วิชา สหกรณ์ ชั้นนายร้อย

๙๘ สหกรณ์ทุกประเภททั่วประเทศ ซึ่งผู้แทนสหกรณ์ดังกล่าว จะต้องเข้ามาสู่กระบวนการคัดเลือกจากที่ประชุมใหญ่ สันนิบาตสหกรณ์ฯ เพื่อด ารงต าแหน่งเป็นคณะกรรมการด าเนินการสันนิบาตสหกรณ์ จ านวน ไม่เกิน ๑๕ คน มี วาระการด ารงต าแหน่งคราวละ ๔ ปี แต่ไม่เกิน ๒ วาระติดต่อกัน ประกอบด้วย ผู้แทนจากชุมนุมสหกรณ์ประเภท ต่างๆ ประเภทละ ๑ คน รวม ๗ คน ได้แก่ ประเภทสหกรณ์การเกษตร สหกรณ์นิคม สหกรณ์ประมง สหกรณ์ออม ทรัพย์ สหกรณ์ร้านค้า สหกรณ์บริการ และสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยน และผู้แทนที่ได้รับการเลือกตั้งโดยที่ประชุมใหญ่ จ านวน 8 คน ประกอบด้วย ผู้แทนสหกรณ์ภาคการเกษตร ๕ คน และสหกรณ์นอกภาคการเกษตร ๓ คน ตัวอย่างขององค์การกลางต่าง ๆ ที่ควรรู้จัก เช่น สหภาพสหกรณ์แห่งประเทศอังกฤษ (The Co-operative Union Ltd.) สหภาพสหกรณ์แห่งประเทศคานาดา (The Co-operative Union of Canada) สันนิบาตสหกรณ์แห่งสหรัฐอเมริกา (The Co-operative League of the USA.) สหกรณ์กลาง SOK แห่งประเทศฟินแลนด์ KF หรือ Kooperativa Forbundet หรือ Swedish Co-operative Union and Wholesale Society ของประเทศสวีเดน FDB ของประเทศเดน มาร์ค NKL ของประเทศนอร์เวย์ USC ของประเทศสวิสเซอร์แลนด์ NACE ของประเทศเกาหลีใต้ ของประเทศญี่ปุ่น สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย (The Co-operative League of Thailand) ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จ ากัด มีวัตถุประสงค์ส่งเสริมให้สหกรณ์สมาชิกด าเนินกิจการ ร่วมกันและช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ตามวิธีการสหกรณ์ที่ไม่หวังผลก าไร เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่สหกรณ์ และสังคมส่วนรวมทั้งทางเศรษฐกิจ และสังคม โดยใช้หลักคุณธรรมพื้นฐานของสังคมและจริยธรรมอันดี งามอันมีการประหยัดเป็นต้น รวมทั้งในข้อต่อไปนี้ (๑) ด าเนินธุรกิจ การผลิต การค้า การบริการและอุตสาหกรรม เพื่อประโยชน์ของชุมนุมสหกรณ์ (๒) ให้สวัสดิการหรือการสงเคราะห์ตามสมควรแก่สมาชิกและครอบครัว (๓) ให้ความช่วยเหลือทางวิชาการแก่สมาชิก (๔) ขอหรือรับความช่วยเหลือทางวิชาการจากทางราชการ หน่วยงานของต่างประเทศ หรือบุคคลอื่น ใด . (๕) ให้สินเชื่อ ให้เช่า ให้เช่าซื้อ โอน รับจ านองหรือรับจ าน า ซึ่งทรัพย์สินแก่สมาชิกหรือของสมาชิก (๖) จัดให้ได้มา ซื้อ ถือกรรมสิทธิ์หรือทรัพย์สิน ครอบครอง กู้ยืม เช่า เช่าซื้อ รับโอนสิทธิการเช่า หรือ สิทธิการเช่าซื้อ จ านองหรือจ าน า ขายหรือจ าหน่ายด้วยวิธีอื่นใดซึ่งทรัพย์สิน (๗) ด าเนินกิจการอย่างอื่นบรรดาที่เกี่ยวกับหรือเนื่องในการจัดให้ส าเร็จตาม วัตถุประสงค์ของชุมนุม สหกรณ์ส่งเสริมการพัฒนาสังคมได้แก่ การศึกษา การพลานามัยและทางจิตใจ ให้รวมกันเป็นสังคมที่มีสันติสุข (๘) การกระท าต่างๆ ตามที่ชุมนุมสหกรณ์ก าหนดไว้ใช้บังคับหรือระเบียบของชุมนุมสหกรณ์ ชุมนุม สหกรณ์อาจร่วมธุรกิจหรือร่วมลงทุนกับสหกรณ์สมาชิก หรือสหกรณ์อื่น หรือชุมนุมสหกรณ์อื่น หรือนิติบุคคลอื่น หรือบุคคลอื่นตามที่ก าหนดไว้ ในระเบียบของชุมนุมสหกรณ์ที่ได้รับความเห็นชอบจากที่ประชุมใหญ่ ชุมนุมสหกรณ์ออมทรัพย์แห่งประเทศไทย จ ากัด สหกรณ์ท าหน้าที่เป็นศูนย์กลางทางการเงิน ของบรรดาสหกรณ์ออมทรัพย์โดยทั่วไป โดยใช้ชื่อว่า “ชุมนุมสหกรณ์ออมทรัพย์แห่งประเทศไทย จ ากัด ได้มีการ ประชุมผู้แทนสหกรณ์ ๘๑ สหกรณ์ เมื่อวันที่ ๑๒ พฤษภาคม ๒๕๑๕ เพื่อด าเนินการขอจดทะเบียนชุมนุมสหกรณ์

๙๙ โดยมี นายสุขุม ศรีธัญรัตน์ ผู้แทน สหกรณ์ออมทรัพย์ข้าราชการจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จ ากัด เป็นประธานคณะผู้ จัดตั้ง ชุมนุมสหกรณ์ออมทรัพย์แห่งประเทศไทย จ ากัด (ชสอ.) ได้รับการจดทะเบียนเมื่อวันที่ ๙ กันยายน ๒๕๑๕ และได้เริ่มประกอบธุรกิจ ตั้งแต่วันที่ ๙ มกราคม ๒๕๑๖ ชุมนุมสหกรณ์มีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริม ผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจและสังคม ขอบรรดาสมาชิกโดยวิธีช่วยตนเองและ ช่วยเหลือซึ่งกันและกันตามหลักการ สหกรณ์ รวมทั้งในข้อดังกล่าวดังต่อไปนี้ (๑) ส่งเสริมและเผยแพร่กิจการสหกรณ์ออมทรัพย์ (๒) แนะน าให้ช่วยเหลือในการจัดตั้ง การด าเนินกิจการ และการจัดการของสหกรณ์ออมทรัพย์ (๓) ส่งเสริมการร่วมมือช่วยเหลือซึ่งกันและกันในหมู่สหกรณ์สมาชิก (๔) เป็นผู้แทนรักษาผลประโยชน์ร่วมกันของสหกรณ์สมาชิก (๕) ร่วมมือกับทางราชการ สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย ชุมนุมสหกรณ์อื่นๆ ขบวนการ สหกรณ์ใน ประเทศอื่นๆ และองค์การระหว่างประเทศ เกี่ยวกับการส่งเสริมและพัฒนา สหกรณ์ออมทรัพย์ (๖) เป็นศูนย์กลางพัฒนาทรัพยากรบุคคลและวิชาชีพสหกรณ์ โดยการจัดการศึกษาอบรมกรรมการ (๗) ด าเนินการ พนักงาน เจ้าหน้าที่ สมาชิกของสหกรณ์ออมทรัพย์และสหกรณ์อื่น (๘) รับและจัดการเกี่ยวกับเงินอุดหนุน เงินยกให้ หรือการช่วยเหลืออื่นๆ ซึ่งชุมนุมสหกรณ์ได้รับ (๙) รับเงินฝากจากสหกรณ์สมาชิกและจัดหาทุนโดยวิธีอื่น (๑๐) เป็นศูนย์กลางทางการเงินและธุรกิจการเงินของขบวนการสหกรณ์ (๑๑) บริการ หรือจ าหน่ายสิ่งจ าเป็น หรือสิ่งเกื้อกูลแก่การด าเนินงานของสหกรณ์ออมทรัพย์ (๑๒) จัดให้มีบริการคุ้มครองเงินออมและเงินกู้ของสมาชิกของสหกรณ์สมาชิก (๑๓) ตรวจสอบและวิเคราะห์การด าเนินงาน ของสหกรณ์สมาชิกตามที่สหกรณ์สมาชิกร้องขอซื้อหุ้นของ ธนาคาร ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความช่วยเหลือทางการเงินแก่สหกรณ์ (๑๔) ชื้อหุ้นของสถาบัน ซึ่งประกอบธุรกิจอันท าให้เกิดความสะดวก หรือส่งเสริมความเจริญแก่กิจการของ สหกรณ์โดยได้รับความเห็นชอบจากนายทะเบียนสหกรณ์ (๑๕) ซื้อหลักทรัพย์รัฐบาลหรือหลักทรัพย์รัฐวิสาหกิจ (๑๖) ซื้อหุ้นหรือหุ้นกู้ของชุมนุมสหกรณ์อื่น (๑๗) ออกตั๋วสัญญาใช้เงินและตราสารการเงิน (๑๘) ซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินและตราสารการเงิน (๑๙) บริจาคหรือให้บริการเพื่อสาธารณประโยชน์ (๒๑) รักษาเสถียรภาพทางการเงินของขบวนการสหกรณ์ออมทรัพย์ (๒๒) เป็นศูนย์กลางสารสนเทศของสหกรณ์ออมทรัพย์ (๒๓) ให้มีเครื่องมือ และผลิตภัณฑ์ทางการเงินรูปแบบต่างๆ เพื่อบริการแก่สหกรณ์สมาชิก (๒๔) กระท าการต่างๆ ตามที่ก าหนดไว้ในกฎหมายเพื่อให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่กล่าวข้างต้น (๒๕) ให้สินเชื่อ ให้ยืม ให้เช่า ให้เช่าซื้อ โอน รับจ านอง หรือรับจ าน าซึ่งทรัพย์สินแก่สหกรณ์สมาชิกหรือ สหกรณ์อื่น หรือของสหกรณ์ (๒๖) สมาชิกหรือสหกรณ์อื่นให้ความช่วยเหลือแก่สหกรณ์สมาชิก หรือสหกรณ์อื่น (๒๗) ฝาก หรือลงทุนตามที่คณะกรรมการพัฒนาการสหกรณ์แห่งชาติก าหนด (๒๘) ให้เงินกู้แก่สหกรณ์สมาชิก หรือสหกรณ์อื่น

๑๐๐ (๒๙) จัดให้ได้มา ซื้อ ถือกรรมสิทธิ์ หรือทรัพย์สิทธิ์ ครอบครอง กู้ยืม เช่า เช่าซื้อ รับโอนสิทธิการเช่าหรือ สิทธิการเช่าซื้อ จ านองหรือจ าน า (๓๐) ขายหรือจ าหน่ายด้วยวิธีอื่นใดซึ่งทรัพย์สิน (๓๑) ด าเนินกิจการอื่นบรรดาที่เกี่ยวกับ หรือเนื่องในการจัดท าให้ส าเร็จตามวัตถุประสงค์ของชุมนุมสหกรณ์ (๓๒) กระท าการตามที่ก าหนดในกฎกระทรวง ชุมนุมสหกรณ์เครดิตยูเนียนแห่งประเทศไทย จ ากัด สหกรณ์ที่จัดตั้งขึ้นในหมู่ประชาชนทุก สาขาอาชีพ ซึ่งมีภูมิล าเนาหรือประกอบอาชีพหลักหรือมีวงสัมพันธ์อย่างหนึ่งอย่างใดอยู่ในเขตท้องที่ด าเนินงานของ สหกรณ์ที่จัดตั้งขึ้น และบุคคลเหล่านั้น มีความปรารถนาจะช่วยเหลือซึ่งกันและกัน โดยวิธีการน าเงินของตนเองมา สะสมไว้เป็นกองทุน สมาชิกทุกๆ คนจะต้องสะสมเงินตามความสามารถของตนเองเป็นประจ าและสม่ าเสมอตามที่ สหกรณ์ก าหนด กองทุนที่สมาชิกช่วยกันสะสมนี้ก็จะมีเงินมากขึ้นสามารถจะให้สมาชิกที่มีความจ าเป็นจะเดือดร้อน ทางด้านการเงิน กู้ยืมไปบ าบัดปัญหาและความเดือดร้อนเหล่านั้น พร้อมกับการช าระคืนเงินกู้ของสมาชิกแต่ละคน ก็ จะสะสมเงินของตนไปในคราวเดียวกันด้วย เงินกู้ก็จะค่อยๆ หมดไปในขณะที่เงินสะสมก็มีมากขึ้น สหกรณ์เครดิตยู เนี่ยนจึงเป็นสหกรณ์ที่มุ่งหวังในการให้สมาชิกช่วยตนเองและช่วยเหลือซึ่งกันและกัน บริหารโดยสมาชิกและการท า กิจการทุกอย่าง เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดกับสมาชิก ในประเทศไทยขบวนการสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนมี ๓ ระดับด้วยกัน คือ I. ระดับปฐม คือ สหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนในระดับท้องถิ่น ทั้งในท้องถิ่นชนบทชุมชนเมือง สถานศึกษา สถานประกอบการ II. ระดับมัธยม หรือระดับภาค คือ ชมรมหรือศูนย์ประสานงานเครดิตยูเนี่ยนที่รวมตัวกันในระดับ ภูมิภาคหรือในระดับจังหวัด เพื่อให้ความร่วมมือและช่วยเหลือกันและกันในลักษณะสหกรณ์ที่ช่วย สหกรณ์น้อง ทั้งชมรมและศูนย์ประสานงาน ยังไม่เป็นนิติบุคคลแต่อย่างใด