หนังสือเรียน วิชาสุขศึกษาและพลศึกษา ป.5

ùÑć ÷Ðą øāúèÖĀ ùĆüċòñĄ èòāñöăÙāíĆĔèßāè ๕ê.
Čôÿíô÷Ðą øā

���ป�ะ��ศึกษาป��� ๕

����สาร��ารเรียนรส� �� ����า���พ�����าบริษทั สรางสรรคส ื่อเพื่อการเรียนรู (สสร.) จํากดั
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

�า�ห�ั�ส��ร��น��าง�าร��� �า�ั้นพ้ืนฐาน พ�� ���ั ราช ����

บรษิ ทั สรางสรรคส อ่ื เพือ่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ใชส ําหรับเปน ตัวอยางประกอบการสง่ั ซ้อื แบบเรยี นเทา น้นั
หามสาํ เนา ทําซํา้ ดัดแปลง เผยแพร
หรอื คดั ลอกสว นหนง่ึ สว นใดไปใช
�ร�ส��พชั รา �ิ้�เ�ริ�
�พ��� ย� ������ั ราว�ั น�

ช�ช�นื พง��� ี �๕.�

บริษทั สรางสรรคส ื่อเพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

บริษทั สรางสรรคส่ือเพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

บริษัท สรา งสรรคสื่อเพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

หนงั สือเรยี นรายวิชาพ้ืนฐาน

สุขศึกษา ผเู รียบเรียง
ดร.สุขพชั รา ซม้ิ เจรญิ

และพลศกึ ษา ไพบลู ย กฤษณจกั ราวฒั น
ชชู น่ื พงษด ีบริษทั สรางสรรคส ือ่ เพ่อื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
ผตู รวจ
ชัน้ ประถมศึกษาปที่ ๕ จรินทร โฮสกุล
บุณณภัสสร ยศธรสวัสด์ิ
กลมุ สาระการเรยี นรสู ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา สทิ ธพิ งศ ธรรเทีย่ งธรรม
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน
พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ บรรณาธิการ
รศ. ดร.รชั นี ขวญั บุญจัน

พิมพคร้งั ท่ี ๒ จดั พิมพและจําหนายโดย
สงวนลขิ สิทธ์ิตามพระราชบัญญัติ
ISBN : 978-616-7768-11-3 บริษัท สรา งสรรคส ื่อเพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จาํ กัด
ปทพ่ี มิ พ ๒๕๖๔ ๑๕๑๘/๗ ถนนประชาราษฎร ๑ แขวงวงศสวาง เขตบางซื่อ กรงุ เทพฯ ๑๐๘๐๐
โทรศพั ท : ๐-๒๕๘๗-๗๙๗๒, ๐-๒๕๘๖-๐๙๔๘, ๐-๒๕๘๗-๙๓๒๒-๒๖
โทรสาร : ๐-๒๐๔๔-๔๔๗๒
E-mail : [email protected]

คาํ ชแ้ี จงการใชส อื่ การเรียนรู

องคประกอบตาง ๆ ในแตละหนว ยการเรียนรู

ชอ่ื หนว ยการเรยี นรู ชอ่ื เรอ่ื งในแตล ะบทเรยี น

แผนผงั การเรยี นรู บริษัท สรางสรรคสื่อเพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

คือ แผนผังท่ีอธิบายหัวขอที่ กระตนุ ความรสู บู ทเรยี น

เรียนในหนวยการเรียนรู คอื คําถามท่ีกระตุน ความรูเดิม

ของนกั เรยี นกอนเขา สบู ทเรยี น

๒ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๑บบทททที่ อวรยั ะวบะภบาตยนา องกๆราใงกนารยา งกาย
และการดแู ลรกั ษา

กระกตรุนะคตวุนาคมวราสู มูบรทูส เบู รียทนเรยี น

๑. ระบบยอยอาหารมีความสําคัญอยางไร
๒. จากภาพ หากรับประทานอาหารประเภทน้ีมากๆ มีผลกระทบตอระบบการยอยอาหาร

และระบบขับถายอยางไร

บรษิ ัท สรา งสรรคส ื่อเพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

สาระสาํ คญั ประเด็นความรู
คอื ใจความสาํ คญั ของเน้อื หา
ประจาํ หนวยการเรียนรู ระบบตาง ๆ ประกอบดวยอวัยวะภายใน ท่ีทํางานประสานสัมพันธกัน
มีความสาํ คัญตอ สุขภาพ การเจรญิ เติบโต และพฒั นาการ เชน ระบบยอยอาหาร
มาตรฐานการเรยี นรแู ละตวั ชวี้ ดั ระบบขบั ถา ย ซง่ึ ระบบเหลา นท้ี าํ หนา ทย่ี อ ยอาหารทน่ี กั เรยี นรบั ประทานลงไปและ
คือ มาตรฐานการเรียนรูและ ขับถายกากอาหารออกมา นกั เรยี นจงึ ควรทาํ ความเขา ใจเพอื่ การดแู ลรกั ษาอยาง
ตัวช้ีวัดทีห่ ลกั สูตรฯ กาํ หนดใหเ รยี น ถูกตอง

ประเดน็ ความรู
คือ จุดเร่ิมตนของบทเรียน นํา
เขาสูเนือ้ หาความรทู ่เี พ่มิ ข้ึนในหนา
ตอ ไป

เรอ่ื งสขุ ภาพทคี่ วรใสใ จ แหลง ขอ มลู เพม่ิ ความรู
คอื เกร็ดความรทู ่ีเก่ียวกับสขุ ภาพ คือ เว็บไซตสําหรับสืบคนความรู
ใหน กั เรยี นคาํ นงึ ถงึ และนาํ ไปปฏิบัติ เพิ่มเติมจากเน้ือหาท่ีเรียน

ภาพประกอบทนี่ า สนใจ เตมิ ความรู หนฉู ลาดคดิ

คือ ความรูเพ่ิมเติมนอกจาก
เนื้อหาในบทเรียน สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕
๑๑๐ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๑๑ ๑๑๑

๒) ระบบขบั ถา ยอจุ จาระ ขอ ๑๐ การปฏิบตั ิตนในการมีสํานึกตอสวนรวม รวมสรา งสรรคสังคม
ระบบขบั ถา ยอจุ จาระ ประกอบดว ย ลาํ ไสใ หญ ลาํ ไสต รง และทวารหนกั
๑. ใชทรัพยากรอยางประหยัดและคุมคา เชน การซอมแซมสิ่งของที่ชํารุด
(๑) ลาํ ไสใ หญ ลาํ ไสจ ะยาวประมาณ ๕ ฟตุ สว นตน จะเปน กระพงุ ใหญ บรษิ ทั สรา งสใรหรส คาส ม่ือาเพรถ่ือกนาาํ รกเรลียบั นมรูา(ใสชสใ หร.ม) ไจดาํ  กัด
สว นตอ จะมลี น้ิ เปน รอยพบั ของเยอ่ื บภุ ายใน ทาํ หนา ทป่ี อ งกนั ไมใ หอ าหารยอ นกลบั .SRANGSANSUEPHU๒AK. AชRว NยRกIAนั NดRแู UลUร(กั SษSRา.)สCงิ่ Oแ.ว,LดTลDอ มภายในบา น โรงเรยี น ชมุ ชน และทส่ี าธารณะ

มาในลาํ ไสเ ลก็ สว นปลายมลี กั ษณะเปน หลอดแคบๆ เรยี กวา ไสต ง่ิ จะทาํ หนา ท่ี ๓. กําจัดขยะในบา นและท้ิงขยะลงในถังขยะตามประเภทอยางถกู ตอ ง
สะสมกากอาหารที่ ลาํ ไสเ ลก็ สง มา และจะดดู ซมึ นาํ้ กบั กลโู คสใหเ ขา สกู ระแสเลอื ด ๔. มีจิตสํานึกในการปองกันการแพรกระจายของ
ลาํ ไสใ หญจ ะบบี ตวั เพอื่ นาํ กากอาหารเคลอื่ นทไ่ี ปรวมกนั ทลี่ าํ ไสต รง และขบั ถา ย เช้ือโรค และใชห อ งนา้ํ ทถ่ี กู สุขลกั ษณะ
๕. ใหค วามรว มมือในการทาํ กจิ กรรมตา งๆ
ทางทวารหนกั ทเี่ รยี กวา อจุ จาระ มสี ว นรว มในการอนุรกั ษท รพั ยากรธรรมชาตแิ ละ
สิ่งแวดลอม เชน ปา ไม สตั ว แหลง นํา้ ธรรมชาติ
(๒) ลําไสตรง เปน
สวนหนึ่งของลําไสใหญ มีความ ลําไส ใหญ
ยาวประมาณ ๕ น้ิว สามารถ
ยืดออกมาไดมากและเปนท่ีพัก

อจุ จาระ ลาํ ไสเ ลก็ เติมความรู หนูฉลาดคิด
(๓) ทวารหนัก เปน ลําไสต รง
ไสต งิ่ ทวารหนกั นกั เรียนมวี ธิ ีผอ นคลายความเครียดไดอ ยา งไร
สวนลางสุดของลําไสใหญยาว เมื่อรูสึกเม่ือยลาควรหาเวลาวางเพื่อพักผอนและคลายความตึงเครียด โดยการทํา
ประมาณ ๑ นว้ิ ถงึ ๑ นวิ้ ครง่ึ ระบบขับถายอจุ จาระ กจิ กรรมทีส่ รา งสรรค เชน เลนกฬี า รองเพลง เลนเกม เพือ่ ใหม ีกาํ ลงั ใจในการดําเนนิ ชีวิต
มชี อ งเปด สภู ายนอก มกี ลา มเนอ้ื
หุมเปนวงกลมโดยรอบ ๒ วง เรือ่ งสขุ ภาพทีค่ วรใสใ จ

สขุ ศกึ ษาแลลใะหักพอษลศุจณกึ จษะาาเปรปะน.๕ผหาูรนูดอทอํากห๓นแาลทะี่เปปดด การมองโลกในแงด ี คดิ บวก รจู ักเอาใจเขามาใสใจเรา และรจู ักใหอ ภยั จะทาํ ใหน กั เรยี น
มจี ิตใจที่สงบและมคี วามสขุ
อยางเดิม
แหลงขอ มูลเพ่มิ ความรู
เร่ืองสุขภาพท่คี วรใสใ จ เว็บไซตส ุขบัญญัติแหงชาติ : http://www.sukabanyad.com

äʵŒ èÔ§ คือ ทอบาง ๆ ท่ีตอ จากลําไส ใหญ ถา มีการอักเสบ เรียกวา “äÊŒµè§Ô ÍÑ¡àʺ”
โรคนเี้ ริ่มตน ดว ยอาการปวดทอ ง ในขนั้ แรกจะมอี าการปวดตรงกลางสะดอื และไมก ชี่ วั่ โมง
ตอมา จุดปวดนี้จะคอย ๆ ยายมาอยูท่ีทองนอยดานขวา ถาเอามือกดตรงสวนน้ี
ของหนา ทอง จะยง่ิ รสู กึ เจ็บมาก

๑๔ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ สขุ ศกึ สษขุ าศแกึ ลษะาพแลละศพกึ ลษศากึ ษปา.๕ป.๕ ๑๘๕๑

เติมความรู หนูฉลาดคดิ การชกหมดั เหว่ยี ง คือการ การชกหมัดเสย ใหยอเขา
ชกหมัดโดยการงอและเกร็งขอศอก และงอลําตัวลงเล็กนอย จากน้ัน
หากระบบขบั ถา ยไมด จี ะเกิดผลเสยี อยา งไร ไวใหหมัดออกไปเปนวิถีโคงขนาน หงายหมัดกําใหแนน ใหศอกแนบ
หากนักเรียนดูแลสุขภาพไมดีจะทําใหระบบขับถายผิดปกติ และจะเกิดโรคตางๆ กับพื้น หมัดจะเปนลักษณะการ ลาํ ตวั ออกแรงสง จากเทา ดนั ลาํ ตวั ขนึ้
ตามมา เชน .บSรRษิAทัNGสSAรNา งSสUEรคถลPรวูกาํHคาํ่ตUเสปหAวัอ่ื มาKเพหAดั Rื่อมแNกตาRาพยIรAยเคNราือRยียUนาปUมรลูใ((SหาสSยบ สRคร.ร)เิา.วC)งณOจด.ส,ําLา นักTนDหดั ขมาดัง แลว ชกหมดั เสยออกไป

๑. โรคทอ งผกู การชกหมัดเหวี่ยง การชกหมดั เสย
๒. โรครดิ สดี วงทวารหนกั
๓. โรคลาํ ไสอ กั เสบ ๓) การใชศ อก
๔. โรคมะเรง็ ลาํ ไสใ หญ การใชศ อกตี สามารถใชไดทงั้ ๒ ขาง ทง้ั ขา ง
๕. โรคไตวาย
ซายและขวา แลว แตถนดั จากทาคมุ ซา ย ใหบ ิดขอ ศอก
แหลงขอมูลเพม่ิ ความรู ต้ังข้ึนสูง แลวเง้ือศอกไปดานหลังใหสูงกวาหัวไหล
เล็กนอย ใชแรงจากหัวไหลตกี ดลงมา
- เวบ็ ไซตว ิกิพเี ดีย สารานุกรมเสรี : https://th.wikipedia.org/wiki/การยอยอาหาร
- สารานกุ รมไทย สําหรับเยาวชน เลม ๘ เรอื่ งที่ ๒ กายวิภาคศาสตรและสรีรวิทยา การใชศอกตี

