Buku Panduan Pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) 2012

PANDUAN PENGURUSAN
PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH (PBS)

LEMBAGA PEPERIKSAAN
KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA

Cetakan 2012

© Hak Cipta Lembaga Peperiksaan

Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian artikel,
ilustrasi, isi kandungan buku ini dalam apa jua bentuk dan dengan apa cara pun sama
ada secara elektronik, fotokopi, mekanikal, rakaman atau lain-lain sebelum mendapat
izin daripada Pengarah Peperiksaan, Lembaga Peperiksaan, Kementerian Pelajaran
Malaysia.

Pengarah Peperiksaan berhak mengubah mana-mana maklumat yang terkandung
dalam buku Panduan Pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) dari semasa
ke semasa mengikut keperluan.

Segala pertanyaan berkaitan dalam buku Panduan Pengurusan Pentaksiran
Berasaskan Sekolah (PBS) ini hendaklah dirujuk kepada:

PENGARAH PEPERIKSAAN
LEMBAGA PEPERIKSAAN

MELALUI

PENGARAH PELAJARAN
JABATAN PELAJARAN NEGERI

KANDUNGAN

BAB 1 AKRONIM HALAMAN
vi
PRAKATA ix

DASAR DAN PELAKSANAAN PENTAKSIRAN BERASASKAN 2
SEKOLAH 2
4
1.0 Dasar Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah 9

1.1 Punca Kuasa 13

1.2 Komponen Pentaksiran Berasaskan Sekolah

1.3 Peraturan-Peraturan Am Pentaksiran Berasaskan
Sekolah

1.4 Dokumen Rujukan

BAB 2 PENGOPERASIAN PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

2.0 Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah 16
16
2.1 Jawatankuasa Pentaksiran Berasaskan
Sekolah 23
- Peringkat Kementerian Pelajaran Malaysia 24
- Peringkat Negeri
- Peringkat Daerah 39
- Peringkat Sekolah

2.2 Jadual Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah

2.3 Penjaminan Kualiti
- Pementoran
- Penyelarasan
- Pemantauan
- Pengesanan

2.4 Pengurusan Evidens Pentaksiran
Berasaskan Sekolah
- Definisi Evidens
- Evidens Pentaksiran Sekolah
- Evidens Pentaksiran Pusat
- Evidens Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan
Kokurikulum
- Evidens Pentaksiran Psikometrik

ii

BAB 3 PENTAKSIRAN SEKOLAH

3.0 Pentaksiran Sekolah 52
53
3.1 Mata Pelajaran Pentaksiran Sekolah Peringkat Sekolah 55
Rendah dan Menengah Rendah 56
57
3.2 Pentaksiran Rujukan Standard 59
61
3.3 Standard Prestasi
62
3.4 Kerangka Standard Prestasi
64
3.5 Penggunaan Standard Prestasi Dalam 64
Pentaksiran Sekolah 65
67
3.6 Instrumen Pentaksiran 68
- Jenis-jenis Instrumen 69
- Prosedur Pembinaan Instrumen Pentaksiran 71
73
3.7 Kaedah Perekodan dan Pelaporan
- Perekodan
- Pelaporan

BAB 4 PENTAKSIRAN PUSAT
4.0 Pentaksiran Pusat
4.1 Objektif Pentaksiran Pusat
4.2 Mata Pelajaran Pentaksiran Pusat Peringkat Sekolah

Rendah dan Peringkat Menengah Rendah
4.3 Prinsip Pentaksiran Pusat
4.4 Jenis Instrumen
4.5 Tugasan Pentaksiran Pusat
4.6 Pelaksanaan Pentaksiran Pusat
4.7 Peranan Pihak yang Terlibat

iii

BAB 5 PENTAKSIRAN AKTIVITI JASMANI, SUKAN DAN 76
KOKURIKULUM
76
5.0 Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan
Kokurikulum 77
78
5.1 Komponen Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan 79
dan Kokurikulum 81
82
5.2 Pentaksiran SEGAK
88
5.3 Pentaksiran BMI 88
89
5.4 Pentaksiran Sukan Dan Kokurikulum 90

5.5 Pentaksiran Aktiviti Ekstrakurikulum

5.6 Borang - Borang PAJSK

BAB 6 PENTAKSIRAN PSIKOMETRIK
6.0 Pentaksiran Psikometrik
6.1 Komponen Pentaksiran Psikometrik
6.2 Ujian Aptitud Khusus
6.3 Ujian Personaliti

BAB 7 SISTEM PENGURUSAN PENTAKSIRAN BERASASKAN
SEKOLAH (SPPBS)

7.0 Sistem Pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah
(SPPBS)

iv

LAMPIRAN - Pindaan Surat Pekeliling Lembaga Peperiksaan Bil. 1 Tahun
LAMPIRAN 1 2011 : Penambahbaikan Sistem Pentaksiran Kebangsaan Bagi

LAMPIRAN 2 Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) Mulai Tahun 2011
KP.LP.003.07.14 (3) Bertarikh 22 Febuari 2011
LAMPIRAN 3
- Pekeliling Lembaga Peperiksaan Bil. 2 Tahun 2011:
LAMPIRAN 4 Penambahbaikan Sistem Pentaksiran Kebangsaan Bagi

Penilaian Menengah Rendah (PMR) Mulai Tahun 2012
KP.LP.003.07.14 (2) Bertarikh 14 Febuari 2011

- Surat Siaran Lembaga Peperiksaan Bil. 3 Tahun 2011:
Pemakluman Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) Di Sekolah

Rendah Dan Menengah Rendah
KP.LP.003.07.14.05 (1) Bertarikh 29 Julai 2011

- Surat Siaran Lembaga Peperiksaan Bil. 6 Tahun 2011:

Penggunaan Buku Pengurusan Dan Pengendalian Pentaksiran

Berasaskan Sekolah (PBS) Sekolah Rendah

KP.LP.003.07.14.05 (3) Bertarikh 15 September 2011

v

AKRONIM : Attention Deficit Disorder
: Attention Deficit Hyperactivity Disorder
ADD : Body Mass Index
ADHA : Bahagian Pembangunan Kurikulum
BMI : Bahagian Pendidikan Khas
BPK : Bahagian Pengurusan Sekolah Harian
BPKhas : Bahagian Teknologi Pendidikan
BPSH : Dokumen Standard Prestasi
BTP : Falsafah Pendidikan Kebangsaan
DSP : Fail Perkembangan Murid
FPK : Fail Showcase
FPM : Guru Kanan Mata Pelajaran
FS : Hal Ehwal Murid
GKMP : Informasi Komunikasi dan Teknologi
HEM : Institusi Pendidikan Guru Malaysia
ICT : Jasmani, Emosi, Rohani dan Intelek
IPGM : Jawatankuasa Pentaksiran Berasaskan Sekolah
JERI : Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti
JK PBS : Jabatan Pelajaran Negeri
JNJK : Kurikulum Standard Sekolah Rendah
JPN : Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah
KSSR
KBSM

vi

KSSM : Kurikulum Standard Sekolah Menengah
KPM : Kementerian Pelajaran Malaysia
LD : Learning Disabilities
LP : Lembaga Peperiksaan
OKU : Orang Kurang Upaya
P&P : Pengajaran dan Pembelajaran
PAJSK : Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurkulum
PBS : Pentaksiran Berasaskan Sekolah
PIBG : Persatuan Ibu Bapa dan Guru
PK : Penjaminan Kualiti
PMR : Penilaian Menengah Rendah
PP : Pentaksiran Pusat
PPD : Pejabat Pelajaran Daerah
PPsi : Pentaksiran Psikometrik
PS : Pentaksiran Sekolah
SABK : Sekolah Agama Bantuan Kerajaan
SEGAK : Standard Kecergasan Fizikal Kebangsaan
SMAN : Sekolah Menengah Agama Negeri
SMAR : Sekolah Menengah Agama Rakyat
SPP : Sektor Penilaian dan Peperiksaan
SPPBS : Sistem Pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah
SPPK : Sistem Pentaksiran Pendidikan Kebangsaan

Vii

TJPg : Tugasan Jangka Panjang
TJPk : Tugasan Jangka Pendek
UPSR : Ujian Pencapaian Sekolah Rendah
YDP : Yang Dipertua

viii

PRAKATA

Syukur dipanjatkan ke hadrat Allah SWT kerana dengan izin dan limpah kurnia-Nya,
Lembaga Peperiksaan, Kementerian Pelajaran Malaysia dapat menerbitkan
Panduan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS). Justeru, saya mengambil
kesempatan ini untuk mengucapkan setinggi-tinggi tahniah dan terima kasih kepada
semua pihak yang terlibat secara langsung dalam melaksanakan penerbitan
Panduan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS).

