลิ่มเลื่อนโดยมากจะไดรับการออกแบบใหปด
ั
ิ
โดยอัตโนมัติเมื่อบรรจุลูกปนเขารังเพลิงและหลังจากยิงปนแรงที่นำปนกลับเขาหรืออาจจะเปนแรงจากแหลง

ภายนอกจะทำใหลูกเลื่อนเปดอีกครั้งหนึ่งนอกจากจะออกแบบใหลูกเลื่อนเปด-ปด โดนอัตโนมัติแลว การจะทำ

ิ
้


ใหปนมีอัตราการยิงสูง จำเปนจะตองมการถอนลองเปลาและสลดลองเปลาทงอยางรวดเร็วดวยการถอนและ

ี
ั

ุ
ู
สลัดลองเปลาทง ลองลูกปนที่ยิงแลวจะตองใหมีการถอนออกโดยเร็วที่สุด เพือจะไดบรรจลกปนนัดตอไปได 

ิ
่
้
การสลัดทิ้งลองเปลาใหพนจากบริเวณปนก็มีความสำคัญยิ่งสำหรับปนที่มีอัตราการยิงสูง เพราะลองลูกปนที่ยิง
ั

แลวจะถูกถอนออกมากองรวมกันรอบๆ ปน ทำใหกีดขวางการปฏบัตงานลองเปลาจะถูกถอนออกโดยขอชก
ิ

ิ
ลอง (Extractor)

๒๐





















ขอชกลอง
ั



ขอชกลอง (Extractor) ซึ่งอาจทำงานโดยอิสระหรือทำงานสัมพันธกับลูกเลื่อนก็ได ลองลูกปนจะ
ั

ถูกถอนออกโดยแรงเพื่อสลัดทิ้งทางทายปนใหเร็วที่สุด สำหรับปนที่มีอัตราการยิงตํ่าลองเปลาที่พุงออกมาอาจ



ใชคนรับแลวโยนทิ้งดานขางได แตปนที่มีอัตราการยิงสูงไมสามารถทำ เชนที่กลาวได ตองใชกรรมวิธีที่สามารถ
ุ


่

้


ั
ควบคุมลองเปลานี้ โดยบังคบใหลองเปลาพุงออกทางดานหนาแทนปนหรือปอมปนเครืองกันอากาศธาต


























่
เครืองกันอากาศธาต ุ

ี
่
ุ
เปนทนาสงเกตวาไมมเครืองปดทายปนชนิดใดทสามารถปดและปองกันการรัวของอากาศธาตได 
่

ั
่

ี
่
ี
ุ
่
อยางสมบูรณสวนของอากาศธาตที่รั่วออกทางทายปนมีลักษณะกระแทกกลับ (Blow Back) ซึงถามอาการ
ี

ผดปกตอาจจะเปนอันตรายรายแรงแกพลประจำ ปนได นอกจากนี้ยังทำใหเครื่องปดทายปนสึกหรอและมีการ
ิ
ิ
รั่วไหลเพิ่มมากขึ้นอีกดวย ดังนั้นเครื่องปดทายปนจึงตองมีเครื่องกั้นอากาศธาต (Gas Check) เพิ่มขึ้น โดย

ุ

๒๑



ั
ั
ั
ิ
ื
ั
อาศยกำลงดนจากแรงระเบิดภายในรังเพลงในการปดทายปนหลักการที่ใชมี ๒ วิธี คอ ปดกันดวยการขยายตว
้

้
ี่


ั
(Expansion) และปดกันดวยการบีบตว (Compression)สำหรับปนทใชลองลองลูกปนจะทำหนาที่กั้นอากาศ
ุ
ธาต โดยกำลังดันที่กอตัวขึ้นภายในจะดันลองลูกปนใหขยายตัวอัดกับผิวหนารังเพลิง ในทางทฤษฎีผิวรังเพลิง
่

และลองลูกปนจะเรียบและแนบกันสนิท สามารถกันการรัวไหลได ถึงแมในความเปนจริงจะไมเรียบเสมอกันนัก
แตก็เพียงพอที่จะปองกันการรั่วไหลไดดีสำหรับปนนัดดินถุงตองใชเครื่องกั้นอากาศธาตุแยกตางหากเพราะไมมี

ลองลูกปนสำหรับทำหนาที่นี้

ุ
ุ
ุ
จะเห็นแผนกั้นอากาศธาต (Gas Check Pad) ถูกกดแนบกับบารับหยนกันอากาศธาต (Gas
้
ั
Check Seat) เมื่อลูกเลื่อนปดทายปน การยงจะทำใหกำลงดนจากแรงระเบิดดนลนรูปเหดไปทางดานทาย

ิ
ั
ั

็
ิ

้

เล็กนอยสวนโคงของลิ้นรูปดอกเห็ดจะกดแผนกั้นอากาศธาตุบบตัวใหมันแผออกแนบกับบารับหยุนกั้นอากาศ
ี
ุ
้
ธาต ดังนั้นยิ่งมีกำลังดันในรังเพลิงมากเทาไร ลิ้นก็จะยิ่งกดแนบกับบาสนิทมากขึ้นเทานั้น จงเปนการปดกันการ
ึ

รั่วซึมในตัวเองโดยอัตโนมัติเมื่อเกิดกำลังดันจากการยิงสำหรับชองจุดชนวนทายลูกปน (Primer Vent) จะผนึก
ปดโดยการขยายตวของทอชนวน (Primer Case) อัดแนบกับผนังหองชนวน(Primer Chamber) ที่ปลายนอก
ั

ี่
ของกานลิ้น สำหรับมาตรการปองกันอุบัติเหตุลูกเลื่อนเปดขณะปนดานทลูกเลื่อนจะมีสลักเพื่อยึดใหปดอยู

ิ
จนกวาจะทำการเปดขึ้นเองโดยปกตสลักนี้จะเปดเองโดยอัตโนมัติในขณะที่ปนถอยแตถาปนไมถอยสลักนี้จะไม
ู
เปดโดยอัตโนมัติกลไกสำหรับยิง (Firing Mechanisms) เปนกลไกสำหรับจดระเบิดชนวนทายลกปน เพื่อเริ่ม
ุ

ิ

ิ
้
ขันตอนการยงของปนการยงปนอาจทำไดดวยวิธีการกระแทก (Percussion) หรือดวยวิธีปลอยกระแสไฟ

