ການຄຸ້ມຄອງການນຳໃຊ້ທີ່ດີິນຢູ່ບ້ານໂຊກໃຫຍ່ ເມືອງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ

ການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນ ິຢບີ່ າຸ້ນໂຊກໃຫຍ ີ່ ເມອ ື ງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ LAND USE MANAGEMENT AT SOK YAI VILLAGE XAYSETTHA DISTRICT, VIENTIANE CAPITAL ສລ ິ ຍາ ໂສນາພມ ົ ວທ ິ ະຍານພ ິ ນົ ປະລ ິ ນຍາໂທວທ ິ ະຍາສາດ ສາຂາ ການຈດັການພືຸ້ນທີ່ ເພີ່ືອການພດັທະນາ ທະບຽນ: Ms-SMD-07-006 ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫງີ່ ຊາດ ຄະນະວທິ ະຍາສາດສງັຄມົ 2021

ບດົສະແດງຄວາມຮບ ຸ້ ນ ຄນ ບດົວທະິ ຍານພິ ນົສະບບັນສ ຸ້ າ ເລັດຜນົລງົໄດເຸ້ປັນຢາີ່ ງດ ເປັນຄວາມພາກພ ມໃຈ ແລະ ຄວາມຍິນ ດ ເປັນຢີ່າງຍີ່ິງ ຜນົສາ ເລັດດີ່ງັກາີ່ ວຈະເກດ ຂ ຸ້ນບີ່ ໄດຸ້ຖາຸ້ຫາກບີ່ ໄດຮຸ້ ບັການຊວີ່ ຍເຫຼືອທີ່ ດ ຈາກ ທີ່ານ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາໂທ ນາງ ຄາ ພອນ ອິນທິພອນ ປະທານຄະນະກາ ມະການທີ່ ປ ກສາວິ ທະຍານພິ ນົ ແລະ ທີ່ານ ຜຊຸ້ ວີ່ ຍອາຈານ ປະລິນຍາໂທ ຈນັສກ ຫວານແພງພນັ ຄະນະກາ ມະການ ທີ່ ປ ກສາວິທະຍານິພນົ ທີ່ ໄດໃຸ້ຫຸ້ແນວຄວາມຄິດ, ໃຫຸ້ຄາ ປ ກສາ ແລະ ຄາ ແນະນາ ເພີ່ືອແກໄຂຸ້ ຂ ຸ້ບກົ ຜີ່ອງໃນການສ ກສາຄງັຸ້ນດ ຸ້ ວຸ້ ຍດ ຕະຫຼອດມາ ດີ່ງັນນັຸ້, ຜຸ້ສ ກສາຂ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ຮບ ນ ຸ້ ຄ ນຢາີ່ ງສ ງມານະໂອກາດນດ ຸ້ ວຸ້ຍ. ຂ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ຮບ ນ ຸ້ ຄ ນຢາີ່ ງສ ງມາຍງັທາີ່ ນ ຮອງສາດສະດາຈານປະລິນຍາໂທ ບ ນມາກ ອິນທິພອນ, ທາີ່ ນ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາເອກ ຄາ ມະນ ສລ ິເດດ, ທາີ່ ນ ຮອງສາດ ສະດາຈານ ປະລິນຍາເອກ ບນ ທະວ ສ ສາ ພນັ, ທີ່ານ ປະລິນຍາເອກ ນາງ ສ ພິນ ວງົພະຈນັ ແລະ ທີ່ານ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາໂທ ພມົບດ ສະດາຈດິ ທີ່ ໃຫຄຸ້ ວາມກະລ ນາເປັນຜຊຸ້ ຽີ່ ວຊານໃນ ການກວດເຄີ່ືອງມການ ື ວໄຈິ ໃນຄງັຸ້ນ. ຸ້ ຂ ຂອບໃຈມາຍງັທີ່ານ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາເອກ ຄ າ ມະນ ສລ ິເດດ, ທີ່ານ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາໂທ ພມົບດ ສະດາຈດິ ແລະ ທີ່ານ ອາຈານ ປະລິນຍາເອກ ສາຍໃຈ ສ ລາເດດ ທີ່ ເປັນຄະນະກາ ມະການປຸ້ອງກນັວິທະຍານພິ ນົ ແລະ ໄດໃຸ້ຫຸ້ຄາ ຄິດຄາ ເຫັນໃນການປບັປງ ວິທະຍານພິ ນົ, ພະແນກຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ ແລະ ສີ່ິງແວດລອຸ້ ມ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ, ຫຸ້ອງການຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ ແລະສີ່ິງແວດລອຸ້ ມເມອືງໄຊເສດຖາ, ອາ ນາດການປກົຄອງ ຕະຫຼອດຮອດປະຊາຊນົບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ທີ່ ໃຫຸ້ການຊວີ່ ຍເຫຼືອ ແລະ ອາ ນວຍ ຄວາມສະດວກໃນການເກບັກາ ຂ ມຸ້ ນ ເພີ່ືອເຮັດການສ ກສາໃນຄງັຸ້ນ. ຸ້ ຂ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈມາຍງັບນັດາທາີ່ ນຄະນະຮບັຜິດຊອບຫຼກັສ ດ, ພະນກັງານ-ອາຈານພາຍ ໃນພະແນກການສ ກສາຫຼງັປະລິນຍາຕ ກຄ ືໃນຄະນະວິທະຍາສາດສງັຄມົ ທີ່ ໄດໃຸ້ຫຸ້ໂອກາດ,ໃຫຸ້ການ ສິດສອນ, ອາ ນວຍຄວາມສະດວກ ແລະ ເປັນຫວີ່ ງເປັນໄຍຕະຫຼອດໄລຍະການສ ກສາຮາີ່ ຮຽນກຄ ືການ ຂຽນວທະິ ຍານພິ ນົຈນົສາ ເລັດຜນົ. ຂ ຂອບໃຈມາຍງັຄອບຄວົທີ່ ເປັນກາ ລງັໃຈ ແລະ ໃຫການສະ ຸ້ ໜບັສະໜ ນ, ຂອບໃຈມາຍງັເພີ່ືອນ ນກັສ ກສາ, ອາຸ້ຍ, ເອືຸ້ອຍນອຸ້ ງທີ່ ຮຽນຮວີ່ ມຫຸ້ອງດຽວກນັທ ກໆທີ່ານ ທີ່ ໃຫຸ້ຄາ ແນະນາ , ໃຫຸ້ການຊວີ່ ຍ ເຫຼືອ ແລະ ເປັນກາ ລງັໃຈເຊີ່ງິກນັ ແລະ ກນັເຮັດໃຫກາຸ້ ນຂຽນວທະິ ຍານພິ ນົໄດຮຸ້ ບັຜນົສາ ເລັດຢາີ່ ງໜາຸ້ ພາກພ ມໃຈ. ສລ ຍິ າ ໂສນາພມົ

i ຫວົບດົ ການຄມ ຸ້ ຄອ : ການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ. ຜຸ້ສ ກສາ : ທຸ້າວ ສລ ິຍາ ໂສນາພມົ ທະບຽນນກັສ ກສາ: 117N0079/19 ປະລິນຍາ : ປະລິນຍາໂທວທິ ະຍາສາດ ສາຂາ ການຈດັການພືຸ້ນທີ່ ເພີ່ືອການພດັທະນາ ທີ່ ປ ກສາ : ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາໂທ ນາງ ຄາ ພອນ ອນິທິພອນ ຜຸ້ຊ ວຍີ່ ອາຈານ ປະລິນຍາໂທ ຈນັສກ ຫວານແພງພນັ ປ : 2021, ຈາ ນວນໜາຸ້ 90 ໜາຸ້ ທະບຽນວທິ ະຍາ ນພິ ນົ : Ms-SMD-07-006 ບດົຄດັຫຍ ຸ້ ການສ ກສາໃນຫວົຂ ກຸ້ ານຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ມຈ ດ ປະສງົສ ກສາບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ສ ກສາຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ກບັການແກໄຸ້ຂບນຫາການ ັ ຄມ ຸ້ ຄອງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ຂອງບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ຮບ ແບບສ ກສາໃຊຸ້ ແບບຄ ນນະພາບ ແລະ ແບບປະລິມານ, ການສ ກສາທາງຄ ນນະພາບແມນີ່ ການເກບັກາ ຂ ມຸ້ ນ ກຽີ່ ວ ກບັເນືອຸ້ ທີ່ ພາຍໃນບາຸ້ ນ, ບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ຄວາມຄິດເຫັນຊອງ ປະຊາຊນົທີ່ ມຕ ີ່ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຈາກນນັຸ້ຜຸ້ສ ກສາໄດນຸ້ າ ເອົາຂ ມຸ້ ນ ຈາກ ການສາ ພາດເຈາະເລິກມາແຈກແຈງໝວດໝ ແີ່ ລວຸ້ ຈີ່ງ ມາລຽບລຽງ ແລະ ວເຄາະ ິ ດາຸ້ນເນືອຸ້ ຫາ ສາລະທາງຄ ນນະພາບ, ສວີ່ ນແບບປະລິມານແມນີ່ ກາ ນດົເອົາປະຊາກອນພາຍໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເປັນກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງ 226 ຄອບຄວົ. ຜຸ້ສ ກສາໄດນຸ້ າໃຊແຸ້ ບບສອບຖາມສາ ຫຼວດ ແລະ ວິເຄາະຂ ມຸ້ ນ ດວຸ້ ຍໂປຣແກຣມຄອມພິວເຕ , ສະຖຕິ ິທີ່ ໃຊແຸ້ ມນີ່ ຄາີ່ ຄວາມຖີ່ , ຄາີ່ ສວີ່ ນຮອຸ້ ຍ, ຄາີ່ ສະເລຍີ່ , ຄາີ່ ຜິດດຽີ່ງມາດຕະຖານ ຜນົການສ ກສາພບົວາີ່ : ບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງປະຊາຊນົບາຸ້ ນໂຊກໃຫຍເີ່ ມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ໄດມຸ້ ກ ານຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນດາຸ້ນການສືບທອດມນ ມລ ະດກົແມນີ່ ເຫັນວາີ່ ຢີ່ ໃນລະດບັຫຼາຍ (̅=3.98,S.D=0.33), ສວີ່ ນການບກ ລກ ຈບັຈອີ່ ງທີ່ ດນິ ແມນີ່ ເຫັນວາີ່ ຢີ່ໃ ນ ລະດບັຫຼາຍເຊີ່ັນກນັ (̅ = 3.81, S.D = 0.79), ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍກີ່ ເຫັນວາີ່ ຢີ່ ໃນລະດບັຫຼາຍ (̅ = 3.57, S.D = 0.67), ສວີ່ ນການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ຂອງລດັມອບໝາຍໃຫຸ້ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍກີ່ ເຊີ່ັນດຽວກນັແມນີ່ ເຫັນວາີ່ ຢ ີ່ໃນລະດບັຫຼາຍ (̅ = 4.05 , S.D= 0.63)

ii ແລະ ການຂ ນຸ້ ທະບຽນ, ອອກໃບຕາດນິ ທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍກີ່ຢ ີ່ ໃນລະດບັຫຼາຍ (̅= 3.77, S.D= 0.64) ເມີ່ອືພິຈາລະນາແຕລີ່ ະຂ ແຸ້ ລວຸ້ ພບົວາີ່ : ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງລດັມອບໝາຍໃຫບຸ້ີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍເຫັນວາີ່ ຄາີ່ ສະເລຍີ່ ຢີ່ ໃນລະດບັຫຼາຍກວາີ່ ຂ ອຸ້ີ່ືນໆ ປະຊາຊນົທີ່ ມຄ ວາມຄິດເຫັນຕີ່ ວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ດວຸ້ ຍກດົ ໝາຍໂດຍລວມແມນີ່ ຢີ່ ໃນລະດບັລະດບັຫຼາຍ (̅ = 3.89, S.D = 0.72) ແລະ ຄວາມຄິດເຫັນຂອງ ປະຊາຊນົຕີ່ ວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການດວຸ້ ຍການສ ກສາອບົຮມົໂດຍລວມແມນີ່ ຢ ີ່ໃນລະດບັຫຼາຍ (̅ = 3.84, S.D= 0.74). ເມີ່ອືພິຈາລະນາແລວຸ້ ພບົວາີ່ ວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນດວຸ້ ຍກດົໝາຍແມນີ່ ຢ ີ່ໃນລະດບັຫຼາຍກວາີ່ ສະນນັຸ້ ປະຊາຊນົຕອຸ້ ງໄດເຸ້ອົາໃຈໃສຕີ່ ີ່ ການ ປະຕິບດັລະບຽບ, ກດົໝາຍໃນການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເພີ່ືອແກໄຸ້ຂບນັຫາດີ່ງັກາີ່ ວ.

iii Title : Land use management at Sok Yai village, Xaysettha district, Vientiane capital. Student Name : Mr. Suliya Sonaphom Student ID : 117N0079/19 Degree : Master of Science in Spatial Management for Development Advisers : Associate Professor Khamphone INTHIPHONE, MA Chansouk VANPHEANGPHAN, MA Year : 2021, No.of Page: 90 Pages Reg.No : Ms-SMD-07-006 Abstract The title of thesis is “Land use management at Sok Yai village, Xaysettha district, Vientiane capital consists of 2 objectives such as to study the isuess of land use management and to study the people’s opinion toward the resolve isuess of land use management at Sok Yai village, Xaysettha district, Vientiane capital. The qualitative and quantitative methodologies were used by using the questionairs and the interview form for collection the data from 226 villagers and 10 key informants. The computer software was used for quantitative data analyses for the statistics such as frequency, percentage, mean, standard deviation and for the qualitative data were collected and described. The study found: The isuess of land use management manage: For the management of land use in the inherited heritage is seen at several levels (X ̅=3.98, S.D=0.33), and intrusion reserve land is seen at several levels as well (X ̅=3.81, S.D=0.79), rent - concession is legal and that at several levels (X ̅=3.57, S.D=0.67), the use of public lands assigned to be legally too is seen at several levels (X ̅=4.05, S.D=0.63) And registration, issuance of illegal land titles in accordance with the law is very high (X ̅=3.77, S.D=0.64) When considering each issue, it is found that: The people’s opinion toward the resolve isuess of land use management by the law were at several levels (X ̅=3.89, S.D=0.72) and public opinion on how to solve the problem with education as a whole was very high (X ̅=3.84, S.D=0.74). Once considered, it is found that the way to solve the problem of land use management with weir law is at a higher level, so people must pay attention to the implementation of the rules and regulations in land use management to solve such problems.

iv ສາລະບານ ເນອຸ້ືໃນ ໜຸ້າ ບດົຄດັຫຍ ຸ້(ພາສາລາວ).................................................................................................... i ບດົຄດັຫຍ ຸ້(ພາສາອງັກດິ ) ............................................................................................... iii ສາລະບານ.................................................................................................................... iv ສາລະບານຕາລາງ ........................................................................................................ vii ສາລະບານແຜນທີ່ .......................................................................................................... ix ສາລະບານຮ ບ ................................................................................................................ x ພາກທ I ພາກສະເໜ ............................................................................................ 1 1. ເຫດຜນົ ແລະ ຄວາມສາ ຄນັຂອງບນັຫາ ..........................................................................1 2. ຈດ ປະສງົການສ ກສາ ......................................................................................................4 3. ຄາ ຖາມການສ ກສາ .........................................................................................................4 4. ສມົມດ ຖານການສ ກສາ ...................................................................................................5 5. ຂອບເຂດການສ ກສາ.......................................................................................................5 5.1 ຂອບເຂດດາຸ້ນເນອືຸ້ ໃນ..................................................................................... 5 5.2 ຂອບເຂດດາຸ້ນສະຖານທີ່ ................................................................................. 5 5.3 ຂອບເຂດດາຸ້ນເວລາ ....................................................................................... 5 6. ຜນົທີ່ ໄດຮຸ້ ບັຈາກການສ ກສາ ............................................................................................5 ພາກທ II ທບົທວນເອກະສານ ແລະ ຂອບເຂດແນວຄິດການສ ກສາ.................................. 7 1. ແນວຄວາມຄິດ ແລະ ທິດສະດ ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ ......................................................................7 1.1 ແນວຄິດການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ .............................................................................. 7 1.2 ແນວຄິດກຽີ່ ວກບັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ...................................................................... 8 1.3 ແນວຄິດກຽີ່ ວກບັການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ................................................10 1.4 ແນວຄິດການຈດັສນັທີ່ ດນິ ເພີ່ືອການພດັທະນາ ...................................................10 1.5 ທິດສະດ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ການນາ ໃຊທີ່ ດນິ ......................................................11 1.6 ທິດສະດ ການນາ ໃຊພຸ້ ຸ້ືນທີ່ ...............................................................................13 1.7 ທິດສະດ ການຕງັຸ້ຖີ່ນິ ຖານ................................................................................14 1.8 ນຕິ ິກາ ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ..........................................................................................15

v 2. ນະໂຍບາຍຂອງລດັຕີ່ ກບັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ໃນ ສປປ ລາວ ..............................................23 3. ການສ ກສາທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ...................................................................................................25 4. ຂອບເຂດແນວຄິດການສ ກສາ ........................................................................................32 5. ຄວາມໝາຍຂອງຄາ ສບັສະເພາະໃນການສ ກສາ..............................................................32 ພາກທ III ວິທ ການສ ກສາ ................................................................................... 35 1. ຮ ບແບບການສ ກສາ ......................................................................................................35 2. ປະຊາກອນ ແລະ ການກາ ນດົກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງໃນການສ ກສາ ..............................................35 2.1 ປະຊາກອນ ..................................................................................................35 2.2 ກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງ...................................................................................................35 3. ແຫຼງີ່ ຂ ມ ນຸ້ , ເຄີ່ືອງມືແລະ ວິທ ເກບັກາ ຂ ມ ນຸ້ ....................................................................37 3.1 ແຫຼງີ່ ຂ ມ ນຸ້ .....................................................................................................37 3.2 ເຄີ່ືອງມື........................................................................................................37 3.3 ວິທ ການເກບັຂ ມຸ້ ນ .........................................................................................38 4. ສະຖຕິ ິທີ່ ນາ ໃຊຸ້...............................................................................................................39 5. ການວິເຄາະຂ ມຸ້ ນ ແລະ ແປຜນົ .....................................................................................39 5.1 ການວິເຄາະ ແລະ ແປຜນົຂ ມຸ້ ນ ທາງປະລິມານ .................................................40 5.2 ການວິເຄາະ ແລະ ແປຜນົຂ ມຸ້ ນ ທາງຄນ ນະພາບ...............................................40 ພາກທ IV ຜນົການສ ກສາ ແລະ ອະພິປາຍຜນົ .......................................................... 42 1. ສະພາບລວມຂອງພຸ້ືນທີ່ ສ ກສາ .......................................................................................42 1.1 ສະພາບທ ີ່ຕ ັ້ງ ແລະ ເຂດແດນ ..............................................................................42 1.2 ສະພາບແວດລ້ອມທາງທ າມະຊາດ ........................................................................43 1.3 ສະພາບແຫຼງີ່ ນາ ຸ້............................................................................................44 1.4 ຂ ມຸ້ ນ ທາງດາຸ້ນການພດັທະນາຂອງບາຸ້ນ ...........................................................45 1.5 ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ໃນປ 2015 ແລະ ປ 2020 ..............................49 2. ຂ ມຸ້ ນ ທີ່ວົໄປຂອງຜຕຸ້ ອບແບບສອບຖາມ..........................................................................51 2.1 ເພດ ............................................................................................................51 2.2 ອາຍ ............................................................................................................51 2.3 ລະດບັການສ ກສາ .........................................................................................52 2.4 ອາຊບ ..........................................................................................................53

vi 3. ບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ........................................................53 3.1 ສືບທອດມນ ມລ ະດກົບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍ....................................................54 3.2 ການບກ ລກ ຈບັຈອງທີ່ ດນິ ທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍ...........................................56 3.3 ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດນິ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍ............................................58 3.4 ບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ລດັມອບໝາຍໃຫຸ້ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມລະບຽບ, ກດົ ໝາຍ...........................................................................................................61 3.5 ບນັຫາການຂນ ຸ້ ທະບຽນ ແລະ ອອກໃບຕາດນິ ທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມລະບຽບ, ກດົໝາຍ .62 4. ຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວິທ ການແກໄຂຸ້ ບນັຫາໃນການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ , ເມອືງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ...............................................65 4.1 ວິທ ແກໄຸ້ຂດວຸ້ ຍກດົໝາຍ.................................................................................65 4.2 ວິທ ແກໄຸ້ຂດວຸ້ ຍການສ ກສາອບົຮມົ....................................................................66 5. ຜນົການທດົສອບສມົມດ ຖານ .........................................................................................68 6. ອະພິປາຍຜນົການສ ກສາ ...............................................................................................78 6.1 ບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ...........................................78 6.2 ຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ກບັວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ..............................................................................................................81 ພາກທ V ສະຫຼຼຸບຜນົການສ ກສາ ແລະ ຂ ສຸ້ ະເໜ ແນະ................................................. 84 1. ສະຫຼຼຸບຜນົການສ ກສາ....................................................................................................84 1.1 ບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ..................84 1.2 ຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ກບັວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ..............................................................................................................85 3. ຂ ສຸ້ ະເຫນແ ນະ ..............................................................................................................86 3.1 ຂ ສຸ້ ະເຫນແ ນະຕີ່ ພາກສວີ່ ນທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ..............................................................86 3.2 ຂ ສຸ້ ະເຫນແ ນະຕີ່ ອາ ນາດການປກົຄອງບາຸ້ນ .......................................................86 3.3 ຂ ສຸ້ ະເຫນແ ນະຕີ່ ຜທຸ້ ີ່ ຈະສ ກສາຕີ່ .......................................................................86 ເອກະສານອາຸ້ງອ ງ..............................................................................................................88

vii ສາລະບານຕາລາງ ຕາລາງທ ໜາຸ້ ຕາລາງທ :1 ສ ມີ່ ຕວົຢາີ່ ງສາ ເລັດຮບ ຂອງເຄຣດຈຊ໌ ແລະ ມຣ ແ໌ ກນ .............................................35 ຕາລາງທ :2 ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິບາຸ້ນໂຊກໃຫຍໃີ່ ນປ 2015 ຫາປ 2020........................51 ຕາລາງທ :3 ຜຕຸ້ ອບແບບສອບຖາມຈາ ແນກຕາມເພດ..................................................................51 ຕາລາງທ :4 ຜຕຸ້ ອບແບບສອບຖາມຈາ ແນກຕາມອາຍ .................................................................51 ຕາລາງທ :5 ຜຕຸ້ ອບແບບສອບຖາມຈາ ແນກຕາມລະດບັການສ ກສາ..............................................52 ຕາລາງທ :6 ຜຕຸ້ ອບແບບສອບຖາມຈາ ແນກຕາມອາຊບ ...............................................................53 ຕາລາງທ :7 ສບືທອດມນ ມລ ະດກົບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍ ຂອງປະຊາຊນົບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ .............54 ຕາລາງທ :8 ການບກ ລກ ຈບັຈອງທີ່ ດນິບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍຂອງປະຊາຊນົບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ........56 ຕາລາງທ :9 ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດນິບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມ ກດົໝາຍຂອງປະຊາຊນົ...........................58 ຕາລາງທ :10 ການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິລດັມອບໝາຍໃຫບຸ້ີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມລະບຽບກດົໝາຍ......61 ຕາລາງທ :11 ການຂນ ຸ້ ທະບຽນ ແລະ ອອກໃບຕາດນິບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍຂອງປະຊາຊນົບາຸ້ນ ໂຊກໃຫຍີ່ ..............................................................................................................62 ຕາລາງທ :12 ສະຫຼບຼຸ ຜນົການວເິຄາະບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິຢບີ່ າຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ...........64 ຕາລາງທ :13 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົບາຸ້ນໂຊກໃຫຍຕີ່ ີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາໃນການຄມ ຸ້ ຄອງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິດວຸ້ ຍກດົໝາຍ ...............................................................................65 ຕາລາງທ :14 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ກບັວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ດວຸ້ ຍການສ ກສາອບົຮມົ..........................................................................................66 ຕາລາງທ :15 ສະຫຼບຼຸ ຜນົການວເິຄາະລະດບັຄສາມຄດິ ເຫັນຊອງປະຊາຊນົຕີ່ ກບັວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາ ການດວຸ້ ຍກດົໝາຍ ແລະ ການສ ກສາອບົຮມົ..........................................................67 ຕາລາງທ : 16 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ດວຸ້ ຍກດົໝາຍໂດຍຈາ ແນກຕາມເພດ ......................................................................68 ຕາລາງທ : 17 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ດວຸ້ ຍການສ ກສາອບົຮມົໂດຍການຈາ ແນກຕາມເພດ..................................................69 ຕາລາງທ : 18 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ທາງດາຸ້ນກດົໝາຍທີ່ ຈາ ແນກຕາມອາຍ ....................................................................69

viii ຕາລາງທ : 19 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ດວຸ້ ຍດຍຸ້ ການສ ກສາອບົຮມົໂດຍການຈາ ແນກຕາມອາຍ ............................................70 ຕາລາງທ : 20 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງ ແລະ ການນາ ໃຊຸ້ ທີ່ ດນິຕາມລະບຽບ, ກດົໝາຍຈາ ແນກຕາມລະດບັການສ ກສາ.....................................71 ຕາລາງທ : 21 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ດວຸ້ ຍດຍຸ້ ການຝ ກອບົຮມົໂດຍການຈາ ແນກຕາມລະດບັການສ ກສາ.............................72 ຕາລາງທ : 22 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງ ແລະ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິດວຸ້ ຍລະບຽບກດົໝາຍຈາ ແນກຕາມອາຊບ ...................................................73 ຕາລາງທ : 23 ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ວທິ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ດວຸ້ ຍດຍຸ້ ການຝ ກອບົຮມົໂດຍການຈາ ແນກຕາມອາຊບ ..............................................74 ຕາລາງທ : 24 ສະຫຼບຼຸ ຜນົການທດົສອບສມົມດ ຖານ....................................................................74

ix ສາລະບານແຜນທີ່ ແຜນທີ່ ທ ໜຸ້າ ແຜນທີ່ ທ 1: ຂອບເຂດການນາ ໃຊພຸ້ ືຸ້ທີ່ ດນິ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ...........................................................43 ແຜນທີ່ ທ 2: ການປຽບທຽບການປຽີ່ນແປງການນາ ໃຊພຸ້ ືຸ້ທີ່ ດິນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ປ 2015 ຫາ ປ 2020 ...............................................................................................................................................50

x ສາລະບານຮ ບ ຮ ບພາບ ໜາຸ້ ຮບ ທ 1: ທີ່ງົນາເຂດບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ............................................................................................44 ຮບ ທ 2: ແຫຼງີ່ ນາ ຸ້ທາ ມະຊາດຂອບເຂດບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ .................................................................45 ຮບ ທ 3: ຫອຸ້ ງການປກົຄອງບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ................................................................................46 ຮບ ທ 4: ຕະຫຼາດບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ...............................................................................................47 ຮບ ທ 5: ການປກ ຝງັ ແລະ ລຽຸ້ງສດັຂອງປະຊາຊນົພາຍໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ..................................47 ຮບ ທ 6: ວດັໂຊກໃຫຍໂີ່ ພຄາ ໄຊຍະລາມ...................................................................................48 ຮບ ທ 7: ໂຮງຮຽນປະຖມົບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ....................................................................................49 ຮບ ທ 8: ການສາ ພາດທາີ່ ນນາຍບາຸ້ນ.........................................................................................56 ຮບ ທ 9: ການສາ ພາດພະນກັງານຮບັຜິດຊອບທີ່ ດນິບາຸ້ນ............................................................58 ຮບ ທ 10: ການສາ ພາດພະນກັງານ ແລະ ປະຊາຊນົພາຍບາຸ້ນ ..................................................60

