WeCitizens : เสียงปากพูน

“ก่อ่ นที่่� อบต.ปากพููนจะได้ร้ ับั การยกระดับั เป็็ นเทศบาล พอข้อ้ มููลถููกกางออก ชาวบ้้านก็เ็ ห็็นล่่ะว่่าค่่าใช้้จ่่ายด้้าน
รักั ษาสุุขภาพเขานี่�่แพงกว่่าค่่าเทอมลููกอีีกนะ ถ้า้ เขาไม่่ป่่วย
เมือื งปากพููน ช่ว่ งปีี 2542-2543 ผมได้ท้ ำ�ำ ฐานข้อ้ มูลู ลููกก็ไ็ ด้เ้ รีียนฟรีีเลย แถมยังั มีีเงินิ เหลืือเก็บ็ อีีก 2,000 บาท
เป็็นอย่่างน้อ้ ย แล้ว้ ทำ�ำ ไงถึงึ ไม่่ป่ว่ ย ก็็ต้อ้ งเริ่ม� จากวิถิ ีีการกินิ
ประชากรชาวปากพููน ที่่�รวบรวมข้อ้ มูลู พื้้�นฐาน รายได้ไ้ ปจนถึึง การออกกำำ�ลังั กาย คุุณชอบกิินอาหารรสจัดั ใช่่ไหม ไม่่มีีปัญั หา
เพราะหมู่่บ� ้า้ นเรามีีคนทำ�ำ ผงนัวั จากผักั อร่่อยเหมืือนกันั ก็ส็ นับั สนุุน
ข้อ้ มูลู สุุขภาพเก็บ็ ไว้้ เพราะคิดิ ว่่าถ้า้ อยากทำ�ำ ให้เ้ มือื งมีกี าร ให้เ้ ขาใช้เ้ จ้า้ นี่ป�่ ระกอบอาหารแทน ขณะเดีียวกันั ก็ส็ ่่งเสริมิ ให้้มีี
การออกกำ�ำ ลังั กาย เราก็ห็ าพื้น�้ ที่�่ หาอุุปกรณ์ใ์ ห้เ้ ขา ทำ�ำ ให้เ้ ขาเห็น็ ว่่า
พััฒนาไปพร้อ้ มกับั บรรยากาศของการเรีียนรู้้� การทำ�ำ ความ ด้ว้ ยต้น้ ทุุนตรงนี้้� สุุขภาพของคุุณจะดีี เศรษฐกิจิ ของชุุมชนก็็จะดีี
ในระยะยาว
เข้า้ ใจต้น้ ทุนุ และศัักยภาพของตำ�ำ บลซึ่ง�่ ในที่่�นี้้ห� มายถึึง
ซึ่่ง� พอชาวบ้า้ นหมู่�่ 11 หัันมาใส่่ใจตรงนี้้�มากขึ้้�น องค์ก์ รอื่่น� ๆ
การรู้้�จักั ชาวบ้า้ นทุกุ คน เป็็ นเรื่่�องสำำ�คัญั ก็็หัันมาสนใจโมเดลนี้้�ด้ว้ ย มีีกลุ่่�มต่่างๆ ลงพื้้น� ที่่เ� พื่่�อสนัับสนุุน
โครงการ รวมถึึง สสส. ที่่ช� ัักชวนหน่่วยงานท้้องถิ่่�นอื่่�นๆ
พอได้ข้ ้อ้ มููลพื้น�้ ฐานตรงนี้้� ผมก็ช็ ักั ชวนบุุคคลที่เ�่ ป็น็ หัวั เรี่ย�่ วหัวั มาดููงาน พอเป็็นแบบนี้้� ผมจึงึ ทำำ�หลักั สููตร 5 วััน ให้้มาเรีียนรู้�
แรงในการขัับเคลื่่อ� นเศรษฐกิิจและสัังคมของชุุมชนมาพููดคุุยกัันเ กระบวนการจัดั การของพื้น�้ ที่�่ ตั้้ง� แต่่การทำ�ำ ฐานข้อ้ มููล สร้า้ งเครืือข่่าย
ป็็นระยะๆ สมมุุติิว่่าเป็็นชาวประมง ผมก็็ขีีดกลมๆ กลุ่ม่� ประมงไว้้ ไปจนถึงึ สกัดั เป็น็ นวัตั กรรม จากนั้้น� ก็ท็ ำ�ำ โฮมสเตย์ม์ ารองรับั
เรารู้้�จัักเขา และก็็สร้า้ งกิิจกรรมให้เ้ ขาได้ร้ ู้้�จักั ผู้้�ประกอบการ คนมาดููงาน ได้เ้ งิินสนับั สนุุนจาก สสส. ไปพร้อ้ มกับั ทำำ�ให้้ธุุรกิจิ
ด้ว้ ยกันั เอง มีีกี่ก่� ลุ่่ม� ก็็ทำำ�แบบนั้้�น กลุ่�ม่ ใบกระท่่อม กัญั ชา ปศุุสัตั ว์์ ท่่องเที่�ย่ วแนวศึึกษาดููงานเกิดิ ขึ้้�นในชุุมชน
เกษตรกร และอื่่น� ๆ
โดย 3 ปีีแรกมีีคนมาแลกเปลี่ย่� นเรีียนรู้�ที่�่นี่�่ 40,000 กว่่าคน
รู้้�จัักกัันแล้้ว ผมก็เ็ ริ่ม� หาความเชื่่อ� มโยง ลากเส้น้ จากวงหนึ่่ง� และผลจากที่�่กิิจกรรมต่่อเนื่่�องมาถึึงปัจั จุุบััน ตอนนี้้�เรามีีเครืือข่่าย
ไปอีีกวงหนึ่่ง� ดููสิวิ ่่าแต่่ละกลุ่ม�่ จะเชื่อ�่ มอะไรกันั ได้บ้ ้า้ ง วัตั ถุุดิบิ เอย ด้า้ นการเรีียนรู้�ที่น�่ ำำ�โมเดลของเราไปใช้้ 3,496 องค์ก์ ร จากองค์ก์ ร
การจ้า้ งงานเอย ไปจนถึงึ เชื่อ�่ มความคิดิ ซึ่่ง� ผมไม่่ได้เ้ ชื่่�อมโยง ปกครองส่่วนท้้องถิ่่น� 7,800 แห่่งทั่่ว� ประเทศ
แค่่จะเพื่่อ� หาวิธิ ีีบููรณาการในการพััฒนาศักั ยภาพ แต่่การทำ�ำ ฐาน
ข้้อมููลตรงนี้้� ยังั ทำำ�ให้ผ้ มรู้�ได้้อีีกว่่าหมู่บ�่ ้า้ นไหนเป็น็ ยังั ไงบ้า้ ง ผมมองเมืืองแห่่งการเรีียนรู้�ในแง่่มุุมนี้้� แง่่มุุมที่่�ผู้้�คนในชุุมชน
เขามีีความสุุขไหมหรืือบ้า้ นไหนป่ว่ ย ซึ่่�งก็็ทำ�ำ ให้้เราง่่ายต่่อการ รู้้�จัักว่่าเราเป็็นใคร มีีวิถิ ีีชีีวิติ เป็็นเช่่นไร เข้้าถึงึ ข้อ้ มููลรอบด้า้ น
หนุุนเสริมิ ของตัวั เอง และนำ�ำ ข้อ้ มููลเหล่่านี้้ม� าประมวลเพื่่อ� หนุุนเสริมิ คุุณภาพ
ชีีวิติ ของพวกเราเอง ขณะเดีียวกันั ก็น็ ำำ�ไปต่่อยอดเพื่่�อยกระดับั
ยกตััวอย่่างช่่วงปีี 2552 ผมพบข้อ้ มููลว่่าในหมู่�่ 11 มีีผู้้�สููงอายุุ เศรษฐกิิจชุุมชนไปพร้อ้ มกันั
ที่เ�่ ป็น็ โรคเรื้อ�้ รังั พวกเบาหวานและความดันั สููงกว่่าชุุมชนอื่่�นๆ
คิิดเป็น็ 50% ของประชากรทั้้�งหมด และมีีกลุ่�่มเสี่ย่� งอีีก 78% และด้้วยเหตุุนี้้� ผมในฐานะตัวั แทน อบต.ปากพููน จึึงสนัับสนุุน
เลยไปดููข้อ้ มููลอีีก พบว่่าคนหมู่�่ 11 นี้้ม� ีีความรู้�เรื่อ� งอาหาร งานวิจิ ัยั ที่ม�่ ีีส่่วนในการพัฒั นาชุุมชนของเราทั้้ง� หมด ขอแค่่งานวิจิ ัยั
การกิินน้้อย ส่่วนใหญ่่มีีวิถิ ีีแบบเช้้ามาก็ก็ ินิ ไก่่ทอดและน้ำ��ำ ชาเลย นั้้น� ๆ มีีกลไกที่จ�่ ะทำ�ำ ให้อ้ งค์ค์ วามรู้�ที่ส�่ กัดั มาได้เ้ กิดิ รููปธรรมที่ย�่ั่่ง� ยืืน
อาหารประจำำ�วัันก็ใ็ ส่่ผงชููรสเยอะ เหล่่านี้้�สอดคล้อ้ งกัับสุุขภาพ กับั คนในชุุมชนเพราะชุุมชน ไม่่ต้้องการแค่่วิชิ า แต่่เป็น็ ‘วิชิ าญ’
คนกินิ หมด ทีีนี้้�เพราะเรารู้�ว่าใครเป็น็ ใครแล้ว้ ก็ท็ ำ�ำ ให้ผ้ มรู้้�อีีกว่่า ที่�่หมายถึึงภููมิปิ ััญญาบวกองค์์ความรู้� เรามีีความรู้�อย่่างเดีียว
ในหมู่บ�่ ้า้ นนี้้ม� ีีใครทำ�ำ อาชีีพอะไรบ้า้ ง และนั่่น� ทำำ�ให้ผ้ มรู้้�จัักกลุ่ม�่ แต่่ใช้ไ้ ม่่เป็็น ก็ไ็ ม่่มีีประโยชน์์ รู้�แล้ว้ ต้อ้ งมีีวิธิ ีีใช้้ความรู้�นั้�น
ชาวบ้า้ นที่ท่� ำ�ำ ผงนัวั จากผัักโขม ผักั ตำำ�ลึงึ มาใช้้แทนผงชููรส ให้้ได้ด้ ้้วย”
ซึ่่ง� เป็็นประโยชน์อ์ ย่่างมาก

ในฐานะเทศบาลผมก็ห็ าเครื่่อ� งมืือและการรณรงค์ใ์ ห้ค้ นเข้า้ ถึงึ
การใช้ผ้ งนัวั ของผู้�ประกอบการในชุุมชนแทนผงชููรส แล้ว้ ผมก็็นำำ�
เสนอข้อ้ มููลให้ช้ าวบ้า้ นในหมู่�่นั้้น� เห็็นว่่า แต่่ละครััวเรืือน
โดยเฉลี่ย�่ เขามีีค่่าใช้จ้ ่่ายต่่อปีีเท่่าไหร่่บ้า้ ง ค่่าไฟราว 7,000 บาท
ค่่าเล่่าเรีียนลููก 8,000 กว่่าบาท ค่่าเงิินที่�่ต้อ้ งไปซื้�้อยากิินเอง
จากคลิินิกิ หากคุุณเป็็นโรคเรื้อ�้ รัังประมาณ 10,000 กว่่าบาท
ค่่าน้ำำ�� มันั รถ 58,000 ต่่อปีี โดยค่่าน้ำำ�� มัันรถนี่่ร� วมถึงึ ค่่าน้ำ��ำ มันั
ที่ใ่� ช้้ไปซื้อ้� ยาอีีก เป็็นต้น้

ธนาวุุฒิิ ถาวรพราหมณ์์

นายกเทศมนตรีีเมือื งปากพููน
ตำ�ำ บลปากพููน อำำ�เภอเมือื งนครศรีีธรรมราช
https://www.pakpooncity.go.th/index.php

51

“ผู้้�ใหญ่เ่ กิดิ ที่่�ปากพููนเลยค่ะ่ ก่อ่ นหน้า้ นี้้เ� ป็็ นสมาชิกิ อบต. เพราะถา้ เราบอกใหเ้ ขาท�ำ
แต่เราไมเ่ รม่ิ การขับเคลื่อน
ปากพููน เราผูกู พัันกับั พื้้�นที่่� เข้า้ ใจปัั ญหา และคิดิ ว่่าด้ว้ ยหน้า้ ที่่�
การงานเรามีสี ่่วนพััฒนาบ้า้ นเกิดิ เราได้้ จนตำ�ำ แหน่ง่ ใน อบต. ก็จะไม่เกิดเสียที
หมดวาระลง เลยสมัคั รเป็็ นผู้้�ใหญ่บ่ ้า้ นหมู่่� 4 เพราะคิดิ ว่า่ ในระดับั
หมู่่�บ้า้ น เราดูแู ลลูกู บ้า้ นเราได้้ และก็ม็ ีอี ิสิ ระในการตัดั สินิ ใจในการ กระจาย ชวาสิิทธิ์์�
พััฒนาชุมุ ชนบ้า้ นเกิดิ เรา ตอนนี้้ท� ำ�ำ มา 13 ปีี แล้ว้ ปีี นี้้เ� ข้า้ ปีี ที่่� 14
ผู้้�ใหญ่บ่ ้า้ นหมู่่� 4 ตำ�ำ บลปากพููน
หมู่่� 4 เรามีีลููกบ้า้ นอยู่่� 2,350 คน เกืือบครึ่่ง� เป็น็ ชาวประมง
ก่่อนหน้า้ นี้้ป� ัญั หาสำ�ำ คัญั ที่ส�่ ุุดของหมู่บ�่ ้า้ นคือื ชาวประมงหาปลาได้น้ ้อ้ ย
ลงกว่่าเดิิมอย่่างเห็็นได้้ชัดั ซึ่่�งก็ม็ าจากเครื่่�องมืือจัับปลาของชาว
ประมงส่่วนใหญ่่ผิดิ กฎหมาย ที่�่ทำำ�ให้จ้ ำ�ำ นวนปลาลดน้อ้ ยลง

ยกตัวั อย่่างโพงพางที่่�มีีลัักษณะเป็็นถุุงอวนยึึดเสาไม้้ ติดิ ตั้้�งขวาง
ทางน้ำ��ำ คอยดัักจับั สัตั ว์น์ ้ำำ��เข้้ามา โพงพางจะจัับสััตว์ท์ ุุกชนิดิ ไม่่ว่่าเล็ก็
หรืือใหญ่่ กระทั่่�งลููกปลาก็็ด้้วย ทีีนี้้�พอชาวประมงใช้้โพงพางหรืือ
เครื่่อ� งมืืออื่่น� ๆ เยอะ สััตว์น์ ้ำ��ำ ก็ไ็ ม่่มีีโอกาสขยายพัันธุ์์�ต่่อ ปริิมาณ
สัตั ว์น์ ้ำ�ำ�จึงึ ลดลงอย่่างรวดเร็็ว ส่่งผลโดยตรงต่่อรายได้้ของชาวบ้า้ น
และปััญหาเศรษฐกิจิ ก็็ตามมา

พอดีีกับั ที่ก�่ รมประมงมีีการกวดขันั เรื่อ� งเครื่่อ� งมืือจับั สัตั ว์์น้ำ��ำ ผิิด
กฎหมาย ผู้�ใหญ่่ก็็เห็น็ ว่่า ใช่่… ถ้้าเราเลิกิ เครื่่�องมืือพวกนี้้�ได้้ กลัับมา
ใช้้อวนลอยหรืือเครื่่�องมืือแบบเดิิม สััตว์น์ ้ำำ��ก็ม็ ีีโอกาสขยายพันั ธุ์�
เราก็ม็ ีีสัตั ว์ใ์ ห้จ้ ับั ต่่อไปถึงึ ลููก หลานผู้�ใหญ่่ก็เ็ รีียกชาวประมงในหมู่บ�่ ้า้ น
ทุุกคนมาตกลงกััน บอกเขาไปแบบนี้้�เลย ทุุกคนก็็เห็น็ ด้้วย

ว่่ากันั ตามจริิง การรณรงค์์ก็็ไม่่ได้้ง่่ายขนาดนั้้น� เพราะหลายบ้้าน
เขาเคยใช้้โพงพาง ไซนั่่�ง หรืือไอ้โ้ ง่่ (เครื่่อ� งมืือจัับสัตั ว์จ์ ากวิิถีีพื้น้� บ้า้ น
ชนิดิ หนึ่่�ง - ผู้�เรีียบเรีียง) มาตั้้�งนาน เขาก็ไ็ ม่่มีีเงินิ ไปซื้้�ออวนที่ถ�่ ููก
กฎหมายมาใช้ผู้้�ใหญ่่ จึงึ สร้า้ งแรงจููงใจด้ว้ ยการเปิดิ กลุ่ม�่ ออมทรัพั ย์ข์ ึ้้�น
และให้เ้ ขากู้�เงินิ ไปซื้อ�้ เครื่่อ� งมืือจับั ปลาด้ว้ ยดอกเบี้้ย� เพีียงร้อ้ ยละ 1 บาท
จับั ปลาได้้ และได้เ้ งินิ มา ก็แ็ บ่่งเงินิ มาคืนื กลุ่ม�่ เพื่่อ� หมุุนเวีียนให้ช้ าวประมง
คนอื่่น� ๆกู้้�ต่่อไปผู้�ใหญ่่ก็ต็ ั้้ง� กติิกาไว้้ว่่าคุุณต้้องผ่่อนคืนื ภายใน 6 เดืือน
ให้ห้ มด แต่่ถ้้าอวนของคุุณขาด คุุณก็ม็ าเอาใหม่่ได้้ สลัับสัับเปลี่่�ยน
หมุุนเวีียนกันั ผู้�ใหญ่่ทำ�ำ เฉพาะในหมู่�่ 4 ก่่อน ชาวบ้า้ นหมู่อ�่ื่่น� ๆ มาเห็น็
ก็ข็ อร่่วมด้้วย ซึ่่�งเราก็็ยิินดีี เพราะเห็็นถึงึ ปลายทางในการอนุุรักั ษ์์
แบบเดีียวกััน โมเดลนี้้�จึึงครอบคลุุมทั้้ง� ตำ�ำ บลปากพููน

นอกจากนี้้� แม้ช้ ุุมชนเราจะไม่่ใช้เ้ ครื่่อ� งมืือผิดิ กฎหมายแล้ว้ แต่่ชาว
ประมงที่เ�่ ดินิ เรืือมาจากที่อ�่ ื่่น� ก็ย็ ังั ใช้อ้ ยู่�่ เลยประสานไปทางกรมประมง
ให้้มาช่่วยกวดขันั พร้อ้ มกัันนั้้�นก็ต็ ั้้�งกลุ่ม�่ อาสาสมััครดููแลทรััพยากร
ประมงของชุุมชนขึ้้น� โดยแบ่่งทีีมกันั ออกลาดตระเวน จัดั เวรยามเฝ้้า
ระวังั ชาวประมงจากที่อ่� ื่่�นใช้้เครื่่อ� งมืือผิดิ กฎหมายบริิเวณหน้า้ อ่่าว
คือื ถ้้าเขาใช้้เครื่่อ� งมืือถููกกฎหมาย เรายิินดีีให้ม้ าจัับปลาเลย
แต่่ถ้า้ ผิิด อาสาสมััครก็จ็ ะโทรไปแจ้ง้ กรมประมงให้ม้ าดำ�ำ เนินิ คดีี

52

ช่่วงแรกผู้้�ใหญ่่ไปเฝ้า้ ระวังั กัับเขาทุุกคืนื ก็พ็ าเรืือไปเทีียบลำ�ำ กันั
แล้้วก็น็ อนเฝ้้าระวังั ในเขตอนุุรักั ษ์์ของเรา ทำำ�ได้้สัักพักั พอเห็็นว่่าคน
ที่�เ่ ฝ้า้ ระวังั ต้้องตากแดดตากฝน ไม่่มีีหลัังคาคลุุม ก็เ็ รีียกพวกเขา
ประชุุมใหม่่หมด หารืือว่่าชุุมชนเราน่่าจะทำ�ำ แพสำ�ำ หรับั อาสาสมัคั รเป็น็
ที่่�พักั พิิงระหว่่างลาดตระเวน ทุุกคนก็เ็ ห็็นด้ว้ ย เราเลยได้้แพ และตาม
ด้ว้ ยการซื้�อ้ เรืือลาดตระเวนของชุุมชน

เงิินมาจากไหนใช่่ไหม เงิินก้้อนแรกของผู้�ใหญ่่เองค่่ะ (หัวั เราะ)
เพราะถ้้าเราบอกให้้เขาทำ�ำ แต่่เราไม่่เริ่ม� การขัับเคลื่่�อนก็จ็ ะไม่่เกิดิ
เสีียทีี ที่ผ่� ่่านมา เวลาเราขออาสาสมัคั รให้้ไปลาดตระเวน ชาวบ้้านก็็
ใช้เ้ รืือของเขาเอง น้ำ��ำ มัันเรืือพวกเขาก็อ็ อกเอง ก็็เป็น็ ต้้นทุุนของเขา
เองกัันหมด เราคิดิ ว่่าอย่่างนี้้�ไม่่ยั่่ง� ยืืนแน่่นอน ก็็เลยเอาเงินิ ของตััวเอง
ทำำ�แพและซื้้�อเรืือกลางก่่อน

แต่่ที่น�่ ่่าชื่�น่ ใจคืือ พอเราเริ่�ม ชาวบ้้านที่พ�่ อมีีกำ�ำ ลััง เขาก็็มาร่่วม
สมทบทุุนด้ว้ ย ใครมีีไม้้ มีีเหล็ก็ มีีเชืือก ก็็เอามาให้้ ใครไม่่มีี ก็ล็ งแรง
ช่่วยกัันทำำ�แพโดยไม่่คิดิ ค่่าจ้้าง กลางคืนื ช่่วงหัวั ค่ำ��ำ และช่่วงหัวั รุ่ง�่
เขาไปทำ�ำ การประมง กลับั มาถึงึ ทุุกคนจะต้อ้ งมาอยู่�่ที่�่ที่�่เราสร้า้ งแพกััน
แม่่บ้า้ นก็็ทำ�ำ อาหารเป็็นเสบีียงเพื่่�อได้้กิินกันั

พอเรามีีเครื่่�องมืือ 2 อย่่างนี้้� และมีีชาวบ้้านเป็็นอาสาสมัคั ร ทำำ�ให้้
ในตำำ�บลปากพููนของเรา มีีความเข้้มแข็็งในการดููแลทรััพยากรอย่่างดีี
เยี่่�ยม เป็็นต้น้ แบบให้้หน่่วยงานรัฐั และองค์ก์ รต่่างๆ มาสนัับสนุุน
เราของบประมาณพัฒั นาหรืืออนุุรัักษ์์อะไรก็ง็ ่่าย อย่่างพอตั้้�งกลุ่่ม�
แปรรููปอาหารทะเล เราก็ไ็ ด้ก้ รมประมงมาสนับั สนุุนทำ�ำ โรงอบพลังั งาน
แสงอาทิิตย์์ให้้ ได้้งบจากจังั หวัดั มาทำำ�กระโจมปลาเพื่่อ� การอนุุรักั ษ์์
หรืืออย่่างที่ค�่ ุุณทัักษิณิ (ทักั ษิณิ แสนเสนาะ) ที่�่ริเิ ริ่�มทำ�ำ ธนาคารปูู
เพื่่อ� เพาะเลี้้�ยงและขยายพันั ธุ์์�ปููที่�่แพของเขาเอง ก่่อนฝากอาสาสมัคั ร
ปล่่อยลงทะเล เป็น็ ต้น้

ทุุกวันั นี้้�ผู้�ใหญ่่กล้า้ บอกเลยว่่าตำ�ำ บลปากพููนของเราไม่่มีีเครื่่อ� งมืือ
จับั สัตั ว์น์ ้ำ��ำ ผิดิ กฎหมายแล้ว้ และผลจากเรื่�องนี้้� ก็็ทำ�ำ ให้้เราเห็็นว่่า
ทรัพั ยากรสััตว์น์ ้ำ��ำ เพิ่่ม� ขึ้้น� อย่่างชัดั เจนในเวลาไม่่ถึึง 6 เดืือน
อย่่างนั่่�งเรืือออกไปใหม่่ๆ กุ้�งและปลานี่ด่� ีีดขึ้้น� มาบนเรืือเลยนะ

ถามว่่าผู้�ใหญ่่อยากหนุุนเสริิมอะไร ก็็อยากให้ท้ ุุกคนเอื้้�อเฟื้้�อและ
เห็็นถึงึ ประโยชน์ส์ ่่วนรวมร่่วมกันั ค่่ะ ที่่�ผ่่านมาเราได้้รัับความร่่วมมืือ
ที่่ด� ีีจากชาวบ้้าน แต่่บางคนเขาก็ไ็ ม่่ได้เ้ ห็น็ ดีีด้ว้ ย แค่่ออกมาเพราะ
มีีความเกรงใจเรา ผู้�ใหญ่่อยากสร้า้ งจิติ สำ�ำ นึกึ ตรงนี้้� ให้พ้ วกเขาได้เ้ ข้า้
ใจว่่าการอยู่�ร่ ่่วมกััน อย่่าคิิดแต่่ว่่าเราจะเป็น็ ผู้้�รัับอย่่างเดีียว คนเรา
ถ้า้ เราไม่่มีีจิติ ใจที่จ�่ ะเป็น็ ผู้�ให้้ เราก็ไ็ ม่่มีีโอกาสที่จ�่ ะเป็น็ ผู้้�รับ เราไม่่อยาก
ให้้เขามีีความคิดิ ตรงนี้้ค� วามคิิดที่�่รัังแต่่จะรอรัับอย่่างเดีียว”

53

“กลุ่่�มประมงพื้้�นบ้า้ นตำ�ำ บลปากพููนเป็็ นตัวั อย่า่ ง หัวั แรงในการรณรงค์แ์ ละการอนุุรักั ษ์ท์ รัพั ยากรธรรมชาติิ ไม่่ว่่าจะ
เป็็นการทำ�ำ กองทุุนเครื่่อ� งมืือประมงพื้�น้ บ้้าน และการก่่อตั้้�งอาสา
ที่่�เป็็ นรููปธรรมของบทเรียี นที่่�ว่า่ หากทุกุ คนหันั หน้า้ เข้า้ หากันั สมัคั รเฝ้้าระวังั เครื่่�องมืือผิิดกฎหมาย
และคิดิ ถึึงประโยชน์ส์ ่่วนรวมเป็็ นหลักั ต่อ่ ให้ม้ ีวี ิิกฤต
เราก็จ็ ะเจอโอกาส ส่่วนคำำ�ถามที่ว่� ่่าอยากให้ช้ าวประมงพื้�น้ บ้า้ นเรีียนรู้�อะไรเป็็น
พิเิ ศษ ผมขอตอบแทนทั้้ง� ชาวประมงและเกษตรกรด้้านอื่่�นๆ
ผมเข้า้ รัับราชการประมงจัังหวัดั นครศรีีธรรมราชในปีี 2561 ในนครล่่ะกันั อยากให้้พวกเขาเรีียนรู้�ในการขายของครับั
ซึ่่�งเป็น็ ช่่วงเดีียวกัับที่ท่� างตำำ�บลปากพููน และอีีกหลายชุุมชนที่�่ทำ�ำ
ประมงพื้้�นบ้า้ นในจัังหวัดั ประสบปััญหาทรัพั ยากรสััตว์น์ ้ำ��ำ ขาด ทุุกวันั นี้้�เทคโนโลยีีมัันช่่วยลดความเหลื่่อ� มล้ำำ��ได้เ้ ยอะ จนคุุณ
แคลนจากการใช้้เครื่่�องมืือประมงผิิดกฎหมาย ไม่่จำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งพึ่่ง� พา ‘ล้ง้ หรืือพ่่อค้า้ คนกลาง’ ในการจำ�ำ หน่่ายสิินค้้า
แค่่ช่่องทางเดีียวอีีกต่่อไป
เลยมีีการรณรงค์ใ์ ห้้เลิกิ ทั้้ง� หมด โดยทางหมู่�่ 4 ตำ�ำ บลปากพููน
ที่เ่� ป็น็ ชุุมชนเลีียบคลองที่่เ� ชื่อ�่ มไปถึงึ ปากอ่่าวปากพููน เป็น็ ตััวตั้้ง� ดููอย่่างที่ก่� ลุ่่ม� วิสิ าหกิจิ อาหารทะเลแปรรููปของปากพููนทำำ�ก็ไ็ ด้้
ตัวั ตีีในการยกเลิกิ อย่่างจริงิ จังั เขามีีเพจเฟซบุ๊๊ค� ขายของเขาเอง จัับอาหารทะเลมาแปรรููป
พักั ไว้ท้ ี่ก�่ ลุ่่�มแป๊๊บเดีียว ก็ม็ ีีออร์์เดอร์์มาเต็ม็ ไปหมด
จำ�ำ ได้เ้ ลยว่่าช่่วงสามเดืือนแรก ชาวประมงที่น�่ ี่เ�่ ขาก็แ็ ทบจะยอม
แพ้้กััน จนเข้า้ เดืือนที่�่ 4 เท่่านั้้น� แหละ พอพวกลููกปลาเจริิญวัยั ซึ่่ง� เอาจริงิ ๆ กุ้�งแห้้งที่่�ปากพููนมีีราคาสููงกว่่าท้้องตลาดนะครับั
ชาวบ้า้ นก็ม็ ีีให้จ้ ับั เต็ม็ ไปหมด รายได้พ้ วกเขาก็ก็ ลับั มาดีีเหมืือนเดิมิ แต่่ก็เ็ พราะคุุณภาพของผลิิตภัณั ฑ์แ์ ละมาตรฐานการผลิิต
คุุณกินิ กุ้�งแห้ง้ ที่�่ปากพููน คุุณก็็จะไม่่อยากไปกิินกุ้�งแห้้งที่�่ไหนอีีก”
พอเลิกิ ใช้้เครื่่�องมืือพร้อ้ มกันั ได้้ ชุุมชนนี้้�ก็็เป็็นตัวั อย่่างให้้ที่่�
อื่่น� ๆ ทำ�ำ ตาม ซึ่่ง� ต้อ้ งยกย่่องผู้้�นำ�ำ ชุุมชนเขาด้ว้ ย เพราะเป็น็ หัวั เรี่ย�่ ว

พรศัักดิ์์� ศัักดิ์์�ธานีี

ประมงจังั หวััดนครศรีีธรรมราช

54

ถ้ารวมกันแบบนี้ได้
อาชีพประมงรวมไปถงึ เกษตรกร
จะกลายเป็ นอาชพี ทม่ี ัน่ คงและน่าภมู ิใจ
ลูกหลานกอ็ ยากกลับบา้ นมาสานต่อ

55

“พวกเรามีที ั้้ง� ลูกู หลานชาวปากพููนดั้้ง� เดิมิ อีีกส่่วนเป็็ นคนมุสุ ลิมิ

และลูกู หลานคนเพชรบุรุ ีีที่่�อพยพมา เป็็ นชาวประมงเหมือื นกันั แต่ก่ ็ม็ ีี
วิิถีที ี่่�แตกต่า่ งกันั เล็ก็ น้อ้ ย

อย่่างถ้า้ เป็็นลููกหลานคนเพชรจะมีีเครื่่�องมืือจัับปลาอีีกแบบที่�เ่ รีียกว่่า
‘หมฺรฺ ััม’ เอาท่่อนไม้้มาร้อ้ ยต่่อกันั และล้้อมเป็็นทรงกลม ล่่อให้ป้ ลาเข้า้ มากิินอาหาร
และเราก็ข็ ึ้้น� ปลาจากหมรัมั ได้เ้ ลย ส่่วนถ้า้ เป็น็ คนปากพููนแต่่เดิมิ เลยก็็จะใช้้อวน
ใช้ไ้ ซ รวมถึงึ โพงพาง ซึ่่ง� อย่่างหลังั นี้้�เราเลิกิ ใช้ไ้ ปแล้ว้ เพราะผิดิ กฎหมาย

56

วิินัยั มากวงศ์์นาค / สุุนทร ธรรมรัักษ์์ / ธนา บานพัับ /
สมพงษ์์ ขลุ่่�ยกระโทก / ประชา พวงมณีี / จรวย นาคเพ็็ง

ชาวประมงในตำ�ำ บลปากพููน

57

เมื่่อ� ก่่อนคนปากพููนก็็ใช้้เครื่่�องมืือผิดิ กฎหมายกัันแหละครัับ ทั้้ง� การให้กู้้�เงิินดอกเบี้้ย� ต่ำ��ำ ไปซื้้อ� เครื่่อ� งมืือ ส่่งเสริมิ การแปรรููป
โพงพาง ไซตััวหนอน ไอ้้โง่่ หรืือลากตะแกรง ก็จ็ ับั ปลากัันได้เ้ ยอะ เสริิมรายได้้ และการทำ�ำ ธนาคารสััตว์ท์ ะเล เพื่่อ� ปล่่อยให้ส้ ัตั ว์ไ์ ด้้
แต่่เพราะเครื่่อ� งมืือพวกนี้้ม� ันั จับั ปลาได้ห้ มด ไม่่เว้น้ ปลาเล็ก็ ปลาน้อ้ ย ขยายพันั ธุ์� จนสุุดท้า้ ยประมงปากพููนก็ไ็ ม่่มีีเครื่่อ� งมืือผิิดกฎหมายอีีก
หรืือลููกปลา ช่่วงหลังั ๆ เราเลยจัับปลาได้น้ ้้อยขึ้้�น เพราะสััตว์น์ ้ำ��ำ มันั
ไม่่มีีโอกาสขยายพัันธุ์ � พอไม่่ใช้้เครื่่อ� งมืือผิิดกฎหมาย ปริิมาณปลาที่�่เราจัับได้แ้ ต่่ละวััน
ก็น็ ้อ้ ยลง แต่่พอผ่่านไปสักั สามสี่เ�่ ดืือน ก็เ็ ห็น็ ผล สัตั ว์น์ ้ำ��ำ ในคลองปากพููน
ยกตัวั อย่่างเช่่นลากตะแกรงสำ�ำ หรัับจัับหอย เครื่่อ� งมืือนี้้ม� ัันปัักลง รวมถึงึ หน้้าอ่่าวกลับั มาชุุกชุุมอีีกครั้้ง�
ไปใต้ด้ ิินประมาณหนึ่่ง� เมตร พอลากทีีมัันก็็พลิกิ หน้้าดินิ ในลำ�ำ คลอง
ทำ�ำ ให้น้ ้ำ��ำ เสีียด้ว้ ย สมัยั ที่เ�่ ครื่่อ� งมืือผิดิ กฎหมายยังั ไม่่เยอะ พอน้ำ��ำ แห้ง้ ๆ อย่่างไรก็็ตาม ถึงึ เราไม่่ได้ใ้ ช้้ แต่่คนข้า้ งนอกมาหาปลาที่ป�่ ากอ่่าว
เราลงไปงมหอย ชั่่�วโมงหนึ่่ง� จัับมาได้ต้ ั้้�ง 3 กิโิ ลกรัมั แต่่พอคนมาใช้้ หน้้าชุุมชนเราโดยใช้เ้ ครื่่�องมืือผิิดกฎหมาย ปลามันั ก็จ็ ะหมดอยู่ด�่ ีี
เครื่่อ� งมืือกัันเยอะ กลายเป็็นหาไม่่ได้้เลย เพราะเครื่่อ� งมืือมันั กวาด ผู้�ใหญ่่บ้า้ นก็็ร่่วมกับั พวกเราตั้้�งกลุ่่�มอาสาสมัคั รเฝ้้าระวัังการใช้เ้ ครื่่�อง
ไปหมด อยากกิินหอย จึึงต้้องไปซื้้อ� เขากิิน เสีียศักั ดิ์์�ศรีีความเป็็น มืือผิิดกฎหมาย แบ่่งกลุ่ม�่ กลุ่่ม� ละ 4-5 เรามีีกันั ประมาณ 70 กว่่าคน
ชาวประมงหมด ก็แ็ บ่่งได้้ 16 ชุุด ผลัดั เวรไปเฝ้้าระวัังที่แ�่ พของชุุมชนที่่�เราร่่วมกันั ทำ�ำ
และจอดไว้ห้ น้า้ อ่่าว ถ้า้ เจอเรืือจากข้า้ งนอกเข้า้ มา แล้้วใช้้เครื่่อ� งมืือ
พอเราจัับปลาได้น้ ้อ้ ย ก็็เลยมาคุุยกััน และผู้�ใหญ่่บ้้านกระจาย ผิิดกฎหมาย เราก็ว็ ิทิ ยุุไปแจ้้งเจ้า้ หน้้าที่�ใ่ ห้ม้ าดำ�ำ เนินิ คดีี
ชวาสิทิ ธิ์์� เขาก็เ็ ห็น็ ปัญั หาว่่าที่�่เป็็นอย่่างนี้้ก� ็็เพราะเครื่่�องมืือผิิด
กฎหมายทั้้ง� นั้้�น เลยมีีการรณรงค์์ให้้เลิกิ ใช้้ และหัันมาใช้้อวนปูู
อวนกุ้�ง หรืือเบ็็ด เหมืือนเดิิม เขาก็็ช่่วยเราหลายอย่่าง

58

แน่่นอน ชาวประมงข้า้ งนอกเขาไม่่พอใจหรอก อย่่างถ้า้ เราใช้อ้ วน ก็็อยู่่�ได้้แล้ว้ บางวัันได้ถ้ ึึง 1,000 บาท นี่�่กลับั บ้้านมาฉลองเลย
ถููกกฎหมายหาปลาทีี เราจะได้้เฉลี่�ย่ คืืนละ 500-600 บาท แต่่ถ้้าใช้้ และพอช่่วงกลางปีี ผึ้้�งมาทำ�ำ รัังที่ป่� ่า่ โกงกางอีีก พวกเราบางคนก็็เข้า้
เครื่่อ� งมืือผิดิ กฎหมาย เขาทำำ�คืืนหนึ่่ง� ได้้ 10,000-20,000 บาท ไปเก็บ็ น้ำ��ำ ผึ้้�งมาขาย มีีรายได้้เสริิมเข้้ามา น้ำ�ำ� ผึ้้ง� ป่า่ โกงกางปากพููน
เราไปบอกเขาไม่่ให้้ใช้้ เขาก็็ไม่่ฟัังอยู่่แ� ล้ว้ รสชาติดิ ีีนะครัับ ไม่่เหมืือนผึ้้�งป่่าหรืือผึ้้ง� เลี้้ย� ง เพราะมัันเป็็นธรรมชาติิ
ไม่่มีีการใช้้สารเคมีีในป่า่ โกงกาง
เจอมาแทบทุุกรููปแบบครัับ เคยโดนเรืือจากข้้างนอก 10 ลำำ�
มาล้้อมเราไว้้ บางครั้้�งเขาก็็มีีสายคอยรายงานว่่ากลุ่ม่� พวกเรา ถามว่่าอยากรวยไหม ใครจะไม่่อยากล่่ะครัับ แต่่ถ้า้ รวยด้้วยการ
และเจ้า้ หน้า้ ที่อ่� ยู่�ต่ รงไหน มีีเผชิิญหน้้ากันั บ้้าง ก็ด็ ่่ากันั ไปมา แต่่ จัับปลาได้้เยอะๆ และพบว่่าในอนาคต ไม่่เหลืือปลาให้จ้ ัับอีีกแล้้ว
ไม่่ถึงึ กับั ใช้ค้ วามรุุนแรง ปีีนี้้�เจ้้าหน้้าที่จ�่ ัับได้้ 20 กว่่าลำำ�แล้ว้ มันั ก็เ็ ปล่่าประโยชน์์ เราก็ร็ วยได้แ้ ป๊บ๊ เดีียว แล้ว้ ก็ก็ ลับั มาจน ทรัพั ยากร
(สัมั ภาษณ์เ์ มื่่อ� เดืือนสิิงหาคม 2565 - ผู้�เรีียบเรีียง) มีีจัับได้ท้ ั้้ง� คน บ้้านเราก็็ไม่่เหลืือให้ล้ ููกหลานได้ก้ ินิ สู้้�ช่่วยกันั อนุุรักั ษ์์ไว้้ อยู่ร�่ ่่วมกันั
ทั้้�งเรืือ บางรายก็็โดดเรืือหนีี ทิ้้ง� เรืือไว้้ โดยปกติถิ ้้าจัับได้้ เจ้้าหน้า้ ที่่� ยาวๆ จะดีีกว่่า
จะมีีอำ�ำ นาจในการยึึดเรืือ ยึึดเครื่่�องมืือ ส่่วนเจ้้าของเรืือจะโดนปรับั
เพราะถ้้าปากอ่่าวและลำ�ำ คลองเราสมบููรณ์์ ชีีวิิตเราก็ส็ บาย
ทุุกวัันนี้้ก� ็็ยังั พบเรืือข้า้ งนอกใช้เ้ ครื่่�องมืือผิิดกฎหมายอยู่�เ่ รื่อ� ยๆ ไปด้้วยครัับ วันั ไหนขี้้เ� กีียจออกเรืือ แค่่เอาเบ็ด็ มาตกในคลอง หรืือลง
อย่่างที่่�ว่่า รายได้้มันั เยอะกว่่ามาก แต่่พอมีีกลุ่�ม่ เฝ้้าระวััง ทางนั้้น� เขา ไปงม ก็็ได้้ปลาและปููมากินิ แล้้ว เหมืือนมีีครััวที่�เ่ ต็ม็ ไปด้้วยวัตั ถุุดิิบให้้
ก็จ็ ะไม่่ค่่อยมาแถวปากอ่่าวปากพููนเท่่าไหร่่ ทรัพั ยากรในลำำ�คลอง เรากินิ ฟรีีๆ อยู่�ห่ ลัังบ้้านเลย”
ก็็มีีมากขึ้้น� อย่่างพวกเราวัันหนึ่่�งจัับปลาขายได้้ 500-600 บาท