(Electricity) เพือจดระเบิดไพรเมอร นอกจากนั้นปนบางชนิดอาจยิงไดทั้ง ๒ วิธี สำหรับเครื่องปดทายปนชนิด
่
ุ
ใชเกลียวนั้นกลไกสำหรับยิงจะอยูติดกับปลายของกานลิ้นรูปเห็ด เรียกวา เครื่องนก (Firing Lock) สวนเครื่อง
ปดทายปนชนิดลิ่มเลื่อน จะมีกลไกสำหรับยิงอยูภายในของลูกเลื่อนซึ่งทำใหงายตอการถอดออกเพื่อซอมบำรุง
การยิงโดยวิธีปลอยกระแสไฟนัน เข็มยิงซึ่งหุมดวยฉนวนจะเปนสวนหนึ่งของวงจรไฟยิง โดยเข็มยิงจะจอสัมผส
ั
้
กับไพรเมอรของลองลูกปน เมื่อทำการบรรจุและปดทายปนเรียบรอยแลว(ถาลูกเลื่อนปดไมสนิท เข็มยิงจะถอย
่
เขาไปในลกเลอน) สวนการยิงดวยการกระแทก เข็มยิงจะถูกบังคับใหกระแทกไพรเมอร โดยกระเดืองบังคบการ
ู
ื
่
ั
ยิง (Mechanical Firing Linkage) เมื่อปนเขาที่และลูกเลื่อนปดสนิท การยิงโดยวิธีปลอยกระแสไฟจะใช 
อุปกรณไฟฟาโดยเฉพาะมีเข็มยิงหุมฉนวนและสวิตชตัดทางไฟประกอบเปนวงจรไฟยิงดวย

๓. เครื่องรับแรงถอยและนำปนกลับเขาท ี่

ื
หนาที่พื้นฐานอยางหนึ่งของเครื่องยิง (ปน) ที่ใชแรงขับ คอ การควบคุมสวนถอยของปนที่เกิดจาก
ิ

ั
ิ
ุ
การยิง หรือแรงโมเมนตัมการเคลื่อนของปนมาทางทาย เปนผลจากแรงดนของดนสงกระสนในขณะทำการยง

เรียกวา การถอย สวนระยะที่ปนเคลื่อนมาทางทายเรียกวา ระยะถอย ปนเรือสมัยใหมทุกชนิดจะมการถอย
ี

เกิดขึ้นทุกครั้งที่ทำการยิงการถอยนี้จะลดแรงโมเมนตัมที่เกิดกับปนไดในกรณีที่ปนไมมีการถอยแรงกระชากอัน
เกิดจากการยิงที่กระทำตอแทนปนจะเทากับผลคณของพื้นที่ลำกลองปนกับกำลังดันของดินสงกระสุนในรัง

ู
เพลิง ซึงสำหรับปนขนาดใหญๆแลวจะเปนกำลังดันนับลานๆปอนดและสำหรับปนทั่วไปก็จะมีคามหาศาล
่

๒๒



เชนกัน ดังนั้นถาจะใหปนไมมีการถอยจะตองสรางแทนปนขนาดใหญโตมโหฬารทีเดียว ซึ่งเปนไปไมไดที่จะ
่
ี
ั
ั
้
ตดตงบนเรือ การปลอยใหปนถอยไดตามสมควรนั้น แรงทจะกระทำ กับตวเรือโดยตรงจะลดนอยลงเปนอันมาก
ิ
และจะทำ ใหสามารถติดตั้งปนขนาดใหญที่มีแรงโมเมนตัมมากบนเรือไดอีกดวยการเคลื่อนกลับเขาที่ของปน

ั

หลังการยิงทุกครั้ง เรียกวา การนำ ปนกลบเขาท ระยะทางจะเทากับระยะถอยพอด การถอยและเคลื่อนกลับนี้
่
ี
ี

โดยปกตจะเกิดในแนวแกนของกระบอกปน ยกเวนในกรณีพิเศษที่มีความจำเปนตองใหทายปนพนฐานปน เชน
ิ
่

้
็
ปนใหญบกปนจะถอยในแนวขนานกับฐานหรือทำมุมเอียงเล็กนอยกับฐาน แทนปนทตดตงในเรือขนาดเลก
ั
ี
ิ
ระยะถอยจะมากกวาแทนปนขนาดเดยวกันบนเรือขนาดใหญ เชน เรือประจญบาน ทั้งนี้เพราะโครงสรางของ
ั
ี


ิ
้
ี
พืนดาดฟามความหนาและคงทนตอแรงกระชากผดกัน เมื่อปนมีการถอยแรงที่กระทำ กับแทนปนจะเปนเพียง
้

แรงตานทานการถอยเทานัน ไมใชแรงที่เกิดจากกำลังดันดินสงกระสุนคูณดวยพื้นที่ลำกลองในขณะที่ปนชนิด

เดียวกันกำลังดันดินสงกระสุนเทากัน แตปนมีระยะถอยมากกวาจะมีแรงกระทำกับแทนปนนอยกวาสำ หรับปน
ิ

ขนาดใหญ ระยะถอยจะถูกจำ กัดแคประมาณ ๓ เทาของคาลเบอร ทั้งนี้เพราะโครงสรางอันจำ กัดของปอมปน



และฐานปอมนั่นเอง ในเรือขนาดเลกทโครงสรางดาดฟาไมสามารถทานแรงกระชากมากๆ ได ระยะถอยจะตอง
่
็
ี

ั
้
ี
ิ
่

ั
้
เพิ่มมากขึ้นเปนพิเศษ โดยมากจะเปนตงแต ๖ เทาของคาลเบอรขึนไปโดยทวไประยะถอยมักจะมีขดจำ กัดตาม
สภาพโครงสรางของตัวเรือและปจจัยอื่นๆ อีกหลายอยาง เชน สำ หรับปนที่มีปอมปน การเพิ่มระยะถอย
่
จะตองสรางฐานปอมใหใหญขึ้นและสามารถทานนํ้าหนักไดมากขึ้น ในปนขนาดเลกการเพิมระยะถอย ก็จะทำ
็
่
ู
ื่
ใหตองเพิมความสงของเพลาเปลปน เพื่อลูกเลอนทายปนจะไดไมกระแทกดาดฟา เมื่อยิงดวยมุมกระดกที่สูง


มากๆ


ระบบรับแรงถอยและนำปนกลบเขาท ่ ี
ั
ุ
ั
เครืองรับแรงถอย (Recoil Mechanisms) กลไกทใชในการควบคมบังคบการถอยของปนให 
่

ี
่
ั

ี
่
ู

ู
อยูในระยะจำ กัด เรียกวา สบถอย พลงงานทเกิดจากการถอยของปนเรือ สวนใหญจะลดใหสญหายไปดวย
ี
ั
ิ
ู
่
ั
่
่

ระบบไฮดรอลคของสบถอย ซึงเปนองคประกอบหลกของเครืองรับแรงถอย ระบบนำ ปนกลบเขาทและ
ความฝดของปนจะไมมีผลมากนักกับการถอยของปน ในขณะที่แรงโนมถวงและนํ้าหนักของเครื่องรับแรง

๒๓



ถอยจะมีผลมากโดยเฉพาะเมื่อทำ การยิงดวยมุมกระดกที่สูง

ื
ิ
ู
สบถอยแบบไฮดรอลค มีสวนประกอบ ๔ อยาง คอ เสื้อสูบ ลูกสูบ ของเหลว (เชนกลีเซอรีน
ผสมนํ้ากลั่น) และรูนํ้ามันที่ปลายเสื้อสบทั้งสองดาน ทั้งนี้เพื่อใหลูกสูบอัดของเหลวไหลผานรูนํ้ามันที่ปลายหนึ่ง