1 ພາກທ I ພາກສະເໜ 1. ເຫດຜນົ ແລະ ຄວາມສາ ຄນັຂອງບນັຫາ ທີ່ ດິນເປັນຊບັພະຍາກອນອນັລາ ຸ້ຄາີ່ ທີ່ ມລ ກັສະນະຕດັສິນການຄງົຕວົຂອງປະເທດຊາດ, ທີ່ ດນິ ເປັນບອີ່ ນດາ ລງົຊ ວິດ ແລະ ທາ ມາຫາກນິ ຂອງພນົລະເມອືງ, ເປັນພາຫະນະສາ ຄນັອນັໜີ່ ງທີ່ ໃຊຸ້ ເຂົຸ້າໃນການຜະລິດ, ເປັນເງີ່ອືນໄຂແຫງີ່ ການພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ ແລະ ປຸ້ອງກນັຊາດ ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ ທງັມຄວາມ ໝາຍສາ ຄນັຕີ່ ອາ ນາດອາທິປະໄຕຂອງຊາດໜີ່ ງໆ. ສະນນັຸ້, ບນັດາປະເທດຕາີ່ ງໆໃນໂລກ ຈີ່ ງຖສືາ ຄນັໃນວຽກງານການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນເພີ່ືອແກໄຸ້ຂບນັຫາ ພດັທະນາປະເທດໃຫຸ້ຍືນຍງົ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົຂນ ຸ້ ເລືຸ້ອຍໆ. ຢ ີ່ສປປ ລາວ, ທີ່ ດິນເປັນກາ ມະສິດຂອງວງົຄະນາຍາດແຫີ່ງຊາດຕາມການກາ ນດົໄວໃຸ້ນ ມາດຕາ 17 ຂອງລດັຖະທາ ມະນນ ແລະ ມາດຕາ3 ຂອງກດົໝາຍວາີ່ ດວຸ້ ຍທີ່ ດິນ ເຊີ່ິງແມນີ່ ລດັ ເປັນຜຸ້ຄ ມ ຸ້ ຄອງຢີ່າງລວມສນ ແລະ ເປັນເອກະພາບໃນທີ່ວົປະເທດ ແລະ ມອບໃຫຸ້ບກ ຄນົ, ຄອບຄວົ , ເຊີ່ົາ ຫຼືສາ ປະທານ, ມອບໃຫຸ້ກມົກອງປະກອບອາວ ດ, ອງົການຈດັຕງັຸ້ຂອງລດັ, ອງົການຈດັຕງັຸ້ ການເມອືງ, ແນວລາວສາຸ້ ງຊາດ ແລະ ອງົການຈດັຕງັຸ້ມະຫາຊນົໃຊ,ຸ້ສາ ລບັຊາວຕາີ່ ງດາຸ້ວ, ຜຸ້ບ ີ່ ມ ສນັຊາດ, ຄນົຕາີ່ ງປະເທດ ແລະ ການຈດັຕງັຸ້ຂອງບກ ຄນົດີ່ງັກາີ່ ວນນັຸ້ແມນີ່ ໃຫຸ້ເຊີ່ົາ ຫຼືສາ ປະທານ (ກດົໝາຍວາີ່ ດວຍຸ້ ທີ່ ດິນ, 2003). ອ ງຕາມແຜນພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ 5 ປ ຄງັຸ້ທ VII ກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງບ ລິຫານທີ່ ດິນໂດຍໄດກຸ້ າ ນດົເປັນແຜນງານ, ຫນັເປັນໂຄງການ ແລະ ກາ ນດົເປັນແຜນການລະອຽດເຂົຸ້າສ ີ່ ວຽກງານຕວົຈງິແນໃສເີ່ ຮັດໃຫກຸ້ ານຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດມ ປະສິດທິພາບ, ມປ ະສິດທິຜນົ ແລະ ມຄ ວາມເຂັຸ້ມແຂງເຮັດໃຫຸ້ທີ່ ດນິ ໄດຮຸ້ ບັການພດັທະນາຢີ່າງມ ປະສິດທິຜນົສ ງ, ສາຸ້ ງມນ ຄາີ່ ເພີ່ ມ, ປະກອບສວີ່ ນສາຸ້ ງລາຍຮບັເຂົຸ້າງບົປະມານແຫີ່ງລດັ ແລະ ປະກອບສວີ່ ນເຂົຸ້າໃນການພດັທະນາເສດຖະກດິ ສງັຄມົໂດຍສະເພາະແມນີ່ ວຽກງານການຂ ນຸ້ ທະບຽນອອກໃບຕາດິນໃຫໄຸ້ດຸ້1 ລາຸ້ນຕອນຮອດປ 2015 ຕາມແຜນພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ 5 ປ ຄງັຸ້ທ VII ໃຫຸ້ບນັລເ ປົຸ້າໝາຍຕາມແຜນທີ່ ພກັ ແລະ ລດັເຮົາວາງໄວເຸ້ພີ່ືອເປັນເງີ່ອືນໄຂກາຸ້ວ ຂນ ຸ້ ໄປເປັນປະເທດທີ່ ຫຼຼຸດພນົຸ້ ອອກຈາກຄວາມດອຸ້ ຍພດັທະນາ (ແຜນພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ 5 ປ ຄງັຸ້ທ VII, 2012:13) ຄຽງຄ ກີ່ ບັໝາກຜນົທີ່ ໄດຮຸ້ ບັນ ເຸ້ຫັນວາີ່ ຍງັມຫ ຼາຍບນັຫາທີ່ ຈະຕອຸ້ ງໄດສຸ້ ືບຕີ່ ແກໄຸ້ ຂເຊີ່ັນ: ການຈດັຕງັຸ້ປະຕິບດັແນວທາງ, ນະໂຍບາຍ, ກດົໝາຍ ແລະ ລະບຽບການຕາີ່ ງໆກຽີ່ ວກບັການສາ

2 ປະທານທີ່ ດິນຍງັບີ່ ທນັເຂັຸ້ມງວດ; ກງົຈກັການຈດັຕງັຸ້ຄ ມຸ້ ຄອງການສາ ປະທານທີ່ ດິນຍງັສບັສນົບີ່ ເປັນເອກະພາບກນັໃນການຈດັຕງັຸ້ປະຕິບດັ; ການຈດັສນັ, ຈດັແບງີ່ ເຂດ, ຈດັແບງີ່ ປະເພດທີ່ ດນິ ບີ່ ທນັທີ່ວົເຖງິໃນຂອບເຂດທີ່ວົປະເທດ, ການໃຫສຸ້ າ ປະທານທີ່ ດນິ ຍງັບີ່ ທນັຄາ ນງ ເຖງິຜນົໄດຜຸ້ ນົເສຍ ຢີ່າງຊດັເຈນ; ຍງັຂາດບ ກຄະລາກອນທີ່ ມຄວາມ ຮ, ຸ້ຄວາມສາມາດ; ກນົໄກປະສານງານລະຫວາີ່ ງ ຂະແໜງການ ແລະ ທຸ້ອງຖີ່ິນຍງັບີ່ ທນັ ເປັນລະບບົ , ຂາດການກວດກາປະເມນ ຜນົຈາກ ກດິ ຈະການຕາີ່ ງໆ ທີ່ ໄດສຸ້ າ ປະທານທີ່ ດິນ, ທງັໝດົນ ລຸ້ ວຸ້ ນແຕເີ່ ປັນບນັຫາຮ ບດວີ່ ນທີ່ ຈະຕອຸ້ ງໄດຸ້ ຮບັການແກໄຸ້ຂເພີ່ືອເຮັດໃຫຸ້ການສາ ປະທານທີ່ ດິນແຕລີ່ ະກດິ ຈະການມປ ະສິດທິຜນົສງ ນາ ເອົາຜນົ ປະໂຫຍດສງ ສດ ມາສປ ີ່ ະເທດຊາດ (ກດົໝາຍວາີ່ ດວຸ້ ຍທີ່ ດິນ, 2009). ກມົຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ມພາລະ ບດົບາດເປັນເສນາທິການໃຫແຸ້ ກລີ່ ດັຖະບານໃນການຄມຄອງ ຸ້ ທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດໃນຂອບເຂດທີ່ວົປະເທດ, ການເກບັຂ ມ ຸ້ ນຂາີ່ ວສານກຽີ່ ວກບັ ທີ່ ດິນ, ຄມ ຸ້ ຄອງການຂ ນທະບຽນ ຸ້ , ຈດົທະບຽນທີ່ ດິນ ແລະ ປະເມນ ມ ນຄາີ່ ທີ່ ດນິ , ສາ ຫຼວດວດັແທກ, ຈດັສນັທີ່ ດິນ, ກາ ນດົເຂດຈດັປະເພດ ແລະ ວາງແຜນການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ, ໃຫຸ້ເຊີ່ົາ, ສາ ປະທານທີ່ ດນິ , ສາຸ້ ງສາ ມະໂນທີ່ ດນິ , ຖອນສິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ, ອອກແຜນທີ່ ດນິ ແລະ ອອກໃບຕາດິນ, ເກບັກາ ສະຖຕິ ິ ຄ ມຸ້ ຄອງ ແລະ ເຜ ຍແຜີ່ຂ ມ ນຸ້ ຂາວສານ ີ່ ທີ່ ດນິ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ, ກວດກາການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ, ການປກົປກັຮກັສາ ແລະພດັທະນາທີ່ ດິນຂອງລດັ, ລວມໝ, ີ່ ບກ ຄນົ ແລະ ນຕິ ິບກ ຄນົໃຫຸ້ ປະຕິບດັຖກືຕອຸ້ ງຕາມເປົຸ້າໝາຍ, ຕາມລະບຽບກດົໝາຍ ແລະ ມປ ະສິດທິຜນົໃນຂອບເຂດເນອືຸ້ ທີ່ ດິນທີ່ວົປະເທດ. ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນ ສປປ ລາວເຮົາໄລຍະຜີ່ານມາແມນີ່ ບນັຫາການປີ່ຽນແປງປະ ເພດການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ຫຼືການປີ່ຽນເປົຸ້າໝາຍການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໂດຍສະເພາະແມນີ່ ການປີ່ຽນແປງທີ່ ດິນປີ່າໄມໄຸ້ປສເ ີ່ ປຸ້ົາໝາຍອີ່ືນ, ເຊີ່ິງມຜ ນົສະທຸ້ອນຕີ່ ການປະຕິບດັນະໂຍບາຍການຮກັສາການປກົຫມຸ້ ຂອງທີ່ ດິນປີ່າໄມໃຸ້ຫໄຸ້ ດຸ້70% ຂອງພືຸ້ນທີ່ ດິນທີ່ວົປະເທດ ເພີ່ືອຮກັສາຄວາມດ ນດຽີ່ ງທາງດານຸ້ ລະບບົນເວດ ິ ວິທະຍາ, ການປຸ້ອງກນັການເຊາະເຈີ່ືອນຂອງດິນ, ການຮກັສາແຫຼີ່ງນາ ຸ້ເພີ່ືອການ ຜະລິດພະລງັງານໄຟຟຸ້າ, ການສີ່ງົເສ ມການທີ່ອງທີ່ຽວທາ ມະຊາດ ແລະ ການຜະລິດສະບຽງ ອາຫານ (ກະຊວງຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ ແລະ ສີ່ິງແວດລອມ, 2015). ການວາງແຜນຈດັສນັທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດຢ ີ່ໃນ ສປປ ລາວ ຖວືາີ່ ເປັນ ບນັຫາທີ່ ເຄີ່ັງຮອຸ້ ນທີ່ ຈະຕອຸ້ ງໄດນຸ້ າ ໃຊລຸ້ ະບບົທີ່ ເໝາະສມົໃນການປບັປງ ແກໄຂຸ້ ເປັນຕນົຸ້ ແມນີ່ ການ ຄວບຄ ມການບ ກລ ກທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ, ການຈບັຈອງທີ່ ດິນຊະຊາຍ, ການ ອານ ຍາດໃຫເຸ້ຊີ່ົາ ຫຼືສາ ປະທານທີ່ ດິນຊະຊາຍ ແລະ ການປີ່ຽນເປົຸ້າໝາຍຫຼືປີ່ຽນປະເພດການນາ ໃຊໂຸ້ ດຍສະເພາະແມນີ່ ການປີ່ຽນປະເພດທີ່ ດນິ ຈາກທີ່ ດິນກະສິກາ ທີ່ ອດ ມົສມົບນ ມາເປັນທີ່ ດິນປ ກ ສາຸ້ ງ ຫຼືເສັຸ້ນທາງຄມົມະນາຄມົ ແລະ ກດິ ຈະການອີ່ືນໆ ທີ່ ສີ່ງົຜນົສະທຸ້ອນທາງລບົຕີ່ ເສດຖະກດິ ,

3 ສງັຄມົ ແລະ ສີ່ິງແວດລອຸ້ ມທີ່ ຍືນຍງົຢ ີ່ ສປປ ລາວ (ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລງົທ ນ, 2011). ເມອືງໄຊເສດຖາແມນີ່ 1 ໃນ 9 ຕວົເມອືງທີ່ ຂ ນຸ້ ກບັນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ, ມປ ະຊາກອນດາ ລງົ ຊ ວ ດຢີ່າງໜາແໜຸ້ນປະກອບດວຸ້ ຍຫຼາຍເຜີ່ົາ, ມສ ະຖາບນັການສ ກສາ, ມກ ມົກອງສາ ນກັງານອງົ ການຈດັຕງັຸ້ພກັ-ລດັ, ມໂ ຮງໝ , ໂຮງຮຽນ, ໂຮງຈກັ, ໂຮງງານ ແລະ ເຂດຜະລິດກະສິກາ ຕງັຸ້ຢີ່ ພືຸ້ນທີ່ ແຫີ່ງນ. ຸ້ ສະນນັຸ້ເມອືງໄຊເສດຖາ ຈີ່ງ ກາຍເປັນໃຈກາງທາງດາຸ້ນ ເສດຖະກດິ -ສງັຄມ ົ ເຊີ່ິງມ ຂອບເຂດຊາຍແດນລະອຽດດີ່ງັນ: ຸ້ ທິດເໜືອຕິດກບັເມອືງໄຊທານ, ທິດໃຕຕຸ້ ິດກບັເມອືງຫາດຊາຍ ຟອງ ແລະ ເມອືງສ ສດັຕະນາກ, ທິດຕາເວັນອອກຕິດກບັເມອືງປາກງີ່ມື, ທິດຕາເວັນຕກົຕິດກບັ ເມອືງຈນັທະບລ (ເມອືງໄຊເສດຖາ ມທ ງັໝດົ 52 ບາຸ້ນມພ ນົລະເມອືງ 92,621 ຄນົ). ບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ໃນເມອືງໄຊເສດຖາ ແມນີ່ ບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ທີ່ ລະອຽດອອີ່ ນ, ມຂ ຫຸ້ ຍ ງຸ້ ຍາກຫຼາຍດາຸ້ນເຊີ່ັນ: ບນັຫານະໂຍບາຍຂອງລດັຍງັຂາດ ປະສິດທິພາບ ຍອຸ້ ນການນາ ເອົານະໂຍບາຍໄປປະຕິບດັຍງັພບົບນັຫາການເກບັກາ ຂ ມ ນຸ້ ທີ່ ດິນບີ່ ຊດັ ເຈນ, ທີ່ ດິນລດັມອບໃຫຸ້ບກ ຄນົ ແລະ ທີ່ ດິນບກ ຄນົນາ ໃຊຍຸ້ ງັບີ່ ໄດຮຸ້ ບັການຂ ນຸ້ ທະບຽນ, ການຄ ມຸ້ ຄອງດິນຍງັເປັນແບບຊະຊາຍບີ່ ມຄວາມ ເປັນເອກະພາບ ອນັເປັນສາເຫດເຮັດໃຫຸ້ການເສຍພາສ ທີ່ ດິນຂາດປະສິດທິພາບ, ການເຊີ່ົາ, ການສາ ປະທານທີ່ ດນິ ກເ ປັນແບບກະແຈກກະຈາຍຂາດການ ລວມສ ນ (ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລງົທ ນ, 2011). ເມອືງໄຊເສດຖາເປັນສນ ກາງທາງດາຸ້ນເສດຖະກດິ ໂດຍສະເພາະແມນີ່ ບານຸ້ ໂຊກໃຫຍທີ່ ີ່ ມ ໂຄງການພດັທະນາຮອບດາຸ້ນເຊີ່ັນ:ໂຄງການສາງຸ້ ສາ ນກັງານຂອງບນັດາອງົການ ອງການ ົ ຈດັຕງັຸ້ ຂນັຸ້ກະຊວງ ແລະ ກມົ, ມຫ ຼາຍໂຄງການໃນຂງົເຂດເສດຖະກດິ ເຊີ່ັນ:ໂຮງຈກັ,ໂຮງງານ, ສ ນທດົ ລອງ, ນຄິ ມົອດ ສາຫະກາ ແລະ ອີ່ືນໆ ໂດຍອງົການຈດັຕງັຸ້, ນຕິ ິບກ ຄນົ, ບກ ຄນົທີ່ ເປັນ ພະນກັງານລດັຖະກອນ, ທະຫານ, ຕາ ຫຼວດ ແລະ ປະຊາຊນົ ເປັນຕນົຸ້ ດິນແຄມທາງ 450 ປ ປດັຈ ບນັມບ ນັຫາໃນການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນຢີ່ ຫຼາຍປະການເຊີ່ັນ: ບນັຫາການສືບທອດມລ ະດກົ, ການ ຈບັຈອງດິນເຂດສະຫງວນ, ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດນ, ິ ການກີ່ສ າຸ້ ງໂຄງການ, ການໂອນດິນລດັ ໃຫຸ້ບກ ຄນົ, ການຂ ນຸ້ ທະບຽນ ແລະ ອອກໃບຕາດິນ ເຖງິຈະມກາ ນແກໄຂຸ້ ໂດຍບ ລິສດັ ຫຼື ອງົການລດັແລວຸ້ ກຕ າມ ແຕຍີ່ ງັມບ ນັຫາອີ່ືນໆ ຄາຸ້ ງຄາຢ ີ່ ເຊີ່ິງການແກໄຸ້ຂບນັຫາເຫີ່ົຼານນັຸ້ຍງັຕອງຸ້ ເປັນໜຸ້າທີ່ ຂອງທ ກຄນົ(ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລງົທ ນ, 2011). ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍແີ່ ມນີ່ ບາຸ້ນໜີ່ ງທີ່ ນອນຢ ີ່ໃນ 8 ໝບ ີ່ າຸ້ນຂອງກ ມີ່ 7 ແລະ ເປັນໜີ່ ງໃນ 52 ໝີ່ ບາຸ້ນທີ່ ຂນ ຸ້ ກບັອາ ນາດການປກົຄອງເມອືງໄຊເສດຖາ ທີ່ ຢີ່ ພາຍໃຕກຸ້ ານຊ ຸ້ນາ ນາ ພາຂອງອງົຄະນະ ພກັເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍໄີ່ ດຮຸ້ ບັການຊ ຸ້ນາ ຢີ່າງໃກຊຸ້ ິດຕິດແທດ

4 ຈາກການຊ ຸ້ນາ ຈາກນະຄອນຫຼວງ, ຂນັຸ້ເມອືງ ກຄ ືຄະນະພກັຮາກຖານກ ມີ່ 7 ແລະ ປະກອບກບັພຸ້ືນ ທີ່ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍເີ່ ໝາະແກກີ່ ານຜະລິດຄືການປກ ເຂົຸ້າ, ການປກ ພືດຜກັ ແລະ ລຽຸ້ງສດັ ເຮັດໃຫຸ້ ປະຊາຊນົໃນບາຸ້ນມລ າຍຮບັສະເລຍີ່ ໃນແຕລີ່ ະປ 18,000,000 ກບ ຕີ່ ຄນົ, ຍອຸ້ ນປະຊາຊນົມລ າຍຮບັ ພຽງພ ກບັການໃຊຈຸ້ າີ່ ຍ ຈີ່ງ ເຮັດໃຫຸ້ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍມີ່ ກ ານພດັທະນາໃນຈງັຫວະໄວພ ສມົຄວນ ຈາກ ການພດັທະນາດີ່ງັກາີ່ ວນນັຸ້ມນັໄດສຸ້ າຸ້ ງຜນົດ ໃຫຸ້ແກບີ່ າຸ້ນຫຼາຍຢີ່າງຊີ່ ງມນັໄດເຸ້ຮັດໃຫຸ້ບາຸ້ນມຄ ວາມ ຈະເລ ນກາຸ້ວໜຸ້າອາ ນວຍຄວາມສະດວກຫຼາຍດາຸ້ນແຕຄີ່ ຽງຄກ ີ່ ບັຜນົດ ດີ່ງັກາີ່ ວກບ ີ່ ອາດປາສະຈາກ ໄດເຸ້ຖງິຜນົກະທບົທີ່ ຕາມມາກບັການພດັທະນາດີ່ງັກາີ່ ວ ຊີ່ ງການພດັທະນານນັຸ້ແນນີ່ ອນວາີ່ ມນັໄດຸ້ ເຮັດໃຫຸ້ພືຸ້ນທີ່ ດິນຂອງບາຸ້ນເກດ ມກ ານປີ່ຽນແປງນນັຸ້ກຍ ອຸ້ ນວາີ່ ໄດມຸ້ ສ ີ່ິງປກ ສາຸ້ງຫຼາຍຂນ ຸ້ ເຊີ່ັນ ເຮືອນ ປະຊາຊນົ ເສັຸ້ນທາງ, ສນ ການຄາຸ້ ລວມເຖງິການປກ ສາຸ້ ງດາຸ້ນອີ່ືນໆອນັເຮັດໃຫພຸ້ ືຸ້ນທີ່ ທາ ການ ຜະລິດຂອງປະຊາຊນົຫຼຼຸດລງົແຕລີ່ ະປ ແລະ ວຽກງານການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນກມ ບ ນັຫາ ເນີ່ືອງມາ ຈາກຫຼາຍສາເຫດຕນົຸ້ ຕ ກີ່ແ ມນີ່ ຄວາມບີ່ ເຂົຸ້າໃຈຕີ່ ລະບຽບຫຼກັການຕາີ່ ງໆໃນການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ຂອງ ປະຊາຊນົ ລວມເຖງິການເຜ ຍແຜຂີ່ ອງໜວີ່ ຍງານທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງກຍ ງັບີ່ ກວາຸ້ງຂວາງ ປະຊາຊນົມກ ານ ຈບັຈອີ່ ງ ບກ ລກ ພືຸ້ນທີ່ ເຂດສະຫງວນຂອງບາຸ້ນ, ພາຍໃນບາຸ້ນມຂ ຂຸ້ ດັແຍງີ່ ເລີ່ືອງທີ່ ດິນຍອຸ້ ນການຈບັ ຈອີ່ ງພືຸ້ນທີ່ ໂດຍບີ່ ໄດຮຸ້ ບັການອະນຍ າດ (ບດົສະຫຼຼຸບບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ , 2015). ສະນນັຸ້, ຜຸ້ສ ກສາໃນ ນາມເປັນນກັສ ກສາປະລິນຍາໂທຜຸ້ໜ ີ່ ງທີ່ ສ ກສາຢ ີ່ໃນສາຂາການຈດັການພືຸ້ນທີ່ ເພີ່ືອການພດັທະນາ ຄະນະວິທະຍາສາດສງັຄມົ ມະຫາວິທະຍາໄລແຫີ່ງຊາດ ຈີ່ງ ມຄ ວາມສນົໃຈຢາກສ ກສາກຽີ່ ວກບັ ການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ຂອງບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັວາີ່ ມ ການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນແນວໃດ ແລະ ສ ກສາບນັຫາທີ່ ເກດ ຂນ ຸ້ ໃນຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ໃນເຂດບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ແລະ ພະຍາຍາມຊອກຫາວິທ ການແກໄຸ້ຂດວຸ້ ຍການສ ກ ສາທາງດາຸ້ນຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົໃນເຂດດີ່ງັກາີ່ ວໃຫຸ້ດ ຂນ ຸ້ ກວາີ່ ເກີ່າົ. 2. ຈດ ປະສງົການສກ ສາ 1. ສ ກສາບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງກ ານນາ ໃຊທຸ້ ີ່ ດນິ ໃນບາຸ້ ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອື ງໄຊເສດຖ າ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ. 2. ສ ກສາຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົທີ່ ມຕ ີ່ ກບັການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ. 3. ຄາ ຖາມການສກ ສາ 1. ບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງ ວຽງຈນັ ເປັນຄືແນວໃດ?

5 2. ປະຊາຊນົມຄວາມ ຄິດເຫັນຕີ່ ກບັວິທ ການແກໄຂຸ້ ບນຫາ ັ ການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ບາຸ້ນ ໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ຄືແນວໃດ? 4. ສມົມດ ຖານການສກ ສາ ປະຊາຊນົທີ່ ມ ເພດ, ອາຍ, ລະດບັການສ ກສາ ແລະ ອາຊ ບແຕກຕາີ່ ງກນັ ມຄ ວາມຄິດ ເຫັນຕີ່ ການແກໄຸ້ ຂບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ ີ່ ດິນ ບາຸ້ ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອື ງໄຊເສດຖ າ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ແຕກຕາີ່ ງກນັ. 5. ຂອບເຂດການສກ ສາ 5.1 ຂອບເຂດດາຸ້ນເນອຸ້ືໃນ ສ ກສາ ເລີ່ືອງການຄ ມຸ້ ຄອ ງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ບາຸ້ ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອື ງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັໃນຄງັຸ້ນຜ ຸ້ ຸ້ສ ກສາໄດກຸ້ າ ນດົຂອບເຂດເນອືຸ້ ໃນ 2 ດາຸ້ນດີ່ງັນ: ຸ້ 1) ດາຸ້ນບນັຫາທີ່ ເກດ ຂນ ຸ້ ຈາກການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ. - ບນັຫາການສືບທອດມລ ະດກົ, ການຈບັຈອງດິນເຂດສະຫງວນ, ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດິນ, ການກີ່ສ າຸ້ ງໂຄງການ, ການໂອນດິນລດັໃຫຸ້ບກ ຄນົ, ການຂນ ຸ້ ທະບຽນ ແລະ ອອກ ໃບຕາດນິ ເຖງິຈະມກ ານແກໄຸ້ຂໂດຍບ ລິສດັ ຫຼືອງົການລດັແລວຸ້ ກຕາມ ແຕຍີ່ ງັມບ ນັຫາອີ່ືນໆ ຄາຸ້ງຄາຢີ່ ເຊີ່ິງການແກໄຸ້ຂບນັຫາເຫີ່ົຼານນັຸ້ຍງັຕອຸ້ ງເປັນໜຸ້າທີ່ ຂອງທ ກຄນົ. 2) ດາຸ້ ນຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົທີ່ ມຕ ີ່ ກບັວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ. 5.2 ຂອບເຂດດາຸ້ນສະຖານທີ່ ການສ ກສາຄງັຸ້ນແ ຸ້ ມນີ່ ໄດກຸ້ າ ນດົເອົາບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງ ຈນັເປັນກລ ະນສ ກສາ 5.3 ຂອບເຂດດາຸ້ນເວລາ ການສ ກສາຄງັຸ້ນ ແຸ້ ມນີ່ ໄດສຸ້ ກສາໃນຮບ ແບບການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ບນັຫາ, ວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຢີ່ບ າຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງ ວຽງຈນັ ຕງັຸ້ແຕປີ່ 2015 ແລະ 2020; ການເກບັກາ ຂ ມຸ້ ນ ດວຸ້ ຍການສອບຖາມ ແລະ ສາ ພາດແຕີ່ ເດືອນ 2 ຫາ 5 ການວິເຄາະຂ ມຸ້ ນ ແມນີ່ ໃຊເຸ້ວລາແຕເີ່ ດືອນ 6 ຫາ 7 ປ 2021. 6. ຜນົທີ່ ໄດຮຸ້ ບັຈາກການສກ ສາ 1) ໄດຮຸ້ ເ ຸ້ຖງິບນັຫາທີ່ ເກດ ຂ ນຸ້ ຈາກການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງປະຊາຊນົໃນ ບາຸ້ນໂຊກ ໃຫຍີ່ , ເມອືງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ເຊີ່ັນ: ການສືບທອດມລ ະດກົ, ການຈບັຈອງດນິ

6 ເຂດສະຫງວນ, ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດນິ , ການອອກໃບຕາດິນ, ການກີ່ສ າຸ້ ງໂຄງການ, ການ ໂອນດິນລດັໃຫຸ້ບກ ຄນົ, ການຖສືິດນາ ໃຊມຸ້ ກ ານຊາ ຸ້ຊອຸ້ ນ, ການຂາຍສິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃຫຸ້ຄນົຕາີ່ ງ ຊາດ, ການຂນ ຸ້ ທະບຽນ ແລະ ອອກໃບຕາດິນ. 2) ໄດຮຸ້ ເ ຸ້ຖງິຄວາມຄິດເຫັນ ແລະ ທດັສະນະຄະຕິຂອງປະຊາຊນົທີ່ ມຕ ີ່ ກບັການແກໄຸ້ຂບນຫາ ັ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ , ເມອືງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງ. 3) ໄດຮຸ້ ເ ຸ້ຖງິການຫນັປີ່ຽນທີ່ ດນິ ກະສິກາ ແລະ ທີ່ ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ຂອງບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເພີ່ືອເປັນ ຂ ມຸ້ ນ ແລະ ເປັນແນວທາງໃນການວາງແຜນການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ເພີ່ືອເປັນບອີ່ ນອ ງສາ ລບັການວາງແຜນຍດ ທະສາດກະກສິ າ ແລະ ປີ່າໄມຂຸ້ ອງຂະແໜງການໃນຂນັຸ້ຕາີ່ ງໆທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ ໃນຂນັຸ້ຕີ່ ໄປ. 4) ເປັນຂ ມຸ້ ນ ສວີ່ ນໜີ່ ງໃຫຸ້ແກພີ່ າກລດັ, ອາ ນາດການປກົຄອງທຸ້ອງຖີ່ິນ ທີ່ ສາມາດນາ ໃຊເຸ້ປັນ ບອີ່ ນອ ງໃນການສະເໜ ສາຸ້ ງລະບຽບການຕາີ່ ງໆໃນການຄມ ຸ້ ຄອງ, ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ, ການປກົປກັ ຮກັສາ ແລະ ການພດັທະນາໃນເຂດພືຸ້ນທີ່ ສ ກສາ. 5) ເປັນຂ ມຸ້ ນ ອາຸ້ ງອ ງໃຫຸ້ແກຜີ່ ຸ້ທ ີ່ ຈະສ ກສາໃນຄງັຸ້ຕີ່ ໄປ.

