WeCitizens : เสียงขลุง

WeCitizens และ เกษตรนำำ�วิิถีี เมืือง พหุวั ุ ฒั นธรรม

ชุุมชนขนมแปลกหนองบััว (แปลกแบบไหนคงต้องไป ้ตามหา ไม่สามารถเ่ขีียนลงในนี้้�ได้้ ) เปิิดเฉพาะเสาร์-อาทิิ ์ตย์์ ตลาดเริ่่มเ�ปิิดราวๆ 9 โมงเช้า ้ถึึง 5 โมงเย็็น นอกจากมีีขนมแปลก ที่่�เป็็ นไฮต์ไล์ท์ของ์ตลาดแล้ว เส้น่ห์่ของ์ ที่่นี่่�อี�ีกอย่าง่คืือ ความสะอาดและวิิถีีชุุมชนริิมคลอง หนองบััวที่่�อยู่่กัันอย่างสง่บภายในบ้านไ ้ม้้ แต่ก็่ยั็ ังมีี Street Art ฝีีมืือดีีให้ช้มอีีกด้วย้

หมู่่บ้านไ ้ร้แผ่้น่ดิินตั้้งอ�ยู่่ปากน้ำำเวฬุุ มีีประวััติิความเป็็ นมา กว่่ า 135 ปีี มาแล้ว โ ้ดยเริ่่ม� ตั้้งแ�ต่ก่่อน่ ปีี พ.ศ. 2401 ปัั จจุุบัันมีีราว 500 หลัังคาเรืือน และมีีประชากรอยู่่มากกว่่ า 1,000 คน ซึ่่�งการทำำมาหากิินต้องป ้รับตััวไปตามสภาพสิ่่� งแวดล้อมและ ้ทรััพยากร รวมทั้้งการขยาย�ตััวของชุุมชน การมีีธุุรกิิจท่องเ่ ที่่�ยวเข้ามาเส้ริิมรายได้้ ทำำ ให้้ เกิดปัิ ั ญหาขยะและในช่วงห่น้าแ้ล้ง ประส ้ บปัั ญหาขาดแคลนน้ำจืำดื

6 ความเชื่่�อและศรัทธั าในพิิธีีล้าง้ ป่่ าช้า ้ เป็็ นตอนเทกระจาดโยนเหรีียญแล้วคน้ ที่่รั�บั ได้จะเอาไปแลกของแจก ้ตามเบอร์ที่่ ์ �ได้รั้บั

7

8

9 อลงกรณ์เจ์ดีย์ี พระ์บาทสมเด็็จพระจุุลจอมเกล้าเ ้จ้าอ้ยู่่หััว ทรงโปรดให้ส้ร้างใน ้ ปีี พ.ศ. 2419 เพื่่�อเป็็ นที่่�ระลึึกในการเสด็็จ ประพาสน้ำตำกพลิ้้ว พ�ร้อมสมเ ้ด็็จพระนางเจ้า้สุุนัันทากุุมารีรัีตน์ั ์ (สมเด็็จพระนางเรืือล่ม) ่อุุทยานแห่ง่ชาติน้ำิตำกพลิ้้ว � ที่่ตั้้�งอ�ยู่่ ในบริิเวณเทืือกเขาสระบาป อำำเภอแหลมสิิงห์์จัังหวััดจัันทบุรีุี เป็็ นน้ำตำกที่่รั�ชักาลที่่� 5 ทรงเสด็็จประพาสถึึง 12 ครั้้ง�

12 จัังหวััดจัันทบุุรีีอุุดมสมบูรูณ์ด้์ว้ยทรััพยากรธรรม ชาติิทั้้ง�พื้้�นที่่�ป่่ า ภููเขา ทะเล เป็็ นแหล่งผ่ลิตสิินค้าทางกา้ร เกษตรและผลิตภัิณัฑ์อ์าหารทะเล อีีกทั้้ง�มีควีามหลากหลาย ของวิิถีีชีวิีิตความเป็็ นอยู่่ชุ ุมชนที่่มี�ควีามแตกต่างทาง่ วััฒนธรรมหลายชนชาติิซึ่่�งเคยอาศััยอยู่่ในพื้้�นที่่ต่�างๆ ่ ของจัันทบุุรีีมาแต่อดี่ตีกาล อาทิิ ชาวจีีน ชาวญวน และ ชาวชอง ซึ่่�งถืือเป็็ นชนพื้้�นเมืืองจัันทบุุรีี มีภีาษาพููดเป็็ น ภาษาชองที่่�แตกต่าง่จากภาษาเขมรและภาษาไทย ทางมานุุษยวิิทยาจััดให้อยู่่้ อยู่่ ในจำำพวกตระกููลมอญ-เขมร เช่นเ่ดีียวกับัพวกขอมโบราณ โดยอาศััยอยู่่บริ ิเวณอำำเภอ ขลุุง ทางทิศติ ะวัันออกเฉีียงใต้ข้องจัังหวััด อัันเป็็ นชุุมชน ที่่มี�ีแหล่ง่ท่อ่งเที่่�ยวทางธรรมชาติิ ภููเขา น้ำต ำ ก ป่่ าชายเลน และแหล่ง่ท่อ่งเที่่�ยวเชิิงศิิลปะวััฒนธรรมที่่�สะท้อ้นความ เป็็ นมาของอำำเภอขลุุงในปััจจุุบััน คำำ�ว่่า “ขลุุง” หมายถึึงพื้้�นที่่�ลุ่่ม น้ำำ��ท่ว่ มถึึง เดิิมชาวขลุุง มีีอาชีีพทำำ�นาและประมง ปััจจุุบัันมีีการปลููก ผลไม้้อย่า่งเป็็นล่ำำ��เป็็นสััน ประวััติิ ศาสตร์์อำำ�เภอขลุุงเริ่่�มจากการค้้นพบศิลาิ จารึึกขลุุง ซึ่�งเ่ ป็็นหิินทรายสีีแดง ใช้้อัักษรปััลลวะ พุุทธศตวรรษ 12 เป็็นภาษาสัันสกฤต จำำ�นวนด้้าน 1 ด้้าน มีี 4 บรรทััด ลัักษณะวัตถุัุเป็็นชิ้้�นส่่วนจารึึก แตกหัักมาจากแท่่งหิินทรงสามเหลี่่�ยม ด้้านเท่่า ค้้นพบเมื่่�อปีี พ.ศ. 2461 ใกล้้ที่่�ว่่าการอำำ�เภอขลุุง อำำ�เภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีีปััจจุุบัันไม่่ปรากฏ หลัักฐานว่่าเก็็บรัักษาอยู่่ที่่�ใด แต่่ได้้มีี การพููดถึึงจารึึกหลัักนี้้�เป็็นครั้้�งแรก ในวารสารสำำ�นัักฝรั่่�งเศสปลายบููรพาทิิศ ฉบัับที่่� 24 ปีี พ.ศ. 2467 โดย ศ. ยอร์์ช เซเดส์์ รายงานเกี่่�ยวกับัจารึึกพบใหม่่ที่่�มณฑลจัันทบููร ซึ่่�งปััจจุุบัันคืือจัังหวััดจัันทบุุรีี เดิิมอำำ�เภอขลุุงมีีฐานะเป็็น “เมืืองขลุุง” มีีเจ้้าเมืืองปกครอง ต่่อมาในสมััยพระบาทสมเด็็จพระจุลุจอมเกล้้าเจ้า้อยู่่หััว รััชกาล ที่่� 5 มีีการจััดระเบีียบการปกครองตามแบบมณฑลเทศาภิิบาล เมืืองขลุุงจึึงมีีฐานะเป็็นอำำ�เภอ เรีียกว่่า อำำ�เภอขลุุง เมื่่�อฝรั่่�งเศส ย้้ายจากเมืืองจัันทบุุรีีไปอยู่่จัังหวัดตัราด อำำ�เภอขลุุงจึึงได้้ยกฐานะ เป็็นเมืืองอีีกวาระหนึ่่�ง มีีฐานะเป็็นเมืืองจััตวา เรีียกว่่า เมืืองขลุุง ครั้้�นในราว พ.ศ. 2451 ฝรั่่�งเศสย้้ายออกไปจากเมืืองตราดแล้้ว เมืืองตราดมีีฐานะเป็็นจัังหวััดขึ้้�นตามเดิิม โดยมีีอำำ�เภอบางพระ อำำ�เภอเกาะช้้าง อำำ�เภอทุ่่งใหญ่่ (อำำ�เภอเขาสมิิงปััจจุุบััน) รวมอยู่่ ในเขตการปกครองของจัังหวััดตราด เมืืองขลุุงจึึงได้ยุุ้บเป็็น อำำ�เภอ ขึ้้�นกัับเมืืองจัันทบุุรีี และคงมีีฐานะเป็็นอำำ�เภอตลอดมา โดยศาลหลัักเมืืองขลุุงคืือประจัักษ์์พยานประวััติิศาสตร์์ เมืืองขลุุง ค่่าที่่�ศาลหลัักเมืืองตั้้�งขึ้้�นตามจัังหวััดเท่่านั้้�น ไม่มีี่ ตามอำำ�เภอ ซึ่่�งสร้้างความภาคภููมิิใจยิ่่�งให้้กัับชาวขลุุง คำำ�ขวััญอำำ�เภอขลุุงที่่�ว่่า “ผู้้คนสามััคคีี เมืืองมีี ความสะอาด ธรรมชาติิเขีียวขจีี มากมีีกุ้้งหอย ปููปลา นานาผลไม้้ ยิ่่�งใหญ่่ป่่าชายเลน ลุ่่มน้ำำ��เวฬุุ เขื่่�อนคีีรีีธาร แสนสำำ�ราญน้ำำ��ตกตรอกนอง” สะท้้อน ตััวตนและวิิสััยทััศน์์ของอำำ�เภอขลุุง ซึ่�ง่สอด คล้้องกัับกระบวนการศึึกษาท้้องถิ่่�นที่่�ชุุด โครงการวิิจััย “การสร้้างกลไกและเครืือข่่าย การยกระดัับระบบนิิเวศเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ (Learning City) เพื่่�อพััฒนาเมืืองต้้นแบบแห่่ง การเรีียนรู้้ด้้วยนวััตกรรมดิิจิิทััล อำำ�เภอขลุุง ขลุุง เมืืองพหุุวััฒนธ

13 จัังหวัดจัั ันทบุุรีี” เข้้าไปรวบรวมและ วิิเคราะห์ข้์ ้อมููลที่่�ได้้มาจากความร่่วมมืือ ของภาคีีเครืือข่่ายความรู้้และวิิทยากร จากหลายภาคส่่วน ทั้้�งภาครััฐ เอกชน ภาคประชาสัังคม สถาบัันการศึึกษา ปราชญ์์ชุุมชน และผู้้คนในพื้้�นที่่�อำำ�เภอขลุุง จัังหวัดจัั ันทบุุรีี ออกมาเป็็นบริิบทต้้นทุุนทางวััฒนธรรม และเกษตรที่่�โดดเด่่นของอำำ�เภอ โดยแบ่่งออกเป็็น 3 พื้้�นที่่� ตำำ�บลหลััก คืือพื้้�นที่่�เทศบาลเมืืองขลุุง พื้้�นที่่�การเรีียนรู้้ เชิิงวััฒนธรรม เมืืองพหุุวััฒนธรรม 2 ศาสนา (พุทุธ คริสต์ิ ์) 3 วััฒนธรรม (ไทย ญวน จีีน) ผ่า่นการฟื้้�นฟูยู่่านเมืืองเก่่าขลุุง และประเพณีีสงกรานต์์ 2 ศาสนา 3 วััฒนธรรม รวมถึึงแหล่่ง เรีียนรู้้ที่่�มีีในพื้้�นที่่�อยู่่แล้้ว ได้้แก่่ วััดวัันยาวบน ศาลเจ้าพ่้ ่อ หลัักเมืือง (หััวมัังกร) ศาลเจ้้าขลุุงมููลนิิธิิ (ท้้องมัังกร) ศาลเจ้้าปึึงเท่่ากง (หางมัังกร) และโบสถ์์วััดพระหฤทััยแห่่ง พระเยซููเจ้า้ และพื้้�นที่่�ตำำ�บลตะปอน กัับตำำ�บลเกวีียนหััก พื้้�นที่่�การเรีียนรู้้เชิิงวััฒนธรรม มีีประเพณีีเด่่นๆ ได้้แก่่ แห่่รอยพระพุทุธบาทผ้้า ชัักเย่่อเกวีียนพระบาท ก่่อพระเจดีีย์ท์รายในวััด เทศน์์มหาชาติิ ลอยกระทง รอบโบสถ์์เก่าวั่ ัดเกวีียนหัักเทศกาลดููปููแป้้น ชื่่�นชมธรรมชาติิ ขณะที่่�แนวเส้้นทางเกษตรของพื้้�นที่่�อำำ�เภอ ขลุุง มีีการปลููกไม้้ยืืนต้้น ผลไม้้ ทำำ�นาข้้าว อาชีีพประมงเรืือเล็็ก สวนเกษตรอิินทรีีย์์และ เกษตรผสมผสาน ครอบคลุุมอยู่่ในเขตพื้้�นที่่� ตำำ�บลตะปอน ตำำ�บลวัันยาว ตำำ�บลตรอกนอง และตำำ�บลซึ้้�ง อัันสามารถพััฒนาสู่่การเป็็นเกษตร ปลอดภััยและเกษตรอััจฉริิยะได้้ใน อนาคตโดยกระบวนการสร้า้งการเรีียนรู้้ เพื่่�อพััฒนากลไกการขัับเคลื่่�อนเมืือง แห่่งการเรีียนรู้้สู่่ความยั่่�งยืืน (Learning City) จััดทำำ�แนวทางพััฒนาพื้้�นที่่�ต้้นแบบในการจััด ทำำ�เกษตรอััจฉริิยะ (Smart Farm) เพื่่�อเตรีียม ความพร้้อมและส่่งเสริิมคุุณภาพผลผลิตสิิ ินค้า้เกษตร พร้้อมทั้้�งยกระดับัอาหารท้้องถิ่่�นจัันทบุรีีุอัันนำำ�ไปสู่่การขับั เคลื่่�อนเชิิงนโยบายสร้้างเส้้นทางท่่องเที่่�ยวบนถนนแห่่งการเรีียนรู้้ เชิิงวััฒนธรรม เมืืองพหุุวััฒนธรรม 2 ศาสนา 3 วััฒนธรรม และ เส้้นทางเกษตรอััจฉริิยะบนแพลตฟอร์์มเกษตรอิินทรีีย์์ ในพื้้�นที่่� เส้้นทางคมนาคมถนนสายรอง หรืือที่่�เรีียกว่่า “ถนนสายขลุุง-พลิ้้�ว” เริ่่�มต้้นจากกองพระเจดีีย์ท์รายใหญ่่เก่่าแก่่ บ้้านป่่าคั่่�น หมู่่ 4 ตำำ�บลตะปอน ผ่่านตำำ�บลเกวีียนหััก สิ้้�นสุุดที่่�เทศบาลเมืืองขลุุง อำำ�เภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี ระยะทางทั้้�งสิ้้�น 9.8 กิิโลเมตร โดยมีี ระยะห่่างจากถนน 1 กิิโลเมตร ซึ่่�งมีีพื้้�นที่่�เกษตรกรรมทั้้�งสิ้้�น 15.361 ตารางกิิโลเมตร และพื้้�นที่่�ไม้้ผลมากที่่�สุุดถึึง 9.718 ตารางกิิโลเมตร พร้้อมกัันนั้้�น กลไกและเครืือข่่ายการยกระดับัระบบนิิเวศเมืือง แห่่งการเรีียนรู้้ ได้้สร้้างแพลตฟอร์์มออนไลน์์พื้้�นที่่�เรีียนรู้้ อำำ�เภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี ในรููปแบบการนำำ�เสนอแผนที่่� เรื่่�องราว (Story Map) และศููนย์์รวบรวมข้้อมูลูการเรีียนรู้้ (Digital Platform) เพื่่�อให้้ทุุกคนสามารถเข้้าถึึงข้้อมููลพื้้�นที่่�ได้้ อย่่างรวดเร็ว็และง่่าย อีีกทั้้�งยัังเป็็นประโยชน์ต่์ ่อหน่่วยงาน ที่่�เกี่่�ยวข้้องสามารถนำำ�ข้้อมูลูเชิิงพื้้�นที่่�ไปใช้้ประโยชน์์เพื่่�อ การพััฒนาเมืือง การถ่า่ยทอดเรื่่�องราวการวางแผน การท่่องเที่่�ยว การพััฒนาพื้้�นที่่� และแผนการใช้้ประโยชน์์ ที่่�ดิินในพื้้�นที่่�อำำ�เภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุรีีุ รรม และ เกษตรนำำ�วิิถีี

14 บนถนน แห่่ง การเรีียนรู้้� อำำ�เภอขลุุง Feature

15 การท่อ่งเที่่�ยวเชิิงวััฒนธรรมและเชิิงเกษตรเป็็ นที่่นิ�ิยมและ เติิบโตอย่าง่รวดเร็็ว ทั้้งสะ�ท้อ้นค่า่นิิยมและพฤติิกรรมของ นัักท่อ่งเที่่�ยวที่่�เปลี่่�ยนไปในทางใฝ่่ หาการเรีียนรู้้คว ามดั้้งเ�ดิิม จริิงแท้ข้องชุุมชนท้อ้งถิ่่นมาก� ขึ้้�น ประเทศต่างๆ ่ จึึงใช้กา้รท่อ่งเที่่�ยว เชิิงวััฒนธรรมเป็็ นกลไกสำำคััญหนึ่่�งในกระบวนการพััฒนา เศรษฐกิจิและสัังคมของประเทศ สำำ�หรัับจัังหวััดจัันทบุุรีีเป็็นจุุดหมายปลายทางยอดนิิยมที่่�มีีแหล่่ง ท่่องเที่่�ยวเชิิงวััฒนธรรมและเชิิงเกษตรที่่�สำำ�คััญมากมาย ตั้้�งแต่่แหล่่ง ท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศ ที่่�หมู่่บ้า้นไร้้แผ่่นดิิน บ้้านบางชััน (อำำ�เภอขลุุง) และบ้า้นหนองชิ่่�ม-เกาะเปริดิ (อำำ�เภอแหลมสิิงห์์) มีีที่่�พัักแบบโฮมสเตย์์ และกิิจกรรมล่่องแพเปีียก ชมป่่าชายเลน ดููเหยี่่�ยว เที่่�ยวทะเลใน และทะเลแหวกปากน้ำำ��เวฬุุ (อำำ�เภอขลุุง) ส่ว่นแหล่่งท่่องเที่่�ยวทาง ประวััติิศาสตร์์ เช่่น อาสนวิิหารพระนางมารีีปฏิิสนธิินิิรมล ชุุมชน ริิมน้ำำ��จัันทบููร ศาลหลัักเมืือง ศาลสมเด็็จพระเจ้้าตากสิินมหาราช ค่่ายเนิินวง อู่่ต่่อเรืือพระเจ้้าตากสิิน วััดทองทั่่�ว วััดพลัับ (อำำ�เภอ เมืืองจัันทบุุรีี) คุุกขี้้�ไก่่ ตึึกแดง ป้้อมไพรีีพิินาศ (อำำ�เภอแหลมสิิงห์์) เขาพลอยแหวน (อำำ�เภอท่่าใหม่่) และงานเทศกาลทางวััฒนธรรม ได้้แก่่ งานนมััสการรอยพระพุุทธบาทพลวง ที่่�อุุทยานแห่่งชาติิเขาคิิชฌกููฏ (อำำ�เภอเขาคิิชฌกููฏ) ประเพณีีแข่่งเรืือวััดจัันทนาราม (อำำ�เภอเมืือง จัันทบุุรีี) ประเพณีีชัักพระบาท (อำำ�เภอขลุุง) งานวัันสมเด็็จพระเจ้า้ ตากสิินมหาราชรำำ�ลึึก งานเทศกาลคริิสต์์มาส ณ อาสนวิิหารพระนาง มารีีอาปฏิิสนธิินิิรมล (อำำ�เภอเมืืองจัันทบุุรีี) งานป้้อมไพรีีพิินาศรำำ�ลึึก (อำำ�เภอแหลมสิิงห์์)

16 อนุุสาวรีย์ีสมเ ์ด็็จพระเจ้า้ตากสิินมหาราช จัันทบุรีุี สละ

17 จัังหวััดจัันทบุุรีีเป็็ นจุุดหมายปลายทางยอดนิิยมที่่มี�ีแหล่ง่ ท่อ่งเที่่�ยวเชิิงวััฒนธรรมและเชิิงเกษตรที่่สำ�ำคััญมากมาย ชุุมชนริิมแม่น้ำ่จัำ ันทบููร ผัดั ไทยเส้้ นจัันท์กุ้้์งสกุ้้ด รสชาติที่่ ิมี�ีเอกลัักษณ์เ ์ด่น่ อาสนวิิหารพระนางมารีี อาปฏิิสนธิินิิรมล สถาปััตยกรรมแบบโกธิิค ประดับักระจกสีีสแตนกลาส

18 อำำเภอขลุุง ก็นั็บัเป็็ นอำำเภอหนึ่่�ง ที่่มี�ีแหล่ง่ท่อ่งเที่่�ยวเชิิงวััฒนธรรม ประวััติิศาสตร์์ และเชิิงนิิเวศที่่�หลากหลาย อุุโบสถวััดตะปอนน้อย อา้ยุุกว่่ า 400 ปีี ภายในมีีภาพจิติรกรรมฝาผนัังงาม และภาพบ่ง่บอกการมาเยืือนของชาวตะวัันตกที่่�มาพร้อม้กับัเรืือสำำเภา

19 ขณะที่่�อำำ�เภอขลุุง ก็็นัับเป็็นอำำ�เภอหนึ่่�งที่่�มีีแหล่่งท่่องเที่่�ยว เชิิงวััฒนธรรม ประวััติิศาสตร์์ และเชิิงนิิเวศที่่�หลากหลาย เริ่่�ม ตั้้�งแต่่ในเขตเทศบาลเมืืองขลุุง ซึ่�ง่มีีพื้้�นที่่� 3.18 ตารางกิิโลเมตร นับัว่่ากะทัดรััดั หากขี่จั ่� ักรยานเดิินหรืือขับัรถวนเที่่�ยวแป๊บ๊เดีียว ก็็ครบรอบการชมภููมิิทััศน์์วััฒนธรรมแบบชุุมชนเมืือง สองฝั่่�ง ถนนสายเทศบาลเรีียงรายด้้วยบ้้านเก่่าและเรืือนแถวค้้าขาย ในรููปแบบดั้้�งเดิิม สะท้้อนเอกลัักษณ์์ย่่านชุุมชนเก่่าทางการค้้า อาคารสถานที่่�หลายแห่่งแสดงถึึงความหลากหลายที่่�เชื่่�อมโยง ขลุุงให้้โดดเด่่นเป็็นเมืืองพหุวัุัฒนธรรม 2 ศาสนา (พุทุธ คริสต์ิ ์) 3 วััฒนธรรม (ไทย ญวน จีีน) ด้้วยคนไทยที่่�นัับถืือพุุทธ คนไทยพุุทธเชื้้�อสายจีีนที่่�อาศััยอยู่่มากในย่่านเศรษฐกิิจ ถนน เทศบาลสาย 4 และคนไทยเชื้้�อสายญวน นับถืื ัอศาสนาคริิสต์์ เช่่น วััดพระหฤทััยแห่่งพระเยซููเจ้า้ ซึ่่�งชุุมชนคาทอลิิกขลุุง ร่่วมแรงร่่วมใจกัันสร้้างโบสถ์์คริิสต์์เป็็นศููนย์์รวมจิิตใจ วััดวัันยาวบน นัับว่่าเก่่าแก่่และสำำ�คััญที่่�เป็็นวััดแรกของเมืือง จัันทบุุรีีสร้้างประมาณปีี พ.ศ. 2100 ในสมััยอยุุธยาตอนกลาง มีีเจดีีย์์เก่่าอายุุประมาณ 100 ปีี และธรรมาสเก่่าที่่�ขึ้้�นทะเบีียน เป็็นวััตถุุโบราณ ศาลเจ้าจีี ้น 3 แห่่งคืือ ศาลหลัักเมืืองขลุุง อัันเปรีียบเสมืือนหััวมัังกร ศาลเจ้า้ขลุุงมููลนิิธิิเปรีียบเสมืือน ท้้องมัังกร และศาลเจ้าปึ้ ึงเท่่ากง (โรงเจขลุุง) เปรีียบเสมืือน หางมัังกร ซึ่่�งหากเจาะลึึกเข้้าไปในชุุมชนชาวจีีนมีีการสืืบทอด เรื่่�องเล่า่จากผู้้อาวุุโสต่่อกัันมาว่่าโรงเจขลุุงคืือหัวมัั ังกร ศาลเจ้า้ขลุุงมููลนิิธิิคืือท้้องมัังกรศาลหลัักเมืืองขลุุงคืือหาง มัังกร ซึ่่�งไม่่ว่่าจะมองมุุมไหนแนวมัังกรของสามศาลเจ้าคืื ้อ จุุดที่่�ได้้รัับการคััดเลืือกแล้้วว่่าทำำ�ให้้คนอยู่่ร่่มเย็็นเป็็นสุุข และ อยู่่กัันอย่่างสมานฉัันท์์ ไม่่แบ่่งแยกศาสนาและวััฒนธรรม หากหลอมรวมกัันอย่่างไม่่เหมืือนที่่�ไหน เห็็นได้้ชััดในช่่วง เทศกาลสงกรานต์์ที่่�มีีการแห่่รููปเคารพของทั้้�งศาสนาพุุทธ คริิสต์์ และเทพเจ้้าจากศาลเจ้้าจีีนให้้ชาวเมืืองซึ่่�ง พากััน แต่่งกาย ในชุุดประจำำ�วััฒนธรรมตน เป็็นต้้นว่่า ชุุดไทย ชุุดพื้้�นเมืืองญวนอ๋๋าวหย่่าย ได้้กราบสัักการะเป็็นสิิริิมงคล เช่่นเดีียวกัับเทศกาลคริิสต์์มาสของคนคริิสต์์และเทศกาล ใหญ่่ของคนไทยจีีนอย่่างเทศกาลกิินเจ ที่่�ชาวเมืืองต่่างมา ร่่วมงานกัันอย่า่ งไร้้พรมแดนทางศรัทัธา ย่า่นชุุมชนตลาดขลุุงมีีเสน่ห์่น่์ารั่ ักแบบเมืืองเล็็ก บ้า้นเรืือน ไม้้ที่่�อยู่่กัันมาตั้้�งแต่รุ่่ ่นปู่่รุ่่นพ่่อวางตัวคู่่ ัขนานไปกับัอาคารพาณิิชย์์ สองชั้้�นสามชั้้�น คืือร้้านรวงที่่�พึ่่�งปากท้้องของชุุมชน ร้า้นขายของชำำ� ร้า้นขายอาหารตามสั่่�ง ร้า้นก๋ว๋ยเตี๋๋�ยว ที่่�ต่า่ง สืืบทอดกิิจการมาถึึงรุ่่นที่่�สาม บ้้างเป็็นเจ้้าใหม่่ที่่�เช่า่ พื้้�นที่่�ทำำ� ร้า้นกาแฟ ร้า้นขนมตกแต่่งให้ทั้ันสมััย เติิมสีีสัันให้้เมืืองมีีชีีวิติ ชีีวา ขณะที่่�ตลาดสดเทศบาลขลุุงอััดแน่่นด้้วยร้้านค้้าและแผง ขายผัักสด ผลไม้้ หมููเห็ด็เป็ด็ไก่่ อาหารปรุุงสำำ�เร็็จให้้เลืือกซื้้�อหาใน ความสะอาดสะอ้้านของตลาดที่่�ได้้รัับการทำำ�ความสะอาด พระเจดีย์ีท์ราย ต.ตะปอน วััดพระหฤทััยแห่งพระเย่ซููเจ้า้

