7. Sınıf Sosyal Bilgiler Etkinlik Cevap Anahtarı

7. Sınıf Bilimin Öncüleri

Etkinlik 14

2. Aşağıdaki öğrencilerin verdiği tanıtıcı bilgilerle ilgili olan bilim insanını eşleştiriniz.

Harezmi Ali Kuşçu c. Farabi İbn Sina
a. b. 2 d.

7 8 4

Cezeri Hazini Piri Reis İbn Haldun
e. f. g. h.

1 3 5 6

1 2 3 4
13. yüzyılın Ünlü Filozof Hassas Ünlü Tıp
Terazilerin Doktoru
Mekanik ve Mucidi
Dehası Öğretmen

Haritası ile Fikirleriyle Bize Sıfırı Osmanlı’ya
Meşhur Sosyal Tanıtan İnsan Astronomi ve
Denizci Matematiği
5 Bilimlerin 7
Öncüsü Sevdiren
İnsan
6 8

101

7. Sınıf Bilimin Öncüleri

Etkinlik 14

3. Türk ve Müslüman bilim insanlarının çalışmaları sonucu birçok bilimsel gelişme ortaya çıktı.
Aşağıdaki görsellerle ilgili bilimsel çalışma alanlarını eşleştiriniz.

Mühendislik Matematik Tıp–Eczacılık
1. 2. 3.

b e f
Astronomi Sosyoloji Coğrafya
4. 5. 6.

c d a

a. b. c.

d. e. f.

4. Aşağıda verilen Türk ve İslam bilgini ile eserini uygun şekilde eşleştiriniz.

Cezeri Cihannüma
İbn Sina Dünya Haritası
İbn Haldun Olağanüstü Mekanik Araçların Bilgisi

Kâtip Çelebi Ay’ın Şekillerinin Açıklanması

Piri Reis Tıbbın Kanunu
Ali Kuşçu Mukaddime

102

7. Sınıf Bilimin Öncüleri

Etkinlik 14

5. Aşağıda verilen bilgilerin ait olduğu Orta Çağ’ı aydınlatan kültür ve bilim merkezlerini
işaretleyiniz.

Bilgiler Bağdat Endülüs Semerkant Buhara

İslam tarihinin ilk üniversitelerinden ✓
a. biri olan Nizamiye Medresesi bu şe- ✓

hirde bulunur.

Kurtuba şehrinde 300 hamam, 50
hastane, 80 ilkokul, 17 yüksekokul
b. bulunması ulaşılan medeniyet sevi- ✓

yesinin bir göstergesidir.

c. Uluğ Bey tarafından inşa edilmiş üç ✓
katlı bir gözlemevi bulunur.

Abbasi Devleti’nin başkenti olduktan
sonra İslam dünyasının ilim, kültür ve
d. medeniyet merkezlerinden biri hâline

gelmiştir.

Yetiştirdiği bilim ve din adamlarıyla ✓
e. “İslamiyetin Kubbesi” unvanını al-

mış bir şehirdir.

f. Doğu medeniyetinin batıdaki uzan- ✓
tısı niteliğinde olan bir yerdir.

103

7. Sınıf Bilimin Öncüleri KKT - 14 

1. Avrupa’da “Avicenna” (Avisenna) 4. I. İslam dininin ilk emrinin “oku” olması
adıyla tanınır. Farklı bilim dalların-
da eserler vermiş çok yönlü bir II. İslam’ın gaza ve cihat düşüncesi
insandır. Henüz 16 yaşındayken
tıp alanında çalışmalar yapma- III. “İlim Çin’de dahi olsa alınız.” diyen Hz.
ya başladı. “El Kanun fi’t Tıb” en Muhammed’in sözü
önemli eseridir.
Yukarıda yer alan maddelerden hangisi ya da
hangileri Türk-İslam bilginlerinin yetişmesin-
de etkili olmuştur?

Metin Öğretmen’in açıklamasını yaptığı Türk-İs- A) Yalnız I B) Yalnız II
lam bilgini aşağıdakilerden hangisidir? C) I ve III D) I, II ve III

A) İbn Haldun B) İbn Sina 5. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi Türk-İslam
C) Harezmi D) Piri Reis bilim insanlarıyla ilgili yanlış bilgi vermiştir?

A)

Harezmi matematik alanında
önemli çalışmalar yaptı.

2. B)

Ali Kuşçu, gök cisimlerinin Dün-
ya’ya uzaklığını hesapladı.

C)

Farabi en önemli eserlerini Tıp
alanında vermiştir.

Verilen görsel ile hangi bilim insanı arasında D) Cezeri, mekanik mühendisliği
ilişki kurulabilir? konusunda çalışmalar yapan bir
bilim insanıdır.

A) Cezeri B) Piri Reis
C) Farabi D) İbn Sina

6.

3. Dünyanın dönüşü, çevresinin uzunluğu, rasat- Verilen minyatür aşağıdaki bilimlerden hangi-
haneler (gözlemevleri), yıldızlar ve gezegenlerin sinin çalışmalarına örnek gösterilebilir?
hareketleri...

Yukarıdaki buluşlar aşağıdaki bilimlerden
hangisiyle daha çok ilgilidir?

A) Astronomi B) Matematik A) Tarih B) Mimari
C) Fizik D) Tıp C) Kimya D) Astronomi

104

7. Sınıf Her Yenilik Geleceğimize Bir Katkıdır

Her Yenilik Geleceğimize Bir Katkıdır • Biruni (978-1048) yaptığı bilimsel çalışmalar
sonucu Dünya’nın döndüğünü ve yerçekiminin
➤➤ Günümüzdeki bilimsel gelişmeler üzerinde birçok bulunduğunu söyledi. Dünya’nın çevresini he-
milletin ve farklı bilim insanlarının katkıları bu- sapladı.
lunur.
• Macellan ve yardımcısı Del Kano 1519-1522
Matbaanın İcadı: yılları arasında dünyayı dolaşarak dünyanın yu-
varlak olduğunu ispatladı.
➤➤ Matbaa, yazılan eserlerin çoğaltılmasını sağla-
yan bir icattır. Baskı ve çoğaltılma tekniğini ilk • Galileo (1564–1642) dünyanın yuvarlak oldu-
kez Çinliler kullandı. Uygur Türkleri de ağaçtan ğunu ispatlamıştır. “Güneş Sistemi’nin merkezi
yapılmış bir baskı tekniği geliştirdi. Johannes Gu- Dünya değil, Güneştir. Güneş Dünya’nın etrafın-
tenberg harfleri tahta veya madenî bir parçaya da dönmez. Dünya, Güneş’in etrafında döner.”
kazıyıp onları yan yana dizerek satırlar oluşturdu. düşüncesini savundu.
Böylece 1440 yılında harf kalıplarını kullanarak ilk
modern matbaayı yapmıştır. Gutenberg matbaa- Buhar Makinesinin İcadı
yı “kalıpların ve harflerin harika bağdaşımı, oranı
ve uyumu” olarak tanımladı. ➤➤ Avrupa’da düşünce ortamının gelişmesiyle birlikte
önemli buluşlarda ortaya çıkmaya başladı. Buhar
Matbaa ile birlikte; gücünden faydalanan Denis Papin 1679 yılında
düdüklü tencereyi icat etti. 1698 yılında Thomas
Bilgiler Bilgiye Okuma Savery buhar gücünün farklı alanlarda da kullanı-
yayıldı. ulaşmak yazma arttı. labileceğini gösterdi.
kolaylaştı.
➤➤ Aydınlanma Çağı’nda özgür düşünce, akıl, de-
Bilimsel Özgür düşün- İnsanların ney, gözlem ve bilgi birikimi gibi faktörlerin bir
çalışmalar ce gelişti. bilgi ve kültür araya gelmesiyle önemli icatlar görüldü. Bunlar-
düzeyi arttı. dan biri de James Watt’ın buharlı makineyi icat
gelişti. etmesidir. Böylece kol gücüne dayanan üretimden
zamanla makine gücüne geçilmesinin ilk aşa-
 Osmanlı Devleti’nde ilk Türk matbaası Lale ması gerçekleşti. Bu icad günümüz makinelerinin
Devri’nde Said Efendi ve İbrahim Mütefer- temelini oluşturdu. Büyük fabrikalar kuruldu ve
rika tarafından kurulmuştur. üretim arttı.

Dünya’nın Yuvarlak Olduğunun Bilimsel Olarak  Makinelerde kullanılan enerji kaynakla-
İspat Edilmesi: rı günümüze gelinceye kadar; kömür ve
su gücü ile çalışan buharlı makineler, fosil
• İlk Çağ bilim insanlarından Tales (MÖ 624-548) yakıtlar ve elektrik ile çalışan makineler,
Dünya’nın yuvarlak olduğu fikrini ilk kez ortaya yenilenebilir enerji kaynakları ile çalışan
atmıştır. makineler şeklinde gelişerek geldi.

• Pisagor, ilk kez Dünya’nın Güneş etrafında dön-
düğü fikrini ortaya atmıştır.

• Aristo MÖ (384–322) Ay tutulması sırasında
Dünya’nın Ay’ın üzerine düşen gölgesinden ha-
reketle dünyanın yuvarlak olduğu düşüncesini
savunmuştur.

105

7. Sınıf Her Yenilik Geleceğimize Bir Katkıdır

Buhar Makinesi  Marıe Curıe, Polonya asıllı Fransız fizikçi,
radyoloji biliminin kurucusudur. 1903’de
Kütle Çekim Kanunun Keşfedilmesi Nobel Fizik Ödülü‘ne ve 1911’de de Nobel
Kimya Ödülü‘ne layık görülen Curie, tarihte
➤➤ Dünya’nın ve diğer gök cisimlerinin üzerinde bu- iki Nobel Ödülü’ne sahip ilk kişidir. Marıe
lunan varlıklara uyguladığı çekim kuvvetine kütle Curıe “bilim için ölen kadın” olarak anılır.
çekim kuvveti denir. İslam dünyasının önemli (radyasyon nedeniyle)
bilim insanlarından olan Hazini ve Biruni daha
önce kütle çekim kanunu konusunda çalışmalar ➤➤ Günümüzde robot teknolojisi her alanda kullanıl-
yapmışlardı. Ancak kütle çekim kanununu sistem- maktadır. Asimo, dünyanın en gelişmiş ve sofistike
leştirerek bilim dünyasına kazandıran bilim insanı insansı bir robotudur. 130 santimetre yüksekliğin-
Newton olmuştur. de 54 kilogram ağırlığında olan robot, iki ayak
üstünde saatte 6 kilometreye varan bir hızda yü-
Kütle Çekim Kanunu Olmasaydı; rüyebilme ve koşabilme özelliğine sahiptir. Bilim
insanları ASİMO’ya insanlar ile daha iyi iletişim
• Havaya attığımız şeyler bir daha geri gelmezdi. kurmasına olanak sağlayacak yeni birtakım özel-
• Üzerimize hiç yağmur yağmazdı. likler eklemiştir.
• Uçaklar bombalarını kullanamazdı.
➤➤ Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu,
Teknolojide Devrim kısaca TÜBİTAK, Türkiye’de bilim ve teknoloji-
yi teşvik etme, yönlendirme ve popülerleştirmeyi
 Ünlü fizik bilimci Richard Feynman’nın amaçlar.
“atomları tek tek istediğimiz şekilde dü-
zenleyebilme” çalışmalarına günümüzde
nanoteknoloji denilmektedir. Nanomater-
yallerin üretiminin hızlanmasıyla birlikte çok
daha dayanıklı ulaşım araçları ve kirlen-
meyen, paslanmayan eşyalar; hatta kendi
kendini temizleyen giysiler hayatımızda da-
ha çok yerini alacaktır.

Nanoteknoloji

106

7. Sınıf Her Yenilik Geleceğimize Bir Katkıdır

Etkinlik 15

SB.7.4.3. XV-XX. yüzyıllar arasında Avrupa’da yaşanan gelişmelerin günümüz bilimsel birikiminin oluşması-
na etkisini analiz eder.

1. Matbaanın icadı insanlık adına birçok yararlar sağlamıştır. Bu yararları aşağıda bulu-
nan kutulara yazınız.

a. Bilimsel gelişmelerin b. İnsanların bilgi ve kültür
yolu açılmıştır. düzeyi artmıştır.

c. Fikirlerin hızlı ve kolay
yayılmasını sağlamıştır.

d. Bilgiye ulaşmak kolay-
laşmıştır.

e. Kitaplar ucuzlamıştır. f. Özgür düşünce gelişti.

g. Rönesans ve Reform
hareketlerinin başlamı-
sında etkili oldu.

107

7. Sınıf Her Yenilik Geleceğimize Bir Katkıdır

Etkinlik 15

2. Aşağıda verilen görsel ve ifadeleri ilgili olan sözcüklerle eşleştiriniz.

Matbaa Yenilenebilir Enerji c. Macellan
a. b. f. 4
ı.
5 9 Marie Curie
Buhar Makinesi Richard Feynman 7
d. e.
Galileo
2 1 3
Newton Descartes
g. h.

6 8

1. 2. 3.
BEN İNKAR ETSEM DE
DÜNYA DÖNÜYOR

4. 5. 6.

7. 8. 9.

