เปิดโลกปิโตรเลียม

acid deposition การตกสะสมของกรด
สารมลพษิ ทเี่ ปน็ สารตง้ั ตน้ ของกรดในบรรยากาศทสี่ �ำ คญั ไดแ้ ก่
ทคไ(กแไSนนา๊วล่ีสโโOซาะำ�ตตอม2กครร)อชรเัญเกจจแดนื้ ไนสนไใลซนนไอะดด(ตบงNกข์อกรร๊าอOอคิลรซงกxยุ่มซซ)(ไาHลันซัลซกเดี้Nจเง่ึฟาฟระ์ศOอ(อวถNร3มรแูก)์Oไ์(ถลเดSต2ปงึว้)ว้Oรกลตยซอxา๊ี่ยก)กง่ึอซนกสซากไลไรานง่ึไปทรบรัซตวตเ�ำสดรปมงป้ัผู่คิ์ ็นตถฏ(วิอSงึน้กโกิอกลOขรริกา๊ กดอยิ3ไซ)งซซาซกกดกัลกลั รบัา์๊าฟเด(ฟรซอNูรใตอออนิคOกรกอบ)ไ์สซกรด(ะแเิไรHอจซสลยอ2นดมะาSกแก์ขกขไOซลาาอ๊อ4ศซดะงง)์
กรดสผู่ วิ โลกเกิดได้ 2 ทาง คือ การตกสะสมแหง้ (ดู dry
deposition) และการตกสะสมเปียก (ดู wet deposition)
การตกสะสมของกรดในแหลง่ น�้ำ และผวิ ดนิ จะท�ำ ใหน้ �ำ้ และดนิ
มีความเป็นกรดมากข้ึน เกิดความเสียหายต่อส่ิงมีชีวิตและ
ระบบนเิ วศวิทยา รวมทั้งก่อให้เกดิ การสึกกร่อนของวัสดุและ
ส่ิงกอ่ สรา้ งตา่ งๆ

การตกสะสมของกรด

acid rain ฝนกรด อนิ ทรยี แ์ ละสารกอ่ กลน่ิ ปจั จบุ นั นยิ มใชค้ วบคมุ ไอสารอนิ ทรยี ์
นำ้�ฝนทีม่ ีค่าความเปน็ กรด-ด่าง (pH) ต่�ำ กวา่ 5.6 หยดน้�ำ ฝน ระเหยจากบริเวณถังเก็บสารเคมี และกระบวนการผลิตใน
ที่เกิดจากการควบแน่นในบรรยากาศควรจะมีค่า pH อตุ สาหกรรมปโิ ตรเคมี
เป็นกลางหรือเท่ากบั 7 แตเ่ นอื่ งจากในบรรยากาศปกตมิ กี ๊าซ activated sludge (AS) แอกทิเวเตดสลัดจ์ (เอเอส)
คาร์บอนไดออกไซด์ประมาณ 340 ส่วนในล้านส่วนเป็น กระบวนการบำ�บัดนำ้�เสียทางชีวภาพแบบใช้ออกซิเจนโดย
องค์ประกอบตามธรรมชาติ ซ่ึงก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์น้ีจะ อาศัยจุลินทรีย์ในการย่อยสลาย ดูดซับ หรือเปล่ียนรูปแบบ
ละลายเขา้ ไปในหยดน�้ำ ฝน สเ่งกผิดลเใปหน็ ้หกยรดดคนา้ำ�รฝ์บนอในนิคธรร(Hม2ชCาOติ3ม)ี ของมลสารต่างๆ ท่มี ีอยูใ่ นน�้ำ เสยี ใหม้ คี า่ ความสกปรกน้อยลง
ท่ีมีสภาพเป็นกรดอ่อนๆ อุปกรณ์ที่สำ�คัญในการบำ�บัด ได้แก่ ถังเติมอากาศและถัง
คา่ pH เทา่ กับ 5.6 หากน้ำ�ฝนมคี า่ pH ตำ�่ กวา่ 5.6 แสดงวา่ ตกตะกอน น�ำ้ เสยี จะถูกส่งเขา้ ถงั เติมอากาศ ซึง่ มจี ลุ นิ ทรีย์อยู่
มีการละลายของสารกรดทอ่ี ยใู่ นบรรยากาศ เชน่ กรดซัลฟรู ิก เป็นจำ�นวนมาก ภายในถังจะมีสภาวะแวดล้อมท่ีเอื้ออำ�นวย
หรือกรดไนตริก ซึ่งเป็นกรดแก่เข้าไปในหยดน้ำ�ฝน ส่งผลให้ ต่อการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์แบบใช้ออกซิเจน จุลินทรีย์
นำ�้ ฝนมคี วามเปน็ กรดสงู ขนึ้ กวา่ ที่เป็นตามธรรมชาติ จะทำ�การลดปริมาณมลสารท่ีอยู่ในรูปสารอินทรีย์ในน้ำ�เสีย
ด้วยการย่อยสลายให้อยู่ในรูปก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์และน้ำ�
activated carbon ถ่านกมั มนั ต์, คาร์บอนกมั มันต์ น้ำ�เสียท่ีบำ�บัดแล้วจะไหลต่อไปยังถังตกตะกอนเพ่ือแยก
คาร์บอนหรือถ่านท่ีสังเคราะห์จากวัตถุดิบท่ีมีคาร์บอนเป็น จลุ นิ ทรยี อ์ อกจากน�ำ้ ใส สลดั จห์ รอื กากตะกอน ซง่ึ ประกอบดว้ ย
องคป์ ระกอบ เชน่ ไม้ ถา่ นหนิ และผลติ ภณั ฑป์ โิ ตรเลยี ม โดยผา่ น จลุ นิ ทรยี ท์ แ่ี ยกตวั อยทู่ กี่ น้ ถงั ตกตะกอน สว่ นหนงึ่ จะถกู วนกลบั
กระบวนการแตกตัวด้วยความร้อนในที่ไม่มีออกซิเจนเพ่ือ ไปยังถงั เตมิ อากาศเพอ่ื ลดมลสารทเ่ี ข้ามาใหม่ อกี ส่วนหน่ึงจะ
ระเหยสารอนิ ทรยี ์ระเหยได้ แลว้ กระตนุ้ (activate) เพอ่ื เพิม่ เป็นสลัดจ์ส่วนเกินซึ่งจะต้องนำ�ไปทิ้ง สำ�หรับนำ้�ใสที่อยู่ส่วน
พน้ื ทผี่ วิ เปน็ สารดดู ซบั ทไี่ มม่ ปี ระจจุ งึ ไมถ่ กู รบกวนดว้ ยไอน�ำ้ ใน บนของถังตกตะกอน จะเป็นน้ำ�ท่ีผ่านการบำ�บัดแล้วทิ้งจาก
กระบวนการดูดซบั (adsorption) ใชอ้ ยา่ งแพร่หลายในระบบ ระบบไป
การดูดซับสารมลพษิ จ�ำ พวกกา๊ ซ โดยเฉพาะกลุ่มสารประกอบ

5

่สิงแวด ้ลอม ถังปรับสภาพ ถังเติมอากาศ ถงั ตกตะกอน

สลดั จ์หมนุ เวียนกลับ

เครือ่ งรีดน�ำ้ สลดั จ์ ถงั ยอ่ ยสลดั จ์ ถงั ทำ�ข้น สลัดจส์ ว่ นเกนิ
สลดั จแ์ ห้ง
ระบบแอกทเิ วเตดสลัดจ์

404 สารานุกรม เปดิ โลกปิโตรเคมี

acute effect ผลกระทบเฉียบพลัน air quality index (AQI) ดชั นคี ุณภาพอากาศ (เอควิ ไอ) 5
อาการหรือผลกระทบในทางลบต่อสุขภาพท่ีแสดงออกโดย การรายงานข้อมูลคุณภาพอากาศในรูปแบบท่ีง่ายต่อความ
รวดเรว็ ในคนและสตั ว์ (ภายใน 24 ชวั่ โมง) หลงั จากไดร้ บั หรอื เข้าใจของประชาชนทั่วไป เพ่ือเผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ให้ ส่งิ แวดลอ้ ม
สัมผสั สารพษิ ซึง่ อาการดงั กลา่ วจะบรรเทาลง เม่ือส้ินสุดการ สาธารณชนได้รับทราบถึงสถานการณ์มลพิษทางอากาศใน
ได้รับหรอื สมั ผัสสารพษิ แต่ละพื้นท่ีว่าอยู่ในระดับใด มีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย
aerated lagoon บ่อเตมิ อากาศ, สระเตมิ อากาศ หรือไม่ ดัชนีคุณภาพอากาศท่ีใช้อยู่ในประเทศไทยคำ�นวณ
กระบวนการบ�ำ บดั น�ำ้ เสยี ทางชวี ภาพแบบเตมิ อากาศลงในสระ โดยเทยี บจากมาตรฐานคณุ ภาพอากาศในบรรยากาศโดยทว่ั ไป
ดว้ ยเครอ่ื งเตมิ อากาศแบบลอยน�ำ้ เชน่ กงั หนั อากาศเพอื่ ใหน้ �้ำ ขซไ1น0อัลโงเตไสฟมราอเครจรรม์ไนอลดไนพอดษิออ(ทPกอาไกMซงไ1อซด0าด์ )ก์ (าทS(ศNงั้OนO25้ี)2ด) ัชปแนครละีคาะเรณุฝภ์บุ่นทภอลานพะไมดอออ้แาอนกกงาอ่ขศกนโทอไาซคี่โดซดำ�เนน์ลว็ก(Cณ(กOOวไ3ด่า))้
และอากาศสัมผัสกนั ได้ดขี นึ้ ท�ำ ใหอ้ อกซิเจนละลายน้�ำ ง่ายขึน้ ของสารมลพษิ ทางอากาศประเภทใดมคี า่ สงู สดุ จะใชเ้ ปน็ ดชั นี
แตไ่ ม่มถี งั ตกตะกอน และไม่มกี ารหมุนเวียนสลดั จ์ คณุ ภาพอากาศของวนั นนั้ ดชั นคี ณุ ภาพอากาศของประเทศไทย
aerobic digestion การยอ่ ยแบบใชอ้ ากาศ, การย่อยแบบ แบ่งเป็น 5 ระดับ ซ่ึงแต่ละระดับจะใช้สีเป็นสัญลักษณ์
ใช้ออกซเิ จน, การย่อยแบบแอโรบกิ เปรยี บเทยี บกับระดับของผลกระทบตอ่ สขุ ภาพอนามัย
การย่อยสารอินทรีย์ในนำ้�เสียโดยจุลินทรีย์ชนิดท่ีใช้ออกซิเจน air quality monitoring system (AQMS) ระบบตรวจ
ในอากาศในการเจริญเตบิ โต ตดิ ตามคุณภาพอากาศ (เอควิ เอม็ เอส)
air dispersion model แบบจ�ำ ลองการกระจายอากาศ ระบบติดตาม เฝ้าสังเกต และตรวจสอบปัญหามลพิษทาง
แบบจำ�ลองคณิตศาสตร์สำ�หรับประเมินการแพร่กระจายสาร อากาศที่เกิดข้ึนในพ้ืนท่ีต่างๆ เพ่ือเฝ้าระวังสภาพปัญหาและ
มลพษิ ทางอากาศ (ดู air pollutant) ใช้ประเมินผลกระทบ ศึกษาการเปลี่ยนแปลงของปัญหามลพิษทางอากาศที่เกิดข้ึน
ของการปลดปล่อยสารมลพิษทางอากาศจากแหล่งกำ�เนิดที่มี ประกอบด้วย 2 ส่วน ไดแ้ ก่ ระบบจดั เกบ็ และวเิ คราะหข์ อ้ มูล
ตอ่ คณุ ภาพอากาศในบรรยากาศทั่วไป นอกจากนี้ ยงั นำ�มาใช้ ซึ่งสามารถใช้เรียกข้อมูลและประมวลข้อมูลผลการตรวจวัด
ประเมินศักยภาพการรองรับมลพิษทางอากาศในพื้นท่ีต่างๆ จากสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศในพ้ืนที่ต่างๆ ได้ตามเวลา
เพ่ือใช้ประกอบการวางแผนการป้องกันผลกระทบจากการ จริง (real time monitoring) และสถานตี รวจวดั คณุ ภาพ
พัฒนาดา้ นอตุ สาหกรรมในพน้ื ที่ อากาศในบรรยากาศ ซง่ึ ตดิ ตง้ั อปุ กรณต์ รวจวดั คณุ ภาพอากาศ
air pollutant สารมลพษิ ทางอากาศ และสภาพอุตนุ ิยมวทิ ยา โดยตดิ ตง้ั ใน 2 ลักษณะ คือ สถานี
สารซึ่งเจือปนในอากาศในปริมาณที่มากพอ และเป็นระยะ ตรวจวัดคุณภาพอากาศในชุมชน เพื่อเฝ้าระวังปัญหาหรือ
เวลานานพอทจ่ี ะท�ำ ใหเ้ กดิ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพอนามยั ของมนษุ ย์ ผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนจากแหล่งกำ�เนิดมลพิษท่ี
ส่ิงมีชีวิต และวัสดุต่างๆ ตลอดจนทำ�ให้เกิดผลกระทบต่อ อยูใ่ นบริเวณใกล้เคียง เชน่ โรงงานอุตสาหกรรม เหมืองหนิ
สภาพภูมิอากาศ และเป็นอันตรายต่อส่ิงแวดล้อมและระบบ เปน็ ตน้ และสถานตี รวจวดั คุณภาพอากาศริมเส้นทางจราจร
นเิ วศวทิ ยา ลักษณะและความรุนแรงของผลกระทบท่ีเกดิ ขน้ึ ติดตงั้ ห่างจากถนนไม่เกิน 10 เมตร เพือ่ เฝา้ ระวังปญั หาจาก
ขึ้นอยู่กบั ชนดิ และความเขม้ ขน้ ของสารมลพษิ สารมลพิษทาง สารมลพษิ ทางอากาศทปี่ ลดปล่อยจากยานพาหนะ
อากาศอาจเปน็ ธาตหุ รอื สารประกอบทเ่ี กดิ ขนึ้ เองตามธรรมชาติ
หรือเกิดจากการกระทำ�ของมนุษย์ อาจอยู่ในรูปของก๊าซ
หยดของเหลว หรืออนภุ าคของแขง็

สารานกุ รม เปิดโลกปิโตรเคมี 405

ambient air quality standard มาตรฐานคณุ ภาพอากาศ anaerobic filter ถังกรองไร้อากาศ, ถังกรองแบบแอน
ในบรรยากาศท่ัวไป แอโรบกิ
คา่ ทกี่ �ำ หนดเพอ่ื ควบคมุ ความเขม้ ขน้ ของสารมลพษิ ทางอากาศ ระบบบำ�บัดนำ้�เสียแบบไม่ใช้ออกซิเจน โดยมีลักษณะคล้าย
(ดู air pollutant) ในบรรยากาศ ให้อยู่ในเกณฑ์ท่ีไม่ส่ง ถังกรอง ภายในบรรจตุ วั กลางเป็นหนิ หรอื พลาสติก นำ�้ เสียจะ
ผลกระทบตอ่ สขุ ภาพของประชาชน ปจั จบุ นั ประเทศไทยก�ำ หนด ไหลถกู ปอ้ นเขา้ ทางดา้ นลา่ งของถงั ผา่ นตวั กลางขนึ้ ไปสดู่ า้ นบน
คา่ มาตรฐานส�ำ หรบั สารมลพษิ ทางอากาศตามเกณฑ์ (ดู criteria ของถัง จุลินทรีย์ที่ถูกจับอยู่ภายในถังกรองจะทำ�หน้าท่ีย่อย
air pollutants) จำ�นวน 8 ชนดิ ได้แก่ คารบ์ อนมอนอกไซด์ สารอินทรยี ์ในน้ำ�เสยี ซึง่ นำ้�ทรี่ บั การบำ�บัดแลว้ จะผ่านไปทาง
ไนโตรเจนไดออกไซด์ ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ โอโซน ตะกั่ว ดา้ นบนของถัง
ฝุ่นละอองขนาดไมเ่ กิน 100 ไมครอน (PM100) ฝนุ่ ละออง anaerobic pond บ่อเหม็น, บ่อแอนแอโรบิก
ขนาดไมเ่ กิน 10 ไมครอน (PM10) ฝ่นุ ละอองขนาดไม่เกิน มีลักษณะเป็นบ่อดินมีความลึกมาก (ประมาณ 3-4 เมตร)
2.5 ไมครอน (PM2.5) และค่ามาตรฐานสำ�หรบั สารอินทรีย์ ไมม่ ฝี าปดิ มเี วลากกั น�ำ้ นานหลายวนั ภายในระยะเวลาดงั กลา่ ว
ระเหยง่ายจำ�นวน 9 ชนิด ได้แก่ เบนซีน ไวนิลคลอไรด์ สารอนิ ทรียใ์ นน้ำ�เสยี จะถกู ยอ่ ยสลายด้วยจุลนิ ทรียช์ นิดทีไ่ ม่ใช้
1,2-ไดคลอโรอีเทน ไทรคลอโรเอทิลีน ไดคลอโรมีเทน ออกซเิ จน
1,2-ไดคลอโรโพรเพน เททระคลอโรเอทลิ นี คลอโรฟอรม์ และ anaerobic treatment การบำ�บัดน�ำ้ เสยี แบบไม่ใช้อากาศ,
1,3-บวิ ทาไดอนี การบ�ำ บัดน้�ำ เสียแบบไมใ่ ชอ้ อกซิเจน, การบ�ำ บัดน�้ำ เสียแบบ
anaerobic digestion การย่อยแบบไร้อากาศ, การย่อย แอนแอโรบิก
แบบไมใ่ ชอ้ อกซเิ จน, การยอ่ ยแบบแอนแอโรบิก กระบวนการบ�ำ บดั น�้ำ เสยี ทางชวี ภาพโดยอาศยั จลุ นิ ทรยี ช์ นดิ ที่
การย่อยสารอินทรีย์ในน้ำ�เสียโดยจุลินทรีย์ชนิดที่ไม่ใช้อากาศ ไมใ่ ชอ้ อกซเิ จน มวลสารทมี่ อี ยใู่ นน�ำ้ เสยี จะถกู เปลยี่ นรปู ไปเปน็
หรอื ออกซิเจนในการเจรญิ เติบโต จุลนิ ทรียเ์ ซลลใ์ หม่ ก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์ และกา๊ ซมเี ทน

5

่สิงแวด ้ลอม

406 สารานุกรม เปิดโลกปิโตรเคมี

assimilative capacity ขีดความสามารถในการรองรับ Basel Convention อนุสัญญาบาเซลว่าด้วยการควบคุม
สารมลพิษของแหล่งน้ำ� การเคลื่อนยา้ ยขา้ มแดนของของเสยี อนั ตรายและการกำ�จดั
กลไกการท�ำ ความสะอาดตนเองของแหลง่ น�้ำ ตามธรรมชาตเิ มอ่ื สบื เนอื่ งจากปญั หาการลกั ลอบน�ำ ของเสยี อนั ตรายจากประเทศ
ได้รับน้ำ�เสียหรือสารมลพิษ ซ่ึงจะช่วยรักษาสมดุลไม่ให้เกิด อตุ สาหกรรมไปทง้ิ ในประเทศดอ้ ยพฒั นา โครงการสงิ่ แวดลอ้ ม
ผลกระทบต่อคณุ ภาพชีวติ ของสตั ว์นำ�้ หรือมนษุ ย์ ทบ่ี ริโภคน�้ำ แห่งสหประชาชาติ (The United Nations Environment
จากแหลง่ น�ำ้ นนั้ ซง่ึ แหลง่ น�้ำ จะมขี ดี ความสามารถในการรองรบั Programme (UNEP)) จงึ ไดจ้ ดั ประชมุ นานาชาตขิ น้ึ เมอื่ เดอื น
นำ้�เสียโดยปราศจากผลกระทบในทางลบ หรือรองรับค่าบีโอดี มนี าคม พ.ศ. 2532 ณ นครบาเซล ประเทศสวิตเซอรแ์ ลนด์
(ดู biochemical oxygen demand (BOD)) โดยยงั มปี รมิ าณ เพอื่ จดั ท�ำ รา่ งอนสุ ญั ญาบาเซล อนสุ ญั ญาฉบบั นม้ี วี ตั ถปุ ระสงค์
ออกซิเจนละลายนำ้�ในระดับท่ีเหมาะสม หากแหล่งน้ำ�ได้รับ เพ่ือลดการขนส่งเคล่ือนย้ายของเสียอันตรายระหว่างประเทศ
น�้ำ เสียหรอื สารมลพษิ มากเกินขดี ความสามารถในการรองรับ ให้มีการจัดการของเสียอันตรายโดยคำ�นึงถึงสิ่งแวดล้อม
สารมลพษิ ของแหลง่ น�ำ้ กจ็ ะเกดิ ผลกระทบในทางลบ เชน่ ภาวะ เพื่อให้เกิดความปลอดภัยและไม่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อ
น้�ำ เน่าเสยี เป็นอนั ตรายต่อสัตว์น้ำ�และผ้บู ริโภคน�้ำ เปน็ ต้น สุขภาพอนามัยและสิ่งแวดล้อม ประเทศไทยได้ให้สัตยาบัน
bag filter ถงุ กรอง เขา้ เปน็ ภาคีสมาชกิ ตอ่ อนุสญั ญาฯ เม่อื วนั ที่ 24 พฤศจิกายน
อปุ กรณ์ดกั กรองฝนุ่ ในอากาศหรือก๊าซ อาจทำ�จากแผน่ เสน้ ใย พ.ศ. 2540 และมผี ลบงั คบั ใชก้ บั ประเทศไทยตัง้ แต่วนั ท่ี 22
ขนสัตว์หรือใยสังเคราะห์อื่นๆ ฝุ่นถูกแยกออกจากก๊าซโดย กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2541 เป็นตน้ มา โดยมีกรมควบคมุ มลพษิ
แผ่นเสน้ ใยและชัน้ อนุภาค (cake) ในถุงกรอง สามารถแยก เปน็ ศนู ยป์ ระสานงานอนสุ ัญญาบาเซลของประเทศไทย
ฝุน่ ขนาดเล็กกว่า 1 ไมครอน ไมเ่ หมาะกบั ฝนุ่ ท่ีมีอณุ หภูมสิ งู biochemical oxygen demand (BOD) ความตอ้ งการ
(100-450 องศาเซลเซียส) และฝนุ่ ทีม่ คี วามช้นื สงู อุปกรณ์ ออกซเิ จนทางชีวเคมี (บโี อดี)
ดกั ฝนุ่ จากอากาศทใ่ี ชร้ ะบบถงุ กรอง (bag house) มลี กั ษณะ ค่าวัดความสกปรกของน้ำ� โดยประเมินจากปริมาณของ
เป็นห้องกั้นแยกเป็นส่วนๆ (compartment) บรรจุถุงกรอง ออกซิเจนที่จุลินทรีย์ใช้ในการย่อยสลายสารอินทรีย์ในนำ้�
จำ�นวนมากเรยี งกันเปน็ ชดุ ในการปฏิบตั ิการ เม่อื ผา่ นกา๊ ซ ในคาบเวลาหนึ่ง ณ อุณหภูมิหน่ึง โดยท่ัวไปใช้ท่ีช่วงเวลา
ไประยะหน่ึง ช้ันฝุ่นที่เกาะสะสมอยู่ภายในถุงหนาข้ึนทำ�ให้ 5 วนั ทีอ่ ณุ หภมู ิ 20 องศาเซลเซยี ส โดยค่าบโี อดมี หี น่วยเปน็
ความดันทกี่ ๊าซไหลผา่ นลดลง จึงต้องหยดุ ผา่ นกา๊ ซเพอื่ เป่าฝนุ่ มิลลิกรัมตอ่ ลิตร
ออกจากถุงกรองเป็นระยะๆ