ู


ไปยังอีกปลายหนึ่งของเสื้อสูบได พลังงานที่จะทำ ใหของเหลวไหลผานรูนํ้ามันหนึ่งไปยังอีกรูหนึ่ง สามารถหาคา

้
ไดตามกฏของไฮดรอลค ซึ่งจะขึ้นกับขนาดของรูนํ้ามัน พื้นที่ของลูกสูบ ความเร็วลูกสูบ และนําหนักของเหลว

ิ

่
ั
ี
พลังงานที่กระทำ ตอลูกสูบ จะมีคาเทากับพลังงานที่กระทำ ตอของเหลว และพลงงานทกระทำ ตอลูกสูบนี้ จะ
ื


ุ
่
ั
ถูกนำไปใชในการควบคมบังคบการเคลอนทของปนเมอปนถอย ในขณะที่พลังงานที่กระทำตอของเหลวในเวลา
่
่
ื
ี
เดียวกัน จะแปลงรูปเปนการเพิ่มอุณหภูมิ ซึ่งทำ ใหงายตอการประเมินคาพลังงานที่สูบถอยจะสามารถดูดซึมได 
้
ั
ในกรณีที่มีการยิงกลอุณหภูมิของของเหลวจะสูงเพิ่มขึ้นตามจำนวนนัดที่ยิง ดงนันการออกแบบระบบสำหรับ

ึ

ตานปนถอยจงตองคำ นึงถึงเรื่องนี้ดวย
ี

ื
ิ
ู
ขอดของสบถอยไฮดรอลค คอ สามารถดดซับพลงงานไดเปนจำ นวนมากโดยไมมีการโตกลับ เปน
ู
ั

่
่
ระบบทเรียบงายเชอถือไดและสามารถปรับแตง เพือตานอาการถอยของปนไดโดยงาย พลังงานที่สูบถอยดูดซับ
ื

ี

่
ไวจะเปลี่ยนรูปเปนความรอน ซึ่งจะระบายผานเสื้อสูบ-ตวปน ออกสูบรรยายกาศสำ หรับแหนบ (Springs)
ั

ู
ั

หรืออากาศอัด (Compressed Air) ไมเหมาะที่จะนำ มาใชในการตานปนถอย เพราะสามารถดดซับพลงงานได 
ู
ี
อยางจำ กัดและมีอาการสะทอนกลบเขาแทนปนในจังหวะที่นำ ปนกลบเขาทสบถอยไฮดรอลค จะตองมขนาด
ั
ี
ั
่

ิ
ี
ั
่
เพียงพอกับแรงตานทานอันเกิดจากการถอยของปน การนำ ปนกลบเขาท ความฝดและนํ้าหนักจากแรงโนม

ี่
ถวงของปน เพื่อที่จะควบคุมบังคับระยะถอยของปนใหไดตามที่กำ หนด เมื่อแรงตานทานคงท อาการถอยของ
ั
ปนจะมีความเร็วตั้งแตศูนย เมื่อปนเริ่มถอย และเพิ่มมากขึ้นจนถึงคาสูงสุดแลวลดลงกลบเปนศูนยอีกครั้งเมื่อ
ั
ุ
ปนสนสดการถอยและกลบเขาท แรงตานอาการถอยโดยของเหลวทจดใดๆ จะเปนสดสวนโดยตรงกับความเร็ว

่

ี
ี
ิ
ั
่
ุ
้
ี่
่
ของลูกสูบทจุดนั้น ถารูนํ้ามันมีขนาดคงที่ดังนั้นการจะทำ ใหแรงตานทานมีคางคงที่ จึงตองเปลียนแปลงขนาด

ั

ของรูนํ้ามัน เพือใหไดสดสวนกับความเร็วของการถอย ณ จุดนั้น เชน ทจุดความเร็วของการถอยสูงสุดพื้นที่ของ
่

ี่

รูนํ้ามันที่จุดนั้นจะตองกวางที่สุด เปนตน
เครื่องรับแรงถอยจะชวยลดแรงกระแทกที่กระทำ กับโครงสรางที่ติดตั้งปนใหนอยลงดวยการยึด

เวลาแรงตานทานอันเกิดจากแรงดนสงกระสนทเปนผลจากการขยายตวของอากาศธาต (มีคาเทากับกำลังดัน
ี
ั
ิ

ุ
่
ุ
่
ี
ั
คูณดวยพื้นท)เครื่องนำ ปนกลบเขาท (Counterrecoil Mechanism) เปนกลไกของปนที่ทำหนาที่นำปนกลับ
ี่
่
ี


่
ี
เขาทเดิมหลงจากทเครืองตานปนถอยไดชลออาการถอยของปนจนกระทั่งหยุดนิ่งแลว พลังงานที่จะใชในการนี้
ั
่

ั
ไดมาจากโมเมนตมของปนในขณะปนถอย ซึ่งถกถายทอดไปสะสมไวที่ตัวกลางอันเหมาะสม ไดแกขดสปริง

ู
อากาศอัด (Compressed Air) หรืออากาศธาตอืนๆ เปนตน
ุ

่
ี
่
ั
หนาที่ของเครื่องนำ ปนกลบเขาท คอ
ื
- นำปนกลบเขาทหลงสิ้นสุดระยะถอย
ั
ั
่
ี
ี่
ี
ั
ิ
่

- ยึดสวนถอยของปนใหอยูกับท หลงจากปนเขาทเดมแลว

๒๔



่
ี
ดังนั้น นอกจากเครื่องนำ ปนกลบเขาท จะตองมีพลังเพียงพอในการนำ ปนกลับเขาที่แลวยังตอง
ั
ั
้
ุ
มีแรงพอที่จะยึดปนใหอยู ณ ที่นั้นไดตลอดเวลาดวย นอกจากวาขณะนันกระสนกำลงถูกขับออกจากลำกลอง
เทานั้น ผิดกับสูบถอยซึ่งใชแรงในการตานและชลอการถอยของปนแตเพียงอยางเดียว เมื่อหมดหนาที่จะไมมี
แรงใดๆ กระทำ ตอปนอีก เนื่องจากความตอเนื่องของแรงที่ใชในการนำ ปนกลับ สวนถอยของปนจึงมักจะถูก

ดังกลับดวยแรงกระแทกอันมหาศาล โดยเฉพาะในชวงสดทายของการทำ งาน ดังนั้นเครื่องนำปนกลับเขาที่ของ

ุ

ั
้
ั
ปนขนาดตงแต ๔๐ มม. ขึ้นไป จะตองมีสวนที่เปนตัวหยุน (Buffer) คอยรองรับแรงกระแทกนี้ตวหยุน ที่วานี้