พอคนมาใช้เครอ่ื งมือกันเยอะ
กลายเป็ นหาไมไ่ ดเ้ ลย

เพราะเครอ่ื งมอื มนั กวาดไปหมด

อยากกนิ หอย จงึ ตอ้ งไปซอื้ เขากิน
เสียศักด์ิศรคี วามเป็ นชาวประมงหมด

59

บางทีเี ราอาจนึึกไม่ถ่ ึึงว่่า กุ้้�งกุลุ าดำ�ำ กุ้้�งแชบ๊ว๊ ย ปูทู ะเลตัวั ใหญ่่
หรือื ปลากะพงขาว ปลากระบอก ปลาเก๋า๋ ก่อ่ นจะโตเต็ม็ วััยให้ช้ าวเลจับั
จากทะเลนำ�ำ ส่่งสู่่�จานในภัตั ตาคารร้า้ นค้า้ ระยะเวลาการเติิบโตของสััตว์์น้ำำ�

60 ล้ำำ�ค่า่ เหล่า่ นี้้�ต่า่ งเริ่ม่� ต้น้ จากป่่ าชายเลนหรือื อีีกชื่่�อว่่าป่่ าโกงกางด้ว้ ยกันั ทั้้�งสิ้้�น

61

“พื้้� นเพครอบครัวั ผมทำ�ำ ฟาร์ม์ เพาะเลี้้ย� งสัตั ว์ท์ ะเลใน จะว่าไปกเ็ หมอื นธุรกิจประมง
แบบถ้อยทีถอ้ ยอาศัยน่ะครบั
ตำ�ำ บลปากพููน และส่ง่ ขายให้พ้ ่่อค้า้ คนกลางในตัวั เมือื งนครศรีี ชาวบ้านไดข้ ายปลา ผมไดซ้ ือ้ ไปขายตอ่
ธรรมราช ก่อ่ นหน้า้ นี้้� ผมไม่ไ่ ด้ม้ ีคี วามคิดิ จะกลับั มาทำ�ำ ตรงนี้้� ทรพั ยากรสัตว์นำ�้ ก็ไดห้ มนุ เวียน
เลย ผมจบมาทางด้า้ นการจัดั การธุุรกิจิ ที่่�มหาวิิทยาลัยั แม่โ่ จ้้ อย่างยงั่ ยนื พอเศรษฐกจิ ในชุมชนดี
และทำ�ำ งานบริิษััทอยู่่�ที่่�จังั หวััดสมุทุ รสาคร
ทกุ คนก็มีความสุข
กระทั่่ง� ภรรยาผมเสีียชีีวิิต เหลืือผมกับั ลููก จึงึ ตัดั สินิ ใจลาออก
กลับั มาช่่วยธุุรกิจิ ที่่�บ้้าน เพราะจะได้ม้ ีีคนช่่วยเลี้้ย� งลููก และเตี่่�ยก็็
อยากให้้ผมกลัับมาสานต่่อธุุรกิจิ อยู่่แ� ล้ว้ ด้้วย

หลังั จากทำ�ำ งานที่บ�่ ้า้ นได้ไ้ ม่่นาน ผมก็พ็ บปัญั หาว่่าหากมีีช่่วงเวลา
ไหนที่�ป่ ููล้้นตลาด พ่่อค้า้ คนกลางจะไม่่รับั ซื้อ้� ปููจากฟาร์์มผมและ
ชาวบ้า้ นคนอื่่น� ๆ พวกเราเลยไม่่มีีรายได้้ ก็ป็ รึึกษากับั เตี่่ย� ว่่า
เอางี้ไ� หม ผมเคยทำ�ำ งานที่่ม� หาชัยั และพอรู้�ว่าที่น่� ั่่น� มีีแหล่่งรับั ซื้�อ้ ปูู
เราน่่าจะไปขายเขาได้้ เลยตััดสินิ ใจแพ็ค็ ปููใส่่กล่่องขึ้้�นรถทััวร์์ไปหา
คนรัับซื้้�อเอง สมัยั นั้้�นคือื เมื่่อ� 20 กว่่าปีีที่แ�่ ล้้ว ยังั ไม่่มีีช่่องทางขาย
ออนไลน์แ์ บบทุุกวัันนี้้� ไปถึึงก็เ็ ดิินเร่่ขาย จนเจอคนรัับซื้อ�้ ก็็คุุยกันั
ว่่าเขาต้อ้ งการอาหารทะเลอะไรบ้า้ ง บรรจุุส่่งอย่่างไร และช่่วงเวลาใด
ก็็ทดลองส่่งอยู่่�สัักพักั จนเขาพอใจในคุุณภาพก็็เลยผููกปิ่่น� โตกันั
เรื่อ� ยมา จากนั้้น� ผมก็น็ั่่ง� รถทัวั ร์ไ์ ปหาตลาดต่่อ ทั้้ง� ในแม่่กลอง ปทุุมธานีี
ชลบุุรีี ไปจนถึึงภัตั ตาคารที่�่เยาวราช

หมู่บ�่ ้้านที่่ผ� มอยู่�น่ ี่�่ติิดคลองท่่าแพที่ไ่� หลออกสู่อ�่ ่่าวไทยครัับ
ชาวบ้า้ นส่่วนใหญ่่ที่น่� ี่เ�่ ลี้้ย� งชีีพด้้วยการทำ�ำ ประมง ไม่่ถึึงกัับต้อ้ งออก
เรืือไปทะเล ลำ�ำ พังั แค่่คลองหน้า้ บ้า้ นก็็มีีปลาให้จ้ ับั แล้ว้ พอผมได้้
ช่่องทางการขายที่่�มากพอ ก็็เลยชวนชาวบ้า้ นนำ�ำ อาหารทะเลมาขาย
กับั ผม โดยรับั ซื้อ�้ ในราคาเป็น็ ธรรม และจัดั ส่่งต่่อไปยังั ภาคกลางทุุกวันั
ทำำ�แบบนี้้�มา 20 กว่่าปีีแล้้วครัับ

จนโครงการเมืืองแห่่งการเรีียนรู้�ของมหาวิิทยาลัยั ราชภัฏั นคร
ศรีีธรรมราชเข้้ามาในพื้้น� ที่่� ผมเห็็นถึงึ ประโยชน์ท์ ี่ช�่ าวบ้า้ นจะได้ร้ ่่วม
กััน จึึงยิินดีีแบ่่งพื้้�นที่่�ที่่ผ� มใช้ร้ ัับซื้�้อปลาจากชาวบ้้านครึ่่ง� หนึ่่�งให้้
ทางทีีมงานไปทำ�ำ ‘ตลาดความสุุขชาวเล’ เป็็นพื้้�นที่�่กลางให้ช้ าวบ้้าน
ได้้นำำ�สินิ ค้้าชุุมชนมาขาย ขณะเดีียวกัันก็็รองรับั กลุ่�ม่ วิิสาหกิิจชุุมชน
แปรรููปอาหารทะเลด้้วย

ทักั ษิิณ แสนเสนาะ

วิิสาหกิจิ ชุมุ ชนกลุ่่�มอนุรุ ัักษ์์ทรััพยากรประมงพื้้�นบ้า้ นปากพููน
และรองประธานตลาดความสุุขชาวเล

62

ที่่ผ� ่่านมา เวลาชาวประมงออกไปจับั ปลา พวกอวนลอยปููและกุ้�ง
มักั จะมีีสัตั ว์น์ ้ำ��ำ ขนาดเล็ก็ ที่ไ�่ ม่่ใช่่ลููกปลาติดิ มาด้ว้ ย สัตั ว์น์ ้ำ��ำ พวกนี้้�
ส่่วนใหญ่่ถ้า้ ไม่่สะบัดั ทิ้้ง� ก็จ็ ะเอามาขายเป็น็ อาหารสัตั ว์์ ซึ่่ง� ไม่่ได้ร้ าคา
กลุ่�ม่ แม่่บ้า้ นเราก็็เล็็งเห็น็ ว่่าตรงนี้้�สามารถที่่จ� ะนำ�ำ มาแปรรููปเป็็น
ปลาหวาน ปลาเส้น้ หรืือกุ้�งแห้้งได้้ ทางชุุมชนก็็เลยใช้้พื้�้นที่่�ตรงนี้้�
สำ�ำ หรับั แปรรููป โดยได้ร้ ับั การสนัับสนุุนจากกรมประมง ทำำ�โรงอบ
พลังั งานแสงอาทิติ ย์ใ์ ห้ด้ ้า้ นหลังั และเราก็ต็ั้้ง� ทั้้ง� หน้า้ ร้า้ นและสำ�ำ นักั งาน
ร่่วมกันั ตรงนี้้� เปิิดให้ค้ นเข้า้ มาซื้อ�้ หรืือจะสั่่�งออนไลน์์ เราก็จ็ ัดั ส่่งให้้

และก็เ็ พราะว่่าเราหากิินกัับลำ�ำ คลองและทะเลหน้า้ บ้้านตรงนี้้�
ทางชุุมชนก็เ็ ลยร่่วมกันั ตั้้�งกลุ่ม�่ อนุุรัักษ์ข์ ึ้้�น เพราะเราเห็น็ ได้้ชััดว่่า
พอมีีการใช้้เครื่่อ� งมืือทำำ�การประมงที่ผ่� ิิดกฎหมาย บางชนิิดทำำ�ลาย
ทรัพั ยากรหน้้าดินิ บางชนิดิ ก็็จัับลููกปลาไปด้้วย สััตว์น์ ้ำ��ำ จึงึ ไม่่มีี
โอกาสขยายพันั ธุ์� ปลาที่เ�่ ราจัับก็็ลดลงอย่่างเห็น็ ได้้ชัดั เลยร่่วมกับั
ทางประมงและผู้�ใหญ่่บ้า้ น รณรงค์ใ์ ห้ป้ ากพููนเป็น็ พื้น�้ ที่ป�่ ลอดเครื่่อ� งมืือ
ประมงผิิดกฎหมาย และเราก็ท็ ำ�ำ ความเข้้าใจกับั ชาวบ้า้ นร่่วมกัันว่่า
ถ้า้ ขืืนเป็น็ แบบนี้้ต� ่่อไป บ้า้ นเราก็จ็ ะไม่่เหลืือปลาให้ไ้ ด้จ้ ับั ทุุกคนก็็
เข้า้ ใจตรงกันั จากนั้้น� ทางผมก็ท็ ำ�ำ ธนาคารปููสำ�ำ หรับั อนุุบาลปูู และ
ฝากชาวประมงที่เ�่ ขานำ�ำ ปลามาขายที่�่ผม ไปปล่่อยปููที่่โ� ตได้้ที่ใ่� ห้้
เติิบโตต่่อไปในทะเล

จริงิ ๆ ถ้้าผมไปปล่่อยเองก็ป็ ล่่อยได้้ แต่่ว่่าต้อ้ งการให้ช้ าวประมง
ที่จ�่ ะทำ�ำ การหากิินที่่น� อกทะเลให้้เขามีีจิิตใจที่ร่� ่่วมอนุุรัักษ์์กัับเรา
แรกๆ เขาก็อ็ ิิดออดแหละครับั เพราะไม่่ใช่่หน้า้ ที่ข่� องเขา แต่่พอ
หลังั ๆ พอเขาเอาไปปล่่อยแล้้วพบว่่ามีีปููให้้จับั เพิ่่ม� มากขึ้้น� เขาก็็
ยินิ ดีี เขาทำ�ำ ด้้วยตััวเอง ก็พ็ บผลประโยชน์เ์ อง บางทีีก็ม็ าแวะถามว่่า
มีีปููให้เ้ ขาออกเรืือไปปล่่อยไหม ส่่วนแม่่ปููที่่�เขาจัับได้ใ้ นบางครั้้�ง
เขาก็เ็ อามาฝากเลย ผมไม่่ได้ร้ ัับซื้อ�้ เขา เขาเอามาให้้เราเพาะ
เลี้้�ยงให้แ้ ม่่ปููได้้ออกลููกในธนาคารของเราต่่อ

จะว่่าไปก็็เหมืือนธุุรกิิจประมงแบบถ้อ้ ยทีีถ้้อยอาศััยน่่ะครัับ
ชาวบ้้านได้ข้ ายปลา ผมได้ซ้ ื้อ�้ ไปขายต่่อ กลุ่�่มแม่่บ้้านมีีรายได้้จาก
การทำ�ำ อาหารแปรรููป และพอเราทำ�ำ ธนาคารปููและการอนุุรัักษ์์
ทรัพั ยากรสััตว์น์ ้ำ��ำ ก็ไ็ ด้้หมุุนเวีียนอย่่างยั่่�งยืืน เศรษฐกิิจในชุุมชนดีี
ทุุกคนก็ม็ ีีความสุุข และพอทุุกคนเข้้าใจและได้ป้ ระโยชน์ร์ ่่วมกันั
พอจะมีีการพัฒั นาชุุมชนอะไร ทุุกคนก็็พร้้อมจะร่่วมมืือกันั อย่่าง
ราบรื่น� ”

63

64

65

ส่ิงท่เี ราท�ำ ตรงนี้สามารถ
เป็ นอาชพี ต่อไปใหล้ ูกหลาน
ชาวปากพูนดว้ ย พวกเขาจะได้

ไมต่ อ้ งออกจากบ้าน
ไปทำ�งานทีไ่ หน

66

“ก่อ่ นหน้า้ นี้้� เวลาชาวประมงในปากพููนจับั สัตั ว์ท์ ะเล จวดไปอบที่่โ� รงเรืือนเพื่่�อไปทำ�ำ ปลาเส้้น ซึ่่ง� ก็ข็ ึ้้�นอยู่�่แต่่ละวัันเลยว่่า
เราได้ป้ ลาอะไรมา เป็็นงานวันั ต่่อวััน ทำำ�เสร็จ็ ก็็เข้า้ ตู้�แช่่ส่่งขาย
มาได้้ ก็ม็ ักั จะเจอปลาตัวั เล็ก็ ๆ อย่า่ งปลาจวดหรือื ปลาดาบเงินิ
ติดิ มาด้ว้ ย เขาก็จ็ ะแยกพวกมันั ไปปล่อ่ ยลงทะเล เพราะปลา หลักั ๆ ก็็มีีกันั อยู่่� 5-6 คนค่่ะ แบ่่งหน้้าที่ก่� ันั ทำำ�เลย คนหนึ่่�ง
พวกนี้้ข� ายไม่ไ่ ด้้ หรือื ถ้า้ ขายก็จ็ ะได้ร้ าคาไม่ค่ ุ้้�ม เพราะคนรัับ ขอดเกล็ด็ อีีกคนล้้วงไส้้ อีีกคนแล่่ ก็็สลัับกัันทำำ� แม่่บ้า้ นบางคน
ซื้้อ� เขาจะเอาไปทำ�ำ อาหารสัตั ว์์ มีีภาระที่่บ� ้า้ น ก็็เอาปลากลัับไปทำ�ำ ที่บ�่ ้า้ นได้้ ทำำ�เสร็็จก็ม็ ีีคนมา
รับั ไป ก็็เก็็บในตู้�แช่่ที่่แ� พของทางกลุ่�่มเราก่่อน แล้้วก็็มาดููกันั ว่่ามีี
จนมีีช่่วงหนึ่่�งที่่เ� ศรษฐกิจิ ในชุุมชนซบเซา ชาวบ้า้ นก็็มาคุุยกััน ลููกค้้าสั่่ง� ไว้้จำำ�นวนเท่่าไหร่่บ้า้ ง ซึ่่�งเราก็็ขายช่่องทางออนไลน์ด์ ้ว้ ย
ว่่าเราจะทำำ�ยัังไงจะหาเงินิ เพิ่่ม� ได้้ ก็็เลยคิดิ ถึงึ การเอาปลาตััวเล็ก็ ๆ ทุุกวันั นี้้ท� ำำ�ไม่่ทัันขายค่่ะ ออร์เ์ ดอร์เ์ ยอะ (ยิ้้ม� )
มาแปรรููป เพราะคนแก่่ๆ อย่่างป้า้ และแม่่บ้า้ นในชุุมชนมีีกััน
หลายคน ส่่วนมากอยู่�บ่ ้า้ นไม่่ได้้ทำ�ำ อะไร ถ้้ารวมตััวกัันมาแปรรููป ทางกลุ่�่มมีีร้้านอาหารด้้วยนะ เพราะพอมีีลููกค้า้ ติดิ ใจ เราก็ค็ ิดิ
อาหารทะเล นอกจากมีีรายได้เ้ พิ่่ม� เข้า้ มา ยังั ได้เ้ จอเพื่่อ� น ได้ม้ ีีอะไร ว่่าในเมื่่�อมีีทั้้�งพื้�น้ ที่่แ� ละมีีแรงงานคนอยู่�แ่ ล้้ว ก็น็ ่่าจะเปิดิ เป็น็ ร้้าน
ทำำ�ด้ว้ ย อาหารแบบจองโต๊๊ะเข้า้ มา เป็น็ อาหารพื้น�้ บ้า้ นที่่�นำ�ำ วัตั ถุุดิิบจาก
ปากพููนของเรามาทำ�ำ และก็ม็ ีีอาหารทะเลแปรรููปที่�่พวกป้้าทำ�ำ เป็น็
ทางกรมประมงจัังหวััด และผู้�ใหญ่่กระจาย (กระจาย ชวาสิทิ ธิ์์� อาหารเรีียกน้ำ��ำ ย่่อย นักั ท่่องเที่ย�่ วบางคนมาล่่องเรืือชมอุุโมงค์ป์ ลา
ผู้�ใหญ่่บ้า้ นหมู่�่ 4 ตำ�ำ บลปากพููน) ก็็มาช่่วยสนัับสนุุนเราเยอะ โกงกาง เขาก็แ็ วะมากิินที่น่� ี่�่
ทั้้ง� การจัดั หาอุุปกรณ์์ ตู้�แช่่ โรงอบพลังั งานแสงอาทิติ ย์์ และวิทิ ยากร
มาให้้ความรู้� พวกป้้าก็ล็ งแรง โดยรวมตัวั กันั ที่่�แพคุุณทักั ษิิณ ป้้ามาที่น�่ ี่�่ทุุกวันั อยู่บ�่ ้า้ นเฉยๆ แล้้วป้้าเฉา เดี๋๋�ยวป่ว่ ยเอา มานั่่ง�
(ทัักษิิณ แสนเสนาะ) เพราะคุุณทักั ษิิณเขารัับซื้้อ� ปลาจากชาวบ้้าน ทำ�ำ งานที่น�่ ี่�่ ได้อ้ อกกำ�ำ ลังั กาย มีีรายได้้ และมีีเพื่่อ� นคุุยทั้้ง� วันั ที่ส�่ ำ�ำ คัญั
อยู่แ�่ ล้้ว ถ้า้ มีีปลาตััวเล็็กๆ ก็็ส่่งมาให้พ้ วกป้า้ แปรรููปได้้เลย สิ่่ง� ที่เ�่ ราทำ�ำ ตรงนี้้ย� ังั สามารถเป็น็ อาชีีพต่่อไปให้ล้ ููกหลานชาวปากพููน
ด้ว้ ย พวกเขาจะได้ไ้ ม่่ต้้องออกจากบ้า้ นไปทำ�ำ งานที่่�ไหน”
มีีปลาอะไรบ้้างหรอ… เยอะค่่ะ ปลาแมว ปลาหางแข็็ง
ปลากุุเลา ปลาจวด ปลาหมึกึ และกุ้�ง ส่่วนการแปรรููปก็ม็ ีีหลากหลาย
ถ้า้ อ้ว้ นเนื้อ�้ เยอะก็เ็ อาไปทำ�ำ ปลาหวาน ถ้า้ ผอมเนื้อ�้ น้อ้ ยไปทำ�ำ ปลาเส้น้
ปลากระบอกเอาไปทำ�ำ ปลาแดดเดีียว อย่่างวันั นี้้ท� ี่ป�่ ้า้ ทำ�ำ คือื แล่่ปลา

