การปลูกผักบนพื้นที่สูง

กรมสง เสรมิ การเกษตร

ISBN 974-9562-22-4

การปลกู ผกั บนพน้ื ทส่ี งู

สารบัญ

แครอท .................................................. 1

เทอรนิพ .................................................. 5

แรดิช .................................................. 9

สลัดนํา้ .................................................. 11

กะหล่าํ ปลีแดง.................................................. 14

ผักกาดหอมหอ ................................................ 18

เซเลอรี่ .................................................. 22

ชาโยเต .................................................. 26

หอมญี่ปุน .................................................. 31

กระเทียมตน .................................................. 35

ปว ยเหลง็ .................................................. 39

ผกั กาดหวาน .................................................. 43

กะหล่าํ ปม .................................................. 47

พรกิ หวาน .................................................. 50

พริกกะเหรย่ี ง .................................................. 57

พารสเลย .................................................. 60

ซกู ินี่ .................................................. 63

ศัตรพู ืชและกรรมวิธีในการควบคมุ ระบบ

ผสมผสาน .................................................. 66

กลุมส่อื สง เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้นื ทสี่ งู

แครอท ( Carrot )

ชอ่ื วิทยาศาสตร Daucus Carota Var.sativa
พันธุทน่ี ยิ มปลูก New Kuruda, หงสแ ดง

แครอท อยใู นวงศ Apiaceae ( Umbelliferae ) มีถ่นิ กาํ เนดิ
อยแู ถบเอเชยี กลางจนถึงเอเชียตะวนั ออก แครอทเปนพชื สองฤดู โดยฤดแู รก
เจรญิ ทางตน ใบ และราก ฤดทู ี่สองจะเจรญิ ทางดอก และเมลด็

แครอทเปนพืชกินหวั ทเ่ี จริญไดดใี นเขตหนาว อณุ หภมู ทิ ่ีเหมาะ

สําหรบั การเจรญิ เติบโตของหัวอยรู ะหวา ง 18 – 21 ﾟC หากมคี วามแตกตา ง

ของอณุ หภมู ริ ะหวา งผิวดนิ และระดับดินท่ีลึกลงไป 10 – 15 เซนตเิ มตร ถามากจะ
ทําใหรปู ทรงของหวั ไมสม่ําเสมอ แครอทเปนพชื ที่ตองการแสงมาก โดยเฉล่ีย
ประมาณ 9 – 14 ชวั่ โมง/วนั

แครอทเจริญไดดใี นดินละเอียด มอี ินทรยี ว ตั ถุสูงและรวนซยุ หนาดนิ
ลกึ เพ่อื ใหหัวแครอทลงหวั ไดดี ดินระบายนาํ้ ไดด ี ความเปนกรด
เปนดา งของดนิ 6.5 – 7.5

1

กลุมสือ่ สงเสรมิ การเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพื้นทีส่ งู

การปลูก
แครอทจะปลกู โดยวิธีหยอดเมล็ดในแปลงปลกู โดยตรง แตตนออ น

ไมสามารถเจรญิ ขนึ้ ได ในกรณที ่มี หี นา ดินแหง
ในสภาพแปลงปลูกทมี่ อี ณุ หภูมสิ งู ควรใหนาํ้
เพื่อรกั ษาหนาดนิ ใหมคี วามชมุ ชนื้ สมํา่ เสมอ
จะชว ยลดอณุ หภมู ิของดนิ และตนออนจะสามารถ
เจริญเติบโตไดดี

การหยอดเมล็ด ควรหยอดตามแนวขวางของแปลง ระยะหาง
ระหวา งตน 2 เซนติเมตร ระยะระหวางแถว 10 – 15 เซนติเมตร หยอดลึก
2 – 3 เซนตเิ มตร

การถอนเพ่ือจดั ระยะ ควรเรมิ่ ถอนเมื่อมใี บจรงิ 2 ใบ ถอนใหมี
ระยะหา งระหวางตน 5 เซนตเิ มตร และเมอ่ื มใี บจรงิ 3 - 6 ใบ ถอนใหห าง
10 เซนตเิ มตร

การพนู โคน เพื่อปองกนั อาการไหลเ ขียวและตายนงึ่ เนอื่ งจาก
แสงแดด ซ่ึงถือวา มีคุณภาพตํ่า ควรกลบ
โคนตน 3 ครั้งเม่อื มใี บจรงิ 5 ใบ 7 ใบ และ
10 ใบ พูนโคนใหสูง 5 เซนติเมตร ขนาด
ของหัวจะขน้ึ อยกู บั ระยะหางระหวางตนและ
ระหวางแถว

การใหน ํ้า
ใหน าํ้ ทกุ วันอยา งสมา่ํ เสมอ แตอ ยา ใหนํ้าขงั แปลง

เพราะจะทําใหห ัวเนา และควรรักษาความช้ืนใหเ พียงพอ ใน
ระยะแรกของการปลกู เพื่อที่จะกระตุนการงอกในระยะแรก

2

กลมุ ส่ือสงเสริมการเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพ้ืนที่สงู

ชวงเกบ็ เกี่ยวควรใหนํ้านอยลงเพอื่ ลดการเกดิ แงง
และการแตกของหัว

การใหปยุ
ชนดิ และอัตราปุยที่ใชจ ะแตกตางกัน

ข้ึนอยูกับสภาพ และความอดุ มสมบูรณข องดนิ
โดยทั่วไปเนื่องจากเปน พชื ทน่ี ํารากมาใชป ระโยชน
สภาพดินท่รี วนซยุ มหี นาดินลึกตอ งการปยุ หมกั หรือปุย คอกจํานวนมาก เพ่อื
เพม่ิ ความสามารถในการอมุ น้าํ ของดนิ เพ่มิ ความอดุ มสมบรู ณแ ละเพิม่ ชอ งวาง
ในดิน ซึง่ จาํ เปน สําหรับการเจรญิ ของราก แตค วรใชปยุ คอกทย่ี อยสลายแลว
เนื่องจากมไี นโตรเจนตาํ่ ปุยคอกใหมจะมไี นโตรเจนสูงกระตุนใหรากเจริญ
ผิดปกตแิ ละไมส ามารถขายได

การใสป ุยแบบหวา นทวั่ แปลง และคลุกเขากบั ดินกอ นหยอดเมล็ด
จะใหผ ลดีกวาการใสร องกนหลุมหรือใสด านขาง การใหป ุย ไนโตรเจนในระยะท่มี ี
ความชื้นสงู จะชว ยเพ่ิมผลผลิตไดและปยุ ไนโตรเจนในรูปแอมโมเนยี จะใหผล
ดที สี่ ุด

การใชปยุ สตู ร 13 – 13 – 21 อตั รา 80 – 100 กิโลกรมั /ไร หวาน
กอนหยอดเมล็ดใชสูตร 15 – 0 – 0 ใสหลงั ปลกู 10 – 20 กโิ ลกรัม/ ไร การใส
ปยุ ไนโตรเจนมากเกินไปจะทาํ ใหพืชสรางใบมาก จะทาํ ใหรากแขนงและรากฝอย
เจรญิ มากเกนิ ไป

การเกบ็ เกย่ี ว
ระยะเก็บเกี่ยวของแครอทจะเก็บเก่ียวเมอ่ื อายุ

ประมาณ 80 – 100 วันหลังหยอดเมลด็ หรือดูขนาดของหัว

3

กลมุ สื่อสงเสรมิ การเกษตร สาํ นักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพน้ื ทสี่ งู

มีเสน ผาศูนยก ลางไมนอ ยกวา 3 เซนติเมตร ตอ งไมใหญเ กินไป ตดั แตง ใบให
เหลอื ความยาว 5 – 7 เซนติเมตร ทําความสะอาดหัว ผึง่ ใหแ หงในทร่ี มกอนบรรจุ
ภาชนะ เขงหรอื ลังควรรองดวยกระดาษกอนเพอ่ื ปองกันความเสียหายขณะท่ี
ขนสง
คุณคา ทางโภชนาการ

แครอทเปนพชื ทอี่ ดุ มไปดว ยสาร Beta Carotene โดยเฉพาะบริเวณ
สว นของเปลอื กแกซง่ึ สามารถเปลี่ยนเปนวิตามินเอสูง ( 11,000 IU ) นอกจากน้ี
ยังมวี ิตามนิ บี 1 บี 2 และ วิตามินเอ ชวยทาํ ใหร างกายมีภูมติ อ ตานโรคหวัด
ปอ งกนั โรคมะเรง็ ปอ งกนั อาการผิดปกติในกระดกู โรคผิวหนัง และรักษาสายตา
การใชป ระโยชน

แครอทสามารถนํามาประกอบอาหารมา
ห่นั บางๆ ทําสลัด ผัดผัก ตม จืด ทาํ สมตํา ตกแตง
อาหารในจานหรอื ทาํ เปนขนม

4

กลมุ ส่ือสงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้นื ทสี่ งู

เทอรนพิ ( Turnip)

ช่อื วทิ ยาศาสตร Brassica Campestris var. rapa
พนั ธทุ ่นี ิยมปลูก Tokyo Market, Tokgo Cross.

