WeCitizens : เสียงขลุง

51 ตอนนี้้�คนส่่วนใหญ่่เริ่่�มทำำ�สวนทุุเรีียนมากขึ้้�น สวนที่่�มีีอยู่่ ก็็ตััดเงาะ ตััดมัังคุุด เพื่่�อปลููกทุุเรีียน เพราะเงาะราคาถููก ต่่อไป อาจมีีอะไรให้้คนเข้้ามาอยากลงทุุน พอคนเข้้ามาก็็สร้้างงาน สร้า้งรายได้้ ปัญัหาของเมืืองที่่�อยากให้้แก้้ไข 3 ข้้อ หนึ่่�ง. การขนส่่ง สาธารณะมาไม่่ถึึงนอกเมืือง อยู่่แค่่ในเมืือง อยากให้้กระจายออกมา ทุุกส่ว่น ของเราอยู่่ริิมถนนสุขุุมวิทิบางทีีลููกค้า้มา ถ้า้เขาไม่มีี่รถยนต์์ ก็็ไม่่สามารถออกไปเที่่�ยวไหนได้้ ถ้้ามีีขนส่่งสาธารณะมาถึึง หรืือพาไปเที่่�ยวน้ำำ��ตกพลิ้้ว�ก็็อาจจะทำำ�ให้นั้ักท่่องเที่่�ยวที่่�ไม่มีี่รถยนต์์ ส่่วนตัวัมาเที่่�ยวได้้ ส่่วนคนในเมืืองก็็มีีรถยนต์์ เพราะไม่ส่ะดวก บัังคัับให้้เราต้้องซื้้�อรถมอเตอร์์ไซค์์ สอง. อยากให้้คนเข้้าถึึงสวััสดิิการรััฐทั่่�วถึึงกว่่านี้้� อยากให้ส้อง ปััจจััยพื้้�นฐาน ด้า้นการรัักษาพยาบาล และการศึึกษา เข้า้ถึึงมาก กว่่านี้้� เพราะเป็็นสิ่่�งสำำ�คััญ อย่่างบางทีีเขาอยู่่ไกลจะเดิินทางมา รัักษา โรงพยาบาลประจำำ�ตำำ�บล ประจำำ�อำำ�เภอ รัับรองไม่พ่อ เครื่่�องไม้้เครื่่�องมืือไม่่ได้ค้รบขนาดนั้้�น สาม. เรื่่�องสวน ช่ว่งนี้้ค�นมา ลงทุุนกัับสวนเยอะ ในอนาคตคิิดว่่าทุุเรีียนคงเยอะมาก อยากให้้ มีีแหล่่งรองรัับ บางทีีอะไรที่่�เยอะเกิินไปก็็จะถููกกดราคา ค่่าปุ๋๋�ย ก็็แพง ระหว่่างช่่วงที่่�ไปถึึงปลายทางเราอาจโดนกดราคา อยากให้้ มีีการควบคุุมราคา เพราะมัันคืือปากท้้องของคนที่่�นี่่�” กนกวรรณ สััจจาธรรม ผู้้จััดกา ผู้้รตะปอน การ์์เด้น รีีส ้อร์์ ท เราเป็ นคนที่นี่ ไปเรียนกรุงเทพฯ จบรัฐประศาสนศาสตร์ ดูแตกต่ าง จากงานโรงแรมใช่ มั้ ย (หัวเราะ)

52 “เราซึึมซับัเรื่่�องชุุมชนมาตั้้งแ�ต่่ เด็็ก แต่ก่่อ่นที่่� เราจะเป็็ นนัักเล่าเ่ รื่่�องของชุุมชน ข้อมูู้ลมัันกระจััด กระจาย ไม่ป่ ะติิดปะต่อ่จากปู่่ย่ า่ตายาย คนเฒ่า่ คนแก่่ เล่าใ่ห้ฟั้ ัง จากนั้้น�มีีโครงการ OTOP Village การท่อ่งเที่่�ยวเมืืองรอง ฝึึ กอบรมให้มี้นัี ักเล่า่ เรื่่�องชุุมชน เลยได้้ เข้าเ ้ ป็็ นหนึ่่�งในสมาชิิกนัักเล่าเ่ รื่่�อง ชุุมชนของตำบำลตะปอนซัักสี่่�ห้า้ปีีที่่�แล้ว้มีทีีมเข้ามา้ รีีเสิิร์์ ชข้อมูู้ล นำข้ำอมูู้ลต่างๆ มา่ตกผลึึกรวมกััน ตอนนั้้น�ชุุมชนตะปอนมีสิ่่ี� งโดดเด่น่ ที่่สุ�ุดคืือตลาด โบราณ 270 ปีี ของดีบ้ีาน้ตะปอน คนริิเริ่่� มเป็็ น ลุุงกาญจน์ (กาญ ์จน์ ก์รณีย์ี์ประธานสภาวััฒนธรรม อำำเภอขลุุง) ทำตำลาดยัังไงให้้ เป็็ นจุุดเด่น ่ก็็ให้้ ใส่ชุ่ ุดไทย ตอนนั้้นเ�ราก็ทำ็ห่ำอ่หมกมาขาย เห็็นผลตอบรัับดีี ตั้้งแ�ต่ก่่อ่นมีีละครบุุพเพสัันนิวิาสอีีก กลายเป็็ นมีี สถานที่่�ให้ค้นแต่ง่ตัวัเป็็ นชุุดไทยมาเที่่�ยว เราก็็ใส่่ เสื้้�อ คอกระเช้า ้ผ้า้ถุุง สไบเฉีียงบ้าง ้ทุุกวัันเสาร์์ คืือแม่ค้่า้ แถวนี้้ต่�าง่บอกกัันว่่ า ขายของไม่ค่่อ่ ยได้อ้ ะไร ได้ชุุ้ด นี่่�แหละ ระดมซื้อกั้� ันทุุกคน ตอนนั้้น ขายข�องไม่พ่อ ค่า่ชุุดด้ว้ย คืือสนุุกมาก พอช่ว่ งโควิิดก็ซบ็เซาไป ตำำ�บลตะปอนค่่อนข้้างมีีวััฒนธรรมเข้้มแข้้ง มีีการ สืืบทอดกัันมายาวนาน มีีหลายประเพณีีเด่่นๆ ช่่วงก่่อน ออกพรรษาจะมีีเดิินบาตรแถว เหมืือนเป็็นการซ้้อมเดิิน ตัักบาตรเทโว พระจะไปโปรดตามบ้้าน ใส่่บาตรข้้าวสาร อาหารแห้้ง มีีเส้้นทางเดิินประมาณสามวัันล่ว่งหน้า้พอช่ว่ง ออกพรรษา ประเพณีีตัักบาตรเทโว ชุุมชนตะปอนไม่่ได้้ มีีแค่ต่ ะปอนน้้อย ตะปอนใหญ่่ จะมีีหนองเสม็ด็ ซึ่�งเ่ทศกาล ตัักบาตรเทโวของเราจะเวีียนตัักบาตรกัันสามวัดั อย่า่งปีนี้้� เวีียนมาที่่�วัดตั ะปอนใหญ่่ หลัังจากตัักบาตรเทโวเสร็็จมีีเทศกาล เทศน์์มหาชาติิซึ่�ง่พิิเศษกว่่าที่่�อื่่�นที่่�มีีเทศน์์แค่่เช้า้จนถึึงเย็็น แต่่ชุุมชนแถวนี้้�จะเทศน์์กัันตั้้�งแต่่เช้้าจนถึึงเช้้าอีีกวััน 24 ชั่่�วโมง เป็็นประเพณีีสืืบทอดมาทุุกปีี เป็็นเทศกาลที่่�ชอบ มากที่่�สุุด คืือตอนเด็็กๆ เราไม่่ได้้ไปวััดเพื่่�อไปฟัังเทศน์์ มหาชาติิหรอก เราไปเพราะมีีงาน มีีคนมาขายของ มีีของแปลกๆ เขาจะเทศน์์เป็็นกััณฑ์์ พอซัักประมาณ 4-5 โมง เป็็นกััณฑ์์กััณหาชาลีี จะมีีคนแต่่งตััวเป็็นชููชก กััณหา ชาลีีจููงเด็็กไปตามวััด เรี่่�ยไรเงิิน สำำ�หรัับเราก็็สนุุกดีี มีีแต่่งคอสเพลย์์ ตำำ�บลตะปอนมีีเรื่่�องเล่่ามากมาย ที่่�ค่่อนข้้างเด่่นคืือ ผ้้าพระบาท ซึ่่�งมีีการแห่่รอบหมู่่บ้้านตั้้�งแต่่ตะปอนใหญ่่ ตะปอนน้้อย หนองเสม็็ด ให้้ทุุกคนได้้สรงน้ำำ��พระ สรงน้ำำ�� ผ้า้รองพระบาท เสร็็จแล้ว้จะมีีการก่่อกองพระทราย จุดุเด่่น ที่่�วััดเราคืือกองพระทรายก่่อตามจำำ�นวนปีี พ.