กิจกรรมทายบทเรียน การจดมวย

?
ถาม-ตอบยํา้ ความรู

๑. การรับประทานอาหารเกี่ยวของกับระบบใดบาง และเก่ียวของอยางไร ปลอดภัยเมื่อใกลหมอ
๒. ถาระบบยอยอาหารและระบบขับถายมีความผิดปกติ จะสงผลตอการ
การบาดเจบ็ ทเ่ี กดิ จากแรงปะทะมกั เกดิ จากกฬี าทเ่ี ปน การตอ สู เชน มวย คาราเต
ดํารงชีวิตอยางไร ยโู ด เทควนั โด กฬี าเหลา นท้ี าํ ใหบ าดเจบ็ มาก ฟกชา้ํ กระดกู หกั กระดกู รา ว กลา มเนอ้ื ฉกี
๓. ทอทางเดินอาหาร และอวัยวะท่ีชวยในการยอยอาหารทํางานสัมพันธกัน ปจ จบุ นั นยิ มใชอ ปุ กรณท ช่ี ว ยปอ งกนั การบาดเจบ็ เชน นวม สนบั ชดุ ปอ งกนั ลาํ ตวั

อยางไร

กจิ กรรมพัฒนาความรู Active Learning

กจิ กรรมทา ยบทเรยี นกจิ กรรม รแู ลว นาํ ไปปฏบิ ตั ิ ปลอดภยั เมอ่ื ใกลห มอ
คือ ขอมูลความรูเก่ียวกับสุขภาพ
คอื กจิ กรรมทนี่ กั เรยี นไดล งมอื ปฏบิ ตั ิ โรค อาการ และขอแนะนําอ่ืน ๆ
จริงหลงั จากไดเรยี นรเู น้ือหาในบทเรยี น

คํานาํ

หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพนื้ ฐาน สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ชน้ั ประถมศกึ ษา
ปท่ี ๕ กลุมสาระการเรียนรูสุขศกึ ษาและพลศกึ ษาเลมน้ี จัดทําขึน้ ตรง
ตามมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดของหลักสูตรแกนกลางการศึกษา

บรษิ ทั สรา งสรรคสอ่ื เพ่ือการเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

ข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ การเรียนรูวิชาสุขศึกษาและพลศึกษา.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD
จะทาํ ใหผ เู รยี นมคี วามรคู วามเขา ใจ และสามารถพฒั นาทกั ษะไดต ามที่
กระทรวงศกึ ษาธิการกาํ หนด ดงั นี้

สขุ ศกึ ษา มงุ เนน ใหผ เู รยี นไดเ รยี นรเู กยี่ วกบั สขุ ภาพ การปอ งกนั โรค
การปฏบิ ตั ติ นเกยี่ วกบั สขุ ภาพ และนาํ ความรไู ปใชใ นชวี ติ ประจาํ วนั ได

พลศกึ ษา มงุ เนน ใหผ เู รยี นไดเ รยี นรเู กย่ี วกบั กจิ กรรมการเคลอ่ื นไหว
ตา ง ๆ ปลูกฝงใหอ อกกําลงั กาย เพ่อื การปอ งกนั โรค มีสุขภาพรางกาย
ทสี่ มบรู ณแขง็ แรง

บรษิ ทั สรา งสรรคส อ่ื เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั หวงั วา หนงั สอื เรยี น
รายวิชาพื้นฐาน สุขศึกษาและพลศึกษา ชั้นประถมศึกษาปที่ ๕ เลมนี้บริษทั สรางสรรคสอื่ เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

จะเปน ประโยชนส งู สดุ รวมทง้ั เกดิ ประสทิ ธภิ าพในการเรยี นรูสรา งความเขา ใจ
ในเนอื้ หาทถ่ี กู ตอ งและชดั เจนตอ ครู ผเู รยี น โดยผเู รยี นสามารถคดิ อยา ง
เปนระบบ นําความรูไปใชในการแกปญหาไดตามสภาพความเปนจริง
และดําเนินชวี ิตไดอ ยางมคี วามสขุ

บรษิ ทั สรา งสรรคส อื่ เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

ตารางแสดงมาตรฐานการเรยี นรแู ละตวั ชว้ี ดั กลมุ สาระการเรยี นรสู ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา
ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ ๕ ทตี่ รงกบั เนอื้ หาในบทเรยี นของแตล ะหนว ยการเรยี นรู

สาระท่ี ๑ การเจรญิ เตบิ โตและพฒั นาการของมนษุ ย
มาตรฐาน พ ๑.๑ เขา ใจธรรมชาตขิ องการเจรญิ เตบิ โตและพฒั นาการของมนษุ ย

(หนว ยการเรยี นรทู ี่ ๑) ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๑ อธบิ ายความสาํ คญั ของระบบยอ ยอาหาร และระบบขบั ถา ยทม่ี ผี ลตอ สขุ ภาพ
การเจรญิ เตบิ โต และพฒั นาการ

ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๒ อธบิ ายวธิ ดี แู ลระบบยอ ยอาหารและระบบขบั ถา ยใหท าํ งานตามปกติ

สาระที่ ๒ ชวี ติ และครอบครวั
มาตรฐาน พ ๒.๑ เขา ใจและเหน็ คณุ คา ตนเอง ครอบครวั เพศศกึ ษา และมที กั ษะในการดาํ เนนิ ชวี ติ

(หนว ยการเรยี นรทู ี่ ๒) ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๑ ออธธบบิิ าายยคกาวราเมปสลาํ ย่ี คนญั แขปอลง.บงSกรRทษิAาทัNารGสงSมAรเNาพคีงSสUรศEรPรอHคUสบAแือ่ KเคพลARือ่ระNกวRัาปIรAทเNรฏRยีอ่ี UนบิUรบู (ตั(SอสSตสRิ นุ.ร)น.C)ตOจไ.า,าํLดกTมDัดเ หวฒัมานะธสรมรมไทย
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๒ ระบพุ ฤตกิ รรมทพี่ งึ ประสงค และไมพ งึ ประสงคใ นการแกไ ขปญ หาความขดั แยง ในครอบครวั
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๓ และกลมุ เพอื่ น

สาระท่ี ๓ การเคลอ่ื นไหว การออกกาํ ลงั กาย การเลน เกม กฬี าไทย และกฬี าสากล
มาตรฐาน พ ๓.๑ เขา ใจ มที กั ษะในการเคลอื่ นไหว กจิ กรรมทางกาย การเลน เกม และกฬี า

(หนว ยการเรยี นรทู ่ี ๓) ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๑ จดั รปู แบบการเคลอ่ื นไหว แบบผสมผสาน และควบคมุ ตนเองเมอ่ื ใชท กั ษะ
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๒ การเคลอ่ื นไหวตามแบบทกี่ าํ หนด
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๓ เลม เกมนาํ ไปสกู ฬี าทเี่ ลอื กและกจิ กรรมการเคลอื่ นไหวแบบผลดั
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๔ ควบคมุ การเคลอื่ นไหวในเรอ่ื งการรบั แรง การใชแ รงและความสมดลุ
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๕ แสดงทกั ษะกลไกในการปฏบิ ตั กิ จิ กรรมทางกายและเลน กฬี า
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๖ เลน กฬี าไทย และกฬี าสากลประเภทบคุ คลและประเภททมี ไดอ ยา งละ ๑ ชนดิ
อธบิ ายหลกั การและเขา รว มกจิ กรรมนนั ทนาการอยา งนอ ย ๑ กจิ กรรม

มาตรฐาน พ ๓.๒ รกั การออกกาํ ลงั กาย การเลน เกม และการเลน กฬี า ปฏบิ ตั เิ ปน ประจาํ อยา งสมา่ํ เสมอ มวี นิ ยั เคารพสทิ ธิ กฎ กตกิ า
มนี าํ้ ใจนกั กฬี า มจี ติ วญิ ญาณในการแขง ขนั และชน่ื ชม ในสนุ ทรยี ภาพของการกฬี า

(หนว ยการเรยี นรทู ี่ ๔) ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๑ ออกกาํ ลงั กายอยา งมรี ปู แบบ เลน เกมทใ่ี ชท กั ษะการคดิ และตดั สนิ ใจ (หนว ยการเรยี นรทู ่ี ๓)
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๒ เลน กฬี าทต่ี นเองชอบอยา งสมา่ํ เสมอ โดยสรา งทางเลอื กในวธิ ปี ฏบิ ตั ขิ องตนเองอยา งหลากหลาย
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๓ และมนี า้ํ ใจนกั กฬี า
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๔ ปฏบิ ตั ติ ามกฎกตกิ า การเลน เกม กฬี าไทย และกฬี าสากล ตามชนดิ กฬี าทเ่ี ลน
ปฏบิ ตั ติ นตามสทิ ธขิ องต.บSรRนษิAทัNเGอสSAรงNา งSสUไEรมPรHคลUสA่ือะKเพAเRือ่มNกRาดิ IรAเNสรRียUทนิ Uรูธ((SสSผิ สRอ.รู).C)นื่Oจ.,าํแLกTDลัด ะยอมรบั ในความแตกตา งระหวา งบคุ คล
ในการเลน เกมและ กฬี าไทย กฬี าสากล

สาระท่ี ๔ การสรา งเสรมิ สขุ ภาพ สมรรถภาพและการปอ งกนั โรค
มาตรฐาน พ ๔.๑ เหน็ คณุ คา และมที กั ษะในการสรา งเสรมิ สขุ ภาพ การดาํ รงสขุ ภาพ การปอ งกนั โรค และการสรา งเสรมิ สมรรถภาพ
เพอื่ สขุ ภาพ

(หนว ยการเรยี นรทู ี่ ๕) ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๑ แสดงพฤตกิ รรมทเ่ี หน็ ความสาํ คญั ของการปฏบิ ตั ติ นตามสขุ บญั ญตั แิ หง ชาติ
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๒ คน หาขอ มลู ขา วสารเพอ่ื ใชส รา งเสรมิ สขุ ภาพ
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๓ วเิ คราะหส อ่ื โฆษณาในการตดั สนิ ใจเลอื กซอ้ื อาหาร และผลติ ภณั ฑส ขุ ภาพอยา งมเี หตผุ ล
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๔ ปฏบิ ตั ติ นในการปอ งกนั โรคทพี่ บบอ ยในชวี ติ ประจาํ วนั
ตวั ชว้ี ดั ที่ ๕ ทดสอบและปรบั ปรงุ สมรรถภาพทางกายตามผลการทดสอบสมรรถภาพทางกาย (หนว ยการเรยี นรทู ี่ ๓)

สาระที่ ๕ ความปลอดภยั ในชวี ติ
มาตรฐาน พ ๕.๑ ปอ งกนั และหลกี เลย่ี งปจ จยั เสยี่ ง พฤตกิ รรมเสย่ี งตอ สขุ ภาพ อบุ ตั เิ หตุ การใชย า สารเสพตดิ และความรนุ แรง

(หนว ยการเรยี นรทู ่ี ๖) ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๑ วเิ คราะหป จ จยั ทมี่ อี ทิ ธพิ ลตอ การใชส ารเสพตดิ
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๒ วเิ คราะหผ ลกระทบของการใชย าและสารเสพตดิ ทมี่ ผี ลตอ รา งกาย จติ ใจ อารมณ สงั คม และสตปิ ญ ญา
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๓ ปฏบิ ตั ติ นเพอ่ื ความปลอดภยั จากการใชย าและหลกี เลยี่ งสารเสพตดิ
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๔ วเิ คราะหอ ทิ ธพิ ลของสอ่ื ทม่ี ตี อ พฤตกิ รรมสขุ ภาพ
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๕ ปฏบิ ตั ติ นเพอื่ ปอ งกนั อนั ตรายจากการเลน กฬี า

สารบญั หนา

หนวยการเรียนรูที่ ๑ สุขภาพดี ชีวิตมีสุข ๑

บทท่ี ๑ ระบบตา ง ๆ ในรา งกาย และการดูแลรกั ษา ๒

หนวยการเรียนรูที่ ๒ ตัวฉัน ครอบครัว และเพื่อน ๑๘
บรษิ ทั สรา งสรรคส ่อื เพือ่ การเรียนรู (สสร.) จาํ กัด
บทท่ี ๑ การเปลี่ยนแปลงทางเพศ ๑๙
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๒๙

บทท่ี ๒ ครอบครวั ท่ีอบอุนแบบไทย ๓๘

หนวยการเรียนรูที่ ๓ รางกายแข็งแรง จิตใจแจมใส ๓๙
๕๓
บทที่ ๑ การออกกําลังกาย ๖๗
บทท่ี ๒ กิจกรรมการเลน เกม
บทที่ ๓ การพฒั นาสมรรถภาพทางกาย ๗๘