7 ພາກທ II ທບົທວນເອກະສານ ແລະ ຂອບເຂດແນວຄ ິ ດການສ ກສາ ການສ ກສາກຽີ່ ວກບັ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ຂອງບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງ ວຽງຈນັ ຜສຸ້ ກສາໄດສຸ້ ກສາແນວຄວາມຄິດ, ທິດສະດ, ເອກກະສານ ແລະ ບດົຄນົຸ້ ຄວາຸ້ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ ພາຍໃນ ແລະ ຕາີ່ ງປະເທດດງີ່ັນ: ຸ້ 1. ແນວຄວາມຄດິ ແລະ ທິດສະດທ ີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ 1.1 ແນວຄິດການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນແມນີ່ ການສີ່ງົເສ ມການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ຮບັປະກນັ ປະສິດທິພາບທີ່ ຍາວນານເຮັດໃຫຸ້ພນົລະເມອືງລາວມສ ິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເພີ່ືອດາ ລງົຊ ວິດ, ສາຸ້ ງທີ່ ຢີ່ ອາໄສ ແລະ ທາ ການຜະລິດຕາມກດົໝາຍ, ກາ ນດົຢີ່າງເປັນເອກະພາບ, ຫນັທີ່ ດນິ ໃຫເຸ້ປັນທ ນ, ເປັນແຫຼີ່ງສາຸ້ງຄວາມຮີ່ງັມໃ ຫແຸ້ ກປີ່ ະຊາຊນົ ແລະ ປະເທດຊາດທງັຮບັປະກນັສິດຄມ ຸ້ ຄອງລວມສນ ແລະ ກາ ມະສິດຂອງລດັ, ຕາຸ້ນ ແລະ ສະກດັກນັຸ້ການລະເມດ ກດົໝາຍ, ການສາຸ້ງຮີ່ງັຄນ ມຈ າກທີ່ ດິນທີ່ ລະເມດ ກດົໝາຍໂດຍລດັຖະບານໄດມຸ້ ກ ານສາ ຫຼວດຈດັສນັ ແລະ ຈດັປະເພດທີ່ ດນິ ເພີ່ືອ ສະດວກໃນການຄມ ຸ້ ຄອງດີ່ງັນ: ຸ້ - ມອບໝາຍຄວາມຮບັຜິດຊອບການຄ ມຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ໃຫຸ້ມກ ານຈດັຕງັຸ້ ແລະ ບກ ຄນົ ຕາມແຜນການຈດັສນັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນແຫີ່ງຊາດ, ຕາມກດົໝາຍ ແລະ ລະບຽບການທີ່ ກາ ນດົໄວ.ຸ້ - ສາຸ້ ງແຜນຈດັສນັທີ່ ດິນຈລ ະພາກໂດຍສະເພາະແມນີ່ ການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນລະດບັ ບາຸ້ນ ແລະ ກ ມີ່ ບາຸ້ນໃຫຸ້ສາ ເລັດໄປດວຸ້ ຍດ ໃນຂອບເຂດທີ່ວົປະເທດ. - ສາຸ້ ງແຜນຈດັສນັທີ່ ດິນຂນັຸ້ ມະຫາພາກ, ແຜນແມບີ່ ດົຈດັສນັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ແຫງີ່ ຊາດ, ແຜນຈດັສນັການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ລະດບັເມອືງ, ລະດບັແຂວງ ໃຫຸ້ສາ ເລັດໃນຂອບເຂດທີ່ວົ ປະເທດ - ສຊ ຸ້ ນົອອກໃບຕາດິນໃຫຸ້ສາ ເລັດໃຫຸ້ໄດຸ້1 ລາຸ້ນຕອນ ເພີ່ືອເຮັດໃຫຸ້ການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊຸ້ ທີ່ ດິນເຂົຸ້າສລ ີ່ ະບຽບການ, ມຄ ວາມສະຫງບົ ແລະ ຍຕ ິທາ . - ຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວິທະຍາສາດ ແລະ ສາຸ້ ງຖານຂ ມຸ້ ນ ຂາີ່ ວສານທີ່ ດິນດວຸ້ ຍລະບບົຄອມພິວເຕ - ສາຸ້ ງ ແລະ ປບັປງ ນະໂຍບາຍ, ນຕິ ິກາ ກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ (ກະຊວງ ແຜນການ ແລະ ການລງົທ ນ 2011). ການດາ ເນນ ງານໂຄງການຈດັສນັຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນເພີ່ືອພດັທະນາພືຸ້ນທີ່ ມດ ີ່ງັນ: ຸ້

8 - ການດາ ເນນ ງານໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດິນ ເພີ່ືອພດັທະນາພືຸ້ນທີ່ ແມນີ່ ວິທ ການໜີ່ືງຂອງການ ພດັທະນາ ແລະ ປບັ ປງ ພືຸ້ນທີ່ ແຫງີ່ ໃດແຫີ່ງໜີ່ືງຂອງຊ ມຊນົເມອືງໂດຍການຈດັສາຸ້ ງບ ລິການ ພືຸ້ນຖານຂອງເມອືງຕາມແຜນຜງັແມບີ່ ດົໂດຍວິທ ການປນັສວີ່ ນຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນເພີ່ືອຈດັສນັສາຸ້ ງສາ ທາລະນ ປະໂພກ, ທງັນຮ ຸ້ ບ ແບບທີ່ ດນິ ທງັໝດົຈະຖກືຈດັສນັຄມ ຸ້ ຄອງໃຫຸ້ເປັນຮບ ແບບໃໝຕາມແຜນ ີ່ ແມບີ່ ດົ ແລະ ແຜນການໃຊປຸ້ ະໂຫຍດທີ່ ດິນ ແລະ ກາ ມະສິດທີ່ ດິນຈະຖກືໂອນໃຫຸ້ແກເີ່ ຈົຸ້າຂອງທີ່ ດິນທີ່ ໄດຮຸ້ ບັການຈດັຮບ ແບບທີ່ ດິນໃໝຢີ່ ີ່າງຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍມຄ ື: ການຈດັຮບ ແບບທີ່ ດນິ ໃໝີ່ , ການຈດັສນັຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນເພີ່ືອການພດັທະນາພືຸ້ນທີ່ ເປັນວິທ ໜີ່ ງໃນການພດັທະນາທີ່ ດິນເພີ່ືອການ ພດັທະນາ ຫຼືປບັປງ ໂຄງສາຸ້ ງພືຸ້ນຖານຂອງເມອືງ ແລະ ເພີ່ ມມນ ຄາີ່ ການໃຊປຸ້ ະໂຫຍດທີ່ ດນິ ໃນ ບ ລິເວນນນັຸ້ ໆ ໂດຍບີ່ ຈາ ເປັນຕອຸ້ ງໃຊວຸ້ ິທ ທີ່ ຍກົເວັຸ້ນທີ່ ດນິ ແຕໃີ່ ຊວຸ້ ິທ ຮວບຮວມທີ່ ດິນຫຼາຍໆຮ ບ ແບບມາເຂົຸ້າກນັເປັນຮບ ແບບໃໝແີ່ ລວຸ້ ວາງຜງັຮບ ຈດັສນັຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ໃໝເີ່ ຊີ່ິງເອ ຸ້ນວາີ່ : ການຈດັ ສນັຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນຮບ ແບບທີ່ ດນິ ໃໝີ່ ການດາ ເນນ ການຈດັຮບ ແບບຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນທີ່ ຢີ່ໃ ນພືຸ້ນທີ່ ຂອງ ໂຄງການຈດັຮບ ທີ່ ດິນເພີ່ືອການພດັທະນາພືຸ້ນທີ່ ຖກືຈດັແບງີ່ ແລະ ຄືນໃຫຸ້ແກເີ່ ຈົຸ້າຂອງເກີ່ົາຫຼງັ ຈາກຈດັຮບ ແບບໃໝີ່ ແລະ ຮວບຮວມຮບ ແບບທີ່ ດິນທງັໝດົແລວຸ້ ຕາມຫຼງັໂຄງການ ແລະ ແຜນ ປະໂຫຍດທີ່ ດິນ (Schumacher, 1974). ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນກະສິກາ ແມນີ່ ຂ ນຸ້ ກບັບກ ຄນົ ແລະ ການຈດັຕງັຸ້ທີ່ ໄດຮຸ້ ບັອານຍ າດໃຫດຸ້ າ ເນນ ກດິ ຈະການກະສິກາ ບີ່ ມສ ິດຖມົດນິ ກະສິກາ ແລະ ຂດ ເອົາດນິ ກະສິກາ ດວຸ້ ຍຮບ ການ ແລະ ວິທ ການໃດກຕ າມທີ່ ຈະເຮັດໃຫຸ້ທີ່ ດິນກະສິກາ ດີ່ງັກາີ່ ວປີ່ຽນແປງຈາກ ສະພາບເດ ມໂດຍບີ່ ໄດຮຸ້ ບັ ອານ ຍາດຈາກຂະແໜງການທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ (ສະພາແຫີ່ງຊາດ 1998). ສະຫຼຼຸບແລວຸ້ : ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນແມນີ່ ການປກົປຸ້ອງສິດຜນົປະໂຫຍດຂອງຕນົຈາກທີ່ ດິນທີ່ ຢີ່ ໃນກາ ມະສິດຂອງຕນົດວຸ້ ຍວິທ ການຂ ນຸ້ ທະບຽນຜາີ່ ນອງົການຈດັຕງັຸ້ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງເພີ່ືອເປັນການຄມ ຸ້ ຄອງ ແລະ ຮກັສາຜນົປະໂຫຍດທີ່ ແທຸ້ຈງິ ແລະ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍຂອງເຈົຸ້າຂອງກາ ມະສິດທີ່ ດິນ. 1.2 ແນວຄິດກຽີ່ ວກບັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນມ 4 ປະເພດສາ ຄນັຄື: 1) ປະເພດທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ: ເປັນການກະຈາຍຄວາມຈະເລ ນຈາກຊ ມຊນົຫຼກັອອກໄປສ ສີ່ ວີ່ ນ ຕາີ່ ງໆຂອງເມອືງ. 2) ທີ່ ດິນປະເພດການຄາຸ້: ເປັນລກັສະນະການໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນເມອືງເປັນສນ ກາງທລ ະກດິ ບ ລິການການຄາຸ້ ແລະ ອີ່ືນໆ.

9 3) ທີ່ ດິນປະເພດອດ ສາຫະກາ : ເປັນການນາ ໃຊພຸ້ ືຸ້ນທີ່ ສາ ລບັພືຸ້ນທີ່ ການຂະຫຍາຍຕວົຂອງ ໂຮງຈກັໂຮງງານ. 4) ທີ່ ດິນປະເພດປີ່າສະຫງວນ ແລະ ການພດັທະນາ: ເປັນການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ຄວບຄມ ການ ຈະເລ ນເຕ ບໂຕຂອງເມອືງໃຫຸ້ຢີ່ ບ ລິເວນກາ ນດົໄວຸ້(ສະພາແຫີ່ງຊາດ, 2003). - ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ຫຼືການໃຊປຸ້ ະໂຫຍດທີ່ ດິນໝາຍເຖງິການນາ ດິນມາໃຊເຸ້ພີ່ືອຄວາມຕອຸ້ ງການ ຂອງມະນດ ເຊີ່ັນ: ການກະສິກາ , ອດ ສາຫະກາ , ການຄາຸ້ ແລະ ທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ (ດອນຊະນ ເອມພນັ, 1987). ການໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງມະນດ ມກ ານປີ່ຽນແປງຕະຫຼອດເວລາໂດຍການປີ່ຽນຈາກການໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ປະເພດໜີ່ ງໄປເປັນອ ກປະເພດໜີ່ ງ. ໂດຍທີ່ວົໄປແລວຸ້ ພືຸ້ນທີ່ ປີ່າ, ພືຸ້ນທີ່ ກະສິກາ ແລະ ທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ ຈະປີ່ຽນໄປເພາະການເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຂອງປະຊາກອນ ລກັສະນະການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນນນັຸ້ ໄດແຸ້ ບງີ່ ຊະນດິ ຂອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນອອກເປັນ 5 ປະເພດຄືພືຸ້ນທີ່ ເມອືງ ແລະ ສີ່ິງກີ່ ສາຸ້ ງ, ພືຸ້ນທີ່ ກາ ນດົການ ກະສິກາ , ພືຸ້ນທີ່ ປີ່າໄມ, ຸ້ພືຸ້ນທີ່ ເປີ່ົາວາີ່ ງ ແລະ ພືຸ້ນທີ່ ນາ ຸ້ (ສະຖດິ ກນັສະກດິ ຕິ, 1977). ປະເພດການນາ ໃຊປຸ້ ະໂຫຍດທີ່ ດິນໝາຍເຖງິຊະນດິ ຫຼືລະບບົການໃຊທຸ້ີ່ ດິນທີ່ ກາີ່ ວເຖງິ ສະພາບເຕັກນກິ ໃນການດາ ເນນ ການໃນການໃຊທຸ້ີ່ ດິນທາງດາຸ້ນກາຍະພາບ ແລະ ເສດຖະກດິ - ສງັຄມົໄດແຸ້ ກຊີ່ ະນດິ ພືຸ້ນທີ່ ປກ , ເງນິທ ນ, ແຮງງານ, ເຄີ່ືອງຈກັ, ຂະໜາດຂອງພືຸ້ນທີ່ ຟາມ, ລກັສະນະ ການຖຄືອງທີ່ ດິນ,ໂຄງສາຸ້ງພຸ້ືນຖານທີ່ ຕອຸ້ ງການ, ການຈດັການ, ວດັຖທ ີ່ ໃຊໃຸ້ນຟາມ, ເປົຸ້າໝາຍການ ຜະລິດ, ຜນົຜະລິດແລະ ຜນົຕອບແທນທີ່ ໄດຮຸ້ ບັເຫີ່ົຼານເ ຸ້ປັນຕນົຸ້ (ບນັທິດ ຕນົຸ້ ສິຣິແລະ ຄາ ຣນົ ໄທ ຟກັ 1985:3). ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ບີ່ ໝາຍເຖງິການໃຊເຸ້ນອືຸ້ ທີ່ ດນິ ຊີ່ືງເປັນບອີ່ ນສາ ລບັການປກ ແຕກີ່ ານນາ ໃຊຸ້ ທີ່ ດິນອາດຈະເປັນການໃຊເຸ້ພີ່ືອການກະເສດ, ອດ ສາຫະກາ , ປີ່າໄມຸ້ຫຼືຈະປີ່ຽນສະພາບປີ່າບາງ ສວີ່ ນມາເປັນນາ ຸ້ເຊີ່ັນ: ການສາຸ້ ງເຂີ່ືອນເປັນຕນົຸ້ (ຊ ວນັໄຊ ຍງັກດິ ຕິຄນ ແລະ ອາຄນ ວິຊຽນ ຈະເລ ນ, 1982). ສະຫຼຼຸບໄດວຸ້ າີ່ : ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ມດ ີ່ງັນ: ຸ້ 1) ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເປັນທີ່ ຢີ່ ອາໄສ 2) ການນາ ໃຊຸ້ ທີ່ ດິນເພີ່ືອສາຸ້ ງຖະໜນົຫນົທາງ 3) ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເພີ່ືອປະກອບການຄາຸ້ ຫຼືທລ ະກດິ ຕາີ່ ງໆ 4) ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ເພີ່ືອອດ ສາຫະກາ 5) ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ເພີ່ືອການກະສິກາ 6) ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ສາທາລະນະ

10 1.3 ແນວຄິດກຽີ່ ວກບັການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນມຮ ບ ແບບທີ່ ຫຼາກຫຼາຍຕາມຄວາມຕອຸ້ ງການຂອງເຈົຸ້າຂອງທີ່ ດນິ ເຊີ່ິງມ ນກັວິຊາການຫຼາຍທີ່ານໃຫຸ້ຄວາມໝາຍແຕກຕາີ່ ງກນັດີ່ງັນ: ຸ້ ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນແມນີ່ ເປັນໄປຕາມກດິ ຈະກາ ຕາີ່ ງໆຂອງເຈົຸ້າຂອງທີ່ ດິນເຊີ່ັນ: ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນການເຮັດນາ, ເຮັດສວນ, ເຮັດໄຮີ່ .....(ອທ ອນ ສດ ທິມດິ (1991) ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃດໆກຕ າມໝາຍເຖງິການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເພີ່ືອໃຫຸ້ເກດປະໂຫຍດ ແກເີ່ ຈົຸ້າຂອງກດິ ຈະກາ ຕາີ່ ງໆທີ່ ກະທາ ຂນ ຸ້ ໃນເນອືຸ້ ທີ່ ດິນນນັຸ້(ທິຫຼກັການ ສ ໄທລກັ 2006). ສະຫຼຼຸບ: ການປີ່ຽນແປງທີ່ ດນິ ນນັຸ້ ແມນີ່ ການນາ ທີ່ ດິນມາໃຊປຸ້ ະໂຫຍດໃນກດິ ຈະກາ ດາຸ້ນ ຕາີ່ ງໆເພີ່ືອຕອບສະໜອງຄວາມຕອຸ້ ງການ ແລະ ເກດ ປະໂຫຍດສງ ສດ ຕີ່ ເຈົຸ້າຂອງທີ່ ດິນບີ່ ວາີ່ ຈະ ເປັນ ປະໂຫຍດດາຸ້ນກະສິກາ , ອດ ສາຫະກາ , ການທີ່ອງທີ່ຽວ, ຄວາມຕອຸ້ ງການເຈົຸ້າຂອງພືຸ້ນທີ່ ລກັສະນະພມ ປະເທດ, ເສດຖະກດິ ແລະ ສງັຄມົ. 1.4 ແນວຄິດການຈດັສນັທີ່ ດິນເພີ່ືອການພດັທະນາ ການຈດັສນັທີ່ ດິນເປັນຂະບວນການທີ່ ສາ ຄນັຕີ່ ກບັການພດັທະນາພືຸ້ນທີ່ ເມີ່ອືມກ ານ ພດັທະນາພືຸ້ນທີ່ ໃດໜີ່ ງບກ ຄນົ, ນຕິ ິບກ ຄນົ ຫຼືອງົການຈດັຕງັຸ້ຂອງລດັຕອຸ້ ງໄດມຸ້ ກ ານວາງແຜນ ແລະ ຈດັສນັພືຸ້ນທີ່ ໃຫຸ້ລະອຽດສາກອີ່ ນ ເພີ່ືອໃຫຸ້ຖກືຕອຸ້ ງ ແລະ ສອດຄອີ່ ງກບັສະພາບຄວາມເປັນ ຈງິຂອງສະພາບນນັຸ້ໆຖາຸ້ມກ ານວາງແຜນ ແລະ ຈດັສນັພືຸ້ນທີ່ ລະອຽດກອີ່ ນຈະມກ ານພດັທະນາ ນນັຸ້ ຈະເຮັດໃຫຸ້ພືຸ້ນທີ່ ພດັທະນາມຄ ວາມສວຍງາມເໝາະສມົກບັພືຸ້ນທີ່ ແລະ ມນ ກັວິຊາການຫຼາຍ ທີ່ານໄດໃຸ້ຫນຸ້ ຍິ າມແຕກຕາີ່ ງກນັອອກໄປ ຊ ແມດເຊ (Schumacher, 1974) ກາີ່ ວວາີ່ ການດາ ເນນ ງານໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດິນເພີ່ືອພດັທະນາພືຸ້ນທີ່ ດີ່ງັນ: ຸ້ ເຖງິແມນີ່ ວາີ່ ທີ່ ດິນເກີ່ົາຈະຖກືໂອນກາ ມະສິດໃຫແຸ້ ກກີ່ ານຈດັຮບ ແບບທີ່ ດນິ ໃໝີ່ ການແບງີ່ ສວີ່ ນທີ່ ດິນແມນີ່ ການຈດັແບງີ່ ທີ່ ດນິ ອອກເປັນສວີ່ ນໂດຍຈະຂ ນຸ້ ກບັການກາ ນດົພືຸ້ນທີ່ ຈະຖກື ພດັທະນາ, ເຈົຸ້າຂອງທີ່ ດິນຈະສະຫຼະທີ່ ດິນບາງສວີ່ ນຂອງຕນົເພີ່ືອເອົາມາຮວມກບັໂຄງການໃນ ຂະບວນການຈດັຮບ ແບບໃໝເີ່ ຈົຸ້າຂອງທີ່ ດນິ ຈະຕອຸ້ ງປນັສວີ່ ນທີ່ ດິນໃຫຸ້ສດັສວີ່ ນທີ່ ເປັນທາ ແລະ ສະເໝ ພາບກນັເພີ່ືອນາ ທີ່ ດິນສວີ່ ນດີ່ງັກາີ່ ວນນັຸ້ ໄປໃຊເຸ້ປັນປະໂຫຍດດີ່ງັນ :ຸ້ ເພີ່ືອເປັນພືຸ້ນທີ່ ສາ ລບັ ບ ລິການພືຸ້ນຖານຂອງເມອືງ ຫຼືສາທາລະນ ປະໂພກ ແລະ ສາທາລະນ ປະການເຊີ່ັນພືຸ້ນທີ່ ສາທາລະນະ, ພືຸ້ນທີ່ ເປີ່ົາວາີ່ ງ ແລະ ພືຸ້ນທີ່ ທີ່ ເປັນຄອງເປັນຕນົຸ້ ເພີ່ືອເປັນພືຸ້ນທີ່ ຈດັຫາປະໂຫຍດ ຫຼື ເອ ຸ້ນຢາີ່ ງໜີ່ ງວາີ່ ພືຸ້ນທີ່ ສະຫງວນໄວເຸ້ພີ່ືອຈດັຫາປະໂຫຍດໂດຍການຂາຍ ເພີ່ືອດາ ເນນ ມາໃຊເຸ້ປັນ ທ ນສາ ລບັຄາີ່ ໃຊຈຸ້ າີ່ ຍໃນການດາ ເນນ ໂຄງການການປນັສວນທາ ອິດທີ່ ເປັນພືຸ້ນຖານຂອງເມອືງ ພາຍຫຼງັເປັນພືຸ້ນທີ່ ສະຫງວນໄວເຸ້ພີ່ືອຈດັຫາຜນົປະໂຫຍດການວາງແຜນຊ ມຊນົເມອືງ ຫຼືການ

11 ວາງຜງັເມອືງຄືການປບັປງ ຂອງຊ ມຊນົຂອງເມອືງໃຫສຸ້ ອດຄອີ່ ງເໝາະສມົກບັສະພາບແວດລອຸ້ ມ ເຂົຸ້າເປັນທີ່ ຕງັຸ້ຂອງຊ ມຊນົເຂດເມອືງ. ການປບັສະພາບດີ່ງັກາີ່ ວຂອງຊ ມຊນົເມອືງຈະຕອຸ້ ງມກ ານ ຈດັຕາມຫຼກັການມການ ວາງແຜນລວມເຖງິຂນັຸ້ ຕອນຂອງຂະບວນການໃນການວາງແຜນ ແລະ ການສາຸ້ງຜງັເພີ່ືອໃຫໄຸ້ ດຮຸ້ ບ ແບບໂຄງສາຸ້ງຂອງຊ ມຊນົເມອືງ ແລະ ແນວທາງປະຕິບດັໂດຍຄາ ນງ ເຖງິຂ ຈຸ້ າ ກດັຂອງຊບັພະຍາກອນທີ່ ຈາ ເປັນຕອຸ້ ງໃຊໃຸ້ນການດາ ເນນ ການໂດຍປະເມນ ວາີ່ ກດິ ຈະກາ ຂອງໂຄງການຕາີ່ ງໆທີ່ ສາມາດນາ ໄປສກ ີ່ ານບນັລວ ດັຖປ ະສງົຂອງຊ ມຊນົເມອືງ ສະຫຼຼຸບໄດວຸ້ າີ່ : ການຈດັສນັທີ່ ດນິ ເພີ່ືອການພດັທະນາພືຸ້ນທີ່ ເຮົາສາມາດຮເ ຸ້ຖງິການຈດັສນັທີ່ ດິນເພີ່ືອພດັທະນາພຸ້ືນທີ່ ແມນີ່ ວິທ ໜີ່ ງໃນການພດັທະນາ ແລະ ປບັປງ ພືຸ້ນທີ່ ຂອງຊ ມຊນົຂອງເມອືງ ໃຫໄຸ້ ປຕາມຜງັແມບີ່ ດົ ແລະ ແຜນການໃຊປຸ້ ະໂຫຍດທີ່ ດິນເຊີ່ັນວາີ່ : ການຈດັຮບ ແບບທີ່ ດນິ ໃໝີ່ ການດາ ເນນ ການຈດັຮບ ແບບທີ່ ດິນທີ່ ຢ ໃນພືຸ້ນທີ່ ຂອງໂຄງການ ແລະ ການກາ ນດົຮບ ແບບ. 1.5 ທິດສະດ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ການນາ ໃຊທີ່ ດິນ ອງັແກນ ໄດຂຸ້ ຽນວາີ່ : ການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນມຈ ດ ພິເສດຫຼາຍຢີ່າງແຕຈະີ່ ຂ ຍກົເອົາ ຄວາມສາ ນກ ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງກບັການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນຄື: ການຄ ມຸ້ ຄອງແມນີ່ ການເຄີ່ືອນໄຫວຢີ່າງມ ຈດ ປະສງົຂອງອດັຕະພາບຄ ມຸ້ ຄອງ ຫຼືຜ ຸ້ຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ມສ ິດອາ ນາດກະທບົເຂົຸ້າໃສເີ່ ປົຸ້າໝາຍຄ ມຸ້ ຄອງ. ຍອຸ້ ນແນວນນັຸ້, ບນັຫາສາ ຄນັຕນົຸ້ ຕ ຂອງການຄມ ຸ້ ຄອງແມນີ່ ການກາ ນດົຈດ ປະສງົ ແລະ ທິດ ເຄີ່ືອນໄຫວຢີ່າງຖກືຕອຸ້ ງ ພຸ້ອມກນັນນັຸ້ກຕ ອຸ້ ງໃຫຸ້ກາ ໄດວຸ້ າີ່ : ການຄ ມຸ້ ຄອງເວລາໃດກແ ມນີ່ ການ ເຄີ່ືອນໄຫວຂອງອດັຕະພາບ ຫຼືເຈົຸ້າກາ ທີ່ ມສ ິດອາ ນາດກະທບົ ໃສເີ່ ປົຸ້າໝາຍຫາກບີ່ ແມນີ່ ການ ພວົພນັເຊີ່ິງກນັ ແລະ ກນັແບບສິດອາ ນາດເທີ່ົາທຽມກນັ. ທີ່ານ ອງັແກນໄດໄຸ້ຈແຍກ ຸ້ ຈ ດພິເສດ ຂອງການພວົພນັດີ່ງັກາີ່ ວນນັຸ້ວາີ່ : "ພວກເຮົາເຫັນໄດວຸ້ າີ່ ດາຸ້ນໜີ່ ງແມນີ່ ສິດອາ ນາດອນັແນນີ່ ອນບີ່ ນບັວາີ່ ມນັຖກືສາຸ້ ງຂ ນຸ້ ດວຸ້ ຍວິທ ໃດ; ດາຸ້ນໜີ່ ງອ ກ ແມນີ່ ການຍອມປະຕິບດັຕາມສິດດີ່ງັກາີ່ ວ". ສິດ ອາ ນາດຂອງຜຄຸ້ ມຸ້ ຄອງອາດຈະກວມເອົາອາ ນາດທາງດາຸ້ນການຈດັຕງັຸ້-ບ ລິຫານ (ການບງັຄບັ), ອາ ນາດທາງດາຸ້ນເສດຖະກດິ (ເນີ່ືອງຈາກມທ ີ່າແຮງທາງດາຸ້ນເສດຖະກດິ ) ແລະ ອາ ນາດຂອງ ສະຕິປນັຍາ, ຄວາມເກີ່ງັກາຸ້ ແລະ ຄ ນນະທາ (ສາຸ້ ງຄວາມເຊີ່ືອໝນັຸ້). ໃນການເຄີ່ືອນໄຫວຄມ ຸ້ ຄອງ ເວລາໃດກຕ ອຸ້ ງສມົທບົອາ ນາດໃນບນັດາດາຸ້ນດີ່ງັກາີ່ ວ, ຜຸ້ຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ເກີ່ັງເວລາໃດກຖ ສືາ ຄນັການ ກະຕ ກຊ ກຍທາງ ຸ້ ດາຸ້ນເສດຖະກດິ ແລະ ການໂຄສະນາຊວນເຊີ່ືອ, ກາ ແໜຸ້ນຫຼກັການ, ແຕຫີ່ ຼ ກເວັຸ້ນ ການໃຊສຸ້ ິດເກນ ຂອບເຂດເພີ່ືອບ ບບງັຄບັທາງດາຸ້ນການຈດັຕງັຸ້ບ ລິຫານການຄ ມຸ້ ຄອງເວລາໃດກ ແມນີ່ ການຄມ ຸ້ ຄອງຂອງຄນົ ແລະ ວງົຄະນາຍາດຂອງຄນົແນນີ່ ອນວາີ່ ຜຄຸ້ ມ ຸ້ ຄອງຕອຸ້ ງໄດຄຸ້ ມ ຸ້ ຄອງ ຊບັສມົບດັ, ທ ນຮອນ, ເຕັກນກິ -ເຕັກໂນໂລຊ ແລະ ອີ່ືນໆ. ແຕແີ່ ມນີ່ ການຄ ມຸ້ ຄອງໂດຍຜາີ່ ນຄນົ, ຫາກບີ່ ແມນີ່ ການກະທບົເຂົຸ້າໃສເີ່ ປົຸ້າໝາຍເຫີ່ົຼານນັຸ້ໂດຍກງົ. ການກະທບົໃສເີ່ ປົຸ້າໝາຍເຫີ່ົຼານນັຸ້ໂດຍ