ป้้ าแป้้ น-กัญั ญา สุุวรรณรวลศรีี

วิิสาหกิจิ ชุมุ ชนกลุ่่�มแปรรููปอาหารทะเลปากพููน (ความสุุขชาวเล)
ความสุุขของชาวเล

67

“ผมเกิดิ และโตที่่�บ้า้ นปากพููนใต้้ จำ�ำ ความได้ก้ ็ล็ งเรืือ

หาปลาแล้ว้ เลี้้ย� งชีพี ด้ว้ ยการทำ�ำ ประมงมาทั้้ง� ชีวี ิิต ออกเรืือ
ทุกุ วััน จะหยุดุ เฉพาะวัันที่่�ป่่วยหรือื มีธี ุุระ บางวัันหาปลาได้้
มากก็จ็ ะฝากลูกู สาวไปขายในตลาดได้เ้ งินิ เยอะ แต่ว่ ัันไหน
โชคไม่ด่ ีี หาได้ไ้ ม่ม่ าก แต่อ่ ย่า่ งน้อ้ ยก็ย็ ังั มีปี ลาที่่�หามาได้้
ไว้้กินิ

จนมาช่่วงปีีหลังั มานี้้� ที่ท�่ างชุุมชนมีีกิจิ กรรมล่่องเรืืออุุโมงค์์
ป่า่ โกงกาง ผมก็ไ็ ด้อ้ าชีีพเสริมิ ใหม่่เป็น็ คนขัับเรืือให้้นักั ท่่องเที่�ย่ ว
ในช่่วงวันั เสาร์แ์ ละอาทิติ ย์์ โดยจะเริ่ม� จากท่่าเรืือใกล้ๆ้ ตลาดท่่าแพ
ล่่องไปในคลองท่่าแพผ่่านหมู่บ�่ ้า้ นปากพููนใต้้ ผมจะชี้้ใ� ห้น้ ักั ท่่องเที่ย�่ ว
ดููสองข้า้ งทางว่่ามีีอะไร โดยเฉพาะมัสั ยิดิ ดารุ้�ลนาอีีม (บ้า้ นปากพููนใต้)้
ซึ่่ง� เป็็นมััสยิดิ ที่�่ผมไปทำำ�ละหมาดประจำำ�

จากนั้้น� เรืือก็็จะเข้้าอุุโมงค์์ป่่าโกงกาง จนออกปากอ่่าวปากพููน
ตรงนั้้น� ก็จ็ ะมีีเรืือของคนในหมู่บ�่ ้า้ นนี่แ�่ หละหาปลาอยู่�่ คุุณสามารถ
ซื้อ�้ ปลาสดๆ จากชาวบ้า้ นตรงนั้้น� ได้เ้ ลยนะ ถ้า้ วันั ไหนผมไม่่ได้้
เป็็นคนขัับเรืือพานัักท่่องเที่ย่� วมาที่่�นี่�่ คุุณก็จ็ ะเห็็นผมหาปลา
อยู่�่ตรงนี้้� (ยิ้้ม� )

สนุุกดีีครับั ที่ไ�่ ด้้พานักั ท่่องเที่�ย่ วมานั่่�งเรืือชมหมู่่�บ้้านของผม
ผมเติิบโตและคุ้�นเคยกัับที่�่นี่�่ ไม่่รู้้�หรอกว่่ามัันพิเิ ศษตรงไหน
แต่่พอพานัักท่่องเที่่ย� วมาแล้้ว และเห็น็ เขาตื่่น� เต้้นกัับทิิวทัศั น์์
ที่เ่� ห็็น ก็็เลยมาคิดิ ว่่า จริงิ ๆ แล้ว้ หมู่บ�่ ้้านเราก็ส็ วยและมีีของดีี
ไม่่น้้อยเหมืือนกันั

ถ้า้ เปลี่่�ยนมาใช้เ้ รืือเครื่่�องยนต์์ไฟฟ้้าจะดีีกว่่าไหม? ก็็ดีีสิคิ รับั
เพราะหลายคนก็บ็ อกเหมืือนกัันว่่าเครื่่อ� งยนต์์เรืือมันั ดััง
แล้ว้ พอผมพููดอธิิบายอะไร เสีียงเครื่่�องก็ก็ ลบเสีียงผมหมด ยิ่่ง� ถ้้า
นักั ท่่องเที่่�ยวไม่่ใช่่คนใต้้ด้้วยแล้ว้ เขาก็ฟ็ ังั ผมพููดไม่่ค่่อยรู้�เรื่อ� ง
เท่่าไหร่่ (หัวั เราะ) ถ้า้ เป็น็ เรืือไฟฟ้า้ เครื่่อ� งจะเงีียบกว่่า เข้า้ ป่า่ โกงกาง
สััตว์์ก็็ไม่่หนีี ยิ่่�งทุุกวันั นี้้ม� ีีรถไฟฟ้า้ ออกมาวิ่ง� บนถนนแล้้ว ถ้า้ มีีเรืือ
ไฟฟ้า้ แล่่นในลำ�ำ คลอง ก็ค็ งดีีไม่่น้อ้ ย ก็อ็ ยากให้ม้ ีีหน่่วยงานมา
สนับั สนุุนเหมืือนกัันครัับ”

ก่อ่ เดช ปัั ณทวีีหก

ชาวประมงและคนขับั เรือื นำ�ำ ชม
อุุโมงค์ป์ ่่ าโกงกาง ตำ�ำ บลปากพููน

68

ผมเตบิ โตและคุ้นเคยกับทนี่ ่ี
ไมร่ ูห้ รอกว่ามนั พิเศษตรงไหน แต่
พอพานกั ทอ่ งเทยี่ วมาแลว้ เหน็ เขา

ตน่ื เตน้ กับทิวทศั น์ท่เี หน็
กเ็ ลยมาคิดว่า จรงิ ๆ แล้วหม่บู า้ นเรา
ก็สวยและมีของดไี มน่ อ้ ยเหมอื นกัน

69

“พื้้� นเพผมเป็็ นคนสมุทุ รสาคร ได้ภ้ รรยาเป็็ นคนปากพููน ผมขายน้ำ�ำ� ตาลมะพร้้าวแบบนี้้ม� าหลายปีี จนไม่่นานมานี้้� หลังั จาก
ลููกสาวเรีียนจบและรอบรรจุุราชการ ลููกก็ก็ ลัับมาอยู่บ่� ้า้ น และไปได้้
เลยย้า้ ยมาอยู่่�ที่่�นี่่� และความที่่�พ่่อตาทำ�ำ สวนมะพร้า้ ว เลยรับั ความคิิดมาว่่าน่่าจะทำำ�น้ำ�ำ� ตาลมะพร้า้ วให้ข้ ายคนทั่่ว� ไปได้ง้ ่่ายกว่่านี้้�
กิจิ การทำ�ำ สวนมะพร้า้ วต่อ่ มา ก่อ่ นหน้า้ นี้้ผ� มเป็็ นช่า่ งก่อ่ สร้้าง จึงึ ทดลองเอาน้ำ��ำ ตาลไปใส่่แม่่พิมิ พ์ท์ รงลููกเต๋า๋ ออกมาเป็น็ น้ำ��ำ ตาล
จึึงไม่ม่ ีปี ัั ญหากับั การทำ�ำ งานบนที่่�สููงอย่า่ งการปีี นต้น้ มะพร้า้ ว ทรงลููกเต๋า๋ ขนาดเล็ก็ และใหญ่่ ทำ�ำ ให้้หยิิบใช้ห้ รืือกิินง่่าย โดยเฉพาะ
ใส่่กาแฟดื่่ม� เป็น็ เจ้า้ เดีียวในปากพููนเลย และอีีกส่่วนก็ล็ องทำ�ำ คาราเมล
ชุุมชนที่ผ�่ มอยู่น่� ี่ม�่ ีีการทำ�ำ สวนมะพร้า้ วส่่งต่่อมาหลายรุ่่�น จะมีีทั้้ง� จากน้ำ�ำ� ตาลมะพร้า้ วบรรจุุขวด ลููกสาวเลยเปิิดเพจเฟซบุ๊๊�ค เพื่่อ� ช่่วย
เก็็บผลขาย ไม่่ก็็ทำ�ำ น้ำ�ำ� ตาลมะพร้า้ ว ซึ่่�งสวนของผมนี่�่ทำำ�น้ำำ��ตาล จััดจำำ�หน่่ายอีีกช่่องทางหนึ่่ง�
มะพร้า้ วอย่่างเดีียว ทำำ�มายี่่�สิบิ กว่่าปีีแล้ว้

ผมมีีสวนอยู่่� 7 ไร่่ เป็น็ มะพร้้าวน้ำำ�� ตาล ลำำ�ต้้นไม่่สููง ใช้บ้ ัันได ทุุกวันั นี้้ล� ููกสาวย้า้ ยไปเป็น็ ครููที่จ�่ ังั หวัดั ระนองแล้ว้ แต่่ก็ย็ ังั ดููเฟซบุ๊๊ค�
ปีีนเก็บ็ ได้้เลย น้ำ�ำ� ตาลสดนี่่�ได้้จากช่่อดอก ผมจะปีีนขึ้้น� ไปปาดตาล ให้ต้ ลอด ถ้้ามีีคนสั่่ง� ซื้อ้� มา เขาก็็จะส่่งไลน์ม์ าบอกจำ�ำ นวนที่ภ�่ รรยา
และหาถังั ไปรองน้ำ��ำ ตาลจากช่่อดอก เช้า้ รอบหนึ่่ง� และเย็น็ อีีกรอบหนึ่่ง� ผมก็จ็ ะทำ�ำ เพิ่่ม� ใส่่กระปุุกตามออร์เ์ ดอร์์ และให้ภ้ รรยาเอาไปส่่งไปรษณีีย์์
สลับั กันั ไปเก็บ็ และไปรองใหม่่อยู่อ�่ ย่่างนี้้� พอได้ม้ าก็เ็ อาไปต้ม้ และเคี่ย�่ ว ตามที่�่อยู่่ข� องลููกค้า้ ก็็เป็น็ รายได้ท้ ี่่�เสริมิ เข้้ามาพอสมควร จากนั้้น� ก็ไ็ ด้้
ในกระทะใบบัวั ประมาณ 3-4 ชั่่�วโมง จะได้้น้ำ�ำ� ตาลมะพร้า้ วมาใส่่ปี๊๊�บ ทางหน่่วยงานต่่างๆ มาสนับั สนุุนให้น้ ้ำ��ำ ตาลลููกเต๋า๋ นี้้�เป็็นสินิ ค้า้ โอท็็อป
เลยเรีียกกันั ว่่าน้ำ��ำ ตาลปี๊๊บ� ส่่วนใหญ่่โรงเหล้า้ จะมารับั ซื้อ�้ ไปทำ�ำ สุุราชุุมชน และอยู่่ร� ะหว่่างจดทะเบีียนลิขิ สิทิ ธิ์์�
เขาจะสั่่ง� ทีีหลายถังั เลย บางส่่วนผมก็เ็ อาใส่่กระปุุกส่่งขายสำ�ำ หรัับ
คนเอาไปทำ�ำ อาหารหรืือทำำ�ขนม

ลุงุ แดง-สุุนทร พงษ์์หา และ กิ่่�ง พงษ์์หา

สวนมะพร้า้ วลุงุ แดง
ลุงุ แดง น้ำำ�ตาลมะพร้า้ วแท้้ 100%

70

ลูกสาวผมมคี วามคิดว่านา่ จะท�ำ ให้ ผมขึ้้น� มะพร้า้ วทุุกวันั เพราะน้ำ��ำ ตาลสดมันั ออกทุุกวันั จะมีีหยุุดพักั
นำ�้ ตาลมะพรา้ วกนิ และใชง้ า่ ยกว่านี้ บ้า้ งก็็ช่่วงฤดููฝนสักั เดืือนหรืือสองเดืือน เพราะถ้้าวัันไหนฝนตกหนััก
น้ำำ��ฝนก็ช็ ะความเข้้มข้น้ ของน้ำ�ำ� ตาลออก คุุณภาพจะไม่่ดีี ช่่วงที่�ห่ ยุุด
เลยทดลองท�ำ กบั แมพ่ ิมพ์ บางครั้้�งผมก็็ไปรัับงานก่่อสร้้างบ้้าง สวนของผมไม่่ใช้ส้ ารเคมีีใดๆ
จนเกิดเป็ นน�ำ้ ตาลมะพรา้ วลกู เตา๋ บางทีีก็เ็ จอโรคหรืือแมงกินิ ใบบ้้าง แต่่ก็็ไม่่เยอะ และไม่่กระทบอะไร

เจา้ เดยี วในปากพูน และก็็เพราะไม่่ได้ใ้ ช้้เคมีี ต้น้ มะพร้า้ วเลยแข็ง็ แรงและให้น้ ้ำำ��ตาล
สดตลอด คิดิ ว่่าคงเก็บ็ น้ำ�ำ� ตาลไปได้อ้ ีีกหลายสิบิ ปีีจนกว่่าต้้นจะหมด
อายุุขัยั หรืือไม่่แน่่ร่่างกายผมอาจปีีนไม่่ไหวไปเสีียก่่อน (ยิ้้�ม)
แต่่ทุุกวัันนี้้� ก็็มีีลููกชายคนโตอีีกคนมาช่่วยเก็็บเป็น็ หลักั น่่าจะเป็น็
อาชีีพของเขาต่่อไปอีีกนาน

71

“ผมเป็็ นคนหมู่่� 4 ตำ�ำ บลปากพููน เรียี นจบมัธั ยมต้น้ ที่่�โรงเรียี น นี่แ�่ หละที่ท�่ ำำ�ให้ผ้ มเห็็นว่่าที่ผ�่ ่่านมา ปากพููนเป็น็ เมืืองที่ม่� ีีต้้นทุุน
แต่่ผู้้�คนกลับั ไม่่ค่่อยมีีความหวััง
ปากพููน และย้า้ ยไปเรียี นต่อ่ ที่่�อื่่�น จนกลับั มาบรรจุุเป็็ นครููสอน
ควบคู่ไ�่ ปกับั การสอนหนังั สืือ ความที่ผ�่ มเป็น็ ลููกหลานของเกษตรกร
วิิชาเคมีที ี่่�โรงเรียี นเดิมิ สาเหตุทุ ี่่�เลือื กกลับั มาทำ�ำ งานที่่�นี่่� ข้อ้ แรก ทำ�ำ น้ำ�ำ�ตาลมะพร้้าวอยู่่แ� ล้ว้ เลยมีีความคิดิ ต่่อยอดจะทำ�ำ สวนในแบบ
ของผมเอง ผมซื้อ�้ ที่�่ดินิ ทำ�ำ สวนเพิ่่�ม คิิดว่่าสามารถทำำ�ทั้้ง� การขาย
คือื ผมต้อ้ งกลับั มาดูแู ลครอบครััว และข้อ้ ที่่�สอง คือื ผมเห็น็ มะพร้้าวผล นำ�ำ ไปแปรรููป และทำำ�สวนเกษตรผสมผสาน ตั้้ง� ใจให้้
สวนของผมไม่่ต้้องง้้อล้ง้ มะพร้้าว ถ้า้ เขากดราคาเรามาก ก็็ไม่่ขาย
โอกาสที่่�มีใี นบ้า้ นเกิดิ แห่ง่ นี้้� หาช่่องทางขายทางอื่่น� เอา และก็อ็ ยากสนับั สนุุนให้ช้ าวสวนในปากพููน
ทำ�ำ แบบนี้้� คือื มีีความสามารถในการต่่อรองราคากับั คนกลาง และมีีผลผลิติ
ปากพููนเป็็นตำ�ำ บลที่ผ่� ู้้�คนมีีทรััพยากรเยอะมากนะครัับ ประมง อื่่�นๆ สร้้างรายได้้เสริมิ
อุุดมสมบููรณ์์ ส่่วนชาวสวนส่่วนใหญ่่ก็ม็ ีีที่ด�่ ินิ ทำ�ำ กิินค่่อนข้า้ งมาก
อาจจะเพราะความที่�่อะไรก็ส็ มบููรณ์อ์ ยู่่�แล้้วด้ว้ ย ชาวบ้้านจึงึ ไม่่ได้ค้ ิิด นอกจากมะพร้้าว ในสวนของผมก็็มีีฝรั่�งไส้แ้ ดง ส้ม้ เขีียวหวาน
ขวนขวายกับั การพัฒั นาอาชีีพเท่่าไหร่่ อย่่างถ้า้ คุุณทำ�ำ สวนมะพร้า้ ว มีีน้ำ��ำ ผึ้้ง� จากผึ้้ง� และชันั โรงที่ม�่ าจากป่า่ โกงกางซึ่่ง� ผมทำ�ำ คอนโดให้พ้ วกเขา
ถึงึ เวลาก็จ็ ะมีีล้ง้ มารับั ซื้อ้� ไป บางช่่วงเขาไม่่มารับั คุุณขายไม่่ได้้ อาศัยั เลี้้ย� งปศุุสัตั ว์์ ทำ�ำ ปุ๋๋ย� จากมููลไก่่อัดั เม็็ด รวมถึงึ ขุุดร่่องสวนเพื่่อ�
ก็ไ็ ม่่ได้้คิิดอะไรมาก เพราะไม่่รู้้�จะทำำ�ยัังไง หรืือถ้้าบ้า้ นไหนทำ�ำ ประมง เลี้้ย� งปลา และอย่่างที่�บ่ อกว่่าผมเป็น็ อาจารย์ส์ อนเคมีี ก็เ็ ลยมีีความรู้�
ก็ม็ ีีลักั ษณะคล้า้ ยๆ กันั คือื สามีีจะออกเรืือหาปลา ส่่วนภรรยาก็จ็ ะเป็น็
แม่่บ้้านอยู่่�บ้้าน ทั้้ง� ที่ใ�่ นบ้้านของตััวเองก็็มีีสวนให้ป้ ลููกนั่่น� ปลููกนี่่�
สามารถหารายได้เ้ สริิมเยอะแยะ แต่่ก็็ไม่่รู้้�ว่่าจะทำำ�อย่่างไร

ผมเคยคิดว่าถา้ เราอยากประสบความสำ�เรจ็
เราต้องเรยี นใหห้ นัก เรยี นในสิ่งท่ียากๆ
แต่ทุกวันน้ี หลังทำ�สวนมาหลายปี
ผมกลับสอนเดก็ ๆ ใหมว่ ่า
ท�ำ เรอ่ื งเรยี นใหเ้ ป็ นเรอ่ื งทง่ี า่ ย