หนวยการเรียนรูที่ ๔ แวดวงกีฬา ๗๙
๙๑
บทท่ี ๑ กฬี าไทย
บทที่ ๒ กฬี าสากล ๑๐๔

หนวยการเรียนรูที่ ๕ ปลอดโรคปลอดภัยบรษิ ัท สรา งสรรคส่อื เพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั ๑๐๕
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๑๑๔
๑๒๕
บทที่ ๑ การปฏบิ ตั ิตนตามหลกั สุขบัญญตั ิ
บทท่ี ๒ รูทนั ขอ มลู ขา วสาร ๑๓๗
บทท่ี ๓ เขตปลอดโรค
๑๓๘
หนวยการเรียนรูที่ ๖ ปฎิบัติตนใหพนอันตราย ๑๔๙
๑๕๕
บทท่ี ๑ อันตรายจากการใชส ารเสพตดิ
บทท่ี ๒ การใชยาใหป ลอดภัย ๑๖๖
บทท่ี ๓ เลนกีฬาอยา งปลอดภัย

บรรณานุกรม

๑หนวยการเรียนรูท่ี สุขภาพดี ชวี ติ มสี ขุ

แผนผังการเรยี นรู

บรษิ ัท สรา งสรรคส่อื เพื่อการเรียนรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

สุขภาพดี ชีวิตมสี ขุ

บรษิ ัท สรา งสรรคสอ่ื เพื่อการเรยี นรู (สสร.) จํากัด บทที่ ๑

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ระบบตา ง ๆ ในรา งกาย
และการดแู ลรักษา

มาตรฐานการเรยี นรู ๑. อธบิ ายความสําคญั ของระบบยอยอาหาร และระบบขบั ถา ยที่มีผลตอสขุ ภาพ
และตวั ชวี้ ดั การเจรญิ เตบิ โต และพฒั นาการ (มฐ. พ ๑.๑ ป.๕/๑)
สาระสาํ คญั
๒. อธบิ ายวธิ ดี แู ลระบบยอยอาหารและระบบขบั ถา ยใหท ํางานตามปกติ
(มฐ. พ ๑.๑ ป.๕/๒)
ระบบตา งๆ ประกอบดว ยอวัยวะภายในท่มี คี วามสาํ คัญตอสขุ ภาพ การเจรญิ เติบโต

และพัฒนาการ โดยเฉพาะระบบยอยอาหารและระบบขับถายที่เก่ียวของกับการ
แปรสภาพอาหารกอ นทรี่ า งกายจะนาํ สารอาหารไปใช นกั เรยี นจงึ ควรทาํ ความเขา ใจ เพอ่ื ดแู ล
รักษาอยางถูกตอง ซึ่งเปนผลดีตอสุขภาพ ชวยลดปญหาการยอยอาหาร ปองกัน
การเกดิ โรคตางๆ และชว ยใหส ุขภาพสมบูรณแข็งแรง

๒ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

บบทททท่ี อวรยั ะวบะภบาตยนา องกๆราใงกนารยา งกาย

๑ และการดูแลรักษา

กระกตรุนะคตวนุ าคมวราูสมบู รทูสเบู รียทนเรยี น บริษัท สรางสรรคส ่ือเพ่ือการเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. ระบบยอยอาหารมีความสําคัญอยางไร
๒. จากภาพ หากรับประทานอาหารประเภทนี้มากๆ มีผลกระทบตอระบบการยอยอาหาร

และระบบขับถายอยางไร

บรษิ ัท สรางสรรคส อื่ เพื่อการเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ประเด็นความรู

ระบบตาง ๆ ประกอบดวยอวัยวะภายใน ท่ีทํางานประสานสัมพันธกัน
มคี วามสาํ คัญตอ สขุ ภาพ การเจรญิ เตบิ โต และพฒั นาการ เชน ระบบยอ ยอาหาร
ระบบขบั ถา ย ซง่ึ ระบบเหลา นที้ าํ หนา ทยี่ อ ยอาหารทน่ี กั เรยี นรบั ประทานลงไปและ
ขับถายกากอาหารออกมา นกั เรยี นจงึ ควรทาํ ความเขา ใจเพอ่ื การดแู ลรกั ษาอยาง
ถูกตอง

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๓

ความสําคัญของระบบตาง ๆ ภายในรา งกาย

รางกาย ประกอบดวยอวัยวะหลายสวน
ทนี่ กั เรยี นมองเหน็ ภายนอก เรยี กวา อวยั วะภายนอก
รางกาย และภายในรางกายจะประกอบดวย
อวัยวะภายใน ซ่ึงทําหนาท่ีเก่ียวกับระบบตางๆ
ในรางกาย เชน ระบบหายใจ ระบบยอ ยอาหารบริษัท สรา งสรรคสอื่ เพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ระบบตางๆ ท้ังหมดมีความสําคัญและทําให
รางกายของนักเรยี นเจริญเติบโตไดด ี

๑. ระบบยอยอาหาร

ระบบยอยอาหาร เปนระบบที่อยูภายใน
รา งกาย ประกอบดว ย ปาก ฟน หลอดอาหาร ตบั
กระเพาะอาหาร ซงึ่ ทาํ งานประสานสมั พนั ธก นั

๑.๑ ความสําคญั ของระบบยอ ยอาหารทม่ี ผี ล ลกั ษณะอวยั วะภายใน
ตอ สขุ ภาพการเจริญเตบิ โตและพัฒนาการบริษัท สรางสรรคสอ่ื เพื่อการเรยี นรู (สสร.) จํากดั รางกายมนษุ ย

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ระบบยอยอาหารมีความสําคัญตอรางกาย
เพราะมีหนาที่ในการยอยอาหารท่ีรับประทานเขาไป
กอนที่รางกายจะดูดซึมสารอาหารเขาสูกระแสเลือด
นําไปใชประโยชน เพ่ือทําใหรางกายแข็งแรงและเจริญ
เติบโตตามวัย แตถาระบบยอยอาหารทํางานไมดี จะ
เกดิ ผลเสยี ตอ รา งกาย ทาํ ใหไ ดร บั สารอาหารไมเ พยี งพอ
รางกายไมเเข็งเเรง มีการเจริญเติบโตตํ่ากวาเกณฑ
มาตรฐานและเจ็บปวย

๔ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๑.๒ หนาทข่ี องระบบยอยอาหาร
เมื่อรับประทานอาหารเขาไป ระบบยอยอาหารจะทําหนาท่ียอยอาหาร

ใหมีขนาดเล็กลง อาหารที่ถูกยอยจะกลายเปนสารอาหาร เพ่ือใหรางกาย
ดดู ซมึ และนาํ ไปใชป ระโยชน อาหารทเี่ หลอื จากการยอ ยจะกลายเปน กากอาหาร
และถูกแยกออกมาเปนอุจจาระ

บริษัท สรางสรรคสอ่ื เพือ่ การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑.๓ กระบวนการยอยอาหาร

อาหารที่เขาสูระบบทางเดิน หลอดอาหาร
อาหารจะถกู ยอ ยใหม ขี นาดเลก็ ทส่ี ดุ
โดยผา นกระบวนการยอย ดงั น้ี

ปาก

ตับ

ลําไสเ ลก็

บริษทั สรา งสรรคส่อื เพื่อการเรยี นรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ลาํ ไส ใหญ

กระเพาะอาหาร

ภาพแสดงโครงสรา งของระบบยอ ยอาหาร

๑) การเค้ยี วและนา้ํ ยอยจากนาํ้ ลาย
กระบวนการนี้จะประกอบดวยปาก ลิ้น ฟน และตอ มน้าํ ลาย ซ่ึงทาํ หนา ที่
ยอ ยอาหารในข้นั ตอนแรก ดงั นี้

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๕

(๑) ปาก เปน อวยั วะแรกทร่ี ับอาหาร เมื่อรับประทานอาหารเขาไปใน
ปาก อวัยวะตา งๆ ทอี่ ยูภายในชองปากจะทาํ หนา ท่บี ดเค้ียว ฉีก กดั เพ่อื ยอ ย

อาหารใหเ ปนช้นิ เลก็
(๒) ลน้ิ เปนอวยั วะภายในชอ งปากท่ชี ว ยรบั รสชาติของอาหาร ทาํ ให

ทราบวา อาหารแตล ะชนดิ ทรี่ บั ประทานมีรสชาตอิ ยา งไร เชน เคม็ หวาน เปรยี้ ว

และขม และยงั ชว ยผลกั ดนั และคลกุ เคลา อาหารในปาก
บรษิ ทั สรางสรรคส ่ือเพ่อื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั
(๓) ฟน เปน อวยั วะทีอ่ ยูภายในชอ งปาก.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD ทําหนา ทบี่ ดเค้ียว กดั ฉีก

อาหาร เพอ่ื ยอยอาหารใหเล็กท่สี ุดกอนการกลืน
(๔) ตอมนาํ้ ลาย มีหนา ท่ีผลติ น้าํ ยอ ยเพ่ือยอ ยอาหารประเภทแปงให

เปนนํ้าตาล ตอมนํ้าลายมี ๓ คู ดังนี้

ตอมนา้ํ ลาย ๓ คู

ตอ มนาํ้ ลายใตกกหู
ตอมน้ีมีขนาดใหญท่ีสุด
ทําหนาที่สรางน้ําลายที่มี
ลกั ษณะเปน นา้ํ ใสๆ ถา ตอ มนี้
อกั เสบจะทาํ ใหเ ปน โรคคางทมูบริษัท สรางสรรคส ื่อเพือ่ การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ตอ มนา้ํ ลายใตข ากรรไกร
เปนตอมรูปไข ทําหนาที่
สรา งนา้ํ ลายใสๆ

โครงสรางภายในของตอ มนํา้ ลาย ตอ มนา้ํ ลายใตล น้ิ
ทําหนาที่สรางนํ้าลาย
ชนดิ เมอื กขน

๖ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๒) การกลืน เร่ิมต้ังแตการผานอาหารในชองปากไปหลอดอาหาร ผาน
อวัยวะตางๆ จนถึงกระเพาะอาหาร แบงได ๓ ระยะ ดังน้ี

(๑) ระยะการกลืนอาหารใน ระยะท่ี ๑
ปาก หลังจากอาหารถูกเคี้ยวรวมกับ
น้ําลายจะเกิดเปนกอนอาหาร ล้ินไก
จะกระดกลงปดหลอดลมไว เพ่ือไมให
อาหารตกลงในหลอดลม จึงมกี ารหยุดบริษัท สรา งสรรคส ื่อเพอื่ การเรียนรู (สสร.) จํากดั อาหาร
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
หายใจช่ัวคราว หากมีความผิดพลาด
จะเกิดการสําลักอาหารได
อาหารถกู บดเคย้ี วและปน เปน คาํ อยูในปาก

ระยะท่ี ๒ (๒) ระยะการกลืนอาหาร
เขาสูหลอดคอ กลามเน้ือบริเวณ
หลอดคอจะหดตัวผลักอาหารเขาสู
หลอดอาหาร ในจังหวะนั้นเพดาน
อาหาร ออนจะถูกยกขึ้น ทําใหมีการหยุด

หายใจชั่วขณะ

บรษิ ัท สรา งสรรคส อ่ื เพ่อื การเรียนรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

การกลนื อาหารที่อยูในบริเวณหลอดคอ

(๓) ระยะการกลืนจาก ระยะท่ี ๓ อาหาร
หลอดอาหารลงสูกระเพาะอาหาร
การกลืนอาหารจะมีลักษณะเปน อาหารไหลลง
ลูกคลื่น เพ่ือรีดอาหารท้ังหมดให สกู ระเพาะอาหาร
ลงสกู ระเพาะอาหาร

การกลืนอาหารที่อยูบริเวณหลอดอาหาร
เพอื่ รีดอาหารลงสกู ระเพาะอาหาร

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๗

๓) การเคล่ือนไหวของกระเพาะอาหารเพื่อบดยอ ย
เมอื่ อาหารลงสกู ระเพาะอาหาร นา้ํ ยอ ยในกระเพาะอาหารจะยอ ยอาหาร

ประเภทโปรตนี โดยกระเพาะอาหารจะคลายตวั เปน ระยะสน้ั ๆ แลว จึงเคล่ือนไหว
เปน ๓ ระยะ ดังน้ี

ระยะท่ี ๑ เคล่ือนไหวแบบคลุกเคลา อาหารจะคลุกเคลากับน้ํายอยที่
หล่งั จากกระเพาะอาหาร ซึ่งจะเกดิ ไลก ันไปทกุ ๒๐ วนิ าที

ระยะท่ี ๒ เคลื่อนไหวแบบบีบไลอาหาร จะทําการไลอาหารจากบริษทั สรางสรรคส ่ือเพ่อื การเรียนรู (สสร.) จํากัด
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

กระเพาะอาหารไปยงั ลําไส โดยมีความแรงกวาการเคลอื่ นไหวแบบคลุกเคลา
ระยะที่ ๓ เคลอื่ นไหวแบบหดตวั เกดิ ขน้ึ ในชว งทก่ี ระเพาะวา ง เปน การ