Penghasilan Panduan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) ini ialah usaha
Lembaga Peperiksaan untuk memastikan pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan
Sekolah (PBS) yang terdiri daripada 4 Komponen PBS iaitu Pentaksiran Sekolah
(PS), Pentaksiran Pusat (PP), Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum
(PAJSK) dan Pentaksiran Psikometrik (PPsi) seperti yang diperuntukkan dalam Akta
Pendidikan 1996 (Akta 550) Seksyen 67, Seksyen 68, Seksyen 69 dan Peraturan-
Peraturan Pendidikan (Penilaian dan Peperiksaan) 1997 dapat dilaksanakan
mengikut prinsip dan prosedur yang ditetapkan demi keadilan kepada calon serta
menjamin kesahan dan kebolehpercayaan skor pentaksiran.

Dokumen ini juga dapat membantu semua pihak yang terlibat dengan Pentaksiran
Berasaskan Sekolah (PBS) iaitu pentadbir sekolah dan guru-guru sebagai pentaksir,
pegawai-pegawai Bahagian di Kementerian Pelajaran Malaysia, Jabatan Pelajaran
Negeri (JPN) dan Pejabat Pelajaran Daerah (PPD) yang menjalankan tugas
penataran dan pemeriksaan. Manakala ibu bapa boleh menggunakan dokumen ini
sebagai rujukan.

Kejayaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah amat bergantung kepada kerjasama dan
komitmen yang berterusan daripada semua pihak. Kerjasama dan komitmen ini
amat diperlukan bagi mempertingkatkan tahap pelaksanaan Pentaksiran
Berasaskan Sekolah demi menjaga integriti negara di mata dunia. Saya berharap
budaya kerja ini berterusan demi merealisasikan moto Lembaga Peperiksaan iaitu
Adil, Sahih dan Amanah.

Terima kasih.

DR. NA’IMAH BINTI ISHAK
Pengarah Peperiksaan
Lembaga Peperiksaan
Kementerian Pelajaran Malaysia

vi ix

BAB 1

DASAR DAN PELAKSANAAN
PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH (PBS)

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

1.0 DASAR PELAKSANAAN PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH (PBS)
Empat perkara asas kepada dasar pelaksanaan PBS ialah:
1.1 Punca Kuasa
1.2 Komponen Pentaksiran Berasaskan Sekolah
1.3 Peraturan-Peraturan Am Pentaksiran Berasaskan Sekolah
1.4 Dokumen Rujukan
1.1 PUNCA KUASA
Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) sekolah rendah mulai tahun 2011 dan
peringkat menengah rendah mulai tahun 2012 berdasarkan:
1.1.1 Akta Pendidikan
Akta Pendidikan 1996 (Akta 550) dan Peraturan-Peraturan Pendidikan (Penilaian dan
Peperiksaan) 1997, Bahagian II, Perkara 3 yang menggariskan fungsi Lembaga Peperiksaan
adalah:

a. Perkara 3 (a): untuk memberi nasihat, memantau dan membuat analisis tentang
penilaian berasaskan sekolah;

b. Perkara 3 (b): untuk mengendalikan semua peperiksaan mengikut peraturan-
peraturan, garis panduan dan arahan tentang peperiksaan; dan

c. Perkara 3 (c): untuk mengadakan peperiksaan, untuk mengendalikan pemantauan
peperiksaan dan menguatkuasakan peraturan-peraturan, garis panduan dan arahan
tentang peperiksaan.

2

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

1.1.2 Mesyuarat Jemaah Menteri
Mesyuarat Jemaah Menteri bertarikh 17 Disember 2010 telah bersetuju supaya
penambahbaikan Sistem Pentaksiran Pendidikan Kebangsaan (SPPK) bagi Ujian
Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) dan Penilaian Menengah Rendah (PMR) dilaksanakan
dengan memberikan penekanan kepada pentaksiran untuk pembelajaran (assessment for
learning) dan pentaksiran tentang pembelajaran (assessment of learning).
Selaras dengan arahan itu, Lembaga Peperiksaan (LP), Kementerian Pelajaran Malaysia
(KPM) telah mengeluarkan:

a. Pindaan Surat Pekeliling Lembaga Peperiksaan Bil. 1 Tahun 2011: Penambahbaikan
Sistem Pentaksiran Kebangsaan Bagi Ujian Pencapaian Sekolah Rendah Mulai
Tahun 2011 - KP.LP.003.07.14 (3) bertarikh 22 Februari 2011.

b. Pindaan Surat Pekeliling Lembaga Peperiksaan Bil. 2 Tahun 2011: Penambahbaikan
Sistem Pentaksiran Kebangsaan Bagi Penilaian Menengah Rendah (PMR) Mulai
Tahun 2012 - KP.LP.003.07.14 (2) bertarikh 14 Februari 2011.

c. Surat Siaran Lembaga Peperiksaan Bil. 3 Tahun 2011: Pemakluman Pentaksiran
Berasaskan Sekolah (PBS) di Sekolah Rendah dan Menengah Rendah -
KP.LP.003.07.14.05 (1) bertarikh 29 Julai 2011.

d. Surat Siaran Lembaga Peperiksaan Bil. 6 Tahun 2011: Penggunaan Buku
Pengurusan dan Pengendalian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) Sekolah
Rendah -KP.LP.003.07.14.05 (3) Bertarikh 15 September 2011.

3

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

1.2 KOMPONEN PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

PBS merupakan satu pentaksiran yang bersifat holistik iaitu menilai aspek kognitif, afektif
dan psikomotor selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan dan kurikulum
kebangsaan. Komponen PBS terdiri daripada dua kategori iaitu akademik dan bukan
akademik seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1. Kategori akademik terdiri daripada
Pentaksiran Sekolah (PS) dan Pentaksiran Pusat (PP), manakala kategori bukan akademik
terdiri daripada Pentaksiran Psikometrik (PPsi) dan Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan
Kokurikulum (PAJSK). Kedua-dua kategori ini memberi pengiktirafan dan autonomi kepada
guru untuk melaksanakan pentaksiran formatif dan sumatif yang berasaskan sekolah.

PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

AKADEMIK BUKAN AKADEMIK

Pentaksiran Pentaksiran Pentaksiran Pentaksiran
Pusat Sekolah Aktiviti Psikometrik
Jasmani,

Sukan dan
Kokurikulum

Rajah 1: Komponen PBS

4

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

1.2.1 Pentaksiran Sekolah
Pentaksiran yang dirancang, dibina, ditadbir, diperiksa, direkod dan dilapor oleh guru
sekolah yang berkenaan.
a. Pentaksiran formatif dijalankan seiring dengan proses pengajaran dan pembelajaran

(P&P). Contoh instrumen yang boleh digunakan ialah lembaran kerja, pemerhatian,
kuiz, senarai semak, laporan tugasan, tugasan rumah dan ujian.
b. Pentaksiran sumatif dijalankan pada akhir setiap unit pembelajaran, penggal, bulan
dan tahun.
PS berfungsi sebagai pentaksiran untuk pembelajaran (assessment for learning) dan
pentaksiran tentang pembelajaran (assessment of learning).
1.2.2 Pentaksiran Pusat
Pentaksiran yang ditadbir, diperiksa, direkod di peringkat sekolah oleh guru berdasarkan
peraturan pentaksiran, instrumen pentaksiran, tugasan, garis panduan, peraturan penskoran
dan penggredan dikeluarkan oleh LP dalam tempoh yang ditetapkan mengikut mata
pelajaran. Pelaporan dikeluarkan LP.
1.2.3 Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum
Pentaksiran yang ditadbir, direkod dan dilaporkan di peringkat sekolah oleh guru
berdasarkan penyertaan, penglibatan dan pencapaian murid dalam aktiviti sukan,
kokurikulum dan ekstrakurikulum. Standard Kecergasan Fizikal Kebangsaan (SEGAK) dan
Body Mass Index (BMI) dilaksanakan untuk menilai dan melaporkan aktiviti fizikal murid.
1.2.4 Pentaksiran Psikometrik
Pentaksiran yang dilaksanakan di peringkat sekolah dan / atau pusat untuk mengukur
kebolehan (innate ability dan acquired ability), kemahiran berfikir, kemahiran menyelesaikan
masalah, minat, kecenderungan, sikap dan personaliti murid. Pentaksiran ini tidak
berasaskan kurikulum dan proses pengajaran dan pembelajaran.

