อาหาร

By Wiphavon Koona
ม.๑

ค ำน ำ



หนังสือเล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของ



กลุ่มสาระการเรียนรู้การงาน




อาชีพ จัดท าขึ้นเพื่อประกอบการ



เรียนเรื่อง แม่ครัววัยใส เพื่อเป็น



แหล่งสืบค้นของนักเรียน




นักเรียนได้ใช้สื่อที่หลากหลายอัน



จะส่งผลต่อผลสัมฤทธิ์ที่สูงขึ้น

สำรบัญ


หน้ำ



ผังมโนทัศน์ ๑






แบบทดสอบก่อน-หลังเรียน ๒





อาหารส าหรับครอบครัว ๑๓





การบริการอาหาร ๒๙





อาหารจานเดียว ๓๙





อาหาร ๕ หมู่และประโยชน์ต่อสุขภาพ ๙๕

1

2




























1. การจัดอาหารให้สมาชิกในครอบครัวควร



ค านึงถึง ข้อใดมากที่สุด




ก ท าให้ สะดวกรวดเร็ว



ข มีสารอาหารครบถ้วน



ค อาหารราคาถูกรสชาติถูกใจ




ง มีการตกแต่งอาหารให้น่ารับประทาน

3

















2. ข้อใดเหมาะส าหรับเป็นอาหารมื้อเช้า



ก ขาวขาหมู ข้าวผัดพริก




ข หมี่ผัด ก๋วยเตี๋ยวเย็นตาโฟ



ค ข้าวต้มเครื่อง ขนมปังทาเนย นมสด




ง แกงส้มปลา ผัดผักรวมมิตร ข้าวสวย

4












3. ข้อใดเป็นวิธีประหยัดค่าใช้จ่ายในการ



ซื้ออาหาร




ก ซื้อผักผลไม้ตามฤดูกาล



ข ก าหนดรายการอาหารก่อนไปซื้อ



ค ซื้ออาหารครั้งละมาก ๆ เก็บไว้ ในตู้เย็น




ง เลือกซื้อเฉพาะอาหารที่มีคุณค่าทาง



โภชนาการ

5

















4. ข้อใดไม่ใช่หลักในการวางแผนซื้ออาหาร




ก ส ารวจรายการอาหารที่มีอยู่แล้ว



ข ค านวณน้ าหนักอาหารที่ต้องการซื้อ




ค ไปตลาดเพื่อส ารวจราคาและแผงอาหาร



ง ค านวณค่าอาหารแต่ละชนิดโดยประมาณ

6
















่
่
้
ื
5. อาหารแชแข็งขอใดไมควรซ้อ
์
้
่
ก บรรจุภัณฑหอหุมมิดชิด

ี
ี
ข มฉลากก ากับอยางละเอยด
่

้
่
ค แชอาหารไวในตูเย็นธรรมดา
้

ี
ง ระบุสถานทีและวนเดือนปที ่
ั
่

ผลิต

7















6.ก่อนน าเนื้อสัตว์มาปรุงอาหารควร




ท าความสะอาดตามข้อใด



ก ผึ่งลมให้แห้ง



ข ล้างด้วยน้ าอย่างรวดเร็ว




ค แช่ไว้ในน้ าสะอาด 5 นาที



ง ซับน้ าที่เนื้อสัตว์ ด้วยผ้าสะอาด

8















7. ใครเตรยมวตถุดิบในการประกอบ
ี
ั


่
ุ
อาหารเหมาะสมทีสด


่
ุ
ก ติวลางปลาชอนดวยน ้าอน
่
๋
้
่
่
่
ข ตอแชไกไวในน ้า15 นาที

ค แตวหันผกกาดกอนน าไปลางน ้า
๋
่
่
ั
่
้
่
ง ตูลางผกชดวยน้าผสมดางทับทิม
่
ี
ั
้

้

9















ุ
้
ั
่
8. “วิไลจัดผกสดใสจานใหคณแม ่
่
รบประทานทุกม้อทีมี แกงเผ็ด”
ื
ั
่
ึ
วิไลจัดอาหารโดยค านงถึงสิงใด


