WeCitizens : เสียงยะลา

People

///
ผมมองยะลา
เหมอื นคนรักนะ่ อาจไมใ่ ช่
ผู้หญิงท่สี วยอะไรมาก
แตเ่ รารักท่จี ะอยู่ร่วมกนั
กับเขาอยา่ งนี้เร่ือยไป

///

People

รองศาสตราจารย์ ฤทธิรงค์ จวิ ากานนท์

ผ้อู ำ�นวยการสถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั

และนักวิจยั ในโครงการยะลาเมอื งแหง่ การเรยี นรู้

/// “ผมเกิดที่ยะลา เรียนโรงเรียนคณะราษฎร
ชั้นเรียนของผมครึ่งหนึง่
เป็ นคนพุทธ อีกคร่ึงเป็ น บ�ำรุงจนถงึ ม.6 แลว้ ไปเรยี นต่อมหาวิทยาลยั ที่
คนมุสลมิ แตเ่ ราเป็ นเพ่ือน อื่น สมยั ท่ผี มเรยี นท่ีนี่ ชั้นเรยี นของผมครง่ึ หนึ่ง
เป็ นคนพุ ทธ อีกครึ่งเป็ นคนมุสลิม แต่เราเป็ น
กนั หมด แต่ไหนแต่ไร เพ่ือนกนั หมด หรอื กระทง่ั ครอบครวั ผมทเ่ี ป็ นคน
คนยะลาอยกู่ นั แบบนี้ เช้ือสายจีน ยายและแม่ของผมก็ค้าขายกับคน
กระทง่ั วันหนึ่งจูๆ่ ก็มีคน มสุ ลมิ จนสนทิ สนมเป็ นเพื่อนฝงู กนั มาตลอด แต่
มาบอกว่าพวกเรา ไหนแต่ไร คนยะลาอยู่มาแบบน้ี กระท่ังวันหน่ึง
จูๆ่ ทง้ั รฐั และสอ่ื ตา่ งๆ กม็ าบอกว่าเราไมเ่ หมอื น
ไมเ่ หมือนกัน กนั จากนั้นเหตกุ ารณค์ วามไมส่ งบชว่ งปี 2547
/// กม็ าซ้ำ� สถานการณ์ ชอ่ งวา่ งของความแตกตา่ ง
จงึ ถกู ถา่ งออกไปใหญ่
52
ในโครงการเมืองแห่งการเรียนรู้ยะลา ผมท�ำ
โครงการย่อยทชี่ ่อื ว่าโครงการยะลาศึกษา:
ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ข อ ง ผู้ ค น ชุ ม ช น แ ล ะ
วัฒนธรรม เพื่อรวบรวมองคค์ วามรูแ้ ละทกั ษะ
ของการอยรู่ ว่ มกนั ของผคู้ น สะทอ้ นออกมาเป็ น
ฐานขอ้ มลู ในการสรา้ งสรรค์กจิ กรรมการเรยี น
รูข้ องเยาวชนในยะลา ผมมองวา่ การทค่ี นรุน่ ใหม่
ไดเ้ รยี นรูต้ ้นทนุ ของเมืองและความเป็ นพหุ
วัฒนธรรมในเมืองนี้ เม่ือบวกรวมกับการมี
ทักษะทางวัฒนธรรมในการไปตอ่ ยอดตน้ ทุนสู่
ส่ิงอ่ืนๆ ตรงนี้แหละคอื soft power ทไี่ มเ่ พียง
จะทำ� ใหช้ อ่ งว่างทางเชอ้ื ชาตหิ รอื ศาสนาจะกลบั
มาประสานกันได้ดีเหมือนเดิม แต่ยังจะช่วยยก
ระดบั ทางเศรษฐกจิ ของพื้นที่ ยกระดบั คณุ ภาพ
ชีวิตของคนในพ้ืนท่ตี ่อไป

ผมสโคปพื้นท่ีท�ำวิจยั อยูใ่ นเขตเทศบาลเมอื ง
ยะลา ศกึ ษาจากเอกสาร งานวจิ ยั และสมั ภาษณ์
ผู้คนที่เป็ นเจา้ ของวัฒนธรรมรอบด้าน ทั้งด้าน
ศาสนา อาหารการกิน เครื่องแต่งกาย ภาษา
และอ่ืนๆ เราสกดั องคค์ วามรู้ สงั เคราะห์ และหา
เครอ่ื งมือทที่ �ำใหผ้ ู้คนในเมอื งเข้าใจใน

People

วัฒนธรรมทแ่ี ตกตา่ งกนั ซง่ึ แนน่ อน อยา่ งทบ่ี อกว่าแตไ่ หน ยะลาสตอรเ่ี ป็ นท้งั เทศกาล นทิ รรศการ และการออกรา้ นที่
แต่ไรคนยะลาอย่รู ว่ มกันมาโดยไม่ไดม้ เี ส้นแบง่ ทางศาสนา สะท้อนเร่ืองราวร่วมสมัยของเมืองยะลา ทีมนักวิจยั เรามี
พวกเขาจงึ มที กั ษะในการอย่รู ว่ มกนั เป็ นตน้ ทนุ อยูแ่ ลว้ แต่ บทบาทเหมือนพี่เลี้ยงเยาวชนท่ีเป็ นคนจัดงานน้ีขึ้น พวก
การสกดั ขอ้ มลู ในโครงการนี้ เรากพ็ บหลายสง่ิ ทเี่ ป็ นเครอื่ ง เขาเป็ นคนเลือกประเด็นในการน�ำเสนอด้วยตัวเอง โดย
มอื สะทอ้ นความเป็ นพหวุ ัฒนธรรมอยา่ งนา่ สนใจ แตห่ ลาย การกลับไปคุยกับคนเฒ่าคนแก่ รวบรวมข้อมูลเชิง
คนอาจไม่ทราบมาก่อน ประวตั ศิ าสตรแ์ ละภมู ปิ ั ญญา ทำ� แผนทท่ี างวฒั นธรรม และ
กลน่ั กรองออกมาเป็ นเนื้อหานิทรรศการต่างๆ ในงาน
เชน่ ศาลหลกั เมอื งทคี่ นยะลาขบั รถผา่ นทกุ วนั เมอ่ื พิจารณา
ทงั้ สถาปั ตยกรรมและองคป์ ระกอบตา่ งๆ เราจะเหน็ ถงึ การ นิทรรศการนี้ไมเ่ พียงไดร้ บั ผลตอบรบั ทดี่ ีจากคนยะลา
ผสมผสานของความเป็ นพุทธ พราหมณ์ และความเชอื่ อนื่ ๆ เพราะมนั ไมไ่ ด้เล่าแคม่ ุมมองของคนรุน่ ใหม่ แตย่ งั เป็ นการ
ซง่ึ หลายสิ่งกไ็ มไ่ ดเ้ ก่ยี วอะไรกบั วิถขี องคนทีน่ ี่แม้แต่นอ้ ย หยบิ เอาเรอื่ งราวของคนรุน่ เก่าและรากเหงา้ ทาง
ท้ังยังสะท้อนถงึ อิทธิพลทางวัฒนธรรมจากส่วนกลางอีก วัฒนธรรมมานำ� เสนอเช่ือมโยงใหเ้ หน็ ถึงทศิ ทางของการ
ดว้ ย หรอื วดั ถ้ำ� (วดั คหู าภมิ ขุ ) ทเี่ ป็ นหนง่ึ ในสถานทท่ี อ่ งเทย่ี ว พัฒนาเมืองในอนาคต ซ่ึงตรงน้ีแหละคือจุดเปล่ียนจาก
ของเมอื ง มรี ูปป้ั นยกั ษ์เกา่ แกท่ ม่ี ผี มหยกิ แบบชาวโอรงั อสั ลี soft power ในเชงิ ตน้ ทนุ ทางวัฒนธรรม ไปสกู่ ารยกระดบั
หากเคร่ืองประดับของยักษ์ก็เต็มไปด้วยสัญลักษณ์ของ ทางเศรษฐกิจของเมอื งในอนาคต”
ชาติพั นธุ์ที่แตกต่างกัน ส่ิงน้ีสะท้อนกลับมาท่ีความเป็ น
พหุวัฒนธรรมของคนยะลาอย่างเห็นได้ชัด การสกัด
สญั ลกั ษณเ์ หลา่ นอ้ี อกมาเป็ นขอ้ มลู มนั กช็ ว่ ยเสรมิ การทอ่ ง
เท่ียวใหผ้ ูค้ นทม่ี าเยอื นได้รูไ้ ดเ้ ข้าใจบรบิ ทของเมืองเพ่ิมขึ้น
มาดว้ ย

ทงั้ นี้ หลงั จากเราถอดองคค์ วามรูจ้ ากทต่ี า่ งๆ ในเมอื งแลว้
ทางโครงการก็ท�ำงานร่วมกับเยาวชนต่อ เพื่อผลักดันให้
พวกเขาเองเป็ นคนสร้างความรู้ เป็ นผู้บอกเล่าวิถีและ
วัฒนธรรมแกค่ นอ่ืนๆ ตอ่ ไป ตง้ั แตเ่ รอ่ื งเลก็ ๆ นอ้ ยอยา่ ง
ประวัตศิ าสตรท์ อ้ งถนิ่ ไปจนถงึ อาหารการกนิ โดยรูปธรรม
ของกจิ กรรมนคี้ อื การรว่ มกบั เยาวชนในยะลาจดั นทิ รรศการ
‘ยะลาสตอร’่ี (Yala Stories) เมอ่ื ชว่ งปลายเดอื นพฤษภาคม
ท่ีผา่ นมา

53

“ผงั เมืองยะลา”



People

ศุภราภรณ์ ทวนนอ้ ย

อาจารย์คณะวิทยาการการสื่อสาร

ดร.ธนกร จนั ทสุบรรณ

อาจารย์คณะวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ วิทยาเขตปั ตตานี และคณะนักวิจยั โครงการเมอื งแหง่ การเรยี นรูย้ ะลา

“แม้จงั หวัดยะลาจะไม่มีพื้นที่ติดทะเล แต่ก็กลับมีความหลากหลาย ทงั้ น้ี ทง้ั การลงพ้ืนทป่ี ่ าพรุลานควาย และการทำ� รเี สริ ช์ กบั เยาวชน ทำ� ให้
เราพบว่าเด็กๆ หลายคนไม่เคยรู้มาก่อนว่ายะลาเรามีสัตว์หายากท่ีท้ัง
ทางภูมิศาสตร์ท่ีน่าสนใจตั้งแต่พื้นที่เมือง ท้องไร่ส�ำหรับท�ำการเกษตร ชีวิตเขาไม่เคยเหน็ มากอ่ นด้วย เช่น นก งู และสัตว์ครง่ึ บกครงึ่ น้ำ� รวม
พ้ืนทช่ี มุ่ น้ำ� ผนื ป่ า และภเู ขา ทงั้ นยี้ ะลายงั ตา่ งจากสามจงั หวดั ในชายแดน ถเึ มอื่ เรานำ� รูปถา่ ยสตั วบ์ างชนดิ ใหพ้ วกเขาดู และถามวา่ เคยเหน็ ตวั เหลา่
ใต้ท่ตี ่างมีป่ าเขตรอ้ นชนื้ มลายูเหมอื นกนั คอื ยะลามผี ืนป่ าฮาลาบาลา ท่ี นไ้ี หม เขาบอกว่าไม่เหน็ แต่พอเราเปิ ดคลงั เสียงใหฟ้ ั ง พวกเขากลบั ค้นุ
มีเขตภูเขาฮาลาเป็ นภเู ขาสูง เป็ นป่ ามลายูบนพื้นท่สี ูงแหง่ เดียว และเป็ น เคย บอกว่าเคยไดย้ นิ เสยี งแบบนม้ี าตงั้ แตเ่ ดก็ แตไ่ มเ่ คยรูเ้ ลยว่าเจา้ ของ
ท่ีอยู่อาศัยของนกหายากอย่างนกไต่ไม้สีน้�ำเงนิ นกแว่นภูเขา และอ่ืนๆ เสียงมีหน้าตาเป็ นอยา่ งไร
ซงึ่ มีใหด้ ทู ่ีนี่ทเ่ี ดยี วในไทย
สงิ่ นสี้ ะทอ้ นใหเ้ หน็ ว่าจรงิ ๆ วิถชี วี ิตพวกเราซอ้ นทบั ไปกบั ระบบนเิ วศของ
ภมู ศิ าสตรท์ ห่ี ลากหลายเชน่ นนี้ ำ� มาซงึ่ ความหลากหลายทางชวี ภาพ และ ธรรมชาติ เพียงแต่เราไม่เคยสังเกตมากอ่ น ซึ่งพอเราชวนใหน้ อ้ งรว่ ม
องคค์ วามรูม้ ากมายมหาศาลทเ่ี กยี่ วเนอื่ งกนั พวกเราจงึ คดิ ว่าเป็ นเรอ่ื ง กนั ออกแบบนทิ รรศการเกย่ี วกบั ความหลากหลายทางชวี ภาพในงานยะ
น่าเสียดาย ถ้าองค์ความรู้เหล่าน้ีมันไม่ถูกเผยแพร่ ได้ท�ำให้เยาวชนใน ลาสตอรเี่ มอื่ เดอื นมถิ นุ ายนทผี่ า่ นมา นอ้ งๆ กห็ ยบิ ความใกลต้ วั ตรงนม้ี า
ยะลาตระหนกั ถงึ คณุ คา่ อนั นำ� มาซง่ึ การอนรุ กั ษ์ หรอื การใชเ้ ป็ นทนุ ในการ น�ำเสนอให้แก่คนอ่ืนๆ ต่อไป รวมถึงเร่ืองการใช้เสียงของสัตว์ที่หลาย
พั ฒนาเมืองของเราต่อไป คนคุน้ เคยแต่ไม่เคยเหน็ หนา้ ค่าตาของพวกมนั มาน�ำเสนออย่าง
สรา้ งสรรค์
โครงการยะลาศึกษา: ความหลากหลายทางชวี ภาพ เป็ นโครงการยอ่ ย
ภายใตโ้ ครงการเมอื งแหง่ การเรยี นรูย้ ะลา เพื่อรวบรวมองคค์ วามรูเ้ รอื่ ง หลายคนอาจไมท่ ราบว่าประเทศไทยเราอยใู่ นเขตรอ้ นชนื้ ทม่ี คี วามหลาก
ความหลากหลายทางชีวภาพของจังหวัดยะลา และน�ำส่ิงเหล่าน้ีเข้าสู่ หลายทางชวี ภาพสงู เป็ นอันดบั ตน้ ๆ ของโลก อีกทง้ั มนั ยงั มกี ารเชอ่ื มตอ่
แนวทางพัฒนาพื้นทแ่ี หง่ การเรยี นรูข้ องเมอื งควบคไู่ ปกบั การเรยี นรู้ ของระบบนิเวศท่ีน่าสนใจ เช่น นกจากทางมาเลเซียท่ีบินข้ึนมาอยู่ในป่ า
ดา้ นพหวุ ัฒนธรรม ภาคใต้ นกจากอินเดียบินมาอยู่ภาคเหนือ นกจากเวียดนามบินมาอยู่
อีสาน ความหลากหลายเหลา่ น้ี ถา้ เราไมร่ ู้ กจ็ ะไมม่ ที างเขา้ ใจคณุ คา่ ของ
แมเ้ ราเหน็ วา่ ป่ าฮาลาบาลามที รพั ยากรธรรมชาตทิ น่ี า่ สนใจมาก แตก่ เ็ ป็ น มนั ไดเ้ ลย และพอคนสว่ นใหญไ่ มเ่ หน็ คณุ คา่ กระบวนการอนรุ กั ษ์กไ็ มเ่ กดิ
เร่ืองยากในการจดั กิจกรรมใหเ้ ยาวชนในยะลากว่า 10 ชีวิตเดินทางไป ถึงจุดจุดหนง่ึ ทรพั ยากรธรรมชาตบิ างอย่างทีห่ าที่ไหนไมไ่ ด้มันก็อาจ
ศึกษา เลยคดิ ถงึ พ้ืนทที่ เ่ี ป็ นตน้ แบบความอุดมสมบรู ณข์ องระบบนเิ วศท่ี สูญหายไปตลอดกาล
ไม่ไกลจากเมืองนักอย่างผืนป่ าพรุลานควาย พ้ืนที่ป่ าชุ่มน้�ำขนาดใหญ่
เป็ นพื้นที่ใหเ้ ยาวชนไดเ้ รยี นรูค้ วามหลากหลายใกลบ้ า้ นกัน พวกเราจงึ มองวา่ การเรยี นรูแ้ ละหาวธิ อี ยรู่ ว่ มกนั อยา่ งยง่ั ยนื คอื คำ� ตอบ
เม่อื มกี ารบรโิ ภค เรากต็ ้องคิดถึงการชดเชยคนื กลบั เพราะมันไม่ใชแ่ ค่
โดยเราชวนเดก็ ๆ ทดลองสวมบทนกั วจิ ยั ลงพื้นทพ่ี รุลานควายไปสำ� รวจ ความยง่ั ยนื ของธรรมชาติ แตม่ นั คอื ความยง่ั ยนื ของคนรุน่ หลงั เรามอง
มติ ทิ างชวี ภาพและวถิ ชี าวบา้ นทเ่ี ชอื่ มโยงกบั สง่ิ แวดลอ้ มในพื้นท่ี ใหพ้ วก ว่าจุดเรม่ิ ต้นทง่ี า่ ยท่สี ุดในการปลูกฝั งเรอื่ งนแ้ี กเ่ ดก็ ๆ คือการทำ� ใหพ้ วก
เขาสงั เกตสง่ิ รอบตวั และถา่ ยรูปพืชและสตั วท์ ส่ี นใจและสง่ มาแลกเปลยี่ น เขาเป็ นคนรูจ้ กั สังเกตและตง้ั ค�ำถามต่อความหลากหลายรอบตวั เชน่ ท่ี
กนั ดู รวมถงึ สง่ ไปยงั ฐานขอ้ มลู กลางทม่ี ผี เู้ ชยี่ วชาญดา้ นชวี ภาพคอยให้ เราตง้ั ใจใหเ้ ดก็ ๆ ไดถ้ า่ ยรูปพืชและสตั ว์รอบตวั และคน้ หาชอ่ื ของพวกมนั
ข้อมลู เก่ียวกับสิ่งท่พี วกเขาไดพ้ บมา มารวมกนั เป็ นฐานขอ้ มลู ความหลากหลายทางชวี ภาพของจงั หวัดยะลา

56 พรอ้ มกบั การเตบิ โตของฐานขอ้ มลู เราเชอ่ื ว่าจติ สำ� นกึ เรอ่ื งการอนรุ กั ษ์
กจ็ ะเกิดและแผ่ขยายไปสู่เยาวชนคนอ่ืนๆ ตอ่ ไปดว้ ยเช่นกนั ”

People

///

จุดเร่ิมต้นทงี่ า่ ยท่ีสุดในการปลกู ฝั ง
จติ ส�ำนึกด้านการอนุรักษ์แกเ่ ด็กๆ
กค็ อื การฝึ กใหเ้ ขาเป็ นคนรู้จกั ชา่ ง
สังเกต และมัน่ ต้งั คำ� ถามตอ่ ความ

หลากหลายรอบตัว

///

People

แอลล่-ี อิสมาแอ ตอกอย ///
การเรยี นรูด้ ว้ ยการลงมอื ทำ�
เจา้ หน้าทดี่ ้านทุนการศึกษาและเยยี วยา
และเชฟประจำ�กลมุ่ ลูกเหรยี ง รู้จกั การเป็ นผใู้ ห้
และสนบั สนุนซง่ึ กนั และกนั
“ตอนจบมาใหม่ๆ เราท�ำอาชีพครู แต่ความที่เรา เหลา่ นีจ้ ะเปลีย่ นใหป้ มด้อย

ชอบท�ำกิจกรรมและงานภาคสนาม จงึ พบว่าครูไมต่ อบ ของเดก็ ๆ กลายเป็ น
โจทย์ชีวิตเราเท่าไหร่ จนมาเจอกับพี่ชมพู่ (วรรณกนก ปมเด่น และเตบิ โตอยา่ งมี
เปาะอีแตดาโอะ) ผกู้ อ่ ตง้ั กลมุ่ ลกู เหรยี ง (สมาคมเดก็ และ
เยาวชนเพื่อสนั ตภิ าพชายแดนใต้ - ผเู้ รยี บเรยี ง) พ่ีชมพู่ เป้ าหมายและความคิด
ก็ชวนมาท�ำงาน เรารู้จักกลุ่มน้ีตั้งแต่สมัยท่ีเราท�ำ สร้างสรรค์
กิจกรรมในมหาวิทยาลัยอยู่แล้ว จงึ ตกปากรบั คำ� ///