20 สม่ำำ��เสมอ และเมื่่�อเลยตลาดสดมายัังสำำ�นัักงานเทศบาลเมืือง ขลุุง ด้้านหน้้าคืือศาลหลัักเมืืองขลุุง เล่่ากัันมาว่่า เดิิมเป็็น ศาลเจ้้าเล็็กๆ ที่่�มีีคนมากราบไหว้้ขอพรเป็็นประจำำ� โดยไม่มีี่ ใครรู้้ว่่าเป็็นศาลหลัักเมืือง จนในปีี พ.ศ. 2500 ขลุุงมููลนิิธิิทำำ� พิิธีีขุุดศพไร้้ญาติิในพื้้�นที่่�โรงเรีียนเทศบาลขลุุง ซึ่่�งสมััยนั้้�นเป็็น ป่่าช้้า เพื่่�อนำำ�พื้้�นที่่�มาสร้า้งเป็็นโรงเรีียน คณะทรงจากอำำ�เภอ พานทอง จัังหวััดชลบุุรีีอััญเชิิญเทพเจ้้าจากศาลเจ้าต่้ ่างๆ มาร่่วมพิิธีี เมื่่�อคณะทรงองค์์เทพฮุุดโจ้้ว โป๊๊ยจุุนเซี๊๊�ยฮุุด ประทัับทรง ได้้แจ้้งแก่่คณะกรรมการว่่ายัังไม่่ได้้เชิิญเจ้้าหลััก เมืืองขลุุงมายัังปะรำำ�พิธีีิคณะกรรมการไม่รู้้่ ว่่าเจ้า้หลัักเมืืองขลุุง อยู่่ที่่�ใด ท่่านฮุดุโจ้้วจึึงนำำ�คณะกรรมการไปยัังหลัังสำำ�นัักงาน เทศบาลตำำ�บลขลุุง และแจ้้งว่่าศาลเจ้า้หลัังดัังกล่าวคืื ่อศาลหลััก เมืืองขลุุง จึึงได้้รู้้กัันว่่ามีีศาลหลัักเมืืองอยู่่ในเขตอำำ�เภอขลุุง ต่่อมาปีี พ.ศ. 2507 ได้้อััญเชิิญท่่านฮุดุโจ้้ว จากขลุุงมูลนิูิธิิ มาประทัับทรงเพื่่�อหาพื้้�นที่่�ที่่�เป็็นมงคลสร้้างศาลหลัักเมืืองขึ้้�น ในพื้้�นที่่�ปััจจุุบััน โดยสร้า้งเป็็นอาคารไม้้ 1 หลััง และได้้รื้้�อถอน สร้้างเป็็นอาคารคอนกรีีตหลัังปััจจุุบัันในปีี พ.ศ. 2515 ออกจากถนนเทศบาลเข้้าสู่่ถนนสุุขุุมวิิท หรืือที่่�เรีียกว่่า “ถนนสายขลุุง-พลิ้้�ว” เส้้นทางคมนาคมสายรองเชื่่�อมระหว่่าง อำำ�เภอขลุุงกัับตำำ�บลตะปอน และเส้้นทางเชื่่�อมจัังหวัดจัั ันทบุุรีี กับตัราด มีีการเชื่่�อมโยงวััฒนธรรมและการเกษตรที่่�มีีศัักยภาพ เป็็นพื้้�นที่่�เรีียนรู้้ตลอดชีีวิิตในรููปแบบถนนแห่่งการเรีียนรู้้เชิิง วััฒนธรรม ตะปอน-เกวีียนหััก-เทศบาลขลุุง ระยะทางรวม 9.8 กิิโลเมตร เริ่่�มต้้นจากกองพระเจดีีย์ท์รายใหญ่่เก่า่แก่่ บ้า้นป่าคั่่�น หมู่่ 4 ตำำ�บลตะปอน ผ่่านตำำ�บลเกวีียนหัักสิ้้�นสุุดที่่�เทศบาล เมืืองขลุุง โดยมีีการสืืบประวััติิความเป็็นมาว่่าเป็็นถนนสาย โบราณที่่�ในอดีีตพระเจ้าตา้กเคยใช้้เป็็นเส้้นทางเดิินทััพในช่่วง รวบรวมกำำ�ลัังพลจากเมืืองตราด ชุุมชนตะปอนนั้้�นเป็็นชุุมชน เก่่าแก่่ที่่�มีีมรดกทางวััฒนธรรมโดดเด่่น มีีตลาดโบราณ 270 ปีี ที่่�วัดตั ะปอนใหญ่่ ตั้้�งชื่่�อตลาดตามประวััติิศาสตร์วั์ดตั ะปอนใหญ่่ ที่่�มีีการผููกพัทัธสีีมามา 270 ปีี (พ.ศ. 2290 สมััยอยุุธยาตอนปลาย) แม้้ตลาดในวัันนี้้� ขวบปีีที่่� 275 จะไม่คึ่ ึกคัักเหมืือนตอนแรก เปิิดตลาด แต่่ก็็ยัังสะท้้อนถึึงความร่ว่มมืือร่่วมใจของชุุมชน ซึ่่�งเราได้้เจอนัักเล่า่เรื่่�องชุุมชนตะปอน จิิราภรณ์์ รัตันาคะ เล่่าถึึงความสนุุกของตลาดที่่�สร้้างจุุดเด่่นด้้วยการให้้พ่่อค้้าแม่่ ขายใส่ชุ่ดุไทยตั้้�งแต่ก่่ ่อนจะมีีกระแสออเจ้าล้ะครบุพุเพสัันนิวาสิ เสีียอีีก ของที่่�ขายก็็เป็็นของดีีบ้า้นตะปอนผัักพื้้�นบ้้านปลอด สารพิิษ อาหารท้้องถิ่่�น ที่่�ไม่่มีีที่่�อื่่�น ทำำ�ให้้การมาตลาดโบราณ ที่่�นี่่�ไม่่เหมืือนที่่�ใด ได้้เจอนัักเล่า่เรื่่�องชุุมชนแล้้ว เราจึึงยัังสนุุกกัับการนั่่�งฟััง นานาเรื่่�องเล่าตั้้ ่ �งแต่่ว่่า ทำำ�ไมถึึงตั้้�งชื่่�อตำำ�บลหรืือชุุมชนตะปอน น้้อย ตะปอนใหญ่่ คานรูดู เกวีียนหััก ก็็เพราะสมััยก่่อนมีีพ่่อค้า้ ที่่�เดิินทางมาจากเมืืองจัันท์์ ซึ่�ง่สมััยนั้้�นเรีียกว่่า บ้้านรููด ขัับ เกวีียนมาเรื่่�อยๆ จนถึึงชุุมชนตะปอน ตรงช่่วงกองพระทราย ซึ่่�งเป็็นทรายทะเล พื้้�นก็็ร้้อน ลาที่่�เทีียมเกวีียนมา เลยเกิิด

21 อาการที่่�เรีียกว่่า ตะโพง คืือเหมืือนการควบของสััตว์์ มาถึึงช่่วงตะปอนน้้อย ก็็เริ่่�มตะโพงน้้อยๆ พอถึึงช่่วง ตะปอนใหญ่่ ก็็เริ่่�มตะโพงใหญ่่ๆ แล้้วเสีียงก็็เพี้้�ยนมาเป็็น ตะปอนน้้อย ตะปอนใหญ่่ พอไปถึึงช่่วงคานรููด ด้้วยความที่่� วิ่่�งมา เกวีียนเริ่่�มไม่่ปลอดภััย ก็็เริ่่�มคานรูดูพอถึึงช่่วงเกวีียน หััก ปรากฏว่่าเกวีียนก็็หัักลง แต่่ก็็มีีอีีกเรื่่�องเล่่าที่่�ว่่า เมื่่�อก่่อน มีีบึึงบอนใหญ่่ บึึงบอนน้้อย เลยเรีียกว่่า ตะปอนใหญ่่ ตะปอนน้้อย หรืือวััดคานรููด ก็็มีีเรื่่�องเล่่าว่่า สมััยก่่อน พระเจ้้าตากเดิินทััพผ่่านมาทางนี้้� ไปตั้้�งค่่ายอยู่่ที่่�คานรููด ตรงนั้้�นมีีบ่่อน้ำำ��โบราณ พอเดิินทัพัมาก็็ขุุดน้ำำ��ไว้้กิินไว้้ใช้้ บ่่อน้ำำ�� โบราณนั้้�นน้ำำ��ไม่่เคยแห้้งจนบััดนี้้� วััดตะปอนใหญ่่มีีโบสถ์์เก่่าแก่่ น่่าจะอายุุเกิิน 400 ปีี สร้้างในช่่วงต้้นถึึงปลายอยุุธยา และมีีต้้นโพธิ์์�หุ้้มเจดีีย์์ ความที่่�สมััยก่่อนเดิินทางโดยทางน้ำำ��มาตามคลอง วััดวาอารามสร้้างอยู่่ริิมน้ำำ�� มีีเจดีีย์์ตรงจุุดที่่�เคยเป็็นโรงฉััน ก่่อนจะย้้ายโรงฉัันมาอยู่่ด้้านใน เจดีีย์์เก่่านั้้�นอยู่่ใกล้้ต้้นโพธิ์์�ซึ่่�ง เติิบโตใหญ่่ขึ้้�นจนเนิินดิินกลบไปหมดทำำ�ให้ปั้ ัจจุุบัันมองไม่่เห็็น เจดีีย์์ที่่�คนเฒ่่าคนแก่่ในชุุมชนเคยเห็็น ทั้้�งยัังบอกเล่่ากัันมาว่่า สมััยก่่อนจะดููโพธิ์์�ต้้นนี้้�ว่่าหมู่่บ้้านจะมีีปัญัหาหรืือสุุขสงบ ปีีไหน ใบสวยงาม แสดงว่่าปีีนั้้�น น้ำำ��ท่่าอุุดมสมบููรณ์์ ไม่่มีี เหตุุเภทภััยเกิิดขึ้้�น แต่่ถ้้าปีีไหน ต้้นโพธิ์์�มีีอาการใบเหลืือง ใบร่่วง ไม่่สวย ปีีนั้้�นก็็อาจเกิิดเหตุุเภทภััยได้้ ส่่วนวััดตะปอนน้้อย นัับว่่าพลาดไม่่ได้ด้้ ้วยประการทั้้�งปวง นอกจากความเก่่าแก่่ด้้วยสร้้างตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. 2125 มีีเจดีีย์์ฐาน 8 เหลี่่�ยมที่่�ได้้รัับการขึ้้�นทะเบีียนเป็็นโบราณสถาน ก็็มีีความ โดดเด่่นทางประติิมากรรม อาคารอุุโบสถก่่ออิิฐถืือปููนทั้้�งหลััง ภายในตััวอุุโบสถมีีเสาไม้้รัับโครงหลัังคา เป็็นศิลิปกรรมผสม ผสานสมััยอยุุธยาตอนปลายต่่อสมััยรัตันโกสิินทร์์ตอนต้้น หน้า้บัันปรากฏภาพสลัักไม้รูู้ปนารายณ์ท์รงสุบุรรณ ใต้้หน้า้บััน เป็็นแผ่่นสลัักไม้สี่้่�เหลี่่�ยมเรื่่�องรามเกีียรติ์์� เป็็นท่่าจัับช่่วงพญา ยัักษ์์รบกัับลิิง ภายในโบสถ์์มีีจิิตรกรรมฝาผนัังสมััยอยุุธยา ตอนกลาง เป็็นภาพเขีียนสีีฝุ่่นผสมกาว ที่่�ได้้รัับการบููรณะ โดยกรมศิิลปากร สะท้้อนความเป็็นไปของบ้้านเมืือง ในอดีีต วิิถีีชีีวิิตที่่�บ่่งบอกถึึงการติิดต่่อค้้าขายทางเรืือกัับ ชาวต่่างชาติิ ดัังปรากฏภาพเขีียนเป็็นคนไทย คนจีีน เงาะป่่า ฝรั่่�งฮอลัันดา และสิ่่�งที่่�โบสถ์วั์ดตั ะปอนน้้อยกับวััดตั ะปอนใหญ่่ แตกต่า่งจากที่่�อื่่�น คืือประตูทาูงเข้า้โบสถ์์เข้า้จากด้า้นข้า้ง ประตูู ออกสองข้้างด้้านหลัังพระประธาน ขณะที่่�โบสถ์สมั์ ัยนี้้�ประตูู เข้้าด้้านหน้า้ แสดงถึึงทำำ�เลที่่�ตั้้�งดั้้�งเดิิมที่่�อยู่่ใกล้้ทะเล จึึงมีี การรัักษาสภาพแวดล้้อมภายในโดยทำำ�ประตููไม่่ให้้เปิดรัิ ับ ไอทะเลตรงๆ วััดตะปอนน้้อยยัังเป็็นที่่�ประดิิษฐานรอยพระพุุทธบาทผ้า้ อัันเป็็นผ้าผืื ้ นใหญ่่ กว้า้ง 1.5 เมตร ยาว 7 เมตร บนผ้า้เขีียนรอย พระบาทจำำ�ลองสี่่�รอยซ้้อนกััน เป็็นตัวัแทนของพระพุุทธ เจ้้าสี่ ่� พระองค์์ ได้้แก่่ รอยด้า้นนอกที่่�มีีขนาดใหญ่่สุุดเป็็นรอย

22

23 งานบุุญมหากุุศลเก็บ็ ศพไร้ญา้ติล้ิาง้ ป่่ าช้า ค้ รั้้ง�ที่่� 4 ของขลุุงมููลนิธิิิ พ่่ งไล้ยี่่ ้ �เซีียวเกาะ อ.ขลุุง จ.จัันทบุรีุี ร่วม่กับัเครืือข่าย สมาคม่ตราดพุุทธสงเคราะห์์พ่่ งไล้ห้ลัักเซีียวเกาะ อ.เมืือง จ.ตราด, สมาคม พุุทธธรรมสงเคราะห์์พ่่ งไล้ชิ้ ิกเซีียวเกาะ อ.บ้านฉาง จ.ระยอง และ ้ มููลนิธิิิพุุทธธรรมเพื่่�อการสงเคราะห์รา์ชเทวีี พ่่ งไล้จั้ บสี่่ ั �เซีียวเกาะ เขตราชเทวีี กรุุงเทพฯ เมื่่�อเดืือนพฤศจิิกายน ปีี 2553

24 ของพระกกุุสัันโธ ถัดัมาเป็็นรอยของพระโกนาคม จากนั้้�น เป็็นรอยของพระกััสสปะ และรอยเล็็กที่่�สุุดเป็็นรอยของ พระโคตมพุุทธเจ้้าหรืือพระพุุทธเจ้้าองค์์ปััจจุุบััน โดยเป็็น ผ้้าพระบาทจำำ�ลองอััญเชิิญมาทางเรืือจากวััดช้้างไห้้ จัังหวััด ปััตตานีีขึ้้�นฝั่่�งที่่�บ้้านคลองยายดำำ�ก่่อนมาประดิิษฐานที่่�วััด ตะปอนน้้อย ด้้วยเหตุุที่่�ต้้นทางของผ้้าพระบาทมาจากภาคใต้้ จึึงมีีผู้้สัันนิิษฐานว่่าประเพณีีแห่ผ้่าพ้ระบาทอาจมาจากประเพณีี ชัักพระทางภาคใต้้ โดยมีีการแห่่ผ้้าพระบาทรอบหมู่่บ้า้นใน ช่่วงประเพณีีสงกรานต์์ของทุุกปีี งานบุญุที่่�ทำำ�ร่่วมกัันที่่�วััด ตะปอนน้้อยและวัดตั ะปอนใหญ่่ และมีีกิิจกรรมที่่�ทำำ�ร่่วมกัับ ประเพณีีแห่่ผ้้าพระบาทคืือชัักเย่่อเกวีียนพระบาท ซึ่่�งในอดีีต เชื่่�อว่่าเมื่่�ออัญัเชิญผ้ิาพ้ระบาทขึ้้�นเกวีียนแห่่ไปตามสถานที่่� ต่า่ งๆ ในชุุมชน จะทำำ�ให้้โรคภััยไข้้เจ็็บของผู้้คนที่่�เกวีียน พระบาทชัักลากผ่า่ นไปทุุเลาและหายลง อีีกทั้้�งได้้รัับโชคดีี ทำำ�ให้้แต่่ละบ้้านอยากอััญเชิิญผ้้าพระบาทไปประดิิษฐานไว้้ จึึงเกิิดกิิจกรรมการเล่่นชัักเย่่อเกวีียนพระบาทขึ้้�นตามมา โดย ตำำ�บลตะปอนเป็็นชุุมชนที่่�มีีการเล่่นชัักเย่่อเกวีียนพระบาท สืืบทอดต่่อกัันมายาวนานที่่�สุุด หากเดิินทางจากวัดตั ะปอนใหญ่่ วััดตะปอนน้้อยไปตาม ถนนสุขุุมวิทสาิยเก่า่ ขลุุง-พลิ้้ว�ทางด้า้นซ้า้ยมืือก่่อนถึึงสี่่�แยกพลิ้้ว� จะเห็็นกองพระเจดีีย์์ทรายใหญ่่ซึ่่�งไม่่สามารถสืืบอายุุได้้ ว่่าเริ่่�มมีีการนำำ�ทรายมาเมื่่�อไหร่่ แต่่มีีการถมทุุกปีีๆ จนสููงท่่วมหััวคน มีีหลากหลายเรื่่�องเล่่าตั้้�งแต่่เป็็นเส้้นทาง เสด็็จประพาสน้ำำ��ตกพลิ้้�วของรััชกาลที่่� 5 พระองค์ท์รง หยุุดพััก ณ กองทรายนี้้� จึึงมีีประเพณีีก่่อกองพระทรายขึ้้�นมา กัับอีีกเรื่่�องเล่่าว่่า บริิเวณนั้้�นเป็็นทรายทะเล ค่่อนข้้างขาว พระสนมของรััชกาลที่่� 5 มาก่่อกองพระทรายตรงนั้้�น เลยมีีประเพณีีสืืบเนื่่�องมาทุุกปีี ผู้้เฒ่่าผู้้แก่่บางคนก็็เล่า่ ว่่า สมััยก่่อนเป็็นเส้้นทางเดิินทัพัของพระเจ้้าตาก ซึ่่�งพาเชลยศึึก นัักโทษมาด้้วย ว่่ากัันว่่า ตรงนั้้�นเป็็นจุุดประหารนัักโทษ เลยมีีการทำำ�บุุญให้้วิิญญาณนัักโทษ กองทรายนี้้�จึึงดููจะมีี ความขลัังอยู่่ มีีเรื่่�องเล่าต่่ ่อมาอีีกว่่า ทรายเยอะจนกองใหญ่่ มาก มีีความพยายามเอารถมาตัักทรายตรงนั้้�นเพื่่�อเอาไป ใช้้ประโยชน์์ แต่่ปรากฏว่่า ตัักไม่่ได้้ พอรถจะสตาร์ทคืื ์ อไม่่ ติิด ลองทุุกวิธีีก็ิ ็ออกไม่่ได้้ แต่่พอเอาทรายออก รถก็็ไปได้้! เส้้นทางเรีียนรู้้เชิิงวััฒนธรรมเองก็็ซ้้อนทัับเส้้นทางการ เรีียนรู้้ภููมิิปััญญาทางด้้านการเกษตร ตั้้�งแต่่พื้้�นที่่�ตำำ�บล วัันยาวซึ่่�งติิดชายทะเล เกษตรกรส่่วนใหญ่่ประกอบอาชีีพ เนิินนางพญาบนถนนเฉลิิมบรููพาชลทิิต จุุดเช็็คอิินชมความงามของ ทะเลไทยฝั่่�งตะวัันออก นอกจากคนทั่่วไปแ�ล้ว ้ ที่่นี่่�ยั�ังเป็็ นมุุมที่่นั�ักปั่่�นจัักรยาน ชอบเป็็ นพิิเศษ เพราะนอกจากจะได้ภาพสวยๆ ใน ้มุุมงามๆ ไปอวดเพื่่�อนแล้ว ้ ยัังได้แส้ดงศัักยภาพความแข็็งแกร่งของก่ล้ามเ ้ นื้้�อ ความอึึด และการบอกว่่ าคุณยัุังอ่่ อนซ้อมมาก้น้อยแ้ค่่ ไหน

25 ประมงเรืือเล็็ก ขณะที่่�ตำำ�บลตะปอน ตำำ�บลซึ้้�ง และตำำ�บล ตรอกนอง เป็็นที่่�ราบ ที่่�ชััน และภููเขา เหมาะแก่่การทำำ�นา ปลููกผััก เลี้้�ยงสััตว์์ สวนยางพารา สวนผลไม้้ เช่่น ทุุเรีียน เงาะ มัังคุุด ลองกอง สละ ข้้าว และสวนพริิกไทย เกษตรกร มีีประสบการณ์์ความรู้้ความสามารถ และมีีเครืือข่่ายสวน เกษตรอิินทรีีย์์และเกษตรผสมผสานที่่�เปิดิให้้คนทั่่�วไปเข้้า ไปศึึกษาดููงานและท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศ ซึ่�งก่ารได้้เยี่่�ยมชม สวนผลไม้อิ้ินทรีีย์์ เช่่น สวนเกษตรอิินทรีีย์คุ์ุณทองใส สมศรีี ที่่�มีีฟาร์์มสเตย์์ให้้ทำำ�กิิจกรรมหลากหลายสวนทุุเรีียนโบราณ ลุุงต้้อย แปลงมัังคุุดอิินทรีีย์ต์รอกนองของคุุณชนะพล โห้้หาญ ได้้เห็็นเกษตรกรที่่�ผสมผสานวิิถีีเกษตรดั้้�งเดิิมกัับ เกษตรอััจฉริิยะ ช่่วยเพิ่่�มพููนความรู้้ความเข้้าใจในการทำำ� เกษตรกรรมที่่�ต้้องอาศััยการลองผิดลิองถููก ความเอาใจใส่่ น้ำำ��อดน้ำำ��ทน เพื่่�อดููแลผลผลิิตให้้ออกมาคุุณภาพดีี แม้้จัันทบุุรีีได้้ชื่่�อว่่าเป็็นเมืืองผลไม้้ และผลไม้้อย่่างทุุเรีียน มัังคุุดจากอำำ�เภอขลุุงก็็ทำำ�รายได้้มากให้้จัังหวััด ทั้้�งดึึงดููด นัักท่่องเที่่�ยวให้้มาเที่่�ยวชมสวนชิิมผลไม้กั้ันอย่่างคึึกคัักในช่่วง หน้าร้้ ้อนของทุุกปีี แต่่การได้ท่้ ่องไปบนถนนการเรีียนรู้้ในเมืือง พหุุวััฒนธรรมและเกษตรนำำ�วิิถีีของอำำ�เภอขลุุงในช่่วงนอกฤดูู ผลไม้้ ก็็เปิดมุิ ุมมองให้ค้นต่า่งถิ่่�นได้รู้้้จากการสััมผัสัประสบการณ์์ จริิงว่่า จัันทบุุรีีสามารถเที่่�ยวได้ตล้อดปีีและสโลแกนที่่�เราเห็็น ในเมืืองว่่า “สุุขทุุกวัันที่่�จัันทบุุรีี” “สุุขทุุกวิินาทีีที่่�เมืืองขลุุง” ไม่่ใช่่คำำ�พููดเกิินจริิง จัันทบุุรีีสามารถเที่่�ยวได้้ ตลอดปีี และสโลแกนที่่�เรา เห็็นในเมืืองว่ ่ า “สุุขทุุกวัันที่่�จัันทบุุรีี” “สุุขทุุกวิินาทีที่่�เมืืองขลุุง” ไม่ ่ ใช่คำ ่ พู ำ ูดเกิินจริิง

ผศ.ดร.ชิินวุุธ พิิพััฒน์ภา์นุุกููล ดร.ลััญจกร สััตย์ส์งวน ผศ.ดร.ปัั ทมา ศรีีน้ำา ำ เงิิน อ.จาตุรัุันต์ แซ่์ม่สุ่่น

