MODUL DCA2042 BASIC QUANTITY SURVEYING

Berikut adalah antara senarai tajuk – tajuk tukang yang ada dalam

kerja binaan:

1. Tukang konkrit
2. Tukang gali
3. Tukang kayu
4. Tukang bumbung
5. Tukang lepa

b. Senarai Kuantiti mengikut Elemen
Item – item binaan disenaraikan mengikut bahagian atau elemen

bangunan. Item binaan yang berkaitan dengan sesuatu bahagian itu
disenaraikan dibawah tajuk atau nama bahagian atau elemen itu.

Contoh :

Elemen Bumbung Elemen Rangka

Item binaan seperti kekuda, Item binaan seperti tiang, rasuk lantai,
gelegar bumbung, perabung, rasuk bumbung, lantai atas, acuan
genting, papan tumpu kasau dan untuk tiang dan rasuk serta tetulang
lapis kalis tiris. untuk tiang,rasuk dan lantai.

Secara amnya pecahan – pecahan elemen adalah seperti berikut :
a. Elemen cerucuk
b. Elemen Kerja di bawah Aras Kemasan Lantai
c. Elemen rangka
d. Elemen bumbung
e. Elemen tangga
f. Elemen dinding luar
g. Elemen pintu dan tingkap luar
h. Elemen pintu dan dinding dalam dan lain – lain.

c. Senarai Kuantiti Penunjuk
Senarai kuantiti yang dipecahkan mengikut elemen atau tukang

biasanya mengandungi huraian mengenai jenis dan kualiti bahan serta
kuantiti, jadi kadang – kadang lokasi sebahagian daripada item binaan yang

151 | D C A 2 0 4 2

disenaraikan tidak dapat dipastikan walau pun dengan merujuk pada lukisan
yang lengkap.

Untuk mengatasi masalah ini, nota – nota yang menunjukkan lokasi
yang dimasukkan kepada item binaan yang terdapat dalam senarai kuantiti
penunjuk.
d. Senarai Kuantiti Operasi atau Kerja

Dalam senarai kuantiti jenis ini, projek binaan dipecahkan mengikut
operasi sebenar di tapak bina. Pecahan dibuat berdasrkan analisis rangkaian
kerja yang menunjukkan operasi-operasi penting.

Penyediaan senarai kuantiti ini melibatkan pelencongan dari kaedah
pengukuran setara. Di sini keperluan buruh dan loji disenaraikan sebagai
suatu kerja atau operasi yang perlu, sementara bahan binaan yang diperlukan
bagi tiap-tiap operasi itu disenaraikan secara berasingan.
e. Senarai Kuantiti Peruntukan

Kadang – kadang kerana kesuntukan masa, arkitek dan jurutera tidak
sempat menyediakan lukisan kerja yang lengkap yang membolehkan jurukur
bahan menyediakan senarai kuantiti yang tepat sebelum tender dipelawa.
Biasanya dalam keadaan begini jurukur bahan akan menyenaraikan senarai
kuantiti peruntukan.

Kuantiti-kuantiti yang terdapat dalam senarai kuantiti jenis ialah kuantiti
kasar dan merupakan kuantiti peruntukan. Apabila kerja sebenar telah
dijalankan, jurukur bahan perlu membuat pengukuran semula di tapak bagi
mendapatkan kuantiti sebenar dan seterusnya membuat penilaian yang
sewajarnya.

4.0.3 Unit – unit pengukuran kuantiti

Seperti mana yang telah dimaklumkan, penyediaan senarai kuantiti
melibatkan pengukuran kuantiti item-item binaan yang terlibat. Berpandukan
unit-unit pengukuran tertentu kuantiti item binaan dapat dikira.

Unit-unit pengukuran ini telah ditetapkan didalam Kaedah Pengukuran
Setara. Unit-unit berikut adalah digunakan didalam menyatakan kuantiti:

152 | D C A 2 0 4 2

Jadual 4.3 : Ukuran dan unit

Ukuran Unit

1. Panjang Meter panjang

2. Luas Meter persegi

3. Isipadu Meter padu

4. Berat Kilogram

5. Bilangan Nombor

6. Mata benda kerja yang tidak Item
dapat diukur dengan mana –mana

unit ukuran.

Proses pengukuran kuantiti melibatkan penggunaan borang yang
tertentu, salah satunya adalah Borang Dimensi. Bagaimanakah ukuran yang
diambil hendak dicatitkan didalam borang tersebut mengikut unit yang
dikehendaki

Jadual 4.4: Contoh catatan borang kuantiti

Unit Panjang ( Meter )

Cuma satu ukuran sahaja
yang perlu diambil dan
dicatatkan. Di bawah tiap -
tiap ukuran yang
0.92 dicatatkan itu dilukiskan
suatu garis pemisah

Unit Luas ( Meter Persegi )

Dua ukuran (sepasang)
yang perlu diambil dan
dicatatkan. Dibawah tiap –
0.90 tiap pasang ukuran yang
dicatatkan itu dilukiskan
2.45 satu garis pemisah.

153 | D C A 2 0 4 2

Unit Isipadu

Tiga ukuran yang perlu

0.15 diambil dan dicatatkan.
Dibawah satu set ukuran itu
0.23 dilukiskan satu garis
3.00 pemisah.

Unit Bilangan ( Nombor )

6 Cuma jumlah bilangan
item binaan yang perlu

dicatatkan. Dibawah

setiapbilangan dilukiskan

satu garis pemisah

Sebelum kita bincang tentang kaedah pengukuran kuantiti dengan
menggunakan unit – unit pengukuran tertentu, terlebih dahulu kita mengenali
bentuk dan fungsi borang yang digunakan semasa proses mengambil ukuran
item–item binaan.

4.0.3.1 Borang Dimensi

Borang dimensi adalah borang yang digunakan untuk mencatatkan
ukuran yang diambil daripada lukisan berserta dengan huraian yang
berkaitan.