“BİLİM İÇİN DÜŞÜNÜYORUM
ÖLEN KADIN” ÖYLEYSE
VARIM

108

7. Sınıf Her Yenilik Geleceğimize Bir Katkıdır

Etkinlik 15

3. Aşağıda verilen bilgileri doğru “D” ya da yanlış “Y” olarak değerlendiriniz.

Bilgiler D Y

a. XVIII. yüzyılın sonlarında buhar gücünün makinelerde kullanı- ✓
mıyla üretim hızla azalmıştır.
✓
b. Newton, “Evrensel Yer Çekimi Yasası’nı buldu. ✓
✓
c. İslam dünyasının önemli bilim insanlarından olan Hazini ve Biruni ✓ ✓
daha önce kütle çekim kanunu konusunda çalışmalar yapmışlardı.

d. Kütle çekim kanununu sistemleştirerek bilim dünyasına kazan-
dıran bilim insanı James Watt olmuştur.

e. Buhar makinelerinin tekstil ve kâğıt üretiminde kullanılmaya baş- ✓
lanması Sanayi Devrimi’nin başlangıcı oldu.

f. Galileo düşünceleri nedeniyle Engizisyon Mahkemesinde yar- ✓
gılanmıştır.

g. Johann Gutenberg, ilk kez Dünya’nın Güneş etrafında döndüğü
fikrini ortaya atmıştır.

h. Bir nanometre, bir metrenin milyarda birine eşittir. ✓

ı. Richard Feynman, Radyoloji bilimini kurarak iki kez Nobel Bilim
Ödülü’nü aldı.

4. Tabloda verilen gelişmelerin hangisine ait olduğunu işaretleyiniz.

Gelişmeler Nano Kütle Çekim
Teknoloji Kanunu

a. Yerin ekseni çevresinde saniyede 465 metre dönmesin- ✓
den yararlanılarak uydular hep doğuya doğru atılır.

Richard Feynman’ın hayali olan “atomları tek tek ✓
b. istediğimiz şekilde düzenleyebilme” çalışmaları gü-

nümüzde hızla devam etmektedir.

c. Uzaya atılan bir roket önce çok yavaş hareket edip ✓
daha sonra hızlanır.

d. Gelecekte kirlenmeyen kumaş, çizilmeyen plastik ve ✓
akıllı ilaçlar hayatımızda daha çok yerini alacaktır.

Çağımızda 250 bin kez büyütme yapabilen modern ✓
e. elektron mikroskoplar sayesinde atom ve moleküller

görülebilmektedir.

f. Gezegenler belli bir yörüngede hareket eder. ✓

109

7. Sınıf Her Yenilik Geleceğimize Bir Katkıdır KKT - 15 

1. Kâğıt üzerine baskının ilk kez Çinliler tarafından 4. I. Uçak
yapıldığı, daha sonra Uygur Türklerinin ahşap II. Tren
harflerle baskı yaptıkları bilinmektedir. Matbaa, III. Gemi
yazılan eserlerin çoğaltılmasını sağlayan bir icat-
tır. Yukarıda verilen ulaşım araçlardan hangisi ya
da hangileri buharla çalışan araçlara örnek
Aşağıdaki ifadelerden hangisi matbaanın ica- olarak gösterilir?
dının sonuçları arasında yer almaz?
A) I-II B) II-III
A) Bilgiye ulaşmak ve bilgiyi yaymak kolaylaştı. C) I ve III D) I-II-III

B) Okuryazar insan sayısı arttı.

C) Bilgi daha geniş kesimlere ulaştı.

D) Okuma yazma yalnızca varlıklı insanlara ait ol-
maya devam etti.

5.

2. Biruni (978-1048) Dünya’nın yuvarlak olduğunu Verilen görsel nanoteknolojinin hangi alanda
ve döndüğünü savunmuştur. “Dünya dönüyorsa kullanımına örnek gösterilir?
neden ağaçlar taşlar vb. yerlerinden fırlamıyor?”
diye soranlara aşağıdakilerden hangisiyle iliş- A) İletişim B) Ulaşım
kili bir cevap vermiş olduğu söylenebilir? C) Tekstil D) Sağlık

A) Nanoteknoloji

B) Kütle çekim kanunu

C) Radyoloji bilimi

D) Yenilenebilir enerji kaynakları

3. Avrupa da Aydınlanma Çağı’nda özgür düşünce, 6. Türkiye’de bilim ve teknolojiyi teşvik etme,
akıl, deney, gözlem gibi faktörlerin bir araya gel- yönlendirme ve popülerleştirmeyi amaçlayan
mesiyle önemli icatlar gerçekleşti. kurum aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıda yapılan eşleşmelerden hangisi yanlış- A) KIZILAY
tır? B) YEŞİLAY
C) TÜBİTAK
A) Newton → Evrensel Yer Çekimi Yasası D) Sosyal Güvenlik Kurumu
B) Galileo Galilei → Termoskop
C) James Watt → Buharlı makine
D) Mıkolaj Kopernik → Lokomotif

110

7. Sınıf Özgür Düşüncenin Bilime Katkısı

Özgür Düşüncenin Bilime Katkısı Fransız İhtilali ile tüm dünyaya yayılan “hürriyet,
adalet, kardeşlik, eşitlik” gibi kavramlar özgür dü-
➤➤ İyonya Medeniyeti’nde sağlanan özgür düşün- şüncenin gelişmesine katkı sağladı.
ce ortamı sayesinde önemli bilimsel gelişmeler ➤➤ 1948’de ilan edilen İnsan Hakları Evrensel
yaşanmıştır. Miletli Thales (Tales); matematik, ast- Beyannamesi madde 19: “Herkesin görüş ve an-
ronomi ve doğa felsefesiyle uğraşmıştır. İlk Yunan latım özgürlüğü hakkı vardır. Bu hak hangi ülkede
matematikçisi olan Tales, kendi gölgesiyle kendi olursa olsun bilgi ve düşünceleri arama, alma ve
boyunun eşit olduğu anda piramidin gölgesini öl- yayma özgürlüğünü içerir.” ifadesiyle düşünce öz-
çerek piramidin yüksekliğini bulmuştur. gürlüğünün önemi vurgulanmıştır.

➤➤ Orta Çağ’da İslam dünyasında özelliklede Özgür Düşüncenin Gelişimi
Abbasiler ve Selçuklular zamanında fikirler ve bi-
limsel çalışmalar büyük ilgi ve destek gördü. İslam Rönesans Reform Aydınlanma
dininin ilim öğrenmeye ve özgür düşünceye verdi- Çağı
ği destek bilimin gelişmesinde önemli rol oynadı.
Fransız İnsan Hakları
➤➤ Orta Çağ’da Avrupa’da Katolik Kilisesi tüm gücü İhtilali Evrensel
elinde bulunduruyordu. Bilimsel ve akılcı düşün-
ceyi reddederek kişisel görüşleri yasaklamıştı. Beyannamesi
Bilim insanları ve düşünürler birçok sorun yaşa-
mışlardı. Birçok bilim insanı ve düşünür, sadece ➤➤ Mustafa Kemal Atatürk, düşünce ve ifade
düşüncelerini söylediği için cezalandırıldı. Tüm özgürlüğünü çağdaş uygarlığın en önemli özel-
yasaklamalar ve baskılar düşünce özgürlüğünü likleri arasında görmüştür. Günümüz toplumunda
yalnızca geciktirdi. Avrupa’da yaşanan Rönesans düşünceleri ifade etme özgürlüğü, çağımızın yö-
ve Reform hareketleri sonucunda düşünce özgür- netim sistemi olan demokrasinin ön şartı olarak
lüğü ve bilimsel gelişmeler hızlanmıştır. kabul edilir.

 Skolastik düşünce: Orta Çağ’da Avru- ➤➤ Öğretmenler!
pa’da düşünce özgürlüğünü engelleyen
baskıcı düşüncedir. Bu düşünceye göre, Yeni nesli, Cumhuriyet’in özverili
kilisenin dediği her şey doğrudur. Deney ve öğretmen ve eğitmenleri, sizler
gözleme gerek yoktur. yetiştireceksiniz; yeni nesil, sizin
eseriniz olacaktır. Eserin kıyme-
 Pozitif düşünceye göre; gerçekleri öğ- ti, sizin yeteneğiniz ve özveriniz
renmek için akıl, deney ve gözleme dayalı derecesiyle uygun olacaktır. Cumhuriyet; fikren,
bilimsel araştırmalara ihtiyaç vardır. ilmen, fennen, bedenen kuvvetli ve yüksek ka-
rakterli koruyucular ister. Yeni nesli, bu kalite ve
Galile, Engizisyon Mahkemesi yetenekte yetiştirmek sizin elinizdedir. Sizlerin,
tarafından hapse mahkûm edil- seçkin görevinizin yerine getirilmesine büyük öz-
di. “Ben dönmüyor desem de veriyle varlığınızı vereceğinize hiç şüphe etmem.
Dünya dönmeye devam ede-
cek.” demiştir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda:

Galile • Madde 25: Düşünce ve Kanaat Hürriyeti

Gök bilimci Bruno (1548-1600) • Madde 26: İfade Hürriyeti

“Ne gördüğüm hakikati gizle- • Madde 27: Bilim ve Sanat Hürriyeti
mekten hoşlanırım ne de bunu
açıkça ifade etmekten korkarım. güvence altına alınmıştır.
Aydınlık ve karanlık arasındaki,
Bruno bilim ve cehalet arasındaki sava-
şa her zaman katıldım.” demiştir.

111

7. Sınıf Özgür Düşüncenin Bilime Katkısı

Etkinlik 16

SB.7.4.4. Özgür düşüncenin bilimsel gelişmelere katkısını değerlendirir.

1. Aşağıda verilen ifadelerden düşünce özgürlüğüne uygun olanlara “+” uygun olmayan-
lara “–” koyunuz.

a. Engizisyon b. Deney ve c. Skolastik d. Laik Eğitim
Mahkemesi Gözlem Düşünce

–+ – +

e. Doğa f. Doğmatik g. Fransız İhtilali h. Afaroz
Bilimleri Düşünce –

+ –+

ı. Aydınlanma i. Ön Yargı j. Katolik Kilise K. Pozitif
Çağı – – Düşünce

+ +

2. Aşağıda verilen bilgileri doğru “D” veya yanlış “Y” şeklinde belirtiniz.

Bilgiler DY

a. Orta Çağ’da Avrupa’daki bilim insanları ve düşünürler çeşitli ✓
sorunlar yaşamışlardır.

b. Orta Çağ’da Katolik Kilisesi dinî, siyasi ve ekonomik gücü ✓
elinde bulunduruyordu.

c. Katolik Kilisesi bilimsel ve akılcı düşünceyi desteklemiştir. ✓

d. Engizisyon mahkemelerinde pek çok bilim insanı ve düşünür, ✓
sadece düşüncelerini söylediği için cezalandırılmıştır.

e. Orta Çağ’da Avrupa’daki baskıcı tutuma karşılık aynı dönem- ✓
de İslam dünyasında düşünce özgürlüğü vardı.

f. Orta Çağ’da Avrupa’daki baskılar, düşünce ve ifade özgürlüğü- ✓
nü geciktirmiş fakat zaman içersinde özgür düşünce gelişmiştir.

Atatürk, “Öğretmenler, Cumhuriyet sizden fikri hür, vicdanı
g. hür, irfanı hür nesiller ister” sözüyle düşünce özgürlüğünün öne- ✓

mini vurgulamıştır.

h. Orta Çağ’da İslam coğrafyasında özgür düşüncenin önünde ✓
engeller vardı.

ı. İyon Medeniyeti’nde yer alan özgür düşünce ortamı bilimsel ✓
gelişmelerin ve yeni buluşların önünü açmıştır.

i. Orta Çağ Avrupasında skolastik düşüncenin etkisiyle özgür ✓
düşünce gelişti.

112

7. Sınıf Özgür Düşüncenin Bilime Katkısı

Etkinlik 16

3. Tabloda verilen cümleleri “Skolastik düşünce” veya “Pozitif düşünce” ile ilişkili olacak
şekilde işaretleyiniz.

Cümleler Skolastik Düşünce Pozitif Düşünce

a. Kilise, evrenle ilgili bütün bilgilere sahiptir. ✓

b. Yeni şeyler bulmak imkânsızdır. ✓

c. Evreni tanımak için araştırmak gerekir. ✓

d. Bilgilerin doğruluğu ancak deney ve gözlem ile ✓
ispat edilebilir.

e. Kilisenin dediği her şey doğrudur. ✓

f. Herkesin görüş ve ifade özgürlüğü hakkı vardır. ✓

g. Gelişime ayak uydurabilmek için bilimsel araş- ✓
tırmalara ihtiyaç vardır.

h. Deney ve gözleme gerek yoktur ✓

4. İnsan ile düşüncenin gelişimi birlikte olmuştur. Geçmişten günümüze düşünce özgürlüğü
çeşitli engellemelerle karşılaşmıştır.
Aşağıda verilen düşünürlerin ifadelerine göre düşünce özgürlüğü insanlık tarihini na-
sıl etkilemiştir?

a.
İnsanı diğer varlıklardan ayırt eden özellik,
düşünme ve düşündüklerini ifade etme
gücüne sahip olmasıdır.