III. ระดับชาติ คือชุมนุมสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนที่เกิดจากการรวมตัวกันของสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนทั่ว ประเทศมีเพียงแห่งเดียว จึงใช้ชื่อว่า “ชุมนุมสหกรณ์เครดิตยูเนียนแห่งประเทศไทย จ ากัด” นอกจากชุมนุมสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนแห่งประเทศไทย จ ากัด แล้วขบวนการสหกรณ์เครดิตยูเนียน ยังมีเครือข่ายเชื่อมเองระหว่างประเทศ จนเป็นขบวนการสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนสากล กล่าวคือ ต่อ จากชุมนุมสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนฯ ขึ้นไปก็จะเป็น “สมาคมสมาพันธ์สหกรณ์ออมทรัพย์และเครดิต ในเอเชีย Association &Asian Confederation of Credit Unions (ACCU) ซึ่งก็คล้ายๆ กับ ชุมนุมสหกรณ์ฯ แต่เป็นชุมนุมสหกรณ์ระดับทวีป หมายถึงประเทศต่างๆ ในทวีปเอเชียที่ชุมนุม สหกรณ์ระดับชาติในประเทศของตัวมารวมกันเป็น “สหพันธ์สหกรณ์แห่งเอเชีย” มีการรวมกันใน ระดับสูงขึ้นไปอีกขั้นหนึ่งและนอกจากแต่ละทวีปก็รวมกันขึ้นไปเป็น “สภาเครดิตยูเนี่ยนโลก” (World Council of Credit Unions :WOCCU) มีส านักงานตั้งอยู่ ณ เมดิสันมลรัฐวิสคอนซิน ประเทศสหรัฐอเมริกา จุดประสงค์ของสภาเครดิตยูเนี่ยนโลกแห่งนี้ ก็เพื่อช่วยเหลือและพัฒนา ขบวนการสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนในประเทศที่ก าลังพัฒนาทั่วโลกประเทศต่างๆ ที่เป็นสมาชิกสภาฯ นี้ มีมากกว่า ๙๑ ประเทศในทุกทวีป

๑๐๑ บทที่ 6 ปัญหาของการด าเนินงานสหกรณ์ ปัญหาของการด าเนินงานสหกรณ์ ปัญหาด้านบุคลากร ๑. สมาชิกสหกรณ์ไม่มีจิตวิญญาณสหกรณ์ กล่าวคือสมาชิกส่วนใหญ่ไม่ได้ร่วมแรงกายใจและ สติปัญญาในการด าเนินการ และควบคุมดูแลสหกรณ์เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ขาดความรู้ความเข้าใจ หลักการและปรัชญาสหกรณ์ที่เน้นการรวมกันเพื่อด าเนินงานทางธุรกิจ และจัดสรรก าไรจาก การด าเนินงานให้แก่สมาชิกอย่างเป็นธรรม เพราะมีสมาชิกที่ไปใช้บริการของหน่วยธุรกิจอื่น เพราะเห็นแก่ประโยชน์ เล็กน้อย ไม่มีความสนใจในกิจการของสหกรณ์ทั้งในเรื่องการบริหาร การเงิน การตลาด และการหาผลิตภัณฑ์ โดย หลักการแล้ว สมาชิกสหกรณ์ คือ เจ้าของสหกรณ์หรือเจ้าของกิจการ แต่กลับพบว่าเจ้าของสหกรณ์กลับไม่ทราบ ข้อมูลพื้นฐานของสหกรณ์ เช่น ทุนสหกรณ์ ผลการด าเนินการ เป็นต้น เป็นเพราะสมาชิกยังขาดการมีส่วนร่วมใน การด าเนินงานและไม่มาประชุม เนื่องจากการประชาสัมพันธ์ที่ไม่ทั่วถึง และสมาชิกซึ่งเป็นเกษตรกรอยู่กันกระจัด กระจาย ในบางกรณีพบว่าการมาเป็นสมาชิกสหกรณ์เป็นไปเพื่อวัตถุประสงค์อื่น เช่น ต้องการสินค้าราคาถูก ต้องการกู้เงิน เพื่อการต่อรองผลประโยชน์ ต้องการผลประโยชน์ที่รัฐมอบให้ผ่านสหกรณ์ เป็นต้น ๒. คณะกรรมการ ขาดความรู้ความเข้าใจในการจัดการ หรือบริหารกิจการสหกรณ์ ทั้งนี้ เพราะ คณะกรรมการ คือ สมาชิกสหกรณ์นั่นเอง การหาผู้ที่มีคุณสมบัติเป็นคณะกรรมการยากมาก นอกจากนี้การเลือก คณะกรรมการมีลักษณะเป็นระบบอุปถัมภ์ ไม่ได้เลือกบุคคลที่มีความรู้ความสามารถ ในบางสหกรณ์มีข้อจ ากัดใน การหาคณะกรรมการ เนื่องจากสมาชิกต้องใช้เวลา ในการท าอาชีพของตน เช่น ท าไร่ ปลูกข้าว ปศุสัตว์ เป็นต้น โดย หลักแล้วคณะกรรมการ ต้องเป็นผู้ก าหนดนโยบาย แต่ผู้ก าหนดนโยบาย ไม่มีความรู้ในด้านการจัดการการตลาด การเงิน บัญชี การแปรรูป ฯลฯ ท าให้นโยบายไม่มีความชัดเจนในบางสหกรณ์พบว่าคณะกรรมการแสวงหา ผลประโยชน์ เช่น การฝากบุคคลเข้าท างาน เสื้อผลประโยชน์ให้พวกพ้อง เป็นต้น ดังนั้นจึงเกิดเหตุการณ์ที่มีการหา เสียงที่รุนแรง เพื่อให้ได้เข้าไปเป็นคณะกรรมการเพราะต้องการเข้าไปบริหารทุนสหกรณ์ ๓. ฝ่ายจัดการสหกรณ์ โดยทั่วไปสหกรณ์มักจ้างผู้จัดการสหกรณ์เป็นผู้บริหารกิจการสหกรณ์แต่ สหกรณ์การเกษตรบางแห่งมีเงินทุนไม่มาก การจ้างด้วยเงินตอบแทนสูงไม่สามารถท าได้ ฝ่ายจัดการสหกรณ์มี ความส าคัญต่อการด าเนินงานสหกรณ์มาก หากฝ่ายจัดการมีความเข้มแข็ง และเข้าใจในหลักสหกรณ์ย่อมช่วยให้ สหกรณ์ประสบความส าเร็จ แต่หากฝ่ายจัดการมีผลประโยชน์แอบแฝงมักส่งผลเสียต่อสหกรณ์ เพราะคณะกรรมการ ซึ่งมีหน้าที่ตรวจสอบและก ากับฝ่ายจัดการมักมีความรู้น้อยกว่าและถูกชักจูงได้ง่าย ในหลายกรณีที่พบว่าผู้จัดการ สหกรณ์เป็นผู้ทุจริตเสียเอง ๔. ผู้ตรวจสอบกิจการสหกรณ์ มีหน้าที่ตรวจสอบการด าเนินงานทั้งปวงของสหกรณ์ รวมไปถึง ตรวจสอบกิจการต่างๆ ในบางครั้งพบว่ามีสมาชิกสหกรณ์บางรายที่ไม่สามารถเป็นคณะกรรมการได้ เนื่องจากมีวาระ ตามที่กฎหมายก าหนดได้มาปฏิบัติในหน้าที่นี้ท าให้เกิดการสมประโยชน์ระหว่างคณะกรรมการสหกรณ์ฝ่ายจัดการ และผู้ตรวจสอบกิจการ หากผู้ตรวจสอบกิจการท าหน้าที่อย่างตรงไปตรงมาจะช่วยลดความเสี่ยงในการด าเนินงานใน การตรวจสอบทางบัญชีมีคุณภาพต่ า หลายสหกรณ์ไปจ้างบริษัทเอกชนเป็นผู้ตรวจ ซึ่งไม่มีความเข้าใจในหลักการส หกรณจึงไม่สามารถให้ค าแนะน าที่เป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาสหกรณ์ได้ ในบางกรณีแย่กว่านั้น คือ การจ้าง นักเรียนนักศึกษาที่มีประสบการณ์ด้านการตรวจบัญชีน้อยอาจท าให้เกิดข้อผิดพลาดขึ้นได้

๑๐๒ ๕. เจ้าหน้าที่ของรัฐ เจ้าหน้าที่ของรัฐได้เปลี่ยนบทบาทจากส่งเสริมสนับสนุนอย่างใกล้ชิด มาเป็นการ ติดตามตรวจสอบการเพิ่มขึ้นของจ านวนสหกรณ์ และจ านวนสมาชิกสวนทางกับอัตราก าลังเจ้าหน้าที่ภาครัฐที่ลดลง ท าให้การดูแลเอาใจใส่ไม่ทั่วถึง นอกจากนี้กระทรวงที่รับผิดชอบสหกรณ์ โดยเฉพาะสหกรณ์การเกษตร คือกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ แต่ความเป็นจริงที่การแยกกันท างานเป็นส่วนๆ ขาดการบูรณาการร่วมกันของหน่วยงานใน กระทรวง ปัญหาด้านการจัดการ ๑. ความไม่พร้อมในการจัดตั้งสหกรณ์ ในหลายสหกรณ์ไม่มีความพร้อมในการจัดตั้งเป็นสหกรณ์ แม้ จะครบถ้วนในแง่ของการจัดตั้งเป็นสหกรณ์ โดยเฉพาะในเรื่องบุคลากร และความรู้ในการจัดการ ในส่วนนี้พบว่าขาด การเตรียมความพร้อมในการจัดตั้ง การรวมตัวกัน ของสมาชิกอาจถูกชักจูงหรือเป็นไปเพื่อต้องการแหล่งการกู้เงิน การตั้งสหกรณ์ความเข้มงวด และไม่มีการให้ความรู้ความเข้าใจมากพอก่อนการจัดตั้ง ในขณะที่ผ่านมารัฐก็มีความ พยายามให้ความช่วยเหลือและอุ้มชูโดยตลอดผ่านกรรมวิธีต่างๆ ท าให้แม้สหกรณ์เปิดด าเนินการได้แต่ไม่มีการ พัฒนา ๒. การขาดข้อมูลและสารสนเทศในการน าไปใช้ การไม่มีความรู้ในเรื่องข้อมูลเกี่ยวกับบริหารธุรกิจทั้ง การเงิน และบัญชี การตลาด การบริหารบุคคล และการผลิตและการแปรรูป รวมทั้งการเข้าไม่ถึงข้อมูล และ สารสนเทศทางการจัดการ นอกจากนี้การที่จะท าให้บุคลากรของสหกรณ์การเกษตรสามารถใช้สารสนเทศเป็นเรื่อง ยากล าบาก ๓. ความไม่พร้อมในการแข่งขันกับภาคเอกชน สหกรณ์การเกษตรมีการปรับตัวช้า ไม่ทันต่อความ ต้องการของเกษตรรวมไปถึงธุรกิจที่มีความเฉพาะและซับซ้อนส่งผลให้ ภาคเอกชนซึ่งมีความคล่องตัวและมี ความสามารถในการแข่งขันสูงกว่า ดังนั้น ภาคเอกชนสามารถ ตอบสนองต่อความต้องการของเกษตรกรได้มากกว่า มีภาคสหกรณ์ เช่น ความรวดเร็ว การน าสินค้าไปใช้ก่อน การประกันราคา การเข้าถึงแหล่งผลิต เป็นต้น สหกรณ์ใน บางกรณีมีขั้นตอนที่ยุ่งยาก และล่าช้าในการด าเนินงาน ๔. ขาดการบริการที่ครบวงจร สหกรณ์หลายแห่งท าธุรกิจหรือให้บริการเพียงด้านเดียว ไม่ครบวงจรท า ให้สมาชิกต้องติดต่อหลายแห่ง ไม่คุ้มกับเวลาและค่าใช้จ่ายในการเลือกใช้บริการ ท าให้ผู้ใช้บริการหรือสมาชิก สหกรณ์เลือกใช้บริการธุรกิจเอกชนที่ครบวงจร ที่เป็นเช่นนั้นเป็นเพราะสหกรณ์ไม่มีเครือข่ายหรือความร่วมมือกับ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ๕. การหาประโยชน์ของเอกชนแต่จัดตั้งในรูปสหกรณ์ การด าเนินงานในรูปสหกรณ์ ได้รับสิทธิพิเศษใน เรื่องภาษี ท าให้เอกชนบางแห่ง เห็นช่องทางในการแสวงประโยชน์โดยการจัดตั้ง ในรูปสหกรณ์ เช่น การน าลูกค้า ของตนเอง มาสวมรอยเป็นสมาชิกสหกรณ์ เป็นต้น ลักษณะการด าเนินการต่างๆ เป็นแบบธุรกิจชัดเจนแต่กลับได้รับ ประโยชน์ในเรื่องภาษี ปัญหาจากภาครัฐ ๑. นโยบายที่ขาดความต่อเนื่อง การเปลี่ยนแปลงผู้บริหาร ท าให้นโยบายแต่ละปีเปลี่ยนแปลงไปส่งผล ให้ ขาดความต่อเนื่องในการท างานด้านสหกรณ์ ในบางกรณีการด ารงต าแหน่งเพื่อเป็นเกียรติประวัติก่อน เกษียณอายุราชการ หรือเป็นที่พักรอในต าแหน่งที่ต้องการ เนื่องจากต าแหน่งดังกล่าวยังไม่ว่าง ส่งผลให้การก าหนด นโยบายขาดความต่อเนื่อง เมื่อมีผู้บริหารใหม่นโยบาย เดิมมักถูกทิ้งไม่มีงบประมาณสนับสนุน เพราะน างบประมาณ ไปจัดท านโยบายใหม่ตามที่ตนก าหนดขึ้น