Borang ini direka bentuk mengikut keperluan British Standard 3327 :
1961. Borang Dimensi boleh dibahagikan kepada dua bahagian dimana tiap
bahagian mengandungi empat ruang.

154 | D C A 2 0 4 2

Jadual 4.5: Contoh borang Dimensi

NAMA PROJEK
……………………………………………………..

ELEMEN……………………………….. NO.
LUKISAN………

Setiap ruang dalam borang dimensi mempunyai fungsi yang tertentu Seperti
yang ditunjukkan dalam Jadual 4.6.

155 | D C A 2 0 4 2

Jadual 4.6 Label catatan setiap ruang
NAMA PROJEK ……………………………………………………..
ELEMEN……………………………….. NO. LUKISAN………

123 4 123 4

Ruang Angkali
Ruang untuk mencatatkan
angka pendaraban jika
terdapat lebih daripada satu
butiran kerja diukur.

Ruang Ukuran
Ruang untuk mencatatkan
ukuran sebenar yang diukur
atau diambil terus dari
lukisan.

Ruang Hasil Kiraan
Ruang untuk mencatatkan
hasil pendaraban angka –
angka diruang pertama dan
ruang kedua

Ruang Keterangan
Huraian bagi butiran kerja
yang diukur akan ditulis
diruang ini.

156 | D C A 2 0 4 2

Contoh aplikasi penggunaan ruang angkali, ruang ukuran dan ruang hasil
kira–kira dalam borang dimensi.

Mencatatkan Ukuran

2.00 Catatan ini menunjukkan pengiraan seperti berikut
1.00
0.50 2 .00 x 1.00 x 0.50 = 1.00
Ukuran 2.00 adalah panjang, 1.00 adalah lebar
1.00 dan 0.50 adalah dalam

2 2.00 Mencatatkan Bilangan
1.00
0.50 Catatan ini menunjukkan pengiraan seperti
berikut :
2.00
2 x 2.00 1.00 x 0.50 = 2.00

Tanda ( / ) menunjukk1a.n dagrab atau kali. Angka
2 dalam ruang angkali menunjukkan terdapat
dua butiran yang serupaa.

n

. 2 1.00 Mencatatkan Tambahan kepada Bilangan
3 1.00
Catatan ini menunjukkan pengiraan seperti
0.50 berikut:

2.50 ( 2 + 3 ) x ( 1.00 x1.00 x 0.50 ) = 2.50
Tanda nokhtah/titik ( . ) diantara nombor 2 dan 3
menunjukkan tambah.

2.50
Secara amnya kemahiran dan kecekapan sangat diperlukan
untuk Membentuk keterangan atau huraian yang lengkap dan dengan
seringkasnya. Ini merupakan aspek pengukuran kuantiti yang paling
susah dan memerlukan penguasaan pengetahuan teknik yang
mendalam.

157 | D C A 2 0 4 2

Secara amnya, perkara – perkara yang dimasukkan kedalam
huraian bagi sesuatu butiran kerja yang diukur adalah seperti berikut :

(i) Nama item binaan yang diukur.
(ii) Saiz item binaan ( jika unit pengukuran adalah dalam

bilangan, panjang atau luas.
(iii) Jenis, kualiti dan saiz ( jika ada ) bahan yang digunakan.
(iv) Sebarang perlakuan atau perbuatan terhadap item binaan

tersebut.
(v) Cara item binaan itu diletakkan, disambung dan dipasangkan

di tempatnya.
Perkara – perkara yang disenaraikan di atas merupakan panduan
kasar sahaja. Pelajar perlulah menggunakan kebijaksanaan
sendiri untuk memberi butir – butir yang lebih lanjut sekiranya
perlu.

3 Konkrit bertetulang gred Keterangan
1.20 25 – 20 mm batu– baur
didalam asas papak Keterangan ditulis ber-
1.45 sebelahan atau atas
[ F1,F2,F3 ] sedikit dari pada
0.30 ukuran pertama yang
dicatatkan. Ia ditulis
semasa ukuran sesuatu
butiran kerja itu di
ambil.

Tanda Lokasi

Bersebelahan dengan
ukuran dicatatkan
lokasi kerja yang di
ukur.

Catatan pada contoh
ini merujuk kepada
pengukuran kerja
konkrit bagi asas papak
jenis F11,5F82|&DF3C A 2 0 4 2

Pengiraan Sisi

3 Konkrit bertetulang gred Sekiranya pengiraan
1.20 25 – 20mm batu baur
1.45 pendek atau ringkas perlu
0.30 di dalam asas pad.
F1, F2 & F3] dibuat bagi mendapat
1.50
1.50 sesuatu ukuran, ia mestilah
0.46
dibuat di sisi sebelah kanan

ruang keterangan dan

bukan di atas kertas yang

berasingan.

Dalam 0.075 Pengiraan sisi membolehkan
F1a] - 0.320 kita melihat bagaiaman
sesuatu ukuran itu didapati
0.455 dan dari mana puncanya.

Catatan di atas menunjukkan menunjukkan ukuran 0.46 bagi asas F1a
dengan membuat pengiraan pendek yang terdapat pada ruang sebelah kanan
ruang keterangan.

159 | D C A 2 0 4 2

Konkrit bertetulang Tanda Kandungan
gred 25 – 20mm
batu baur di dalam Biasanya untuk satu butiran
asas pad. kerja beberapa set butiran
terpaksa diambil. Kadang –
3 kadang bilangan ukuran yang di
1.20 ambil untuk sesuatu butiran
1.45 kerja adalah banyak.
0.30
Apabila dicatatkan diatas
2 1.20 borang dimensi, kita akan
1.20 mendapat sebaris ukuran
0.45 dibawah satu huraian (rujuk
sebelah ).
1.50
1.50 Bagi menunjukkan ssesuatu
0.30 baris ukuran itu adalah bagi
satuitem binaan sahaja, maka
satu garis kandungan menegak
dilukiskan dari atas baris
pertama huraian hingga ke
ukuran yang terakhir.