ลกู เหรยี งคอื ชอ่ื ของพืชทอ้ งถนิ่ ในภาคใต้ เป็ นตน้ ไมใ้ หญ่ เราไม่เคยเรยี นทำ� อาหารจากสถาบนั ไหนมาก่อน อาศัยว่าชอบท�ำอาหารอยู่
ทกี่ ว่าจะออกเมล็ดพันธุ์ตอ้ งใชเ้ วลาเป็ นสิบๆ ปี คือตอ้ ง แล้ว ก็ไปเรียนเพิ่มเติมจากยูทูป หรือรายการท�ำอาหารของไทยและต่าง
ใชเ้ วลาพอสมควรในการฟูมฟั ก แตเ่ ม่ือมันแตกกง่ิ กา้ น ประเทศ หาเรฟเฟอร์เรนซ์ในการออกแบบหน้าตาอาหารจากพินเทอเรส
สาขาแล้ว ก็จะใหร้ ม่ เงาแผ่กว้าง และเมล็ดพันธุ์ก็พรอ้ ม (Pinterest) และความทถี่ า้ พี่ชมพู่เหน็ เดก็ คนไหนในกลมุ่ เรามคี วามสนใจหรอื
จะงอกไปยังพื้นท่ีอื่นๆ ตอ่ เราชอบความคิดของพี่ชมพู่ มีแววท�ำอะไรได้ดี ก็จะส่งเสริมเต็มที่ เลยมีน้องๆ หลายคนได้เรียนต่อด้าน
ทเี่ ปรยี บเทยี บการฟูมฟั กและสนบั สนนุ ดา้ นการศกึ ษาแก่ คหกรรม บางคนไปเรยี นทำ� อาหารถึงมหาวิทยาลยั สวนดสุ ิต น้องๆ เหลา่ นี้
เดก็ และเยาวชนกลุ่มเปราะบางในพื้นทส่ี ามจงั หวัดกบั กน็ ำ� องคค์ วามรูท้ ไ่ี ดม้ าแลกเปลยี่ นกบั เรา มาพัฒนาเมนอู าหารทเี่ ราทำ� เสริ ฟ์
วงจรชวี ิตของลูกเหรยี ง เรอื่ ยมา

กลุ่มลูกเหรียงดูแลอยู่ 4 ด้านคือ เยียวยา พั ฒนา เราคดิ คอรส์ เรม่ิ ตน้ ทท่ี า่ นละ 500 บาท หลายคนบอกว่าทำ� ไมถกู จงั เราบอก
ป้ องกัน และท�ำธุรกิจเพ่ือสังคม เราเรม่ิ งานทีน่ ีเ่ มื่อ 9 ปี วา่ ตน้ ทนุ อาหารเราถกู แถมยงั คณุ ภาพดี ทคี่ ดิ เทา่ น้ี เรากไ็ ดก้ ำ� ไรแลว้ ซงึ่ ตอ้ ง
ที่แล้วในต�ำแหน่งเจ้าหน้าที่ทั่วไป ช่วยออกแบบและจัด ยกเครดติ ใหค้ วามอุดมสมบูรณ์ของพืชผักและวัตถุดบิ ประกอบอาหารของ
กิจกรรมของกลุ่ม แต่ความท่ีกลุ่มลูกเหรียงมักจะมี ยะลา หรอื พวกดอกไม้สีสันสวยๆ ทีเ่ รามาประดบั จานอย่าง ดอกพวงชมพู
ผใู้ หญ่มาเย่ียมเยอื น ประชุม หรอื มาดงู านบ่อยๆ บางที หรือกระดุมทอง น่ีหาได้ง่ายตามบ้าน ร้ัวสถานีรถไฟยะลาก็มีดอกไม้สีสัน
ผมู้ าเยอื นเขาไมอ่ ยากออกไปกนิ ขา้ วขา้ งนอก กค็ ดิ กนั ว่า สวยๆ เยอะ
จากเดิมที่เราท�ำอาหารเลี้ยงเด็กๆ ในกลุ่มท่ีตอนนี้มีกัน
24 คนอยแู่ ลว้ กน็ า่ จะเปิ ดเป็ นรา้ นอาหารรบั แขกดว้ ย แต่
เพราะทกุ คนกม็ หี นา้ ทรี่ บั ผดิ ชอบประจำ� อยู่ การทำ� อาหาร
เป็ นหลักไม่น่าจะได้ สุดท้ายเราเลยคิดจะท�ำร้านอาหาร
แบบเชฟส์เทเบลิ (Chef’s Table) ข้นึ

เชฟส์เทเบิลของเราจะเสิรฟ์ อาหารอย่างน้อย 6 คอร์ส
ใช้วัตถุดิบจากเกษตรกรในท้องท่ี ส่วนอาหารก็เป็ น
อาหารพื้นบา้ นทเ่ี รานำ� มาประยกุ ตห์ รอื ตบแตง่ ใหด้ มู สี สี นั
มีความน่ารับประทาน เปลี่ยนมุมมองอาหารท่ีคนใต้คุ้น
เคยใหด้ แู ปลกใหม่ โดยเราจะเปิ ดรบั ลกู ค้าแบบจองล่วง
หน้าเท่านั้น ไม่ได้ท�ำการตลาดหรือโฆษณาอะไร แต่ก็ได้
ลกู คา้ จากแขกทม่ี าเยอื นบา้ นเราและบอกปากตอ่ ปาก พอ
ผู้ใหญแ่ ละข้าราชการในยะลามารบั ประทานแล้วถกู ปาก
เขาก็บอกต่อ กลายเป็ นว่าพอในระดับจงั หวัดเรามีแขก
กิตติมศักด์มิ า เขากจ็ องใหพ้ วกเราทำ� อาหารตอ้ นรบั

58

People

และหลายคนยงั ไม่รูว้ ่ายะลาเรามวี ัตถุดิบทมี่ ี หลายคนมกั จะตดิ ภาพว่าสมาคมเดก็ และ
คุณภาพมากๆ อาทิ ปลานิลสายน้ำ� ไหลทีเ่ ลี้ยง เยาวชนแบบเรา ก็เหมือนบ้านเด็กก�ำพร้าหรือ
ในบอ่ กลางหบุ เขาของอ�ำเภอเบตง ปลาพลวง มลู นธิ ทิ ชี่ ว่ ยเหลอื ดา้ นการศกึ ษาใหเ้ ยาวชนทม่ี า
ชมพู หรอื กบภเู ขา เหลา่ นรี้ าคาตอ่ กโิ ลกรมั คอ่ น จากครอบครวั ทเ่ี ปราะบางอยา่ งเดยี ว แตค่ วาม
ข้างสูง แต่ก็เพราะอย่างนี้คนยะลาเลยไม่ค่อย ที่พ่ีชมพู่ไดป้ ลูกฝั งรากฐานท่ีดีไว้ ทงั้ การเรยี น
ได้กิน ชาวบ้านเพาะเล้ียงเพ่ื อส่งขายตาม รูด้ ว้ ยการลงมอื ทำ� การสนบั สนนุ ใหเ้ ดก็ ๆ คน้ หา
ภัตตาคารในกรุงเทพฯ หมด เราก็อยากน�ำ ตัวเอง รู้จักการเป็ นผู้ให้ และเปิ ดกว้างทาง
วัตถุดิบเหล่าน้ีมาน�ำเสนอในเชฟส์เทเบลิ ด้วย ความคิด ท่ีส�ำคัญคือการสนับสนุนซ่ึงกันและ
เหมือนกัน แตก่ ็ตอ้ งค�ำนวณต้นทุนอีกที กนั จากพื้นเพของเดก็ ๆ ทห่ี ลายคนมองว่าเป็ น
ปมดอ้ ย เราวา่ ดว้ ยสง่ิ เหลา่ นน้ี แี่ หละทหี่ นนุ เสรมิ
ทกุ วนั นเี้ รายงั ทำ� งานในดา้ นการเยยี วยาและจดั ใหเ้ ดก็ ๆ ไดค้ น้ พบปมเดน่ และเตบิ โตขนึ้ มาอยา่ ง
กิจกรรมพัฒนาเด็กๆ และงานด้านสังคมของ มีเป้ าหมายและความคิดสรา้ งสรรค”์
กลุ่มลูกเหรียงอยู่ แต่ขณะเดียวกันถ้ามีแขก
จองโต๊ะเข้ามา เราก็จะชวนน้องๆ ท่ีนม่ี าทำ� เชฟ https://www.facebook.com/luukrieang/
ส์เทเบิล หรอื ไปเป็ นวิทยากรบรรยายเรอ่ื งการ
ออกแบบอาหารใหแ้ กห่ นว่ ยงานตา่ งๆ เป็ นราย
ไดเ้ สรมิ ใหพ้ วกเขา

59

People

กุหลาบ สัสดพี ันธ์

เจา้ ของรา้ นไทยอิสลาม
รา้ นอาหารเช้าเกา่ แกค่ เู่ มอื งยะลา

“สูตรอาหารของยายส่วนใหญ่ได้มาจากคณุ ยายของยาย

อีกที ยายจะท�ำอาหารเช้าท่ีคนท่ีนี่กินกันโดยเฉพาะพ่ีน้องมุสลิม
เชน่ โรตมี ะตะบะ นาซดิ าแฆ ข้าวเหนียวหนา้ ปลาแหง้ ข้าวย�ำ และ
อื่นๆ เม่ือก่อนขายอยู่ท่ีย่านตลาดเก่า ก่อนข้ามทางรถไฟมาเปิ ด
รา้ นตรงทางเข้าตลาดสดยะลาตอนปี พ.ศ. 2500 ตอนนก้ี ็รุน่ 4
เป็ นรุน่ หลานยายดแู ลเป็ นหลกั แล้ว
ถึงจะส่งต่อใหร้ ุน่ หลัง ยายกย็ ังชอบทำ� อาหารอยู่ ทกุ วันนก้ี ็ยังตื่น
ตี 4 มาช่วยเขา แตห่ ลกั ๆ จะเป็ นลูกสาวท�ำ และใหห้ ลานเป็ นคน
ดูแลร้าน ส่วนวัตถุดิบก็ซื้อจากตลาดด้านหลังร้านเลยสะดวก
ทยอยท�ำจนรา้ นเปิ ดตอนตี 5 กว่าอาหารทกุ อยา่ งจะครบก็ราวๆ
6 โมง และก็ขายแบบนี้ไปจนเทยี่ งกห็ มด ระหว่างทีร่ า้ นเปิ ด ก็จะมี
ผู้ช่วยเตรียมวัตถุดิบกันต่อส�ำหรับท�ำอาหารของวันพรุ่งน้ี วน
เวียนอย่างนี้ทุกวันเป็ นสิบๆ ปี ไม่มีวันหยดุ
60

People

///
ขณะท่คี นในภาคอื่นๆ
พบปะเพื่อนฝงู ตามร้าน

อาหารในมื้อเย็น
คนยะลาส่วนใหญ่
จะเจอหนา้ กนั ตอนเชา้
ร้านอาหารเชา้ จงึ เหมือน
เป็ นชีพจรของคนท่นี ี่

///

อาหารเช้าเป็ นวิถีชีวิตของชาวใต้ คนท่ีน่ีกิน
อาหารเช้าเป็ นม้อื หลัก โดยเฉพาะนาซิดาแฆท่ี
เป็ นอาหารเชา้ คู่วิถชี วี ิตของคนในพ้ืนที่สาม
จังหวัดชายแดน นาซิดาแฆคือข้าวมันท่ีผสม
จากข้าวเจา้ ขา้ วเหนียว และขา้ วสังขห์ ยด น�ำ
มาแชน่ ้ำ� คา้ งคนื ใหพ้ องตวั วันรุง่ ขนึ้ คอ่ ยนำ� มา
น่ึงและมูนกับหางกะทิ น้�ำตาลทราย เกลือ
หอมแดง ขิง ลูกซัด เราจะเสิร์ฟข้าวมันน้ีกับ
แกงต่างๆ เชน่ แกงปลา หรอื แกงไก่ จะไดร้ ส
ทั้งมัน หวาน เคม็ และรสเผ็ดจากน้ำ� แกง

นอกจากนาซิดาแฆ ก็มีข้าวราดแกง และโรตี
แตไ่ มว่ ่าจะกนิ อะไร ทค่ี นส่วนใหญข่ าดไมไ่ ดค้ อื
น้�ำชา คนที่น่ีนิยมดื่มเป็ นน้�ำชาร้อนกับนมข้น
หวานตบทา้ ยมอ้ื อาหาร และพูดคยุ กบั เพื่อนตอ่
ขณะท่ีคนในภาคอื่นๆ พบปะเพื่อนฝูงตามรา้ น
อาหารในม้ือเย็น คนยะลาจะเจอกันตอนเช้า
รา้ นอาหารเช้าแบบเราจงึ เหมอื นเป็ นชพี จร
ของคนท่ีน่ี

ทย่ี ายยงั ชว่ ยเขาอยู่ เพราะสนกุ นะ มนั เป็ นชวี ิต
เราไปแล้ว ตื่นมาเตรียมอาหาร รอรับลูกค้า
และเหน็ ผ้คู นหมุนเวียนเปลีย่ นเข้ามาในรา้ น
เป็ นส่วนหนึ่งของชีวิตพวกเขา ย่ิงถ้ามีคนชม
ว่าอาหารอรอ่ ย ยายกม็ ีความสุข”

61

People

///
ท้งั ผังเมอื งและ
สวนสาธารณะตอกย้�ำว่า
เมืองยะลาเป็ นเมอื ง
ส�ำหรับคนยะลาจริงๆ
เป็ นเมอื งท่ีเป็ นมิตรกบั

คนในพื้ นที่
และเป็ นเมืองน่าอยู่

///

อาดมั หะยีสาแล์

เจา้ ของรา้ น Gratio

62

People

“เมอ่ื กอ่ นถนนรวมมติ ร ทต่ี ง้ั ของรา้ นกาแฟผม เป็ นหนง่ึ ส�ำหรบั ผม ยะลาคือเมอื งของคนยะลาครบั เรามีสถาบนั การศึกษา

ในถนนสายเศรษฐกจิ ของเมอื งยะลา มีโชว์รูมรา้ นค้ามาเปิ ด หลายแหง่ ซง่ึ เกอื บทงั้ หมดรองรบั คนในจงั หวัดยะลาเป็ นหลกั ขณะ
เยอะ พลกุ พลา่ นแทบทง้ั วัน กระทง่ั มเี หตกุ ารณค์ วามไมส่ งบ ทนี่ กั ทอ่ งเทยี่ วจะจดจำ� ยะลาในฐานะจงั หวัดทตี่ ง้ั ของอ�ำเภอเบตง ใน
ในสามจงั หวัดชายแดนใต้ช่วงปี 2547 ผู้ประกอบการก็พา ตวั เมอื งจงึ ไมค่ อ่ ยมนี กั ทอ่ งเทยี่ วนกั เศรษฐกจิ ในยะลาจงึ อยไู่ ดจ้ าก
กนั ยา้ ยหนีไปทีอ่ ่ืนเกอื บหมด แมห้ ลายปี ผา่ นไป สถานการณ์ การสนบั สนุนของคนในพ้ืนท่ีเอง ซึ่งกม็ ัน่ คงพอสมควร
คลค่ี ลาย ถนนทอ่ี ยใู่ นตวั เมอื งสายนกี้ เ็ งยี บลงไปแบบหนา้ มอื
เป็ นหลังมอื อีกเรอ่ื งคอื ยะลาเป็ นเมืองของอาหารการกินด้วย
หลายคนจะตดิ ภาพวา่ ยะลาเป็ นเมอื งทมี่ รี า้ นอาหารเชา้
หลงั เรยี นจบและไปฝึ กประสบการณท์ ำ� กาแฟในรา้ นทผ่ี มหนุ้ คกึ คกั แต่จรงิ ๆ เรามรี า้ นอรอ่ ยๆ ใหก้ ินตั้งแต่เชา้ จรด
กับเพ่ือนท่ีปั ตตานีมาหนึ่งปี ผมก็คิดถึงการกลับบ้านมาเปิ ด ม้ือเย็น กระทั่งนักท่องเที่ยวหลายคนที่ขับรถจาก
รา้ นกาแฟทีย่ ะลา เพราะตอนน้นั ยะลายงั ไมค่ อ่ ยมรี า้ นกาแฟ หาดใหญล่ งไปเบตง สว่ นหนง่ึ กเ็ ลอื กทจ่ี ะแวะเขา้ มาหา
แบบ specialty ขณะทค่ี นดมื่ กาแฟหลายคนกเ็ รม่ิ มองหารา้ น อะไรกนิ ทน่ี ่ี รวมถงึ แวะดม่ื กาแฟในคาเฟ่ ทช่ี ว่ งหลงั มา
แบบน้ี จนมาเจออาคารใหเ้ ชา่ บนถนนรวมมติ รนแี่ หละ ซง่ึ ตอน นี้ผุดข้ึนมาหลายแห่ง โดยแต่ละร้านก็ล้วนมีคุณภาพ
นนั้ กเ็ รม่ิ มผี ปู้ ระกอบการกลบั มาเปิ ดรา้ นคา้ บนถนนสายนบี้ า้ ง และมบี คุ ลิกเป็ นของตัวเอง
แล้วหลังจากซบเซามานาน

เกรโช (Gratio) เป็ นการรวมกันของค�ำศัพท์ภาษาอังกฤษ
สองค�ำ คอื Grey สีเทา ซ่ึงมาจากอิฐท่ีใชเ้ ป็ นวัสดุก่อสรา้ ง
หลักของร้าน และ Ratio ที่แปลว่าอัตราส่วน ซ่ึงเป็ นหัวใจ
สำ� คญั ของการทำ� กาแฟ ผมเปิ ดรา้ นนช้ี ว่ งโควิด-19 มาใหมๆ่
พอดี จากทค่ี ดิ ว่ายา่ นนจี้ ะกลบั มาคกึ คกั อีกครงั้ โควิดกท็ ำ� ให้
ซบเซาลงไปอกี แตค่ วามทผ่ี มไมไ่ ดล้ งทนุ เยอะ และยงั สามารถ
ขายแบบเทคอะเวย์ได้ จงึ มีลูกคา้ มาซื้อเรอ่ื ยๆ จนโรคระบาด
เริ่มซา ลูกค้าสามารถน่ังที่ร้านได้ ย่านน้ีก็เร่ิมกลับมามีชีวิต
ชีวาอีกครั้ง มีผู้ประกอบการมาเปิ ดร้าน แฟนผมท่ีเป็ นคน
นราธวิ าส กย็ งั ยา้ ยมาเปิ ดรา้ นอาหารอยตู่ ดิ กนั (รา้ น The Local)

ถามวา่ ถา้ มาเยอื นเมอื งยะลาไปทำ� อะไรดี กต็ อ้ งตอบวา่
มากินครบั (หวั เราะ) ซปุ เน้อื ซฟี ู้ด ข้าวหมกไก่ อาหาร
ปั กษ์ใต้ โรตี และน้ำ� ชา มรี า้ นเด็ดๆ เต็มไปหมด กบั อีก
ทค่ี ือมาแวะนั่งและเดินเล่นทส่ี วนสาธารณะพรุบาโกย
(สวนขวัญเมือง) ผมว่าสวนที่น่ีเป็ นไฮไลท์ของเมือง
สวนท่ีน่ีไม่ใหญ่มาก แต่ก็ร่มร่ืนและสวย ย่ิงมันตั้งอยู่
ใกลๆ้ กบั วงเวียนกลางเมอื งซงึ่ ไดช้ อื่ ว่าเป็ นผงั เมอื งท่ี
สวยที่สุดในประเทศ ยิง่ เสรมิ ความงามเขา้ ไปใหญ่

และอยา่ งทบี่ อกว่านอกจากสถานศกึ ษา และรา้ นอาหา

รอร่อยๆ ทั้งผังเมืองและสวนสาธารณะตอกย้�ำว่า

เมืองยะลาเป็ นเมืองส�ำหรบั คนยะลาจรงิ ๆ เป็ นเมอื งที่

เป็ นมิตรกับคนในพื้นท่ี และเป็ นเมืองน่าอย่”ู

63

People

ธิปั ตยา คงสุวรรณ

ผู้อำ�นวยการส่วนส่งเสรมิ การศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม สำ�นักการศึกษาเทศบาลนครยะลา

///
กจิ กรรมวงออร์เคสตรา
เยาวชนมาไกลกว่าการเป็ น
เคร่ืองมอื สลายความขดั แยง้
แต่อาจเรียกได้ว่าเป็ นความ
ภูมิใจหน่งึ ของเยาวชนยะลา