Dampers 5
Gas
outlet ส่งิ แวดลอ้ ม

Induced
draft
fan

Tube sheet Compartment 3
Compartment 2
Gas inlet Bags Compartment 1

ระบบเคร่อื งกรองทีต่ ิดตั้งถุงกรองภายใน

สารานุกรม เปิดโลกปโิ ตรเคมี 407

bottom ash เถ้าก้นเตา carbon monoxide คารบ์ อนมอนอกไซด์
เถ้าซ่ึงเกิดจากการเผาไหม้และตกลงสู่ก้นเตา กากของแข็ง กา๊ ซไม่มสี ีไมม่ ีกล่นิ เกดิ จากการเผาไหม้ท่ไี ม่สมบรู ณข์ องคาร์บอน
ทเ่ี หลืออยูห่ ลงั จากที่วัสดุซึ่งเผาไหม้ ได้ถกู เผาไปหมดแล้วและ ในเชอื้ เพลงิ เปน็ สารมลพษิ การสมั ผสั กบั คารบ์ อนมอนอกไซด์
ตกลงสู่ส่วนเก็บเถา้ ของเตาเผา จะส่งผลให้ปริมาณออกซิเจนท่ีถูกส่งไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของ
ร่างกายลดลง การสัมผัสคาร์บอนมอนอกไซด์ที่ความเข้มข้น
breathing loss การสญู เสียไอระเหย สูงอาจทำ�ให้ถึงแก่ชีวิตได้ แหล่งกำ�เนิดคาร์บอนมอนอกไซด์
การสูญเสียไอระเหยสารเคมีออกจากถังเก็บชนิดหลังคา ได้แก่ การเผาไหม้เช้ือเพลงิ ในยานพาหนะ กระบวนการผลิต
ติดตาย (ดู fixed roof tank) สารอนิ ทรียท์ ีร่ ะเหยได้งา่ ย เชน่ ในอตุ สาหกรรมเหลก็ และอตุ สาหกรรมผลติ เคมภี ณั ฑ์ การเผา
สาร 1,2-ไดคลอโรอีเทน และไซลีน จะระเหยเป็นไอสะสม ฟืนและไฟป่า การเผาไหม้เช้ือเพลงิ ในโรงงานอตุ สาหกรรม
ในช่องว่างระหว่างหลังคากับระดับของของเหลวท่ีบรรจุในถัง
(vapor space) ในช่วงเวลากลางวันทีถ่ ังได้รับความรอ้ นจาก catalytic incinerator เตาเผาเชิงเรง่ ปฏิกริ ยิ า
แสงแดด ปริมาณของไอเพ่ิมสูงข้ึนทำ�ให้ความดันในถังเก็บ อุปกรณ์ควบคุมสารมลพิษทางอากาศ (ดู air pollutant)
เพม่ิ ขน้ึ สงู กวา่ เกณฑท์ ต่ี งั้ ไว้ วาลว์ ควบคมุ ความดนั (PV valve) ที่เผาไหม้ได้ เช่น สารอินทรีย์ระเหย (volatile organic
จะทำ�หน้าที่ระบายไอออกจากถังเพ่ือป้องกันความเสียหาย compounds) โดยใช้เทคนิคการเผาแบบใช้สารเร่งปฏิกิริยา
อันอาจเกิดกับตวั ถงั ในเวลากลางคืนเมอ่ื ถงั เย็นลง ไอระเหย ชว่ ยในกระบวนการเผาไหม้ การเผานต้ี อ้ งการอณุ หภมู ติ �่ำ กวา่
ในถังมีความดันน้อยกว่าความดันบรรยากาศภายนอกถัง การเผาท่ัวไป ทำ�ให้ประหยัดเช้ือเพลิงและค่าใช้จ่ายอ่ืนๆ
วาลว์ ควบคมุ ความดนั จะเปดิ ใหอ้ ากาศภายนอกไหลเขา้ ไปในถงั ซง่ึ สารเรง่ ปฏกิ ริ ยิ าทใี่ ชใ้ นกระบวนการเผาไหมน้ จ้ี ะชว่ ยควบคมุ
คล้ายกับการหายใจออกของถังในเวลากลางวันและหายใจเข้า ปริมาณสารอินทรีย์ระเหยในแก๊สท่ีผ่านเข้าสู่ระบบ สารเร่ง
ในเวลากลางคนื ถงั เกบ็ จดั เปน็ แหลง่ ระบายสารอนิ ทรยี ร์ ะเหย ปฏกิ ริ ยิ าอาจเปน็ วสั ดพุ รนุ ทมี่ ลี กั ษณะทรงกระบอกหรอื ทรงกลม
สู่บรรยากาศท่ีสำ�คัญในกระบวนการผลิตของอุตสาหกรรม หรืออาจมีลักษณะเป็นรังผ้ึง โดยทั่วไปมักเป็นโลหะมีค่า
ปิโตรเคมี เช่น แพลตตินัม ระบบน้ีมีประสิทธิภาพในการควบคุมกลิ่น
ในกรณีถ้ามีความชื้นสูงและสารประกอบคลอรีนหรือซัลเฟอร์
5 buffer zone เขตกนั ชน, พ้ืนท่ีแนวกนั ชน อยูจ่ ะมผี ลทำ�ใหป้ ระสทิ ธภิ าพของระบบนลี้ ดลง
พน้ื ทที่ อี่ ยรู่ ะหวา่ งพนื้ ทใ่ี ดๆ ตงั้ แตส่ องพนื้ ทหี่ รอื มากกวา่ ชว่ ยลด chemical oxygen demand (COD) ความต้องการ
ผลกระทบซง่ึ เกดิ ขน้ึ จากกจิ กรรมในแตล่ ะพนื้ ท่ี น�ำ มาใชใ้ นการ
อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม โดยช่วยจำ�กัด ออกซเิ จนทางเคมี (ซโี อด)ี
่สิงแวด ้ลอม ขอบเขตและการขยายตัวของอุตสาหกรรมไม่ให้ส่งผลกระทบ ค่าวัดความสกปรกของนำ้�วิธีหน่ึง โดยประเมินจากปริมาณ
ต่อชุมชนในพ้ืนที่ ลดปัญหาความขัดแย้งระหว่างโรงงาน ออกซเิ จนทง้ั หมดทตี่ อ้ งการใชใ้ นการยอ่ ยสลายสารอนิ ทรยี ด์ ว้ ย
อุตสาหกรรมและชุมชน เขตกันชนซ่ึงเป็นพื้นท่ีที่มีการปลูก วธิ กี ารทางเคมี มีหนว่ ยเปน็ มลิ ลิกรมั ต่อลติ ร
ตน้ ไมจ้ ะชว่ ยกรองมลพษิ และลดผลกระทบจากการปลดปลอ่ ย
มลพิษจากโรงงานอุตสาหกรรมสู่พ้ืนที่ชุมชน ต้องศึกษาและ chronic effect อาการเรื้อรงั , ผลกระทบในระยะยาว
กำ�หนดผังท่ีต้ังของโรงงานอุตสาหกรรมและเขตกันชนอย่าง อาการหรือผลกระทบต่อสุขภาพมนุษย์และสัตว์ ซ่ึงเกิดขึ้น
เหมาะสม ก่อนจัดทำ�เขตกันชน โดยพิจารณาจากศักยภาพ อย่างช้าๆ อันเน่ืองมาจากการได้รับหรือสัมผัสกับสารพิษที่
ของสารมลพิษท่ีถูกปลดปล่อยจากโรงงาน ซึ่งส่งผลกระทบ ระดับความเข้มข้นต่ำ�อย่างต่อเน่ืองเป็นเวลานาน โดยอาจ
ต่อสุขภาพของมนุษย์และส่ิงแวดล้อม ความสัมพันธ์ร่วมกัน ใช้เวลาหลายเดือนถึงหลายปีท่ีจะแสดงอาการให้ตรวจพบได้
ระหว่างขอ้ มูลสารมลพษิ สภาพอตุ นุ ยิ มวทิ ยา และระดบั ของ ทางการแพทย์ อาการดังกล่าวจะไม่บรรเทาลงเมื่อส้ินสุด
สารมลพษิ ทีพ่ บในพน้ื ที่ การไดร้ ับหรอื สมั ผัสกบั สารพษิ

408 สารานกุ รม เปิดโลกปิโตรเคมี

clean technology (CT) เทคโนโลยีสะอาด (ซที ี) 5
การปรบั ปรงุ หรอื เปลย่ี นแปลงกระบวนการผลติ หรอื ผลติ ภณั ฑ์
เพ่ือให้การใช้วัตถุดิบ พลังงาน และทรัพยากรธรรมชาติ ส่งิ แวดลอ้ ม
เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นการลดมลพิษท่ีแหล่งกำ�เนิด
รวมถงึ การเปลย่ี นวตั ถดุ บิ การใชซ้ �้ำ และการน�ำ กลบั มาใชใ้ หม่ ไซโคลน
เพ่ือลดของเสียให้เหลือน้อยทส่ี ุด
coagulation การจบั เป็นกลมุ่ ก้อน
กระบวนการทางเคมีที่ใช้บำ�บัดนำ้�เสีย โดยการเติมสารเคมี
ซึ่งทำ�หน้าท่ีเสมือนเป็นตัวประสานให้อนุภาคมารวมตัวกัน
เป็นก้อน เช่น สารส้ม เพ่ือทำ�ให้สารแขวนลอยขนาดเล็กที่
ตกตะกอนได้ช้ามาก จบั ตัวกันเป็นกลุ่มกอ้ น จนมีนำ�้ หนักมาก
และสามารถตกตะกอนลงมาไดร้ วดเรว็
criteria air pollutants (CAPs) สารมลพิษทางอากาศ
ตามเกณฑ,์ สารมลพษิ อากาศหลกั
สารมลพิษทางอากาศ (ดู air pollutant) ซ่ึงหนว่ ยงานพิทักษ์
สงิ่ แวดลอ้ ม ประเทศสหรฐั อเมรกิ า (Environment Protection
Agency (EPA)) กำ�หนดขึ้นเพื่อควบคุมมาตรฐานคุณภาพ
อากาศในบรรยากาศ ซ่ึงเป็นไปตามเกณฑ์ (criteria) หรือ
หลักการพิจารณาผลกระทบต่อสุขภาพและผลกระทบต่อ
สิ่งแวดล้อม กำ�หนดจากสารมลพิษทางอากาศที่พบโดยท่ัวไป
(common air pollutants) 6 ชนดิ ไดแ้ ก่ คารบ์ อนมอนอกไซด์
ออกไซดข์ องไนโตรเจน ซลั เฟอรไ์ ดออกไซด์ โอโซน ฝนุ่ ละออง
และตะก่ัว สารมลพิษทางอากาศตามเกณฑ์เหล่าน้ีสามารถ
ทำ�อันตรายต่อสุขภาพของมนุษย์และสภาพแวดล้อม รวมทั้ง
สร้างความเสียหายต่อสง่ิ กอ่ สร้างต่างๆ
cyclone ไซโคลน
อุปกรณ์ดักฝุ่นโดยใช้แรงหนีศูนย์กลาง มีลักษณะเป็นทรง
กระบอกและมีปลายเป็นรูปโคน เม่ืออากาศผ่านเข้ามาใน
ไซโคลนจะเกิดกระแสวน เรียกว่า main vortex ซึ่งทำ�ให้
เกิดแรงหนีศูนย์กลางเหว่ียงอนุภาคไปยังผนังของไซโคลน
เมอื่ กระแสวนนเี้ คลอ่ื นลงจนถงึ เกอื บปลายโคน อากาศจะหมนุ
กลบั เปน็ กระแสวนทเ่ี ล็กกว่าเดมิ เรียกวา่ core vortex และ
เคลอ่ื นทขี่ ึ้นไปตามตัวไซโคลน จนออกไปทางท่อออกทอ่ี ยูส่ ว่ น
บนของเครอื่ ง ส�ำ หรบั อนภุ าคทถี่ กู เหวย่ี งไปยงั ผนงั ของไซโคลน
จะเคลื่อนที่ลงไปยังส่วนปลายของโคนไปยังถังพัก เนื่องจาก
แรงเฉอ่ื ยและแรงถว่ ง สว่ นอากาศทไี่ มม่ อี นภุ าคจะหมนุ ขน้ึ ผา่ น
ทอ่ ออกทอี่ ยสู่ ว่ นบนของไซโคลน โดยทว่ั ไป ไซโคลนสามารถจบั
ฝนุ่ ทมี่ ขี นาด 10 ไมครอน หรอื ใหญก่ วา่ ไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ
โดยไซโคลนซึ่งใช้กันทั่วไปจับอนุภาคท่ีมีขนาดใหญ่กว่า 25
ไมครอนไดเ้ กนิ ร้อยละ 90

สารานกุ รม เปดิ โลกปโิ ตรเคมี 409

day-night sound (pressure) level (Ldn) ระดบั เสยี ง effluent standard มาตรฐานนำ�้ ทง้ิ
เฉลย่ี กลางวนั -กลางคนื มาตรฐานซงึ่ ก�ำ หนดข้ึนเพอื่ ควบคมุ สมบตั ิของนำ้�ท้ิง ทยี่ อมให้
ค่าระดับเสียงสมมูล 24 ช่ัวโมง (ดู equivalent sound ระบายออกจากแหลง่ กำ�เนิดสูแ่ หล่งน้ำ�ภายนอก
(pressure) level) ท่ีใช้ในการประเมินผลกระทบทางเสียง electrostatic precipitator เคร่ืองดักฝ่นุ ดว้ ยไฟฟ้าสถติ
โดยบวก 10 เดซเิ บล เข้าไปกบั ค่าระดบั เสียงสมมูล 1 ชั่วโมง อุปกรณท์ ใ่ี ช้ในการดักฝ่นุ ออกจากกา๊ ซเสีย โดยมหี ลักการผ่าน
(Leq 1 hr) ของช่วงเวลากลางคนื (22:00 - 7:00 น.) กา๊ ซเสยี ทมี่ ฝี นุ่ ไปยงั ขว้ั ไฟฟา้ ปลอ่ ยประจุ (discharge electrode)
decibel เดซิเบล ท�ำ ใหฝ้ นุ่ หรืออนุภาคมปี ระจุไฟฟ้า แล้วผ่านฝุน่ ทีม่ ปี ระจุไฟฟ้า
หน่วยวดั ในสเกลของลอการทิ ึม ของระดับความเข้มของเสยี ง เข้าไปในสนามไฟฟา้ สถิต ฝุ่นจะเคลอ่ื นท่ีเขา้ หาและถูกเก็บบน
ใดๆ ต่อระดับความเข้มของเสียงมาตรฐาน หรือระดับขีด แผน่ เกบ็ (collection plate) ซง่ึ มปี ระจไุ ฟฟา้ ตรงกนั ขา้ มกบั ฝนุ่
เริ่มการไดย้ นิ มีค่าจาก 0 ซงึ่ เปน็ ระดบั ตำ่�สดุ ทม่ี นษุ ย์ไดย้ นิ ไป ประสทิ ธภิ าพของการดกั ฝนุ่ จะลดลงเมอื่ มฝี นุ่ สะสมบนแผน่ เกบ็
จนถึงระดับ 130 ซง่ึ เป็นระดบั ทที่ ำ�ให้มอี าการปวดหู มาก จงึ ตอ้ งหยดุ จา่ ยกระแสไฟฟา้ แลว้ เคาะใหฝ้ นุ่ สะสมรว่ งลง
dissolved oxygen (DO) ออกซิเจนละลายน้�ำ (ดีโอ) สดู่ า้ นลา่ งไปยงั ถงั พกั (hopper) อปุ กรณด์ กั ฝนุ่ แบบไฟฟา้ สถติ
ปรมิ าณออกซเิ จนทลี่ ะลายอยใู่ นน�้ำ น�้ำ เสยี หรอื ของเหลวอน่ื ๆ นมี้ ปี ระสทิ ธภิ าพสงู ถงึ รอ้ ยละ 99.5 หรอื สงู กวา่ เหมาะส�ำ หรบั
โดยปกติจะวัดเป็นมิลลิกรัมต่อลิตร หรือส่วนในล้านส่วน การก�ำ จดั ฝุ่นขนาดเลก็ กว่า 1 ไมครอน สามารถแยกฝุ่นท่ีมี
หรอื รอ้ ยละของค่าการละลายทส่ี ภาวะอ่ิมตัว อณุ หภมู สิ งู และมที ั้งชนิดเกบ็ ฝุ่นแหง้ และฝ่นุ เปยี ก

downwash การล้างลง Transformer rectifier sets Rappers

การท่ีกลุ่มควันหรือพลูม ซึ่งระบายจากแหล่งกำ�เนิดท่ีอยู่ใน
ท่ีสูง เชน่ ปล่องควนั หรือปล่องระบายอากาศเสีย เคลือ่ นท่ีตำ�่ Cploaltleesction
ลงสพู่ ืน้ โดยอทิ ธิพลของสิง่ กดี ขวาง เช่น อาคาร สิ่งก่อสรา้ ง Clean gas out
หรือโดยลักษณะของบรรยากาศที่อยู่ในสภาพคงตัว ส่งผลให้
เกิดเขตอากาศนิ่ง ที่มีความเข้มข้นของสารมลพิษทางอากาศ Flue gas in

(ดู air pollutant) สูงกวา่ ปกติ eDliesccthroadrgees

5 Turbulence generated in flow around buildings Hoppers

เครื่องดกั ฝุ่นด้วยไฟฟา้ สถติ

่สิงแวด ้ลอม Downwash emission inventory บัญชแี หล่งก�ำ เนดิ มลพษิ อากาศ
ขอ้ มลู ปรมิ าณการปลอ่ ยสารมลพษิ ทางอากาศ (ดู air pollutant)
Top แตล่ ะชนดิ จากแหลง่ ก�ำ เนดิ สารมลพษิ อากาศ (ดู emission
source) แตล่ ะประเภทในพน้ื ทท่ี ส่ี นใจ ซง่ึ จดั ไวเ้ ปน็ หมวดหมู่
Wake eddy โดยมีการระบุปีฐานของข้อมูลหรือช่วงเวลาท่ีทำ�การรวบรวม
การลา้ งลง ข้อมูล เพ่ือจัดทำ�บัญชี ขอบเขตของบัญชีอาจครอบคลุมแค่
โรงงานแหง่ หนง่ึ หรอื เมอื งหนง่ึ หรอื ทง้ั โลกกไ็ ด้ และมคี วาม
dry deposition การตกสะสมแห้ง ละเอยี ดแตกตา่ งกนั ไปตามระดบั ของบญั ชี บญั ชแี หลง่ ก�ำ เนดิ
การตกของกรดในสภาวะที่ไม่มีน้ำ�เป็นองค์ประกอบ กรดท่ี มลพิษอากาศของเมืองแห่งหน่ึงควรครอบคลุมข้อมูลการ
แขวนลอยอยู่ในบรรยากาศ เช่น ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ระบายมลพษิ จากแหลง่ ก�ำ เนดิ มลพษิ อากาศทส่ี �ำ คญั ในเมอื งนน้ั
กา๊ ซออกไซดข์ องไนโตรเจน ตลอดจนอนภุ าคหรอื ละอองซลั เฟต เชน่ การปลอ่ ยสารมลพษิ จากภาคขนสง่ โรงงานอตุ สาหกรรม
และไนเตรท จะถูกพัดพาไปโดยลมและตกสะสมบนผิวดิน รวมถงึ การท�ำ กจิ กรรมในครวั เรอื น เปน็ ตน้
ตน้ ไม้ สง่ิ ก่อสร้าง รวมถงึ การเข้าสรู่ ะบบทางเดินหายใจของ
มนษุ ย์ (ดู wet deposition ประกอบ)

410 สารานุกรม เปดิ โลกปโิ ตรเคมี

emission source แหล่งกำ�เนิดสารมลพษิ อากาศ เพื่อให้เกิดการปรับปรุงแก้ไขปัญหาส่ิงแวดล้อมให้ดีขึ้นอย่าง 5
แหลง่ ทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ สารมลพษิ ทางอากาศ (ดู air pollutant) และ ต่อเน่ือง โดยระบบจะสนับสนุนให้โรงงานมีการใช้วัตถุดิบ
ระบายออกไปสอู่ ากาศภายนอก แหลง่ ก�ำ เนดิ สารมลพษิ อากาศ และทรัพยากรธรรมชาติอย่างคุ้มค่า เพื่อลดต้นทุนการผลิต
แบง่ ออกได้เปน็ 2 ประเภทใหญๆ่ คือ ลดปริมาณของเสียและมลพิษภายในโรงงาน ลดค่าใช้จ่ายใน
1. แหลง่ ก�ำ เนดิ ตามธรรมชาติ (natural sources) เปน็ แหลง่ การบำ�บัดของเสีย และสามารถประกอบกิจการได้สอดคล้อง
ตามกฎหมายสง่ิ แวดลอ้ ม ตลอดจนชว่ ยสรา้ งภาพลกั ษณท์ ด่ี ใี ห้
กำ�เนิดที่ก่อให้เกิดสารมลพิษอากาศตามกระบวนการ กบั ผ้ปู ระกอบการในการมีส่วนร่วมรกั ษาส่งิ แวดล้อม
ทางธรรมชาติ ไม่มีการกระทำ�ของมนุษย์เข้าไปเก่ียวข้อง equivalent sound (pressure) level (Leq, 24 hr) ระดับ
แตอ่ ย่างใด เชน่ ภเู ขาไฟระเบิด ไฟป่า ทะเลทราย และ เสียงสมมูล 24 ช่วั โมง
มหาสมุทร เป็นตน้ ค่าวัดระดับเสียงในอุดมคติซ่ึงมีการสะสมพลังงานของเสียง
2. แหลง่ ก�ำ เนดิ ทเี่ กดิ จากกจิ กรรมของมนษุ ย์ (anthropogenic เท่ากับการสะสมพลังงานของเสียงท่ีมีการเปลี่ยนแปลงของ
sources) เป็นแหล่งกำ�เนิดท่ีก่อให้เกิดสารมลพิษอากาศ ระดับทีเ่ กิดข้ึนในช่วงเวลา 24 ชั่วโมง
อันเนื่องมาจากการทำ�กิจกรรมของมนุษย์ เช่น โรงงาน evaporative cooler ตัวทำ�ความเยน็ แบบระเหย, อุปกรณ์
อุตสาหกรรม ยานพาหนะ การก่อสรา้ ง การทำ�เหมืองแร่ หลอ่ เยน็ ก๊าซ
เป็นต้น อปุ กรณล์ ดอณุ หภมู กิ า๊ ซรอ้ น โดยฉดี พน่ น�ำ้ เปน็ หยดน�้ำ ขนาดเลก็
emission standard มาตรฐานการปล่อยสารมลพิษทาง ซ่งึ รับความร้อนจากกา๊ ซร้อน ท�ำ ใหน้ ้ำ�ระเหยเป็นไอ มักตดิ ตั้ง
อากาศ ไวด้ า้ นหนา้ ของเครอ่ื งฟอกเวนจรู ี (venturi scrubber) ในระบบ
มาตรฐานท่ีกำ�หนดข้ึนเพื่อควบคุมค่าปริมาณของสารมลพิษ ดักฝุ่นแบบเปียก (particulate wet scrubbing system)
เจือปนในอากาศ ท่ีระบายออกจากแหล่งกำ�เนิดสู่บรรยากาศ ซง่ึ ใชด้ กั ฝนุ่ ทมี่ ขี นาดเลก็ มาก (เลก็ กวา่ 1 ไมครอน) เปน็ อปุ กรณ์
ภายนอก จำ�เป็นเพ่ือป้องกันความเสียหายของวัสดุโครงสร้างภายใน
Environmental Management System (EMS) ระบบ เคร่ืองฟอกเวนจูรี และช่วยป้องกันการเกิดหยดน้ำ�ภายใน
การจดั การสง่ิ แวดล้อม (อเี อม็ เอส) คอคอด (throat) ซึ่งอาจไปขัดขวางการชนหรือปะทะกัน
เคร่ืองมือให้โรงงานอุตสาหกรรมได้นำ�ไปจัดกระบวนการ ระหวา่ งของเหลวทฉ่ี ดี พน่ เขา้ มาทค่ี อคอดกบั อนภุ าคฝนุ่ (ดู wet
วางแผน เพ่ือให้มีแนวทางท่ีชัดเจนในการนำ�แผนไปปฏิบัติ scrubber ประกอบ)
รวมท้ังมีการตรวจสอบ แก้ไข และการทบทวนโดยผู้บริหาร

Cooled gas ส่งิ แวดลอ้ ม
eMliimstinator

wCaitteyr CW
Hsotgrteaiansmlet
Fan
Evacpooorlaetrive
sVcreunbtubreir sCeypcalroantiocr Astltokaarnalikgnee
Recitracnuklation (Powder)
pH