72

เรื่อ� งการแปรรููป เลยได้้ผลิติ ภัณั ฑ์น์ ้ำ��ำ มันั มะพร้า้ วสกัดั เย็็นขึ้้�นมาอีีกตััว ทรััพยากรและที่ด่� ินิ ของที่บ่� ้า้ นพวกเขา เราสามารถแปรรููปวัตั ถุุดิิบ
ผมตั้้ง� ชื่่อ� ว่่า ‘สวนปัันสุุข’ เพราะคิิดว่่านอกจากผลผลิิตในสวนแห่่งนี้้� ที่ม่� ีี หรืือต่่อยอดพื้้�นที่�่เป็็นอะไรได้บ้ ้า้ งจนเกิิดเป็็นธุุรกิิจที่ย่� ั่่ง� ยืืน
เรายัังสามารถแบ่่งปันั ความรู้�จากการทำำ�สวนให้ค้ นอื่่น� ได้้
สมัยั ก่่อนผมเคยคิิดนะครับั ว่่าถ้้าเราอยากประสบความสำ�ำ เร็จ็
ที่ส่� ำำ�คััญ ผมยัังใช้ส้ วนแห่่งนี้้�ประกอบการเรีียนการสอนที่�่โรงเรีียน เราต้้องเรีียนให้้หนััก เรีียนในสิ่่ง� ที่�่ยากๆ แต่่ทุุกวันั นี้้� หลัังทำำ�สวนมา
อีีกด้ว้ ย ผ่่านกิจิ กรรมชุุมนุุมเศรษฐกิจิ พอเพีียง ชวนนักั เรีียนให้ไ้ ปดููและ หลายปีี ผมกลับั สอนเด็็กๆ ใหม่่ว่่าให้้ทำำ�เรื่อ� งเรีียนเป็็นเรื่อ� งง่่าย
ทำำ�กิิจกรรมที่ส่� วน ให้ค้ วามรู้�เรื่อ� งเกษตรทฤษฎีีใหม่่และโคกหนองนา โจทย์ส์ ำำ�คััญกว่่านั้้น� คือื ควรเรีียนในสิ่่ง� ที่�่เราสนใจจริิงๆ และรู้�ว่าเราจะ
โมเดล แล้้วก็ล็ องให้้พวกเขาทดลองจิินตนาการว่่าถ้า้ เรามีีสวนพื้น้� ที่่� นำำ�สิ่่�งที่เ่� รีียนบวกกัับต้้นทุุนที่�ม่ ีีไปพััฒนาเป็น็ อะไรได้้มากว่่า อย่่างเด็็ก
1 ไร่่ เราจะทำ�ำ โคกหนองนาของเราอย่่างไร ให้น้ ักั เรีียนออกแบบพื้น�้ ที่่� ปากพููนของเรามีีต้น้ ทุุนในด้้านทรัพั ยากรที่ด่� ีีอยู่่�แล้ว้ อยู่�ท่ ี่ว�่ ่่าเขาจะ
การใช้้งานสวนด้ว้ ยคอมพิิวเตอร์ม์ าส่่ง จากนั้้�นก็ส็ อนกันั ต่่อไป เอาความรู้�หรืือสิ่่�งที่ไ�่ ด้้เรีียนรู้�มาไปพัฒั นาเป็น็ อะไร ผมเชื่อ�่ ว่่า
หรืือถ้า้ มีีโอกาส ไม่่ต้้องมีีบทเรีียนอะไรก็็ได้้ ให้เ้ ด็ก็ ๆมาวิ่�งเล่่นในสวน การที่�่เรามีีความรู้�และรู้้�จัักเรีียนรู้� มันั สร้้างโอกาสใหม่่ๆ
มาซึึมซับั มาดููว่่าสวนของผมนี้้ม� ีีอะไรหรืือมีีระบบนิิเวศอะไรบ้า้ ง
ได้้ไม่่สิ้้น� สุุดครัับ”
อย่่างที่บ่� อกว่่าคนปากพููนมีีต้น้ ทุุนแต่่ไม่่มีีความหวังั ผมจึงึ คิิดว่่า
ถ้า้ เราอยากให้้ชุุมชนเรามีีความหวััง การปลููกฝังั ในตััวเด็ก็ เป็็นเรื่�อง
สำำ�คััญ เลยตั้้�งใจให้้สวนปัันสุุขเป็น็ พื้้�นที่เ่� รีียนรู้�ให้เ้ ด็ก็ ๆ กลัับไปคิิดถึงึ

ธงชัยั ศัักดามาศ

คุณุ ครููโรงเรีียนปากพููน และเจ้า้ ของสวนปัั นสุุข
สวนปัั นสุุข เกษตรผสมผสาน

73

เหนยี วหอ่ กลว้ ยยายศรี
ไม่ได้มีดแี คส่ ูตรโบราณ
แตเ่ ป็ นเหนียวหอ่ กล้วย

เปลีย่ นชีวิตตตตต

“เหนียี วห่อ่ กล้ว้ ยก็ค็ ือื ข้า้ วต้ม้ มัดั ในภาค ออนไลน์ข์ องเรานี่ส่� ููงมาก ทำ�ำ เป็็นโรงงานเลย บางวััน
เริ่ม� ทำำ�ตอน 7 โมงเช้้า เสร็็จเอาอีีกทีี 4 ทุ่�่มก็ม็ ีี
กลางนั่่�นแหละ บ้า้ นยายทำ�ำ มาตั้้ง� แต่รุ่่่�นคุณุ ยาย
ของยายแล้ว้ ตอนเด็ก็ ๆ ยายก็ช็ ่ว่ ยคุณุ ยายและ กล้ว้ ยที่่�ยายใช้้เป็็นกล้้วยน้ำ��ำ ว้า้ จากอำำ�เภอปากพนััง
แม่ข่ องยายห่อ่ ตอนนั้้น� ขายห่อ่ ละ 25 สตางค์์ แม้ห้ น้้าตาจะไม่่สวย แต่่มีีรสหวานอร่่อย และไม่่มีีเม็ด็
ขายที่่�บ้า้ นบ้า้ ง ไปฝากขายตามร้า้ นค้า้ บางครั้้ง� ข้า้ วเหนีียวที่่�ใช้้ห่่อสั่่�งมาจากขอนแก่่น ส่่วนกะทิเิ รา
เอาไปขายแผงลอยริมิ ถนน หรือื ไม่ก่ ็เ็ ดินิ เร่ข่ าย คั้้น� สดจากมะพร้า้ วของปากพููนเรานี่เ�่ อง มีีกลิ่่น� หอมและ
ในปากพูู น รสชาติกิ ลมกล่่อม ทุุกคนจะรู้้�กัันว่่าเหนีียวห่่อกล้ว้ ย
ยายศรีีกััดคำ�ำ แรกก็เ็ จอกล้้วย คำำ�สุุดท้า้ ยก็เ็ จอกล้้วย
ตอนกลัับมาเริ่ม� ขายใหม่่ คนในชุุมชนเขาก็ส็ งสัยั
ว่่าเหนีียวห่่อกล้ว้ ยนี่่น� ะ คืือที่�่ไหนเขาก็็ทำ�ำ กััน จะขายได้้ จะให้ฝ้ ากอะไรหรอ ยายไม่่รู้้�สิิ เอาเป็น็ ประโยคที่�่
สักั เท่่าไหร่่เชีียว แต่่ยายก็็บอกว่่าเราไม่่ได้ข้ ายให้้คนใน รายการมนุุษย์์ต่่างวัยั เขาเคยมาทำ�ำ ลงยููทููป และให้้ยาย
ชุุมชนน่่ะ เพราะพอหลานมาช่่วย เขาก็็ทำ�ำ เพจเฟซบุ๊๊�ค กับั เพื่่อ� นๆ ช่่วยกันั พููดโฆษณาใส่่กล้อ้ งแล้ว้ กันั จำ�ำ ได้ว้ ่่า
และมีีหน้้าร้้านใน Shopee เพื่่อ� นๆ ยายมีีเป็น็ สิบิ คน รวมอายุุกันั ได้น้ ่่าจะเป็น็ พันั ปีี
(หััวเราะ) เราตะโกนประโยคนี้้�อยู่ห�่ ลายครั้้ง� จนผู้้�กำำ�กับั
ช่่วงปีี 2563 นี่ข�่ ายดีีมาก จำ�ำ ได้ว้ ่่าวันั หนึ่่ง� มีีออร์เ์ ดอร์์ เขาพอใจ ยัังจำำ�ได้ด้ ีีเลย (ยิ้้�ม) #เหนีียวห่่อกล้ว้ ยยายศรีี
มากถึึง 70 กิิโลกรััม ถ้้านับั เป็็นจำ�ำ นวนคืือ 2,000 คู่่� ไม่่ได้ม้ ีีดีีแค่่สููตรโบราณแต่่เป็็นเหนีียวห่่อกล้้วยเปลี่่ย� น
ต่่อวััน ต้อ้ งมีีแรงงานมาช่่วยยายห่่อวัันละ 12 คน ชีีวิติ ตตตต (ลากเสีียงยาว)
ยิ่่ง� พอโควิิดมา ธุุรกิจิ คนอื่่น� เขาซบเซา แต่่ยอดขาย

74

บุญุ ศรีี นางนวล

เจ้า้ ของร้้านเหนียี วห่อ่ กล้ว้ ยยายศรีี
kanom.kunyaysri

75

“เนื่่�องจากแต่เ่ ดิมิ เรามีอี าชีพี เป็็ น product specialist ของบริษิ ัทั จำ�ำ หน่า่ ย

เครื่่�องมือื แพทย์์ จึึงมีโี อกาสได้ไ้ ปเห็น็ หลายเมือื งทั่่�วประเทศ จากหน้า้ ที่่�การงาน
ที่่�ต้อ้ งเดินิ ทางไปสอนลูกู ค้า้ ใช้เ้ ครื่่�องมือื อยู่่�เสมอ ซึ่ง่� จากที่่�ได้ไ้ ปเห็น็ มาทั้้ง� หมด
เราพบว่า่ นครศรีธี รรมราชเป็็ นเมือื งที่่�เราอยากใช้ช้ ีวี ิติ อยู่่�มากที่่�สุดุ

ชอบหลายอย่่างเลยค่่ะ ทั้้�งภูเู ขา ทะเล อาหารการกินิ ความเป็น็ เมืืองที่�่ยัังคงมีีเสน่่ห์์
แบบชนบท รวมถึงึ อุุปนิสิ ััยของคนท้อ้ งถิ่่�นที่เ่� ป็็นมิิตรและตรงไปตรงมา และนั่่�นทำำ�ให้้
แม้้เราจะไม่่ได้้รับั มอบหมายให้้มาทำำ�งานที่�น่ คร แต่่ถ้้าเรามีีวัันหยุุด เราจึึงเลืือกมาใช้้
เวลาพัักผ่่อนที่่�เมืืองแห่่งนี้้�

เรามีีความฝันั มาตลอดว่่าอยากเปิิดร้า้ นกาแฟ ประกอบกัับที่่เ� ราอิ่่�มตััวกัับงานประจำ�ำ
ก็็เลยคิดิ ว่่างั้�นมาเปิิดที่เ่� มืืองที่�่เราอยากมาใช้ช้ ีีวิิตอยู่่อ� ย่่างนครแล้้วกััน ช่่วงก่่อนออก
จากงาน เราเลยเดินิ ทางมาเที่่ย� วที่น�่ ี่�่หลายครั้้�งเพื่่อ� หาทำ�ำ เลสำ�ำ หรับั เปิดิ ร้้าน ไปๆ มาๆ
อยู่่� 3 รอบ ยัังไม่่เจอทำำ�เลที่่�อยากได้เ้ สีียทีี

จนครั้้ง� สุุดท้้าย ความที่เ่� ราเป็น็ สายมูู ทุุกครั้้ง� ที่�่มาที่น�่ ี่�่ เราจะแวะไหว้้พระธาตุุ
(วัดั พระมหาธาตุุวรมหาวิิหาร) ก่่อน คราวนี้้เ� ราเลยขอพรกัับองค์พ์ ระธาตุุว่่า หนููชอบ
เมืืองนี้�ม้ าก ถ้้าหนููเหมาะกัับเมืืองนี้จ�้ ริิงๆ ก็็ขอให้้หนููได้เ้ จอสถานที่่�ที่่ใ� ช่่ และให้้ร้้านที่่ห� นูู
กำ�ำ ลัังจะทำ�ำ มัันคุ้้ม� ค่า่ ต่อ่ การลาออกจากงานที่่ม� ั่่น� คงของหนูู และเราก็ส็ ัญั ญากับั พระธาตุุว่่า
ถ้้าได้้เจอ เราจะทำำ�ให้ร้ ้า้ นนี้้เ� ป็็นร้้านของคนนคร ร้้านที่เ่� ป็็นตัวั ชููโรงของจัังหวัดั
นครศรีีธรรมราช

จำ�ำ ได้ว้่่าขอพรไปประมาณนี้้� จากนั้้น� ก็ไ็ ปเที่ย�่ วไปพักั ผ่่อนต่่อ จนวันั ที่เ�่ ราจะขึ้้น� เครื่่อ� งกลับั
ปรากฏว่่าตึกึ แถวบนถนนราชดำ�ำ เนิิน ตรงข้า้ มกัับวัดั พระธาตุุ ร้้อยวันั พันั ปีีเขาก็ป็ ิิดไว้้
เฉยๆ ไม่่ได้ใ้ ห้ใ้ ครเช่่า จู่ๆ�่ เขาก็ต็ ิิดป้้ายให้้เช่่าเสีียอย่่างนั้้�น ดููเป็็นเรื่อ� งดวงสมพงษ์์
มากๆ เพราะถ้า้ เรามาเห็น็ ช้้ากว่่านี้้� ก็็อาจไม่่ได้้ที่น่� ี่่�

เราตั้้ง� ชื่อ�่ Ergo Coffee มาจากคำ�ำ ว่่า ergonomics แปลว่่า สรีีรศาสตร์ซ์ึ่่ง� เป็น็ สาขาวิชิ า
กายภาพบำ�ำ บัดั ที่เ�่ ราเรีียนมา คืือนอกจากเสิริ ์์ฟกาแฟ เราก็อ็ ยากให้ล้ ููกค้้านั่่ง� สบาย
และมีีความสุุขที่่�มาในร้้านเรา เลยจะเห็น็ ว่่าโต๊๊ะและเก้้าอี้้ใ� นร้า้ นมีีการออกแบบให้้คำ�ำ นึึง
ถึึงหลักั สรีีรศาสตร์อ์ ยู่�พ่ อสมควร

และที่ส่� ำ�ำ คััญคืือคอนเซปต์ร์ ้้าน อย่่างที่�่บอกว่่าเราให้้สััญญากัับองค์พ์ ระธาตุุไว้้ว่่า
จะทำ�ำ ร้า้ นนี้้เ� ป็น็ ที่จ�่ ดจำ�ำ ในฐานะร้า้ นกาแฟของเมืืองนคร และด้ว้ ยทำ�ำ เลที่อ�่ ยู่ก�่ ลางเมืือง
แบบนี้้ด� ้ว้ ย เราจึงึ พยายามใช้้วััตถุุดิบิ ท้อ้ งถิ่่�นหรืือนำ�ำ อััตลักั ษณ์์ท้อ้ งถิ่่น� มาสร้้าง story
ใส่่เข้า้ ไปในเมนูู เพราะเราประทับั ใจเมืืองนี้้� ก็อ็ ยากนำ�ำ เสนอความดีีงามของเมืือง
ผ่่านสิ่่ง� ที่เ�่ ราเสิริ ์ฟ์ กัับลููกค้า้ ให้้ได้ม้ ากที่ส่� ุุด

เช่่น ‘ลาปููชิิโน’ ซึ่่ง� เป็น็ กาแฟนมแบบคาปููชิิโน แต่่เราเสิริ ์ฟ์ กัับขนมลา ขนมพื้น้� บ้า้ น
ที่น�่ ำ�ำ มาจากบ้า้ นขนมลา (หอยราก) ในอำ�ำ เภอปากพนังั ให้ล้ ููกค้า้ ได้ด้ ริปิ ขนมลากับั ฟองนม
หรืือกิินแกล้้มแบบบิสิ กิติ หรืือ ‘คีีรีีวงศ์แ์ บล็็คคอฟฟี่่�’ กาแฟเอสเพรสโซช็อ็ ตผสมน้ำ�ำ� ผล
ไม้้รวมและโซดา หลายคนเข้า้ ใจผิิดว่่าเราเอาเมล็ด็ กาแฟมาจากบ้า้ นคีีรีีวงศ์์ แต่่จริิงๆ
แล้้วที่่น� ำำ�มาคืือน้ำ��ำ ผลไม้้ค่่ะ เพราะนอกจากคีีรีีวงศ์จ์ ะได้ช้ ื่อ�่ ว่่าเป็น็ หมู่บ�่ ้า้ นที่อ�่ ากาศดีีที่ส�่ ุุด
หลายคนอาจยังั ไม่่ทราบว่่าหมู่บ�่ ้า้ นนี้้เ� ป็น็ แหล่่งปลููกผลไม้เ้ มืืองร้อ้ นที่่�หลากหลายและ
อุุดมสมบููรณ์์มากด้้วย เราก็อ็ ยากให้ล้ ููกค้้าจดจำำ�เรื่�องนี้้� และถ้้ามีีโอกาสไปคีีรีีวงศ์ก์ ็็อยาก
ให้แ้ วะไปกิิน เช่่นที่่ไ� ปปากพนัังแล้้วต้้องไปชิมิ ขนมลา

76

ไมม่ ากกน็ อ้ ย เราหวังใหเ้ ครอ่ื งดืม่ หรืือหมอนทองลาเต้้ กาแฟลาเต้เ้ สิริ ์ฟ์ กับั ทุุเรีียนหมอนทอง ซึ่่ง� เป็น็
หรอื อาหารท่ีเสิรฟ์ จุดประกายใหล้ ูกคา้ อีีกผลไม้ข้ ึ้้น� ชื่อ่� ของนคร รวมถึึงนครม็็อคคา ซึ่่�งเป็็นกาแฟผสมโกโก้้
ได้รูจ้ กั เมืองนครศรธี รรมราชมากยิ่งขึน้ เราก็ใ็ ช้โ้ กโก้จ้ ากเกษตรกรท้อ้ งถิ่่น� ด้ว้ ยเช่่นกันั เช่่นเดีียวกับั ขนมพื้น�้ บ้า้ น
และขนมไทย คือื เราไม่่ได้้เสิริ ์ฟ์ กาแฟคู่ก่� ัับเค้ก้ หรืือครัวั ซองต์แ์ บบ
และรกั เมืองนคร ในแบบทเ่ี รารกั ตะวันั ตกอย่่างเดีียว ขนมหวานแบบบ้้านๆ ก็ไ็ ปกัันได้ด้ ้้วยดีีกัับกาแฟ
และชาเหมืือนกััน

เราเปิดิ ร้า้ นนี้้�ก่่อนที่โ่� ควิิดจะเข้า้ มาได้ไ้ ม่่เท่่าไหร่่ ถืือเป็น็ การเปิดิ ใน
จัังหวะที่ด่� ีีท่่ามกลางสถานการณ์ท์ ี่�่แย่่ เพราะอย่่างน้อ้ ยเรายัังมีีเวลา
ประมาณ 3 เดืือนที่ท�่ ำ�ำ ให้ค้ นรู้้�จักั และได้ล้ ููกค้า้ ประจำ�ำ ก่่อนที่โ�่ รคระบาด
จะทำำ�ให้เ้ ราต้อ้ งปิดิ ร้า้ นไปพักั หนึ่่�ง และก็็เพราะเหตุุนั้้น� บวกกัับทำ�ำ เล
ของร้า้ นที่ด�่ ีีมากด้ว้ ย พอรัฐั บาลประกาศให้ก้ ลับั มาเปิดิ ร้า้ นได้้ ก็ม็ ีีลููกค้า้
กลัับมาอย่่างต่่อเนื่่อ� ง จนโควิดิ รอบที่�่ 2 กลับั มาใหม่่ และค่่อยๆ ซาลง
ผลตอบรับั ของร้า้ นค่่อนข้า้ งดีีจนเราต้อ้ งขอเช่่าอาคารข้า้ งๆเพื่่อ� ต่่อเติมิ
พื้�้นที่่�เพิ่่�ม