ศ. อย่่างปีีนี้้� เราก็ก่็่อ 2565 กอง เริ่่�มเป็็นประเพณีีกัันมาตั้้�งแต่่เรายัังเด็็ก ก็็เพิ่่�มกองมาเรื่่�อยๆ มีีประกวดกองพระทรายต้้องมีีความ คิิดสร้้างสรรค์์ด้้วย พอจบการก่่อกองพระทรายก็็เป็็นการ ทำำ�บุุญศาลา คืือเมื่่�อก่่อนถนนสายเก่่า (ถนนสุุขุุมวิิท สายขลุุง-พลิ้้�ว) เส้้นนี้้�เป็็นเส้้นทางหลััก จะมีีศาลาพัักทาง ก็็เหมืือนทำำ�บุุญให้้วิิญญาณบรรพบุุรุุษไร้ญา้ ติิ สลัับๆ ไปตามศาลาต่่างๆ ต่่อเนื่่�องกัันไปจนถึึงสิ้้�นเดืือน เทศกาล สงกรานต์์ของเราเลยไม่่ใช่่แค่่ 1-2 วััน แต่่ยาวไปถึึงสิ้้�นเดืือน ในส่่วนของชุุมชนตะปอนน้้อยตะปอนใหญ่่ อาชีีพ ส่่วนมากของชาวบ้้านคืือการทำำ�เกษตร ทำำ�สวน ทำำ�นา ทำำ�ประมง คืือเราทำำ�อาชีีพทั้้�งปีี สมมติิ หน้า้ผลไม้้ มาเที่่�ยว มาเก็บ็ผลไม้้ ดูวิูธีีิการเก็บ็ เรีียนรู้้การเป็็นชาวสวน แต่่จริิงๆ พวกทุุเรีียน เราไม่่ได้ทำ้ ำ�แค่่เฉพาะช่ว่ งที่่�เก็บ็ผลได้้ มีีช่ว่งเริ่่�ม บำำ�รุุงต้้น ตัดัแต่่งกิ่่�ง ช่ว่ งประมาณปลายธัันวาคม จะมีีดอก ก็็จะต้้องมีีการตััดตาดอกให้้ทุุเรีียนผสมกััน ต้้องทำำ�ตอน กลางคืืน ช่่วงอากาศเย็็นๆ ดอกถึึงจะติิดดีีก็็สามารถมา ท่่องเที่่�ยวเรีียนรู้้วิิธีีการทำำ�ทุุเรีียนได้้ ไม่่จำำ�เป็็นต้้องมา เฉพาะช่่วงผลไม้้ออก ในส่่วนของวััฒนธรรม ก็็มีีโบสถ์์เก่่า วััดตะปอนน้้อย ข้้างในเป็็นจิติรกรรมฝาผนััง ภาพฝรั่่�งฮอลัันดา เงาะป่่า เป็็นของเก่่าที่่�กรมศิิลปากรมาบููรณะ ไม่่ได้้มีีการเปลี่่�ยน แปลงอะไรทั้้�งสิ้้�น หมายความว่่าสมััยก่่อนในส่ว่นวััด ตะปอนน้้อยมีีท่่าเรืือที่่�ชาวต่่างชาติิมาติิดต่่อค้้าขาย กัับคนไทย วััดตะปอนใหญ่่สร้้างในช่่วงอยุุธยาตอนปลาย โบสถ์์เป็็นสีีขาวสิ่่�งที่่�สัังเกตได้้จากโบสถ์์วััดตะปอนน้้อย กัับวััดตะปอนใหญ่่ ว่่าเมื่่�อก่่อนเราอยู่่ใกล้้ทะเลมากๆ คืือประตููทางเข้า้โบสถ์์จะเข้้าจากด้้านข้้าง ซึ่่�งแตกต่่าง จากโบสถ์์สมััยนี้้�ที่่�เข้้าด้้านหน้้า แล้วมีี ้ ประตููออกด้้านหลััง สองข้้าง สาเหตุุเพราะว่่าสมััยก่่อนอยู่่ใกล้้ทะเล ก็็รัักษา สภาพแวดล้้อมข้้างในโดยไม่่ให้้ไอทะเลเข้้ามาตรงๆ ไม่่งั้้�นไอทะเลที่่�เข้้ามาจะกัดัเซาะข้้างใน โบสถ์์ข้้างหน้้า ไม่่มีีประตูู จะเข้้าจากด้้านข้้าง ออกหลัังพระประธาน เพีียงแต่่ที่่�วัดตั ะปอนใหญ่่ไม่่ได้มีีจิ้ติรกรรมฝาผนััง แต่สิ่่่ �งที่่� สัังเกตได้้ว่่าเรารัับวััฒนธรรมจากชาวต่่างชาติิที่่�มาติิดต่่อ ค้้าขายกัับเราคืือช่่อฟ้้าใบระกาเป็็นลัักษณะเหมืือน รููปเก๋๋งจีีน

53 ปััญหาของชุุมชนคืือแต่่ละชุุมชนแยกกัันทำำ�งาน ไม่่ได้้รวมตัวกัั ัน แต่่ข้้อมููลมัันเชื่่�อมต่่อมาตั้้�งแต่่ในตััวเมืืองจนถึึงปลายทาง เพราะเป็็น เส้้นทางเดีียวกััน อย่่างเช่่นทำำ�ไมถึึงชื่่�อตะปอนน้้อย ตะปอนใหญ่่ คานรูดู เกวีียนหััก มีีเรื่่�องเล่่ามาว่่า สมััยก่่อน มีีพ่่อค้า้เดิินทางมา เริ่่�มต้้นตั้้�งแต่่ ในเมืืองจัันท์์ สมััยนั้้�นเรีียกว่่า บ้้านรูดูก็็ขัับเกวีียนมาเรื่่�อยๆ จนถึึงที่่� ชุุมชนตะปอน มาถึึงช่ว่งกองพระทราย ซึ่�งเ่ ป็็นทรายทะเล คืือพื้้�นมัันร้้อน ลาที่่�เทีียมเกวีียนมา ก็็เกิดิอาการที่่�เขาเรีียกว่่า ตะโพง คืือเหมืือนการควบ ของสััตว์์ พอมาถึึงช่่วงตะปอนน้้อย ก็็เริ่่�มตะโพงน้้อยๆ เพราะร้้อน พอถึึงช่่วงตะปอนใหญ่่ ก็็เริ่่�มตะโพงใหญ่่ คืือสัันนิิษฐานว่่าเกิดิจากการ ตะโพงของสััตว์์ที่่�เทีียมเกวีียนมา แล้้วเสีียงก็็เพี้้�ยนมาเป็็นตะปอนน้้อย ตะปอนใหญ่่ พอไปถึึงช่่วงคานรููด ด้้วยความที่่�มัันวิ่่�งมา เกวีียนไม่่ได้้ ปลอดภััย ก็็เริ่่�มคานรููด พอถึึงช่่วงเกวีียนหััก ปรากฏว่่าเกวีียนก็็หัักลง เลยมีีเรื่่�องเล่่าว่่าทำำ�ไมชุุมชนนี้้�ถึึงชื่่�อแบบนี้้� ชุมขนเรามีความพรอม มีของแล ้ ้ ว น่ าจะสืบทอดได้ เป็ นการสืบสาน วัฒนธรรมของหมู่ บ้ านเรา แค่ ว่ าเราจะสานต่ อยังไง เรื่่�องเล่่าพวกนี้้�มีีคนรวบรวมทำำ�เป็็นข้้อมููลเป็็นเล่่มไว้้อยู่่ที่่�อบต. ตะปอน ว่่ามีีประวััติิเป็็นมายัังไง วัตถุั ุโบราณต่่างๆ ที่่�เรามีีความ เป็็นมายัังไง ได้รั้ับการรัับรองแล้้วโดยกรมศิิลปากร ซึ่่�งในแง่่ วััฒนธรรม น่่าจะมีีศููนย์์ในการเก็บ็รวบรวมข้้อมููล เพราะข้้อมููล ค่่อนข้้างเยอะ แต่่ละชุุมชนก็็มีีประวััติิเยอะ ยาวนาน ปัญัหาของ ชุุมชนคืือไม่่มีีคนเก็็บ ซึ่่�งถ้้าไม่่มีีคนเก็็บมารวมกััน เรื่่�องพวกนี้้� ก็็จะหายไป อย่่างโครงการนัักเล่่าเรื่่�องชุุมชน เวลาหมู่่บ้้านต้้องการ ให้ช่้ว่ยเหลืือ ก็็เป็็นเรากับน้ั ้องอีีกคนนึึงช่ว่ยกััน เราพูดูภาษาอัังกฤษ ได้้ด้้วย เป็็นนัักเล่่าสองภาษา จริิงๆ ก็็เคยคุุยกับผู้้ ั ใหญ่่สมบััติิ (สมบััติิ ประทุุม ผู้้ใหญ่่บ้้าน หมู่่ 2 ตำำ�บลตะปอน) อาจจะมีี การอบรมเด็็กรุ่่นใหม่่ สมมติิมีีนัักท่่องเที่่�ยวมาก็็ไม่่ใช่่แค่่เรา เป็็นตััวหลััก ให้้น้้องๆ ไปให้้ข้้อมููลเกี่่�ยวกัับหมู่่บ้้านของเรา แต่่ทีีนี้้�ด้้วยสถานการณ์์โควิิด เลยชะงัักไป เราก็็เสีียดาย อุุตส่่าห์์ไปทำำ�ข้้อมููลมาแล้้ว มีีของแล้้ว น่่าจะสืืบทอดได้้ เป็็นการ สืืบสานวััฒนธรรมของหมู่่บ้า้นเรา อย่่างมััคคุุเทศก์์น้้อยก็็เคยมีี ที่่�ตลาดโบราณ 270 ปีี มีีการฝึึกน้้องๆ ให้้มาพูดูแนะนำำ� ร้้านนี้้�ขายอะไร ชื่่�อพี่่�อะไร ตลาดเมื่่�อก่่อนนัักท่่องเที่่�ยวเยอะ บางคนเดิินมาเห็็นไม่รู้้่ อะไร ไม่่รู้้จััก ก็็เดิินผ่่านไป พอมีีน้้องมา พููดแนะนำำ�ออกเครื่่�องขยายเสีียงว่่าอัันนี้้�คืืออะไร สตอรี่่�มายัังไง พููดปุ๊๊บเขาก็็สนใจ เดิินกลับัไปซื้้�อ ลองชิิม ลองใช้้ ลููกค้า้หรืือ นัักท่่องเที่่�ยวก็็สนใจมาซื้้�อกััน เรามีีความพร้้อม มีีต้้นทุุน แค่่ว่่า เราจะสานต่่อยัังไง” จิริาภรณ์์รััตนาคะ นัักเล่าเ่ รื่่�องชุุมชนตะปอน กรรมการหมู่่บ้ าน ห้มู่่ 2 ตำบำลตะปอน อำำเภอขลุุง

ศาลหลัักเมืืองขลุุง

56 ผมหวังใหคนกินเขามี ้ ความสุขที่ได้ กินของเรา แล้ วราคาคนไทยต้ องได้ กิน ผมทำ มังคุดอินทรีย์ สาวโรงงาน ต้ องกินของผมได้ “ผมมาทำำสวนทีีแรก ลืืมมองไปว่่ าเราไม่มี่อีงค์คว์าม รู้้เลย มาเรีียนรู้้เอา แต่่ เกษตรกรที่่�เขาเป็็ นอยู่่แอยู่่ล้วคว้าม รู้้เขาระดับั advanced เราแค่พื้่ ้�นฐาน เวลาเขาคุุยว่่ าใช้้ ยาอะไร เราก็อึ้้็ �ง