Selain itu, garis kandungan

boleh juga digunakan untuk

3.20 Lepaan setebal 20 mm membezakan satu item
2.10 daripada simen dan pasir binaan dengan item binaan
yang lain, sekiranya terdapat

( 1:3 ) seperti yang terdapat lebih daripada satu
dihuraikan. item binaanyang diukur dalam
satu muka surat.

160 | D C A 2 0 4 2

Huruf Ringkas

Dalam menulis huraian penggunaan huruf ringkas adalah dibenarkan.
Ia bertujuan untuk menjimatkan ruang dan masa. Contohnya perkataan
konkrit boleh ditulis sebagai konk, tebal ditulis sebagai tbl dan panjang ditulis
sebagai pjg. Penggunaan huruf ringkas ini hanya digalakkan untuk perkataan
yang mempunyai huruf ringkas yang seragam sahaja.

Perkataan Ditto

Korekan untuk asas Kadang – kadang huraian bagi
papak tidak melebihi
1.50m dalam, keluarkan satu item binaan adalah sama
dan sebahagian daripada
bahan korekan digunakan dengan huraian item binaan
untuk meninmbus,
dipadatkan dan yang sebelumya. Dalam hal ini
diratakan, selebihnya
huraian tidak perlu ditulis sekali

lagi. Bagi menjimatkan

perkataan ditto yang

bermakna sama seperti di

atas boleh digunakan (Sila

rujuk contoh disebelah).

diangkut dan dibuang

ke tempat lain Perkataan ditto hanya boleh
digunakan jika huraian yang
1.20 sama ditulis dalam ruangan
1.45 yang sama dalam satu
1.50 halaman. Perkataan ditto tidak
boleh digunakan jika huraian

tersebut ditulis dalam ruangan
yang lain tetapi di halaman

yang sama. Dalam keadaan ini
gunakan ayat seperti telah
dihurakan.

Tiap halaman baru mesti

Ditto melebihi 1.50 m dimulakan dengan huraian
penuh. Perkataan ditto dan

tetapi tidak melebihi seperti telah dihuraikan tidak

3.00 m boleh digunakan sebab belum
1.20 ada huraian yang boleh dirujuk

1.45

1.10

161 | D C A 2 0 4 2

4.0.4 Kaedah pengukuran kuantiti

Mengenali fungsi ruang dalam borang dimensi merupakan asas
penting untuk membuat pengukuran. Namun ukuran yang diambil perlulah
dicatatkan kedalam kertas dimensi mengikut susunan yang tertentu.

Dalam amalan biasa, ukuran panjang dicatatkan di atas sekali, ukuran
lebar selepas atau dibawah ukuran panjang dan diikuti akhirnya dengan
ukuran tebal , tinggi atau dalam. Ukuran yang dicatatkan hendaklah dalam
unit meter, iaitu hampir kepada dua titik perpuluhan. Jika ukuran daripada
lukisan ialah 5465mm, ia diambil sebagai 5.47m.

Sila lihat rajah. Ukuran-ukuran yang dicatatkan adalah mengikut
amalan dan prinsip yang telah diterangkan di atas.

5500 3000

2500
A
B 5000

1.50

Rajah 4.1 :Ukuran yang dicatat
162 | D C A 2 0 4 2

Ukuran bagi rajah A perlulah dicatatkan seperti yang ditunjukkan dibawah:
5.55
Ukuran – ukuran yang dicatatkan ini
2.50 menunjukkan 5.55 ialah ukuran
panjang dan 2.50 ialah ukuran lebar

Ukuran bagi rajah B pula hendaklah dicatatkan seperti berikut :
Ukuran – ukuran yang dicatatkan ini

3.00 menunjukkan 3.00 ialah ukuran panjang,
5.00 5.00 ialah ukuran lebar dan 1.50 ialah

ukuran dalam, tinggi atau lebar.
1.50

163 | D C A 2 0 4 2

Contoh menggunakan kaedah-kaedah pengukuran kuantiti untuk mencari
isipadu, keluasan, panjang, berat, bilangan dan perkara-perkara yang tiada
unit pengukuran.

Konkrit tetulang Mencari Isipadu
Gred 25 -20mm
batu baur didalam Merujuk jadual ketiga – tiga
asas papak dimensi iaitu panjang, lebar
1.20 Panjang dan dalam dicatatkan didalam
1.45 Lebar ruangan ukuran. Manakala
0.30 Tebal dalam ruangan keterangan
tidak perlu dicatatkan apa –
Sesuatu item binaan yang berbentuk tiga dimensi apa dimensi lagi.
dan mempunyai tiga ukuran asas iaitu panjang, Contoh item binaan yang
lebar dan tinggi, dalam atau tebal. dikira dalam unit isipadu
Dalam kaedah pengukuran kuantiti, ukuran untuk adalah:
ketiga-tiga dimensi mesti tercatat dalam borang
dimensi, samada dalam ruangan ukuran atau a. Kerja Korekan Seperti
dalam ruangan huraian. korekan untuk asas papak dan
rasuk tanah.

b. Kerja Konkrit Seperti
kerja konkrit untuk asas
papak, tiang asas dan rasuk
tanah.

Pengukuran isipadu untuk
duabutiran kerja di atas
bergantung kepada
kedalaman/ketebalan.

Sekiranya kedalamannya
kurang daripada 300mm,
maka pengukurannya dalam
unit luas. (Berdasarkan
kepadaKaedah Pengkuran
Setara)

164 | D C A 2 0 4 2

20 mm tebal lepaan Mencari Luas
simen dan pasir di
atas lantai konkrit Merujuk jadual item binaan yang
diukur dalam persegi, dua dimensi
iaitu panjang dan lebar dicatatkan
dalam ruangan ukuran, manakala
dimensi untuk tebal dicatatkan
bersama keterangan didalam
ruangan keterangan.