Pump

sPtrueragme lLsimliumreresytoorne
Clarifier Feeder

Slurry underflow Pump Mtaixninkg
Pump

อุปกรณ์หลอ่ เยน็ ก๊าซ

สารานกุ รม เปดิ โลกปโิ ตรเคมี 411

excess air อากาศส่วนเกิน facultative pond บอ่ แฟคัลเททฟี , บ่อก่งึ แอโรบิก
อากาศส่วนท่ีเกินไปจากปริมาณท่ีเช้ือเพลิงต้องการใช้เพื่อให้ ระบบบ่อปรับเสถียรในกระบวนการบำ�บัดน้ำ�เสียทางชีวภาพ
เกดิ การเผาไหมส้ มบรู ณต์ ามทฤษฎี ส่วนบนของบ่อจะอยู่ในสภาพแอโรบิก จากการเติมอากาศท่ี
external floating roof tank ถังเก็บสารเคมชี นดิ หลังคา ผวิ หนา้ และจากการสงั เคราะหแ์ สงของสาหรา่ ย สว่ นลา่ งของ
ไมต่ ิดตาย บ่อจะอย่ใู นสภาพแอนแอโรบิก โดยสารอนิ ทรีย์ท่ีตกตะกอนสู่
ถังเก็บชนิดท่ีมีหลังคาไม่ติดตาย แต่ยกระดับขึ้นลงตามระดับ ช่วงลา่ งของบอ่ จะถกู ย่อยสลายแบบแอนแอโรบกิ
ของน้ำ�มันที่บรรจุในถัง ทำ�ให้ไม่มีช่องว่างเหนือของเหลวใต้ fixed roof tank ถงั เก็บสารเคมีชนดิ หลงั คาตดิ ตาย
หลงั คา (vapor space) ชว่ ยควบคมุ ไมใ่ หส้ ารเคมรี ะเหย มรี ะบบ ถังทรงกระบอกแนวตั้ง มีหลังคาเป็นรูปโคนปลายแหลมหรือ
ขอบหลังคากันร่วั (rim seal system) มักใชเ้ ก็บน้�ำ มนั ดิบใน โดมโค้งมน ใช้เก็บน�้ำ มนั หรือสารเคมี (ดู external floating
โรงกล่ันน้�ำ มัน (ดู fixed roof tank ประกอบ) roof tank ประกอบ)

่สิงแวด ้ลอม ถงั เกบ็ สารเคมชี นิดหลังคาไมต่ ิดตาย ถงั เก็บสารเคมีชนดิ หลังคาติดตาย

5 Open top (no fixed roof)
Overflow drain Access hatch
Deck leg Gsaamugpele hpaotcrth/
Vacuum breaker So(liudnsglouitdteedp)ole
(mechanicRaiml-shsoeea)l Gauge float

Rim vent Tank shell

ถังเก็บสารเคมีชนดิ หลงั คาไม่ตดิ ตาย

412 สารานุกรม เปิดโลกปิโตรเคมี

flare การเผาทง้ิ fly ash เถ้าลอย
การเผากา๊ ซสว่ นเกนิ หรอื กา๊ ซทไ่ี มไ่ ดใ้ ชป้ ระโยชนโ์ ดยระบบการ อนุภาคละเอียดของเถ้าที่ลอยไปกับแก๊สที่เกิดจากการเผาไหม้
เผาไหมภ้ ายนอก ในปล่องสูงซึง่ มีเปลวไฟเล้ยี ง (flare stack) เถ้าขนาดเล็กที่ผ่านออกจากห้องเผาไหม้ไปกับอากาศเสียที่
ทปี่ ลายปลอ่ งตลอดเวลา ใชก้ �ำ จดั สารมลพษิ ทางอากาศ (ดู air เกิดจากการเผาไหม้ ซึ่งส่วนใหญ่จะถูกแยกและกักเก็บไว้
pollutant) ที่ติดไฟได้ เช่น สารอินทรีย์ระเหย ซ่ึงเม่ือถูก โดยอุปกรณ์ควบคุมฝุ่นท่ีติดตั้งไว้กับเตาเผา และมีบางส่วนที่
ส่งผ่านเปลวไฟเลี้ยง จะติดไฟและเผาไหม้จนสลายไปเป็น สามารถผ่านออกสอู่ ากาศได้ทางปลอ่ งควนั
คารบ์ อนไดออกไซด์และไอนำ�้ โรงงานอุตสาหกรรมปโิ ตรเคมี
ใช้ระบายก๊าซในระบบไปเผาทิ้งที่ปลายปล่องในกรณีฉุกเฉิน Gaussian plume model แบบจ�ำ ลองพลมู ของเกาส์เซียน
หรือเม่ือต้องการระบายความดันส่วนเกินในกระบวนการผลิต แบบจำ�ลองซ่ึงประเมินการแพร่กระจายสารมลพิษทางอากาศ
เป็นอุปกรณ์จำ�เป็นเพ่ือความปลอดภัยและควบคุมสภาวะ (ดู air pollutant) จากแหลง่ ก�ำ เนิด โดยใช้หลกั การพจิ ารณา
แวดลอ้ ม ว่าสารมลพิษที่ถูกปลดปล่อยจากแหล่งกำ�เนิดจะแพร่กระจาย
flue gas desulfurization (FGD) การขจัดกำ�มะถันใน ไปในอากาศตามทิศทางลม ในลกั ษณะคล้ายกรวย (plume)
กา๊ ซเสยี (เอฟจีดี) ทแ่ี ผฟ่ อู อกตามสภาพอตุ นุ ยิ มวทิ ยาเฉลยี่ เทา่ ๆ กนั ทง้ั พน้ื ทแี่ ละ
การขจัดก๊าซซัลเฟอรไ์ ดออกไซด์ออกจากกา๊ ซ หรือไอเสยี จาก ค่าความเข้มข้น ณ จุดตา่ งๆ ภายในกรวย โดยมีค่าคงที่ใน
การเผาไหม้ มที งั้ แบบเปยี ก เชน่ วธิ ดี ดู ซบั ดว้ ยปนู ขาว วธิ ดี ดู ซบั ชว่ั ขณะเวลาทคี่ �ำ นวณ คา่ ความเขม้ ขน้ ของสารมลพษิ ค�ำ นวณ
ดว้ ยแมกนีเซยี มไฮดรอกไซด์ และแบบแห้ง เชน่ วิธพี น่ ผงปนู ด้วยสมการเกาส์เซยี น (Gaussian equation)
ขาวเข้าไปในเตา วธิ กี ารดดู ซับดว้ ยถ่านกัมมนั ต์ (ดู activated
carbon) วิธีที่นิยมใช้มากที่สุดคือ ระบบฟอกก๊าซแบบเปียก Gaussian puff model แบบจ�ำ ลองพัฟของเกาสเ์ ซียน 5
ด้วยปนู ขาว (limestone wet scrubbing system) โดยใช้ แบบจำ�ลองซึ่งประเมินการแพร่กระจายสารมลพิษทางอากาศ
ปูนขาวในรูปของเหลวข้น ซึ่งเตรียมจากปฏิกิริยาระหว่าง (ดู air pollutant) จากแหลง่ กำ�เนิด โดยใชห้ ลักการพจิ ารณา
แตควั ดลเดู ซกยี ลมนื อขออกงไซเหดล์ (วCใaนOระ) บกบบั นซ�้ำ ง่ึ ไจดะเ้ จปบั น็ กCา๊ ซaซ(Oลั Hเฟ)2อทร�ำไ์ ดหอนอา้ ทกไเ่ี ปซน็ด์ ว่าสารมลพิษท่ีถูกปลดปล่อยจากแหล่งกำ�เนิดจะแพร่กระจาย
เซกลั ิดเฟเปอร็นไ์ แดอคอลกเไซซียดมด์ ซว้ ยัลวไธิฟกี ตา์รด(ดูCซaบั SนOต้ี 3อ้ .งควHบค2Oมุ ค) า่ คกวาารมขเปจัน็ด ไปในอากาศตามทิศทางลม ในลักษณะลูกทรงกลม (puff)
กรด-ดา่ ง (pH) ให้อยรู่ ะหว่าง 5-9 โดยท่วั ไปประสทิ ธภิ าพ ท่ีพองโตและกระจายออกตามเวลา ความเข้มข้นท่ีจุดต่างๆ
ของการก�ำ จดั ซลั เฟอรไ์ ดออกไซดด์ ว้ ยระบบฟอกกา๊ ซแบบเปยี ก ได้มาจากการรวมค่าความเข้มข้นที่มาจากพัฟแต่ละลูก
อย่รู ะหวา่ งร้อยละ 80-95 ค่าความเข้มข้นของสารมลพิษคำ�นวณด้วยสมการเกาส์เซียน
เช่นเดียวกับแบบจำ�ลองพลูมของเกาส์เซียน (ดู Gaussian
plume model)

(a)

u = 2 m s-1 2m ส่งิ แวดลอ้ ม
X = 1 puff/s

(b)

u = 6 m s-1 6m
X = 1 puff/s

แบบจำ�ลองพัฟของเกาสเ์ ซียน

การขจดั กำ�มะถนั ในก๊าซเสยี grab sample ตัวอย่างสุม่ , ตวั อยา่ งแบบฉวย
ตวั อยา่ งทเี่ กบ็ เปน็ ครงั้ ๆ โดยไมค่ �ำ นงึ ถงึ เวลาและอตั ราการไหล
ในขณะเกบ็ ตวั อยา่ ง

สารานุกรม เปิดโลกปโิ ตรเคมี 413

่สิงแวด ้ลอม gravity settling chamber หอ้ งตกอนุภาค
อปุ กรณท์ ใ่ี ชด้ กั ฝนุ่ ละออง มลี กั ษณะเปน็ หอ้ ง (chamber) ทข่ี ยายใหญ่ เพอ่ื ใหอ้ นภุ าคมคี วามเรว็ ลดลง
และตกด้วยแรงโน้มถ่วง ใช้สำ�หรับแยกอนุภาคท่ีมีขนาดใหญ่ประมาณ 40-60 ไมครอน โดย
กระแสกา๊ ซทม่ี ฝี นุ่ จะไหลเขา้ หอ้ งตกอนภุ าคทางทอ่ เขา้ กระแสกา๊ ซจะเคลอ่ื นผา่ นหอ้ งตกอนภุ าคดว้ ย
ความเรว็ ต�ำ่ อนภุ าคขนาดใหญ่จะตกลงสดู่ ้านล่างของหอ้ งด้วยแรงโนม้ ถ่วง เน่อื งจากประสิทธิภาพ
ในการแยกอนุภาคของอุปกรณน์ ้มี คี ่าต่ำ� จงึ มกั ใช้เป็นเครื่องทีด่ ักฝุน่ ใหญก่ ่อนหรอื หลงั อุปกรณด์ ักฝุน่
ชนดิ อืน่
greenhouse effect ปรากฏการณ์เรือนกระจก
ภาวะที่ช้ันบรรยากาศซ่ึงห่อหุ้มโลก เป็นเสมือนกระจกที่ยอมให้รังสีคลื่นส้ันจากดวงอาทิตย์ผ่านลง
มายังผิวโลกได้ แต่จะดูดกลืนรังสีคลื่นยาวช่วงอินฟราเรดท่ีแผ่ออกจากพ้ืนผิวโลกเอาไว้ และคาย
พลงั งานความรอ้ นใหก้ ระจายอยภู่ ายในชนั้ บรรยากาศและพน้ื ผวิ โลก ในภาวะปกตจิ งึ เปรยี บเสมอื น
กระจกท่ปี กคลุมผิวโลก ใหม้ ีภาวะสมดลุ ทางอณุ หภมู ิและเหมาะสมตอ่ ส่ิงมีชีวิต แตเ่ มอ่ื มีการปล่อย
และการสะสมของกา๊ ซเรอื นกระจก (ดู greenhouse gas) หลายชนดิ จากกิจกรรมของมนษุ ยโ์ ดย
เฉพาะจากการเผาไหม้มากเกินไป จงึ ส่งผลใหพ้ ื้นผวิ โลกและชน้ั บรรยากาศมีอณุ หภมู สิ ูงขึน้ (global
warming) เกดิ การเปลย่ี นแปลงภูมิอากาศ (climate change) และมีผลกระทบตอ่ สง่ิ มชี วี ติ

»ÃÒ¡®¡ÒÃ³à Ã×͹¡ÃШ¡

5

ปรากฏการณ์เรอื นกระจก

greenhouse gas ก๊าซเรือนกระจก
กา๊ ซทมี่ สี มบตั ดิ ดู กลนื และคายรงั สคี ลน่ื ยาวชว่ งอนิ ฟราเรดไดด้ ี เมอื่ พนื้ ผวิ โลกคายรงั สอี นิ ฟราเรด
ขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศ จะดูดกลืนรังสีอินฟราเรดเอาไว้ และคายความร้อนให้กระจายอยู่ในชั้น
บรรยากาศและบริเวณพื้นผิวโลกเพ่ิมมากขึ้น การเผาไหม้เชื้อเพลิงฟอสซิล (fossil fuel)
ได้แก่ ถ่านหินและเช้ือเพลิงจากปิโตรเลียม ท้ังจากกิจกรรมในชีวิตประจำ�วันและจากการ
ประกอบกิจกรรมอุตสาหกรรม เป็นสาเหตุสำ�คัญท่ีทำ�ให้มีการสะสมของก๊าซเรือนกระจกใน
บรรยากาศมากขนึ้ ก๊าซเรือนกระจกส�ำ คญั ท่ีก่อให้เกดิ การเปลยี่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ ไดแ้ ก่
(คHาFร์บCอsน) ไเดพอออรกฟ์ ไลซูอดอ์ โ(รCคOาร2บ์) อมนีเท(นPFC(Cs)H4ซ)ัลเไฟนอตรร์เัสฮอกอซกะไฟซลดอู ์ อ(ไNร2ดO์ )(SFไฮ6)โดรฟลูออโรคาร์บอน

414 สารานกุ รม เปิดโลกปโิ ตรเคมี

ground level ozone โอโซนระดับพน้ื ดนิ
ผลผลิตจากปฏิกิริยาโฟโตเคมี (ดู photochemical reaction) ระหว่างสารอินทรีย์ระเหย
(อvาoทlaติ tยilเ์eปน็oแrgหaลnง่ icใหcพ้ oลmงั งpาoนuแnลdะsตวั(VเรOง่ Cปฏs)กิ )ริ แยิ ลาะกกา๊ารซเผกาลไ่มุหไมนเ้ โชตอ้ื รเเพจลนงิ อในอกยไาซนดพ์ า(หNนOะx)แลโดะโยรมงแีงาสนง
อตุ สาหกรรม รวมไปถงึ การเกษตร ลว้ นเปน็ แหลง่ ก�ำ เนดิ ทส่ี �ำ คญั ของทงั้ สารอนิ ทรยี ร์ ะเหยและ
กา๊ ซกลมุ่ ไนโตรเจนออกไซด์ ซง่ึ เป็นสารต้ังต้นในการเกดิ โอโซนทีร่ ะดบั พ้ืนดนิ

โอโซนระดบั พ้นื ดิน

hazardous air pollutant (HAPs) สารมลพิษทางอากาศ hazardous waste manifest system ระบบเอกสารก�ำ กบั 5
ทเี่ ปน็ อันตราย (เอชเอพ)ี การขนสง่ ของเสยี อนั ตราย
สารมลพิษทางอากาศ (ดู air pollutant) ที่ก่อใหเ้ กิดอันตราย ระเบียบปฏิบัติในเรื่องระบบเอกสารกำ�กับการขนส่งของเสีย ส่งิ แวดลอ้ ม
หรอื ท�ำ ใหเ้ กิดผลกระทบต่อสขุ ภาพในระยะยาว เชน่ เบนซิน อันตราย ตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรื่องระบบ
ปรอท แรใ่ ยหนิ หรอื แอสเบสทอส โดยจะท�ำ ลายภมู คิ มุ้ กนั ระบบ เอกสารก�ำ กบั การขนสง่ ของเสยี อนั ตราย พ.ศ. 2547 ซง่ึ ก�ำ หนด
ประสาท และทำ�ให้เกิดความผิดปกติของระบบสืบพันธ์ุและ ใหผ้ กู้ อ่ ก�ำ เนดิ ของเสยี อนั ตรายตงั้ แต่ 100 กโิ ลกรมั ตอ่ เดอื นขน้ึ ไป
ตอ่ มไรท้ อ่ หนว่ ยงานพทิ กั ษส์ ง่ิ แวดลอ้ ม ประเทศสหรฐั อเมรกิ า ผู้ขนส่งของเสียอันตรายและผู้เก็บรวบรวมบำ�บัดและกำ�จัด
(Environment Protection Agency (EPA)) ไดก้ ำ�หนดชนิด ของเสียอันตราย ต้องปฏิบัติตามระเบียบในขณะครอบครอง
ของสารมลพิษทางอากาศท่เี ป็นอนั ตรายไว้รวม 189 ชนดิ ของเสยี อนั ตราย จดั ท�ำ ใบก�ำ กบั การขนสง่ ของเสยี อนั ตรายตาม
hazardous waste ของเสยี อันตราย แบบกำ�กับการขนส่งของกรมโรงงานอุตสาหกรรม และการ
ส่ิงปฏิกูลหรือวัสดุไม่ใช้แล้วท่ีมีองค์ประกอบ หรือปนเปื้อน ปฏิบัตติ นเมื่อมอี บุ ัติเหตหุ รือเหตฉุ กุ เฉิน หรือของเสยี อันตราย
สารอันตราย ไดแ้ ก่ สารไวไฟ สารกัดกร่อน สารเกิดปฏกิ ริ ยิ า รั่วไหลหรือลุกไหม้ระหว่างการขนส่ง และต้องรายงานข้อมูล
ได้ง่าย วัตถุระเบิด สารพิษ สารกัมมันตรังสี และ/หรือส่ิง การขนส่งของเสยี อนั ตรายให้กรมโรงงานอุตสาหกรรมทราบ
ท่ีทำ�ให้เกิดโรค ซ่ึงก่อให้เกิดอันตรายต่อมนุษย์ สัตว์ พืช
ทรพั ย์สินอน่ื และสง่ิ แวดลอ้ ม

สารานุกรม เปดิ โลกปโิ ตรเคมี 415

industrial wastes ของเสยี อตุ สาหกรรม, กากอตุ สาหกรรม Kyoto protocol พิธีสารเกียวโต
ของเสยี ทกุ ชนดิ ทเี่ กดิ จากกจิ กรรมอตุ สาหกรรม เชน่ ของเสยี จาก พิธีสารเกียวโตเกิดขึ้นจากการท่ีประเทศภาคีอนุสัญญาว่าด้วย
กระบวนการผลติ วัตถดุ ิบท่ถี กู เก็บจนเส่อื มสภาพ ผลติ ภณั ฑ์ การเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ เล็งเหน็ ความสำ�คัญในการ
ท่ไี มไ่ ด้คณุ ภาพหรือเสือ่ มสภาพ ภาชนะบรรจทุ ่มี ขี องปนเปื้อน ผลักดันให้ประเทศอุตสาหกรรมให้ความร่วมมืออย่างจริงจัง
และของเหลอื ใช้ ของเสยี ทถ่ี กู ปลอ่ ยจากกจิ กรรมอตุ สาหกรรม ในการแก้ปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ พิธีสาร
อาจอยูใ่ นรูปของแขง็ ของเหลว และกา๊ ซหรือไอ ซงึ่ ทั้งหมด เกียวโตเกิดขึ้นในการประชุมสมัชชาประเทศภาคีอนุสัญญาฯ
น้ีอาจมคี ณุ สมบตั ิเปน็ พิษอนั ตราย และไม่เปน็ พษิ สมยั ท่ี 3 ณ เมอื งเกยี วโต ประเทศญป่ี นุ่ เมอ่ื เดอื นธนั วาคม พ.ศ.
2540 ระบถุ ึงพันธะกรณีในการลดการปล่อยกา๊ ซเรอื นกระจก
integrated risk information system (IRIS) ระบบ ในกลุ่มประเทศในภาคผนวก I (กลมุ่ ประเทศพฒั นาแล้วและ
สารสนเทศการประเมินความเสยี่ งอย่างครบวงจร (ไอริส) กลุ่มประเทศท่ีกำ�ลังมีการเปล่ียนแปลงเศรษฐกิจ) ให้เป็นไป
ระบบประเมนิ ผลกระทบทม่ี ตี อ่ สขุ ภาพของมนษุ ยข์ องหนว่ ยงาน ตามเป้าหมายที่กำ�หนดภายในช่วงพันธะกรณีแรกคือ พ.ศ.
พิทักษ์สิ่งแวดล้อม ประเทศสหรัฐอเมริกา (Environment 2551-2555 โดยอ้างอิงจากระดับการปล่อยก๊าซเรือนกระจก
Protection Agency (EPA)) ซึ่งจะหาค่าความเส่ียงที่อาจ เมอื่ พ.ศ. 2533 ประเทศไทยไดใ้ หส้ ตั ยาบนั ตอ่ พธิ สี ารเกยี วโต
ก่อให้เกิดผลกระทบอันเนื่องมาจากการสัมผัสกับส่ิงปนเปื้อน เม่ือ พ.ศ. 2547 โดยท่ีประเทศไทยจัดอยู่ในกลุ่มประเทศ
ในสภาวะแวดล้อม ให้ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์คุณภาพสูงท่ี นอกภาคผนวก I จึงไม่มีพันธะกรณีในการลดการปล่อยก๊าซ
เกย่ี วขอ้ งกบั การประเมนิ ผลกระทบสขุ ภาพ ซง่ึ จะชว่ ยสนบั สนนุ เรอื นกระจกในชว่ งพนั ธะกรณแี รกดงั กลา่ ว แตส่ ามารถเขา้ รว่ ม
บทบาทในการกำ�กับดูแลสิ่งแวดล้อมของหน่วยงานพิทักษ์ ในการดำ�เนินการโครงการภายใต้กลไกการพัฒนาท่ีสะอาด
ส่ิงแวดล้อม ประเทศสหรัฐอเมริกา ฐานข้อมูลประกอบด้วย (clean development mechanism (CDM)) และสามารถ
รายการขอ้ มลู ผลกระทบ ทอี่ าจมตี อ่ สขุ ภาพของมนษุ ยข์ องสาร รับการสนับสนุนทางการเงินและเทคโนโลยีจากประเทศ
เคมจี �ำ นวนมากกวา่ 540 ชนดิ สามารถสบื คน้ เพมิ่ เตมิ ไดจ้ าก ในภาคผนวก I เพื่อการลงทุนในโครงการภายใต้กลไกการ
5 www.epa.gov/iris พัฒนาท่ีสะอาดได้ ซึ่งเป็นกลไกหน่ึงในพิธีสารเกียวโตเพ่ือ
internal floating roof tank ถงั เกบ็ ชนดิ หลงั คาลอยภายใน ช่วยประเทศนอกภาคผนวก I ให้บรรลุวัตถุประสงค์ในการ
พฒั นาอยา่ งยงั่ ยนื และยงั ชว่ ยใหป้ ระเทศในภาคผนวก I สามารถ
ถังเก็บซ่ึงภายในมีหลังคาลอยติดต้ังซ้อนไว้ใต้หลังคาแบบ บรรลุพันธะสัญญาในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกด้วย
่สิงแวด ้ลอม ติดตาย เพ่อื คลมุ ผวิ หนา้ ของนำ�้ มนั ไม่ใหร้ ะเหย หลงั คาลอยมี (ดู greenhouse gas)
ขอบยาง ซง่ึ ชว่ ยปดิ ชอ่ งวา่ งระหวา่ งหลงั คาลอยและผนงั ดา้ นใน
ของถงั เพอ่ื กกั ไอระเหยของน�ำ้ มนั ไวใ้ ตห้ ลงั คา เหมาะส�ำ หรบั leak detection and repair program (LDAR) การตรวจ
เก็บน้ำ�มันชนิดระเหยง่ายและไวไฟมาก เช่น น้ำ�มันเบนซิน หาการรวั่ ซมึ และซอ่ มบ�ำ รุง (แอลดเี ออาร์)
เปน็ ตน้ โปรแกรมการตรวจหาการร่ัวซึมและซ่อมบำ�รุง ซ่ึงโรงงาน
อตุ สาหกรรมด�ำ เนนิ การไดเ้ อง (self monitoring) มวี ตั ถปุ ระสงค์
ion exchange การแลกเปล่ยี นไอออน เพื่อควบคุมและป้องกันการร่ัวซึมของสารอินทรีย์ระเหยง่าย
การบำ�บัดนำ้�เสียโดยหลักการแลกเปลี่ยนไออนทั้งบวกและลบ จากอปุ กรณ์ต่างๆ ภายในโรงงานอุตสาหกรรม เชน่ วาลว์ ปัม๊
ทม่ี ใี นน�้ำ เสยี กบั เรซนิ ซง่ึ ท�ำ หนา้ ทแ่ี ลกเปลย่ี นไอออน สามารถ ขอ้ ตอ่ หนา้ แปลน เปน็ ตน้ เปน็ โปรแกรมทตี่ อ้ งด�ำ เนนิ การอยา่ ง
ก�ำ จัดไอออนประจุบวกและลบ เชน่ Ca2+ Mg2+ SO42- Cl- ตอ่ เนอื่ ง โดยเมอ่ื ตรวจพบวา่ มกี ารรว่ั ซมึ เกนิ เกณฑท์ กี่ �ำ หนดที่
ออกจากนำ้�เสียได้ อปุ กรณใ์ ดๆ กต็ ้องดำ�เนินการซ่อมบำ�รุง หรือเปลี่ยนให้อยใู่ น
สภาพทีไ่ มม่ ีการรว่ั ซึมหรือร่วั ซมึ ไม่เกินเกณฑ์ท่ีก�ำ หนด