5

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

1.2.5 Jadual Pelaksanaan Komponen PBS

PBS dilaksanakan mengikut jadual yang ditetapkan oleh Lembaga Peperiksaan. Jadual
di bawah menunjukkan komponen PBS yang perlu dilaksanakan di peringkat rendah mulai
tahun 2011 dan peringkat menengah rendah mulai tahun 2012.

Jadual 1 menunjukkan pelaksanaan PBS pada Tahap 1 (Tahun 1, Tahun 2, Tahun 3).

BIL KOMPONEN PBS PERKARA
a. Pentaksiran Sekolah
Dilaksanakan bagi mata pelajaran berikut :

 Bahasa Malaysia  Pendidikan Seni Visual
 Bahasa Inggeris  Pendidikan Muzik
 Bahasa Cina  Dunia Sains dan Teknologi
 Bahasa Tamil  Bahasa Arab
 Matematik  Bahasa Cina SK
 Pendidikan Jasmani  Bahasa Tamil SK
 Pendidikan Kesihatan  Bahasa Kadazandusun
 Pendidikan Islam  Bahasa Iban
 Pendidikan Moral  Bahasa Melayu SJK
 Bahasa Inggeris SJK

b. Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Tiada
Sukan dan Kokurikulum

c. Pentaksiran Psikometrik Tiada

d. Pentaksiran Pusat Tiada

Jadual 1 : Pelaksanaan Tahap 1 (Tahun 1, Tahun 2, Tahun 3)

6

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

Jadual 2 menunjukkan pelaksanaan PBS pada Tahap 2 (Tahun 4, Tahun 5, Tahun 6).

BIL KOMPONEN PBS PERKARA
a. Pentaksiran Sekolah
Dilaksanakan bagi mata pelajaran berikut :

 Bahasa Malaysia  Pendidikan Muzik
 Bahasa Inggeris  Pendidikan Seni Visual
 Bahasa Cina  Pendidikan Islam
 Bahasa Tamil  Pendidikan Moral
 Matematik  Sejarah
 Sains  Bahasa Arab
 Reka Bentuk dan  Bahasa Cina SK
 Bahasa Tamil SK
Teknologi  Bahasa Kadazandusun
 Teknologi Maklumat dan  Bahasa Iban

Komunikasi  Bahasa Semai
 Pendidikan Jasmani
 Pendidikan Kesihatan

b. Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Aktiviti Jasmani, Sukan, Kokurikulum dan Ekstrakurikulum

Sukan dan Kokurikulum

c. Pentaksiran Psikometrik Ujian Aptitud Am dan Ujian Personaliti

d. Pentaksiran Pusat Dilaksanakan bagi mata pelajaran yang ditetapkan oleh
Lembaga Peperiksaan.

Jadual 2 : Pelaksanaan pada Tahap 2 (Tahun 4, Tahun 5, Tahun 6)

7

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

Jadual 3 menunjukkan pelaksanaan PBS pada Tingkatan 1, 2 dan 3.

BIL KOMPONEN PBS PERKARA
a. Pentaksiran Sekolah
Dilaksanakan bagi mata pelajaran berikut :

 Bahasa Melayu  Pendidikan Muzik
 Bahasa Inggeris  Pendidikan Sivik dan
 Bahasa Arab
 Bahasa Cina Kewarganegaraan
 Bahasa Tamil  Pendidikan Jasmani dan
 Bahasa Iban
 Bahasa Kadazandusun Kesihatan
 Mathematics  Kemahiran Hidup
 Science
 Pendidikan Islam Bersepadu Kemahiran
 Pendidikan Moral Teknikal
 Sejarah  Kemahiran Hidup
 Geografi Bersepadu Ekonomi
 Pendidikan Seni Visual Rumah Tangga
 Kemahiran Hidup
Bersepadu Pertanian
 Kemahiran Hidup

Bersepadu Perdagangan

dan Keusahawanan

b. Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Mulai tingkatan 1 tahun 2012
Sukan dan Kokurikulum

c. Pentaksiran Psikometrik Ujian Aptitud Khusus dan Ujian Personaliti

d. Pentaksiran Pusat Dilaksanakan bagi mata pelajaran berikut pada tingkatan

2 dan tingkatan 3 :

 Bahasa Melayu  Pendidikan Muzik
 Bahasa Inggeris  Pendidikan Sivik dan
 Bahasa Arab
 Bahasa Cina Kewarganegaraan
 Pendidikan Jasmani dan
 Bahasa Tamil
 Bahasa Iban Kesihatan
 Kemahiran Hidup
 Bahasa Kadazandusun
 Mathematics Bersepadu Kemahiran

 Science Teknikal
 Kemahiran Hidup
 Pendidikan Islam
 Pendidikan Moral Bersepadu Ekonomi

 Sejarah Rumah Tangga
 Kemahiran Hidup
 Geografi
Bersepadu Pertanian
 Pendidikan Seni Visual  Kemahiran Hidup

Bersepadu Perdagangan

dan Keusahawanan

Jadual 3 : Pelaksanaan PBS Tingkatan 1, 2 dan 3

8

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

1.3 PERATURAN-PERATURAN AM PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH
1.3.1 Syarat Pelaksanaan

a. Semua murid di sekolah kebangsaan / sekolah jenis kebangsaan / sekolah swasta
hendaklah melaksanakan PBS di sekolah rendah.

b. Semua murid sekolah kerajaan / sekolah bantuan kerajaan / Sekolah Agama Bantuan
Kerajaan (SABK) / sekolah di bawah agensi kerajaan / Sekolah Menengah Agama
Negeri (SMAN) / Sekolah Menengah Agama Rakyat (SMAR) dan sekolah swasta
yang berdaftar dengan KPM hendaklah melaksanakan PBS di peringkat menengah
rendah.

c. Semua murid hendaklah didaftarkan dalam Sistem Pengurusan PBS (SPPBS).
1.3.2 Pengurusan Kes Khas
Pihak sekolah hendaklah membuka fail Kes Khas Sekolah. Fail ini hendaklah mengandungi
maklumat berkaitan semua jenis kes khas.
a. Kes Disiplin (ponteng dan buang sekolah).

Pentadbir sekolah hendaklah mengambil tindakan seperti berikut:
i. memfailkan senarai nama murid beserta dengan surat amaran dan laporan

tindakan dari unit disiplin sekolah dan keputusan JK PBS sekolah berkaitan kes
dalam fail Kes Khas Sekolah.
ii. melaksanakan PBS sepanjang murid hadir di sekolah. Sekiranya tempoh
pelaksanaan dan penilaian PBS telah tamat, murid tidak perlu melaksanakan PBS
tersebut.
iii. melaksanakan PBS mengikut kaedah yang diputuskan oleh JK PBS sekolah.
iv. memastikan skor bagi komponen PBS direkodkan berdasarkan hasil kerja semasa
yang dilakukan oleh murid berkenaan.