เทอรนิพ จัดเปนพชื ในเขตหนาว และอบอุน ปลูกงาย อายสุ น้ั
มีแหลงกําเนดิ ในประเทศรัสเซีย และไซบีเรีย รบั ประทานสวนของรากสะสม
อาหารทขี่ ยายใหญและเรยี กวา หวั ( Swallen root ) ซงึ่ มรี สหวาน กรอบ นยิ ม
บรโิ ภคกันมากในเขตรฐั ทางภาคใตของสหรัฐอเมรกิ าและยุโรป สําหรบั ประเทศ
ไทยยงั ไมเ ปน ทแ่ี พรห ลาย เน่อื งจากคนไทยนิยมบริโภคหวั ผกั กาดจีนมากกวา
การเตรยี มกลา

หยอดเมลด็ ในแปลงปลกู ตามแนวขวาง ระยะหา งระหวา งแถว
25 เซนตเิ มตร ระวงั อยาหยอดเมล็ดใหลึกเกินไป

5

กลุมสอ่ื สง เสรมิ การเกษตร สาํ นักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพ้ืนท่สี งู

การเตรยี มดนิ
ขดุ ดนิ ตากแดดไว 2 สัปดาหโรยปนู ขาว อตั รา 100 กรัม/ตารางเมตร

แลวยกแปลง

การปลูก
กําจดั วัชพืช ข้ึนแปลงกวาง 1 เมตร ยอยดินใหละเอียด ใสป ยุ สูตร

12 – 24 – 12 อตั รา 30 กรัม/ตารางเมตร ปยุ คอกอตั รา 1 กิโลกรมั /ตารางเมตร
คลกุ ผสมใหท วั่ ปรับหนา ดนิ ใหเรียบขีดรองลึก 0.5
เซนติเมตร ระยะปลูก 20 เซนตเิ มตร ระหวางแถว
10 เซนติเมตร หยอดเมล็ดแลวกลบดิน

เม่อื อายไุ ด 10 – 15 วนั หลงั จากหยอด
เมลด็ ถอนแยกตนออนแอท้ิง กาํ จัดวัชพืช ทํารอ งลึก
2 – 3 เซนตเิ มตร โรยปุย สูตร 8 – 24 – 24 ลงรอ ง
กลบดนิ และรดนํ้า คอยดแู ลใหนํ้าอยา งสมา่ํ เสมอ
ระวงั อยาใหข าดน้าํ และนา้ํ แฉะจนเกนิ ไป

การเก็บเก่ียว
เกบ็ เกยี่ วเมอ่ื อายุได 40 – 50 วนั โดยถอนดว ยมือ ตัดใบ ใหเหลอื

กา นยาว 1 น้ิว ระวงั อยาใหผ ิวถลอก หรอื ชํ้า ลา งหวั ใหส ะอาด ผ่งึ ใหแ หง

คณุ คา ทางโภชนาการ
เทอรนพิ เปนผกั ทีม่ วี ิตามนิ เอ วิตามินซี และวติ ามนิ บี ในปรมิ าณสงู

โดยเฉพาะถา ปลูกในบริเวณที่มีความเขมของแสงสูง ปรมิ าณ
วติ ามนิ ซีในหวั เทอรนิพจะสงู ขน้ึ ไปดวย นอกจากน้ี ยงั มธี าตอุ าหาร
เชน แคลเซียม และคารโ บไฮเดรต

6

กลมุ สอ่ื สงเสรมิ การเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพื้นท่ีสงู

การใชป ระโยชน
สามารถนํามาประกอบอาหารไดเ ชนเดียวกบั หวั ไชเทา ประกอบ

อาหารไดท้ังหัวและใบ เชน ตมจดื ตมซุป นํามาดอง แกะสลัก เพือ่ นาํ มาประกอบ
อาหาร นงึ่ กับเนอ้ื สัตว หรืออาหารทะเล หรือนาํ มารบั ประทานดิบ ๆ หรือทําสลัด

7

กลุมสอ่ื สง เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพื้นทส่ี งู

แรดชิ ( Radish )

ชื่อวทิ ยาศาสตร Raphanus sativus ,L.var.radicula.
พันธทุ ่ีนยิ มปลูก Comett, Novired, Cherry Belle

แรดิช เปนพชื ตระกลู กะหล่ํา เจริญเติบโตเร็ว อายุการเกบ็ เกี่ยวสน้ั
ปรับตวั เขา กบั สภาพแวดลอมตา ง ๆ ไดดี เปนพชื สองฤดูแตปลกู เปนพืชฤดูเดียว
สวนที่นาํ มาบรโิ ภคคือสว นของรากสะสมอาหารมขี นาดเสนผา ศูนยกลาง 2 – 5
เซนติเมตร

แรดชิ อยใู นกลมุ พืชเขตหนาว อณุ หภมู ทิ ่ีเหมาะสมอยรู ะหวาง

15 – 20ﾟC หากอุณหภมู ิสงู เกินไปจะมีการเจรญิ เติบโตทางใบมาก หัวมขี นาด

เล็ก รปู ทรงผดิ ปกติ เน้อื ฟา ม แข็ง และมีกล่นิ ฉุน ดนิ ปลูกตอง
รว นซยุ หนา ดินลึก ระบายนาํ้ ดี และมอี นิ ทรยี วตั ถุสงู

8

กลุม ส่ือสงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพื้นทส่ี งู

การเตรยี มดิน
โรยปนู ขาวละเอียด อัตรา 100 กรัม/ตารางเมตร ขุดตากดินไว

ประมาณ 14 วัน แลวเกบ็ วัชพืชท้งิ ขึน้ แปลงกวาง 1 เมตร ยอยดินใหละเอียด
ใสป ุย สูตร 12 – 24 – 12 อัตรา 30 กรมั /ตารางเมตร ใสปยุ คอกอัตรา
1 กิโลกรัม/ตารางเมตร และโบแรกซ อัตรา 1 กรัม/ตารางเมตร คลุกเคลา ให
เขา กัน

การปลูก

แชเมล็ดในน้ําอนุ อณุ หภูมิ 50ﾟC เปน เวลา 25 – 30 นาที เพอื่ กาํ จดั

โรคท่ตี ิดมากับเปลือกหุมเมล็ด นําออกมาผึง่ ใหเ ปลือกแหง แลวหยอดเมลด็
โดยทาํ รองปลูกตามขวางของแปลงหางกนั 5 – 10 เซนตเิ มตร หยอดเมล็ดลกึ
1 – 2 เซนติเมตร หา งกนั 2.5 – 5.0 เซนติเมตร ข้ึนอยูกับฤดปู ลกู สายพันธุ
ขนาดทรงตน การปลูกถ่เี กนิ ไปทําใหหัวมีรูปรางและขนาดไมสมาํ่ เสมอ

แรดิชเปน พชื ท่ีระบบรากตน้ื อายุการเก็บเกี่ยวเรว็ ตองการความช้ืน
พอเพยี งและสมํา่ เสมอ เพือ่ การเจรญิ เตบิ โต ใหผลผลติ และมีคณุ ภาพสูง
เม่ือแรดชิ อายไุ ด 10 – 15 วนั ถอนแยก กาํ จดั วัชพืชและละลายปยุ
8 – 24 – 24 รด

9

กลุมสอ่ื สงเสรมิ การเกษตร สํานักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพนื้ ท่ีสงู

การเกบ็ เก่ยี ว
โดยทัว่ ไป จะเก็บเกย่ี วเม่ือแรดชิ มอี ายุ 21 – 40 วนั หลงั หยอดเมล็ด

ข้ึนอยูก ับฤดูกาลและสายพันธุ การเกบ็ เกย่ี วโดยการถอนดวยมอื ตัดใบใหเ หลอื
กา นใบยาว 5 เซนติเมตร อยาใหสีผวิ ลอก ช้ํา คดั หัวทมี่ ตี ําหนิ รปู รางผิดปกตทิ ้ิง
คณุ คาทางโภชนาการ

มีแคลเซยี ม ฟอสฟอรัส คารโบไฮเดรตสูง และวิตามินชนิดตา ง ๆ
การใชป ระโยชน

แกะสลัก ตกแตงอาหารเพือ่ ความสวยงาม รวมกบั สลดั รับประทาน
ดิบ เปนเครอื่ งจ้ิม ดองรวมกบั ผักชนิดอ่ืน ๆ ประกอบอาหาร เชน ตมซุป ตมจืด

10

กลุมสือ่ สง เสริมการเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพน้ื ที่สงู

สลัดนํ้า ( Water cress )

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Nasturtium officinale R. Br.
สลดั นํา้ เปนพชื วงศเดยี วกับกะหลํ่าปลี มถี ิน่ กําเนิดอยูแถบ

ตอนเหนอื ของยโุ รป และเอเชยี ตองการความชื้นสูง และเจรญิ ไดดใี นพ้ืนท่ี ๆ
มีระดับนาํ้ ตืน้ ( 5 – 10 เซนตเิ มตร ) มนี าํ้ สะอาดไหลผานชา ๆ ตลอดเวลา
รากสามารถเจรญิ จากขอ ตนจะแตกกิ่งมาก อาจจะเลอ้ื ยหรอื ลอยน้าํ ถาปลูกใน
ท่ี ๆ ไมมีการหมุนเวยี นของนํา้ จะทําใหน้ําเนา เสยี และสลัดนํา้ จะตาย ในกรณีท่ี
ไมส ามารถหาแหลงปลูกในที่มนี าํ้ ไหลผานได อาจจะปลูกตามขอบบอ โดย
สูงกวา ระดับนา้ํ 15 เซนตเิ มตร และบงั รมเงา หรืออาจจะปลูกในพืน้ ที่ ๆ รม รําไร
และใหน้ําพน ฝอยวันละ 2 ครัง้

การปลกู เพอ่ื บริโภคในครอบครัว และปลูกเปนไมประดบั อาจจะปลกู
ในกระถางหรือถาดปลูก โดยการผสมวสั ดุปลูกลงไปในภาชนะสูง
5 – 7 เซนติเมตร ใชถาดรองภาชนะ และใสน ํ้าใหส ม่าํ เสมอ วางไว
ใกลหนา ตา งหรือท่ี ๆ ไดรบั แสงราํ ไร

11

กลุม สื่อสง เสริมการเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพน้ื ท่ีสงู

พันธุ
สายพนั ธดุ ้ังเดิมพบในลาํ ธารท่มี รี ะดับนาํ้ ต้นื ไหลผานชา ๆตลอดเวลา

มี 2 สายพันธุ คือ
1. พันธุสเี ขยี ว เปนสายพนั ธทุ ต่ี อ งการสภาพอากาศอบอนุ ตดิ ดอก
และเมลด็ งาย
2. พันธุสีนํ้าตาล เปนสายพันธุท ่คี อนขางทนทานตอ อุณหภูมติ า่ํ

ตดิ ดอกและเมล็ดยาก ขยายพันธุโดยการปก ชําตน

การเตรียมแปลงปลูก
การเตรียมแปลงปลกู ในท่ี ๆ ไมส ามารถรักษาระดบั น้ําได ควรใช

พลาสตกิ รองกน บอ ผสมดนิ รวน ปุยหมกั ปยุ คอกเกา ปยุ เคมสี ูตร 12 – 24 – 12
ใสลงในบอ ใหส ูง 25 – 30 เซนตเิ มตร เกล่ียหนา ดนิ ใหเรยี บ และทุบใหแ นน
เพื่อปอ งกนั การชะลางหนาดิน ทําขอบบอ สูง 20 – 30 เซนติเมตร วางกอนหิน
ในบอ เพ่อื ความสะดวกในการเก็บเกี่ยว