416 สารานกุ รม เปดิ โลกปโิ ตรเคมี

life cycle analysis, life cycle assessment (LCA) การวเิ คราะห์
วฏั จักรชวี ิต (แอลซีเอ)
กระบวนการวิเคราะห์และประเมินผลกระทบของผลิตภัณฑ์ที่มีต่อ
ส่ิงแวดล้อม ตลอดช่วงชีวิตของผลิตภัณฑ์ต้ังแต่เกิดจนตาย (cradle
to grave) โดยเรมิ่ วเิ คราะหต์ งั้ แตก่ ารไดม้ าซง่ึ วตั ถดุ บิ กระบวนการผลติ
การขนส่งและการกระจาย การใช้งานผลิตภัณฑ์ การนำ�มาใช้ใหม่/
การแปรรูป และการจัดการเศษซากของผลิตภัณฑ์หลังการใช้งาน
ในการวิเคราะห์วัฏจักรชีวิตของผลิตภัณฑ์ใดๆ จะระบุถึงปริมาณ
พลังงานและวัตถุดิบท่ีใช้ รวมถึงของเสียท่ีปล่อยออกสู่สิ่งแวดล้อม
และประเมินโอกาสท่ีจะส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศและสุขภาพ
อนามยั ของประชาชน เพอ่ื ทจ่ี ะหาวธิ กี ารในการปรบั ปรงุ ผลติ ภณั ฑใ์ หเ้ กดิ
ผลกระทบตอ่ สงิ่ แวดล้อมนอ้ ยทส่ี ดุ

5

ส่งิ แวดลอ้ ม

การวิเคราะหว์ ฏั จักรชีวติ

สารานุกรม เปดิ โลกปิโตรเคมี 417

lหหoัวัวwเเผผาาNเทOช่ีออื้xอเbกพแuลrบงิ nทบe่ปีขrลึ้นหอ่เพยัวื่อกเผไา๊ มาซอ่ใกหอล้เกุม่กไไิดซนสดโภตไ์ นารวโเจตะนรกอเาจรอนเกผตไาซำ่�ไดหต์ ม�ำ่ ้ที่เ(อNื้อOตx่อ) ozone layer ชนั้ โอโซน
การเกดิ กา๊ ซกลมุ่ ไนโตรเจนออกไซด์ สภาวะใดสภาวะหนงึ่ หรอื โอโซน (ดู ozone) ทส่ี ะสมอยใู่ นชนั้ บรรยากาศสว่ นบน สงู จาก
หลายสภาวะร่วมกัน เชน่ การควบคุมปริมาณของออกซิเจน ผวิ โลกราว 15-30 กโิ ลเมตร ท�ำ หนา้ ทดี่ ดู ซบั รงั สอี ลั ตราไวโอเลต
ในบรเิ วณที่เกิดการเผาไหม้ไมใ่ หม้ มี ากเกนิ ไป การลดอณุ หภมู ิ จากแสงอาทิตย์ ก่อนส่องลงสู่ผิวโลก ซึ่งโอโซนที่อยู่ในช้ัน
สูงสุดของเปลวไฟ การลดระยะเวลาที่กา๊ ซตกคา้ งอยใู่ นชว่ งที่ บรรยากาศสว่ นบนนจ้ี ดั เปน็ โอโซนทดี่ ี (good ozone) สว่ นโอโซน
มอี ุณหภูมิสูงใหส้ ัน้ ลง เป็นต้น ในชั้นบรรยากาศระดับใกล้พื้นดินจะเป็นอันตรายต่อมนุษย์
neutralization การท�ำ ใหเ้ ป็นกลาง, การปรบั ค่า pH และสตั ว์ โดยสง่ ผลกระทบตอ่ ระบบทางเดนิ หายใจ นอกจากนี้
กระบวนการทางเคมีที่ใช้บำ�บัดนำ้�เสีย โดยการเติมกรดหรือ ยังมีฤทธ์ิทำ�ลายพืชพันธ์ุบางชนิดอีกด้วย โอโซนที่อยู่ในระดับ
ดา่ งเพ่ือปรับคา่ pH ของนำ�้ เสยี ใกล้พนื้ ดนิ นจ้ี ดั เปน็ โอโซนท่ีไม่ดี (bad ozone)
odor threshold value ค่าความเข้มข้นต่ำ�สุดที่มนุษย์
รบั รกู้ ลิน่ ได้, ระดับเริม่ รับร้กู ล่นิ m e s topoosssppphhhe r e
คา่ ความเขม้ ขน้ ต�่ำ สดุ ของสารกอ่ กลนิ่ ทท่ี �ำ ใหร้ อ้ ยละ 50 ของกลมุ่ a
ประชากรตวั อยา่ งเร่ิมได้กล่ิน r e

st r

ro e

er

t earth e

oil and grease trap ถงั ดักไขมนั และน�้ำ มัน og oz oonde ob az od n e
การดกั ไขมนั และน�ำ้ มนั โดยอาศยั สมบตั ขิ องไขมนั และน�ำ้ มนั ทมี่ ี
ความถว่ งจ�ำ เพาะต่�ำ กว่าน�้ำ จึงลอยตัวอยู่เหนือน�ำ้ โดยน�้ำ เสยี
จะถกู สง่ เข้าถังดกั ไขมนั และนำ�้ มนั ซง่ึ มที ่อทางออกของน�ำ้ จ่มุ
อยู่ใต้นำ้� และอยู่ตำ่�กว่าชั้นของไขมันและนำ้�มัน จึงสามารถ
ดึงเฉพาะส่วนที่เป็นน้ำ�ออกจากถังดัก ส่วนไขมันหรือนำ้�มัน ช้นั โอโซน

จะสะสมอยใู่ นถงั และสามารถตกั ออกไปทง้ิ ได้ กรณที น่ี �้ำ มนั จบั
เป็นเนอ้ื เดยี วกับน้�ำ เสยี จะตอ้ งทำ�ให้น้�ำ มันและนำ�้ เสียแยกตวั perceived noise level (PNL, LPN) ระดับเสียงรับรู้
5 จากกนั โดยใชส้ ารเคมหี รอื อาจใชว้ ธิ ีทำ�ใหล้ อยตัว (พเี อน็ แอล, แอลพีเอน็ )
คา่ ระดบั ความดนั เสยี งซงึ่ แสดงถงึ ความรสู้ กึ ร�ำ คาญของมนษุ ย์
oxidation-reduction ออกซิเดชัน-รีดกั ชนั ท่ีได้ยินเสียงทคี่ วามถีแ่ ละระดับต่างๆกัน ใชเ้ ป็นค่าพนื้ ฐานใน
การเติมสารเคมีซึง่ อาจเป็นสารออกซิไดซ์ (oxidant) หรอื สาร การประเมินเสียงจากเครื่องบิน ซึ่งส่งผลกระทบต่อมนุษย์ที่
่สิงแวด ้ลอม รดี กั ชัน (reductant) อยา่ งใดอย่างหน่ึง เพือ่ ไปทำ�ปฏิกริ ิยา ความถีต่ า่ งๆ
ออกซิเดชัน-รีดักชันกับสารมลพิษ ผลของปฏิกิริยาทำ�ให้ได้
สารที่ไม่เปน็ พิษหรอื มีความเปน็ พิษนอ้ ยลง มกั ใชใ้ นการกำ�จัด photochemical reaction ปฏิกิรยิ าโฟโตเคมี
โลหะหนักที่ปนเปอื้ นอยู่ในน้�ำ เสยี ปฏกิ ริ ยิ าเคมซี งึ่ เกดิ ขนึ้ โดยอาศยั พลงั งานแสง แสงทถ่ี กู ดดู กลนื
เข้าไปในโมเลกุลจะกระตุ้นให้สารน้ันมีความไวต่อการเกิด
ozonation การเติมโอโซน ปฏิกิริยามากขนึ้ ใหผ้ ลผลิตเป็นอนุมลู อสิ ระ (free radical)
การผ่านโอโซน (ดู ozone) ในน้ำ�เพ่อื ฆา่ เชอื้ โรค หรือควบคมุ จำ�นวนมาก ซึ่งนำ�ไปสู่การเกิดปฏิกิริยาลูกโซ่ต่อเนื่องไป
กล่ินและรสชาติ ตวั อยา่ งของปฏกิ ริ ยิ าโฟโตเคมที ส่ี �ำ คญั ไดแ้ ก่ ปฏกิ ริ ยิ าระหวา่ ง
ไนโตรเจนไดออกไซด์และสารอินทรีย์ระเหยในบรรยากาศ
ozone โอโซน ใหต้ วั ออกซไิ ดซช์ นดิ ตา่ งๆ เปน็ ผลผลติ เชน่ โอโซน แอลดไี ฮด์
กา๊ ซทโี่ ครงสรา้ งโมเลกลุ ประกอบดว้ ยออกซเิ จน 3 อะตอม เปน็ กา๊ ซ เพอร์ออกซแี อซทิ ิลไนเทรต (peroxyacetyl nitrate (PANs))
สีฟ้า ไวต่อการเกิดปฏิกิริยา มีคุณสมบัติเป็นตัวออกซิไดซ์ท่ีดี เป็นต้น ภายใต้สภาวะท่ีเอ้ืออำ�นวย เช่น สภาพอากาศและ
จึงมีการประยุกต์ใช้ในภาคอุตสาหกรรมและเคร่ืองใช้ตาม แสงแดดแรง อาจทำ�ให้เกิดสภาวะหมอกควันปกคลุมพ้ืนที่
บ้านเรือนโดยทั่วไป (photochemical smog) บดบังทศั นะวสิ ัย ซง่ึ มักเกดิ ภาวะ
เชน่ น้ใี นเมอื งท่ีมีการจราจรหนาแนน่

418 สารานกุ รม เปดิ โลกปโิ ตรเคมี

NNiittrriocgeonxiddeiox(NidOe) (NO2) Nitrogen oxides Ultraviolet rays
Prehaocttoiocnhemical
OoOPfhxxoiioddtzaaoonncnttPAAhseeAlcdmrNc(eoOoihlcen3yai)sdnliesstmingogmainly
HNNiiyttdrriorcogceoanxribddoeionxide Hydrocarbon Aoxtmygoesnpheric
GOailstasntak,tion

ปฏิกิรยิ าโฟโตเคมี

pollutant release and transfer register (PRTR) reverse osmosis (RO) ออสโมซิสผันกลบั (อาร์โอ) 5
ท�ำ เนียบการปลดปลอ่ ยและเคลอ่ื นย้ายมลพษิ (พอี ารท์ อี าร)์ กระบวนการข้นั สูงในการกำ�จัดส่งิ ปะปนในนำ�้ สามารถกำ�จัด
ระบบฐานขอ้ มลู เกยี่ วกบั ปรมิ าณการปลดปลอ่ ยสารมลพษิ จาก ไดท้ ง้ั เกลอื แรแ่ ละจลุ นิ ทรยี ์ อาศยั หลกั การใหค้ วามดนั ภายนอก ส่งิ แวดลอ้ ม
แหลง่ ก�ำ เนดิ สสู่ งิ่ แวดลอ้ ม ทง้ั ดา้ นอากาศ ดนิ และน�้ำ รวมทงั้ ซึ่งมีค่าสูงกว่าความดันออสโมซิส กระทำ�ลงบนด้านบนของ
ข้อมูลเก่ียวกับการเคล่ือนย้ายของเสียออกจากแหล่งกำ�เนิด สารละลาย ทำ�ให้เกิดการเคลื่อนตัวของนำ้�จากด้านของ
เพ่อื บำ�บดั หรอื ก�ำ จดั สารละลายท่ีมีความเข้มข้นสูง ผ่านเยื่อบาง (membrane)
pollution prevention การปอ้ งกนั มลพิษ เข้าสู่ด้านน้ำ�บริสุทธิ์หรือด้านที่สารละลายมีความเข้มข้นต่ำ�
การลดผลกระทบตอ่ สง่ิ แวดลอ้ มจากกระบวนการผลติ ผลติ ภณั ฑ์ ระบบออสโมซสิ ผนั กลบั ทใี่ ชง้ านโดยทวั่ ไปรบั น�ำ้ ทม่ี กี ารปนเปอ้ื น
และการบรกิ าร ดว้ ยการลดการเกดิ ของเสยี ทแ่ี หลง่ ก�ำ เนดิ เขา้ สรู่ ะบบปัม๊ ความดนั สูงทใี่ หค้ วามดันกบั ระบบ
precipitation การตกตะกอนผลึก, การตกน้ำ�ฟ้า rotating biological contactor (RBC) ระบบแผน่ หมนุ
ความหมายในด้านเคมี หมายถึง การตกตะกอนผลึกของ ชวี ภาพ (อารบ์ ีซ)ี
ตะกอนท่ีเกิดใหม่จากสารละลายทำ�ปฏิกิริยา เช่น การกำ�จัด ระบบบำ�บัดนำ้�เสียทางชีวภาพประเภทหน่ึง มีส่วนประกอบ
โลหะหนกั ในน�ำ้ เสยี ทม่ี คี า่ pH ต�่ำ โดยการเตมิ สารเคมปี ระเภท เหมอื นกบั ระบบโปรยกรอง แตแ่ ตกตา่ งกนั ทตี่ วั กลางซงึ่ ใชเ้ ปน็
ดา่ ง เชน่ โซดาไฟหรอื ปนู ขาว ใหก้ บั น�ำ้ เสยี จนมคี า่ pH เพมิ่ ขนึ้ ทพี่ กั อาศยั ของจลุ นิ ทรยี ์ ระบบแผน่ หมนุ ชวี ภาพประกอบดว้ ย
ถงึ ระดบั ทเี่ หมาะสม จะท�ำ ใหโ้ ลหะหนกั ตกตะกอนผลกึ รว่ มกบั แผ่นรูปทรงกลมท่ีขนานกันหลายๆอัน ยึดติดตั้งฉากอยู่ด้วย
ไอออนของไฮดรอกไซดไ์ ด้ (OH-) จากนน้ั จงึ ท�ำ ใหผ้ ลกึ ของแขง็ แกนหมุน ณ จุดกงึ่ กลางของแผน่ แผน่ รปู ทรงกลมเหล่านจ้ี ะ
รวมกันเปน็ กลมุ่ ก้อน เพ่ือให้สามารถแยกออกจากน้ำ�ได้โดยวธิ ี วางอยู่ในถังที่มีแกนหมุน ซ่ึงอยู่เหนือระดับน้ำ�ในถังเล็กน้อย
การตกตะกอนและวธิ กี รอง ความหมายในดา้ นอุตุนยิ มวทิ ยา โดยมีส่วนของแผ่นจมน้ำ�อยู่ ประมาณร้อยละ 40 จุลินทรยี ์
หมายถึง การตกน้�ำ ฟา้ หรือการทไี่ อนำ้�ในบรรยากาศเกดิ การ จะเกาะอาศยั อยบู่ นผวิ ของแผน่ ทรงกลมทหี่ มนุ อยู่ โดยจะไดร้ บั
ควบแนน่ แลว้ ตกลงมายงั พ้นื โลกในรปู แบบต่างๆ เชน่ น้ำ�ฝน ออกซิเจนในจังหวะที่แผ่นทรงกลมซ่ึงเป็นตัวกลางหมุนข้ึน
นำ้�ค้าง หิมะ ลกู เหบ็ พ้นนำ�้ การหมุนของแผ่นท�ำ ใหจ้ ลุ ินทรียส์ มั ผสั น�ำ้ เสียและเกดิ
การยอ่ ยสลายสารอนิ ทรยี ์ในน้�ำ เสีย

สารานกุ รม เปิดโลกปิโตรเคมี 419

salinity ความเคม็ sensory odor measurement การวัดกลิ่นโดยวิธีรับ
ปรมิ าณเกลือแรต่ า่ งๆ ท่ลี ะลายอยู่ในน้ำ� เชน่ เกลอื โซเดียม- ความรู้สกึ การไดก้ ลน่ิ
คลอไรด์ เกลือแม็กนีเซียมและแคลเซียมซัลเฟต และ การวัดปริมาณของสารก่อกลิ่นโดยวิธีรับความรู้สึกการได้กล่ิน
ไบคารบ์ อเนต เปน็ ตน้ นยิ มวดั คา่ ความเคม็ ในหนว่ ยน้ำ�หนกั เปน็ ของมนษุ ย์ โดยหาคา่ ความเขม้ ขน้ ตำ่�สดุ ท่ีมนุษยร์ สู้ กึ หรอื รบั รู้
กรัมของเกลือต่อกิโลกรมั ของน้�ำ หรอื ส่วนในพันสว่ น เกลือแร่ กลน่ิ ได้ จากการน�ำ ตวั อยา่ งอากาศทเ่ี จอื จางแลว้ ไปใหผ้ ทู้ ดสอบ
ท่ีละลายในน้ำ�ส่วนใหญ่เป็นเกลือโซเดียมคลอไรด์ ค่าความ กล่นิ ดม ทดสอบตามลำ�ดบั ความเขม้ ข้นจากน้อยไปหามาก
เค็มเป็นปัจจัยหนึ่งในระบบนิเวศท่ีสำ�คัญ ซึ่งมีอิทธิพลในการ sludge thickening การท�ำ ข้นสลัดจ์
ก�ำ หนดชนิดของพืชและสัตวท์ ี่อาศัยอยใู่ นแหลง่ น�้ำ น้นั การทำ�ให้สลัดจ์ข้นขึ้นโดยการแยกนำ้�ออกจากของแข็ง ทำ�ให้
secure landfill การฝังกลบอยา่ งปลอดภยั ปริมาณของแข็งในสลัดจ์สูงข้ึน โดยใช้วิธีการตกตะกอน
การฝงั กลบกากของเสยี อตุ สาหกรรมอนั ตรายทผ่ี า่ นการทำ�ลาย (sedimentation) การทำ�ให้ลอย (flotation) และการหมุน
ฤทธ์แิ ล้ว ด้วยกระบวนการทางกายภาพ เคมี ชวี ภาพ หรือ เหว่ียง (centrifugation) การลดปริมาตรของสลัดจ์จะทำ�ให้
การเผา ซง่ึ เปน็ การเปลย่ี นสภาพใหม้ คี วามเปน็ อนั ตรายนอ้ ยลง ขนาดของถงั บรรจุ ปรมิ าณสารเคมที ตี่ อ้ งในใชใ้ นการปรบั สภาพ
หรือคงตัวมากขึ้น แล้วจึงนำ�ไปทำ�การฝังกลบอย่างปลอดภัย สลัดจ์ ตลอดจนเช้ือเพลงิ ทใี่ ช้ในการทำ�ให้แหง้ และเผาลดลง
การฝังกลบอย่างปลอดภัยมีองค์ประกอบท่ัวไปไม่แตกต่างจาก sound exposure level (SEL) ระดบั เสยี งทไ่ี ดร้ บั (เอสอแี อล)
หลุมฝงั กลบกากของเสียอุตสาหกรรมไม่อันตราย เช่น มกี าร ค่าระดับเสียงทางทฤษฎีซึ่งใช้ในการอธิบายระดับเสียงคงท่ี
กลบทบั หนา้ ดนิ ในแตล่ ะชน้ั ทมี่ กี ารฝงั กลบ มรี ะบบการระบายน�้ำ ในชว่ งเวลา 1 วนิ าที โดยรวมพลงั งานเสยี งทง้ั หมดในชว่ งเวลา
ชะมูลฝอย แต่โครงสร้างของหลุมฝังกลบอย่างปลอดภัยจะ ทต่ี รวจวดั ช่วงสัน้ ๆ ของเหตกุ ารณใ์ ดเหตุการณ์หนึ่ง
ต้องมีการป้องกันการร่ัวซึมของนำ้�และสารอันตรายต่างๆ sound level, noise level ระดับเสียง
อย่างรัดกุมมากกว่า โดยที่ก้นหลุมและด้านข้างหลุมมีการ คำ�ท่มี กั ใชแ้ ทนค�ำ วา่ ระดับความดนั เสยี ง (sound pressure
บดอดั ดว้ ยดินเหนยี ว ซึง่ มีอัตราการไหลซมึ ของนำ้�ต�ำ่ ต่อจาก level) มีหนว่ ยเปน็ เดซิเบล (decibel (dB))
ชั้นดินเหนียวจะปูทับด้วยแผ่นยางหรือแผ่นพลาสติกจำ�นวน
2 ชนั้ ใตแ้ ผน่ ยางแตล่ ะชนั้ เปน็ ชน้ั ระบายนำ้�ชะซง่ึ อาจรวั่ ลงมา
น้ำ�ชะเหล่าน้ีจะไหลเข้าสู่ท่อรวบรวม เพ่ือไปบำ�บัดภายนอก
หลุมฝังกลบตอ่ ไป

5 sLdyeesatetcechmtaioten pLscyoerisalmlteceachmrtayioten Minimum 3ft. final clay cover c3o0vmeril.linHeDr PE

6” top soil 1 ft. sand inte1rmfte.cdociavlaeteyr
Grass

่สิงแวด ้ลอม

Hazardous waste

Native clay 5 Ft. recompacted clay
80 mil. HDPE primary liner
60 mil. HDPE secondary liner

Peastone - minimum 24”