3.20 Panjang Contoh item binaan yang dikira
2.10 Lebar dalam unit luas adalah:

a. Kerja Korekan Seperti

korekan pembersihan

permukaan.

b. Kerja Acuan
Seperti kerja acuan untuk sisi asas
papak, sisi tiang asas dan sisi
rasuk tanah.

c. Konkrit Pemarasan Seperti
konkrit pemarasan dibawah asas
papak dan rasuk tanah.

Mencari panjang 100 x 50 mm tebal
kayu bergergaji
Bagi item binaan yang unit yang diawet untuk
ukurannya adalah panjang, ukuran kasau bumbung
panjang sahaja perlu dicatatkan 2.40
didalam ruang ukuran, manakala
ukuran lebar dan tebal/tinggi/dalam 3.50
dinyatakan dalam huraian dalam
ruangan huraian.

Bagi item binaan yang mempunyai
dua dimensi (panjang dan garis
pusat sahaja) seperti besi tetulang
dimensi yang perlu dicatatkan
dalam ruangan keterangan
hanyalah garis pusat sahaja.

165 | D C A 2 0 4 2

Mencari Bilangan 2 100 mm x
2 100mm x 12mm
Bagi item binaan yang unit ukurannya Tebal plat kaki
ialah bilangan, huraiannya mestilah daripada keluli
mengandungi ukuran -ukuran panjang, lembut
lebar dan tebal, tinggi atau dalam. mengikut B.S
Dalam ruang ukuran hanya perlu 15
dicatatkan bilangan atau nombor
butiran yang diukur

ITEM Allow for the Mengukur Item
provision of all
necessary Unit item digunakan untuk
piling mengukur item – item binaan
equipment, yang tidak dapat ditentukan
plant, tools kuantitinya menggunakan unit-
and ancillary unit ukuran seperti isipadu, luas,
equipment panjang atau bilangan
and for their diperingkat pengukuran.
transportation
to site, Penggunaan unit item biasanya
handling, untuk kerja – kerja cerucuk dan
assembling, juga kerja – kerja pembersihan
erecting and tapak.
dismantling
and removal
off the site
after
completion of
the piling
operation.

166 | D C A 2 0 4 2

4.0.5 Mengenali dan memahami lukisan sub struktur

Sebuah lukisan sub struktur akan mengandungi perkara-perkara berikut:
i) Lukisan Pelan

Lukisan yang menunjukkan kedudukan struktur-struktur utama
elemen sub struktur seperti Asas dan rasuk tanah dalam bentuk
pandangan pelan.
ii) Lukisan Keratan
Lukisan keratan bagi menunjukkan perincian struktur-struktur dalam
elemen sub struktur. Lukisan ini akan menunjukkan secara
terperinci dari segi saiz dan bentuk sesuatu struktur serta lengkap
dengan spesifikasinya. Lukisan ini banyak membantu orang yang
mengukur kuantiti memahami item binaan yang diukur, sebagai
contohnya mengetahui nisbah bancuhan konkrit dan juga
kedudukan, jenis dan saiz tetulang yang digunakan didalam
sesuatu struktur.
iii) Penentuan
Sebagai mana yang diterangkan di atas penentuan di dalam
sesuatu lukisan adalah penting untuk memberi gambaran tentang
sesuatu struktur binaan, terutamanya perkara-perkara yang tidak
dapat ditunjukkan didalam lukisan seperti cara kerja dan kualtiti
kerja.
Diantara struktur utama di dalam elemen sub struktur sesebuah
bangunan Adalah :

i. Asas
ii. Tiang asas
iii. Rasuk Tanah
iv. Longkang permukaan
v. Lantai tingkat bawah

167 | D C A 2 0 4 2

Rajah 4.2 : Tapak Asas

Rajah 4.3 : Tiang asas / Stump

Rajah 4.4 : Rasuk Tanah

Konkrit merupakan bahan terpenting dalam pembinaan kerana kosnya
sangat murah dan mudah diperoleh berbanding bahan lain. Jadual berikut
menunjukkan unit ukuran yang sesuai untuk item tersebut yang termasuk
dalam bahagian kerja di atas. Rujukan hendaklah dibuat kepada Kaedah
Pengukuran Standard (Klausa 5278) untuk mendapatkan maklumat yang
lebih terperinci mengenai penyediaan bil kuantiti seperti yang ditunjukkan di
bawah:

168 | D C A 2 0 4 2

Jadual 4.6 : Concrete-Method of Measurement

Item Unit Remarks

Mass concrete } Separate items are to be provided

Reinforced concrete } cu m for

Prestressed } (i) Different quantities of concrete

(ii) Beams, columns, slabs, etc.

(iii) Concrete 300 mm thick or

less.

Thickness to be stated.

Reinforced concrete not sq m or cu m Thickness to be stated

exceeding 300 mm thick

Precast concrete (e.g. lin m, cu m or No.

beams, columns, etc.)

Precast concrete (e.g. Sq m Thickness to be stated

pavings, landings etc).

Precast prestressed Separate items are to be provided

concrete for units of differing cross-sections

and lengths

Includes the cost of the moulds

Factory-made pre- lin m, cu m or No. Include supply, delivery and steel

tensioned members

Site-made pre-tensioned lin m, cu m or No. Steel to be measured separately

members

Post-tensioned members lin m, cu m or No. Includes supply and delivery

Item Unit Remarks

Assembly and post- no. of assemblies Steel measured separately

tensioning of post-

tensioned members

Erection of pre-tensioned No. Includes jointing

members and assembly

of post-tensioned

members

169 | D C A 2 0 4 2

Concrete blockwork (e.g. Cu m Size and weight of the blocks are
quay walls, breakwaters, to
etc) sq m be stated.
lin m Only the area of the concrete,
Shuttering lin m which
No. requires support during the
Vertical, horizontal, Sq m deposition of the concrete, is to
sloping, Mg be
curved, domical and other Mg measured.
types of work Rough and wrought shuttering are
Shuttering 300 mm wide to be measured separately
or Separate items are to be provided
under for each
Fillets and splays, over 50
mm wide on the splay Separate items are to be provided
Forming holes for pipes, for vertical, horizontal, sloping and
etc. curved work
Width to be stated
Facework (e.g. granolithic
facing, etc.) Diameter of hole to be stated.
No. Deduction to be made to
Steel shuttering measurement.
Rails or steel sections Measurement extra over
concrete.
Thickness to be stated.