การปลูกเพอ่ื การคาสามารถทําแปลงปลกู คลายการทาํ นา โดยเตรียม
ดินเชนเดยี วกบั การปลกู ในบอ

การเพาะปลกู
สลดั น้าํ ขยายพนั ธไุ ดโดยการใชเมลด็ หรือการปก ชําตน การ

ขยายพันธโุ ดยเมล็ดจะรดนํา้ แปลงปลกู ใหมีความชุมชนื้ พอสมควร เมลด็ มขี นาด
เลก็ มากควรผสมกบั ทรายละเอียดในปริมาตรทเี่ ทากันหวา นบาง ๆ ทวั่ แปลงปลูก
ไมต องกลบเมลด็ และระวังอยาใหม นี า้ํ ขงั รักษาหนา แปลงใหม ีความชุมชน้ื
ตลอดเวลา เมอื่ เมลด็ เริม่ งอกจงึ คอ ย ๆ เพ่ิมระดับนาํ้

การปลกู โดยใชตน ปก ชาํ ควรเดด็ ใบทีอ่ ยูสวนบนออก
และปก ชําโดยใชร ะยะปลูก 5 x 5 เซนติเมตร ภายใน 2 วัน

12

กลมุ ส่อื สงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพน้ื ท่สี งู

ตนจะงอกราก
เม่ือตนเจริญเติบโตสงู 10 – 15 เซนติเมตร ใหเด็ดยอด เพอ่ื ใหแตก

ก่งิ ขา ง การเพิ่มจํานวนกงิ่ ตอตน จะทําใหผลผลิตสงู การปลูกในท่ๆี มอี ุณหภมู ิ

ต่าํ กวา 10ﾟC ควรคลมุ บอพลาสติกเพ่ือเพม่ิ อุณหภมู ิ ทกุ 2 – 3 เดือน ใหระบาย

นาํ้ ทิง้ ใสป ุย คอกและปุยเคมี เพอื่ ใหตน เจริญเติบโตรวดเร็วและสมบูรณ เมอ่ื มี
ปญหาการเขา ทําลายของหนอนใยและหมัดกระโดด ควรใชม ุงตาขา ยคลมุ แปลง
ปลูก

การเกบ็ เก่ียว
การปลกู ในพื้นท่ี ๆ มนี ํ้าไหลผานตลอดเวลาใหปยุ อยา งพอเพียง

สมาํ่ เสมอ ไมเก็บเก่ยี วมากครงั้ จนเกินไป จะสามารถเก็บเก่ียวไดหลายป ในกรณี
ท่ตี นโทรม ผลผลิตตํ่า ควรปลูกใหมโดยการปก ชาํ
และหลงั การเกบ็ เกย่ี วแตละครัง้ ควรใสป ุย ไนโตรเจน

คณุ คา ทางโภชนาการ
สลดั น้ํามวี ิตามินเอ ไรโบฟลาวิน เหลก็

และโปรตีน มสี รรพคุณลดความดนั โลหติ

การใชป ระโยชน
ใบใชประกอบอาหาร เชน สลดั ผัก

ผดั น้ํามัน ตม จดื หรือใสแซนวิช

13

กลุมสอ่ื สง เสรมิ การเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพื้นที่สงู

กะหล่ําปลีแดง ( Red Cabbage )

ช่ือวิทยาศาสตร Brassica oleracea var. rubra
พนั ธทุ ี่นิยมปลกู Ruby Ball, Ruby Perfection

กะหลาํ่ ปลีแดง จดั อยใู นวงศ Brassicaceae ( Cruciferae ) เปน
พชื ลมลกุ สองป มลี ักษณะคลา ยกะหลา่ํ ปลีธรรมดาแตมีสแี ดง เน่ืองจากใบมสี าร
anthocyanin จํานวนมาก ลกั ษณะลําตน ส้ันมาก ใบเรียงตัวสลับซบั ซอนกันแนน
หลายชัน้ หัวกลมหรอื คอ นขา งกลม

กะหลาํ่ ปลแี ดง สามารถขนึ้ ไดในดนิ แทบทุกชนิด โดยเฉพาะดนิ ที่มี
ลกั ษณะโปรงและรว นซุย มีความชน้ื ในดิน และมคี าความเปน กรดเปนดาง
อยใู นชวง 6 – 6.5 สําหรบั อณุ หภมู ทิ เี่ หมาะสมสําหรับการเจริญเตบิ โตอยูระหวา ง

15 – 20 ﾟC

การเตรยี มดนิ
กะหล่าํ ปลีแดง สามารถเจริญเตบิ โตไดด ี ในดินรวน

ปนทราย ไถดนิ ใหลกึ ประมาณ 20 เซนติเมตร ตากแดดท้งิ ไว

14

กลมุ สื่อสง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพื้นที่สงู

ประมาณ 1 – 2 สปั ดาห ใสป ยุ คอกหรือปยุ หมกั อตั รา 3 – 4 ตนั /ไร และปยุ สตู ร
15 – 15 – 15 อตั รา 50 ตารางเมตร/ไร คลุกเคลาใหเ ขา กนั แลว พรวนดินให
ละเอียด ยกทําแปลง กวา ง 1 เมตร ปลกู 2 แถว ความยาวแลวแตส ะดวก

การปลูก
การปลกู กะหล่าํ ปลแี ดงทีน่ ิยมทาํ ได 2 แบบ คอื
1. การหยอดเมล็ดในแปลงปลูก เหมาะสาํ หรบั พืน้ ท่ี ที่เตรียมดิน

ดีแลว จงึ เหมาะตอการงอกของเมล็ด การเจริญเตบิ โตระยะแรกควรใหนํ้า
สมา่ํ เสมอ วิธนี ้ีประหยดั แรงงานและเกบ็ เกี่ยวเรว็ ข้นึ แตม ขี อ เสียตอ งใชเมล็ด
มากและจะตอ งถอนใหเ หลือ 1 ตน เมื่อเริ่มมีใบจริง

2. การยายกลาปลูก วธิ นี ี้จะตองมกี ารเตรยี มแปลงเพาะกลาอยางดี
จะตองยกแปลงสงู เพอ่ื สะดวกในการระบายนํา้ ควรใชทรายกลบบนแปลงใหหนา
ประมาณ 1 – 2 นิ้ว แลว จึงหวานเมลด็ ลงบนแปลงปลูก ความกวา งของแปลง
1 เมตร ความยาวข้ึนกับพืน้ ท่ี เมอ่ื ตนกลา มีใบจริง 2 – 3 ใบ จงึ ยา ยปลูก โดยใช
ระยะปลกู ระหวา งแถว 40 เซนตเิ มตร ระหวางตน 40 เซนติเมตร การปลูกจะปลกู
เปน แบบแถวเดยี วหรือแถวคูกไ็ ด

15

กลมุ สอื่ สง เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้ืนท่ีสงู

การใสปยุ
เนื่องจากกะหลํา่ ปลีแดงตองการปยุ ไนโตรเจน และโปตสั เซียมใน

ปรมิ าณสงู ควรใชปุยสตู ร 13 – 13 – 21 หรือ 14 – 14 – 21 ในอัตรา
100 – 150 กิโลกรัม/ไร ควบคูไปกับการใหปยุ ไนโตรเจน ( 15 – 0 – 0 ) ใน
อตั รา 20 – 25 กิโลกรัม/ไร ควรแบง การใหป ุย เปน
2 คร้งั ครั้งแรกใสเพียงครึ่งหน่งึ โดยใสร องพ้ืน
ขณะปลกู ครง้ั ท่สี องใสป ุยท่ีเหลอื ท้งั หมด เม่อื พืช
อายปุ ระมาณ 14 วัน หลังจากยา ยปลกู ใสป ุย
ไนโตรเจน แบง ใส 2 ครง้ั โดยใสแบงโรยขา งตนอายุ
20 วนั และ 40 วัน

การใหนํ้า
สําหรับการใหนํา้ ควรใหอยา งพอเพียง

เน่อื งจากกะหลํา่ ปลแี ดงเปน พชื ท่ีตอ งการความช้นื
ในดินมาก ระยะท่กี ะหล่ําปลแี ดงตองการนํา้ มากทส่ี ดุ
ไดแก ระยะเร่ิมหอปลีและระยะการเจริญเติบโตเตม็ ที่
( ประมาณ 4 สปั ดาหกอ นเกบ็ เกีย่ ว )

การเก็บเกย่ี ว
อายุของกะหลํา่ ปลแี ดงแตละพันธไุ มเหมือนกนั สําหรับพันธทุ ่นี ิยม

ปลกู บานเรา เก็บเกยี่ วเมอื่ อายปุ ระมาณ 50 – 60 วนั ถา เปนพันธุหนกั อายุ
ประมาณ 120 วัน โดยสงั เกตไดจากหัวดอกกะหลาํ่ ปลแี ดงจะแนน มีสีแดงชดั เจน
การตัดกะหลาํ่ ควรจะสง ถงึ ตลาดใหเ ร็วท่สี ุด

16

กลุมสอื่ สง เสริมการเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพื้นท่ีสงู

คุณคา ทางโภชนาการ
กะหลาํ่ ปลีแดงเปน พืชทม่ี ีเย่อื ใยอาหารสูง และอุดมไปดว ยคณุ คา

สารอาหารหลายชนิด เชน โปรตีน ( สาร indoles ซงึ่ เปน ผลึกท่แี ยกมาจาก
trytophan กรดอะมโิ นทีจ่ าํ เปนตอรางกาย ) คารโบไฮเดรต โซเดยี ม วิตามนิ ซี
ซึ่งพบคอนขา งมากกวากะหลํ่าปลีสีเขยี วถงึ สองเทา ซ่ึงจะชวยปอ งกันโรค
เลือดออกตามไรฟน มสี ารซัลเฟอร ( sulfer ) ชวยกระตุนการทํางานของลาํ ไส-
ใหญ และตา นสารกอมะเรง็ ที่เขา สรู า งกาย การกนิ กะหลา่ํ ปลีแดงบอย ๆ
จะชว ยลดโอกาสการเปนมะเร็งลําไสใหญ โรคมะเร็งในชองทอ ง ลดระดบั
คลอเรสเตอรอล และชวยระงับประสาท ทําใหนอนหลับไดดี นา้ํ กะหล่าํ ปลแี ดง
ค้ันสด ๆ ชวยรักษาโรคกระเพาะ อยา งไรกต็ าม กะหลาํ่ ปลีมสี ารชนดิ หน่ึง
ทีเ่ รียกวา goitrogen เลก็ นอย ถา สารน้มี มี ากจะไปขัดขวางการทํางานของ
ตอมไทรอยด ทําใหนําไอโอดนี ในเลือดไปใชไ ดนอ ย ดงั นน้ั ไมค วรกนิ กะหลํา่ ปลี
แดงสด ๆ วันละ 1 – 2 กิโลกรมั แตถ า สุกแลวสาร goitrogen จะหายไป