9

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

b. Murid tidak hadir ke sekolah dalam tempoh masa yang panjang atas sebab kesihatan.
Pentadbir sekolah hendaklah mengambil tindakan seperti berikut:
i. memfailkan semua kes, laporan perubatan dan keputusan JK PBS berkaitan kes
dalam fail Kes Khas Sekolah.
ii. memastikan semua kes disokong dengan laporan perubatan yang mengesahkan
murid berkenaan sakit.
iii. melaksanakan PBS sepanjang murid hadir ke sekolah. Sekiranya tempoh
pelaksanaan dan penilaian PBS telah tamat, murid tidak perlu melaksanakan PBS
tersebut.
iv. melaksanakan PBS mengikut kaedah yang diputuskan oleh JK PBS sekolah.
v. memastikan skor bagi komponen PBS direkodkan berdasarkan hasil kerja semasa
yang dilakukan oleh murid berkenaan.

c. Murid Orang Kurang Upaya (OKU).
Pentadbir sekolah hendaklah mengambil tindakan seperti berikut:
i. mengenal pasti kategori murid dari golongan OKU.
Kategori murid OKU adalah seperti berikut:
 Terencat Akal / Sindrom Down
 Buta
 Pelbagai Kecacatan / Ketidakupayaan lain / Disleksia / Attention Deficit
Hyperactivity Disorder (ADHD) / Attention Deficit Disorder (ADD) / Autisme /
Learning Disabilities (LD)
 Bisu
 Pekak
 Rabun
 Spastik/Cerebral Palsy
ii. mendapatkan dokumen rasmi sebelum mengkategorikan murid sebagai OKU.
Murid perlu mengemukakan satu daripada dokumen berikut:
 Laporan Perubatan yang mengesahkan murid adalah OKU; atau
 Kad OKU bagi murid yang telah mendaftar dengan Jabatan Kebajikan
Masyarakat sebagai OKU
iii. memfailkan semua kes, laporan perubatan/Kad OKU dan keputusan JK PBS
berkaitan kes dalam fail Kes Khas Sekolah.

10

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

iv. mematuhi prosedur permohonan keperluan khas berikut:
 Memastikan murid yang tidak dapat melaksanakan PBS seperti murid biasa
membuat permohonan kepada pihak sekolah. Murid yang tidak membuat
permohonan akan dianggap sebagai murid biasa.
 Mengemukakan salinan dengan menggunakan Borang Maklumat Murid Dari
Golongan Orang Kurang Upaya (OKU) yang disediakan oleh LP berserta
dokumen sokongan seperti laporan perubatan atau kad OKU kepada Pengarah
Pelajaran Negeri untuk kelulusan melaksanakan PBS menggunakan
mekanisme yang ditetapkan untuk calon OKU.

v. melaksanakan PBS kepada semua murid OKU kerana tiada sebarang
pengecualian diberikan kepada murid berkenaan. Murid berkenaan akan ditaksir
dan dinilai menggunakan mekanisme yang sesuai.

vi. melaksanakan PBS mengikut kaedah yang diputuskan oleh JK PBS sekolah.
vii menyediakan keperluan khas yang diperlukan oleh murid berkenaan seperti

perkhidmatan, peralatan atau perisian khas dalam pentaksiran PBS.

d. Murid bertukar sekolah.
Pentadbir sekolah asal hendaklah mengambil tindakan seperti berikut:
i. mengemas kini skor PBS murid berkenaan dalam SPPBS sebelum proses
perpindahan tersebut.
ii. memaklumkan pertukaran tersebut kepada Pegawai PBS PPD dan Pegawai PBS
JPN.
iii. memastikan evidens PBS murid berkenaan diserahkan kepada sekolah baharu.

Pentadbir sekolah baharu hendaklah mengambil tindakan seperti berikut:
i. memastikan evidens murid dari sekolah asal diterima.
ii. mendapatkan surat rasmi dari sekolah asal murid sekiranya dia tidak

melaksanakan PBS sebelum berpindah ke sekolah baharu.
iii. melaksanakan PBS untuk murid berkenaan bagi komponen PS, PP, PAJSK dan

PPsi sepanjang tempoh murid berada di sekolah baharu.
Bagi komponen PP, sekiranya tempoh pelaksanaan dan penilaian telah tamat,
murid tidak perlu melaksanakan PP.

11

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

e. Murid di bawah pengawasan Kementerian Dalam Negeri dan Jabatan Kebajikan
Masyarakat.
Pentadbir sekolah berkenaan hendaklah mengambil tindakan seperti berikut:
i. memastikan semua murid melaksanakan PBS kerana tiada sebarang
pengecualian diberikan kepada murid berkenaan. Murid berkenaan akan ditaksir
dan dinilai menggunakan mekanisme yang sesuai.
ii. melaksanakan PBS mengikut kaedah yang diputuskan oleh JK PBS sekolah.
iii. merujuk kepada Pengarah Peperiksaan untuk mendapatkan maklumat dan
tindakan selanjutnya bagi melaksanakan PP untuk murid berkenaan.

f. Atlet yang terlibat dalam kejohanan peringkat negeri dan / atau kebangsaan /
antarabangsa.
Pentadbir sekolah hendaklah mengambil tindakan seperti berikut:
i. memastikan PBS dilaksanakan sepanjang murid hadir di sekolah. Sekiranya
tempoh pelaksanaan dan penilaian PBS telah tamat, murid tidak perlu
melaksanakan PBS tersebut.
ii. melaksanakan PBS mengikut kaedah yang diputuskan oleh JK PBS sekolah.
iii. merujuk kepada Pengarah Peperiksaan untuk mendapatkan maklumat dan
tindakan selanjutnya bagi melaksanakan PP untuk murid berkenaan.

g. Murid baru pulang dari bermastautin di luar negara.
Pentadbir sekolah hendaklah mengambil tindakan seperti berikut:
i. memastikan PBS hanya dilaksanakan semasa murid hadir di sekolah. Pelaksanaan
PBS hanya dilakukan semasa murid berada di sekolah.
ii. melaksanakan PBS mengikut kaedah yang diputuskan oleh JK PBS sekolah.

12

Dasar dan Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 1

1.4 DOKUMEN RUJUKAN
Pelaksanaan PBS hendaklah berpandukan Panduan Pentaksiran Berasaskan Sekolah
(PBS), Dokumen Standard Prestasi (DSP) dan Manual SPPBS yang disediakan oleh LP.
a. Panduan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS)

i. LP menghantar buku kepada JPN / PPD.
ii. JPN / PPD mengedarkan buku ke sekolah.
iii. Pihak sekolah memperbanyakkan dan mengedarkan buku kepada semua

guru yang terlibat dalam PBS.
Sebuah naskhah hendaklah disimpan di Bilik Pengetua / Guru Besar.

b. Dokumen Standard Prestasi (DSP)
i. LP menghasilkan DSP.
ii. Pihak sekolah memperbanyakkan dan mengedarkan DSP kepada guru mata
pelajaran yang terlibat dalam PBS.
Guru mata pelajaran mesti memiliki dan menggunakan DSP yang disediakan
oleh LP. Pelaksanaan pentaksiran hendaklah mematuhi sepenuhnya
kandungan DSP.
Sebuah naskhah hendaklah disimpan di bilik Pengetua / Guru Besar.
iii. DSP boleh dimuat turun dari laman sesawang LP.

c. Manual Sistem Pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (SPPBS)
i. LP menyediakan Manual SPPBS.
ii. Pihak sekolah memuat turun Manual SPPBS dari laman sesawang LP dan
mengedarkan kepada guru-guru. Sebuah naskhah hendaklah disimpan
di bilik Pengetua / Guru Besar.