้
้
ก. ใหอิมไดนาน
่
ข. นสยในการบรโภค
ิ
ั
ิ

ค. ไดรบสารอาหารครบ
ั
้

่
ั
ง. ความสวยงามนารบประทาน

10











9. ใครเลือกใช้ภาชนะในการบริการอาหาร




ไม่เหมาะสม




ก วินัยใช้ ช้อนถ้วยเป็นช้อนกลาง




ข นัยนาตักน้ าแข็งใส่แก้วใสให้ ทุกคน




ค ราตรีจัดน้ าพริกผกใส่จานกว้าง 12 นิ้ว




ง ตรีรักใส่น้ าจิ้มไก่ ในถ้วยขนาดกว้าง 5 นิ้ว

11










ิ
้
่
ิ
ี
่
10. ขอใดไมใชวิธการบรการอาหารแบบบรการ
ตนเอง


้
ั
ั
ก ตักอาหารใหพอดีสาหรบรบประทาน
้
ข ตักอาหารใสจานแลวไปนงรบประทานทีโตะ
ั
่
่
ั
่
๊
ื
ื
่
่
ั
่
ค เขาแถวทุกคร้งทีไปตักอาหารหรอเครองดืม
่
ง เลือกเครองดืมใหหลากหลายตามความ
้
่
ื
ตองการ
้