การใชประโยชน
นํามาใชตกแตง อาหารหรอื แกะสลัก แตง รวมกบั

สลดั ผัก รับประทานดิบกบั เครื่องจ้มิ ดอง ตนุ กับเน้อื สัตวแบบ
อาหารจนี

17

กลมุ ส่ือสง เสริมการเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้นื ท่สี งู

ผักกาดหอมหอ
(Head Lettuce, Iceberg type, Crisp Lettuce)

ช่ือวิทยาศาสตร Lactuca sativa var. capitata
พนั ธทุ ่นี ยิ มปลูก Summerlake , Kina Crown. Alpen , Great lake 659,

Ballard
ผักกาดหอมหอ สลดั ปลี ผักกาดแกว หรือสลัดแกว จัดอยูในวงศ
Asteraceae ( Compositae ) ชื่อ Head Lettuce เปนผักรบั ประทานใบ เน้ือใบหนา
กรอบเปน แผนคลน่ื หอเปน หัว เปนพืชท่ปี ลกู งา ย ตลาดมคี วามตองการสงู เปน
พืชอายุปเดียว ดินท่ีเหมาะสม คือ ดนิ รว นซุยมีหนา ดินลึก มีอินทรยี วตั ถสุ งู
ความเปน กรดเปน ดาง อยูระหวา ง 6.0 – 6.5 ความชน้ื พอสมควร อุณหภูมิ

เหมาะสมอยรู ะหวาง 15 – 20 ﾟC สามารถปลูกไดตลอดป ควรปลกู ในทๆ่ี มีการ

ระบายนํา้ ดี เนือ่ งจากผกั กาดหอมหอ จะมีระบบรากต้นื และออนแอไมส ามารถ
เจรญิ ไดดใี นสภาพทมี่ ีนํา้ ขัง

18

กลุม สอื่ สง เสริมการเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพน้ื ท่สี งู

การเตรียมตน กลา
เมล็ดพนั ธุผกั กาดหอมหอจะพักตัวในอณุ หภมู สิ ูง และจะงอกใน

อณุ หภมู ิต่ํา การทาํ ลายการพักตวั สามารถทาํ ไดโ ดย การใชผา เปย กหมาด ๆ

หอ หุม และเก็บไวในอณุ หภูมิ 4 – 6 ﾟC เปนเวลา 2 – 3 วนั หรอื นําเมล็ดไป

แชใน Thiourea เขม ขน 0.5 % หรอื โพแทสเซยี มไนเตรทเขม ขน 0.1 – 0.2 %
เม่อื เมลด็ งอกเปนตมุ รากสีขาว นาํ ไปเพาะในถาดหลุม ใชว ัสดุท่ีมคี วามรว นซุย
โดยทว่ั ไปจะใชด ินรว นผสมปยุ คอกเกา ผสมขี้เถาแกลบ อัตรา 1 : 1 : 1 ในระยะ
ตน กลาผักกาดหอมหอจะตองการปริมาณธาตอุ าหารปานกลาง เนือ่ งจากตน กลา
ไมส ามารถเจรญิ ไดดีในดินทม่ี คี วามเขม ขน ของธาตุอาหารสงู

การเตรยี มดนิ
ไถดนิ ลึก 20 – 30 เซนติเมตร และโรยปูนขาว หรือโดโลไมท

อตั รา 50 – 100 กรัม/ตารางเมตร ทิง้ ไว 14 วนั ใหวัชพืชแหงตาย ข้นึ แปลงกวา ง
1 เมตร ใสปุย คอกอตั รา 2 – 4 ตัน/ไร ผสมคลุกเคลาใหท ่วั แปลง ใสป ยุ สูตร
12 – 24 – 12 และ 15 – 0 – 0 อัตรา 50 กิโลกรมั /ไร สัดสว น
1 : 1 รองพืน้

19

กลุม สือ่ สงเสริมการเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพนื้ ทสี่ งู

การยายปลูก
ยา ยปลูกเมือ่ มี

ใบจรงิ 3 – 4 ใบ ควรระวัง
อยาใหดนิ ทห่ี ุม รากแตก
นาํ ลงปลูกในแปลงลกึ
10 – 15 เซนติเมตร โดยใช
ระยะปลูก 20 – 50 x 30 – 50 เซนติเมตร

การใหป ุย
ใสปยุ สตู ร 12 – 24 – 12 ใสกอนปลกู อัตรา 40 กโิ ลกรัม/ไร และ

หลงั ปลกู 30 วนั ใสอ ัตรา 12 กโิ ลกรัม/ไร และใสแ คลเซยี ม แอมโมเนยี ไนเตรท
( 15 – 0 – 0 ) หลงั ปลูกในระยะทีเ่ ริ่มเจริญและใสปุย สตู ร 13 – 0 – 46 ในระยะท่ี
เรม่ิ เขาปลี ผกั กาดหอมหอมคี วามตองการธาตอุ าหารสงู ในระยะแรกของการ
เจริญเตบิ โต เพอื่ เปนอาหารในการสรา งตนใบ และหัว

โดยท่วั ไป ธาตอุ าหารรองจะมีผลตอ การเจริญของผกั กาดหอมหอ
นอยมาก แตในสภาพแวดลอ มทม่ี อี ณุ หภมู ิสงู มคี วามช้ืนสงู หรอื ต่าํ เกนิ ไปจะทําให
เกดิ การขาดแคลเซียมและทําใหเ กิดอาการปลายใบไหม ( tip bum ) ในดนิ ทีม่ ี
ความอดุ มสมบรู ณต ํา่ ผกั กาดหอมหอ อาจจะแสดงอาการ ขาดธาตุโบรอน
ทองแดง และ/หรอื โมลบิ ดีนัม โดยเฉพาะการปลกู ในโรงเรือนจะขาดธาตุอาหาร
รองไดงา ย ควรฉีดพนดว ยปุย ที่มีธาตรุ องทุกอาทิตย

20

กลุม สือ่ สง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพนื้ ท่สี งู

การใหน ํ้า
เนือ่ งจากผักกาดหอมหอ มีระบบรากตื้น ดังน้นั จะตอ งใหความชืน้

สมํ่าเสมอ โดยเฉพาะในฤดูรอ นดนิ จะแหงเร็ว ทาํ ใหพชื แสดงอาการขาดนํ้าได
งา ยหรอื ในฤดูฝนในพื้นท่ี ๆ มนี ้าํ ขงั จะทําใหร ากชะงกั การเจริญและเนา ตายได

การใหน้ําแบบพนฝอย ควรใหในระยะแรกของการเจรญิ เตบิ โต
หรอื ในฤดูรอนและหยุดเม่อื เริ่มเขา ปลเี พราะจะทาํ ใหเกิดโรคทางใบ ควรเปล่ียน
มาใชระบบนา้ํ หยดแทน ทั้งนี้ อาจจะมีการใหป ยุ ไปพรอมกับการใหน้าํ แบบนาํ้ หยด
จะทําใหไดผ ลผลติ และคณุ ภาพสงู ข้นึ

การเก็บเกย่ี ว
เมื่ออายปุ ระมาณ 40 – 50 วนั หลงั ปลกู ใชม อื กดดูหัวแนนกส็ ามารถ

เกบ็ ผลผลิตได ควรหลีกเลี่ยงการเกบ็ เก่ียวตอนหัวผักสลัดเปยกควรเกบ็ ตอนบาย
อยา ลา งผัก ทําการคัดเกรดใชมีดตัดบริเวณโคนตน ตัดแตงใบรอบนอก ใหเหลอื
3 – 4 ใบ แลวปายปูนแดงทรี่ อยตัดเพอ่ื ปองกนั เช้อื โรค เสรจ็ แลวบรรจใุ นภาชนะ
แตต องผงึ่ ลมใหแหงเสียกอน

คณุ คาทางโภชนาการ
ผักกาดหอมหอ เปน พืชทีม่ ีวิตามินซสี ูง โดยเฉพาะผักกาดหอมหอท่ีมี

ใบสีแดง นอกจากนยี้ งั มีฮีโมโกลบิน ( hemoglobin ) ชว ยปองกนั โรคโลหิตจาง
บรรเทาอาการทอ งผูกเหมาะสําหรบั ผทู ป่ี วยเปน โรคเบาหวาน

การใชป ระโยชน
ผกั สลดั หอมหอ ใชประกอบอาหารประเภท ยาํ ลาบ

ทําแกงจดื เปน เครื่องจ้ิม หรือตากแหง แลวหมักเกลือเก็บเอาไว
รบั ประทาน

21

กลมุ ส่ือสงเสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพนื้ ทส่ี งู

เซเลอรี่ (Celery)

ช่อื วทิ ยาศาสตร Apium graveolens var.
พนั ธุท ี่นยิ มปลูก Tall utha 52 – 70 ( พนั ธเุ ขียว )

Blancato ( พันธขุ าว )
เซเลอรี่ เปนพชื ตระกลู เดียวกนั กับพารสเลย มลี าํ ตนเปน กอ มกี าบใบ
ซอ นกัน กา นใบอวบหนาและกรอบ ใบจะหยักคลา ยฟน เล่ือย ความสูงของลาํ ตน
( กอ ) ประมาณ 30 – 60 เซนติเมตร ถาตน เล็กจะเหมอื นตน ค่ืนฉา ย มีถิ่นกาํ เนิด
แถบสวเี ดน ถงึ อียปิ ต และอบิสซเิ นยี ในเอเชียพบแถบคอเคซัส ถงึ อินเดีย เปน
พืชที่ตอ งการดแู ลเอาใจใส อยา งปราณีตจึงจะไดผ ลผลติ สูง ดินปลกู ตอ งมคี วาม
อดุ มสมบรู ณ ตอ งการความชุมช้ืนอยางสมาํ่ เสมอตลอดเวลา ชอบสภาพอากาศ
เยน็ อณุ หภมู ทิ เ่ี หมาะสมอยรู ะหวา ง 15.5 – 18 ﾟC และไมค วรเกนิ
24 ﾟC สามารถปลูกไดต ลอดป ในพื้นที่สูงจากระดับนา้ํ ทะเล
800 – 1,400 เมตร