Aristo Düşünce özgürlüğü en önemli özgürlüktür. Öğrencilerden gelen uygun
b. İnsanı araştırmaya, düşünmeye yönlendiren yanıtlar kabul edilir.
özellikler ancak özgür bir ortamda işlerlik kaza-
Montesquieu nır ve gelişir. Özgür olmayan bir ortam insanların
(Monteskü) kuşku ve korku içerisinde olmasına sebep olur.
c. Ne gördüğüm hakikati gizlemekten hoşlanırım
ne de bunu açıkça ifade etmekten korkarım.
Bruno Aydınlık ve karanlık arasındaki, bilim ve cehalet
arasındaki savaşa her zaman katıldım.

113

7. Sınıf Özgür Düşüncenin Bilime Katkısı KKT - 16 

1. “Cumhuriyet fikir serbestliği taraftarıdır. Samimi 4. Hz. Muhammed’in “İlim Çin’de de olsa gidip onu
ve haklı olmak şartıyla her fikre saygı duyarız.” alınız.” ve “İlim Müslüman’ın yitik malıdır. Nere-
de bulursa onu alsın.” sözleri aşağıdakilerden
Atatürk bu sözünde aşağıdakilerden hangisi- hangisinin önemini vurgular?
nin önemini vurgulamamıştır?
A) Bilimsel araştırmaların
A) Bağnazlık
B) Özgür düşünce B) İbadetin
C) Demokrasi
D) Hoşgörü C) Cömertliğin

D) Yardımseverliğin

2. • Orta Çağ’da Avrupa’daki bilim insanları ve dü- 5.
şünürler büyük sorunlar yaşamışlardır. Avrupa tarihinde görülen ge-
lişmelerden hangileri düşünce
• Katolik kilisesinin sözünden çıkmak ve görüşle- özgürlüğünün gelişmesine katkı
rini eleştirmek Orta Çağ Avrupası’nda mümkün sağlamıştır?
değildi.
Seda Öğretmen’in sorduğu soruya aşağıdaki
• Orta Çağ İslam dünyasında düşünce özgürlü- öğrencilerden hangisi yanlış yanıt vermiştir?
ğünün önünde hiçbir engel yoktu.
A)
• İyon Medeniyeti’nde insanlara sağlanan özgür Aydınlanma Çağı
düşünce ortamı bilimsel gelişmelerin yeni bu-
luşların önünü açmıştır. Veli
B)
Yukarıda verilen bilgilerden kaç tanesi doğru-
dur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Fransız İhtilali

Aliye Skolastik Düşünce
C)

3. Anayasamızın 27. Maddesi: “Herkes bilim ve sa- Merve Reform hareketleri
natı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, D)
yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkı-
na sahiptir.” Ali

Anayasamızda yer alan bu madde ile; 6. Avrupa’da laik eğitim kurumlarının ortaya
çıkması, aşağıdaki olaylardan hangisinin so-
I. Ülkemizde bilimsel gelişmeler devlet güven- nucunda görülmüştür?
cesine sahiptir.
A) Fransız İhtilali’nin
II. Ülkemizde en çok bütçe bilim ve sanata ayrıl- B) Rönesans Hareketleri’nin
maktadır. C) Sanayi İnkılâbı’nın
D) Reform Hareketleri’nin
III. Ülkemizde sanatsal çalışmalar devlet tarafın-
dan desteklenmektedir.

IV. Ülkemizde bilim ve sanat dışındaki çalışmalar
devlet tarafından desteklenmemektedir.

gibi sonuçlardan hangisine ya da hangilerine
ulaşılabilir?

A) I ve II B) II ve III
C) I ve III D) I ve IV

114

5. ÜNİTE

ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİM

Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz
Üretim Teknolojisi Hayatımızı Etkiliyor

Vakıf Demek, Medeniyet Demek
İşinin Ehli İnsan Yetiştirmek
Geleceğin Senin Ellerinde
Dijital Teknoloji Çağındayız

Kazanımlar

➢➢ SB.7.5.1. Üretimde ve yönetimde toprağın önemini geçmişten ve günümüzden örneklerle açıklar.
➢➢ SB.7.5.2. Üretim teknolojisindeki gelişmelerin sosyal ve ekonomik hayata etkilerini değerlendirir.
➢➢ SB.7.5.3. Kurumların ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına ve sosyal yaşamdaki rollerine örnekler verir.
➢➢ SB.7.5.4. Tarih boyunca Türklerde meslek edindirme ve meslek etiği kazandırmada rol oynayan kurumları tanır.
➢➢ SB.7.5.5. Dünyadaki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan yeni meslekleri dikkate alarak mesleki
➢➢ tercihlerine yönelik planlama yapar.
➢➢ SB.7.5.6. Dijital teknolojilerin üretim, dağıtım ve tüketim ağında meydana getirdiği değişimleri analiz eder.

7. Sınıf Üretim, Dağıtım ve Tüketim

Tımar Dijital
teknoloji
E–ticaret
Tahrir
Defteri

Yetenek Ünite ile ilgili Ham
kavramlar madde

Ahilik Ticaret
Vakıf
Meslek

ÇİFTLİK
MASASINDAN

EKMEK

UN DEĞİRMENİ

TESLİM

Buğday
unu

HIZ FIRIN

FIRIN

Taze pişmiş ekmek ve kekler

EKMEK ÜRETİMİ

117

7. Sınıf Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz

Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz dağıtımı yapmış ve bu arazilere ait vergiler toplan-
ması işini askerlere bırakmıştı. İktalar hizmet veya
➤➤ Toprak en önemli doğal kaynaklarımızdan birisi- maaş karşılığı belirli süreler için askerlere, komu-
dir. Tüm canlıların barınağıdır. Bizim kültürümüzde tanlara ve devlet adamlarına verilirdi. Böylece
halkın geçim kaynağı olması nedeniyle “toprak devlet hem ikta sahiplerine maaş vermek zorunda
ana” ve “sadık yar” olarak kabul edilir. Tarih bo- kalmaz hem de ordunun ihtiyacı olan askeri yetiş-
yunca devletler, verimli topraklara sahip olmak tirmiş olurdu.
için pek çok mücadele vermişlerdir. Bu durum, ➤➤ Osmanlılar’da Dirlik (tımar) sisteminde toprağın
toprağın üretimde olduğu kadar yönetimde de mülkiyeti devlete, vergi gelirlerini toplama hakkı
önemli olduğunun bir kanıtıdır. dirlik sahibine, kullanım hakkı ise köylü ve çiftçi-
ye aitti. Dirlik sahipleri bu yerlerin vergilerini toplar,
➤➤ Toprak; tarım, hayvancılık, ormancılık, endüstri bu vergilerle besledikleri askerlerle de savaşa
(gıda, tekstil, inşaat ve metal endüstrisinde) sek- katılırlardı. Tımar sisteminde çiftçiler topraklarını
törlerde ham madde kaynağıdır. izinsiz olarak terk edemezlerdi. Ayrıca herhan-
gi bir gerekçe göstermeden toprağını üç yıl üst
Tarihte Toprak Yönetimi üste işlemeyen çiftçiden toprağı geri alınırdı. Bu
şartları yerine getiren bir çiftçi toprağın kullanım
Geçmişten Günümüze Tarım hakkını ömür boyu elinde tutar ve miras bırakabi-
lirdi. Tımar sistemine ait topraklardan sağlanacak
➤➤ Hititler’de ekilip biçilen araziler saraya ve tapı- vergilerinin doğru şekilde tespitinin yapılması için
nağa aitti. Tahıllar önemli ve değerli bir hazineydi, Tahrir defterleri tutulurdu.
çünkü insanlar bununla beslenirdi. Çalışan işçilere ➤➤ Tımar sistemi sayesinde; toprağın işlenmesi ve
maaş olarak tahıl verilirdi. üretimin devamlılığı sağlanmış, toprağın parça-
lanması önlenmiştir. Aynı zamanda hazineye yük
➤➤ Friglerin en önemli geçim kaynağı tarım ve olmadan devletin güçlü ordulara sahip olmasını
hayvancılıktı. Gelirlerini korumak ve arttırmak mümkün kılmış ve devlet bütçesine önemli katkı-
amacıyla tarımla ilgili ağır cezaları vardı. lar sağlamıştır.
➤➤ Tımar sistemi 1839’da yayımlanan Tanzimat
➤➤ Avrupa’da İlk Çağ ve Orta Çağ boyunca köylüle- Fermanı ile tamamen ortadan kaldırıldı.
rin derebeye ait olduğunu kabul eden bir yönetim
şekli olan feodalizm hakimdi. Orta Çağ boyunca Tımarlı Sipahi
derebey denilen senyör veya soylular Avrupa’da
sosyal, ekonomik ve siyasi gücün belirleyicisi ol- Tımar arazisi gelirine göre üçe ayrılmıştır;
du.
• Has: Yıllık geliri 100 bin akçeyi geçen tımarlardır.
 Anadolu’da ve Mezopotamya’da üretilen Padişah, vezir, şehzade, beylerbeyi ve yüksek
ihtiyaç fazlası tarım ürünleri ticaretin geliş- devlet görevlilerine verilirdi.
mesine neden olmuştur.
• Zeamet: Yıllık geliri 20 bin ile 100 bin akçe ka-
➤➤ Büyük Selçuklular ve Türkiye Selçukluların- dar olan dirliklere denir. subaşı, sancak beyi,
da toprakların büyük kısmı devlete aitti ve tarım kale komutanı gibi ikinci derecedeki görevlilere
yapılan topraklar ikta denilen bölümlere ayrılırdı. verilirdi.
Selçuklu Devleti Anadolu’ya gelen konargöçer
Türkmenlere askerî hizmetleri karşılığında arazi

118

7. Sınıf Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz

• Tımar: Yıllık geliri 3 bin ile 20 bin akçe arasın- ➤➤ Günümüzde sanayileşme ve hizmet sektörü git-
daki dirliklerdir. Tımarlar hizmet karşılığı sipahi tikçe gelişmiş, kırsal nüfus azalmış ve buna bağlı
askerlere verilirdi. Tımarlı sipahiler, gelirlerinin olarak tarımın ekonomideki payı azalmıştır.
ilk üç bin akçesi hariç, kalan her üç bin akçesi
karşılığında bir atlı asker (cebeli) beslemek ve ➤➤ Ülkemiz topraklarının büyük çoğunluğu tarıma
askerlerin başında savaşa katılmakla yüküm- elverişlidir ve çeşitli ürünlerin yetiştirilmesine uy-
lüydü. Tımarlı sipahi toprağın işlenmesinden ve gundur. Bu nedenle tarımsal faaliyetleri daha
güvenliğinden sorumluydu. modern tekniklerle yapmak, ekilebilir topraktan
daha fazla ürün elde etmek ve bu şekilde ülke
➤➤ Cumhuriyetin ilk yıllarında tarım politikası Tür- ekonomisinde tarımın katkısını daha da artırmak
kiye İktisat Kongresi’nde kararlaştırılan ilkelerle önemlidir.
belirlendi. Aşar vergisi kaldırıldı. Ham maddesi
tarıma dayalı sanayinin kurulmasına destek ve-
rildi. Ziraat Bankası yeniden düzenlendi. Mustafa
Kemal Atatürk, Türk çiftçisine örnek olması için
yurdun çeşitli yerlerinde örnek çiftlikler oluşturdu.

Atatürk ve Tarım

Ülkemizde Tarıma Destek Veren Bazı Kurum ve
Kuruluşlar

Türkiye Tarım Ziraat Akıllı Tarım
Kredi Bankası

Kooperatifleri

Türkiye Ziraat GAP İdaresi Toprak
Odaları Birliği Başkanlığı Mahsulleri Ofisi

Tarım İşletmeleri Devlet Su İşleri
Genel Müdürlüğü

119

7. Sınıf Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz

Etkinlik 17

SB.7.5.1. Üretimde ve yönetimde toprağın önemini geçmişten ve günümüzden örneklerle açıklar.

1. Toprak bizim kültürümüzde halkın geçim kaynağı olması nedeniyle “toprak ana” ve “sadık
yar” olarak kabul edilir.

Aşağıdaki şiiri dikkate alarak toprağın bizlere sağladığı faydaları kutucuklara yazınız.

Ham maddedir. KARA TOPRAK Tarım faaliyetinin
İnsanların temel Dost dost d ye n ces ne sarıldım. kaynağıdır.
ihtiyaçları karşı- Ben m sadık yâr m kara topraktır.
Beyhude dolandım, boşa yoruldum. Tüm canlıların
lanır. Ben m sadık yâr m kara topraktır. besin kaynağıdır.
İnşaat sektö- Koyun verd , kuzu verd , süt verd .
ründe kullanılan Yemek verd , ekmek verd , et verd . Kerpiç evlerin
tuğla, kiremit, Kazma le döğmey nce kıt verd . yapımında
porselen, fayans Ben m sadık yâr m kara topraktır. yararlanılır.
ve cam üretimin- Âdem’den bu deme nesl m get rd .
de kullanılır. Bana türlü türlü meyve yed rd .
Her gün ben tepes nde götürdü.
Ben m sadık yâr m kara topraktır.
İşkence yaptıkça bana gülerd .
Bunda yalan yoktur herkes de gördü.
B r çek rdek verd m, dört bostan verd .
Ben m sadık yâr m kara topraktır.