อย่าง่มีีเพลี้้�ยไฟ เขาบอกให้้ ไปซื้อ้�ยาก็็ ซื้อต้�ามเขา แต่่ เวลาช่ว่ งฉีีดพ่่ น มัันมีรีะยะ จัังหวะเวลาที่่�ใช้้ ถ้า้จะเอาผิวิสวยจริิงๆ คืือช่ว่งระยะก่อ่ นใบอ่่ อน จัังหวะที่่� เริ่่มแ�ย้ม เขาเรีียก ้ว่า ่ ปากนกแก้ว้ เราต้อ้ งฉีีดพ่่ นตอนนั้้น � แล้วก็้ต้็อ้ งใช้ร้ะยะนั้้น�จนมัังคุุดได้้ เดืือนกว่่ าๆ การใช้ยา้ ก็จ็ะห่าง เพ่ราะเวลาเพลี้้�ยไฟดููดน้ำ ำ เลี้้�ยงเปลืือกมัังคุุด ผิวจิะลาย พอผิวิเป็็ นแผลก็็เป็็ นตั้้งแ�ต่ลูู่กเล็็กจนลููกโต เราใช้ยา้ช่ว่งที่่มั�ันเป็็ นแผลอยู่่แอยู่่ล้ว้ต่อ่ ให้้ ใช้ยั้ ังไง ผิวก็ิ ็ลาย สุุดท้ายมา้คิิดว่าเ่ ริ่่มไ �ม่่ ไหว ขืืนทำอย่ำาง่ นี้้� มีีแต่ทุุ่นจะจม แล้ว้เราก็็ไม่มี่ทัีักษะการใช้ปุ๋๋ ้� ยใช้ยา ้ก็็เลยคุุยกัันว่าเ่ ริ่่ม�ต้นให ้ม่่ ตั้้งแ�ต่แ่รกดีีกว่่ า เราไม่่ใช่่คนพื้้�นที่่� สมััยก่่อนสองคนใช้ชีีวิ้ ิตอยู่่กรุุงเทพฯ ผมเป็็นเซลส์์ขายรถยนต์์ประมาณ 5-6 ปีี พอวิิกฤติิปีี 2540 ก็ต้็้องออก ตกงานอยู่่ 1 ปีี ก็็มาเป็็นผู้้จัดัการร้า้นนาฬิิกา พอลููกชาย อายุุได้้ประมาณหนึ่่�งขวบ ยายมีีที่่�ดิินอยู่่ ก็็อยากให้้กลัับมา ให้้เด็็กโตที่่�นี่่� และเป็็นทรัพย์ัสิ์ ินของลููก ผมก็็กลับัมาทำำ�สวนก่่อน อย่่างน้้อยยัังมีีรายได้้สองทาง ภรรยาทำำ�งานในกรุุงเทพฯ สองปีีถึึงกลับัมาอยู่่ด้ว้ยช่ว่งสามปีีแรกเรารู้้สึึกจะเฟล พอดีีกระแส น้ำำ��หมัักชีีวภาพมา ผมก็็ไปอบรมเรื่่�องน้ำำ��หมัักกัับ ดร.อรรถ บุุญนิิธิิ (ดร.อรรถ บุญนิ ุิธิิ อาจารย์์จากม.เกษตรเราไปฟัังเสร็็จ ก็็ เออ น่า่จะทำำ�ได้จุ้ดุหนึ่่�งที่่�ผมชอบคืือ ไม่่ต้้องไปซื้้�อปุ๋๋�ยเคมีี มาใช้้ เราไม่่ต้้องเสีียตัังค์์ละ เขาบอกให้้เอาผลไม้้เอาอะไร ก็็ได้้ที่่�หมัักได้้มาใช้้ ผมก็็เลยทำำ�อย่า่งนั้้�น แล้้วก่่อนหน้้านั้้�น ผมก็็ไปอบรม เรื่่�องการจััดการธาตุุอาหารพืืชของ ดร.