หดตัวท่รี นุ แรงกวา แบบอน่ื ๆ

ระยะที่ ๑ ระยะท่ี ๒ ระยะที่ ๓

à¤Å×è͹äËÇ à¤Å×Íè ¹äËÇบรษิ ัท สรางสรรคส ่อื เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด à¤ÅÍ×è ¹äËÇ
Ẻ¤ÅØ¡à¤ÅŒÒ ẺºÕºäÅÍ‹ ÒËÒÃ.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD Ẻ˴µÇÑ

๔) นํ้ายอ ยจากลาํ ไสเ ล็ก
นาํ้ ยอ ยจากลาํ ไสเ ลก็ จะมกี ารสรา งเมอื กออกมาเปน จาํ นวนมาก เพอื่ ยอ ย

อาหารประเภทโปรตนี ไขมนั และนา้ํ ตาล จากนน้ั ลาํ ไสเ ลก็ จะขบั และคายตวั เพอื่

ลําเลยี งกากอาหารไปยังลาํ ไสใ หญ
๕) การเคลือ่ นไหวของลาํ ไสใ หญ
เม่ืออาหารมาที่ลําไสใหญ จะไมมีการยอยอาหารเกิดขึ้น แตจะมีการ

หดตวั เคลอ่ื นไหวแบบตา งๆ จนเหลอื แตก ากอาหาร ซงึ่ ใชเ วลานาน ๖ - ๘ ชว่ั โมง
กอ นจะถูกปลอยเปน อจุ จาระออกนอกรางกาย

๘ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๑.๔ อวยั วะอ่ืน ๆ ท่ชี ว ยในการยอ ยอาหาร

๑) ตับ

ตบั เปน อวยั วะทส่ี าํ คญั มากของรา งกาย ซงึ่ ทาํ หนา ทเี่ กย่ี วกบั การยอ ยอาหาร
และหนาทีอ่ น่ื ๆ ดังนี้
(๑) การสรางนํ้าดีที่เปนนํ้ายอยอาหารบริษัท สรา งสรรคส อ่ื เพ่ือการเรยี นรู (สเสปร.) จาํนกัด การยอยท่ีตองใชปฏิกิริยา
ท า ง เ ค มี ใ น ก า ร ย  อ ย ไ ข มั น แ ล ะ อ า ห า ร.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
เหลวจากกระเพาะอาหาร

(๒) สรา งโปรตนี
(๓) สะสมคารโ บไฮเดรต
(๔) เปน ทเี่ กบ็ สะสมวติ ามนิ µÑº

ธาตเุ หลก็ และทองแดง µÑºÍ‹Í¹
(๕) ทาํ ลายส่ิงท่ีเปนพิษตอ
รา งกาย

๒) ตบั ออน

ตับออนจะสรางนํ้ายอยประมาณ ๘๐๐ มิลลิลิตรตอวันบรษิ ัท สรางสรรคสื่อเพอื่ การเรียนรู (สสร.) จํากัด ซ่ึงมีปฏิกิริยา
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ทางเคมที ี่เปนดางในการยอยคารโบไฮเดรต โปรตนี และไขมนั

ถุงนาํ้ ดี ๑ ¤Òí È¾Ñ ·¹ Ò‹ ÃŒÙ
ปฏกิ ริ ิยา อา นวา ปะ-ต-ิ ก-ิ ริ-ยา
µºÑ คอื การกระทาํ ที่ตอบสนองและ

๒ เกดิ การเปลยี่ นแปลง

µÑºÍ‹Í¹

ลาํ ไสเล็ก ÍÇÂÑ ÇеѺ áÅеºÑ ͋͹

สขุสศขุ กึศษกึ ษาแาลแะลพะพลศลกึศษกึ ษาาปป.๕.๕ ๙๙

๒. ระบบขบั ถา ย

ระบบขับถา ย คอื ระบบหนงึ่ ท่ีสําคญั อยภู ายในรา งกาย ทาํ งานสมั พนั ธก ับ
ระบบยอยอาหาร คือชวยกําจัดของเสียจากรางกาย อวัยวะท่ีทํางานในระบบนี้
ไดแ ก ปอด ตอ มเหง่อื ไต กระเพาะปส สาวะ ลําไสเลก็ ลําไสใ หญ

๒.๑ ความสําคญั ของระบบขับถายทม่ี ผี ลตอ สุขภาพ การเจรญิ เติบโต
เเละพฒั นาการ บริษทั สรา งสรรคส ่ือเพื่อการเรียนรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ระบบขับถาย ชวยขับถายของเสียและส่ิงที่รางกายไมตองการออกจาก
รา งกาย และชว ยควบคมุ ปรมิ าณนาํ้ ในรา งกายใหส มบรู ณ ถา ระบบขบั ถา ยทาํ งาน
ผิดปกติจะมีผลเสียตอรางกายทําใหอวัยวะทํางานผิดปกติ เชน ของเสียจะถูก
ดดู ซมึ เขา กระเเสเลอื ดทาํ ใหเ ลอื ดไมส ะอาด เลอื ดทไ่ี มส ะอาดถกู สง ไปอวยั วะอนื่ ๆ
จงึ ทําใหเกดิ ผลกระทบไปดวย ดงั นั้น นกั เรียนตองใหความสาํ คัญและดูแลรักษา
ใหม กี ารทํางานเปน ไปตามปกติ ระบบขบั ถาย มีดังนี้

ปลอดภัยเมอื่ ใกลห มอ

บรษิ ทั สรางสรรคสื่อเพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

อาการทองผูก คือ อาการท่รี างกายมี.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD
การขับถายผิดปกติ ขับถายนอย ขับถาย
เปน เวลานาน หากทอ งผกู เรอ้ื รงั มอี นั ตราย
ตอรางกายมาก เพราะเปนสาเหตุทําให
เกดิ โรคตา งๆ เชน โรครดิ สดี วง ลาํ ไสอ ดุ ตนั
โรคมะเร็งลาํ ไส ดังนั้น เราตอ งดแู ลระบบ
ขับถายใหเปนปกติ จะชวยขจัดของเสีย
และสารพษิ ออกจากรา งกาย และสามารถ
ปองกนั โรคตา งๆ ได

๑๐ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๑) ระบบขบั ถา ยปสสาวะ
ระบบขับถายปสสาวะ ประกอบดวยอวัยวะสําคัญ ไดแก ไต ทอไต

กระเพาะปสสาวะ และทอปสสาวะ ซึ่งมีรายละเอียด ดังนี้

ไต มีอยู ๒ ขา ง คือ ขวาและ
ซาย มีรูปรางคลายเมล็ดถั่วแดง
ทําหนาที่กรองของเสีย เพื่อขับบรษิ ัท สรางสรรคสื่อเพ่ือการเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ของเสียออกจากรางกายผานทาง
ทอ ปส สาวะเปนนํ้าปส สาวะ

ทอไต ลักษณะเปนทอ มีอยู
๒ ทอ ทําหนาท่ีรองรับนํ้าปสสาวะ
จากไตไปสูก ระเพาะปสสาวะ

กระเพาะปส สาวะ เปน กลา มเนอื้
ท่ียืดหดได ทําหนาที่กักเก็บ
น้ําปสสาวะไวชั่วคราว เม่ือน้ําในบรษิ ัท สรา งสรรคส ื่อเพอื่ การเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

กระเพาะปสสาวะเต็มแลวจะหดตัว
เพือ่ ขับนํา้ ปสสาวะไปสทู อปสสาวะ

ระบบขบั ถา ยปสสาวะ ทอปสสาวะ เปนทอหรือ
หลอดท่ีมีอยู ๒ หลอด คอื ขวาและ
ซาย ทําหนาที่เปนทางผานของ
น้ําปสสาวะจากกระเพาะปสสาวะ
ออกจากรา งกาย

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๑๑

๒) ระบบขบั ถา ยอจุ จาระ
ระบบขบั ถา ยอจุ จาระ ประกอบดว ย ลาํ ไสใ หญ ลาํ ไสต รง และทวารหนกั

(๑) ลาํ ไสใ หญ ลาํ ไสจ ะยาวประมาณ ๕ ฟตุ สว นตน จะเปน กระพงุ ใหญ
สว นตอ จะมลี นิ้ เปน รอยพบั ของเยอื่ บภุ ายใน ทาํ หนา ทป่ี อ งกนั ไมใ หอ าหารยอ นกลบั

มาในลาํ ไสเ ลก็ สว นปลายมลี กั ษณะเปน หลอดแคบๆ เรยี กวา ไสต งิ่ จะทาํ หนา ที่
สะสมกากอาหารที่ ลาํ ไสเ ลก็ สง มา และจะดดู ซมึ นาํ้ กบั กลโู คสใหเ ขา สกู ระแสเลอื ดบรษิ ัท สรางสรรคสอ่ื เพือ่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั
ลาํ ไสใ หญจ ะบบี ตวั เพอื่ นาํ กากอาหารเคลอื่ นทไี่ ปรวมกนั ทลี่ าํ ไสต รง.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD และขบั ถา ย

ทางทวารหนกั ทเี่ รยี กวา อจุ จาระ

(๒) ลําไสตรง เปน ลําไส ใหญ
สวนหน่ึงของลําไสใหญ มีความ
ยาวประมาณ ๕ นิ้ว สามารถ
ยืดออกมาไดมากและเปนท่ีพัก

อจุ จาระ บรษิ ทั สรางสรรคส อ่ื เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด ลาํ ไสเ ล็ก
(๓) ทวารหนัก เปน ลําไสต รง
ไสติง่.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
สวนลางสุดของลําไสใหญยาว ทวารหนกั
ประมาณ ๑ นวิ้ ถงึ ๑ นว้ิ ครงึ่
มชี อ งเปด สภู ายนอก มกี ลา มเนอื้ ระบบขบั ถา ยอุจจาระ
หุมเปนวงกลมโดยรอบ ๒ วง
ลักษณะเปนหูรูด ทําหนาที่เปด
ใหอุจจาระผานออก และปด
อยา งเดมิ

เรื่องสุขภาพทีค่ วรใสใ จ

äʵŒ §Ôè คือ ทอบาง ๆ ท่ีตอจากลําไส ใหญ ถา มกี ารอกั เสบ เรียกวา “äʵŒ Ô§è Í¡Ñ àʺ”
โรคนเ้ี ร่ิมตน ดว ยอาการปวดทอ ง ในขนั้ แรกจะมอี าการปวดตรงกลางสะดอื และไมก ชี่ วั่ โมง
ตอมา จุดปวดน้ีจะคอย ๆ ยายมาอยูที่ทองนอยดานขวา ถาเอามือกดตรงสวนน้ี
ของหนาทอ ง จะยิง่ รูสึกเจ็บมาก

๑๒ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

ความสาํ คัญในการดแู ลระบบตา งๆ

ระบบยอยอาหารและระบบขับถาย เปนระบบที่สําคัญในรางกาย หาก
นักเรียนดูแลไมดีจะทําใหรางกายเจ็บปวย รางกายออนแอ ไมมีแรงในการทํา

กิจกรรมตางๆ และอาจมีการเจริญเติบโตท่ีผิดปกติ วิธีดูแลรักษาระบบตางๆ

ควรปฏบิ ตั ิ ดังน้ี บริษทั สรา งสรรคสื่อเพื่อการเรยี นรู (สสร.) จํากัด
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. การดูแลรกั ษาระบบยอ ยอาหาร

ระบบยอ ยอาหาร เปน ระบบทลี่ ะเอยี ดออ น ซงึ่ สขุ ภาพจะดหี รอื ไมข น้ึ อยูกับ
อาหารทร่ี บั ประทานเขา ไป ระบบยอ ยอาหารมคี วามสาํ คญั นกั เรยี นสามารถดแู ล
รกั ษาได ดงั น้ี

๑) ด่ืมนํ้าสะอาด ๒) รับประทาน
วันละ ๘ - ๑๐ แกว เพ่อื อาหารใหครบ ๕ หมู
รักษาระบบตาง ๆ ให ถูกสุขลักษณะ และเปน
ทาํ งานไดอ ยา งสมบรู ณ เวลา จะชวยในเรื่องการ
ยอ ยและการขบั ถาย

๓) ไมร บั ประทาน บรษิ ัท สรางสรรคสื่อเพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จํากัด ๔) รับประทาน
อาหารที่มีรสเค็มจั ด อาหารท่ียอ ยงา ย ปรุงสกุ
อาหารจากการปง ยาง .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ใหม และเค้ียวอาหารให
ทอด รมควัน อาหาร ละเอยี ดกอ นกลืน
ที่ ไหมเ กรียม

๕) ออกกําลังกาย ทําจิตใจใหผองใส ไมเครียด เพราะ
ความเครียดทาํ ใหร ะบบตา ง ๆ ของรา งกายทาํ งานผิดปกติ และ
ควรนอนหลบั พักผอ นใหเ พียงพออยา งนอ ยวนั ละ ๖ - ๘ ชวั่ โมง