เปนอุปกรณใชสำหรับควบคมความเร็วและรองรับแรงกระแทกของปน เมื่อสุดจังหวะกลับเขาท ในปจจุบันตัว
ี่
ุ
ุ
หยุนจะรวมอยูกับสูบถอย ใชลิ้นแบบเข็ม (Needle Valves) เปนระยะๆ ทำ ใหสามารถปรับแตงควบคม


่

ี
่
็
ั
ความเร็วของอาการกลบเขาทของปนไดสำหรับปนทเลกกวา ๕ นิ้ว มักใชขดสปริงเปนเครื่องนำ ปนกลบเขาท ่ ี
ั
ี
เชน
- ปน ๗๖/๕๐ มม. แบบ ๙๓ มารค.๒๒ ม็อด.๐ (Hydraulic Spring)
- ปน ๗๖/๕๐ มม. อาร.เอฟ.มารค.๓๔ ม็อด.๑
- ปน ๕๗/๗๐ มม.
- ปนกล ๔๐/๗๐ มม.
- ปนกล ๔๐/๖๐ มม.
ั
หลกการทำงานในจงหวะปนถอย สวนถอยของปนจะเคลื่อนไปทางทายขดสปริงจะถูกอัดตัวเมื่อ
ั

สนสดอาการถอย พลังงานจากขดสปริงที่ถูกอัดจะเปนตัวนำปนกลับเขาที่เมื่อปนถอยเต็มที่ขดสปริงอาจถูกอัด
ิ
ุ
้
เปนระยะทางครึ่งหนึ่งของความยาวปกติปจจุบัน ปนรุนใหม เชน ปน ๗๖/๖๒ มม. ออโตเมลารา, ปน ๔.๕ นิ้ว

่
ี
ั
มารค.๘ ใชระบบการนำปนกลบเขาท ดวยแรงลมเปา (Pneumatic Recuperator) ใชแรงอัดอากาศหรือกาซ
ั
ิ
ไนโตเจนในการนำปนกลบเขาท ี ่ ซึ่งใชหลกการอัดอากาศโดยระบบไฮดรอลค จึงมักเรียกระบบนี้วา

ั
Hydropneumatic Counterrecoil System

๒๕






































ี
ระบบรับแรงถอยและนำปนกลบเขาทของปน ๗๖/๖๒ มม. ออโตเมลารา
่
ั



เครื่องรับแรงถอยแบบอื่นๆ
















่
เครืองรับแรงถอยทปากกระบอก (Muzzle Brake)
ี
่












กําลังดันอากาศธาตุ

๒๖



เครื่องรับแรงถอยที่ปากกระบอก (Muzzle Brake)


่
่

ี
เครืองรับแรงถอยทปากกระบอก เปนอุปกรณงายๆ ที่ประกอบดวยแผนเหล็กสำ หรับตานปน
ิ
ั
่
ี
ถอยชิ้นเดียว หรือมากกวานั้นติดอยูที่ปลายปากกระบอกปนแรงดนขับทปากกระบอกทดนอากาศธาตออกมา
ุ
ี
่
ดวยความเร็วสูง เมื่อกระแทกกับแผนเหลกจะทำใหแรงกระจายออกทางดานขางทำใหตานการถอยของปนได 


็

อนึ่งการแกปญหาอาการถอยของปนอีกวิธีหนึ่ง คอ ทำ ใหปนไรแรงสะทอนถอยหลัง(Recoilless Rifle) ซึ่งทำ
ื

งานโดยหลักการที่วา ถาโมเมนตัมของแรงดินขับที่พุงไปทางทายเทากับ โมเมนตัมของกระสุนและอากาศ
ี
ธาตทพุงออกทางปากกระบอก ที่ตัวปนจะไมมีแรงโมเมนตัมใดๆมากระทำ ซึ่งอันที่จริงเมื่อทำ การยิงจะมีแรงท ี่

ุ
่
กระทำ กับตัวปนมากกวาที่กลาว ทั้งพุงออกทางทายและพุงออกทางปากกระบอกแตโมเมนตัมรวมเมื่อหักลาง
ี
กันจะมีคาเปนศูนยพอด ตัวอยาง เชน ปนไรแรงสะทอนถอยหลัง ๑๐๖ มม.เอ็ม.๔๐ เอ ๒๒
๔. เปลปน (Slide)















เปลปน


เปลปน เปนสวนรองรับกระบอกปน เครื่องปดทายปน (หองลูกเลื่อนและลูกเลื่อน) รวมทั้งสวน
ถอยอื่นๆ และอุปกรณประกอบทั้งหมดของปนที่กระดกขึ้น-ลง ซึ่งโดยรวมจะถือวาอุปกรณทั้งหมดเปนสวน
กระดกของปนรูปรางโดยทั่วไปจะมีรูปทรงสี่เหลี่ยมตอนหนาทำเปนทรงกระบอก ภายในกลวงมีปลอทองเหลอง
ื
ี
่
่
ื
่
ั


สวมอยู เพือรองรับกระบอกปนและเปนนำทางใหกระบอกปนถอยเลอนไปมาไดในขณะทปนถอยและกลบเขาท ี ่
่

ตอนทายทำเปนรูปทรงสี่เหลี่ยมเพื่อรองรับเครื่องปดทายปน (หองลูกเลือนและลูกเลื่อน) ผนังดานในทำเปนรอง

ั

่
ี
่
หรือสนนำทางเพือเปนนำทางในการถอยและกลบเขาทของปน นอกจากนี้ยังปองกันมิใหกระบอกปนพลิกหมุน
ั
ื
ภายนอกเปลปนทำเปนเพลายนออกทงสองขาง เรียกวา เพลาเปลปนเพื่อสวมแบริ่งวางบนรางปน ทำหนาที ่
่
ั
้

เปนจุดหมุนเพื่อใหปนกระดกขึ้นลงไดตามตองการเปลปน เปนสวนประจำที่ไมเคลื่อนทเมื่อปนถอย
ี่

๕. รางปน (Carriage)

๒๗



































รางปน


รางปน เปนสวนรองรับสวนกระดกของปน มีรูปรางตางๆ กัน แบงเปน รางปนตอนบน(Upper

ั

่
้
Carriage) ทำเปนปกกางออกทงสองขาง เพือรองรับเพลาเปลปน และรางปนตอนลาง (LowerCarriage) ทำ
้
ิ
้
หนาทเปนฐานรองรับรางปนตอนบน นอกจากนันบริเวณรางปนตอนลางยงเปนฐานตดตังแครปน ซึ่งเปนพื้นแผ 
ี
ั

่

่
่

ั
้
ออกทงสองขางของรางปน เพื่อรองรับเครื่องหัน-เครืองกระดก หรืออุปกรณประกอบอืนๆของปน ซึ่งโดยรวม
จะถือวาอุปกรณทั้งหมดเปนสวนหันของปน
๖. แทนปน (Stand)












แทนปน





ี
ั
แทนปน เปนสวนที่อยูประจำ ที โดยมสลกยึดแทนปนใหตดกับดาดฟาเรือ แทนปนทำ หนาท ี่
่


ิ
รองรับตวปน เปลปน และรางปน ภายในแทนปนประกอบดวย ลูกกลิ้งทางตั้งและทางนอน (Vertical and
ั



๒๘




Horizontal Roller Bearings) เปนแทนรองรับรางปนตอนลาง

๗. เครื่องถวงสมดุล (Balancing)
















































ความสูงของรางปนมีสวนสัมพันธกับความสูงของปน

ี
เพื่อใหปนสามารถกระดกไดเปนมุมสูง มการทรงตัวด และสะดวกในการบรรจลกปนของพล
ุ
ู
ี
ประจำปน การออกแบบปนจึงตองมีความสูงไมสูงมากนักและเปนที่ทราบกันดีวารางปนเปนสวนรองรับเพลา



ุ
ุ
่
เปลปนซึงเปนจดหมนของสวนกระดกของปน ดังนั้นความสูงของรางปนจึงมีสวนสัมพันธกับความสูงของปน
ดวย


จากเหตผลทกลาวมาการออกแบบตำแหนงของเพลาเปลปนโดยทวไปจงคอนไปทางทายของสวน
ึ
่
ั


ี
ุ
่

้
กระดกของปน ทำใหจุดศูนยถวงของสวนกระดกของปนอยูทางดานหนาเพลาเปลปน การกระดกปนขึน-ลง

ั

ตลอดยานมุมกระดกของปนจึงใชแรงในการกระดกไมเทากัน หากตำแหนงของปนอยในแนวระดบการกระดก
ู
ปนขึ้นยอมตองออกแรงมากแตหากตำแหนงของปนอยูในแนวมุมสูงการกระดกปนขึ้น-ลง จะมีปญหาไมมากนัก
่
่
ั
้
เพื่อมิใหเกิดปญหาตามที่กลาวมา การออกแบบติดตงเครืองถวงสมดลปนจงเปนสงจำเปนซึงรูปแบบของเครือง

่
่
ิ
ุ
ึ
สมดุล อาจเปนแบบใดแบบหนึง ดังนี้
่

๒๙



้
- แบบนําหนักถวง ใชนํ้าหนักถวงสวนทายของปน เชน ปน ๗๖/๕๐ แบบ ๙๓มารค.๒๒ ม็อด.๐






























็
ปน ๗๖/๕๐ มม. แบบ ๙๓ มารค. ๒๒ มอด ๐


ั
- แบบสปริง อาศยแรงดึงของสปริงชวยดึงกดนํ้าหนักสวนทายเพลาเปลปน เชน ปนกล ๔๐/๖๐ มม. เอ็ม.๓








































เครื่องถวงสมดุล ปนกล ๔๐/๖๐ มม.เอ็ม.๓

๓๐




หรืออาศัยแรงดึงของสปริงชวยดึงยกนํ้าหนักสวนหนาเพลาเปลปน ปนกล ๔๐/๖๐ มม.แทนเดี่ยว





























เครื่องถวงสมดุลปนกล ๔๐/๖๐ มม.แทนเดี่ยว


ึ
ั
- แบบไฮดรอสปริง (Hydrospring) อาศยแรงดงของสปริงทำงานรวมกับระบบไฮดรอล ิ
คชวยดึงยกนํ้าหนักสวนทายเพลาเปลปน เชน ปน ๗๖/๖๒ มม. ออโตเมลารา

๓๑



ุ
่
เครืองถวงสมดลปน ๗๖/๖๒ มม. ออโตเมลารา
่

ุ


ี

ตามทกลาวมาปญหาความไมสมดลของสวนกระดกของปนนาจะหมดไป เมื่อมีเครื่องถวงสมดุล


แตมิไดเปนเชนนั้น เพราะขณะยงปนกระบอกปนและเครืองปดทายปนจะตองถอยทำใหความสมดลของสวน
ิ

ุ
่
กระดกปนเปลยนไป หากตำแหนงของปนอยูในแนวระดับเสนแรงของจุดศูนยถวง (นําหนักของกระบอกปน
้
ี
่
่
ุ

และเครืองปดทายปน) จะเปนมมฉากกับแนวการถอยของปน (แนวเสนแกนลำ กลอง) ณตำแหนงนี้จุดศูนยถวง

ไมคอนมีผลกับระยะถอยของปน แตหากตำ แหนงของปนอยูในมุมสูง เสนแรงของจุดศูนยถวงจะลดนอยลงเขา


หาแนวเสนแกนลำ กลองเปนการเสริมแนวการถอยของปน ณ ตำแหนงนี้ยอมมีผลกับระยะถอยของปน ทำให 


ปนถอยยาวกวาการยิงปนในแนวระดับ เพื่อลดปญหานี้สำหรับปนสมัยจึงไดรับการแกไข โดยการเพิ่มหรือลด
แรงดึงของเครื่องถวงสมดุล ซึ่งชวยนํ้าหนักสวนกระดกของปน เชน
ุ
เครืองถวงสมดลกระบอกขวาของปนกล ๔๐/๗๐ มม. แทนเดี่ยว
่











หลกการทำงานของเครืองถวงสมดลสวนกระดกและสวนถอยของปน
่
ั

ุ

ุ
เครื่องถวงสมดลของปน ๗๖/๖๒มม. ออโตเมลารา (ซึงอาศยการทำงานรวมกันของระบบไฮดรอ
ั
่
ลิคและสปริง) เพื่อเพิ่มหรือลดแรงดึงของเครื่องถวงสมดุล ขณะปนถอย

๓๒































่
เครืองถวงสมดลสวนกระดกและสวนถอยของปน ๗๖/๖๒ มม. ออโตเมลารา
ุ


ื
่
๘. เครื่องหัน-เครองกระดก (Train and Elevation)























เครืองหันเครื่องกระดก
่


่
เครื่องหัน-เครืองกระดก คอ เครื่องกลและสวนประกอบทั้งหมด ซึ่งใชสำหรับหันและกระดก
ื
ปนไปจนกระทั่งเสนแกนลำกลองปนชี้ไปในตำแหนงที่จะทำใหขีปนะวิธีของกระสุนที่ยิงออกไปโคจรไปถก
ู

ื

้
เปาหมายที่กำหนดทั้งนี้เครื่องหัน-เครืองกระดกนันอาจเปนระบบหนและกระดกดวยมอหรือหันและกระดกดวย
่
ั
พลังงานอื่นๆเพื่อชวยใหปนหันและกระดกไดรวดเร็ว เชน ระบบไฟฟา ระบบไฮดรอลค และหรือระบบไฟฟา-
ิ