การฝงั กลบอยา่ งปลอดภยั

420 สารานุกรม เปิดโลกปิโตรเคมี

stabilization ponds บอ่ ปรบั เสถยี ร vapor recovery unit อุปกรณเ์ ก็บไอระเหย 5
บ่อบำ�บัดน้ำ�เสียแบบชีววิทยาโดยอาศัยการเติมออกซิเจนตาม อปุ กรณ์เก็บไอสารอนิ ทรยี ร์ ะเหยกลับคนื โดยผ่านอากาศเสยี
ธรรมชาติ เช่น จากการสงั เคราะหแ์ สงของสาหร่าย ทม่ี สี ารอนิ ทรยี ร์ ะเหยเจอื ปน เชน่ อากาศเสยี จากกระบวนการ ส่งิ แวดลอ้ ม
The International Agency for Research on Cancer (IARC) ผลิตท่ีใช้ตัวทำ�ละลาย อากาศเสียจากกระบวนการผลิตผง
หน่วยงานวิจัยดา้ นมะเรง็ ระหวา่ งประเทศ (ไอเออาร์ซ)ี พลาสตกิ ไอสารอนิ ทรยี ร์ ะเหยจากกจิ กรรมการขนถา่ ย เปน็ ตน้
หน่วยงานในสังกัดองค์การอนามัยโลก (World Health ไปยังถังดูดซับซึ่งภายในบรรจุสารดูดซับ เช่น ถ่านกัมมันต์
Organization (WHO)) มหี นา้ ทหี่ ลกั ในการศกึ ษาวจิ ยั รวบรวม (ดู activated carbon) ซงึ่ จะดดู ซบั ไอสารอนิ ทรยี ร์ ะเหยไวแ้ ละ
ข้อมูล ท้ังทางระบาดวิทยาและการทำ�วิจัยในห้องปฏิบัติการ ปล่อยอากาศสะอาดสู่บรรยากาศ เม่ือสารดดู ซบั อ่ิมตวั ไปด้วย
ตลอดจนสนบั สนนุ งานวจิ ยั ทางดา้ นมะเรง็ ในประเทศตา่ งๆ เพอ่ื โมเลกุลของสารอินทรีย์ระเหยที่จับติดไว้บนพื้นผิว จะต้อง
หาสาเหตุกลไกการเกิดโรค การปอ้ งกนั และควบคมุ โรคมะเรง็ ทำ�การคืนสภาพ (regeneration) เพื่อไล่สารท่ีถูกดูดซับบน
โดยอาศัยข้อมูลระบาดวิทยาในคน ข้อมูลจากการทดลอง พื้นผิวออกไป โดยเพิ่มอุณหภูมิของสารดูดซับทำ�ให้โมเลกุล
ในสัตว์ และข้อมูลกลไกการออกฤทธิ์ จัดกลุ่มสารก่อมะเร็ง ของสารท่ีถูกดูดซับหลุดออกไป แล้วลดอุณหภูมิเพื่อให้ไอ
ออกเป็น 5 กล่มุ คือ สารอินทรยี ์ระเหยกล่นั ตัวเป็นของเหลว สามารถนำ�กลบั ไปใช้
Group 1 (กล่มุ 1) เป็นสารก่อมะเร็งในคน เชน่ สารเบนซีน ใหมห่ รอื ก�ำ จัดโดยวิธีทเ่ี หมาะสมตอ่ ไป ในกรณีไอน�ำ้ มันอาจใช้
โครเมยี ม ไวนิลคลอไรด์ เป็นตน้ วิธีการฉีดน้ำ�มันเป็นละอองฝอย เพื่อดูดซับให้ไอนำ้�มันกลาย
Group 2A (กลุ่ม 2A) อาจจะเปน็ สารก่อมะเรง็ ในคน เป็นของเหลวอีกครั้งหน่งึ
เชน่ ผลกึ ซลิ กิ า ควันท่อไอเสยี เคร่ืองยนตด์ ีเซล waste water น้�ำ เสยี
เอทลิ นี ออกไซด์ เป็นต้น น้ำ�ที่มีส่ิงเจือปนต่างๆ ในปริมาณสูงจนกลายเป็นนำ้�ท่ีไม่เป็น
Group 2B (กลุ่ม 2B) มคี วามเป็นไปไดว้ ่าเปน็ สารก่อมะเรง็ ที่ตอ้ งการและเปน็ ที่นา่ รงั เกยี จของคนทัว่ ไป น�้ำ เสียกอ่ ใหเ้ กิด
ในคน เชน่ คลอโรฟอรม์ คาร์บอน เททระคลอไรด์ ปญั หาตา่ งๆ แกล่ �ำ น�ำ้ ซงึ่ เปน็ ทรี่ องรบั เชน่ ท�ำ ใหเ้ กดิ การเนา่ เสยี
สไตรนี เป็นตน้ และเปน็ อนั ตรายต่อสงิ่ มีชีวติ เป็นต้น สิง่ เจอื ปนต่างๆ ทีท่ ำ�ให้
Group 3 (กลุ่ม 3) ไมส่ ามารถบง่ ได้ว่าก่อมะเร็งในคน นำ้�กลายเป็นน้ำ�เสีย ไดแ้ ก่ สารอนิ ทรยี ์ กรดด่าง ของแขง็ หรือ
Group 4 (กลุ่ม 4) ไมใ่ ช่สารกอ่ มะเรง็ ในคน สารแขวนลอย และสง่ิ ทลี่ อยปนอยู่ในนำ�้ เช่น น้�ำ มนั ไขมัน
ท้ังนี้ สามารถสืบคน้ ขอ้ มูลงานวจิ ยั ตลอดจนรายละเอียดชนดิ เกลอื และแรธ่ าตทุ เ่ี ปน็ พษิ เชน่ โลหะหนกั สารทที่ �ำ ใหเ้ กดิ ฟอง
และสมบัติของสารก่อมะเร็งแต่ละกลุ่มไดจ้ าก www.iarc.fr ความร้อน สารพิษ เช่น ยาฆ่าแมลง สี กล่ิน และสาร
trickling filter ระบบโปรยกรอง กมั มันตภาพรังสี เป็นตน้ สิ่งสกปรกหรอื สิง่ เจือปนในน�้ำ เสยี จะ
ระบบประกอบด้วยช้ันตัวกลางซึ่งอาจเป็นหินหรือพลาสติก ขึ้นอยู่กับกิจกรรมที่นำ�น้ำ�ไปใช้ประโยชน์ และสิ่งสกปรกหรือ
สำ�หรับให้จุลินทรีย์ยึดเกาะอาศัย นำ้�เสียจะถูกโปรยกระจาย ส่งิ เจือปนในน�้ำ เสียเป็นสิง่ ทกี่ �ำ หนดคณุ ลักษณะของน�ำ้ เสยี
เปน็ หยดผา่ นชนั้ ตวั กลาง จลุ นิ ทรยี ท์ เ่ี กาะตดิ อยบู่ นชนั้ ตวั กลาง waste water treatment กระบวนการบำ�บดั น้�ำ เสยี
จะใช้ออกซิเจนทำ�ปฏกิ ิริยายอ่ ยสลายสารอินทรียใ์ นนำ้�เสีย กระบวนการบ�ำ บดั นำ้�เสีย แบง่ ออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่
turbidity ความขนุ่ กระบวนการทางกายภาพ (physical treatment)
สภาพท่ีเกิดในน้ำ�หรือน้ำ�เสียท่ีมีสารแขวนลอยประเภทสาร การกำ�จัดของแข็งหรือสารแขวนลอยที่ตกตะกอนได้ง่าย
อนิ ทรยี แ์ ละสารอนนิ ทรยี ์ ท�ำ ใหเ้ กดิ การกระเจงิ หรอื การดดู กลนื ออกจากน�้ำ เสยี
แสง ความขุ่นของนำ้�ท่ีเกิดจากสารแขวนลอยจะปิดกั้น กระบวนการทางเคมี (chemical treatment)
แสงอาทิตย์ไม่ให้ส่งถึงพืชในแหล่งน้ำ� ขัดขวางกระบวนการ การปรับสภาพน้ำ�เสีย และการกำ�จัดสารโลหะหนักและ
สังเคราะห์แสง นำ�ไปสู่ผลกระทบต่อระบบนเิ วศวิทยา ตะกอนขนาดเลก็ ที่ตกตะกอนได้ชา้ ออกจากน�้ำ เสยี
กระบวนการทางชวี ภาพ (biological treatment)
การกำ�จดั สารอินทรียอ์ อกจากน้ำ�เสีย

สารานุกรม เปิดโลกปโิ ตรเคมี 421

weighted sound pressure level ระดับความดนั เสยี งแบบถ่วงนำ�้ หนัก
ระดบั ความดนั เสยี งซง่ึ ไดจ้ ากการวดั ทมี่ กี ารถว่ งน�้ำ หนกั ความถดี่ ว้ ยวตั ถปุ ระสงคต์ า่ งๆ กนั
ในแต่ละช่วงความถี่
wet deposition การตกสะสมเปยี ก
การตกของกรดในสภาวะทีม่ นี �ำ้ เปน็ องคป์ ระกอบ กรดในบรรยากาศ เช่น กรดซลั ฟรู ิก
และกรดไนตรกิ รวมตวั กบั เมฆและตอ่ มากลายเปน็ ฝนทม่ี สี ภาพเปน็ กรดตกลงสพู่ น้ื ดนิ
หรอื หิมะและหมอกทมี่ ีสภาพเป็นกรด (ดู dry deposition ประกอบ)
wet scrubber เครอื่ งฟอกก๊าซแบบเปียก
อปุ กรณค์ วบคมุ สารมลพษิ ทางอากาศ (ดู air pollutant) โดยผา่ นกระแสกา๊ ซทปี่ นเปอื้ น
ดว้ ยฝนุ่ ละอองหรอื กา๊ ซมลพษิ ใหส้ มั ผสั กบั ของเหลวซงึ่ ท�ำ หนา้ ทจี่ บั สารมลพษิ โดยอาจ
ใช้วิธีฉีดพ่นของเหลวเป็นละอองขนาดเล็กไหลลงสวนทางกับกระแสก๊าซ หรือให้
กระแสกา๊ ซไหลผา่ นมา่ นของเหลวดว้ ยความเรว็ สงู หรอื ใหก้ ระแสกา๊ ซไหลผา่ นชนั้ วสั ดุ
ทีม่ ีของเหลวเคลอื บท่ผี วิ แยกฝ่นุ ขนาด 0.5–10 ไมครอน และกำ�จดั ฝ่นุ ทม่ี อี ุณหภมู ิ
สูงได้ ทีน่ ิยมใชก้ นั มากคือ เคร่อื งฟอกเวนจูรี (venturi scrubber) เครื่องฟอกแบบ
แผน่ กระทบ (impingement plate scrubber) และเครอ่ื งฟอกแบบสเปรย์ (spray
tower scrubber) มกั ตดิ ตงั้ เปน็ สว่ นหนง่ึ ของระบบเครอ่ื งฟอกแบบเปยี ก (particulate
wet scrubber system) ซ่ึงมขี นาดใหญแ่ ละซบั ซ้อน ประกอบดว้ ย 3 ขนั้ ตอน คอื
อนุภาคในกา๊ ซสมั ผัสและถูกดกั จับดว้ ยหยดของเหลวหรือฟิลม์ ของเหลว การแยกหยด
ของเหลวที่จับอนุภาคไว้ออกจากกระแสก๊าซ และการบำ�บัดของเหลวท่ีจับฝุ่นหรือ
อนุภาคไว้ก่อนระบายทิง้ (ดู evaporative cooler ประกอบ) การออกแบบข้นึ อยู่กบั
ลกั ษณะการใชง้ านในกระบวนการผลติ ของแตล่ ะอตุ สาหกรรม และธรรมชาตขิ องสาร
มลพิษทเ่ี กีย่ วขอ้ ง

5 wind rose ผังลม
แผนภมู ิแสดงความถขี่ องลม ณ ตำ�แหน่งใดตำ�แหนง่ หน่ึง ทคี่ วามเร็วลมและทศิ ทาง
ลมตา่ งๆ กัน
NORTH
่สิงแวด ้ลอม
15%
WEST 12%
9%
6%

3%
EAST

Resultant Vector SOUTH ความเร็วลม
176 deg-24% หน่วย : นอ๊ ตส์ (Knots)

>= 22
17 - 21
11 - 17
7 - 11
4-7
1-4
Calms: 2.80%

ตวั อยา่ งผงั ลม

422 สารานุกรม เปดิ โลกปิโตรเคมี

working loss การสูญเสียไอสารเคมีจากถังเก็บขณะ
ปฏิบัติงาน
การระเหยของไอสารเคมจี ากถงั เกบ็ แบบหลงั คาตดิ ตาย (ดู fixed
roof tank) ขณะปฏบิ ตั งิ าน แบง่ ไดเ้ ปน็ 2 ลกั ษณะคอื การเตมิ
ของเหลวเข้าไปในถงั (filling) และการถ่ายของเหลวออกจาก
ถังจนหมด (emptying) ในกรณีที่มีการเติมสารเข้าไปในถัง
ปริมาตรของของเหลวท่ีเติมเข้าไปหรือระดับของเหลวท่ีเพิ่ม
สูงข้ึน จะไปแทนที่ไอสารเคมีภายในช่องว่างระหว่างหลังคา
ของถงั กบั ระดบั ของเหลว (vapor space) ท�ำ ใหต้ อ้ งระบายไอ
สารเคมผี า่ นวาลว์ ควบคมุ ความดนั ออกไปสบู่ รรยากาศภายนอก
ในกรณีท่ีมีการถ่ายสารออกจากถัง อากาศภายนอกจะถูกดูด
เข้าไปในถังในระหว่างการถ่ายเทของเหลวออกจากถัง ทำ�ให้
เกิดการอิ่มตัวกับไอสารเคมี เกิดการขยายตัวของไอสารเคมี
จนเกนิ ความจขุ องชอ่ งวา่ งเหนอื ของเหลวจะรองรบั ได้ จงึ ตอ้ ง
มกี ารระบายไอสารเคมสี ู่บรรยากาศภายนอก

5

ส่งิ แวดลอ้ ม

สารานุกรม เปิดโลกปิโตรเคมี 423

Index

α-methylstyrene (AMS) 68 acrylic resin 225 aldol condensation 81
β-lactam 70 acrylic-styrene-acrylonitrile (ASA) 75 aldolization 82
1-butene 70 acrylonitrile 76 alicyclic hydrocarbon 82
2,2,4-trimethylpentene 139 acrylonitrile-butadiene rubber (ABR) 76 alicyclics 82
2-butene 70 acrylonitrile-butadiene-styrene (ABS) 76 aliphatic hydrocarbon 82
2-chlorobuta-1,3-butadiene 122 activated carbon 404 aliphatics 82
activated sludge (AS) 404 alkane 82
A acute effect 405 alkene 83
absorption 71 addition polymerization 118 alkyl benzenesulfonate 83
accident 382 additive 290 alkylation 83
acetaldehyde 72 adipic acid 78 alkylbenzene 84
acetic acid 72 adiponitrile 79 alkylphenol 84
acetic anhydride 72 adsorbent 79 alkyne 84
acetone 73 adsorption 80 allergy 370
acetonitrile 73 aerated lagoon 405 allylic polymerization 85
acetoxylation 74 aerobic digestion 405 alpha olefin 85
acetylene 74 aerosol 368 ambient air quality standard 406
acetylenic 74 ageing 80 American Conference of
acid deposition 403 aging 80 Governmental Industrial Hygienists
acid gas 74 air conveyor 326 (ACGIH) 370
acid rain 404 air dispersion model 405 American National Standard
acoustic trauma 368 air pollutant 405 Institute (ANSI) 384
acrolein 74 air quality index (AQI) 405 American Petroleum Institute
acrylamide 74 air quality monitoring system (API) standard 326
acrylic fiber 225 (AQMS) 405 American Production and Inventor
acrylic plastic 225 air sampling 370 Control Society (APICS) 328
acrylic polymer 225 alcoholysis 81

424 สารานุกรม ปิโตรเคมี

American Standard of Mechanical Beckmann rearrangement 95 cardio pulmonary resuscitation
Engineering Code (ASME Code) 328 benzaldehyde 96 (CPR) 371
amination 85 benzene 97 Carothers equation 109
amine 86 benzene-toluene-xylene (BTX) 98 carpal tunnel syndrome 372
aminobenzene 88 benzoic acid 98 casting 110
ammonia 86 berth 329 catalyst 111
ammonium sulfate 87 biaxial orientation 98 catalytic conversion 114
ammonolysis 88 biaxial stretch 98 catalytic incinerator 408
ammoxidation 88 big bag 361 catalytic reforming 114
anaerobic digestion 406 bill of lading 329 catforming 114 Index
anaerobic filter 406 biochemical oxygen demand cationic polymerization 114
anaerobic pond 406 (BOD) 407 cellulose 115
anaerobic treatment 406 biological exposure index (BEI) 370 cellulose acetate (CA) 115
aniline 88 biological monitoring test 371 cellulose acetate butyrate (CAB) 116
aniline-formaldehyde resin 89 bismaleimides (BMI) 100 cellulose acetate propionate (CAP) 117
anionic polymerization 89 bisphenol-A (BPA) 100 cellulose triacetate (CT) 117
anthraquinone 90 block copolymer 101 chain initiation 118
anthropometry 370 blow moulding 102 chain polymerization 118
antiblocking agent 292 blow moulding process 102 chain termination 119
antidegradant 293 blowing agent 297 chain transfer 120
antifogging agent 293 boiling liquid expanding vapor chain-transfer agent (CTA) 120
antimicrobials 295 explosion (BLEVE) 384 charge-transfer polymerization 120
antioxidant 296 bottom ash 408 chartering 331
antiozonant 296 bottom loading 330 chemical blowing agent 298
antistat 296 breathing loss 408 chemical oxygen demand (COD) 408
antistatic agent 296 breathing zone sample 371 chemical tanker 331
aramid 91 bromination 103 chlorinated polyether 121
aromatic nylon 91 bromine number 103 chlorinated polyethylene (CPE) 121
aromatic polyamide 91 buffer zone 408 chlorinated polyvinyl chloride
aromatics 91 bulk marine 330 (cPVC) 121
aromatization 92 bulk polymerization 103 chlorination 122
asphyxiant 370 bulk terminal 331 chlorobenzene 122
asset utilization 328 buna rubber 105 chlorohydrin process 122
assimilative capacity 407 butadiene 104 chloroprene 122
atom transfer radical polymerization butadiene rubber (BR) 105 chloroprene rubber (CR) 123
(ATRP) 92 butane 105 chlorosulfonated polyethylene
autoacceleration 93 butanediol 107 (CSPE) 123
automated storage and retrieval butene 106 chronic effect 408
system (AS/RS) 328 butyl rubber 106 clarifier 298
azeotrope 93 butylene 106 clarifying agent 298
azeotropic distillation 94 butylene glycol (BG) 107 clean agent system 385
azobisisobutyronitrile (AIBN) 95 butylene oxide 107 clean technology (CT) 409
coagulation 409
B C cold burn 390
backhaul 328 calendaring 107 cold work 385
baffle plate 328 calendering process 107 colorant 298
bag 329 caprolactam 108 combined shipment 332
bag filter 407 caprolactone 108 competent authority 332
bakelite 218 carbon black 297 composite 298
barge 329 carbon monoxide 408 composite material 298
Basel Convention 407 carbonylation 109 compound 299
bead polymerization 269 carcinogen 371 compounding 299

สารานกุ รม ปโิ ตรเคมี 425

compression moulding 124 dehydrocyclization 136 electrostatic precipitator 410
condensation polymer 125 dehydrogenation 136 emergency 386
consolidation 332 delivery order (DO) 335 emergency drill 386
container port 332 de-moulding 300 emergency exercise 386
containerization 332 demurrage 335 emergency management 386
containment capability 333 denier 136 emergency response 336
contract of affreightment 333 depolymerization 137 emergency response team (ERT) 386
coordination polymerization 125 depot 335 emission inventory 410
copolyester 126 depropagation 137 emission source 411
Index copolymer 127 desorbent 138 emission standard 411
copolymerization 128 detention 335 emulsion polymerization 148
cracking 128 di-2-ethyl hexyl phthalate (DEHP) 300 endothermic chemical blowing
cresol 128 Diels-Alder reaction 138 agent 301
crisis management 385 diethylene glycol (DEG) 139 engineering plastic 149
criteria air pollutants (CAPs) 409 differential microemulsion engineering polymer 149
cross docking 333 polymerization 139 engineering thermoplastic elastomer
crosslinked polyethylene differential thermal analysis (DTA) 300 (ETES) 150
(PEX, XLPE) 129 diisobutene 139 engineering TPEs 150
cryogenic process 130 diisocyanate 140 enterprise resource planning (ERP) 337
crystallization process 131 diisopropylbenzene 140 Environmental Management
cumene 132 dimethyl phenol 287 System (EMS) 411
Cyclar process 132 dimethyl terephthalate (DMT) 141 EPDM rubber 162
cycle count 333 dimethylacetamide 142 epichlorohydrin 151
cycle stock 333 dinitrotoluene (DNT) 142 epidemiology 372
cycle time 333 dioctyl phthalate (DOP) 301 epoxidation 151
cyclization 133 diol 171 epoxide 152
cycloalkane 135, 206 dipropylene glycol 143 epoxy (EP) 153
cyclohexane 134 disease 372 epoxy plastic 153
cyclohexanol 134 dispersion polymerization 144 epoxy resin 153
cyclohexanone 134 dispersion polyvinyl chloride 144 equivalent sound (pressure) level
cyclohexene 134 disproportionation 144 (Leq, 24 hr) 411
cyclone 409 dissolved oxygen (DO) 410 ergonomics 372
cycloparaffin 135 distillation 144 ethane 154
cyclopentane 135 downwash 410 ethanol dehydration 154
drain valve 335 ethyl acetate (EA) 154
D drop test 336 ethyl acrylate 155
dangerous goods 333 drum 336 ethyl aldehyde 155
dangerous goods packaging 334 drum filling 336 ethyl benzene 155
dangerous goods safety advisor 335 dry deposition 410 ethyl cellulose (EC) 157
(DGSA) 334 dry run 386 ethylene 157
dangerous goods tank code 335 drybreak coupling 336 ethylene chlorohydrin 158
dangerous goods warehouse 410 ethylene dichloride (EDC) 159
day-night sound (pressure) level 335 E ethylene glycol (EG) 160
(Ldn) 136 earthing 341 ethylene oxide (EO) 161
dead weight ton (DWT) 410 effluent standard 410 ethylene propylene diene
dealkylation 300 elasticity 146 terpolymer 162
decibel 300 elastomer 147 ethylene-acid copolymer 157
decomposition activator 136 electrochemical polymerization 148 ethylene-acrylic acid copolymer
decomposition inhibitor 136 electro-initiated polymerization 148 (EAA) 158
degree of polymerization (DP) 136 electrolytic polymerization 148 ethylene-chlorotrifluoroethylene
dehydration electropolymerization 148 copolymer (CETPE) 159
dehydrochlorination electrostatic 336

426 สารานกุ รม ปโิ ตรเคมี

ethylene-ethyl acrylate copolymer 160 flue gas desulfurization (FGD) 413 health hazard 373
(EEA) fluid catalytic cracking (FCC) 166 health impact assessment (HIA) 374
ethylene-n-butyl acrylate copolymer fluorescent brightener (FB) 304 health risk assessment (HRA) 374
(EBA) 161 fluorescent whitening agent (FWA) 304 health risk control 375
ethylene-tetrafluoroethylene fluorinated ethylene propylene hearing conservation 376
copolymer (ETPE) 162 (FEP) 167 heat stabilizer 305
ethylene-vinyl acetate copolymer fly ash 413 hedge stock 342
(EVA) 163 foaming 304 heterocyclic compound 173
European Agreement Concerning the foaming agent 297 heterocyclics 173
International Carriage of Dangerous forecast accuracy 340 heterogeneous catalyst 174 Index
Goods by Road (ADR) 337 formaldehyde 167 high impact polystyrene (HIPS) 175
European Chemical Industry fragrance 304 high level protection 342
Council (CEFIC) 337 free radical initiator 168 high density polyethylene (HDPE) 174
evaporative cooler 411 free radical terminator 305 homogeneous catalyst 176
excavation work 386 Friedel-Crafts reaction 169 hot work 392
excess air 412 frostbite 390 hydrant 393
exothermic chemical blowing full container load (FCL) 340 hydrochlorination 176
agent 302 full trailer 341 hydrocracking 176
expandable polystyrene (EPS, XPS) 163 furan plastic 169 hydrodealkylation 176
explosion 387 furan resin 169 hydroformylation 176
explosion proof 338 furfural 170 hydrogenation 177
external floating roof tank 412 hydrogenolysis 177
external lubricant 302 G hydrohalogenation 177
external mould releasing agent 302 gas cylinder 341 hydroisomerization 178
external plasticization 303 Gaussian plume model 413 hydrolysis 178
extract 163 Gaussian puff model 413 hydroquinone 178
extraction 163 gel effect 93
general purpose polystyrene 245 I
F glare 373 IMO tank container 342
facultative pond 412 glass transition temperature f(oTrg) 305 impact modifier 305
fatigue 164 globally harmonized system impact polystyrene 175
filler 303 classification and labeling of in transit inventory 342
fire compartment 388 chemicals (GHS) 341 incident 393
fire department connection 388 glycol 171 incompatible chemical 342
fire pump 389 grab sample 413 index of refraction 259
fire tetrahedron 389 gravity settling chamber 414 industrial hygiene 376
fire triangle 390 green logistics 341 industrial hygienist 377
fireball 387 greenhouse effect 414 Industrial wastes 416
fitness for duty 372 greenhouse gas 414 inflammable 339
fixed roof tank 412 ground level ozone 415 inhibitor 343
fixed tank 338 grounding 341 initiation 118
flame retardant 303 group transfer polymerization injection moulding 179
flammable 339 (GTP) 171 inland container depot (ICD) 343
flange 339 inland waterway 343
flare 413 H insulation 343
flash fire 390 halogenation 173 integrated risk information system
flash over 390 hazard classification 342 (IRIS) 416
flash point 339 hazardous air pollutant (HAPs) 415 interfacial polymerization 181
flash separation 165 hazardous material control 391 intermediate bulk container (IBC) 344
flexibag 340 hazardous substance 342 internal floating roof tank 416
flexible hose 340 hazardous waste 415 internal lubricant 305
floating roof tank 340 hazardous waste manifest system 415 internal mould releasing agent 306