22

กลมุ สือ่ สง เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพนื้ ทส่ี งู

การเตรียมกลา
เพาะกลาอยางประณีตในถาดหลุม ซึ่งมีสว นผสมของดนิ รว นกบั

ปยุ หมักหรือปยุ คอกเกา อตั รา 1 : 1 เมื่อตนกลา อายไุ ด 25 วัน ยา ยลงถุงเพาะ
ขนาด 4 x 6 น้ิว ทม่ี สี ว นผสมของดนิ รวนกบั มลู ไก อตั รา 2 : 1 แลวยายกลา
ลงถงุ 20 – 25 วนั ยายลงปลูกในแปลง
การเตรียมแปลง

เลือกพ้ืนท่ีโลงแจง เพือ่ ใหไดรบั แสงอยางเตม็ ที่ ขุดดนิ ตากแดด
ทิง้ ไวอยางนอ ย 14 วนั ใสป ยุ สูตร 15 – 15 – 15 อตั รา 15 – 20 กรมั /ตารางเมตร
ปยุ คอกอัตรา 2 – 4 กิโลกรมั /ตารางเมตร ผสมคลกุ เคลากับดินทั่วแปลง

23

กลุมสื่อสงเสริมการเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้นื ทส่ี งู

การปลูก
ยา ยกลา จากถงุ เพาะลงแปลง โดยเลอื กตน กลา ทม่ี ขี นาดเทา กนั

ปลกู ในแปลงเดยี วกนั การปลกู อาจจะปลกู เปน แถวเดยี ว ใชร ะยะปลกู 40 x 30
เซนตเิ มตร ในฤดหู นาว ฤดฝู น ใชร ะยะปลกู 25 x 25 เซนตเิ มตร ดแู ลรกั ษา
ตน เซเลอรอ่ี ยา ใหข าดน้าํ ถา ขาดจะชะงกั การเจรญิ เตบิ โต ตน ฟา มเสน ใยมาก
รสชาตไิ มด แี ละกา นใบจะเกดิ อาการไสก ลวง เมอ่ื เซเลอรอี่ ายไุ ด 25 – 30 วนั
หลงั ยา ยปลกู ลงแปลง เกบ็ วชั พชื ออกเดด็ หนอ ทเ่ี กดิ ใหมท งิ้ พรอ มใสป ยุ
15 – 15 – 15 และสตู ร 21 – 0 – 0 หรอื สตู ร 15 – 0 – 0 อตั ราผสมจาํ นวน
50 กโิ ลกรมั /ไร โดยโรยปยุ รอบโคนตน หลงั จากนนั้ 2 สปั ดาห ใสป ยุ ครงั้ ที่ 2 โดย
ใชป ยุ สตู ร 15 – 15 – 15 และ 15 – 0 – 0 ในอตั ราผสม จํานวน 50 กโิ ลกรมั /ไร
สดั สว น 2 : 1 และปยุ มลู ไก อตั รา 3 กํามอื /ตน

การเก็บเกยี่ ว

เกบ็ เกย่ี วเมอ่ื ตน มคี วามสงู ประมาณ 45 เซนตเิ มตร ขนึ้ ไป ( อายุ 2.5 – 3.5

เดอื น ) ใชม ดี ตดั ตรงโคนตน ทรี่ ะดบั ดนิ ลา งใหส ะอาดผงึ่ ใหแ หง ตดั แตง กา นใบใหม ี

ความยาวของกา นประมาณ 30 – 35 เซนตเิ มตร คดั เลอื กสว นทมี่ ตี ําหนิ

และกา นใบทตี่ งั้ ไมต รงทงิ้ ไป บรรจใุ สภ าชนะเพอ่ื เตรยี มขนสง ตลาด

ตอ ไป

24

กลุมสือ่ สงเสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้ืนท่สี งู

คณุ คา ทางโภชนาการ
เซเลอร่ีมีโซเดียมต่ํา จงึ มีสรรพคุณในการชว ยลดความดนั โลหิต

เหมาะสําหรับผูท ่เี ปนโรคไต
การใชป ระโยชน

เรม่ิ แรกใชป ระโยชนจ ากเซเลอรเ่ี ปน ยาสมนุ ไพร ใชข บั ปส สาวะ
แกอ าการปวดขอ หลังจากนัน้ จงึ นาํ มาบริโภคในสว นของกา นใบทไี่ มแ กจนเกนิ ไป
โดยนํามาประกอบอาหารไดหลายอยางใชรับประทานดิบ ๆ ค้ันนาํ้ ดมื่ ตนุ รวมกับ
ผกั อนื่ ๆ ผัดใสห มู ปลา ไก หรอื เครอ่ื งในสัตวตาง ๆ

25

กลมุ สือ่ สง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพ้ืนท่สี งู

ชาโยเต ( Chayote )

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Sechium edule (Jacq.)

ชาโยเต หรือฟก แมว จดั อยูใ นวงศ Cucurbitaceae หรอื
Gourd Family มีถน่ิ กําเนิดทางตอนใตของประเทศเม็กซโิ กและแถบอเมรกิ ากลาง
ลาํ ตนเปนเถาเลื้อยไปตามคาง ผลมีลกั ษณะยาวรี สีเขียวออน ผิวขรขุ ระ เปน
พชื ผกั ทม่ี ีคณุ คาทางอาหารสูง สามารถบริโภคไดท ้ังยอดและผล การปลูกและ
ดแู ลรกั ษางา ย โรคและแมลงนอย

สามารถปลูกทัว่ ไปในพน้ื ทที่ ี่มคี วามสูงจากระดับนาํ้ ทะเลต้งั แต
500 – 1,700 เมตร สภาพอากาศเย็นอุณหภูมทิ ่ีเหมาะสมอยรู ะหวาง 13 – 21ﾟC
หากอณุ หภมู ติ าํ่ กวา 5ﾟC จะเปนอนั ตรายตอ ยอดออน การปลกู ในสภาพอณุ หภูมิ
สงู กวา 28ﾟC จะเรงอตั ราการเจริญทางลาํ ตนและใบใหส ูงขึ้น แตด อกและผลจะรว ง

สําหรบั สภาพดนิ ทท่ี าํ การปลกู เปน ดนิ รวนซุย มีความ
อดุ มสมบรู ณ หนา ดนิ ลกึ และมคี วามเปน กรดเปน ดา งประมาณ 6 – 6.8
ไดร บั แสงแดดและน้ําอยา งพอเพียง

26

กลมุ สอ่ื สง เสริมการเกษตร สํานักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพืน้ ทีส่ งู

การเตรียมดิน
ขดุ พลกิ ดนิ ตากแดด อยางนอย 14 วัน รองกนหลมุ ดว ยมลู ไก

1 กิโลกรมั /หลุม และใสป ยุ เคมีสตู ร 15 – 15 – 15 อตั รา 30 กรัมตอ หลมุ
ควรรองกน หลุมดวยเชอื้ ไตรโคเดอรม า ปองกันโรคเนา ท่ีมีสาเหตจุ ากเชื้อรา

การปลูก
การปลกู มี 2 แบบคือ
1. การปลูกเพอ่ื เก็บผล
• ใชระยะหางระหวา งแถว/หลมุ ประมาณ 2 x 2 เมตร พื้นที่ 1 ไร
ปลกู ไดจ ํานวน 400 ตน หรอื หลมุ ทําคา งสูงประมาณ 2 – 2.5
เมตร โดยใชเ สาไมไผห รอื เสาปูนทาํ เสาหลักแลว ใชไมไผร วก
ทาํ คางวางระหวางเสาปูนเปน ราวไมและใชเชือกหรอื ลวดขงึ เปน
ตารางใหตึง หรอื อาจทาํ ลกั ษณะคางคลา ยกบั คา งองุน
• ใชร ะยะหา งระหวา งแถว/หลมุ 0.5 – 0.75 เมตร x 1 – 1.5 เมตร
ความยาวตามพนื้ ท่ปี ลูก ใชค างไมร วกหรอื ไมเ น้อื แข็งสูงประมาณ
2 – 2.50 เมตร ไขวกันใชไ มว างตรงกลางผูกเชือกใหแนน
สําหรับในแปลงปลกู เพ่อื เก็บผลออนควรมกี ารตัดแตง ใบแก และ

เถาแขนงทไ่ี มสมบรู ณอ อกบา ง เพอ่ื ใหช าโยเตออกผลไดดี

27

กลมุ สือ่ สง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพื้นทสี่ งู

2. การปลูกเพื่อเกบ็ ยอด
การปลกู เพ่ือเกบ็ ยอด เกษตรกรทป่ี ลูกโดยทั่วไปจะไมทาํ คางเพราะ
ไมส ะดวก เกษตรกรจะใชร ะยะการปลกู แบบถี่ ระยะหลมุ อยรู ะหวา ง 50 X 75 เซนตเิ มตร
เพอ่ื ใหไ ดปริมาณตนมาก การเกบ็ ยอดออ นโดยอาจตองใชหัวพนั ธุ 2 หัวตอ หลุม
พน้ื ที่ 1 ไร ใชห วั พันธปุ ระมาณ 3,200 – 6,400 หวั
การเก็บยอดขาย จะเก็บยอดออ นยาวประมาณ 45 – 50 เซนตเิ มตร
หรอื ประมาณ 1 ศอก นาํ มาตดั แตง เอาใบแกอ อกมดั เปน กาํ

