Φυσική με πειράματα Α΄Γυμνασίου. Ανδρέας

1. Συμφωνίες και διαφωνίες.
Με ποια από τα παρακάτω συμφωνείτε ; Με ποια διαφωνείτε;
α. Η «αντίσταση» την οποία εκδηλώνει ένα σώμα στη μετακίνησή του περιγράφεται με την έννοια
όγκος.
β. Ένα σώμα Α έχει μάζα 3πλάσια από ένα άλλο Β. Το βάρος του Α είναι 9πλάσιο από το βάρος του
Β.
γ. Ένα σώμα Α έχει μάζα 4πλάσια από ένα άλλο Β. Το βάρος του Α είναι 4πλάσιο από το βάρος του
Β.
δ. Αν ένα χάλκινο αντικείμενο ένα ζεστό πρωινό του Ιουλίου έχει μάζα 200 g, η μάζα του μια κρύα
νύχτα του χειμώνα θα είναι λίγο μικρότερη
ε. Ο αέρας της σχολικής αίθουσας έχει μάζα αλλά δεν έχει βάρος.

2. Το αυτοκίνητο.
Ένα αυτοκίνητο έχει κατασκευαστεί από 770 κιλά χάλυβα, 180 κιλά σίδηρο, 110 κιλά πλαστικό, 80
κιλά αλουμίνιο και 60 κιλά ελαστικών. Υπάρχουν και ορισμένα ακόμα μέταλλα αλλά σε πολύ
μικρές αναλογίες και η συμμετοχή τους στη διαμόρφωση του βάρους μπορεί να αγνοηθεί. Πόση
είναι περίπου η μάζα του αυτοκινήτου; Πόση θα είναι αν ζεσταθεί το αυτοκίνητο ;
3. Από αλουμίνιο. ....................
Ένα κομμάτι αλουμίνιο και ένας μαθητής. Με το ζυγό βρήκε ότι η μάζα του είναι 81 g. Με τον
ογκομετρικό σωλήνα μέτρησε τον όγκο του και τον βρήκε ίσο με 30 cm3 ( 30 μιλιλίτρ).. Σας
ζητούμε να υπολογίσετε «πόσα γραμμάρια αντιστοιχούν σε κάθε κυβικό εκατοστό».
Ένα κομμάτι αλουμίνιο πιο ογκώδες από το προηγούμενο. Το ζύγισε και βρήκε ότι η μάζα του είναι
135 γραμμάρια. Με τον ογκομετρικό σωλήνα βρήκε ότι ο όγκος του είναι 50 cm3. Σας ζητούμε να
υπολογίσετε «πόσα γραμμάρια αντιστοιχούν σε κάθε κυβικό εκατοστό» γι αυτό το αντικείμενο.
Ένα μικρό κομμάτι αλουμίνιο. Το ζύγισε και βρήκε ότι η μάζα του είναι 27 γραμμάρια. Με τον
ογκομετρικό σωλήνα βρήκε ότι ο όγκος του είναι 10 cm3. Σας ζητούμε να υπολογίσετε «πόσα
γραμμάρια αντιστοιχούν σε κάθε κυβικό εκατοστό» γι αυτό το αντικείμενο.
Σας ζητούμε τέλος να συγκρίνετε τα αποτελέσματα να βγάλετε κάποιο συμπέρασμα.

4. Χάλκινα αντικείμενα .
Δύο χάλκινα αντικείμενα με διαφορετικό σχήμα . Ζυγίζουμε το μικρότερο και βρίσκουμε 89 g,
κάνουμε ογκομέτρηση και βρίσκουμε 10 cm3 ( 10 μιλιλίτρ). Σας ζητούμε να υπολογίσετε «πόσα
γραμμάρια αντιστοιχούν σε κάθε κυβικό εκατοστό»΄. Στη συνέχεια ζυγίζουμε το μεγαλύτερο και

5. Η μάζα ενός «φαντάσματος»

Ο αόρατος αέρας μέσα στην σχολική αίθουσα.

α. Δεν είναι δυνατόν να έχει μάζα β. Η μάζα του είναι γύρω στα 10 g.

γ. Η μάζα του είναι γύρω στα 2 kg δύο κιλά. δ. Η μάζα του είναι πάνω από 100

kg.

ε. Δεν είναι δυνατόν να έχει βάρος

στ. Το βάρος του είναι μεγαλύτερο από το βάρος ενός συνηθισμένου ανθρώπου

Με ποια από τα παραπάνω συμφωνείτε ;

6. Να μετρήσουμε και να βγάλουμε συμπεράσματα
Σας ζητούμε να μετρήσετε με υποδεκάμετρο το μήκος
του ελατηρίου του σχήματος σε κάθε μία από τις
περιπτώσεις της επιμήκυνσής του, να υπολογίσετε
κάθε φορά τη διαφορά του μήκους από το «αρχικό μήκος»
7- σ. τΤηανδειιακόφνοαραετριισκτάερβάαρ–ίκδαιαι νκαακιαττοαγυρπάοψδεετκεάτμοεστυρμοπ.έ.ρασμά σας. ι
Ένα ελατήριο έχει μήκος 21 cm. Διατηρώντας το κατακόρυφο, ένας μαθητής
κρεμά στο άκρο του δύο βαρίδια το ένα 100 g και το άλλο 50 g, μετρά
με υποδεκάμετρο το μήκος του τεντωμένου ελατηρίου και το βρίσκει 24 cm.
α. Πόσο επιμηκύνθηκε το ελατήριο ;
Ο μαθητής αντικαθιστά το βαρίδι των 50 g με ένα άλλο των 200 g και αφήνοντας το
«100 g» στη θέση του. Με το υποδεκάμετρο διαπιστώνει ότι το μήκος του ελατηρίου
γίνεται 27 cm.
β. Πόση είναι τώρα η επιμήκυνση ; γ. Βγάζετε κάποιο συμπέρασμα ;

8. Η Αλίκη και το δυναμόμετρο.
Η Αλίκη κρατά στο ένα χέρι το δυναμόμετρο, ζυγίζει ένα μικρό αντικείμενο και
βρίσκει 3,5 Ν.
Τι πρέπει να κάνει - με άλλο χέρι- στο αντικείμενο ώστε η ένδειξη να είναι 2 Ν;

9. Το άδειο και το γεμάτο
Δυο όμοια τενεκεδάκια κρεμασμένα από δύο διαφορετικά κατακόρυφα
νήματα, το ένα άδειο, το άλλο γεμάτο με άμμο. Πώς θα μπορούσαμε να
βρούμε «ποιο είναι το γεμάτο» χωρίς να κοιτάξουμε «μέσα» σε κάθε
κουτί ; Ποιο από τα δύο έχει τη μεγαλύτερη μάζα ; Πώς το
καταλάβατε;

10. Να συμπληρώσετε τα κενά
α. .................................... ενός σώματος είναι έννοια η οποία περιγράφει την
αντίσταση (δυσφορία) που εκδηλώνει το σώμα εάν θελήσουμε να το μετακινήσουμε
β. Ένα σώμα με διπλάσιο βάρος από ένα άλλο από ένα άλλο, έχει και ..............................
μάζα.
γ. Η μάζα ενός σώματος περιγράφει το .......................................... περιέχει το σώμα .
δ. Η μονάδα μέτρησης της μάζας είναι το 1 kg το οποίο είναι ίσο με .....................
γραμμάρια (g)
ε. Ένα κιλό σίδερο έχει .................................................... όγκο από ένα κιλό βαμβάκι
στ. Τη μάζα ενός σώματος τη μετράμε με ..............................................................
ζ. Τον όγκο ενός σώματος το μετράμε με .............................................................
Σας ζητούμε να συμπληρώστε πάνω στο φυλλάδιο τις φράσεις που λείπουν. Να
1δι1αλ.έΕξρετωεταήπσόειτςιςπποαυραζκηάττοωύν ΖαΥπΓάΟν,τη1σ0η0, ΤΟ ΒΑΡΟΣ, «ΠΟΣΟ ΟΓΚΟ»
αΜ.ΕΠΓόΑσΛοΥΤεΕίνΡαΟι,το β«άΠρΟοςΣΗσαΥςΛΗσε» ν, ιούΔτΙΠονΛΑ; ΣΠΙόΑσ, η είναΟιΓηΚΟμΜάζΕαΤΡσΙαΚςΟσΣεΩkΛgΗ. ΝΑΑν,κάΗνεΜτΑεΖέΑνα,
τ1α0ξ0ί0δ,ι σΟτΟο ΓφΚεΟγγΣά,ριΜθΙΚαΡαΟλΤλΕάΡξΟει, ηΙμΣάΗζα σας ; το βάρος σας ;
β. Πόσο είναι το βάρος ενός λεμονιού μάζας 140 γραμμαρίων ;
γ. Αν ένα γυάλινο αντικείμενο Σ έχει όγκο 200 cm3 και είναι γνωστό ότι για το γυαλί
ισχύει
2,5 g /cm3 Πόση είναι η μάζα του Σ σε γραμμάρια. Τι θα δείξει ένα -βαθμολογημένο σε
νιούτον - δυναμόμετρο αν κρεμάσουμε το Σ ;
δ. Τι λέγεται «μάζα ενός σώματος» στη Φυσική ; Τι λέγεται «βάρος ενός σώματος»