13



BAB 2

PENGOPERASIAN
PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.0 PENGOPERASIAN PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

Empat perkara asas pengoperasian PBS ialah:

2.1 Jawatankuasa PBS
2.2 Jadual Pelaksanaan PBS
2.3 Penjaminan Kualiti PBS
2.4 Penyimpanan Evidens PBS

2.1 JAWATANKUASA PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

2.1.1 Peringkat Kementerian Pelajaran Malaysia

a. Senarai Jawatankuasa

Pengerusi : Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia (KPPM)

Naib Pengerusi : Timbalan Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia
(Sektor Dasar dan Pembangunan Pendidikan)

Setiausaha : Pengarah Lembaga Peperiksaan

Ahli : Pengarah Bahagian Buku Teks
Setiausaha Bahagian Khidmat Pengurusan
Pengarah Bahagian Kokurikulum dan Kesenian
Pengarah Bahagian Pembangunan Kurikulum
Pengarah Bahagian Pendidikan Guru
Pengarah Bahagian Pendidikan Islam
Pengarah Bahagian Pendidikan Khas
Pengarah Bahagian Pendidikan Swasta
Pengarah Bahagian Pendididkan Teknik dan Vokasional
Setiausaha Bahagian Pengurusan Maklumat
Pengarah Bahagian Sekolah Berasrama Penuh dan Sekolah
Kecemerlangan
Pengarah Bahagian Pengurusan Sumber Manusia
Pengarah Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar
Pendidikan
Pengarah Bahagian Psikologi dan Kaunseling
Pengarah Bahagian Sukan
Pengarah Bahagian Teknologi Pendidikan
Pengarah Institut Aminuddin Baki
Pengarah Institut Pendidikan Guru Malaysia
Ketua Nazir Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti

16

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

b. Senarai Tugas
i. Mengadakan mesyuarat jawatankuasa peringkat kementerian;
ii. Mengadakan mesyuarat penataran peringkat kementerian;
iii. Memastikan aktiviti penjaminan kualiti pengendalian PBS dilaksanakan; dan
iv. Menyediakan laporan pelaksanaan peringkat kementerian untuk dihantar kepada
Menteri Pelajaran.

2.1.2 Peringkat Negeri
a. Senarai Jawatankuasa

Pengerusi : Pengarah Pelajaran Negeri
Naib Pengerusi
Setiausaha : Timbalan Pengarah Pelajaran Negeri
Ahli
: Ketua Sektor, Sektor Penilaian dan Peperiksaan (SPP), JPN

: Semua Ketua Sektor JPN
Pengarah Institut Pendidikan Guru Malaysia (IPGM)
Ketua Nazir, Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti Negeri (JNJK)
Ketua Penolong Pengarah, Bahagian Teknologi Pendidikan Negeri
(BTPN)
Semua Ketua Penolong Pengarah, JPN
Semua Pegawai Pelajaran Daerah
YDP Majlis Pengetua
YDP Majlis Guru Besar
YDP Majlis Guru Cemerlang

b. Senarai Tugas

i. Memastikan pengoperasian PBS di negeri mengikut garis panduan yang
ditetapkan.

ii. Mengadakan empat kali mesyuarat jawatankuasa peringkat negeri;

iii. Mengadakan mesyuarat penataran peringkat negeri;

iii. Memastikan aktiviti penjaminan kualiti pengendalian PBS dilaksanakan; dan

iv. Menyediakan laporan pelaksanaan peringkat negeri untuk dihantar kepada LP
dan Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia.

17

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.1.3 Peringkat Daerah

a. Senarai Jawatankuasa

Pengerusi : Pegawai Pelajaran Daerah

Naib Pengerusi : Timbalan Pegawai Pelajaran Daerah

Setiausaha : Penolong PPD (Peperiksaan / PBS)

Ahli : Semua Pengetua
Semua Guru Besar
Semua Penolong PPD
Semua Penyelaras Pusat Kegiatan Guru

b. Senarai Tugas
i. Memastikan pengoperasian PBS di daerah mengikut garis panduan yang
ditetapkan.
ii. Mengadakan empat kali mesyuarat jawatankuasa peringkat daerah;
iii. Mengadakan mesyuarat penataran peringkat daerah;
iv. Memastikan aktiviti penjaminan kualiti pengendalian PBS dilaksanakan; dan
v. Menyediakan laporan pelaksanaan peringkat daerah untuk dihantar ke JPN.

18

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.1.4 Peringkat Sekolah

a. Senarai Jawatankuasa Induk PBS

i. Sekolah Rendah

Pengerusi : Guru Besar

Naib Pengerusi : Penolong Kanan Pentadbiran (PS dan PP)
Penolong Kanan HEM (PPsi / Pembudayaan PBS)
Penolong Kanan Ko-Kurikulum (PAJSK)
Penyelia Petang (jika berkenaan)
Penolong Kanan Pendidikan Khas (jika berkenaan)

Setiausaha : Setiausaha Peperiksaan / Setiausaha PBS

Ahli : Ketua Panitia yang dilantik (Latihan / Penataran)
Ketua Panitia yang dilantik (Penyelarasan)
Ketua Panitia yang dilantik (Pementoran)
Ketua Panitia yang dilantik (Pemantauan)
Ketua Panitia yang dilantik (Pengesanan)
Ketua Panitia yang dilantik (PS dan PP)
Guru Cemerlang
Guru Disiplin
Guru Bimbingan dan Kaunseling (PPsi)
Guru Penolong yang dilantik (PAJSK)
Jurulatih Utama (Setiap mata pelajaran)

ii. Sekolah Menengah (Gred A)

Pengerusi : Pengetua

Naib Pengerusi : Penolong Kanan Pentadbiran (PS dan PP)
Penolong Kanan HEM (PPsi / Pembudayaan PBS)
Penolong Kanan Ko-Kurikulum (PAJSK)
Penyelia Petang (jika berkenaan)
Penolong Kanan Pendidikan Khas (jika berkenaan)

Setiausaha : Setiausaha Peperiksaan / Setiausaha PBS

Ahli : Guru Kanan Mata Pelajaran (GKMP) yang dilantik
(Latihan / Penataran)
GKMP yang dilantik (Penyelarasan)
GKMP yang dilantik (Pementoran)
GKMP yang dilantik (Pemantauan)
GKMP yang dilantik (Pengesanan)
Semua Ketua Panitia (PS dan PP)
Guru Cemerlang
Guru Disiplin
Guru Bimbingan dan Kaunseling (PPsi)
Guru Penolong yang dilantik (PAJSK)
Jurulatih Utama (Setiap mata pelajaran)

19

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

iii. Sekolah Menengah (Gred B)

Pengerusi : Pengetua

Naib Pengerusi : Penolong Kanan Pentadbiran (PS dan PP)
Penolong Kanan HEM (PPsi / Pembudayaan PBS)
Penolong Kanan Ko-Kurikulum (PAJSK)
Penyelia Petang (jika berkenaan)
Penolong Kanan Pendidikan Khas (jika berkenaan)

Setiausaha : Setiausaha Peperiksaan / Setiausaha PBS

Ahli : GKMP / Ketua Panitia yang dilantik (Latihan / Penataran)
GKMP / Ketua Panitia yang dilantik (Penyelarasan)
GKMP / Ketua Panitia yang dilantik (Pementoran)
GKMP / Ketua Panitia yang dilantik (Pemantauan)
GKMP / Ketua Panitia yang dilantik (Pengesanan)
Semua Ketua Panitia (PS dan PP)
Guru Cemerlang
Guru Disiplin
Guru Bimbingan dan Kaunseling (PPsi)
Guru Penolong yang dilantik (PAJSK)
Jurulatih Utama (Setiap mata pelajaran)

Nota: Pelantikan JK PBS ini tertakluk kepada keperluan sekolah dan bergantung kepada
keperluan pihak lain. Seorang guru boleh memegang lebih daripada satu portfolio.

b. Senarai Tugas
i. Memastikan pengoperasian PBS di sekolah mengikut garis panduan yang ditetapkan.
ii. Mengadakan mesyuarat sekurang- kurangnya empat kali setahun.
Agenda mesyuarat adalah seperti berikut:
• Agenda Mesyuarat Pertama (Awal Tahun):
- Menjelaskan konsep, dasar pelaksanaan dan komponen PBS.
- Menyediakan agihan tugas jawatankuasa dan carta organisasi JK PBS.
- Melantik Pentaksir Sekolah.
- Menetapkan sistem fail PBS.
- Mengedarkan surat pekeliling / surat siaran pelaksanaan PBS.
- Memaklumkan peraturan-peraturan am pelaksanaan PBS.