///

64

People

“ยอ้ นกลับไปก่อนปี พ.ศ. 2547 ยะลาเคยเป็ นเมืองท่นี ่า หลงั จากฝึ กซอ้ มอยพู่ ักใหญ่ กม็ กี ารแสดงครงั้ แรกในวันเฉลมิ
พระชนมพรรษาพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ย
รักและน่าอยู่มากๆ จ�ำได้ว่าผู้คนไม่ว่าจะเช้ือชาติหรือศาสนา เดช เดอื น ธ.ค. 2550 ที่หอประชมุ ใหญข่ องเทศบาล มีผ้ชู มมา
อะไรกล็ ว้ นเป็ นมติ ร คนในชมุ ชนรูจ้ กั และเขา้ ถงึ กนั บางคนตา่ ง ชมหลักพันคน ผลตอบรับดีมาก นั่นท�ำให้มีการเปิ ดรับสมัคร
ศาสนาแตก่ นิ ขา้ วโตะ๊ เดยี วกนั กม็ ใี หเ้ หน็ บอ่ ย แตพ่ อมเี หตกุ ารณ์ อบรม ฝึ กซอ้ ม และจดั การแสดงประจำ� ปี เรอื่ ยมาจนถงึ ปั จจุบนั
ความไมส่ งบเทา่ นน้ั แหละ ทกุ อยา่ งเปลยี่ นจากหนา้ มอื เป็ นหลงั มอื อีกทงั้ ยงั ได้รบั เชญิ ใหไ้ ปออกงานในหลายจงั หวัดรวมถึงต่าง
ประเทศ และกลายเป็ นโมเดลทถ่ี กู ใชเ้ ป็ นแบบอยา่ งในเมอื งอื่นๆ
พอเกิดความรุนแรง ผู้คนก็หวาดระแวงกัน แถมยังมีกระแส รวมถงึ กรุงเทพฯ
วา่ กลมุ่ ผกู้ อ่ การรา้ ยแฝงตวั อยใู่ นชมุ ชน จากทเี่ คยไปมาหาสกู่ นั
เรากค็ อ่ ยๆ ถอยหา่ งคนทอ่ี ย่ตู า่ งศาสนา พอมคี นต่างถ่นิ หรอื ปี น้ีเราแสดงติดต่อกันมาเป็ นคร้ังท่ี 15 กระท่ังช่วงโควิด-19
คนแปลกหนา้ เข้ามา จากทเ่ี ราเคยยม้ิ แย้มตอ้ นรบั กก็ ลายเป็ น เรากจ็ ดั แสดงตอ่ ดว้ ยรูปแบบคอนเสริ ต์ ออนไลน์ โดยลา่ สดุ เรา
ความตงึ เครยี ดไมไ่ ว้วางใจ และพอไมร่ ูว้ ่าจะมเี หตกุ ารณค์ วาม ก็เพ่ิงจดั แสดงในงานยะลาสตอรขี่ องโครงการเมอื งแหง่ การ
รุนแรงตรงไหนหรอื เวลาไหน กิจกรรมในเมืองกถ็ กู ระงบั หมด เรยี นรูม้ าเมอื่ ปลายเดอื นพฤษภาคมทผี่ า่ นมา
ซ่งึ ก็มาซ้ำ� เติมสถานการณก์ ับการทีม่ กี ล่มุ วัยรุน่ ทะเลาะและ
ทำ� รา้ ยกนั ด้วย ตอนน้เี รามีศิษยเ์ กา่ และศิษย์ปั จจุบนั ของวงออรเ์ คสตราอยทู่ ่ี
ราว 1,300 คน โดยจากกิจกรรมนี้ ท�ำใหม้ ีนักเรียนหลายคน
แม้พื้นฐานของเมืองจะน่าอยู่ แต่บรรยากาศที่เป็ นตอนน้ันก็ เลอื กเรยี นตอ่ ดา้ นดนตรี และทนี่ า่ ภมู ใิ จทสี่ ุดคอื มศี ิษยเ์ กา่ ของ
ทำ� ใหห้ ลายคนเลอื กจะเกบ็ ตวั หรอื บางครอบครวั กย็ า้ ยไปอยทู่ ี่ เราหลายคนไปเรยี นตอ่ ถงึ ระดับปรญิ ญาโทท่มี หาวิทยาลัย
อ่ืนแทน มหิดลและศิลปากร เพ่ือจะกลับยะลามาสอนน้องๆ เพราะใน
ช่วงปี แรกๆ ก็ต้องยอมรับว่าวงของเรายังไม่ได้มาตรฐาน ก็
จนผา่ นไปราว 2-3 ปี สถานการณเ์ รม่ิ คลคี่ ลาย แตบ่ รรยากาศ เลยมีรุน่ พ่ีไปเรยี นเชิงลกึ เพื่อกลับมาพัฒนาน้องๆ ต่อไป
ของเมอื งกย็ งั คงตงึ เครยี ดอยู่ ทา่ นนายกเทศมนตรี (พงศศ์ กั ดิ์
ย่ิงชนม์เจริญ) ก็มาคิดว่าจะท�ำอย่างไรให้เมืองกลับมามี พ่ีมาดแู ลโครงการนี้ตอนปี 2559 คะ่ กม็ ีสิ่งทต่ี อ้ งแก้ไขในทกุ
บรรยากาศเหมือนเดมิ ทา่ นกร็ เิ รมิ่ โครงการหลากหลาย หน่ึง ปี โดยก็ยังคงยึดถือแนวคิดการสร้างความสามัคคีเป็ นหลัก
ในนน้ั คอื การปลูกฝั งความสามัคคใี นเยาวชนด้วยการท�ำวง การเล่นดนตรีให้เก่งก็เรื่องหนึ่ง แต่ออร์เคสตราจะไม่มีทาง
ออรเ์ คสตราเยาวชนเทศบาลนครยะลา สมบูรณแ์ บบ ถา้ สมาชิกในวงไม่รว่ มมอื หรอื ทำ� งานเป็ นทมี กัน
ขณะเดียวกันเราก็ปลูกฝั งคุณธรรม และความรู้สึกแบบ
โครงการนที้ า่ นนายกฯ ไดแ้ นวคดิ มาจาก รศ.ดร. สกุ รี เจรญิ สขุ ครอบครวั เดยี วกนั คอื ไมใ่ ชแ่ คเ่ ลน่ ดนตรี แตใ่ นชวี ิตจรงิ ทกุ คน
คณบดวี ิทยาลยั ดรุ ยิ างคศิลป์ มหาวิทยาลยั มหดิ ล ซงึ่ ทา่ นเหน็ ตอ้ งเอ้ืออาทรและช่วยเหลือซง่ึ กนั และกัน
วา่ การแสดงดนตรจี ะเป็ นเครอื่ งละลายพฤตกิ รรมของเยาวชน
ได้ ก็เลยมีการเปิ ดรับสมัครครั้งแรกปี พ.ศ. 2550 มีเด็ก ซ่ึงอีกผลลัพธ์ท่ีน่าภูมิใจก็คือ ไม่เพียงพี่ที่จบไปกลับมาช่วย
นกั เรยี นในยะลามาสมคั รราว 120 คน มาจากท้งั พุทธ ครสิ ต์ พัฒนาทกั ษะนอ้ งๆ แตก่ ารทว่ี งออรเ์ คสตราไดแ้ สดงทกุ ปี ดว้ ย
และอิสลาม เทศบาลกจ็ ดั สรรงบประมาณซอื้ เครอื่ งดนตรี และ การเก็บค่าเข้าชม ก็ท�ำให้เรามีเงินทุนสนับสนุนการศึกษาให้
สถานท่ีฝึ กซอ้ ม ก่อนจะพาตวั แทนเดก็ ๆ และคณุ ครูไปอบรมท่ี สมาชกิ ในวงทเี่ รยี นจบระดบั มัธยมและไปเรยี นต่อระดบั
วิทยาลยั ดรุ ยิ งคศิลป์ มหาวิทยาลยั มหดิ ล เพ่ือใหพ้ วกเขากลบั อุดมศึกษาต่อไป กลายเป็ นวงทีพ่ ่ีกลบั มาช่วยน้อง ส่วนนอ้ งก็
มาสอนเพ่ื อนๆ เล่นดนตรหี าเงนิ ส่งพี่เรยี นกลบั คนื

ทุกวันน้แี ทบไมม่ ีเหตกุ ารณ์ความรุนแรงในตัวเมืองยะลาแลว้
แต่กิจกรรมของวงออร์เคสตราก็ยังด�ำเนินต่อไป เพราะสิ่งนี้
มาไกลกว่าการเป็ นเครอ่ื งมอื สลายความขัดแย้ง แต่อาจเรยี ก
ไดว้ ่าเป็ นสถาบนั หน่ึงที่เป็ นความภูมใิ จของเยาวชนคนยะลา”

65

People

จริ วิทย์ แซเ่ จง็

รา้ นก๋วยจบ๊ั เฮียตง (ขา้ งโรงแรมเทพวิมาน)

“พ่ อผมมีลูก 12 คน พ่อส่งทุกคนเรียนด้วยการขายก๋วยจบ๊ั น้องชายคนเล็กท�ำงานสาย

การบิน อีกคนเปิ ดบรษิ ัทขายส่ง อีกคนเป็ นหมอ ส่วนผมท�ำงานธนาคาร เกษียณมา 8 ปี แล้ว
ตอนนเ้ี ป็ นประธานผพู้ ิพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวั จงั หวัดยะลา ถ้าวันไหนว่างกจ็ ะ
มาช่วยนอ้ งชายและน้องสาวขายกว๋ ยจบ๊ั ซ่ึงทัง้ ค่สู ืบทอดกจิ การตอ่ มาจากพ่อโดยตรง

กว๋ ยจบั๊ เรมิ่ ขายรุน่ พ่อ ทกุ วันน้ขี ายมา 60 ปี แล้ว เมอื่ ก่อนพ่อจะท�ำก๋วยจบั๊ บนรถเขน็ ต้งั ขายอยู่
ในตรอกเลก็ ๆ ขา้ งโรงแรมเทพวิมาน ซงึ่ เป็ นโรงแรมเกา่ แกค่ เู่ มอื งยะลา คนทน่ี เี่ ลยจำ� รา้ นเราว่า
ก๋วยจบ๊ั เทพวิมาน ผมโตมาทีน่ แ่ี หละ ตอนเดก็ ๆ ก็เคยเป็ นบอ๋ ยโรงแรมด้วย พ่อคอ่ ยๆ เก็บเงนิ
เพ่ือซ้อื ที่ดินข้างๆ โรงแรมไดเ้ มอ่ื ย่ีสิบกว่าปี ทแ่ี ลว้ เลยย้ายจากขายในตรอกขา้ งโรงแรมมาขาย
ในตกึ ข้างโรงแรมถงึ ทกุ วันนี้

ที่ดนิ ตรงนี้แต่เดิมเป็ นของคณุ หญิงนงลักษณ์ ภัทรประสิทธิ์ สมยั กอ่ นท่านได้สัมปทานขายเหลา้
ขาวในเมอื งยะลา ทา่ นมีทีด่ ินเยอะ แต่กไ็ มค่ ิดจะขาย ผมก็ไปตื้อขอซอื้ ท่ีดนิ ตรงน้ีจากเขา มารูว้ ่า
คุณหญงิ ชอบทานน้ำ� บดู ู ผมก็เลยไปหาน้ำ� บูดูจากสายบุรที ว่ี ่ากันว่ารสชาติดีทสี่ ุดไปฝากเขา จน
สุดท้ายเขาก็ยอมขายในราคาประเมิน และมาบอกผมทีหลังว่าท่ีขายให้ เพราะเขาไม่เคยกินบูดู
ทีไ่ หนอรอ่ ยเทา่ นมี้ ากอ่ น (หวั เราะ)

ก๋วยจบ๊ั ที่เราขายเป็ นสูตรท่ีพ่อพัฒนาเอง เป็ นก๋วยจบ๊ั ไก่ ท่ีอร่อยก็เพราะเราจะเอาไก่ทั้งตัวมา
ตม้ เอาปี กและขามาเคยี่ วใหก้ ระดกู มนั นม่ิ ในระดบั ละลายในปาก เราใชไ้ กด่ ำ� ซงึ่ เป็ นไกบ่ า้ น เลยได้
ความเหนียวและนุ่มก�ำลังดี สมัยก่อนก็เคยขายก๋วยจบ๊ั หมูด้วย แต่ขายไม่ดีเท่าไก่ สุดท้ายเลย
เป็ นกว๋ ยจบั๊ ไก่อยา่ งเดยี ว

ลกู คา้ ส่วนใหญจ่ ะชอบกินกว๋ ยจบั๊ ปี กกบั ตนี ไก่ ลกู ค้าประจำ� บางคนสนทิ กัน มาสั่งขอกว๋ ยจบั๊ ตนี
ชามนงึ หรอื แบบสั้นๆ ‘ขอตีนถ้วย’ กม็ ี ลูกคา้ ขาจรได้ยนิ กต็ กใจ นกึ ว่านกั เลงมาหาเรอื่ ง เวลา
เจอลกู คา้ หนา้ ใหม่ ผมเลยตอ้ งถามเขาวา่ รบั ขาไกไ่ หมครบั กลวั พูดวา่ รบั ตนี ไหมครบั แลว้ จะมเี รอ่ื ง

รา้ นนเ้ี ปิ ดหกโมงเชา้ ราวๆ 11 โมงกห็ มดแลว้ ครบั รา้ นเราเป็ นหนึ่งในรา้ นอาหารเช้าเจา้ ประจำ�
ของคนที่นี่ ปกตเิ ราจะเตรยี มรา้ นตง้ั แต่ตี 5 บางทกี ็มีคนมากินตงั้ แต่ตอนน้นั ถา้ พรอ้ มเรากข็ าย
ให้ แตไ่ มพ่ รอ้ มกใ็ หเ้ ขาด่ืมน้ำ� ชารอไปก่อน น้องชายกับนอ้ งสาวผมขายเป็ นหลักครบั ถา้ ผมว่าง
กม็ าชว่ ยเขารบั ออเดอรแ์ ละเสริ ฟ์ ดว้ ย เหมอื นเป็ นงานทผี่ กู พันกนั มากกวา่ ผมชว่ ยพ่อเสริ ฟ์ ตงั้ แต่
เด็ก จนโตขึ้นมาท�ำงานธนาคาร พอเกษียณก็กลับมาช่วยน้องชายเสิร์ฟต่อ เหน็ ลูกค้ากินก๋วย
จบั๊ แล้วบอกว่าอรอ่ ย ก็รูส้ ึกดใี จกบั น้องไปดว้ ย”

66

///

ลูกคา้ ประจำ� บางคน
สนิทกนั มาสั่งก๋วยจบ๊ั ตนี

ชามนงึ หรือแบบสั้นๆ

‘ขอตีนถ้วย’ กม็ ี
///

People

///

เราจดั งานใหห้ น่วยงานรัฐ
ก็ย่อมมีการเมืองเข้ามาบ้าง
แต่พอท�ำงานจนเช่ยี วชาญ
กท็ �ำใหเ้ รารู้ว่าจะต้องคุยกับ
ใครอย่างไร ตอ้ งรับมือกบั
ปั ญหาเฉพาะหน้าอย่างไร

///

จุตพิ ร น่วมทอง

บรษิ ัทอีเวนท์ออรแ์ กไนซ์ OPAMP 741

“ที่บา้ นทำ� ธุรกจิ ตดิ ตงั้ เครอ่ื งเสยี งรถยนตม์ ากอ่ นคะ่ มาทางนเิ ทศศาสตร์ บางครง้ั เรากร็ บั เป็ นพิธีกรในงาน
ให้ด้วยเลย (หัวเราะ) โดยงานส่วนมากคือการคิดรูป
ท�ำได้พั กใหญ่จนพ่ อรู้สึกอ่ิมตัว แกก็เลยขยับไปท�ำ แบบงานและลงรายละเอียด เพราะลูกค้าเกือบทั้งหมด
เครื่องเสียง PA หรือระบบกระจายเสียงกลางแจ้ง จะมีโจทย์และงบประมาณมาให้ เป็ นหน้าที่ของเราและ
ส�ำหรบั งานมหรสพและคอนเสิรต์ พ่อเป็ นคนที่มคี วาม พ่อที่จะท�ำให้เป็ นรูปเป็ นร่าง ทั้งการวางผังเวที การ
ครเี อทีฟสูง พอท�ำเครอื่ งเสียงไปไดส้ ักพัก แกกร็ บั จดั ออกแบบแสงสีเสียง ไปจนถึงการคิดกิจกรรมในงาน
ออรแ์ กไนซพ์ วกงานหรอื เทศกาลตา่ งๆ ดว้ ยตวั เอง จน และการอ�ำนวยความสะดวกใหผ้ ้ชู ม
เปิ ดเป็ นบรษิ ัททีร่ บั จดั งานออรแ์ กไนซท์ ค่ี รบวงจรที่สุด
ในจงั หวัดยะลา ถามว่าทำ� งานกบั พ่อทม่ี ชี อ่ งว่างระหว่างวัยมากๆ มขี ดั
แย้งกนั บา้ งไหม ไมค่ อ่ ยเลยค่ะ เอาจรงิ ๆ พ่อเป็ นคนท่ี
เราซึมซับกับสิ่งที่พ่อท�ำมาตลอด แต่ตอนแรกไม่คิดจะ คิดงานเก่งมาก ส่วนหน่ึงเพราะแกเรียนศิลปะมาและ
สานต่อเลย เราอยู่กับเขามาต้ังแต่เด็ก พอเรียนจบก็ เป็ นคนชอบการเรียนรู้และชอบคิดอยู่แล้วด้วย งานที่
อยากไปทำ� งานของตัวเองบ้าง กเ็ รม่ิ จากงานในบรษิ ัท เราทำ� สว่ นมากเป็ นงานประจำ� ปี เชอ่ื ไหมวา่ ในแตล่ ะปี แก
รบั เหมาก่อสรา้ ง กอ่ นจะยา้ ยมาท�ำงานในมหาวิทยาลัย คิดธีม รูปแบบงาน ไปจนถึงพิธีเปิ ดงานแทบไม่ซ้�ำกัน
อย่างไรก็ดี ความท่ีเรายังอยู่บ้านเดียวกัน พ่อเป็ นคน เลย หลายงานเราเหน็ ก็บอกว่า โห…พ่อคดิ ได้ไงเน่ีย แต่
ควบคมุ งานดว้ ยตวั ของแกเองคนเดยี ว จงึ เหน็ วา่ มบี อ่ ย กม็ บี า้ งทแี่ กตนั และคดิ ไมอ่ อก เรากไ็ ปชว่ ยเสรมิ กม็ กี าร
คร้ังที่พ่อต้องขอความช่วยเหลือจากคนอื่น จงึ มาคิด ถกเถียงกนั เพื่อพัฒนาใหไ้ อเดยี ออกมาเวิรค์ ทส่ี ุด
ว่าเราเองเป็ นลกู แทๆ้ ชว่ ยพ่อไดง้ า่ ยๆ ทำ� ไมไมช่ ว่ ย ซงึ่
กป็ ระกอบกบั เราเรมิ่ ไม่ชอบวัฒนธรรมองคก์ รของที่ เราชอบงานทที่ ำ� อยมู่ ากคะ่ ไมใ่ ชเ่ พราะไดท้ ำ� กบั คนเกง่ ๆ
ท�ำงานทเี่ ราท�ำอย่ดู ว้ ย จงึ ตัดสินใจออกมาช่วยพ่อ อยา่ งพ่อ แตเ่ นอื้ งานทเ่ี ราทำ� คอื การไดเ้ รยี นรูส้ ง่ิ ใหมอ่ ยู่
ตลอดเวลา อยา่ งเราเป็ นคนพุทธ แตม่ โี อกาสจดั งานให้
บรษิ ัทเรารบั ทำ� อีเวนตน์ า่ จะมากกว่าครง่ึ หน่งึ ทีจ่ ดั ใน กับพ่ีน้องชาวมุสลิม เราก็ต้องเรียนรู้วัฒนธรรมของ
จงั หวัดยะลา ทั้งงานของเทศบาลนครยะลา องค์การ เขาเพื่อจะได้คิดงานท่ีไม่ผิดหลักศาสนา ได้เรียนรู้ถึง
บรหิ ารสว่ นจงั หวดั และองคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลตา่ งๆ บรบิ ททางประวตั ศิ าสตรแ์ ละสงั คมของพ้ืนทที่ เ่ี ราเขา้ ไป
ไม่ว่าจะประเพณีชักพระ ตักบาตรเทโว ประเพณี จดั งาน ก็ท�ำใหเ้ รามีความรู้ ได้รู้จกั เมืองของเรา รู้จกั
สงกรานต์ งาน OTOP ถนนคนเดิน ไปจนถึงงานตาดี ผู้คนและกลมุ่ ตา่ งๆ ในเมืองมากยิ่งขึน้
กาสมั พันธ์ และวันมลายเู ดย์ ซงึ่ เป็ นเทศกาลของพ่ีนอ้ ง
ชาวมุสลิมท่ีใหญ่ที่สุดในยะลา นอกจากน้ีงานบางส่วน ท่ีส�ำคญั คือทำ� ใหเ้ รามที ักษะในการสื่อสารกบั คนหลาก
แกก็ต้องขนทมี ไปจดั ทปี่ ั ตตานีและนราธิวาส หลาย แน่นอนท่ีว่าเราจัดงานให้หน่วยงานรัฐก็ย่อมมี
การเมอื งเขา้ มาบา้ ง แตพ่ อทำ� งานจนเชยี่ วชาญ กท็ ำ� ให้
เราเรม่ิ เขา้ มาชว่ ยพ่อเมอ่ื เกอื บ 10 ปี ทแี่ ลว้ หลกั ๆ กช็ ว่ ย เรารูว้ ่าจะตอ้ งคยุ กับใครอย่างไร ตอ้ งรบั มอื กับปั ญหา
ประสานงานกบั ลกู คา้ และซพั พลายเออร์ ชว่ ยพรเี ซนต์ เฉพาะหน้าอย่างไร เหล่าน้ีคือส่ิงท่ีเราได้เรียนรู้มา ก็
งาน วางแผนการจดั งาน รวมถงึ ดว้ ยความท่ีเราเรยี น ท�ำให้เราสนุกเท่าๆ กับการได้เห็นงานที่เราจัดออกมา
เป็ นรูปเป็ นรา่ งและผ่านไปไดด้ ้วยดี