12 ກງົແມນີ່ ຜຸ້ອອກ ແຮງງານເຄີ່ືອນໄຫວປະຕິບດັຕວົຈງິ(ກາ ມະກອນ,ວິຊາການ ຫຼືວິສະວະກອນ) ສະ ນນັຸ້, ໜຸ້າທີ່ ອນັສາ ຄນັທີ່ ສ ດຂອງຜຸ້ຄ ມ ຸ້ ຄອງແມນີ່ ເຮັດກບັຄນົໃນວງົຄະນາຍາດ ເວົຸ້າລວມແລວຸ້ , ທ ກ ການເຄີ່ືອນໄຫວວຽກງານຕາີ່ ງໆໃນສງັຄມົ ຢາກໃຫຸ້ການເຄີ່ືອນໄຫວສາ ເລັດທີ່ ມປ ະສິດທິຜນົ ແລະ ໄປຕາມຈດ ປະສງົເປົຸ້າໝາຍທີ່ ໄດກຸ້ າ ນດົໄວນຸ້ ນັຸ້ ແມນີ່ ຕອຸ້ ງມການ ຄ ມຸ້ ຄອງເທີ່ົານນັຸ້ ເພີ່ືອດດັປບັ , ບນັຊາຂະບວນການເຄີ່ືອນໄຫວດີ່ງັກາີ່ ວ, ເຊີ່ິງທີ່ານ ກາກມາກ ໄດເຸ້ວົຸ້າວາີ່ : "ບີ່ ວາີ່ ແຕວຽກ ີ່ ງານ ໃດໆ ຫາກມຫ ຼາຍຄນົຮວີ່ ມງານນາ ກນັ ຍອີ່ ມສະແດງຢີ່ ໃນເຈດຈາ ນງົແຫງີ່ ການດດັບນັຊາ ແລະ ຢີ່ ໃນພາລະບດົບາດທີ່ ບີ່ ມສ ວີ່ ນພວົພນັຫຍງັກບັວຽກງານຍອີ່ ຍ, ແຕມີ່ ນັພດັພວົພນັກບັການເຄີ່ືອນໄຫວ ລວມທີ່ວົໂຮງຊາີ່ ງໜີ່ ງໆ.ມນັກບ ີ່ ຕາີ່ ງຫຍງັກບັຜຸ້ຕ ຈງຫວະ ັ ຢ ີ່ໃນວງົດນົຕ ນນັຸ້ລະ, ນນັຸ້ແມນີ່ ໂຮງງານ ຜະລິດປະເພດໜີ່ ງທີ່ ຕອຸ້ ງໄດດຸ້ າ ເນນ ໄປຢ ີ່ໃນແບບວິທ ການຜະລິດທີ່ ມລ ກັສະນະສມົທບົ" ຄາ ເວົຸ້າ ດີ່ງັກາີ່ ວມານນັຸ້ເປັນການຢງັຸ້ຢືນ ແລະ ຊ ຸ້ແຈງໃຫຸ້ພວກເຂົາເຂົຸ້າໃຈກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງຫຼາຍຂນ ຸ້ , ບີ່ ວາີ່ ແຕວຽກ ີ່ ງານໃດທງັໝດົລວຸ້ ນແຕມີ່ ຄວາມ ຮຽກຮອຸ້ ງຕອຸ້ ງການອນັຈາ ເປັນຂອງການຄ ມຸ້ ຄອງໃນ ຂະບວນການຜະລິດ ຫຼືກດິ ຈະກາ ຕາີ່ ງໆເພີ່ືອກາ ນດົແບບແຜນ, ວິທ ການ ແລະ ດດັບນຊາ ັ ການ ດາ ເນນ ວຽກງານຕວົຈງິແນໃສບີ່ ນັລຈ ດ ປະສງົເປົຸ້າໝາຍທີ່ ໄດກຸ້ າ ນດົໄວແຸ້ ລວຸ້ ນນັຸ້ ໃຫມຸ້ ປ ະສິດທິພາບ ການຄ ມຸ້ ຄອງແມນີ່ ການເຄີ່ືອນໄຫວລວມຫຼາຍດາຸ້ນ, ຫຼາຍພາລະບດົບາດທີ່ ແຕກຕາີ່ ງກນັ ແລະ ພາລະບດົບາດຄມ ຸ້ ຄອງແມນີ່ ການເຄີ່ືອນໄຫວອນັຈາ ເປັນພາວະວິໄສ ແລະ ມລ ກັສະນະເອກະລາດ ທຽບຖານທີ່ ກາ ເນດຈາກ ຜນົຂອງຂະບວນວິວດັແຫີ່ງການອອກແຮງງານ ແລະ ການຫນັເປັນວຊິ າ ສະເພາະໃນການຄມ ຸ້ ຄອງເຊີ່ິງປະກອບມ : 1). ການຄາດຄະເນ: ແມນີ່ ການອ ງໃສພີ່ ືຸ້ນຖານວິທະຍາສາດເພີ່ືອຄາດຄະເນລວີ່ ງໜາຸ້ ຂະ ບວນວິວດັແລະ ປາກດົການຂະຫຍາຍຕວົໃນອານາຄດົ, ເຊີ່ັນການຂະຫຍາຍຕວົຂອງພນລະ ົ ເມອືງ, ຄວາມກາຸ້ວໜຸ້າທາງວິທະຍາສາດ-ເຕັກນກິ , ລະດບັການດາ ລງົຊ ວິດ, ໂຄງປະກອບເສດຖະກດິ ແລະ ອີ່ືນໆ. ການຄາດຄະເນ ແມນີ່ ເງີ່ອືນໄຂທີ່ ຂາດບີ່ ໄດຸ້ເພີ່ືອກາ ນດົຍ ດທະສາດ, ນະໂຍບາຍ ແລະ ແຜນການໃນການຫນັເປັນແຜນການໃນແຕລີ່ ະໄລຍະການຄມ ຸ້ ຄອງຍອຸ້ ນແນວນນັຸ້, ການຄາດຄະເນ ຈີ່ງ ມບ ດົບາດທີ່ ສາ ຄນັ ແລະ ຕິດພນັກບັການຫນັເປັນແຜນການກບັພາລະບດົບາດອີ່ືນໆຂອງການ ຄ ມຸ້ ຄອງ, ຜນົສາ ເລັດຂອງການຄາດຄະເນພຽງແຕມີ່ ລ ກສະນະ ັ ຊ ຸ້ນາ ເທີ່ົານນັຸ້ແຕບີ່ ີ່ ແມນີ່ ສີ່ິງບງັຄບັ ໃຊ.ຸ້ 2). ການຫນັເປັນແຜນການ: ການຫນັເປັນແຜນການສາຸ້ ງແຜນວາດກຽີ່ ວກບັຈ ດໝາຍ, ໂຄງການດາ ເນນ ງານ ແລະ ບາດກາຸ້ວອນັລະອຽດໃນໄລຍະເວລາໃດໜີ່ ງທີ່ ແນນີ່ ອນຂອງລະບບົ

13 ການຄມ ຸ້ ຄອງ. ດວຸ້ ຍເຫດນນັຸ້, ການຫນັເປັນແຜນການຈີ່ງ ມພາລະ ບດົບາດຊ ຸ້ນາ -ນາ ພາ, ກ ານດົທິດ ໃນພາລະບດົບາດຄມ ຸ້ ຄອງ. 3). ການຈດັຕງັຸ້: ແມນີ່ ພາລະບດບາດ ົ ໜີ່ ງທີ່ ສາ ຄນັໃນການຄມ ຸ້ ຄອງລດັ ຕາມທິດສະດມາກ - ເລນນ ຄວາມ ິ ສາ ນກ ກຽວີ່ ກບັການຈດັຕງ ັຸ້ ແລະ ການຄມ ຸ້ ຄອງບີ່ ໄດຕຸ້ ດັແຍກອອກຈາກກນ ແລະ ັ ໄປພຸ້ອມໆກນັກບັການວາງຈ ດໝາຍ, ການຄ ມຸ້ ຄອງຕອຸ້ ງເລືອກເຟັຸ້ນເອົາບນັດາປດັ ໄຈທີ່ ຈາ ເປັນ ຕາີ່ ງໆໃຫຸ້ກາຍເປັນພາຫະນະທີ່ ມປ ະສິດທິພາບເພີ່ືອບນລ ັ ເປົຸ້າໝາຍທີ່ ກາ ນດົໄວຸ້ຈດັຕງັຸ້ການ ປະສານສມົທບົກບັບນດາ ັ ພາກສວີ່ ນອນັສະເພາະໃຫເຸ້ຂົຸ້າກນັ ແລະ ກາຍເປັນລະບບົໜີ່ ງທີ່ ເຄີ່ືອນ ໄຫວຢີ່າງກມກຽວ ົ ປຽບເໝືອນດີ່ງັກາຍອິນຊ ທີ່ ເປັນເອກະພບົໜີ່ ງ. 4). ການປກ ລະດມົ: ແມນີ່ ການເສ ມຂະຫຍາຍຄວາມສາມາດຢາີ່ ງບີ່ ມຂ ອບເຂດຂອງເປົຸ້າໝາຍ ຄມ ຸ້ ຄອງເຂົຸ້າໃນຂະບວນວິວດັແຫງີ່ ການເຄີ່ືອນໄຫວຕາມຈ ດປະສງົຂອງຜຄຸ້ ມ ຸ້ ຄອງ; ຫາກເວົຸ້າເຖງິທີ່ ສ ດການຄ ມຸ້ ຄອງແມນີ່ ການຄ ມຸ້ ຄອງການເຄີ່ືອນໄຫວຂອງແຮງງານສງັຄມົ, ຄ ມຸ້ ຄອງຄນົໃນການ ເຄີ່ືອນໄຫວຕນົຸ້ ຕ ຂອງຄນົ ຈາກຂະບວນວິວດັດີ່ງັກາີ່ ວນນັຸ້, ວຽກງານຄມ ຸ້ ຄອງຈະດາ ເນນ ໄປໄດດຸ້ ກຕ ີ່ ເມີ່ອືສາມາດຍກົສ ງ ແລະ ປກ ລະດມົໄດທ ຸ້ ກຄວາມສາມາດບີ່ມົຊອຸ້ ນຂອງເປົຸ້າໝາຍຄມ ຸ້ ຄອງເຂົຸ້າສ ີ່ ການເຄີ່ືອນໄຫວວຽກງານຕວົຈງິ ແຕຢາກ ີ່ ເຮັດໄດຄຸ້ ືແນວນນັຸ້, ການປກ ລະດມົຂອງລດັຕອຸ້ ງເນັຸ້ນໃສີ່ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການເມອືງ,ເສດຖະກດິ , ວດັທະນະທາ , ແນວຄິດ ແລະ ຈດິ ຕະສາດສງັຄມົຢີ່າງ ເປັນລະບບົ ເພີ່ືອເສ ມຂະຫຍາຍຄວາມອາດສາມາດ ແລະ ທີ່າແຮງບີ່ມົຊອຸ້ ນຢີ່າງມຂອບ ເຂດຂອງ ປະຊາຊນົ ເພີ່ືອໃຫປຸ້ ະຊາຊນົມຄ ວາມເປັນເອກະພາບນາ ແນວທາງ, ນະໂຍບາຍຂອງພກັ ແລະ ລດັແລວຸ້ ໃຫຸ້ການປະກອບສວີ່ ນຢີ່າງຕງັຸ້ໜຸ້າໃນການປກົປກັຮກັສາ ແລະ ສາຸ້ ງສາພດທະນາ ັ ປະເທດ ຊາດ ເຊີ່ິງເປັນເປົຸ້າໝາຍສ ງສ ດຂອງການຄມ ຸ້ ຄອງລດັ. ສະຫຼຼຸບໄດວຸ້ າີ່ : ໝາຍເຖງິຂະບວນການທີ່ ເຮັດໃຫຸ້ທີ່ ດິນມກ ານປກົປກັຮກັສາ, ຈດັສນັ ແລະ ການພດັທະນາຢີ່າງມປ ະສິດທິຜນົ, ມຄ ວາມສະຫງບົ, ຍຕ ິທາ , ຖກືຕອຸ້ ງຕາມເປົຸ້າໝາຍດວຸ້ ຍການ ເກບັກາ ຂ ມຸ້ ນ ຂາີ່ ວສານທີ່ ດິນ, ວາງລະບຽບຫຼກັການ, ກາ ນດົມາດຕະການໃນການຄມ ຸ້ ຄອງ, ກວດກາ ແລະ ການປະເມນ ຜນົກະທບົດາຸ້ນສີ່ິງແວດລອຸ້ ມທາ ມະຊາດ ແລະ ສງັຄມົ. 1.6 ທິດສະດກ ານນາ ໃຊພຸ້ ືຸ້ນທີ່ ກດິ ຈະກາ ຂອງມະນດ ເທິງໜາຸ້ ດນິ ແລະ ການນາ ໃຊສຸ້ີ່ິງທີ່ ເກດ ຂ ນຸ້ ໂດຍທາງທາ ມະຊາດ ເທິງ ໜຸ້າດິນ ລວມທງັການໃຊປຸ້ ະໂຫຍດທີ່ ດນິ ເພີ່ືອຕອບສະໜອງຄວາມຕອຸ້ ງການຂອງມະນດ ເຊີ່ັນ: ກະສິກາ , ພືຸ້ນທີ່ ປີ່າໄມ, ຸ້ພືຸ້ນທີ່ ແຫຼີ່ງນາ ຸ້, ທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ ແລະ ແຫຼີ່ງອດ ສາຫະກາ , ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນແຕລີ່ ະປະເພດຈະມຜ ນົຕີ່ ຄວາມສາມາດໃນການໃຫຜຸ້ ນົຜະລິດທີ່ ດນິ ແລະ ເກດ ຄວາມເສີ່ືອມ

14 ໂຊມເພາະທີ່ ດນິ ໃນແຕລີ່ ະພືຸ້ນທີ່ ມຄ ວາມສາມາດໃນການໃຫຸ້ຜນົຜະລິດແຕກຕາີ່ ງກນັເນີ່ອືງຈາກວາີ່ ມນັມຄ ນ ສມົບດັແລະ ອງົປະກອບແຕກຕາີ່ ງກນັໄປ ປດັໄຈທີ່ ເປັນອງົປະກອບຂອງທີ່ ດິນເຫີ່ົຼານເ ຸ້ປັນ ຕວົກາ ນດົຄວາມສາມາດສງ ສດ ໃນການໃຫຸ້ຜນົຜະລິດ ແລະ ຄວາມເໝາະສມົຂອງການໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ນນັຸ້. ນນັຸ້ ກເ ພີ່ືອໃຫໄຸ້ ດຜຸ້ ນົຕອບແທນທີ່ ດ ທີ່ ສດ ແລະ ຈາ ນວນຂອງປະຊາກອນທີ່ ຄວາມສາມາດ ຂອງທີ່ ດິນຈະຮອງຮບັໄດເຸ້ພາະການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງເປັນການທາ ລາຍຄນ ະພາບຂອງດນິ ທີ່ ສີ່ງົຜນົໃຫດຸ້ ິນເສີ່ືອມລງົ. ການນາ ໃຊພຸ້ ືຸ້ນທີ່ ແມນີ່ ການສາຸ້ ງແຜນອາຸ້ ງອ ງໃຫແຸ້ ກກີ່ ານເຄີ່ືອນໄຫວວຽກງານຈດັສນັຄ ມຸ້ ຄອງ ແລະ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ, ໃນຂະບວນການດີ່ງັກາີ່ ວຈະປະກອບມກ ານສມົທບົຮວີ່ ມມກືບັພາກສວີ່ ນ ຕາີ່ ງໆທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ, ມກ ານຕ ລາຄາປະເມນ ສະພາບເງີ່ອືນໄຂທາງດາຸ້ນທີ່ ດນິ ແລະ ສີ່ິງແວດລອຸ້ ມທີ່ ມແ ນວທາງຢີ່າງສມົເຫດສມົຜນົເພີ່ືອບນັລເ ປົຸ້າໝາຍໃນການນາ ໃຊຊຸ້ ບັພະຍາກອນໃຫຍຸ້ ືນຍງ ແລະ ົ ໝນັຸ້ ຄງົ (ສະຖາບນັຄນົຸ້ ຄວາຸ້ກະສິກາ ແລະ ປີ່າໄມຸ້2006). ສະຫຼຼຸບໄດວຸ້ າີ່ : ການນາ ໃຊພຸ້ ືຸ້ນທີ່ ແມນີ່ ການຈດັສນັຄມ ຸ້ ຄອງ ແລະ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແຕລີ່ ະປະເພດ ເພີ່ືອນາ ໃຊໃຸ້ຫຸ້ເກດ ປະໂຫຍດສງ ສດ ພຸ້ອມທງັຮກັສາຊບັພະຍາກອນໃຫຸ້ມຄ ວາມຍືນຍງົ. 1.7 ທິດສະດກ ານຕງັຸ້ຖີ່ນິຖານ ໝາຍເຖງິການຕງັຸ້ຖີ່ິນຖານໃນລະດບັຊ ມຊນົ ຊີ່ືງເຮັດໜາຸ້ ທີ່ ເປັນສນ ກາງການຄາຸ້ ແລະ ການບ ລິການແກຄີ່ ນົໃນຊ ມຊນົ ແລະ ເຂດອອຸ້ ມນອກຊ ມຊນົ ຈ ດໃຈກາງຂອງແຕລີ່ ະພືຸ້ນທີ່ ຈະມຂ ະ ໜາດທີ່ ແຕກຕາີ່ ງກນັຕາມລາ ດບັ (Hierarchy) ຄື: ຈ ດໃຈກາງທີ່ ມລ າ ດບັສງ ຈະໝາຍເຖງິຈາ ນວນ ປະຊາກອນຫຼາຍ, ສິນຄາຸ້ ແລະ ການບ ລິການ, ລກ ຄາຸ້ຫຼາຍ ແລະ ເຂດອິດທິພນົຫຼາຍ, ດີ່ງັນນັຸ້, ຈ ດໃຈກາງແຕລີ່ ະຈ ດຈີ່ງ ແຕກຕາີ່ ງກນັຕາມລາ ດບັ ແລະ ເປັນຂ ສຸ້ ງັເກດວາີ່ ຈ ດໃຈກາງທີ່ ມຂ ະໜາດ ໃຫຍີ່ ຫຼືລາ ດບັຫຼາຍທີ່ ມຈ າ ນວນໜຸ້ອຍກວາີ່ ລາ ດບັທີ່ ຕາີ່ ຫຼາຍທຽບໄດກຸ້ ບັບດົບາດຂອງສນ ກາງ ລະດບັປະເທດ, ເມອືງ ແລະ ຊ ມຊນົນນັຸ້ເອງ (Walter Cristaller 1993). ສະຫຼຼຸບໄດວຸ້ າີ່ : ຮບ ແບບ ການຕງັຸ້ຖີ່ິນຖານ ມເ ງີ່ືອນໄຂເພີ່ ມເຕ ມພາຍໃຕສຸ້ ະພາບການ ປີ່ຽນແປງທາງເສດຖະກດິ ແລະ ສງັຄມົຕະຫຼອດຈນົຮອດວິທ ຜນົຂອງຕະຫຼາດ ແລະ ການຕງັຸ້ຖີ່ນິ ຖານບາງຈ ດມໜ ຸ້າທີ່ ແລະ ລກັສະນະພິເສດບາງຢີ່າງທີ່ ເປັນຂອງຕນົເອງ. Walter Isard ໄດສຸ້ ກສາເພີ່ ມເຕ ມໃນທຸ້າຍສດ ວາີ່ ປດັໄຈທີ່ ເຂົຸ້າມາກຽີ່ ວຂອຸ້ ງອ ກປະການໜີ່ ງທີ່ ຕອຸ້ ງພິຈາລະນາຄືຄວາມໜາແໜຸ້ນຂອງປະຊາກອນ ແລະ ໃຫຸ້ຂ ສຸ້ ງັເກດວາີ່ ຈາ ນວນປະຊາກອນ ໃນພືຸ້ນທີ່ ໜີ່ ງຈະມຈ າ ນວນຫຼຼຸດລງົ ເມີ່ອືໄລຍະທາງຫີ່າງອອກຈາກໃຈກາງແຫີ່ງການຕງັຸ້ຖີ່ ນຖານ ດີ່ງັນນັຸ້, ສະພາບພມ ສ າດຂອງແບບຈາ ລອງ ຈີ່ງ ມຮ ບ ຮາີ່ ງແບບຫຼາຍຫຼີ່ຽມ (Polygon) ທີ່ ມຂ ະໜາດ

15 ທີ່ ແຕກຕາີ່ ງກນັຕາມລາ ດບັດວຸ້ ຍເຫດຜນົທີ່ ວາີ່ ຈ ດຂອງການຕງັຸ້ຖີ່ ນຖານຈະແອອດັ, ຕິດກນັ, ໜາ ແໜຸ້ນບ ລິເວນໃຈກາງ ຫຼາຍກວີ່ າບ ລິເວນທີ່ ຫີ່າງໄກອອກໄປຈາກໃຈກາງ. ຢີ່າງໃດກຕ າມເສດຖະກດິ ດີ່ງັກາີ່ ວ ເປັນຮບ ແບບການຕງັຸ້ຖີ່ ນຖານແບບຄງົທີ່ (Static) ອນັ ເນີ່ືອງມາຈາກໃນຊວີ່ ງເວລາດີ່ງັກາີ່ ວຮບ ແບບການປີ່ຽນແປງທາງເສດຖະກດິ ແລະ ສງັຄມົມໜ ອຸ້ ຍ ບີ່ ໄດມຸ້ ກ ານດາ ເນນ ເຖງິການເຕ ບໂຕ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົຂອງການຕງັຸ້ຖີ່ນິ ຖານ ແລະ ເນີ່ອືງຈາກ ຮ ບແບບການຕງັຸ້ຖີ່ນຖານ ິ ສະໄໝທີ່ ເສດຖະກດິ ປີ່ຽນແປງນຈ ຸ້ີ່ງ ເໝາະກບັປະເທດເຂດທີ່ ເສດຖະກດິ ຕກົຕາີ່ ຫຼືພືຸ້ນທີ່ ຊນົນະບດົຫຼາຍກວາີ່ ແລະ ສາມາດນາ ໄປໃຊໄຸ້ດກຸ້ ບັການວາງແຜນໃນລະດບັ ປະເທດຫຼາຍກວາ. ີ່ ທິດສະດ ສຽຸ້ວວງົເດືອນ (Sector theory) ໂຣເມ ຮອດ໊ ຕ໌ (Homer Host) ອາທິບາຍຮບ ແບບ ຂອງການຂະຫຍາຍຕວົຂອງເມອືງຈະຄືກບັສຽຸ້ວວງົເດືອນ ຫຼືຮບ ຂະໜມົພາຍ (Pie-shaped) ແລະ ໃນແຕລີ່ ະເມອືງຈະພບົວາີ່ : ການຂະຫຍາຍຕວົຂອງເມອງອອກໄປ ື ຍງັພືຸ້ນທີ່ ອີ່ືນຈະເປັນຮບ ແບບສຽຸ້ວວງົເດືອນໜີ່ ງ ຫຼືຫຼາຍກວາີ່ ໜີ່ ງສຽຸ້ວວງົເດືອນ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕວົຂອງເມອືງຈະມ ລກັສະນະດີ່ງັນ: ຸ້ 1) ການຂະຫຍາຍຕວົຂອງເມອືງຈະຂະຫຍາຍອອກໄປຕາມເສັຸ້ນທາງຄມົມະນາຄມົຂນົສີ່ງົທີ່ ເສີ່ືອມໄປຍງັສນ ກາງທາງການຄາຸ້ ແລະ ທີ່ ຢີ່ ອາໄສບ ລິເວນອີ່ືນໆ 2) ການຂະຫຍາຍຕວົຂອງເມອືງຈະຂະຫຍາຍອອກໄປຕາມພືຸ້ນທີ່ ສງ ແລະ ແມນີ່ າ ຸ້ໃນເຂດ ພດັທະນາອດ ສາຫະກາ 3) ການຂະຫຍາຍຕວົຂອງເມອືງຈະຂະຫຍາຍຕວົອອກໄປຕາມທີ່ ຢີ່ອາ ໄສຂອງຊ ມຊນົຊນັຸ້ສງ ຂອງສງັຄມົ, ຫຸ້ອງພກັລາຄາສງ ມກັຈະເກດ ຂນ ຸ້ ບ ລິເວນເຂດທລ ະກດິ ໃກໆຸ້ ກບັເຂດທີ່ ຢີ່ ອາໄສເກີ່າົ 4) ເຂດທີ່ ຢ ີ່ອາໄສຄາີ່ ເຊີ່ົາລາຄາສງ ຈະຕງັຸ້ຢ ີ່ຕິດກບັເຂດທີ່ ຢ ີ່ອາໄສຄາີ່ ເຊີ່ົາລາຄາປານກາງ, ເປັນລກັສະນະຄາຸ້ ຍຄືກບັທິດສະດ ການແພກີ່ ະຈາຍທາງພືຸ້ນທີ່ (Spread Theory). ແຫຼງີ່ ທີ່ ມາ https:/www.google.co.th/gws_rdslqsectortheory ສະຫຼຼຸບໄດວຸ້ າີ່ : ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ມສ ວີ່ ນກຽີ່ ວຂອຸ້ ງກບັການຂະຫຍາຍຕວົຂອງຄວາມເປັນ ເມອືງ ແລະ ການຕງັຸ້ຖີ່ິນຖານຂອງປະຊາຊນົທີ່ ຕດັຂາດອອກຈາກກນັບີ່ ໄດຸ້ສະນນັຸ້, ຈີ່ງ ປາກດົມ ການຕງັຸ້ຖີ່ນິ ຖານທີ່ ຢີ່ອາ ໄສຕາີ່ ງໆຂອງຄນົໃນສງັຄມົ. 1.8 ນຕິກິ າ ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ 1.8.1 ນຕິ ິກາ ກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ 1) ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ: ລດັຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ຢີ່າງລວມສນ ເປັນເອກະພາບໃນທີ່ວົປະເທດ ໂດຍລດັຖະບານມອບໃຫອຸ້ ງົການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນແຫີ່ງຊາດເປັນຜຸ້ຮ ບັຜິດຊອບຕາມໜາຸ້ທີ່ ທີ່ ໄດກຸ້ າ