สารานุกรม ปโิ ตรเคมี 427

internal plasticization 306 linear alkyl benzene (LAB) 189 mode of transport 348
international commercial terms linear alkyl benzene sulfonate molecular sieve 202
(INCOTERMS) 344 (LAS) 190 monoethylene glycol (MEG) 160
international maritime dangerous linear low density polyethylene monomer 203
goods (IMDG) 345 (LLDPE) 190 mould releasing agent 311
International Maritime Organization living polymerization 190 multimodal transport 348
(IMO) 345 load securement 347 m-xylene 194
interpenetrating polymer network loading 347
(IPN) 181 loading arm 347 N
Index inventory accuracy 345 loading hose 348 naphtha 206
inventory management 345 loose bag 348 naphthalene 206
inverse emulsion polymerization 182 low NdeOnxsibtyurpnoerlye thylene 418 naphthene 206
inverse suspension polymerization 182 low (LDPE) 191 natural rubber (NR) 206
ion exchange 416 lower explosive limit (LEL) 396 n-butene 204
ionomer 182 lubricant 308 neoprene rubber 123
iso-butane 182 lung function test 377 neutralization 418
iso-butene 184 Lycra® 191 nitrile rubber (NBR) 76
iso-butylene 184 nitrobenzene 207
iso-butylene glycol 184 M nitrogen padding 349
iso-butylene oxide 185 maleic acid 192 n-methylpyrrolidone (NMP) 204
iso-butyric acid 186 maleic anhydride (MA) 193 noise induced hearing loss 378
isocyanate 186 manhole 348 noise level 420
isomerization 186 manifold 348 non destructive testing (NDT) 349
iso-paraffin 187 marking 348 notice of readiness 349
isophthalic acid 188 mass polymerization 103 Novolac 207
isopropyl benzene 132 material safety data sheet (MSDS) 378 Novolac resin 207
isotank 345 matrix 309 nucleating agent 312
medium-density polyethylene number-average molecular weight 208
J (MLDPE) 193 nylon (PA) 229
jet fire 395 melamine formaldehyde resin (MF) 193 nylon 6 228
jetty 345 melting temperature (Tm) 309 nylon 6,6 228
jockey pump 395 membranes 194 nylon 6,10 228
metathesis 194 nylon 11 227
K meta-xylene 194 nylon 12 227
kicker 300 methacrylic acid (MAA) 195
kinetic chain length 188 methane 195 O
Kyoto protocol 416 methanol 196 occupational cancer 378
methyl alcohol 196 occupational disease 378
L methyl ethyl ketone (MEK) 196 occupational exposure limit (OEL) 379
label 346 methyl isobutyl ketone (MIBK) 197 occupational health 379
lactam 188 methyl methacrylate (MMA) 197 occupational health management
lead time 346 methyl methacrylate acrylonitrile system 379
leak detection and repair program butadiene styrene (MABS) 198 Occupational Safety and Health
(LDAR) 416 methyl phenol 128 Administration (OSHA) 379
less than container load (LCL) 346 methyl tertiary butyl ether (MTBE) 198 odor threshold value 418
level indicator 346 methylene diphenylene diisocyanate oil and grease trap 418
life cycle analysis 417 (MDI) 199 olefin 208
life cycle assessment (LCA) 417 microemulsion polymerization 199 olefinic TPEs (TPOs) 276
light fastness 307 miniemulsion polymerization 200 olefin-modified styrene-acrylonitrile
light stabilizer 307 miscibility 310 (OSA) 208
lightering 347 mixed C4 200 on-time delivery 349
limiting oxygen index (LOI) 308 modacrylic fiber 201 open top drum 349

428 สารานกุ รม ปโิ ตรเคมี

opening protection 396 phthalic acid 220 polyethylene glycol (PEG) 236
optical brightener (OB) 313 phthalic anhydride 220 polyethylene oxide (PEO) 236
optical brightening agent (OBA) 313 physical blowing agent 316 polyethylene terephthalate (PET) 236
optimization 350 pipeline 351 polyglycol 237
ortho-phthalic acid 208 placard 351 polyimide (PI) 237
ortho-xylene 209 plasma polymerization 220 polyisobutylene (PIB) 237
overflow 350 plastic 222 polyisocyanate 238
overturn protection 350 plasticization 316 polyisocyanurate (PIR) 238
oxidation induction temperature plasticized polyvinyl chloride polyisoprene rubber (IR) 238
(OIT, dynamic OIT) 315 (pPVC) 224 polyketone 238 Index
oxidation induction time plasticizer extender 316 polymer 239
(OIT, isothermal OIT) 315 plasticizers 316 polymer electrolyte 241
oxidation-reduction 418 pneumoconiosis 380 poly(methyl methacrylate) (PMMA) 241
oxirane 161 pollutant release and transfer poly(methyl pentene) (PMP) 242
oxo reaction 209 register (PRTR) 419 poly(paraphenylene terephthalamide)
oxo synthesis 176 pollution prevention 419 (PPTA, Kevlar) 243
oxychlorination 209 polyacetal 224 poly(phenyl sulphide) (PPS) 244
oxygen index 308 poly(acrylamide) 225 poly(phenylene oxide) (PPO) 244
o-xylene 209 polyacrylate acrylic rubber (ACM) 225 polyphthalamide (PPA) 245
ozonation 418 poly(acrylic acid) (PAA) 225 polypropylene glycol (PPG) 245
ozone 418 polyacrylic plastic 226 polystyrene (PS) 245
ozone layer 418 poly(acrylonitrile) (PAN) 226 polysulfone (PSO) 246
polyacrylonitrile fiber 227 polytetrafluoroethylene (PTFE) 246
P polyamide 11 227 polyurethane (PU) 247
packaging 350 polyamide 12 227 polyurethane-polyurea copolymer 248
pallet 350 polyamide 6 228 polyvinyl acetal 248
palletizer 351 polyamide 6,10 228 poly(vinyl acetate) (PVAC) 248
PAN fiber 227 polyamide 6,6 228 poly(vinyl alcohol) (PVA) 248
paraffin 210 polyamide (PA) 229 poly(vinyl butyral) (PVB) 249
para-xylene 210 poly(amide-imide) (PAI) 229 polyvinyl chloride (PVC) 250
parts per hundred parts of resin 315 polyaryl ether (PAE) 230 poly(vinyl fluoride) (PVF) 250
pearl polymerization 269 polyaryl sulfone (PAS) 230 polyvinyl formal (PVFO, PVFM) 251
perceived noise level (PNL, LPN) 418 polybenzimidazole (PBI) 230 polyvinylidene chloride (PVDC) 251
perfect order 351 poly(butene) 231 poly(vinylidene fluoride) (PVDF) 252
perfluoroethylene propylene plastic 167 poly(butylene) (PB) 231 polylauryllactam 227
permanent antistat 315 polybutylene terephthalate (PBT) 231 polymer alloy 317
permissible exposure limit (PEL) 380 polycarbonate (PC) 232 polymer blend 317
personal protective equipment poly(chlorotrifluoroethylene) polymer composite 318
(PPE) 396 (PCTFE) 232 polyoxyethylene (POE) 236
petrochemical complex 210 poly(cyclohexylenedimetylene polyoxymethylene (POM) 224
petrochemicals 211 terephthalate) (PCT) 233 pool fire 398
phenol 216 polyelectrolyte 241 port of destination 352
phenol-formaldehyde (PF) 218 polyester 233 port of shipment 352
phenol-furfuran resin 217 polyester thermoplastic 233 precipitation 419
phenolic resin 218 polyethene (PE) 235 precipitation polymerization 253
phenylamine 88 polyether 233 pressure swing adsorption (PSA) 253
phosgenation 218 polyether ether ketone (PEEK) 233 primary plasticizer 318
phosgene 218 polyether ketone (PEK) 234 product stewardship 352, 380
photochemical reaction 418 polyetherether ketoneketone propane 254
photoinitiation 218 (PEEKK) 234 propene 255
photopolymerization 219 polyetherimide (PEI) 234 propylene 255
phr 315 polyethylene 235 propylene glycol (PG) 256

สารานกุ รม ปโิ ตรเคมี 429

propylene oxide (PO) 257 semi-interpenetrating polymer termination 119
PULL strategy 352 network (SIPN) 261 tetrahydrofuran (THF) 274
PUSH strategy 352 sensory odor measurement 420 tex 275
p-xylene 210 separation 261 The International Agency for
shift conversion 262 Research on Cancer (IARC) 421
Q shipping mark 357 thermal cracking 275
quick coupling 352 silo 357 thermal stabilizer 320
slip agent 319 thermogravimetric analysis (TGA) 320
R slip sheet 358 thermoplastic elastomers (TPEs) 276
Index radiation polymerization 258 sludge thickening 420 thermoplastic olefin elastomers 276
radical initiator 168 solution polymerization 262 thermoplastic rubber 276
radio frequency identification solvent 263 thermoset 277
(RFID) 353 sound exposure level (SEL) 420 thermoset plastic 277
raffinate 258 sound level 420 thermosetting polyester 277
rail transport 353 spandex 248 thermosetting polymer 277
Raynuad’s disease 380 speculative stock 358 threshold limit value (TLV) 381
reconditioned drum 353 spherical tank 358 titanium dioxide 321
redox polymerization 258 spill control 359 toluene 278
reformate 258 sprinkler system 399 toluene dealkylation 279
reforming 259 stabilization ponds 421 toluene diisocyanate (TDI) 279
refractive index 259 stacking height 359 top loading 362
registration, evaluation, authorization steam cracking 263 transalkylation 280
and restriction of chemicals steam reforming 263 transport emergency card
(REACH) 353 storage tank 361 (TREMCARD) 363
reinforcing materials 318 styrene 264 trickling filter 421
releasing agent 300 styrene foam 163 tricresol 128
reorder point 354 styrene monomer (SM) 264 triethylene glycol (TEG) 280
repeating unit 260 styrene-acrylonitrile (SAN) 264 trinitrotoluene (TNT) 282
resin 260 styrene-butadiene copolymer 265 tripropylene glycol 282
resole resin 261 styrene-maleic anhydride (SMA) 265 Tromsdorff effect 93
respiratory protection 381 sulfolane 266 Tromsdorff-Norrish effect 93
responsible care 354 supersack 361 tug boat 363
reverse osmosis (RO) 419 supply chain optimization 361 turbidity 421
rotating biological contactor (RBC) 419 surfactant 267 twenty feet equivalent unit (TEU) 363
suspension polymerization 269 twin screw extruder (TSE) 322
S suspension polyvinyl chloride 269 two-roll mill 323
safety 398 syn gas 270
safety and quality assessment 354 synthesis gas 270 U
system (SQAS) 354 ultra-high molecular weight
safety audit 355 T polyethylene (UHMWPE) 283
safety data sheet (SDS) 355 table top exercise 399 United Nations number 364
safety stock 355 tank farm 361 United Nations Recommendation on
sales and operations planning 420 tank inspection 362 Transport of Dangerous Goods,
(S&OP) 355 tank truck 362 (UNRTDG) 364
salinity 318 teflon 245 unloading 364
sea bulk container 420 telemetry 362 unplasticized polyvinyl chloride
secondary plasticizer 356 temperature swing adsorption (uPVC) 283
secure landfill 356 (TSA) 272 unsaturated polyester (UP) 284
segregation template polymerization 272 upper explosive limit (UEL) 399
semi trailer temporary threshold shift (TTS) 381 urea 284
terephthalic acid (TA, TPA, PTA) 272 urea-formaldehyde resin (UF) 284
terminal 362 UV absorber 324

430 สารานุกรม ปิโตรเคมี

UV stabilizer 325 warehouse W 366 xylene X 286

value chain V 365 warehouse management system 366 xylenol 287
(WMS)
vapor recovery unit 421 waste water 421 Z
vapor return line 365 waste water treatment 421 z-average molecular weight 288
vendor managed inventory (VMI) 366 weight discrepancy 366 zeolite 288
vessel 366 weight-average molecular weight 286 Ziegler-Natta polymerization 289
vinyl acetate 284 weighted sound pressure level 422 zip polymerization 289
vinyl alcohol (VA) 285 wet deposition 422 Index
vinyl chloride 286 wet scrubber 422
vinyl chloride monomer (VCM) 286 wind rose 422
viscosity depressant 325 work permit 400
volatile organic compounds working environment 401
(VOCs) 381 working loss 423

สารานกุ รม ปิโตรเคมี 431

ดัชนี

1-บวิ ทีน 70 กลยุทธ์โซอ่ ปุ ทานทย่ี ดึ ความตอ้ งการ การเกิดพอลิเมอรแ์ บบโคออรด์ ิเนต 125
2,2,4 ไทรเมทิลเพนทนี 139 ของลกู คา้ เป็นหลัก 352 การเกิดพอลเิ มอรแ์ บบใชแ้ ผน่ แบบ 272
2-คลอโรบวทา-1,3-บวิ ทาไดอนี 122 กลิ่นหอม 304 การเกดิ พอลิเมอร์แบบซิป 289
2-บิวทีน 70 กลมุ่ ถังเกบ็ สารเคมี 361 การเกดิ พอลเิ มอร์แบบซเี กลอร-์ นตั ตา 289
กลุ่มอาการทีข่ ้อมือ 372 การเกิดพอลเิ มอร์แบบโซ ่ 118
ก กากอุตสาหกรรม 416 การเกิดพอลิเมอรแ์ บบตกตะกอน 253
กรดพทาลิก 220 ก๊าซกรด 74 การเกิดพอลเิ มอรแ์ บบเตมิ 118
กรดเทเรฟแทลกิ (ทเี อ, ทีพเี อ, พที เี อ) 272 ก๊าซเรอื นกระจก 414 การเกดิ พอลิเมอรแ์ บบถา่ ยโอนกลมุ่
กรดนำ้�สม้ 72 กา๊ ซสังเคราะห์ 270 (จที พี )ี 171
กรดเบนโซอกิ 98 การกล่ัน 144 การเกิดพอลเิ มอรแ์ บบถา่ ยโอนประจ ุ 120
กรดมาเลอกิ 192 การกลั่นสารผสมคงจดุ เดือด 94 การเกิดพอลิเมอรแ์ บบบลั ก ์ 103
กรดเมทาครลิ กิ (เอ็มเอเอ) 195 การกล่ันเอซีโอโทรป 94 การเกดิ พอลเิ มอรแ์ บบมวล 103
กรดออรโ์ ทพทาลกิ 208 การก้ันแยกอาคารเพ่ือควบคุม การเกดิ พอลิเมอรแ์ บบมินิอมิ ลั ชนั 200
กรดอะดิพกิ 78 ขนาดอคั คภี ัย 388 การเกดิ พอลิเมอร์แบบเมด็ 269
กรดแอซีติก 72 การก้ภู ัยฉุกเฉิน 336 การเกิดพอลเิ มอร์แบบไมโครอมิ ัลชนั 200
กรดไอโซพทาลกิ 188 การเก็บตวั อย่างอากาศ 370 การเกดิ พอลิเมอรแ์ บบไมโครอมิ ลั ชนั
กรดไอโซบิวทริ ิก 186 การเกดิ พอลิเมอร์ดว้ ยพลาสมา 220 ดว้ ยความแตกตา่ ง 139
กระบวนการคลอโรไฮดริน 122 การเกดิ พอลเิ มอรโ์ ดยใช้ไฟฟา้ 148 การเกดิ พอลิเมอรแ์ บบร่วม 128
กระบวนการไซคลาร ์ 132 การเกิดพอลิเมอร์โดยแสง 219 การเกิดพอลิเมอร์แบบรดี อกซ์ 258
กระบวนการตกผลกึ 131 การเกิดพอลเิ มอรท์ ่ยี งั โตได้ 190 การเกิดพอลเิ มอร์แบบสารละลาย 262
กระบวนการทำ�ความเย็นยวดยิ่ง 130 การเกิดพอลิเมอรแ์ บบกระจายตวั 144 การเกดิ พอลิเมอร์แบบเหนีย่ วน�ำ ด้วยรังส ี 258
กระบวนการบดรดี 107 การเกิดพอลิเมอรแ์ บบแขวนลอย 269 การเกิดพอลิเมอร์แบบอนุมูลอิสระ
กระบวนการบำ�บดั น้ำ�เสีย 421 การเกิดพอลิเมอร์แบบแขวนลอยผกผนั 182 ถ่ายโอนอะตอม (เอทอี ารพ์ )ี 92
กระบวนการเป่าขน้ึ รูป 102 การเกิดพอลิเมอร์แบบไข่มกุ 269 การเกดิ พอลเิ มอร์แบบอมิ ัลชนั 148
กลยทุ ธโ์ ซอ่ ุปทานทย่ี ดึ การใช้ทรพั ยากร การเกดิ พอลิเมอร์แบบเคมีไฟฟ้า 148 การเกิดพอลิเมอรแ์ บบอิมลั ชนั ผกผัน 182
เป็นหลกั 352 การเกิดพอลเิ มอร์แบบแคตไอออน 114 การเกดิ พอลิเมอร์แบบแอนไอออน 89

432 สารานุกรม ปโิ ตรเคมี

การเกดิ พอลิเมอร์ประเภทแอลลิล 85 การตกตะสมของกรด 403 การป้องกันการเตมิ สารล้นระดบั 342
การเกดิ พอลิเมอรร์ ะหว่างผิวสมั ผัส 181 การตกนำ้�ฟ้า 419 การป้องกนั ชอ่ งเปิด 396
การขจดั กำ�มะถนั ในกา๊ ซเสยี (เอฟจดี )ี 413 การตกสะสมเปียก 422 การปอ้ งกันมลพษิ 419
การขนถา่ ยสนิ ค้าจากเรือสู่เรอื 347 การตกสะสมแห้ง 410 การปอ้ งกนั ระบบทางเดนิ หายใจ 381
การขนถา่ ยสินค้าสง่ ผ่าน 333 การตรวจติดตามทางชวี ภาพ 371 การปิดวง 133
การขนถ่ายสินคา้ ออกจากหนว่ ยขนส่ง 364 การตรวจสอบระบบความปลอดภัย 354 การเปลี่ยนด้วยตวั เร่งปฏกิ ิริยา 114
การขนสง่ ทางทะเลแบบมวลรวม 330 การตรวจหาการรั่วซึมและซอ่ มบำ�รุง การเปล่ียนแบบเลื่อน 262
การขนส่งทางน�ำ้ 343 (แอลดเี ออาร)์ 416 การเปลีย่ นไอโซเมอร ์ 186
การขนส่งทางรถไฟ 353 การต่อสายดนิ 341 การเปลย่ี นไอโซเมอรด์ ้วยไฮโดรเจน 178
การขนสง่ เทีย่ วกลับ 328 การเติมคลอรีน 122 การเผาทิ้ง 413 ดชั นี
การขนสง่ แบบเตม็ ตู้สินคา้ (เอฟซแี อล) 340
การขนส่งระบบตสู้ ินคา้ 332 การเตมิ คารบ์ อนมอนอกไซด์ 109 การฝงั กลบอยา่ งปลอดภยั 420
การเตมิ โบรมีน 103 การฝึกซอ้ มแบบจำ�ลองสถานการณ์ 399
การขนส่งสินคา้ ไมเ่ ต็มตู้สินค้า การเติมฟอสจนี 218 การฝึกซอ้ มแผนฉกุ เฉนิ 386
(แอลซีแอล) 346 การเตมิ หมคู่ ารบ์ อกซิลกิ 74 การฝึกปฏบิ ัติแผนฉกุ เฉนิ 386
การขนสง่ สนิ ค้าร่วม 332 การเตมิ หมู่เอมนี 85 การยศาสตร์ 372
การขนสง่ สนิ คา้ อันตรายทางทะเล การเติมหม่แู อลคิล  83 การยอ่ ยแบบใชอ้ อกซิเจน 405
(ไอเอ็มดีจ)ี 345 การเตมิ หมแู่ ฮโลเจน 173 การย่อยแบบใชอ้ ากาศ 405
การขนส่งหลายรูปแบบ 348 การเติมหรอื แทนทดี่ ้วยหมแู่ อลกอฮอล ์ 81 การยอ่ ยแบบไมใ่ ชอ้ อกซิเจน 406
การขึ้นรปู แบบฉดี 179 การเติมโอโซน 418 การย่อยแบบไรอ้ ากาศ 406
การขึ้นรูปแบบอดั 124 การเตมิ ไฮโดรเจน 177 การยอ่ ยแบบแอนแอโรบิก 406
การควบคุมการรวั่ ไหล 359 การแตกตัว 128 การยอ่ ยแบบแอโรบกิ 405
การควบคุมความเสี่ยงตอ่ สุขภาพ 375 การแตกตัวดว้ ยความรอ้ น 275 การแยก 261
การควบคมุ อบุ ัตภิ ัยจากวัสดุอันตราย การแตกตัวดว้ ยตวั เร่งปฏกิ ิรยิ าในสภาวะ การแยกจัดเกบ็ สารเคม ี 356
และสารเคมี 391 ของไหล (เอฟซีซี) 166 การแยกแบบลดความดัน 165
การจดั การทีเ่ หมาะสมท่ีสดุ 350 การแตกตวั ด้วยไฮโดรเจน 176, 177 การแยกสลายด้วยนำ้� 178
การจดั การทเี่ หมาะสมทส่ี ดุ ในโซ่อุปทาน 361 การแตกตวั โดยใช้ไอน�ำ้ รว่ มดว้ ย 263 การแยกสลายด้วยแอมโมเนยี 88
การจดั การภาวะฉกุ เฉนิ 386 การถ่ายโอนสายโซ่ 120 การแยกสลายดว้ ยแอลกอฮอล ์ 81
การจัดการภาวะวกิ ฤต ิ 385 การทดสอบการทำ�หน้าท่ขี องปอด 377 การรวบรวมสนิ ค้า 332
การจดั เรียงโครงสรา้ งใหม่ของเบคแมนน์ 95 การทดสอบถงั 362 การระบรุ หสั ขอ้ มลู สนิ คา้ โดยระบบ
การจดั วางสนิ ค้าชนิดถงุ แบบเรียงกอง 348 การทดสอบแบบไม่ท�ำ ลาย (เอ็นดที ี) 349 ความถ่ีวิทยุ (อาร์เอฟไอดี) 353
การจบั เป็นกลมุ่ กอ้ น 409 การทดสอบปล่อยตก 336 การระเบิด 387
การจ�ำ แนกประเภทสนิ ค้าอนั ตราย 342 การทำ�ขน้ สลัดจ ์ 420 การระเบิดจากแรงดันไอของ
การชว่ ยฟนื้ คืนชีพขน้ั พ้นื ฐาน (ซพี อี าร)์ 371 การทำ�คอมพาวนด์ 299 ของเหลวเดือด 384
การใช้ประโยชนส์ นิ ทรพั ย์ 328 การท�ำ โฟม 304 การรัดตรงึ สนิ ค้าบนรถขนสง่ 347
การซกั ซ้อมการปฏิบัต ิ 386 การทำ�สญั ลักษณ ์ 348 การรฟี อรม์ 259
การดึงนำ้� 136 การท�ำ ใหเ้ ปน็ กลาง 418 การรีฟอร์มด้วยตวั เร่งปฏกิ ริ ยิ า 114
การดงึ นำ้�ออกจากเอทานอล 154 การแทนท่อี ากาศดว้ ยไนโตรเจน 349 การรีฟอรม์ ด้วยไอน้�ำ 263
การดงึ สองทศิ ทาง 98 การบรรจสุ นิ ค้าเข้าไปในหน่วยขนส่ง 347 การรฟี อรม์ ดว้ ยไอน�้ำ 263
การดงึ หมู่แอลคิล 136 การบรรจุสินค้าทางด้านบนถงั รถขนส่ง 362 การเร่ิมปฏิกิริยาด้วยแสง 218
การดึงหมูแ่ อลคิลจากทอลิวอนี 279 การบรรจุสินคา้ ทางดา้ นล่างถงั รถขนสง่ 330 การเรยี งตัวสองทศิ ทาง 98
การดงึ หมูแ่ อลคิลด้วยไฮโดรเจน 176 การบรรจุสนิ ค้าลงถงั 336 การล้างลง 410
การดงึ ไฮโดรเจน 136 การบรรจหุ บี ห่อ 350 การแลกเปลย่ี นหมูแ่ อลคลิ 280
การดึงไฮโดรเจนคลอไรด์ 136 การบรหิ ารสินค้าคงคลัง 345 การแลกเปล่ยี นไอออน 416
การดึงไฮโดรเจนออกและปดิ วง 136 การบาดเจ็บทางเสียง 368 การวัดกลิ่นโดยวธิ รี ับความร้สู กึ
การดูดซับ 80 การบำ�บดั น้ำ�เสียแบบไมใ่ ช้อากาศ 406 การได้กล่ิน 420
การดดู ซับชนิดสลบั ความดัน (พีเอสเอ) 253 การบำ�บัดนำ้�เสียแบบแอนแอโรบกิ 406 การวางแผนร่วมกนั ของฝา่ ยขายและ
การดูดซับชนดิ สลบั อุณหภูมิ (ทเี อสเอ) 272 การบำ�บัดเสียแบบไมใ่ ชอ้ อกซิเจน 406 ฝา่ ยปฏบิ ตั ิการ (เอสแอนด์โอพ)ี 355
การดูดซมึ 71 การประเมนิ ความเส่ยี งต่อสุขภาพ การวา่ จา้ งเรอื เหมาล�ำ เพอ่ื บรรทกุ
การดแู ลด้วยความรบั ผดิ ชอบ 354 (เอชอารเ์ อ) 374 สารเคมีเหลว 331
การดูแลตลอดอายุผลติ ภณั ฑ์ 352 การประเมนิ ผลกระทบทางสขุ ภาพ การวิเคราะห์การเปล่ียนแปลงน�้ำ หนัก
การดแู ลและรบั ผิดชอบตอ่ ผลติ ภัณฑ ์ 380 (เอชไอเอ) 374 ดว้ ยความรอ้ น (ทีจีเอ) 320
การตกตะกอนผลกึ 419 การปรบั คา่ pH 418