Το ότι η Γη είναι ακίνητη ήταν για όλους τους ανθρώπους, επί
αιώνες, μια ακλόνητη βεβαιότητα ένα είδος «απόλυτης αλήθειας».
Τρεις περίπου αιώνες πριν από τον Χριστό ο Αρίσταρχος ο Σάμιος
αμφισβήτησε το ότι «η Γη είναι ακίνητη» αλλά η κοινωνία της
εποχής δεν ήταν έτοιμη να αποδεχτεί την ανατροπή της πανάρχαιας
πΤεοπνοίθ1η5σοηςα. ιώνα ο Πολωνός αστρονόμος Νικόλας Κοπέρνικος
παρουσίασε μια εργασία για το ηλιακό σύστημα στην οποία η Γη
ήταν ένα σώμα σε κίνηση, περιφερόμενη γύρω από τον ακίνητο Ήλιο.
Η θεωρία του Κοπέρνικου είχε σοβαρό αντίπαλο την καθολική
Σεκτκαληχσρίόαν.ια ωστόσο που ακολούθησαν άρχισαν να εμφανίζονται
υποστηρικτές της θεωρίας, ανάμεσα στους οποίους και ο Γαλιλαίος.
Με ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1632, κατάφερε να γελοιοποιήσει
την παλιά θεωρία με την ακίνητη Γη και να προκαλέσει το κύρος του
καθολικισμού.
Η πρόκληση ήταν και η βασική αιτία
της περίφημης δίκης του.
Ο Γαλιλαίος καταδικάστηκε και αναγκάστηκε
να αποκηρύξει τη θεωρία και να δηλώσει
–Ηεπνεώποδίεθνηστηο ππίοσυτεευπεικ-ραόττειίησΓήημεδρεαν κείινναείιτόατιι. η
Γη δεν είναι ακίνητη. Στρέφεται γύρω από τον
άξονά της και ταυτόχρονα περιφέρεται γύρω
από τον Ήλιο.



Δύναμη ίση με το Μήκος Επιμήκυνση Ας υποθέσουμε ότι οι μετρήσεις μας είναι οι
ελατηρίου παρακάτω
μηδέν 0
19 cm 2 cm το ότι η δύναμη 0 Ν προκαλεί επιμήκυνση
Βάρος του βαριδιού των 21 cm 0 cm περιγράφεται με το γεωμετρικό
50 g 4 cm τσοημόετίιοηΟδύναμη 0, 5 Ν προκαλεί επιμήκυνση 2 c
0,5 N 23 cm περιγράφεται με το γεωμετρικό σημείο Α
8 cm
Βάρος των δύο βαριδιών 27 cm το ότι η δύναμη 1 Ν προκαλεί επιμήκυνση 4
50 g cm περιγράφεται με το γεωμετρικό σημείο Β
1N
το ότι η δύναμη 2 Ν προκαλεί επιμήκυνση 8 cm
Βάρος των δύο βαριδιών περιγράφεται με το γεωμετρικό σημείο Γ
100 g
2N

τιμές της επιμήκυνσης 8 cm Γ

6 cm Β Αν ενώσουμε τα
4 cm Α Ο, Α, Β και Γ
2 cm
θα έχουμε μια γραμμή
η οποία θεωρείται

ΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
της σχέσης

επιμήκυνσης και δύναμης

0 1Ν 1,5 Ν 2Ν

Ο 0,5 Ν

τιμές της δύναμης

Επιστροφή στο φύλλο εργασίας



Αναμνήσεις αφής και
αναμνήσεις λέξεων

Τι αλλάζει όταν ένα
σώμα ζεσταίνεται ;

Το «πόσο ζεστάθηκε»

Το «πόσο είναι
ζεστό»

Το θερμόμετρο.
Τι δείχνει το

ΘΕθΡεΜρμΟόΤμΗεΤτΑρο ;

Φύλλο εργασίας

Υλικό για
αξιολόγηση

1. Αναμνήσεις αφής και αναμνήσεις λέξεων

Έβαζε το χέρι της στο δικό μας μέτωπο και έλεγε είτε «δεν έχεις τίποτα»
είτε «πρέπει να έχεις πυρετό» για να συνεχίσει
ανήσυχη με το πρέπει να «βάλουμε θερμόμετρο»
εννοώντας βέβαια ότι «θερμόμετρο θα βάλεις εσύ».

Θυμάται πάντα ότι κάθε φορά που άγγιζε το
παγάκι το ένιωθε πιο κρύο από το κουταλάκι του
γλυκού, άγγιζε το καλοριφέρ και το αισθανόταν
πιο ζεστό από τον τοίχο, τότε που τον άγγιξε
κατά λάθος το αναμμένο τσιγάρο της θείας
ΕΘυυτμέάρτπαηιςκήάθπεολιεοννααπβόάλτεοιυτςιςμεφγωάνλέοςυ.ς να λέει ότι το
πιο ευλογημένο πράγμα τον Αύγουστο είναι το
ηλεκτρικό ψυγείο, αλλά και τον ίδιο σε μήνα
Φεβρουάριο να σκέφτεται τι πολύτιμο πράγμα είναι
τα γάντια και το κασκόλ .

Ζεσταίνει τη σπανακόπιτα για ένα λεπτό στον φούρνο μικροκυμάτων,
αφού την έχει δοκιμάσει πριν και την έχει θεωρήσει κρύα. Ένα λεπτό
αργότερα η ίδια σπανακόπιτα είναι οπωσδήποτε πιο ζεστή από πριν,
την είχε ζεστάνει.

Φτιάχνει ζεστό τσάι το αφήνει
στο τραπέζι, ξεχνιέται μιλώντας
πολύ ώρα στο τηλέφωνο και σε
λίγο γκρινιάζει ότι το τσάι
κρύωσε.
Ακούει από μικρό παιδί
διάφορα πράγματα και στη
μνήμη του καταγράφονται
φράσεις όπως «υπερθέρμανση
του πλανήτη» και «ψήνεται
στον πυρετό».

είναι κρύο, αλλά «πόσο κρύο» ; είναι ζεστό, αλλά «πόσο

ζεστό» ;
Είναι ίσως δύσκολο να φανταστούμε ότι πριν από 300 χρόνια δεν είχε βρεθεί ένας

άνθρωπος να επινοήσει κάποιο τρόπο για να μετρήσει το «πόσο ζεστό;» είναι ένα

αντικείμενο.