กาญจน์ ก์รณีย์ี์ณััฏฐพงษ์์พััฒนรััฐลำำ ไพร ปรีีชาโชติิ วัันวััย ทรงพลอย กนกวรรณ สััจจาธรรมจิริาภรณ์์รััตนาคะ ชนะพล โห้หาญ้ ชยพล สืืบวงษ์์ ชััย ทองใส สมศรีี ธนพนธ์์ มััธยสิินชััย ปริิญญา คงศาสตราพรเพ็็ญ กิจพิิบููลย์์พััลลภ สุุขเกษม พิิมพรรณ์์ ประคองทรััพย์์ ไพริิน โอฬารไพบููลย์์ มาสเตอร์์ ปรััตถกร รติิฤทยาวงศ์์ ศราวุุธ เจีียไพบููลย์์สงััด เมธวััน กำนัำ ันบ๊ว๊ ย สมบััติิ ประทุุมสุุทธิิเดช กฤษณะเศรณีี อำำพััน เจริิญรููป อิ่่� มจิตร์ิ ์ นิิโรภาส

Interview ภาพเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้� ที่ ่�ไม่่ได้้ อยู่่แค่่บนก้้อนเมฆ ชุุดโครงการวิิจััย “การสร้างกลไกและเ ้ ครืือข่ายกา่รยก ระดับรัะบบนิิเวศเมืืองแห่งกา่รเรีียนรู้้ (Learning City) เพื่่�อพััฒนาเมืืองต้นแ้บบแห่งกา่รเรีียนรู้้ด้ ว้ยนวััตกรรมดิจิทัิัล อำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี” ให้คว้ามสำคัำ ัญกับัการสร้าง้ คุณคุ่าข่องผลิตภัิณัฑ์ข์องอำำเภอขลุุง โดยนำำเทคโนโลยีดิีจิทัิัล มาบริิหารจััดการข้อมูู้ล ถอดอัตลัักษณ์ในเ ์ชิิงวััฒนธรรม ชาติิพัันธุ์์ สธุ์์ถาปััตยกรรม วิิถีีเกษตรภููมิปัิั ญญาท้อ้งถิ่่น � ปราชญ์ชา์วบ้าน และ ้วิิสาหกิจชุิุมชน เพื่่�อสร้างเ ้ ป็็ นฐานข้อมูู้ล ของอำำเภอขลุุง ขับัเคลื่่อ�นกระบวนการบริิหารเมืืองบนพื้้�นที่่� เมืืองแห่งกา่รเรีียนรู้้อำำเภอขลุุง ด้ว้ยแนวคิิด “เมืืองขลุุงพหุุ วััฒนธรรมและเกษตรนำวิำ ิถีี มีควีามอุุดมสมบูรูณ์ข์องแหล่ง่ เรีียนรู้้และสรู้้ร้าง้รายได้” ซึ่่�ง ้ผู้้ช่ ว่ยศาสตราจารย์ ด์ร.ชิินวุุธ พิิพััฒน์ภ์านุกูุ ูล ผู้้ช่ ว่ยอธิิการบดีีฝ่่ ายอุุทยานวิิทยาศาสตร์์ ภาคตะวัันออก มหาวิิทยาลััยบูรูพา หัวัหน้า้ชุุดโครงการวิิจััยฯ มานั่่งโ�ต๊ะ ๊พููดคุุยกับั WeCitizens ถึึงการดำำเนิินการนำำ องค์คว์ามรู้้ มาประมวลผล จััดหมวดหมู่่รวบรวมอยู่่บ น แพลตฟอร์มกา์ รสื่่อ�สารในรููปแบบแผนที่่�เล่าเ่ รื่่อ�งราว (Story Map) และศููนย์รวบรว์มข้อมูู้ลการเรีียนรู้้ (Digital Platform) ที่่ตอบ�โจทย์กา์รเรีียนรู้้ต ลอดชีวิีติ และเข้า้ถึึงข้อมูู้ลของผู้้ค น ในปััจจุุบััน ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ชิินวุุธ พิพัิ ัฒน์์ภานุ ุกููล ผู้้ช่ผู้้ว่ยอธิิการบดีีฝ่่ ายอุุทยานวิิทยาศาสตร์์ ภาคตะวัันออก มหาวิิทยาลััยบูรูพา หัวัหน้า้ชุุดโครงการวิิจััยฯ ขลุุง

30 ทำำ ไมจึึงเลืือกอำำเภอขลุุงพััฒนาเป็็ นพื้้�นที่่�เมืือง แห่งกา่รเรีียนรู้้? เราทำำ�เวิิร์์กช็็อปกัับบพท. (หน่ว่ยบริิหารและจััดการทุุนด้า้น การพััฒนาระดัับพื้้�นที่่�) ที่่�สนัับสนุุนงบประมาณในการดำำ�เนิิน โครงการวิิจััยฯ ทำำ�ให้้เข้้าใจประเด็็นการพััฒนาเป็็นเมืืองแห่่ง การเรีียนรู้้ตลอดชีีวิิต เราจะทำำ�ให้ชุุ้มชน คนในเมืือง ได้้เห็็น ภาพของการพััฒนาความรู้้ในเมืืองได้้อย่า่ งไร เรีียนรู้้ตลอดชีีวิติ ได้้อย่่างไร เมืืองข้้องเกี่่�ยวกัับประชาชน กัับผู้้ประกอบการ กัับการที่่�มีีส่่วนร่่วมในการพััฒนาความรู้้ในเมืืองได้้อย่่างไร ทีีนี้้� ย้้อนกลัับมาถามว่่า ทำำ�ไมเราไม่่เลืือกจัันทบุรีีุ จริิงๆ แล้้ว จัันทบุรีีุเป็็นเมืืองที่่�เราพููดถึึงเมืืองผลไม้้ แต่่ตััวเมืืองจัันทบุุรีี ไม่่มีีสวนผลไม้้ มีีประปราย แต่่ไม่่เป็็นแลนด์์มาร์์กที่่�สำำ�คััญ ของสวนผลไม้้ สองคืือเมืืองอััญมณีี เหมืืองพลอยก็็ไม่่ได้้อยู่่ ตรงนั้้�นอีีก ก็็กระจายตััวออกมา จริิงๆ แล้้วในตััวเมืือง จุุดที่่�เป็็นไฮไลต์์จริิงๆ คืือริิมแม่่น้ำำ��จัันทบููร ที่่�เป็็นศููนย์์การ เรีียนรู้้ ซึ่่�งก็็มีีทำำ�ไปแล้้วหลายโครงการ แล้้วจัันทบุุรีีมีีจุุดเด่่นอะไรอีีก เลยหัันมามองที่่�ขลุุง เพราะ เป็็นเมืืองรอยต่่อระหว่่างจัันทบุรีีุและตราด คนที่่�ขัับรถถนน สุุขุุมวิิทไม่่เลี้้�ยวลงมาเข้้าอำำ�เภอขลุุงเลย ขัับเลยไปเกาะช้า้ง ไปตราด ซึ่่�งขลุุงก็็ไม่่ได้้ไกลเลย แล้้วสมััยก่่อนมณฑลจัันทบุุรีี จะมีีเมืืองจัันทบุุรีี เมืืองระยอง เมืืองขลุุง เป็็นเมืืองเก่่าตั้้�งแต่่ โบราณที่่�เวีียดนามอพยพมาขึ้้�นท่่าที่่�นี่่� ทำำ�ให้้มีีอััตลัักษณ์์ของ วััฒนธรรมที่่�หลากหลาย สองศาสนา สามวััฒนธรรม ก็็มองว่่า ขลุุงเป็็นแลนด์์มาร์์กสำำ�คััญที่่�เราอยากดึึงให้้คนรู้้จัักว่่าขลุุงมีี มนต์์เสน่่ห์์ของความเป็็นเมืือง และมีีแหล่่งเรีียนรู้้อยู่่เยอะมาก ทีีมวิิจััยได้ข้้อมูู้ลอะไรจากการศึึกษาท้อ้งถิ่่น?� ถ้้ามาที่่�สำำ�นัักงานเทศบาลเมืืองขลุุง จะเห็็นรางวััลเมืืองแห่่ง วััฒนธรรมเต็็มตู้้เลย แต่่คำำ�ถามคืือ ทำำ�ไมคนไม่่รู้้จััก เราเลย มองว่่า จะหยิิบตรงไหนเป็็นไฮไลต์์บ้้าง หยิิบขึ้้�นมาแล้้ว ยัังไงต่่อ จะทำำ�เป็็นแมกกาซีีนเหรอ จริิงๆ ที่่�คิิดไว้้ตอนแรกเลย คืือจะทำำ�เป็็นพิพิิิธภััณฑ์์สามมิิติิ Virtual Reality Museum เลย ซึ่่�งต้้องใช้้ทีีมเก็็บข้้อมูลูเยอะมาก ต้้องใช้้กล้้องสามมิิติิในการ ถ่่ายทำำ� แต่่ด้้วยงบประมาณที่่�ได้้ก็็ตั้้�งเป้้าให้้โครงการได้้ฐาน ข้้อมูลขึู้้�นระบบดิิจิิทััลให้้มากที่่�สุุด ในการทำำ�งานเราแบ่่งเป็็นโครงการย่่อยที่่� 1 การพััฒนา ศููนย์์เรีียนรู้้เชิิงวััฒนธรรมและเกษตรอำำ�เภอขลุุง จัังหวัดั จัันทบุรีีุ ประสานงานกัับหััวหน้า้โครงการย่่อยที่่� 1 ดร.ลัญัจกร สััตย์์สงวน ลงไปเก็็บข้้อมููลเชิิงวััฒนธรรม ผศ.ดร.ปััทมา ศรีีน้ำำ��เงิิน เก็บข้็ ้อมููลเชิิงเกษตร แล้วส่้ ่งต่่อชุุดข้้อมููลให้้อาจารย์์ จาตุุรัันต์์ แช่่มสุ่่น หััวหน้้าโครงการย่่อยที่่� 2 โครงการพััฒนา ดิิจิิทััลแพลตฟอร์์ม พื้้�นที่่�การเรีียนรู้้เทศบาลเมืืองขลุุง จัังหวััด จัันทบุรีีุสร้า้งศููนย์์รวบรวมข้้อมูลูการเรีียนรู้้รููปแบบดิิจิิทััล แพลตฟอร์์ม ซึ่�งเ่ พิ่่�มข้้อมููลส่่วนวิิสาหกิิจชุุมชนด้ว้ย เพื่่�อให้้มีี ผลิิตภััณฑ์์จากบริิการ วััฒนธรรม เกษตร ที่่�เป็็นซอฟต์์ พาวเวอร์์ จะได้ดึ้ึงให้้เป็็นเชนเดีียวกัันในการพััฒนา

31 ทีีนี้้�ในส่่วนของเกษตรผกผัันนิิดนึึง อย่่างที่่�ประชุุมกัับ ท่่านรองวัันชััย (วัันชััย ทรงพลอย รองนายกเทศมนตรีีเมืืองขลุุง) ว่่า ตัวัเทศบาลเมืืองขลุุงตรงนี้้�ไม่่มีีเกษตรหรอก คืืออำำ�เภอขลุุง มีีลัักษณะมองเป็็นเม็ดถั่่ ็ว�สวนต่า่งๆ อยู่่ตอนบนของอำำ�เภอ เป็็นเส้้นชลประทานด้ว้ย เราก็็เลยชี้้�ให้้เห็็นว่่า นี่่�เส้้นวััฒนธรรม นี่่�เส้้นเกษตร ในอนาคตท่า่นสามารถวางแผนว่่าเมืืองจะพััฒนา ไปทางไหน ต่่อยอดให้้เป็็น Smart City มั้้�ย เราเลยฝากตััว Story Map ไว้้ เราเรีียกว่่า Story Map เพราะมัันคืือการเล่่า เรื่่�องราวลงบนแผนที่่� เราก็็นำำ�เสนอหลายภาคส่่วน ท่่านรอง วัันชััยก็็บอกว่่าตััวนี้้�มีีประโยชน์์มากในการนำำ�ไปใช้วา้งแผน ทิิศทางพััฒนาเมืือง ฝั่่�งสำำ�นัักงานเกษตรเขายิ่่�งสนใจมาก เพราะข้้อมููลนี้้�จะเอาไปใช้้ประโยชน์์ในการวางทิิศทางของ เกษตรด้้วย ผมเสนอต่่อว่่า ถ้า้เอาชุดขุ้้อมูลูมาเติิม ต่่อไปจะขยาย บอกได้้ เลยว่่ามัังคุุดมีีกี่่�แปลง ทุุเรีียนในขลุุงมีีกี่่�แปลง ขยายผลกำำ�ลััง การผลิตต่ิ ่อปีี ถ้า้เรา mapping กับัปริิมาณน้ำำ��ฝน กับข้ั ้อมูลอืู่่ �นๆ เราบอกได้้เลยว่่าปีีนี้้�มัังคุุดจะออกกี่่�เปอร์์เซ็็นต์์ ทุุเรีียนออกกี่ ่� เปอร์์เซ็็นต์์ ก็็จะขยายผลต่่อได้้ แต่่เนื่่�องจากอัันนี้้�เป็็นโครงการ เริ่่�มต้้น เราทำำ�เป็็น Prototype ให้้เอาชุุดตรงนี้้�ไปต่่อยอดได้้ ถามว่่าแล้้วตััวแพลตฟอร์์มนี้้�ใครเป็็นคนดููแล เรากำำ�ลัังหา เจ้้าภาพ ท่่านรองวัันชััยแนะนำำ�ให้้เรีียนกัับท่่านนายอำำ�เภอ เราก็็จะประสานต่่อ เพื่่�อให้้นายอำำ�เภอสั่่�งการว่่าหน่่วยงาน ไหนจะมารัับผิิดชอบต่่อ เรามีีทีีมที่่�พร้้อมจะสอนวิิธีีการ บริิหารจััดการแพลตฟอร์์มนี้้� กลไกใดจะทำำ ให้้ เกิิดความยั่่ง�ยืืน? ตอนแรกเรามองว่่า ฐานข้้อมููลโครงการย่่อยที่่� 2 จะทำำ�ดิิจิิทััล แพลตฟอร์์มที่่�มีีการซื้้�อขายได้้ด้้วย แต่่เราก็็ห่่วงเรื่่�อง Digital Security เดี๋๋�ยวโดนแฮ็็กหรืืออะไร เลยเปลี่่�ยนไปเป็็นการดิิสเพลย์์ แล้้วกััน มีีการใส่่ข้้อมููลของผลิิตภััณฑ์์ ราคา วิิสาหกิิจ ชุุมชนอะไร ติิดต่่อใคร เบอร์์โทรศัพท์ั ์ ให้้กัับลููกค้้าที่่�สนใจ บวกกัับข้้อมููล GIS ที่่�เราพััฒนาขึ้้�น ทีีนี้้�กลไกที่่�จะใช้้ให้้เกิดิ ความยั่่�งยืืน ต้้องทำำ�ให้้ผู้้มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียในพื้้�นที่่�เห็็นภาพ ข้้อดีี แน่่นอน เกษตรตอนนี้้�เห็็นภาพแล้้วว่่ามีีประโยชน์์มากๆ เดี๋๋�ยวเขาก็็อาจจะให้้ข้้อมููลผลิิตภััณฑ์์ ของผู้้ประกอบการ ของสวนต่่างๆ กลัับมาที่่�เรา เดี๋๋�ยวก็็ดููว่่าเราจะบริิหารจัดัการ ได้้ยัังไงให้้ยั่่�งยืืน คืือเราให้้น้้องสตาร์์ตอััปของมหาวิิทยาลััย บููรพาเป็็นคนพััฒนาแพลตฟอร์์มตัวนี้้ ั � ถามว่่าถ้้ามัันจะยั่่�งยืืน ต่่อไป สามารถทำำ�เป็็นการค้้าได้้ น้้องสตาร์์ตอััปสามารถจะ ดููแลต่่อไปได้้ ถ้าทา้งจัังหวัดัหรืืออำำ�เภอเห็็นภาพ ก็็อาจจะขยาย ผลต่่อไปเป็็น Market Place ของวิิสาหกิิจชุุมชนได้้ ตอนนี้้� ยัังเป็็นแค่จุุ่ดที่่�เรามาลงพื้้�นที่่� เราเห็็นว่่ามีีการเติิบโตแหละ แต่่เป็็นจุุดๆ ไม่่เชื่่�อมกััน เราพยายามลิิงก์์จุุดพวกนี้้�เข้้าหากััน ให้้ได้้ แล้้วพอผู้้มีีส่ว่ นได้้ส่่วนเสีียเห็็นภาพว่่าแพลตฟอร์์ม ที่่�สร้้างขึ้้�นมีีประโยชน์์ยัังไง ทีีนี้้� คนสั่่�งการที่่�ดีีที่่�สุุดคืือท็็อปสุุด ในหน่่วยบริิหารสั่่�งการลงมา ด้้วยความที่่�ทำำ�ตั้้�งแต่่ top down bottom up นายอำำ�เภอด้ว้ย นายกเทศมนตรีีด้ว้ย ปราชญ์ชุ์ุมชน ด้้วย แล้้วเอาสองข้้างนี้้�มาเจอกััน ขลุุงเป็็ นแลนด์มา์ร์์ ก สำ ำ คััญที่่�เราอยากดึึงให้้ คนรู้้จัักว่ ่ าขลุุงมีีมนต์เส์น่ห์ ่ ์ ของความเป็็ นเมืือง และมีีแหล่งเรีียน ่ รู้้ อยู่่เยอะมาก ข้้อมูลูที่่�เราได้้ ทำำ�ให้้เห็็นภาพว่่า ขลุุงมีี Learning Space เยอะมากอยู่่แล้้ว Organic Road ที่่�มีีอยู่่แล้้ว แต่่กำำ�ลัังจะ หายไป ถ้้าเราเก็็บชุุดความรู้้นี้้�ยกระดัับขึ้้�นมาอยู่่บนฐาน ข้้อมูลู อย่า่งน้้อยที่่�สุุด รู้้ล่่ะว่่าปราชญ์์คนนี้้�ทำำ�เรื่่�องอะไร ปราชญ์์อีีกท่่านเชี่่�ยวชาญเรื่่�องอะไร พอเราเอาปราชญ์์ ที่่�เชี่่�ยวชาญบวกกัับเกษตรสมััยใหม่่ คืือเรื่่�องของ Smart Farm ซึ่่�งก็็คืือเรื่่�องเทคโนโลยีี การให้ส้มาร์์ทฟาร์์มเรีียนรู้้โนฮาว ของเกษตรโบราณ จะผสมผสานองค์์ความรู้้ต่่อเนื่่�องได้้อีีก ซึ่่�งเป็็นมุุมที่่�เรามองภาพสุดทุ้้ายที่่�อยากให้้เกิิดขึ้้�น โอกาสของการพััฒนาอำำเภอขลุุง คืืออะไร? ในตััวโครงการวิจัิัยฯ พยายามหยิิบพื้้�นที่่�เรีียนรู้้เชิิงวััฒนธรรม มีีจุุดไหนบ้้าง เชิิงเกษตรมีีจุุดไหนบ้้าง แล้้วก็็ดิิสเพลย์์ขึ้้�นบน ดิิจิิทััลแพลตฟอร์์ม แล้้วเราก็็คุุยกัับทีีมวิิจััยอีีกส่่วนที่่�เป็็นผู้้ พััฒนา มาทำำ�เรื่่�อง GIS (Geographic Information System ระบบสารสนเทศภููมิิศาสตร์์) คืือการใช้้ภาพถ่่ายดาวเทีียม ระบุุพิิกััดตำำ�แหน่่งว่่า พื้้�นที่่�เรีียนรู้้จุุดแลนด์์มาร์์กของโครงการ ย่่อยที่่� 1 และ 2 อยู่่ตรงไหนบ้า้ง ทำำ�ให้้เราได้ตั้ัวดิิสเพลย์์แล้้วก็็ ทำำ�แผนที่่�กัับ GIS หลัังบ้้านว่่า พื้้�นที่่�เกษตรในขลุุงมีีอะไรบ้้าง พื้้�นที่่�ไหนเหมาะทำำ�เกษตร พื้้�นที่่�ไหนไม่่เหมาะทำำ�เกษตร ชลประทานวิ่่�งเส้้นไหนบ้้าง แล้้วใส่่พิิกััดข้้อมููลลงไปในแผนที่่� ก็็เห็็นเลยว่่า เส้้นที่่�เด่่นขึ้้�นมาคืือเส้้น 9.8 กิิโลเมตรตั้้�งแต่ตั่วัเมืือง ขลุุง ไปจนถึึงตำำ�บลเกวีียนหััก และตำำ�บลตะปอน เป็็นเส้้นทาง วััฒนธรรมที่่�เชื่่�อมต่่อกัันตลอดเวลาตั้้�งแต่่อดีีตถึึงปััจจุุบััน มีีไฮไลต์์ของวััฒนธรรมอยู่่มาก และมีี Learning Space เกิิดขึ้้�นตรงนั้้�นที่่�เป็็น Organic Road ของเขา

32 ปัั ญหาที่่�พบคืืออะไร? เป็็นปััญหาเชิิงรััฐศาสตร์์ เขตพื้้�นที่่�การปกครอง การบริิการ ซึ่่�งเขาจะไม่่ก้้าวข้้ามกััน บางที่่�มีีแพลตฟอร์์มเรีียบร้้อยแล้้ว แต่่ก็็โฆษณาในวงของเขา ไม่่ได้้เอามาอยู่่บนฐานข้้อมููลเดีียว กััน ผมมองในมุุมว่่า ตััว Learning City ไม่่ใช่่แค่่การเอาขึ้้�น ดิิจิิทััลแพลตฟอร์์ม แต่่เป็็นการสื่่�อสารว่่า ถ้้าเราอยากปลููก มัังคุุดผิิวเรีียบสวย ราคาดีีทำำ�อย่่างไร อยากปลููกทุุเรีียนพัันธุ์์นี้้� ทำำ�อย่่างไร ที่่�ไหน มัันคืือ Learning Space ที่่�มีีชีีวิิต และจะเป็็น หมุุดหมายที่่�สามารถขยายวง อย่่างวงของสำำ�นัักงานเกษตร เขามีีเครืือข่า่ยของเขา แล้ว้เราสามารถเชื่่�อมโยงได้้ โดยเฉพาะ มหาวิทิยาลััย มีีองค์ควา์มรู้้มีีนัักวิิชาการอยู่่มาก ฉะนั้้�น ถ้า้เชื่่�อม มหาวิิทยาลััย องค์์การปกครองส่่วนท้้องถิ่่�น ปราชญ์์ชาวบ้้าน และที่่�สำำ�คััญคืือตลาด กลุ่่มหอการค้้า กลุ่่มมาร์์เก็็ตเพลซ ทั้้�งหลาย ก็สา็มารถสร้า้งเครืือข่า่ยการทำำ�งานได้้ เพราะพึ่่�งเมืือง อย่่างเดีียวไม่่ได้้ ต้้องพึ่่�งความร่่วมมืือของหลายๆ ภาคส่่วน ซึ่่�งปััจจุุบััน ตั้้�งแต่่มหาวิิทยาลััยบููรพามีีโครงการ U2T (โครง การยกระดัับเศรษฐกิิจและสัังคมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ - 1 ตำำ�บล 1 มหาวิทิยาลััย) ก็ล็งพื้้�นที่่�เยอะมาก พื้้�นที่่�ก็็เห็็นประโยชน์์ จากการทำำ�งานร่ว่มกับัมหาวิิทยาลััยมากขึ้้�น ภาพที่่ตั้้�งเ�ป้้ าหมายของโครงการ เราต้้องการถึึงขั้้�นให้้เห็็นภาพเลย มองเห็็นสวนทุุเรีียนเลยว่่า ปลููกยัังไง ต้้นโตแบบไหน แต่่เราก็็ไปไม่่ถึึงจุดนัุ้้�น คืือตอนแรก ที่่�อยากทำำ�ให้้เห็็นภาพเสมืือนจริิงเพราะเป็็นโจทย์์เริ่่�มต้้นเลย ว่่าเราไม่่อยากให้้มีีแค่่รายงานวิิจััยเล่่มเดีียว ต้้องมีีอะไรให้้มััน อยู่่ในระบบ อะไรที่่�ประชาชนใช้้ได้้ เมืืองใช้้ได้้ ตอนนี้้�เรารู้้จััก อีีกทีีมที่่�ทำำ�เรื่่�องดิิจิทัิลักำำ�ลัังคุุยกัันเรื่่�องทำำ� Digital Twin เอาสวน ทุุเรีียนที่่�ปลููกอยู่่ในสวนมาทำำ�อยู่่ในโลกเสมืือนด้ว้ย ดาตาทั้้�งหมด ในโลกจริิงใส่่เข้า้ไปในโลกเสมืือน แล้้วเราจะสามารถสร้้างให้้ มัันก้้าวไปข้้างหน้้าก็็ได้้ ลดลงก็็ได้้ คืือเรากำำ�ลัังพููดถึึง Digital Twin ของเมืือง แต่่ตอนนี้้� Digital Twin เอาไปใช้้ในเทคโนโลยีี ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการออกแบบอาคาร เรื่่�องภููมิิสถาปััตย์์ อย่่าง การบริิโภคพลัังงานของอาคารเป็็นยัังไง เก็็บข้้อมููลไว้้ไปใส่่ ในโลกเสมืือน สมมติิเราต้้องการเปลี่่�ยนเป็็นหลัังคาโซลาร์์เซลล์์ จะลดพลัังงานได้้เท่่าไหร่่ อะไรอย่่างนี้้� คืืออัันนี้้�เป็็นพื้้�นที่่�วิิจััย ที่่�เราชููขึ้้�นมาโดยใช้้ข้้อมููลจริิง เช่่นฟาร์์มของคุุณลุุงเอ เราติิด เซนเซอร์ทุ์ุกอย่่างเลย เซนเซอร์์พวกนี้้�เก็็บข้้อมููลทุุกอย่่างมา ใส่่ในโลกเสมืือน ถ้้าเรามีีข้้อมูลนีู้้�ซัักหนึ่่�งปีี เราพยากรณ์์ได้ล้ะ ถ้้าภููมิิอากาศอย่่างนี้้�อย่่างนั้้�นจะเกิิดอะไรขึ้้�น และกรรมวิิธีีการ ปลููกต่า่งๆ ถููกจำำ�ลองขึ้้�นมาเป็็นดาตาอยู่่บนโลกเสมืือน ทำำ�นองนี้้� แต่่ตอนนี้้�เรามีีข้้อมูลูแค่่ปราชญ์์ว่่าอยู่่ที่่�ส่่วนไหนบ้้าง ยัังไม่่ได้้ มีีข้้อมููลถึึงพื้้�นที่่�การปลููก ปริิมาณผลผลิติ แต่่มัันใส่่ได้้หมด ล่่ะครัับ มัันคืือดาตา ถ้้าเรามีีดาตามาก็็ใส่่บนแพลตฟอร์์มซึ่่�งก็็ ดิิสเพลย์์เหมืือน dashboard เลยว่่าในพื้้�นที่่�ขลุุงมีีพื้้�นที่่�ปลููก ทุุเรีียนเท่่าไหร่่ ปลููกมัังคุุดเท่่าไหร่่ จริิงๆ ที่่�ผมเข้้าใจคืือ หน่่วยงานที่่�ดููแลดาตาทั้้�งหมดของจัังหวััดคืือสำำ�นัักงานสถิิติิ จัังหวััด เก็็บข้้อมููลทั้้�งหมดตั้้�งแต่่พลัังงาน ไฟฟ้้า ป่่าไม้้ ทุุกหน่่วยงานจะฟีีดข้้อมููลเข้้าไป เวลาใช้้ก็็ดึึงดาตาจากสำำ�นััก งานสถิิติิจัังหวััด แต่่สำำ�นัักงานสถิิติิจัังหวััดเก็็บดาตาบางส่่วน บนกระดาษ บางส่่วนพอเริ่่�มจะเข้้าแพลตฟอร์์มบ้้างแต่่เป็็น โปรแกรม Excel กระจััดกระจายกััน ไม่่สามารถดิิสเพลย์์ได้้ ซึ่่�งจริิงๆ ไอเดีียตรงนี้้�สามารถต่่อยอดไปเรื่่�องของการทำำ� BCG (Bio-Circular-Green Economy เศรษฐกิิจชีีวภาพ-เศรษฐกิิจ หมุุนเวีียน-เศรษฐกิิจสีีเขีียว) ได้้ หมายความว่่าถ้้าเราได้้ดาตา เบสเรื่่�องป่่าไม้้ ว่่ามีีเท่่าไหร่่ โรงงานปล่่อยมลพิิษเท่า่ ไหร่่ เรื่่�องของไฟฟ้้า เราใช้้ถ่่านหิินมั้้�ย ใช้้ไฟฟ้้าเท่่าไหร่่ จัังหวัดัจะ บริิหารพลัังงานได้้ เมืืองจะบริิหารจัดัการพลัังงานได้้อย่า่งเต็็ม รููปแบบ คืือตอนนี้้�เอกชนไวกว่่าเราเยอะ แล้วน้้ ้องๆ สตาร์ตอั์ ัป ที่่�เกิิดใหม่่ที่่�ทำำ�เรื่่�องดิิจิิทััลก็็เริ่่�มเข้้ามาในลัักษณะนี้้�เยอะ ขอให้้มีีข้้อมููลฟีีดเข้้ามาตลอดเวลา ดิิสเพลย์์ได้้หมด จัังหวััด อยากแท็็กเรื่่�องอะไร เรื่่�องไฟฟ้้า กลางวััน กลางคืืน ใช้้งาน เท่่าไหร่่ ขอให้้มีีดาตาจากการไฟฟ้า้เข้า้มา ซึ่่�งผู้้ว่่าฯ สามารถ เรีียกข้้อมููลมาได้้ทั้้�งหมดเลย การที่่�โครงการเราเอามาทำำ�บน ดิิจิิทััลแพลตฟอร์์ม นำำ�ขึ้้�นระบบคลาวด์์ มัันได้้ประโยชน์์ ระยะยาว เอาไปใช้้ต่่อได้้