16 ນດົໄວໃຸ້ນມາດຕາ10 ຂອງກດົໝາຍທີ່ ດິນດວຸ້ ຍການປະສມົປະສານສມົທບົກບັບນັດາຂະແໜງການ ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ ແລະ ອງົການປກົຄອງທຸ້ອງຖີ່ນິ ແລະ ມອບຄວາມຮບັຜິດຊອບການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຕາມຂະແໜງການໃຫກຸ້ ະຊວງກະສິກາ ແລະ ປີ່າໄມ, ຸ້ອດ ສາຫະກາ ແລະ ການຄາຸ້, ກະຊວງຄມົມະນາຄມົຂນົສີ່ງົໄປສະນ ແລະ ກີ່ ສາຸ້ ງ, ກະຊວງຖະແຫຼງຂາີ່ ວ, ວດັທະນະທາ ແລະ ທີ່ອງທີ່ຽວ, ກະຊວງປຸ້ອງກນັຊາດ ແລະ ກະຊວງປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ (ມາດຕາທ 9, ສະພາ ແຫີ່ງຊາດ 21 ຕ ລ າ 2003: 7) ຊີ່ືງກດົໝ າຍວາີ່ ດວຸ້ ຍທີ່ ດນິ ລດັຖະບານ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊນົລາວ ໄດແຸ້ ບງີ່ ທີ່ ດນິ ອອກເປັນ 4 ເຂດຄື: ເຂດຕວົເມອືງ, ເຂດ ຊນົນະບດົ, ເຂດເສດຖະກດິ ສະເພາະ ແລະ ເຂດເສດຖະກດິ ພິເສດ. ກດົໝາຍວາີ່ ດວຸ້ ຍທີ່ ດິນ ລດັຖະບານ ສາທາລະນະລດັປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊນົລາວ ໄດຸ້ແບງີ່ ທີ່ ດິນອອກເປັນ 8 ປະເພດດີ່ງັນ: ຸ້ (ສະພາແຫີ່ງຊາດ 2009). - ດິນກະສິກາ ແມນີ່ ເນືອຸ້ ທີ່ ດິນທີ່ ກາ ນດົໄວເຸ້ພີ່ືອນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນການປກ ຝງັ, ລຽຸ້ງສດັ ແລະ ການຄນົຸ້ ຄວາຸ້ທດົລອງດາຸ້ນການກະສິກາ ລວມທງັດິນຊນົລະປະທານ, ໃນນນັຸ້ ດິນແມນີ່ ຫາຸ້ ມ ຫນັປີ່ຽນໄປເປັນ ປະເພດອີ່ືນໆ ເວັຸ້ນເສຍແຕໄີ່ ດຮຸ້ ບັອານຍ າດຈາກລດັຖະບານເທີ່ົານນັຸ້. - ດິນປີ່າໄມຸ້ແມນີ່ ເນອືຸ້ ທີ່ ດິນທກ ຕອນທີ່ ມປ ີ່າໄມປຸ້ ກົຫຸ້ມ ຊີ່ືງປະກອບມທ ີ່ ດນິ ປີ່າສະຫງວນ, ທີ່ ດິນປີ່າປຸ້ອງກນັ ແລະ ທີ່ ດິນສາ ລບັການຜະລິດ ສວີ່ ນເນືອຸ້ ທີ່ ດິນປີ່າໄມອາຸ້ ນຮ ກັແມນີ່ ແນໃສເີ່ ພີ່ືອ ຮກັສາ ປີ່າໄມປຸ້ ກົຫ ຸ້ມຢີ່າງໜຸ້ອຍ 70% ຂອງເນືອຸ້ ທີ່ ດິນທີ່ວົປະເທດເພີ່ືອຮກັສາດນິ ໃຫຸ້ມນ າ ຸ້ ແລະ ຊ ວະນາໆພນັ. - ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ ແມນີ່ ທີ່ ດິນພືຸ້ນນາ ຸ້, ທີ່ ດິນເຂດອອຸ້ ມແອມຸ້ ແຫຼີ່ງນາ ຸ້, ດິນຍອດນາ ຸ້, ທີ່ ດນິ ແຄມນາ ຸ້, ທີ່ ດິນກາງນາ ຸ້, ທີ່ ດິນປີ່ງົໃໝີ່ , ທີ່ ດິນນາບກົ, ທີ່ ດິນເກດ ຈາກການດດັແປງຂອງແລວນາ ຸ້. - ດິນປກ ສາຸ້ ງ ແມນີ່ ທີ່ ດິນທີ່ ໄດກຸ້ າ ນດົໄວເຸ້ພີ່ືອນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນການປກ ສາຸ້ ງທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ, ອາຄານ (ບາຸ້ ນພກັ, ໂຮງແຮມ ແລະ ອີ່ືນໆ) ລວມທງັໂຮງຈກັ, ໂຮງງານ, ສາ ນກັງານ, ອງົການ ຕະຫຼອດຮອດສະຖານທີ່ ສາທາລະນະ. - ດິນອດ ສາຫະກາ ແມນີ່ ຂອບເຂດ ຫຼືບ ລິເວນທີ່ ດິນ ຊີ່ືງລດັກາ ນດົໃຫຸ້ເປັນທີ່ ຕງັຸ້ຂອງໂຮງ ຈກັ ໂຮງງານ, ນຄິ ມົອດ ສາຫະກາ , ສະຖາບນັຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວິທະຍາສາດອດ ສາຫະກາ , ສະຖາບນັບາ ບດັນາ ຸ້ເສຍ, ບອີ່ ນທາ ລາຍສີ່ິງເສດເຫຼືອອດ ສາຫະກາ , ແຫຼີ່ງວດັຖພ ະລງັງານ, ແລວທາງສາຍສີ່ງົ ໄຟຟຸ້າ, ແລວທາງທີ່ ສີ່ງົພະລງັງານ ແລະ ອາຍແກດັ , ທີ່ ນາ ຸ້ປະປາ, ເຂດບີ່ ແຮີ່ ແລະ ເຂດດນິ ອີ່ືນໆ ທີ່ ນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນຂງົເຂດວຽກງານອດ ສາຫະກາ . - ດິນຄມົມະນາຄມົ ແມນີ່ ດິນສາ ລບັໃຊເຸ້ປັນເສັຸ້ນທາງ, ຂອບທາງ, ຮອີ່ ງນາ ຸ້, ສະຖານທີ່ ຕງັຸ້ ຂວົ, ແລວສາຍໂທລະສບັ, ທີ່ ຕງັຸ້ສະຖານທີ່ ສີ່ືສານ ລວມທງັສະໜາມການບິນ, ທີ່າເຮືອ, ສະຖານ

17 ຂນົສີ່ງົສິນຄາຸ້ ແລະ ຂນົສີ່ງົໂດຍສານ, ອ ໂມງ, ທາງລດົໄຟ, ສະຖານທີ່ ຕງັຸ້ສາງຮບັໃຊກຸ້ ານຂນົສີ່ງົ ແລະ ທີ່ ດິນອີ່ືນໆທີ່ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນວຽກງານການຄມົມະນາຄມົ. - ດິນວດັທະນະທາ ແມນີ່ ສະຖານທີ່ ຂອງມລ ະດກົທາງດາຸ້ນວດັທະນະທາ ທີ່ ຕິດພນັກບັຮອີ່ ງ ຮອຍປະຫວດັສາດ, ວດັຖບ ຮ ານ, ປຊ ະນຍ ະສະຖານ, ວດັວາອາຮາມ, ທິວທດັທາ ມະຊາດ, ສີ່ິງປກ ສາຸ້ ງທາງດາຸ້ນວດັທະນະທາ ແລະ ການທີ່ອງທີ່ຽວ. - ດິນປຸ້ອງກນັຊາດ-ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ ແມນີ່ ທີ່ ດິນທີ່ ນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນວຽກງານປຸ້ອງ ກນັຊາດ, ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ, ບອີ່ ນທີ່ ຕງັຸ້ສາ ນກັງານ, ກມົກອງ, ບອີ່ ນພກັເຊົາ, ບອີ່ ນຕງັຸ້ຄາຸ້ຍ, ໂຮງຮຽນ ແລະ ສະໜາມຝືກແອບວິຊາການທະຫານ, ສາງເຄີ່ືອງ, ສະຖານທີ່ ພກັຜອີ່ ນທະຫານ ຕາ ຫຼວດ, ສະໜາມປືນໃຫຍີ່ , ສະໜາມບິນ, ທີ່າເຮືອ...ທີ່ ນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນວຽກງານປຸ້ອງກນັຄວາມ ສະຫງບົ. 2) ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນປີ່າໄມຸ້ ກະຊວງກະສິກາ ແລະ ປີ່າໄມຸ້ເປັນຜຄຸ້ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ປີ່າໄມ, ຸ້ກາ ນດົທີ່ ດິນປີ່າໄມປຸ້ ະເພດ ຕາີ່ ງໆ, ຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວາງລະບຽບການຄມ ຸ້ ຄອງ, ການປກົປກັຮກັສາ, ການພດັທະນາ ແລະ ການນາ ໃຊຸ້ ທີ່ ດິນປະ ເພດດີ່ງັກາີ່ ວ ລວມທງັການປກົປກັຮກັສາສີ່ິງແວດລອຸ້ ມແລວຸ້ ມາສະເໜ ຕີ່ ລດັຖະບານເພີ່ືອ ພິຈາລະນາ ຮບັຮອງເອົານະໂຍບາຍກຽີ່ ວກບັປີ່າໄມຸ້ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມ.ຸ້ ນະໂຍບາຍການລງົທ ນໃສກີ່ ານປກົປກັ ຮກັສາ, ຟືຸ້ນຟ, ພດັທະນາປີ່າໄມ ຸ້ແລະ ທີ່ ດນິ ປີ່າໄມໂຸ້ດຍຕິດພນັກບັແຜນພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ, ສາຸ້ ງ ພືຸ້ນຖານວດັຖເ ຕັກນກິ ເພີ່ືອປກົປກັ ຮກັສາສີ່ິງແວດລອຸ້ ມ, ແຫຼີ່ງນາ ຸ້ຊວ ະນາໆພນັ ແລະ ການດາ ລງົ ຊ ວິດຂອງປະຊາຊນົລວມທງັການ ຈດັການຈດັສນັອາຊ ບໃຫຸ້ຄງົທີ່ (ສະພາແຫີ່ງຊາດ 2007). ລດັສີ່ງົເສ ມໃຫຸ້ບກ ຄນົ, ຄອບຄວົ ແລະ ການຈດັຕງັຸ້ປກົປກັຮກັສາ, ພດັທະນາປີ່າໄມທຸ້ ກ ປະເພດ ແລະ ຟືຸ້ນຟ, ປກ ປີ່າໃນເຂດດິນປີ່າຊ ດໂຊມ ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າປອກໂລນຸ້ ໃຫຸ້ອດ ມົສມົບນ ເພີ່ືອປກົປກັຮກັສາສີ່ິງແວດລອຸ້ ມ, ປກ ໄມເຸ້ປັນວດັຖດ ິບປຸ້ອນເຂົຸ້າອດ ສາຫະກາ ແລະ ຫດັຖະກາ ຕາມນະໂຍບາຍຕາີ່ ງໆເຊີ່ັນ: ນະໂຍບາຍສິນເຊີ່ືອ, ຍກົເວັຸ້ນ ຫລືຫຼຼຸດຜີ່ອນພາສ , ອາກອນຕາມ ລະບຽບຫຼກັການ. ລດັສີ່ງົເສ ມໃຫຸ້ມກ ານນາ ໃຊປຸ້ ີ່າໄມທຸ້ າງອອຸ້ ມເຊີ່ັນ: ເປັນແຫຼີ່ງທີ່ອງທີ່ຽວ, ສະຖານທີ່ ພກັ ຜີ່ອນ, ບອີ່ ນຄນົຸ້ ຄວາຸ້ທດົລອງ, ຕະຫຼາດກາກບອນ ແລະ ອີ່ືນໆຕາມລະບຽບກດົໝາຍຫຼກັການກຽີ່ ວ ກບັການປກົປກັຮກັສາ, ພດັທະນາ ແລະ ນາ ໃຊປຸ້ ີ່າໄມຸ້ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມຸ້

18 ການປກົ ປກັ ຮກັສາ, ພດັທະນາ, ນາ ໃຊປຸ້ ີ່າໄມ ຸ້ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມໃຸ້ຫປຸ້ ະຕິບດັຕາມ ຫຼກັການຕນົຸ້ ຕ ດີ່ງັນ: ຸ້ 1. ຮບັປະກນັການຄ ມຸ້ ຄອງຂອງລດັຖະບານຢີ່າງລວມສນ ແລະ ເປັນເອກະພາບໃນທີ່ວົ ປະເທດ: 2. ຮບັປະກນັໃຫຸ້ສອດຄອີ່ ງກບັແຜນພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ, ວຽກງານປຸ້ອງກນັຊາດ ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ, ແຜນຍດ ທະສາດປີ່າໄມ, ຸ້ແຜນແມບີ່ ດົ ແລະ ແຜນການນາ ໃຊປຸ້ ີ່າໄມ ຸ້ ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມ.ຸ້ 3. ຮບັປະກນັການປກົປກັຮກັສາ, ຟືຸ້ນຟ, ພດັທະນາປີ່າໄມ ຸ້ແລະ ທີ່ ດ ນປີ່າໄມ, ຸ້ແຫຼີ່ງນາ ຸ້ ຊ ວະນາໆພນັ ແລະ ສີ່ິງແວດລອຸ້ ມໃຫຸ້ອດ ມົສມົບນ ດວຸ້ ຍການເຂົຸ້າຮວີ່ ມຂອງປະຊາຊນົ. 4. ຮບັປະກນັຜນົປະໂຫຍດຂອງລດັ, ການຈດັຕງັຸ້ ແລະ ບກ ຄນົທີ່ ປກົປກັຮກັສາ ແລະ ພດັ ທະນາປີ່າໄມຸ້ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມຕຸ້ າມລະບຽບກດົໝາຍ. 5. ຮບັປະກນັການນາ ໃຊປຸ້ ີ່າໄມຸ້ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມໃຸ້ຫຸ້ມປ ະສິດທິຜນົ, ປະຢດັ, ຍືນຍງົ ແລະ ບີ່ ກະທບົຕີ່ ສີ່ິງແວດລອຸ້ ມ. 6. ສມົທບົຍດ ທະສາດການພດັທະນາຊບັພະຍາກອນປາໄມຂຸ້ ອງ ສປປ ລາວ ກບັພາກພຸ້ືນ ແລະ ສາກນົ. ພນັທະໃນການປກົປກັຮກັສາພດັທະນາປີ່າໄມ ຸ້ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມ, ຸ້ ການປກົປກັຮກັສາ, ອານຮ ກັ ແລະ ພດັທະນາປີ່າໄມ, ຸ້ທີ່ ດິນປີ່າໄມແຸ້ມນີ່ ໜາຸ້ທີ່ ຂອງພນົລະເມອືງທກ ຄນົ, ຄອບຄວົ ແລະ ການຈດັຕງັຸ້ທກ ພາກສວີ່ ນ. ບກ ຄນົ, ຄອບຄວົ ແລະ ການຈດັຕງັຸ້ມພ ນັທະໃນການປກົປກັຮກັສາ ແລະ ພດັທະນາ ປີ່າໄມ,ຸ້ຊບັພະຍາກອນປີ່າໄມ, ຸ້ທີ່ ດິນປີ່າໄມ, ຸ້ແຫຼີ່ງນາ ຸ້, ຊ ວະນາໆພນັ, ສີ່ິງແວດລອຸ້ ມໃຫຸ້ຖກືຕອງຕາມ ຸ້ ລະບຽບກດົໝາຍ, ບີ່ ເຮັດໃຫຸ້ປີ່າໄມຸ້ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມເຸ້ສີ່ືອມໂຊມ, ປກົແຫຸ້ງ, ເຊາະເຈີ່ອືນ, ປຸ້ອງກນັ ບີ່ ໃຫຸ້ໄຟໄໝປຸ້ ີ່າ,ສະກດັກນັຸ້, ຕາຸ້ນການທາ ລາຍປີ່າໄມຸ້ແລະ ທີ່ ດິນປີ່າໄມທຸ້ ກ ຮບ ແບບ, (ສະພາ ແຫີ່ງຊາດ, 2007). 3) ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ ກະຊວງກະສິກາ ແລະ ປີ່າໄມຸ້ເປັນຜຸ້ຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້, ຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວາງລະບຽບ ການ ກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງ, ການປກົປກັຮກັສາ, ການພດັທະນາ ແລະ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ປະເພດ ດີ່ງັກາີ່ ວ ໂດຍປະສມົປະສານສມົທບົກບັອງົການປກົຄອງທຸ້ອງຖີ່ິນບອີ່ ນທີ່ ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ຕງັຸ້ຢ ແລວຸ້ ນາ ມາສະເໜ ຕີ່ ລດັຖະບານເພີ່ືອພິຈາລະນາ ແລະ ຮບັຮອງເອົາ.

19 4) ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນອດ ສາຫະກາ ກະຊວງອດ ສາຫະກາ ແລະ ການຄາຸ້ ເປັນຜຸ້ຄ ມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ອດ ສາຫະກາ , ຄນົຸ້ ຄວາຸ້ ວາງ ລະບຽບການກຽີ່ ວກບັການຄ ມຸ້ ຄອງ, ການປກົປກັຮກັສາ, ການພດັທະນາ ແລະ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ປະເພດດີ່ງັກາີ່ ວ ລວມທງັການປກົປກັຮກັສາສີ່ິງແວດລອຸ້ ມ ແລວຸ້ ນາ ມາສະເໜ ຕີ່ ລດັຖະບານເພີ່ືອ ພິຈາລະນາ ແລະ ຮບັຮອງເອົາ. 5) ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນຄມົມະນາຄມົ ກະຊວງຄມົມະນາຄມົຂນົສີ່ົງ, ໄປສະນ ແລະ ກີ່ ສາຸ້ ງເປັນຜ ຸ້ຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ການ ຄມົມະນາຄມົ,ຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວາງລະບຽບການກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງ, ການປກົປກັຮກັສາ, ການພດັທະນາ ແລະ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນປະເພດດີ່ງັກາີ່ ວແລວຸ້ ນາ ສະເໜ ຕີ່ ລດັຖະບານເພີ່ືອພິຈາລະນາຮບັຮອງເອົາ. 6) ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນວດັທະນະທາ ກະຊວງຖະແຫຼີ່ງຂາີ່ ວ, ວດັທະນະທາ ແລະ ການທີ່ອງທີ່ຽວ ເປັນຜ ຄຸ້ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ວດັທະນາທາ ໃນຂອບເຂດທີ່ວົປະເທດ, ຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວາງລະບຽບການກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງ, ການປກົ ປກັຮກັສາ,ການພດັທະນາ ແລະ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນປະເພດດີ່ງັກາີ່ ວແລວຸ້ ນາ ສະເໜ ຕີ່ ລດັຖະບານ ເພີ່ືອພິຈາລະນາ ແລະ ຮບັຮອງເອົາ, ບກ ຄນົ ຫຼືອງົການຈດັຕງັຸ້ ທີ່ ນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນວດັທະນະທາ ນນັຸ້ ຕອຸ້ ງປະຕິບດັຕາມລະບຽບການກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງ, ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ການປກົປກັຮກັສາ ທີ່ ດິນວດັທະນະທາ . 7) ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນທີ່ ດິນປ ກສາຸ້ ງ ອງົການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ແຫີ່ງຊາດເປັນຜຸ້ຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນປກ ສາຸ້ ງຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວາງລະບຽບການ ກຽີ່ ວ ກບັການຄ ມຸ້ ຄອງ, ການປກົປກັຮກັສາ, ການພດັທະນາ ແລະ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ປະເພດ ດີ່ງັກາີ່ ວແລວຸ້ ເພີ່ືອນາ ມາສະເໜ ຕີ່ ລດັຖະບານເພີ່ືອພິຈາລະນາ ແລະ ຮບັຮອງເອົາ. 8) ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນປຸ້ອງກນັຊາດ-ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ ກະຊວງປຸ້ອງກນັປະເທດ ແລະ ກະຊວງປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົເປັນຜ ຸ້ຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ປຸ້ອງກນັຊາດ, ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວາງລະບຽບການກຽີ່ ວກບັການຄ ມຸ້ ຄອງ, ການປກົ ປກັຮກັສາ, ການພດັທະນາ ແລະ ການໃຊທຸ້ີ່ ດິນປະເພດດີ່ງັກາີ່ ວທີ່ ຂ ນຸ້ ກບັການຄ ມຸ້ ຄອງຂອງຕນົ ແລວຸ້ ນາ ສະເໜ ຕີ່ ລດັຖະບານ ເພີ່ືອພິຈາລະນາຮບັຮອງເອົາ. 1.8.2 ສິດ ແລະ ໜຸ້າທີ່ ໃນການກວດກາການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ອງົການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນມສ ິດ ແລະ ໜຸ້າທີ່ ໃນການກວດກາການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນດີ່ງັນ: ຸ້ 1) ທວງເອກະສານທີ່ ຈາ ເປັນ ກຽີ່ ວກບັການກວດກາຈາກບກ ຄນົ ຫຼືການຈດັຕງັຸ້ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ.

20 2) ລງົກວດກາສະຖານທີ່ ທີ່ ດິນ. 3) ໃຫຸ້ຄາ ສີ່ງັແນະນາ ແກຜີ່ ຸ້ໃ ຊຸ້ແລະ ຜຸ້ນ າ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ 4) ສີ່ງັໂຈະ ຫຼືໃຫຸ້ຢ ດເຊົາຊີ່ວົຄາວກດິ ຈະການກຽີ່ ວກບັການໃຊທຸ້ີ່ ດິນທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງ 5) ສະເໜ ໃຫຸ້ອງົການທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງພິຈາລະນາຖອນສິດໃຊຸ້ຫຼືນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ 6) ປະຕິບດັສິດ ແລະ ໜຸ້າທີ່ ອີ່ືນໆກຽີ່ ວກບັການກວດກາການໃຊຸ້ຫຼືນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ (ມາດຕາທ 79 ສະພາແຫີ່ງຊາດ, 21 ຕ ລາ 2003). 1.8.3 ນຕິ ິກາ ກຽີ່ ວກບັການພດັທະນາທີ່ ດິນ 1) ການສີ່ງົເສ ມການພດັທະນາທີ່ ດິນ: ລດັສີ່ງົເສ ມທກ ພາກສວີ່ ນເສດຖະກດິ ແລະ ສງັຄມົປະກອບສວີ່ ນເຂົຸ້າໃນການພດັທະນາທີ່ ດິນດວຸ້ ຍການວາງນະໂຍບາຍ, ວິທ ການ ແລະ ມາດ ຕະການຕາີ່ ງໆເຊີ່ັນ: ການສ ກສາອບົຮມົ ແລະ ການສາຸ້ ງຕງັຸ້ກອງທ ນເພີ່ືອປກົປກັຮກັສາ ແລະ ປບັປງ ທີ່ ດິນ, ການສີ່ງົເສ ມການລງົທ ນດາຸ້ນແຮງງານ, ວດັຖ, ທ ນຮອນ, ເຕັກໂນໂລຊ , ການສາຸ້ ງ ພືຸ້ນຖານໂຄງລາີ່ ງ ແລະ ການຄມ ຸ້ ຄອງ-ບ ລິຫານທີ່ ດ ເພີ່ືອເຮັດໃຫຸ້ທີ່ ດນິ ມຄ ນ ນະພາບທີ່ ດ ແລະ ມ ມນ ຄາີ່ ເພີ່ ມຂນ ຸ້ ມາດຕາທ 4 (ສະພາແຫີ່ງຊາດ, 21 ຕ ລາ 2003). 2) ການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ແລະ ພມ ສນັຖານ: ແຜນພດັທະນາເຂດເນນ ສງ ພາກເໜືອ (www.nudplao.org/) ໄດໃຸ້ຫນຸ້ ຕິ ິກາ ກຽີ່ ວກບັການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນດີ່ງັລ ມີ່ ນ: ຸ້ ຄວາມເປັນມາ: ຄວາມກດົດນັທາງດາຸ້ນຊບັພະຍາກອນທີ່ ດິນທີ່ ນບັມນືຸ້ ບັຫຼາຍຂນ ຸ້ ເນີ່ືອງຈາກການລງົທ ນທີ່ ເພີ່ ມຂ ນຸ້ ທງັຈາກພາຍໃນ ແລະ ຕາີ່ ງປະເທດ, ການຍກົຍາຸ້ຍ ແລະ ການ ຕງັຸ້ຖີ່ິນຖານ ໃໝຂີ່ ອງບນັດາບາຸ້ ນທີ່ ຢ ີ່ໃນເຂດຫາີ່ ງໄກສອກຫຼ ກ ແລະ ການເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຂອງ ພນົລະເມອືງ, ບວກກບັລະບບົການຜະລິດກະສິກາ ທີ່ ລາຸ້ສະໄໝຂອງປະຊາຊນົໃນຫຼາຍຂງົເຂດ, ສະນນັຸ້, ມນັຈີ່ງ ຮຽກຮອຸ້ ງໃຫຸ້ມຍ ດ ທະສາດທີ່ ຖກືຕອຸ້ ງໃນການບ ລິຫານຄມ ຸ້ ຄອງກຽີ່ ວກບັທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ. ເປົຸ້າໝາຍ: ອງົປະກອບແມນີ່ ເພີ່ືອຮບັປະກນັສິດທິໃນການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງບນັດາ ຄວົເຮືອນທີ່ ຢີ່ ໃນເຂດຊນົນະບດົ. ບນັດາກດິ ຈະກາ ຕາີ່ ງໆ: ເພີ່ືອບນັລເ ປົຸ້າໝາຍດີ່ງັກາີ່ ວຈະຕອຸ້ ງສາ ເລັດໜຸ້າວຽກ ດີ່ງັນ: ຸ້ ການວາງແຜນນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ແບບມສ ວີ່ ນຮວີ່ ມ, ການຂນ ຸ້ ທະບຽນທີ່ ດິນຢີ່າງເປັນລະບບົ, ການ ກາ ນດົເຂດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ແຜນທີ່ ຄວາມເໝາະສມົຂອງດິນ ການຂ ນຸ້ ທະບຽນທີ່ ດິນ: ແມນີ່ ແນໃສເີ່ ພີ່ືອຮບັປະກນັສິດໃນການຄ ມຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງເຈົຸ້າຂອງທີ່ ດິນ, ໂດຍການມອບໃບຕາດິນທີ່ ໄດຮຸ້ ບັການຢງັຸ້ຢືນຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍໃຫຸ້ ແກພີ່ ວກເຂົາ