2. Τι αλλάζει όταν ένα σώμα

ζεσταίζΌνετσεατντα«ίανκεάτιται;ι», Έχουμε μάθει πώς όταν
ένα σώμα ζεσταίνεται
ΠΔΙοΑλΣύΤσΕωΛΛσΕτααάΤΑλλ. λλΤΙ άάοόζζπόεεωτιιςιοηολόμέόγάνγκζεκοαοοςιτςτοφτουυου;συι;κσοώί-μαμτατηποο,ομςυραάαολζύυλαμξάάετζννοεεαυτιατόπιομα-δωρτεςαοίξμσοοέώυόνμμγεεαικκοίαδςιιμε

Τένοα μξεύτλαιλνλιοκόμναόνμτισαμλαάκι και ο Ελευθέριος Βενιζέλος

Η εμπειρία. Δύο πρόκες καρφωμένες σε οριζόντια σανίδα ώστε να

είναι κατακόρυφες και σε απόσταση λίγο μεγαλύτερη από τη διάμετρο

ενός κέρματος με τη μορφή του Ελευθέριου Βενιζέλου. Πιάνουμε το

νόμισμα με μανταλάκι ξύλινο και διαπιστώνουμε ότι «χωράει να

πΘεερράμσαείιν»ουμμέεσατοαπνόόμτιισςμδαύκορκαατρώφνωτμαέςντεος πμρεότκοεςξ.ύλινο μανταλάκι και

διαπιστώνουμε ότι τώρα δεν «χωράει» να περάσει ανάμεσα από τις

Ηδύοσπκρέόψκηες.. Όταν το νόμισμα θερμαίνεται, παρατηρείται ΔΙΑΣΤΟΛΗ

http://www.seilias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=292&Item

iΗd=ε3μ7πειρία. Γιατί μας λέει Όταν ένα
«γενικά» ;, στερεό ή υγρό
Ένα θερμόμετρο με σώμα ζεσταίνεται,
υδράργυρο. Όταν υπάρχουν και
κάνει ζέστη ο η μάζα του
υδράργυρος εξαιρέσεις ; διατηρείται ίδια,
αλλά ο όγκος του
«Ηανσεβκαέίνψειη».. Όταν ο Γιατί μιλάει
μόνο για γενικά
υδράργυρος θερμαίνεται, αυξάνεται, έστω
διαστέλλεται –αυξάνεται ο στερεά και
όγκος του – περισσότερο από υγρά ; και λίγο
όσο διαστέλλεται

Τι συμβαίνει με τον αέρα ;

Η εμπειρία . Στο εργαστήριο αλλά και στο σπίτι . Ένα
δοχείο με ζεστό νερό, μια πλαστική φιάλη άδεια κι ένα
μπαλόνι . Κλείνει το στόμιο της φιάλης με το μπαλόνι
και βάζει τη φιάλη στο ζεστό νερό. Διαπιστώνει ότι το
μπαλώνει φουσκώνει. Πιάνει με προσοχή τη φιάλη και
τη βάζει σε κρύο νερό και βλέπει με τα μάτια της το
μπαλόνι να ξεφουσκώνει.

Η θερμοκρασία του αέρα μέσα στη
φιάλη αυξήθηκε και ο αέρας

παρουσίασε σημαντική αύξηση του
όγκου

Στη συνέχεια, όταν η θερμοκρασία
του - μέσα στη φιάλη - αέρα
ελαττώθηκε
ο όγκος του ελαττώθηκε

http://www.youtube.com/watch?v=yLCMKR4EKp
w
Αhtπtόp:τ//οwνw1w7.οyoαuιώtuνbαeο.cιoεmυρ/wωaπtαcίhο?ιvε=ρYεhυν_KηuτOέςgiγhνDώYριζαν ότι ο αέρας «σπρώχνει» ακόμα κι
αν είναι ακίνητος. Αυτό σημαίνει ότι μια ποσότητα αέρα είναι σαν συμπιεσμένο
ελατήριο και, χωρίς να τη θερμαίνει κάποιος, σπρώχνει για να αυξήσει τον όγκο της.
Ο αέρας δηλαδή σε σταθερή θερμοκρασία δεν έχει κάποιον «δικό του» όγκο» , όπως
συμβαίνει με μια ποσότητα νερού ή με ένα κομμάτι σίδερο . Πενήντα περίπου χρόνια
μετά τον Κέλσιο, οι Γάλλοι ερευνητές , διαθέτοντας πλέον «θερμόμετρο», μελέτησαν
τι συμβαίνει με τον όγκο του αέρα όταν αλλάζει η θερμοκρασία του για να
διαπιστώσουν ότι ο αέρας θερμαινόμενος, με σταθερή πίεση, διαστέλλεται πολύ

3.Το «πόσο ζεστάθηκε» και το «πόσο είναι
ζεστό»Τον 18ο αιώνα οι επιδιώξεις των ευρωπαίων ερευνητών ήταν δύο

α. Να βρουν τρόπο για να μετρούν, με αριθμούς, το «πόσο
ζεστάθηκε» ένα σώμα

β. Να προτείνουν τρόπο για να περιγράφεται «πόσο ζεστό» είναι το

σώαμα. Να μετρήσουμε το «πόσο ζεστάθηκε»

Η σκέψη τους οδηγήθηκε στην ιδέα ότι «το ΠΟΣΟ ΖΕΣΤΑΘΗΚΕ» ένα
σώμα θα μπορούσε να μετρηθεί με βάση το «πόσο μεγάλωσε
ο όγκος του».

Και για να το πετύχουν χρησιμοποίησαν υλικά, όπως το οινόπνευμα, τα

οΟπιονίόα,πθνεερυμαμιανό, μυεδναρ,άπραγρυουρσοίαςζκανααι ύξηση του όγκου σημαντική.
Εγάυναέλχίο.υμε στερεά ή υγρά σώματα του ίδιου όγκου και αυξήσουμε τη

θερμοκρασία τους κατά την ίδια ποσότητα, οι μετρήσεις του σήμερα
δείχνουν ότι διαστέλλονται αλλά δεν διαστέλλονται το ίδιο. Το
οινόπνευμα διαστέλλεται 29 φορές περισσότερο από το γυαλί και ο
Ουδιρεάρρεγυυνηρτοέςςδτιαησςτεέπλολχεήτςα,ι 7διφαοθρέέτςονπτεαρςιστσοόττεόρσοο απποόλύττοιμγουαυλλίι.κό «διαφανές
γυαλί», είχαν διακρίνει ότι θερμαίνοντας οινόπνευμα μέσα σε γυάλινο
σωλήνα, το οινόπνευμα διαστέλλεται πολύ περισσότερο από το γυαλί και ότι
κάτι αντίστοιχο συνέβαινε και με τον υδράργυρο . Επί πλέον ο υδράργυρος
στη θερμοκρασία που βράζει το νερό, είναι ακόμα σε υγρή κατάσταση, ενώ
αυτό δεν συμβαίνει με το οινόπνευμα . http://www.seilias.gr/index.php?

Το όργανο το είπαν θερμόμετρο
και την έννοια που πρότειναν την είπαν ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
Μετρώντας την αύξηση του όγκου του υδραργύρου – ή του
οινοπνεύματος – έβγαζαν συμπεράσματα για το «πόσο αυξήθηκε η
θερμοκρασία ».

Η γλώσσα της Φυσικής.
Κάθε σώμα, σε μια περιοχή του, έχει, σε κάθε στιγμή, μια
θερμοκρασία.

Όταν γίνεται πιο ζεστό, θεωρείται ότι «αυξάνεται η
θερμοκρασία του»,
ενώ όταν ψύχεται «η θερμοκρασία του ελαττώνεται» .

Αργότερα επικράτησαν και οι φράσεις «ανέβηκε η θερμοκρασία»
και «έπεσε η θερμοκρασία»

Η ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ είναι η έννοια που επινόησαν οι άνθρωποι για να
προσδιορίζουν το «πόσο ζεστό ή πόσο κρύο» είναι ένα σώμα σε κάποια

στιγμή

β. Να προσδιορίσουμε το «πόσο είναι

Οιζεερεσυντηότέ»ς του 18ου αιώνα μπορούσαν να μετρήσουν το «πόσο ζεστάθηκε

ένααλλσάώμγαια» να προσδιορίσουν

το «πόσο ζεστό είναι το σώμα σε κάποια στιγμή »

έπρεπε να επινοήσουν

μια κλίμακα την οποία θα γινόταν από όλους

αΟποΓκδαεμκπτρήιέλ Φαρενάιτ. Το «πιο κρύο πράγμα» και το ανθρώπινο

σώμα . Ο γερμανόφωνος Γκαμπριέλ Φαρενάιτ, o

πρώτος ερευνητής που σκέφτηκε να

χρησιμοποιήσει υδράργυρο και να φτιάξει

θερμόμετρο με γυαλί και

τυοδ1ρ7ά2ρ4 γπυρόρτοε,ινε μια κλίμακα

θερμοκρασίας

με τον αριθμό «μηδέν» για την πιο χαμηλή

θερμοκρασία που είχε μπορέσει να

δημιουργήσει και τον αριθμό 96 για τη

θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος.