วิธีการปลูก
1. นําผลท่ีแกเ ตม็ ทป่ี ลอดเชอื้ ไวรสั ไปชาํ ในกระบะทรายไวในท่ีรม
ที่มคี วามช้ืนพอสมควร รอใหแตกรากจงึ ยายปลูก
2. การปลูกลงแปลง นาํ หวั พันธทุ ่แี กเ ตม็ ท่ีและงอกตนออ นแลว วาง
กลางหลมุ ทเี่ ตรยี มไวก ลบดนิ 3 ใน 4 ของผลเหมอื นการปลกู มะพราว
เสรจ็ แลวคลุมดว ยหญา แหง ฟางขา ว เศษพชื เลก็ นอยแลวรดน้ําใหช ุม

การใหน้าํ
รดวนั ละ 1 – 2 ครัง้

28

กลมุ สอื่ สง เสริมการเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้นื ที่สงู

การใหปุย
ใสปุยสูตร 12 – 24 – 12 หรือ 15 – 15 – 15 สลับกบั ปยุ คอกเปน

ระยะประมาณ 2 เดอื น/ครัง้ การปลกู ชาโยเตส วนใหญไมจ าํ เปน ตองใชส ารเคมี
กาํ จดั ศัตรูพชื เนือ่ งจากไมม ศี ัตรรู บกวนมากนัก การดแู ลในระยะแรกอาจจะตอง
กําจดั วัชพืช เมอื่ ชาโยเตตง้ั ตัวไดไมจ ําเปนตอ งกําจดั วชั พืชเพียงแตดูแลการใส
ปุยและใหน้ํา

การเกบ็ ผลผลติ

การเกบ็ ผลออน

เรมิ่ เกบ็ ผลไดเมอ่ื อายุ4 – 5 เดอื น

ผลจะออกเปน รนุ ๆ ละ 45 วัน ขนาดผลทีเ่ ก็บ

เพอื่ บริโภคควรมีผวิ สเี ขยี วออ นหรือสีเขยี ว

หนกั ประมาณ 250 – 400 กรัม/ผล

การเก็บยอด

ตดั ยอดออนไดหลงั การปลูกประมาณ 2

เดอื น จะเกบ็ ยอดออ นยาวประมาณ 40 – 50 เซนตเิ มตรทกุ

2 – 3 วนั ผลผลติ เฉลย่ี 200 – 300 กโิ ลกรมั /ไร โดยเฉลย่ี

สปั ดาหล ะ 400 กโิ ลกรมั /ไร

ขอ ควรระวงั ในการปลกู ชาโยเต
ไมค วรปลกู ในพน้ื ทที่ ไี่ มส ามารถระบายนํา้ ไดด ี เนอ่ื งจากชาโยเต

ออ นแอตอ การถกู น้ําทว มขงั

29

กลุม ส่ือสงเสริมการเกษตร สาํ นักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพ้นื ท่ีสงู

คณุ คา ทางโภชนาการ
ชาโยเตป ระกอบไปดว ยคณุ คา อาหารหลายชนดิ ไดแ ก วติ ามนิ ซี

แคลเซยี ม ฟอสฟอรสั บํารงุ กระดกู และฟน ปอ งกนั หวดั ผลและเมลด็ ประกอบดว ย
กรดอะมโิ นทสี่ าํ คญั เชน aspartic acid glutamic acid alanine orgin cistien
phenylalanine glycine histidine isoleuucine leucine metionine proline serine
tyrosine threoninee and valine นาํ้ ตม ใบและผลชว ยขบั ปส สาวะและสลายนวิ่ ในไต
การใชป ระโยชน

สว นทใี่ ชบ รโิ ภคคอื สว นของยอดออ นและผลออ น มกี ารบรโิ ภคอยา ง
แพรห ลาย และมรี สชาตอิ รอ ย จดั เปน ผกั ปลอดสารพษิ ยอดชาโยเตก เ็ ชน เดยี วกบั
ผกั ทวั่ ไป นาํ มาตม จมิ้ นา้ํ พรกิ ตม จดื แกงเลยี ง ลาบ ผดั หมู ผดั นํ้ามนั หอย
กว ยเตยี๋ วราดหนา สว นผลของชาโยเตก น็ ําไปปรงุ เปน ผกั กบั ไข ตม จดื แกงสม ลวก
หรอื ตม จม้ิ กบั นํ้าพรกิ

30

กลุม สื่อสง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพน้ื ทีส่ งู

หอมญี่ปุน (Bunching Onion)

ช่อื วทิ ยาศาสตร Allium fistulosum L .
พนั ธุท่ีนิยมปลูก Kaga kujou

Choju Natsuguro

หอมญ่ปี นุ เปน พชื อายยุ าว ตอ งการดนิ รว นซุยหนา ดินลึกระบายน้ําดี
และมอี ินทรยี วตั ถุสูง คาความเปนกรดเปนดา ง 6.0 – 6.8 ลักษณะท่วั ไป
ประกอบดวยราก ซง่ึ เปนระบบรากฝอยลําตน จรงิ จะมลี ักษณะเปนแผนอยูระหวา ง
รากและใบ ใบมีลักษณะเปน หลอดยาว คลา ยใบหอมขนาดใหญ สวนท่นี าํ มา
บริโภค คอื ลําตนเทยี มซง่ึ มีลกั ษณะกลมยาวสีขาวเปน สว นของกาบใบ ( scape )
ทําหนาทีส่ ะสมอาหาร ซง่ึ จะขยายตวั ตามยาว ทําใหม ลี ําตน เทยี มสูง 25 – 75
เซนติเมตร เสนผาศูนยกลาง 3 – 7 เซนติเมตร การขยายพันธุโดย
ใชเมลด็ และแยกกอ

31

กลมุ สือ่ สงเสรมิ การเกษตร สาํ นักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพนื้ ทส่ี งู

การเตรยี มกลา
1. แปลงเพาะกลาในฤดูฝนอยภู ายใตหลังคาพลาสตกิ ฤดูรอ น/หนาว

ใชอ ุโมงคตาขา ย
2. บมเมลด็ โดยแชเมลด็ ในนํ้าผสมยากนั รา นาน 15 นาที ผ่งึ เมล็ด

ไวน าน 30 นาที หอ ดว ยผา ไว 1 คืน แลว นําเมลด็ ไปหยอดในแปลงเพาะกลา
3. ขึน้ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสปยุ รองพนื้ สตู ร 12 – 24 –12 และ

ปูนขาว อัตรา 30 กรัม/ตารางเมตร และปยุ คอกปริมาณ 1 กโิ ลกรัม/ตารางเมตร
คลุกเคลาใหท ว่ั แปลงรดนํา้ ใหชุม

4. ขีดรองขวางแปลงลึก 1 เซนตเิ มตร หาง 10 เซนติเมตร
หยอดเมล็ดที่บมแลวหา งกนั 1 เซนติเมตร กลบดว ยดินบาง ๆ แลวคลมุ ดวยฟาง

5. ตนกลาอายไุ ด 25 วัน และ 50 วนั ใสป ยุ สตู ร 15 – 15 – 15 และ
ยูเรีย

6. รดนาํ้ วนั ละ 1 คร้งั อายไุ ด 2 เดือน ยายปลกู
7. ตน กลายา ยปลกู ตดั ปลายใหสงู กวา ยอด 2 เซนติเมตร ตัดราก
เหลือ 1 เซนตเิ มตร แชร ากในนาํ้ ผสมไดแทนเอม็ 45 นาน 10 นาที กอ นปลกู

การเตรยี มดนิ
ไถหรอื ขดุ ดนิ ใหล กึ ประมาณ 15 – 20 เซนตเิ มตร ตากดนิ ทงิ้ ไว

1 สปั ดาห ใสป นู ขาว ปรบั คา ความเปน กรดเปน ดา ง ทงิ้ ไว 10 วนั ใสป ยุ คอกหรอื
ปยุ หมกั และรองพน้ื ดว ยปยุ สตู ร 15 –15 –15
อตั รา 20 กรมั /ตารางเมตร คลกุ เคลา ให
เขา กนั

32

กลุม ส่อื สงเสรมิ การเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพน้ื ท่สี งู

การปลูก
กอ นปลกู ควรรดนํา้ ใหแ ปลงมคี วามชมุ ชนื้ แลว ทําการปลกู โดยขดุ

รอ งลกึ 3 เซนตเิ มตร หา งกนั 80 เซนตเิ มตร
หลงั ปลกู 20 วนั โรยปยุ สตู ร 21 – 0 – 0 และ 15 – 15 – 15 อตั รา

20 กรมั /ตารางเมตร ลงในรอ งปลกู แลว กลบดนิ พนู โคน อายไุ ด 40 วนั โรยปยุ สตู ร
15 – 15 – 15 แลว กลบดนิ พนู โคนตน ถงึ ในระดบั ใบลา ง

การเก็บเก่ียว
เกบ็ เกยี่ วเมอ่ื อายไุ ด 60 — 80 วนั หวั มขี นาดเสน ผา ศนู ยก ลาง 7 – 8

เซนตเิ มตร เลอื กหวั ทมี่ ที รงกลมไมม รี อยแตกหรอื รอยแยก ตดั ใบออกใหเ หลอื กา นใบ
ไมเ กนิ 3 เซนตเิ มตร ลา งใหส ะอาด ผงึ่ ใหแ หง

33

กลมุ ส่อื สง เสริมการเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพนื้ ทีส่ งู

คุณคา ทางโภชนาการ
ประกอบดว ยโปรวติ ามนิ เอ และซี

การใชประโยชน
สว นทน่ี าํ มาบรโิ ภค คอื ลําตน เทยี มทม่ี ลี กั ษณะกลมยาวสขี าว นาํ มา

ประกอบอาหารตา ง ๆ เชน ผดั นํ้ามนั หอย ผดั กบั อาหารทะเลหรอื ตนุ

34

กลุมส่ือสง เสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพน้ื ที่สงู

กระเทียมตน ( Leek )

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Allium ampeloprasum L .
porrum

พันธทุ น่ี ยิ มปลูก Swiss Giant Bluvetia
Swiss Giant Helvitia

กระเทียมตน เปนผักเมอื งหนาวชนดิ หนง่ึ สามารถปลูกไดต ลอดป
ในพื้นท่ที ่มี คี วามสงู จากระดบั นํา้ ทะเล 800 เมตร ขนึ้ ไป และมอี ณุ หภมู ทิ เี่ หมาะสม
12 – 21 ﾟC กระเทียมตน เปนพชื ที่มรี ะบบรากตื้น ดินที่ปลูกตอ งรวนซุยและ
หนา ดินลึก มอี นิ ทรยี วตั ถสุ งู ระบายนา้ํ ไดด ี สว นทน่ี ําไปประกอบอาหาร คอื ลาํ ตน
เทยี ม ( pseudostem ) หรอื โคนกา นใบ ( Shaft ) เปน สว นทข่ี ยายตวั และสะสมอาหาร
สํารองสขี าว ขนาดและความยาวของลาํ ตน เทยี มขน้ึ อยกู บั สายพนั ธุ ความสงู ของตน
โดยทว่ั ไป ประมาณ 40 – 75 เซนตเิ มตร