ไฮดรอลิครวมกันก็ได

๓๓




























่
เครื่องหัน-เครืองกระดกปนดวยระบบพลงงานชวย


ั
ั
่

เครื่องหัน-เครืองกระดก ซึ่งใชระบบพลังงานชวยในการหนและกระดกปนนั้น สวนใหญจะ
ี่
ุ
ออกแบบมาใหมีระบบควบคุมทปน (Local Control) และ ระบบควบคมระยะไกล (Remote Control)
ุ

ี
่
่
ุ
สำหรับระบบควบคมระยะไกล เปนระบบทออกแบบมาเพือรับการควบคมสงงานดวย เครื่องควบคมการยิง
่
ุ
ั
ี
ู
็
(Fire Control) ซึ่งเครื่องควบคุมการยิงนั้น จะทำ หนาทในการคำนวณหาขอมลในการเลงเปาหมาย เพื่อสง
่

ใหกับระบบอาวุธโดยการสงสญญาณการควบคมผานซินโคร (Synchro)
ุ


ั









ั

การสงสญญาณควบคมผานระบบซินโคร-เซอรโว

ุ

ั

่
ุ
สัญญาณการควบคุมซึ่งสงมาจากเครื่องควบคุมการนั้น เปนสญญาณการควบคมซึงผานการ

ประมวลผลดวยคอมพิวเตอรแลว ซึ่งเปนขอมูลทมีทั้ง ทิศทาง ความเร็ว ระยะ และ มุมโจม (มุมเงย) ของ
ี่
ี
ั
ุ
เปาหมายทำใหปนหนและกระดกเลงไปทจดดกหนาเปาหมาย การยิงปนจึงเกิดความแมนยำ

ั
่
็
๙. เครื่องลั่นไก (Firing Mechanisms)

๓๔



























เครื่องลั่นไก



่
ื
่

เครื่องลั่นไก คอ เครืองกลไกออกแบบเพือควบคมการทำงานของเครืองนกปนใหทำงานตามความ
ุ
่

ประสงค ซึ่งหมายถึงการยิงปนนั่งเองทั้งนี้ระบบเครื่องลั่นไกนั้นอาจเปนแบบกลไกเครื่องกลแบบกลไกเครื่องกล
เสริมดวยกลไกระบบไฟฟาหรือกลไกระบบไฟฟาอยางเดยว สำหรับกลไกระบบไฟฟาอาจเปนแบบกลไกสำหรับ

ี

การยิงดวยวิธีการกระแทก หรือดวยวิธีปลอยกระแสไฟ ก็ไดเนื่องจากเครื่องลั่นไกนั้นออกแบบมาเพื่อควบคุม
ั
่
่
่
การยิงปน (การทำงานของเครืองนกปน)ดงนันการทำงานของเครืองลนไกจะตองคำ นึงถึงความปลอดภยในการ
ั
้
ั

่
่
ี
ิ
ิ
ยิงปนดวย เพราะขณะทำ การยิงปนจะตองหัน-กระดกตดตามเปาไปตลอด ซึงเปนไปไดทปนอาจตดตามเปา

จนกระทั่งหัน-กระดกเขาเขตโครงสรางของตัวเรือ ซึ่งหากยังคงปลอยใหเครื่องลั่นไกทำงานไดจะเปนอันตราย
อยางยิ่งกับตัวเรือ ฉะนั้นเครื่องลั่นไกโดยทั่วไปจะตองมีเครื่องหามยิง (Firing Stop Mechanism) เปนอุปกรณ 
ิ
ั
ประกอบอีกสวนหนึ่งพื้นที่บริเวณโครงสรางตวเรือซึ่งไมตองการใหทำการยิงปนได เรียกวา เขตจำกัดการยง

(เครื่องหามยิงหรือชื่อที่คุนเคยอีกชื่อหนึ่ง คอ อุปกรณจำกัดการยิง)
ื












อุปกรณจำกัดมุมยิง

๓๕



๑๐. เครื่องศูนยปน



























หลักการเครื่องศูนยปน


้
ั
ื
ิ
เครื่องศูนยปน คอ วงเล็ง ซึ่งเปนเครื่องกลไกที่ออกแบบตดตงกับปนเพืออำนวยความสะดวก
่
ั
ใหกับพลประจำปนในการหนและกระดกปน เล็งยิงเปาหมายโดยทั่วไปเครื่องศูนยปนเปนศูนยคำนวณที่ใช 


สำหรับกำ หนดตำแหนงที่แนนอนของปนในการยิง ซึ่งจะคำนวณมุมดักหนาและมุมกระดกเพิ่มใหโดยอัตโนมัต ิ


ั
็
สงเกตไดจากแนวของเสนเลงและเสนยิง(เสนแกนลำ กลอง) อยูคนละแนวระบบคำนวณนี้เปนระบบที่ชวย
ื่
แกปญหาในการยิงปนใหญ ทั้งที่เปนเปาอากาศยานและเปาพื้นนํ้าไมวาจะเปนเปาอยูกับที่หรือเคลอนท ไดเปน

ี่
อยางดีทั้งนี้เครื่องศูนยปนอาจเปนดังนี้

- ศูนยวงกลม



















ศูนยวงกลม

๓๖



ื

คอ ศูนยหนาเปนรูปวงกลมขนาดตางๆ รวมจุดศูนยกลางเดียวกันประมาณ ๓ - ๔ วง และม ี
เสนขวางวงกลมในมุมตางๆ ซึ่งวงกลมแตละวงจะแทนความเร็วเปา (๑๐๐,๒๐๐,๓๐๐ ไมลตอชั่วโมง) และเสน
็
ขวางวงกลม สำ หรับชวยนำ ในการเลง ใหทิศทางบินของเครื่องบินผานจุดศูนยกลางของวงกลม ศูนยหลงเปน
ั

แบบจดกลม เชน ศูนยวงกลมซึ่งใชกับปนดังนี้
ุ

- ปนกล ๒๐ มม. มารค.๔































ปนกล ๒๐ มม. มารค ๔







- ปนกล ๔๐/๖๐ มม. มารค.๓ ม็อด.๔

๓๗














































ปนกล ๔๐/๖๐ มม. มารค.๓ ม็อด.๔


- ศูนยกลอง คอ กลองศูนยปนซึ่งออกแบบติดตั้งกับแทนศูนยปน คานศูนยปนหรือเครื่อง
ื
คำนวณแบบกลไก (Mechanical Mechanism) ภายในกลองศูนยปนจะเปนวงเล็ง สำหรับแทนศูนยปนหรือ

เครืองคำนวณแบบกลไก จะเปนเครื่องกลซึ่งสามารถตั้งทิศทาง ระยะ ความเร็ว และ มุมโจมต (มุมเงย) ของเปา
ี
่
ื
เพื่อสงไปควบคุมกลองศูนยใหหันและกระดกไปดักหนาเปาหมาย นั่นคอ เสนเล็งและเสนยิง (เสนแกนลำกลอง)
อยูคนละแนวกัน เชน กลองศูนยปนซึ่งใชกับปนดังนี้