20

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

- Menetapkan Jadual Kerja Pelaksanaan (Carta Gantt)

PS / PP / PAJSK / PPsi
Program Pembudayaan PBS (Murid / Guru / Ibu bapa / Jalinan dan
Jaringan)
Latihan / Penataran
Penyelarasan
Pementoran
Pemantauan
Pelaporan Prestasi Murid dalam SPPBS

- Pengurusan evidens di tempat yang selamat dan bersistematik.

- Pengurusan pelaksanaan PBS bagi kes-kes khas.

- Hal-hal lain.

• Agenda Mesyuarat Kedua (Suku Tahun Pertama):

- Pengesahan Minit Mesyuarat Pertama.

- Isu-Isu Pelaksanaan dan kes-kes khas PBS.

- Laporan Jawatankuasa PBS:

PS / PP / PAJSK / PPsi
Program Pembudayaan PBS (Murid / Guru / Ibu bapa / Jalinan dan
Jaringan)
Latihan / Penataran
Penyelarasan
Pementoran
Pemantauan
Pelaporan Prestasi Murid dalam SPPBS

- Hal-hal lain.

• Agenda Mesyuarat Ketiga (Suku Tahun Kedua):

- Pengesahan Minit Mesyuarat Kedua.

- Isu-Isu Pelaksanaan dan Kes-kes Khas PBS.

- Laporan Jawatankuasa PBS:

PS / PP / PAJSK / PPsi
Program Pembudayaan PBS (Murid / Guru / Ibu bapa / Jalinan dan
Jaringan)
Latihan / Penataran
Penyelarasan
Pementoran
Pemantauan
Pelaporan Prestasi Murid dalam SPPBS

- Hal-hal lain.

21

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

• Agenda Mesyuarat Keempat (Post Mortem)
- Pengesahan Minit Mesyuarat Ketiga.
- Post Mortem Pelaksanaan PBS.
- Tindakan Susulan dan Penambahbaikan Pelaksanaan PBS.
- Perancangan Pelaksanaan PBS Tahun Hadapan.
- Hal-hal lain.

iii. Semua keputusan mesyuarat hendaklah diminitkan dan menjadi dasar atau punca
kuasa kepada pengoperasian / pelaksanaan PBS di sekolah.

iv. Pentadbir sekolah bertanggungjawab mengeluarkan surat pelantikan pentaksir sekolah,
login dan kata laluan SPPBS.

22

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.2 JADUAL PENGOPERASIAN PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

a. Pelaksanaan PBS hendaklah mematuhi Jadual Pengoperasian PBS yang disediakan
oleh LP.

b. Semua isu berkaitan pengoperasian PBS hendaklah dijadikan agenda Mesyuarat
Jawatankuasa Kurikulum peringkat negeri, daerah dan sekolah.

Jadual 4 menunjukkan jadual pengoperasian PBS yang perlu dilaksanakan di sekolah
rendah mulai tahun 2011 dan peringkat menengah rendah mulai tahun 2012.

BIL PERKARA TEMPOH TINDAKAN

i. Mengedarkan Surat Pekeliling Mengikut Keperluan LP
ke JPN.

ii. Mengedarkan Surat Pekeliling Mengikut Keperluan JPN
ke PPD dan Sekolah.

iii. Mengedarkan Surat Arahan Disember LP
Pelaksanaan PBS
ke JPN.

iv. Mengedarkan Surat Arahan Disember JPN
Pelaksanaan PBS
ke PPD dan Sekolah.

v. Mesyuarat Jawatankuasa PBS Januari - Mac, JPN / PPD /
April - Jun, Sekolah
Julai - September
Oktober - Disember

vi. Pendaftaran SPPBS. Januari - Februari Sekolah

vii. Tempoh pelaksanaan PBS. Mengikut jadual Sekolah

yang ditetapkan oleh

LP

viii. Penjaminan Kualiti: Sepanjang tahun Sekolah / PPD /
mengikut keperluan JPN / LP /
Pementoran, Pemantauan, Bahagian KPM
Penyelarasan dan Pengesanan.

ix. Pengumpulan penguasaan murid Sehingga hari Sekolah
dalam SPPBS. terakhir sesi
persekolahan tahun
semasa

x. Pelaporan murid. Mengikut keperluan Sekolah

Jadual 4 : Jadual Pengoperasian PBS

23

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.3 PENJAMINAN KUALITI

Penjaminan kualiti merupakan piawaian untuk menentukan kualiti pelaksanaan PBS
mengikut garis panduan yang ditetapkan. Kualiti hendaklah menjadi keutamaan dalam
semua aspek dan peringkat pentaksiran. Pentaksiran yang berkualiti akan menghasilkan
maklumat yang tepat dan menunjukkan keadaan sebenar tentang tahap pembelajaran
murid. Maklumat yang tepat boleh membantu pembuat dan penentu dasar melakukan
perubahan bagi tujuan meningkatkan pengajaran dan pembelajaran. Indikator atau petunjuk
utama bagi penjaminan kualiti dalam pentaksiran ialah kesahan dan kebolehpercayaan skor,
kebolehtadbiran instrumen dan keadilan kepada calon.

Penjaminan kualiti dalam pelaksanaan PBS dilakukan melalui:

2.3.1 Pementoran

2.3.2 Penyelarasan

2.3.3 Pemantauan

2.3.4 Pengesanan

2.3.1 Pementoran

Pementoran adalah proses membantu, memudah cara dan membimbing guru. Pementoran
dalam konteks Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) adalah satu proses yang dijalankan
untuk penjaminan kualiti bagi membantu, memudah cara, membimbing, meningkatkan
pengetahuan dan kefahaman guru untuk melaksanakan PBS mengikut prosedur dan garis
panduan yang ditetapkan.

a. Tempoh Pelaksanaan:

Aktiviti pementoran dijalankan sebelum, semasa dan / atau selepas pelaksanaan
pentaksiran berasaskan sekolah.

b. Objektif Pementoran:

i. Memberi bimbingan, khidmat bantu dan nasihat mengenai pelaksanaan dan
pengurusan PBS.

ii. Meningkatkan kemahiran pelaksanaan pentaksiran dalam kalangan guru yang
dibimbing.

iii. Meningkatkan kompetensi dan keyakinan guru yang dibimbing.

iv. Membantu guru menyelesaikan masalah pelaksanaan PBS.

v. Membina rangkaian kerja dan hubungan profesional antara mentor dan guru
yang dibimbing.

24

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

c. Jenis Pementoran:
i. Formal
Pementoran formal dijalankan oleh JK PBS secara berjadual dalam mesyuarat
atau sesi peningkatan profesionalisme guru.
ii. Informal
Pementoran informal dijalankan oleh JK PBS sebelum, semasa atau selepas
pelaksanaan PBS tanpa jadual yang ditetapkan.

d. Mentor:
i. Mentor dalaman terdiri daripada:
• GKMP / Ketua Bidang
• Ketua Panitia
• Guru Cemerlang
• Jurulatih Utama
• Mana-mana guru yang dilantik oleh Pengetua / Guru Besar / JK PBS
ii. Mentor luaran terdiri daripada:
• Petugas yang dilantik oleh LP
• Petugas yang dilantik oleh JPN
• Petugas yang dilantik oleh PPD

e. Peranan Mentor:
i. Membimbing guru menggunakan standard prestasi dan aplikasi SPPBS.
ii. Membantu guru menyediakan instrumen pentaksiran.
iii. Memberi pendedahan pelbagai jenis instrumen pentaksiran.
iv. Memastikan pelaksanaan pentaksiran seiring dengan P&P.
v. Mendapatkan maklum balas untuk penambahbaikan pengajaran.
vi. Membantu menyelesaikan masalah yang dihadapi oleh guru yang dibimbing.