21 ໃຫຸ້ພະນກັງານທຸ້ອງຖີ່ນິ ໃນການສາ ຫຼວດ ແລະ ການຕດັສິນໃຈກຽີ່ ວກບັວຽກງານທີ່ ດນິ ພາຍຫຼງັທີ່ ໄດຮຸ້ ບັການຕກົລງົເຫັນດ ຂອງຊາວບາຸ້ນແລວຸ້ ໃບຕາດິນກຈ ະຖກືພິມອອກ. 1.8.4 ແຜນການຄມ ຸ້ ຄອງ ແລະ ພດັທະນາທີ່ ດິນ ໃນແຜນພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ 5 ປ ຄງັຸ້ທ VI ໄດມຸ້ ກ ານຄນົຸ້ ຄວາຸ້ລະອຽດກຽີ່ ວ ກບັການເອົາທີ່ ດນິ ເຂດປີ່າສະຫງວນ ແລະ ປີ່າປຸ້ອງກນັແຫຼງີ່ ນາ ຸ້ເປັນທີ່າແຮງໃນການພດັທະນາ ແຫຼີ່ງທີ່ອງທີ່ຽວທາງທາ ມະຊາດ, ຈດັສນັທີ່ ດນິ ໃຫເຸ້ປັນລະບບົຄບົຊ ດໃນຂອບເຂດທີ່ວົປະເທດ ໂດຍ ການແບງີ່ ເປັນ 4 ລະດບັຄື: ລະດບັຊາດ, ລະດບັແຂວງ, ລະດບັເມອືງ ແລະ ລະດບັບາຸ້ ນ, ນອກຈາກນນັຸ້ ກຕ ອຸ້ ງມກ ານຈດັສນັທີ່ ດິນໃນຕວົເມອືງໃຫຍມີ່ າເປັນອນັດບັໜີ່ ງ, ຕວົເມອືງນອຸ້ ຍມາ ເປັນອນັດບັສອງ, ພຸ້ອມທງັຈດັສນັທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ ແລະ ເຂດທາ ມາຫາກນິ ຂອງປະຊາຊນົ ໂດຍ ການນາ ໃຊເຸ້ຕັກໂນໂລຊ ລະດບັສງ ເປັນຕນົຸ້ ແມນີ່ ການສາ ຫຼວດທາງໄກ, (ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລງົທ ນ 2010). ໃນແຜນພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ 5 ປ ຄງັຸ້ທ VII ໄດມຸ້ ທ ິດທາງໃນການສີ່ງົເສ ມ ການນາ ໃຊໄຸ້ ປພຸ້ອມໆກບັການພດັທະນາທີ່ ດນິ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດໃຫຍຸ້ ືນຍງົ, ຮບັປະກນັປະສິດທິພາບທີ່ ຍາວນານ ແລະ ໜາກຜນົຂອງໜຸ້າດິນ, ພືຸ້ນດິນໃນລະດບັສງ , ບີ່ ໃຫຸ້ມ ຜນົກະທບົຕີ່ ສີ່ິງແວດລອຸ້ ມ ແລະ ສງັຄມົ; ເຮັດໃຫພຸ້ ນົລະເມອືງລາວມສ ິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເພີ່ືອດາ ລງົ ຊ ວິດ, ສາຸ້ ງທີ່ ຢີ່ອາ ໄສ ແລະ ທາ ການຜະລິດຕາມກດົໝາຍ, ກາ ນດົຢີ່າງເປັນເອກະພາບ, ຫນັທີ່ ດນິ ໃຫຸ້ເປັນທ ນ, ເປັນແຫຼງີ່ ສາຸ້ ງຄວາມຮີ່ງັມໃ ຫປຸ້ ະຊາຊນົ ແລະ ປະເທດຊາດ ທງັຮບັປະກນັສິດຄມ ຸ້ ຄອງລວມສນ ແລະ ກາ ມະສິດຂອງລດັ, ຕາຸ້ນ ແລະ ສະກດັກນັຸ້ການລະເມດ ກດົໝາຍ, ການສາຸ້ງ ຮີ່ງັຄນ ມຈ າກທີ່ ດິນທີ່ ລະເມດ ກດົໝາຍໂດຍມທ ິດທາງຄື: 1) ຄາດໝາຍຕນົຸ້ ຕ ກ. ສາ ຫຼວດຈດັສນັ, ແບງີ່ ເຂດ ແລະ ຈດັປະເພດທີ່ ດິນ - ສາຸ້ ງແຜນຈດັສນັທີ່ ດິນຂນັຸ້ ມະຫາພາກ, ແຜນແມບີ່ ດົຈດັສນັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ແຫງີ່ ຊາດ, ແຜນຈດັສນັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ລະດບັແຂວງ, ລະດບັເມອືງໃຫສຸ້ າ ເລັດໃນຂອບເຂດທີ່ວົ ປະເທດ. - ສາຸ້ ງແຜນຈດັສນັຈລ ະພາກ (ແຜນຈດັສນັລະອຽດ) ໂດຍສະເພາະແມແີ່ ຜນການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນລະດບັບາຸ້ນ ແລະ ກ ມີ່ ບາຸ້ນໃຫຸ້ສາ ເລັດໃນຂອບເຂດທີ່ວົປະເທດ. - ມອບໝາຍຄວາມຮບັຜິດຊອບຄ ມຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃຫຸ້ການຈດັຕງັຸ້ ແລະ ບກ ຄນົ ຕາມແຜນການຈດັສນັນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນແຫີ່ງຊາດ, ຕາມກດົໝາຍ ແລະ ລະບຽບການທີ່ ກາ ນດົໄວ.ຸ້

22 - ສຊ ຸ້ ນົອອກໃບຕາດນິ ໃຫຸ້ສາ ເລັດ 1 ລາຸ້ນຕອນເພີ່ືອເຮັດໃຫຸ້ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນເຂົຸ້າສ ີ່ ລະບຽບ, ມຄ ວາມສະຫງບົ ແລະ ຍຕ ິທາ . - ຄນົຸ້ ຄວາຸ້ວິທະຍາສາດ, ສາຸ້ ງຖານຂ ມຸ້ ນ ຂາີ່ ວສານທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະ ຊາດດວຸ້ ຍຄອມພິວເຕ . ຂ. ເກບັລາຍຮບັຈາກທີ່ ດິນ - ສ ຊຸ້ ນົເກບັ ລາຍຮບັຈາກທີ່ ດິນໃຫຸ້ຄບົຖວຸ້ ນເຊີ່ັນ: ຄາີ່ ທາ ນຽມການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ, ຄາີ່ ເຊີ່ົາ, ຄາີ່ ສາ ປະທານ, ຄາີ່ ໂອນສິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ແລະ ລາຍຮບັອີ່ືນໆຈາກທີ່ ດນິ ຕາມກດົໝາຍທີ່ ກາ ນດົໄວເຸ້ພີ່ືອສາຸ້ ງລາຍຮບັເຂົຸ້າງບົປະມານແຫີ່ງຊາດໃຫຸ້ເພີ່ ມຂນ ຸ້ 15% ຕີ່ ປ . - ສ ຊຸ້ ນົສາຸ້ ງລາຍຮບັຈາກທີ່ ດນິ ໃຫຸ້ເພີ່ ມຂ ນຸ້ 3 ເທີ່ົາຕວົ ຫຼືເທີ່ົາກບັ 5% ຂອງລາຍ ຮບັງບົປະມານແຫີ່ງຊາດ. ຄ. ສາຸ້ ງ, ປບັປງ ນະໂຍບາຍ, ນຕິ ິກາ ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງກບັທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ - ປບັປງ ກດົໝາຍວາີ່ ດວຸ້ ຍທີ່ ດິນໃຫຸ້ສາ ເລັດ - ປບັປງ ລດັຖະບນັຍດັ, ດາ ລດັ ແລະ ນຕິ ິກາ ຕາີ່ ງໆໃຫຸ້ສອດຄອີ່ ງຕາມກດົໝາຍທີ່ ໄດຸ້ ປະກາດໃຊ.ຸ້ 2) ແຜນງານ ແລະ ໂຄງການຈ ດສ ມ - ໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດິນຂນັຸ້ຈລ ະພາກຢີ່ ຂນັຸ້ບາຸ້ນ, ກ ມີ່ ບາຸ້ນ ແລະ ເມອືງ. - ໂຄງການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດແບບຍືນຍງົ. - ໂຄງການສາຸ້ ງຖານຂ ມຸ້ ນ ທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ. - ໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດິນ ແລະ ອອກໃບຕາດິນ. - ໂຄງການສາ ຫຼວດກວດກາຄືນການເອົາດິນລດັ ແລະ ຄນົໂຕນໜ ໄປຕາີ່ ງປະເທດ ເປັນຂອງບກ ຄນົທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍ ແລະ ລງົກວດກາເນືອຸ້ ທີ່ ດິນຈະໃຫຸ້ເຊີ່ົາ ຫຼືສາ ປະທານ. - ໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດິນຕວົເມອືງ, ເຂດຈະໃຫຸ້ເຊີ່ົາ ຫຼືສາ ປະທານ ແລະ ເຂດ ພດັທະນາທີ່ ມຄ ວາມຕອຸ້ ງການລງົທ ນຫຼາຍກວາີ່ ໝ.ີ່ - ໂຄງການສາຸ້ ງຄວາມເຂັຸ້ມແຂງໃຫຸ້ອງົການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນແຕລີ່ ະຂນັຸ້. - ໂຄງການເກບັລາຍຮບັຈາກທີ່ ດິນ. - ໂຄງການປບັປງ ແລະ ສາຸ້ ງນຕິ ິກາ ກຽີ່ ວກບັທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ.

23 - ໂຄງການໂຄສະນາເຜ ຍແຜນີ່ ະໂຍບາຍ, ກດົໝາຍ, ນຕິ ິກາ ຕາີ່ ງໆທີ່ ພວົພນັກບັທີ່ ດນິ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດ ແລະ ໂຄງການອີ່ືນໆ. 3) ມາດຕະການ ກ. ຈດັສນັ ແລະ ນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ - ດາ ເນນ ການສາ ຫຼວດເກບັກາ ຂ ມຸ້ ນ , ຈດັສນັ, ຈດັແບງີ່ ເຂດ, ຈດັແບງີ່ ປະເພດ, ສາຸ້ ງ ແຜນທີ່ ແລະ ສາຸ້ ງແຜນແມບີ່ ດົເພີ່ືອວາງແຜນຄມ ຸ້ ຄອງ, ປກົປກັຮກັສາ, ພດັທະນາ ແລະ ນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາ ກອນທາ ມະຊາດໃນລະດບັທຸ້ອງຖີ່ນິ , ເຂດແຄວຸ້ ນ ແລະ ທີ່ວົປະເທດ, ໂດຍ ການປະສານສມົທບົລະຫວາີ່ ງອງົການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ, ຂະແໜງການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ແລະ ອງົການປກົຄອງທຸ້ອງຖີ່ິນ ເພີ່ືອສະເໜ ລດັຖະບານ ແລະ ສະພາແຫີ່ງຊາດພິຈາລະນາ ຮບັຮອງເອົາໃນປ 2010-2011. - ສາຸ້ ງແຜນທີ່ ແລະ ແຜນພດັທະນາການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ເພີ່ືອໃຫຸ້ເຫັນໄດເຸ້ຖງິເຂດທີ່ ສາມາດພດັທະນາໄດງຸ້ າີ່ ຍ ແລະ ເຂດທີ່ ມຄ ວາມສຽີ່ ງຕີ່ ການພດັທະນາ ແລະ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ. ຂ. ການກວດກາ ແລະ ໂຄສະນາເຜ ຍແຜີ່ລະບຽບການຕາີ່ ງໆ - ດາ ເນນ ການກວດກາການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມລະບຽບກດົໝາຍ, ທີ່ ດນິ ທີ່ ຖກືຈບັຈອງໄວແຸ້ ຕບີ່ ີ່ ຈດັຕງັຸ້ປະຕິບດັຂອງອງົການຈດັຕງັຸ້, ນຕິ ິບກ ຄນົ, ບກ ຄນົຖາຸ້ຫາກພບົວາີ່ ມກ ານ ກະທາ ທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງ ແລະ ບີ່ ສອດຄອີ່ ງກບັລະບຽບກດົໝາຍຈະຕອຸ້ ງດາ ເນນ ການຢີ່າງເດັດຂາດ ຕາມລະບຽບກດົໝາຍທີ່ ໄດກຸ້ າ ນດົໄວ.ຸ້ - ໂຄສະນາເຜ ຍແຜີ່ , ສ ກສາອບົ ຮມົໃຫຸ້ທີ່ົວສງັຄມົຮບັຮ , ຸ້ເຄົາລບົ ແລະ ປະຕິ ນະໂຍບາຍ, ລະບຽບກດົໝາຍທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງກບັທີ່ ດິນ ແລະ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດດວຸ້ ຍຮບ ການຈດັປະຊ ມ, ສາ ມະນາ, ອອກຂາີ່ ວສີ່ືມວນຊນົ ແລະ ກາ ນດົເຂົຸ້າໃນຫຼກັສດ ການສ ກສາ ຄ. ສາຸ້ ງຄວາມເຂັຸ້ມແຂງໃຫຸ້ແກອີ່ ງົການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນແຕລີ່ ະຂນັຸ້ ດວຸ້ ຍການບາ ລງ ກີ່ ສາຸ້ ງພະນກັງານລດັຖະກອນໃຫຸ້ມຄ ນ ທາດການເມອືງ, ມຄ ວາມຊີ່ືສດັບ ລິສດ ແລະ ຄວາມຮ ຸ້ ຄວາມສາມາດດາຸ້ນວິຊາສະເພາະເພີ່ືອໃຫຸ້ສາມາດນາ ໃຊເຸ້ຕັກນກິ ວິຊາການທີ່ ທນັສະໄໝເຂົຸ້າໃນ ການປະຕິບດັໜາຸ້ ທີ່ ຕາມຄວາມຮບັຜິດຊອບຂອງຕນົ, (ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລງົທ ນ 2011). 2. ນະໂຍບາຍຂອງລດັຕີ່ ກບັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ໃນ ສປປ ລາວ ໃນວາລະສານກີ່ສ າຸ້ ງພກັ, 2011 ໄດຍຸ້ ກົໃຫຸ້ເຫັນວາີ່ : ທດັສະນະຂອງພກັຕີ່ ການຄມ ຸ້ ຄອງ-ນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຢ ີ່ປະເທດເຮົາ ພາຍຫຼງັທີ່ ປະເທດຊາດໄດຮຸ້ ບັການປດົປີ່ອຍຢີ່າງສມົບນ ພກັເຮົາໄດຖຸ້ ື ເປັນສາ ຄນັກຽີ່ ວກບັວຽກງານຄ ມຸ້ ຄອງລດັຕີ່ ຊບັພະຍາກອນທາ ມະຊາດຕະຫຼອດມາໂດຍໄດວຸ້ າງ

24 ແນວທາງ ແລະ ນະໂຍບາຍເປັນແຕລີ່ ະໄລຍະເຊີ່ັນ: ກອງປະຊ ມຄບົຄະນະບ ລິຫານສນ ກາງພກັ ຄງັຸ້ທ V ສະໄໝທ VI ເດືອນມງັກອນ ປ 1988 ໄດກຸ້ າ ນດົກຽີ່ ວກບັການຫນັເສດຖະກດິ ທາ ມະຊາດ ໄປສເ ີ່ ສດຖະກດິ ສິນຄາຸ້ໂດຍໄດກຸ້ າ ນດົການຜະລິດແບບຄອບຄວົ ດວຸ້ ຍການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ແລະ ຮບັ ຮສ ຸ້ ິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຢີ່າງຍາວນານຂອງຄອບຄວົຊາວກະສິກອນ ແລະ ພາກສວີ່ ນເສດຖະກດິ ຂອງ ລດັ, ລວມໝີ່ ແລະ ອີ່ືນໆ, ພຸ້ອມດຽວກນັນນັຸ້ ໄດກຸ້ າ ນດົວາີ່ ດິນ, ພ ຜາ, ປີ່າໄມ, ຸ້ຫຸ້ວຍນາ ຸ້ລາ ເຊ, ໜອງ ບ ງທງັໝດົໃນປະເທດເຮົາແມນີ່ ເປັນກາ ມະສິດຂອງວງົຄະນະຍາດແຫງີ່ ຊາດ, ການມອບສິດນາ ໃຊຸ້ ທີ່ ດິນໃຫຸ້ຊາວກະສິກອນນບັທງັຄອບຄວົທີ່ ຢ ີ່ໃນພາກສວີ່ ນເສດຖະກດິ ອີ່ືນໆທີ່ ເຫັນວາີ່ ມຄ ວາມ ສາມາດເຮັດການຜະລິດກະສິກາ ໄດ, ຸ້ທກ ຄນົໄດຮຸ້ ບັສິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ , ລດັສີ່ງົເສ ມໃຫທຸ້ ກ ການລງົທ ນ ແລະ ໃຊແຸ້ ຮງງານເພີ່ືອທາ ການຜະລິດທລ ະກດິ ໃຫຸ້ມປ ະສິດທິຜນົ. ກອງປະຊ ມໃຫຍຄີ່ ງັຸ້ທ VI ຂອງພກັໃນປ 1996 ໄດກຸ້ າ ນດົແນວທາງການຈດັສນັທີ່ ດິນກອີ່ ນອີ່ືນໝດົແມນີ່ ດນິ ກະສິກາ ແລະ ປີ່າໄມ, ຸ້ປະຕິບດັນະໂຍບາຍມອບດນິ -ມອບປີ່າໃຫປຸ້ ະຊາຊນົປກົປກັຮກັສາ ແລະ ນາ ໃຊຢຸ້ ີ່າງ ກວາຸ້ ງຂວາງໂດຍ ສອດຄອີ່ ງກບັລະບຽບກດົໝາຍ. ກອງປະຊ ມໃຫຍຄີ່ ງັຸ້ທ VII ຂອງພກັໃນປ 2001 ວຽກງານຈດ ສມ ໃນການພດັທະນາເສດຖະກດິ ຕອຸ້ ງຫນັປີ່ຽນພືຸ້ນຖານເສດຖະກດິ ທາ ມຊາດ ໄປສ ກີ່ ານຜະລິດເປັນສິນຄາຸ້ໂດຍສມ ໃສພີ່ ດັທະນາກະສິກາ ຢີ່າງຮອບດາຸ້ນ, ກອງປະຊ ມໃຫຍຄີ່ ງັຸ້ທ VIII ໃນປ 2006 ໄດໃຸ້ຫຸ້ທດັສະນະວາີ່ : ສາຸ້ ງເງີ່ອືນໄຂອາ ນວຍໃຫຸ້ເສດຖະກດິ ຂະຫຍາຍຕວົໃນ ລະດບັຕີ່ ເນີ່ອືງບນັລຄ າດໝາຍ 7.5% ຂ ນຸ້ ໄປໃນແຕລີ່ ະປ ດວຸ້ ຍການພດັທະນາຂະແໜງການກະສິ ກາ ແລະ ປີ່າໄມຕຸ້ ິດແໜຸ້ນກບັອດ ສາຫະກາ ແລະ ການບ ລິການຢີ່າງແຂງແຮງ ແລະ ມຈ ດ ສມ , ສາຸ້ ງໂຄງປະກອບທີ່ ມຄ ວາມສມົສວີ່ ນຫຼາຍຂ ນຸ້ ແລະ ມດ າຸ້ ນທນັສະ ໄໝ, ເສ ມຂະຫຍາຍທກ ພາກສວີ່ ນເສດຖະກດິ ແລະ ການພວົພນັຮວີ່ ມມກືບັຕາີ່ ງປະເທດໃນເງີ່ອືນໄຂໂລກາພິວດັ, ການ ຄ ມຸ້ ຄອງທີ່າແຮງບີ່ມົ ຊອຸ້ ນທາງທາ ມະຊາດ ແລະ ກາ ລງັແຮງຂອງຍກ ສະໄໝເພີ່ືອເລີ່ັງລດັ ພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົຂອງປະເທດໃຫຸ້ນບັມນືຸ້ ບັດ ຂນ ຸ້ . ປະເທດລາວເປັນປະເທດທີ່ ມພ ດ ອຍປະມານ 80% ຂອງພືຸ້ນທີ່ ລວມຂອງປະເທດ ແລະ ມ ບນັດາອາີ່ ງໂຕງີ່ ສາຂາແມນີ່ າ ຸ້ຂອງກວມເອົາຫຼາຍກວາີ່ ໝ ໃີ່ ນບນັດາປະເທດທີ່ ນອນໃນອາີ່ ງໂຕງີ່ ແມນີ່ າ ຸ້ສາຍນ , ຸ້ປະຊາຊນົລາວດາ ລງົຊ ວິດຢ ີ່ໃນເຂດຊນົນະບດົທາ ມາຫາກນິ ລຽຸ້ງຊ ບດວຸ້ ຍການ ຜະລິດກະສິກາ , ລຽຸ້ງສດັແລະ ອາໄສທາ ມະຊາດເປັນສວີ່ ນຫຼາຍ, ໃນໄລຍະຜີ່ານມາລດັໄດມຸ້ ນະໂຍບາຍໃຫຸ້ເຊີ່ົາ ຫຼືສາ ປະທານທີ່ ດິນຂອງລດັໃຫແຸ້ ກບີ່ ກ ຄນົ, ການຈດັຕງັຸ້ພາຍໃນ ແລະ ຕາີ່ ງປະເທດ ຊີ່ືງປດັຈບ ນັເຫັນວາີ່ ຂະບວນການດີ່ງັກາີ່ ວນບັມນືຸ້ ບັເພີ່ ມຂ ນຸ້ ແຕລີ່ າຍຮບັທີ່ ໄດຈຸ້ າກ ຊບັສິນຂອງລດັແມນີ່ ຍງັຕາີ່ , ນອກຈາກນ ເຸ້ມີ່ອືວິໄຈເບີ່ິງທີ່າແຮງຂອງປະເທດເຮົາກຽີ່ ວກບັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນແມນີ່ ມສ ງ ຍອຸ້ ນວາີ່ ເປັນປະເທດທີ່ ມປ ະຊາກອນໜຸ້ອຍແລະ ທີ່ ດິນຍງັມຄ ວາມອດ ມົສມົບນ .

25 ນະໂຍບາຍກຽີ່ ວກບັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນແຕລີ່ ະເຂດ, ແຕລະປະເພດ ີ່ ເພີ່ືອນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນແຕີ່ ລະເປົຸ້າໝາຍນນັຸ້ ຕອຸ້ ງໄດມຸ້ ກ ານຄິດໄລີ່ ແລະ ໄລລີ່ ຽງຜນົ ໄດຮຸ້ ບັສງ ສດ ທາງດາຸ້ນເສດຖະກດິ , ຮບັປະກນັໃຫຸ້ສງັຄມົມຄ ວາມສະຫງບົ, ຍຕ ິທາ ແລະ ບີ່ ທາ ລາຍສີ່ິງແວດລອຸ້ ມ ໂດຍສະແດງອອກ ໃນພາກປະຕິບດັຕວົຈງິຄື: - ນະໂຍບາຍ ແລະ ທິດນາ ກຽີ່ ວກບັການຫນັຊບັສິນຂອງລດັເປັນທ ນຖກືຈດັຕງັຸ້ປະຕິບດັໃຫຸ້ ປາກດົຜນົເປັນຈງິຂນ ຸ້ ເທີ່ືອລະກາຸ້ວ. - ເຮັດໃຫຸ້ອງົການຈດັຕງັຸ້ລດັ ແລະ ພາກສວີ່ ນເອກະຊນົໄດມຸ້ ບ ດົຮຽນ, ປະສບົການກຽີ່ ວກບັການ ຄມ ຸ້ ຄອງ ແລະ ບ ລິຫານດິນ. - ເຮັດໃຫຸ້ການສາຸ້ ງລາຍຮບັເຂົຸ້າງບົປະມານຂອງລດັໃນລະດບັທີ່ ເໝາະສມົເຮັດໃຫຸ້ດິນໄດຮຸ້ ບັ ການພດັທະນາ ແລະ ໄດຮຸ້ ບັຜນົປະໂຫຍດຫຼາຍຂນ ຸ້ - ເປັນການສີ່ງົເສ ມການລງົທ ນພາຍໃນ ແລະ ຕາີ່ ງປະເທດທີ່ ພວົພນັເຖງິການພດັທະນາ ແລະ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ. - ຊ ກຍ ກຸ້ ານຜະລິດສິນຄາຸ້ຕອບສະໜອງສະບຽງອາຫານ, ວດັຖດ ິບ, ປງ ແຕງີ່ ຜະລິດຕະພນັເຄີ່ິງ ສາ ເລັດຮບ ເພີ່ືອຊມົໃຊພຸ້ າຍໃນ ແລະ ສີ່ງົອອກຕາີ່ ງປະເທດ. - ສາຸ້ ງວຽກເຮັດງານທາ ແລະ ພດັທະນາອາຊບ ໃຫແຸ້ ກປີ່ ະຊາຊນົແຕລີ່ ະທຸ້ອງຖີ່ິນເປັນການ ປະກອບສວີ່ ນເຂົຸ້າໃນການລບົລາຸ້ ງຄວາມທກ ຍາກຂອງປະຊາຊນົທງັທາງກງົ ແລະ ທາງອອຸ້ ມ, ເປັນການຊ ກຍວ ຸ້ ຽກງານພດັທະນາໃນຊນົນະບດົ (ອາຸ້ ງເຖງິໃນ ສອນມະນ ມວນທະວ ພຸ້ອມດວຸ້ ຍ ຄະນະ 2013). 3. ການສກ ສາທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ 3.1 ການສ ກສາທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງຕາີ່ ງປະເທດ ໃນການສ ກສາ ການຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ບາຸ້ ນໂຊກໃຫຍີ່ , ເມອືງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ໃນຄງັຸ້ນ ຸ້ແມນີ່ ໄດມຸ້ ບ ດົການສ ກສາທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງທີ່ ຢີ່ ຕາີ່ ງປະເທດຫຼາຍບດົທີ່ ມ ເນອືຸ້ ໃນຄາຸ້ຍຄືກນັດີ່ງັຕີ່ ໄປນ: ຸ້ ການສ ກສາເລີ່ືອງ ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນເຂດບາຸ້ນຄອງແຫ ເມອືງຫາດໃຫຍີ່ ແຂວງສງົຂາ ປະເທດໄທ ມຈ ດ ປະສງົໃນການສ ກສາ ສາເຫດຂອງການປີ່ຽນແປງທີ່ ດິນ ແລະ ສ ກສາຜນົກະທບົຈາກການປີ່ຽນແປງທີ່ ດນິ , ໂດຍນາ ໃຊວຸ້ ິທ ການສ ກສາແບບຄນ ະພາບ ເຊີ່ິງຜນົ ການສ ກສາພບົວາີ່ :ສາເຫດການປີ່ຽນແປງທີ່ ດິນທີ່ ສາ ຄນັໄດແຸ້ ກກີ່ ານເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຂອງຈາ ນວນ ປະຊາກອນ, ການພດັທະນາໂຄງສາຸ້ ງພືຸ້ນຖານການ ຂະຫຍາຍຕວົທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ, ການຂະຫຍາຍຕວົ

26 ຂອງໜີ່ວຍງານພກັລດັ , ການຂະຫຍາຍຕວົຂອງການຄາຸ້ ແລະ ການບ ລິການ ແລະ ການ ຂະຫຍາຍຕວົຂອງພືຸ້ນທີ່ ການເຮັດສວນສາ ລບັລກັສະນະຂອງການ ປີ່ຽນແປງແມນີ່ ມຄ ືທີ່ ດນິ ນາຫຼຼຸດ ລງົ ໂດຍປີ່ຽນເປັນສວນ, ເປັນທີ່ ຢີ່ ອາໄສ, ເປັນເສັຸ້ນທາງ ແລະ ການຄາຸ້ ແລະ ບ ລິການສາ ລບັພຸ້ືນ ທີ່ ປີ່າໄມແຸ້ ມນີ່ ປີ່ຽນເປັນສວນ, ນາ, ທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ ແລະເສັຸ້ນທາງ. ສວີ່ ນຜນົກະທບົຈາກການປີ່ຽນແປງ ໄດແຸ້ ກສີ່ ີ່ິງແວດລອຸ້ ມເສີ່ືອມໂຊມ, ການໃຊທຸ້ີ່ ດິນບີ່ ເປັນລະບບົ, ລາຄາທີ່ ດິນແພງຂ ນຸ້ ແລະ ຜນົ ຜະລິດເຂົຸ້າຫຼຼຸດລງົ (ຍດ ທະນາ ຕະບນັພ ດ, 1997). ການສ ກສາເລີ່ືອງ ການຈດັສນັທີ່ ດນິ ສາທາລະນະເພີ່ືອປະຊາຊນົເມອືງໜອງບວົລາ ພມ ແຂວງນະຄອນສະຫວນັ ປະເທດໄທ ໂດຍມຈ ດ ປະສງົເພີ່ືອສ ກສາສະພາບ, ບນັຫາ ແລະ ອປ ະສກັໃນການຈດັສນັທີ່ ດນິ ແລະ ສ ກສາສະພາບຄວາມເປັນຢີ່ ຂອງປະຊາຊນົພາຍຫຼງັ ການຈດັ ສນັທີ່ ດນິ ໂດຍນາ ໃຊວຸ້ ິທ ການສ ກສາແບບຄນ ະພາບ ເຊີ່ິງຜນົການສ ກສາພບົວາີ່ ສະພາບຄວາມ ເປັນຢີ່ ຂອງປະຊາຊນົແມນີ່ ຢີ່ລ ະດບັປານກາງ ໂດຍອາໄສລກັສະນະທາງເສດຖະກດິ , ສງັຄມົ ແລະ ສ ຂະພາບອານາໄມເປັນໂຕຊ ຸ້ວດັ, ບນັຫາ ແລະ ອປ ະສກັໃນການຈດັສນັແມນີ່ ມ 5 ປະການຄື ບນັຫາສິດທິພນົຂອງທຸ້ອງຖີ່ນິ , ບນັຫາຄວາມຂດັແຍງຸ້ ໃນກ ມີ່ ປະຊາຊນົດວຸ້ ຍກນັເອງ, ບນັຫາຄວາມ ຮ ສຸ້ ກນກ ຄິດຂອງປະຊາຊນົ, ບນັຫາພະນກັງານລດັ ແລະ ຄວາມສາ ນກ ຂອງປະຊາຊນົ (ສວ ດິ ຫງົທະນະນນັ, 1992). ການສ ກສາຄວາມເພີ່ ງພ ໃຈຂອງປະຊາຊນົທີ່ ມຕ ີ່ ໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດິນເພີ່ືອປະຊາຊນົໃນ ເມອືງສນັກາ ແພງ ແຂວງຊຽງໃໝີ່ ໂດຍມວ ດັຖປ ະສງົສ ກສາຄວາມເພີ່ ງພ ໃຈຂອງປະຊາຊນົຕີ່ ການ ຮບັການຈດັທີ່ ດິນຕາມໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດິນເພີ່ືອປະຊາຊນົ ແລະ ສ ກສາເຖງິບນັຫາອປ ະສກັຂອງ ໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດນິ ໃນອາດ ດ ເພີ່ືອນາ ມາປບັປງ ໂຄງການຈດັສນັທີ່ ດິນໃນອານາຄດົ ໃຫຸ້ມ ຄວາມເປັນທາ ແລະ ສາຸ້ ງຄວາມເພີ່ ງພ ໃຈໃຫແຸ້ ກປີ່ ະຊາຊນົໃຫຸ້ຫຼາຍຂ ນຸ້ ປະຊາກອນໃນການສ ກ ສາຄງັຸ້ນແ ຸ້ ມນີ່ ປະຊາຊນົໃນທຸ້ອງຖີ່ນິ ຜຸ້ທ ີ່ ຢືນຄາ ຮອຸ້ ງເພີ່ືອຂ ຮບັການຈດັສນັທີ່ ດິນໃນເມອືງສນັກາ ແພງ ແລະ ຂາຸ້ລາຊະການທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງກບັໂຄງການ, ໃຊວຸ້ ິທ ການສ ກສາແບບປະລິມານ ເຊີ່ິງຜນົການ ສ ກສາພບົວາີ່ ປະຊາຊນົມຄ ວາມເພີ່ ງພ ໃຈພ ສມົຄວນຕີ່ ການຮບັການຈດັສນັທີ່ ດິນຂອງເມອືງສນັກາ ແພງ ແຂວງຊຽງໃໝໃີ່ ນທກ ໆດາຸ້ນບີ່ ວາີ່ ຈະເປັນດາຸ້ນການສາ ຫຼວດຂດັເລືອກທີ່ ດິນການປະກາດໃຫຸ້ ປະຊາຊນົຈບັຈອງການຂດັເລືອກບກ ຄະລາກອນ ແລະ ດາຸ້ນການໃຫຸ້ດາຸ້ນການໃຫບຸ້ ລິການ, ໃນ ດາຸ້ນບນັຫາອປ ະສກັໃນການຈດັສນັທີ່ ດິນເປັນຕອນຂອງສາ ນກັງານທີ່ ດິນແຂວງຊຽງໃໝີ່ ສາຂາ ສນັກາ ແພງຍງັມພ ສມົຄວນ ໂດຍສະເພາະໃນເລີ່ືອງການຂາດເຈົຸ້າໜາຸ້ທີ່ , ການຂາດງບົປະມານ ເຮັດໃຫຸ້ການບ ລິການລາີ່ ຊາຸ້ ລວມທງັຂາດການວາງແຜນທີ່ ດນິ ດີ່ງັນນັຸ້, ຈີ່ ງຄວນມກ ານປບັປງ ບນັຫາໃຫຸ້ດ ຂນ ຸ້ ເພີ່ືອໃຫຸ້ພືຸ້ນທີ່ ເພີ່ ງພ ໃຈຂອງປະຊາຊນົຫຼາຍຂນ ຸ້ (ປ ຊາ ຊີ່ືນຄິ ມົ, 2002).