Είκοσι περίπου χρόνια αργότερα μια άλλη πρόταση ήρθε από τη
Σουηδία.

Ο Κέλσιος εμπιστεύτηκε το νερό .

Χρησιμοποιώντας κι αυτός θερμόμετρο με υδράργυρο και γυαλί, ο

Σουηδός
Άντερς Κέλσιους – συνήθως λέμε «ο Κέλσιος» - εμπιστεύτηκε

τΗομνίεαρνόακεαίινταοι 1η74θ3επρρμόοτκεριναεσμίαιαπκολυίμπαακαγώμενεδιύτοοτιμές θερμοκρασίας.
κναερι ηό άλλη η θερμοκρασία στην οποία το νερό

βΜρετάάζεαιπ.ό διάφορες σκέψεις κατέληξε να προτείνει

για τη θερμοκρασία που παγώνει το νερό την τιμή
«καμηι δγέιαν»τη θερμοκρασία που βράζει την τιμή 100 .

Για να καταλάβουμε το «τι
έκανε» βάζουμε το θερμόμετρο
σε νερό που παγώνει – ή σε
πάγο που λιώνει – και στο
σημείο που βρίσκεται ο
υδράργυρος κάνουμε μια
χαραγή και σημειώνουμε το
«μηδέν.».

Βάζοντας το θερμόμετρο σε
νερό που βράζει στο σημείο
που βρίσκεται ο υδράργυρος
κάνουμε μια άλλη χαραγή και
σημειώνουμε τον αριθμό 100.

Μέσα στον γυάλινο σωλήνα ο υδράργυρος σχηματίζει μια
λεπτή στήλη το μήκος της οποίας μπορούμε να το
Όμτεατνρήτσοονυεμρεόμαερχχάίσρεαικναα. βράζει το μήκος της στήλης είναι
μεγαλύτερο από το μήκος της όταν παγώνει το νερό ας
90 υΜπποοθρέοσύομυεμνεακαχτωάρί1σ4ο0υμmεmτο. ευθύγραμμο τμήμα από το
80 σημείο που σημειώσαμε το μηδέν μέχρι το σημείο που
70 σημειώσαμε το 100, σε ίσα τμήματα, ας υποθέσουμε δέκα.

60 Κάθε τμήμα θα έχει μήκος 14
50 mm και μπορούμε στα άκρα
40 κάθε τμήματος να βάλουμε μια
30
20 χΣατρηανγπήρ. ώτη χαραγή, μετά το
«μηδέν» βάζουμε τον αριθμό 10,
10 στην επόμενη τον 20 και

συνεχίζουμε.. . .

Μεταβολή θερμοκρασίας

κατά έναν βαθμό Κελσίου

θεωρείται το 1/100 της

μεταβολής της

θερμοκρασίας ώστε το

νερό από το σημείο που

παγώνει να ζεσταθεί μέχρι

τη θερμοκρασία που

βράζει. Η μονάδα

Το θερμόμετρο. Μια μεγάλη

ανακάλυψη.Η εμφάνιση του θερμομέτρου, τον 18ο αιώνα και η καθιέρωση της

κλίμακας Κελσίου από ορισμένες επιστημονικές κοινότητες και της
κλίμακας Φαρενάιτ από άλλες, βοήθησαν στην εξέλιξη τόσο της
ΧΣτηαμεχίραόςν, ιόασποοκυααι κτοηλςοΦύθυησισκαήνςοι ερευνητές άρχισαν να
καταγράφουν ότι οι μεταβολές της θερμοκρασίας
επηρεάζουν εκτός από τον όγκο και την πυκνότητα των
στερεών και των υγρών και μια σειρά από άλλες ιδιότητες
των υλικών, όπως η πίεση του αέρα,
ησΜμωεεητμλτεάεωακτρθτωοερνλρικομήγόιμακεάνττρίσατναασηχρτηωσνιμαογπωογιοώύνντκααιι τσοταχρνώοσμοακτοωμενία, στα
δελτία, στην καθημερινή ζωή οι βαθμοί Κελσίου δίνουν την απάντηση στο
ερώτημα για το κρύο, για τη ζέστη και για τη θερμοκρασία του ανθρώπινου
σώματος

4. Τι δείχνει το
Από την αρχθή εέγρινμε όαπμόεότλορυςοα;ποδεκτό

«αυτό ποόυτιδείχνει κάθε
θερμόμετρο

Για περίανγαμαι τηοπθοειηρθμούονκόρμαωςσίοαι μΤετΟρΥήσ»εις

θερμοκρασίας είχε γίνει αποδεκτό και κάτι
ακόμα :

Μια ποσότητα υδραργύρου μέσα στο
γυάλινο περίβλημα έχει την ίδια
θερμοκρασία με το γυαλί.
Αν βάλουμε στη μασχάλη το θερμόμετρο –
το οποίο εδώ και χρόνια δεν είναι
υδραργυρικό
είναι ψηφιακό – και το κρατήσουμε εκεί,
σε λίγο το υλικό του θερμομέτρου και η

Η θερμοκρασία είναι «κάτι» που Το θερμόμετρο θα

μεταφέρεται από το ένα σώμα στο αρχίσει να
ανεβαίνει από το

άλλο ; 350 οC 30 και θα φθάσει
Μια ποσότητα νερού 100 ml Το ζεστσότνηερμόέσπηο,υσετίοχε50θ.ερμοκρασία
( 100 γραμμαρίων) , σε δοχείο και 750 οC 70οC έδωσε 20 βαθμούς Κελσίου στο
ένα θερμόμετρο, μια ίση ποσότητα οC νερό το πιο κρύο και το κρύο πήρε
νερού σε τους 20 βαθμούς και έγινε νερό 50
ένα άλλο δοχείο και ένα άλλο βαθμών
Ζεσταίνουμε τη θμείαρμπόομσεόττρηοτα μέχρι το Κι εγώ το ίδιο προβλέπώ. Το
θερμόμετρο ζεστό θα χάσει 20 βαθμούς
να δείξει 30 Κελσίου και την άλλη ποσότητα και το κρύο θα πάρει 20
μέχρι
βαθμούς Κελσίου Καλή
τΤοι θάλαλοθθαερσμυόμμβετερί οεάναν δχεύίσξεοιυ7μ0εΚτελοσίου. Δεν νομίζω ότι ιηδέα

πιο ζεστό νερό στο δοχείο με το θερμοκρασία θα

πιο κρύο ; Τη σκέψη σας ότι «το ζεστό φθάσει όπως πριν
σώμα δίνει στο κρύο Η τεσλτιοκνή μθέεσρομοόκρροασία θα
βαθμούς Κελσίου» είναι πιο κοντά στο 30
παρά στο 70. Γιατί
θα δοκιμάσουμε να την
διαφορετικά με ένα

30 oC 70 oC ελέγξουμε φλιτζάνι ζεστό τσάι θα
μπορούσαμε να
50 oC Στο ένα δοχείο θα βάλουμε νερό αλλάξουμε τη
300 g και θα το θερμάνουμε στους θερμοκρασία του Αιγαίου
30 βαθμούς ενώ στο άλλο
διατηρήσουμε

το νερό των 100 g και θα το

θερμάνουμε στους 70 βαθμούς. Στη

συνέχεια θα χύσουμε το ζεστό νερό 30 oC 70 oC
στο κρύο.
40 oC
Χύνουμε το ζεστό νερό στο κρύΤοι κπαριΧούβνλοέυπμετεετ;ο ζεστό νερό στο κρύο και βλέπουμε το

βλέπουμε το θερμόμετρο να θερμόμετρο να ανεβαίνει . και τελικά να δείχνει περίπου

ανεβαίνει . τελικά . . δείχνει κάτι 40. Η θερμοκρασία του κρύου ανέβηκε κατά 10 βαθμούς

λιγότερο από 50. ενώ του ζεστού κατέβηκε κατά 30 βαθμούς. Φαίνεται

Αν είχαμε κάνει καλύτερη μόνωση ότι η θερμοκρασία δεν είναι κάτι που

θα πλησιάζαμε το 50. . .Σωστή

(Κελσίου) και την άλλη ποσότητα μέχρι το άλλο θερμόμετρο να δείξει 30 οC. Πρόκειται να αναμείξουμε τις δύο
ποσότητες, χύνοντας το πιο ζεστό νερό στο δοχείο με την άλλη ποσότητα αρχικής θερμοκρασίας 30 οC. Σας
ζητούμε να προβλέψετε τι θα συμβεί
Το θερμόμετρο θα δείχνει ότι η αρχική θερμοκρασία των 30 οC
α. δεν θα αλλάξει καθόλου β . θα αυξάνεται μέχρι να φθάσει σε κάποιο σημείο που δεν αυξάνεται πια.
γ. συνεχώς θα ελαττώνεται μέχρι να φθάσει σε κάποιο σημείο που δεν αυξάνεται πια.
Η μάζα του νερού που θα προκύψει θα είναι . . . . . . . . .
Αν η θερμοκρασία τελικά σταθεροποιηθεί η τελική θερμοκρασία θα είναι ...............