25

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

Rajah 2 menunjukkan carta alir pementoran.

MULA

JK PBS merancang pelaksanaan
pementoran

Memberi Menjalankan pementoran
bimbingan
Guru faham mengenai pelaksanaan PBS
Tidak
Ya
Menghantar laporan pementoran kepada
JK PBS PPD/JPN/LP

TAMAT

Rajah 2 : Carta Alir Pementoran

26

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.3.2 Penyelarasan
Penyelarasan adalah satu proses penjaminan kualiti untuk memastikan keseragaman
pelaksanaan tugasan dan penskoran demi keadilan kepada calon serta kesahan dan
kebolehpercayaan skor pentaksiran.

a. Tempoh Pelaksanaan:
Kekerapan aktiviti penyelarasan adalah sepanjang tempoh pelaksanaan PBS dan
mengikut jadual yang ditentukan oleh JK PBS.

b. Objektif Penyelarasan:
i. Menyeragamkan kefahaman terhadap kehendak tugasan dan kriteria
penskoran.
ii. Menyeragamkan skor pentaksiran sekolah yang diberikan oleh guru
berdasarkan pernyataan standard, deskriptor dan evidens dalam dokumen
standard prestasi.
iii. Menyeragamkan skor pentaksiran pusat yang diberikan oleh guru
berdasarkan kriteria penskoran sesuatu tugasan yang ditetapkan.
iv. Menyeragamkan alat, bahan dan situasi mengikut kriteria yang telah
ditetapkan untuk menghasilkan skor yang terlaras.
v. Memastikan kesahan dan kebolehpercayaan skor dalam pelaksanaan PBS
oleh guru di sekolah.
vi. Memastikan skor yang diberikan menepati keupayaan dan prestasi murid.
vii. Memastikan skor yang diberikan adalah adil bagi semua murid.

c. Jenis Penyelarasan:
i. Penyelarasan dalaman dijalankan bagi menyelaraskan kefahaman mengenai
tugasan dan penskoran pentaksiran pusat antara guru-guru mata pelajaran
dalam sekolah yang sama.
ii. Penyelarasan luaran dijalankan bagi menyelaraskan kefahaman mengenai
tugasan dan penskoran pentaksiran pusat antara guru-guru mata pelajaran
di seluruh negara.

27

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

d. Personal
i. Penyelaras dalaman
• GKMP
• Guru Cemerlang
• Ketua Panitia
• Jurulatih Utama
• Guru yang dilantik oleh Pengetua / Guru Besar / JK PBS
ii. Penyelaras luaran
• Petugas yang dilantik oleh LP
• Petugas yang dilantik oleh JPN
• Petugas yang dilantik oleh PPD

e. Pelaksanaan Penyelarasan:
i. Sebelum Penyelarasan:
• JK PBS peringkat JPN, PPD dan sekolah menentukan tarikh, tempat dan
masa penyelarasan.
• Mengadakan perbincangan mengenai
- Kefahaman tentang standard prestasi atau tugasan.
- Kesesuaian instrumen yang digunakan.
- Kefahaman tentang penskoran.
- Pemilihan evidens murid untuk penyelarasan skor.
ii. Semasa Penyelarasan:
• Memilih evidens murid mengikut aras pencapaian.
• Membanding skor yang diberikan oleh guru.
• Menyelaras pemberian skor.

iii. Selepas Penyelarasan:
• Menyediakan laporan penyelarasan.
• Menyelaras skor murid, jika perlu.

28

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

Rajah 3 menunjukkan carta alir penyelarasan dalaman.

MULA

Pengetua / Guru Besar Melantik
Penyelaras

Mengadakan Taklimat Penyelarasan

Guru menilai Menjalankan penyelarasan bersama guru
semula hasil kerja mata pelajaran
murid
Menyelaraskan skor guru dengan skor
Tidak yang telah ditetapkan oleh LP

Skor yang dberikan oleh guru selaras
dengan skor LP

Ya
JK PBS mengesahkan skor

Setiausaha Peperiksaan menghantar
skor ke LP

JK PBS menyediakan laporan
penyelarasan

TAMAT

Rajah 3: Carta Alir Penyelarasan Dalaman

29

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

Rajah 4 menunjukkan carta alir penyelarasan luaran.

MULA
LP/JPN melantik Penyelaras

Mengadakan Taklimat Penyelarasan

Guru menilai Menjalankan penyelarasan bersama guru
semula hasil kerja mata pelajaran
murid
Menyelaraskan skor guru dengan skor
Tidak yang telah ditetapkan oleh LP

Skor yang dberikan oleh guru selaras
dengan skor LP

Ya
Penyelaras Luaran mengesahkan skor

Setiausaha Peperiksaan menghantar
skor ke LP

Penyelaras Luaran menyediakan
laporan penyelarasan unuk dihantar
kepada LP

TAMAT

Rajah 4 : Carta Alir Penyelarasan Luaran

30

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.3.3 Pemantauan

Pemantauan adalah satu proses penjaminan kualiti bagi memastikan pelaksanaan PBS
mengikut prosedur dan garis panduan yang ditetapkan oleh LP.

Kekerapan aktiviti pemantauan adalah sepanjang tempoh pelaksanaan PBS dan mengikut
jadual yang ditentukan oleh JK PBS.

a. Objektif Pemantauan :

i. Memastikan arahan pelaksanaan PBS dipatuhi

ii. Mengenal pasti masalah pelaksanaan PBS oleh guru di sekolah.

iiii. Membantu menyelesaikan masalah pelaksanaan PBS oleh guru.

iv. Mengelakkan berlakunya penyelewengan dan ketidakakuran.

v. Menyediakan laporan pelaksanaan PBS untuk tujuan penambahbaikan.

b. Pemantau:

i. Pemantau dalaman:

Pemantauan dalaman dilaksanakan oleh pihak sekolah. Pemantau dalaman
ialah :

• Pengetua / Guru Besar
• Guru Penolong Kanan
• GKMP
• Guru Cemerlang
• Ketua Panitia
• Jurulatih Utama
• Guru yang dilantik oleh Pengetua / Guru Besar
ii. Pemantau luaran :

Pemantauan luaran dilaksanakan oleh pegawai yang dilantik oleh PPD, JPN,
LP dan pegawai dari bahagian-bahagian lain dalam KPM. Pemantau luaran
ialah:

• Pegawai LP
• Pegawai JPN
• Pegawai PPD
• Pegawai dari Bahagian-bahagian lain Kementerian Pelajaran Malaysia

(KPM)

• Pegawai yang dilantik oleh PPD, JPN dan LP

31

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

c. Pelaksanaan Pemantauan:
i. Sebelum Pemantauan:
• JK PBS peringkat JPN, PPD dan sekolah merancang pemantauan PBS.
• Menyediakan instrumen pemantauan.
ii. Semasa pemantauan:
• Menyemak bahan dan maklumat yang dipantau.
• Membuat pemerhatian pelaksanaan PBS.
• Menggunakan instrumen pemantauan yang telah dilengkapkan untuk
memberi khidmat nasihat.
iii. Selepas pemantauan:
• Melaporkan dapatan pemantauan.
• Menyenaraikan kekuatan dan kelemahan pelaksanaan PBS.
• Memberi cadangan tindakan susulan mengenai pelaksanaan PBS.

32

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

Rajah 5 menunjukkan carta alir pemantauan dalaman.

MULA

Pengetua / Guru Besar melantik
Pemantau

Mengadakan Taklimat Pemantauan

Memberi bimbingan Menjalankan Pemantauan PBS

Tidak Menyediakan laporan Pemantauan

PBS dilaksanakan mengikut prosedur LP

Ya
Pengetua / Guru Besar menghantar
laporan pemantauan sekolah ke PPD

PPD menghantar laporan pemantauan
daerah ke JPN

JPN menghantar laporan
pemantauan negeri ke LP

TAMAT

Rajah 5: Carta Alir Pemantauan Dalaman

33

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

Rajah 6 menunjukkan carta alir pemantauan luaran.