33 วิิสััยทัศน์ักา์รพััฒนาต่อ่ยอดการทำำ งานโครงการ เมืืองแห่งกา่รเรีียนรู้้อำำเภอขลุุง Learning City ตอบโจทย์์ความยั่่�งยืืนของยููเอ็็นอยู่่แล้้ว เกืือบทุุกหมวดเลย เพราะว่่าการเรีียนรู้้ไม่่มีีที่่�สิ้้�นสุุด มัันนำำ�ไป สู่่การลดเรื่่�องของปากท้้อง การใช้้ความรู้้จากสมาร์์ทฟาร์์ม ไปลดเรื่่�องการใช้้น้ำำ��อย่่างมีีคุุณค่่า ฉะนั้้�น Learning City ยัังไง ก็็เป็็นส่่วนสำำ�คััญในการพััฒนาเมืือง แล้้วถ้้าเราสร้้างให้้ Learning City ให้ถูู้กเห็็นภาพขึ้้�นมา คนในเมืืองสามารถมาเรีียน รู้้ได้้ ลููกหลานวัันนี้้�ถ้้าไม่่อยากทำำ�งานอุตสาุหกรรมหรืือบริิษััท แล้ว้ อยากกลัับบ้้านมาปลููกทุุเรีียน มัังคุุดที่่�เขามีีแต่่ทำำ�ไม่่เป็็น Learning City จะเป็็นตัวตัอบ ไปเรีียนกัับปราชญ์์ท่่านนี้้�สิิ ไปเรีียนกัับคุุณลุุงท่่านนี้้�สิิ ท่่านพร้้อมถ่่ายทอดอยู่่แล้้ว หรืือแม้้ กระทั่่�งเรื่่�องวััฒนธรรมที่่�หลากหลาย เราเอามาสร้้างสตอรี่่�ใน ธุุรกิิจเรามั้้�ย ร้้านเบเกอรี่่�ที่่�ขลุุงเราเป็็นร้า้นสไตล์ญว์นมั้้�ย สไตล์์จีีนมั้้�ย สามารถเอาเรื่่�องราวหรืือองค์์ความรู้้ที่่�เกิิดขึ้้�นใน พื้้�นที่่�เมืืองแห่่งการเรีียนรู้้มาผสมผสานต่่อยอดเกิิดเป็็นธุุรกิิจ เกิิดการสร้า้งรายได้้ รวมถึึงแหล่่งท่่องเที่่�ยวด้ว้ย ทำำ�ให้ค้นจาก นอกพื้้�นที่่�เข้้ามาเรีียนรู้้ใน Learning Space ที่่�พััฒนาขึ้้�น ซึ่่�งก็็จะขยายไปเรื่่�องอื่่�นด้้วย เช่่น การทำำ� Smart City การทำำ� Smart Education จะเสริิมเติิมเต็็มเข้า้มา ฉะนั้้�น ภาพสุุดท้้าย ของโครงการที่่�เรามองก็็คืือ ถึึงวัันนี้้�อาจจะยัังไม่่ถึึงจุดนัุ้้�น นะครัับ แต่่เรามองว่่าเราอยากให้้ชุุดข้้อมููลที่่�เราเก็็บทั้้�งหมด ถููกเอาไปใช้้ประโยชน์์ และผู้้คนสามารถเข้้าถึึงได้้ ที่่�สำำ�คััญคืือ คนที่่�เป็็นเจเนอเรชัันที่่�เขามีีความรู้้กำำ�ลัังจะ หมดไป วิิธีีการของเราคืือทำำ�ยัังไงเราถึึงจะดึึงข้้อมูลูเหล่่านี้้�มา ได้้ ก็็คืือบนดิิจิิทััลแพลตฟอร์์ม หนีีไม่่พ้้นครัับ มัันเป็็นการฝึึก ส่ว่นนึึงด้ว้ย ไม่่ใช่่ว่่าเราอ่า่น เราเรีียน แล้ว้เราจะทำำ�เป็็น เหมืือน ปราชญ์์ที่่�เขาทำำ�ได้้ ต้้องผ่า่ นประสบการณ์์ แค่่ฟัังว่่าเขาปลููก ยัังไง ยัังไม่่ได้้เตรีียมดิินเลย มัันต้้องมีีการเตรีียมดิิน เตรีียม วััสดุุปลููก มีีการดููแลต้้น ต้้นทุุเรีียนกว่่าจะเก็บ็ผลผลิิตได้้ใช้้ เวลา 5-6 ปีี ตััดแต่่งกิ่่�งยัังไง ทำำ�ยัังไงต้้นไม่่สููงให้้มัันสามารถ ปีีนได้้ หรืืออนาคตสตาร์ตอั์ ัปอาจจะเอาเรื่่�องของ Robotic มาช่ว่ย ในเรื่่�องของหุ่่นยนต์์เก็็บเกี่่�ยวผลไม้้ Learning City จึึงเป็็นส่่วน สำำ�คััญในการพััฒนาให้้เมืืองเกิิดขึ้้�น และที่่�สำำ�คััญที่่�สุุดคืือ ผู้้บริิหารเมืืองต้้องเข้้าใจว่่า การที่่�เราเอา Learning City เข้้ามาใส่่ในเมืือง ได้้ประโยชน์์ยัังไง เอาไปพััฒนาเมืืองยัังไง เราจะหลุุดกรอบเดิิมๆ ที่่�เราจััดเทศกาลสงกรานต์์ ทำำ�ยัังไง ให้้สงกรานต์์เราเกิดขึ้้ ิ �นได้้ทุุกๆ วััน เพราะองค์ควา์มรู้้และ สตอรี่ ่� มัันยัังอยู่่ในเมืือง

34 ในการดำำเนิินโครงการวิิจััย “การสร้้ างกลไกและ เครืือข่ายกา่รยกระดับรัะบบนิิเวศเมืืองแห่งกา่รเรีียนรู้้ (Learning City) เพื่่�อพััฒนาเมืืองต้นแ้บบแห่งกา่รเรีียนรู้้ ด้ว้ยนวััตกรรมดิจิทัิัล อำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี” อาศััย การสร้้ างกระบวนการศึึกษาและสัังเคราะห์เ ์นื้อ้�หาที่่ที�ีม วิิจััยได้ลง้พื้้�นที่่�เก็บข้็อมูู้ลเชิิงลึึกด้านวััฒนธ ้รรมและ เกษตร อำำเภอขลุุง นำำมาสร้างกลไก ้ความร่ว่มมืือระหว่าง่ หน่ว่ยงานภาครััฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพื่่�อ สร้างและจััด ้ทำพื้ำ ้�นที่่�การเรีียนรู้้เชิิงวััฒนธรรมและเกษตร อำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี รวมถึึงการรวบรวมชุุดข้อมูู้ล พื้้�นฐานด้านกา้รท่อ่งเที่่�ยว อาหารพื้้�นถิ่่น วััฒนธ �รรม ท้อ้งถิ่่น �ปราชญ์ท้์อ้งถิ่่น กา�รเกษตร และวิิสาหกิจิ ชุุมชนของอำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี นำำมาวิิเคราะห์์ และสร้้ างเป็็ นศููนย์รวบรว์มข้อมูู้ลการเรีียนรู้้รููปแบบ ดิจิทัิัลแพลตฟอร์์ ม ชุุดข้้อมููลสำำ�คััญเหล่่านี้้เอง �มาจากโครงการย่่อยที่ 1 ่� การพััฒนาศููนย์์เรีียนรู้้เชิิงวััฒนธรรมและเกษตรอำำ�เภอขลุุง จัังหวััดจันทับุุรีี ซึ่่ง�หัวัหน้้าโครงการย่่อยที่ 1 ดร.่�ลััญจกร สััตย์ส์งวน ผู้้ช่่วยอธิิการบดีีมหาวิทยาลัิยบูัรูพา วิทยาิเขต จันทับุุรีีบอกเล่า่ ให้้ WeCitizens ฟัังถึงึขั้้น�ตอน กระบวนการ ศึึกษาท้้องถิ่่น� ปััจจัยั และโอกาสของการพััฒนาเมืืองแห่่ง การเรีียนรู้้ อำำ�เภอขลุุง จัังหวััดจันทับุุรีี พหุุวััฒนธรรม และเกษตรนำำวิิถีี ดร.ลััญจกร สััตย์์สงวน หัวัหน้าโ ้ครงการวิิจััยย่อ่ ย 1 ผู้้ช่ ว่ยอธิิการบดีี มหาวิิทยาลััยบูรูพา วิิทยาเขตจัันทบุุรีี กลไกการทำำงานของโครงการย่อ่ยที่่� 1 เป็็ นอย่างไ ่ร? การพััฒนาศููนย์์เรีียนรู้้เชิิงวััฒนธรรมและเกษตรอำำ�เภอขลุุง จัังหวััดจันทับุุรีี แบ่่งเป็็นสองด้านคื้ ือวััฒนธรรมและเกษตร ผมรัับผิิดชอบด้าน้ วััฒนธรรม ผศ.ดร.ปััทมา ศรีีน้ำ�เำ �งินิ รัับผิิดชอบด้าน้เกษตร เราลงสำำ�รวจข้้อมููลแต่่ละด้าน้ ในพื้้น�ที่่� เพื่่อไ�ด้้ข้้อมููลพื้้น�ฐานมาก่่อน เสร็็จแล้้วไปสำำ�รวจต่่อ เพื่่อ�ทำำ� ข้้อเสนอแนะเรื่่� องกลไกความร่่วมมืือของทุุกภาคส่่วนที่จะ่� ทำำ�ให้้เกิิดพื้้น�ที่เ่�รีียนรู้้ด้ าน้ วััฒนธรรมและเกษตรอำำ�เภอขลุุง โดยกิิจกรรมด้าน้ วััฒนธรรมแบ่่งเป็็น 2 กิิจกรรมหลัักๆ คืือการสััมภาษณ์์เชิิงลึึก และการสนทนากลุ่่ม โดยกลุ่่ม เป้้าหมายประมาณ 30 ท่าน่ เป็็นคนที่เ่�กี่่ยว�ข้้องด้าน้ วััฒนธรรม มีีทั้้งห�น่่วยงานองค์์การปกครองส่วนท้่ ้องถิ่่น�หน่วย่งานที่่� เกี่่ยว�ข้้อง เช่น่ กรมพััฒนาชุุมชน เทศบาลเมืืองขลุุง ที่ว่่�่าการ อำำ�เภอขลุุง พััฒนาอำำ�เภอขลุุง บุุคคลที่เ่�กี่่ยว�ข้้องด้าน้ วััฒนธรรม ก็็จะเป็็นคนในพื้้น�ที่ที่่�เ่�ป็็นปราชญ์์ เช่น่ลุุงกาญจน์์ (กาญจน์์ กรณีีย์์ ประธานสภาวััฒนธรรม อำำ�เภอขลุุง) โรงเรีียนพระ ของวััดเก่่าแก่่ต่า่งๆ จากการสััมภาษณ์์ เราพบความเข้้มข้้นทางด้าน้ วััฒนธรรม ใน 3 พื้้น�ที่่�คืือ 3 ตำำ�บลของอำำ�เภอขลุุง คืือตำำ�บลตะปอน ตำำ�บล เกวีียนหััก และตำำ�บลขลุุงคืือเทศบาลเมืืองขลุุง ผมพยายาม กระจายไปตำำ�บลอื่่นด้�วย้ แต่สุุ่ดท้าย้ เวลาจััดกิิจกรรมอะไร ที่เ่�กี่่ยว�ข้้องกัับวััฒนธรรม เขาก็วิ่่็ง�มาที่นี่่่� � เห็น็ได้ชั้ัดเลยว่่า ความเข้้มข้้นอยู่่ตรงนี้้จ�ริิงๆ ขลุุง Interview

35 ไฮไลต์ก็์ช่ ็ ว ่ งเทศกาล สงกรานต์เห์ มืือนกััน คืือวััดพุุทธ ศาลเจ้า้จีีน โบสถ์คริ์ ิสต์นำ์รู ำูป สิ่่� งศัักดิ์์สิ�ิทธิ์์�มาแห่ ่ ให้ค้นสรงน้ำ ำ ร่ ่ วมกััน ซึ่่�งผมว่ ่ าไม่ค่ ่ อ ่ ยมีพื้ี ้�นที่่� ไหนที่่มี�ลัีักษณะแบบนี้้�

36 อย่่างทำำ�ไมต้้องเป็็นตะปอนน้้อย ตะปอนใหญ่่ คานรููด เกวีียนหััก ก็มีี็ที่มาน่�ะครับั ตะปอนก็คื็ือ ใช้้เกวีียนลุ่่มๆ ดอนๆ มา คานก็็เลยรููด แล้้วเกวีียนก็หั็ัก เราไปจััดเวทีีแสดงความคิิดเห็นข็องตะปอนกัับ เกวีียนหัักก็็ใช้้พื้้น�ที่ที่่�วััดตะ ่�ปอนใหญ่่ ซึ่่ง�ถืือเป็็นจุุดศููนย์์รวมของ คนในพื้้น�ที่่�สิ่่งที่�เ่�ห็น็ตรงกันคืั ือ ต้้องให้้องค์์การปกครองส่วนท้่ ้องถิ่่น� เช่่น อบต.ตะปอน เทศบาลตำำ�บลเกวีียนหััก เป็็นตัวตั้้ง�ตัวตีี ั ในการ ผลัักดันัให้้เกิิดการมีีพื้้น�ที่เ่�รีียนรู้้ทา งวััฒนธรรม อีีกพื้้น�ที่ก็่�คื็ือ เทศบาลเมืืองขลุุงนี่่� แหละ ทีีนี้้เร� าคงไม่่ต้้องไปสร้้างพื้้น�ที่ก่� ารเรีียนรู้้ ทางกายภาพ เพราะมีีโบสถ์คริ์ ิสต์์ วััดพุุทธ ศาลเจ้า้ เก่่าแก่่ เป็็น โครงสร้้างทางกายภาพที่ส่�ะท้้อนวััฒนธรรมอยู่่แล้้ว แต่่ให้้ใช้้ตัวั กิิจกรรมต่า่งๆ ที่เ่�ขามีีอยู่่แล้้วเป็็นตัวขัับเคลื่่� อนให้้เกิิดพื้้น�ที่่� การเรีียนรู้้ คืือกิิจกรรมเกิิดขึ้้น�ตรงไหน พื้้น�ที่เ่�รีียนรู้้ก็ ็อยู่่ตรงนั้้� น แต่่ในข้้อสรุุปของเวทีีแสดงความคิิดเห็นก็คื็ือ อยากให้มีี้ กิิจกรรมมากขึ้้น� และระบุุลงไปในปฏิิทินทั้้ ิง�ปีีเลย ความโดดเด่นเ่ชิิงวััฒนธรรมของ 3 พื้้�นที่่นี้้�คืืออ�ะไร? เราแบ่่งออกเป็็น 2 พื้้น�ที่ห่�ลัักๆ คืือ ตำำ�บลตะปอนกัับตำำ�บล เกวีียนหััก คืือเขาทำำ�กิิจกรรมทางวััฒนธรรมร่่วมกััน ยกตัวัอย่่าง ชัักเย่่อเกวีียนพระบาท แห่ผ้่ ้าพระบาท เป็็นกิิจกรรมที่ทำ่�ำ�พร้้อมๆ กััน เชื่่� อมโยงกััน 2 ตำำ�บลนี้้ และเ�ป็็นไฮไลต์์ที่จั่�ัดขึ้้นช่�่วงสงกรานต์์ ในทุุกๆ ปีี ในส่่วนของตะปอน เนื่่องจ� ากคนในพื้้น�ที่ทำ่�ำ�เกษตร เขาก็มีีพื็ชท้ื ้องถิ่่นป�ระจำำ�ของเขา เช่่น ใบสัันดาน ใบเต่า่เกีียด แล้้วก็มีี็อาหารพื้้นบ้� าน้หลายอย่่าง เช่่น แกงส้้มใบสัันดาน เขาก็็ ริิเริ่่� มกัันทำำ�ตลาดโบราณขึ้้นมา � ซึ่่ง�ก็็อยู่่ตรงโซนที่เ่�ขาจััดกิิจกรรม ชัักเย่่อเกวีียนพระบาทกัับแห่ผ้่ ้าพระบาท แล้้วตำำ�บลอื่่น�ๆ ก็็จะ เข้้ามาร่วมกิ่ ิจกรรมตรงนี้้ด้�วย้ ในส่วนข่องตะปอน มีีวััดโบราณ อยู่่ 2 แห่่งคืือวััดตะปอนน้้อยกัับวััดตะปอนใหญ่่ ในส่่วนของ เกวีียนหััก มีีวััดโบราณ 1 แห่่งคืือวััดเกวีียนหััก เกวีียนหัักนี่่เ�นื่่องจ� าก ไม่่มีีไฮไลต์์วััฒนธรรมอื่่น�ที่ชั่�ัดเจน เขาก็พยายามสร้็ ้างขึ้้นมา � มีีโบสถ์์เก่่าแก่่อยู่่ ก็มาจั็ ัดกิิจกรรมลอยกระทง กิิจกรรมเพิ่่งเ�กิิด ซััก 10-20 ปีีมานี้้น�ะครัับ ลัักษณะคืือเขากั้้นค�อกรอบโบสถ์์เก่่า แล้้วใส่่น้ำ�เข้้ ำ � าไป มีีลอยกระทง ตกแต่่งสถานที่ เ่�พราะวััดเขาไม่่ได้้ ใกล้้น้ำ� ำ �ก็็เป็็นไฮไลต์ขึ้้์นมา � งานอื่่นก็�มีี็เทศกาลปูแูป้้น ที่เก่�วีียนหััก ในช่ว่งปลายปีี เป็็นช่ว่งที่ปู่�แูป้้นออกมาเยอะ แล้วก็้ช่็ว่งตัักบาตรเทโว ซึ่่งจะ�มีีการสวดเวีียนไปแต่่ละวััดในโซนตะปอนและเกวีียนหััก อีีก 1 พื้้น�ที่คื่�ือเทศบาลเมืืองขลุุง สะท้้อนชััดในเรื่่� องสาม วััฒนธรรม สองศาสนา ที่นี่่่�มีี�วััดวัันยาวบน ศาสนาพุทุธ มีี 3 ศาลเจ้า้ ซึ่่งเ�ปรีียบเหมืือนหัวัท้้อง หางมัังกร หัวคืั ือศาลหลัักเมืือง ท้้องคืือ ขลุุงมูลูนิธิิ โรงเจคืือหาง คนจีีนโบราณหมายถึงึว่าพื้้ ่น�ที่นี้้่�มีีความอุ�ุดม สมบูรณ์์ ใูครมาอยู่่ก็ ็จะมีีความสุุข ทำำ�มาหากินร่ำิ� �รำวย แล้้วก็ศาสนา็ คริิสต์์ ซึ่่งเ�ป็็นคนเวีียดนามที่อ่�พยพมาอยู่่ตรงนี้้ยู่่ ไฮไล�ต์ก็์ช่็ว่งเทศกาล สงกรานต์์เหมืือนกััน คืือวััดพุุทธ ศาลเจ้าจีีน ้ โบสถ์คริ์ ิสต์นำ์ ำ�รููป สิ่่� งศัักดิ์์สิ�ิทธิ์์มา�แห่่ให้คนส้รงน้ำ�ำ �ร่่วมกััน ซึ่่ง�ผมว่่าไม่่ค่่อยมีีพื้้น�ที่่� ไหนที่มีีลั่�ักษณะแบบนี้้ แ�ล้้วคืือไม่่ใช่่เฉพาะกิิจกรรมสงกรานต์์ เท่า่ที่ผมสั่�ัมภาษณ์์มา ทางท่านพ่่อบาทหลวงโบสถ์คริ์ ิสต์์ ถ้้ามีีงาน อะไรก็นิ็ิมนต์พ์ ระไทยไป ทางศาลเจ้าจีีนก็ ้ ็ไปร่่วมงาน ทางพุุทธเอง มีีงาน ก็็เชิิญไปร่่วม เป็็นสิ่่� งที่ตอก่�ย้ำ�เำ �รื่่� องสามวััฒนธรรมสอง ศาสนาจริิงๆ มีีการจััดเวทีีแสดงความคิิดเห็็นเรื่่�องพื้้�นที่่�การเรีียนรู้้ ผมจััดเวทีีแสดงความคิิดเห็น็ว่่าคนในพื้้น�ที่อ่�ยากให้พื้้น�ที่เ่�รีียนรู้้ เป็็นยัังไง สรุุปได้ว่้่าพื้้น�ที่ที่่�จะ่�มีีการเรีียนรู้้ทา งวััฒนธรรมน่่าจะ แบ่่งได้้ตามพื้้น�ที่ทา่�งวััฒนธรรม 3 พื้้น�ที่ไ่�ด้้ 2 พื้้น�ที่ให่�ญ่่ คืือใน เทศบาลเมืืองขลุุง และตะปอนกัับเกวีียนหััก ที่ผม่�แบ่่งอย่่างนี้้� เพราะพอลงสััมภาษณ์์แล้้ว ก็มีีป็ระเด็นนึึ ็ ง อย่่างคนที่อ่�ยู่่ใน เทศบาลเมืือง เขาจะบอกว่่าเขาเป็็นคนขลุุง เวลาพูดถึูงึคนขลุุง คืือคนเทศบาลเมืือง ไม่่ใช่่อำำ�เภอขลุุง ซึ่่ง�นี่่� คืือส่่วนที่สามา่�รถ ตีีกรอบได้ชั้ัดเจนว่่าวััฒนธรรมเทศบาลเมืืองขลุุงคืือพื้้น�ที่ห่�นึ่่� ง อีีกพื้้น�ที่ห่�นึ่่� งคืือตะปอนกัับเกวีียนหััก เป็็นตำำ�บลคู่่แฝด ในส่วนข่อง 3 พื้้น�ที่เอง ่�ตั้้งแ�ต่่ตะปอน เกวีียนหััก เทศบาลเมืืองขลุุง เรีียกว่่า “เส้้นทางสายวััฒนธรรม” อยู่่แล้้ว ตามประวััติศาสิตร์คื์ ือ เป็็นเส้้นทางเดินทัิพขัองพระเจ้า้ตากด้วย้ มีีประวััติศาสิตร์ร่์่วมกััน จิติรกรรมฝาผนัังในวััดตะปอนน้อนเ ้ ป็็ นภาพเขีียนสีีฝุ่่นผสมกาว สมััยอยุธุยา ตอนกลาง ที่่�ได้รั้บัการบููรณะโดยกรมศิิลปากร สะท้อนความเ ้ ป็็ นไปของบ้านเ ้มืือง ในอดีตีวิิถีชีวิีิตที่่บ่�ง่บอกถึึงการติดต่ิอ่ค้าขาย้ทางเรืือกับชัาวต่าง่ชาติิ