69

People

ดุลฟิ รตรี เจะ๊ มะ

นกั สะสมผา้ พื้นถิน่ / เจา้ ของรา้ น Adel Kraf

///
คนเราเกดิ มา ส่ิงสัมผัสแรก
ก็คือผ้า และสิ่งสุดทา้ ยท่จี ะ
อยกู่ ับร่างกายเราจนตายก็

คอื ผ้า ผา้ คือวิถีชีวิตของ
มนุษย์ ผมจงึ คดิ ว่า ทำ� ไมเรา

ไม่สนใจเขาหน่อยหรือ
///

“ปี 2558 ผมเป็ นเจา้ หน้าทีจ่ ดั ทำ� เน้ือหานิทรรศการที่ TK Park พอสะสมได้สักพัก ก็มคี นมาถามซอื้ จำ� ไดว้ ่าผา้ ผนื แรกๆ ทข่ี ายคือ
ไดม้ าฟรจี ากคนรูจ้ กั และมคี นมาขอซ้อื ในราคาหลายหมนื่ ตอนน้นั
ยะลา และมโี อกาสได้จดั นิทรรศการผา้ พ้ืนถ่นิ ภาคใตช้ ื่อว่า ‘นงุ่ หม่ ตกใจมาก และสงสัยว่ามันเกดิ อะไรกับผ้าบา้ นเรา จงึ พบว่าท่ีราคา
พั น วิถีแดนใต้’ โดยน�ำผ้าโบราณจากภาคใต้ขึ้นไปจัดแสดงที่ มันแรงขนาดน้ันเพราะมีหลายผืนที่ก�ำลังสูญหาย หรือหาซื้อไม่ได้
กรุงเทพฯ งานคอ่ นขา้ งใหญ่ และมนี กั สะสมผา้ จากทว่ั สารทศิ มารบั อีกแลว้ ในขณะน้ี
ชม

นิทรรศการนจ้ี ุดประกายใหผ้ มสนใจศึกษาเรอื่ งผ้าพื้นถิน่ ในเชิงลึก จำ� ไดเ้ ลยว่าผมเคยมผี ้าจวนตานีอยู่หน่ึงผืน และมคี นมาขอซ้ือ พอ
อยา่ งมาก ขณะเดยี วกนั ระหว่างทจ่ี ดั งาน กม็ กี รู ูเรอ่ื งผา้ คนหนง่ึ มา ผมขายไป จากนน้ั ผมกห็ าซอ้ื ผา้ ชนดิ นไี้ มไ่ ดอ้ ีกแลว้ ตรงนน้ั แหละคอื
ทักว่ามีข้อมูลในงานจุดหนึ่งคลาดเคล่ือน ข้อมูลดังกล่าวเก่ียวกับ จุดเปลยี่ นในชวี ิตอีกครง้ั ทผี่ มเลกิ ขายผา้ โบราณ และหนั มาสะสมใน
ผา้ เปอลางี ซง่ึ เป็ นเทคนคิ การทำ� ผา้ มดั ยอ้ มชนดิ หนงึ่ ในวัฒนธรรม เชงิ การศึกษาเป็ นหลกั
มลายู
ผมทดแทนการขายผ้าโบราณดว้ ยการเดนิ ทางไปอินโดนีเซยี เพ่ือ
ขอ้ ผดิ พลาดดังกล่าวเป็ นปมในใจผมมาก เพราะผมเป็ นคนยะลาใน เลอื กซอื้ ผา้ บาตกิ มาขาย ซ่ึงปรากฏว่าขายดีมาก ผมเปิ ดรา้ นในตัว
พื้นทแ่ี ทๆ้ แตก่ ลบั ยงั คน้ คว้าขอ้ มลู ไมล่ กึ ซง้ึ มากพอ และนนั่ ทำ� ใหผ้ ม เมืองยะลาช่ือว่า The Deep Shops พร้อมกับขายทางออนไลน์
กลบั มาศึกษาอย่างลงลึกมากยง่ิ ขนึ้ อย่างไรก็ตาม สองปี ถัดมา พอมีโควิด จึงไม่สามารถเดินทางไป
อินโดนเี ซยี ไดอ้ ีก เลยไมม่ ีของมาขาย
ย่ิงเรียนรู้มากเข้าก็ย่ิงผูกพัน จนตระหนักในคุณค่า และผันตัวมา
เป็ นนกั สะสมผา้ โบราณ เวลาไปบา้ นญาตพิ ่ีนอ้ งในยะลาและปั ตตานี หลงั ปิ ดรา้ น จะใหผ้ มกลบั ไปขายผา้ โบราณผมกข็ ายไมล่ ง กเ็ คว้งอยู่
ทไี ร กม็ กั จะสอ่ งตใู้ สผ่ า้ ของพวกเขา เจอผนื ไหนสวยๆ กถ็ ามซอ้ื จาก พักหนึ่ง จนเกิดไอเดียน�ำเทคนิคการท�ำผ้าโบราณมารื้อฟื้ นบนผืน
เจา้ ของ กอ่ นจะตระเวนหาซ้อื จากคนอ่ืนๆ ผา้ ฝ้ ายทัว่ ไป โดยทำ� แบบผา้ เปอลงั งี นัน่ คอื การใชเ้ ทคนคิ การทำ� ผา้

70

People มดั ย้อมด้วยวิธีการเยบ็ เนา รูด ผูก มัด ยอ้ ม และคลาย เพื่อ
ให้ได้ผ้าที่มีสีสันและลวดลายท่ีสวยงาม นี่ไม่ใช่ผ้าเก่า แต่
ทกุ วนั นย้ี ะลามกี ลมุ่ นกั สะสมและอนรุ กั ษผ์ า้ โบราณอยนู่ บั สบิ กลมุ่ เป็ นการน�ำเทคนิคด้ังเดิมมาใช้ ผมต้ังช่ือแบรนด์ว่า Adel
ไดค้ รบั โดยผมทมี่ อี ายสุ ามสิบตน้ ๆ เป็ นคนอายนุ อ้ ยทสี่ ุด ผมจงึ Kraf ปรากฏว่าก็ได้รบั ผลตอบรบั ท่ดี อี ีก
พยายามผลักดันใหค้ นรุน่ ใหม่ในยะลาใหม้ าชว่ ยขับเคล่อื นการ ผ้าท่ีผมท�ำจะมีสองรูปแบบหลักๆ คือ ลวดลายท่ีเกิดจาก
อนุรักษ์วัฒนธรรมผ้าพื้ นบ้านของเรา เพราะถ้าไม่มีคนขับ แพทเทริ น์ ทมี่ อี ยูแ่ ล้ว กบั อีกแบบคอื ผมวาดลวดลายขึ้นใหม่
เคลือ่ นตอ่ มรดกนกี้ ็อาจสูญหายไปอย่างแน่นอน ล�ำพังแคท่ กุ ตามอารมณ์ โดยจะมีหนึ่งลายต่อหนึ่งผืน นอกจากนี้ ผมก็
วันน้ี พอถามคนนอกพ้ืนที่ว่าภาคใต้มีผ้าพ้ืนถิ่นอะไรบ้าง ส่วน ออกแบบลวดลายใหม่ โดยตงั้ ใจใหอ้ ยากทำ� ลวดลายทส่ี ะทอ้ น
ใหญก่ จ็ ะรูจ้ กั แคผ่ า้ ปาเตะ๊ ทงั้ ทจี่ รงิ ๆ ภาคใตเ้ คยมวี ัฒนธรรมผา้ ความเป็ นยะลาจริงๆ จนเกิดเป็ นผ้าเปอลังงีที่ถอดแบบมา
ทร่ี ุม่ รวยและหลากหลายมากๆ แตม่ นั กลับสูญหายไปหมด จากลวดลายแกะสลกั บนหวีและกระบอกไมไ้ ผ่ (กระบอกตดุ )
ถ้าถามว่าอยากเห็นอะไรในเมืองยะลา ผมจึงอยากเห็น ของชนเผา่ โอลงั อสั ลี ชนเผา่ ดง้ั เดมิ ของพ้ืนทก่ี อ่ นจะมจี งั หวดั
พิพิธภัณฑ์ผ้าพื้นถ่ินครับ เรามีวัฒนธรรมผ้าท่ีเป็ นมรดกทรง ยะลา เพราะผมมองว่าชนเผ่านี้เป็ นเหมือนเจ้าถิ่นที่สะท้อน
คา่ มาก แตเ่ มอื งยงั ไมม่ แี หลง่ เรยี นรูเ้ รอ่ื งนี้ ซง่ึ ผมยนิ ดอี ยา่ งมาก ความเป็ นออรจิ นิ ัลของยะลาเด่นชัดทีส่ ุด
ทจี่ ะนำ� องคค์ วามรูท้ คี่ น้ ควา้ กระทง่ั ผา้ ทส่ี ะสมนำ� ไปรว่ มจดั แสดง ทง้ั นี้ นอกจากการทำ� ผา้ ขาย ผมกย็ งั คงทำ� งานเผยแพรค่ วาม
ในพิพิธภัณฑ์ ตดิ กแ็ คย่ งั ไมม่ งี บประมาณท�ำใหพ้ ้ืนที่เป็ นรูปเป็ น รูเ้ หลา่ นอ้ี ยู่ แมต้ วั เองจะลาออกจากงานที่ TK Park Yala มา
ร่าง รวมถึงการบริหารจดั การขับเคล่ือนใหพ้ ื้นท่ีมีความยั่งยืน พักใหญ่แล้ว ทั้งการน�ำคอลเลคช่ันผ้าโบราณไปจดั แสดงที่
และตอบโจทย์กบั ยุคสมัย งานยะลาสตอรี่ที่โรงแรมเมโทร รวมถึงนิทรรศการล่าสุด
ท�ำไมเราต้องเรยี นรูเ้ รอื่ งผา้ ใช่ไหม ผมขอตอบจากมุมมองส่วน ‘ปกายนั มลาย’ู นทิ รรศการผา้ พ้ืนเมอื งยะลาทจ่ี ดั แสดงท่ี TK
ตวั ของผมนะครบั … คนเราเกิดมา สิ่งสัมผัสแรกของเราคือผา้ Park Yala เม่ือเดอื นสิงหาคมทผ่ี ่านมา
และแนน่ อน สงิ่ สดุ ทา้ ยทจี่ ะอยกู่ บั รา่ งกายเราจนตายกค็ อื ผา้ ผา้
คือวิถชี ีวิตของมนุษย์ ผมก็มาคิดว่านอกจากการสวมใส่เพื่อใช้ https://www.facebook.com/adelkraf.th
งาน ท�ำไมเราไม่สนใจเขาหน่อยหรือ น่ีคืออาภรณ์ที่บรรจุองค์
ความรู้ที่เป็ นมรดกจากบรรพบุรุษของเราเชียวนะ และใช่ครับ
ทกุ วนั นผี้ า้ หลายชนดิ กแ็ ทบไมเ่ หลอื ใหเ้ ราไดเ้ หน็ อกี ตอ่ ไปแลว้ นนั่
เป็ นเหตผุ ลส�ำคญั ท่ีท�ำใหผ้ มอุทิศชีวิตเพ่ือสิ่งน”ี้

71

People

ธีรพัฒน์ ง๊ะสมนั

ผู้อำ�นวยการโรงเรยี นเทศบาล 2 บ้านมลายูบางกอก

“ถามว่าเด็กยะลาขาดอะไร มองในภาพรวม ผมว่า อิสลามศึกษา โดยหมู่บ้านมลายูบางกอกเป็ นชุมชนพหุ
วัฒนธรรม ผู้ปกครองของเด็กนักเรียนส่วนหนึ่งท�ำงานใน
คงจะตอบยาก เพราะเอาจรงิ ๆ เดก็ ยะลามตี น้ ทนุ ทด่ี กี ว่าเดก็ โรงงานในพ้ืนที่ และมีหลายคนจำ� เป็ นต้องเข้าไปท�ำงานใน
ในเมืองอ่ืนๆ อีกหลายเมืองมากกว่า เมอื งใหญ่

ผมไมไ่ ด้เกดิ ท่ยี ะลา แตเ่ รมิ่ ต้นชวี ิตราชการครงั้ แรกที่นี่ โดย นั่นท�ำให้เม่ือคุณเดินเข้ามาในโรงเรียน ลองช้ีไปท่ีเด็ก
ระหวา่ งนน้ั กม็ โี อกาสยา้ ยไปทำ� งานและใชช้ วี ติ ทอ่ี นื่ อยพู่ ักใหญ่ นกั เรยี นกลมุ่ ใดกลุ่มหนึ่ง ถ้าในกลุม่ นัน้ มีเดก็ สัก 10 คน ผม
กอ่ นกลบั มาประจำ� ทเี่ มอื งแหง่ น้ี เมอ่ื พิจารณาถงึ วถิ ชี วี ติ และ บอกไดเ้ ลยว่าคุณจะหาเด็กที่อยู่ดว้ ยกนั กบั พ่อและแม่ครบ
สาธารณูปโภคของเมืองอื่นๆ ที่ผมไปเจอมา ผมกล้าพูดว่า ยากมาก อาจมอี ยู่ท่รี าว 2-3 คน เทา่ นน้ั เด็กๆ ท่ีน่จี งึ ค่อน
ถ้ามองเรอื่ งต้นทุน เด็กยะลากนิ ขาด ข้างขาดความพร้อม และหลายคนในระดับมัธยมก็มีความ
เสยี่ งทจี่ ะหลดุ ออกจากระบบการศกึ ษาเนอื่ งจากปั ญหาทาง
ในเขตเทศบาลนครยะลาเรามคี รบทงั้ สถานศกึ ษาทค่ี รอบคลมุ เศรษฐกจิ
ทกุ ระดบั มสี นามกฬี า สวนสาธารณะ ศนู ยก์ ารเรยี นรู้ และ
สถานทพี่ ักผอ่ นหยอ่ นใจทงั้ ในสวนและพ้ืนทร่ี มิ แมน่ ้ำ� รวมถงึ ดว้ ยเหตุนี้ นอกจากการพัฒนาหลกั สูตรการสอน ภารกจิ ท่ี
กจิ กรรมตา่ งๆ ของเมอื งทงั้ กฬี า ศลิ ปวัฒนธรรม และศาสนา สำ� คญั ของพวกเราคอื การทำ� ใหเ้ ดก็ ๆ ทกุ คนไดเ้ ขา้ ถงึ โอกาส
ซึ่งถูกจัดข้ึนอย่างต่อเนื่อง ที่ส�ำคัญคือการสัญจรภายใน ทางการศึกษาใหไ้ ดม้ ากท่ีสุด ไม่ว่าจะเป็ นทำ� เรอื่ งขอทุนจาก
เมอื งเป็ นไปอยา่ งคลอ่ งตวั จากผงั เมอื งทมี่ ปี ระสิทธิภาพ และ องทนุ เพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) ทกุ ปี โดย
ตวั เมืองมีความสะอาด ทางคณาจารยก์ ต็ า่ งทำ� งานหนกั เพื่อทำ� เอกสารยน่ื แกเ่ ดก็ ๆ
รวมถงึ การประสานกบั กองทนุ ซากาตของพ่ีนอ้ งชาวมสุ ลมิ
พอเมืองมีพ้ืนท่ีสาธารณะที่ใช้ได้จริง เด็กๆ ก็จะออกมาใช้ ไปจนถึงการลงขันของคุณครูเองในทุกๆ ปี เพ่ื อน�ำไป
พื้นท่ีจนน�ำมาซ่ึงกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์ ผมเคยอยู่ในตัว สนับสนุนการศึกษาเดก็ ๆ
เมอื งบางเมอื งทไี่ มม่ พี ื้นทส่ี ว่ นกลางสำ� หรบั ทกุ คน จะเหน็ เลย
วา่ เดก็ ๆ หลายคนตอ้ งนดั รวมกนั ตามพ้ืนทร่ี กรา้ ง ซง่ึ มคี วาม ผมเชอื่ ว่าปั ญหาทีเ่ ลา่ มานีค้ ือสิ่งท่อี ีกหลายพื้นทท่ี วั่ ประเทศ
เสี่ยงตอ่ การมั่วสุมในเชิงลบ ก�ำลังประสบ โดยภาคส่วนต่างๆ ก็พยายามอย่างเต็มท่ีใน
การแก้ปั ญหาน้ีแล้ว แต่ก็อยากให้หน่วยงานรัฐในระดับ
อยา่ งไรก็ตาม ที่กลา่ วมาน่คี อื ภาพรวมของเมอื ง แต่ทุกวัน นโยบายมีเครอ่ื งมอื เพ่ือขยายโอกาสทางการศึกษาให้
นก้ี ต็ อ้ งยอมรบั วา่ ในหลายภาคสว่ น ยะลายงั ประสบกบั ความ มากกว่าน้ี
เหลื่อมล้�ำทางเศรษฐกิจอยู่พอสมควร โดยเฉพาะกับพ้ืนท่ี
ชุมชนที่โรงเรยี นของผมตั้งอยู่ เพราะอย่างท่ีบอก ในภาพรวมเทศบาลนครยะลามีความ
พรอ้ มในการสนบั สนนุ บรรยากาศในการเรยี นรู้ ถา้ เดก็ ยะลา
ผมเป็ นผอู้ �ำนวยการโรงเรยี นเทศบาล 2 บา้ นมลายบู างกอก ทุกคนสามารถเข้าถึงการศึกษาอย่างเท่าเทียม โดยไม่ต้อง
ทนี่ เ่ี ป็ นโรงเรยี นขยายโอกาสทางการศกึ ษา จดั การเรยี นการ หลดุ จากระบบกลางคัน เมืองของเราจะส่งเสรมิ ใหพ้ วกเขา
สอนตัง้ แตอ่ นบุ าลถึงมัธยมศึกษาปี ที่ 6 พ่วงด้วยหลักสูตร เข้าถงึ ศักยภาพและความสนใจท่ีแทจ้ รงิ ของตัวเองอย่าง
มาก”

72

People

///
ถา้ เด็กยะลาทุกคน
เขา้ ถึงการศึกษาอยา่ ง
เทา่ เทียม โดยไมต่ อ้ ง
หลุดจากระบบกลางคัน

เมืองของเราจะ
ส่งเสริมใหพ้ วกเขา
เข้าถงึ ศักยภาพและ
ความสนใจทแ่ี ท้จริง
ของตัวเองอย่างมาก