35

กลุมส่อื สงเสรมิ การเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้นื ทส่ี งู

การเตรยี มกลา
1. แปลงเพาะกลา ในฤดฝู นอยภู ายใตห ลงั คาพลาสตกิ ฤดรู อ น/หนาวใช

อโุ มงคต าขา ย
2. บม เมลด็ โดยแชเ มลด็ ในน้าํ ผสมยากนั รา นาน 15 นาที ผง่ึ เมลด็ ไว

นาน 30 นาที หอ ดว ยผา ไว 1 คนื แลว นําเมลด็ ไปหยอดในแปลงเพาะกลา
3. ขนึ้ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสป ยุ รองพน้ื สตู ร 12 – 24 – 12 และปนู ขาว

อตั รา 30 กรมั /ตารางเมตร และปยุ คอกปรมิ าณ 1 กโิ ลกรมั /ตารางเมตร คลกุ เคลา ให
ทวั่ แปลงรดน้าํ ใหช มุ

4. ขดี รอ งขวางแปลงลกึ 1 เซนตเิ มตร หา ง 10 เซนตเิ มตร หยอดเมลด็ ท่ี
บม แลว หา งกนั 1 เซนตเิ มตร กลบดว ยดนิ บาง ๆ แลว คลมุ ดว ยฟาง

5. ตน กลา อายไุ ด 25 วนั และ 50 วนั ใสป ยุ สตู ร 15 – 15 – 15 และยเู รยี
6. รดนา้ํ วนั 1 ครงั้ อายไุ ด 2 เดอื น ยา ยปลกู
7. ตน กลา ยา ยปลกู ตดั ปลายใหส งู กวา ยอด 2 เซนตเิ มตร ตดั รากเหลอื
1 เซนตเิ มตร แชร ากในนาํ้ ผสมไดแทนเอม็ 45 นาน 10 นาที กอ นปลกู

36

กลุมส่ือสงเสริมการเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพ้นื ทีส่ งู

การเตรยี มดิน
ไถหรอื ขดุ ดนิ ใหล กึ ประมาณ 15 – 20 เซนตเิ มตร ตากทงิ้ ไวป ระมาณ

1 สปั ดาห ใสป ยุ คอกหรอื ปยุ หมกั และรองพน้ื ดว ยปยุ สตู ร 15 – 15 – 15 อตั รา
20 กรมั /ตารางเมตร คลกุ เคลา ใหเ ขา กนั

การปลูก
การปลกู กอ นปลกู รดนาํ้ ใหแ ปลงมคี วามชมุ ชน้ื แลว ทําการปลกู โดยขดุ

รอ งลกึ 3 เซนตเิ มตร หา งกนั 80 เซนตเิ มตร เลอื กตน กลา ทม่ี ขี นาดเทา กนั ปลกู ใน
แปลงเดยี วกนั กลบดนิ รดนํ้าใหท ว่ั แปลง

37

กลมุ สื่อสงเสริมการเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพนื้ ทสี่ งู

การใหน าํ้ /ปุย
ควรดแู ลไมใ หก ระเทยี มตน ขาดนา้ํ หลงั ปลกู 20 วนั โรยปยุ สตู ร

21 – 0 – 0 และ 15 – 15 – 15 อตั รา 20 กรมั /ตารางเมตร ลงในชอ งปลกู แลว กลบดนิ
พนู โคนถงึ ระดบั ลา ง อายไุ ด 40 วนั โรยปยุ สตู ร 15 – 15 – 15

การเกบ็ เกย่ี ว
เกบ็ เกย่ี วไดเ มอื่ กระเทยี มตน อายุ 80 วนั ขน้ึ ไป หลงั จากยา ยปลกู หรอื

เมอื่ ใบลา งหา งจากพน้ื 15 เซนตเิ มตร หรอื โคนตน เกนิ 2.5 เซนตเิ มตร ลา งรากให
สะอาดตดั ทงิ้ เหลอื 0.5 เซนตเิ มตร เกบ็ ใบเสยี ทงิ้
การใชประโยชน

ใชท ําซปุ สตู ผดั นาํ้ มนั หอย ผดั กบั อาหารทะเล เนอื้ สตั ว ปลา หรอื
ตนุ แบบจบั ฉา ย

38

กลุม สอ่ื สงเสริมการเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพนื้ ที่สงู

ปวยเหล็ง (Spinach)

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Spinacia oleraceal
พันธทุ ีน่ ยิ มปลกู ลูกผสม Pop eye , Orient , Pacific , Oscar , Spark

ปวยเหลง็ มถี นิ่ กําเนิดอยแู ถบทางตะวนั ตกเฉียงใตข องอินเดียและ
แถบอฟั กานิสถาน เปน พชื อายสุ น้ั ลําตน เปน กอจะมกี าบใบซอ นกนั เปน กอ
คลายผักกวางตงุ รากจะเปน ระบบรากแกว กานและใบจะมคี วามยาว 10 – 15
เซนติเมตร ขอบใบหยกั เลก็ นอย ปลายใบคอ นขา งมน กานใบจะกลวง
ใบคอนขางหนาเปนมนั สเี ขียวคอ นขา งเขม ใตใ บมีขนออน ๆ ชอบอากาศหนาวเยน็
ใชพืน้ ทใ่ี นการปลูกนอ ย ราคาและผลตอบแทนคอนขางสงู
หากปลกู ในชวงฤดูฝน

39

กลมุ สอ่ื สง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้ืนท่ีสงู

ดนิ ทเ่ี หมาะสม ควรเปน ดนิ รวนปนทราย มคี วามเปนกรดเปนดางของ
ดนิ 6.0 – 6.8 มีการระบายน้ําดี พ้ืนท่ปี ลูกจะอยทู ี่ระดบั 1,000 เมตร ขึ้นไปจาก
ระดบั นาํ้ ทะเล สามารถปลกู ไดต ลอดป อุณหภูมทิ ่เี หมาะสมสาํ หรบั การเจรญิ เตบิ โต
อยรู ะหวา ง 18 – 20ﾟC
การเตรียมดิน

เนื่องจากเปน พชื ท่หี วานเมลด็ ในแปลงปลกู โดยตรง ควรเลอื กดิน
ทรี่ ว นซุย มคี วามอดุ มสมบูรณส งู มีหนา ดนิ ลกึ ระบายนํา้ ไดด ี ปวยเหล็งเปนผักที่
ชอบดนิ ท่มี สี ภาพเปนกรดเปนดางระหวาง 6.0 – 6.8 ดงั นน้ั จึงควรมกี ารหวาน
ปูนขาวทุกครงั้ ทเี่ ตรีมดนิ เพ่ือปลูกปวยเหล็ง แลวทําการขุดพลิกดินตากแดดไว
7 – 15 วัน แลว จงึ ยอ ยดนิ และขน้ึ แปลง รองพน้ื ดว ยปยุ คอกประมาณ 1,500 – 2,000
กิโลกรัม/ไร และปยุ เคมสี ูตร 12 – 24 – 12 อัตรา 50 กิโลกรมั /ไร คลกุ เคลาผสม
ใหท ่วั แปลง แลว ทาํ การขีดรองตามขวางของแปลง แตละรอ งหา งกนั 10 – 12
เซนติเมตร

40

กลมุ สอ่ื สงเสรมิ การเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพ้นื ทส่ี งู

การปลูก
เนอื่ งจากทเี่ ปลอื กหมุ ของเมลด็ มสี ารกาํ จดั การงอกอยู ดงั นน้ั ใหใ ชผ า

เปยกหมาด ๆ หุมเก็บรกั ษาในอุณหภูมิ 5ﾟC ( ตเู ย็นช้ันรองชองน้ําแขง็ ) 3 – 5 วนั
หรอื แชเมล็ดในจิบเบอเรลลกิ แอซิก เขมขน 100 ppm
เปนเวลา 1 ช่วั โมง จะชว ยใหอ ตั ราความงอกสงู ข้นึ

ทาํ การปลกู โดยใชไมขดี บนแปลงใหเ ปน
รองตามขวางแปลงลกึ 1 – 2 เซนตเิ มตร แลว หยอด
เมลด็ ลงในรอ งใหแตละเมลด็ หางกนั ประมาณ
5 เซนติเมตร แลว กลบดิน หลงั จากเมล็ดงอกแลว
7 – 10 วนั ถอนแยก เน่ืองจากในการหยอดเมล็ด
อาจจะหยอดถ่ีเกินไป

การใหน ้ํา
การใหน ้าํ ปวยเหล็งเปนส่ิงสําคญั มาก ควรมีการใหน ้าํ วนั ละ 2 คร้ัง

คอื ตอนเชาและตอนเยน็ ถาปวยเหลง็ ขาดนํา้ จะทําใหต น แคระแกร็น และใบจะ
เหลือง หากมีการปลกู ในชว งฤดฝู นควรทาํ โรงเรอื นพลาสติก เพ่ือปองกันนาํ้ ฝนที่
จะตกลงมาทําใหป วยเหลง็ เสยี หายได

41

กลุม ส่อื สงเสริมการเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพื้นที่สงู

การใหปุย
เมื่อตน กลา อายุได 15 วันใหใ สปุย เคมสี รู 46 – 0 – 0 และ 13 – 13 – 21

อัตรา 1 : 1 ปรมิ าณ 50 กิโลกรมั /ไร ( โรยระหวางแถวและพรวนดินกลบ )
การเกบ็ เกย่ี ว

อายกุ ารเก็บเกี่ยวหลังจากหยอดเมล็ด ประมาณ 30 – 45 วัน ใหท าํ
การถอนหรือตัดทัง้ ลําตน ลอกใบทเี่ หลืองและเปน โรคออก ทาํ ความสะอาด และ
ผึ่งกอ นทาํ การบรรจุ การเก็บเกีย่ วควรเก็บตอนเยน็ หรือตอนเชา รีบบรรจุภาชนะ
โดยเรว็