37 ปัั ญหาการขับัเคลื่่อ�นโครงการเมืืองแห่งกา่รเรีียนรู้้ อำำเภอขลุุงคืืออะไร? อำำ�เภอขลุุงเป็็นพื้้น�ที่เกษตร ใ ่�นส่่วนของกิิจกรรมผลัักดันัให้้เกิิด การอนุุรัักษ์์วััฒนธรรมจะเกิิดได้้ไม่่สุุด เพราะในช่่วงที่ต้่�้องทำำ� การเกษตร เขาหยุุดเลย เพราะกิิจกรรมเหล่่านี้้ไ�ม่่ได้ทำ้ ำ�ให้้เขาเกิิด รายได้้หลััก รายได้้หลัักของเขาคืือเกษตรกรรม คืือเป้้าหมายปลาย ทางของชุุดโครงการนี้้คื�ือพััฒนาพื้้น�ที่เ่�รีียนรู้้ในลัักษณะที่เ่�ป็็นตัวั ดิจิทัิัลแพลตฟอร์มข์องผมเหมืือนเป็็นคนคอยหาข้้อมููลพื้้น�ที่่� ส่่งต่่อข้้อมููลพื้้น�ที่ใ่�ห้กั้ับโครงการวิจัิยัย่่อยที่ 2 ใ ่�ห้้เขาสร้้างตัวั ดิจิทัิัลแพลตฟอร์ม์ เว็บ็ไซต์์ ขึ้้นมา �เป็็นฐานข้้อมููล และเป็็นพื้้น�ที่่� เรีียนรู้้ดิ จิทัิัลของอำำ�เภอ ตอนนี้้เร� าก็็ฝากข้้อมููลไว้้ที่เ่�ทศบาลฯ แต่่เนื่่� องจากว่่าเป็็นเรื่่� องของเขตการปกครอง ถ้้าฝากไว้้ที่่� เทศบาลเมืืองขลุุง แต่่ข้้อมููลเป็็นของทั้้ง�อำำ�เภอ มัันก็็ไม่่สมบูรณ์์ ู ในแง่่ข้้อมููลด้าน้ วััฒนธรรมและเกษตรที่เ่�กี่่ยว�ข้้องกัับส่่วนของ เทศบาลฯ ถ้้าจะปรัับเพิ่่ม�ข้้อมููล คืือเทศบาลฯ ดูแลใูห้้ แต่่ในส่่วน ของตำำ�บลตะปอน ตำำ�บลเกวีียนหััก เทศบาลฯ ไม่่มีีอำำ�นาจหน้้าที่่� ที่จะไ ่�ปบอก ก็ต้็้องไปฝากอีีกส่่วน ที่เ่�ว็บ็ไซต์ข์องที่ว่่�่าการอำำ�เภอ คืือที่ว่่�่าการอำำ�เภอที่นี่่่� � มีีทั้้งห�มด 12 ตำำ�บล แต่นายอำ่ ำ�เภอดูแลู แค่่ 11 ตำำ�บล ตำำ�บลขลุุงหรืือเทศบาลเมืืองที่นี่่่� � เขาดูแลเอง ซึู่่งเร� า ก็ต้็้องประสานกัับอำำ�เภออีีกทีีในแง่ข่องการนำำ�ข้้อมููลลงดิจิทัิัล แพลตฟอร์ม์ ลัักษณะของการเสนอแนะพื้้น�ที่วิ่�จัิยัย่่อยที่ 1 ที่่�เร่� าสรุุปข้้อมููล มาได้้แล้้วว่่า ทางด้าน้ วััฒนธรรมมีีความเข้้มข้้นอยู่่ 3 ตำำ�บลนี้้น�ะ พอจััดเวทีีแสดงความคิิดเห็น็เรื่่� องพื้้น�ที่เ่�รีียนรู้้ ก็็ตกผลึึกกัันได้ว่้่า ความร่่วมมืือต้้อง 3 ฝ่่าย คืือภาครััฐ องค์์การปกครองส่่วนท้้องถิ่่น� ภาคประชาชนกัับเอกชนในพื้้น�ที่ ภ่� าคการศึึกษาคืือมหาวิทยาลัิ ัย เป็็นพี่่เ�ลี้้ย�ง คืือทั้้ง 2 �พื้้น�ที่เ่�สนออย่่างนี้้เล�ยนะครัับว่่า มหาวิทยาลัิ ัย ต้้องมาเป็็นพี่่เ�ลี้้ย�ง คอยเชื่่� อมทั้้ง 3 ภ� าคส่่วน แต่่ปััญหาอย่่างนึึง ที่เร่� าถกกัันในเวทีีแสดงความคิิดเห็นคื็ ือเหมืือนกัับว่่าพยายาม หลายๆ ครั้้� ง เทศบาลฯ เองพยายามคุุยกัันเรื่่� องของการอนุุรัักษ์์ วััฒนธรรมมัันไม่่ค่่อยไป หรืือมีีหน่่วยงานอื่่น�ๆ ที่เข้้ ่� ามาเก็บ็ ข้้อมููล ทำำ�งานวิจัิยั รายงานผลเสร็็จก็็ไป จบ เดี๋๋ยวก็�มีี็ที่ให่�ม่มาอีี ่ก อีีกอย่่าง ที่น่่�่าเป็็นห่ว่งก็คื็ือ พื้้น�ที่มีี่�วััฒนธรรมเก่่าแก่่หลายๆ วััฒนธรรม แต่คน่เก่่าแก่่ก็รู้้สึึ็รู้้สึึกท้้อใจในการหาคนมาถ่ายท่อดรัับช่่วงต่่อ สิ่่� งคาดหวัังกับั โครงการวิิจััยนี้้� ผมมองว่่าวััฒนธรรมเก่่าแก่่ควรอนุุรัักษ์์ไว้้ อย่่างในตะปอนเอง ผู้้อำำ�นวยการโรงเรีียนวััดตะปอนใหญ่่ก็ส่็่งเสริิมตรงนี้้อ�ยู่่ แต่่ตอนนี้้� เหมืือนกัับไม่่รู้้ว่่าเด็็กจะซื้้อ�มากน้้อยแค่่ไหน โอเคล่่ะ จััดกิิจกรรม เป็็นส่่วนหนึ่่� งของการเรีียน เขาก็ทำ็ำ� แต่่ในแง่ข่องความเข้้าถึง ึ เขาจะอินกัิ ับมัันมากน้้อยแค่่ไหน ในส่่วนของโรงเรีียนวััดตะปอน ใหญ่่ก็มีีอีี ็กส่่วนที่ทำ่�ำ�เรื่่� องอนุุรัักษ์์ดนตรีีไทย มีีญาติขิองผอ. ท่าน่เกษีียณกลัับมาอยู่่บ้ าน้ท่านช่อบดนตรีีไทย ก็พยายามปั้้ ็ �นเด็็ก งานบุุญ งานศพ ก็็จะมีีวงของอาจารย์์ สะล้้อซอซึึง เด็็กๆ ไปเล่่น ถ้้าในเทศบาลเมืืองขลุุง ก็พยายามรื้้ ็อ�ฟื้้�นภาษาญวน แต่ก็่ยั็ังหา คนสานต่่อลำำ�บาก ก็็เป็็นสิ่่� งที่ทุ่�ุกคนยัังกัังวลและก็คา็ ดหวัังให้มีีคน ้ สานต่่อ พ่ ่ อบาทหลวงโบสถ์คริ์ ิสต์์ ถ้า้มีีงานอะไรก็นิ ็ ิมนต์พ์ระไทยไป ทางศาลเจ้า้จีีนก็็ไปร่่ วมงาน ทางพุุทธเองมีีงาน ก็็เชิิญไปร่่ วม เป็็ นสิ่่� งที่่ตอ�กย้ำ ำ เรื่่�องสามวััฒนธรรม สองศาสนาจริิงๆ

38 “ภายใต้้ โครงการวิิจััยย่อ่ยที่่� 1 การพััฒนาศููนย์เรีียน ์รู้้ เชิิงวััฒนธรรมและเกษตรอำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี เรารัับผิิดชอบดููแลการจััดศููนย์เรีียน ์รู้้เชิิงเกษตร เก็บข้็อมูู้ล ทั้้ง�อำำเภอขลุุง ครอบคลุุมทั้้ง 12 �ตำบำล เราแยกกลุ่่มลุ่่ชััดเจน กลุ่่มลุ่่ ที่่�เป็็ นเกษตรกร กลุ่่มลุ่่วิิสาหกิจชุิุมชน กลุ่่มชาลุ่่วบ้าน ้ กลุ่่มลุ่่นัักท่อ่งเที่่�ยว กลุ่่มลุ่่นิสิตนัิ ักศึึกษา กระจายไป 200 กว่า่ชุุดข้อมูู้ล เพื่่�อสอบถามและหาข้อมูู้ลที่่�เกี่่�ยวข้อ้ง เชิิงเกษตร ไม่ว่่ ่ าจะเป็็ นเกษตรดั้้งเ�ดิิม เกษตรภููมิปัิั ญญา ชาวบ้าน เกษ้ ตรปััจจุุบััน และความต้อ้งการในอนาคต ด้านกา้รเกษตรของขลุุง พอได้้ข้้อมููลเชิิงสำำ�รวจ ก็็วิิเคราะห์ข้์ ้อมููล แล้้วโฟกััสไปที่่� การสััมภาษณ์์ เจาะกลุ่่มที่่�เรามองว่่าเป็็นกลุ่่มที่่�มีีบทบาทและ กำำ�กัับโครงสร้้างการพััฒนาของอำำ�เภอขลุุง จะมุ่่งเป้้าไปที่่�สำำ�นัักงาน การเกษตรอำำ�เภอขลุุง ซึ่่�งดููแลในส่่วนของเกษตรบก เชิิงพืืช อีีกส่่วนก็็เป็็นของปศุุสััตว์์ ฟาร์์ม และส่ว่ นของประมง ไปที่่� สำำ�นัักงานประมงอำำ�เภอ พอได้้ข้้อมููลด้้านเกษตรครบทั้้�ง 3 ด้้าน จากกลุ่่มที่่�มีีบทบาทภาครััฐ เราก็็สามารถต่่อไปได้้ว่่า ถ้้าเป็็นข้้อมูลู ด้้านการเกษตร เราควรจะผ่่านเกษตรกรท่่านใด ประมงควรจะ ไปท่่านใด ปศุุสััตว์์ควรไปท่่านใด เราได้้ข้้อมููลว่่า ประมงของอำำ�เภอขลุุงเจอเรื่่�องกฎหมายที่่�ทำำ�ให้้ เขาโตลำำ�บาก พ.ร.บ.ประมงทำำ�ให้้ขยายพื้้�นที่่�ในการทำำ�ประมงไม่่ได้้ ทำำ�ได้้แค่นี้้่ � และเครื่่�องมืือที่่�ใช้้ในการประมง คืือ โพงพาง เป็็นเครื่่�องมืือ ที่่�อยู่่ในพ.ร.บ.ว่่าห้้ามใช้้ เพราะก่่อให้้เกิิดความสููญเสีียทรััพยากร บางอย่า่งจากการทำำ�ประมง แต่่ชาวบ้า้นใช้้เครื่่�องมืือนี้้�เก่่ง เพราะเป็็น วิิถีีของเขามาแต่่เดิิม แต่ถูู่กห้้ามใช้้ ซึ่่�งก็็เคยคุุยถึึงการแก้้ไข ที่่�ทำำ�ได้้ คืือการอนุุโลมให้้ทำำ�ไปก่่อนนะ ส่ว่ นใหญ่่เป็็นประมงพื้้�นบ้้าน เขาก็็ มีีรููปแบบจััดการที่่�มาทดแทนสิ่่�งที่่�สููญเสีียไป เช่่น เขาจับปูัูตััวเล็็ก ตััวน้้อยมา ก็็จะเอาไข่่ไปให้้ธนาคารปููช่่วยเลี้้�ยงแล้้วเอากลับคืื ัน ในส่ว่ นปศุุสััตว์์ขลุุงแทบไม่มีี่เลย มีีเพีียงของบริษัิทัเอกชน เบทาโกร ซีีพีี เนื่่�องจากพื้้�นที่่�ภาคตะวัันออกถููกบริิหารด้ว้ยมาตรการการแพร่่ ระบาดของโรค คืือต่่อให้้เอาสััตว์์เข้้ามาเลี้้�ยงในพื้้�นที่่�ตััวเอง ก็็ต้้อง ไปผ่่านโรคมาก่่อนถึึงจะเลี้้�ยงได้้ ซึ่่�งอุุตสาหกรรมขนาดใหญ่่ เชิิงบริษัิัททำำ�ได้้ แต่่การที่่�จะทำำ�ให้้ปลอดโรค ชาวบ้า้นทำำ�ไม่่ได้้ รายเล็็กๆ ทำำ�ได้้แค่่เลี้้�ยงในครััวเรืือน และที่่�เราไปเจอเป็็นประเภท รููปแบบการเลี้้�ยงสััตว์์ประเภทใหม่่ คืือฟาร์์มไก่่แจ้้ เนื่่�องจากเป็็น การเลี้้�ยงเพื่่�อประกวด แล้้วการประกวดไม่มีี่เรื่่�องการทรมานสััตว์์ ธุุรกิิจที่่�ได้้มาเป็็นวงจรที่่�ค่่อนข้้างครบคืือ เลี้้�ยง ขายไก่่แจ้้ตััวน้้อย ขายไก่ขั่ ัน ก็สา็มารถสร้า้งรายได้ตั้วัใหม่่ แล้วลา้ ยไก่่แจ้้ภาคตะวัันออก ที่่�เอามาผสมพัันธุ์์ที่่�นี่่�เป็็นลายเอกลัักษณ์์ที่่�พอเห็็นปุ๊๊บ รู้้เลยว่่า นี่ ่�คืือไก่่แจ้้จัันทบุุรีี ส่่วนของเกษตรบก ก็็ผลไม้้เป็็นหลััก ที่่�เยอะคืือทุุเรีียน รููปแบบการพััฒนาเกษตรพื้้�นที่่�ขลุุง บอกเลยว่่าเป็็นเกษตร ที่่�อิิงการใช้้สารเคมีีเป็็นหลััก เพราะผลตอบแทนคุ้้ม ดููแล บริิหารจััดการได้้ค่่อนข้้างง่่าย แต่่ด้้วยนโยบายที่่�พยายามให้้ สอดแทรกเกษตรอิินทรีีย์์เข้้าไป ก็็จะมีีกลุ่่มเกษตรกรเกษตร อิินทรีีย์์ที่่�เป็็นแกนนำำ�หลายราย เช่่น สวนลุุงต้้อย (สุทธิุิเดช กฤษณะเศรณีี) เป็็นแปลงต้้นแบบทุุเรีียนโบราณ สวนคุุณ ชนะพล โห้้หาญ เป็็นมัังคุุดอิินทรีีย์ผิ์ ิวสวย คนจะบอกว่่า ทำำ�ไม่่ได้้หรอก เดี๋๋�ยวก็็มีีแมลงมาทำำ�ให้ผิ้ิวเสีีย แต่่คุุณชนะพล ศึึกษาด้้วยตััวเองว่่าควบคุุมได้้เพีียงแต่่ต้้องจััดการระบบนิิเวศ ในสวนให้้เหมาะ ปลููกพืืชอัันนี้้�ร่่วมกัับพืืชอัันนี้้� มีีสููงมีีต่ำำ�� เพิ่่�มระดัับให้้เกิิดการไหลเวีียนของอากาศ เกิิดการถ่่ายเท ของอุุณหภููมิิข้้างใน มัังคุุดของเขาจะผิิวสวยมาก ได้้คุุณภาพดีี แล้้วก็็ไม่่ได้้ตั้้�งเป้้าว่่าการทำำ�มัังคุุดผิิวสวยอิินทรีีย์์จะต้้องได้้ ราคาสููง คืือได้้ราคาก็็ดีี แต่่อย่่างน้้อยที่่�สุุดคืือปลอดภััย เน้้นตรงนี้้� ซึ่�ง่สวนคุุณชนะพลก็็เป็็นแหล่่งการเรีียนรู้้ หน่ว่ยราชการ หลายหน่่วยมาใช้้ศึึกษาการทำำ�เกษตรอิินทรีีย์์ และเป็็นแปลง ต้้นแบบของสำำ�นัักงานเกษตรอำำ�เภอขลุุงด้้วย การเกษตรของขลุุงพยายามเปลี่่�ยนถ่่ายจากเกษตรเคมีี เป็็นเกษตรอิินทรีีย์์ ก็็ยัังได้้ไม่่เยอะนะคะ เนื่่�องจากคนก็็ยัังติิด ภาพเกษตรเคมีีซึ่่�งได้้ผลตอบแทนที่่�เร็็ว อีีกส่่วนคืือ Smart Farm แต่่ยัังไม่่ค่่อยเยอะนัักด้้วยเหตุุผลคืือ สวนส่่วนใหญ่่ ถ้้าไม่่ใช่่สวนที่่�ปลููกใหม่่จะกลายเป็็นสวนผสมที่่�มีีทั้้�งทุุเรีียน มัังคุดุลองกอง อยู่่ระดับสูัูงต่ำำ��ไม่่เท่ากั่ ัน เพราะฉะนั้้�น การพ่่นยา มีีความสููญเสีียเกิิดขึ้้�นค่่อนข้้างเยอะ แล้้วก็็มีีการลงทุุน ดัังนั้้�น ก็็ยัังค่่อยๆ แต่่ก็็เป็็นนโยบายที่่�จะปรัับเปลี่่�ยนให้้มาช่่วยเป็็น เครื่่�องทุ่่นแรง เริ่่�มมีีกลุ่่ม Smart Farm และ Young Smart Farm เข้า้มามีีบทบาทมากขึ้้�น มีีศููนย์์การเรีียนรู้้ หน่ว่ยราชการ ก็ค่็่อนข้า้งส่่งเสริิม แต่ก็่กำ็ำ�ลัังทำำ�กัันอยู่่ ยัังไม่ชั่ดัเจนนััก สำำ�นัักงาน เกษตรอำำ�เภอขลุุงก็็พยายามต่่อยอดไปเรื่่�อยๆ เนื่่�องจากพื้้�นที่่� อำำ�เภอขลุุงเป็็นกลุ่่มพื้้�นที่่�ที่่�ประชากรมีีรายได้้ค่่อนข้้างสููงของ จัังหวััดจัันทบุุรีี และมีีหััวก้้าวหน้้าในการทำำ�งาน ก็คาด็ ว่่าไม่่น่่า จะใช้้เวลาในการเปลี่่�ยนถ่่ายนานเท่า่ ไหร่่ในการปรับัเรื่่�อง ของเกษตรสมาร์์ทฟาร์์มหรืือการใช้้โดรนช่่วยทำำ�การเกษตร แต่่การเปลี่่�ยนเกษตรเคมีีเป็็นเกษตรอิินทรีีย์์ต้้องปรัับเปลี่่�ยน ทััศนคติิ ก็็ไม่ง่่ ่าย ต้้องใช้้เวลา เพราะการบริิหารจัดัการ ถ้้าเป็็นเคมีีแค่่สั่่�งลููกน้้องไปก็็คืือจบ ไม่่ต้้องติิดตามอะไรเยอะ ถ้้าเป็็นอิินทรีีย์์จะทิ้้�งไม่่ได้้เลย

39 เดิิมทีีข้้อมูลดู้า้นเกษตรบก ประมง ปศุุสััตว์์ กระจัดักระจาย หลายๆ ที่่�มีีการเก็บ็เป็็นเชิิงข้้อมูลูดิิบ ยัังไม่่ได้้สัังเคราะห์ข้์ ้อมูลู ออกมา เช่่น การทำำ�นา เมื่่�อก่่อนขลุุงมีีพื้้�นที่่�การทำำ�นาเยอะ แต่พ่อเป็็นระบบน้ำำ��กร่่อยขึ้้�นมา การทำำ�นาก็็ไม่ค่่ ่อยได้รั้บควาัม สำำ�เร็็จเท่า่ ไหร่่ แต่มั่ ันก็มีีวิ็ ธีีิการทำำ�นาระบบน้ำำ��กร่่อย เราก็ถ็อดชุดควาุมรู้้ตรงนี้้�ออกมาว่่า การทำำ�นาน้ำำ��กร่่อย มีีขั้้�นตอน กระบวนการอย่่างไร ก็็นำำ�ส่่งชุุดข้้อมููล ให้้กัับโครงการวิจัิัยฯ ไปต่่อยอดสร้้างเป็็น ดิิจิิทััลแพลตฟอร์์ม เพื่่�อเอาไปใช้้และเผยแพร่่ เป็็นชุุดความรู้้ เชื่่�อมโยงกัับหน่่วยงาน เช่่น อบต. ให้้ข้้อมููลในพื้้�นที่่�เพิ่่�มเติิมได้้ด้้วย ซึ่่�ง ณ ตอนนี้้� เรายัังเก็บข้็ ้อมููลไม่่ครบทั้้�งอำำ�เภอ มีีบางจุดุที่่�ยัังเข้า้ไม่่ถึึง เรามีีการประสานงานกับั สำำ�นัักงานการเกษตรอำำ�เภอขลุุง เพื่่�อเอาข้้อมููล มาใส่่ในแพลตฟอร์์มนี้้�ด้้วย คืือไม่่เหมืือนข้้อมููล วััฒนธรรมที่่�มีีเส้้นทางวััฒนธรรม แต่่เกษตรใช้้ การเก็บข้็ ้อมูลูที่่�จะสามารถโฆษณาให้รู้้้ว่่าแต่ล่ะ ตำำ�บลมีีตรงไหนเป็็นจุดุเด่่น ตรงไหนมีีปราชญ์์ ชุุมชน ตรงไหนมีีศููนย์์การเรีียนรู้้ยัังจะต้้องเพิ่่�ม เติิมข้้อมููลตรงนี้้�ใส่่เข้้ามาเพื่่�อความสมบููรณ์์ ซึ่่�งในอนาคต สำำ�นัักงานเกษตรอำำ�เภอขลุุง ก็็บอกว่่า ถ้้าแพลตฟอร์์มทุุกอย่่างเสร็็จหมด แล้ว้ แปะลิิงก์์ไว้้ที่่�นี่่� เขาจะอััปข้้อมููลผ่่าน ของเขา ตรงนี้้�ก็็จะอััปเดตข้้อมููลไปด้้วย ตััวดาตาเบสก็็จะไม่่ตาย มีีความเคลื่่�อนไหว อยู่่ตลอดเวลา อย่า่งตำำ�บลตรอกนองขัับเคลื่่�อนด้้วยเกษตรกรรม ทำำ�รายได้้ให้้จัังหวััดด้้วยสวนผลไม้้ มีีมัังคุดุแปลงใหญ่่ ทุุเรีียนพัันธุ์์กระดุุม สวนลุุงต้้อยเป็็นพัันธุ์์นกหยิิบโบราณ เพราะฉะนั้้�นเราสามารถผนวกตัวัปราชญ์ชุ์ ุมชนที่่�พร้้อม จะถ่า่ยทอด ให้ควา้มรู้้พร้้อมอาหารพร้้อมท่่องเที่่�ยว ซึ่่�งการท่่องเที่่�ยวเชิิงเกษตร ปััจจุุบัันก็ค่็่อนข้า้งมีีบทบาท ทำำ�รายได้้ให้้จัังหวััดค่่อนข้้างดีีถ้้าผนวกความรู้้และ จุุดท่่องเที่่�ยวทางเกษตรเหล่านี้้ ่ � นัักท่่องเที่่�ยวมา ได้้เที่่�ยว ได้้ความรู้้ ได้้กิินผลไม้้ปลอดภััย ได้้กลับบ้ั ้านอย่่างมีีความสุุข ก็็เป็็นเทรนด์์การท่่องเที่่�ยวที่่�น่่าสนใจ ซึ่่�งคิิดว่่าขลุุงก็็พร้้อม จะพััฒนาไปในเส้้นทางนี้้� ทางเราก็็เสนอแนะว่่า ต้้องสร้้าง จุุดขายในแต่่ละสวนให้้มากขึ้้�น แล้้วให้้แต่่ละจุุดมีีการอััปเดต ข้้อมููลเกษตรแล้้วเข้้ามายัังส่่วนกลาง เพราะเสีียงส่่วนกลาง เวลาโฆษณาเสีียงใหญ่่ ไม่่เหมืือนอำำ�เภอ ตำำ�บล ที่่�เสีียงจะเล็็ก ฉะนั้้�นการโฆษณาผ่่านแพลตฟอร์์มนี้้� หรืือผ่่านจัังหวััด ช่่วยให้้ เห็็นภาพในวงกว้้างไปมากขึ้้�น มองว่่าตอนนี้้�การท่่องเที่่�ยว เชิิงวััฒนธรรมเชิิงเกษตร การท่่องเที่่�ยวที่่�มีีสตอรี่่� มีีเรื่่�องราว อิิงไปกัับภููมิิปััญญาชาวบ้้าน วััฒนธรรม อาหารท้้องถิ่่�น ต่่างชาติิก็็สนใจ อาจจะต้้องมีีการทำำ�เว็็บสองภาษา หรืือการ ทำำ�ดิิจิิทััลแพลตฟอร์์มที่่�เป็็นภาพเสมืือนจริิง ประกอบการ ตััดสิินใจก่่อนมาเห็็นของจริิง เช่่น มีีแพ็็กเกจท่่องเที่่�ยว 3 วััน 2 คืืน ไปกิินผลไม้้ที่่�นี่่� ดููปููแป้้นที่่�นี่่� ดููวััดที่่�นี่่� พัักที่่�นี่ ่� ถ้้ามาจะเป็็น แบบนี้้�นะ การประชาสััมพัันธ์์คงต้้องเป็็นภาพใหญ่่เพื่่�อให้้ เข้้าถึึงกลุ่่มคนได้้มากขึ้้�น” ผศ.ดร.ปัั ทมา ศรีีน้ำ ำ เงิิน นัักวิิจััยโครงการวิิจััยย่อ่ยที่่� 1 ผู้้ช่ ว่ยคณบดีีฝ่่ ายวิิจััยและบริิการวิิชาการแก่สั่ ังคม คณะวิิทยาศาสตร์์ และศิิลปศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยบูรูพา วิิทยาเขตจัันทบุุรีี การเปลี่ยนเกษตรเคมีเป็ นเกษตรอินทรีย์ ต้ องใช้ เวลา เพราะถ้ าเป็ นเคมี แค่ สั่ งลูกน้ องไปก็คือจบ ไม่ ต้ องติดตามอะไรเยอะ แต่ ถ้ าเป็ นอินทรีย์ จะท้ งไม ิ ่ ได้ เลย