สารานุกรม ปิโตรเคมี 433

การวเิ คราะหค์ วามต่างดา้ นความรอ้ น 300 ขดี เรม่ิ เปลีย่ นการรบั สัมผสั (ทีแอลว)ี 381 เคร่ืองสูบน้ำ�รักษาความดัน 395
(ดที เี อ) 417 เขตกนั ชน 408 เครอื่ งหมายแสดงการขนสง่ สินคา้ 357
การวิเคราะห์วฏั จกั รชวี ติ (แอลซีเอ) 333 แขนกลจ่ายสารเคมเี หลว 347 เครือ่ งอัดรีดแบบเกลียวคู่ (ทเี อสอี) 322
การเวยี นรอบนบั สินค้าคงคลงั 163 เครอ่ื งอัดรดี แบบสกรูคู่ (ทีเอสอี) 322
การสกัด 349 ครซี อล ค 128 แคตฟอร์มมิง 114
การส่งมอบตรงเวลา 88 โครงข่ายพอลิเมอร์แบบก่งึ สอดไขว้ 261
การสงั เคราะห์ไนไทรล ์ 92 คลอรเิ นตเทดพอลไิ วนลิ คลอไรด์ (ซพี ีวซี )ี 121 (เอสไอพีเอ็น) 181
การสังเคราะห์สารแอโรแมตกิ ส์ 176 คลอริเนตเทดพอลิอเี ทอร ์ 121 โครงขา่ ยพอลิเมอร์แบบสอดไขว้
การสงั เคราะหอ์ อกโซ 151 คลอรเิ นตเทดพอลเิ อทลิ นี (ซีพอี )ี 121 (ไอพีเอ็น)
ดัช ีน การสงั เคราะหอ์ ิพอ็ กไซด์ 82 คลอโรซัลโฟเนดเทต พอลเิ อทิลีน
การสังเคราะห์แอลดอล 378 (ซเี อสพีอี) 123 ง
การสญู เสียการไดย้ นิ จากเสียง 381 คลอโรเบนซีน 122 งานเจาะและงานขดุ 386
การสญู เสียการได้ยนิ แบบชัว่ คราว 408 คลอโรพรีน 122 งานทัว่ ไป 385
(ทีทเี อส) 423 คลังสนิ คา้ 362, 366 งานทท่ี �ำ ใหเ้ กิดความรอ้ นหรอื ประกายไฟ 392
การสูญเสียไอระเหย 316 คลงั สินค้าส�ำ หรบั สินค้าอันตราย 335
การสญู เสียไอสารเคมจี ากถงั เก็บ 303 ความขุ่น 421 จ
ขณะปฏิบัติงาน 306 ความคลาดเคลอ่ื นของการนำ้�หนักสินค้า 366 จดุ วาบไฟ 339
การเสริมสภาพพลาสติก 80 ความเคม็ 420
การเสรมิ สภาพพลาสตกิ ภายนอก 110 ความจขุ องภาชนะบรรจุ 333 ฉ
การเสริมสภาพพลาสติกภายใน 137 ความตอ้ งการออกซเิ จนทางเคมี (ซโี อดี) 408 ฉนวน 343
การเสื่อมสมบัติตามอาย ุ 376 ความตอ้ งการออกซิเจนทางชีวเคมี ฉลาก 346
การหล่อ 350 (บีโอด)ี 407
การหลุดจากสายโซ่พอลเิ มอร ์ 171 ความทนแสง 307 ช
การอนรุ กั ษก์ ารได้ยิน ความปลอดภัย 398 ชว่ งเวลาในการสง่ มอบ 346
เกนิ ความต้องการ ความแม่นของการพยากรณย์ อดขาย 340 ช่องลงซอ่ มบำ�รงุ 348
ไกลคอล ความแม่นย�ำ ของขอ้ มูลสนิ ค้าคงคลงั 345 ชัน้ โอโซน 418
ความยาวสายโซ่เชิงจลน์ 188
ข ความเร่งเอง 93 ซ
ของเสียอันตราย 415 ความลา้ 164 ซลั โฟเลน 266
ของเสยี อุตสาหกรรม 416 ความสงู ของบรรจุภัณฑท์ ่ีวางซอ้ นกนั 359 ซี 4 ผสม 200
ขอ้ ตกลงธรุ กรรมการคา้ สากล ความเหมาะสมและความพร้อม ซโี อไลต์ 288
(อนิ โคเทอม) 344 ของบคุ คลในงานทท่ี ำ� 372 เซลลโู ลส 115
ข้อตกลงยโุ รปวา่ ด้วยการขนสง่ สินค้า คอมพาวนด ์ 299 เซลลูโลสไทรแอซีเทต (ซีที) 117
อันตรายทางถนน (เอดอี าร์) 337 คอมเพลก็ ซป์ โิ ตรเคมี 210 เซลลูโลสแอซเี ทต (ซเี อ) 115
ขอ้ ต่อเชอื่ มทอ่ ถ่ายเทสารเคมเี หลว ค่าความเข้มข้นตำ่�สดุ ท่ีมนษุ ย์รบั รกู้ ลิน่ ได้ 418 เซลลูโลสแอซีเทตบวิ ทเิ รต (ซีเอบ)ี 116
แบบแหง้ 336 คาโพรแลกแทม 108 เซลลูโลสแอซเี ทตโพรพอิ อเนต (ซเี อพ)ี 117
ข้อตอ่ แบบตดิ ตงั้ เรว็ 352 คาโพรแลกโทน 108 โซ่มูลค่าผลติ ภัณฑ ์ 365
ขอ้ ต่อรับนำ�้ ดบั เพลงิ 388 คารบ์ อนกัมมันต์ 404 ไซโคลน 409
ขอ้ แนะน�ำ ของสหประชาชาติเรื่อง คาร์บอนแบล็ก 297 ไซโคลพาราฟนิ 135
การขนส่งสินค้าอนั ตราย 364 คาร์บอนมอนอกไซด ์ 408 ไซโคลเพนเทน 135
ข้อมลู ความปลอดภัยสารเคมี (เอสดเี อส) 355 คา่ เสียเวลา 335 ไซโคลแอลเคน 135, 206
ขน้ั ริเร่ิมสายโซ ่ 118 ค่าหน่วงเวลาตูส้ นิ คา้ 335 ไซโคลเฮกซานอล 134
ขน้ั สนิ้ สุดสายโซ ่ 119 คำ�ส่งั ซอื้ ของลกู คา้ ทส่ี มบูรณ ์ 351 ไซโคลเฮกซาโนน 134
ขดี ความสามารถในการรองรับสารมลพษิ คิวมนี 132 ไซโคลเฮกซนี 134
ของแหล่งนำ�้ 407 คู่มือการขนส่งกรณฉี กุ เฉนิ 363 ไซโคลเฮกเซน 134
ขดี จ�ำ กัดการรบั สัมผสั ท่ียอมได้ (พอี ีแอล) 380 เคมภี ณั ฑ์ปิโตรเลยี ม 211 ไซลนี 286
ขีดจำ�กดั การรบั สัมผสั ในงานอาชพี เครอ่ื งจดั เรยี งบนพาเลต 351 ไซลีนอล 287
(โออแี อล) 379 เครอื่ งดักฝุ่นดว้ ยไฟฟา้ สถติ 410 ไซโล 357
ขีดจำ�กัดขัน้ ต่ำ�ของส่วนผสมระเบดิ ได้ เคร่อื งผสมแบบสองลกู รีด 323
(แอลอีแอล) 396 เคร่อื งฟอกกา๊ ซแบบเปียก 422 ด
ขดี จำ�กัดขน้ั สงู ของส่วนผสมระเบิดได้ เคร่ืองลำ�เลยี งสนิ ค้าดว้ ยระบบทอ่ ลม 326 370
(ยูอีแอล) 399 เคร่อื งสบู นำ�้ ดับเพลงิ 389 ดัชนกี ารสัมผัสสารชวี ภาพ (บีอีไอ) 405
ดชั นีคุณภาพอากาศ (เอควิ ไอ)

434 สารานกุ รม ปโิ ตรเคมี

ดชั นีหักเห 259 ถงั แบบฝาเปิดดา้ นบน 349 แนฟทา 206
ดชั นีออกซเิ จน 308 ถังมือสอง 353 แนฟทาลนี 206
ดชั นีออกซเิ จนจำ�กดั (แอลโอไอ) 308 ถงั ยดึ ติดกับตวั รถ 338 แนฟทีน 206
ดสิ พรอพอรช์ นั เนชนั 144 ถงั ส�ำ หรับขนส่งทางทะเล 345 แนวป้องกันอปุ กรณ์บนถังรถขนสง่ 350
ดีเนียร์ 136 ถ่านกัมมนั ต์ 404 โนโวแล็ก 207
ดีพรอพาเกชัน 137 ถุงกรอง 407 ไนโตรเบนซนี 207
ดไี ฮโดรคลอริเนชัน 136 ถุงออ่ นหยนุ่ ขนาดใหญ่ 340 ไนลอน (พเี อ) 229
เดซิเบล 410 เถา้ กน้ เตา 408 ไนลอน 11 227
ได-2-เอทลิ เฮกซิลทาเลต (ดีอีเอชพ)ี 300 เถ้าลอย 413 ไนลอน 12 227
ไดไนโตรทอลิวอนี (ดเี อ็นที) 142 ไนลอน 6 228 ดชั นี
ไดโพรพลิ ีนไกลคอล 143 ท ไนลอน 6,10 228
ไดเมทลิ เทเรฟแทเลต (ดีเอม็ ท)ี 141 ทรงสหี่ น้าการเกิดไฟ 389 ไนลอน 6,6 228
ไดเมทิลฟนี อล 287 ท่อขนสง่ ล�ำ เลียง 351
ไดเมทิลแอซที าไมด ์ 142 ท่อรว่ ม 348 บ
ไดออกทิลทาเลต (ดีโอพ)ี 301 ท่อลำ�เลียงแบบออ่ น 340 บรรจุภัณฑ์ 350
ไดออล 171 ทอลิวอีน 278 บรรจภุ ัณฑ์ชนิดยดื หยนุ่ 361
ไดเอทลิ ีนไกลคอล (ดอี ีจี) 139 ทอลวิ อนี ไดไอโซไซยาเนต (ทดี ไี อ) 279 บรรจภุ ณั ฑ์แบบมวลรวมขนาดกลาง
ไดไอโซไซยาเนต 140 ทอ่ ออ่ นจ่ายสารเคมเี หลว 348 (ไอบีซี) 344
ไดไอโซบิวทีน 139 ท่อไอวนกลับ 365 บรรจภุ ัณฑป์ ระเภทถงุ 329
ไดไอโซโพรพลิ เบนซีน 140 ท่าเทยี บเรอื 329, 345 บรรจุภัณฑ์ส�ำ หรับสนิ ค้าอันตราย 334
ทา่ เรอื ตน้ ทางผูส้ ่งสินค้า 352 บอ่ กง่ึ แอโรบกิ 412
ต ทา่ เรอื ตู้สินค้า 332 บอ่ เตมิ อากาศ 405
ตัวกรองโมเลกลุ 202 ทา่ เรือปลายทางผรู้ บั สนิ คา้ 352 บอ่ ปรับเสถยี ร 421
ตัวตา้ นออกซเิ ดชัน 296 ทำ�เนียบการปลดปลอ่ ยและเคลื่อนยา้ ย บอ่ แฟคัลเททฟี 412
ตัวเตมิ 303 มลพษิ (พีอารท์ อี าร)์ 419 บอ่ เหมน็ 406
ตัวทำ�ความเย็นแบบระเหย 411 ที่จอดเรือ 329 บอ่ แอนแอโรบกิ 406
ตวั ทำ�ละลาย 263 ที่ปรึกษาดา้ นความปลอดภัยการขนส่ง บัญชแี หล่งก�ำ เนดิ มลพษิ อากาศ 410
ตัวเรง่ ปฏกิ ริ ิยา 111 สนิ คา้ อันตราย (ดีจีเอสเอ) 334 บิวทาไดอนี 104
ตวั เร่งปฏิกิรยิ าวิวธิ พนั ธ ์ 174 ทีมตอบโตภ้ าวะฉุกเฉนิ 386 บิวทลิ ีน 106
ตัวเรง่ ปฏิกริ ิยาเอกพันธ ์ 176 เทก็ ซ์ 275 บวิ ทีน 106
ตัวอยา่ งแบบฉวย 413 เทคโนโลยีสะอาด (ซที ี) 409 บิวทิลีนไกลคอล (บจี )ี 107
ตัวอยา่ งสมุ่ 413 เททระไฮโดรฟูแรน (ทีเอชเอฟ) 274 บิวทิลนี ออกไซด ์ 107
ตวั อยา่ งอากาศทเ่ี กบ็ ทร่ี ะดบั หายใจ 371 เทฟลอน 246 บวิ เทน 105
ตูส้ นิ ค้าทางทะเลแบบมวลรวม 355 เทอรม์ อเซต 277 บวิ เทนไดออล 107
ตู้สนิ ค้าสำ�หรบั ขนสง่ ทางทะเล 342 เทอร์มอเซตพลาสตกิ 277 บิสฟีนอลเอ (บีพเี อ) 100
เตาเผาเชิงเรง่ ปฏิกิริยา 408 เทอร์มอพลาสติกพอลเิ อสเทอร ์ 233 บิสมาเลอิไมด์ (บีเอ็มไอ) 100
แทน่ รองสินคา้ 350 เบกาไลท์ 218
ถ ไทเทเนยี มไดออกไซด์ 321 เบตาแลกแทม 70
ถัง 336 ไทรครซี อล 128 เบนซัลดีไฮด ์ 96
ถังกรองแบบแอนแอโรบกิ 406 ไทรไนโตรทอลวิ อีน (ทเี อ็นที) 282 เบนซีน 97
ถงั กรองไรอ้ ากาศ 406 ไทรโพรพิลนี ไกลคอล 282 เบนซีน-ทอลิวอนี -ไซลนี (บที เี อกซ์) 98
ถังเกบ็ ชนิดหลงั คาไม่ตดิ ตาย 412 ไทรเอทิลนี ไกลคอล (ทีอจี )ี 280 แบบจ�ำ ลองการกระจายอากาศ 405
ถังเกบ็ ชนิดหลงั คาลอยภายใน 416 แบบจำ�ลองพลูมของเกาสเ์ ซียน 413
ถงั เกบ็ ทีม่ ีระบบหลังคาลอย 340 น แบบจ�ำ ลองพฟั ของเกาสเ์ ซียน 413
ถังเกบ็ สารเคมีชนดิ หลงั คาตดิ ตาย 412 นอร์มัลบวิ ทีน 204 ใบแจง้ ความพร้อมเขา้ เทยี บทา่ 349
ถงั เกบ็ สารเคมีชนดิ หลงั คาไม่ตดิ ตาย 412 นอร์มัลเมทลิ ไพโรริโดน (เอ็นเอ็มพี) 204 ใบตราสง่ สินคา้ (บแี อล) 329
ถงั เก็บสารเคมเี หลวหรอื ก๊าซ 361 นักสขุ ศาสตร์อตุ สาหกรรม 377 ใบสง่ สินคา้ (ดโี อ) 335
ถังดกั ไขมันและน�้ำ มนั 418 น�ำ้ เสยี 421 ใบอนุญาตทำ�งาน 400
ถงั ทรงกลม 358 น้ำ�หนกั บรรทกุ ในเรอื รวม (ดีดับเบลิ ยทู ี) 335
ถังน�ำ กลับมาปรบั ปรุงสภาพ 353 น�้ำ หนกั โมเลกลุ เฉลย่ี เชงิ จ�ำ นวน 208 ป
ถงั บรรจุก๊าซ 341 น�้ำ หนกั โมเลกลุ เฉลี่ยเชิงน�้ำ หนกั 286 138
ถังบรรจุสารเคมี 366 น้ำ�หนกั โมเลกลุ เฉลย่ี แบบแซด 288 ปฏกิ ิริยาดลี ส์-แอลเดอร์ 169
ปฏิกริ ยิ าฟรเี ดล-คราฟท ์

สารานุกรม ปโิ ตรเคมี 435

ปฏิกริ ยิ าโฟโตเคมี 418 พอลิเมอรผ์ สม 317 พอลอิ ีเทอร์ 233
ปฏิกริ ิยาออกโซ 209 พอลิเมอรร์ ว่ ม 127 พอลอิ เี ทอร์คีโทน (พอี เี ค) 234
ปรากฏการณเ์ จล 93 พอลิเมอร์ร่วมแบบกลุ่ม 101 พอลอิ ีเทอร์อิไมด์ (พอี ไี อ) 234
ปรากฏการณ์ทรอมส์ดอร์ฟ 93 พอลเิ มอร์ร่วมพอลิยูรเิ ทนพอลิยูเรีย 248 พอลิอีเทอรอ์ ีเทอรค์ โี ทน (พอี ีอเี ค) 233
ปรากฏการณท์ รอมส์ดอรฟ์ -นอร์รชิ 93 พอลิเมอร์ร่วมพอลิเอสเทอร ์ 126 พอลอิ ีเทอร์อเี ทอรค์ โี ทนคโี ทน
ปรากฏการณเ์ รือนกระจก 414 พอลเิ มอรร์ ่วมสไตรีน-บวิ ทาไดอีน 265 (พีออี เี คเค) 234
ป๊ัมนำ้�ดบั เพลงิ 389 พอลเิ มอรร์ ว่ มเอทลิ นี -กรดอะครลิ กิ พอลิเอทิลนี 235
ป๊ัมนำ้�รักษาความดนั 395 (อเี อเอ) 158 พอลิเอทิลนี ไกลคอล (พอี ีจ)ี 236
ปา้ ยปดิ เพ่ือสอื่ สารขอ้ มูลสินค้า 351 พอลิเมอรร์ ว่ มเอทลิ ีน- พอลิเอทลิ ีนความหนาแนน่ ต�ำ่
ดัช ีน ปโิ ตรเคมี 211 คลอโรไทรฟลูออโรเอทิลนี (ซอี ที พี อี ี) 159 (แอลดีพีอี) 191
พอลิเมอร์ร่วมเอทิลีน-นอร์มัล-บิวทิล
ผ อะคริเลต (อบี ีเอ) พอลเิ อทลิ ีนความหนาแนน่ ต่ำ�เชิงเส้น
161 (แอลแอลดพี ีอ)ี 190
ผลกระทบเฉยี บพลนั 405 พอลเิ มอร์ร่วมเอทิลีน ไวนลิ แอซเี ทต พอลเิ อทลิ นี ความหนาแนน่ ปานกลาง
ผลกระทบในระยะยาว 408 (อีวเี อ) 163 (เอม็ ดีพอี )ี 193
ผังลม 422 พอลิเมอรร์ ่วมเอทิลนี -เอทลิ อะคริเลต พอลเิ อทิลีนความหนาแน่นสงู (เอชดพี ีอ)ี 174
แผน่ ก้นั ภายในถงั 328 (ออี เี อ) 160 พอลิเอทลิ นี เชื่อมขวาง
แผ่นรองสนิ คา้ 358 พอลเิ มอรร์ ่วมเอทลิ ีนแอซดิ 157 (พีอเี อ็กซ,์ เอก็ ซแ์ อลพอี ี) 129
พอลเิ มอร์รว่ มเอทิลีน- พอลิเอทิลีนเทเรฟแทเลต (พอี ีที) 236
ฝ เททระฟลูออโรเอทลิ นี (อที ีพีอ)ี 162 พอลิเอทลิ ีนนำ้�หนักโมเลกุลสงู พเิ ศษ 283
ฝนกรด 404 พอลิเมอร์อลั ลอย 317 พอลเิ อทิลีนออกไซด์ (พอี ีโอ) 236
พอลเิ มอรอ์ ิเลก็ โทรไลต์ 241 พอลิเอไมด์ 229
พ พอลยิ รู เิ ทน (พียู) 247 พอลิเอไมด์ 6 228
พทาลกิ แอนไฮไดรด ์ 220 พอลลิ อรกิ แลกแทม 227 พอลิเอไมด์ 6,6 228
พลาสติก 222 พอลิไวนลิ คลอไรด์ (พีวีซี) 250 พอลเิ อไมด์ 6,10 228
พลาสติกเชงิ วศิ วกรรม 149 พอลิไวนิลคลอไรด์เติมสารเสรมิ พอลิเอไมด์ 11 227
พลาสตกิ อิพอ็ กซ ี 153 สภาพพลาสติก (พพี วี ซี ี) 224 พอลเิ อไมด์ 12 227
พอลิไกลคอล 237 พอลิไวนิลคลอไรดแ์ บบกระจายตัว 144 พอลิเอไมด์-อไิ มด์ (พีเอไอ) 229
พอลิคลอโรด์ไทรฟลอู อโรเอทลิ ีน พอลไิ วนลิ คลอไรดแ์ บบแขวนลอย 269 พอลเิ อสเทอร ์ 233
(พีซที เี อฟอ)ี 232 พอลไิ วนลิ คลอไรด์ไมเ่ ติมสาร พอลิเอสเทอร์ชนิดไม่อิ่มตวั (ยูพี) 284
พอลิคาร์บอเนต (พซี ี) 232 เสริมสภาพพลาสตกิ (ยพู วี ีซ)ี 283 พอลเิ อสเทอร์ประเภทเทอร์มอเซต 277
พอลคิ ีโทน 238 พอลไิ วนลิ บวิ ทริ ลั (พวี ีบี) 249 พอลิแอซีทลั 224
พอลซิ ลั โฟน (พเี อสโอ) 246 พอลิไวนิลฟลอู อไรด์ (พีวีเอฟ) 250 พอลิแอรลิ ซัลโฟน (พเี อเอส) 230
พอลิไซโคลเฮกซลิ ีนไดเมทลิ นี เทเรฟแทเรต พอลไิ วนลิ ฟอรม์ ัล พอลแิ อรลิ อีเทอร์ (พีเออ)ี 230
(พีซที ี) 233 (พีวีเอฟโอ, พีวเี อฟเอม็ ) 251 พอลไิ อโซไซยานูเรต (พีไออาร์) 238
พอลเิ ททระฟลูออโรเอทลิ นี (พที เี อฟอ)ี 246 พอลไิ วนลิ ิดนี คลอไรค์ (พวี ดี ีซ)ี 251 พอลไิ อโซไซยาเนต 238
พอลบิ วิ ทลิ ีน (พีบ)ี 231 พอลิไวนิลแอซที ัล 248 พอลิไอโซบวิ ทิลีน (พไี อบ)ี 237
พอลิบิวทิลนี เทเรฟแทเลต (พีบีที) 231 พอลิไวนลิ แอซีเทต (พีวีเอซ)ี 248 พาราไซลนี 210
พอลิบวิ ทีน 231 พอลิไวนลิ แอลกอฮอล์ (พวี ีเอ) 248 พาราฟิน 210
พอลิเบนซิมิดาโซล (พีบีไอ) 230 พอลไิ วนิลดิ นี ฟลโู อไรด์ (พีวีดเี อฟ) 252 พาเลต 350
พอลพิ ทาลาไมด์ (พีพเี อ) 245 พอลิสไตรีน (พเี อส) 245 พิธสี ารเกยี วโต 416
พอลพิ าราเฟนลิ นี เทเรฟทาลาไมด์ พอลิสไตรีนทนแรงกระแทกสูง พน้ื ทแ่ี นวกนั ชน 408
(พีพีทีเอ็ม, เคฟลาร์) 243 (เอชไอพีเอส) 175 เพอรฟ์ ลอู อโรเอทลิ ันโพรพิลีนพลาสติก 167
พอลิโพรพิลนี ไกลคอล (พพี จี ี) 245 พอลสิ ไตรนี อเนกประสงค์ 245 โพรพิลนี 255
พอลิเฟนิลซัลไฟด์ (พพี ีเอส) 244 พอลอิ อกซเี มทิลนี (พีโอเอม็ ) 224 โพรพิลีนไกลคอล (พีจ)ี 256
พอลิเฟนิลนี ออกไซด์ (พพี ีโอ) 244 พอลอิ อกซีเอทลิ นี (พโี ออ)ี 236 โพรพลิ นี ออกไซด์ (พโี อ) 257
พอลเิ มทิลเพนทีน (พเี อ็มพี) 242 พอลอิ ะครลิ าไมด์ 225 โพรพนี 255
พอลเิ มทลิ เมทาคริเรต (พีเอ็มเอ็มเอ) 241 พอลิอะคริลิกพลาสติก 226 โพรเพน 254
พอลเิ มอร ์ 239 พอลอิ ะครลิ ิกแอซดิ (พเี อเอ) 225 โพลเิ มอร ์ 236
พอลิเมอร์เชงิ ประกอบ 318 พอลิอะครโิ ลไนไทรล์ (พีเอเอน็ ) 226
พอลเิ มอรเ์ ชงิ วศิ วกรรม 149 พอลอิ ิไมด์ (พีไอ) 237 ฟ
พอลิเมอรแ์ บบควบแน่น 125 พอลิอเิ ล็กโทรไลต์ 241 ฟลอู อรเิ นตเทดเอทิลนี โพรพลิ นี (เอฟอพี )ี 167
พอลิเมอร์ประเภทเทอร์มอเซต 277 พอลอิ ที นี (พีอ)ี 235 ฟอรม์ ลั ดไี ฮด์ 167