2. Δύο μαθητές κάνουν τελικά την ανάμειξη και διαπιστώνεται ότι η τελική θερμοκρασία είναι κοντά στο 50
Κελσίου. Η θερμοκρασία του λιγότερο ζεστού νερού αυξήθηκε κατά 20οC και η θερμοκρασία του ζεστού νερού
ελαττώθηκε επίσης κατά 20 οC
Με ποια από τα παρακάτω συμφωνείτε ;
α. Κάθε φορά που ζεστό νερό αναμειγνύεται με πιο κρύο, η θερμοκρασία του ζεστού θα «ελαττώνεται» και
η θερμοκρασία του κρύου θα αυξάνεται μέχρι να διαμορφωθεί μια σταθερή θερμοκρασία
β. Σε όλα τα πειράματα με δύο ποσότητες νερού ( η μια πιο ζεστή από την άλλη) όσο θα ελαττώνεται η μία
θερμοκρασία ( στην περίπτωσή μας 20οC ) κατά ίση ποσότητα θα αυξάνεται η θερμοκρασία της άλλης

3. Πρόκειται να επαναλάβουμε κάτι παρόμοιο αλλά με μια ποσότητα νερού 100 γραμμαρίων (100 ml)

θερμοκρασίας

70 οC και ποσότητα νερού 300 g ( 300 ml) θερμοκρασίας 30 οC τις οποίες θα αναμείξουμε χύνοντας το πιο ζεστό

νερό των 70 οC στο δοχείο με την άλλη ποσότητα αρχικής θερμοκρασίας 30 οC. Σας ζητούμε να προβλέψετε τι θα

συμβεί.

Το θερμόμετρο θα δείχνει ότι η αρχική θερμοκρασία των 30 οC

α. δεν θα αλλάξει καθόλου β θα αυξάνεται μέχρι να φθάσει σε κάποιο σημείο που δεν αυξάνεται πια.

γ. συνεχώς θα ελαττώνεται μέχρι να φθάσει σε κάποιο σημείο που δεν αυξάνεται πια.

Η μάζα του νερού που θα προκύψει θα είναι . . . . . . . . .

Αν η θερμοκρασία τελικά σταθεροποιηθεί η τελική θερμοκρασία θα είναι ...............

4. Δύο μαθητές κάνουν τελικά την ανάμειξη και διαπιστώνεται ότι η τελική θερμοκρασία είναι κοντά στους . . . . . .
Κελσίου. Η θερμοκρασία του λιγότερο ζεστού νερού αυξήθηκε κατά . . .. . . . και η θερμοκρασία του ζεστού νερού
ελαττώθηκε κατά . ............
Σας ζητούμε να συμπληρώσετε τα κενά και να απαντήσετε στις ερωτήσεις
α : Η θερμοκρασία του αρχικά ζεστού νερού ελαττώθηκε κατά ...... , ενώ η θερμοκρασία του αρχικά πιο κρύου
αυξήθηκε κατά ........
Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τις παρακάτω σκέψεις ; .
β. «Όταν το ζεστό νερό «συναντά» το κρύο νερό δεν μεταφέρονται βαθμοί Κελσίου από το ένα στο άλλο.

Όταν δύο σώματα με διαφορετικές Θερμό- τητα
θερμοκρασίας έρχονται σε επαφή δεν Θερμο-
κρασία

μεταφέρονται βαθμοί Κελσίου από το ένα Οι δύο
στο άλλο. λέξεις
μοιάζουν

Σύμφωνα με τη Φυσικνκααήιτμαπορεί
υπάρχει «κάτι» που μπλέξω

μεταφέρεται από

το ζεστό σώμα προς το

Κκαριύαου. τό το «κάτι» είναι

ποσότητα

ενέργειας που

μεταφέρεται

Συνήθως λέμε ότι συμβαίνωει ς«ροΘήΕθεΡρΜμότΟητΤαΗς»ΤΑ.

Η «ροή» σταματά όταν τα σώματα αποκτήσουν ίσες
Όθετραμνοσκτρααμσαίετςά. η ροή, στη γλώσσα της Φυσικής, λέμε ότι

«επικρατεί ΘΕΡΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ»



Να ακριβολογήσουμε Ξέρω ότι αν πιάσω με το χέρι ένα

Αυτό που νιώθεις είναι παγάκι αυτό που μεταφέρεται από
να κρυώνει το χέρι σου,
όπως λένε οι φυσικοί να το παγάκι στο χέρι μου είναι
ΨΥΧΟΣ.
ελαττώνεται η
θερμοκρασία του Άρα δεν υπάρχει μόνο
ΘΕΡΜΟΤΗΟΤιΑφ, υσικοί δηλαδή
χεριού σου υπάρχει και Ψ«κΥαΧτΟάΣργησαν» το
Το ότι ρέει «κάτι» από το παγάκι στο χέρι ψύχος ;
σου είναι μια ΙΔΕΑ. Και ανάλογες ιδέες είχαν
οι άνθρωποι πριν οι φυσικοί προτείνουν την Τι συμβαίνει δηλαδή
έννοια θερμότητα ως το μοναδικό «κάτι» το όταν κρατάω το παγάκι

οποίο ρέει στο χέρι μου ;
Το μ«όψνύοχοαςπ»ό ετξοαζκεοσλτοόυθπερίονςατυοπκάρρύχοει ως Συμβαίνει «ροή

έννοια της καθημερινής ζωής, αλλά ως θερμότητας» από το
έννοια της Φυσικής - ως κάτι που περιγράφει χέρι μου στο παγάκι ;
κάποια ροή και μπορούμε να το μετρήσουμε-

δεν υφίσταται.
Αυτό ακριβώς λένε οι φυσικοί. Και η ροή

θερμότητας από το χέρι σου, σε κάνει να νιώθεις

«κρύο»
Και στη γλώσσα της Φυσικής «ροή θερμότητας»
σημαίνει «μεταφορά ενέργειας με ορισμένο Γιατί λένε μεταφορά
τρόπο» ενέργειας «με

Υπάρχουν και άλλοι τρόποι, ορισμένο τρόπο ;
αλλά η Φυσική θέλει Υπάρχουν κι άλλοι
«υπομονή» τρόποι για μεταφορά

Φύλλο εργασίας 2

Μια ποσότητα νερού 50 γραμμαρίων, σε πυρίμαχο δοχείο και ένα θερμόμετρο. Ζεσταίνουμε το
νερό μέχρι το

θερμόμετρο να δείξεi 70 Κελσίου. Βάζουμε στη συνέχεια το δοχείο σε μια μεγάλη λεκάνη με 300 g
νερό της

βΧρρύησσηιμςοσπτοοιοούπμοείαχρέοχνοουμμεετσρτηητρήίξκεαιι έκνααταάγλρλοάφθεετρεμτόιμςεττριμοέςώσττηες κθιεαρυμτοόκρναασείίανςαισεκακτάαθκεόρυφο. ]
Σαςθζεηρτμοόύμμεετκραοθαώνςάθέαναγίλνεεπτταόι,ημκέαχτραι γτρηασφτήι,γαμ.ήνπαογυρδάεψνεθταε σπταοραφτύηλρλεοίτεαριγακασίμαίας τμοετ«ατβιολή

προβλέπετε ότι θα συμβεί»
..............................................................................................................................................................

..........................................
..............................................................................................................................................................

..........................................
..............................................................................................................................................................

....Χ..ρ..ό..ν.ο..ς.........................