Âşık Veysel ŞATIROĞLU

120

7. Sınıf Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz

Etkinlik 17

2. Aşağıdaki tabloda yer alan tımar sisteminin özelliklerini doğru (D) veya yanlış (Y) şek-
linde değerlendiriniz.

İfade DY

a. Dirlik (tımar) sisteminde toprağın mülkiyeti devlete aittir. ✓

b. Tımar sahibi kanunlara uyduğu ve devlete sorumluluklarını yerine ✓
getirdiği sürece toprağı işletmeye devam ederdi.

c. Zeamet; vezir, beylerbeyi, sancakbeyi ve sipahilere dirlik olarak ✓
verilirdi.

d. Dirlik (tımar) sisteminde toprağın vergi gelirlerini toplama hakkı ✓
dirlik sahibine aitti.

e. Dirlik (tımar) sisteminde toprağın kullanım hakkı köylü ve çiftçiye aittir. ✓

f. Tımarlar hizmet karşılığı yeniçeri askerlerine verilirdi. ✓
g. Sefere katılmayan tımar sahiplerinin elinden tımarları alınırdı. ✓

h. Tımarlı sipahi toprağın işlenmesinden ve güvenliğinden sorumluydu. ✓

ı. Toprağın mazeretsiz arka arkaya on yıl boş bırakılması duru- ✓
munda tımar sahiplerinin elinden toprağı alınırdı.

i. Zaman içerisinde tımar sisteminin bozulmasıyla birlikte Osman-
lı Devleti’nde tarımsal üretim düşmüş, köyden kente göç hareketi ✓
başlamıştır.

3. Topraktan elde edilen ürünler insanların temel ihtiyaçlarını karşılamıştır. Toprak, tarih boyun-
ca devletler için üretimde ve yönetimde önemli bir güç unsuru olmuştur.
Aşağıda verilen ifadelerle ilgili düşüncelerinizi yazınız.

I. Benden eyerimi isteyin vereyim, atımı Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar kabul
isteyin vereyim, çadırımı isteyin vereyim. edilir.
Fakat hiç kimse vatanımdan bir karış
toprak istemesin vermem, veremem!
Mete Han

II. Milli ekonominin temeli tarımdır. Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar kabul
Mustafa Kemal ATATÜRK edilir.

III. Hepimizin bir annesi vardır; toprak. Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar kabul
Victor Hugo edilir.

121

7. Sınıf Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz

Etkinlik 17

4. Ülkemiz tarıma elverişli, geniş topraklara sahiptir. Ülkemizde tarıma destek veren bazı
kurum ve kuruluşlar bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda verilen kurum ve kuruluşlarla
amaçları uygun şekilde eşleştiriniz.

Yurtta hububat fiyatlarının üreticiler yönünden normalin
1. a. altına düşmesini ve tüketici halk aleyhine anormal dere-

cede yükselmesini önlemek için çalışmalar yapar.

2. b. Ülkemizin tarım politikalarını belirlemektir.

Başta Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere komşu
3. c. olan diğer bölgelerde de kırsal alandaki verimliliği ve is-

tihdam olanaklarını artırmaktır.

Ülkemizdeki bütün su kaynaklarının plânlanması, yö-
4. d. netimi, geliştirilmesi ve işletilmesi yönünde çalışmalar

gerçekleştirir.

Tarımsal politikaların genel menfaatlere uygun olarak
yürütülmesi amacıyla gerekli çalışmalarda bulunmak,
5. e. tarımla ilgili görüşlerini Hükümete ve kamuoyuna duyur-

mak, çiftçilerin meslekî hak ve menfaatlerini korumaktır.

6. f. Türk çiftçisini maddi olarak desteklemektir.

1. b 2. f 3. c 4. a 5. e 6. d

122

7. Sınıf Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz

Etkinlik 17

5. Aşağıda verilen bilgilerin ilgili olduğu sözcüğü bularak “✓” işareti ile belirtiniz.

Bilgiler Frigler Feodalite İkta Tımar

Yönetimi Sistemi Sistemi

a. Öküz kesmenin ve saban kırmanın cezası ✓
ölümdür.

Büyük Selçuklu veziri Nizamül-Mülk top- ✓
b. rak yönetimi konusunda önemli ıslahatlar ✓

yapmıştır.

c. Osmanlı padişahları fethedilen toprakların
bir kısmının mülkiyetini devlete bırakmıştır.

d. Bu toplum düzeninde toprakla alınıp satı- ✓
lan köylülere serf denirdi. ✓

Dirlik sahipleri yaptıkları görev karşılığında ✓
e. devletten maaş almazlar, topladıkları vergi
✓
gelirleriyle geçinirlerdi.

f. Bu sistemi Büyük Selçuklular ve Türkiye
Selçukluları da uygulamıştır.

Ankara yakınlarında kurulan bu uygarlığın

g. yaşadığı bölgede yapılan kazılarda ✓
bol miktarda topraktan yapılmış araç ge-

reçler bulunmuştur.

h. Toprakta çalışma şartları ve süreleri sen-
yörce tayin edilirdi.

i. Senyörler, büyük sermaye ve toprak sa- ✓
hipleriydi. ✓

Sipahi, topraktan elde edilen yıllık gelirin ✓

j. 3 000 akçesini kendisine ayırır, diğer her 3
000’i için cebeli adı verilen bir asker bes-

lerdi.

Selçuklu Devleti konargöçer Türkmenlere

k. askerî hizmetleri karşılığında arazi da-
ğıtımı yapmış ve bu arazilere ait vergiler

toplanması işini askerlere bırakmıştı.

İlk Çağ Anadolu medeniyetleri tarım ve ✓
l. hayvancılığı koruyacak kanunlar yapmış-

lardır.

123

7. Sınıf Topraktan Üretir, Toprağı Yönetiriz KKT - 17 

1. Arkeolojik kazıda çıkarılan; 4. Toprak, üretimdeki önemini tarih boyunca koru-
muştur. Topraktan elde edilen ürünler insanların
I. Çanak ve çömlek temel ihtiyaçlarını karşılamıştır.
II. Kil tablet
III. Kilim Buna göre toprak yönetimiyle ilgili verilen aşa-
ğıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
gibi kalıntılardan hangisi ya da hangileri topra-
ğın insan hayatındaki önemine doğrudan kanıt A) Hititler → Ekilip biçilen araziler köylüye aitti.
oluşturur?
B) Selçuklular → İktalar hizmet veya maaş karşılı-
A) I ve II B) II ve III ğı belirli süreler için askerlere, komutanlara ve
C) I ve III D) I, II ve III devlet adamlarına verilirdi.

C) Osmanlılar → Tımar sahiplerinin yetiştirdiği
atlı askerler ordunun büyük bölümünü oluştur-
muştur.

D) İlk Çağ ve Orta Çağ’da Avrupa → Tarım büyük
sermaye ve toprak sahiplerinin elindeydi.

2. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde tarıma 5. “Osmanlı Devleti’nde has, zeamet ve tımar, olarak
destek veren kurum ve kuruluşlara örnek ola- adlandırılan bu araziler; vezir, beylerbeyi, sancak-
rak gösterilemez? beyi ve sipahilere dirlik olarak verilirdi. Bu dirlikler
bir anlamda, kişilerin yaptıkları hizmetlerin karşılı-
A) Devlet Su İşleri ğıydı. Hizmet karşılığında verilen bu dirliklerin asıl
B) Türkiye Tarım ve Kredi Kooperatifleri sahibi kişilerdi.”
C) Türkiye Ziraat Odaları Birliği
D) Sosyal Güvenlik Kurumu Bu parçadaki bilgi yanlışlığını aşağıdaki öğ-
rencilerden hangisi düzeltmiştir?

A)
“has, zeamet ve tımar” yerine “Vakıf”
yazılmalı

Metin “asıl sahibi kişilerdi.” yerine “asıl
B) sahibi devletti.” yazılmalı

3. I. Toprak düzenli işlenmiştir. Sima “vezir” yerine “sadrazam” yazılmalı
C)
II. Tarımsal üretimin devamlılığı sağlanmıştır.
Sema
III. Ordunun büyük bölümü hazineye yük olma- D)
dan meydana gelmiştir.
“zeamet” yerine “tahrir” yazılmalı
IV. Ülke içinde güvenlik ve otorite sağlanmıştır.

Yukarıda verilen maddelerden hangileri Tımar
sisteminin devlete sağladığı kazanımlar ara-
sında gösterilir?

A) I ve II B) II, III ve IV Ahmet
C) I ve III D) I, II, III ve IV

124

7. Sınıf Üretim Teknolojisi Hayatımızı Etkiliyor

Üretim Teknolojisi Hayatımızı Etkiliyor ➤➤ James Watt’ın buhar makinesini icat etmesi Sana-
yi İnkılabı başlamasını sağladı.
➤➤ Tekerleğin icadı zaman içerisinde birçok geliş-
meye yol açmıştır. ➤➤ Sanayi İnkılabı’nın ile birlikte, dokumacılığın ya-
nında madencilik ve demircilik gibi alanlarda da
• İlk kez Sümerlerin kullandığı tekerlek taşımacılı- üretim arttı.
ğın kolaylaşmasına,
➤➤ Zaman içerisinde gazete basımı, dikiş makineleri,
• Geçmişte yün eğirmek için kullanılan çıkrık za- tarlalardaki işler gibi alanlarda buharlı makineler
manla tekstil sanayisinin gelişmesine, kullanıldı.

• Dişlilerin çarklarda kullanılması birçok makinele- Sanayi İnkılabının Sonuçları
rin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.
• Üretimde insan ve hayvan gücünün yerini ma-
➤➤ Tekerleğin dişliler ile birleşmesi makineleri; ma- kineler aldı.
kinelerinde buhar gücüyle birleşmesi Sanayi
İnkılabını ortaya çıkarmıştır. • Büyük fabrikalar kurulmuş ve işçi sınıfı ortaya
çıkmıştır. İşçilerin haklarını koruyan sendika fa-
Sanayi İnkılabı aliyetleri başlamıştır.

➤➤ İnsanoğlunun avcı-toplayıcı hayattan üretici ha- • Köyden kente göç başlamış ve kentlerin nüfus-
yata geçişi binlerce yıl sürmüştür. İlk dönemlerde ları artmıştır.
üretim, insan ve hayvan gücüyle yapılmıştır.
• Ham madde ve pazar arayışı sanayileşen ülkeler
Eski Harman Biçerdöver makinesi arasında sömürge yarışını hızlandırdı.
makinesi-1875 2018
• İnsanların refah seviyeleri yükseldi.
• Sanayi İnkılabı ile demir ve çeliğin önemi arttı.
• Ulaşım (buharlı lokomotif, buharlı gemi, otomo-

bil) ve iletişim (telgraf) gelişti.

 Üretim teknolojisindeki hızlı değişim çeşitli
çevre sorunları ortaya çıkmıştır. (Hava ve su
kirliliği gibi)

 Günümüzde elektronik cihazlar, robotlar
üretimde etkili hale geldi. Ülkeler, üretim
teknolojisindeki araştırma ve geliştirme
çalışmalarında birbirleriyle yarış hâlindedir.
Yeni teknolojiyle üretim yapan sanayileşmiş
ülkeler hem refah seviyelerini arttırmakta
hem de dünya ekonomisinde ve politika-
sında etkin rol oynamaktadır.

➤➤ Sanayi İnkılabı, insan ve hayvan gücünden maki-
ne gücüne geçiş olarak kabul edilir. XVIII. yüzyılın
sonlarına doğru yeni icatların ortaya çıkmasıyla
beraber tekstil, demir, çelik ve kömür üretiminde
büyük ilerlemeler sağlandı. Sanayi İnkılabı ilk kez
İngiltere de başladı. Manchester, ilk sanayi şehri
olarak kabul edilir.

➤➤ 1733’de John Kay adında bir dokumacı “uçan
mekik” adlı icadı sayesinde dokuma işlemini ma-
kineleştirdi.

125

7. Sınıf Üretim Teknolojisi Hayatımızı Etkiliyor

Etkinlik 18

SB.7.5.2. Üretim teknolojisindeki gelişmelerin sosyal ve ekonomik hayata etkilerini değerlendirir.

1. Sanayi İnkılabı ile başlayan üretim teknolojisindeki hızlı değişim sosyal ve ekonomik hayat-
taki değişimi de beraberinde getirmiştir.
Aşağıdaki tabloda Sanayi İnkılabına ait bazı gelişmeler verilmiştir. Bu gelişmeleri
olumlu ve olumsuz şeklinde işaretleyiniz.

İfade Olumlu Olumsuz

a. Şehirlerde nüfus hızla artmış, bu durum altyapı sorunlarına, ✓
çevre kirliliğine ve çarpık kentleşmeye neden olmuştur.

b. İnsanların refah seviyeleri artmıştır. ✓

c. Düşük ücret ödenen kadın ve çocuk işçilerin çalıştırılması ✓
yaygınlaşmıştı.

d. İşçi sınıfının sorunlarını çözmek ve haklarını korumak için ✓
sendikalar kurulmaya başlandı.

e. Sanayileşen ülkeler, güçsüz olan devletleri yönetimleri altına ✓
alarak büyük “Sömürge Devletleri” hâline geldiler. ✓

f. Ham madde ve pazar arayışının getirdiği rekabet I. Dünya
Savaşı’nın ortaya çıkmasına neden oldu.

g. Üretim hızlandı ve ürünler ucuzladı. ✓
✓
h. Bilime ve teknolojiye dayanan teknikler geliştirildi.