170 | D C A 2 0 4 2

Bar reinforcement Mg Separate items for bars 25 mm
diameter and less, also bars 12 m
in
length and upwards in steps of
1.5 m

Item Unit Remarks

Fabric reinforcement sq m, Mg or lin m Weight in kg per sq m to be stated
Steel wire or cable for
prestressing on site lin m, No. Includes ducts or sheathing
Forming holes No. of wires
Anchorage, including
fixing lin m Thickness to be stated
tensioning sq m
Grouting of cables Lump sum
Pneumatic mortar
Bringing plant to site and No. of wires
removing on completion
Pre-tensioning on site sq m
Tensioning, including
anchorage No. Separate items for pockets nor
Bedding and grouting exceeding 100 mm deep, 200 mm
base- deep, and 300 mm deep,
plates thereafter
Pockets for bolts and in steps of 300 mm.
grouting

171 | D C A 2 0 4 2

Pengatup diukur dengan luas konkrit, yang mana ia diperlukan sebagai
sokongan terhadap asas. Item untuk pengatup termasuk bekalan, termasuk
semua tupang, rawatan sebelum konkrit dan proses mengalihkan apabila
konkrit telah ditetapkan.

Item untuk tetulang termasuk bekalan, lenturan kepada bentuk yang
ditunjukkan pada jadual lentur dan membetulkan tetulang dalam kerja.
Biasanya tidak mungkin untuk memberikan kuantiti tetulang yang tepat dalam
bil kuantiti, kerana lukisan terperinci tidak tersedia apabila bil disediakan dan
kuantiti mesti dianggarkan.

Berat tetulang untuk pelbagai komponen struktur boleh dinyatakan
sebagai berat per unit isipadu konkrit, dan "faktor" ini, seperti yang ditunjukkan
di bawah, digunakan untuk menganggar berat tetulang.

Lantai / Papak = 0.5 - 0.10 Mg/m³
Rasuk utama = 0.25 - 0.35 Mg/m³
Rasuk sekunder = 0.15 - 0.25 Mg/m³
Tiang = 0.10 - 0. 37 Mg/m³
Struktur penahan air = 0.08 Mg/m³

Apabila jumlah berat tetulang telah ditentukan untuk sesuatu
komponen adalah perlu untuk membahagikan jumlah berat dengan pemberat
berasingan bagi setiap diameter bar yang mungkin digunakan.

172 | D C A 2 0 4 2

Jadual 4.7: Anchorage (Hooks) and Bending Of Reinforcement

Types Anchorage (hooks) Bends

Mild steel (R) H = 9d H = 5d
N = 3d N = 3d
d = diameter of bar d = diameter of bar
L = length L = length

High tensile Min. limit for hooks = H = 9d Min. limit for bends = H = 5d
steel (T or Y) Length of hooks = H + N = 12d Length of bends = H + N = 8d
Example : Example :
Total length of bar = L + 9d Total length of bar = L + 5d
H = 11d H = 5.5d
N = 4d N = 4d
Min. limit for hooks = H = 11 d Min. limit for bends = H = 5.5d
Length of hooks = H + N = 15d Length of bends = H + N = 9.5d

Jadual 4.8: Senarai Berat Tetulang Mengikut Saiz

Saiz / Diameter Berat (Kg/m)
Tetulang (mm)

R6 0.222

R8 0.395

R10 0.616

R12 0.888

Y10 0.616

Y12 0.888

Y16 1.579

Y20 2.466

Y25 3.854

Y32 6.313

173 | D C A 2 0 4 2

4.1 Taking-Off of Stump and Foundation (Footing)
4.1.1 Work Example
Lukisan no. 4.2.4 ialah pelan tapak kaki dan rasuk tanah bagi

sesebuah bangunan. Lukisan no. 4.2.4.a ialah keratan rentas (Bahagian Y-Y)
untuk tapak. Lukisan mungkin tidak berskala. Daripada lukisan no. 4.2.4 dan
4.2.4.a, sediakan taking-off kuantiti dan Bill of Quantity (BQ) untuk:
(i) Kerja-kerja penggalian termasuk 150 mm tanah atas untuk asas sahaja.
(ii) Kerja konkrit untuktiang asasl (gred 1:2:4) dan asas (gred 1:3:6).
(iii) Kotak bentuk
(iv) Tetulang keluli
Andaikan:
1) Tetulang:

(i) Lapping 40d untuk bar keluli dari asas tapak ke tiang.
(ii) Panjang lenturan untuk tetulang = 5.5d.
(iii) Panjang cangkuk untuk link = 24d.
2) Penutup konkrit : > 30 mm untuk asas tapak

> 25 mm untuk penutup konkrit lain

174 | D C A 2 0 4 2

Rajah 4.5: Plan View of Footings and Ground Beams

Rajah 4.6: Section Y-Y

175 | D C A 2 0 4 2

Rajah 4.7: Cross Section of Footing Size 1500 x 1500 x 400

Jadual 4.9: Stump And Foundation (Footing) – Take Off Sheet
COLUMN AND FOUNDATION (FOOTING)
EXCAVATION WORK
Excavation of 150 mm top soil
from existing level