436 สารานกุ รม ปิโตรเคมี

ฟอสจนี 218 โมเลควิ ลารซ์ ีฟ 202 ระบบสารดบั เพลงิ สะอาด 385
ฟวิ แรนพลาสติก 169 ระบบสารสนเทศการประเมินความเส่ยี ง
ฟวิ แรนเรซนิ 169 ย อย่างครบวงจร (ไอริส) 416
ฟีนอล 216 123 ระบบหวั กระจายนำ�้ ดับเพลิง 399
ฟีนอลฟอรม์ ลั ดไี ฮด์ (พีเอฟ) 218 ยางคลอโรพรีน (ยางซีอาร์) 276 ระบบเอกสารกำ�กบั การขนสง่ ของเสยี
ฟนี อลเฟอร์ฟวิ แรนเรซิน 217 ยางเทอรม์ อพลาสตกิ 206 อนั ตราย 415
ฟีนอลิกเรซิน 218 ยางธรรมชาติ (เอ็นอาร์) 123 ระเบียบสารเคมีของสหภาพยโุ รป (รีช) 353
เฟนิลามนี 88 ยางนโี อพรนี 76 ระยะเวลาเตรยี มการ 346
เฟอรฟ์ วิ รัล 170 ยางไนไทรล์ (เอน็ บีอาร)์ 105 ระยะเวลาเหนย่ี วนำ�การเกิดออกซิเดชนั
โฟมพอลสิ ไตรนี (อพี เี อส, เอก็ ซพ์ ีเอส) 163 ยางบวิ ทาไดอีน (ยางบีอาร์ ) 106 (โอไอท)ี 315 ดชั นี
โฟมสไตรีน 163 ยางบวิ ทิล 105 รีฟอร์มมงิ 259
ไฟท่วม 390 ยางบูนา 225 รีฟอร์มเมต 258
ไฟบนพืน้ 398 ยางพอลอิ ะคริเลตอะครลิ ิก (เอซีเอม็ ) 76 รปู แบบการขนส่ง 348
ไฟพลุ่ง 390 ยางอะครโิ ลไนไทรล-์ บิวทาไดอนี 162 เรซิน 260
ไฟพ่งุ เป็นล�ำ 395 (เอบอี าร)์ 238 เรซินโนโวแลก็ 207
ไฟฟ้าสถติ 336 ยางอีพีดีเอม็ 284 เรซินเมลามนี -ฟอร์มัลดไี ฮด์ (เอ็มเอฟ) 193
ยางไอโซพรีน (ไออาร)์ 194 เรซินยเู รีย-ฟอรม์ ัลดไี ฮด์ (ยูเอฟ) 284
ภ ยเู รีย เรซนิ รโี ซล 261
ภาวะฉุกเฉนิ 386 เยอ่ื แผน่ เรซินแอนลิ นี -ฟอร์มลั ดไี ฮด์ 89

ภาวะภยั ตอ่ สขุ ภาพ 373 ร เรือขนสง่ สินคา้ ขนาดเลก็ 329
ภาวะแวดล้อมในการทำ�งาน 401 รถขนสง่ ถังบรรจสุ ินค้าสารเคมเี หลว เรอื บรรทกุ สารเคม ี 366
ภาวะแสงจ้า 373 หรือกา๊ ซ 362 เรอื บรรทกุ สารเคมีเหลวหรือก๊าซ 331
ภูมิแพ้ 370 รถบรรทุกกงึ่ พ่วง 356 เรือลากจงู 363
รถบรรทุกพ่วง 341 เรอื ลำ�เลียง 329
ม รหสั ถงั ส�ำ หรับการขนส่งสินค้าอนั ตราย 334 แรฟฟเิ นต 258
มอนอเมอร ์ 203 รหัสมาตรฐานของสถาบนั วศิ วกรรม โรค 372
มอนอเอทิลีนไกลคอล (เอม็ อจี ี) 160 เครือ่ งกลแหง่ สหรัฐอเมริกา โรคความเย็นกัด 390
มะเร็งท่ีเกิดจากงานอาชพี 378 (เอเอสเอม็ อี โค้ด) 328 โรคทเี่ กดิ จากการหดเกรง็ ของ
มาตรฐานการปลอ่ ยสารมลพิษทางอากาศ 411 ระดับขัน้ การเกดิ พอลิเมอร์ (ดีพี) 136 หลอดเลอื ด 380
มาตรฐานคณุ ภาพอากาศในบรรยากาศ ระดบั ความดันเสียงแบบถ่วงนำ้�หนกั 422 โรคที่เกดิ จากงานอาชพี 378
ท่วั ไป 406 ระดับเรมิ่ รบั รกู้ ล่นิ 418 โรคฝ่นุ จับปอด 380
มาตรฐานน้ำ�ท้งิ 410 ระดับเสยี ง 420
มาตรฐานสถาบนั ปิโตรเลยี มแห่ง ระดับเสยี งเฉล่ียกลางวนั -กลางคนื 410 ล
สหรฐั อเมริกา 326 ระดับเสยี งท่ีไดร้ บั (เอสอีแอล) 420 341
มาตรฐานเอพไี อ 326 ระดับเสียงรบั รู้ (พเี อน็ แอล, แอลพีเอ็น) 418 ลอจิสติกสท์ เี่ ปน็ มิตรต่อส่งิ แวดล้อม 368
มาเลอกิ แอนไฮไดรด์ (เอ็มเอ) 193 ระดับเสียงสมมูล 24 ชวั่ โมง 411 ละอองลอย 387
มีเทน 195 ระบบการจัดการคลังสินค้า ลกู ไฟขนาดใหญ ่ 103
เมทริกซ์ 309 (ดบั เบลิ ยูเอ็มเอส) 366 เลขโบรมีน 188
เมทาไซลนี 194 ระบบการจดั การทรพั ยากรทัว่ ท้ังองค์กร แลกแทม 191
เมทาทซี สิ 194 (อีอารพ์ )ี 337 ไลครา

เมทานอล 196 ระบบการจดั การส่ิงแวดล้อม (อีเอม็ เอส) 411 วัตถอุ นั ตราย ว 342
เมทิลเทอรเ์ ชยี รีบวิ ทิลอเี ทอร์ (เอม็ ทีบอี )ี 198 ระบบการจัดการอาชีวอนามยั 379
เมทลิ ฟีนอล 128 ระบบการจดั เกบ็ และคน้ คืน วัสดุเชิงประกอบ 298
เมทลิ เมทาคริเลต (เอ็มเอม็ เอ) 197 สนิ คา้ อัตโนมตั ิ 328 วัสดุยดื หยนุ่ 147
เมทลิ เมทาครเิ ลทอะคริโลไนไทรล์ ระบบการประเมนิ ความปลอดภยั และ วสั ดยุ ดื หยนุ่ เทอร์มอพลาสตกิ (ทพี อี )ี 276
บิวทาไดอีนสไตรีน (เอ็มเอบเี อส) 198 คุณภาพ (เอสคิวเอเอส) 354 วัสดยุ ืดหยนุ่ โอเลฟินเทอรม์ อพลาสตกิ 276
เมทลิ เอทลิ คโี ทน (เอม็ อีเค) 196 ระบบจำ�แนกและส่อื สารสารเคมี วัสดุเสริมกำ�ลงั 318
เมทลิ แอลกอฮอล ์ 196 ใหเ้ ปน็ ระบบเดียวกนั ทั่วโลก (จเี อชเอส) 341 วาลว์ ส�ำ หรบั เกบ็ ตัวอยา่ ง 335
เมทิลไอโซบวิ ทิลคโี ทน (เอ็มไอบีเค) 197 ระบบตรวจติดตามคุณภาพอากาศ วทิ ยาการระบาด 372
เมทิลีนไดเฟนลิ ีนไดไอโซไซยาเนต (เอควิ เอม็ เอส) 405 เวลาครบรอบ 333
(เอ็มดีไอ) 199 ระบบโปรยกรอง 421 เวลาท่ีตอ้ งสั่งซอ้ื 354
เมมเบรน 194 ระบบแผน่ หมุนชวี ภาพ (อารบ์ ซี )ี 419 ไวนิลคลอไรด ์ 286

สารานกุ รม ปโิ ตรเคมี 437

ไวนลิ คลอไรดม์ อนอเมอร์ (วีซีเอ็ม) 286 สารถ่ายโอนโซ่ (ซีทีเอ) 120 ห
ไวนลิ แอซีเทต 284 สารทำ�ฟอง 297
ไวนลิ แอลกอฮอล์ (วเี อ) 285 สารประกอบประเภทเฮเทอโรไซคลกิ 173 หน่วยงานของรฐั ผูร้ บั ผิดชอบตาม
ไวไฟ 339 สารผสมคงจดุ เดือด 93 กฎหมาย 332
370 สารเพ่ิมความขาวจากการวาวแสง หน่วยงานด้านความปลอดภยั และ
ศ (เอฟดับเบลิ ยเู อ, เอฟบ)ี 304 อาชีวอนามยั ของสหรัฐอเมรกิ า (โอชา) 379
สารเพมิ่ ความสว่างเชงิ แสง หน่วยงานวจิ ัยดา้ นมะเรง็ ระหว่างประเทศ
ศาสตรก์ ารวัดรปู รา่ งสัดส่วน (โอบีเอ, โอบี) 313 (ไอเออารซ์ ี) 421
ร่างกายมนษุ ย์

ดัช ีน สไตรีน ส 264 สารเพิม่ ความใส 298 หนว่ ยซ�ำ้ 260
สารเพม่ิ เนือ้ สารเสรมิ สภาพพลาสตกิ 316 หน่วยวดั ปริมาณขนส่งเทียบเทา่
สไตรีนมอนอเมอร์ (เอสเอม็ ) 264 สารฟ ู 297 ตูส้ นิ ค้าขนาด 20 ฟตุ (ทอี ีย)ู 363
สไตรนี -มาเลอกิ แอนไฮไดรด์ สารฟทู างกายภาพ 316 หนา้ แปลน 339
(เอสเอ็มเอ) 265 สารฟทู างเคมี 298 หมายเลขสนิ คา้ อันตรายของ
สไตรนี -อะคริโลไนไทรล์ (เอสเอเอน็ ) 264 สารฟทู างเคมแี บบคายความร้อน 302 สหประชาชาติ 364
สไตรนี -อะครโิ ลไนไทรลด์ ดั แปร สารฟทู างเคมแี บบดูดความรอ้ น 301 หอ้ งตกอนภุ าค 414
สมบตั ดิ ว้ ยโอเลฟนิ (โอเอสเอ) 208 สารมลพิษทางอากาศ 405 หวั จ่ายนำ้�ดับเพลงิ 393
สถานขี นถา่ ยตสู้ ินคา้ นอกทา่ เรือ (ไอซีดี) 343 สารมลพษิ ทางอากาศตามเกณฑ ์ 409 หวั เผาออกไซดไ์ นโตรเจนต่�ำ 418
สถานจี ัดเกบ็ และกระจายสนิ คา้ 335 สารมลพิษอากาศท่ีเปน็ อนั ตราย แหล่งกำ�เนิดสารมลพิษอากาศ 411
สถานีรับเรอื ขนสง่ แบบมวลรวม 331 (เอชเอพ)ี 415
สถาบนั เพื่อการผลติ และสนิ คา้ คงคลงั สารมลพิษอากาศหลัก 409 อ
แห่งสหรฐั อเมริกา (เอพกิ ส์) 328 สารยบั ยง้ั ปฏกิ ิรยิ า 343 องคก์ รสากลในการเดินเรือทางทะเล
สถาบันมาตรฐานแห่งชาติของ สารแยง่ ออกซเิ จนในรา่ งกาย 370 (ไอเอม็ โอ) 345
สหรัฐอเมริกา (แอนซี) 384 สารเริ่มปฏกิ ิริยาแบบอนมุ ูลอสิ ระ 168 องคก์ รอิสระของนกั สขุ ศาสตร์
สแปนเดก็ ซ ์ 248 สารลดความหนดื 325 อตุ สาหกรรม ประเทศสหรฐั อเมริกา 370
สภาพผสมเขา้ กนั ได ้ 310 สารลดแรงตงึ ผวิ 267 อนสุ ัญญาบาเซลวา่ ดว้ ยการควบคมุ
สภาพยืดหยนุ่ 146 สารล่นื 319 การเคลือ่ นย้ายข้ามแดนของของเสยี
สภาอตุ สาหกรรมเคมีแหง่ สหภาพยโุ รป 337 สารสกัด 163 อันตรายและการกำ�จดั 407
สมการคารโ์ รเทอรส์ 109 สารสี 298 ออกซเิ จนละลายน้ำ� (ดโี อ) 410
สระเติมอากาศ 405 สารเสถยี รความรอ้ น 305, 320 ออกซเิ ดชัน่ -รดี ักชัน 418
สว่ นต่อเรซนิ 100 ส่วน 315 สารเสถียรต่อแสง 307, 325 ออกซิเรน 161
สัญญาการเช่าเรอื บรรทกุ สินคา้ 333 สารเสรมิ สภาพพลาสติก 316 ออกซีคลอรเิ นชัน 209
สามเหลยี่ มการเกิดไฟ 390 สารเสรมิ สภาพพลาสตกิ ทตุ ยิ ภมู ิ 318 ออรโ์ ทไซลีน 209
สารกระตุ้นการแตกตัว 300 สารเสรมิ สภาพพลาสติกปฐมภมู ิ 318 ออสโมซิสผันกลับ (อาร์โอ) 419
สารก่อผลึก 312 สารหน่วงไฟ 303 อะครลิ าไมด ์ 74
สารกอ่ มะเรง็ 371 สารหยดุ ย้ังอนมุ ลู อสิ ระ 305 อะคริลิกพลาสตกิ 226
สารคายซับ 138 สารหล่อลื่น 308 อะครลิ ิกพอลิเมอร์ 226
สารเคมที เี่ ข้ากันไมไ่ ด ้ 342 สารหลอ่ ลื่นภายนอก 302 อะครลิ กิ เรซิน 226
สารชลอการแตกตัว 300 สารหล่อลื่นภายใน 305 อะครลิ กิ -สไตรีน-อะคริโลไนไทรล์
สารช่วยถอดแบบหล่อ 300 สารอนิ ทรยี ไ์ อระเหย (วโี อซ)ี 381 (เอเอสเอ) 75
สารชว่ ยถอดแบบหล่อภายนอก 302 สิ่งก่อมะเรง็ 371 อะคริโลไนไทรล ์ 76
สารชว่ ยถอดแบบหลอ่ ภายใน 306 สนิ ค้าคงคลงั ข้นั ต่ำ� 355 อะครโิ ลไนไทรล์-บวิ ทาไดอีน-สไตรีน
สารดัดแปรความทนแรงกระแทก 305 สนิ คา้ คงคลงั เต็มตามรอบ 333 (เอบีเอส) 76
สารดูดซบั 79 สนิ คา้ คงคลงั ทีผ่ ู้ขายบรหิ ารเอง (วเี อ็มไอ) 366 อะโครลนี 74
สารดดู ซับแสงอัลตราไวโอเลต 324 สินคา้ คงคลงั เพี่อเก็งก�ำ ไร 358 อะเซทิลนี 74
สารตอ่ ตา้ นการเกดิ ไฟฟ้าสถิต 296 สนิ ค้าคงคลงั เพ่อื การเกง็ ราคา 342 อะเซทิลนี กิ 74
สารต่อตา้ นการเกดิ ไฟฟา้ สถิตแบบถาวร 315 สนิ คา้ คงคลงั ระหว่างทาง 342 อะดิโพไนไทรล ์ 79
สารตา้ นการแนบติด 292 สนิ คา้ อนั ตราย 333 อะมิโนเบนซีน 88
สารตา้ นการเสอ่ื ม 293 สขุ ศาสตร์อุตสาหกรรม 376 อาการเร้ือรัง 408
สารตา้ นจลุ นิ ทรยี ์ 295 เสน้ ใยพอลอิ ะคริโลไนไทรล์ 227 อากาศสว่ นเกนิ 412
สารต้านฝา้ หมอก 293 เสน้ ใยพีเอเอ็น 227 อาชวี อนามยั 379
สารต้านโอโซน 296 เส้นใยโมดะคริลกิ 201 อาชีวะอนามัย 379
สารเติมแต่ง 290 เส้นใยอะครลิ ิก 227 อพิ อกซี 153

438 สารานกุ รม ปโิ ตรเคมี

อพิ อกซเี รซิน (อีพี) 153 เอทลิ ีนโพรพิลีนไดอีนเทอรพ์ อลเิ มอร์ 162 แอลไิ ซคลกิ ส์ 82
อพิ อ็ กไซด์ 152 เอทิลนี ออกไซด์ (อโี อ) 161 แอลเิ ฟทกิ ส์ 82
อิลาสโตเมอรเ์ ทอร์มอพลาสติกเชงิ เอพคิ ลอโรไฮดริน 151 โอโซน 418
วิศวกรรม (อีทีอีเอส) 150 เอมีน 86 โอโซนระดับพ้ืนดนิ 415
อเี ทน 154 เออร์โกโนมิกส ์ 372 โอเลฟนิ 208
อุณหภูมเิ ปลย่ี นสภาพแกว้ 305 แอกทิเวเตดสลัดจ์ (เอเอส) 404 โอเลฟินนกิ ทพี อี ี (ทพี โี อ) 276
อุณหภมู ิหลอม 309 แอซโี ทไนไทรล ์ 73 ไอโซไซยาเนต 186
อุณหภมู เิ หนยี่ วนำ�การเกิดออกซเิ ดชัน แอซีติกแอนไฮไดรด์ 72 ไอโซบวิ ทนี 184
(โอไอท)ี 315 แอซีทัลดีไฮด ์ 72 ไอโซบิวทิลีน 184
อุบัติการณ์ 393 แอซโี ทน 73 ไอโซบวิ ทิลีนไกลคอล 184 ดชั นี
อุบัติเหต ุ 382 แอนทราควิโนน 90 ไอโซบิวทิลีินออกไซด์ 185
อุปกรณก์ นั ระเบดิ 338 แอนิลนี 88 ไอโซบิวเทน 182
อปุ กรณเ์ ก็บไอระเหย 421 แอมมอกซเิ ดชนั 88 ไอโซพาราฟิน 187
อปุ กรณ์ค้มุ ครองความปลอดภัย แอมโมเนีย 86 ไอโซโพรพิลเบนซีน 132
ส่วนบคุ คล (พีพีอี) 396 แอมโมเนยี มซลั เฟต 87 ไอโซเมอไรเซชัน 186
อปุ กรณช์ ้บี อกระดบั ในถังเกบ็ 346 แอมโมโนไลซิส 88 ไอออนอเมอร ์ 182
อปุ กรณ์ป้องกนั อนั ตรายสว่ นบุคคล แอรามดิ 91 173
(พพี ีอี) 396 แอโรซอล 368 ฮ 178
อุปกรณ์ส่งผ่านข้อมลู จากการวัดค่าได้ 362 แอโรแมตกิ ไนลอน 91 เฮเทอโรไซคลกิ ส ์ 176
อุปกรณ์หล่อเยน็ ก๊าซ 411 แอโรแมติกพอลเิ อไมด์ 91 ไฮดรอไลซีส 178
เอกสารขนส่งสินค้า (บีแอล) 329 แอโรแมตกิ ส์ 91 ไฮโดรคลอริเนชัน 82
เอกสารข้อมลู ความปลอดภยั ของสาร แอลคอลคอนเดนเซชั่น 81 ไฮโดรควโิ นน 82
(เอม็ เอสดีเอส) 378 แอลคลิ เบนซีน 84 ไฮโดรคาร์บอนชนิดแอลเิ ฟทิก 177
เอซีโอโทรป 93 แอลคิลเบนซนี ชนดิ โซต่ รง (แอลเอบี) 189 ไฮโดรคาร์บอนชนิดแอลิไซคลกิ 177
เอโซบิสไอโซบิวทิโรไนไทรล์ (เอไอบเี อ็น) 95 แอลคิลเบนซีนซลั โฟเนต 83 ไฮโดรจีเนชนั 176
เอทลิ เซลลโู ลส (อซี ี) 157 แอลคิลเบนซนี ซัลโฟเนตชนิดโซต่ รง ไฮโดรจโี นไลซิส 176
เอทลิ เบนซนี 155 (แอลเอเอส) 190 ไฮโดรดีแอลคเิ ลชนั 178
เอทิลอะครเิ ลต 155 แอลคิลฟนี อล 84 ไฮโดรฟอร์มลิ เลชัน 177
เอทลิ แอซเี ทต (อเี อ) 154 แอลคีน 83 ไฮโดรไอโซเมอไรเซชัน
เอทิลแอลดไี ฮด ์ 155 แอลเคน 82 ไฮโดรแฮโลจีเนชนั
เอทลิ ีน 157 แอลไคน์  84
เอทลิ นี ไกลคอล (อจี ี) 160 แอลดอลคอนเดนเซชนั   79
เอทิลีนคลอโรไฮดริน 158 แอลฟาเมทลิ สไตรีน (เอเอ็มเอส) 68
เอทิลีนไดคลอไรด์ (อดี ซี )ี 159 แอลฟาโอเลฟนิ 85

สารานกุ รม ปโิ ตรเคมี 439

สารานกุ รมเปดิ โลกปโิ ตรเคมี
Petrochemical Encyclopedia