2. Tekerleğin icadı geçmişten günümüze gelinceye kadar üretim alanındaki birçok teknolojik
gelişmeye zemin oluşturmuştur.

Aşağıda verilen görsellerin hangi alanda hayatımızı etkilediğini görsellerin alt bölüm-
lerine yazınız.

a. b. c.

Ulaşım Eğlence Beslenme

d. e. f.

Dokuma/Tekstil Sanayi Elektronik
126

7. Sınıf Üretim Teknolojisi Hayatımızı Etkiliyor

Etkinlik 18

3. Aşağıda verilen bilgileri doğru “D” ya da yanlış “Y” şeklinde değerlendiriniz.

İfade DY

a. 1733’de John Kay adında bir dokumacı “uçan mekik” adlı ✓
icadı sayesinde dokuma işlemini makineleştirmiştir.

b. Avrupa’ya yayılan sanayileşme sürecinde büyük fabrikalar ✓
açıldı.

c. Sanayinin gelişmesiyle, sanayi alanında çalışan insanlar hızla ✓
tarım alanlarına doğru göç etti.

d. Sanayi İnkılabı, 18. yüzyılda İngiltere’de dokuma sektöründe ✓
ortaya çıkmış, kısa sürede başka alanlara yayılmıştır.

e. Sanayi İnkılabı ile birlikte tarlaların sürülmesinde, ekilmesinde ✓
ve ürünlerin taşınmasında makineler kullanılmaya başlandı.

f. İngiltere, Fransa, Almanya gibi devletlerin sömürgecilik yarışı, ✓
barışın yayılmasına neden oldu.

g. Sanayi İnkılabı ile ortaya çıkan işçi sınıfının sorunlarını çöz- ✓
mek ve haklarını korumak için sendikalar kurulmaya başlandı.

h. Sendikalar fabrikatörlerin toplu olarak haklarının korunması ✓
ve sorunlarının çözümü için faaliyetlerde bulundular.

ı. Sanayinin gelişmesiyle şehirlerde nüfus hızla artmış ve günü- ✓
müzün metropol denilen büyük şehirleri ortaya çıkmıştır.

127

7. Sınıf Üretim Teknolojisi Hayatımızı Etkiliyor

Etkinlik 18

4. Aşağıda verilen kavramları cümlede boş bırakılan yerlere uygun şekilde yazınız.

madencilik buharlı metropol tarım Sömürge
Devletler

insan refah sendikalar robotlar pazarlar

a. Sanayi İnkılabı ile ortaya çıkan işçi sınıfının sorunlarını çözmek ve haklarını korumak için

sendikalar kurulmaya başlandı.

b. Sanayi İnkılabı sonrasında şehirlerde nüfus hızla artmış ve günümüzün metropol
denilen büyük şehirleri ortaya çıkmıştır.

c. Sanayi İnkılabı ile birlikte, dokumacılığın yanında madencilik ve demircilik
gibi alanlarda da üretim arttı.

d. 19. yy’da buharlı makinelerle tarlalardaki işler daha kısa sürede bitirildi.

e. İşçi sınıfı, nüfus artışıyla birlikte tarım alanlarında çalışma imkânları

azalan ve yeni iş bulmak için köylerden şehirlere göç eden insanlardan oluştu.

f. Ekonomik ve siyasi olarak güçlü olan devletler, güçsüz olan devletleri yönetimleri altına

alarak büyük “Sömürge Devletleri” hâline geldiler.

g. Günümüzde insan gücünün yerini makineler almış, elektronik cihazlar ve robotlar
üretimde önemli rol oynamaktadır.

h. Yeni teknolojiyle üretim yapan sanayileşmiş ülkeler hem insanların refah

seviyelerini arttırmakta hem de dünya ekonomisinde ve politikasında etkin rol oynamak-

tadır.

i. Sanayi İnkılabı sonrası insan ve hayvan gücüyle yapılan üretim, yerini

makinelerle yapılan üretime bırakmıştır.

j. Sanayileşmede öncü olan devletler ihtiyaç fazlası olarak ürettikleri ürünleri satacak

pazarlar aramaya başladılar.

128

7. Sınıf Üretim Teknolojisi Hayatımızı Etkiliyor KKT - 18 

1. “Buhar gücü-Sömürge -Ham madde” 4. Tekerlek, üretim alanındaki birçok teknolojik ge-
lişmeye zemin oluşturmuştur. Tekerleğin dişliler
Verilen kavramlar ile aşağıdaki gelişmelerden ile birleşmesi makinelerin ortaya çıkmasını sağ-
hangisi arasında ilişki kurulabilir? lamıştır.

A) Coğrafi Keşifler B) Sanayi İnkılabı

C) Rönesans D) Reform

Verilen görsel tekerleğin hangi alandaki geliş-
meye etkisine örnek gösterilebilir?

2. “Manchester 1700’lere kadar haftalık pazarı ve A) Hayvancılık B) Gıda
panayırı olan küçük bir kasaba idi. Manchester’ın C) Tekstil D) Maden
nüfusu XIX. yüzyılın ilk çeyreğinde dört katına
çıktı ve daha sonra her 20 yılda bir iki kat artış 5. I. Demir
gösterdi.” II. Çelik
III. Pamuk
Manchester şehrindeki bu gelişmenin temel IV. Kömür
sebebi aşağıdaki hangisidir?
Yukarıda verilen maddelerden hangilerinin Sa-
A) Endüstri B) Tarım nayi İnkılabı sonrasında önemi artmıştır?
C) Ticaret D) Madencilik

A) I ve II B) I, II, III ve IV
C) II, III ve IV D) I ve IV

3. Sanayi İnkılabı insanlık tarihi açısından dönüm 6. Üretim teknolojisinin hızlı ilerlediği yerlerden bi-
noktası olmuştur. Bundan sonra artık hiçbir şey ri de tarım olmuştur. Tarımsal üretimin nüfusun
eskisi gibi olmamıştır. gıda ihtiyacını karşılamada yetersiz kalması gibi
sebeplerden dolayı daha fazla ürün elde etmek
Buna göre aşağıdaki gelişmelerden hangisi bu isteği ortaya çıkmıştır.
ifadeye örnek olarak gösterilemez?
Buna göre aşağıdakilerden hangisinin açık-
A) James Watt’ın buhar makinesini icat etmesiy- laması verilen soruna çözüm getirmesi
le birlikte gücünü kömürden alan iplik eğirme beklenemez?
fabrikalarının şehirlerde hızla çoğalması
A) Tohum ıslahı yapılması
B) XVIII. yüzyılda fabrikalarda dev buhar makine-
lerinin kullanılmaya başlanması B) Kimyasal gübre kullanılması

C) 1733’de John Kay adında bir dokumacının C) Sulama imkanlarının geliştirilmesi
“uçan mekik” adlı icadı sayesinde dokuma iş-
leminin hızlanması D) Tarımda geleneksel yöntemlerin uygulanması

D) Ziraat araçlarında en çok hayvan gücünün kul-
lanılması

129

7. Sınıf Vakıf Demek, Medeniyet Demek

Vakıf Demek, Medeniyet Demek
➤➤ Başta insan olmak üzere, bütün varlıklara gelecekte de hizmet yapılması için belli şartlarla bırakılan mülk ve

paraya vakıf denir. Vakıfların özünü, Türk kültür ve medeniyetinde bulunan insanlık sevgisi ve yardımlaşma
duygusu oluşturmuştur.
➤➤ Türk-İslam toplumlarında ibadete, eğitime, sağlığa ve kültürel etkinliklere yarayan birçok yapı ve kuruluş
vakıf yoluyla gerçekleştirilmiştir. Vakıflar Selçuklular zamanından itibaren toplum hayatının vazgeçilmez un-
surları olmuştur. Selçuklu Türklerinin Anadolu’yu Türk İslam yurdu hâline getirme sürecinde vakıfların önemli
katkısı olmuştur.
➤➤ Osmanlı medeniyeti, “vakıf medeniyeti” olarak nitelendirilmiştir. Şehir merkezlerinde bir cami etrafında yer
alan medrese, imaret, çeşme, sebil, kütüphane, hastane ve bunun gibi diğer kuruluşlardan oluşan külliyelerin
faaliyetleri toplumda birlik ve beraberliğe katkı sağlamıştır.

Vakıf Duası: “Her kimse ki; Vakıflarımın bekasına özen ve gelirlerinin artırılmasına itina gösterirse,
bağışlayıcı olan Allahu Teâlâ’nın huzurunda ameli güzel ve makbul olup, mükâfatı sayılamayacak
kadar çok olsun, dünya üzüntülerinden korunsun ve muhafaza edilsin...”

Kanuni Sultan Süleyman Vakfiyesinden...
Hicri 950 - Miladi 1543

Vakıflar sayesinde;
• Toplumsal ihtiyaçlar devlet hazinesine yük olmadan karşılanmış,
• Toplumda birlik dayanışma güçlenmiş,
• Ülkenin bayındır hale gelmesine katkıda bulunmuş,
• Ülkede ticaret yaşamı gelişmiştir.
➤➤ Evliya Çelebi, XVII. yüzyıldaki Osmanlı vakıf eserler hakkında, “...ben elli yılda 18 padişahlık ve krallık yere
seyahat ettim, hiçbir yerde bu kadar hayrat görmedim” diye yazacaktır.

Cumhuriyetin ilanından sonra vakıf işleriyle ilgilenmek üzere 1924 yılında Vakıflar Genel Mü-
dürlüğü kurulmuştur.

Mustafa Kemal Atatürk: “… vakıflar konusu mühimdir. Memleket ve milletin hakiki menfaati
yönünden tetkik ve günün gereklerine uygun bir şekilde çözülmesi lâzımdır, çok gereklidir.”

➤➤ Sivil Toplum Kuruluşları; Toplumsal sorunlar için çözümler üretmek ve bunları uygulamak, demokratik yöne-
tim anlayışını destekleyici çalışmalar yapmak, doğal afetlerde afetzedelere yardım etmek, kamuoyu oluşturma
yoluyla sorunların çözümüne yardımcı olmak gibi amaçları taşır.
Ülkemizde toplumun farklı birçok ihtiyacını karşılayan sivil toplum kuruluşları bulunmaktadır.

Kızılay’ın amacı, Yeşilay; sigara, Lösev’in amacı; Tema’nın en te- Vakıf, eğitime Vakıf, şehit ve
insanın acısını alkollü içki ve lösemili ve kan mel amacı ise katkıda bulu- gazi olan Meh-
önlemeye veya diğer uyuşturucu hastası çocukla- ağaçlandırmalar nacak sosyal metçiklerin
hafifletmeye ça- gibi alışkanlıklar rın, sağlık ve eği- yapma ve doğal ve fiziki yapının bakmakla yü-
lışmak, insanın ile mücadele tim başta olmak varlıkların korun- geliştirilmesine kümlü oldukları
hayatını ve sağ- eden bir kurum- üzere her türlü ih- masını sağlamak- yardımcı olur. yakınlarına yar-
lığını korumaktır. dur. tiyaçlarının sağ- tır. dım etme ama-
lanmasına yar- cı taşır.
dımcı olmaktır.

130

7. Sınıf Vakıf Demek, Medeniyet Demek

Etkinlik 19

SB.7.5.3. Kurumların ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına ve sosyal yaşamdaki rollerine örnekler verir.

1. Uygarlıkların gelişmişlik göstergelerinin en önemlilerinden biri de sosyal yardım kuruluşları
olan vakıflardır.
Aşağıdaki tabloda yer alan görselleri ilgili olan alanlarla eşleştiriniz.
1. 2. 3.

4. 5. 6.

NO Eğitim Sağlık Doğa ve Dini
1. Hayvan Sevgisi ✓
2. ✓
3. ✓ ✓
4.
5. ✓ ✓
6.

131

7. Sınıf Vakıf Demek, Medeniyet Demek

Etkinlik 19

2. Aşağıda verilen bilgileri doğru “D” veya yanlış “Y” olarak belirtiniz.

Bilgiler D Y
✓ ✓
a. Bütün varlıklara hizmet eden vakıflar, uygarlıkların koruyucusudur-
lar.

b. Vakıflar, yalnızca ticari anlamda rol oynayan kuruluşlardır.

c. Vakıflar devlet bütçesine doğrudan bir yük getirmiştir. ✓

d. Osmanlı’da vakfiye, kadı tarafından onaylanır, padişahın onayından ✓
sonra da geçerli hâle gelirdi. ✓

e. Osmanlı Devleti’nden miras kalan vakıf geleneği günümüzde de de-
vam etmektedir.

f. Aşevi, yoksullara yiyecek dağıtılmak üzere kurulan hayır evleridir. ✓

g. ÇEKÜL, zararlı madde bağımlılığı gibi toplumun ve gençliğin beden ✓
ve ruh sağlığını korumaya yönelik çalışmalar yapar.

h. Anadolu’da vakıf eserlerinin çoğalması Anadolu’nun bayındır hâle ✓
gelmesine katkı yapmıştır.