27 ການສ ກສາເລີ່ືອງ ການຄ ມຸ້ ຄອງ ແລະ ການນາ ໃຊປຸ້ ະໂຫຍດຈາກທີ່ ດນິ ກະສິກາ ໂດຍມ ຈດ ປະສງົໃນການສ ກສາຄື: 1) ສ ກສາສະຖານະການ ການນາ ໃຊປຸ້ ະໂຫຍດຈາກທີ່ ດິນກະສິກາ , ລກັສະນະການຄອບຄອງທີ່ ດິນ ແລະ ປດັ ໄຈທີ່ ເຮັດໃຫມຸ້ ກ ານປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊປຸ້ ະໂຫຍດຈາກ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ກະສິກາ ຂອງປະເທດໄທ, 2) ສ ກສາ ແລະ ວິເຄາະຜນົກະທບົຈາກການປີ່ຽນແປງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ກະສິກາ ແລະ ຄວາມຈາ ເປັນຕອຸ້ ງມກ ານຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນກະສິກາ ໃນປະເທດໄທ, ສ ກສາບນັຫາ ແລະ ຂ ຈຸ້ າ ກດັຂອງການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ກະສິກາ ໃນປະເທດໄທໃນອາດ ດ ແລະ ປດັຈບ ນັ ແລະ 4) ສ ກສາແນວທາງ ແລະ ມາດຕະການທີ່ ເໝາະສມົໃນການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ກະສິ ກາ ຂອງປະເທດໄທ, ໃຊວຸ້ ິທ ການສ ກສາແບບຄນ ນະພາບດວຸ້ ຍຮບ ແບບການວິເຄາະເອກະສານ ແລະ ບດົຄວາມຕາີ່ ງໆທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງເປັນຫຼກັ ໂດຍວເິຄາະຂ ມຸ້ ນ ດວຸ້ ຍວິທ ບນັຍາຍເພີ່ືອເສີ່ືອມໂຍງ ບນັຫາຕາີ່ ງໆຂອງການນາ ໃຊ, ຸ້ການຄອບຄອງ ແລະ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ກະສິກາ ຂອງປະເທດໄທ ແລະ ຜນົການສ ກສາພບົວາີ່ : ປດັ ໄຈທີ່ ເຮັດໃຫເຸ້ນືອຸ້ ທີ່ ດິນກະສິກາ ມກ ານປີ່ຽນແປງແມນີ່ ມ 3 ລກັສະນະ ຄື: 1) ປດັ ໄຈທາງດາຸ້ນສງັຄມົ, 2) ປດັ ໄຈທາງດາຸ້ນເສດຖະກດິ ແລະ 3) ປດັ ໄຈທາງ ດາຸ້ນສະພາບແວດລອຸ້ ມ, ບນັຫາ ແລະ ຂ ຈຸ້ າ ກດັມ 2 ດາຸ້ນຄື: ດາຸ້ນກດົໝາຍ, ດາຸ້ນນະໂຍບາຍ ແລະ ກາວີ່ ໂດຍສະຫຼຼຸບແລວຸ້ ການຄມ ຸ້ ຄອງ ແລະ ການນາ ໃຊປຸ້ ະໂຫຍດຈາກທີ່ ດິນກະສິກາ ຕອຸ້ ງມ ການດາ ເນນ ວຽກງານ 2 ຢີ່າງ ຄື: 1) ດາ ເນນ ວຽກງານຢີ່າງຮບ ດວີ່ ນຈາກພາກສວີ່ ນທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ ເຊີ່ັນ: ພາກລດັ, ເອກະຊນົ ແລະ ພີ່ ແມປີ່ ະຊາຊນົເພີ່ືອໃຫຸ້ເກດ ເປັນຮບ ປະທາໃ ນການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ແລະ ໃຊປຸ້ ະໂຫຍດຈາກເນືອຸ້ ທີ່ ດິນກະສິກາ ໃຫຸ້ມຄ ວາມເໝາະສມົ ແລະ 2) ຕອຸ້ ງຊອກຫາ ເຄີ່ືອງມເືພີ່ືອຂບັເຄີ່ືອນການດາ ເນນ ວຽກງານໃຫເຸ້ກດ ຜນົສາ ເລັດເຊີ່ັນ: ລະບຽບກດົໝາຍ ແລະ ມາດຕະການຕາີ່ ງໆ (ສະຖດິ ພງົ ສດ ຊ ກຽດ ແລະ ຄະນະ, 2007). 3.2 ການສ ກສາທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງພາຍໃນປະເທດ ໃນການສ ກສາ ກ ານຄ ມຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ບາຸ້ ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊ ເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ຄງັຸ້ນ ,ຸ້ ແມນີ່ ໄດມຸ້ ບ ດົການສ ກສາທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງພາຍໃນປະເທດຫຼາຍບດົທີ່ ມ ເນອືຸ້ ໃນຄາຸ້ຍຄືກນັດີ່ງັຕີ່ ໄປນ: ຸ້ ການສ ກສາເລີ່ືອງການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ບາຸ້ ນຊາຍຟອງເໜືອ ເມອືງຫາດຊາຍຟອງ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ມ 2 ຈດ ປະສງົໃນການສ ກສາຄື: ສ ກສາການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ແລະ ສ ກສາ ແນວທາງການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ຜຸ້ສ ກສາໄດໃຸ້ຊວຸ້ ິທ ການສ ກສາແບບປະລິມານ ແລະ ຄນ ນະພາບ ຄຽງຄກ ີ່ ນັໄປ ສາ ລບັທາງປະລິມານແມນີ່ ນາ ໃຊແຸ້ ບບສອບຖາມສາ ຫຼວດການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນພາຍໃນ ບາຸ້ນຊາຍຟອງເໜືອ ເມອືງຫາດຊາຍຟອງ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ຈາ ນວນ 56 ຄນົ ສວີ່ ນການສ ກ ສາແບບຄນ ນະພາບ ແມນີ່ ມກ ານສາ ພາດແບບເຈາະເລິກກບັບກ ຄນົສາ ຄນັພາຍໃນບາຸ້ນຊາຍ

28 ຟອງເໜືອເມອືງຫາດຊາຍຟອງ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ຈາ ນວນ 10 ທີ່ານ ແລະ ໄດນຸ້ າ ໃຊໂຸ້ປຣ ແກຣມທາງຄອມພິວເຕ ໃນການວິເຄາະຂ ມຸ້ ນ ທາງປະລິມານສວີ່ ນຂ ມຸ້ ນ ທາງຄນ ນະພາບແມນີ່ ສງັລວມຄວາມຄິດເຫັນແລວຸ້ ວິເຄາະດວຸ້ ຍເຫດ ແລະ ຜນົການສ ກສາພບົວາີ່ : ການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ແຕລີ່ ະປະເພດຂອງບາຸ້ນຊາຍຟອງເໜືອ ໂດຍລວມແມນີ່ ມກ ານຄ ມຸ້ ຄອງຢ ີ່ໃນລະດບັດ ຫຼາຍເມີ່ອື ພິຈາລະນາການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນເປັນແຕລີ່ ະປະເພດແລວຸ້ ພບົວາີ່ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ບາຸ້ນ ຊາຍຟອງ ເໜືອມ 5 ປະເພດຢ ີ່ໃນລະດບັດ ຫຼາຍຄື1) ດິນປີ່າໄມ, ຸ້2) ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ 3)ດິນອດ ສາຫະກາ , 4) ດິນວດັທະນະທາ , 5)ດິນປຸ້ອງກນັຊາດ-ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ ແລະ ມ 3 ປະເພດຢ ໃນລະດບັ ປານກາງຄື1) ດິນກະສິກາ 2) ດິນການຄມົມະນາຄມົ ແລະ 3) ດິນປກ ສາຸ້ ງ. ແນວທາງການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນພບົວາີ່ ການຄມ ຸ້ ຄອງດິນກະສິກາ ຄວນມກ ານເຮັດໃບຕາດນິ ຂອບທອງທີ່ ເປັນປະເພດດນິ ກະສິກາ ໃຫຸ້ແກຊີ່ າວບາຸ້ນຢີ່າງເປັນລະບບົ ເພີ່ືອໃຫຸ້ມກ າ ມະສິດໃນການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນກະສິກາ ຢີ່າງ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍການຄມ ຸ້ ຄອງດິນປີ່າໄມຸ້ໜີ່ວຍງານທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງຄວນມກ ານປກັຫຼກັໝາຍເຂດ ທີ່ ດິນປີ່າໄມຸ້ເພີ່ືອໃຫປຸ້ ະຊາຊນົເຂົຸ້າໃຈໃນການຄ ມຸ້ ຄອງຂ ນຸ້ ຕີ່ືມ ແລະ ສະດວກສະບາຍໃນການ ປະຕິບດັໜຸ້າທີ່ ຂອງໜວີ່ ຍງານທີ່ ຮບັຜິດຊອບ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ບ ລິເວນນາ ຸ້ ອາ ນາດການປກົຄອງ ບາຸ້ ນຄວນສມົທບົກບັໜີ່ວຍງານທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ ເພີ່ືອສ ກສາອບົຮມົປະຊາຊນົພາຍໃນບາຸ້ນເພີ່ືອຄມ ຸ້ ຄອງດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ໃຫຸ້ມຄ ວາມຖກືຕອຸ້ ງ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນອດ ສາຫະກາ ຄວນແຈງຸ້ໃຫຸ້ປະຊາຊນົ ຮບັຮວ ຸ້ າີ່ ທີ່ ດິນອດ ສາຫະກາ ເຂດໃດທີ່ ມແ ຜນການກີ່ ສາຸ້ ງເພີ່ືອປະຊາຊນົຈະໄດກຸ້ ະກຽມ ແລະ ປບັ ຕວົ, ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນວດັທະນະທາ : ຄວນມລ ະບຽບ ແລະ ແບງີ່ ເຂດແດນທີ່ ຊດັເຈນໃນການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ວດັທະນະທາ , ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ປກ ສາຸ້ງ ຄວນມລ ະບຽບ ແລະ ມາດຕະການໃນການ ຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນປກ ສາຸ້ ງພອຸ້ ມແຈງຸ້ໃຫຸ້ປະຊາຊນົຮບັຮຢ ຸ້ ີ່າງລະອຽດນນັຸ້ກເ ພີ່ືອບີ່ ມກ ານບກ ລກ ປກ ສາຸ້ງ ແບບຊະຊາຍ ການຄ ມຸ້ ຄອງທີ່ ດິນການຄມົມະນາຄມົປະຊາຊນົຄວນສ ກສາເບີ່ິງບ ລິເວນທີ່ ຈະປກ ສາຸ້ ງຕາີ່ ງໆຂອງຕນົຢີ່າງລະອຽດເພີ່ືອບີ່ ໃຫຂຸ້ ດັກບັແຜນພດັທະນາຖະໜນົຫນົທາງ ແລະ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນປຸ້ອງກນັຊາດ-ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ: ຄວນຕິດຕາມການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ຢີ່າງເປັນລະບບົ (ເອກສະຫວນັ ພານວິ ງົ, 2017) ການສ ກສາ ສາເຫດທີ່ ພາໃຫຸ້ເກດ ມຂ ຂຸ້ ດັແຍງຸ້ ຈາກການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນແຕລີ່ ະປະເພດ ກລ ະນ ສ ກສາ ແຂວງວຽງຈນັ, ໂດຍມ 3 ຈດ ປະສງົຄື: 1) ຊອກຮສ ຸ້ າເຫດ ທີ່ ກີ່ໃ ຫຸ້ເກດ ຂ ຂຸ້ ດັແຍງຸ້ທີ່ ດິນ 2) ວິເຄາະວິທ ແກໄຸ້ຂຂ ຂຸ້ ດັແຍງຸ້ທີ່ ດນິ ທີ່ ໄດຮຸ້ ບັຜນົ ແລະ ວິເຄາະອປ ະສກັ ໃນການແກໄຸ້ຂຂ ຂຸ້ ດັແຍງຸ້ທີ່ ດິນ ແລະ 3) ສ ກສາຄວາມອາດສາມາດໃນການປະຕິບດັຜນົການແກໄຸ້ຂຂ ຂຸ້ ດັແຍງຸ້ທີ່ ດິນ. ການ ສ ກສາຄງັຸ້ນ ຜຸ້ ຸ້ສ ກສາແມນີ່ ໃຊວຸ້ ິທ ການສ ກສາທາງປະລິມານໂດຍນາ ໃຊແຸ້ ບບສອບຖາມ ເປັນ ເຄີ່ືອງມໃືນການສາ ຫຼວດຄວາມຄິດເຫັນ ຊີ່ືງຂ ມຸ້ ນ ທີ່ ໃຊໃຸ້ນການຄນົຸ້ ຄວາຸ້ເປັນຂ ມຸ້ ນ ປະຖມົມະພມ ທີ່

29 ໄດຈຸ້ າການຕອບແບບສອບຖາມຂອງກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງ ຊີ່ືງເປັນຜຕຸ້ າງີ່ ໜຸ້າໜີ່ວຍໄກເີ່ ກຍີ່ ບາຸ້ນ 39 ທີ່ານ, ພະນກັງານທີ່ ດິນ 12 ທີ່ານ, ພະນກັງານຊບັສິນຂອງແຂວງ 28 ທີ່ານ, ຜຸ້ພ ິພາກສາສານປະຊາຊນົ ແຂວງ ແລະ ສານປະຊາຊນົເຂດ 27 ທີ່ານ, ພະນກັງານປະຕິບດັຄາ ຕດັສິນຂອງສານ 10 ທີ່ານ, ວິຊາການກດົໝາຍ 46 ທີ່ານ ແລະ ພະນກັງານທະບຽນສານ 13 ທີ່ານ ລວມທງັໝດົ 175 ທີ່ານ. ວິເຄາະຂ ມຸ້ ນ ດວຸ້ ຍໂປແກຣມສາ ເລັດຮບ ທາງຄອມພິວເຕ ຄືໂປແກຣມ (SPSS) ຊີ່ືງການສ ກສາພບົ ວາີ່ : ການຄາ ຸ້ປະກນັທີ່ ດິນແມນີ່ ຢີ່ ໃນອນັດບັຫຼາຍ (̅= 3.71, SD = 1.18), ກນົໄກການແກໄຸ້ຂຂ ຂຸ້ ດັ ແຍງຸ້ທີ່ ດິນທີ່ ເກດ ຈາກການຄາ ຸ້ປະກນັທີ່ ດິນທີ່ ດາ ເນນ ການຢີ່ ສານປະຊາຊນົແມນີ່ ໄດຜຸ້ ນົຫຼາຍກວາີ່ ໝໂີ່ ດຍ ສະເລຍີ່ ແມນີ່ ຢ ີ່ອນັດບັຫຼາຍ (̅= 3.56, SD = 1.54), ໃນຂະນະທີ່ ອປ ະສກັໃນການແກໄຸ້ຂ ຂ ຂຸ້ ດັແຍງຸ້ ທີ່ ດິນທີ່ ມກ ານແຊກແຊງຈາກພາຍໃນເປັນອປ ະສກັກວາີ່ ໝ ໂີ່ ດຍສະເລຍີ່ ແມນີ່ ຢ ີ່ໃນ ລະດບັປານກາງ (̅= 3.16, SD = 1.17), ແລະ ປະເດັນການຕ ມນ ຄາີ່ ທີ່ ດນິ ບີ່ ຖກືຕາມຄວາມເປັນ ຈງິ ເປັນປດັ ໄຈສາ ຄນັກວາີ່ ໝທ ີ່ ີ່ ບີ່ ສາມາດປະຕິບດັຜນົຂອງການແກໄຸ້ຂຂ ແຸ້ ຍງຸ້ ທີ່ ດິນຊີ່ືງສະເລຍີ່ ແມນີ່ ຢ ີ່ໃນລະດບັປານກາງ (̅= 3.33, SD = 1.22) (ບ ນຄງົ ເພັດດວງຮ ງີ່ ພຸ້ອມດວຸ້ ຍຄະນະ, 2015). ສ ກສາເລີ່ືອງ ການປີ່ຽນແປງການປກົຫຸ້ມ ແລະ ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊດຸ້ ິນ ເມອືງປາກ ລາຍ ແຂວງໄຊຍະບລ ໃນຊວີ່ ງປ 2000 ຫາ 2009 ຜນົການສ ກສາພບົວາີ່ ພືຸ້ນທີ່ ກະສິກາ , ພືຸ້ນທີ່ ເມອືງຫາຊ ມຊນົ ແລະ ພືຸ້ນທີ່ ແຫຼີ່ງນາ ຸ້ມກ ານປີ່ຽນແປງໃນທິດທາງທີ່ ເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຢີ່າງຕີ່ ເນີ່ອືງໃນສວີ່ ນ ຂອງພືຸ້ນທີ່ ປີ່າໄມຸ້ແລະ ພືຸ້ນທີ່ ອີ່ືນໆ ມລ ກັສະນະການປີ່ຽນແປງໃນທິດທາງທີ່ ຫຼຼຸດລງົໂດຍພືຸ້ນທີ່ ກະສິກາ ໄດເຸ້ພີ່ ມຂ ນຸ້ 12% ໃນປ 2000 ເປັນ 22% ໃນປ 2009, ພືຸ້ນທີ່ ເມອືງຫາຊ ມຊນົເພີ່ ມຈາກ 1% ເປັນ 2% ພືຸ້ນທີ່ ແຫຼີ່ງນາ ຸ້ຈາກ 1% ເປັນ 1% ເທີ່ົາເກີ່ົາ, ພືຸ້ນທີ່ ປີ່າໄມຫຸ້ ຼຼຸດລງົຈາກ 82% ເປັນ 75% ແລະ ພືຸ້ນທີ່ ອີ່ືນໆຫຼຼຸດລງົຈາກ 2% ເປັນ 0%. ເປັນໜຸ້າທີ່ ສງັເກດວາີ່ ພືຸ້ນທີ່ ປີ່າໄມຸ້ໃນຊວີ່ ງ ປ 2000-2009 ມອ ດັຕາການຫຼຼຸດລງົສງ ສດ ເຖງິ 7% ຫຼືຄິດເປັນພຸ້ືນທີ່ ປະມານ 1,503.17 ເຮັກຕາ/ປ ການຫຼຼຸດລງົຂອງພືຸ້ນທີ່ ປີ່າໄມຸ້ແລະ ອີ່ືນໆ ມຜ ນົຕີ່ ການປີ່ຽນແປງຂອງພຸ້ືນທີ່ ກະສິກາ , ພືຸ້ນທີ່ ແຫຼງີ່ ນາ ຸ້ ແລະ ພືຸ້ນທີ່ ເມອືງ-ຊ ມຊນົຕາມມາ. ແຮງຊ ກດນັຕນົຸ້ ຕ ທີ່ ມຜ ນົກະທບົຕີ່ ການປີ່ຽນແປງການປກົຫມຸ້ ໜຸ້າດນິ ແລະ ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນປະກອບດວຸ້ ຍການເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຂອງຈາ ນວນ ປະຊາກອນ, ລາຄາຜນົຜະລິດທາງດາຸ້ນກະສິກາ ໄດເຸ້ພີ່ ມຂ ນຸ້ , ຄວາມຕອຸ້ ງການຂອງການພດັທະນາ ທາງດາຸ້ນເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ, ການຄອບຄອງສິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ, ການພດັທະນາດາຸ້ນເຕັກໂນໂລຊ ແລະ ນະໂຍບາຍສີ່ງົເສ ມຂອງພາກລດັໃນຂະແໜງການກະສິກາ ເປັນຕນົຸ້ (ວິສິດ ແພງສວ ນັ, 2012).

30 ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນກະສິກາ ບາຸ້ນແສນດິນ ເມອືງນາຊາຍທອງ ນະຄອນຫຼວງ ວຽງຈນັ. ຈດ ປະສງົໃນການສ ກສາຄງັຸ້ນແ ຸ້ ມນີ່ ເພີ່ືອສ ກສາການປີ່ຽນແປງທີ່ ດິນກະສິກາ ໃນບາຸ້ນແສນ ດິນ ລະຫວາີ່ ງປ 2005 ຫາປ 2015, ສ ກສາຜນົກະທບົຕາີ່ ງໆທີ່ ສີ່ງົຜນົກະທບົຕີ່ ການປີ່ຽນແປງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນກະສິກາ ໃນບາຸ້ນແສນດນິ ແລະ ສ ກສາແນວທາງການພດັ ທະນາທີ່ ດິນກະສິກາ ໃນບາຸ້ນແສນດິນ ເມອືງນາຊາຍທອງ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ. ວິທ ໃນການສ ກສາແມນີ່ ການສ ກສາ ທາງຄນ ນະພາບ ຮວີ່ ມກບັເຕັກນກິ , ປະຊາກອນທີ່ ໃຊໃຸ້ນການສ ກສາແມນີ່ 15 ທີ່ານ ແລວຸ້ ນາ ເອົາ ຂ ມຸ້ ນ ຕາີ່ ງໆທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງມາວິເຄາະ, ປະມວນຜນົ ແລະ ພນັລະນາ. ຈາກການສ ກສາຄນົຸ້ ຄວາຸ້ພບົ ວາີ່ ສະພາບການນາ ໃຊດຸ້ ິນກະສິກາ ໃນເຂດບາຸ້ນແສນດິນ ເມອືງນາຊາຍທອງ ນະຄອນຫຼວງວຽງ ຈນັ ໄດມຸ້ ກ ານປີ່ຽນແປງຄື: ທີ່ ດິນກະສິກາ ມກ ານເພີ່ ມຂ ນຸ້ ເປັນ 662 ເຮັກຕາ ໃນປ 2015, ທີ່ ດນິ ນາມກ ານຫຼຼຸດລງົເຫຼືອພຽງ 276 ເຮັກຕາ ໃນປ 2015, ທີ່ ດິນປີ່າໄມຖຸ້ ກືຫນັປີ່ຽນເປັນພືຸ້ນທີ່ ປກ ໄມຸ້ ອດ ສາຫະກາ , ທີ່ ດິນປກ ສາຸ້ ງມກ ານເພີ່ ມຂ ນຸ້ ເປັນ 59 ເຮັກຕາ ໃນປ 2015, ທີ່ ດິນລຽຸ້ງສດັ ແລະ ທີ່ ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ມກ ານເພີ່ ມຂນ ຸ້ ເປັນ 210 ເຮັກຕາ ໃນປ 2015, ທີ່ ດິນເປີ່ົາວາີ່ ງມກ ານຫຼຼຸດລງົເຫຼືອ ພຽງ 80 ເຮັກຕາ ໃນປ 2015 ແລະ ທີ່ ດິນປະເພດອີ່ືນໆມກ ານຫຼຼຸດລງົເຫຼືອພຽງ 93 ເຮັກຕາ ໃນ ປ 2015. ຈາກຜນົຂອງການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ໄດເຸ້ຮັດໃຫເຸ້ຫັນເຖງິແນວທາງໃນການ ພດັທະນາທີ່ ດິນກະສິກາ ຂອງບາຸ້ນແສນດນິ ຄື: ຕອຸ້ ງມກ ານປບັປງ ຄນ ນະພາບດິນ, ຕອຸ້ ງມກ ານ ວິເຄາະພືຸ້ນທີ່ ໃຫຸ້ເໝາະສມົແກກີ່ ານປກ ພືດແຕລີ່ ະຊະນດິ , ຕອຸ້ ງມກ ານເຂົຸ້າຮວີ່ ມການຝືກອບົຮມົ ເພີ່ືອປບັປີ່ຽນຮບ ແບບການຜະລິດ, ຕອຸ້ ງມກ ານປບັປີ່ຽນການນາ ໃຊແຸ້ ຮງງານ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊ (ວ ລະເດດ ວງົໄຊ, 2016) ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນເມອືງທລ ະຄມົ ແຂວງວຽງຈນັ ຈດ ປະສງົໃນການສ ກສາ ຄງັຸ້ນ ແຸ້ ມນີ່ ເພີ່ືອສ ກສາການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງເມອືງທລ ະຄມົ ລະຫວາີ່ ງປ 2005 ຫາ ປ 2015, ຊອກຫາປດັ ໄຈທີ່ ມຜ ນົຕີ່ ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ແນວທາງການປບັປງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງເມອືງທລ ະຄມົ ແຂວງວຽງຈນັ. ວິທ ການໃນການສ ກສາແມນີ່ ການສ ກສາ ທາງຄນ ນະພາບໃຊແຸ້ ບບສອບຖາມບກ ຄນົສາ ຄນັຈາ ນວນ 22 ທີ່ານ. ໃນການສ ກສາຄງັຸ້ນພ ຸ້ ບົວາີ່ : ພືຸ້ນທີ່ ຊ ມຊນົເພີ່ ມຂ ນຸ້ 1.20%, ພືຸ້ນທີ່ ອດ ສາຫະກາ ເພີ່ ມຂ ນຸ້ 1.03%, ພືຸ້ນທີ່ ແຫຼີ່ງນາ ຸ້ ແລະ ພືຸ້ນ ທີ່ ອີ່ືນໆເພີ່ ມຂ ນຸ້ 0.15% ໃນປ 2015. ແຕກີ່ ງົກນັຂາຸ້ມພືຸ້ນທີ່ ປີ່າໄມມຸ້ ກ ານຫຼຼຸດລງົ 1.43% ແລະ ທີ່ ດິນກະສິກາ 0.95% ໃນປ 2015. ປດັ ໄຈທີ່ ມຜ ນົຕີ່ ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງເມອືງ ທລ ະຄມົ ແຂວງວຽງຈນັລະຫວາີ່ ງປ 2005 ຫາປ 2015 ຄືການເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຂອງປະຊາກອນ, ການ ພດັທະນາພືຸ້ນຖານໂຄງລາີ່ ງທີ່ ມກ ານຈດັສນັການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນປະເພດຕາີ່ ງໆ ແລະ ການຄອບຄອງ