///





///

เพราะเราตอ้ งบอก
นักเรียนใหไ้ ด้ว่าเรา
จะเรียนรู้เรื่องเมือง

ของเราไปทำ� ไม

///

People

ยะสี ลาเต๊ะ

ผูอ้ ำ�นวยการส่วนบรหิ ารการศึกษา สำ�นักการศึกษา เทศบาลนครยะลา

“ส่วนบรหิ ารการศึกษา ส�ำนักการศึกษา เทศบาลนคร หลายคนอาจไมท่ ราบว่ายะลาได้รบั เลอื กใหเ้ ป็ นพ้ืนที่
นวตั กรรมการศกึ ษา ตาม พรบ.นวตั กรรมการศกึ ษา มผี ชู้ ว่ ย
ยะลา ก�ำลังอยู่ระหว่างจดั ท�ำเอกสารประกอบการเรียนการ ศาสตราจารย์ ดร.เกสรี ลัดเลยี เป็ นหวั หน้าโครงการ และมี
สอนเรื่องราวท้องถิ่นของเมืองยะลา เพราะเราคิดว่าการ ผู้ว่าราชการจังหวัดเป็ นประธาน โดยพื้นที่นวัตกรรมการ
ทำ� ใหค้ นยะลารูจ้ กั ประวัตศิ าสตรแ์ ละทมี่ าของบา้ นเกดิ ตวั เอง ศึกษาคอื พ้ืนทที่ ่ีท้องถ่ินได้รบั อิสระในการทดลองออกแบบ
ไดด้ นี น้ั ตอ้ งเรม่ิ จากการปพู ื้นทกี่ ารศกึ ษาในหอ้ งเรยี นตง้ั แตเ่ ดก็ หลักสูตรและสื่อการศึกษาของตวั เองใหม้ ีความสอดคล้อง
กับบริบทและความต้องการของชุมชน ซ่ึงที่ผ่านมาเรามี
กอ่ นหนา้ นเ้ี รามีการบรรจุวิชาทอ้ งถ่นิ เมืองยะลาไว้อยู่ใน โครงการทางนวตั กรรมอนั หลากหลาย และหนง่ึ ในนนั้ คอื การ
โรงเรียนสังกัดเทศบาลอยู่แล้ว เพียงแต่เรายังไม่มีต�ำรา ปรบั ปรุงหลกั สูตรและจดั ท�ำเอกสารประกอบการเรยี นการ
เรยี นใช้อย่างเป็ นทางการท่ีสามารถเผยแพรใ่ หป้ ระชาชน สอนทอ้ งถ่ินยะลาเช่นที่กล่าวไปแล้ว
ทั่วไปได้อ่าน ทั้งน้ี การที่เทศบาลนครยะลาได้ร่วมงานกับ
โครงการเมอื งแหง่ การเรยี นรู้ จดั งาน ‘ยะลาสตอร’่ี ซ่งึ มีรูป ส่วนค�ำถามที่ว่าอยากใหค้ นยะลาเรยี นรูเ้ รอื่ งอะไรเป็ นพิเศษ
แบบการเลา่ เรอ่ื งเมืองยะลาอย่างสรา้ งสรรคแ์ ละทนั สมัย ก็ พี่คดิ วา่ อยากใหพ้ วกเราไดเ้ รยี นรูเ้ รอ่ื งความรว่ มมอื และมจี ติ
มสี ว่ นสำ� คญั ทำ� ใหท้ างเรากลบั มาปรบั ปรุงหลกั สตู รการสอน สาธารณะคะ่ เพราะทผ่ี า่ นมา อย่างทท่ี ราบกันว่าเหตุการณ์
เรอ่ื งท้องถิน่ ใหส้ อดคล้องกบั วิถชี วี ิตปั จจุบันของคนรุน่ ใหม่ ความไมส่ งบในพื้นทฉ่ี ดุ รงั้ การพัฒนาเมอื งของเราอยา่ งมาก
แต่ทุกวันน้ีเราไม่มีเหตุการณ์ดังกล่าวอีกแล้ว เพี ยงแต่
เพราะเราตอ้ งบอกนักเรยี นใหไ้ ดก้ ่อนว่าเราจะเรยี นรูเ้ รอ่ื ง สถานการณ์ดังกล่าวอาจท�ำให้หลายคนหวาดระแวง และ
เมืองของเราไปทำ� ไม เรียนเพ่ือได้รู้จกั ตัวเอง รู้จกั บ้านเกิด สภาพความกลมเกลยี วในสงั คมกเ็ รม่ิ อ่อนแอ ในขณะทเ่ี มอื ง
ของเราเอง และรู้จกั ที่จะใช้ต้นทุนตรงนี้มาพัฒนาเมืองและ ของเรามีเครือข่ายที่พยายามพัฒนาเมืองในด้านต่างๆ อยู่
พัฒนาคณุ ภาพชวี ิตของเราเอง จากนัน้ กเ็ ป็ นเรอ่ื งจำ� เป็ นท่ี หลายเครอื ขา่ ย แต่พอผคู้ นบางส่วนไม่มจี ติ สาธารณะ หรอื
บทเรยี นเรอ่ื งท้องถน่ิ มคี วามสนุกสนานหรอื เพลดิ เพลิน ไม่เหน็ ความส�ำคัญในเรอื่ งส่วนรว่ ม การขบั เคลอ่ื นดงั กล่าว
เพราะสิ่งน้ีจะท�ำใหก้ ารศึกษาเขา้ ถงึ นกั เรยี นไดม้ ากที่สุด กไ็ ม่เป็ นผล

หลงั จากปรบั ปรุงเอกสารประกอบการเรยี นการสอนอนั นี้ เรา เมืองจะไม่มีทางพัฒนา ถ้าคนในเมืองไม่พัฒนา และไม่มี
กม็ แี ผนจะเผยแพรไ่ ปยงั โรงเรยี นนอกสังกดั เทศบาลทอ่ี ยใู่ น จติ ส�ำนึกในการเป็ นเจา้ ของเมืองร่วมกัน ก็เลยคิดว่าถ้าคน
ตัวเมืองยะลาท้ังหมด รวมถึงประสานไปยังมหาวิทยาลัย ส่วนใหญ่ได้เรียนรู้ มีทักษะทางวัฒนธรรม และมีจิต
ราชภัฏยะลาใหน้ ำ� เอกสารนีไ้ ปใชต้ ่อไป เช่นเดียวกบั เผยแพร่ สาธารณะ ยะลาจะพัฒนาได้มากกว่านอ้ี ีกเยอะค่ะ”
ใหป้ ระชาชนทัว่ ไปในเมอื งยะลาได้เรยี นรูด้ ้วยเชน่ กนั

77

People

เจยี ร เสียงแจว้ “เรมิ่ จากอาของผมทเี่ ป็ นนายชา่ งเขยี นคทั เอาท์ และแบบตวั อักษร ทำ� ๆ ไปจนเจา้ ของโรงหนงั เขา
ที่โรงภาพยนตรเ์ ฉลิมเขตในอ�ำเภอสุไหงโกลก ว่ าจ้างและมีเงินเดือน อาผมก็ย้ายไปอยู่
นายชา่ งเขียนคัทเอาท์ ตอนนนั้ ผมเรยี น ม.1 เรยี นไดค้ รง่ึ เทอม เหน็ ว่าท่ี กรุงเทพฯ ผมกร็ ูส้ ึกอ่ิมตัว เลยกลับไปอยบู่ ้านท่ี
โรงภาพยนตรโ์ คลเี ซียม ยะลา บา้ นไมค่ อ่ ยมเี งนิ สง่ ผมเรยี นแลว้ จงึ ลาออก และ สงขลาอยู่ราวหนึ่งปี จากน้ันก็มีคนจากโรง
นายช่างคนสุดท้ายของภาคใต้ ขอตามไปอยู่กับอา ไปใหอ้ าฝึ กเขียนรูปให้ หวัง ภาพยนตร์อีกแห่งในสุไหงโกลกมาชวน ผมก็
ทำ� เป็ นอาชีพ กลบั ไปเขียนป้ ายอีก
78
ผมไม่มีทักษะทางศิลปะเลย ก็เร่มิ จากไปช่วยอา เขียนอยู่ท่ีนั่นอีกพักใหญ่ ก็มีผู้จัดการโรงหนัง
เตรียมเฟรมวาดรูป กวนสี และล้างพู่ กันให้ ปั ตตานีพาราไดซ์มาชวนไปท�ำพาร์ทไทม์ ก็เลย
ระหว่างที่อาเขียนรูป ผมก็ดูวิธีการท�ำงานของ ตอ้ งทำ� งานสองที่ คอื ในหนง่ึ สปั ดาห์ ผมจะประจำ�
เขาแทบไม่กระพริบตา ท�ำแบบน้ีอยู่สองปี จนรู้ อยู่โรงหนังทีป่ ั ตตานี 5 วัน และอย่ทู ี่สุไหงโกลก
แล้วว่าจะวาดเส้น ลงสี หรือลงน้�ำหนักพู่ กัน อีก 2 วัน สมัยกอ่ นหนงั เข้าเรอื่ งหน่ึงจะอยูย่ าว
อยา่ งไร อาก็ใหผ้ มลองลงมือเขียน เป็ นครึ่งเดือน และโรงหนังก็เป็ นแบบสแตนด์
อะโลนทฉ่ี ายหนงั ควบ ตอ่ ชว่ งเวลาครง่ึ เดอื น ผม
ทีโ่ รงหนงั เฉลิมเขตจะมชี า่ งใหญซ่ ึ่งก็คอื อาผม เลยจะเขียนคัทเอาท์ใหห้ นงั สองเรอื่ ง
ห น่ึ ง ค น ค อ ย เ ขี ย น รู ป เ ห มื อ น จ า ก ใ บ ปิ ด
ภาพยนตรล์ งป้ ายขนาดใหญ่และขนาดเล็ก และ ท�ำไดส้ ักพักโรงหนังท่สี ุไหงโกลกปิ ดตวั งานผม
ก็มีช่างที่คอยเขียนตัวอักษรอีกหนึ่งคน และก็มี จึงเหลือแค่ปั ตตานีท่ีเดียว พอดีกับท่ีแฟนผม
ผมทเี่ ป็ นเด็กฝึ กงานซงึ่ มีโอกาสหดั เขียนทงั้ รูป ท้อง ผมเลยเปิ ดรา้ นรบั เขียนป้ ายทีป่ ั ตตานี และ

///

ผมเหมือนคนทีต่ กคา้ ง
อย่ใู นกระแสของกาล

เวลานะ อาชีพท่ีดู

เหมือนจะสูญหายไป

จากสังคมแลว้ แต่กย็ ัง
มีผมที่หลงเหลอื อยู่
///

ส่งลูกเรยี นหนังสือที่นัน่ ทำ� รา้ นอย่พู ักใหญ่ โรง ช่างส่วนใหญ่ที่ผมรู้จักนี่จะอายุราว 60-70 ปี ไปตดิ บนรถแหร่ อบเมอื งยะลา โดยมนี ายชา่ งอีก
หนังที่ปั ตตานีก็ปิ ดตัวตามไปอีก แต่ก็พอดีกับท่ี หมด บางคนผนั ตวั ไปเปิ ดรา้ นเขยี นป้ าย หรอื ไป คนสลบั กนั เขยี นและเขยี นตวั อักษร ถา้ หนงั เรอื่ ง
เจา้ ของหา้ งโคลีเซียมยะลาตดิ ต่อมาใหไ้ ปเป็ น เขียนรูปเหมือน ส่วนคนรุ่นหลังผมน่ีไม่มีใคร ไหนดังๆ บางครงั้ จะมคี นมาขอซ้ือคทั เอาทเ์ รอ่ื ง
นายชา่ งใหญท่ นี่ น่ั กล็ งั เลอยพู่ ักหนงึ่ เพราะเรามี ทำ� งานนแ้ี ลว้ เพราะไมม่ โี รงหนงั ไหนจา้ งอกี จะวา่ นน้ั ไปเกบ็ สะสม ผมกไ็ มม่ ปี ั ญหาอะไร แตค่ ณุ ตอ้ ง
ร้านที่ปั ตตานีแล้ว แต่ก็มาคิดดูว่าถ้าท�ำที่ยะลา ไปผมกเ็ หมอื นคนทตี่ กคา้ งอยใู่ นกระแสของกาล หาคัทเอาทอ์ ันใหมม่ าแทนด้วย เพราะปกติ เวลา
เราก็มีเงนิ เดอื นประจำ� ที่แน่นอน ชว่ งแรกๆ เลย เวลานะ อาชพี ทดี่ เู หมอื นจะสญู หายไปจากสงั คม เขยี นหนงั หนง่ึ เรอ่ื ง เมอื่ หนงั จบ ผมกจ็ ะทาสขี าว
ตัดสินใจไปๆ กลับๆ ยะลา-ปั ตตานี แต่ท�ำไปได้ แลว้ แตก่ ย็ งั มผี มทหี่ ลงเหลอื อยู่ และตระหนกั อยู่ ทบั เพ่ือวาดหนังเรอื่ งใหม่
สักพักกร็ ูส้ ึกเหนอ่ื ย เลยตดั สินใจยา้ ยครอบครวั เสมอวา่ เราพรอ้ มจะถกู เลกิ จา้ งไดท้ กุ เมอื่
และยา้ ยรา้ นมาเปิ ดทยี่ ะลาทเี่ ดยี วเลย ผมเรมิ่ งาน ถ้าขยนั ๆ หนอ่ ยผมจะใช้เวลาประมาณ 2 วันใน
ทโ่ี คลเี ซยี มยะลาปี 2550 ตอนนก้ี อ็ ยมู่ า 15 ปี แลว้ แต่นั่นล่ะ ผมไม่ได้ฟู มฟายหรือนึกใจหายอะไร การท�ำคัทเอาท์ใหญ่หนึ่งป้ าย แต่ส่วนใหญ่ก็จะ
เขา้ ใจว่าทกุ ส่ิงทกุ อย่างย่อมตอ้ งเปลี่ยนแปลง เอ้อระเหย เป็ น 3-4 วัน แตก่ ท็ นั กำ� หนดการอยดู่ ี
ผมนา่ จะเป็ นชา่ งเขยี นคทั เอาทห์ นงั รุน่ สดุ ทา้ ยแลว้ คอื ไม่ใชแ่ ค่อาชีพของผมเท่าน้นั หรอกนะ แต่กบั ที่วาดยากหน่อยคือหนังไทย เพราะคนดูรู้จัก
ผมเตบิ โตมาในชว่ งทโี่ รงหนงั ทใ่ี ชช้ า่ งเขยี นป้ าย ธุรกิจโรงหนังเองก็เร่ิมล�ำบาก เพราะสมัยน้ี ดารา ถ้าวาดไมเ่ หมือนดาราคนนน้ั นิดหน่อยเขา
พากนั ปิ ดตวั ลง และถกู แทนทด่ี ว้ ยโรงหนงั ทเี่ ป็ น เทคโนโลยีมันเรว็ คนดหู นังอยู่บา้ นหมด ผมก็จะ ก็จบั ได้แลว้ ส่วนหนงั ฝรงั่ จะไม่ซีเรยี สเทา่ ”
สาขา ซ่ึงมีการปริ้นท์ไวนิลประชาสัมพันธ์หนัง ทำ� งานนจ้ี นกว่าเขาจะเลกิ จา้ ง เพราะถงึ ยงั ไงนกี่ ็
ชา่ งเขยี นมอื จงึ คอ่ ยๆ ตกงานกนั ไปทลี ะราย ทกุ เป็ นงานทผ่ี มทำ� มาทง้ั ชวี ิต และยงั สนกุ กบั มนั อยู่ 79
วนั นใี้ นภาคใต้ จะมโี รงหนงั ทพี่ ัทลงุ และภเู กต็ ทยี่ งั
ใชช้ า่ งเขยี นตวั อกั ษร แตถ่ า้ เป็ นเขยี นรูปเหมอื น ก็ ทกุ วันน้ผี มจะเขียนป้ ายสัปดาหล์ ะ 1-2 เรอื่ ง จะ
มแี คโ่ รงหนงั โคลเี ซยี มยะลาทผี่ มทำ� อยทู่ ีเ่ ดยี วท่ี มเี ขยี นลงคทั เอาทห์ นา้ โรงหนงั และคทั เอาทท์ เ่ี อา
ยังหลงเหลอื อยู่

People

เจา้ หน้าท่รี บั ฟั งและประสานงานชมุ ชนของโครงการพัฒนาแหง่ สหประชาชาติ (UNDP)

“เราเตบิ โตมาในสงั คมมสุ ลมิ เรยี นโรงเรยี นสอนศาสนา และ เราชอบงานทเี่ ราท�ำอยมู่ าก เพราะอย่างทบ่ี อกว่าเราชอบพูดคยุ
กับผู้คน การพู ดคุยแลกเปล่ียนท�ำใหเ้ ราได้ความรู้หรือได้เรียนรู้
ใชช้ วี ติ ประจำ� วนั ทา่ มกลางบรรยากาศทค่ี อ่ นขา้ งเครง่ ครดั ขดั แยง้ ในวิถแี ละวัฒนธรรมของชาวบา้ นทหี่ ลายพื้นทกี่ แ็ ตกตา่ งจากเรา
กบั ตัวตนทเี่ ป็ น LGBT ของเรา มาก ขณะเดยี วกันงานทีเ่ ราท�ำกม็ สี ่วนในการพัฒนาสังคม จาก
การน�ำข้อมลู ทเ่ี ราได้มาสังเคราะหเ์ พื่อส่งตอ่ ไปยงั หนว่ ยงานที่
ตอนเป็ นวัยรุ่นเราคิดมาตลอดว่าสิ่งที่เราเป็ นคือปมด้อย เราก็ ชว่ ยหนนุ เสรมิ การพัฒนาหรอื แกป้ ั ญหาด้านความม่นั คงทาง
พยายามกลบปมดอ้ ยดว้ ยการตง้ั ใจเรยี น เป็ นตวั แทนโรงเรยี นไป อาหารของจงั หวัดยะลาตอ่ ไป
สอบแข่งขันที่น่ันท่ีน่ี และท�ำกิจกรรมสม่�ำเสมอ เคยคิดว่าถ้าเรา
เรยี นเกง่ คนทคี่ อยตงั้ แงก่ บั เพศสภาพกอ็ าจจะลมื ตวั ตนทแ่ี ทจ้ รงิ และยิง่ มาได้ท�ำงานน้ี รวมถงึ งานยะลาสตอรี่ ทำ� ใหเ้ ราประทับใจ
ของเรา ซ่งึ เหน่ือยนะทตี่ อ้ งทำ� แบบนี้ เป็ นความเคยชนิ ในวัยเด็ก ในวิถขี องคนยะลา เราไม่รูว้ ่าเมอื งอ่ืนๆ เป็ นอยา่ งไร แตก่ ับยะลา
ท่ีดูตลกรา้ ยมากๆ เม่ือมีกิจกรรมอะไรเกิดข้ึนในเมือง ผู้คนดูมีความกระตือรือร้น
อยากเขา้ รว่ มเป็ นสว่ นหนง่ึ ของงาน เหมอื นว่าคนยะลามคี วามรกั
จนได้มารู้จักพ่ีบอล (เอกรัตน์ สุวรรณรัตน์) ในช่วงท่ีเราเรียน และความรูส้ กึ ในการเป็ นเจา้ ของเมอื งรว่ มกนั ทเ่ี หน็ ไดช้ ดั คอื จาก
มหาวิทยาลยั นแ่ี หละ ทท่ี ำ� ใหเ้ รากลา้ ทจ่ี ะเป็ นตวั ของตวั เอง พ่ีบอล วงน้�ำชาตามรา้ นต่างๆ ที่เราจะเหน็ ผู้คนนั่งจบิ น้�ำชาและคอยพูด
เป็ นเหมือนแมท่ ีค่ อยใหก้ �ำลังใจลูกสาวอยา่ งพวกเราทุกคนไม่ว่า คยุ แลกเปลย่ี นมมุ มองทม่ี ตี อ่ สงั คมและเมอื งเราอยเู่ สมอ สง่ิ นยี้ งิ่
เราจะนับถือศาสนาอะไร เราเหมือนเจอเพื่ อนจริงๆ ที่คอย ปรากฏชดั ผา่ นการทำ� งานยะลาสตอร่ี ทเี่ มอื่ เราตดิ ตอ่ ไปขอขอ้ มลู
สนบั สนนุ และกระตนุ้ ใหพ้ วกเรานำ� สง่ิ ทเี่ รามเี ปลยี่ นเป็ นพลงั งาน จากใคร ทุกคนก็พร้อมจะช่วยเราอย่างเต็มท่ีจนเราเองรู้สึก
บวกสง่ ตอ่ ใหค้ นอ่ืน จากทเ่ี ราเคยชอบทำ� กจิ กรรมซง่ึ สว่ นหนง่ึ มา เกรงใจเอง (ย้มิ )
จากเพราะอยากกลบส่งิ ทคี่ ดิ ว่าเป็ นปมดอ้ ย กเ็ ปลย่ี นมาเป็ นคนที่
อยากร่วมกิจกรรมเพราะความสนุก และเห็นถึงผลกระทบเชิง ถามว่าปั ญหายะลาตอนน้ีคืออะไร นอกจากความม่ันคงทาง
บวกต่อคนอ่ืนๆ ในกิจกรรมนน้ั ๆ ได้จรงิ ก็เลยรว่ มงานกบั พี่บอล อาหาร และการท่ีเกษตรกรยังไม่สามารถสร้างรายได้จากการ
หลายงาน รวมถึงล่าสุดกับงานยะลาสตอรี่ ที่เราเป็ นผู้ประสาน ผลิตมากเท่าที่ควร เราคิดว่ายะลายังมีความเหล่ือมล้�ำในเชิง
งานของโครงการ กายภาพหรือในแงม่ ุมสาธารณูปโภคอยู่พอสมควร สังเกตดูว่า
ถ้าเข้ามาในตัวเมือง เราจะเห็นสิ่งอ�ำนวยความสะดวกครบหมด
เราชอบการประสานงาน ชอบพูดคยุ กับผ้คู น และชอบทีไ่ ด้เรยี น เมืองสวยและน่าอยู่ แต่พอออกนอกเมืองไปยังพ้ืนที่ชนบท เรา
รู้ ยิ่งเมื่อเรามีความม่ันใจในตัวเอง และพบว่าผู้คนในยะลาส่วน จะเหน็ ถงึ ความเหลอ่ื มล้ำ� ของการพัฒนาอยา่ งชดั เจน กค็ ดิ ว่าถา้
ใหญ่ก็พร้อมเปิ ดใจพู ดคุยกับเรา แตกต่างจากภาพท่ีเราคิดใน ทุกส่วนมีการแก้ไขตรงน้ไี ด้ เมืองกน็ า่ จะดีขน้ึ มาก
สมยั กอ่ นซง่ึ ทำ� ใหเ้ รามคี วามกดดนั ไปเอง หลงั จากงานยะลาสตอรี่
เราได้งานประจำ� เป็ นเจา้ หนา้ ท่ีรบั ฟั งและประสานงานชมุ ชนของ เรามแี ผนไกลๆ วา่ จะเกบ็ ประสบการณจ์ ากงานทที่ ำ� ตอนนใี้ หไ้ ดเ้ ยอะ
โครงการพัฒนาแหง่ สหประชาชาติ (UNDP) ซึ่งดูแลด้านความ ทสี่ ดุ และลองยา้ ยไปทำ� งานและเรยี นรูใ้ นเมอื งอน่ื ๆ กอ่ น เราชอบ
ม่ันคงทางอาหารในพ้ืนท่ีจังหวัดยะลา งานนี้ท�ำให้เรามีโอกาส เรยี นรู้ อยากเกบ็ ประสบการณแ์ ละความรูใ้ หม้ ากๆ คดิ เอาไวว้ า่ เรา
ลงพ้ืนทีไ่ ปเก็บขอ้ มลู และพูดคุยกบั พี่ๆ น้องๆ ลงุ ๆ ป้ าๆ ที่อยใู่ น อาจตอ้ งเตบิ โตจากทอ่ี น่ื เพ่ือสดุ ทา้ ยจะไดก้ ลบั มาทยี่ ะลาอกี ครงั้ และ
หว่ งโซข่ องการผลิตอาหารกว่า 60 ชุมชน นำ� ทงั้ หมดทเี่ ราสงั่ สม มาชว่ ยพัฒนาบา้ นเกดิ ของเราตอ่ ไป”