2/ 2.00
2.00
8.00

4/ 1.50
1.50

9.00 17.00 m2

176 | D C A 2 0 4 2

Excavation of trench depth
not exceeding 1.5 m

2/ 2.00 1.850
2.00 0.150 - topsoil
1.50 1.700
0.050 + Hardcore
12.00 1.750

4/ 1.50
1.50
1.50

13.50 25.50 m3

2/ 2.00 Excavation of trench depth
2.00 Exceeding 1.5 m but
0.25 not exceeding 3.0 m

2.00

4/ 1.50
1.50
0.25

2.25 4.25 m3

2/ 2.00 CONCRETE WORK
2.00 Concrete grade 1:3:6
0.40 - 20 mm aggregate for footings

3.20 177 | D C A 2 0 4 2

4/ 1.50
1.50
0.40

3.60 6.80 m3

Concrete grade 1:2:4
- 20 mm aggregate for stumps

4/ 0.20 1.850
0.20 0.250 - Ground beam
1.20 1.600
0.19 0.400 - Footing
2/ 0.25 1.200
0.25
1.20 0.15 0.34 m3

4/4/ 1.50 FORMWORK
0.40 Rough surface
formwork for footings

9.60

2/4/ 2.00
0.40

6.40 16.00 m2

178 | D C A 2 0 4 2

4/4/ 1.20 Rough surface
0.20 formwork for side of stump

3.84

2/4/ 1.20
0.25

2.40 6.24 m2

REINFORCEMENT
Reinforcement For Footing

Reinforcement for
Footing 2000x2000x400
Length of one steel bar
2.000
0.060 - cover 2/0.03
1.940
0.176 + bends 2/5.5d @ 2/5.5/0.016
2.116  2.12

2/2/7/ 2.12

59.36 MR of Y16 ø steel bar

Reinforcement for
Footing 1500x1500x400

Length of one bar
1.500
0.060 - cover 2/0.03
1.440
0.176 + bends 2/5.5d @ 2/5.5/0.016
1.616  1.62

179 | D C A 2 0 4 2

4/2/5/ 1.62

64.80 MR of Y16 ø steel bar

Reinforcement For Stump
Reinforcement for stump 250x250

Length of one bar
1.850
0.250 - less grd. level to grd beam
1.600
0.300+ depth of grd beam
1.900
0.030 – cover
1.870
0.032 - Less 2Y16
1.838 (i)
0.088 + bend 5.5d (4Y16)
1.926
0.640 + Lap 40d
2.566  2.57

2/4/ 2.57

20.56 MR of Y16 ø steel bar

Mild steel link for stump 250x250

Length of one link
0.250
0.050 - cover 2/0.025
0.200
4/0.200 = 0.800

0.144 + hook 24d

180 | D C A 2 0 4 2

0.944

Distance that require link
1.838 (Length of steel bar from (i))
0.300 - Ground beam
1.538

No. of links = 1.538/0.200 +1
= 8.69, say 9

2/9/ 0.94

17.00 MR of M6 ø link

Reinforcement for stump 200x200
Length of one bar

1.850
0.250 - less grd level to grd beam
1.600
0.300+ depth of grd beam
1.900
0.030 – cover
1.870
0.032 - Less 2Y16
1.838 (i)
0.066 + bend 5.5d (4Y12)
1.904
0.480 + Lap 40d
2.384  2.38

4/4/ 2.38

38.14 MR of Y12 ø steel bar

Mild steel link for stump 200x200
Length of one link

181 | D C A 2 0 4 2

0.200
0.050 - cover 2/0.025
0.150
4/0.150 = 0.600

0.144 + hook 24d
0.744  0.74

Distance that require link
1.838 (Length of steel bar from (i))
0.300 - Ground beam
1.538

No. of links = 1.538/0.250 +1
= 7.152, say 8

4/8/ 0.74

23.81 MR of M6 ø link

Jadual 4.10: Stump And Foundation (Footing) - Bill of Quantities

Item Description Quantit RM
No. Unit Rate

y

EXCAVATION WORK

1 Excavation of top soil, 150 mm 17.00 cu. m

2 Excavation of trench depth not 25.50 cu. m
exceeding 1.5 m

3 Excavation of trench depth exceeding 4.25 cu. m
1.5 m but not exceeding 3.0 m

CONCRETE WORK 6.80 cu. m
4 Concrete grade 1:3:6 - 20 mm 182 | D C A 2 0 4 2

aggregate for footings

5 Concrete grade 1:2:4 - 20 mm 0.34 cu. m
aggregate for stumps

FORMWORK 16.00 Sq.
6 Rough surface formwork for footings 6.24 m
Sq.
7 Rough surface formwork for side of m
stump

REINFORCEMENT 228.30 Kg.
8 Y16, 59.36+64.80+20.56=144.72m, 33.84 Kg.
9.05 Kg.
(3.14x0.0082x144.72x7850)
9 Y12, 38.14m, Total Bill RM

(3.14x0.0062x38.14x7850)
10 R 6, 17.00+23.81= 40.81m,

(3.14x0.0032x40.81x7850)
(Density of steel bar, assume =
7850kg/m3)

4.2 Taking-Off of Beam

The following example illustrates the method of preparing a taking off sheet
and BQ for the reinforcement of the r.c beam (6 units) as shown in Figure 4.8.