ซึ่่ง� เรื่อ� งนี้้ก� ็ต็ ้อ้ งยกเครดิติ ให้ค้ วามเป็น็ ลักั ษณะเฉพาะแบบเมืืองนคร
ด้้วย เพราะแม้้ที่น�่ ี่�่จะไม่่ใช่่เมืืองท่่องเที่�ย่ วแบบภูเู ก็ต็ หรืือหาดใหญ่่
แต่่เมืืองก็ไ็ ม่่เคยเงีียบ ผู้้�คนในเมืืองใช้ช้ ีีวิติ และสนับั สนุุนธุุรกิจิ ท้อ้ งถิ่่น�
อยู่ต�่ ลอด ขณะเดีียวกันั ความที่�่เมืืองเป็น็ ที่ต่� ั้้�งของวััดพระธาตุุและ
วััดดัังๆ มากมาย ก็ด็ ึึงดููดให้ค้ นจากทั่่ว� ประเทศมาไหว้พ้ ระขอพร
ไม่่ขาดสาย ยัังคิดิ มาถึงึ ทุุกวัันนี้้�เลยว่่าถ้้าเราเปิดิ ร้้านกาแฟในเมืืองอื่่น�
ท่่ามกลางสถานการณ์โ์ ควิดิ แบบนี้้� เราอาจต้้องปิดิ ร้า้ นไปนานแล้ว้

แม้ร้ ้า้ นจะได้ร้ ัับผลตอบรัับค่่อนข้้างดีี แต่่เราก็ไ็ ม่่หยุุดเรีียนรู้�เพื่่อ�
ที่่�จะพััฒนาเครื่่อ� งดื่่ม� เมนููใหม่่ๆ และการบริกิ ารอยู่�่เสมอ ยัังคงยึดึ มั่่�น
ในจุุดยืืนเดิมิ คือื การทำ�ำ ให้ร้ ้้านสื่่อ� สารอััตลักั ษณ์์และความภาคภููมิใิ จ
ของเมืืองนคร อยากให้้นักั ท่่องเที่ย�่ วหลัังจากไหว้พ้ ระ แล้ว้ มานั่่�งพักั
ดื่่ม� เครื่่อ� งดื่่ม� ที่ร�่ ้า้ นเรา ไม่่มากก็น็ ้อ้ ย ก็ห็ วังั ให้ส้ิ่่ง� ที่เ�่ ราเสิริ ์ฟ์ จุุดประกาย
ให้้เขาได้ร้ ู้้�จัักเมืืองนครมากยิ่่ง� ขึ้้�น และรัักเมืืองนคร ในแบบที่�่เรารััก”

ยุวุ นิดิ า มะณุโุ ชติิ

เจ้า้ ของร้้านกาแฟ Ergo Coffee
ErgoCoffeeThailand

77

“ผมชอบดื่่�มกาแฟ นั่่�งทำ�ำ งาน และพัักผ่อ่ นที่่�ร้้านกาแฟอยู่่�แล้ว้

ก่อ่ นเรียี นจบ จึึงมีคี วามตั้้ง� ใจจะเปิิ ดร้า้ นกาแฟที่่�เมือื งนคร เพราะ
ตอนนั้้น� ในตัวั เมือื งยังั มีรี ้้านกาแฟที่่�เป็็ นร้้านแบบจริิงจังั ไม่เ่ ยอะ
แต่ค่ รอบครััวก็ท็ ้ว้ ง อยากให้ผ้ มใช้เ้ วลาทบทวนมากกว่่านี้้� ผมก็็
รัับฟัั งโดยเลือื กเรีียนปริิญญาโทที่่�กรุุงเทพฯ ต่อ่ จนพอเรีียนจบ

ผมก็ไ็ ม่ค่ ิดิ จะทำ�ำ อย่า่ งอื่่�นเลย นอกจากกลับั บ้า้ นมาเปิิ ดร้้านกาแฟ

Glur House คืือร้้านกาแฟเล็็กๆ ที่ถ�่ อดมาจากความชอบส่่วนตััว
ของผม เช้้าและกลางวันั ขายกาแฟ ส่่วนตอนเย็น็ ในวันั ศุุกร์แ์ ละเสาร์์
เปิดิ เป็น็ บาร์์ และความที่ผ�่ มชอบเล่่นสเก็็ตบอร์์ด เลยนำ�ำ แผ่่นสเก็็ต
อุุปกรณ์์ต่่างๆ รวมถึึงลวดลายกราฟิิกแบบสตรีีทอาร์ท์ มาตบแต่่งร้า้ น

เปิิดอยู่�่ได้ส้ ักั พััก กระแสสเก็็ตบอร์ด์ และเซิริ ์ฟ์ บอร์์ดเริ่�มมา ก็็มีีคนมา
ถามซื้อ้� อุุปกรณ์์ที่น่� ี่ก่� ็เ็ ลยกลายเป็น็ สเก็ต็ ช็็อปที่่เ� ดีียวในเมืือง
พ่่วงเข้้ามาด้้วย

ผมทำำ�ร้า้ นคนเดีียว โดยเริ่�มต้น้ จากทุุนที่่จ� ำ�ำ กััด พอมีีกำ�ำ ไรก็็ค่่อยๆ
ต่่อเติิมมาเรื่อ� ยๆ จนเป็น็ อย่่างที่่�เห็็น ผลตอบรับั ค่่อนข้้างดีีครับั ตอนแรก
ก็็กังั วล รู้้�สึึกเป็็นเหมืือนวัฒั นธรรมของคนนครด้้วยที่่พ� อร้า้ นไหนเปิดิ ใหม่่
คนก็จ็ ะแห่่ไปใช้บ้ ริกิ ารก่่อน ผ่่าน 6 เดืือนถึงึ จะเข้า้ สู่โ�่ ลกของความเป็น็ จริงิ

เจ้า้ ของจะรู้�ว่าหลังั จากนั้้น� ร้า้ นจะรอดหรืือไม่่รอด แต่่ด้ว้ ยความที่ผ�่ มจริงิ จังั
กัับการทำำ�กาแฟ ถ้้ามีีเวลาก็็จะไปร่่วมแข่่งกาแฟเพื่่�อพััฒนาฝีีมืืออยู่�่เสมอ
รวมถึงึ การคัดั สรรเมล็ด็ และพยายามเรีียนรู้�เพื่่อ� พัฒั นาเมนููและการบริกิ าร
ของร้า้ น เดืือนพฤศจิิกายนปีีนี้้� (2565) Glur House จะครบ 6 ปีีล่่ะครัับ

78

เมืองนครควรมพี ื้นที่

ให้ความหลากหลายของคนทุกวัย
เพราะอันทีจ่ รงิ แล้ว สเก็ตบอร์ด

ก็เป็ นวัฒนธรรมเหมือนกนั

ลููกค้า้ หลักั เป็น็ คนทำ�ำ งานในตัวั นครนี่แ�่ หละ มีีนักั ท่่องเที่ย�่ ว
มาบ้้าง ส่่วนนัักศึึกษาไม่่ค่่อยเยอะ เพราะเมืืองนครนี่่�ถึงึ แม้้
จะมีีมหาวิทิ ยาลัยั หลายแห่่ง แต่่ส่่วนใหญ่่ล้้วนอยู่�่นอกเมืือง
กันั หมด นักั ศึึกษาจึงึ ไม่่ค่่อยเข้้ามามีีปฏิิสัมั พัันธ์ใ์ นเมืือง
เท่่าไหร่่ ผมว่่าน่่าเสีียดายอยู่�่ ในย่่านตัวั เมืืองควรมีีความ
เคลื่่อ� นไหวของคนรุ่่น� ใหม่่ให้ม้ ากกว่่านี้้�

และก็เ็ พราะเหตุุนี้้�ด้ว้ ยแหละครัับที่่�ทำ�ำ ให้้ผมพบว่่านคร
มีีพื้้น� ที่�่กิิจกรรมของคนรุ่่น� ใหม่่น้อ้ ย พื้�้นที่ส�่ ร้า้ งสรรค์ส์ ่่วนมาก
จะขับั เคลื่่�อนโดยรััฐซึ่่ง� ก็ม็ ีีความเป็น็ ราชการอยู่�่ หรืือกระทั่่�ง
พื้น�้ ที่่�ทางศิิลปะก็็จะเป็็นศิลิ ปะแนวประเพณีีเกืือบทั้้ง� หมด
เท่่าที่่�ทราบมา นครมีีศิิลปินิ และนักั ออกแบบรุ่น�่ ใหม่่อยู่่�เยอะ
นะครัับ แต่่ความที่�่เมืืองมันั ไม่่มีีพื้้น� ที่่�ให้้พวกเขาได้แ้ สดง
ผลงาน คนเหล่่านี้้เ� ลยเข้า้ ไปหางานหรืือแสดงงานในกรุุงเทพฯ
เสีียเป็น็ ส่่วนมาก

ด้ว้ ยความเป็็นราชการก็ส็ ่่วนหนึ่่ง� อีีกส่่วนก็็เป็็นมุุมมอง
ของผู้�หลัักผู้้�ใหญ่่ในเมืือง อย่่างเทศบาลเขามีีสนามกีีฬาให้้
ทุุกประเภทเลย แต่่กับั สเก็ต็ บอร์ด์ ที่เ่� ป็็นกีีฬาเหมืือนกันั
เขากลัับไม่่มีีพื้้�นที่�ใ่ ห้้ ทุุกวันั นี้้จ� ะมีีแค่่ลานที่ห่� ้า้ งเซ็น็ ทรััล
เขาเปิิดไว้้ให้เ้ ราได้เ้ ล่่นอย่่างเป็น็ ทางการแค่่ที่เ�่ ดีียว

หรืืออย่่างในแวดวงคนเล่่นสเก็็ตบอร์์ด ทุุกปีีเราจะมีีงาน
สเก็ต็ เดย์์ ที่ค�่ นเล่่นสเก็ต็ จะรวมตััวกันั ออกมาไถสเก็็ตไปบน
ถนนในเมืืองเพื่่อ� แสดงจุุดยืืน ผมเคยติิดต่่อไปทางเทศบาล
และตำ�ำ รวจจราจรเพื่่�อขอจััดกิจิ กรรม แต่่เขาไม่่อนุุญาต
แต่่ถ้้ามีีคนขอจัดั กิจิ กรรมเชิงิ ประเพณีีในพื้�้นที่่�เดีียวกััน
กิิจกรรมนั้้�นก็จ็ ะได้้รับั อนุุญาตและได้ร้ ับั การอำำ�นวยความ
สะดวกด้้วย ผมก็็ไม่่เข้า้ ใจเหมืือนกันั ครัับ เพราะอัันที่จ่� ริิงแล้ว้
สเก็็ตบอร์์ดก็เ็ ป็น็ วััฒนธรรมเหมืือนกััน”

สุุเมทัศั น์์ สิิวะสุุธรรม

เจ้า้ ของร้้าน Glur House
Glurhouse

79

“สมัยั ที่่�นครศรีธี รรมราชยังั ไม่ม่ ีรี ้า้ นหนังั สือื ที่่�เป็็ นเชนสโตร์์ ผมไมไ่ ดค้ ดิ เลยวา่ รา้ นเราจะมลี กู คา้ เป็ นใคร
จะมคี นซอื้ มากนอ้ ยแคไ่ หน คดิ แคว่ า่
ตามศููนย์ก์ ารค้า้ คนนครส่่วนใหญ่จ่ ะไปหาซื้้อ� หนังั สืือที่่�ร้้าน เมอื งนครควรตอ้ งมรี า้ นหนงั สืออิสระ

‘สวนหนังั สืือนาคร-บวรรััตน์’์ ตรงสี่่�แยกท่า่ วััง ใจกลางเมือื ง

ที่่�นี่่�เป็็ นร้า้ นหนังั สืือที่่�สร้้างแรงบันั ดาลใจให้น้ ักั เขียี นและนักั อ่่าน

รวมถึึงผมอย่า่ งมาก

ร้้านหนังั สืือร้า้ นนี้้เ� ป็น็ ของนายแพทย์บ์ ััญชา พงษ์์พานิชิ คุุณหมอ
ที่ม�่ ีีงานอดิเิ รกเป็น็ นักั เขีียนซึ่่ง� ทางร้า้ นก็ม็ ักั จัดั กิจิ กรรมส่่งเสริมิ การอ่่าน
อย่่างต่่อเนื่่อ� ง โดยเฉพาะการเชิญิ นักั เขีียนที่ม�่ ีีชื่อ�่ เสีียงมาบรรยายหรืือ
พบปะผู้้�อ่่าน และนั่่น� มีีส่่วนทำ�ำ ให้เ้ มืืองนครและอีีกหลายเมืืองในภาคใต้้
เกิิดกลุ่่�มหรืือชุุมนุุมวรรณกรรมขึ้้�นมากมาย โดยเฉพาะกลุ่่�มนาคร
ในยุุคที่่� กนกพงศ์์ สงสมพัันธ์์ (นักั เขีียนวรรณกรรมซีีไรท์ป์ ีี พ.ศ.2539
- ผู้�เรีียบเรีียง) ยังั มีีชีีวิิตอยู่�่

เมื่่อ� ย้อ้ นกลับั ไปสักั สิบิ หรืือยี่ส�่ ิบิ กว่่าปีีที่แ�่ ล้ว้ ผมก็ไ็ ม่่ทราบเหมืือนกันั
ว่่าทำ�ำ ไมคนหนุ่ม�่ สาวในภาคใต้ห้ ลายคนถึงึ มีีความฝันั จะเป็น็ นักั เขีียนนักั
อาจด้ว้ ยเพราะสื่่�อและบรรยากาศของเมืืองส่่งเสริมิ ด้้วยมั้้ง� ผมจำำ�ได้้
ว่่าสมััยก่่อนก็เ็ คยไปร่่วมกิจิ กรรมกับั ร้้านหนังั สืือแห่่งนี้้อ� ยู่่ห� ลายต่่อ
หลายครั้้ง� จนกระทั่่�งร้้านปิดิ ตัวั ลงไปเมื่่อ� ราว 10 ปีีที่แ่� ล้ว้

กล่่าวได้้ว่่านาคร-บวรรััตน์์ ทิ้้ง� เชื้อ�้ ไฟให้ผ้ มอยากทำ�ำ ร้า้ นหนังั สืือ
เป็น็ ของตัวั เอง ภายหลังั ที่ร�่ ้า้ นหนังั สืือปิดิ ตัวั ลงได้พ้ ักั ใหญ่่ๆ ผมก็ไ็ ด้้
คุุณมิวิ -อธิชิ า กาบููล็อ็ ง เจ้า้ ของสำ�ำ นักั พิมิ พ์ก์ ำ�ำ มะหยี่ช�่ ัักชวนให้้เปิิดร้้าน
หนังั สืือ โดยคุุณมิิวก็ส็ ่่งหนัังสืือวรรณกรรมแปลที่เ�่ ขาจััดพิมิ พ์ส์ ่่งมาให้้
ผมจััดจำำ�หน่่าย ผมจึึงทดลองเปิดิ ครั้้ง� แรกโดยขอเช่่าพื้�้นที่�่ ปารีีทัสั
อาร์์ต คลับั ของเพื่่อ� นรุ่น่� พี่�่ (ปริทิ รรศน์์ หุุตางกููร - นัักเขีียน ศิิลปิิน
และอาจารย์์ศิิลปะ) มาเปิิดร้้าน โดยตั้้ง� ชื่่�อร้้านว่่า Books Therapy
นั่่น� คืือเมื่่อ� ประมาณ 6-7 ปีีที่่�แล้ว้ ได้้

แต่่เดิมิ ปารีีทัสั อาร์ต์ คลับั นอกจากเป็น็ แกลเลอรี่ศ�่ ิลิ ปะของ
คุุณปริทิ รรศน์ท์ ี่น่� ี่ย่� ัังเป็็นเหมืือนที่�่รวมตััวของนัักเขีียนในเมืืองนคร
และที่่�อยู่ใ�่ นภาคใต้้ อีีกอย่่างคืือพื้น้� ที่่�อยู่ใ�่ กล้ม้ หาวิทิ ยาลััยราชภัฏั ด้ว้ ย
ก็เ็ ลยคิิดว่่าน่่าจะมีีนักั ศึึกษาแวะเวีียนเข้า้ มาซื้�้อหนัังสืือ ตอนนั้้น� ไม่่ได้้
คิดิ เลยว่่าร้า้ นจะมีีลููกค้า้ เป็น็ ใคร จะมีีคนซื้�้อมากน้้อยแค่่ไหน คิิดแค่่
ว่่าเมืืองนครควรต้้องมีีร้า้ นหนัังสืืออิิสระ และผมก็อ็ ยากขายหนัังสืือ
ในแบบที่�่ผมชอบ พวกวรรณกรรมแปล วรรณกรรมร่่วมสมัยั และ
หนังั สืือทางสายสังั คมศาสตร์์ อาจไม่่ใช่่หนังั สืือในตลาดกระแสหลักั
แต่่ผมอยากแนะนำ�ำ ให้ค้ นนครได้อ้ ่่าน แค่่นั้้น� เลย

80

หลัังจาก Books Therapy เปิิดที่ป่� ารีีทัสั อาร์ต์ คลัับ ได้้ประมาณ
หนึ่่ง� ปีี ผมก็็ย้้ายร้า้ นมาอยู่�่ในร้้านขายของชำ�ำ ซึ่่�งเป็น็ ธุุรกิจิ ครอบครัวั
ที่่�ชุุมชนท่่าช้้างในตััวเมืืองนคร แม้้ด้้วยพฤติกิ รรมการอ่่านของผู้้�คน
ที่เ่� ปลี่�่ยนไป ร้้านจะไม่่ได้้ขายดีีมาก แต่่ก็ม็ ีีนัักอ่่านแวะเวีียนมาซื้อ�้
หนัังสืือเรื่�อยๆ จนมาช่่วง 3-4 ปีีหลััง ผมเพิ่่ม� ช่่องทางการจำำ�หน่่าย
ทางออนไลน์ด์ ้้วย ก็ท็ ำ�ำ ให้ส้ ถานะดีีขึ้้น� มา จนทำำ�ให้้ธุุรกิิจสามารถ
ไปต่่อได้้

นอกจากนี้้� ผมก็็พยายามจััดกิิจกรรมส่่งเสริิมการอ่่านแบบที่่�
นาคร-บวรรััตน์ท์ ำ�ำ เช่่นการทำ�ำ บุ๊๊�คทอล์์ค หรืือเสวนาอื่่น� ๆแต่่ด้ว้ ยความ
ที่ผ�่ มทำำ�คนเดีียวและมีีงบประมาณจำำ�กัดั และยังั ไม่่มีีเวลาในการหา
แนวร่่วมในการสนับั สนุุนกิจิ กรรม ก็เ็ ลยทำ�ำ ได้ไ้ ม่่ต่่อเนื่่อ� งนััก

ตั้้ง� แต่่มีีโควิดิ มา Books Therapy ก็ป็ ิดิ ทำ�ำ การชั่่ว� คราวครับั โรคระบาด
ก็เ็ รื่�องหนึ่่�ง แต่่ช่่วงหลัังมานี้้�คุุณพ่่อและคุุณป้้าของผมแกมีีอายุุ
ค่่อนข้า้ งมากและสลับั กันั ป่ว่ ย ผมจึงึ ต้อ้ งใช้เ้ วลาส่่วนใหญ่่มาดููแลท่่าน
แต่่ก็็มีีแผนการจะรีีโนเวทร้้าน และกลับั มาเปิดิ อีีกในอนาคตอันั ใกล้้