80

People

///

เคยคิดว่าถ้าเราเรียนเก่ง
คนที่คอยตัง้ แงก่ ับ

เพศสภาพกอ็ าจจะลมื ตวั ตน

ทแ่ี ท้จริงของเรา
ซึ่งเหนือ่ ยนะทต่ี อ้ งท�ำแบบนี้

///

81

People

ลภัสรดา เจริญสุข

เจา้ ของรา้ นณัฐนนั ท์ดอกไมส้ ด และนักจดั การศึกษาผูก้ อ่ ต้งั Raya Learning Center

“ก่อนหนา้ น้ีเรากบั สามเี ป็ นวิศวกรอย่กู รุงเทพฯ พอเรา เราก่อต้งั รายา เลิรน์ นิ่ง เซนเตอร์ (Raya Learning Center)
ในรูปแบบของนติ บิ คุ คลเพื่อขบั เคลอื่ นกจิ กรรมการเรยี นรู้ โดย
คลอดลกู ความทไ่ี มอ่ ยากรบกวนพ่อแมใ่ หข้ นึ้ มาชว่ ยเลย้ี ง และ เร่ิมจากเข้าไปคุยกับโรงเรียนและศูนย์การเรียนรู้ในยะลา หา
เรากไ็ มไ่ วใ้ จสถานรบั เลย้ี งเดก็ ในยคุ นนั้ จงึ ตดั สนิ ใจลาออกจาก วิธีการหนนุ เสรมิ และแลกเปลยี่ นกระบวนการจดั การศกึ ษากบั
งาน เพ่ือกลับบ้านทีป่ ั กษ์ใต้มาเลี้ยงลูก คณุ ครูตามสถาบนั ตา่ งๆ เชน่ ลา่ สดุ เราไปรว่ มกบั โรงเรยี นบา้ น
บางโงยซิแน อ�ำเภอยะหา โดยเข้าไปเป็ นวิทยากรด้านการท�ำ
เราอยอู่ �ำเภอสะบา้ ยอ้ ย จงั หวัดสงขลา ครอบครวั เราทำ� ธุรกจิ อาหารแบบเชฟส์เทเบิล ผ่านการใช้วัตถุดิบท้องถ่ินของยะลา
โรงพิมพ์ ตอนนั้นลูกยังเล็ก ก็พอช่วยงานครอบครัวเล็กๆ มาประกอบ ใหท้ งั้ คณุ ครูและนกั เรยี นเขา้ ใจว่าจากทรพั ยากรท่ี
นอ้ ยๆ อยู่พักใหญ่ จนมอี ยวู่ ันหนึง่ ป้ าฝากใหเ้ ราขับรถมาส่ง เราค้นุ เคย เราสามารถใช้ความคดิ สรา้ งสรรคม์ าตอ่ ยอดสู่สิ่ง
ของที่ร้านดอกไม้ในตัวเมือง เราเห็นดอกไม้สวยดี ก็เลยซ้ือ ใหม่ๆ หรอื มูลคา่ ใหม่ๆ ได้
กลับมาสองห่อ กะจะเอาไปขายปลีกท่ีบ้าน ปรากฏว่าขายวัน
เดยี วหมด เลยขับรถกลบั ไปซือ้ มาขายใหม่ กข็ ายดอี ีก ค่อยๆ แม้เราไม่ได้มีพ้ืนฐานการเป็ นครูมาก่อน แต่ก็คิดว่าตรงน้ีคือ
เพ่ิมจำ� นวนไปเรอ่ื ยๆ จนขายได้มากถงึ 10 ลงั หรอื ประมาณ ขอ้ ไดเ้ ปรยี บ เพราะเราไมไ่ ดว้ างตวั เองในฐานะผใู้ หค้ วามรู้ หรอื
400 หอ่ ตอ่ สัปดาห์ จนกลายมาเป็ นอาชพี ใหม่ teacher แต่เป็ นผู้อ�ำนวยความสะดวกให้นักเรียนเข้าถึงการ
เรยี นรู้ หรอื facilitator เช่น ถ้าเราจะสอนใหน้ กั เรยี นทอดไข่
พอลูกโตจนเข้าโรงเรียน เราเลยย้ายกันมาอยู่ท่ีอ�ำเภอเมือง เจยี ว เราจะไม่ได้บอกเขาให้หาไข่ไก่และน้�ำมันมาทอดตามเรา
ยะลา และเปิ ดร้านขายดอกไม้ท่ีนั่น ตอนนี้เรามีอยู่ทั้งหมด 3 แต่จะเป็ นการชวนเขาคุยว่าไขเ่ จยี วมีองคป์ ระกอบอย่างไร
รา้ น ทย่ี ะลา 1 รา้ น และท่ีสะบ้าย้อย 2 รา้ น ใหพ้ ่อกบั อาดูแล ความรอ้ นของน้�ำมนั ขนาดไหนถึงจะท�ำใหไ้ ขฟ่ ู หรอื ไข่เจยี วใน
ทุกวันนเี้ ราขายมาได้ 15 ปี แล้ว อุดมคติของแต่ละคนจะมีส่วนผสมอะไรบ้าง เป็ นต้น พอ
นกั เรยี นไดค้ วามรูร้ อบดา้ นเรอ่ื งไข่เจยี ว กเ็ ป็ นหนา้ ทข่ี องพวก
ว่าไปแลว้ ลกู เป็ นปั จจยั ส�ำคญั ท่ีท�ำใหเ้ ราตดั สินใจเรอ่ื งการ เขาทจ่ี ะทดลองท�ำไขเ่ จยี วของตัวเองออกมา เราจะไม่ช้นี �ำ แต่
ท�ำงานและการใช้ชวี ิตเลย เพราะหลงั จากลูกข้นึ ป.5 เราก็ส่ง ใหเ้ ขาเรยี นรู้ คน้ พบขอ้ ผดิ พลาดดว้ ยตวั เอง และใหเ้ ขาไดล้ อง
เขาไปเรียนที่มาเลเซีย จนมาเจอโควิดท่ีโรงเรียนในมาเลเซีย ใหมเ่ รอื่ ยๆ จนพบทางท่จี ะท�ำไข่เจยี วในอุดมคตขิ องพวกเขา
บอกใหน้ กั เรยี นตา่ งชาตกิ ลบั บา้ นทง้ั หมด และทำ� การสอนทาง
ออนไลน์แทน พอเราเห็นว่าลูกเรียนออนไลน์อยู่บ้านอย่าง เราคิดว่าที่เดก็ ไทยหลายคนขาดความมน่ั ใจในตวั เอง หรอื ยงั
เดยี วไมน่ า่ จะไหว เราก็เลยหนั มาสนใจการศึกษาอย่างจรงิ จงั ไมค่ น้ พบตวั เองเสยี ที สว่ นหนงึ่ กเ็ ป็ นเพราะวฒั นธรรมทผ่ี ใู้ หญ่
เพ่ือจะไดช้ ว่ ยลกู ไปๆ มาๆ จากคนทำ� รา้ นดอกไม้ เรากไ็ ดอ้ าชพี มักจะชี้น�ำเด็กๆ ถา้ เขาได้ลองท�ำอะไรที่ต่างไปจากกรอบความ
ใหม่อีกอาชพี ในฐานะคนจดั การศึกษา หรอื educator คิดของผู้ใหญ่ แล้วเกิดผิดพลาดข้ึนมา ผู้ใหญ่ก็มักจะซ้�ำเติม
เดก็ ๆ วา่ ‘กบ็ อกแลว้ ไงไมย่ อมฟั ง’ สงิ่ นก้ี ลายมาเป็ นวฒั นธรรม
เรม่ิ มาจากการทเี่ ราเหน็ ว่าเมอื งยะลาเราเนยี่ มศี ูนยก์ ารเรยี นรู้ ทฉี่ ุดใหก้ ารเรยี นรูใ้ นบา้ นเราไม่ก้าวหน้าเสียที
หลายแหง่ แตก่ ลบั ขาดบคุ ลากรทชี่ ว่ ยสง่ เสรมิ การเรยี นรู้ ขณะ
ท่ีคุณครูในโรงเรียนต่างๆ ก็ต้องรับภาระในการสอนตาม ผู้ใหญ่ควรเป็ นเบาะรองรับเด็กๆ ให้เขาได้เรียนรู้ด้วยตัวเอง
หลักสูตร ท�ำให้ไม่ได้มีเวลาไปขับเคล่ือนเรื่องการศึกษานอก และใหก้ ำ� ลงั ใจใหเ้ ขากลบั มาส้ตู อ่ เรารกั ษาใหเ้ ขาอยใู่ นกรอบที่
ห้องเรียนของเด็กๆ อย่างจริงจัง เราเลยไปศึกษาเรื่อง ควรจะเป็ นได้ แต่ไม่ใช่ไปชี้น�ำให้เขาท�ำอย่างท่ีเราอยากให้เขา
กระบวนการเรยี นรูจ้ ากหนว่ ยงานตา่ งๆ ทง้ั ไทยและตา่ งประเทศ เป็ น ซงึ่ กบั คำ� ถามทวี่ ่า พ่อแมส่ มยั นค้ี วรเรยี นรูอ้ ะไรเป็ นพิเศษ
และคดิ วา่ จะทำ� อยา่ งไรใหบ้ ทความดๆี เกยี่ วกบั การศกึ ษาทเี่ รา เราเห็นว่าเป็ นเรื่องของ soft skill ให้พวกเขารับการ
อา่ นมาในอนิ เตอรเ์ นท็ จะถกู ปรบั ใชอ้ ยา่ งเป็ นรูปธรรม เปล่ียนแปลงท่ีรวดเร็วของโลกใหท้ ัน ใหเ้ ขาสามารถจดั ระบบ
ความคิดของตัวเองให้สอดคล้องไปกับยุคสมัย เพื่ อช่วย
82 ส่งเสริมลูกๆ ในมุมท่ีสามารถจะช่วยได้ อ�ำนวยความสะดวก
ให้เด็กๆ ได้เดินไปตามความฝั นของพวกเขา”

People

///
ถา้ เด็กๆ ได้ทดลองทำ� อะไรที่
ต่างไปจากกรอบความคิดของ
ผใู้ หญ่ แล้วเกดิ ผดิ พลาดขนึ้ มา
ผูใ้ หญก่ ็มกั จะซ้�ำเติมว่า ‘ก็บอก
แล้วไงไม่ยอมฟั ง’ ส่ิงนกี้ ลาย
มาเป็ นวัฒนธรรมทีฉ่ ดุ ใหก้ าร

เรียนรู้ในบ้านเรา
ไม่กา้ วหน้าเสียที

///

People

///
ความงดงามของการให้
คอื การทผ่ี รู้ ับ รับบางสิ่งมา
อยา่ งรู้คณุ ค่า และหาวิธีส่ง
ต่อใหผ้ ู้อื่นเป็ นทอดๆ อย่างนี้

ไมส่ ้ินสุด
///

People

จสั มานยี ์ เจะ๊ โกะ

เจา้ หน้าที่โครงการอาหารกลุม่ ลกู เหรยี ง

“หนูเกิดและโตท่ีอ�ำเภอยะหริ่ง จังหวัดปั ตตานี พอ สว่ นเหตผุ ลทไี่ ดเ้ ป็ นผจู้ ดั การโครงการอาหาร กเ็ พราะสมยั
ทีห่ นยู งั เรยี นหนังสือ หนูจะชอบไปช่วยพ่ีๆ เขาท�ำอาหาร
เรียนถึง ม.6 แม่บอกว่าท่ีบ้านไม่มีเงินส่งให้หนูเรียนต่อ คะ่ จากทอ่ี าสาไปชว่ ยทำ� อาหารแลว้ สนกุ พี่ชมพู่มาเหน็ ว่า
แล้ว จบ ม.6 ตอ้ งออกมาชว่ ยท�ำงานเลย เราสนใจ เลยสง่ หนไู ปเรยี นคอรส์ เป็ นบตั เลอรท์ ก่ี รุงเทพฯ
ตอ่ ทีน่ ดี่ ีตรงนคี้ ือ ถ้าเด็กคนไหนมีแววอะไร พ่ีชมพู่จะส่ง
ครอบครวั หนทู ำ� งานรบั จา้ งทวั่ ไปคะ่ มพี ี่นอ้ งอยู่ 4 คน ไมม่ ี เสรมิ ใหไ้ ปเตม็ ท่ี พอเรยี นจบมากช็ ว่ ยกบั พี่แอลล่ี (อสิ มาแอ
ใครได้เรียนต่อเลย ไม่ใช่ว่าไม่อยากช่วยพ่อแม่ท�ำงาน ตอกอย) ทำ� โครงการเชฟสเ์ ทเบลิ เป็ นธุรกจิ เสรมิ ของกลมุ่
หาเงินนะ แต่หนูคิดว่าถ้าได้เรียนต่ออย่างน้อยระดับ รวมถงึ ทำ� ผลติ ภณั ฑอ์ าหารขายเพื่อหารายไดเ้ ขา้ กลมุ่
ปรญิ ญาตรี การศกึ ษาจะทำ� ใหเ้ รามโี อกาสไดท้ ำ� งานทช่ี ว่ ย
ยกระดบั คณุ ภาพชวี ิตครอบครวั ได้ ซงึ่ กพ็ อดกี บั ทห่ี นเู คย นอกจากได้เรยี นต่อและมีงานท�ำ หนูคิดว่าสิ่งส�ำคัญที่ได้
รว่ มกจิ กรรมของกลมุ่ ลกู เหรยี ง (สมาคมเดก็ และเยาวชน จากทีน่ ี่เลยคอื การท่ีเรามีส�ำนกึ ของการเป็ นผู้ให้ พ่ีๆ เขา
เพ่ือสันติภาพชายแดนใต้) ทราบว่าทางกลุ่มมีโครงการ จะไมม่ าพร่ำ� บอกหรอื สอนว่าเราตอ้ งแบง่ ปั นหรอื เสยี สละ
มอบทนุ การศกึ ษาใหแ้ กเ่ ยาวชนทขี่ าดโอกาส หนเู ลยเขยี น ให้คนอ่ืน แต่เขาจะท�ำให้เห็นเป็ นตัวอย่าง ปลูกฝั งให้เรา
จดหมายไปขอทุนการศึกษา รู้จกั การมีส่วนร่วมและช่วยเหลือกันและกัน ซึ่งท�ำให้เรา
ตระหนักได้เองว่า ที่เราได้รบั ทนุ การศึกษานีม้ าได้ก็เพราะ
หนูสอบติดคณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏ มคี นอ่ืนเขามอบให้ เราจะไมเ่ ป็ นผรู้ บั ฝ่ ายเดยี ว แตต่ อ้ งนำ�
ยะลา วันแรกทไ่ี ดร้ บั ทนุ ยงั เป็ นครง้ั แรกทห่ี นเู ดนิ ทางออก ความรูแ้ ละความสามารถสง่ ตอ่ ใหค้ นอน่ื หรอื ทำ� ประโยชน์
จากบ้านเกิดมาอยู่ยะลา และความที่เราไม่มีญาติอยู่ที่นี่ ให้ส่วนรวม ซ่ึงตรงนี้ก็เป็ นอีกเหตุผลส�ำคัญที่ท�ำให้หนู
เลย จงึ อาศัยท่บี ้านลกู เหรยี งและอยู่ทน่ี ีจ่ นเรยี นจบ ทำ� งานกบั ทน่ี ตี่ อ่ เพราะอยากมสี ว่ นชว่ ยเหลอื เดก็ ๆ ทเี่ คย
ขาดโอกาสเหมือนหนู ใหเ้ ข้าถงึ โอกาสทจี่ ะทำ� ใหช้ วี ิตเราดี
หลังเรยี นจบหนูไดร้ บั เสนองานเป็ นผูช้ ่วยอาจารย์ท่ี ข้นึ ได้
มหาวิทยาลัย แต่แม่ชมพู่ (วรรณกนก เปาะอีแตดาโอะ)
ผู้กอ่ ตงั้ บา้ นลกู เหรยี ง ชวนใหห้ นมู าทำ� งานตอ่ ทน่ี ่ี ความท่ี หนูคิดว่าความงดงามของการให้ คือการท่ีผู้รับ รับบาง
หนูผูกพั นกับที่น่ีเหมือนครอบครัว อีกทั้งเราได้เรียนรู้ สิ่งมาอย่างรู้คุณค่า และหาวิธีส่งต่อให้ผู้อื่นเป็ นทอดๆ
กระบวนการทำ� คา่ ยและกจิ กรรมตา่ งๆ จากลูกเหรยี งอยู่ อยา่ งนไ้ี ม่สิ้นสุด”
แล้ว และเห็นว่าเราสามารถเป็ นฟั นเฟื องขับเคล่ือนเพ่ือ
ส่งต่อส่ิงดๆี แกเ่ ด็กๆ ได้ กเ็ ลยตัดสินใจท�ำงานต่อ https://www.facebook.com/luukrieangse/

ที่นม่ี นี ้องๆ ทรี่ บั ทนุ และใช้ชวี ิตทนี่ ่ี 24 คน มีเจา้ หนา้ ที่ 11
คน แตล่ ะคนกจ็ ะมโี ครงการทตี่ อ้ งดแู ลแตกตา่ งกนั ออกไป
อยา่ งหนรู บั ผดิ ชอบเป็ นผจู้ ดั การโครงการอาหาร และดแู ล
โครงการอื่นๆ ที่กล่มุ ลกู เหรยี งได้รบั ทนุ สนับสนุนมา เช่น
โครงการ มิตรผลสรา้ งสรรค์ เยาวชนสรา้ งศิลป์ ทีไ่ ดร้ บั
ทุนจากน้�ำตาลมิตรผล เป็ นโครงการที่เชิญอาจารย์สอน
ศิลปะและศิลปิ นมาสอนศิลปะแกเ่ ดก็ ๆ ในอ�ำเภอเบตง