12

13
อาหารส าหรับครอบครัว








1. อาหารมื้อเช้า อาหารที่ท าได้ง่ายและใช้เวลา



ไม่นาน เช่น ข้าวต้มเครื่อง ไข่เจียว







2. อาหารมื้อกลางวัน อาหารจานเดียว



เช่น ข้าวผัด ก๋วยเตี๋ยว ข้าวคลุกกะปิ







3. อาหารมื้อเย็น มักท าเป็นชุด ประกอบด้วย




ข้าวสวยหรือข้าวเหนียวรับประทานพร้อมกับ



กับข้าว

14



การจัดอาหารส าหรับครอบครัว ควรพิจารณาถึงสิ่ง




ต่าง ๆ ต่อไปนี้



1. จ านวนสมาชิกในครอบครัว



2. คุณค่าทางโภชนาการ




3. จัดอาหารโดยค านึงถึงนิสัยการบริโภค



4. จัดอาหารให้มีความอิ่มทนหรืออยู่ท้อง




5. งบประมาณหรือค่าใช้จ่าย



6. ความสะดวกรวดเร็ว



7. ก าหนดรายการอาหารล่วงหน้า

15

้
่
อาหารทองถิน


ั
ิ
หมายถึง อาหารนยมรบประทาน

่
ื
้
กันเฉพาะในทองถินหรอในแตละ
่
ภาคของประเทศไทย ไดแก ่
้

16




1. อาหารภาคเหนือ เช่น น้ าพริกหนุ่ม แกง




ฮังเล แกงโฮะ

17









2. อาหารภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น




แกงอ่อม ส้มต า แจ่วบอง ผักติ้ว

18






3. อาหารภาคใต้ เช่น แกงไตปลา




แกงเหลือง ผัดสะตอ

19




4. อาหารภาคกลาง เช่น แกงเขียวหวาน ต้มกะทิสายบัว แกง




ส้ม แกงเลียง แกงป่า แกงมัสมั่น

20







การวางแผนจ่ายอาหาร ท าได้โดย




การก าหนดรายการอาหาร




1. ก าหนดรายการอาหารในแต่ละ



วัน ให้แตกต่างกัน และควรเลือกชนิดที่



ไม่ซ้ ากัน




2. ก าหนดรายการอาหารในแต่ละ



ช่วงเวลา ให้มีอาหารต่างชนิดกัน

21













3. ก าหนดรายการอาหารให ้




่
ี
มความแตกตางกันในเรอง
ื
่
ั
ั
ี
รสชาติ ส และผิวสมผส

ึ
4. ค านงถึงระยะเวลาในการ



ประกอบอาหารและควร




รบประทานอาหารเมอใดจึงจะ
่
ั
ื

เหมาะสม

22














การเลือกซื้ออาหาร




1. เลือกซื้ออาหารตามฤดูกาล




2. เลือกซื้ออาหารที่มีในท้องถิ่น



3. เลือกซื้ออาหารที่มีราคาถูก




4. เลือกซื้ออาหารโดยค านึงถึง



ความปลอดภัย

23











การเตรียมวัตถุดิบก่อนประกอบอาหาร




การเตรียมวัตถุดิบ เพื่อให้วัตถุดิบและ




เครื่องปรุงมีความสะอาดและปลอดภัยต่อผู้บริโภค

24














การประกอบอาหาร





การประกอบอาหารเป็นการ



ท าอาหารให้สุกด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น




ต้ม ผัด ทอด นึ่ง รวมถึงการปรุงรส



อาหารให้มีรสชาติ กลิ่น สี เพื่อน ามา



รับประทาน

25




วิธีการประกอบอาหาร









1. การปิ้ง ย่าง เผา หรืออบ เป็นการประกอบ



อาหารให้สุกโดยใช้ความร้อนจากเตาไฟโดยตรง








2. การต้ม เป็นการประกอบอาหารให้สุกด้วยน้ า



เดือด โดยต้มน้ าให้เดือดแล้วใส่อาหารลงในภาชนะ







3. การนึ่ง เป็นการประกอบอาหารให้สุกด้วย




การใช้ไอน้ าจากน้ าเดือด

26


4. การลวก เป็นการประกอบอาหารแบบกึ่ง



สุกกึ่งดิบ







๋
็
้
ุ
้
5. การตุน เปนการประกอบอาหารใหสกคลาย
ั
้
การนง แตใชหมอ 2 ช้น ซอนกัน
้
้
ึ
่
่
6. การผัด เป็นการประกอบอาหารให้สุกโดยใช้




น้ ามันเพียงเล็กน้อย แต่ใช้ความร้อนมาก






7. การทอด เป็นการท าอาหารให้กรอบและสุก




ด้วยน้ ามันในปริมาณมากและร้อน

27







การจัดตกแต่งอาหาร



วิธีการจัดตกแต่งอาหาร




1. ควรมีสีสันสดใสเพื่อให้ดูน่า



รับประทาน



2. ควรประกอบอาหารให้มีกลิ่น




หอมชวนรับประทาน

28








้
่
3. ควรจัดอาหารใหมรูปรางและขนาด
ี

่
ตางๆกัน



ี
ื
4. เน้อของอาหารควรมความกรอบ


่
ื
เหนยวนม รวน คละกันไปในแตละม้อ
ุ
่
่
ี
่
ื
้
5. ควรเลอกใชภาชนะทีเหมาะสมใส ่
อาหารแตละชนด
ิ
่