ı. Osmanlı Devleti’nde cami, mescit gibi dinî binalar vakıf eserleridir. ✓

i. Vakıflar insanlar arasında din, dil, ırk, düşünce farkı gözetmeden ✓
ihtiyaç sahiplerine yardım götürmüşlerdir.

j. Vakıflar yardımsever insanların çabalarıyla kurulmuştur. ✓

k. Vakıfların çalışmasında bireylerin zorunlu katkı ve katılımı sağlanır. ✓

l. Vakıfların faaliyetleri toplumda ayrımcılık duygusunun oluşmasını sağ- ✓
lamıştır.

m. Vakıflar çok yönlü hizmet veren önemli kuruluş olma niteliğine sa- ✓
hiptirler.

n. Vakıflar; katılma, paylaşma, dayanışma, yardımlaşma ve başkalarının ✓
yardımına koşma gibi duyguları taşır.

132

7. Sınıf Vakıf Demek, Medeniyet Demek

Etkinlik 19

3. Aşağıdaki tabloda verilen kurum ve kuruluşların amacını kısaca belirtiniz.

a. Yeşilay b. Türk Kalp Vakfı c. Mehmetçik Vakfı

Sigara, alkollü içki ve uyuş- Hayati önemde olan kalbin Vakıf, şehit ve gazi olan
turucu gibi diğer alışkanlık- korunması amacıyla eği- Mehmetçiklerin bakmakla
lar ile mücadele eder. tim ve bilinçlendirme çalış- yükümlü oldukları yakınla-
maları yapar. rına yardım eder.

d. İmararethane e. Lösev f. Çekül

Türk İslam devletlerinde Lösemili ve kan hastası Ülkemizin doğal, tarihsel
yoksulların beslenme ihti- çocukların, sağlık ve eği- ve kültürel varlıklarını ko-
yaçlarını karşılardı. tim başta olmak üzere her rur.
türlü ihtiyaçlarının sağlan-
masına yardımcı olur.

h. Darülaceze g. Kızılay h. TEMA Vakfı

Bakıma muhtaç insanların Amacı, insanın acısını ön- Toprak erozyonu, çölleş-
giyinme, barınma, gıda, lemeye veya hafifletmeye me, doğal varlıkların ko-
sağlık ve bakım ihtiyaçları- çalışmak, insanın hayatını runması ve iklim değişikli-
nı karşılar. ve sağlığını korumaktır. ği konularında çalışmalar
yapar.

133

7. Sınıf Vakıf Demek, Medeniyet Demek

Etkinlik 19

4. Osmanlı Devleti’nde vakıflar çok yönlü hizmet veren önemli kuruluşlardır. Vakıflar sadece
insanların değil aynı zamanda diğer varlıklarında ihtiyaçlarını karşılamıştır. Osmanlı döne-
minde ilginç vakıflarda kurulmuştur.

Aşağıda yer alan ilginç vakıflarla ilgili görüşlerinizi belirtiniz.

İlginç Vakıflar Görüşlerim

a. Leylek Vakfı: Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar
Bu vakıf İzmir Yeni Cami civarındaki leyleklerin kabul edilir.
beslenmesi için kurulan bir vakıftır.

b. Köprüleri Sellerin Zararından Koruyan
Vakıf: Amasya’da yapılan köprünün, selin ge- Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar
tirdiği ağaç ve taşlardan temizlenerek şehre kabul edilir.
vereceği zararın önlenmesi amaçlanmıştır.

c. Suyu Soğutan Vakıf:
Aydın ili Orta Mahallesinde yer alan çeşmeye Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar
yaz günlerinde 90 gün süre ile kar konularak kabul edilir.
suyun soğutulmasını sağlayan vakıftır.

9. Pabuç Parası Veren Vakıf:
Gaziantep’te kurulmuştur. Vakfın amacı Kozan-
lı Camii mektebinde yatılı kalan öğrencilerden Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar
ailesi uzak yerlerde olanlara ayda iki kuruş, yer- kabul edilir.

li talebelere ise bir kuruş verilecektir.

5. Aşağıda verilen kelimeleri kullanarak sivil toplum örgütlerinin kuruluş amaçları ve he-
deflerini belirtiniz.

a. (Kamuoyu) ⇒ Kamuoyu oluşturma yoluyla bireylerin taleplerinin dikkate alınmasına yar-
dımcı olmak

b. (Çevre sorunları) ⇒ Yaşanan çevre sorunları konusunda çözüm üretmek

c. (Doğal afet) ⇒ Afetzedelere en kısa zamanda ulaşarak gerekli yardımı sağlamak

134

7. Sınıf Vakıf Demek, Medeniyet Demek

Etkinlik 19

6. Aşağıda verilen sözcükleri ilgili olan vakıf eserleriyle eşleştirerek yanda yer alan ku-
tuya yazınız.

5 a. Konaklama 1. Zimem defteri

2 b. Ruhsal tedavi 2. Bimarhane

9 c. Yemek 3. Kuş evleri

11 d. Temizlik 4. Medrese

3 e. Hayvan sevgisi 5. Kervansaray

12 f. Su 6. Darüşşifa

4 g. Eğitim 7. TEMA

6 h. Hastalık 8. Mehmetçik Vakfı

7 ı. Orman 9. Aşevi

8 i. Şehit ve gazi 10. Darülaceze

1 j. Maddi yardım 11. Hamam

10 k. Bakıma muhtaç 12. Sebil

Sultan III. Ahmed Çeşmesi-İstanbul
Çeşmede III. Ahmet’in şu mısrası yazılıdır: «Aç besmeleyle iç suyu, Han Ahmed’e eyle dua».
Bu mısra ebcet hesabıyla 1141 (1728 ) tarihini gösterir.

135

7. Sınıf Vakıf Demek, Medeniyet Demek KKT - 19 

1. Uygarlıkların gelişmişlik göstergelerinin en 3. Osmanlı Devleti’nde vakıflar sosyal hayatta çok
önemlilerinden biri de sosyal yardım kuruluşla- önemli bir yere sahipti.
rıdır. İslamiyet’in doğuşundan itibaren, katılma,
paylaşma, dayanışma, yardımlaşma ve başkala- Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek
rının yardımına koşma görev olarak algılanmıştır. gösterilemez?

Parçada verilen bilgiyle aşağıdakilerden han- A) Osmanlı Devleti’nde cami, mescit gibi dinî
gisi arasında ilişki kurulabilir? binalar vakıf eserleridir.

A) Tımar Sistemi B) Devşirme Sistemi B) Osmanlı da imaretlerde yoksullara, yolcu ve
C) İkta Sistemi D) Vakıf Sistemi misafirlere her gün yemek verilirdi.

C) Osmanlı da tımar sistemi sayesinde toprağın
işlenmesi ve üretimin devamlılığı sağlanmıştır

D) Sadaka taşları Osmanlı da toplumsal dayanış-
manın en güzel örnekleri arasında yer alırdı.

2. 4. “Bu kurumun amacı, her nerede görülür ise, hiç-
“Ülkenin kaderi eğitimle çi- bir ayrım yapmaksızın insanın acısını önlemeye
veya hafifletmeye çalışmak, insanın hayatını ve
? zilir.” sağlığını korumak, onun kişiliğine saygı gösteril-
mesini sağlamak ve insanlar arasındaki karşılıklı
Mustafa Kemal Atatürk anlayışı, dostluğu saygıyı, iş birliğini ve sürekli ba-
rışı getirmeye uğraşmaktır.”
Atatürk’ün sözü dikkate alındığında aşağıdaki
logolardan hangisi “?” ile gösterilen yerleşti- Yukarıda verilen açıklama aşağıdaki kurum-
rilebilir? lardan hangisine aittir?
A) B)
A) Yeşilay B) Kızılay
C) D) C) Tema D) Lösev

5. Uygarlıkların gelişmişlik göstergelerinin en önem-
lilerinden biri de sosyal yardım kuruluşlarıdır.
Bireyler bu kuruluşların faaliyetlerine katılarak
farklı duyguları yaşarlar.

Bu faaliyetlere katılan bireylerde aşağıdaki
duygulardan hangisinin görülmesi beklenmez?

A) Paylaşma B) Dayanışma
C) Yardımlaşma D) Çatışma

136

7. Sınıf İşinin Ehli İnsan Yetiştirmek

İşinin Ehli İnsan Yetiştirmek ➤➤ Meşrutiyet Dönemi’nde mesleki ve teknik eğitim
alanında oldukça zengin bir okullaşma görül-
➤➤ Devletler açısından nitelikli insan yetiştirmek çok mektedir. Bu okullar; Ziraat Ameliyat Mektepleri
önemlidir. Tarih boyunca Türkler eğitimin önemi- (Tarım), Posta ve Telgraf Mektebi Âlisi (Haberleş-
nin farkında olmuş, eğitimi geliştirmek ve nitelikli me), Ticaret Mektebi Âlisi (Ticaret), Mülkiye Baytar
insanlar yetiştirmek için çeşitli kurumlar ve teşki- Mektebi Âlisi (Hayvancılık), Sanayi-i Nefise Mek-
latlar kurmuşlardır. tebi (Sanat), Kadastro Mekteb-i Âlisi (Haritacılık),
Orman Mekteb-i Âlisi (Ormancılık)
Ahilik Teşkilatı
➤➤ “Ahi” kelimesi, Arapçada “kardeşim” Türkçe de Medreseler
➤➤ Medreseler Osmanlı’da en yaygın eğitim ku-
ise “cömert, eli açık” anlamlarına gelir. Ahilik
teşkilatı, XIII. yüzyılda Anadolu’da Ahi Evran tara- rumlarıdır. Medrese, ders verilen yer anlamına
fından kurulan esnaf ve zanaatkârlar birliğidir. gelmektedir. Bugünkü anlamda orta ve yüksek
öğretim kurumlarına benzer. Osmanlı Devleti’n-
➤➤ Ahilik Teşkilatında her zanaat grubunun başında de ilk medrese Orhan Bey döneminde İznik’te
üyelerinin oylarıyla seçilen bir yiğitbaşı bulunurdu. açılmıştı. Fatih Sultan Mehmet zamanında kurulan
Kethüda esnaf, tüccar ve sanatkârların devletle Sahn-ı Seman (8’li medrese) ve Kanuni Sultan
olan münasebetlerini yürüten kişiydi. Şeyhler, es- Süleyman zamanında kurulan Süleymaniye Med-
naf ve hükümet arasında temsilcilik yapar, esnafı reseleri zamanın en önemli eğitim kurumları
temsil ederlerdi. Malların fiyatları devlet tarafından arasında yer almıştır. Osmanlı Devleti’ndeki ilmi-
belirlenirdi ve buna narh vermek denilirdi. Ahi bir- ye sınıfının büyük bir kısmı medreselerde eğitim
liklerinin meslek dallarına göre bir teşkilatlanma görmüştür.
yapısı vardır. Her şehirdeki değişik meslek grupla-
rı (saraç, debbağ, terzi, kuyumcu vb.) ayrı birlikler Medrese
oluşturmuştur. Enderun Mektebi
➤➤ Nitelikli devlet adamı yetiştirmek için ilk kez II.
Ahiliğe yeni kabul edilen yiğitlerin (fetalar) sahip Murat zamanında oluşturulan kurum Fatih Sultan
olması gereken özellikler şunlardı: Mehmet zamanında genişletilmiştir. Enderun bir
“saray okuludur”. Enderunda çocuklar yetenek-
• Yiğitlerin gözü haram olan şeylere, ağzı gü- lerine, bilgi ve becerilerine göre çeşitli odalarda
nah olan sözlere, eli zulüme bağlanır. hem hizmet verirler hem de eğitilirlerdi.
➤➤ Cumhuriyet’in ilk yıllarında mesleki eğitime
• Yiğitlerin kapısı konuklara, kesesi kardeşle- önem verilmiştir. 1934 yılında mesleki eğitim pla-
rinden ihtiyacı olanlara, sofrası bütün açlara nı hazırlanmış ve planda çırak okulları, sanat ve
açılır. orta sanat okulları, akşam sanat okulları, tekniker
okulları, mühendis okulları ile gezici köy kursları
Ahilik Teşkilatı’nda, meslek sahibi olmak isteyenler açılmıştır.
önce çırak, kalfa sonra usta olurlardı. Ustalığa ➤➤ Günümüzde örgün eğitimin (Mesleki ve Teknik
geçen kişi için bir tören düzenlenir ve ona, şet (şal) Anadolu Liseleri) yanı sıra yaygın eğitim (meslek
kuşatılırdı. Esnaf ve zanaatkârların iş yerleri genel- edindirme kursları) yolu ile de halkımıza mesleki
likle bedesten adı verilen çarşılardı. eğitim kazandırılmaya çalışılmaktadır.

Lonca Teşkilatı  Mesleki eğitimin temel amacı ülke
➤➤ Osmanlı Devleti’nde Ahilik geleneğinin devam ekonomisi için nitelikli insan gücü yetiş-
tirmektir.
ettiği esnaf ve zanaatkârlar Lonca Teşkilatını kur-
muştur. Loncalar üye sayısını, üretilen malların
kalitesini, fiyatını belirler, esnaf arasındaki haksız
rekabeti önler, esnaf ile devlet arasındaki ilişkileri
düzenlerdi. Gerektiğinde esnaflara kredi de verir-
di. Lonca Teşkilatında çırak, kalfa, usta ilişkisine
dayanır.

• Ahilik ve Lonca Teşkilatı Tanzimat’ın ilanı sonra-
sında önemini kaybetmiştir.