40 คืออย่ างน้ อยเราเริมแล่ ้ ว มีแชนเนลให้ สอนวิธีว่ าจะใช้ ยังไง ถ้ าหน่ วยงานเห็นคุณค่ า หน่ วยงาน ก็ไม่ ต้ องลงทุนอะไรเพิ่มแล้ ว “ชุุดโครงการวิิจััย “การสร้้ างกลไกและเครืือข่าย่ การยกระดับรัะบบนิิเวศเมืืองแห่งกา่รเรีียนรู้้ (Learning City) เพื่่�อพััฒนาเมืืองต้นแ้บบแห่งกา่รเรีียนรู้้ด้ ว้ย นวััตกรรมดิจิทัิัล อำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี” มีีสอง โครงการวิิจััยย่อ่ย หนึ่่�ง. คืือการพััฒนาศููนย์เรีียน ์รู้้ เชิิงวััฒนธรรมและเกษตรอำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี และ สอง. การพััฒนาดิจิทัิัลแพลตฟอร์์ ม พื้้�นที่่� การเรีียนรู้้เทศบาลเมืืองขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี ซึ่่�งผมรับั หน้า้ที่่หั�วัหน้าโ ้ครงการฯ โดยรวบรวมข้อมูู้ลพื้้�นฐานต่างๆ ่ จากโครงการย่อ่ยที่่�หนึ่่�ง ซึ่่�งทีีมดร.ลััญจกร สััตย์สง์วน และผศ.ดร.ปัั ทมา ศรีีน้ำ ำ เงิิน ทำำการลงพื้้�นที่่�เก็บข้็อมูู้ล สััมภาษณ์เ ์ชิิงลึึก แล้วนำ้ ำมาวิิเคราะห์์พััฒนาการเชื่่อ�มโยง การไหลของข้อมู้ ูลโลจิิสติิกส์์ ด้านกา้รท่อ่งเที่่�ยว อาหาร พื้้�นถิ่่น วััฒนธ �รรมท้อ้งถิ่่น กา�รเกษตรและวิิสาหกิจชุิุมชน ของอำำเภอขลุุง เพื่่�อสร้้ างศููนย์รวบรว์มข้อมูู้ลการเรีียนรู้้ ในรููปแบบของดิจิทัิัลแพลตฟอร์์ ม จาตุรัุันต์ แ์ช่ม่สุ่่น หัวัหน้าโ ้ครงการวิิจััยย่อ่ยที่่� 2 อาจารย์สาขากา์รจััดการโลจิิสติิกส์์ และการค้าชายแดน้คณะวิิทยาศาสตร์์ และศิิลปศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยบูรูพา วิิทยาเขตจัันทบุุรีี

41 เราสร้้างเว็็บไซต์์ขึ้้�นมา มีีการเอาประวััติิที่่�ทีีมวิิจััยลงไปเก็บข้็ ้อมููล กัับปราชญ์์ชาวบ้า้นที่่�น่่าสนใจ เช่่น ลุุงต้้อย (สุุทธิิเดช กฤษณะเศรณีี) สวนเกษตรอิินทรีีย์์, เจ๊๊โปร่่ง (ทองใส สมศรีี) ผู้้ดููแลศููนย์์เรีียนรู้้ เพิ่่�มประสิทธิิ ิภาพผลผลิิตสิินค้้าการเกษตร (สพก.) ระดัับอำำ�เภอ, กำำ�นัันบ๊๊วย (สงััด เมธวััน) ซึ่่�งจะทำำ�บ้า้นเป็็นศููนย์์เรีียนรู้้ทางด้า้น การเกษตรและหลัักปรััชญาเศรษฐกิิจพอเพีียง ผนวกกัับทีีมผมที่่�ลง พื้้�นที่่�ไปถ่่ายทำำ�วิดีีิโอเพื่่�อเป็็นสื่่�อประชาสััมพัันธ์์และเอาขึ้้�นสู่่เว็็บไซต์์ เพราะปฏิิเสธไม่่ได้้ว่่า มนุุษย์์เรายัังไม่มีี่ยาวิิเศษที่่�จะสามารถสตััฟฟ์์ ใครเอาไว้้ได้้ การนำำ�องค์์ความรู้้พื้้�นฐาน หรืือเป็็นตััวช่่วย ประชาสััมพัันธ์์ ขึ้้�นสู่่ระบบคลาวด์์ หรืือระบบอิินเทอร์์เน็ต็ ให้ทุุ้กคน สามารถเรีียนรู้้และเข้้าถึึงได้้ตลอดเวลา แต่่วิิดีีโอที่่�ทำำ�เป็็นลัักษณะ เชิิญชวน ใครที่่�ต้้องการองค์์ความรู้้ ไม่่ว่่าจะเป็็นเกษตรอิินทรีีย์์ การเลี้้�ยงไก่่แจ้้ เกษตรสวนผสม ศููนย์์บััญชีีครัวัเรืือน ปราชญ์์ชาวบ้า้น แต่ล่ะท่า่นค่่อนข้า้งพร้้อมถ่า่ยทอด พร้้อมเปิดิเป็็นศููนย์์อยู่่แล้วสำ้ ำ�หรับั ผู้้สนใจ ผมก็็ดึึงจุุดแข็็งของแต่่ละจุุดขึ้้�นมาประกบไว้้ในแพลตฟอร์์ม เผื่่�อวัันหนึ่่�งคนค้้นหาว่่าขลุุงมีีอะไร ก็็จะขึ้้�นสถานที่่�เหล่านี้้ ่ � แล้้วก็็ พยายามทำำ�ลิิงก์์ เบอร์์ติิดต่่อ เฟซบุ๊๊กเพจของแต่่ละท่่าน ไว้้ที่่�ท้้าย วิิดีีโอ เพื่่�อที่่�วัันหนึ่่�งผมจบโครงการนี้้� แต่่คนที่่�ดููและสนใจสามารถ ติิดต่่อไปยัังปราชญ์ท่์ ่านต่่างๆ ได้้ ทางบพท. (หน่่วยบริิหารและจััดการทุุนด้า้นการพััฒนาระดับั พื้้�นที่่�) ได้้ให้้คำำ�แนะนำำ�ว่่า ประเทศไทยเรามีีวิสาิหกิิจชุุมชนเยอะมากๆ ในหลายเทศบาล หลายตำำ�บล แต่่เขาไม่มีี่แชนเนลในการขาย แพลตฟอร์์มตัวนี้้ ั�ก็็จะมีีแชนเนลหนึ่่�งในการโชว์์ผลิตภัิ ัณฑ์ชุ์ุมชน ซึ่่�งก็็ต้้องยอมรัับว่่าสร้้างเป็็นเดโมไว้้สำำ�หรัับผลิิตภััณฑ์ชุ์ ุมชนที่่�มีี ความพร้้อม ยกตัวัอย่่าง คุุณต้้องการขายของของวิสาิหกิิจชุุมชน อาจจะเป็็นน้ำำ��พริิก ตุ๊๊กตา น้ำำ��จิ้้�มสุุกี้้�รสมัังคุุด ก็็ส่่งข้้อมููลภาพ รายละเอีียด ช่่องทางในการติิดต่่อ เข้้ามาทางอีีเมล์์ เราทำำ�ระบบ หลัังบ้้านเอาไว้้ ผมเป็็นตัวักลางช่่วยประชาสััมพัันธ์์ แต่่ยัังไม่่ถึึงขั้้�น แพลตฟอร์์มระดับช้ั ้อปปี้้�หรืือลาซาด้้า ที่่�เป็็นตัวักลางในการรัับ ชำำ�ระเงิิน เป็็นแค่ค่ นที่่�ทำำ�แชนเนลไว้้ให้มั้ันลอยขึ้้�นไปอยู่่ในอากาศ ในอิินเทอร์์เน็็ตซะมากกว่่า ปฏิิเสธไม่่ได้้ว่่า การตลาดออนไลน์์เป็็น ทั้้�งข้้อดีีและข้้อเสีีย เป็็นข้้อดีีสำำ�หรับคั นที่่�เห็็นโอกาส แต่่เป็็นข้้อเสีีย สำำ�หรัับการทำำ�ธุุรกิิจแบบเดิิมๆ เพราะปััจจุุบัันคู่่แข่่งมีีทั่่�วประเทศ เมื่่�อก่่อนเขาอยู่่ในอำำ�เภอขลุุง คู่่แข่่งก็็มีีเพื่่�อนบ้้านไม่่กี่ ่� ตำำ�บล แต่่ทุุกวัันนี้้�คู่่แข่่งคืือทั่่�วประเทศไทย เต็็มไปหมด เพราะเรามีี โลจิิสติิกส์์ มีีช่่องทาง ในการกระจายสิินค้า้ สั่่�งของจากกรุุงเทพฯ มาจัันทบุรีีุถ้้าด่่วนหน่่อย วัันเดีียวก็็ถึึงแล้้ว หรืือเดิินทางไปซื้้�อเอง ก็็ต้้องยอมรัับว่่าถนนหนทางสะดวกมากขึ้้�น แพลตฟอร์์มนี้้�จะเป็็นตัวั ช่่วยเขาได้้ในระดับัหนึ่่�ง ไม่่มากก็็น้้อย เพราะถ้า้เราไม่พั่ ัฒนา ไม่่ปรัับตััว เราจะกล้้าการัันตีี หรืือกล้้ามั่่�นใจได้้อย่่างไรว่่า น้ำำ��พริิก ของเราอร่่อยที่่�สุดุในตำำ�บล แต่วั่ ันนี้้�เราอาจไปโดนน้ำำ��พริิกของจัังหวัดอื่่ ั �น จากอีีสาน จากทางเหนืือ เข้า้มาตีีก็็ได้้ เพราะลููกค้าสา้มารถซื้้�อได้้จาก ตลาดอื่่�น ที่่�ดีีกว่่า อร่่อยกว่่าได้้ และอาจจะถููกกว่่าด้้วย เว็็บไซต์์ตอนนี้้�เขีียนเป็็นเดโมไว้้เรีียบร้้อยแล้้ว กำำ�ลัังประสาน งานต่่อ ว่่าจะไป plug in กัับหน่ว่ยงานไหนได้้บ้้าง เพื่่�อที่่�จะถอด ตััวเองออกมา กรณีีโดนไวรััส เซิิร์์ฟเวอร์์ล่่ม เกิิดบั๊๊�กอะไรขึ้้�นมา ทีีมเขีียนเว็็บไซต์์จะดููแลให้้ 1 ปีี แล้วก่้ ่อนส่่งมอบก็็มีีขั้้�นตอน กระบวนการถ่า่ยทอดความรู้้สำำ�หรัับผู้้ดููแล เช่่น มีีวิิสาหกิิจ เจ้้าใหม่่มา คนที่่�ดููแลจะอััปโหลดขึ้้�นยัังไง ก็็จะมีีคู่่มืือการทำำ�งาน ให้้ 1 เล่่ม อาจจะมีีการสอนวิธีีิการทำำ�เบื้้�องต้้นผ่า่ น vdo conference ก็็เป็็นอีีกจุุดหนึ่่�งที่่�หวัังว่่ามัันจะไม่่ตายเมื่่�อโครงการปิิดลง จะไป ต่่อได้้ ถามว่่าทำำ�ไมผมต้้องหาเจ้า้ภาพรับช่ัว่งต่่อ อาจจะเป็็นหน่ว่ยงาน ท้้องถิ่่�น เช่่น พวกพััฒนาวิสาิหกิิจชุุมชน คืือผมมองภาพแบบ worst case สุุดๆ อาจจะเป็็นอีี-แค็็ตตาล็็อก ตำำ�บลมีีอะไรบ้้าง น้ำำ��พริิก เสื่่�อ ผลไม้้แปรรููป อาหารทะเลแปรรููป นั่่�นคืือ ความคาดหวัังครับั คืืออย่่างน้้อยเราเริ่่�มแล้้ว มีีแชนเนลให้้ สอนวิิธีีว่่าจะใช้้ยัังไง ถ้้าหน่่วยงานเห็็นคุุณค่า่ หน่ว่ยงานก็็ไม่่ต้้อง ลงทุุนอะไรเพิ่่�มแล้้ว เราวาดกรอบ ทำำ�เป็็นสมุุดขึ้้�นมาเป็็น อีี-แค็็ตตาล็็อก 1 เล่่มแล้้วเขาแค่่ใส่่ข้้อมููล ใส่่ภาพ เพิ่่�มไปเรื่่�อยๆ เมื่่�อมีีเจ้้าใหม่่ขึ้้�นมา เขาก็็มีีผลงานเพิ่่�มขึ้้�นมา ดููดีีขึ้้�นไปอีีกตั้้�งเยอะ แล้้วผมก็็มองว่่ามัันก็็ดีีกว่่าไม่่มีี ที่่�จริิงผมสามารถเช่่าเซิิร์์ฟเวอร์์ หรืือทำำ�เองก็็ได้้ แต่่มัันก็็ไม่่ยั่่�งยืืน ไม่่สามารถตอบโจทย์์แหล่่ง ทุุนบพท.ได้้ การจะทำำ�ให้้ดิิจิิทััลแพลตฟอร์์มดููน่่าสนใจก็็ต้้องยอมรัับว่่า ค่่อนข้้างยาก ของผมก็็เน้้นมีีทีีมลงไปถ่่ายภาพ มีีการตััดต่่อวิิดีีโอ คืือต้้องยอมรัับว่่าคนเราขี้้�เกีียจอ่่าน อย่่างน้้อยที่่�สุุดได้้ฟััง ได้้เห็็นภาพ ว่่าน่่าไป สวยจริิงๆ ทุุกวัันนี้้�คนติิดยููทููบ ติ๊๊�กตอก ดููวิิดีีโอคลิิปสั้้�นๆ ผมเลยทำำ�เป็็นวิิดีีโอสั้้�นประมาณ 5-7 นาทีี โดยเฉลี่่�ยที่่�คนเราจะ concentrate ผมว่่าภาพวิิดีีโอยัังไปได้้อีีกนาน ปััญหาของผมอยู่่ที่่�การหาเจ้้าภาพมารัับช่่วงต่่อ เราพยายาม บอกข้้อดีีข้้อเสีียในการมีี หรืืออย่่างน้้อยที่่�สุุด เก็็บข้้อมููลไว้้ใน อิินเทอร์์เน็ตก่็ ่อน โยนขึ้้�นไปไว้้บนก้้อนเมฆ อยากดููเมื่่�อไหร่่ก็็ดููได้้ ดิิจิิทััลแพลตฟอร์์มนี้้�ผมต้้องการให้้เป็็นเหมืือนแพลตฟอร์์มกลาง มีีการถ่่ายทอดองค์์ความรู้้ต่่างๆ ของปราชญ์์ชาวบ้้านทางเกษตร กรรมและวััฒนธรรมต่่างๆ เหมืือนเป็็นห้้องสมุุดของชุุมชน อำำ�เภอขลุุง แล้้วแต่่ละเพจ แต่่ละชุุมชน ก็็เอาลิิงก์์มาแปะ คืือบางทีีเราก็็มองได้้หลายมิิติิ เขาเป็็นเอกชนก็็จริิง แต่่เอกชนก็็ เกิิดการจ้้างงานเหมืือนกััน เกิิดการกระจายรายได้้ของคนโดย รอบอยู่่ดีีมัันก็็เกิิดการช่่วยเครืือข่่ายวิิสาหกิิจชุุมชนเหมืือนกััน”

42 “ผมเป็็ นคนบ้าวััฒนธ ้รรม งานวััฒนธรรมไม่่ ใช่่ งานสวยงาม ไม่่ ได้ตั้ ังค์ ใ์ช้้ ใจอย่างเ่ดีียว วััฒนธรรมยั่่ง�ยืืน พวกเราต้อ้งช่ว่ยกัันทำำ ผมเป็็ นรองประธานสภาวััฒนธรรม จัังหวััดจัันทบุุรีีตั้้งแ�ต่ปี่ ี 2538 จนปีีนี้้� ทำำ โครงการอาหาร ภููมิปัิั ญญาชาวบ้าน ผมเ ้ ป็็ นประธานสร้้ างตลาด 270 ปีี วััดตะปอนใหญ่่ทำำเฉพาะวัันเสาร์์ ครึ่่�งวััน ทำำ มา 5 ปีี ตอนนี้้ต�ลาดเหงาละ พอดีีผมไปรัับทำำแสงสีีเสีียงที่่ร�ะยอง ที่่�จัันท์ด้์ว้ยเลยไม่มี่ ีเวลาไปบริิหาร ตอนที่่�ผมทำำ หนึ่่�ง. ต้อ้ งใส่่ ชุุดพื้้�นบ้าน้ผู้้ชายผู้้อย่าง่น้อ้ยก็็กางเกงขาก๊ว๊ยเสื้้�อม่อฮ่่ ่ อม ผู้้หผู้้ญิิงก็ผ้็า้ถุุงเสื้้�อคอกระเช้า โค้ ้กเ ้ ป๊๊ ปซี่่ห้�ามขาย้ต้อ้งเป็็ น น้ำ ำผลไม้้น้ำ ำ มะตููม คืือเราต้อ้งบัังคับัมีีกฎคืือคุณจุะไปตลาด นััดทั่่ว�ไปมัันมีทุีุกอย่าง แ่ต่ถ้่ าวัันเสา ้ร์์ คุณอุยากจะกิินผััก พื้้�นบ้าน ้ผัักปลอดสารพิิษ อาหารท้อ้งถิ่่น ข�องพื้้�นบ้าน ้ ได้้ เห็็นของที่่�ไม่มี่ ที่่อื่่� �น ต้อ้งมาที่่นี่่� � วััดตะปอนใหญ่่ประกาศฝัังลููกนิิมิิต 270 ปีี (พ.ศ. 2290) ก่่อนพระเจ้้าตากสิินมาจัันทบุุรีี 20 ปีี เราตั้้�งชื่่�อตลาดอย่่างนี้้�จะได้้ บรรยายประวััติิศาสตร์์ท้้องถิ่่�นว่่า วััดเราผููกพััทธสีีมามา 270 ปีี ปีีนี้้� 275 ปีีแล้ว้ ได้้เห็็นความเก่า่แก่่สมััยอยุุธยาตอนปลาย เวลาเปิดตลาดิ ผมก็็เชิิญผู้้สื่่�อข่่าวมาทำำ�ข่่าว คนก็็มา ขายผััก พื้้�นบ้้าน ผัักแว่่น ขนมพื้้�นบ้้าน ขนมควยลิิง(ชื่่�อขนมท้้องถิ่่�น ชนิิดหนึ่่�งของชุุมชนหนองบััว) ใช้้แป้้งปั้้�นๆ เอามาคลุุกมะพร้้าว เขายัังทำำ�ขายอยู่่ที่่�ตลาดของแปลกชุุมชนหนองบััว ขนมโรจี๋๋� ปั้้�นแป้้งเคี่่�ยวน้ำำ��อ้้อย ถั่่�วตำำ�แหลกๆ จุ่่มแล้้วหวานๆ มัันๆ เดี๋๋�ยวนี้้�คนรุ่่นใหม่่เรีียก ขนมติิดคอ จากตลาดมีีร้้านค้้า 20 ร้้าน เพิ่่�มเป็็นร้้อยกว่่าร้้านภายใน 3-4 อาทิิตย์์ แม่่ค้้ามีีรายได้้ดีี แต่่ตลาดเดี๋๋�ยวนี้้� คืือไม่่คิิดต่่าง ไม่่สร้้างอััตลัักษณ์์ของตััวเอง มัันต้้องใช้้ของที่่�คนอื่่�นไม่่มีีก็็จะสร้้างจุุดสนใจ ผมเป็็นคนตะปอน แต่่อยู่่ตำำ�บลเกวีียนหััก คนจัันท์์ คนขลุุง ร้้อยละ 80 เป็็นลููกหลานคนชอง (นัักมานุุษยวิิทยาจััดชนกลุ่่มชอง อยู่่ในกลุ่่มมอญ-เขมร) ผมก็็คนชอง ไหว้้ผีีชองอยู่่ คนชองก็็เก่่ง เรื่่�องของป่่า นัับถืือผีีบ้้านผีีเรืือน นิิสััยก็ค็นไทยนี่่�แหละ ไม่่ชอบ จำำ�เจ ทำำ�ไร่่เลื่่�อนลอย ความเจริญิมาก็็ขาย ไปถางป่า่ ที่่�ใหม่่ เดี๋๋�ยวนี้้� พวกนี้้�ศิิวิิไลซ์์เป็็นคนเมืืองแล้้ว แต่่ก็็มีีคนจีีนอพยพมาด้้วย มีีกลุ่่มญวน 3 กลุ่่มอพยพมาจากเวีียดนามมาอยู่่ที่่�ขลุุง เรีียก บ้้านญวน ชาวบ้้านไปคุุยกัับเขา เขาไม่่รู้้จัักคำำ�ว่่าวััฒนธรรมหรอก เขารู้้จัักแค่่ว่่าเขามีีข้้าวกิินป่่าว ถ้้าไม่่ตรงประเด็็นเขา เขาทำำ� แป๊๊บเดีียว เขาก็็ไม่ทำ่ ำ� ผมเสนอนัักวิิจััยที่่�เข้้ามาทำำ�พื้้�นที่่�เรีียนรู้้ กาญจน์ ก์รณีย์ี์ ประธานสภาวััฒนธรรม อำำเภอขลุุง รองประธานสภาวััฒนธรรม จัังหวััดจัันทบุุรีี

43 ไปว่่า ชาวบ้า้นก็็คืือชาวบ้า้น เอาอััตลัักษณ์์ของตััวเองมาขาย พร้้อมที่่�จะเป็็นแหล่่งเรีียนรู้้ แต่่คุุณต้้องมาเป็็นพี่่�เลี้้�ยง เพราะมััน เป็็นแหล่่งเรีียนรู้้โดยธรรมชาติิอยู่่แล้้ว ไม่่ต้้องทำำ�ก็็มาเรีียนรู้้ได้้ แหล่่งเรีียนรู้้ในย่า่นตะปอน ผมก็็เสนอวัดตั ะปอนใหญ่่ เป็็นศููนย์์กลาง อยู่่แล้้ว พร้้อมให้้ความสนับสนุัุน ยิินดีีให้้พื้้�นที่่� ตะปอนมีีทั้้�งอาชีีพ เกษตร ประมง อาหารพื้้�นบ้้าน ตรงจุดนีุ้้� ผมว่่าดีีสุุด เพราะเป็็น ชุุมชนเก่่าสุุดของอำำ�เภอขลุุง มีีศิิลาจารึึกอยู่่ที่่�พิิพิิธภััณฑ์์พระนคร เมืืองขลุุงบุรีีุถ้านั้บวัั ันนี้้ก็�็ 1,400 ปีี นี่่�ผมคุุยกับัผอ สำำ�นัักนาฏศิลป์ิ ์, สภาจัังหวััด อบจ. ทำำ�โครงการ หนึ่่�ง. ประกวดภาพเก่่าเล่า่เรื่่�อง ใครมีีภาพเก่า่เอามา เราจะได้้เก็็บข้้อมููล เราขอเป็็นลิิขสิิทธิ์์�ถ่่าย เป็็นก๊๊อปปี้้�ไว้้ สอง. เขีียน ร้้อยเรื่่�องเมืืองขลุุง คุุณจะเขีียน เรื่่�องอะไรก็็ได้้ของเมืืองขลุุง พระที่่�ดััง โบราณที่่�ดััง สถานที่่� ที่่�เก่่าแก่่ เราได้้เรื่่�องเก่่าๆ อย่่างนี้้�ก็็ไม่่ต้้องตามไปวิิจััยไง ลงทุุน สองสามแสนได้ทุุ้กเรื่่�อง แล้้วก็็บอกเพื่่�อนนัักโบราณคดีี ให้ส่้่วน กลางมาเป็็นวิิทยากรท้้องถิ่่�น ตั้้�งวงเสวนา ให้้เขาย้้อนภาพอดีีต ว่่าเมืืองขลุุงเป็็นยัังไง เมื่่�อก่่อนเรืือกลไฟเข้า้มาถึึงตรงนี้้� ตอนนี้้� เป็็นถนนเพราะอะไร ญวนอพยพมายัังไง ให้้เด็็กนัักเรีียนที่่�โตหน่่อย เข้้ามาฟััง ขยายโอกาสให้้ชาวบ้้านทั่่�วไปสนใจฟััง เราก็็อาจจะได้้ เด็็กที่่�สนใจมาเล่่าเรื่่�องต่่อได้้ ร้้อยคนได้้คนเดีียวก็็กำำ�ไรแล้้ว ชักเย่ อเกวียนพระบาทก็ได้ ขึ้นทะเบียน มรดกภูมิปั ญญาทางวัฒนธรรม ของชาติประจำ ปี พุทธศักราช 2558 สาขากีฬาภูมิปั ญญาไทย ทุุกวัันนี้้� ผมก็ต็กปลา ช้้อนปูู อำำ�เภอเขาสั่่�งให้้ผมเป็็นปราชญ์ท้์ ้องถิ่่�น เปิิดเรีียนก็มีี็เด็็กจากรำำ�ไพฯ (มหาวิิทยาลััยราชภััฏรำำ�ไพพรรณีี) นาฏศิิลป์์ฯ (วิิทยาลััยนาฏศิิลปจัันทบุรีีุ ) มาให้้ร้้องเพลงพื้้�นบ้้านมั่่�ง เล่่าประวััติิศาสตร์ท้์ ้องถิ่่�นมั่่�ง ผมบวชมาห้้าพรรษา จบนัักธรรมเอก เป็็นเด็็กหุุงข้้าว เป็็นลููกชาวนา เราทำำ�ดีี เจ้้าอาวาสก็็ใช้้ คนแก่่ๆ มาที่่�วััด จุุดไต้้ จุดุเทีียนมานั่่�งคุุยกััน ผมมีีหน้้าที่่�สููบตะเกีียงเจ้้าพายุุ พอน้ำำ��ชาหมดก็็ไปก่่อไฟตั้้�งน้ำำ��ต้้ม เพราะเณรรููปอื่่�นต้้มไม่่ได้้ ทำำ�ไมผมเก็บ็เรื่่�องมาเล่่าได้้ เพราะคนที่่�มากิินน้ำำ��ชา คนนั้้�น คนนี้้� เล่า่ เหมืือนตำำ�ราเลยนะ ถ้า้เล่า่เรื่่�องเดีียวกััน ตรงกััน แสดงว่่าเล่ากั่ ัน ต่่อๆ มา ฉะนั้้�นไม่มีี่ ใครรู้้จัักชัักเย่่อเกวีียนพระบาทดีีเท่่าผม สำำ�นััก งานวััฒนธรรมจัังหวัดัประชุุมเรื่่�องขึ้้�นทะเบีียนชัักเย่่อเกวีียนพระบาท กรมส่่งเสริิมวััฒนธรรมให้้ผมไปนำำ�เสนอที่่�กรุุงเทพฯ เขานึึกภาพว่่า คนเป็็นร้้อยคนชัักเย่่อแล้ว้เกวีียนไม่่พัังเหรอ ผมเข้้าห้้องประชุุม ก็็เลยเอาสายไมค์์ดึึงเป็็นสายชัักเย่่อ แล้้วลอดใส่่ท้้องเกวีียน มััดติิดอยู่่ เกวีียนก็็มััดติิดเชืือกไป มัันดึึงแต่่เชืือก เขาก็็เห็็นภาพ แล้้วชัักเย่่อเกวีียนพระบาทก็็ได้้ขึ้้�นทะเบีียนมรดกภููมิิปััญญาทาง วััฒนธรรมของชาติิประจำำ�ปีีพุุทธศัักราช 2558 สาขากีีฬาภูมิูิ ปััญญาไทย”