คุณคา ทางโภชนาการ
ปวยเหลง็ ประกอบไปดวยคุณคา ทางอาหารหลายชนิด เชน

คารโ บไฮเดรต โปรตีน แคลเซยี ม ฟอสฟอรัส เหล็ก และมีสารเบตาแคโรทนี และ
วิตามินซี เปนจํานวนมาก ชวยบํารงุ สายตา ผวิ พรรณ ทําใหก ระดกู แขง็ แรงและ
ชว ยปองกันโรคมะเร็ง
การใชประโยชน

การบริโภคจะนาํ มาบริโภคท้งั ลําตน โดยจะตัดราก
ทิง้ ไป และนาํ สวนทเ่ี หลือไปประกอบอาหาร ไดแ ก ผดั ไฟแดง
ตม จืด สกุ ี้ หรือ ผัดใสห มู ใสไก

42

กลมุ ส่อื สงเสริมการเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพื้นทส่ี งู

ผักกาดหวาน
( Cos Lettuce , Romain Lettuce )

ช่อื วทิ ยาศาสตร Lactuce sativa var. longifolla
ผักกาดหวาน เปนพืชลม ลุกการปลกู ดูแลรกั ษาคลา ยผกั กาดหอมหอ

ตองการสภาพอากาศเย็น อุณหภูมทิ ีเ่ หมาะสมอยรู ะหวา ง 10 – 24ﾟC ในสภาพ
อุณหภูมิสงู การเจรญิ เตบิ โตทางใบจะลดลง และสรา งสารสขี าวคลา ยนาํ้ นมหรือ
ยางมาก เสน ใยสูงเหนียวและมีรสขม

ดินทเ่ี หมาะสมตอการปลกู ควรรวนซยุ มีความอุดมสมบูรณ และมี
อินทรียวตั ถุสงู หนาดินลกึ และอมุ น้ําไดดปี านกลาง สภาพความเปน กรดเปน ดาง
ของดินอยรู ะหวา ง 6 – 6.5 พืน้ ท่ีปลูกควรโลงและไดรบั แสงแดด
อยางเต็มที่ เนอื่ งจากใบผักกาดหวานมีลกั ษณะบางไมท นตอฝน
ดังน้ันในชวงฤดูฝนควรปลกู ใตโรงเรือน

43

กลมุ สื่อสงเสรมิ การเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้นื ท่สี งู

การเตรียมดิน
ขดุ ดนิ ตากแดดและโรยปนู ขาวหรอื โดโลไมท อตั รา 100 กรมั / ตารางเมตร

ทง้ิ ไว 14 วนั ใหวชั พืชแหง ตาย ขน้ึ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสปยุ สตู ร 12 – 24 – 12
และสตู ร 15 – 0 – 0 รองพนื้ ปุยคอกอตั รา 2 – 4 ตนั /ไร
การเตรยี มกลา

เพาะกลา ในถาดหลมุ แบบประณีต วสั ดเุ พาะควรมรี ะบบนาํ้ ดี

การปลูก
นาํ ตน กลา ทเี่ พาะไว อายปุ ระมาณ 3 – 4 สปั ดาห มาปลกู โดยใชร ะยะ

ปลูก 30 x 30 เซนตเิ มตร ในฤดูรอน และ 40 x 40 เซนติเมตร ในฤดูฝนเพอ่ื
ปอ งกันการระบาดของโรค

44

กลมุ ส่อื สง เสรมิ การเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพนื้ ที่สงู

การใหน ้าํ
ควรใหนาํ้ อยา งสม่ําเสมอและเพียงพอตอ การเจรญิ เติบโต การให

ไมค วรมากเกินไป อาจทําใหเ กิดโรคโคนเนา
การใหป ยุ

หลงั ปลกู 7 วัน ใสป ุย สูตร 46 – 0 – 0 ผสมสตู ร 15 – 15 – 15
อัตราสว น 1 : 1 ปรมิ าณ 50 กโิ ลกรมั /ไร พรอ มกาํ จดั วชั พชื หลงั ปลกู 20 – 25 วนั
ใสป ยุ สูตร 13 – 13 – 21 โดยขุดรอ งลกึ 2 – 3 เซนติเมตร รอบโคนตน รัศมีจาก
ตน 10 เซนตเิ มตร โรยปยุ ½ ชอ นโตะ กลบดินแลว รดน้าํ พรอ มกําจัดวชั พชื

ขอ ควรระวัง
1. ควรฉีดพน แคลเซียม และโบรอน สัปดาหละ 1 คร้ัง เพื่อปอ งกนั
อาการปลายใบไหม (Tipburn) ในบางพนื้ ทซ่ี ึง่ มีปญหาขาดธาตุรอง
2. การพรวนดิน ระวังอยากระทบกระเทอื นรากหรอื ตน เพราะจะมีผล
ตอการเขา ปลีทีไ่ มส มบูรณ
3. ไมค วรปลูกซํ้าทเี่ ดมิ

45

กลุมสอื่ สงเสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพืน้ ทส่ี งู

การเก็บเก่ียว
เมอื่ ผักกาดหวานมอี ายุไดป ระมาณ 40 – 60 วัน หลังจากยายปลกู

ใชหลงั มือกดดูถาแนนก็เก็บได ( กดยบุ แลวกลบั คืนเหมือนเดมิ ) ใชม ีดตดั และ
เหลือใบนอก 3ใบ เพือ่ ปองกนั ความเสยี หาย
ในการขนสง หลีกเลย่ี งการเก็บเกี่ยวตอน
เปย ก ควรเกบ็ เกยี่ วตอนบายหรอื ค่ําแลว
ผึ่งลมในท่ีรมและคดั เกรด ปา ยปนู แดงที่
รอยตดั เพ่ือปองกันการแพรเ ชื้อโรคเขาสูหัว
แลว บรรจุลงในพลาสติกเพือ่ รอขนสงตอ ไป

ขอ ควรระวงั

1. ในฤดูฝน เก็บเกีย่ วกอนผักโตเตม็ ท่ี 2 – 3 วัน เพราะถา ปลอยให
ผกั โตเตม็ ที่ผักจะเนางา ย

2. เก็บซากตนนําไปเผา หรอื ฝง ลกึ ประมาณ 1 ฟตุ ปอ งกันการระบาด
และสะสมโรคในแปลงปลูก

คณุ คาทางโภชนาการ
ผักกาดหวานมนี ้ําเปนองคประกอบ และมี

วติ ามนิ ซีสูง นอกจากนี้ยงั มีฮีโมโกลบิน ( hemoglobin )
ชว ยปอ งกันโรคโลหติ จาง บรรเทาอาการทอ งผูกเหมาะ
สาํ หรบั ผทู ่ีปว ยเปน โรคเบาหวาน

การใชประโยชน
ผักกาดหวานเปน พชื ทนี่ ยิ มบริโภคสดโดยเฉพาะใน

สลัดหรอื กินกบั ยาํ แตสามารถประกอบอาหารไดใ นบางชนิด เชน
นําไปผดั กับน้าํ มนั โดยใชไฟแรงอยางรวดเรว็

46

กลุมสื่อสงเสรมิ การเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพน้ื ทส่ี งู

กะหลํ่าปม ( Kohlrabi )

ชือ่ วทิ ยาศาสตร Brassica caulorapa
พนั ธุทีน่ ยิ มปลูก Early White Vienna
Early Purple Vienna

กะหลา่ํ ปม จดั อยใู นวงศ Brassicaceae ( Cruciferae ) เปน พชื
ลม ลุก ทใ่ี ชบ ริโภคสวนของลาํ ตน ทส่ี ะสมอาหาร ลักษณะท่วั ไปของลาํ ตนสว น
เหนอื ดินจะเปนปมพองออก ลกั ษณะกลมหรอื กลมแปน เสน ผาศนู ยกลาง 5 – 10
เซนติเมตร มี 2 สี คือ เขยี วและมวง ใบเปน ใบเดีย่ วรูปรหี รอื รปู ไขแกมรี ปลาย
แหลมถึงปาน ขอบใบหยกั โดยเฉพาะสว นใกลโคน และเวา ลึกถึงเสน กลางใบ
กา นใบเล็ก ยาว แผน ใบมนี วล สามารถเจริญเติบโตไดดใี นสภาพอากาศเย็น
อุณหภูมทิ ี่เหมาะสมอยูร ะหวา ง 15 – 22ﾟC และควรไดรบั แสง
อยา งพอเพยี ง ดนิ ท่ีใชป ลูกควรรว นซยุ มีความอดุ มสมบรู ณส งู
การระบายนา้ํ และอากาศดี ดนิ ควรมีสภาพความเปนกรดเปนดา ง

47

กลุม ส่ือสงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพนื้ ทสี่ งู

6 – 6.5 และมีความชืน้ สูง ควรใหนาํ้ อยา งสมํา่ เสมอ หากขาดน้ําจะทาํ ใหชะงัก
การเจริญเตบิ โต คุณภาพปมไมดี มีเสนใยมากรปู รางปมไมสวย
การเตรยี มกลา

เพาะกลาแบบประณีต ในถาดหลุม อายุกลา ประมาณ 20 วนั ไมควร
เกิน 25 วนั แลว ยา ยปลูก หากตน กลาอายุมากจะทําใหตนชะงกั การเจริญเติบโต
การเตรยี มดิน

ไถดนิ ลึกประมาณ 15 – 20 เซนติเมตร ขดุ ดินตากแดดอยางนอ ย
14 วนั เกบ็ หญา และวัชพืชออกจากแปลงข้นึ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสป ยุ 15 –15 –15
ปูนขาว ปุยคอก อตั รา 1 กโิ ลกรัม/ตารางเมตร และโบแรกซ อตั รา 1 กรมั /ตารางเมตร
ผสมคลุกเคลา ในดินใหทวั่ ปรับหนา แปลงใหเ รยี บ
การปลูก

ทําหลมุ ลกึ 6 – 8 เซนตเิ มตร ระยะหา งระหวา งตน และแถว 20 x 25 เซนตเิ มตร
การใหน ้าํ

ควรใหส มา่ํ เสมอ 1 – 2 วนั /คร้งั

48

กลุมสอ่ื สงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]