σε λεπτά

Θερμοκρασία σε

oC του νερού του
δοχείου

Θερμοκρασία, σε

oC του, νερού της
λεκάνης

Μετά το τέλος των καταγραφών σας ζητούμε

β. να συγκρίνετε αυτά που συνέβη με τη δική σας πρόβλεψη
γ. Να περιγράψετε τα γεγονότα χρησιμοποιώντας τις έννοιες
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ, ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ και ΘΕΡΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ



Υλικό για αξιολόγηση
1. Συμφωνίες και διαφωνίες
Με ποια από τα παρακάτω συμφωνείτε ;
α. Εφόσον η θερμοκρασία ενός χάλκινου αντικειμένου αυξηθεί, το αντικείμενο
διαστέλλεται, αυξάνεται δηλαδή η μάζα του
β. Ένα λίτρο νερού αν θερμανθεί από τους 20 οC μέχρι τους 30 οC διαστέλλεται
λιγότερο από όσο διαστέλλεται ένα λίτρο αέρα το οποίο θερμαίνεται – - με σταθερή
πίεση - επίσης από τους
20 οC μέχρι τους 30 οC.
γ. Ένα κομμάτι γυαλιού όγκου και μια ποσότητα υδραργύρου του ίδιου όγκου
θερμαίνονται έτσι ώστε η θερμοκρασία και στις δύο περιπτώσεις να αυξηθεί κατά 30
οC. Η ποσότητα υδραργύρου διαστέλλεται λιγότερο από όσο διαστέλλεται το γυαλί.

2. Θερμόμετρο με κλίμακα Κελσίου
αΣα. Ος ζΚηέτλοσύιομςε πναρόστυεμινπελημριαώκσλετίμεατκαα κσετνηάν οποία το «μηδέν» αντιστοιχεί στη
θερμοκρασία στην οποία το νερό ............................................ και το «100»
τη θερμοκρασία στην οποία το νερό......................
β. Όταν το θερμόμετρο δείχνει 80 οC , ο υδράργυρος έχει διασταλεί
τέσσερεις φορές περισσότερο από όσο έχει διασταλεί όταν το ίδιο θερμόμετρο
δείχνει ........................

3. Οι τρεις συμμαθητές προβλέπουν
Σε ένα δοχείο υπάρχει νερό το οποίο έχουμε ογκομετρήσει και έχουμε βρει ότι είναι
200 ml και θερμόμετρο το οποίο δείχνει 20 οC . Στο δοχείο αυτό προσθέτουμε 400 ml
νερού θερμοκρασίας 60 οC . Μια μαθήτρια προβλέπει ότι το θερμόμετρο θα αρχίσει
να ανεβαίνει και η θερμοκρασία τελικά θα σταθεροποιηθεί στους 40 οC . Μια άλλη
μαθήτρια υποστηρίζει ότι η τελική θερμοκρασία θα είναι μικρότερη από 60 οC αλλά
μεγαλύτερη από 40 οC. Ένας μαθητής προβλέπει ότι η τελική θερμοκρασία θα είναι
μεγαλύτερη από 20 οC αλλά μικρότερη από 40 οC. Εσείς τι προβλέπετε ;

4. Η γλώσσα της Φυσικής
Πιάνει ένα παγάκι με το χέρι και το νιώθει κρύο .
Κάποιος ισχυρίζεται ότι ρέει θερμότητα από το χέρι προς το παγάκι γιατί χέρι έχει
μεγαλύτερη θερμοκρασία από το παγάκι.
Ένας άλλος υποστηρίζει ότι μεταφέρεται ψύχος από το παγάκι προς το χέρι το οποίο είναι
πιο ζεστό
Ποιος από τους δύο περιγράφει αυτό που συμβαίνει στη γλώσσα της Φυσικής ; Ο
πρώτος ;
Ο δεύτερος ; Και οι δύο ;

5. Το θερμόμετρο στη μασχάλη
Κοιτάζει το ιατρικό θερμόμετρο και διαβάζει 35,5. Ξέρει ότι είναι η θερμοκρασία του
θερμομέτρου σε βαθμούς Κελσίου. Βάζει μόνη της το θερμόμετρο στη μασχάλη, το
αφήνει για λίγο και στη συνέχεια διαβάζει 36, 7 . Ευχαριστημένη γιατί δεν έχει πυρετό
σκέφτεται :
Η θερμοκρασία του θερμομέτρου είναι «τώρα» 36, 7 οC αυξήθηκε δηλαδή κατά .....
(κάνει την αφαίρεση) 1,2 οC.
ΗδΑά6Τσδοηιυρν.αδγαλαΓ«φικαργκιδοοαδεωήιρλμήττλεμλείιίτηοτέγ3λιυτμαοκ6υαέλά,θγμνιλ7εείμαιρζγ:κέοεμαόΗτCιολ»ακθτύ.λέρετολλραεααέμρσσλίοηίδμαακιαασρο«πυαμετόσίώαμνί;ήρα3ακαι6το»,φου7τευςιίοα.νδCγαικμι;οέίΠύδνοιομαιαοαμυπεεόσίτνδώηαύμιοθαηετρδομιςκοήπκρρσιαανσςβίαγάνλτώωομυτηοθ;εθρεμρομμόέμτερτορυο ήταν
Αν αυξηθεί η θερμοκρασία , βλέπουμε το έλασμα να ζυγίζει
Σας ζητούμε να δώσετε μια εξήγηση.

7. Μέχρι να αποκτήσουν την ίδια θερμοκρασία.
Σας ζητούμε, αφού παρακολουθήσετε με προσοχή την
προσομοίωση



Η κλίμακα Φαρενάιτ χρησιμοποιείται στην Το 0 της κλίμακας Κελσίου αντιστοιχεί σε 32 ο
καθημερινή ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες F, ενώ το 100 της κλίμακας Κελσίου
και σε ορισμένες ακόμα χώρες όπως αντιστοιχεί σε 212 oF. Μια αύξηση της
το Πόρτο Ρίκο και η Τζαμάικα. θερμοκρασίας κατά 100 βαθμούς Κελσίου
Ο ένας βαθμός Φαρενάιτ συμβολίζεται με είναι ίση με αύξηση - στην κλίμακα Φαρενάιτ-
1 oF. κατά 180 oF.

Επιστροφή στο «το θερμόμετρο, μια μεγάλη Η επίσημη
ανακάλυψη» θερμοκρασιακ
ή κλίμακα της
Φυσικής είναι
η κλίμακα
Κέλβιν.

Το 0 της
κλίμακας Κέλβιν
(0Κ)
αντιστοιχεί σε
-273 οC περίπου,
ενώ η αύξηση
της
θερμοκρασίας
κατά ένα βαθμό
Κέλβιν είναι ίση
με αύξηση της
θερμοκρασίας

Επιστροφή στο «πόσο ζεστάθηκε»



Ο πάγος γίνεται
Το νενρεόργόίνεται

πάγος

Ο πάγος επιπλέει στο Ο υδρατμός γίνεται
Η διαστολνεήρτόου νερού Ο κύκλονςερτοόυ νερού

Το νερό γίνεται υδρατμός, βράζει Υλικό για αξιολόγηση

Το νερό γίνεται υδρατμός,
εξατμίζεται

Ο πάγος γίνεται Στη γλώσσα της
Φυσικής
Η ενμεπρεόιρία το φαινόμενο λέγεται

Τα παγάκια έξω από την ΤΗΞΤοΗθερμόμετρο
κατάψυξη και το
θερμόμετρο. Παρόλο που συμβαίνει ροή
θερμότητας προς κάθε παγάκι,
ΗΤασπακγέάψκηια λιώνουν. το θερμόμετρο δείχνει ότι
η θερμοκρασία παραμένει
Το περιβάλλον είναι σταθερή
πιο ζεστό από τον
πάγο Το ότι έλιωνε το παγάκι
συνεπώς συμβαίνει το περίμενα . Αυτό που με
εντυπωσίασε ήταν το ότι σε
«ροή όλη τη διάρκεια της τήξης, η
θερμοκρασία του δεν αυξήθηκε
θερμότητας» παρόλο που πήγαινε συνεχώς
θερμότητα προς αυτό
από το περιβάλλον
προς κάθε πΈαχγεάιςκι.