44 “อำ ำ เภอขลุุงมีจุีุดเด่นเ่ รื่่�องภููมิปริะเทศ ทั้้งทะเล � ภููเขา ทรััพยากรธรรมชาติิอุุดมสมบูรูณ์์อาหาร มีทั้้ ีง� อาหารทะเล สวนผลไม้้ทุุเรีียนขลุุงก็็ติิดอัันดับต้ันๆ ้ ของจัังหวััดจัันทบุุรีี ความอร่่ อยของทุุเรีียนพัันธุ์์ชะนีี ที่่ตำ�บำลซึ้้�ง ตำบำ ลวัันยาว เนื้อ้�ละเอีียด หวานมััน พื้้�นที่่ซึ้้� �ง เป็็ นพื้้�นที่่ดิ�ินปนทราย รสชาติิไม่่ เหมืือนทุุเรีียนบนเขา ตำบำลบางชัันมีอีาหารทะเลที่่�โดดเด่น ่นัักท่อ่งเที่่�ยว บางรายกิินปููขลุุงแล้วจ้ะรู้้เลยว่่ าอร่่ อยกว่่ าปูทีู่่อื่่� �น เนื่่อ�งจากพื้้�นที่่�เป็็ นป่่ าเลน ปูดำูตัำวั ใหญ่ๆ ่รสชาติิมััน เนื้อ้�แน่น ่ราคาค่อ่นข้าง้สููง แง่่ประวััติิศาสตร์์ เป็็นพื้้�นที่่�ที่่�มีีคนอยู่่มานาน มีีความเจริิญ ในระดัับเมืืองของจัันทบุรีีุมีีเจ้า้เมืืองเป็็นผู้้ดููแลเมืือง ในอดีีต เป็็นศููนย์์กลางคมนาคมเมืืองหนึ่่�ง มีีเรืือเข้้ามาติิดต่่อค้้าขายใน เขตพื้้�นที่่�อำำ�เภอขลุุง ทางคลองเวฬุุ แม่น้ำ่ ำ��เวฬุุ เข้้ามาถึึง ในตลาดเลย มีีการบรรทุุกสิินค้าต่้ ่างๆ เช่่น ถ่า่ นไม้้โกงกาง และมีีประวััติิศาสตร์์ที่่�ยาวนาน มีีรากเหง้า้ ตั้้�งแต่่ยุุคชอง ชนชาติิเขมรมีีอิิทธิิพลในพื้้�นที่่� คำำ�ว่่า ขลุุง ก็็เข้้าใจว่่าเป็็น ภาษาชอง หลายหมู่่บ้้านในพื้้�นที่่�ก็็ใช้้ชื่่�อหมู่่บ้้านในภาษาชอง เช่่น ที่่�ตำำ�บลตกพรม มีีหมู่่บ้้านปงซีีถ้้ามองในภาษาไทย ไม่่มีีความหมาย แต่่ “ปงซีี” ภาษาชอง แปลว่่า งููใหญ่่ ยุุคกรุุงศรีีอยุุธยาตอนปลายเรามีีโบสถ์์วััดตะปอนที่่�สวยมาก น่่าจะมีีที่่�เดีียวที่่�ยัังหลงเหลืืออยู่่วััดวัันยาวบน วััดวัันยาวล่่าง มีีประวััติิศาสตร์์ชาวบ้า้นว่่ารััชกาลที่่� 5 เคยเสด็็จประพาส พระองค์์พระราชทานวิิสุุงคามสีีมา (เขตที่่�พระราชทานแก่่สงฆ์์ เพื่่�อใช้้เป็็นที่่�สร้้างพระอุุโบสถ) ที่่�บางชััน ภารกิิจของอำำ�เภอเป็็นราชการส่่วนภููมิิภาค มีีหน้้าที่่� ส่่งเสริิม สนัับสนุุน แก้้ไขปััญหาความเดืือดร้้อนของพี่ ่� น้้อง ประชาชนในทุุกภาคส่่วน รวมทั้้�งกำำ�กัับดููแลองค์์กรปกครอง ส่่วนท้้องถิ่่�น ซึ่่�งเรามีี 90 หมู่่บ้า้น 12 ตำำ�บล กำำ�นัันผู้้ใหญ่่บ้้าน เป็็นสื่่�อกลางระหว่่างราชการกัับประชาชน เพราะอยู่่ในพื้้�นที่่� มีีข่่าวสารต่่างๆ กำำ�นัันผู้้ใหญ่่บ้้านไปประชาสััมพัันธ์์ ถ่่ายทอด สร้า้งความเข้า้ใจให้พี่้น้ ่� ้องประชาชน บางครั้้�งดีีกว่่าส่ว่นราชการ ด้้วยซ้ำำ�� เพราะฉะนั้้�นหน้้าที่่�ของอำำ�เภอก็็เป็็นเหมืือนโซ่่ข้้อกลาง ในการประสานงานระหว่่างหน่่วยงานของรััฐ นอกจากนั้้�น เราก็็มีีการส่่งเสริิมอนุุรัักษ์์วััฒนธรรมต่่างๆ ที่่�อยู่่ในพื้้�นที่่� ยกตัวัอย่า่ง งานกิินเจ งานสงกรานต์์ ลอยกระทง อำำ�เภอก็็เข้า้ไป ดููแล ช่่วยเหลืือ สนัับสนุุน ดููแลความปลอดภััย แนวทางการพััฒนาเมืือง คงต้้องช่ว่ยกัันอนุรัุักษ์ศิ์ลิปวััฒนธรรมให้ค้งอยู่่นานที่่�สุุด ควรมีีแหล่่งรวบรวมข้้อมููล องค์ควา์มรู้้ต่า่งๆ คุุยกัันในที่่�ประชุุมหัวัหน้าส่้ว่ นว่่า ตัวัที่่�ว่่าการ อำำ�เภอซึ่่�งสร้้างตั้้�งแต่่ปีี 2506 ลัักษณะเป็็นอำำ�เภอไม้้แบบนี้้� ที่่�อื่่�นไม่่ค่่อยมีีแล้้ว เก่่าแก่่มาก เราได้รั้ับงบประมาณสร้้างที่่�ทำำ� การอำำ�เภอหลัังใหม่่ อยู่่ถัดัจากที่่�เดิิม 2-3 กิิโลเมตร ก็็คุุยกัันว่่า จะทำำ�เป็็นพิพิิิธภััณฑ์มั้้์ �ย แต่่การจัดทำั ำ�พิพิิิธภััณฑ์ต้์ ้องมีีกระบวน การเรื่่�องคนดููแล ทรัพย์ั ์สิินต่่างๆ ที่่�เอาเข้้ามาเพื่่�อให้ลูู้กหลาน ได้้เรีียนรู้้ก็็ให้้ทางเทศบาลตั้้�งงบประมาณในเรื่่�องของค่่าน้ำำ�� ค่่าไฟ ดููแลระยะยาว คืือถ้้าโทรมๆ ไม่่สะอาด ก็็ไม่มีีค่น อยากเข้้ามา ตััวอำำ�เภอเองอยู่่กลางเมืืองด้้วย มีีความโดดเด่่น คนเข้า้มาเที่่�ยว อาจมีีร้้านค้้าโอทอปมาขายของ ของที่่�ระลึึก พี่ ่� น้้องประชาชนก็็มีีช่่องทางหารายได้้ สอบถามชาวบ้้าน เขาก็็อยากให้้มีี อย่่างอำำ�เภอขลุุงไม่่มีีพิิพิิธภััณฑ์์เป็็นจริิง เป็็นจััง อาจจะมีีอยู่่ตามวััด ก็็เก็็บของเล็็กๆ น้้อยๆ สมััยโบราณของวััด ก็็อยากทำำ�ให้้แสดงถึึงประวััติิศาสตร์์ ที่่�ผ่่านมา ยุุคชองเป็็นยัังไง ยุุคอยุุธยาเป็็นยัังไง เรามีีอะไร อยู่่ตรงไหน เป็็นแผนที่่�รวมของพื้้�นที่่�เราว่่ามีีอะไรสำำ�คััญ ซึ่่�งส่่วนนี้้�ข้้อมููลยัังกระจััดกระจาย คนที่่�มีีความรู้้ประวััติิศาสตร์์ รากเหง้้าของพื้้�นที่่� นับวัั ันจะน้้อยลง คนรู้้จริิงก็็มีีจำำ�นวน ไม่่มากเท่่าไหร่่ ล้้มหายตายจากไปมากพอสมควร เช่่น งานพิิธีีแห่่เกวีียนพระบาท คนรู้้ก็็น้้อยลง ช่่วงโควิิดก็็ห่่างไป นานวัันไปผมว่่าพิิธีีจะเพี้้�ยนหรืือเปล่่า ลัักษณะเป็็นงานรื่่�นเริิง มากกว่่ามุ่่งไปทางพิธีีิศาสนาหรืือเปล่่า มัันก็็จะไม่่มีีรากเหง้้า คนมารื่่�นเริิงอย่่างเดีียว ซึ่�งโ่ครงการ Learning City นี้้�มีีส่่วน ทำำ�ให้้การเผยแพร่่องค์์ความรู้้ต่่างๆ สามารถเข้้าถึึงประชาชน ได้้สะดวกมากขึ้้�น โดยเฉพาะการสื่่�อสารทางโซเชีียล อิินเทอร์์เน็ต็ รวมทั้้�งไม่่ใช่่แค่ค่นขลุุง คนที่่�อื่่�นก็็จะได้้รู้้ว่่าที่่�นี่ ่� มีีอะไรดีีมีีประวััติิศาสตร์์เป็็นมายัังไง ไม่ต้่ ้องขัับรถมาถึึง จัันทบุุรีี อยู่่ที่่�ไหนก็็เรีียนรู้้ได้้ นักท่ องเที่ยวบางรายกินปูขลุงแล้ ว จะรู ้ เลยว่ าอรอยกว่ ่ าปูที่อื่น เนื่องจากพื้นที่เป็ นป่ าเลน ตัวใหญ่ รสชาติมัน เนื้อแน่ น

45 อีีกจุุดเด่่นของที่่�นี่ ่�คืือความร่่วมมืือของพี่ ่� น้้องประชาชน ต้้องเรีียนเลย อาจจะเพราะเศรษฐกิิจ ชาวสวนมีีฐานะ มีีความเป็็นอยู่่ค่่อนข้า้งดีี เพราะฉะนั้้�น ความร่่วมมืือของประชาชนค่่อนข้้างดีี ภาคเอกชนต่่างๆ ให้ควา้มร่่วมมืือ ยกตััวอย่่าง เรามีีกองทุุนแก้้ไขปััญหาความเดืือดร้้อนของประชาชน ผมก็็ไม่่ได้้ไปขอใครนะครับั มีีคนบริิจาคให้้ตอนนี้้�ประมาณแสนกว่่าบาท กองทุุนแก้้ไขปััญหาโควิิดก็็มีีเงิินเหลืือประมาณแสนกว่่าบาท โครงการ To Be Number One จำำ�หน่า่ยเสื้้�อ ที่่�เหลืือเป็็นกำำ�ไร ก็็ประมาณสามแสน สร้้างที่่�ว่่าการอำำ�เภอใหม่่ ซึ่่�งต้้องถมดิิน ทางชมรมกำำ�นัันผู้้ใหญ่่บ้้านจััดวิ่่�ง ก็็ได้้กำำ�ไรสี่่�แสนกว่่าบาท ภาคประชาชนเสนอตััวบริิจาคเงิิน เอาดิินมาช่่วย ที่่�ดิิน 8 ไร่่ก็็ได้้รัับบริิจาค จะมีีพื้้�นที่่�มากขึ้้�นเท่่าตััวจากอำำ�เภอหลัังเดิิมตอนนี้้� ที่่�มีีอยู่่ 4 ไร่่ จะอำำ�นวยความสะดวกพี่ ่� น้้องประชาชนได้้มากขึ้้�น มีีที่่�จอดรถ ห้้องน้ำำ�� เรีียกว่่าความร่่วมมืือค่่อนข้้างโดดเด่่นกว่่าที่่�อื่่�น ข้้าราชการ ก็ทำ็ำ�งานง่า่ย เราขอความร่ว่มมืือ ไปคุุยให้ชั้ดัเจน โปร่่งใส เขาก็็ให้ควา้มร่ว่มมืือ แต่่ปััญหาหนึ่่�งของอำำ�เภอเลย คืือที่่�ดิินของตำำ�บลบางชัันส่่วนใหญ่่เป็็น ป่่าชายเลน ชาวบ้้านไม่่มีีเอกสารสิิทธิิ เนื่่�องจากข้้อกฎหมาย การจะได้้มาซึ่�ง่ เอกสารสิิทธิิก็็ต้้องเป็็นนส.3 เป็็นโฉนด แต่่พื้้�นที่่�ของเขาอยู่่ในความดููแลของ สำำ�นัักงานทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ป่่าเลนเป็็นคนดููแล ก็มีี็ ความขััดแย้้งว่่าแล้้ววััดไปอยู่่ได้้ไง ชาวบ้้านจะขอน้ำำ��ขอไฟก็ลำ็ำ�บาก สุุดท้้าย ไปเจอหนัังสืือพระราชทานวิิสุุงคามสีีมาที่่�รััชกาลที่่� 5 พระราชทาน แสดงให้้เห็็นว่่าชุุมชนอยู่่มานาน เพราะฉะนั้้�นความเจริญต่ิ ่างๆ ก็็ควรเข้้าไป ดููแลชาวบ้้าน ไม่่ใช่่ปล่่อยเขา ซึ่่�งตอนนี้้�พููดถึึงประปาที่่�บางชััน สมเด็็จพระ กนิิษฐาธิิราชเจ้า้ กรมสมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดา ฯ สยามบรมราชกุุมารีี เสด็็จฯ ทรงมีีพระราชดำำ�ริิ อยากให้้คนบางชัันไม่่ต้้องซื้้�อน้ำำ��แพงๆ บางพื้้�นที่่� ประปายัังไปไม่่ถึึงเนื่่�องจากต้้องผ่า่นป่า่เลน ต้้องไปวางท่่อดึึงน้ำำ��ไป บางหมู่่ ก็็ประปาถึึง บางหมู่่ก็็ไม่่ถึึง พระองค์์ท่่านทรงให้้หน่ว่ยงานรัับผิิดชอบประปา วางท่่อเข้้าไป แต่่ยัังติิดเรื่่�องการสร้้างเขื่่�อนคลองขลุุง เพราะเขื่่�อนเข้้าไป อยู่่เขตน้ำำ��ตกพลิ้้�วบางส่่วน ก็็อยู่่ในขั้้�นตอนยกเลิิกเพิิกถอนเอกสารอุุทยาน แห่่งชาติิน้ำำ��ตกพลิ้้�วบางส่่วน ซึ่�งเ่ พิ่่�งทำำ�ประชาคมเสร็็จไปไม่่กี่่�เดืือนนี้้� รวมทั้้�ง ต้้องมีีพระราชกฤษฎีีกาเวนคืืนที่่�ดิิน ถ้ามีี ้เมื่่�อไหร่ก็่ มีี็กรรมการในการจ่า่ยเงิิน ชดเชย ถ้้าไม่่พอใจเขาสามารถอุุทธรณ์์ได้้ แต่่กระบวนการนี้้�ยัังไม่่เริ่่�มต้้น อ่่างเก็็บน้ำำ��ที่่�จะส่่งน้ำำ��ไปบางชัันก็ยั็ังไม่่เรีียบร้้อย ในแง่่ของการพััฒนาเมืือง การให้ควา้มรู้้ต่า่งๆ เป็็นสิ่่�งจำำ�เป็็น ยกตัวัอย่า่ง เราผลิิตทุุเรีียนส่่งไปขายประเทศจีีน แต่่ยัังต้้องพึ่่�งพ่่อค้้าคนกลาง ล้้งซึ่�งเ่ ป็็น คนจีีนมาทำำ� ผมอยากให้้เขามีีองค์์ความรู้้ในการค้้าขายเองได้้ การค้า้ขาย ออนไลน์์ และอยากให้้พี่ ่� น้้องประชาชนอนุุรัักษ์์วััฒนธรรมประเพณีีของ ตนเองไว้้ สิ่่�งที่่�ดีี อย่่าปล่่อยให้้กาลเวลากลืืนไป และอย่่าไปเปลี่่�ยนรููปแบบ ต้้องจััดกิิจกรรมต่่างๆ ส่่งเสริิมให้ค้นมาซึึมซัับ เรีียนรู้้ทำำ�ความเข้้าใจ แต่่ช่่วงโควิิดก็็ทำำ�ให้้แผนจััดกิิจกรรมต่า่ งๆ ที่่�วางไว้้ชะงัักไป รวมทั้้�งให้้ ท้้องถิ่่�นที่่�มีีงบประมาณของตััวเองได้้นำำ�เรื่่�องเหล่่านี้้�บรรจุุในแผนพััฒนา ของเขา” ณััฏฐพงษ์์พััฒนรััฐ นายอำำเภอขลุุง

46 “หน่ว ่ ยงานเกษตรอำำเภอขลุุงเป็็ นหน่ว่ยงานหนึ่่�ง ภายใต้ก้รมส่่ งเสริิมการเกษตร มีีหน้า้ที่่ทำ�ำ ให้้ เกษตรกร อยู่่ดี มีสุีุข ทีนี้้อำ�ำเภอขลุุงเป็็ นอำำเภอใหญ่่ก็็เหมาะที่่จ�ะทำำ เป็็ น Learning City เนื่่อ�งจากเกษตรกรที่่นี่่� �เก่งมาก ่ และข้อ้เด่น่ คืือมีีหลายจุุดเรีียนรู้้ จุุดแรกคืือศููนย์์เรีียนรู้้การเพิ่่�มประสิิทธิิภาพการผลิิตสิินค้้า เกษตร ที่่�ตำำ�บลตะปอน กลุ่่มทองใส สมศรีี ซึ่่�งเป็็นตััวแทน ให้้กรมเราได้้เวลามีีงานถ่่ายทอดความรู้้และบููรณาการกัับ หน่่วยงานอื่่�น อีีกจุดก็ุ็ศููนย์์จััดการศัตรูัูพืืชชุุมชน ที่่�ตำำ�บลซึ้้�ง เป็็นตำำ�บลที่่�มีีทุุเรีียนมาก เป็็นทุุเรีียนพัันธุ์์กระดุุม ซึ่่�งปลููก ก่่อนใคร ออกก่่อนใคร เขาทำำ�เชื้้�อไตรโคเดอร์์มา เป็็นการใช้้ สารชีีวภััณฑ์์ รัักษาโรครากเน่า่ โคนเน่า่ของทุุเรีียน เขาเป็็น แปลงใหญ่่ยกระดัับ เราสนัับสนุุนเครื่่�องมืือในการจัดัการ ศััตรููพืืช อีีกที่่�คืือศููนย์์จััดการดิินปุ๋๋�ยชุุมชน ที่่�ตำำ�บลตรอกนอง ของลุุงจำำ�ปีี แข็็งขััน ลดต้้นทุุนการผลิตด้ิ ้วยการผสมปุ๋๋�ยเคมีี ใช้้เอง เนื่่�องจากปุ๋๋�ยราคาแพงในอดีีต โดยเกษตรกรต้้องมีี การตรวจวิิเคราะห์์ดิินก่่อนจะมาซื้้�อปุ๋๋�ยว่่าสามตััวจะเอา สููตรไหน ดิินเขาขาดอะไรอยู่่ ศููนย์์ฯ ก็็ผสมให้้ โดยผสมปุ๋๋�ย อิินทรีีย์ด้์ว้ย เรามีีงบสนับสนุัุนเครื่่�องผสมปุ๋๋�ยให้้ ตอนนี้้มีี� 3 เครื่่�อง ส่่วนของลุุงจำำ�ปีีเองทำำ�สวนด้ว้ยการให้น้ำ้ ำ��ระบบอััจฉริิยะ สั่่�งงาน ผ่า่นมืือถืือ เขาเป็็นเกtษตรกรรุ่่นใหม่่ที่่�ใจถึึง ลุุงจำำ�ปีีอายุุ 70 กว่่า มีีรุ่่นลููกมาสานต่่อโดยยัังทำำ�งานเอกชนอยู่่ระยองด้้วย เขามีี แผงวงจรคุุมด้้วยระบบคอมพิิวเตอร์์ สั่่�งงานจากระยองได้้ว่่า “พ่่อ หััวนี้้�ตัันนะ ไปดููหน่่อย” โครงการฟาร์์มอััจฉริิยะเพิ่่�งเริ่่�มได้้สองสามปีี ตอนนี้้�ยัังเกี่่�ยง เรื่่�องราคาเพราะเทคโนโลยีียัังสููงอยู่่ คนใช้น้้ ้อยก็ยั็ังแพง ทางกรม ส่่งเสริิมฯ ก็็มีีกลุ่่ม Young Smart ตอนนี้้�มีีไม่่ถึึง 10 คน เขาจะ alert หน่่อย แต่่ละคนเก่่งๆ ทั้้�งนั้้�น จบสููงๆ มา มีีแนวทางของ ตัวัเอง ศึึกษาจากเว็็บไซต์์มาทำำ�เอง ต้้นทุุนก็็จะต่ำำ�� ตัวัเกษตร อำำ�เภอเองก็็ปรับักลยุุทธ์์สอดคล้้องกัับการทำำ�เกษตรยุุคใหม่่ ยุคุ 4.0 ละ ใช้้เทคโนโลยีีและนวัตักรรมให้้เป็็น พััฒนาตัวัองค์์กร Smart Office ก่่อน แล้้วมาปรัับคนในองค์์กร Smart Officer คุุณต้้องพััฒนา จะอยู่่เฉยๆ ไม่่ได้้ เกษตรอำำ�เภอรุ่่นไหนเก่่าๆ ก็ต้็้องตามให้ทั้ ัน หลัังจากนั้้�นก็็ไปพััฒนาเกษตรกร Smart Farmer เพื่่�อให้ทั้ันกััน เราสนับสนุัุนบรรจุภัุัณฑ์์ให้กั้บักลุ่่มเกษตรกร แปลงใหญ่่เพื่่�อจำำ�หน่า่ยสิินค้้าออนไลน์์เนื่่�องจากสถานการณ์์ โควิิดมาแบบนี้้� การส่่งสิินค้้าผ่่านทางนี้้�จะเยอะ และสนัับสนุุน ให้้เขาจัดตั้้ ั �งเครืือข่า่ยรวมตัวกัั ันขายให้้ได้้ ไม่งั้้่ �นพ่่อค้าก็้ ็กดราคา