MULA

LP/JPN/PPD menyediakan jadual
pemantauan

Memberi bimbingan Menjalankan pemantauan di sekolah

Menyemak dokumen pelaksanaan PBS

Menyediakan laporan pemantauan

Tidak Membincangkan hasil dapatan dengan
Pengetua/Guru Besar

PBS dilaksanakan mengikut prosedur LP

Ya
Membuat analisis dan laporan dapatan
pemantauan

Menghantar laporan pemantauan ke LP

TAMAT

Rajah 6: Carta Alir Pemantauan Luaran

34

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.3.4 Pengesanan

Pengesanan ialah satu proses penjaminan kualiti bagi memastikan instrumen pentaksiran
yang digunakan mampu menghasilkan skor yang sah dan boleh dipercayai.

Oleh kerana PBS ialah satu proses pentaksiran yang dilakukan secara berterusan maka
kekerapan aktiviti pengesanan adalah sepanjang tempoh pelaksanaan PBS.

a. Objektif Pengesanan :

i. Mengenal pasti kekuatan, kelemahan dan kebolehlaksanaan instrumen
pentaksiran.

ii. Memastikan skor yang diperoleh mempunyai kesahan dan kebolehpercayaan
yang tinggi.

iii. Mencadangkan penambahbaikan instrumen pentaksiran.

iv. Mencadangkan kepelbagaian instrumen pentaksiran

b. Pengesanan:

i. Pengesanan Dalaman

Pengesanan dalaman dijalankan bagi menilai kesesuaian, kekuatan dan
kelemahan instrumen pentaksiran yang digunakan dalam pelaksanaan PS
untuk mendapatkan evidens tentang penguasaan murid. Instrumen
pentaksiran ini adalah tugasan dan penskoran yang diberikan oleh guru untuk
mentaksir murid. Pegawai pengesanan dalaman:

• GKMP

• Guru Cemerlang

• Ketua Panitia

• Jurulatih Utama

• Guru yang dilantik oleh Pengetua / Guru besar / JK PBS

ii. Pengesanan Luar

Pengesanan luar dijalankan bagi menilai kesesuaian, kekuatan dan kelemahan
instrumen pentaksiran yang digunakan dalam pelaksanaan PP. Instrumen
pentaksiran ini adalah tugasan dan penskoran yang dibina oleh Lembaga
Peperiksaan. Pegawai pengesanan luaran:

• Petugas yang dilantik oleh LP

35

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

c. Pelaksanaan Pengesanan:
i. Sebelum pengesanan:
• Pegawai LP menentukan tarikh, tempat, masa pengesanan.
• Menyemak Dokumen Standard Prestasi dan instrumen pentaksiran pusat
yang berkenaan.
ii. Semasa pengesanan:
• Menyenaraikan isu kebolehtadbiran dan kesesuaian instrumen
pentaksiran.
• Mencadangkan penyelesaian.
iii. Selepas pengesanan:
• Memastikan cadangan penyelesaian dilaksanakan.
• Membuat penambaikan instrumen pentaksiran.
• Melaksanakan program pengesanan semula.

36

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

Rajah 7 menunjukkan carta alir pengesanan.

MULA

LP Melantik Pegawai Pengesanan

Mengadakan Taklimat Pengesanan

Penambahbaikan Menjalankan pengesanan instrumen
instrumen
Instrumen disediakan mengikut prinsip
Tidak pembinaan instrumen LP

Ya

Menyediakan laporan

Menghantar laporan :
- Pengesanan dalaman
Pegawai Pengesanan kepada
Pengetua / Guru Besar
- Pengesanan Luaran
Pegawai Pengesanan kepada
Pengarah Peperiksaan LP

TAMAT

Rajah 7 : Carta Alir Pengesanan

37

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

Jadual 5 dibawah menunjukkan jadual kerja Penjaminan Kualiti dalam pelaksanaan PBS.

Aspek Penjaminan Tempoh Tindakan
Kualiti

Pementoran Mengikut keperluan JPN / PPD /
Sekolah

Penyelarasan Pentaksiran Sekolah: LP/JPN / PPD /
Sepanjang tempoh pelaksanaan PBS Sekolah
mengikut jadual yang ditentukan oleh JK
PBS

Pentaksiran Pusat:
Setelah murid selesai melaksanakan
tugasan.

Pemantauan Sepanjang tempoh pelaksanaan PBS JPN / PPD /
mengikut jadual yang ditentukan oleh Sekolah
JK PBS.

Pengesanan Semasa dan / atau selepas satu kitaran
pelaksanaan PBS.

JPN / PPD

Jadual 5 : Jadual Kerja Penjaminan Kualiti Pelaksanaan PBS

38

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.4 PENGURUSAN EVIDENS PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

2.4.1 Definisi Evidens

Evidens ialah bahan bukti yang perlu diuruskan secara sistematik mengikut keputusan
JK PBS. Evidens terbahagi kepada dua iaitu evidens murid dan evidens bahan.

Evidens murid merujuk kepada keupayaan sebenar murid tentang apa yang dia tahu dan
boleh buat secara lisan atau perlakuan.

Evidens bahan merujuk kepada apa-apa bukti produk atau proses seperti foto, grafik, artifak,
laporan dan lain-lain yang dihasilkan oleh murid dalam melaksanakan sesuatu tugasan.
Evidens bahan boleh disediakan secara individu atau berkumpulan.

Ciri-ciri evidens adalah:

a. Sah - evidens yang dikemukakan hendaklah relevan dan menggambarkan
penguasaan / pencapaian standard yang telah ditetapkan.

b. Autentik - murid dapat membuktikan evidens yang dikutip adalah hasil
kerjanya sendiri.

c. Kecukupan - evidens yang dikumpul mencukupi untuk menunjukkan kemampuan
murid.

d. Semasa - evidens dapat membuktikan murid dapat membuat tugasan
mengikut piawaian semasa.

e. Tekal - evidens yang dikumpul dapat membuktikan ketekalan perlakuan dan
membuktikan keputusan yang sama diberi oleh pentaksir yang
berlainan.

39

Pengoperasian Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) BAB 2

2.4.2 Evidens Pentaksiran Sekolah

a. Jenis-jenis Evidens PS

i. Penulisan

- Menulis aksara pada perantara dengan tujuan untuk membentuk perkataan
dan gagasan lain yang mewakili bahasa atau maklumat.

- Penciptaan bahan-bahan yang disampaikan melalui tulisan.

ii. Bahan cetakan

Hasil kerja murid yang menggunakan pelbagai medium cetakan.

iii. Persembahan

Pembentangan atau penglibatan murid dalam mempamerkan bakat melalui
pelbagai aktiviti.

Catatan :
Gerak kerja / aktiviti semasa melakukan tugasan juga adalah satu evidens
murid.

iv. Foto

Gambar yang mempunyai persamaan dengan suatu subjek.

v. Grafik

- Merupakan persembahan visual yang ditunjukkan pada permukaan seperti
dinding, kanvas, skrin komputer, kertas, papan untuk tujuan jenama,
pemberitahuan, ilustrasi atau hiburan. Contoh grafik ialah gambar, foto,
lukisan, seni tanpa ton, graf, tipografi, nombor, simbol, reka bentuk
geometri, peta, lukisan kejuruteraan atau imej lain. Grafik selalunya
menggabungkan teks, ilustrasi dan warna.

- Grafik boleh wujud sebagai grafik berfungsi atau berseni. Grafik juga boleh
merupakan bayangan atau menggambarkan perkara yang wujud dalam
dunia sebenar.

vi. Artifak

- Bahan yang dihasilkan dan salinan yang dicatatkan sebagai satu tinggalan
sejarah atau telah dibuat sekian lama.

- Bahan yang dihasilkan seperti arca.

vii. Laporan

Penulisan berformat untuk melaporkan sesuatu tugasan.

viii. Model

Bentuk fizikal objek yang tidak berdasarkan skala sebenar.

40