δίκιο

ΟΛΑ ΤΑ Αν βάζαμε κάτω από τα
ΣΤΕΡΕΑ, παγάκια ένα αναμμένο
κερί θα έλιωναν πιο
γρήγορα, υποθέτω

κάποτε, Η τήξη δεν συμβαίνει

ΛΙΩΝΟΥΝ μόνο με τον πάγο .
Υπάρχουν κι άλλα

Τη θερμοκρασία στην οποία λιώνει ο πάγος, ο σπΚοώέύμλμασετιταοοςπποταυηγλωθιτώεόώνορυηνσ. εΑς

το βούτυρο, το κερί, το παγωτό, ο κασσίτερος,
η λάβα από το ηφαίστειο, ο χιονάνθρωπος, ο
σίδηρος

Το βούτυρο λιώνει γύρω στους
Το35κεορCί – η παραφίνη – γύρω στους 70
οC

Από τα μέταλλα πιο εύκολα Όταν η πίεση
τήκεται είναι μία
Ο κασσίτερος στους 231 οC
τοομαόλυοβυμδοίνςιο, στους 362640 00C ατμόσφαιρα

Για κάθε ουσία, η θερμοκρασία

τήξης
Τεοίναασήιμέι νσατου«ςσ9τ6ο0ι0χCε,ίοοχτααλκυότςόσττοηυτςα1ς08»4

0C,

Το νερό γίνεται Στη γλώσσα της Φυσικής
πάγος
το φαινόμενο λέγεται
ΠΗΞΗ

Η

εμπειρία
Το νερό

στην
κατάψυξη.

Λίγο
αργότερα
. . παγάκια

Το νερό παγώνει εάν η θερμοκρασία

του γίνει 0 oC και συμβαίνει ροή

θερμότητας

από το νερό προς το περιβάλλον.

Για να γίνει αυτό πρέπει τα περιβάλλον

να έχει θερμοκρασία χαμηλότερη από

μθθΚεεηαρρδθμμέώονοςκκκρρταοααισσνηίίεαακραδότιγαάίτψνηευρτξεαηίιτέπαχάιεγισοττςέατθηοειραή. Η πήξη μιας ουσίας γίνεται στη
θερμοκρασία

Τόσο το νερό όσο που γίνεται και η τήξη της ίδιας μιας
ο ουσίας

αι δεν είναι μόνο το νερό που παγώνει

το λιωμένο κερί ξαναγίνεται στερεό,
το ίδιο και το λιωμένο βούτυρο, το
ζελέ,
τοΗλζωιωή μκαέινοοθάπναατγοως ττοόυ πσατγωητνούκ.αΜτιαάμψουυσξικηή παρουσίαση

http://www.youtube.com/watch?v=lTxsIJBVCD0

Δύο όμοια πλαστικά πώματα από φιάλες

Το ένα να το γεμίσετε μέχρι το χείλος με

νερό, το άλλο με λάδι και το τρίτο με Αν βάζαμε
λευκό κρασί και να τα βάλετε στην
λάδι
κατάψυξη. Δοκιμάστε και στην
κατάψυξη ;
θα πάρετε την

απάντηση Θα το

όχι μόνο για το λάδι, δοκιμάσ

αλλά και για το κρασί . ω με

Θα μπορέσετε να ερευνήσετε λάδι και
επίσης τι συμβαίνει με τον όγκο με
κατά την ψύξη. Μπορείτε αντί για
τσίπουρο

κρασί να βάλετε τσικουδιά, ούζο ή

τσίπουρο

Το νερό θα γίνει βέβαια πάγος
και μπορεί κανείς να διακρίνει ότι
ο όγκος του πάγου είναι
μεγαλύτερος
από τον όγκο του νερού
από το οποίο δημιουργήθηκε.
Φαίνεται και από το κυρτό σχήμα
που έχει η πάνω επιφάνεια
Το λάδι θα στερεοποιηθεί και ο
όγκος του στερεού που θα προκύψει
θα είναι μικρότερος από τον όγκο
του υγρού.
Φαίνεται και από το κοίλο σχήμα που
θα έχει η πάνω επιφάνεια

Το κρασί (ή το
τσίπουρο) θα

παραμείνει σε υγρή
κατάσταση. Απαιτείται

πολύ χαμηλότερη
θερμοκρασία για να

εκδηλωθεί πήξη

Επιστροφή στο « φσινόμενο “πήξη”

Λιώνει ο πάγος και γίνεται νερό

Παγώνει το νερό και γίνεται πάγος . Δεν

Αλλάζει η μάζα ; τι γίνεται με τον μου
Ο ζυγόςόμγαςκδοεί;χνει κάνει
εντύπ

όταν λπιώωνςει όταν παγώνει Το υγρό ωση
το νερό, η
ο πάγος, η μάζα μικρότερο όγκο
μάζα διατηρείται
διατηρείται σταθερή από το στερεό ..
Έστνααθπεορτήήρι με νερό και
ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ

Οι παρατηρήσεις μάς δείχνουν

παγάκια, η στάθμη του ότι όταν παγώνει το
όταν λιώνει ο νερό
νερού στο ανώτερο πάγος ο όγκος του πάγου
ο όγκος του νερού είναι
σημείο και τα παγάκια να είναι ΜΙΚΡΟΤΕΡΟΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ
από τον όγκο του από τον όγκο του
εΠξαέχροαυτνηρούμε πως όταν λιώσουν πάγου που έλιωσε έχενιεόργοκύο 1ποcυmπ3 άγωσε

τα παγάκια ούτε θα χυθεί νερό έξω Ένα γραμμάριο νερού

ούτε η στάθμη θα κατεβεί ,

αλλά θα διατηρηθεί στο ανώτερο

σημείο. Αυτό σημαίνει ότι ο όγκος του περίπου.

νερού που δημιουργήθηκε με την τήξη Όταν παγώσει, η μάζα του πάγου είναι 1 g

είναι μικρότερος από τον όγκο που αλλά

Πείαχαρναττηαρποαύγμάεκιόαταν βάζουμε ο όγκος του πάγου είναι μεγαλύτερος,

νερό στην κατάψυξη για να οιΜμπετορρήοσύεμιςε δνεαίχσνυουμνπε1ρ,0ά9νcοmυμ3 πεερίπου
γίνει παγάκια Έναόκτυι βικό εκατοστό νερού έχει μάζα 1
κάθε παγάκι εμφανίζεται

«φουσΤκοωμπέανγοά»κι είναι πιο g.

ελαφρύ Ένα κυβικό εκατοστό πάγου έχει μάζα 0,

από νερό ίσου όγκου 92 g

γι αυτό και πάντα είναι πιο ελαφρύ

Διάφορα συμπαγή Το Σ2 έχει όγκο 100 cm3
και μάζα 50 g. Το νερό
αντικείμενα ίσου όγκου έχει μάζα
Το Σ210εί0ναgι ελαφρότερο από
στο νερό. Έχουμε Η ογκομέτρηση του νερό ίσου όγκου. Θα
προηγουμένως μετρήσει τον Σ1 Η πευπκινπόλτεηύτσαεειίναι 0,5 g/ cm3,
όγκο και τη μάζα καθενός. έδειξε όγκο 100 cm3
μικρότερη από την πυκνότητα του
Μπορούμε να προβλέψουμε Ο ζυγός έδειξε μάζα νερού
ποια θα βυθιστούν και ποια Το 2ν5ε0ρόγρίσαομυμάόγρκιαου. (100
cm3 ) Το Σ3 έχει όγκο 100 cm3
θα επιπλέουν ; ΤέοχεΣι1μεάίνζααι 1β0α0ρύγτρεαρμομάαρπιόα και μάζα 780 g. Το
νερό ίσου όγκου έχει
Το Σ4 έχει όγκο 100 cm3 μΤάοζαΣ31ε0ί0ναgι βαρύτερο από

και μάζα 90 γραμμάρια . Το νερό ίσου όγκου. Θα νερό ίσου όγκου. Θα
Η πυκνότηβτυαθιεσίνταειί 7,8 g/
νερό ίσου όγκου έχει μάζα Η πυκνόβτυηθταισετίενίαι 2,5 cm3
1Τ0ο0Σg4 είναι ελαφρότερο από g/cm3, μεγαλύτερη από την
πυκνότητα του νερού ( 1
νερό ίσου όγκου. Θα g/cm3)
Η πυκνότεηπτιαπελίενύασι ε0ι,9

g/cm3

Αν είναι Νερό ίσου Αν είναι Αν η πυκνότητα του
πιο βαρύ από όγκου πιο ελαφρύ υλικού είναι
νερό ίσου από νερό ίσου
όγκου όγκου θα μεγαλύτερη από την
θα βυθιστεί ανέβει και πυκνότητα του νερού,
τελικά θα
επιπλέει το αντικείμενο
ΒΥΘΙΖΕΤΑΙ.
Διαφορετικά
ΕΠΙΠΛΕΕΙ