Figure 4.2.3 – GROUND BEAM
(Concrete cover = 25mm)

Rajah 4.8: Cross-Section of Beam

183 | D C A 2 0 4 2

Jadual 4.11: Beam – Take Off Sheet
BEAM

Reinforcement Stirrups

Reinforcement 375 R6
(top)
125
2R12
Length = 0.375
Length = 2.600 Less (-) cover
Add (+) column 2/0.025 = 0.050
2/1/2/0.125
0.325
= 0.125
= 2.725 Length = 0.125
Less (-) cover Less (-) cover
2 / 0.025= 0.050 2.0.025 = 0.050

2.675 0.075
0.325+0.075
Add
bend 2/5d = 0.400
2x5x0.012 2 / 0.400 =

= 0.120 0.800
2.795 add (+)
anchorage 24d
Say, 2.80
12mm dia. m.s 24x0.006=
0.144
6/2/ 2.80 0.944
33.60 33.60 m
Total length,
say, 0.94

Reinforc. No. of stirrups
(bottom) Length = 2.600
184 | D C A 2 0 4 2
2R18

Length = 2.600 Less (-) column
2/1/0.125=
Add (+) column 0.125
2/1/2/0.125 = 2.475

= 0.125 (2475/150)+1
= 2.725 = 17.5

Less (-) cover Say, 18
2 / 0.025= 0.050 6 mm dia. m.s
stirrups
2.675
Add 6/18 0.94
bend 2/5d 101.52 101.52 m

2x5x0.018
= 0.180
2.855

Say, 2.86

6/2/ 2.86
34.32 34.32 m

185 | D C A 2 0 4 2

Jadual 4.12: Beam - Bill of Quantities

Item Description Quantity Unit Rate RM
No. RM
Reinforcement 29.82 Kg
1 R12, 33.60m (3.14x0.0062x33.60x7850) 68.52 Kg
2 R 18, 34.32m 22.52 Kg
(3.14x0.0092x34.32x7850)
3 R 6, 101.52m Total Bill
(3.14x0.0032x101.52x7850)
(Density of steel bar, assume =
7850kg/m3)

4.3 Taking-Off of Slab

Prepare taking off sheet and bill of for the slab shown in Figure 4.9 with
the thickness of slab 300 mm. The dimension sheet shall include
concrete work (mass concrete for slab) and reinforcement (bottom
only).

Rajah 4.9: Plan View of Slab

186 | D C A 2 0 4 2

Jadual 4.13: Slab – Take Off Sheet Reinforcement
SLAB (bottom –
X direction)
Concrete Work
Mass concrete R10 -100
4.3
3.5
0.3
4.52 m3

Reinforcement
Reinforcement
(bottom –
Y direction)

R12 -200

Length = 4.300 Length = 3.500
Less (-) cover Less (-) cover

2 / 0.025 = 2 / 0.025 =
0.050 0.050
4.250 3.450

Add Add
bend 2/5d = bend 2/5d =
2x5x0.012= 2x5x0.010=
0.120 0.100

4.370 3.550

Total length Total length
required steel required steel
(3500 – 25 – 25) (4300 – 25 – 25)

= 3450 = 4250
No. of steel No. of steel

187 | D C A 2 0 4 2

18/ 4.37 3450/200 = 4250/100 = 42.5
17.25
Say, 43
Say, 18 43/ 3.55 152.65 m, R10

78.66 m, R12

Jadual 4.14: Slab - Bill of Quantities

Item Description Quantity Unit Rate RM
No. 4.52 cu. m
Concrete Work
1 Mass concrete for slab, mix grade (to
be determine)

Reinforcement

2 R10, 152.65m 94.07 Kg
69.80 Kg
(3.14x0.0052x152.65x7850)
Total Bill RM
3 R 12, 78.66m

(3.14x0.0062x78.66x7850)

(Density of steel bar, assume =

7850kg/m3)

188 | D C A 2 0 4 2

4.4 Taking-Off of Column
Prosedur pengiraan untuk tiang sama dengan cara mengira stump atau

tiang asas.

Figure 4.10: Section Y-Y

189 | D C A 2 0 4 2

Figure 4.11: Cross-Section of Stump
Jadual 4.15: Column - Take Off Sheet

4/ 0.20 CONCRETE WORK
0.20 Concrete grade 1:2:4
1.20 - 20 mm aggregate for column
1.850
0.250 - Ground beam
1.600
0.19 0.400 - Footing
1.200

2/ 0.25 0.15 0.34 m3
0.25 FORMWORK
1.20 Rough surface

4/4/ 1.20 formwork for side of column
0.20
3.84

2/4/ 1.20
0.25

2.40 6.24 m2

190 | D C A 2 0 4 2

Reinforcement For column

Reinforcement for column 250x250

Length of one bar
1.850
0.250 - less grd. level to grd beam
1.600
0.300+ depth of grd beam
1.900
0.030 – cover
1.870
0.032 - Less 2Y16
1.838 (i)
0.088 + bend 5.5d (4Y16)
1.926
0.640 + Lap 40d
2.566  2.57

2/4/ 2.57

20.56 MR of Y16 ø steel bar

Mild steel link for column 250x250

Length of one link
0.250
0.050 - cover 2/0.025
0.200
4/0.200 = 0.800

0.144 + hook 24d
0.944

191 | D C A 2 0 4 2

Distance that require link
1.838 (Length of steel bar from (i))
0.300 - Ground beam
1.538

No. of links = 1.538/0.200 +1
= 8.69, say 9

2/9/ 0.94

17.00 MR of M6 ø link

Reinforcement for column 200x200

Length of one bar
1.850
0.250 - less grd level to grd beam
1.600
0.300+ depth of grd beam
1.900
0.030 – cover
1.870
0.032 - Less 2Y16
1.838 (i)
0.066 + bend 5.5d (4Y12)
1.904
0.480 + Lap 40d
2.384  2.38

4/4/ 2.38

38.14 MR of Y12 ø steel bar
Mild steel link for column 200x200

Length of one link
192 | D C A 2 0 4 2

0.200
0.050 - cover 2/0.025
0.150
4/0.150 = 0.600

0.144 + hook 24d
0.744  0.74

Distance that require link
1.838 (Length of steel bar from (i))
0.300 - Ground beam
1.538

No. of links = 1.538/0.250 +1
= 7.152, say 8

4/8/ 0.74

23.81 MR of M6 ø link

Jadual 4.16: Column - Bill of Quantities

Item Description Quantit Rate RM
No. Unit

y

CONCRETE WORK 0.34 cu. m
1 Concrete grade 1:2:4 - 20 mm

aggregate for stumps

FORMWORK 6.24 Sq.
2 Rough surface formwork for side of m

stump

REINFORCEMENT

193 | D C A 2 0 4 2

3 Y16, 20.56 32.43 Kg.
(3.14x0.0082x20.56x7850) 33.84 Kg.
9.05 Kg.
4 Y12, 38.14m,
(3.14x0.0062x38.14x7850) Total Bill RM

5 R 6, 17.00+23.81= 40.81m,
(3.14x0.0032x40.81x7850)

(Density of steel bar, assume =
7850kg/m3)

KESIMPULAN

Pada akhir unit ini pelajar akan dapat menjalankan kerja- kerja taking
off dan bill of quantities bagi slab, beam dan column.