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๑๓

๒. การดูแลรกั ษาระบบขบั ถา ย

ระบบขบั ถา ย ชว ยขบั ถา ยของเสยี ออกจากรา งกาย เมอ่ื รบั ประทานอาหาร
เขา ไปแลว รา งกายจะตอ งขบั ถา ยของเสยี ออกมา ดงั นนั้ นกั เรยี นสามารถดแู ลรกั ษา
ระบบขับถายไดด ังน้ี

๑) รบั ประทานอาหารใหค รบ ๕ หมู และรบั ประทาน ๓ มอื้
ใหเปนเวลา เพื่อปองกันโรคริดสีดวงทวารบริษทั สรางสรรคส อื่ เพือ่ การเรยี นรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

โรคกระเพาะอาหารอกั เสบ
๒) รบั ประทานผกั และผลไมท กุ วนั

จะชว ยใหร า งกายขบั ถา ยไดด ี
๓) ดมื่ นาํ้ สะอาดในปรมิ าณทเ่ี พยี งพอ

ตอ ความตอ งการของรา งกาย
๔) รบั ประทานอาหารทม่ี เี สน ใยอาหาร

เปน ประจาํ จะทาํ ใหร า งกายขบั ถา ยของเสยี ไดอ ยา งปกติ
๕) ขบั ถา ยอจุ จาระหรอื ปส สาวะใหเ ปน เวลา

เม่ือรูสึกปวดปสสาวะหรืออุจจาระไมควรกล้ันไว หลังจากการขับถายอุจจาระ
หรอื ปส สาวะแลว ใหท าํ ความสะอาดดว ยนา้ํ แลว เชด็ ใหแ หงบริษทั สรา งสรรคส่อื เพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๖) พกั ผอ นใหเ พยี งพอ เพอื่ รกั ษาสมดลุ ใหร า งกายและระบบยอ ยอาหารให
เปน ปกติ

เรอ่ื งสุขภาพทค่ี วรใสใจ

๑. การขาดน้ําจะทําใหเลือดขนและไหลเวียนไมสะดวก ตับและไตจะทํางานหนัก
ในการกรองของเสียออกจากเลือดท่ีหนืดขน

๒. การกลนั้ ปส สาวะไวเปน เวลานาน จะทาํ ใหเ กิดโรคกระเพาะปสสาวะอักเสบ

๑๔ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

เตมิ ความรู หนูฉลาดคิด

หากระบบขับถา ยไมดจี ะเกิดผลเสยี อยางไร
หากนักเรียนดูแลสุขภาพไมดีจะทําใหระบบขับถายผิดปกติ และจะเกิดโรคตางๆ

ตามมา เชน

๑. โรคทอ งผกู บริษทั สรางสรรคสือ่ เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

๒. โรครดิ สดี วงทวารหนกั .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๓. โรคลาํ ไสอ กั เสบ

๔. โรคมะเรง็ ลาํ ไสใ หญ

๕. โรคไตวาย

แหลง ขอ มูลเพ่มิ ความรู

- เว็บไซตว ิกพิ เี ดยี สารานุกรมเสรี : https://th.wikipedia.org/wiki/การยอยอาหาร
- สารานกุ รมไทย สําหรบั เยาวชน เลม ๘ เรอื่ งท่ี ๒ กายวภิ าคศาสตรและสรีรวิทยา

กจิ กรรมทา ยบทเรียน
?
ถาม-ตอบยํา้ ความรู บริษทั สรางสรรคส่อื เพ่อื การเรียนรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. การรับประทานอาหารเก่ียวของกับระบบใดบาง และเกี่ยวของอยางไร
๒. ถาระบบยอยอาหารและระบบขับถายมีความผิดปกติ จะสงผลตอการ

ดํารงชีวิตอยางไร
๓. ทอทางเดินอาหาร และอวัยวะท่ีชวยในการยอยอาหารทํางานสัมพันธกัน

อยางไร

กิจกรรมพัฒนาความรู Active Learning

กจิ กรรม รแู ลว นาํ ไปปฏบิ ตั ิ

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๑๕

วตั ถปุ ระสงค
๑. เพอื่ สง เสรมิ การอา น การเขยี น และการเรยี นรไู ดด ว ยตนเอง
๒. เพอื่ ใหม ที กั ษะดา นความรู ความเขา ใจในการใชเ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั คน หาขอ มลู
๓. เพอ่ื พฒั นาทกั ษะการเรยี นรู (ชน้ี าํ ตนเอง)

สอ่ื -อปุ กรณ ๒. ดนิ สอบริษัท สรางสรรคส ่อื เพ่ือการเรียนรู (สสร.) จํากัด
๑. สมดุ บนั ทกึ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ขนั้ ตอนการดาํ เนนิ กจิ กรรม
๑. ถามตนเองวาไดเรียนรูอะไรไปแลว และยังไมมีความรูในเรื่องใดอีกบาง

เกยี่ วกบั ระบบยอ ยอาหาร และระบบขบั ถา ยทมี่ ผี ลตอ สขุ ภาพ โดยเขยี นลง
ในตาราง ดงั น้ี

เนอ้ืศหพาเงาทดิมเะลงวลเ รรยี านกรสู อู ปะไราไนํ ปะแจลท่ี ว มรรเรกอื่ติ งฤทพย่ี งงั ยไมลี่ มเกคี ลี วหามธี รวิ ู

๑. ระบบยอ ยอาหาร

บริษัท สรางสรรคส ื่อเพือ่ การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ใหน กั เรยี นบนั ทกึ ลงในสมดุ

๒. ระบบขบั ถาย

๑๑๖๖ สขุ สศขุ กึ ศษกึ าษแาลแะลพะลพศลกึ ศษกึ าษปา.๕ป.๕

๓. ความสมั พนั ธข องระบบกบั ใหน กั เรยี นบนั ทกึ ลงในสมดุ
สขุ ภาพ การเจรญิ เตบิ โต และ
พฒั นาการ

๒. ใหนักเรียนจับคูกัน เพื่อแลกเปล่ียนเรียนรูเร่ือง “ระบบยอยอาหาร” และบริษทั สรางสรรคสื่อเพอื่ การเรียนรู (สสร.) จาํ กัด
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
“ระบบขบั ถา ย” ท่ีมีผลตอสุขภาพและการดูแลรักษา โดยเขียนสิ่งท่ีเรียนรู
เพิม่ เตมิ จากเพ่ือนลงในตาราง ดงั น้ี

วธิ หี ลกี เลนย่ีอื้ งหพาฤตกิ รรมทจี่ ะนาํ ไปสสง่ิกู ทารไี่ ลดวเ รงยลี ะนเรมเู ดิพทม่ิ าเงตเพมิ ศจากเพอ่ื น

ใหน กั เรยี นบนั ทกึ ลงในสมดุ

บรษิ ทั สรางสรรคส ื่อเพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๓. ใหน กั เรยี นทกุ คนชว ยกนั สรปุ และวาดภาพผลกระทบของการไมด แู ลระบบ
ยอ ยอาหาร และระบบขบั ถา ยลงในกระดาษ A4

๔. ใหนักเรียนเขียนขอควรปฏิบัติในชีวิตประจําวันเกี่ยวกับระบบยอยอาหาร
และระบบขบั ถา ยแลว นาํ ไปจดั ทป่ี า ยนเิ ทศหนา ชนั้ เรยี น

๑ สขุ สศขุ กึ ศษกึ าษแาลแะลพะลพศลกึ ศษกึ าษปา.๕ป.๕ ๑๑๗๗

สรุปทายหนว ยการเรียนรทู ี่ สขุ ภาพดี ชวี ติ มสี ุข

บริษัท สรางสรรคส อื่ เพ่ือการเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

บทท่ี ๑ ระบบตา งๆ ในรางกาย และการดูแลรักษา

ระบบตาง ๆ ประกอบดวยอวัยวะภายในที่มีความสําคัญตอบรษิ ทั สรางสรรคส ือ่ เพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จํากดั
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

สุขภาพ การเจริญเติบโต และพัฒนาการ โดยเฉพาะระบบยอย
อาหาร และระบบขบั ถา ยทเี่ กย่ี วขอ งกบั การเปลย่ี นแปลงอาหารกอ น
ท่ีรางกายจะนําสารอาหารไปใชและขับถายกากอาหารออกมา
นกั เรยี นจงึ ควรทาํ ความเขา ใจ เพอื่ ดแู ลรกั ษาอยา งถกู ตอ ง ซง่ึ เปน ผล
ดตี อ สขุ ภาพ ชว ยลดปญ หาการยอ ยอาหาร ปอ งกนั การเกดิ โรคตา งๆ
และชว ยใหส ขุ ภาพสมบูรณแ ขง็ แรง

๒หนว ยการเรยี นรทู ่ี ตวั ฉนั ครอบครวั
และเพอ่ื น

แผนผังการเรยี นรู

บรษิ ทั สรา งสรรคส อื่ เพอื่ การเรียนรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ตวั ฉนั ครอบครวั
และเพอ่ื น

บทที่ ๑ บทที่ ๒

การเปลยี่ นแปลง ครอบครัวทีอ่ บอนุ
ทางเพศ แบบไทย

มาตรฐานการเรยี นรู ๑. อธิบายการเปลยี่ นแปลงทาบรงษิ ทั เพสรา ศงสรรคแส อื่ลเพอ่ืะกาปรเรฏยี นรบิู (สตัสร.ติ) จํานกัดไดเ หมาะสม (มฐ. พ ๒.๑ ป.๕/๑)
และตวั ชวี้ ดั ๒. อธบิ ายความสาํ คัญของกา.SRรANมGSAีคNSรUEPอHUบAKAคRNRรIANัวRUทU (Sีอ่ SR.บ) COอ.,LTนุD ตามวฒั นธรรมไทย

(มฐ. พ ๒.๑ ป.๕/๒)
๓. ระบุพฤติกรรมท่พี ึงประสงคและไมพ ึงประสงคในการแกไขปญ หาความขดั แยง

ในครอบครัวและกลุมเพื่อน (มฐ. พ ๒.๑ ป.๕/๓)

สาระสําคญั ๑. การเจริญเติบโตและพัฒนาการของเด็กวัยประถมศึกษาจะเริ่มเปลี่ยนแปลง
ทางรา งกายอยา งชดั เจน และมกี ารเปลยี่ นแปลงทางอารมณ สงั คม นกั เรยี นจงึ ควร
ศกึ ษาเพอ่ื ใหร ถู งึ วธิ กี ารปฏบิ ตั ติ นไดอ ยา งเหมาะสม

๒. ครอบครัวมีความสําคัญ การมีครอบครัวท่ีอบอุนและประพฤติตนดีไมสราง
ปญ หาความขดั แยง ในครอบครวั รวมทงั้ ปฏบิ ตั ติ นเปน สมาชกิ ครอบครวั ทด่ี ี เพอ่ื นทด่ี ี
จะทําใหอ ยรู ว มกับผูอ ื่นอยางมีความสุข

๑บบทททที่ี่ อกวยั าวระเภปายลน่ียอนกรแาปงกลายงทางเพศ

กระกตรุนะคตวุนาคมวราสู มูบรทสู เูบรียทนเรียน บริษัท สรางสรรคสื่อเพือ่ การเรียนรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. ต้ังแตเ กิดจนถงึ ปจจุบัน รา งกายของนกั เรียนมีการเปล่ยี นแปลงอยา งไรบาง
๒. จากภาพ นกั เรียนคิดวา บุคคลในภาพมีลกั ษณะทางรางกายอยางไร

และเพศใด

บริษทั สรางสรรคสอื่ เพ่ือการเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ประเดน็ ความรู

เด็กวัยประถมศึกษาที่กําลังเขาสูวัยรุน รางกายจะเร่ิมมีการเปลี่ยนแปลง
รวมท้ังการเปลี่ยนแปลงของอวัยวะเพศ นอกจากน้ียังมีพัฒนาการดานอารมณ
จติ ใจ สงั คม และสตปิ ญ ญา นกั เรยี นจงึ ควรเรยี นรวู ธิ กี ารปฏบิ ตั ติ นอยา งเหมาะสม
กับวัย

๒๒๘๐ สขุ สศขุ กึ ศษกึ าษแาลแะลพะลพศลกึ ศษกึ าษปา.๕ป.๕

ลักษณะการเปลย่ี นแปลงทางรา งกาย

การเปล่ียนแปลงทางรางกาย คือ การเปลี่ยนแปลงลักษณะ รูปราง
ขนาด สว นสูง นํ้าหนกั กลา มเนื้อ กระดกู วยั รนุ ในชวงอายุระหวาง ๑๐ - ๒๑ ป
จะมีการเปล่ียนแปลงทางรางกายอยางชัดเจนที่แสดงออกถึงความเปน
เพศชายและเพศหญงิ ซง่ึ บางคนอาจจะเกดิ การเปลยี่ นแปลงชาบรษิ ทั สรางสรรคส ื่อเพื่อการเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั หรอื เรว็ ไมพ รอ มกนั
ข้ึนอยูกับการเจริญเติบโตของแตละคน.SRANGSลANSUักEPHUษAKARNณRIANRUะU(SกSR.)CาO.,LTรD เปล่ียนแปลงของเพศหญิง
และเพศชาย มีดังนี้