85

People

วีร์ธิมา ส่งแสง

ผู้อำ�นวยการกองยทุ ธศาสตรแ์ ละงบประมาณ เทศบาลนครยะลา

“พ่ี เป็ นคนนครศรีธรรมราช มีโอกาสมาเยือนยะลาคร้งั ทัง้ นนี้ อกจากการใหค้ วามส�ำคญั กับการเป็ นเมืองแหง่ การ
เรียนรู้ ยะลายังเป็ นเมืองต้นแบบสมาร์ทซิต้ี (smart city)
แรกเมอ่ื หลายปี กอ่ น ชอบความทเ่ี มอื งไมเ่ อะอะวุ่นวาย ผคู้ น โดยเฉพาะการบรหิ ารจดั การเมอื งแบบ Smart governance
เป็ นมิตร อากาศดี มีสวนสาธารณะที่ร่มรื่น และผังเมืองที่ เชน่ ไวไฟอนิ เทอรเ์ นท็ ทก่ี ลา่ วไปแลว้ การจดั ทำ� แอปฟลเิ คชน่ั ข
สวยมาก เลยคิดว่ายังไงเสียเราจะต้องสอบบรรจุ เป็ น องเมอื งบน Line official account เพื่อประชาสมั พันธข์ อ้ มลู
ขา้ ราชการทนี่ ีใ่ หไ้ ด้ ขา่ วสารของเทศบาลใหก้ บั ประชาชน การรอ้ งเรยี นเรอ่ื งตา่ งๆ
การแจง้ เหตฉุ กุ เฉนิ ไปจนถงึ การเกบ็ ขอ้ มลู ดา้ นสาธารณสขุ
ปั จจุบนั พ่ีเป็ นผอู้ �ำนวยการกองยทุ ธศาสตรแ์ ละงบประมาณ และภาษี ปั จจุบนั เรากำ� ลงั ศกึ ษาและพัฒนาเรอ่ื งการใชร้ ะบบ
เทศบาลนครยะลา หน้าที่หลักคือท�ำแผนยุทธศาสตร์ของ ไฟฟ้ า EV ในอาคารสำ� นกั งานของเทศบาล เพื่อทำ� ให้ smart
เมือง นำ� นโยบายของผ้บู รหิ ารแปลงออกมาเป็ นงานปฏิบัติ governance ครอบคลมุ ทกุ กระบวนการทำ� งานและรองรบั
การ ดเู รอ่ื งการจดั สรรงบประมาณ แผนประชาสมั พันธ์ และ ประชาชนผมู้ าใชบ้ รกิ ารมากทสี่ ดุ
สารสนเทศของเทศบาล
อย่างท่ีกล่าว ส�ำหรับพี่ยะลามีต้นทุนที่ดีอยู่แล้วค่ะ ผู้น�ำมี
เทศบาลนครยะลาเรามพี ้ืนทก่ี ารเรยี นรูห้ ลักๆ คือ TK Park วิสัยทัศน์ สาธารณูปโภคมีความพร้อม มีสถานศึกษาครบ
Yala ซ่ึงเป็ นอุทยานการเรียนรู้ระดับภูมิภาคแห่งแรกของ และบรรยากาศเมืองสงบและสะอาด อย่างไรก็ตาม ความ
ประเทศไทย โดยตง้ั อยภู่ ายในศนู ยเ์ ยาวชนเทศบาลนครยะลา นา่ สนใจคอื เราจะพัฒนาตน้ ทนุ เหลา่ นี้ ไมว่ า่ จะเป็ นสมารท์ ซติ ี้
เป็ นท้ังสวนสาธารณะและสนามกีฬาของเมือง เรียกได้ว่า หรอื ความพยายามจะเป็ นเครอื ขา่ ยเมอื งแหง่ การเรยี นรูข้ อง
พ้ืนทกี่ ารเรยี นรูข้ องเราเป็ นทัง้ พ้ืนที่สีเขียวส�ำหรบั การพัก ยเู นสโกใหไ้ ปต่ออยา่ งไร
ผ่อนหย่อนใจและออกกำ� ลงั กายไปพรอ้ มกนั
ซงึ่ พี่คดิ วา่ หนา้ ทต่ี รงนคี้ วรจะเป็ นของประชาชนชาวยะลาทกุ
ไม่เพี ยงการจัดสรรพ้ื นที่เรียนรู้ แต่เทศบาลยังให้ความ คนท่ีมาก�ำหนดทิศทาง ก�ำหนดอนาคต และหาวิธีขับเคลอื่ น
ส�ำคัญกับการเข้าถึงองค์ความรู้ เราจงึ มีการจดั สรรอินเท ไปข้างหน้าด้วยกัน เพราะอันที่จริงแล้ว เทศบาลเป็ นแค่ผู้
อร์เน็ทไวไฟสาธารณะให้ประชาชนได้ใช้ฟรี 83 จุดทั่วเขต สรา้ งแพลตฟอรม์ และการอ�ำนวยความสะดวก แตฝ่ ่ ายทจ่ี ะ
เทศบาล ซึ่งปั จจุบันเราอยู่ระหว่างการขยายสัญญาณให้ ทำ� ใหแ้ พลตฟอรม์ นัน้ ตอบโจทย์ความต้องการและวิถีชวี ิต
ครอบคลมุ มากทส่ี ดุ ทงั้ โซนรา้ นคา้ สถานทรี่ าชการ และพ้ืนที่ พวกเรามากทีส่ ุด ก็คือพวกเราเอง”
สาธารณะ

เราเชื่อว่าอินเทอรเ์ น็ทควรเป็ นสิทธิ์ขัน้ พ้ืนฐานใหค้ นทุกคน
ไดเ้ ขา้ ถงึ และใชป้ ระโยชน์ และในกรณที ปี่ ระชาชนคนไหนไมม่ ี
เครอื่ งมอื ทจ่ี ะใช้ กส็ ามารถมาใชบ้ รกิ ารเพ่ือคน้ คว้าขอ้ มลู ได้
ฟรีท่ีอุทยานการเรียนรู้ของเรา ซึ่งท่ีนั่นก็มีห้องสมุดขนาด
ใหญ่ทส่ี ุดของเมอื งใหบ้ รกิ ารหนังสืออยา่ งครอบคลุม

86

People

///

เพราะอันทจี่ ริงแลว้
หนว่ ยงานรัฐเป็ นแคผ่ ู้
สร้างแพลตฟอร์มและการ
อ�ำนวยความสะดวก

แต่ฝ่ ายท่ีจะทำ� ให้
แพลตฟอร์มน้นั ตอบโจทย์
ความตอ้ งการและวิถชี ีวิต

พวกเรามากทสี่ ุด กค็ อื

พวกเราเอง

///

87

People

ศุภวิชญ์ สุวรรณมณี ///

ผ้อู ำ�นวยการสำ�นกั การศึกษา เทศบาลนครยะลา ต่อไปข้างหน///้า///โรงเรียนใน
กตกาอ่ ซาเรตปทสไทร่ึงรเใรตเเจกปวัเีย่กปังรนรศสวไขฉะดัอ่า็ขเอมคยียกียนบสมบออลพรไก้าดเ่ะรนดันตบังปนถางอืสงฉลาาอทเรลรเัวกขึงผใกอรหะยพาทแนงูู้ต้ตกุจกเดั้ากทเูป้ทนนยี่ลตศารรลงะเลาเาซย่ีุกกใา้มพะือตย่บทียะรหนอรอกอึ่งเคบขกอ้ังาโศนจศพเนดรดารไดบรรอลทรงดักบแะมรา้ชชศงอียเงบจวเีย่กาลาจย่เแวีวีปเแโงนผฉะมบรลอราดัะร็ิ่ียตติตตนลรวสพถปู้รียจดงซกมย่แแแอ้ตูะ้ตัยเอึงกะนเเา่งึวาขรกังกตงตยรวัลนกะคใรัไยียอรค่ค่เ่ยียกเี่ยอ้นอมใาเปรลวนงนนรนังนางมสรด็่อนือมผรียยังงกถู้นะกลึงดั า
“ความที่ยะลาเป็ นเมืองขนาดเล็ก แต่กลับมีสถาบันการศึกษาท่ี
ชีวิตแก///ค่ ///นยะลา
ครบในทุกระดับและทุกระบบ รวมถึงเป็ นท่ีตั้งของศูนย์การเรียนรู้ TK ทกุ เพศและวัย
Park ในระดับภมู ภิ าคแหง่ แรกของประเทศไทยดว้ ย ส่ิงนีเ้ ป็ นตน้ ทุนท่ีดี
มากๆ ในการส่งเสรมิ การศึกษา ///

ท่านนายกเทศมนตรี (พงษ์ศักดิ์ ยิ่งชนม์เจริญ) มักจะบอกกับทุกคน
เสมอว่า ยะลาคือตักศิลาของการศึกษาทางภาคใต้ ซึ่งตรงนี้ไม่ใช่เรอื่ ง
เกนิ เลยแตอ่ ยา่ งใด เพราะถา้ เทยี บกบั หาดใหญท่ เ่ี ป็ นเมอื งทม่ี ขี นาดใหญ่
กวา่ และมสี ถาบนั อุดมศกึ ษาทม่ี ากกวา่ แตห่ าดใหญก่ ไ็ มม่ สี ถาบนั ทห่ี ลาก
หลายเท่ายะลา เรามีต้ังแต่โรงเรียนต�ำรวจไปจนถึงมหาวิทยาลัยการ
กีฬาแหง่ ชาติตั้งอยู่ สิ่งนี้สะท้อนใหเ้ หน็ ถึงการเป็ นเมืองที่มีการจดั การ
ศึกษาท่ีหลากหลายและครอบคลมุ ในระดับท้องถ่นิ มากทีส่ ุดแหง่ หนึง่

ในส่วนของเทศบาลนครยะลา เราค่อนข้างมีอิสระในการจดั การศึกษา
ด้วยตัวเอง รวมถึงการออกแบบหลักสูตรให้สอดคล้องกับความ
ตอ้ งการของผคู้ นในเขตเทศบาล อยา่ งไรกด็ ี ดว้ ยขอ้ จำ� กดั ในหลายดา้ น
ต้องยอมรบั ว่าโรงเรยี นในสังกดั เรายงั หาไดเ้ ป็ นทางเลือกอันดับแรก
ของผปู้ กครองในการสง่ บตุ รหลานเขา้ มาเรยี น เรากพ็ ยายามตอบโจทย์
ตรงน้ีกัน ไม่ว่าจะเป็ นการพั ฒนาครู หลักสูตร รวมถึงการทุ่มงบ
ประมาณแกเ่ ดก็ นกั เรยี น ซง่ึ ทา่ นนายกเทศมนตรใี หค้ วามสำ� คญั กบั เรอื่ ง
นมี้ าก เราเป็ นเทศบาลทม่ี งี บการศกึ ษาเฉลยี่ ตอ่ นกั เรยี นหนง่ึ คนสงู กว่า
แหง่ อื่นๆ เพราะเราเชอื่ ว่าถ้าบรรยากาศเอื้ออ�ำนวย การเรยี นการสอน
ก็จะราบรนื่ และมีพัฒนาการ

ตอนนแี้ ผนการในระยะสนั้ ของเราคอื การพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษา และ
จดั ทำ� หลกั สตู รและเอกสารประกอบการเรยี นการสอนวิชาทอ้ งถนิ่ ยะลา
เพ่ือเผยแพรอ่ งคค์ วามรูข้ องเมอื งออกไปใหไ้ ดม้ ากทสี่ ดุ ส่วนแผนระยะ
ยาวคอื การทำ� ใหโ้ รงเรยี นในสงั กดั และศนู ยก์ ารเรยี นรูข้ องเทศบาล เป็ น
ตัวเลือกที่ยอดเยี่ยมของผู้ปกครอง ซึ่งไม่เฉพาะการจดั การเรียนการ
สอนในระบบ แต่ยังรวมถึงการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่เปิ ดให้ชาวยะลาทุก
เพศทุกวัยสามารถเข้าถึงการศึกษาได้

88

People

89

People

การีม๊ะ กนู งิ “หนูเป็ นคนอ�ำเภอรามัน ย้ายมาอยู่ในตัวเมืองยะลา เพราะ

นกั ศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา เรยี นทม่ี หาวิทยาลยั ราชภฏั หนเู รยี นคณะวิทยาการจดั การ สาขา
นิเทศศาสตร์ เพราะชอบทำ� ส่ือ และอยากทำ� ภาพยนตรค์ ่ะ
///
นีค่ ือเมอื งเลก็ ๆ ระหวา่ งเรยี น หนกู ม็ โี อกาสทำ� หนงั สนั้ และสารคดสี ง่ ประกวดตาม
ทีม่ ีวัฒนธรรมหลากหลาย เวทีต่างๆ ส่วนใหญ่ก็จะท�ำตามโจทย์ของการประกวด เช่น
วิถชี ีวิตผู้คนค่อนข้างแตก ประเด็นส่ิงแวดล้อม ศิลปวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์ โดย
ตา่ งกนั มาก แตท่ กุ คนกลับ เฉพาะอย่างหลังท่ีหนูสนใจเป็ นพิ เศษ แต่ขณะเดียวกัน เม่ือ
คน้ คว้าเรอ่ื งประวัติศาสตรท์ ้องถน่ิ ของเมอื งยะลาเพ่ือจะนำ� มา
เป็ นมติ ร พัฒนาเป็ นบทสารคดี หนกู ลบั พบว่ามขี อ้ มลู เชงิ เอกสารทถ่ี กู เผย
/// แพรค่ อ่ นข้างนอ้ ย ทัง้ ๆ ทีม่ ีเรอ่ื งนา่ สนใจต้งั เยอะ

90 ที่ผ่านมา หนูแทบไม่เคยเรียนประวัติศาสตร์ท้องถ่ิน วิชา
สังคมศึกษาท่ีสอนประวัติศาสตรใ์ นโรงเรยี นส่วนใหญ่ก็จะสอน
แต่ประวัติศาสตร์ส่วนกลาง อาณาจักรสุโขทัย อยุธยา และ
รตั นโกสินทร์ จะมคี รูบางท่านทีส่ อดแทรกประวัตศิ าสตรท์ อ้ งถน่ิ
อย่างเรอ่ื งราวของอาณาจกั รปั ตตานีเข้ามาในบทเรยี นบ้าง แต่

People

กเ็ ป็ นในระดบั ผวิ เผนิ อาจเพราะเวลาในชน้ั เรยี นจำ� กดั หรอื
หลกั สูตรไม่เอื้ออ�ำนวย

เพราะเรียนมาแต่ประวัติศาสตร์ท่ีอยู่ไกลตัว เรื่องใกล้ตัว
เรากลับไม่ค่อยรูเ้ ลย นี่เป็ นเหตุผลหน่ึงท่ีท�ำใหห้ นูพยายาม
ค้นคว้าข้อมูลของท้องถ่ิน เพราะฝั นไว้ว่าอยากท�ำหนังที่
บอกเลา่ เรอื่ งราวของเมอื ง เรอ่ื งของผคู้ นยะลา และในสาม
จงั หวัดชายแดนใต้

การไดร้ ว่ มเป็ นอาสาสมคั รงานยะลาสตอรขี่ องโครงการ
เมืองแหง่ การเรยี นรูเ้ มอื่ ช่วงปลายเดอื นพฤษภาคมทผ่ี ่าน
มา ช่วยเปิ ดโลก และท�ำให้หนูได้ทราบเร่ืองราวที่ไม่เคยรู้
เก่ียวกับเมืองยะลามาก่อนหลายเร่ืองมาก งานน้ีเกิดข้ึน
จากท่กี ลุม่ นกั วิจยั จากศูนย์มานุษยวิทยาสิรนิ ธรฟอรม์ ทีม
เยาวชนในยะลามารว่ มกันคัดสรรเรอ่ื งเล่าและ
ประวัติศาสตรเ์ ก่ียวกบั เมือง ก่อนจะจดั ท�ำเป็ นนิทรรศการ
เปิ ดใหเ้ ข้าชม

ลำ� พังแคส่ ถานทจี่ ดั งานอยา่ งโรงแรมเมโทร ซง่ึ หนขู รี่ ถผา่
นบ่อยๆ แต่ไม่เคยสนใจมาก่อน ก็มีบทบาทในหน้า
ประวัติศาสตร์ของเมือง โดยเฉพาะการเป็ นท่ีพักส�ำคัญ
ของเกษตรกรยางพาราทเี่ ขา้ มาพักทน่ี เี่ พื่อรอขายยางตอน
เช้า เป็ นต้น ขณะเดียวกันนิทรรศการที่น�ำเสนอภายใน
อาคารโรงแรมแห่งนี้ อย่างที่มาของไก่เบตง แบบอักษร
จากป้ ายรา้ นคา้ ในเมอื ง หรอื สอื่ ศลิ ปะทส่ี ะทอ้ นความรุนแรง
ของสามจงั หวดั ชายแดนใต้ กท็ ำ� ไดอ้ ยา่ งสรา้ งสรรคใ์ นแบบ
ท่ีไม่เคยได้เหน็ อะไรแบบนี้มาก่อน อันน้ีไม่ได้อวยเพราะหนู
เป็ นทมี งานนะ แตด่ จู ากผลตอบรบั ของผูท้ เ่ี ขา้ มาชมในงาน
ก็เป็ นแบบเดยี วกับหนเู ชน่ กนั (ยิม้ )

หนคู ดิ ว่างานงานนเี้ หมอื นยอ่ ส่วนยะลาในรอบหลายปี หลงั
มาน้ีไว้ในอาคารหนึ่งหลังและถนนหนา้ อาคารอีกหน่งึ เส้น
มันสะท้อนภาพยะลาที่หนูคุ้นเคยและรู้สึกผูกพั นดี นี่คือ
เมอื งเลก็ ๆ ทมี่ วี ฒั นธรรมหลากหลาย วถิ ชี วี ติ ผคู้ นคอ่ นขา้ ง
แตกตา่ งกนั มาก แตท่ ุกคนกลับเป็ นมติ ร และพรอ้ มเปิ ดใจ
อยรู่ ว่ มกนั อยา่ งกลมเกลยี ว และสงิ่ เหลา่ นห้ี ลอ่ หลอมใหเ้ กดิ
ประวัติศาสตร์เฉพาะตัว ที่หนูคิดว่ามีคุณค่ามากพอใหเ้ รา
ต้องบอกเลา่ ต่อไป”

91

People

นรุ ดนี กาซอ

ผกู้ ำ�กับภาพยนตร์ และคอนเทนต์ครเี อเตอรเ์ พจ https://www.facebook.com/Baewalk2021