๑๐๓ ๒. อธิบดีไม่มีความรู้เกี่ยวกับงานด้านสหกรณ์ ต าแหน่งอธิบดีเป็นต าแหน่งสูงสุดของ ข้าราชการในกรม และเป็นที่คาดหวังต่อการก าหนดทิศทางที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาการสหกรณ์ให้เจริญเติบโต แต่บางกรณีกลับพบว่า ผู้มาท าหน้าที่ดังกล่าวไม่สามารถเป็นไปตามที่คาดหวังได้ เนื่องจากไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับงานสหกรณ์ มาตั้งแต่ต้น ทั้งในเรื่องการศึกษา ประสบการณ์ ท างาน การฝึกอบรม เป็นต้น การมาด ารงต าแหน่งมาด้วยหลายสาเหตุ เช่น เป็น ความต้องการ ของฝ่ายการเมืองเพื่อมาผลักดันบางโครงการ การเล่นพรรคเล่นพวกในระบบอุปถัมภ์ มีผลประโยชน์ แลกเปลี่ยน เป็นต้น ๓. การขาดอัตราก าลัง การลดอัตราก าลัง ของภาคราชการเห็นผลเป็นรูปธรรม ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๑. ด้วยมาตรการต่างๆ ที่ถูกก าหนดขึ้นส่งผลต่อประสิทธิภาพในการพัฒนาการสหกรณ์ของประเทศ เช่น การส่งเสริม สหกรณ์ อย่างใกล้ชิดในระดับอ าเภอไม่สามารถท าได้เพราะขาดแคลนเจ้าหน้าที่รัฐใช้วิธีแก้ปัญหาโดยการให้รวม บุคลากรไว้ที่จังหวัด ยกตัวอย่างจังหวัดราชบุรี เจ้าหน้าที่บางคนมีความรับผิดชอบดูแลสหกรณ์ในอ าเภอสวนผึ้ง ซึ่งมี ระยะทางห่างออกไป ดังนั้น การท าหน้าที่จึงเริ่มที่เวลาประมาณ ๑๑.๐๐ น. เพราะต้องใช้เวลาเดินทางไม่รวมถึง ประสิทธิภาพที่ลดลง เนื่องจากการที่ต้องตื่นเช้าและความอ่อนเพลียจากการเดินทาง หรือในกรณีที่ต้องการให้ สหกรณ์มีความมั่นคงทางการเงิน จ าเป็นที่ต้องมีผู้ตรวจสอบบัญชี แต่ในความเป็นจริงเจ้าหน้าที่ของรัฐต้องใช้เวลาไป กับการสอนบัญชีให้กับสหกรณ์ และยังต้องตรวจสอบบัญชีด้วย งานที่มีปริมาณมากส่งผลต่อประสิทธิภาพและการ พัฒนาสหกรณ์ ๔. ความไม่เท่าทันต่อความมีวิทยาการสมัยใหม่ เนื่องจากวิทยาการความรู้เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ใน บางครั้งเจ้าหน้าที่ของรัฐตามไม่ทัน แม้มีการฝึกอบรมเป็นระยะ การท าความเข้าใจในเรื่องเครื่องมือในการจัดการ หรือเครื่องมือในการบริหารการเงินและบัญชีสมัยใหม่จ าเป็นต้องใช้เวลา ปัญหาที่เป็นผลกระทบจากการเมือง ๑. การเมืองภายในสหกรณ์ สหกรณ์การเกษตรบางแห่งมีการแข่งขันเพื่อให้ได้เป็นคณะกรรมการ สหกรณ์หรือผู้ตรวจสอบกิจการที่รุนแรงมีการซื้อเสียงหรือจูงใจด้วยวิธีการต่างๆ เพราะต้องการเข้าไปบริหารกิจการ สหกรณ์ที่มีมูลค่ามหาศาล (บางแห่งมีทรัพย์สินมากกว่า ๑๐๐ ล้านบาท หรือมากกว่า ๙,๐๐๐ ล้านบาท) ระบบอุป ภัมถ์ในสังคมไทยมีความเข้มแข็งมาก ส่งผลให้การคัดเลือกคนดีคนเก่งเข้ามาบริหารสหกรณ์ท าได้ยาก ๒. การเมืองท้องถิ่น เนื่องจากสมาชิกสหกรณ์การเกษตร คือ เกษตรกร ซึ่งเป็นฐานเสียงเดียวกันกับ การเลือกตั้งทั้งในระดับท้องถิ่น และระดับชาติในบางกรณีจึงมีการแทรกแซง โดยการเมืองท้องถิ่นส่งบุคคลของตน เข้าไปเป็นคณะกรรมการสหกรณ์เพื่อผลประโยชน์ในคะแนนเสียง นอกจากนี้ยังพบกรณีที่การเมืองท้องถิ่นหา ประโยชน์จากสหกรณ์จากนโยบายของภาครัฐ มีการใช้สหกรณ์การเกษตรในการรับผลประโยชน์ตามสิทธิที่พึ่งได้ จากรัฐ ๓. การเมืองภายในหน่วยงานของรัฐ มีการเล่นพรรคเล่นพวกการพิจาณาความดีความชอบหรือการ เลื่อนขั้นขึ้นอยู่กับว่าอยู่ฝ่ายใด