การเปลย่ี นแปลงทางดา นรา งกาย
๑. เพศหญงิ

๑.๑ การเปลี่ยนแปลงทางรา งกาย
คือ รูปรางจะเริ่มเปนสาวในชวงระยะ
กอนมีประจําเดือน เตานมจะเริ่มขยาย
เม่ืออายุ ๘ - ๑๓ ป มีสิว มีขนรักแรและ

บรษิ ทั สรา งสรรคสอื่ เพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จํากัด

มี ก ลิ่ น ตั ว เ ด็ ก ผู  ห ญิ ง จ ะ สู ง ข้ึ น เ ล็ ก น  อ ย.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
ไปอีกระยะหน่ึงจนถึงอายุ ๑๑ - ๑๖ ป
และการมีประจําเดือนแสดงใหเห็นถึง
การเจรญิ เติบโตเต็มทีข่ องอวยั วะเพศ

เพศหญิงมีการเจริญเตบิ โตทางรางกายมากกวา
เพศชายระหวา งชว งวยั เด็กประถมศกึ ษาสูวัยรุน

สขุ สศขุ กึ ศษกึ าษแาลแะลพะลพศลกึ ศษกึ าษปา.๕ป.๕ ๒๒๙๑

๒๑บบทททที่ อควยั รวอะบภาคยรนวั อทกรอ่ี าบงกอานุยแบบไทย

กระกตรนุ ะคตวุนาคมวราสู มูบรทูส เบู รยีทนเรยี น บริษัท สรางสรรคสื่อเพ่อื การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. ครอบครัวทีอ่ บอนุ เปนอยางไร
๒. ครอบครัวของนักเรยี นประกอบดวยใครบา ง
๓. จากภาพ นักเรียนคดิ วา ลักษณะของครอบครัวน้เี ปน อยา งไร

บริษัท สรา งสรรคสื่อเพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ประเดน็ ความรู

ครอบครัวมีความสําคัญมากในสังคมไทย การปฏิบัติตนถูกตองและ
เหมาะสมตามวัฒนธรรมไทยและประพฤติตนเปนคนดี ไมสรางปญหาความ
ขดั แยง ในครอบครวั และในกลมุ เพอื่ น จะทาํ ใหน กั เรยี นอยรู ว มกบั ทกุ คนไดอ ยา ง
มีความสุข

๓๐ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

ความสาํ คัญของครอบครัว

ครอบครวั หมายถึง คนตั้งแต ๒ คนข้ึนไปท่ีมีความสัมพันธกันทางการ
แตงงาน ทางสายเลือด ทางการรับเล้ียงเปนบุตรบุญธรรม และพอแมบุญธรรม
หรือความสัมพันธแบบคูชีวิต

ลักษณะของครอบครัวไทย บรษิ ัท สรางสรรคสอ่ื เพื่อการเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ครอบครัวไทย มีหลากหลายลักษณะ แบงตามประเภท ไดดังนี้
๑. ครอบครัวเดี่ยว คือ กลุมคนต้ังแตสองคน
ข้ึนไปใชชีวิตรวมกันและมีความสัมพันธกันเปน
ครอบครัว มีสมาชิกประกอบดวย ผูชายกับผูหญิงอยู
ดวยกันเปนสามีภรรยา หรือพอกับแมและลูก รวมถึง
ครอบครัวที่มีสมาชิกเปนผูมีความหลากหลายทางเพศ
เชน คูชีวิตชายกับชาย คูชีวิตหญิงกับหญิง คูชีวิตชาย
กบั กะเทย ซงึ่ อาจจะมลี กู ตดิ หรอื บตุ รบญุ ธรรมอยดู ว ย

๒. ครอบครัวขยาย คือ กลุมคนหลายคนที่
เปนญาติพี่นอง ใชชีวิตรวมกันและมีความสัมพันธ
กันเปนครอบครัว มีสมาชิกประกอบดวย พอ แมบริษทั สรา งสรรคส่อื เพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ลูก และมีญาติ เชน ปู ยา ตา ยาย ลุง ปา นา อา
หลาน สมาชิกครอบครัวเปนผูมีความหลากหลาย
ทางเพศ

๓. ครอบครัวพอแมเด่ียว คือ กลุมคนต้ังแต
สองคนขึ้นไปใชชีวิตรวมกัน และมีความสัมพันธกัน
เปนครอบครัว มีสมาชิกประกอบดวย พอหรือแมฝาย
ใดฝายหนง่ึ อยกู ับลกู หรือผูปกครองคนเดยี วอยูกับเดก็
รวมถึงครอบครัวพอแมเด่ียวของผูมีความหลากหลาย
ทางเพศ เชน กะเทยกับลูกติดหรือลูกบุญธรรม

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๓๑

๑.๔ ครอบครัวขามรุน คือ กลุมคนตั้งแตสองคนข้ึนไป ใชชีวิตรวมกัน
และมีความสัมพันธกันเปนครอบครัว มีสมาชิก
ประกอบดวย หลานอยูกับ ปู ยา หรือ ตา ยาย
เนื่องจากพอแมสงลูกไปอยูกับญาติ หรือพอแม
ไมสามารถเล้ียงลูกไดหยาราง หรือเสียชีวิต
ส ม า ชิ ก ค ร อ บ ค รั ว เ ป  น ผู  มี ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย
ทางเพศดวยก็ได บรษิ ทั สรา งสรรคสอ่ื เพ่ือการเรียนรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ลกั ษณะของครอบครวั ที่อบอุนแบบวัฒนธรรมไทย

ลักษณะครอบครัว คนไทย
สวนใหญในอดีตจะเปนครอบครัว
ขยายท่ีมี ปู ยา ตา ยาย และแบบ
เครอื ญาตอิ าศยั อยรู วมกนั ปจ จบุ นั มี
การเปลยี่ นแปลงไปตามยุคสมยั กลาย
เปนครอบครัวเดี่ยวมากข้ึน แตยงั มี
ความสัมพันธท่ีอบอุนเหมือนเดิม

บริษัท สรางสรรคสื่อเพ่อื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

เชน การพบปะกั น ใ น โ อ ก า ส ห รื อ.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD
เทศกาลสําคัญตางๆ พบปะพูดคุย
สังสรรคระหวางครอบครัว การทํา
กิจกรรมตา งๆ ตามขนมธรรมเนียม ประเพณไี ทย

การนบั ญาติ

การจดั ระบบเครอื ญาติ เปน การจดั ระบบขน้ั พนื้ ฐานของสงั คมไทย ในแตล ะ
ครอบครวั มีจาํ นวนญาติทแ่ี ตกตางกนั การจดั ระบบเครือญาติจงึ เปนการกําหนด
บทบาทหนา ทข่ี องสมาชกิ ในครอบครวั เรยี กวา การนับญาติ มลี กั ษณะดงั น้ี

๓หนวยการเรียนรทู ่ี รางกายแขง็ แรง
จติ ใจแจมใส

แผนผงั การเรียนรู

บริษทั สรา งสรรคส อื่ เพื่อการเรยี นรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

รา งกายแขง็ แรง บกสามทรรพทรถัฒี่ ภ๓นาาพทางกาย
จติ ใจแจม ใส

บทที่ ๑

การออกกาํ ลงั กาย

บทที่ ๒

กิจกรรมการเลนเกม

๑. จดั รปู แบบการเคลอ่ื นไหวแบบผสมผสาน และควบคมุ ตนเองเมอ่ื ใชท กั ษะการเคลอ่ื นไหวตาม
แบบท่ีกําหนด (มฐ. พ ๓.๑ ป.๕/๑)
๒. เลมเกมนําไปสกู ีฬาทีเ่ ลอื กและกจิ กรรมการเคลือ่ นไหวแบบผลัดบรษิ ทั สรางสรรคส ่อื เพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จาํ กดั (มฐ. พ ๓.๑ ป.๕/๒)
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
๓. ควบคุมการเคล่อื นไหวในเร่ืองการรบั แรง การใชแรง และความสมดลุ (มฐ. พ ๓.๑ ป.๕/๓)
มาตรฐานการเรยี นรู ๔. อธบิ ายหลกั การและเขา รว มกจิ กรรมนนั ทนาการอยา งนอ ย ๑ กจิ กรรม (มฐ. พ ๓.๑ ป.๕/๖)
และตวั ชว้ี ดั ๕. ออกกําลังกายอยา งมรี ูปแบบ เลนเกมท่ใี ชทักษะการคิดและตัดสนิ ใจ (มฐ. พ ๓.๒ ป.๕/๑)

๖. ทดสอบและปรับปรุงสมรรถภาพทางกายตามผลการทดสอบสมรรถภาพทางกาย
(มฐ. พ ๔.๑ ป.๕/๕)

สาระสําคัญ ๑. การออกกาํ ลงั กายดว ยการเคลอ่ื นไหวรา งกายแบบผสมผสาน มที กั ษะในการควบคมุ ตนเองตาม
ทศิ ทางการรับแรง การใชแ รงไดอยา งสมดุล สามารถเลนเกมนําไปสกู ีฬาสากล และกิจกรรม
การเคลอื่ นไหวแบบผลดั ทกี่ ําหนด

๒. การเลนเกมและกิจกรรมทางกายในการรับแรง การใชแรงและความสมดุล การเคล่ือนไหว
แบบผลัด การปฏิบัติกิจกรรมดานกีฬาไทยและกีฬาสากล ตามกฎ กติกาของการเลน
และยังทาํ ใหเกิดความสนกุ สนาน และความปลอดภยั

๓. การทดสอบสมรรถภาพทางกาย ทาํ ใหรูวาสมรรถภาพดา นใดที่มีความบกพรอง และสามารถ
สรางเสริมสมรรถภาพทางกายดวยการออกกําลังกาย การรับประทานอาหาร การพักผอน
กิจกรรมนนั ทนาการ

๔๐ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๑บบทททท่ี อวกัยาวระภอายอนกอกกรําางลกังายกาย

กระกตรนุ ะคตวนุ าคมวราสู มบู รทสู เูบ รียทนเรียน บรษิ ทั สรางสรรคสอ่ื เพือ่ การเรียนรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. การออกกําลังกายควรทําเมอื่ ไร
๒. การเคลื่อนไหวรา งกายเปนอยางไร จงยกตวั อยา ง
๓. จากภาพ นกั เรียนคิดวา การออกกาํ ลงั กายชนิดนีเ้ ปน การ

เคลื่อนไหวแบบใด และใหประโยชนอยา งไร

บรษิ ทั สรางสรรคส อ่ื เพอื่ การเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ประเดน็ ความรู

การออกกําลังกายโดยการเคล่ือนไหวแบงออกเปน ๓ รูปแบบไดแก
การเคลอ่ื นไหวแบบอยกู บั ที่ การเคลอื่ นไหวแบบเคลอ่ื นท่ี การเคลอ่ื นไหวแบบใช
อุปกรณประกอบ นักเรียนสามารถนําหลักการเคล่ือนไหวพื้นฐานมาออก
กําลังกายแบบผสมผสาน เพ่ือใหสุขภาพแข็งแรง และพัฒนาทักษะของตนเอง
ใหดียิ่งข้ึน

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๔๑

การออกกําลังกาย

การออกกําลงั กาย คอื การเคล่อื นไหวรา งกายเพื่อทาํ ใหส วนตา งๆ ของ
รางกายทํางานหนักกวาสภาวะปกติ สงผลใหรางกายมีความสมบูรณ ชวย
เสรมิ สรา งความแขง็ แรงของกลา มเนือ้ และภมู คิ มุ กันโรคตางๆ

การออกกําลังกายมีหลายรูปแบบ โดยนําการเคล่ือนไหวพ้ืนฐาน ไดแกบริษัท สรางสรรคสอ่ื เพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จํากัด
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

การเคลื่อนไหวแบบอยกู บั ที่ การเคลื่อนไหวแบบเคลอื่ นท่ี การเคล่อื นไหว
แบบประกอบอุปกรณมาออกกําลังกายแบบผสมผสานกัน รวมท้ังการฝก
กายบรหิ าร และกจิ กรรมยดื หยุนข้ันพืน้ ฐาน ดังนี้

๑. การออกกําลงั กายแบบผสมผสาน
การออกกําลังกายแบบผสมผสาน หมายถึง การออกกําลังกายที่นํา

ทักษะการเคลือ่ นไหวรา งกายขน้ั พื้นฐานทัง้ แบบอยกู ับที่ และแบบเคลือ่ นที่ เพอ่ื
ผสมผสานใหมกี ารเคล่ือนไหวทต่ี อเน่ืองสมั พันธกนั

๑.๑ การเคลอ่ื นไหวรา งกายแบบผสมผสานอยกู บั ท่ี เปน การเคลอ่ื นไหว
อยกู บั ที่ ผสมผสานทา ทางอยางหลากหลาย ดงั ตวั อยาง

บรษิ ทั สรางสรรคส ่ือเพ่อื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ยืนเตะขาออกดานขางสลับไปทางซายและขวา