29




การบริการอาหาร

30









หมายถึง การให้ความสะดวกต่างๆ แก่


ผู้รับประทานอาหารเพื่อให้




เกิดความพึงพอใจและมี



ความสุขในการรับประทาน



อาหาร

31





วิธีการบริการอาหาร








ผู้บริการควรพิจารณาแนวปฏิบัติดังนี้







1. ขณะบริการควรมองไปข้างหน้า ค่อย ๆ เดิน ไม่เดิน




ถอยหลัง และระวังหากเดินสวนทางกับผู้อื่น







2. บริการบุคคลตามล าดับอาวุโส






3. การวางอาหารบนโต๊ะให้ยกด้วยมือขวาและเข้า




ทางด้านขวาของผู้บริการ

32





4. หากถาดอาหารมีน้ าหนักมาก ให้ย่อเข่าลงเล็กน้อย เพื่อ



แบ่งน้ าหนักไปที่หลัง










5. หากจานมีฝาครอบ ไม่ควรวางอาหารจานร้อนและ



อาหารจานเย็นซ้อนกัน










6. ขณะบริการไม่ควรหยอกล้อเล่นกับเพื่อนเพราะอาจท า




ให้เกิดอุบัติเหตุได้

33
















7. ควรประมาณน้ าหนักของอาหารในถาด อย่าให้




มากเกินไปเพราะอาจหมดแรงยกได้








8. ควรระวังอย่าให้เส้นผม แมลง เศษอาหารหรือ



เศษใบไม้ปลิวลงในจานอาหารที่ยกไปบริการ

34












วิธีการบริการอาหารแบบบริการ




ตนเอง มีวิธีการปฏิบัติดังนี้

35











1. แขกผู้ร่วมงานเดินไปยังโต๊ะอาหาร หยิบ




ภาชนะส าหรับใส่อาหาร










2. เดินเข้าแถวเพื่อไปตักอาหารที่ตั้งไว้ตามความ



ต้องการ









3. ตักอาหารให้เพียงพอส าหรับรับประทาน ไม่




ควรตักมากเกินไป หากไม่อิ่มสามารถตักเพิ่มได้

36







4. เดินเข้าแถวเพื่อไปโต๊ะตั้งเครื่องดื่มโดย




เลือกเครื่องดื่มได้ตามความต้องการ








5. น าอาหารและเครื่องดื่มมารับประทาน



ที่โต๊ะของตนเอง








6. เมื่อรับประทานเสร็จแล้วจะมีบริกรมา



เก็บภาชนะส าหรับใส่อาหารและเครื่องดื่ม

37



คุณลักษณะของผูบรการอาหาร
้
ิ








1. หน้าตายิ้มแย้มแจ่มใสและพูด




ทักทายด้วยถ้อยค าสุภาพ







2. มีสุขภาพดี ไม่เจ็บป่วย รักษาอนามัย



ดี มือและเล็บสะอาด








3. แต่งการสุภาพเรียบร้อยและ



สะอาด

38







4. มีความสุภาพอ่อนน้อม อ่อนโยน




มีอัธยาศัยดี และเก็บอารมณ์ได้ดี






5. มีความตั้งใจและบริการด้วยความ




เต็มใจ







6. มีความรับผิดชอบต่อการบริการ และท า



หน้าที่ได้ส าเร็จเรียบร้อย รวมทั้งตรวจตรา




ภาชนะเครื่องใช้และบ ารุงรักษาไม่ให้เกิด



ความเสียหาย

39

40















1. ให้สารอาหารครบตามความต้องการของ




ร่างกายของแต่ละบุคคล ซึ่งขึ้นอยู่กับ อายุ เพศ



ลักษณะการท างานและสภาวะของร่างกาย

41

้
่
2. ประหยัดเวลา แรงงาน และคาใชจายในการประกอบ
่

ื
่
อาหารแตละม้อ





ิ
ิ
็
้
3. สรางอปนสัยในการบรโภค เปนการสรางพื้นฐาน
ุ
้
ิ
การบรโภคทง่าย ประหยัดถกหลักโภชนาการ
ี
ู
่

42

43

44

45

46

47



















้
ื
ื
ื่
้
ื่
ื
หลักการในการเลอกซอเครองมอเครองใช ยึดหลัก
่

ื
ื
่
ื
ื
คุณภาพเครองมอเปนสาคัญ เพราะเครองมอทีมีคุณภาพ
็
่
ิ
ิ
ดีทนทาน ท าใหการท างานมีประสทธภาพ ประหยัดเวลา
้

ั
แรงงาน และตนทุน การเลอกใช การเก็บ การบารุงรกษา
ื
้
้
้
เครองมอเครองใช นาไปเก็บเสมอ
ื่
ื
ื่