ไม่ยึดหลักความโปร่งใสและธรรมาภิบาล ขาดการพิจารณาถึงผลงานหรือคุณค่างานที่ ปฏิบัติมีการกลั่นแกล้งหรือโยกย้ายหากอยู่ฝ่ายตรงกันข้ามท าให้แทนที่เจ้าหน้าของรัฐจะมุ่งประสิทธิภาพ หรือ ประสิทธิผลในการพัฒนากิจการสหกรณ์ กลับต้องใช้เวลาในการวิ่งเต้นขอต าแหน่งหรือหาวิธีการเอาตัวรอด ๔. การเมืองระดับชาติ ในบางโอกาสการเมืองระดับชาติออกนโยบายที่ท าให้สหกรณ์ไม่เจริญเติบโต และเกิดความอ่อนแอไม่สามารถยืนหยัดแก้ปัญหาได้ด้วยตัวเองต้องรอคอยความช่วยเหลือจากภาครัฐ มีการน า สหกรณ์ไปเป็นเครื่องมือทางการเมือง รวมไปถึงรัฐบาลในบางยุคให้ความส าคัญกับการสหกรณ์ของประเทศน้อย เกินไป

๑๐๔ ที่มา : https://www.clt.or.th/coop_search.php บทที่ 7 สารสนเทศสหกรณ์ จ านวนสหกรณ์และสมาชิกสหกรณ์ในประเทศไทย ณ ๓๑ ธ.ค. ๒๕๖๔ ประเทศไทยมีจ านวนสหกรณ์สถานะด าเนินการ จ านวนทั้งหมด ๖,๕๖๗ แห่ง แบ่งเป็น ๑) ชุมนุมสหกรณ์ ๗๙ แห่ง ๒) ชุมนุมสหกรณ์๒๘ แห่ง ๓) สหกรณ์การเกษตร ๓,๑๖๙ แห่ง ๔) สหกรณ์เครดิตยูเนี่ยน ๕๘๐ แห่ง ๕) สหกรณ์นิคม ๘๕ แห่ง ๖) สหกรณ์บริการ ๑,๐๓๒ แห่ง ๗) สหกรณ์ประมง ๖๘ แห่ง ๘) สหกรณ์ร้านค้า ๑๒๑ แห่ง

๑๐๕ บรรณานุกรม นุกูล กรยืนยงค์, หลักและวิธีการสหกรณ์ ภาควิชาสหกรณ์ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ๒๕๕๔ ปรเมศวร์ อินทรชุมนุม, หลักสหกรณ์กับกฎหมาย ประสพชัย พสุนนท์, ปัญหาการด าเนินงานของสหกรณ์การเกษตรในประเทศไทย: ทฤษฎีฐานราก จากข้าราชการ ของกรมส่งเสริมสหกรณ์และกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ วารสารศรีนครินทรวิโรฒวิจัยและพัฒนา ๒๕๕๘ ประเสริฐ จรรยาสุภาพ และ รัตนา โพธิสุวรรณ, แนวทางพัฒนา รูปแบบการบริหารงานสหกรณ์ร้านค้า, วารสาร เศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, ๒๕๔๔ เกรียงศักดิ์ ปัทมเรขา, ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการสหกรณ์ พิมพ์ครั้งที่ ๓. สงขลา: คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร. ๒๕๔๐ มังกร ชัยพันธุ์, สหกรณ์เบื้องต้น คณะเศรษฐศาสตร์และบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์กรุงเทพมหานคร, ๒๕๑๓ กรมส่งเสริมสหกรณ์, การสหกรณ์ในประเทศไทย ส่วนเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ ๒๕๔๗ กรมส่งเสริมสหกรณ์, คุณลักษณะและคุณประโยชน์ของสหกรณ์ ส่วนเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ ๒๕๕๐ ประเสริฐ จรรยาสุภาพ, การสหกรณ์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้. ๒๕๔๕ ชุมนุมสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนแห่งประเทศไทย จ ากัด การสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยน กรุงเทพมหานคร, ๒๕๕๘ ศูนย์ เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อการ กรมส่งเสริมสหกรณ์ http://office.cpd.go.th/itc/index.php/76-catCoop/624-cooperative-information-as-of-31-61