➤➤ II. Mahmud zamanında devlet memuru yetiş-
tirmek amacıyla Mekteb-î Maarif-i Adliye ve
Mekteb-i Ulûm-u Edebiye adıyla okullar açılmıştır.

137

7. Sınıf İşinin Ehli İnsan Yetiştirmek

Etkinlik 20

SB.7.5.4. Tarih boyunca Türklerde meslek edindirme ve meslek etiği kazandırmada rol oynayan kurumları tanır.

1. Tabloda yer alan Ahi Teşkilatına mensup kişilerde bulunması gereken özellikleri cüm-
lede boş bırakılan yerlere uygun şekilde yazınız.

a. gözü haram olan şeylere b. kapısı konuklara c. eli zulme

d. sofrası bütün açlara e. ağzı günah olan sözlere f. kesesi kardeşlerinden
ihtiyacı olanlara

I. Yiğitlerin; gözü haram olan şeylere / eli zulme / ağzı günah olan
sözlere bağlanır.

II. Yiğitlerin; kapısı konuklara / sofrası bütün açlara / kesesi kardeşlerinden ihtiyacı
olanlara açılır.

2. Türklerde meslek edindirme ve meslek ahlakı kazandırmada önemli rol oynayan eği-
tim kurumlarını tabloda verilen bilgilerle eşleştiriniz.

Gelişmeler Medrese Enderun Lonca
Mektebi Teşkilatı
a. Her esnaf kolunun kendine mahsus gelenekleri ve her
mesleğin manevi piri vardır. ✓ ✓

b. Kuruluş amacı; yönetici, komutan, usta, sanatkâr ve ✓ ✓
devlet memuru yetiştirmekti.
✓ ✓
c. Ders verenlere “müderris” adı verilirdi. ✓
✓ ✓
d. Kuruluş amacı tüccar ve sanatkâr olan üyelerin hak-
larını korumaktı. ✓

e. Osmanlılarda ilk olarak Orhan Gazi tarafından İz-
nik’te kurulmuştur.

İyi eğitim alan gençler sadrazam, vezir, yüksek rütbeli
f. asker, hattat, şair, müzisyen, mimar gibi nitelikli dev-

let görevlisi veya sanatkâr olurlardı.

g. Her zanaat grubunun başında üyelerinin oylarıyla
seçilen bir yiğitbaşı bulunurdu.

Darü’l Hadis (hadis öğrenimi için) ve Darü’t Tıb (tıp
h. öğrenimi için) gibi adlarla oluşturulan eğitim kurum-

larıdır.

i. Has odada eğitim görenler her zaman padişahın en
yakınında bulunur ve ona hizmet ederlerdi.

j. Meslek eğitimi usta-çırak ilişkisine dayanır ve aynı
zamanda kişiye meslek ahlakı kazandırılırdı.

138

7. Sınıf İşinin Ehli İnsan Yetiştirmek

Etkinlik 20

3. Tarih boyunca Türkler eğitime her zaman önem vermiş, eğitimi geliştirmek ve nitelikli insan-
lar yetiştirmek için çeşitli kurumlar ve teşkilatlar kurmuşlardır.
Aşağıda yer alan mesleklerin tabloda verilen eğitim kurumlarının hangilerinden mezun
olduklarını yazınız.

Enderun Ahi / Lonca Teşkilatı
A. B.

2–5–8 1–3–4–5–7

1. Demirci 2. Yüksek rüt- 3. Kunduracı 4. Fırıncı
beli asker

5. Bakırcı 6. Vezir 7. Berber 8. Sadrazam

4. Ahi Teşkilatı’nda el becerisi kadar davranışlarda çok önemliydi. ✓
Tabloya göre, Ahilik Teşkilatına uygun davranışları işaretleyiniz.
✓
Davranışlar ✓
a. Harama bakma ✓
b. Büyüklerinden önce söze başla
c. Bildiklerin sende kalsın ✓
d. Faydalıyı faydasızı ayırmasını bil
e. Yalan söyleme ✓
f. Kuvvetli ve üstün durumda iken affetmesini bil ✓
g. Sabırsız ol
h. Yanlış ölçme ✓
i. Kanaatkâr olma
j. Kimseyi kandırma ✓
k. Haram yeme ✓
l. Eksik tart ✓
m. Nefsine hâkim ol
n. Dünya malına tamah etmek ✓
o. Eksik tartmak
p. Bütün insanlara karşı sevgi besle
r. Cömert ol
s. Diline sahip ol
t. Gözü aç ol
u. Doğru sözlü ol

139

7. Sınıf İşinin Ehli İnsan Yetiştirmek

Etkinlik 20

5. Osmanlı Devleti’nde önemli dinî, ahlaki, sosyal, kültürel ve ekonomik faaliyetleri yürüten
Lonca teşkilatları aynı zamanda bir tür yaygın eğitim kurumu işlevi görmüştür.
Aşağıda verilen minyatürlerin hangi meslekle ilgili olduğunu görsellerin alt kısmına
yazınız. (Bakırcı-Fırıncı-Mimar-Camcı-Kasap-Derici)

a. b. c.

Mimar Fırıncı Kasap

d. e. f.

Bakırcı Camcı Derici

6. Aşağıda Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde yer alan bazı alanlar ve onlarla ilgili
bölümler verilmiştir. Uygun şekilde eşleştiriniz.

Alan 1. d Bölüm
1. Adalet 2. e a. Dokuma Operatörlüğü
2. Tarım 3. f b. Özel Eğitim
3. Bilişim Teknolojileri 4. b c. Ahşap ve Doğrama Teknolojisi
4. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 5. a d. İnfaz ve Koruma
5. Tekstil Teknolojisi 6. c e. Tarla Bitkileri Yetiştiriciliği
6. Mobilya Teknolojisi f. Ağ İşletmenliği

140

7. Sınıf İşinin Ehli İnsan Yetiştirmek KKT - 20 

1. Ahilik geleneğinin devam ettiği Osmanlı Devle- 4.
ti’nde esnaf ve zanaatkârlar “Lonca” adı verilen
teşkilata üye idiler. Bu teşkilata üye olanlar yete- Yukarıda yer alan görselin aşağıdaki eğitim
nek ve davranışlarına göre yükselirlerdi. kurumlarından hangisine ait olduğu söylene-
bilir?
Aşağıdaki öğrencilerden hangisi lonca teşki- A) Enderun Mektebi
latının meslekte yükselme aşamalarını doğru B) Lonca Teşkilatı
söylemiştir? C) Kapıkulu Teşkilatı
D) Medrese
A)
5. Osmanlı Devleti’nde en önemli eğitim kurumla-
Usta-Çırak-Kalfa rından birisi de Enderun Mektepleriydi. İlk kez
II. Murat zamanında oluşturulan bu kurum Fatih
Işık Kalfa-Usta-Çırak Sultan Mehmet zamanında genişletilmiştir.
B) Enderun Mektebiyle ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
Gülhan Çırak-Kalfa- Usta A) Öğrenciler askerî ve idari konularda uygulama
C) yaparlardı.
B) Devşirme sistemine göre öğrenci alırdı.
Tahsin C) Şeyhülislam ve kadılar Enderun’da eğitim gör-
D) müşlerdi.
D) Enderun, bir saray okuluydu.
Çırak-Usta-Kalfa
6. Türkler eğitimin öneminin farkında olmuş, eğitimi
Burcu geliştirmek ve nitelikli insanlar yetiştirmek için çe-
şitli kurumlar ve teşkilatlar kurmuşlardır.
2. Ahilik Teşkilatı dinî, ahlaki, sosyal ve ekonomik Eğitim kurumu ve meslek eşleştirmelerinden
nitelikler taşımaktadır. hangisi yanlıştır?
A) Medrese → Hekim
Ahi Teşkilatı üyelerinin; B) Enderun Mektebi → Vezir
C) Lonca Teşkilatı → Nalbant
I. Dürüst D) Medrese → Semerci
II. Cömert
III. Yardımsever
IV. Bencil

gibi değerlerden hangilerine sahip olmaları
beklenirdi?

A) III ve IV B) II, III ve IV
C) I ve III D) I, II ve III

3. Meşrutiyet Dönemi’nde açılan okullar arasın-
da aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Sanayi-i Nefise Mektebi
B) Mülkiye Baytar Mektebi Âlisi
C) Posta ve Telgraf Mektebi Âlisi
D) Sıbyan mektepleri

141

7. Sınıf Geleceğin Senin Ellerinde

Geleceğin Senin Ellerinde

➤➤ Eğitimle kazanılmış bilgi ve becerilerin; insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında para ka-
zanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş işe meslek denir.

➤➤ Okul bizi hayata hazırlar. Sorunlara uygun çözüm yolları geliştirmemize yardımcı olur. Bununla birlikte bizi uy-
gun olan mesleğe yönlendirir. Yaşamımızın en önemli dönüm noktalarından biri hangi mesleği seçeceğimize
karar vermektir.

Geleceğin Meslekleri

➤➤ Öğretmen, doktor, çiftçi, mühendis, avukat gibi mesleklere geçmişte olduğu gibi gelecekte de ihtiyaç du-
yulacaktır. Bununla birlikte gelişen teknoloji ve değişen ihtiyaçlarımızı karşılayacak yeni meslekler ortaya
çıkmaktadır.

Örneğin;
➤➤ Sosyal medya uzmanı, beslenme uzmanı, yazılım mühendisi, tıp mühendisi, havacılık ve uzay mühendisliği,

yapay zekâ uzmanı gibi

Geleceğin mesleklerinde başarılı olabilmek için;
• Değişime açık olma
• Yaratıcılık
• Liderlik
• Problem çözme
• Etkin dinleme
• Araştırma becerisi
• İkna edebilme
• Keşifler yapabilme
• Yönetim becerileri
• Eleştirel düşünme

gibi becerilere sahip olmak önemlidir.
➤➤ Uygun meslek seçiminde; 1. Kendini tanıma, 2. Meslekleri tanıma, 3. Mesleki eğitim hakkında bilgi edinme,

4. Edindiği bilgileri değerlendirme izleyeceğimiz basamaklar olmalıdır.
Meslek seçimi yaparken öncelikle kendimizi tanımalıyız. Bunun için kendimizde şu soruların yanıtını aramalıyız.

İlgilerim neler? Yeteneklerim neler? Düşündüğüm mesleğin Karakter özelliklerim
özellikleri neler? neler?

➤➤ Kendi özelliklerinizle, seçmeyi düşündüğünüz mesleğin özellikleri arasındaki ortak noktaların fazla olması her
anlamda bizi mutlu edecektir. Yanlış tercih bizi mutsuz bir hayat yaşamak zorunda bırakabilir.

➤➤ Örneğin; Kan görmeye dayanamayan biri doktor olmayı,

Şiddet sahnelerine dayanamayan biri polis ve asker olmayı tercih etmemelidir.

Mustafa Kemal’in askerlik mesleğini seçmesinin en önemli nedeni askerliğe olan ilgisidir.

142

7. Sınıf Geleceğin Senin Ellerinde

Etkinlik 21

SB.7.5.5. Dünyadaki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan yeni meslekleri dikkate alarak mesleki tercihlerine
yönelik planlama yapar.

1. Gelecekte teknolojinin gelişimine bağlı olarak birçok yeni meslek ortaya çıkacak.
Aşağıda verilen geleceğin mesleklerini ait olduğu alanla eşleştiriniz.

Geleceğin Meslekleri Alanı
1. Yapay Zekâ Uzmanı a. Sağlık
2. Havacılık ve Uzay Mühendisliği b. Ulaşım
3. Tıp Mühendisi c. İletişim
4. Yazılım Mühendisi d. Teknoloji
5. Beslenme Uzmanı e. Enerji
6. Sosyal Medya Uzmanı f. Gıda–Beslenme
7. Enerji Mühendisliği g. Bilişim

1. d 2. b 3. a 4. g 5. f 6. c 7. e

2. Meslek seçimi konusunda gerçekçi ve doğru karara ulaşabilmek için önce kendinizi sonra-
da ilgi duyduğunuz mesleği tanımalısınız.
Aşağıda kendinizi ve ilgi duyduğunuz mesleği tanıma aşamasıyla ilgili verilen bölüm-
leri doldurunuz.

Özelliklerim

Yeteneklerim Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

İlgi duyduğum konular Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

Boş zamanlarımda yapmak istediğim etkin- Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.
likler

Başarılı olduğum dersler Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

Mesleğin Adı İlgi Duyduğum Meslek
Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

Mesleğin gerektirdiği fiziksel ve kişisel özel- Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.
likler

Mesleğin çalışma ortamı ve koşulları Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

Meslekte yapılacak faaliyetler Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

Mesleğin gerektirdiği eğitim Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

143

7. Sınıf Geleceğin Senin Ellerinde

Etkinlik 21

3. Aşağıda verilen bilgileri doğru “D” veya yanlış “Y” şeklinde belirtiniz.

Bilgiler D Y

a. Meslek seçiminde ilgi ve yeteneklerimiz doğrultusunda tercih ✓ ✓
yapmalıyız. ✓

b. Meslek tercihinde bulunurken ileride iş imkânı olan mesleği
seçmek önemli değildir.

c. Meslek seçerken severek yapabileceğimiz meslekleri tercih etme- ✓
liyiz.

d. Meslek seçimi kişinin bir anlık kararı sonrasında ortaya çıkar.

e. Tercih edeceğimiz meslekler fiziksel, zihinsel ve duygusal özellik- ✓
lerimize uygun olmalıdır.

f. Meslek seçerken kazancınızın ne olacağını bilmek önemli de- ✓
ğildir.

g. Yaptığımız işte başarılı olabilmek için sorumluluklarımızın bilin- ✓
cinde olmamız gerekir.