31 ສິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມລະບຽບກດົໝາຍເຊີ່ິງເຮັດໃຫຸ້ປະຊາຊນົຫນັປີ່ຽນສິດນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ໂດຍ ບີ່ ໄດຮຸ້ ບັອານຍ າດຈາກພາກສວີ່ ນກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ, (ວິສອນ ແພງສວ ນັ, 2017). ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນກະສິກາ ບາຸ້ ນໜອງບວົທີ່າ ເມອືງສອງຄອນ ແຂວງ ສະຫວນັນະເຂດ. ຈດ ປະສງົໃນການສ ກສາຄງັຸ້ນແ ຸ້ ມນີ່ ສ ກສາການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງ ບາຸ້ນໜອງບວົທີ່າ, ເມອືງສອງຄອນ, ແຂວງສະຫວນັນະເຂດ ໃນປ 2010 ຫາປ 2017, ສ ກສາ ປດັ ໄຈທີ່ ພາໃຫຸ້ເກດ ມກ ານປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ຂອງບາຸ້ນໜອງບວົທີ່າ, ເມອືງສອງຄອນ, ແຂວງສະຫວນັນະເຂດ ໃນປ 2010 ຫາປ 2017 ແລະ ສ ກສາຜນົໄດຮຸ້ ບັທາງເສດຖະກດິ ຈາກ ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງບາຸ້ນໜອງບວົທີ່າ, ເມອືງສອງຄອນ, ແຂວງສະຫວນັນະເຂດ ວິທ ໃນການສ ກສາແມນີ່ ການສ ກສາທາງຄນ ນະພາບ ຮວີ່ ມກບັເຕັກນກິ ສາລະສນົເທດທາງດາຸ້ນ ພມ ສ າດ ປະຊາກອນທີ່ ໃຊໃຸ້ນການສ ກສາແມນີ່ 12 ທີ່ານ ແລວຸ້ ນາ ເອົາຂ ມຸ້ ນ ຕາີ່ ງໆທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງມາ ວິເຄາະ, ປະມວນຜນົ ແລະ ພນັລະນາ.ຈາກການສ ກສາຄນົຸ້ ຄວາຸ້ ພບົວາີ່ : ຜນົ ໄດຮຸ້ ບັທາງ ເສດຖະກດິ ຈາກການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງບາຸ້ນໜອງບວົທີ່າ, ເມອືງສອງຄອນ, ແຂວງ ສະຫວນັນະເຂດ ເຫັນວາີ່ ທີ່ ດິນທີ່ ມກ ານປີ່ຽນແປງສວີ່ ນໃຫຍແີ່ ມນີ່ ຈະມຜ ນົຕອບຮບັທາງເສດຖະກດິ ທີ່ ດ ເປັນຕນົຸ້ ແມນີ່ ການປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເພີ່ືອການຜະລິດສິນຄາຸ້ກະສິກາ ແລະ ການ ປີ່ຽນແປງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເພີ່ືອຜະລິດສິນຄາຸ້ອດ ສາຫະກາ . ໃນນນັຸ້, ການຜະລິດເປັນສິນຄາຸ້ ໄດຸ້ ກາຍເປັນປດັໄຈໜີ່ ງທີ່ ສາ ຄນັເຮັດໃຫຸ້ເສດຖະກດິ ຂອງບາຸ້ນນບັມນືຸ້ ບັດ ຂ ນຸ້ ໂດຍການປຽບທຽບຢີ່າງ ເຫັນໄດຊຸ້ ດັເຈນຈາກບດົສະຫຼຼຸບຂອງບາຸ້ນ ໃນປ 2010 ຜະລິດຕະພນັພາຍໃນລວມ (GDP) ແມນີ່ 800 ໂດລາ/ຄນົ/ປ ເຊີ່ິງໃນປ 2017 ແມນີ່ ໄດເຸ້ພີ່ ມຂ ນຸ້ ເປັນ 1,200 ໂດລາ/ຄນົ/ປ . ທາງດາຸ້ນທີ່ ຢີ່ ອາໄສ, ພາຫະນະຮບັໃຊຸ້ແລະ ອປ ະກອນຮບັໃຊໃຸ້ນຊ ວິດປະຈາ ວນັກມ ກ ານເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຄື: ໃນປ 2010 ບາຸ້ນໜອງບວົທີ່າມ 423 ຫຼງັຄາເຮືອນ, ມລ ດົຮບັໃຊໃຸ້ນຄອບຄວົ 128 ຄນັ, ມລ ດົຂນົສີ່ງົ ໂດຍສານ 01 ຄນັ ແລະ ເຮືອຫາງຍາວ 45 ລາ . ເຊີ່ິງໃນປ 2017 ແມນີ່ ມຈ າ ນວນເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຄື: ມ 505 ຫຼງັຄາເຮືອນ, ມລ ດົຮບັໃຊໃຸ້ນຄອບຄວົ 176 ຄນັ, ມລ ດົຂນົສີ່ງົໂດຍສານ 02 ຄນັ ແລະ ເຮືອຫາງຍາວ 59 ລາ . ເຫັນວາີ່ ປະຊາຊນົແມນີ່ ມລ າຍຮບັ ແລະ ຊ ວິດການເປັນຢ ີ່ທີ່ ດ ຂ ນຸ້ , (ພ ມາ ຊາມນ ຕ , 2018). ສະຫຼຼຸບໄດວຸ້ າີ່ ຈາກການສ ກສາບດົວິໄຈທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງ ຜ ຸ້ສ ກສາໄດພຸ້ ບົເຫັນບດົຄນົຸ້ ຄວາຸ້ຈາ ນວນໜີ່ ງ ທີ່ ກຽີ່ ວຂອຸ້ ງກບັການສ ກສາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ແລະ ປາກດົເຫັນເຖງິຄວາມ ສາ ຄນັລະຫວາີ່ ງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງບກ ຄນົ ແລະ ກ ມີ່ ຄນົ, ນຕິ ິບກ ຄນົ ລວມເຖງິເສດຖະກດິ ແລະ ສງັຄມົອ ກດວຸ້ ຍ ຊີ່ືງເປັນສີ່ິງທີ່ ຕດັແຍກອອກຈາກກນັບີ່ ໄດຸ້ແລະ ຍງັເຫັນໄດຊຸ້ ດັເຈນ ວາີ່ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນການສ ກສາ ຂອງນກັວິຊາການທີ່ ໄດເຸ້ຮັດການຄນົຸ້ ຄວາຸ້ຂາຸ້ງເທິງນນັຸ້ ແມນີ່

32 ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນການກະສິກາ ເພີ່ ມຂນ ຸ້ ໂດຍສາເຫດຂອງການປີ່ຽນແປງທີ່ ດນິ ແມນີ່ ມາຈາກການ ເພີ່ ມຂ ນຸ້ ຂອງປະຊາກອນ ແລະ ຄວາມຕອຸ້ ງການໃນການພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົຂອງ ປະເທດ ຫຼືສງັຄມົໜີ່ ງໆ ຊີ່ືງບນັຫາທີ່ ກາີ່ ວມານນັຸ້ລວຸ້ ນແລວຸ້ ແຕເີ່ ສີ່ືອມໂຍງເຖງິບນັຫາໃນການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ. 4. ຂອບເຂດແນວຄິດການສ ກສາ ໃນການສ ກສາຄງັຸ້ນ ຸ້ຜຸ້ສ ກສາໄດອຸ້ ງໃສກີ່ ດົໝາຍທີ່ ດນິ ແຫງີ່ ສ ປ ປ ລາວ ສະບບັປບັປງ ເລກທ 70/ສພຊ ມາເປັນແບບໃນການສາຸ້ ງໂຄງສາຸ້ ງການສ ກສາຄືການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ຂອງປະເທດລາວໂດຍອ ງໃສປີ່ ະກອບມ: ການສືບທອດມລ ະດກົ, ການຈບັຈອີ່ ງດນິ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມ ກດົໝາຍ, ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດິນ, ການນາ ໃຊດຸ້ ິນລດັມອບ ໝາຍໃຫຸ້ບ ກຄນົ, ການຂືຸ້ນ ທະບຽນ ແລະ ອອກໃບຕາດນິ . ລະດບັຄວາມຄິດເຫັນຕີ່ ກບັວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ 5. ຄວາມໝາຍຂອງຄາ ສບັສະເພາະໃນການສກ ສາ - ບນັຫາການຄ ມຸ້ ຄອຸ້ ງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ 1) ການສືບທອດມລ ະດກົຕກົທອດລະຫວາີ່ ງຍາດຕິ ພີ່ ນອຸ້ ງມາແຕສີ່ ະໄໝ ປີ່ , ຍາີ່ , ຕາ, ຍາຍ ມາຮອດເຊັຸ້ນລກ , ເຊີ່ັນຫຼານຈີ່ງິໄດມຸ້ ກ ານແບງີ່ ປນັເຊີ່ງິ ໃນການແບງີ່ ປນັນນັຸ້ຈະມຜ ຸ້ໄ ດໜຸ້ ອຸ້ ຍ ຫຼືຫຼາຍຕາມຄວາມເໝາະສມົ ແຕຍີ່ ງັມບ ກ ຄນົຈາ ນວນໜີ່ືງ ຍງັກີ່ໃ ຫຸ້ເກດ ບນັຫາຍອຸ້ ນຄວາມບີ່ ເຂົຸ້າໃຈເຊີ່ິງກນັ ແລະ ກນັ, 2) ການຈບັຈອງີ່ ທີ່ ດິນບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມ 1. ເພດ 2. ອາຍ 3. ລະດບັການສ ກສາ 4. ອາຊບ 1. ບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ 1. ບນັຫາການສືບທອດມລ ະດກົ 2. ບນັຫາການຈບັຈອີ່ ງດນິບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍ 3. ບນັຫາການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດນິ 4. ບນັຫາການໂອນດນິລດັໃຫບຸ້ ກ ຄນົ 5. ບນັຫາການຂນືຸ້ ທະບຽນ ແລະ ອອກໃບຕາດນິ 2. ລະດບັຄວາມຄດິ ເຫັນຕີ່ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ - ວິທ ການແກ້ໄຂດ້ວຍກົດໝາຍ - ວິທ ການແກ້ໄຂດ້ວຍການສຶກສາອົບຮົມ

33 ກດົໝາຍ, 3) ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດນິ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົລະບຽບ, ກດົໝາຍ 4)ການໂອນດນິ ລດັໃຫຸ້ບກ ຄນົ ຫຼືນຕິ ິບກ ຄນົທີ່ ບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງ ແລະ 6) ການຂນ ຸ້ ທະບຽນ ແລະ ການອອກໃບຕາດິນ. - ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນ ໝາຍເຖງິການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນຂອງ ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ດວຸ້ ຍລະບຽບການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງບາຸ້ນ, ເມອືງ ແລະ ຕາມກດົໝາຍທີ່ ດິນ ເພີ່ືອໃຫຸ້ມຄ ວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮອຸ້ ຍ. - ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ : ແມນີ່ ການປີ່ຽນແປງທີ່ ດິນເດ ມໄປເປັນອນັໃໝີ່ ຊີ່ືງການ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນປະກອບມ: ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເປັນທີ່ ຢ ີ່ອາໄສ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ເພີ່ືອສາຸ້ ງຖະໜນົຫນົທາງ ການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນເພີ່ືອປະກອບການຄາຸ້ ຫຼືທລ ະກດິ ຕາີ່ ງໆ. - ຄວາມຄິດເຫັນຕີ່ ການຄມ ຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ໝາຍເຖງິຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົບາຸ້ນໂຊກ ໃຫຍີ່ ຕີ່ ກບັການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ຂອງບາຸ້ນດວຸ້ ຍລະບຽບການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ແລະ ຕາມກດົໝາຍທີ່ ດນິ ເພີ່ືອໃຫຸ້ມຄ ວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮອຸ້ ຍ - ວິທ ການແກໄຸ້ຂບນັຫາໃນການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ ໝາຍເຖງິ ການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊຸ້ ທີ່ ດິນຂອງບາຸ້ນໂຊກໃຫຍໃນີ່ ອະນາຄດົໃຫຖຸ້ ກືຕອຸ້ ງຕາມສະພາບຄວາມເປັນຈງິຂອງການພດັທະນາ ໂດຍຖກືຕອຸ້ ງຕາມລະບຽບການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນຂອງບາຸ້ນ, ຕາມກດົໝາຍທີ່ ດິນ ແລະ ເພີ່ືອໃຫຸ້ມຄ ວາມ ເປັນລະບຽບຮຽບຮອຸ້ ຍໃນອານາຄດົ. - ການຈບັຈອງີ່ ດິນບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍ ໝາຍເຖງິການບກ ລກ ເອົາພຸ້ືນທີ່ ດນິ ໂດຍບີ່ ຖກືຕອຸ້ ງ ຕາມກດົໝາຍການຄມ ຸ້ ຄອງການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນ. - ການຊືຸ້-ຂາຍດິນ ໝາຍເຖງິ ການປີ່ຽນໂອນກາ ມະສິດການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ຈາກບກ ຄນົໜີ່ ງຕີ່ ບກ ຄນົໜີ່ ງ ຫຼືນຕິ ິບກ ຄນົດວຸ້ ຍການແລກປີ່ຽນດວຸ້ ຍເງນິ ຫຼືວດັຖສ ີ່ິງຂອງມຄ າີ່ ຕາີ່ ງໆທີ່ ມມ ນ ຄາີ່ ເທີ່ົາກບັມນ ຄາີ່ ທີ່ ດນິ ທີ່ ຕ ເປັນມນ ຄາີ່ ເງນິຕາມຄວາມປະສງົຂອງເຈົຸ້າທີ່ ດິນຕອຸ້ ງການ ແລະ ຄວາມ ພ ໃຈຂອງຜຸ້ຊ .ືຸ້ - ການສືບທອດມນ ມລ ະດກົ ໝາຍເຖງິ ການມອບ ຫຼືປີ່ຽນແທນກາ ມະສິດການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດນິ ຈາກບກ ຄນົຕີ່ ບກ ຄນົ ຫຼືບກ ຄນົຕີ່ ກບັນຕິ ິບກ ຄນົຈາກພີ່ ແມສີ່ ລ ີ່ ກ , ສຫ ີ່ ຼານ ແລະ ຍາດພີ່ ນອຸ້ ງຕາີ່ ງໆ ທີ່ ຖກືຕອຸ້ ງຕາມກດົໝາຍໂດຍບີ່ ມກ ານແລກປີ່ຽນດວຸ້ ຍເງນິ ຫຼືວດັຖສ ີ່ິງມຄ າີ່ ໃດໆ - ດິນລດັມອບໝາຍ ໝາຍເຖງິ ທີ່ ດິນຂອງລດັທີ່ ສະຫງວນໄວແຸ້ ຕຍີ່ ງັບີ່ ໄດຮຸ້ ບັການນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າ ໃນການວຽກງານຂອງລດັ ແຕມີ່ ກ ານແບງີ່ ປນັໃຫຸ້ປະຊາຊນົ ຫຼືພະນກັງານລດັນາ ໃຊໃຸ້ນວຽກງານ ຕາີ່ ງໆຕາມຄວາມເໝາະສມົເປັນຕນົຸ້ ສາຸ້ ງເປັນທີ່ ຢີ່ ອາໄສ, ບອີ່ ນທາ ມາຫາກນິ ໂດຍກາ ມະສິດບີ່ ຂນ ຸ້ ກບັຜຸ້ນ າ ໃຊຸ້

34 - ການເຊີ່ົາ-ສາ ປະທານທີ່ ດິນ ໝາຍເຖງິ ການມອບສິດການນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນໃຫຸ້ຜ ຸ້ອີ່ືນນາ ໃຊຸ້ ຊີ່ວົຄາວ ໂດຍມຄ າີ່ ຕອບແທນເປັນເງນິ ຫຼືວດັຖມ ຄ າີ່ ຕາີ່ ງໆໂດຍມກ ານກາ ນດົໄລຍະເວລາໃນ ການນາ ໃຊຸ້ແລະ ການສີ່ງົຄືນເຈົຸ້າຂອງເດ ມ. - ການຄມ ຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນສາ ລບັການກະສິກາ ໝາຍເຖງິ ການປະຕິບດັລະບຽບການໃນການ ຄມ ຸ້ ຄອງເນອືຸ້ ທີ່ ດນິ ພາຍໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ທີ່ ນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າ ໃນການເຮັດການກະສິກາ ເຊີ່ັນ: ການເຮັດນາ, ເຮັດສວນ ແລະ ລຽຸ້ງສດັ. - ການຄມ ຸ້ ນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນປີ່າໄມຸ້ໝາຍເຖງິ ການປະຕິບດັລະບຽບການໃນການຄມ ຸ້ ຄອງເນອືຸ້ ທີ່ ດນິ ປີ່າໄມຸ້ພາຍໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ - ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ ໝາຍເຖງິ ການປະຕິບດັລະບຽບການໃນການຄມ ຸ້ ຄອງເນອືຸ້ ທີ່ ດິນບ ລິເວນນາ ຸ້ພາຍ ໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ. - ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນສາ ລບັອດ ສາຫະກາ ໝາຍເຖງິ ການປະຕິບດັລະບຽບການຕາີ່ ງໆໃນການ ຄມ ຸ້ ຄອງເນອືຸ້ ດິນພາຍໃນບາຸ້ນທີ່ ນາ ໃຊຸ້ເຂົຸ້າໃນການປກ ສາຸ້ ງໂຮງຈກັໂຮງງານອດ ສາຫະກາ ຕາີ່ ງໆ. - ການຄມ ຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນທີ່ ດິນວດັທະນະທາ ໝາຍເຖງິ ການປະຕິບດັລະບຽບການໃນການ ຄມ ຸ້ ຄອງເນອືຸ້ ທີ່ ດິນພາຍໃນບາຸ້ນທີ່ ນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນການປກ ສາຸ້ງສະຖານທີ່ ວດັທະນະທາ ເຊີ່ັນ: ວດັວາ ອາຮາມເປັນຕນົຸ້ . - ການຄ ມຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນທີ່ ດິນປ ກສາຸ້ ງ ໝາຍເຖງິ ການປະຕິບດັລະບຽບການໃນການຄມ ຸ້ ຄອງ ເນອືຸ້ ທີ່ ດິນພາຍໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ທີ່ ນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນການປກ ສາຸ້ ງເຮືອນຊານບາຸ້ນຊອີ່ ງຕາີ່ ງໆ. - ການຄ ມຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນການຄມົມະນາຄມົ ໝາຍເຖງິ ການປະຕິບດັລະບຽບການໃນການ ຄມ ຸ້ ຄອງ ເນອືຸ້ ທີ່ ດິນພາຍໃນບາຸ້ນທີ່ ນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນການສາຸ້ ງເສັຸ້ນທາງຄມົມະນາຄມົຕາີ່ ງໆ. - ການຄ ມຸ້ ຄອງນາ ໃຊທຸ້ີ່ ດິນປຸ້ອງກນັຊາດ-ປຸ້ອງກນັຄວາມສະຫງບົ ໝາຍເຖງິການປະຕິບດັ ລະບຽບ ການຕາີ່ ງໆໃນການຄ ມຸ້ ຄອງເນືອຸ້ ດິນພາຍໃນບາຸ້ນທີ່ ນາ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນການປກ ສາຸ້ ງອາຄານ ສະຖານທີ່ ການປະຕິບດັໜຸ້າທີ່ ຂອງຕາ ຫຼວດ ແລະ ທະຫານ. - ວິທ ການແກ້ໄຂດ້ວຍກົດໝາຍ ຕ້ອງມ ການເຜ ຍແຜ່ລະບຽບ, ກດົໝາຍກຽີ່ ວກບັທີ່ ດິນໃຫຸ້ປະຊາຊນົ ຮບັຮ ຸ້ແລະ ເຂົຸ້າໃຈຢີ່າງເລິກເຊີ່ິງພຸ້ອມດຽວດນັນນັຸ້ ໜີ່ວຍງານທີ່ ດນິ ຂອງບາຸ້ນຕອຸ້ ງມກ ານສ ກສາ ລະບຽບ, ກດົໝາຍກຽີ່ ວກບັທີ່ ດິນ ແລະ ໄດຮຸ້ ບັການຝ ກອບົຮມົຢີ່າງເປັນປກົກະຕິ. - ວິທ ການແກ້ໄຂດ້ວຍການສຶກສາອົບຮົມ ໝາຍເຖງິການສ ກສາອບົຮມົຜ ກຸ້ ະທາ ຜິດກອີ່ ນຈະມ ການດາ ເນນ ຂະບວນການຕດັສິນດວຸ້ ຍລະບຽບ, ກດົໝາຍ ເມີ່ອືມບ ນັຫາຄວນໃຊວຸ້ ິທ ການປບັ ຄວາມເຂົຸ້າໃຈໃນການໄກເີ່ ກຍີ່ ຄະດ ທກ ຄງັຸ້.

35 ພາກທ III ວທ ິ ການສ ກສາ 1. ຮ ບແບບການສກ ສາ ການສ ກສາເລີ່ືອງ ການຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດິນຂອງບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງ ວຽງຈນັ ຜຸ້ສ ກສາໄດໃຸ້ຊວຸ້ ິທ ການສ ກສາແບບປະລິມານ ແລະ ຄນ ນະພາບຄຽງຄກ ີ່ ນັໄປ ແລະ ສາ ລບັທາງປະລິມານແມນີ່ ນາ ໃຊແຸ້ ບບສອບຖາມສາ ຫຼວດຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊນົໃນເລີ່ືອງການ ຄມ ຸ້ ຄອງທີ່ ດນິ ພາຍໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ, ສວີ່ ນຄນ ນະພາບ ແມນີ່ ມກ ານສາ ພາດແບບເຈາະເລິກກບັບກ ຄນົສາ ຄນັພາຍໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ. 2. ປະຊາກອນ ແລະ ການກາ ນດົກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງໃນການສກ ສາ 2.1 ປະຊາກອນ ປະຊາກອນທີ່ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນການສ ກສາຄງັຸ້ນມຸ້ ຈ າ ນວນທງັໝດົ 226 ຄອບຄວົໄດແຸ້ ກປີ່ ະຊາຊນົທີ່ ອາໄສຢີ່ ໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ. 2.2 ກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງ ກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງທີ່ ໃຊເຸ້ຂົຸ້າໃນການສ ກສາຄງັຸ້ນ ໄຸ້ ດແຸ້ ກປີ່ ະຊາຊນົໃນບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດ ຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ເຊີ່ິງການກາ ນດົກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງຄງັຸ້ນ ຸ້ແມນີ່ ນາ ໃຊຕຸ້ າລາງສາ ເລັດຮບ ຂອງ ເກຣຊ ແລະ ມຣ ແ໌ ກນ(Krejecie and Morgan, 1970: 608) ບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ມຈ າ ນວນຄອບຄວົ ທງັໝດົ 528 ຄອບຄວົ ແລະ ໄດກຸ້ ມີ່ ຕວົຢີ່າງແມນີ່ ຈາ ນວນ 226 ຄວົເຮືອນ ຕາງໜາຸ້ ໃຫຸ້ຄອບຄວົ ລະ 1 ຄນົດີ່ງັຕາລາງລ ມີ່ ນ: ຸ້ ຕາລາງທ :11 ສ ມີ່ ຕວົຢີ່າງສາ ເລັດຮບ ຂອງເຄຣດຈຊ໌ ແລະ ມຣ ແ໌ ກນ n n n n n n n n n n 10 15 20 25 30 35 10 14 19 24 28 32 110 120 130 140 150 160 86 92 97 103 108 113 300 320 340 360 380 400 169 175 181 186 191 196 950 1,000 1,100 1,200 1,300 1,400 274 278 285 291 297 302 4,500 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000 354 357 361 364 367 368

36 40 45 50 55 60 65 70 36 40 44 48 52 56 59 170 180 190 200 210 220 230 118 123 127 132 136 140 144 420 440 460 480 500 550 600 201 205 210 214 217 226 234 1,500 1,600 1,700 1,800 1,900 2,000 2,200 306 310 313 317 320 322 327 10,000 15,000 20,000 30,000 40,000 50,000 75,000 370 375 377 379 380 381 382 75 80 85 90 95 100 63 66 70 73 76 80 240 250 260 270 280 290 148 152 155 159 162 165 650 700 750 800 850 900 242 248 254 260 265 269 2,400 2,600 2,800 3,000 3,500 4,000 331 335 338 341 346 351 100,000 250,000 500,000 1,000,000 10,000,000 500,000,000 384 384 384 384 384 384 (Krejecie and Morgan,1970 : 608) ວທິ ການສ ມີ່ ຕວົຢີ່າງແມນີ່ ເລືອກຂນືຸ້ ມາເທີ່ືອລະອນັຈນົກວີ່ າຂະໜາດກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງ ຈະ ສມົບນ ຖກືກາ ນດົເປັນຫວົໜີ່ວຍ n ໂດຍຕາຕະລາງຈາ ນວນສ ມີ່ ປະກອບດວຸ້ ຍລະຫດັ 10 ຕວົ ມຄ າີ່ ເລີ່ ມຈາກ 0, 1, 2, …., 9. ວາງຕີ່ ກນັແບບບີ່ ມລ າ ດບັ, ຈາ ນວນປະຊາກອນແຕີ່ 1 ຫາ n ໝາຍ ຄວາມວາີ່ n ແມນີ່ ຈາ ນວນຂອງປະຊາກອນຖາຸ້ n ແມນີ່ ຕວົເລກ 2 ຕວົ, ແມນີ່ ອາີ່ ນຕວົເລກສ ມີ່ ເທີ່ືອລະ 2 ຕວົ ຫຼືn ແມນີ່ ຕວົເລກ 4 ຕວົ, ກີ່ ອາີ່ ນເລກສ ມີ່ ເທີ່ືອ 4 ຕວົ ການນາ ໃຊຕຸ້ າຕະລາງ ສ ມີ່ ຕວົຢີ່າງ: ຊອກຫາເລກເລີ່ ມຕນົຸ້ ກອີ່ ນ ດວຸ້ ຍຕວົເລກເປ ເຊັນແບບສ ມີ່ ໃນຕາຕະລາງຂອງຕວົເລກ ສ ມີ່ 2 ຕວົຈາກ 2 ຕວົເລກເພີ່ືອປະກອບເປັນຖນັເລີ່ ມຕນົຸ້ ແລະ ແຖວເລີ່ ມຕນົຸ້ ເມີ່ອືໄດຕຸ້ ວົເລກ ເລ ຸ້ມຕນົຸ້ ແລວຸ້ ອາີ່ ນຕວົເລກຈາກຊາຸ້ຍຫາຂວາ ຫຼືຈາກຂວາຫາຊາຸ້ຍ ຫຼືຈະຈດັລຽງຕາມແນວຕງັຸ້ ຂນ ຸ້ ແລະ ລງົກີ່ໄ ດເຸ້ມີ່ອືຈບົແຖວແມນີ່ ເລ ຸ້ມແຖວໄໝຕີ່ າມລາ ດບັ ການສ ກສາທາງດາຸ້ນຄນ ນະພາບຜຸ້ສ ກສາໄດເຸ້ຮັດການສາ ພາດເຈາະເລິກກບັຄະນະບາຸ້ນ 3 ທີ່ານ, ໜີ່ວຍງານຮບັຜິດຊອບທີ່ ດິນ ບາຸ້ ນ 2 ທີ່ານ, ແນວໂຮມບາຸ້ນໂຊກໃຫຍີ່ ເມອືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ 2 ທີ່ານ ແລະ ໜີ່ວຍງານທີ່ ດນິ ເມອືງ 3 ທີ່ານ. ຊີ່ືງຜ ຸ້ໃຫຂຸ້ ມຸ້ ນ ທາງຄນ ນະພາບ ລວມທງັໝດົຈາ ນວນ10 ທີ່ານ, ການຄດັເລືອກເປົຸ້າໝາຍຜ ຸ້ໃຫຸ້ຂ ມຸ້ ນ ແມນີ່ ຈະຄດັເລືອກ ແບບເຈາະຈງົ, ເພາະເຫັນໄດວຸ້ າີ່ ກ ມີ່ ຕວົຢີ່າງທງັ 10 ທີ່ານເປັນຜຸ້ໃ ຫຸ້ຂ ມຸ້ ນ ຢີ່າຖກືຕອຸ້ ງຊດັເຈນ.