๔๒ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

ยืน-ยอ บรษิ ัท สรางสรรคสอ่ื เพือ่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด นอนยกขา

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑.๒ การเคลื่อนไหวรางกายแบบผสมผสานการเคลื่อนที่ เปนการ
เคล่ือนไหวรางกายไปยังจุดอ่ืนตามทิศทางท่ีตองการ โดยผสมผสานทาทาง
การออกกาํ ลงั กายอยา งหลากหลาย ดงั ตวั อยาง

บริษัท สรา งสรรคส อื่ เพื่อการเรียนรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

กระโดดขาเดียว กระโดดสองขา

ทาที่ ๑ ทาที่ ๒ ทาท่ี ๓
เขยงกา วกระโดด

๕๐ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๓.๒ การมวนหลัง มีวิธีปฏิบัติ ดงั นี้
ทา ท่ี ๑ นั่งยองๆ ใชมือเทาพื้น ใหเขาอยรู ะหวางแขนท้ัง ๒ ขา ง

ทาที่ ๒ กมศรี ษะใหค างชิดอก แลว ทง้ิ นํ้าหนกั ตวั มาดา นหลัง ถบี เทา
ทั้ง ๒ ขางแลว เล่อื นมือมาวางบนพน้ื บริเวณหัวไหล ในขณะท่ี
ไหลสมั ผสั พืน้ บรษิ ัท สรา งสรรคส ื่อเพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ทาท่ี ๓ ใชมอื ดันพนื้ งอเขา ชดิ หนา อก ในขณะงอเขา ใหด งึ ปลายเทา
ขา มศรี ษะใหไดแ ละมว นลําตวั ไปขา งหลัง

ทา ท่ี ๔ เม่ือปลายเทาจะสัมผสั พนื้ แลว ใหใชเทา ดันตวั ลุกขน้ึ นง่ั ยองๆ
จากน้นั กลบั สูใ นทา ยืนตรง และชูมอื ขึน้

๑ ๒๓ ๔

บริษัท สรา งสรรคสื่อเพื่อการเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

การมวนหลงั

เรอื่ งสุขภาพท่คี วรใสใจ

การเคลื่อนไหวรางกายใด ๆ ก็ตาม ส่ิงที่นักเรียนควรคํานึงถึง คือ ความพรอม
ของรางกาย ควรมีการอบอุนรางกายทุกครั้ง เพื่อใหรางกายมีความพรอมและปองกัน
อันตรายที่อาจเกดิ จากอาการเคล็ดขัดยอก หรือบาดเจ็บ

สขุ สศขุ กึ ศษกึ าษแาลแะลพะลพศลกึ ศษกึ าษปา.๕ป.๕ ๕๕๑๑

เตมิ ความรู หนูฉลาดคดิ

กายบริหาร ไดแกอ ะไรบาง

นอกจากการเคลอ่ื นไหวแบบอยกู บั ที่ การเคลอื่ นไหวแบบเคลอื่ นท่ี การเคลอ่ื นไหว
แบบมอี ปุ กรณป ระกอบ และการเคลอื่ นไหวแบบผสมผสานแลว เรายงั สามารถบรหิ ารรา งกาย
ประกอบจงั หวะ และประกอบเสยี งดนตรไี ดด ว ย เชน การเตน แอโรบกิ บลั เลต

บริษทั สรางสรรคส อ่ื เพือ่ การเรียนรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

แหลง ขอ มูลเพิ่มความรู

เว็บไซตกรมพลศกึ ษา : https://www.dpe.go.th/dwl-392791791795-401491791805

กิจกรรมทา ยบทเรียน

?
ถาม-ตอบย้ําความรู

๑. นักเรียนมีวิธีการเคล่ือนไหวแบบผสมผสานโดยใชอุปกรณประกอบ
อยา งไรบาง

๒. หากคนเราไมเ คล่ือนไหวรางกายเลยจะเปน อยา งไรบริษทั สรา งสรรคสื่อเพือ่ การเรียนรู (สสร.) จํากัด
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

กจิ กรรม เกฝิจา สกงัรเรกมตตพนัฒเอนงาความรู Active Learning
กจิ กรรม กายบรหิ ารประกอบเพลง
วตั ถปุ ระสงค
๑. เพื่อพัฒนาทักษะการเคลื่อนไหว การสรางสรรคทาทางกายบริหาร
๒. เพ่ือพัฒนาทักษะการสื่อสาร การแสดงออก
๓. เพื่อพัฒนาทักษะการทํางานเปนกลุม ความเปนผูนําและผูตาม

๕๒ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

สอ่ื -อปุ กรณ
๑. เพลง
๒. อปุ กรณท ใี่ ชใ นการเคลอื่ นไหวทา ทางกายบรหิ าร
๓. ใบงานออกแบบทา ทางกายบรหิ าร
ขนั้ ตอนการดาํ เนนิ กจิ กรรม
๑. ใหน กั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ ๕ - ๖ คนบริษทั สรา งสรรคส อื่ เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๒. ทกุ คนระดมความคดิ ทบทวนทา ทางการเคลอื่ นไหวแบบตา ง ๆ ทเ่ี รยี นมาแลว
เขยี นลงบนกระดาษ

๓. ใหแตละกลุมเลือกเพลงจํานวน ๑ เพลง คดิ และออกแบบทา ทาง แลวนํา
ทา ทางการเคลอื่ นไหวไปประกอบเพลงจาํ นวน ๔ ทา

๔. ใหเ วลาแตล ะกลมุ ไปฝก ซอ ม จากนน้ั ใหน าํ เสนอหนา ชน้ั เรยี นกลมุ ละ ๑ เพลง
โดยแสดงทา ทางประกอบ และใหเ พอื่ นในหอ งทาํ ตาม

๕. ใหนักเรียนบันทึกขอมูลทาทางกายบริหารของกลุมตนเอง โดยวาดภาพ
และเขยี นคาํ อธบิ ายลงในใบงาน หรอื บนั ทกึ ลงในสมดุ
ใบงานการออกแบบทา ทางกายบรหิ ารของกลมุ ................

บรษิ ัท สรา งสรรคส่อื เพื่อการเรียนรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ใหน กั เรยี นบนั ทกึ ลงในสมดุ

ชอื่ เพลง ..............................................................
๑. ..................................................................................................................................................................................
๒. ..................................................................................................................................................................................
๓. ..................................................................................................................................................................................
๔. ..................................................................................................................................................................................
๕. ..................................................................................................................................................................................

๒บทที่ ๕๓๕๓สขุ ศกึสษขุ ศาแกึ ลษะาพแลศะพกึ ษลศากึ ปษ.๕า ป.๕

กอจิวยั กวระภรามยนกอากรราเงลกนายเกม

กระตนุ ความรสู บู ทเรียน บรษิ ัท สรา งสรรคส่ือเพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. เกมทน่ี ักเรยี นรจู ัก ไดแ กอะไรบาง
๒. เกมท่ีนักเรียนเคยเลน มีลักษณะและวิธีการเลนอยางไร
๓. จากภาพ นกั เรียนคิดวาเปน เกมชนิดใดและเลนอยางไร

บรษิ ทั สรา งสรรคส อื่ เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ประเดน็ ความรู

การเลนเกมของเด็กมีความหลากหลายตามลักษณะของพ้ืนท่ีในแตละ
ทองถ่ิน ท้ังวิธีเลน บทรองประกอบ กติกา และอุปกรณการเลน แตโดยรวมแลว
ลักษณะการเลนจะมีความคลายคลึงกัน เพราะคนไทยมีวัฒนธรรมเดียวกัน
การเลน เกมจะชว ยพฒั นาทกั ษะตา งๆ และเปน การออกกาํ ลงั กายท่ีดี

๕๔ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

ทกั ษะการเคลอื่ นไหวนาํ สกู ารเลน เกม

การเคลอื่ นไหวรา งกาย เปน กจิ กรรมการออกกาํ ลงั กายทเี่ สรมิ สรา งสมรรถภาพ
ทางกาย ทําใหเกิดความแข็งแรง ความออนตัว ความคลองแคลววองไว พลัง
กลามเน้ือและขอตอทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพ นักเรียนสามารถฝกและ
นําไปใชในการเลนเกมหรือออกกําลังกายได หลักการเคล่ือนไหวโดยฝกการรับ
แรง การใชแ รง และความสมดุล มีดังนี้บรษิ ัท สรางสรรคส อ่ื เพื่อการเรียนรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. ทักษะการรับแรง
ทกั ษะการรบั แรง เปน การรบั แรงทม่ี แี รงสง แรงดนั หรอื แรงกระแทกจาก

ภายนอกเขามาหาตนเองในขณะเคล่ือนไหวรางกาย เม่ือไดรับการฝกฝนเปน
ประจําจะทําใหเกิดทักษะในการเคล่ือนไหวอยางมีประสิทธิภาพและความ
ปลอดภยั

ตัวอยาง การรบั ลูกบอล

๑) ยนื เตรยี มพรอ มดว ยปลายเทา บริษัท สรางสรรคส ือ่ เพือ่ การเรียนรู (สสร.) จาํ กัด
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
ทง้ั ๒ ขา ง หนั หนา ไปในทศิ ทางของ
ลกู บอลทีจ่ ะเขา มาหาตัว และพรอม
ที่จะรบั ลกู บอลที่พุงมาหาตวั
๒) ยอ เขา ลง เพอื่ ใหจ ดุ ศนู ยถ ว ง
ของรางกายพรอมที่จะรับแรงของ
ลูกบอลที่พุงมาหาตัว จะทําให
ไมเ สยี หลกั เมอ่ื ลกู บอลถกู สง มาหาตวั
ทาที่ ๑ ทา ท่ี ๒
การรับลกู บอล

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๕๕

ตวั อยา ง การสง ลกู บอล ๒ มอื ระดับอก

๓) ตามองลูกบอลที่พุงเขามา
หาตัว ใหย่ืนแขนออกไปรับลูกบอล
เม่ือลูกบอลสัมผัสกับมือท้ัง ๒ ขาง
ใหผอนน้ําหนักโดยการยุบแขน
เขาหาตัว เพ่ือลดแรงกระแทกจาก
บรษิ ัท สรางสรรคสอ่ื เพื่อการเรยี นรู (สสร.) จํากัด
ภายนอก .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

การสงลกู บอล ๒ มือระดับอก

๒. ทักษะการใชแรง
ทักษะการใชแรง เปนการออกแรงสงจากตัวเราโดยใชอวัยวะสวนใด

สวนหนง่ึ ของรา งกายเพอื่ ออกแรงไปสภู ายนอก เชน มอื แขน เทา ขา ออกแรง
สง ไปโดยการขวา ง การดงึ การดนั การตี การยก การใชเ ทา เตะ การถบี การใช
ศรี ษะโหมง หรอื ชน

ตวั อยาง การใชเ ทา เตะ

บรษิ ัท สรางสรรคส ือ่ เพือ่ การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ดา นหนา ดานขาง

การใชเทา เตะ

๕๖ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๓. ทักษะความสมดลุ

ทักษะความสมดุล เปนลักษณะของการทรงตัวที่ดี หรืออยูในสภาพคงท่ี
มีจุดศูนยถวงของน้ําหนักอยูก่ึงกลาง ไมวารางกายจะเคลื่อนไหวอยางไรก็ตาม
จะทาํ ใหร า งกายเกดิ ความสมดลุ ในการทรงตวั ไดเ ปน อยา งดี

ตวั อยา ง การหกกบ บริษัท สรางสรรคสือ่ เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑

วางแขนใหส มดลุ เพือ่ รับนาํ้ หนกั ของรางกาย

๒

บรษิ ทั สรา งสรรคส ่อื เพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ดนั ตัวข้ึนใหลําตวั และศรี ษะสมดลุ ทําคางไว

กจิ กรรมแบบผลดั

กจิ กรรมแบบผลดั คอื การออกกาํ ลงั กายแบบสลบั เปลยี่ นกนั ในทมี สง เสรมิ
ทกั ษะพนื้ ฐานทางกฬี า และเปนการเลนเปนทีม ในลักษณะการชวยเหลือซ่ึง
กันและกัน กิจกรรมแบบผลัดชวยฝกใหมีความรับผิดชอบ มีน้ําใจนักกีฬา
และชวยสรางความสามคั คีในหมูคณะ ดงั ตัวอยางตอ ไปน้ี

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๕๗

๑. การเลี้ยงบอลออ มหลัก
ใหน กั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ ๕ - ๖ คน เขา แถวเปน แถวตอนลกึ เรมิ่ จาก

คนแรกเล้ียงลูกบอลตรงไปท่ีหลัก และออมหลักกลับมา แลวสงตอใหเพ่ือน
และทาํ ตอ ไปจนครบทกุ คน

บริษทั สรางสรรคสอื่ เพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

การเลยี้ งลูกบอลตรงไปท่ีหลกั การเล้ียงลกู บอลออ มหลกั

๒. การเล้ีย่ งลูกบอลแบบซิกแซ็ก
ใหน กั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ ๕ - ๖ คน เขา แถวเปน แถวตอนลกึ คนทอ่ี ยู