194 | D C A 2 0 4 2

LATIHAN/PENGUKUHAN

1. Senaraikan kegunaan – kegunaan senarai kuantiti.
2. Namakan ruang – ruang di dalam kertas dimensi di bawah

123 4 12 3 4

3. Terangkan fungsi setiap ruang di atas.
4. Apakah fungsi penggunaan huruf ringkas ditto dalam pengukuran

kuantiti.
5. Terdapat beberapa unit yang digunakan untuk kerja – kerja

pengukuran kuantiti. Nyatakan unit – unit tersebut.
6. Nyatakan unit – unit pengukuran yang sesuai untuk kerja – kerja

berikut :
a. Konkrit bertetulang didalam asas papak
b. 50 mm tebal konkrit pemarasan
c. Korekan tanah permukaan setebal 150mm
d. Korekan untuk asas papak melebihi 1.50 m dalam tetapi tidak

melebihi 3.00 m dalam.
e. 10 mm diameter keluli lembut didalam tiang asas.

195 | D C A 2 0 4 2

7. Berpandukan maklumat-maklumat di bawah tulis semula cara

pengukuran mengikut kaedah pengukuran kuantiti menggunakan

borang dimensi.

Keterangan Kerja Jenis Bil Ukuran ( mm )

Korekan untuk tapak F1 P L T/D
asas 3 750 750 1200
tidak lebih 1.50m dalam F2
timbus kembali dan F1 5 900 900 1400
padatkan. F2 3 750 750
50 mm tebal konkrit alas ( F1 5 900 900
1 3 750 750 230
: 6 ) dibawah asas papak. F2
Konkrit bertetulang ( 1:2:4 _ F1 5 900 900 300
20mm batu baur ) bagi F2 3 150 150 750
asas 5 225 225 950
papak F1
Konkrit bertetulang ( 1:2:4 3/2/5 1005
–
20mm batu baur ) bagi
tiang
asas.
Y20 didalam tapak asas

Y16 didalam tapak asas F2 5/2/7 1170

Kotak bentuk pada sisi F1 3 3000 230
tapak asas F2 5 3600 300

196 | D C A 2 0 4 2

SKEMA/JAWAPAN

1. Kegunaan senarai kuantiti :
i. Menganggarkan kos projek
ii. Untuk mempelawa tender
iii. Untuk menyediakan bayaran kemajuan

iv. Untuk menilai pindaan kerja
v. Untuk memesan dan membeli bahan

2. Kegunaan ruang – ruang dalam borang dimensi.
i.Ruang 1 – Ruang angkali
ii.Ruang 2 – Ruang ukuran / dimensi
iii.Ruang 3 – Ruang hasil kiraan
iv.Ruang 4 – Ruang keterangan

3. Fungsi – fungsi setiap ruang :
i. Ruang Angkali
Ruang untuk mencatatkan angka pendaraban sekiranya terdapat
lebih daripada satu butiran kerja diukur.
ii. Ruang Ukuran
Ruang untuk mencatatkan ukuran sebenar yang diukur atau
diambil dari lukisan.
iii.Ruang Hasil kiraan
Ruang untuk mencatatkan hasil pendaraban angka diruang angkali
dan ruang dimensi.
iv. Ruang keterangan
Ruang untuk menulis huraian bagi butiran kerja yang diukur.

4. Fungsi penggunaan ditto dalam pengukuran kuantiti apabila terdapat
huraian dalam ruang keterangan untuk sesuatu item kerja adalah sama
dengan huraian yang sebelumnya. Penggunaan ditto untuk menjimatkan
perkataan supaya tidak mengulangi perkataan yang sama. Walau
197 | D C A 2 0 4 2

bagaimana pun perkataan ditto boleh digunakan hanya dalam satu muka
surat yang sama.
5. Unit – unit yang digunakan dalam pengukuran kuantiti meter, meter
persegi, meter padu, kilogram, nombor dan item.
6. Unit – unit pengukuran yang sesuai untuk kerja – kerja berikut :
a. Konkrit bertetulang didalam asas papak – meter padu (m³)
b. 50 mm tebal konkrit pemarasan – meter persegi (m²)
c. Korekan tanah permukaan setebal 150mm – meter persegi (m²)
e. Korekan untuk asas papak melebihi 1.50 m dalam tetapi tidak melebihi

3.00 m dalam - meter padu (m³)
f. 10 mm diameter keluli lembut didalam tiang asas – kilogram (Kg)

198 | D C A 2 0 4 2

7. cara pengukuran mengikut kaedah pengukuran kuantiti menggunakan borang
dimensi.

3 Korekan untuk asas papak tidak
0.70 melebihi 1.5 m dalam timbus
0.70 kembali dan padatkan
1.20 F1

5 F2
0.90
0.90
1.40

3 50 mm tebal konkrit alas (1:6)
0.75 dibawah asas papak
0.75
F1
5
0.90 F2
0.90

199 | D C A 2 0 4 2

3 Konkrit bertetulang (1:2:4 – 20
0.70 mm batu baur) bagi asas
0.70 papak
0.23 F1

5 F2
0.90
0.90 Ditto, tiang asas
0.30 F1

3 F2
0.15
0.15
0.75

5
0.23
0.23
0.95

200 | D C A 2 0 4 2