4. Kişisel özellikler ve mesleğin gerekleri arasındaki uyum arttığı ölçüde, bireyin başarılı olma
şansı da artar.

Görsellerde yer alan mesleklerin gerektirdiği kişisel özelliklerin neler olduğunu yazı-
nız.

İletişimi güçlü, sabırlı, çocukları seven

İletişimi güçlü, dikkatli, anlayışlı

Kararlı, iletişimi güçlü, araştırma merakı

144

7. Sınıf Geleceğin Senin Ellerinde KKT - 21 

1. I. Yeteneklerim neler? 4.
Merhaba benim adım Ilgaz. Ai-
II. İlgilerim neler? lem çok hareketli olduğumu ve
yerimde duramadığımı söylüyor.
III. Seçmeyi düşündüğünüz mesleğin gerektirdiği Hafta sonları tekvando kursuna gi-
özellikler neler? diyorum. Gelecekte olmak isteğim
mesleğe daha karar veremedim.
IV. Mesleğin çalışma ortamı ve koşulları neler?
Parçaya göre Ilgaz’ın aşağıdaki mesleklerden
Yukarıdaki sorulardan hangilerine verilen hangisini tercih etmesi doğru bir karar olabi-
yanıt kişinin meslek seçiminde kendisini tanı- lir?
masıyla ilgilidir?
A) Doktor
A) I ve II B) II ve III
C) I, II ve III D) III ve IV B) Bankacı

2. Bir mesleği seçerken bireyin kendi ruhsal ve be- C) Beden Eğitimi Öğretmeni
densel yapısının, seçeceği mesleğe uygun olması
da önemlidir. D) Avukat

Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin doktorluk
mesleğini tercih etmesi yanlış olabilir?

A)
Okuldaki fen dersim çok iyi.

Eda Kan ve yara görmeye dayanamıyo-
B) rum.

Akın Ablam Tıp Fakültesinde okuyor. Ben 5. Kişinin sahip olduğu ilgi, yetenek ve değerler
C) de o fakülte de okumayı çok istiyo- meslek seçiminde etkili olmaktadır.
rum.
Kader Okul laboratuvarındaki iskelet adamı İlgi alanları Yetenek/Zeka
D) incelemeyi çok seviyorum.
• Güzel Sanatlar • Sözel Zeka

• Sosyal Bilimler • Bedensel Yetenekler

Ahmet • Spor • Müziksel-Ritmik Ze-
ka

3. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi, geleceğin Tabloda verilen ilgi alanlarıyla yetenekler eş-
mesleklerinde başarılı olabilmek için gerekli leştirildiğinde aşağıdaki şekillerden hangisine
olan becerilere hatalı bir örnek vermiştir? ulaşılır?

A) Zeynep: Problem çözme A) B)
B) Metin: Araştırma becerisi
C) Ayşe: Eleştirel düşünme C) D)
D) Zeki: Değişime kapalı olma

145

7. Sınıf Dijital Teknoloji Çağındayız

Dijital Teknoloji Çağındayız Sanal gerçeklik
➤➤ Çağımızın en dikkat çeken teknolojik gelişmeler-
➤➤ XVIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Sana-
yi Devrimi sonrasında kas kuvvetinden mekanik den birside insansız hava araçları (İHA) anlamına
kuvvete geçildi. gelen drone (dıron) araçlarıdır.
Sanayi Devrimi:
Buhar gücü → Elektrik gücü → elektronik ve bilgi Elektronik Ticaret (E-ticaret)
teknolojileri ile otomasyon → Dijital ve ileri teknoloji ➤➤ Mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta,
gibi aşamalardan geçerek günümüze kadar geldi.
dağıtım ve ödeme işlemlerinin Genel Ağ üzerinden
➤➤ Günümüzde dijital ve ileri teknolojinin üretimin her yapılmasına “e-ticaret” denir. E-ticaret; sipa-
alanında kullanıldığı bir dönemdeyiz. Yaşadığımız riş, ödeme (kredi kartı, havale, eft ve kapıda
bu teknolojik dönemde birçok iş robotlarla yapı- ödeme) ve teslim olmak üzere üç aşamadan
lıyor. oluşmaktadır. E-ticaret sayesinde birey çok çeşitli
ürünü hızlıca uygun fiyata alır. Bununla birlikte Ge-
➤➤ Akıllı tarım uygulamaları dijital sensörlerle dona- nel Ağ üzerinden bankacılık işlemeleri, uçak, tren
tılmış tarım aletleri ve alanlarıyla çiftçilere, hangi veya otel rezervasyonu, çevrim içi bilet alımı gibi
alanlara ne kadar ve ne tür gübreler koyulması işlemler hızlı ve kolayca gerçekleştirilir.
gerektiğini, hava koşullarını, bitkilerin ihtiyacı olan
mineralleri ve sulamayı, toprağın durumunu, tah- Not: Genel Ağ üzerinden alışveriş yapan kişinin
mini hasat zamanını detaylı ve gerçek zamanlı bir ürünü canlı olarak görüp inceleme ve deneme
şekilde göstererek üreticilerin işlerinin kolaylaştı- şansının olmaması ve Genel Ağ üzerinden yapı-
rılması ve verimin geleneksel yöntemlere göre en lan alışverişlerde kredi kartı kullanımından dolayı
üst düzeye çıkarılması hedeflenmektedir. güvenlik riskinin bulunması e-ticaretin olumsuz
yanları arasında yer alır.
➤➤ Günümüzde herhangi bir nesneyi bilgisayar orta-
mında dijital olarak tasarlayıp ürünün örneğini 3D
yazıcı sayesinde dakikalar içinde alabiliriz.

➤➤ Dokunmatik ekran sayesinde kullanıcı, ekran-
daki kelimelere ve yazılara dokunarak bilgisayarla
etkileşim sağlar.

➤➤ Ülkemizde 2016 yılından itibaren 4.5G hızında
Genel Ağ erişimi kullanılmaya başlandı. Böylece,
HD kalitesinde ve daha yüksek hızda video, film,
dizi ve TV izlenebiliyor.

➤➤ Akıllı saatler (yeni nesil kol saatleri), akıllı te-
lefonlarla eşleştirilebilen birçok uygulamanın
çalıştırılabileceği dijital araçlardır.

➤➤ Sanal gerçeklik, bilgisayarla oluşturulmuş ya-
pay bir ortamda gördüklerinizin, duyduklarınızın
ve hatta dokunduklarınızın gerçekmiş duygusunu
hissettiren bir teknolojidir. Bu uygulama; eğitim,
eğlence ve tıp gibi daha pek çok alanda kullanıl-
maktadır.

146

7. Sınıf Dijital Teknoloji Çağındayız

Etkinlik 22

SB.7.5.6. Dijital teknolojilerin üretim, dağıtım ve tüketim ağında meydana getirdiği değişimleri analiz eder.

1. Günümüzde birçok sektörde dijital teknolojinin katkısı ile üretim yapılıyor.
Aşağıda verilen görsellerin günümüzdeki kullanım alanlarını belirtiniz.

a. b. c.

Taşımacılık İletişim Sağlık

d. e. f.

Eğitim Tarım Haberleşme

g. h. ı.

İnşaat Sağlık Ticaret

147

7. Sınıf Dijital Teknoloji Çağındayız

Etkinlik 22

2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.

a. dokuma b. HD c. Genel Ağ d. yapay e. kredi kartı
kalitesinde

f. Akıllı saatler g. Sanayi h. tarım ı. savunma i. mimari
Devrimi

1. g kas kuvvetinden mekanik kuvvete geçişi sağladı.

2. Bilgisayar ve c ile hayatımıza giren dijital teknoloji tüketim alışkanlıklarımızı

da hızla değiştiriyor.

3. Günümüzde h alanında da (sulama, gübreleme, tarımsal araçlar ve

üretim) teknolojinin gücü devreye girdi.

4. Günümüzde üç boyutlu yazıcı teknolojisi mücevher, aksesuar, ayakkabı ve i ta-
sarımlarda kullanılıyor.

5. 4.5G mobil iletişim teknolojisi sayesinde b ve daha yüksek hızda video,
film, dizi ve TV izlenebiliyor.

6. Günümüzde insansız hava araçları (İHA) dronelar öncelikle ı sanayi için
geliştirilmiştir.

7. f , telefona gerek kalmadan birçok uygulamanın çalıştırılabileceği yeni nesil
kol saatleridir.

8. Sanal gerçeklik, bilgisayarla oluşturulmuş d bir ortamda gördüklerinizin,

duyduklarınızın ve hatta dokunduklarınızın gerçekmiş duygusunu hissettiren bir tekno-

lojidir.

9. Genel Ağ üzerinden yapılan alışverişlerde e kullanımından dolayı güvenlik
riski olabilir.

10. Sanayi İnkılabı, ilk kez 18. yüzyılda İngiltere’de a sektöründe ortaya çıktı.

3. Günümüzdeki teknolojik gelişmelerle birlikte e-ticaret hacmi ülkemizde gittikçe artmaktadır.
Aşağıdaki tabloda e-ticaret sonucunda alınan ürünleri ilgili kategorilerle eşleştiriniz.

i 1. Buzdolabı a. Petshop

c 2. Beşik b. Yapı market

h 3. Ruj c. Anne – bebek

a 4. Kedi kumu d. Elektronik

l 5. Akü e. Bebek beslenme

b 6. Merdiven f. Ev ve mutfak gereçleri

d 7. Cep telefonu g. Banyo

e 8. Biberon h. Kozmetik

f 9. Tencere ı. Oto yedek parça

g 10. Duş kabini i. Beyaz eşya

148

7. Sınıf Dijital Teknoloji Çağındayız

Etkinlik 22

4. Genel Ağ üzerinden yapılan alışverişe “e-ticaret” diyoruz. E-ticaret ticari işlemlerin elekt-
ronik ortamda en basit, hızlı, verimli ve güvenli şekilde yapılmasıdır. Ülkemizde e-ticaret
giderek artmakta ve yeni e-ticaret siteleri kurulmaktadır.
Sizde bir e-ticaret sitesi kurduğunuzu hayal ederek aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

a. E-ticaret sitenizin sloganı ne olurdu?
Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar kabul edilir.

b. E-ticaret siteniz için nasıl bir logo tasarlardınız?
Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar kabul edilir.

c. Kurduğunuz alışveriş sitenizde ne tür ürünler satardınız?
Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar kabul edilir.

d. Sitenizin tercih edilmesi için neler yapardınız?
Öğrencilerden gelen uygun yanıtlar kabul edilir.

149

7. Sınıf Dijital Teknoloji Çağındayız KKT - 22 

1. XVIII. yüzyılın ikinci yarısında Sanayi Devrimi son- 4. Hologram teknolojisi bir resmin ya da bir yazının
rasında kas kuvvetinden mekanik kuvvete geçildi. lazer yardımıyla üç boyutlu görüntüsünün çıkarıl-
ması anlamına gelmektedir.
Buna göre Sanayi Devrimi’nin ilk aşamasını
aşağıdaki öğrencilerden hangisi doğru ifade
etmiştir?

A)
Buhar gücü

Zeynep Dijital ve ileri teknoloji Yukarıda yer alan görsel, hologram tek-
B) nolojinin hangi alanda kullanımına örnek
gösterilebilir?
Nadir
C) Elektronik ve bilgi teknolojileri A) İletişim B) Haberleşme
ile otomasyon C) Eğitim D) Sağlık
Zerrin
D) Elektrik gücü 5. Elektronik ticaret (e-ticaret) mal ve hizmetlerin bil-
gisayar ağları üzerinden yapılmasıdır.
Sima
E-ticaret;
2. Teknolojik gelişmelerin fırsatlarından yararlanma-
yı tercih eden gazeteler kurdukları web siteleri I. Sipariş
vasıtasıyla farklı kitlelere ulaşmayı hedeflemiş- II. Ödeme
lerdir. III. Teslim

Parçaya göre dijital teknolojinin hangi alanda gibi aşamalardan hangisi ya da hangilerinden
hayatımızı etkilediği söylenebilir? oluşmaktadır?

A) I ve II B) II ve III
C) I ve IIII D) I, II ve III

A) Ulaşım B) Haberleşme 6.
C) Eğitim D) Ticaret

3. HD kalitesi- Yüksek hızda video izlenebilmesi Verilen görselin alt kısmına aşağıdaki açıkla-
-Hızlı Genel Ağ erişim ve kullanım olanağı malardan hangisi yazılabilir?

Yukarıda yer alan gelişmeler aşağıdaki tekno- A) Teknolojideki Değişim
lojik gelişmelerin hangisinin kullanılmasıyla B) Ulaşım Teknolojisi
ortaya çıkmıştır? C) Nanoteknoloji’nin Gelişimi
D) Elektronik Ticaret
A) 4.5G mobil iletişim teknolojisi
B) Sanal gerçeklik teknolojisi
C) 3D Yazıcı teknolojisi
D) Dokunmatik ekran teknolojisi

150