O πάγος επιπλέει στο
νερό

Το νερό των 4 oC στον Είμαι σίγουρη
ότι
πυθμένα Εερύώκτοοαηλυόσηξγηηκ.θοεςί θα
Σίγουρα ο
Νερό μηδέν βαθμών Κελσίου σε δοχείο, ένα όγκος
θΈαχαουυμξηεθμεάίθε πως
θερμόμετρο και το νερό θερμαίνεται . όταν αυξάνεται η
θερμοκρασία ενός
Η θερμοκρασία αυξάνεται ..... 1 oC, 2 oC, στερεού ή υγρού
σώματος όγκος του
3oC . Τι προβλέπετε ότι θα συμβεί με τον ΊσσΔωυύγεαςμξσιυααβκξΚτείοάΑρίίλνεΤοεσνΩταηνα,α;αισ.ππτΤοοροντοεβνλλεερέίψό ω τι θα
πυθμένα, θα είναι το
Γιατί είστε σίγουροι ; Δεν όγκο του νερού ; νερό
με τη ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ
είναι καλύτερα να το πυΔπκρεννοόβθτλαηέτψμαωπο.ρΠούώσςαενίναατιο
δυνατόν;
Έερνεαυδνήιασφοαυνμέες; δοχείο των 300 ml,
‘θερμοκρασ
βάζουμε νερό μέχρι τη μέση και Τελικά το «κάτω»

προσθέτουμε είκοσι παγάκια από την θερμόμετρο δείχνει 4

κατάψυξη. Τοποθετούμε δύο βαθμούς Κελσίου ενώ το

θερμόμετρα οινοπνεύματος και τα πάνω δείχνει περίπου

διατηρούμε κατακόρυφα και έτσι ώστε μηδέν

η βάση του ενός να βρίσκεται στον

πυθμένα του δοχείου ενώ η βάση του

άλλου να βρίσκεται στη πάνω μέρος

εκεί που επιπλέοΤυινπτραοβπλαέγπάεκτιεαό.τι θα συμβεί ; Τι θα

δείχνουν τα θερμόμετρα μετά από δέκα

λεπτά ;
Το νερό, καθώς θερμαίνεται από 0 βαθμούς Κελσίου όχι μόνο

δεν διαστέλλεται αλλά παρουσιάζει ΣΥΣΤΟΛΗ. Μέχρι και τη ‘Όγκος σε ψμ3 νερού μάζας 1
γραμμαρίου
θερμοκρασία των 4 βαθμών, ο όγκος του ελαττώνεται, άρα η

πυκνότητά του αυξάνεται. Το φαινόμενο χαρακτηρίζεται

«ανωμαλία διαστολής του νερού».

Αν συνεχίσει να θερμαίνεται, θα διαστέλλεται όπως συμβαίνει
με όλα τα σώματα Στη θερμοκρασία των 4 βαθμών
παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πυκνότητα σε σχέση με
οποιαδήποτε άλλη θερμοκρασία.

Δύο «παραξενιές» του Κάτι σαν «ευλογία» για
νερού τη διατήρηση της
ζωής στις λίμνες και
Ακόμα κι όταν παγώνουν στις θάλασσες
οι λίμνες και οι ωκεανοί
α. ο ο πάγος δεν
βυθίζεται
οβσΚC.υάντσεωτχίαοζπενόταπτιουνθπμάέγνοαη νζωεήρό 4

Το νερό γίνεται
υδρατμός

Η εμπειρία. Παίρνει 100 ml νερό και το ζεσταίνει,
χρησιμοποιεί και θερμόμετρο με κλίμακα μέχρι 120 oC.

Παρατηρεί το θερμόμετρο να ανεβαίνει . . . Όταν το θερμόμετρο δείξει
100 oC,
βλέπει φυσαλίδες να ανεβαίνουν στην επιφάνεια, τους ατμούς να
ανυψώνονται στον αέρα και το θερμόμετρο να δείχνει συνεχώς 100
βαθΚμάοθύεςφΚυσεαλλσίίδοαυπ. εριέχει ατμό νερού

Αρκεί η πίεση στην Το ότι έβραζε το νερό ήταν
επιφάνεια του

νερού να είναι ίση αναμενόμενο Αυτό που με
με μία ατμόσφαιρα εντυπωσίασε ήταν το ότι σε όλη

Είναι αυτή που ο Celsius τη διάρκεια του βρασμού, η
πρότεινε να θεωρείται 100. θερμοκρασία του δεν αυξήθηκε

Η Εμένασπμαεερεόοθνλετπορυμοππόοωιτυασητιπδάαήζήγπεαιρπιοόνοςτειταστυευοτνόνεεχρώός,
θερμοκρασί
α μεγάλη ή μικρή ποσότητα
βρασμού
αρχίζει να βράζει στην ίδια πάντα
θερμοκρασία .

Το οινόπνευμα
βράζει στους 78 ο C

O υδράργυρος
βράζει

στους 357 ο C

http://kwstius.blogspot.com/2011/03/blog-post_3996.html
ΕΚΦΕ Αλίμου

Το νερό γίνεται

υδρατμός τι ακριβώς συμβαίνει
όταν λέμε ότι νερό
Η εμπειρία «εξαΚτμαίιζσετεατιι»διαφέρουν ;
Τα απλωμένα σε σκοινί
ρούχα

βρεγμένα μετά το πλύσιμο, Εφόσον το δοχείο είναι ανοικτό
στεγνώνουν. Τα μαλλιά
μετά το λούσιμο η εξάτμιση γίνεται

στεγνώνουν. Αν κάποιος συνεχώς χωρίς να
Τιδορώνεσρκεόαι,ιεΗθξοααεβξτξράμεατί-ζισμδεμιτρσόαώηςι,σ, όεειπ.ίωναςι χρειάζεται το νερό να έχει

ορισμένη θερμοκρασίαφαινόμενο κατά το

οποίο το νερό γίνεται

Κατά τον βρασμό η μυεδτραταρτομπόή ςτ.ου νερού σε

ατμό
γίνεται σε όλη την έκταση του νερού και
Αυτό σημαίνει ότι το
νερό της
Τίποθτάαλδαεσνσμαπςορσευί ννεαχεώμςποδίσει
τηνεεξξαάττμμιίσζηετ;αι ;

δεσημΚωμεαιτοττευαράρτιγκτροόηούτνπνοτήευαξτιάοφτυυμσνιασεληρίδοηεύς σμεε ατμό στο Και το νερό κάθε λίμνης και το νερό
κάθε ποταμού το νερό της βροχής
ατμό
πάνω στη μοτοσικλέτα και το νερό από
γίνεται μόνο στην επιφάνεια
τα βρεγμένα σεντόνια και το νερό στο
του νερού
Η εξάτμιση διευκολύνεται από την ανοικτό δοχείο
αύξηση της θερμοκρασίας ενώ Όταν ο αέρας...π.ε.ρ. ιέΤχοει νμεεγράόλεδςιπαορσκότώηςτεεςξυαδτραμτίμζοεύτ–αι

εμποδίζεται από τους υδρατμούς επικρατεί μεγάλη υγρασία - και ιδρώσουμε, δύσκολα
θα ξειδρώσουμε ,
που υπάρχουν στον αέρα. Όταν
είναι κλειστό το δοχείο δεν

Ο υδρατμός γίνεται Στη γλώσσα
νερό της Φυσικής
το φαινόμενο
Η εμπειρία . Δημιουργούμε λέγεται
υδρατμό υψηλής θερμοκρασίας, και ΥΓΡΟΠΟΙΗΣΗ
στη συνέχεια τον ψύχουμε. Σε ή
κάποια στιγμή εμφανίζονται συμπύκνωση
σταγονίδια νερού

Υγροποίηση μπορεί να γίνει
και με αύξηση της πίεσης ή
και
με συνδυασμό αύξησης της
πίεσης και ελάττωσης της
θερμοκρασίας