นครศรีีธรรมราชเป็น็ เมืืองสายมููครับั นักั ท่่องเที่ย�่ วจากทั่่ว� ประเทศ
รวมถึึงต่่างประเทศ เดิินทางมาเยืือนเมืืองนี้้เ� พื่่อ� ไหว้พ้ ระขอพรในวััด
ดังั ๆ หลายแห่่งของเมืือง ขณะเดีียวกันั ในภาพรวมก็ม็ ีีบรรยากาศของ
ความเป็น็ อนุุรักั ษ์น์ ิยิ มค่่อนข้า้ งสููง แม้น้ ี่จ�่ ะเป็น็ จุุดแข็ง็ ในด้า้ นการอนุุรักั ษ์์
แต่่อีีกมุุม ลักั ษณะพิเิ ศษแบบนี้้ก� ็ด็ ููเหมืือนจะกีีดกันั ให้ค้ นรุ่น�่ ใหม่่ที่ม�่ ีี
ความคิดิ ใหม่่ๆ รู้้�สึกึ ไม่่เป็็นส่่วนหนึ่่ง� ของเมืืองไปพร้้อมกััน

ผมสัังเกตว่่าช่่วงหลังั ๆ มานี้้� นครเริ่�มมีีคนรุ่น�่ ใหม่่กลัับบ้้านมาทำำ�
ธุุรกิจิ คาเฟ่่ ร้า้ นอาหาร หรืือสร้า้ งพื้น�้ ที่ห�่ รืือกิจิ กรรมร่่วมสมัยั ในเมืือง
หลายจุุด จึงึ คิดิ ว่่าแม้ห้ ลายปีีหลัังมานี้้�คนอ่่านหนังั สืือน้้อยลง แต่่ยังั ไง
ร้า้ นหนัังสืืออิิสระก็็มีีความจำำ�เป็็นต่่อเมืือง เพราะไม่่ใช่่แค่่การคัดั สรร
หนังั สืือให้ค้ นได้อ้ ่่าน แต่่ยังั หมายถึงึ การเป็น็ พื้น�้ ที่จ�่ ัดั กิจิ กรรม พื้น�้ ที่ข�่ อง
การเรีียนรู้� และการบ่่มเพาะความคิดิ สร้า้ งสรรค์ใ์ ห้ก้ ับั คนในเมืือง และ
สิ่่ง� นี้้แ� หละที่ส�่ ร้า้ งมิติ ิอิ ันั หลากหลายให้ก้ ับั พื้น�้ ที่่ท� ี่่�เราอยู่่� มิิติทิ ี่�ท่ ำำ�ให้้
นครศรีีธรรมราชเป็็นเมืืองที่น่� ่่าอยู่่ส� ำ�ำ หรัับคนทุุกวััย”

จิริ ะ อุ่่�นเรือื งศรีี

นักั เขียี นและเจ้า้ ของร้้านหนังั สืือ Books Therapy
BooksTherapy

81

“พอฟองสบู่่�แตกปีี 2540 บริิษััทที่่�ผมทำ�ำ งานประจำ�ำ ก็ป็ ิิ ดตัวั ลง ผมเป็็ นคนรุ่่�นแรกๆ

ที่่�เปิิ ดท้า้ ยนำ�ำ ทรัพั ย์ส์ มบัตั ิสิ ่่วนตัวั มาขายจนเกิดิ เป็็ นตลาดนัดั แต่ห่ ลังั จากสู้้�อยู่่�สัักพััก
ปีี 2542 ผมตัดั สิินใจพาครอบครััวย้า้ ยกลับั มาตั้้ง� หลักั ที่่�บ้า้ นเกิดิ ที่่�นครศรีีธรรมราช
และยึึดอาชีพี เขียี นบทความและเรื่่�องสั้้�นมาตั้้ง� แต่น่ ั้้น�

เพราะทำ�ำ งานอยู่ก�่ รุุงเทพฯ หลายปีี เมื่่อ� ได้ก้ ลับั มานครใหม่่ๆ ผมพบว่่าจังั หวะของเมืืองเชื่อ�่ งช้า้
จนน่่าตกใจ เมืืองยัังมีีความเป็็นชนบทและผู้้�คนอยู่่�กันั สบายๆ เพราะไม่่มีีความจำ�ำ เป็็นต้อ้ งรีีบเร่่ง
ไปไหน และไม่่มีีบรรยากาศของการแข่่งขันั แม้จ้ ะเป็น็ เรื่อ� งดีีต่่ออาชีีพนักั เขีียน แต่่ตอนมาอยู่ใ�่ หม่่ๆ
ผมก็็ใช้้เวลาปรับั ตัวั อยู่พ่� อสมควรเหมืือนกันั

ผมไม่่มีีความเป็น็ คนนครเลย ถ้้าคุุณนิยิ ามวิิถีีคนนครในแบบที่�่ตื่่น� แต่่เช้้ามืืดมานั่่ง� ร้้านน้ำ�ำ�ชา
เพื่่�อพููดคุุยกับั เพื่่อ� น หรืือกินิ โรตีีกัับน้ำ�ำ� ชาอีีกรอบในตอนค่ำ�ำ� อาจจะเพราะแบบนี้้� ผมจึึงไม่่ค่่อยได้ม้ ีี
ปฏิสิ ัมั พัันธ์ก์ ับั เมืืองมากนักั หากไม่่ใช่่การทำำ�ธุุระ ซื้�้อข้า้ วของ หรืือกินิ อาหารตามร้า้ น การใช้้ชีีวิติ
ในเมืืองของผมคืือการใช้้เวลากับั การนั่่�งอ่่านหนัังสืือหรืือเขีียนต้้นฉบัับที่ร�่ ้า้ นกาแฟ และใช้เ้ วลา
ตอนเย็็นเดินิ ออกกำำ�ลังั กายที่ส�่ วนสาธารณะและเอาข้้าวไปให้ห้ มาและแมวจรจัดั ในสวน

อย่่างไรก็ด็ ีี ความเป็น็ เมืืองนครก็ถ็ ืือเป็น็ วัตั ถุุดิบิ หลักั ที่ผ�่ มนำ�ำ มาใช้เ้ ขีียนเรื่อ� งสั้้น� ตลอดมา ไม่่ว่่า
จะเป็น็ วิถิ ีีชีีวิติ ของผู้้�คนท้อ้ งถิ่่น� อันั เรีียบง่่ายและวนซ้ำ��ำ แต่่ก็เ็ ปี่ย�่ มไปด้ว้ ยรายละเอีียดและสถานการณ์์
ความเชื่อ�่ ความศรัทั ธา ไปจนถึงึ ปรากฏการณ์เ์ กี่ย�่ วกับั เครื่่อ� งรางของขลังั ที่ก�่ ลายมาเป็น็ กลไกขับั เคลื่่อ� น
เศรษฐกิิจระดัับจังั หวัดั จนถึงึ ทุุกวันั นี้้�

ถ้้าไม่่นัับช่่วงเรีียนหนัังสืือในวััยเด็็ก ผมใช้้ชีีวิิตอยู่่เ� มืืองนครมายี่�ส่ ิิบกว่่าปีีแล้ว้ แน่่นอน เมืือง
เปลี่่ย� นแปลงไปจากที่่�ผมคุ้�นเคยตอนที่ก�่ ลับั มาอยู่�่ใหม่่ๆ อย่่างเห็น็ ได้ช้ ัดั เกิดิ การขยายตัวั มีีตึกึ
รามบ้า้ นช่่องขึ้้น� หนาแน่่นพร้อ้ มสาธารณููปโภคต่่างๆ ที่ด�่ ีีขึ้้น� และจังั หวะของเมืืองก็เ็ ร็ว็ ขึ้้น� แต่่ถามว่่า
เป็็นเมืืองที่่�น่่าอยู่ไ่� หม ผมมองว่่าที่น�่ ี่่ก� ็เ็ หมืือนเมืืองอื่่�นๆ ส่่วนใหญ่่ในประเทศไทย คือื เป็็นเมืืองที่�่
ทุุกคนอยู่ไ่� ด้้ แต่่ยัังห่่างไกลจากความน่่าอยู่่�

เพราะเมืืองยังั คงติดิ อยู่ก�่ ับั ระบบราชการที่ล�่ ่่าช้า้ ประชาชนเข้า้ ถึงึ บริกิ ารได้ล้ ำ�ำ บาก ผู้้�คนหลายคน
ยังั ไม่่เคารพในสิทิ ธิ์์ข� องกันั และกันั ต่่างคนต่่างขับั รถไม่่เอื้อ�้ เฟื้้อ� กระทั่่ง� คุุณเดินิ ข้า้ มถนนบนทางม้า้ ลาย
น้อ้ ยเหลืือเกินิ ที่จ�่ ะมีีรถจอดให้ค้ ุุณเดินิ ข้า้ ม ยังั ไม่่นับั รวมเมืืองยังั ขาดพื้น�้ ที่ส�่ าธารณะที่ต�่ อบสนองกับั
ผู้้�คนทุุกเพศทุุกวััย สิ่่ง� เหล่่านี้้�หาใช่่สิ่่ง� ที่่�ผมพบในเมืืองนคร แต่่เป็็นเมืืองใหญ่่ๆ แทบจะทั่่ว� ประเทศ

จริงิ อยู่่�ที่ค่� วามหนาแน่่นของประชากร ตึกึ รามบ้้านช่่อง ธุุรกิจิ และสาธารณููปโภค ล้้วนเป็็น
เครื่่อ� งชี้้ว� ัดั ความเป็น็ เมืือง แต่่สำ�ำ หรับั ผม เมืืองที่แ�่ ท้จ้ ริงิ คือื การที่ผ�่ ู้้�คนในเมืืองมีีสำ�ำ นึกึ ของความเป็น็
พลเมืือง เคารพ และมีีน้ำ��ำ ใจต่่อผู้�อื่น� รวมถึึงมีีส่่วนร่่วมในการกำ�ำ หนดทิศิ ทางการเจริญิ เติิบโตของ
เมืืองด้้วยกััน สิ่่ง� นี้้ต� ่่างหากคือื ความศิิวิไิ ลซ์์ คือื สิ่่�งที่ท่� ำำ�ให้เ้ มืืองเป็น็ เมืือง เมืืองที่�ม่ ีีจิติ วิญิ ญาณ”

จำ�ำ ลอง ฝั่� งชลจิติ ร

นักั เขียี น และศิิลปิิ นแห่ง่ ชาติสิ าขาวรรณศิิลป์์

82

ผมมองว่าเมืองนครก็เหมอื นเมอื งใหญ่
อื่นๆ ในประเทศไทย เป็ นเมืองท่ที กุ คนอยู่ได้

แตย่ ังหา่ งไกลจากความนา่ อยู่

83

“พื้้� นเพผมเป็็ นคนอำ�ำ เภอกาญจนดิษิ ฐ์์ จ.สุรุ าษฎร์ธ์ านีี หลัังจากหัันมาเขียี นหนัังสือื เป็น็ หลัักอยู่� 3-4 ปีี ก็ม็ ีคี นรู้จ� ัักมาชวน
ให้้ผมไปปั้้น� รูปู ปั้้น� สำ�ำ หรัับถวายวััด ช่ว่ งนั้น้� ไอ้้ไข่ว่ ััดเจดียี ์์กำ�ำ ลัังดััง
มาอยู่่�นครศรีธี รรมราชเพราะมาเรียี นที่่�วิทิ ยาลัยั ศิลิ ป ก็็เลยได้้งานปั้้น� รูปู ปั้้�นไก่่แก้้บนให้้กัับร้้านค้้าแถวนั้้น� ปรากฏว่า่
หัตั ถกรรม งานชุุกมาก ปั้้น� กัันไม่่ทััน จะบอกว่า่ ขายดีีจนเจ๊๊งก็ไ็ ด้้ เพราะทำ�ำ ไม่ท่ ััน
ออเดอร์์เยอะจนเราทำำ�งานเหมือื นกรรมกร จึึงขอหยุุดดีกี ว่า่
เมื่่�อก่่อนอยากเป็็นนัักเขีียนการ์ต์ ูนู พอจบมาใหม่ๆ่ ก็็ไปอยู่่�กัับ
พี่่ด� ิเิ รก สีีแก้้ว ทุุกวัันนี้้ผ� มกลัับมาปลูกู บ้้านอยู่่�กัับแฟนที่่�อำ�ำ เภอช้้างกลาง
ได้้เขียี นการ์ต์ ูนู อย่่างที่่เ� คยฝัันไว้้ตอนหนุ่่�มๆ (‘นัักล่่าวาฬ’ นิยิ ายภาพ
พี่่�ดิเิ รกค่อ่ นข้้างมีีอิทิ ธิพิ ลกัับผม เพราะหลัังจากนั้้น� ไม่น่ าน รางวััลชนะเลิศิ 7 Books Awards 2565) ทำำ�ภาพประกอบให้้
ผมออกจากงานร้้านป้้ายไปรัับงานเขีียนรููปเหมืือนอยู่ �เกาะสมุุย สำำ�นัักพิมิ พ์ข์ องแฟน (สำำ�นัักพิมิ พ์เ์ วลา https://www.facebook.
พอมีโี อกาสได้้พบปะแกบ้้าง เห็็นว่่าแกหัันมาเขียี นบทกวีี ผมก็็สนใจ com/TimePublishing และเขียี นหนัังสืือของตััวเอง
การอ่า่ นการเขีียนตามแกไปด้้วย จนมีีรวมเรื่อ� งสั้้น� ตีีพิมิ พ์์เป็็นของ
ตััวเองเล่ม่ แรก (‘แดดเช้้าร้้อนเกินิ กว่่าจะนั่่�งจิิบกาแฟ’,รวมเรื่�องสั้�้น
รางวััลซีีไรต์ป์ ีี 2554 - ผู้้�เรีียบเรียี ง)

จเด็จ็ กำ�ำ จรเดช

นักั เขียี น

84

ทำ�ำ ไมต้้องเป็็นนครใช่่ไหม นั่่�นสิิ ผมเคยอยู่่�มาทั้ง�้ สุุราษฎร์์ นครมัันเป็็นเมือื งที่่ม� ีบี รรยากาศของการเรียี นรู้� แต่่พื้้น� ที่่�เพื่่�อการ
เกาะสมุุย ภููเก็็ต และหาดใหญ่่ แต่่ก็พ็ บว่่าไม่่มีที ี่่ไ� หนดึึงดููดผมได้้ เรียี นรู้�กลัับไม่ค่ ่อ่ ยมีี เราไม่ม่ ีีร้้านหนัังสืืออิสิ ระ แกลเลอรี่� หรืือพื้้�นที่่�
เท่่าที่่น� ี่่� อาจที่่น� ี่่�เป็น็ เมืืองใหญ่ท่ ี่่�ยัังมีีความเป็น็ ท้้องถิ่น� อยู่� ขณะเดียี ว และกิจิ กรรมเชิิงสร้้างสรรค์์เท่า่ ไหร่่
กัันก็ม็ ีบี รรยากาศของการศึึกษาเรีียนรู้อ� ยู่่�ด้้วย
ผมยัังหวัังเลยว่า่ คงดีีมากๆ ถ้้าวัันเสาร์์หรืืออาทิติ ย์์ ขัับรถออก
ผมสัังเกตว่่าผู้้ค� นในเมืืองใหญ่่ที่่อ�ื่น� เขามัักจะคุุยเรื่�องเงิิน จากบ้้านเข้้าเมืืองมาดููหนััง ซื้อ� หนัังสืือไปอ่า่ นที่่ร� ้้านกาแฟ และ
เรื่อ� งความมั่่�งคั่่ง� ของตััวเอง แต่ก่ ัับคนนคร ดููมีีมิติ ิิที่่น� ่่าสนใจกว่า่ แวะดููงานศิลิ ปะก่่อนกลัับ นครคงน่า่ อยู่่�กว่า่ นี้้อ� ีีกไม่น่ ้้อย”
มีีการถกเถีียงแลกเปลี่่�ยนมุุมมองทางสัังคม มีีความตรงไปตรงมา
แต่่ก็เ็ ป็็นมิิตร มีีลูกู ล่่อลููกชน และอารมณ์์ขััน มัันมีีบรรยากาศของ
คนมีีความรู้้�มานั่่�งคุุยกัันสนุุกๆ มากกว่่านี่่� อาจเป็็นเหตุุผลที่่�ผม
วนเวียี นใช้้ชีวี ิติ อยู่�ที่�นี่่�

เหน็ ๆ อยวู่ ่านครศรธี รรมราชมวี ิทยาลยั ศิลปะ
ศิลปิ นอยกู่ ันท่นี ่เี ยอะ แต่เรากลบั แทบไม่มพี ้ืนที่

แสดงผลงานใหพ้ วกเขาเลย

85

“พวกเรารู้้�จักั กัันเพราะความสนใจในหนัังตะลุุง เมืืองนครถืือเป็็นหนึ่่ง� ในเมืืองที่่�มีีคณะหนัังตะลุุงมากที่ส�่ ุุด
ในประเทศ เพราะแม้้ในยุุคหลังั มานี้้จ� ะมีีมหรสพสมััยใหม่่เกิดิ
บางคนรู้้�จักั เพราะเป็็ นเพื่่�อนร่ว่ มคณะ แต่ส่ ่ว่ นใหญ่จ่ ะรู้้�จักั ขึ้้น� มากมาย แต่่ชาวบ้า้ นส่่วนใหญ่่ก็็ยังั นิยิ มจ้า้ งหนังั ตะลุุงไป
แสดงตามงานต่่างๆ อยู่�่ ซึ่่ง� ก็อ็ ย่่างที่บ�่ อก คณะหนังั ตะลุุงหลาย
จากการประกวดการแสดงหนังั ตะลุงุ ของมหาวิทิ ยาลัยั คณะต่่างมีีจุุดเด่่นเป็น็ ของตัวั เอง มีีทั้้ง� สายอนุุรักั ษ์ท์ ี่เ�่ ป็น็ ที่ถ�่ ููกใจ
ของคนสููงวััย รวมถึึงสายตลกโปกฮาที่�เ่ ล่่าเรื่�องร่่วมสมััย เช่่น
ราชภัฏั นครศรีธี รรมราช ซึ่ง�่ จะจัดั ขึ้้น� ในงานบุญุ เดือื นสิบิ ‘คณะน้อ้ งเดีียว ลููกทุ่่ง� วััฒนธรรม’ ของเดีียว สุุวรรณแว่่นทอง
นายหนังั ผู้้�พิกิ ารทางสายตา ซึ่่�งกำ�ำ ลัังได้ร้ ับั ความนิิยมอย่่างมาก
ของทุกุ ปีี จนนำ�ำ มาสู่่�การร่ว่ มชมรมศิลิ ปวัฒั นธรรมท้อ้ งถิ่่�น
หนงั ตะลงุ สมยั นไ้ี ม่เพียงเป็ นสื่อบนั เทิงของ
ภาคใต้ข้ องมหาวิทิ ยาลัยั ชาวบา้ น แต่ยังเป็ นสื่อสรา้ งสรรคท์ ่สี ะทอ้ นความ

หนัังตะลุุงอยู่�ใ่ นวิถิ ีีชีีวิิตของคนใต้้ ทั้้�งในงานเทศกาล เป็ นไปของสังคมและการเมอื งไปพรอ้ มกัน
งานบุุญ งานรื่น� เริิง หรืือกระทั่่�งงานศพ เราเรีียกคนเชิดิ และ
พากย์ห์ นัังว่่านายหนััง โดยในแต่่ละคณะจะต้อ้ งมีีนายหนังั
แค่่คนเดีียว มีีตัวั ละครให้เ้ ชิดิ กี่ต�่ ัวั ก็ว็ ่่าไป นายหนังั จะต้อ้ งรับั บท
ในการเล่่าเรื่�องและพากย์เ์ สีียงพููดคุุยให้ต้ ัวั ละครทั้้�งหมด
นายหนัังที่่เ� ก่่งจะแยกบุุคลิกิ ตััวละครแต่่ละตััวออกมาอย่่าง
ชััดเจน และทำ�ำ ให้ผ้ ู้้�คนติดิ ตามเรื่อ� งราวด้้วยความสนุุกสนาน
จนจบ