“ผมเป็ นคนอ�ำเภอยะรัง เรียนสาขา สอื่ ออนไลนบ์ อกเลา่ เรอ่ื งราวรว่ มสมยั ของ และเรมิ่ เป็ นทร่ี ูจ้ กั จากการแนะนำ� เป็ นทอดๆ
ผคู้ นในสามจงั หวัด กท็ ำ� เป็ นเพจเฟซบคุ๊ ชอ่ื กเ็ ลยทำ� ใหเ้ รามงี านทพี่ อจะเลยี้ งตวั เองอยู่
นวัตกรรมการออกแบบและสรา้ งสรรคส์ อ่ื เดียวกับกลุ่ม ท�ำวิดีโอสารคดีสั้น วิดีโอ ทนี่ ่ีได้
ม.อ. ปั ตตานี ช่วงท่ีเรียนผมมีความฝั น สัมภาษณ์ และบทความพร้อมรูปประกอบ
อยากท�ำภาพยนตร์ และสนใจบอกเล่า เราตั้งใจเป็ นส่ือที่เล่าเร่ืองคนในพื้นท่ี และ มพี ่ีคนหนงึ่ บอกผมวา่ พวกเรายงั หนมุ่ กลวั
วัฒนธรรมรว่ มสมยั ของคนรุน่ ใหม่ในสาม ท�ำใหค้ นนอกพ้ืนทไ่ี ดเ้ หน็ ว่าวิถขี องชาว อะไรกับความล้มเหลว ถ้าเราทดลองเริ่ม
จงั หวัดชายแดนใต้ เลยรวมเพ่ือนท้ังหมด มุสลมิ ในสามจงั หวัดหาไดม้ แี ค่เป็ นภาพจำ� อาชีพแบบน้ีทบี่ า้ นเกดิ เราเองตอนน้ี ถึงใน
5 คน ต้งั กลุ่มทำ� หนงั สารคดปี ระกวดของ ทถี่ กู นำ� เสนอผา่ นสอื่ กระแสหลกั อยา่ งเดยี ว อนาคตเราอาจจะล้ม แต่พวกเราก็ยังมี
โครงการ Deep South Young Film พลังพอจะลุกข้ึนมาสู้ใหม่อยู่ ค�ำพู ดนี้จุด
Maker เรอ่ื งแรกทเ่ี ราทำ� ดว้ ยกนั เป็ นเรอื่ ง อ ย่ า ง เ รื่ อ ง เ บ อ ร์ เ ก อ ร์ บั ง ห รื อ ประกายผมมาก และนั่นท�ำให้ผมกับทีม
เกี่ยวกบั นักดนตรสี ามรุน่ ในสังคมมุสลิม แฮมเบอร์เกอร์ต�ำรับชาวมุสลิม ซ่ึงเราท�ำ เลอื กทจ่ี ะสู้ดว้ ยกันที่น่ี แทนท่ีจะไปหางานที่
ของสามจงั หวดั ตอนสง่ ประกวด กรรมการ วิดโี อส้ันบอกเล่าถึงทมี่ าของอาหารสตรที กรุงเทพฯ
เขากใ็ หต้ ง้ั ชอ่ื กลมุ่ คยุ กนั อยสู่ กั พัก แลว้ มา ฟู้ดทอี่ ยคู่ กู่ บั วิถขี องคนสามจงั หวัด คนทนี่ ่ี
ลงเอยทช่ี ือ่ แบวอรก์ (Baewalk) คุ้นเคยแต่ส่วนใหญ่กลบั ไมร่ ูค้ วามเป็ นมา เม่ือก่อนผมไม่มีความฝั นเลยนะ ผมเรียน
เราก็ไปขุดค้นและน�ำเสนอ เพจเรายัง โรงเรียนปอเนาะ (โรงเรียนสอนศาสนา
แบวอร์กเป็ นการเล่นค�ำมาจาก ‘แบเวาะ’ แนะนำ� ศิลปิ นหรอื คนท�ำงานสรา้ งสรรค์ที่ อิสลาม - ผูเ้ รยี บเรยี ง) จนจบ ม.6 โดยไม่รู้
ซ่ึงแปลว่าตัวเงินตัวทองในภาษายาวี เรา อยใู่ นพ้ืนที่ ตัง้ แตช่ ่างภาพสตรที ไปจนถึง ว่าตัวเองอยากเป็ นอะไร แต่ความที่ชอบ
เปลี่ยนค�ำท่ีมีความ hate speech ของ ชา่ งเขยี นคทั เอาทห์ นงั คนสดุ ทา้ ยของยะลา วาดรูป ก็เลยไปสมัครเรียนทางศิลปะ จน
พื้นที่ จาก ‘เวาะ’ เป็ น ‘วอรก์ ’ ทแ่ี ปลว่าเดิน เป็ นต้น มาพบตัวเองว่าชอบท�ำหนัง ไดม้ โี อกาสทำ�
ในภาษาอังกฤษ ส่วนคำ� ว่า ‘แบ’ โดดๆ จะ หนงั ประกวดจนไดร้ างวัล และพอมีโอกาส
แปลว่าเด็กผู้ชาย จากตัวเงินตัวทองใน ทุกวันน้ีเราท�ำเพจ Baewalk ควบคู่ไปกับ ท�ำอาชพี ท่ตี ัวเองอยากท�ำในบ้านเกดิ ตัว
แบเวาะ เลยกลายเป็ น เด็กผู้ชายเดินด้วย การรับงานวิ ดีโอโปรดักชั่น และงาน เองได้ ทกุ วันนถ้ี า้ ใครถามผมว่าฝั นถงึ อะไร
กนั ในแบวอรก์ เรามสี โลแกนลอ้ ไปกบั ชอื่ วา่ สรา้ งสรรคส์ อื่ ตา่ งๆ อยใู่ นพ้ืนทสี่ ามจงั หวดั อยู่ คำ� ตอบกน็ า่ จะเป็ นการไดท้ ำ� งานส่ือเชงิ
Let’s walk with us หรอื รว่ มเดนิ ไปกบั เรา ตอนแรกพวกเราไม่คดิ ทจ่ี ะท�ำงานท่ีน่เี ลย สร้างสรรค์ในสามจังหวัดแบบนี้ต่อไป ได้
นะครบั เพราะเราตระหนกั ดวี า่ งานแบบนไี้ ม่ พั ฒนาผลงานตัวเอง และมีส่วนในการ
หลังเรียนจบ กลุ่มพวกเราก็รับท�ำหนัง นา่ จะมคี นจา้ งมากพอจะทำ� เป็ นอาชพี ทนี่ ไ่ี ด้ ทำ� ใหค้ นทำ� สื่อรุน่ ใหมส่ ามารถมีทที่ างได้
โฆษณาและวิดโี อในพื้นทส่ี ามจงั หวัดกนั ตอ่ ตอนจบมาใหม่ๆ พวกเราก็คิดจะไปสมัคร กลบั มาท�ำงานท่ตี วั เองรกั ในบ้านเกิดได”้
ก่อนจะได้ทุนจากโครงการ Young Story งานบริษัทที่กรุงเทพฯ เหมือนกัน แต่อาจ
Teller ของสถานทูตสหรัฐอเมริกา มาท�ำ เพราะจบั พลดั จบั ผลู ไดโ้ ปรเจกตม์ าเรอ่ื ยๆ

92

///

แบวอร์กเป็ นการเล่นค�ำมา
จาก แบเวาะ ทีแ่ ปลว่าตวั
เงนิ ตวั ทองในภาษายาวี เรา

เปลย่ี นค�ำทเ่ี ป็ น hate

speech ของพื้นที่ ใหก้ ลาย
เป็ นคำ� สมาสระหว่างยาวีและ
อังกฤษ แปลว่า เด็กผู้ชาย

(แบ) ที่เดินไปด้วยกนั
(วอร์ก - walk)
///

People

เฟาซี สาและ

นกั ออกแบบ SoulSouth Studio

https://www.facebook.com/SoulSouthStudio

“พ่ อแมผ่ มเป็ นคนไทยทไ่ี ปทำ� งานทป่ี ระเทศซาอุดอี าระเบยี แลว้ มนั อาจมสี ื่อหรอื กลไกบางอย่างคอยประโคมใหเ้ มอื งเรา
เกิดบรรยากาศของความไม่ไว้วางใจ และความเกลียดชัง
ผมเกิดที่น่ัน ก่อนท่ีพ่อและแม่ตัดสินใจย้ายกลับมาเปิ ดร้าน เพราะกระทง่ั เหตกุ ารณค์ วามไมส่ งบซาลง จนแทบไมค่ อ่ ยเกดิ
อาหารที่เมืองยะลาตอนผมอายุ 2 ขวบ ข้ึนในตัวเมอื งมาหลายปี แล้ว แต่บรรยากาศแบบน้กี ็ยงั อยู่

รา้ นอาหารทย่ี ะลาของครอบครวั ตัง้ อย่บู นถนนสายหลกั ที่ ผมเลยเหน็ ว่าการเรยี นรูเ้ รอ่ื งทักษะทางวัฒนธรรมเป็ นสิ่ง
เชื่อมไปยังจังหวัดปั ตตานีและหาดใหญ่ พอผมจ�ำความได้ สำ� คญั มาก การทำ� ความเขา้ ใจวถิ ชี วี ติ และวถิ ปี ฏบิ ตั ทิ แ่ี ตกตา่ ง
พ้ืนทสี่ ามจงั หวดั ชายแดนใตก้ เ็ รม่ิ มเี หตกุ ารณค์ วามไมส่ งบ ซง่ึ และหาวิธีอย่รู ว่ มกนั ได้ ไมเ่ พียงจะทำ� ใหอ้ คติทางเช้อื ชาตแิ ละ
ถนนหน้าบ้านผมนี่มีการวางระเบิดกันบ่อย เพราะมันเป็ น ศาสนาหายไป และท�ำให้เมืองมีบรรยากาศที่น่าอยู่ แต่ยัง
เหมือนเส้นเลือดหลัก บ่อยขนาดที่ว่าคนแถวนั้นได้ยินเสียง เป็ นต้นทุนท่ีดีในการพัฒนาเมือง ผมมีโอกาสไปเยือนเมือง
ระเบดิ จนชนิ เป็ นความเคยชนิ ที่ชวนหดหนู่ ะครบั ตา่ งๆ ในประเทศไทย กพ็ บว่าหลายเมืองเขาเจรญิ ได้ ก็เพราะ
เขาใช้ความแตกต่างหลากหลายทางวัฒนธรรมของผู้คนมา
ช่วงที่ผมโตมานี่ยอมรับว่ายะลาไม่น่าอยู่เลย แต่ละวันด�ำเนิน เป็ นตน้ ทุน ทัง้ เชงิ วัฒนธรรม การค้า ไปจนถึงการทอ่ งเทยี่ ว
ไปดว้ ยความหวาดระแวง ขณะเดยี วกนั บรรยากาศในเมอื งมนั
ก็เหมือนถูกประโคมด้วยความแตกแยกทางวัฒนธรรม การ ทกุ วันนใ้ี นตวั เมอื งยะลาแทบไมม่ เี หตกุ ารณค์ วามรุนแรงแลว้
ทีค่ ณุ เป็ นคนมสุ ลมิ เข้าไปในบางชุมชนกจ็ ะไดค้ วามรูส้ ึกไมไ่ ด้ ครับ และเอาเข้าจริงคนยะลาส่วนใหญ่ก็ต่างมองว่าความ
รับความไว้วางใจในชุมชนนั้น เช่นเดียวกับท่ีคุณเป็ นคนพุทธ รุนแรงทีม่ ีเกิดข้ึนเพราะมคี นกลุ่มใดกล่มุ หน่ึงสรา้ ง
และเข้ามาในชุมชนมสุ ลิมกจ็ ะเจอความรูส้ ึกคลา้ ยๆ กนั สถานการณ์เพ่ือผลประโยชน์บางอย่าง หาใช่ความรุนแรงท่ี
ฝั งรากจากความแตกต่างทางวัฒนธรรม ก็คิดว่าถึงเวลาที่
อย่างไรก็ตาม บรรยากาศท่ีว่านี้มันกลับไม่เกิดในโรงเรียนท่ี ท้ังคนยะลาและคนจากท่ีอื่นทุกคน ควรเรียนรู้ถึงความแตก
ผมเรยี นอยู่ ทกุ คนไม่ว่าคณุ จะนับถอื อะไรก็ล้วนเป็ นเพื่อนกัน ตา่ งหลากหลาย ใชส้ งิ่ นเ้ี ป็ นตน้ ทนุ เพื่อตอ่ ยอดไปสสู่ ง่ิ ใหมๆ่ ผม
สว่ นหนง่ึ เพราะเราโตมาดว้ ยกนั จนทำ� ใหเ้ ราเรยี นรูท้ จ่ี ะอยรู่ ว่ ม ว่ายะลาโตได้มากกว่านอี้ ีกเยอะครบั ”
กันอย่างไร ตรงน้ีแหละท่ีผมมาคุยกับเพ่ือนๆ ว่า หรือจริงๆ

94

People

///

ถึงเวลาท่ที ัง้ คนยะลา

และคนจากท่ีอื่นควรเรียน

รู้ถึงความแตกต่างหลาก
หลาย ใช้สิ่งนเี้ ป็ นต้นทนุ
เพื่อตอ่ ยอดไปสู่ส่ิงใหมๆ่
ผมว่ายะลาโตได้มากกว่าน้ี

อีกเยอะครับ

///

People

People

People

อับดลุ การิม ปั ตนกุล

นักออกแบบ SoulSouth Studio

https://www.facebook.com/SoulSouthStudio

“แม่ผมเป็ นชา่ งเยบ็ ผา้ จำ� ไดว้ า่ ตอนเดก็ ๆ ผมคอ่ นขา้ งซนและไปกวนแมต่ อน

ทำ� งาน แมเ่ ลยเอาสมดุ วาดเขยี นและดนิ สอสมี าใหผ้ มวาดรูประหวา่ งรอแม่ กลาย
เป็ นว่าผมชอบวาดรูปมาต้งั แต่เดก็

ตอนแรกอยากเรยี นสถาปั ตยค์ รบั แตพ่ ่อกบั แมไ่ มค่ อ่ ยโอเคเทา่ ไหร่ จำ� ไมไ่ ดแ้ ลว้
วา่ ทำ� ไม พอจะสอบเขา้ มหาวทิ ยาลยั เลยเลอื กเรยี นสาขานวตั กรรมการออกแบบ
และสรา้ งสรรคส์ ่ือ คณะวิทยาการส่ือสาร ม.อ. ปั ตตานี (มหาวิทยาลยั สงขลา
นครนิ ทร์ วิทยาเขตปั ตตานี - ผเู้ รยี บเรยี ง) แทน ทเ่ี ลอื กสาขานเี้ พราะเหมอื นเรา
สามารถประยุกต์ทักษะทางศิลปะที่เราชอบให้เป็ นอาชีพอันหลากหลายได้ โดย
ระหว่างเรยี นผมก็พบตัวเองว่าน่าจะจบไปทำ� งานด้านกราฟิ กดไี ซน์

ตอนท�ำโปรเจกต์เรยี นจบ ผมท�ำเรอ่ื งงานออกแบบกราฟิ กกับแลนด์มารค์ ของ
เมืองยะลา ความที่ผมเป็ นคนยะลา เห็นเมืองนี้มาตั้งแต่เด็ก คิดว่าเมืองน่าจะ
สวยขนึ้ กว่าน้ี ถา้ มกี ารนำ� กราฟิ กดไี ซนร์ ว่ มสมยั มาใชก้ บั ป้ ายบอกทางตา่ งๆ และ
พ้ืนทส่ี าธารณะ ชว่ งเวลานน้ั ทำ� ใหผ้ มเรม่ิ ศกึ ษาประวตั ศิ าสตรแ์ ละเรอ่ื งราวตา่ งๆ
ของเมอื งยะลา และนนั่ ทำ� ใหผ้ มรูจ้ กั พ่ีบอล (เอกรตั น์ สวุ รรณรตั น์ – นกั ออกแบบ
โครงการยะลาไอคอน) ซึ่งเขาเคยทำ� งานครเี อทีฟท่กี รุงเทพฯ กอ่ นกลับมาถาง
เสน้ ทางนที้ บี่ า้ นเกดิ ในยะลา เลยมโี อกาสรว่ มงานกบั พี่บอล และเรม่ิ เหน็ ถงึ ความ
เป็ นไปได้ในการท�ำอาชีพนักออกแบบในยะลาเหมือนพี่เขา

หลังเรยี นจบ ผมไปท�ำงานกราฟิ กดไี ซน์เนอรท์ ่กี รุงเทพฯ และก็ไดง้ านฟรแี ลน
ซใ์ หบ้ รษิ ัททีม่ าเลเซยี แต่พอโควิด-19 มา จงึ ตัดสินใจออกมาเป็ นฟรแี ลนซ์และ
กลับมาใชช้ วี ิตอยทู่ ่ยี ะลา พอพี่บอลรูว้ ่าผมกลบั มาอยบู่ ้านแลว้ เขากช็ วนผมท�ำ
โปรเจกต์ยะลาไอคอน ซึ่งเป็ นงานยกระดบั ผลิตภณั ฑท์ อ้ งถน่ิ ด้วยงานออกแบบ
กอ่ นทท่ี างโครงการเมอื งแหง่ การเรยี นรูจ้ ะเขา้ มาชวนพวกเราทำ� งานยะลาสตอร่ี
เมือ่ กลางปี ท่ผี ่านมา โดยผมรบั หน้าทใี่ นการดูแลงานกราฟิ กท้งั หมดของงาน

ทุกวันนี้ผมเป็ นกราฟิ กประจำ� SoulSouth Studio ของพี่บอล โดยมีผมและ
เพื่อนที่เรยี น ม.อ. ปั ตตานี ด้วยกนั มาช่วยกัน ซ่งึ ก็ท�ำหมดต้งั แต่การออกแบบ
งานครเี อทฟี มารเ์ กตตงิ้ แบรนดด์ งิ้ ไปจนถงึ สอ่ื วิดโี อ งานออกแบบสามมติ ิ และ
อื่นๆ กม็ งี านเรอื่ ยๆ ครบั เพราะพ่ีบอลเป็ นทีร่ ูจ้ กั และมเี ครอื ขา่ ยผปู้ ระกอบการ
และองค์กรต่างๆ ในเมอื งอ่ืนๆ อย่มู าก

98

People

/// แน่นอน งานกราฟิ กในสเกลระดับท้องถน่ิ อาจท�ำรายได้ไมฟ่ ู่ฟ่ า หรอื เปิ ดโอกาสใหเ้ รา
ได้ทดลองท�ำอะไรใหม่ๆ ให้กับลูกค้าไม่มากนัก แต่ถ้าเทียบกับการได้ท�ำงานท่ีเรารักใน
ไมใ่ ช่นกั ออกแบบทุกคนท่ี บา้ นเกดิ รวมถงึ การมีเวลาพอทจ่ี ะได้ทำ� งานส่วนตัวทเี่ ราและทีมงานสนใจ ผมกว็ ่าส่ิงน้ี
อยากเขา้ ไปทำ� งานใน กค็ ุ้มคา่ และทำ� ใหเ้ รามีสมดุลในการใช้ชวี ิตท่ีดมี ากๆ
กรุงเทพฯ หลายคนก็
ก็หวังว่าส่ิงท่ีเราทำ� จะมสี ่วนช่วยยกระดับอาชพี สายครเี อทฟี น้ใี หย้ ะลาและเมืองเลก็ ๆ
อยากท�ำงานทต่ี ัวเองรักใน เมอื งอ่ืน เพราะไมใ่ ชน่ กั ออกแบบทกุ คนทอี่ ยากเขา้ ไปทำ� งานกรุงเทพฯ หลายคนกอ็ ยาก
ท�ำงานทบ่ี ้านเกิดตวั เอง เพียงแตท่ ี่ผ่านมา พอคนในท้องถนิ่ ไม่ไดเ้ หน็ คุณค่าในงานสาย
บา้ นเกิดตวั เอง แต่ที่ผา่ น นีเ้ ทา่ ไหร่ การประกอบอาชพี จงึ เป็ นไปไดย้ าก”
มามนั เป็ นไปได้ยาก
/// 99

People

เอกรัตน์ สุวรรณรัตน์

นักออกแบบ ครเี อทีฟงาน Yala Stories
และผกู้ อ่ ตง้ั SoulSouth Studio

https://www.facebook.com/SoulSouthStudio

“เราแคอ่ ยากกลบั มาอยูบ่ า้ น ตอนแรกกไ็ มร่ ูห้ รอกว่าจะกลบั มาทำ� อะไร

เราเรยี นจบศิลปะ (ศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย - ผเู้ รยี บ
เรยี ง) และท�ำงานสายครเี อทีฟต้งั แต่เรยี นจบ ย้อนกลับไปเมือ่ ราว 10 ปี ท่ี
แล้ว เรานกึ ไมอ่ อกเลยนะว่าทกั ษะทางวิชาชพี ท่ีมี จะไปประกอบอาชพี อะไร
ในยะลาได้

เราเรม่ิ อาชีพใหม่ในบา้ นเกดิ ของตวั เองด้วยการรว่ มกับน้องสาวเปิ ดรา้ น
อาหารกึง่ คาเฟ่ ชื่อ Living Room ที่เลอื กท�ำรา้ นกเ็ พราะเราท้งั สองคนชอบ
ท�ำอาหาร และเห็นว่ายะลายังไม่มีร้านที่น�ำเสนอไลฟ์ สไตล์ร่วมสมัยแบบน้ี
ดว้ ย ขณะเดยี วกนั กเ็ ป็ นรูปแบบหนงึ่ ของงานครเี อทฟี ทเี่ ราถนดั ดว้ ยเชน่ กนั
ทัง้ การท�ำสไตลล์ ิ่ง การออกแบบเมนอู าหาร และอื่นๆ และอาจเพราะเหตุน้ี
ร้านเราจงึ ได้รับผลตอบรับค่อนข้างดี ซ่ึงหลังจากท�ำร้านได้สักพักจนร้าน
อย่ตู วั เรากพ็ อมเี วลาไปท�ำอยา่ งอื่น

พอดอี ีกกับท่วี ันหน่ึงเมอ่ื ราวๆ 4-5 ปี ก่อน มีผู้ชายชาวมุสลมิ คนหนึ่งมาหา
เราที่รา้ น เราไมร่ ูจ้ กั กันมากอ่ น เขาบอกว่าเขามีลูกสิบกว่าคน งานท่ีทำ� อยู่
ตอนนม้ี รี ายไดไ้ มพ่ อเลยี้ งคนในครอบครวั เขาอยากขายขา้ วเหนยี วไกท่ อด
แต่ทำ� ยงั ไงก็ไม่อรอ่ ย และอยากใหเ้ ราชว่ ยเขา

ตอนแรกกง็ ง เราไมเ่ คยขายขา้ วเหนยี วไกท่ อด จะชว่ ยเขาไดอ้ ยา่ งไร แตเ่ หน็
ว่าเขาอยากใหเ้ ราชว่ ยจรงิ ๆ ก็เลยนดั ใหเ้ ขามาอีกวัน ชวนเขาลองปรบั สูตร
ไกท่ อดดว้ ยกนั จากนน้ั เรากอ็ อกแบบบรรจุภณั ฑแ์ ละแบรนดด์ ง้ิ ของรา้ นให้
เขา พอทำ� เสรจ็ เขาก็สามารถเอาไปเปิ ดรา้ นเอง จากน้นั ก็เหมือนการบอก
กันปากต่อปาก มีคนมาให้เราช่วยคิดเรื่องการพัฒนาสินค้าให้อีก ตรงนี้
แหละที่ท�ำใหเ้ ราตระหนักว่าที่ผา่ นมาเมืองเราขาด creative economy คอื
แมจ้ ะมีตน้ ทนุ ดี แต่คนในพื้นที่ส่วนใหญ่กไ็ มร่ ูว้ ิธีจะนำ� เสนอหรอื ยกระดบั สิ่ง
ทพ่ี วกเขามีอย่างไร

100