หวั แถวเรมิ่ เลย้ี งลกู บอลดว ยมอื ออ มหบริษทัลสรกัางสรซรคส าอื่ เพื่อยการเร-ียนรขู (สสวร.)าจาํ กดั สลบั ไปจนถงึ หลกั สดุ ทา ย แลว
กลบั มาสง ใหค นตอ ไป โดยเลยี้ งลกู บอลตอ ไป และปฏบิ ตั เิ หมอื นคนแรกจนครบ.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD
ทกุ คน

การเล้ียงลกู บอลแบบซิกแซก็

๕๘ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๓. การชูต ลูกบาสลงหว ง
ใหน กั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ ๕ - ๖

คน เขาแถวเปนแถวตอนลึกใตแปนบาส คน
แรกเร่ิมชูตบาสใหลงหวง เม่ือคนแรกชูตเสรจ็
ใหคนที่ ๒ ชูตเปนคนตอไปจนครบทุกคน
เปน การคาดคะเนระยะทาง การตดั สินใจในบรษิ ทั สรา งสรรคส ่อื เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

การชูตลูกบาสลงหวง ชวยฝกความสัมพันธ
ระหวา งตากบั มือและความแข็งแรง

การชตู ลูกบาสลงหวง

๔. การวิง่ ขามสง่ิ กีดขวาง
ใหน กั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ ๕ - ๖ คน เขา แถวเปน แถวตอนลกึ วางสง่ิ ของ

เชน ลงั กระดาษ กรวย ใหม รี ะยะหา งเทาๆ กัน ใหน ักเรยี นที่อยูหวั แถววิ่งขาม
สงิ่ กดี ขวางจนครบทงั้ หมด แลว วง่ิ กลบั ตวั มาสมั ผสั มอื กบั คนตอ ไปจนครบทกุ คนบริษัท สรา งสรรคสอ่ื เพือ่ การเรียนรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

วิ่งขา มลงั กระดาษทีละ ๑ กลองและขามใหเ ปน จังหวะสม่ําเสมอกนั

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๕๙

การเลน เกมเบด็ เตลด็

เกมเบ็ดเตล็ด คือ เกมงายๆ ที่มีวิธีการเลน และกฎ กติกาไมซับซอน
เมื่อเลนแลวทําใหเกิดความสนุกสนาน มีระเบียบวินัย และทํางานรวมกับ
ผอู น่ื ไดด ี ยกตวั อยา งเกม ดงั น้ี

๑. เกมเธออยูไ หน ฉันอยูน ่ี บริษทั สรางสรรคส่ือเพ่ือการเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

เกมเธออยูไหน ฉันอยูนี่ เปนเกมฝกประสาทสัมผัส ชวยเพิ่มความ
คลองแคลววองไวทางรางกายในการหลบหลีก

วธิ ีการเลน

๑) ใหผูเลนเขาแถวลอมกันเปนวงกลม ใหตัวแทน ๑ คนยืนอยูกลางวง
โดยใชผาปดตาไว

๒) ใหผ เู ลนท่เี หลอื ที่ยนื เขา แถวเปน วงกลมแลว เดินวนไปทางขวามอื เร่ือยๆ
๓) คนท่ีถูกปดตาตะโกนถามวา “เธออยูไหน” ใหคนท่ีเดินวนเปนวงกลม
หยุดยืนอยูกับที่พรอมกับตอบวา “ฉันอยูนี่”
๔) คนที่ปดตาตองเดินไปจับตัวแลวทายชื่อของเพื่อน ถาทายถูกตอง
คนท่ีถูกจับตัวไดตองไปเปนคนที่ถูกปดตาแทนบริษทั สรางสรรคส ่อื เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

เกมเธออยไู หน ฉนั อยูนี่

๖๐ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

๒. เกมลิงชิงหลัก
เกมลงิ ชิงหลัก เปน เกมที่ฝก ทกั ษะการว่งิ ความคลองแคลว วองไว การใช

ประสาทสมั ผสั ในการสังเกต แลวเลือกเสาหรอื หลักทว่ี าง
วธิ กี ารเลน
๑) ใชอุปกรณท่ีเปนเสาหรือหลัก โดยเสาหรือหลักตองนอยกวาจํานวนบรษิ ทั สรางสรรคส ่อื เพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ผูเลน ๑ คน
๒) ต้ังเสาหรือหลักเปนรูปสามเหลี่ยมหรือส่ีเหลี่ยมตามจํานวนหลัก
๓) เลือกนักเรียน ๑ คนยืนอยูตรงกลาง และนักเรียนท่ีเหลือใหยืนประจํา

ท่ีเสาหรือหลักของตนเอง
๔) เมื่อใหสัญญาณเปลี่ยนเสาหรือหลัก นักเรียนท่ีประจําเสาหรือหลักตอง

วิ่งเปล่ียนเสาหรือหลัก
๕) ผทู ยี่ นื อยตู รงกลางทไ่ี มม เี สาหรือหลัก ตอ งรบี วงิ่ ไปชงิ เสาหรือหลักทว่ี า ง

ใหจับเสาหรือหลักใหไดกอนคนอ่ืน ผูท่ีว่ิงไปจับเสาหรือหลักไมได ตองไปยืนอยู
ตรงกลางวงกลมเพื่อรอเลนครั้งตอไป

บรษิ ัท สรา งสรรคส ่ือเพ่ือการเรยี นรู (สสร.) จํากัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

การเลนเกมลิงชิงหลัก

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๖๑

๓. เกมเลยี นแบบสัตว

เกมเลียนแบบสัตว เปนเกมท่ีฝกจินตนาการ สรางสรรคดวยทาทาง
การเลียนแบบตางๆ ไมจํากัดวาตองเปนทาทางแบบใด โดยผูเลนสามารถ
เลนรวมกันเปนเรื่องราว เชน นิทาน เร่ืองสั้น ใหเกิดความสนุกสนาน

วธิ ีการเลน บรษิ ทั สรา งสรรคสือ่ เพ่ือการเรียนรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑) ใหผ เู ลน เกมเขา แถวลอ มกนั เปน รปู วงกลม ใหผ นู าํ เกมยนื อยตู รงกลางวง
๒) ใหผูนําเกมชี้ไปที่เพ่ือนคนใดคนหนึ่ง แลวใหบอกวาเปนสัตวอะไร
เชน เมื่อสงั่ วา “ลงิ ” ก็ใหเพอื่ นคนที่ถูกชี้ทาํ ทาลิง
๓) ถาคนที่ถูกชี้คิดทาไมออก หรือชาเกินกวา ๕ วินาที ตองออกมาเปน
ผูนําเกม ทาํ เชน น้ีตอไปเร่ือยๆ จนครบรอบวง
๔) ใหผเู ลน รวมกนั เลนเปนเรื่องราวตามจนิ ตนาการ

µÇÑ ÍÂÒ‹ §·‹Ò·Ò§ บริษัท สรา งสรรคสอ่ื เพ่ือการเรียนรู (สสร.) จํากัด
¡ÒÃàÅÂÕ ¹áºº
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD
การเลียนแบบกระตาย
การเลียนแบบฉลาม

การเลียนแบบกระทิง การเลียนแบบนก การเลียนแบบ
นายพรานยิงธนู

๖๒ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

การละเลน พน้ื เมอื ง

การละเลน พืน้ เมอื ง คอื กจิ กรรมเลน ดงั้ เดมิ ของคนในชมุ ชนแตล ะทอ งถนิ่
ซึ่งเปนสวนหนึ่งของการดําเนินชีวิตหรือวิถีชีวิต เพ่ือเปนการผอนคลายอารมณ
ความเครียด และสรางเสริมใหมีกําลังกายแข็งแรง สติปญญาดี จิตใจเบิกบาน
สนกุ สนาน อนั กอ ใหเ กดิ ความสมั พนั ธท ด่ี ตี อ กนั

๑. อายเขอายโขง บรษิ ทั สรางสรรคสื่อเพอ่ื การเรียนรู (สสร.) จาํ กัด

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

อา ยเขอายโขง เปนการละเลนท่ฝี ก ความคลองแคลววอ งไว พัฒนาทักษะ
การวิง่ ผานสง่ิ กดี ขวางในทศิ ทางตางๆ

วิธกี ารเลน
๑) ใหนักเรียนซอมรองเพลงประกอบการเลน ดังน้ี

“อายเขอายโขง อยูในโพรงไมสกั
อา ยเขฟ น หัก กดั คนไมเ ขา”

๒) เลือกนักเรียน ๑ คนเปนจระเขยืนอยูกลางเสนขนาน ซึ่งสมมุติใหเปน
แมนํ้าหรือคลอง

๓) แบงนักเรียนออกเปน ๒ ฝง ยืนอยู ๒ ริมฝงแมนํ้าหรือคลองบรษิ ทั สรางสรรคส ่อื เพ่ือการเรียนรู (สสร.) จาํ กดั นกั เรยี น
ทั้ง ๒ ริมฝง พยายามวิ่งขามแมนํ้าหรือคลองไปยังอีกฝงหน่ึง.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD ใหหลอกลอและ
รองเพลงประกอบ

๔) นักเรียนท่ีเปนจระเขพยายามใชมือแตะนักเรียนท่ีวิ่งขามแมน้ําหรือ
ลําคลองใหได ถาใครถูกจระเขแตะไดตองกลายเปนจระเขแทน

การเลนเกมอายเขอา ยโขง

สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕ ๖๗๓

บบทททที่ อกวยั าวระภพาัฒยนอนการาสงกมารยรถภาพ

๓๑ ทางกาย

กระตนุ ความรสู บู ทเรียน บริษทั สรา งสรรคส อ่ื เพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จํากดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๑. การทดสอบสมรรถภาพทางกาย หมายถงึ อะไร
๒. นกั เรยี นคิดวา ตนเองมสี ขุ ภาพเปนอยา งไร
๓. จากภาพ นกั เรียนคดิ วาบคุ คลในภาพเปน อยา งไร

บริษัท สรา งสรรคส่ือเพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

ประเด็นความรู

การทดสอบสมรรถภาพทางกาย เปนวิธีที่จะทําใหนักเรียนทราบวา
รางกายของนักเรียนมีความแข็งแรงมากหรือนอยเพียงใด เม่ือเราทราบผล
การทดสอบและวิธีการเสริมสรางสมรรถภาพจะทําใหสามารถปรับปรุงในจุด
ทบ่ี กพรอง ใหร า งกายมีความแขง็ แรงมากขึ้นได

๖๘ สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

สมรรถภาพทางกาย

สมรรถภาพทางกาย คือ ความสามารถทางรางกายในการออกแรง
ทาํ กจิ กรรมตา งๆ ซง่ึ สมรรถภาพของแตล ะบคุ คลจะมคี วามแตกตา งกนั การทดสอบ
สมรรถภาพทาํ ใหน กั เรยี นสามารถประเมนิ ความแขง็ แรงและประสทิ ธภิ าพในการ
ทํางานของอวยั วะสว นตางๆ ของรา งกายได

องคป ระกอบของสมรรถภาพทางกายบริษัท สรางสรรคสื่อเพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จํากดั
.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

กองสงเสริมพลศึกษาและสุขภาพ กรมพลศึกษา ไดกลาวถึงสมรรถภาพ
ทางกายโดยท่วั ไป จะประกอบดวยสมรรถภาพ ดานยอยๆ ๙ ดา น ไดแ ก

๑. ความแข็งแรงของกลามเนื้อ หมายถึง ความสามารถในการทํางานของกลามเน้ือใน
แตละคร้ัง

๒. ความทนทานของกลามเน้ือ หมายถงึ ความสามารถของกลา มเนอื้ ในการทาํ งานตดิ ตอ
กนั เปน เวลานานๆ

๓. ความทนทานของระบบหมุนเวียนของโลหิต หมายถึง ความสามารถในการทํางาน
ของระบบหมุนเวียนโลหิต

๔. พลังของกลามเนื้อ หมายถึง ความสามารถของกลามเนื้อในการทํางานในคร้ังหน่ึง
อยางแรงและรวดเร็ว

บรษิ ทั สรา งสรรคสื่อเพ่อื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กดั

.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

๕. ความออ นตวั หมายถงึ การประสานงานระหวา งกลา มเนอื้ เอน็ พงั ผดื และขอ ตอ ตา งๆ

๖. ความเร็ว หมายถึง ความสามารถของรางกายในการเคลื่อนท่ีในระยะเวลาที่ส้ันท่ีสุด

๗. การทรงตัว หมายถึง การประสานงานระหวางระบบประสาทกับกลามเน้ือที่ทําให
รางกายสามารถทรงตัวอยางสมดุล

๘. ความวองไว หมายถึง ความสามารถในการเปลี่ยนทิศทาง การเคล่ือนไหวของ
รา งกายอยา งรวดเรว็

๙. ความสัมพันธระหวางมือกับตาและเทากับตา หมายถึง ความสามารถที่จะทําการ
เคล่ือนไหวมือและเทาไดสัมพันธกับตาในขณะทํางาน