เราหลายคนในกลุ่่ม� อยากเป็็นนายหนังั เพราะมีีโอกาสได้้
ดููนายหนังั เก่่งๆ เชิดิ หุ่น�่ หรืือเราบางคนก็็มีีความสนใจอยู่่�ใน
สายเลืือด เพราะเป็น็ ลููกหลานของศิิลปินิ หนังั ตะลุุงอยู่่แ� ล้้ว
แม้้จะสนใจศิิลปะการแสดงเหมืือนกััน แต่่เราก็็ล้้วนมีีจุุดเด่่น
แตกต่่างกันั บางคนเก่่งในการขัับกลอน บางคนเก่่งเรื่อ� ง
การพากย์เ์ สีียงได้อ้ ย่่างรื่น� หููและสนุุก บางคนเก่่งในด้า้ นการอนุุรักั ษ์์
แบบแผนดั้้�งเดิมิ ไว้้ และบางคนก็เ็ ก่่งในเรื่อ� งไหวพริบิ และ
การสร้า้ งมุุขตลกที่ล�่ ้อ้ ไปกับั สถานการณ์ส์ ังั คม

หลายคนมัักเข้้าใจผิิดว่่าหนัังตะลุุงจะเล่่น
เฉพาะแต่่เรื่อ� งรามเกีียรติ์์� หรืือวรรณกรรม
พื้้�นบ้้านดั้้ง� เดิิม แต่่จริงิ ๆ แล้ว้ ในยุุคหลััง
ก็็มีีคณะหนัังตะลุุงหลายคณะเขีียน
บทละครขึ้้�นมาใหม่่ บ้า้ งก็ท็ ำ�ำ ละครจาก
นิยิ ายสมัยั ใหม่่ หรืือปรับั บทละครดั้้ง� เดิมิ
ให้ม้ ีีเนื้อ�้ หาที่ส�่ อดคล้อ้ งกับั สถานการณ์์
ปััจจุุบันั เราจึึงจะได้เ้ ห็็นมุุขที่่เ� ป็น็
กระแสสัังคมถููกเล่่าในหนังั ไม่่น้อ้ ย
หนัังตะลุุงสมัยั นี้้จ� ึงึ ไม่่เพีียงเป็น็ สื่่อ�
บันั เทิงิ ของชาวบ้า้ น แต่่ยังั เป็น็ สื่่อ�
สร้า้ งสรรค์ท์ ี่�่สะท้้อนความเป็น็ ไป
ของสังั คมและการเมืืองไปพร้้อมกันั

86

โดยหนึ่่�งในหัวั เรี่�ย่ วหััวแรงในการอนุุรักั ษ์์หนัังตะลุุงให้้อยู่�่ ขณะเดีียวกันั ทั้้ง� สถาบันั การศึกึ ษาและทางจังั หวัดั ก็ม็ ีีการส่่งเสริมิ
คู่่�กับั เมืืองนครไว้้ คือื อาจารย์ว์ าทีี ทรััพย์์สินิ อาจารย์ท์ ี่�่ก่่อตั้้�ง การอนุุรักั ษ์ห์ นัังตะลุุงอยู่เ�่ รื่อ� ยมา
ชมรมศิลิ ปวัฒั นธรรมท้อ้ งถิ่่น� ภาคใต้ข้ องพวกเรา ขณะเดีียวกันั
อาจารย์ก์ ็ก็ ่่อตั้้ง� พิิพิิธภััณฑ์บ์ ้้านหนัังตะลุุง ทำ�ำ หน้้าที่�่เผยแพร่่ แต่่ก็ค็ งจะดีีกว่่านี้้�ไม่่น้อ้ ย หากเมืืองนครจะมีีพื้�้นที่�่กลาง
ภููมิปิ ััญญาเรื่�องนี้้�แก่่ผู้้�ที่ส�่ นใจ และล่่าสุุดทางคณบดีีคณะ ที่เ�่ ปิดิ ให้ค้ นรุ่น�่ ใหม่่ได้ม้ าแสดงผลงานของตัวั เองอย่่างต่่อเนื่่อ� ง
มนุุษยศาสตร์์และสัังคมศาสตร์ก์ ็็มีีแผนจะทำ�ำ โรงหนัังตะลุุง บ้้าง อาจจััดแสดงสััปดาห์์หรืือเดืือนละครั้้ง� ในตััวเมืือง ให้ค้ น
ของมหาวิทิ ยาลัยั ราชภัฏั โดยเปิดิ การแสดงอย่่างน้อ้ ยเดืือนละครั้้ง� ท้้องถิ่่น� และนักั ท่่องเที่่ย� วที่�่มาเยืือนนครได้้มาดูู เรามีีภาพฝันั
ไกลๆ ที่่�อยากพััฒนาแวดวงหนัังตะลุุงให้้มีีคุุณภาพและเป็น็ ที่�่
ถามว่่ายุุคสมััยเปลี่ย�่ น แล้ว้ หนังั ตะลุุงจะสููญหายไปกัับกาล สนใจในระดับั ที่ใ�่ ครก็็ตามที่ม�่ าเยืือนเมืืองนคร ยอมควักั เงินิ
เวลาไหม ในมุุมมองของพวกเรา ไม่่คิดิ ว่่าอย่่างนั้้น� นะครับั ซื้อ�้ ตั๋๋ว� เข้า้ ชม แบบการแสดงละครเวทีีหรืือมหรสพในต่่างประเทศ
อาจจะเพราะเราเติิบโตมาแบบนี้้แ� ละเห็็นคนรุ่น่� เรารวมถึึง ถ้า้ เป็น็ แบบนั้้น� ได้้ อาชีีพนี้้ไ� ม่่เพีียงน่่าภาคภููมิิใจ แต่่ยัังมั่่�นคง
รุ่�่นน้้องอีีกจำำ�นวนไม่่น้้อยที่ใ่� ห้ค้ วามสนใจ และอยากฝึกึ ฝน และยั่่ง� ยืืนอีีก”
เพื่่อ� พัฒั นาตัวั เองเป็น็ นายหนังั หรืือทำ�ำ งานอยู่ใ�่ นคณะหนังั ตะลุุง

โจม-ธนวััฒน์์ ไทรแก้ว้ , โอม-ณัฐั พล บัวั จันั ทร์์,
ไบร์์ท-อติวิ ััฒน์์ ทรงศิิวิิไล, ยูฟู ่่ า-คุณุ ากร ประมุขุ

และน้ำำ�มนต์์ เทิดิ เกียี รติชิ าติิ

กลุ่่�มหนังั ตะลุงุ ชมรมศิิลปวััฒนธรรมท้อ้ งถิ่่�นภาคใต้้
มหาวิิทยาลัยั ราชภัฏั นครศรีีธรรมราช

87

88

89

Feature

เรียี นรู้้�
รักั ษ์ท์ ้อ้ งถิ่น่�

และ

ยกระดับั
เศรษฐกิิจชุมุ ชน

ตามกรอบการพััฒนาเมือื งแห่ง่ การเรียี นรู้้�ของ
UNESCO การฟื้้� นฟููการเรียี นรู้้�ให้ก้ ับั ชุมุ ชน และ
ครอบครัวั ถือื ว่า่ เป็็ น 1 ใน 6 กรอบแนวคิิดสำ�ำ คัญั
ที่่�หลายเมือื งทั่่�วโลกที่่�นำ�ำ มาปรับั ใช้้ และเป็็ นเข็ม็ ทิิศใน
การพััฒนาให้เ้ ป็็ นเมือื งเรียี นรู้้�ของตนเอง ซึ่ง�่ เมือื งปากพููน
จ.นครศรีธี รรมราช ถือื ได้ว้ ่า่ เป็็ นหนึ่่�งในโครงการพััฒนาเมือื ง
แห่ง่ การเรียี นรู้้� ของ บพท.ที่่�นำ�ำ เอาแนวคิิดดังั กล่า่ วมาประยุกุ ต์์
ใช้ก้ ับั บริิบท เมือื งประมงปากน้ำำ� วิิถีกี ารอนุรุ ักั ษ์์ ส่ง่ เสริิม
องค์ค์ วามรู้้�และจิิตสำ�ำ นึึกรักั ษ์์ท้อ้ งถิ่น่� ได้อ้ ย่า่ งเป็็ นรููปธรรม
เกิิดเป็็ นภาพกิิจกรรมการเรียี นรู้้�ที่่�ชัดั เจน และมองเห็น็
ความเป็็ นไปได้ใ้ นการต่อ่ ยอดสู่่�การพััฒนาในอนาคต

90

การขัับเคลื่่อ� นโครงการวิจิ ััยปากพููน โครงการย่อ่ ยที่่� 2 โครงการเกลอปากพูนู : การสร้้างกลไก
เมือื งแห่่งการเรียี นรู้ใ� นปีี 2564-2565 ความร่ว่ มมืือและเครืือข่า่ ยพััฒนาพื้้�นที่่�การเรีียนรู้พ� ิิพิิธภััณฑ์์
ที่่�ผ่า่ นมา ดำ�ำ เนินิ การโดย ผศ.ดร.ดำำ�รงศ์์พัันธ์์ มีีชีวี ิติ เพื่่�อสร้้างเศรษฐกิจิ ท้้องถิ่น� และคุุณภาพชีวี ิิตในพื้้น� ที่่�
ใจห้้าววีีระพงศ์์ และ คณาจารย์์ ร่ว่ มด้้วยนัักวิจิ ััย เทศบาลเมืืองปากพููน จัังหวััดนครศรีธี รรมราช” ดำำ�เนิินการโดย
จากมหาวิทิ ยาลััยราชภััฏนครศรีธี รรมราช มีีวััตถุุประสงค์์ และ ผศ.ดร.เชษฐา มุุหะหมััด
โครงการวิจิ ััยย่่อย ดัังนี้้� โครงการย่อ่ ยที่่� 3 โครงการพร้้าวผูกู เกลอ : กระบวนการสร้้าง
วััตถุุประสงค์ข์ ้้อที่่� 1) เพื่่�อพััฒนากลไกการขัับเคลื่่อ� นเมือื งแห่่ง เครือื ข่่ายการเรีียนรู้ท� างธุุรกิิจในการปรัับเปลี่่�ยนวิิถีีการผลิิตเพื่่�อ
การเรียี นรู้ส� ู่่�ความยั่่ง� ยืนื (Learning City) ผ่่านความร่ว่ มมือื ของ ยกระดัับเศรษฐกิจิ ท้้องถิ่�นและคุุณภาพชีวี ิิตของผู้้ป� ระกอบการ
ภาคีีเครืือข่า่ ยความรู้้�และวิิทยาการในพื้้น� ที่่เ� ทศบาลเมือื งปากพูนู ชาวสวนมะพร้้าวในพื้้น� ที่่�เทศบาลเมือื งปากพููน จัังหวััดนครศรีี
ตำ�ำ บลปากพููน จัังหวััดนครศรีีธรรมราช ธรรมราช ดำ�ำ เนิินการโดย ดร.จิติ ติิมา ดำำ�รงวััฒนะ
2) เพื่่�อพััฒนากระบวนการศึึกษาท้้องถิ่�น (Local Study) นำำ�ไปสู่่� โครงการย่อ่ ยที่่� 4 โครงการทุุนประวััติิศาสตร์์ปากพูนู เพื่่อ� สร้้าง
การสัังเคราะห์เ์ นื้้อ� หาของท้้องถิ่น� (Local Literature) ส่ง่ ผลให้้เกิดิ ความภููมิใิ จในท้้องถิ่น� และการฟื้้น� ฟูทู รััพยากร ดำำ�เนินิ การโดย
ความร่่วมมืือทางสัังคม ความภููมิิใจในท้้องถิ่น� และนำำ�ไปสู่่�การ ผศ.มานะ ขุุนวีชี ่่วย
ต่อ่ ยอดผลิิตภััณฑ์์และการบริกิ ารในพื้้�นที่่�เทศบาลเมืืองปากพููน โครงการย่อ่ ยที่่� 5 โครงการการประเมิินและพััฒนาระดัับ
จัังหวััดนครศรีธี รรมราช คุุณภาพชีวี ิิตและเศรษฐกิิจชุุมชนเทศบาลเมือื งปากพููนจัังหวััด
และ 3) เพื่่�อพััฒนาพื้้น� ที่่�การเรีียนรู้� (Learning Space) และ นครศรีธี รรมราช ดำำ�เนิินการโดย อาจารย์น์ อรีีนีี ตะหวา
พิพิ ิิธภััณฑ์ม์ ีชี ีวี ิิต (Living Museum) ยกระดัับเศรษฐกิจิ ท้้องถิ่�น
และคุุณภาพชีวี ิติ ของคนในพื้้น� ที่่เ� ทศบาลเมือื งปากพูนู จัังหวััดนครศรีี จุุดเด่น่ ประการหนึ่่ง� ของการวางแผนโครงการ และการดำ�ำ เนินิ
ธรรมราช อย่า่ งเป็น็ รูปู ธรรม โครงการวิจิ ััยปากพููนเมืืองแห่่งการเรีียนรู้� คืือ การวางกรอบการ
วััตถุุประสงค์ห์ ลัักทั้ง�้ 3 ข้้อถูกู นำ�ำ ไปดำ�ำ เนินิ การวิจิ ััยเชิงิ ปฏิบิ ััติกิ าร วิจิ ััยทั้ง�้ 5 โครงการย่อ่ ย และการคััดสรรพื้้น� ที่่ก� ัับประเด็น็ การ
ในพื้้น� ที่่�ตำ�ำ บลปากพููน 12 หมู่่�บ้้าน โดยกำ�ำ หนดพื้้�นที่่�ศึึกษา และ วิิจััยที่่�ร้ อยเรีียงสอดคล้้องไปกัับศัักยภาพของ
ประเด็็นที่่�มีีศัักยภาพในการขัับเคลื่่�อนการส่่งเสริมิ การเรีียนรู้ท� ี่่� ท้้องถิ่น� การสร้้างผลิติ ภััณฑ์ฐ์ านทรััพยการ
สอดรัับไปกัับการพััฒนาโอกาสทางเศรษฐกิิจระดัับชุุมชน และการ ด้้วยการเรีียนรู้แ� ละการมีสี ่ว่ นร่ว่ ม
ส่ง่ เสริมิ ให้้เกิดิ สำ�ำ นึึกรัักษ์ท์ ้้องถิ่น� โดยโครงการย่อ่ ยทั้ง�้ 5 โครงการภาย รวมไปถึึงการออกแบบโครงการ
ใต้้ชุุดโครงการได้้กำำ�หนดประเด็น็ เป้า้ หมาย และวางกรอบงานวิิจััย วิิจััยให้้มีกี ระบวนการติดิ ตาม
ไว้้ตามชื่่อ� โครงการ และคณาจารย์ผ์ ู้้ร� ัับผิิดชอบ ดัังนี้้� ประเมิินผลการดำ�ำ เนินิ งาน
วิจิ ััยอย่่างครบวงจร
โครงการย่อ่ ยที่่� 1

โครงการอุุโมงค์์โกงกาง : ความหลากหลายทางชีวี ภาพในพื้้�นที่่�
ป่่าชายเลน เพื่่�อพััฒนาและยกระดัับสู่่�การพััฒนาพิิพิิธภััณฑ์ม์ ีชี ีีวิติ
สนัับสนุุนการเรียี นรู้�สู่่�ความยั่่ง� ยืนื ต่่อยอดสู่่�ผลิติ ภััณฑ์์และบริกิ าร
ในพื้้น� ที่่ช� ุุมชนเมืืองปากพููน ตำ�ำ บลปากพููน อำำ�เภอเมืือง จัังหวััด
นครศรีธี รรมราช ดำำ�เนิินการโดย รศ.ดร.สุุภาวดีี รามสูตู ร

91

92

93

94

95

96

97

98

99

ผลลััพธ์์ของการวิจิ ััยครั้�้งนี้้�คือื การใช้้การศึึกษาท้้องถิ่น� (Local
Study) มาเป็็นฐานในการวิิจััยเชิงิ ปฏิบิ ััติิการได้้อย่า่ งมีีนััยยะสำำ�คััญ
แสดงออกผ่า่ นงานศึึกษานิิเวศเชิิงสัังคม และนิิเวศธรรมชาติิ นำ�ำ มา
ซึ่่ง� ความเข้้าอกเข้้าใจในเรื่�องอาชีีพการทำ�ำ มาหากิินของคนปากพููน
ทั้ง�้ เรื่อ� งการประมงปากน้ำ��ำ การทำ�ำ สวนมะพร้้าว การแปลรูปู ผลิติ ภััณฑ์์
การหนุุนเสริมิ การท่อ่ งเที่่ย� ว และความเข้้าใจในเรื่�องประวััติิศาสตร์์
ท้้องถิ่�น ตััวอย่่างงานท้้องถิ่น� ศึึกษาที่่�ถูกู นำ�ำ ไปต่่อยอดอย่า่ งเป็็น
รูปู ธรรม ได้้แก่่ การสำ�ำ รวจความหลากหลายของทรััพยากรป่า่
โกงกาง ซึ่่ง� นำ�ำ มาสู่่�การทำ�ำ งานร่่วมกัับกลุ่่�มอนุุรัักษ์ป์ ่่าโกงกาง
ชาวประมง และชุุมชนจิิตอาสา หมู่� 4 การจััดแสดงนิิทรรศการ
พิิพิิธภััณฑ์์มีีชีีวิิตปากพููน นำ�ำ เสนอแหล่่งเรีียนรู้�ประมงพื้้�นบ้้าน
ป่า่ โกงกาง ข้้อมููลเส้้นทางท่่องเที่่�ยวป่่าโกงกาง และผลิิตภััณฑ์์ที่่�ได้้
จากพื้้�นที่่ป� ากน้ำ��ำ ต่อ่ ยอดศัักยภาพที่่ด� ีีอยู่�แล้้วของชุุมชน ให้้มีคี วาม
ชััดเจนมากยิ่่�งขึ้น้� ณ พื้้น� ที่่�แพปลา “ความสุุขของชาวเล”

การศึึกษาพัันธุ์์�พืืช และสััตว์์ในพื้้น� ที่่อ� ุุโมงค์์โกงกาง นำำ�ไปสู่่�
การเสริมิ ศัักยภาพของแหล่ง่ ท่อ่ งเที่่ย� วอุุโมงค์โ์ กงกาง (อุุโมงค์อ์ เมซอน)
แหล่่งท่่องเที่่�ยวที่่�ถือื ว่า่ เป็็นแม่่เหล็ก็ ซึ่�่งเป็น็ ที่่ร�ู้�จัักอยู่�แล้้ว ในเรื่อ� งของ
การให้้ข้้อมููลเส้้นทาง และฐานการเรียี นรู้ท� รััพยการธรรมชาติิ

ในเรื่อ� งการส่่งเสริมิ สำ�ำ นึึกรัักษ์ท์ ้้องถิ่น� งานวิจิ ััยท้้องถิ่น� ศึึกษา
ได้้ดำ�ำ เนินิ การค้้นคว้้าข้้อมููลประวััติศิ าสตร์์การตั้้ง� ถิ่น� ฐานของคน
ปากพูนู การอพยพย้้ายถิ่�นเข้้ามาของชาวประมงเพชรบุุรีี การยกพล
ขึ้น�้ บกของกองทััพญี่่ป�ุ่�นบริเิ วณปากน้ำ��ำ ท่า่ แพ ในช่ว่ งสงครามมหาเอเชียี
บููรพา รวมไปถึึงการศึึกษาความสำำ�คััญของภูมู ิปิ ััญญาท้้องถิ่�นผ่่านผู้้�
สูงู อายุุ และผู้ม� ีภี ูมู ิริู้เ� กี่ย� วกัับประวััติศิ าสตร์์ และการทำ�ำ มาหาเลี้ย� งชีพี
นำ�ำ ไปสู่่�การพััฒนากลไกการแลกเปลี่่ย� นเรียี นรู้� ทั้ง�้ ในประเด็น็ การพััฒนา
อนาคตของพื้้น� ที่่� และการพััฒนาต่อ่ ยอดความรู้้�เกษตรกรรม
อย่่างการทำำ�สวนมะพร้้าว ผ่่านกลไกและวงสนทนาชุุมชน
“เกลอปากพูนู ” (กลไกไอ้้เฒ่า่ ปากพูนู ) และ “พร้้าวผููกเกลอ”

100