- ปน ๗๖/๕๐ แบบ ๙๓ มารค.๒๒ ม็อด.๐

- ปนกล ๕๗/๗๐ มม.
- ปนกล ๔๐/๗๐ มม. แทนเดี่ยว

- ปนกล ๓๗ มม. แบบ ๗๖ แทนค ู 

ั
ิ
ุ
ู
- ศูนยไยโร เปนเครื่องคำนวณมุมดักหนาอัตโนมตโดยใชอาการบิดแกนหมนของไยโร (ลกขาง)

ที่กำลังหมุนนอนวัน การหมุนของไยโรนั้นหมุนไดดวยกำลังลมเปา ซึ่งเขาไปเปาไยโรภายในเครื่องศนย จำนวน
ู
ั
ั
๒ ตว ตัวหนึ่งจะหมุนในแกนนอนและอีกตัวหนึ่งจะหมุนในแกนตั้ง เมื่อไยโรหมุนนอนวันแลว หากทำการหน
และกระดกปน จะทำใหเกิดการบิดแกนหมนของไยโร ซึ่งจะสงอาการทางกลไกไปควบคุมใหวงเล็ง ลาหลังไป

ุ
ื
จากเสนเล็งการลาหลังของเสนเล็งจะมากหรือนอยขึ้นอยูกับอัตราการหันและกระดกของปน คอ ถาเปาม ี

๓๘



ความเร็วมากก็จะทำ ใหเสนเล็งลาหลังเสนยิงมาก นั่นคือทำใหเกิดมุมดักหนาเปา เชน ศูนยไยโรซึ่งใชกับปนกล
๒๐ มม. มารค.๔ และ ปนกล ๔๐/๖๐ มม. มารค.๓ ม็อด.๔

บทที ๕
่
ปนใหญบก


ปนใหญบก ไดแก ปนที่ใชกับหนวยทหารหรือหนวยกำลังบนบก สวนประกอบของปนใหญ


บก โดยทั่วไปมีดังนี้
๑. กระบอกปน

๑.๑ ลำ กลองปน

๑.๒ เครื่องปดทายปน
๒. เครื่องบรรจุและรุนลูกปน

ั
๓. เครื่องรับแรงถอยและนำ ปนกลบเขาท
่
ี
๔. แครปน
๔.๑ แครลาง (แทนปน*)

๔.๒ แครบน (รางปน*)

๕. เปลปนและเลอนปน
่
ื
๖. เครื่องชวยใหมุมทางสูง (เครื่องถวงสมดุล*)
่
๗. เครื่องใหมุมทางสูง (เครืองกระดก*)
๘. เครื่องใหมุมทางทศ (เครื่องหัน*)
ิ
ื
๙. รถรองปนและระบบกันสะเทอน
๑๐. ฐานตั้งยิงและเครื่องชวยยกปน
๑๑. รางปนและโลปน

๑๒. หามลอรถรองปน
๑๓. เครื่องศูนยปน



็
ุ
หมายเหต * ขอความในวงเลบ หมายถึงสวนประกอบซึ่งใชเรียกสำหรับปนใหญเรือ
๑. กระบอกปน (Cannon)
๑.๑ กระบอกปน โดยทวไปประกอบดวย ลำกลองและสวนทายกระบอกปน
่

ั

๓๙




















กระบอกปน





๑.๑.๑ ลำกลอง ประกอบดวย รังเพลิงและเกลียวลำกลอง
- รังเพลิง คอ รูปทรงสวนทายของลำกลอง เปนสวนสำหรับลองลูกปน(สวน
ื
ื
ิ

้
่
ู
ของดนสงกระสุน) เมอบรรจลกปนครบนัดเขาในกระบอกปน ประกอบดวยบากันอากาศธาตุและลาดเอียงเขา
ุ

้
หาศนยกลางบากันอากาศธาต เปนบารับแผนกันอากาศธาตุสำหรับปนนัดดนถุง(สำหรับปนใชลองลูกปนบากั้น
ู

ิ
ุ

้

ู
่
ิ
อากาศธาตุนี้ไมมี) ลาดเอียงเขาหาศนยกลาง เปนลาดเอียงอยปลายหนาสดของรังเพลง ทำหนาทเปนลาดนำ
ี
ุ

ู
ุ

ทางในการบรรจหวกระสนปนเขาลำกลอง
ุ
ั
- เกลียวลำกลอง คอ สวนที่เกิดจากการเซาะผิวลำกลองปนใหเปนรองเกลียว
ื
ั
ี
และสันเกลียวมวนตัวลกษณะเดียวกับเกลยวสวานตลอดไปจนถึงปากกระบอก การทำเกลียวลำกลองปนก็เพื่อ
ี
ุ
ั

ุ
ั
บังคบใหกระสนหมนรอบแกนตวเองในขณะโคจรไปในอากาศ ทำ ใหกระสุนมีการทรงตัวด เกิดความแมนยำใน
การยิง
ื

่
่


๑.๑.๒ สวนทายกระบอกปน คอ สวนซึงเจาะเปนชองสำหรับประกอบเครืองปดทาย
ปน(ลูกเลื่อน) เพื่อปดทายกระบอกปน ตอนหนาทำเปนรองเกลียวทอดจังหวะเพื่อยึดติดกับเกลียวทอดจังหวะ

ของทายกระบอกปน
๑.๑.๓ อุปกรณประกอบกระบอกปน ไดแก เครื่องรับแรงถอยที่ปากกระบอก (Muzzle


Brake)

๑.๒ เครื่องปดทายปน คอ กลุมชิ้นสวน ซึ่งเปด–ปดสวนทายกระบอกปนทำหนาทจดระเบิด
ื
่
ุ
ี

้

ุ
ิ
ิ

ดนสงกระสุน พรอมปดกันอากาศธาตขณะทำการยง ประกอบดวยสวนตางๆ ดังนี้

- ลูกเลื่อน
- กลไก เปด-ปด ลูกเลื่อน
- กลไกสำหรับยิง
้
- เครืองกันอากาศธาต ุ
่

๔๐



ื

๑.๒.๑ ลูกเลื่อน คอ สวนประกอบพื้นฐานของเครื่องปดทายปน เปนสวนประกอบท ่ ี
ี่
สำคัญทสุด ทำจากเหล็กกลาชิ้นเดียวมีความทนทานแข็งแรงใชสำหรับปดทายกระบอกปนและเปนสวนที่อยู
่
ู
ิ
ื
ของกลไกสำหรับยง รูปแบบของลกเลอน มี ๒ ชนิด คอ (รูปท ๖)
ี่
ื
- ชนิดเกลียวทอดจังหวะ สำหรับปนนัดดนถุง เชน ปนใหญกลางกระสุนวิถีโคง
ิ
๑๕๕ มม.


