47 เราอยู่่ในอำำ�เภอที่่�เกษตรกรเก่่ง ความเก่่งคืือผลผลิติเพิ่่�มขึ้้�น ทุุเรีียนเพิ่่�มขึ้้�นทุุกปีี สองสามปีีที่่�ผ่่านมาตลาดส่่งออกดีีมาก ราคาพุ่่ง ปีี 2564 ทุุเรีียนราคาสููงสุดกิุิโลละ 170 บาท ปีี 2565 นี้้� 270 บาท เพิ่่�มขึ้้�นมากทั้้�งที่่�ใครไม่คาดคิ่ ดทั้้ ิ �งที่่�โควิดิ จากชาวสวน ที่่�ติิดหนี้้� เขาปลดตััวเองได้้ สัังเกตเขตนี้้�รถยนต์์ป้้ายแดงเยอะ มาก ตลาดเมืืองจีีนรัับซื้้�อเยอะ ต้้องออกก่่อนนะ ของต้้องมีี คุุณภาพ ที่่�นี่่�เรามีีเครื่่�องไมโครเวฟ 5 เครื่่�อง เพื่่�อวััดหาน้ำำ��หนััก แห้้งในเนื้้�อทุุเรีียนให้กั้บัเกษตรกร เราเอาความรู้้นี้้�จากงานวิจัิัย ของกรมวิิชาการมาใช้้ เพราะกรมวิิชาการไม่รั่บตัรวจให้้เกษตรกร เขารัับตรวจให้้ล้้ง ตััวเกษตรอำำ�เภอต้้องรับัให้กั้ับเกษตรกร ตััวเกษตรกรเขาทำำ�เองได้้ แต่่เราเซ็็นรับัรองเฉพาะลููกที่่�เรา ตรวจเท่านั้้ ่ �น คืือก่่อนเกษตรกรเก็บ็เกี่่�ยวสองถึึงสามวััน ต้้องเอา มาตรวจเปอร์์เซ็็นต์์แป้้ง จริิงๆ เขาต้้องดููตั้้�งแต่่วัันออกดอก แล้้วว่่าเขาควรจะเก็็บเกี่่�ยวเมื่่�อไหร่่ แต่่ด้้วยความที่่�ราคา ครั้้�งแรกจะสููง บางคนเขาก็็เก็บก่็ ่อน ก็็เลยต้้องมีีการตรวจเผื่่�อ ป้้องกัันปัญัหาทุุเรีียนอ่่อนออกสู่่ตลาด วิธีีิการทำำ�คืือเอาทุุเรีียน มาทั้้�งลููก เฉืือนเฉพาะตรงกลาง ผ่า่ ออกประมาณ 1 นิ้้�ว เอาแต่่เนื้้�อที่่�ยัังไม่่ถึึงเมล็ด็ สุ่่มตััวอย่่างมาทุุกพูู เอามาบด ปั่่�นละเอีียด ชั่่�ง 10 กรััม เข้้าไมโครเวฟ โดยชั่่�งจานกระดาษ ก่่อนเพื่่�อให้้ไม่มีีควา ่มชื้้�นในกระดาษเลย ใช้อุุ้ณหภูมิูิปานกลาง ไล่่ความชื้้�นไปเรื่่�อยๆ สิิบกว่่าครั้้�ง น้ำำ��หนัักนิ่่�งเมื่่�อไหร่ก็่ ็มา คำำ�นวณเป็็นน้ำำ��หนัักแป้้ง ซึ่�งม่าให้ต้รวจวัันละร้้อยกว่่าคน ขั้้�นตอนมัันเสีียเวลา ก็็หนัักอยู่่ค่่ะ เลิิกงานสี่ ่� ห้้าทุ่่มนะคะที่่�นี่่� เกษตรอำำ�เภอออกค่่าอาหาร ค่่าล่่วงเวลา ค่่าอะไรเองนะคะ แล้้วต้้องทำำ�ให้้เสร็็จ เพราะถ้้าข้้ามคืืนปุ๊๊บ ทุุเรีียนจะแก่่เพิ่่�ม ทีีนี้้� พอเกษตรกรมีีฐานะขึ้้�นมา เขาต่่างคนต่่างเก่่ง เขาไม่่ ค่่อยฟัังกัันละ รวมกลุ่่มกัันยาก เรีียกประชุุมก็็ไม่ค่่ ่อยมา คนเคยมาก็็มา เกษตรกรในพื้้�นที่่�ก็็จะมีีปััญหาเรื่่�องโรคแมลง ซึ่่�งเขาใช้้สารเคมีีเยอะมาก แต่่ละตััวอัันตราย เราพยายามเน้้น ให้้หัันมาใช้้สารชีีวภััณฑ์์ พวกไตรโคเดอร์์มา เมตาไรเซีียม บิิวเวอเรีีย คืือเรามีีสนัับสนุุน ในตู้้เย็็นมีีแต่่หััวเชื้้�อทั้้�งนั้้�นเลย แต่่เขาต้้องรวมกลุ่่ม ไม่่ใช่่รายเดี่่�ยวมาขอ แล้วอำ้ ำ�เภอขลุุง นี่ ่� น้ำำ��ท่่วมนะคะ ที่่�ท่่วมหนัักๆ คืือตำำ�บลบ่่อ ปัญัหาคืือปลููกพืืช ไม่่เหมาะสม เอาที่่�นามาปลููกทุุเรีียน ด้้วยความที่่�ราคาดีี อำ เภอขลุงเป็ นอำ เภอใหญ่ ก็เหมาะที่จะทำ เป็ น Learning City เนื่องจากเกษตรกรที่นี่เก่ งมาก และข้ อเด่ นคือมีหลายจุดเรียนรู ้ เกษตรกรก็็อยากปลููกอะไรที่่�ขายได้้ราคา แต่่ปลููกไปแล้วมั้ ัน ยืืนต้้นตาย ก็็แนะนำำ�ให้้เปลี่่�ยนพืืช เคยปลููกอะไรได้้ปลููก ปลููกพืืชอายุุสั้้�น เราสนัับสนุุนพัันธุ์์ผััก เพื่่�อให้้เขาสามารถ อยู่่ได้้ กว่่าทุุเรีียนจะให้้ผลห้าปี้ ี กำำ�ลัังโตแล้ว้มาตาย แต่่ปลููกผััก ได้้ทุุกวัันนะ ตอนนี้้�ภารกิิจของกรมฯ คืือพยายามจััดตั้้�งกลุ่่ม Young Smart รุ่่นใหม่่มาสานต่่อ เพราะรุ่่นเก่่าก็็เริ่่�มอายุุเยอะ มีีข้้อกำำ�หนดว่่าคนที่่�มา มีีอายุุตั้้�งแต่่ 17-45 ปีี สัังเกตคนทางนี้้� จบมาไม่่ค่่อยทำำ�งานอย่่างอื่่�น จะมาทำำ�สวน เพราะต้้นทุุน การผลิิตทุุเรีียนไม่่ได้้สููงมากนะคะ ถ้้าคนไม่่ได้้สััมผััสจะไม่่รู้้ ที่่�เขาบอกปุ๋๋�ยราคาแพง ถ้้าเทีียบกัับการทำำ�ไร่่ ยัังน้้อยกว่่า เทีียบกัับจัังหวััดอื่่�นยัังน้้อย น่่าทำำ� 20-30 ปีีที่่�ผ่่านมา ราคา ทุุเรีียน 15 บาท เพราะไม่่มีีตลาดส่่งออก ตอนหลัังมีีตลาด ส่่งออก ราคาพุ่่ง แต่่เราก็็ต้้องทำำ�คุุณภาพ เราบัังคัับเลยว่่า เกษตรกรทุุกคนต้้องได้้มาตรฐาน GAP (Good Agriculture Practices การผลิิตทางการเกษตรที่่�ดีีและเหมาะสม) ถึึงจะ สามารถขายให้้กัับล้้งได้้ แล้วก็้ ็พยายามให้้เขาตั้้�งกลุ่่มทำำ�ล้้ง เอง แต่่ก็็มีีปััญหาเรื่่�องภาษาอยู่่ ทิิศทางเกษตรกรรมในอนาคตของอำำ�เภอขยายวงกว้้าง มากขึ้้�น สัังเกตจากการตั้้�งกลุ่่มแปลงใหญ่่ ตอนแรกมีีแค่่ ตำำ�บลละกลุ่่ม ตอนนี้้�เป็็นสองสามกลุ่่มต่่อตำำ�บล ส่่วนจะทำำ� Learning City ให้้ยั่่�งยืืน ก็็ต้้องให้้ออกมาเป็็นรููปธรรมให้้ได้้ เราพยายามถ่่ายทอดต่่อ ชี้้�นำำ�ให้้เกษตรกรเห็็นข้้อดีีมีีคนจาก ที่่�อื่่�นที่่�เขาไม่่ประสบความสำำ�เร็็จมาขอศึึกษาดููงาน เราก็็หาคน มาถ่่ายทอดให้้กัับอำำ�เภออื่่�น จัังหวััดอื่่�น ถ้้าเขาได้้มาเห็็นว่่าที่่�นี่ ่� เศรษฐกิิจดีีก็็ควรจะมีีการทำำ�ตามบ้า้ง” ลำำ ไพร ปรีีชาโชติิ หัวัหน้า้สำำนัักงานเกษตรอำำเภอขลุุง

48 “เดิิมอำำเภอขลุุงมีีฐานะเป็็ น “เมืืองขลุุง” มีีเจ้าเ ้ มืืองปกครอง จนในสมััยรััชกาลที่่� 5 ร.ศ. 128 ขลุุงได้รว้มกับัเมืืองทุ่่งให ทุ่่ญ่่ คืือเมืืองแสนตุ้้ง ตุ้้รวมมาเป็็ นเมืืองขลุุง ต่อ่มารวมเมืืองจัันทบุุรีี เมืืองระยอง เมืืองขลุุง เป็็ นมณฑลเทศาภิบิ าล เรีียกว่่ า “มณฑล จัันทบุุรีี” มาเป็็ นได้ปี้ี เดีียวก็็ยกเลิิก ทำำ ให้้ เรามีศีาลหลัักเมืือง ปกติิตามอำำเภอจะไม่มี่ศีาลหลัักเมืือง มีตี ามจัังหวััดเท่า่ นั้้น� ภารกิิจเทศบาลในการพััฒนาเมืือง เราพยายามทำำ�กิิจกรรมสองศาสนา สามวััฒนธรรม เทศบาลเมืืองขลุุงมีีศาสนาพุทุธกับัศาสนาคริสต์ิ ์ วััฒนธรรม คืือไทยพุทุธ ไทยจีีน คาทอลิิกหรืือคริิสต์์ ทุุกวัันที่่� 15 เมษายนเราจััด กิิจกรรมขบวนแห่่สองศาสนา สามวััฒนธรรม แห่่ทางพุุทธก่่อน เชิิญรููป พระเกจิิอาจารย์์มาให้ค้นสรงน้ำำ�� วััฒนธรรมจีีนก็็แห่ท่่า่นฮุดุโจ้ว้ ศาลหลัักเมืือง ขลุุง ทางคริิสต์์ก็็แห่่รููปพระเยซููเจ้า้พระหฤทััย เพราะเดืือนเมษายนก็็เป็็น ช่่วงเทศกาลปััสกา ฉลองการกลัับคืืนชีีพของพระเยซูู ซึ่่�งตรงเทศกาลกัับ ของพุุทธและจีีน คืือขลุุงมีีสามวััฒนธรรม แต่วั่ ัฒนธรรมญวนไม่่ค่่อยพููดถึึง แต่ช่่ว่งงานแห่่จะเห็็นชัดัเลย ชาวเวีียดนามตอนกลางอพยพมาเมื่่�อสามร้้อย กว่่าปีีก่่อน ตอนนั้้�นคนคาทอลิิกถููกเบีียดเบีียนไม่่ให้้นัับถืือศาสนาคริิสต์์ ต้้องนัับถืือศาสนาจีีน จึึงย้้ายถิ่่�นกััน 40-50 คนมาที่่�จัังหวััดจัันทบุุรีีมีีการ เจริิญเผ่่าพัันธุ์์ขึ้้�นมา จนถึึงสมััยกรุุงศรีีอยุุธยาแตก มีีชาวคาทอลิิกประมาณ แปดพัันคน พอพระเจ้าตา้กเกณฑ์์ทหารไปตีีกรุุงศรีีอยุุธยาคืืน ชาวคริสต์ิ ์ ส่่วนหนึ่่�งก็็หนีีไม่่ยอมเป็็นทหาร ชาวคริสต์ิ ์ส่่วนหนึ่่�งไปกัับพระเจ้้าตาก พอตีีกรุุงศรีีฯ คืืนมาได้้ ชาวคริสต์ิ ์ส่่วนหนึ่่�งก็็อยู่่ที่่�อยุุธยา บางคนมาแถว สามเสน มาวัดักาลหว่่าร์์ เหลืือกลัับมาตั้้�งชุุมชนที่่�จัันทบุุรีี และย้า้ยมาที่่�ขลุุง เมื่่�อ 152 ปีีที่่�แล้้ว ตอนนี้้�มีีชาวคริิสต์์ที่่�อำำ�เภอขลุุงประมาณเกืือบสามพัันคน อยู่่ในทะเบีียนของวััด ผอ.สมชาย ทัับยาง ผู้้อำำ�นวยการกองการศึึกษาคนก่่อน ทำำ�โครงการ “ฟื้้�นฟููภาษาและวััฒนธรรมญวนของชาวไทยเชื้้�อสายเวีียดนาม ชุุมชน เทศบาลเมืืองขลุุง” ภาษาเวีียดนามที่่�ใช้กั้ันจะอยู่่ในการสวดศพ เป็็นภาษา เวีียดนามโบราณ ตัวัผมเองเป็็นคาทอลิิก แฟนผมพูดูเวีียดนามได้้ แต่พ่ อไป เที่่�ยวเวีียดนาม เขาก็็ถามว่่าทำำ�ไมพููดภาษาเวีียดนามโบราณได้้ ซึ่่�งกว่่าจะ ปรัับตััวได้้ต้้องสองสามวัันถึึงจะคุุยกัันรู้้เรื่่�อง ทำำ�ให้รู้้้ว่่าเราต่่างจากเขามาก ทีีนี้้�ผู้้ที่่�จะถ่่ายทอดคืือคนสููงอายุุแล้้ว เขาไม่่ใช่ครูู่ การจะถ่่ายทอดหรืือเรีียน ตามหลัักการมัันลำำ�บาก จึึงไม่สา่มารถถ่า่ยทอดได้้ ซึ่�ง่คนคาทอลิิกที่่�สามารถ พููดภาษาเวีียดนามได้้มีีไม่่เกิินร้้อย ผมว่่าการสวดศพภาษาเวีียดนามไม่่เกิิน ยี่ ่� สิิบปีีคงจะหายไปเพราะคนแก่่ๆ หมดไป คนนำำ�สวดตรงนี้้�ก็็จะหายไป ทางวััดพระหฤทััยแห่่งพระเยซููเจ้า้ขลุุงก็็พยายามรัักษาไว้้ ทุุกวัันอาทิตย์ิ ์ จะมีีการสวดเป็็นภาษาเวีียดนามก่่อนพิธีีมิิ สซา ิถ้้ามีีคนตายก็็ต้้องสวด ภาษาเวีียดนาม ส่่วนวััฒนธรรมญวนก็็มีีเลีียนแบบแต่่งชุุดอ๋๋าวหย่า่ย (ชุุดประจำำ�ชาติิเวีียดนาม) อาหารญวนก็มีี็อย่่าง กููละแง ซึ่่�งผมไปเวีียดนาม สั่่�งกููละแงมา คืือน้ำำ��หมี่ ่� ผััดปููเรานี่่�แหละ ของเราใส่่เส้้น ของเขาเป็็นปูลู้้วน แต่่น้ำำ��เป็็นน้ำำ��จากผัดก๋ั ๋วยเตี๋๋�ยวปูู คืือมีีความต่่างกัันนิิดนึึง แต่่กิินแล้ว้มัันใช่่ รสชาติิเดีียวกััน ขนมญวนก็็ขนมเบื้้�อง ขนมไส้้มะพร้าว้ เขาเรีียก บั้้�นเชด เป็็นลููกกลมๆ ขนมแป้้งมีีไส้้ต้้มกัับกะทิิ ต้้นหอม ไส้้หวานจากมะพร้้าว ใส่่น้ำำ��ตาล

49 โครงการรื้้�อฟื้้�นภาษาญวนที่่�ผมคุุยกัับผอ.สมชายที่่�ย้้ายไป เป็็นความคิดิที่่�เราอยาก ทำำ�เป็็นเมืืองท่่องเที่่�ยว จะมีีจัักรยาน 30-40 คััน เหมืือนนัักท่่องเที่่�ยวมาหนึ่่�งรถบััส ได้้จัักรยานฟรีีปั่่�นไป มีีนัักเรีียนเป็็นมััคคุุเทศก์์ เด็็กได้้รัับจ็็อบ บางทีีวัันเด็็กเราแจก จัักรยานเป็็นร้้อยคัันอยู่่แล้้ว เราขอใหม่่มา 40 คัันเข้้าโครงการนี้้�ได้้ ก็็ได้้ออกกำำ�ลัังกาย ได้้บรรยากาศ ผ่่านไปแต่่ละจุุดก็็สามารถแนะนำำ�ได้้ ตรงนี้้�เป็็นวััดวัันยาวบนนะ สร้้างมาตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. 2100 เป็็นวััดเก่่าแก่่ที่่�สุุดของจัังหวััดจัันทบุุรีีตรงนี้้�เป็็นวััดคริิสต์์ ตรงนี้้�เป็็นศาลหลัักเมืือง โรงเจ สถานีีตำำ�รวจ ที่่�ดิิน อำำ�เภอ คืือแนะนำำ�ให้้เขาเที่่�ยวเชิิง วััฒนธรรม ปั่่�นมาถึึงตลาดสด ตลาดสดของเราเป็็นตลาดสดน่าซื้่ ้�อ เทศบาลของเราเป็็น เทศบาลที่่�สะอาดที่่�สุุด ได้้รัับรางวััลยกย่่องจนเขาไม่่ให้้ส่่งประกวดแล้้ว เพราะถ้้าส่่ง ประกวดคนอื่่�นเขาไม่่ได้้ ในเมืืองขลุุงก็็อยู่่กัันแบบสงบ ไม่มีี่เรื่่�องทะเลาะเบาะแว้้งอะไร คนขลุุงเป็็นคนเรีียบง่่าย เข้้ากัับคนได้้ไม่่ยากเท่่าไหร่่ การแข่่งขัันก็็ไม่สูู่ง การเมืืองก็็ แข่่งขัันกัันไม่่สููงเท่่าไหร่่ เปิิดใจรัับเรื่่�องต่่างๆ เพื่่�อเรีียนรู้้ เรายิินดีีต้้อนรัับนัักท่่องเที่่�ยวที่่� เข้้ามา สโลแกนเมืืองขลุุงคืือ “ขลุุงเมืืองสะอาด ปราศจากมลพิิษ เสริิมสร้้างคุุณภาพชีีวิิต พััฒนาเศรษฐกิิจและการศึึกษา ประสานความร่ว่มมืือ ยึึดถืือความโปร่่งใส ใส่่ใจ ประชาชน” งานของเราคืือพััฒนาคุุณภาพชีีวิติและการศึึกษา อย่่างผู้้สููงอายุุเราดููแลเขา อย่่างดีีเลย จากคนที่่�ไม่่เป็็นอะไรเลย มาเล่่นอัังกะลุุงได้้ จัักสาน ทำำ�โน่่นนี่่�ได้้ ผู้้สููงอายุุ ที่่�ขลุุงมีีประมาณพัันคนจากประชากรในเขตเทศบาลเมืืองขลุุงหมื่่�นหนึ่่�งพัันกว่่าคน ประมาณ 10% เราดููแลกััน มีีชมรมผู้้สููงอายุุ ศููนย์พั์ ัฒนาผู้้สููงอายุุ แล้ว้เราก็็พยายาม ผลัักดัันด้้านการศึึกษา จากเทศบาลทั่่�วไปเขามีีป. 6 ม. 3 แต่่เราผลัักดัันให้มีี้ จนถึึงม.6 เพื่่�อให้้คนมาเรีียนที่่�นี่่�โดยเสีียค่่าใช้้จ่่ายน้้อย รุ่่นแรกที่่�ผมจำำ�ได้้เลย มีีคนนึึงจากเทศบาล ขลุุงไปสอบเข้้าจุุฬาฯ ได้้ ส่่วนใหญ่่จะไปเรีียนต่่อมหาวิิทยาลััยราชภััฏรำำ�ไพพรรณีี อยู่่ใกล้้พ่่อแม่่ ทุ่่นค่่าใช้้จ่่าย แล้ว้ในโรงเรีียนเทศบาลขลุุง 2 แห่่ง เราฝึึกเด็็กให้รู้้จั้ ักรัักษา ความสะอาด การเก็็บขยะ การคัดัแยกขยะ ต้้องสอนเขาแต่่เล็็ก ฝึึกคัดัแยกขยะตั้้�งแต่่ ศููนย์์เด็็กเล็็ก บอกเขาว่่าอัันนี้้�เป็็นขยะรีีไซเคิลินะ อัันนี้้�เป็็นขยะใช้้ใหม่่ได้้ เขาก็็ติิดตััว ไปใช้้ที่่�บ้้าน ในฐานะรองนายกฯ เราก็็รัับฟัังประชาชน สิ่่�งที่่�ประชาชนต้้องการเราต้้องทำำ� โดยทำำ� ประชาคมมา 7 อย่่าง 10 อย่่าง เราก็็มาคุุยกับัเขา เรีียงลำำ�ดับควาัมสำำ�คัญั เอาเสีียง ประชาชนเป็็นหลัักว่่าทำำ�สิ่่�งไหนก่่อน ถ้้าเรามีีงบพอ เราตอบสนองประชาชนก่่อน เพราะเรามาเพื่่�อรัับใช้้ประชาชน ไม่่ได้้มาเป็็นนายประชาชน แต่่สิ่่�งที่่�อยากเห็็นในฝัันคืือ เมืืองท่่องเที่่�ยวเชิิงวััฒนธรรม ผมมองทั้้�งเมืืองขลุุงเป็็นศููนย์์เรีียนรู้้ได้้หมด มีีเรื่่�องเล่่า เมืืองน่่าติิดตาม และพื้้�นที่่�เราเล็็ก 3.18 ตารางกิิโลเมตร ขี่จั ่� ักรยานแป๊๊บเดีียว ก็็รอบเมืือง” ผมมองท้ งเมืองขลุง ั เป็ นศูนย์เรียนรู ้ ได้ หมด มีเรืองเล่ ่ า เมืองน่ าติดตาม และพื้นที่เราเล็ก 3.18 ตารางกิโลเมตร ขี่จักรยานแป๊ บเดียว ก็รอบเมือง วัันชััย ทรงพลอย รองนายกเทศมนตรีีเมืืองขลุุง เทศบาลเมืืองขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี

50 “จัันทบุุรีีเป็็ นจัังหวััดที่่�อุุดมสมบูรูณ์์มีีแหล่ง่ ท่อ่งเที่่�ยวครบ ทั้้ง�น้ำต ำ ก ทะเล ภููเขา อาหารก็ค่็อ่นข้าง้ อุุดมสมบูรูณ์์มีอีาหารทะเล กุ้้งหกุ้้อยปูปูลาครบ ช่ว่งหน้า้ ผลไม้้ เดืือนมีีนาคมถึึงมิถุิุนายนมีทั้้ ีง�ทุุเรีียน มัังคุุด เงาะ ลองกอง ลางสาด ทำำ ให้นั้ ักท่อ่งเที่่�ยวนิิยมมาเที่่�ยวช่ว่งนี้้� ค่อ่นข้างเย้อะ คนจัันท์ส่์ ่ วนใหญ่มี่อีาชีีพทำำสวน บ้านเ ้รา ทำธุำุรกิจิพลอย เพราะจัันทบุุรีีมีีเหมืืองแร่่ อยู่่อำำเภอท่าให ่ม่่ มีีชาวต่างชาติิ ่บิินเข้ามา้ซื้อ้�พลอยกลับั ไปขาย ช่ว่ งโควิิด ก็็กระทบ ทำำ ให้ชา้วต่างชาติิเ ่ข้ามา้ซื้อ้� ไม่่ ได้้ กระทบ หลายอาชีีพ ก็ต้็อ้งปรัับตัวั โรงแรมก็ปิ็ิ ดไปเลยเป็็ นเดืือน ตอนนี้้ค่�อ่ยๆ ดีขึ้้ี�น ที่่นี่่� �พนัักงานไม่่ ได้้ เยอะก็็สามารถไปต่อ่ ได้้ มีลูีูกค้า้ที่่�ไม่่ ใช่นั่ ักท่อ่งเที่่�ยว เช่น มางานแ่ต่ง งาน่บวช มาธุุระ คนในท้อ้งที่่บ�างทีก็ี ็ให้ญาติิมา ้พััก ตะปอน การ์์เด้้น รีีสอร์ท์เปิดปีิ ี 2557 ตอนแรกมาเราทำำ�ฟรอนต์์ พนัักงานต้้อนรัับ จนเป็็นผู้้จัดัการ เราต้้องทำำ�ให้้เป็็นทุุกอย่า่ง ทำำ�ความสะอาดก็็ทำำ�ได้้นะ เราชอบบริิหาร ชอบแก้้ไขปัญัหา ชอบเจอลููกค้้า เราเป็็นคนที่่�นี่่� ไปเรีียนกรุุงเทพฯ จบรััฐประศาสน ศาสตร์์ ดููแตกต่า่งจากงานโรงแรมใช่มั้้่ �ย(หัวัเราะ) แต่่กลับัมาทำำ�งาน ที่่�จัันท์์เพราะได้้อยู่่กับคัรอบครัวั ได้ดูู้แลพ่่อแม่่ ที่่�บ้า้นก็มีีธุ็ุรกิิจให้้เรา ทำำ�ต่่อได้้ เมืืองก็็เปลี่่�ยนแปลงไปเยอะ จากเมื่่�อก่่อนคนอาจไม่่ค่่อย มาเที่่�ยว พอมีีโปรโมตการท่่องเที่่�ยว มีีโฮมสเตย์์ นัักท่่องเที่่�ยว รู้้จัักจัันทบุรีีุก็็มีีนัักท่่องเที่่�ยวมาเยอะมาก ช่่วงหน้้าผลไม้้โรงแรม จะมีีลููกค้า้เยอะ ร้้านอาหารก็็คนเยอะ แต่่พอหมดหน้้าผลไม้้ คนก็็หายไม่่มาเที่่�ยวเท่า่ ไหร่่ ก็็อยากให้มีี้การโปรโมตการท่่องเที่่�ยว ที่่�ทำำ�ให้้คนอยากมาเที่่�ยวช่่วงหน้้านอกฤดููผลไม้ด้้ ้วย อยากให้้เที่่�ยว ได้้ตลอดปีี น่่าจะต้้องมีีแลนด์์มาร์์กให้้เกิิดความรู้้สึึกอยากจะมา มีีอีีเวนต์บ้์า้ง แต่่ที่่�ผ่า่นมาอาจไม่่ได้้โปรโมตให้ค้นเข้า้มา ความคึึกคััก เลยกระจุุกอยู่่แค่่สามสี่่�เดืือนช่่วงหน้้าผลไม้้