- ชนิดลิ่มเลื่อน สำหรับปนใชลองลูกปนมีทั้งชนิดลมเลื่อนทางตั้งและชนิดลิ่ม
ิ่
่
เลอนทางนอน เชน
ื































ปนใหญกลางกระสุนวิถีราบ ๑๓๐ มม. แบบ ๕๙-๑ (ชนิดลิ่มเลื่อนทางตั้ง)

๔๑












































ปนใหญเบากระสุนวิถีโคง ๑๐๕ มม. เอ็ม.๑๐๑ เอ.๑ (ชนิดลิ่มเลื่อนทางนอน)

























ุ
่
๑.๒.๒ กลไกเปด–ปดลูกเลื่อน เปนกลไกซึงออกแบบเพือควบคมการเปด-ปดลูกเลื่อน
่

ั
มี ๒ รูปแบบหลก คอ รูปแบบซึงเปนอุปกรณรองรับนํ้าหนักลูกเลื่อนและรูปแบบพาลูกเลื่อน เลื่อนไปมา
่
ื
- รูปแบบซึ่งเปนอุปกรณรองรับนํ้าหนักลูกเลื่อน ใชสำหรับลูกเลื่อนชนิดเกลียว
่
ทอดจังหวะซึ่งอุปกรณสวนนี้จะยึดลูกเลื่อนใหติดกับสวนทายกระบอกปนทางดานขางลกษณะเปนบานพับเพือ

ั

๔๒



ั
ื่
แกวงลูกเลื่อนไปมาในแนวระดบ (แนวนอน) ประกอบดวยอุปกรณซึ่งทำหนาที่ควบคุมใหลูกเลอนหมุนคลาย

ู

่
ื
่
เกลียวพนจากการขัดเกลียวสวนทายกระบอกปน จนสามารถแกวงลกเลอนออกเพือเปดสวนทายกระบอกปน

และในทางกลับกันเมื่อแกวงลูกเลื่อนเขาปดสวนทายกระบอกปน ก็จะควบคุมใหลูกเลื่อนหมุนกวดเกลียวเพื่อ

ี่




ี
ขัดเกลยวกับสวนทายกระบอกปนเปนการปดสวนทายกระบอกปน รูปแบบทเปนอุปกรณรองรับนํ้าหนักลูก
เลื่อนนี้ออกแบบใหทำงานดวยมือหรือกึ่งอัตโนมัต
ิ





















กลไกเปด-ปดลูกเลื่อน รูปแบบซึ่งเปนอุปกรณรองรับน้ำหนักลูกเลื่อน




ื
- การทำงานดวยมอ จะใชคันรั้งลูกเลื่อนควบคุมการเปด-ปดลูกเลื่อน

- การทำงานแบบกึงอัตโนมต จะอาศัยแผนบังคับควบคุมการเปดลูกเลื่อนขณะ
่
ั
ิ

่
ั
ปนกลบเขาท แตการเปดลูกเลื่อนครั้งแรกยังตองเปดดวยมือกอน
ี

่
ื
ู
- รูปแบบพาลกเลอน เลื่อนไปมา ใชสำหรับลูกเลื่อนชนิดลิ่มเลื่อนทั้งชนิดลิ่ม
ั
้
่
่

เลือนทางตงและทางนอน ทำงานดวยมือและอาศยการเปดลกเลอนไปควบคมขอชกลองเพือถอนลองเปลาออก
ู
ั
่
ื
ุ

ั
ิ
จากรังเพลง

๔๓



































กลไกเปด-ปดลูกเลื่อน รูปแบบพาลูกเลื่อน เลื่อนไปมา




ุ

๑.๒.๓ กลไกสำหรับยิง เปนกลไกสำหรับจดระเบิดชนวนทาย เพื่อเริ่มขั้นตอนการจุด
ื
ิ
ั

่
ุ

ึ
ระเบิดดนสงกระสน เปนอุปกรณกลไกสงพลังงานทำ ใหเกิดการกระแทกเข็มยงโดยการดงเชอกลนไก มี ๒
ิ
รูปแบบ คอ รูปแบบการดงตอเนือง และรูปแบบกระเดื่องขึ้นนกภายในลูกเลื่อน
ื

่
ึ
ึ
ั
่
ื
่
้
- รูปแบบการดงตอเนือง เปนรูปแบบของการทำงานโดยการดงเชอกลนไกหนึงครังจะทำให 
่
ึ

ิ
ี
่
กลไกสำหรับยิงเริ่มตนการทำงานจนครบหนึงรอบการทำงานพอด กลาวคอเริมทำงานจากตำแหนงปกต ขึ้นนก
ื
่

ลั่นไกและกลับคืนสูตำแหนงปกติอีกครั้งหนึ่ง (รูปท ๓๓)
ี่

๔๔

































































รูปแบบการดึงตอเนื่องนี้มีใชกับปนใหญเบากระสนวิถีโคง ๑๐๕ มม. เอ็ม.๑๐๑ เอ.๑ (กลไก
ุ
สำหรับยิง เอ็ม.๑๓) และ ปนใหญกลางกระสุนวิถีโคง ๑๕๕ มม. (กลไกสำหรับยิง เอ็ม.๓๕)

๔๕

























กลไกสำหรับยง รูปแบบการยงตอเนือง
่
ิ
ิ


- รูปแบบกระเดื่องขึ้นนกภายในลูกเลื่อน เปนรูปแบบของการทำงานโดยอาศยการขึนนกของ
้
ั
กระเดื่องขึ้นนกภายในลูกเลื่อนขณะเปดลูกเลื่อนและยังคงขึ้นนกคางไวเมื่อปดลูกเลื่อนในลักษณะนี้กระเดื่องขึ้น
นกภายในจะรั้งเข็มยิงมาขางหลังอัดแหนบเข็มยิงสะสมกำลังไว ขณะเดียวกันกระเดื่องขึ้นนกภายในจะถูก

่


้
ึ
สะพานไกขัดไวในตำแหนงขึนนก การดงเชอกลนไกเปนการปลอยสะพานไกใหพนจากการขัดกระเดองขึนนก
้
ั
ื
ื
่
ภายใน แหนบเข็มยิงจะขยายตัวสงเข็มยิงไปขางหนากระแทกชนวนทาย































่
ิ
กลไกสำหรับยง รูปแบบกระเดืองขึนนกภายในลกเลอน
้
ื
่
ู

๔๖







ุ
่
้
๑.๒.๔ เครืองกันอากาศธาต เหมือนปนใหญเรือ

































้
๒. เครื่องบรรจุและรุนลูกปน ม ๒ แบบ ดังนี
ี
๒.๑ การบรรจุและรุนลูกปนดวยมือ เชน ปนใหญเบากระสุนวิถีโคง ๑๐๕ มม. เอ็ม.๑๐๑ เอ.๑

๒.๒ บรรจุและรุนลูกปนดวยเครื่องชวยรุนลูกปน เปนการบรรจุและรุนลูกปนดวยเครื่องชวย
รุนลกปนแบบแรงลมเปา (ใชแรงอัดอากาศของกาซไนโตรเจน) เชน ปนใหญกลางกระสุนวิถีโคง ๑๕๕ มม.
ู