สุุมิิตรา ภู่่วโรดม สถาบัันเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าเจ้าคุุ้ณทหาร ลาดกระบััง เสีียเงิินไปอบรมเองด้้วยนะ ได้้ใบประกาศฯ กลัับมาแล้้ว โห ภูมิูิใจ เรารู้้ละ เข้้าไปที่่�ร้้าน ขอซื้้�อแม่ปุ๋๋ ่ �ยตััวนี้้� ตัวนี้้ ั � ที่่�ร้้านบอก ไม่มีี่ ที่่�ไหนเขาขายหรอก คืือร้า้นเคมีีภััณฑ์์เขา จะซื้้�อเฉพาะที่่� ตลาดต้้องการ สั่่�งมาก็็เงิินจม ผมไปอบรมมา ประมาณสามคอร์ส์ กลับัมาก็็เหมืือนเดิิม ร้า้นค้า้ไม่่มีีขาย จนปััจจุุบัันปุ๋๋�ยเคมีี ถึึงหาได้้ง่่ายขึ้้�น สุุดท้้ายผมก็็ต้้องพัับ ความรู้้ที่่�เราอบรมมา การทำำ�สวนคืือการลองผิดลิองถููก ต้้องอยู่่ กับมัั ัน ถึึงจะได้รู้้ปั้ญัหา ต้้องรัักด้ว้ยพอเรามาทำำ�อย่า่งนี้้ปุ๊๊บ� เหมืือนเรา ได้้คิิดตลอด อยากลองอะไรเราก็็ลอง ลองแล้้ว อัันนี้้�ไม่่ได้้ เป็็นเพราะอะไร เราก็็กลัับไปหาที่่�ต้้นเหตุุลอง ปรัับดูู แต่่ไม้้ผลมัันเสีียเวลา อะไรที่่�เราลองเราต้้องรอผล ไปอีีกปีนึีึง ชนะพล โห้หาญ ้ ปราชญ์เกษ์ตรท้อ้งถิ่่น� ประธานศููนย์จััดกา ์รศััตรููพืืช ชุุมชนตำบำลตรอกนอง

57 เกษตรกรรุ่่นก่่อนจะปลููกมัังคุุดคู่่กัับเงาะ ทีีนี้้�ผมสงสััย ไปเจอมัังคุดุที่่�อยู่่ใต้้ต้้นเงาะ ลููกสวยโดยที่่�เราไม่่ได้้พ่่นยา เลยลองศึึกษา ก็็ไปเจอเรื่่�องของความชื้้�นสััมพััทธ์์ มัังคุุดเอง ไม่่ใช่พืื่ชเชิิงเดี่่�ยว ผมสัังเกตว่่ามัังคุดุที่่�ปลููกกัันตามแนวชายเขา กับัปลููกที่่�โล่่งจะแตกต่า่งกััน มัังคุดุที่่�โล่่งใบจะเล็็ก มัังคุดุชายเขา ลููกค่่อนข้า้งกลม ผิวสวิย ผมเลยใช้้เทคนิคนั้้ ิ �นมา แล้วสว้นผมเอง มีีปัญัหาเรื่่�องน้ำำ��ไม่พ่ อในแต่ล่ะปีี มีีน้ำำ��โครงการประชารััฐซึ่�งเกษ ่ตรกร รวมตัวกัั ันไปปั๊๊�มมา ซึ่�งผมมองว่่ ่าแก้้ไขได้้เฉพาะหน้า้ แต่่ในระยะยาว ถ้้าต้้นน้ำำ��ขาด แหล่่งน้ำำ��ธรรมชาติิขาด มัันก็็เข้าปั้ ัญหาเดิิม ผมก็็ไม่่เอาดีีกว่่า เผอิญิหน่ว่ยงานพาผมไปดููโครงการของในหลวง ร.9 หลายที่่� ท่่านทรงบููรณะป่า่เสื่่�อมโทรมเป็็นป่่ามีีชีีวิิตขึ้้�นมา อย่า่งราชบุุรีี รอบๆ โครงการของพระองค์์ท่่านจะร้้อน แล้้ง เป็็นไร่อ้่ ้อย ไร่มั่ ัน แต่พ่อเข้า้ไปในโครงการพระราชดำำ�ริิ ชุ่่มชื่่�น มีีพืืชหลากหลาย ผมเลยเอาแนวทางนั้้�นมาปรัับใช้้ในสวน มีีช่่วงนึึงหน่่วยงานรััฐจััดคลิินิิกเคลื่่�อนที่่�ของร.10 พููดถึึงไม้้ พวกสััตบรรณ ไม่่ใช่พืื่ชเศรษฐกิิจ จริิงๆ มีีประโยชน์์นะ อย่า่งน้้อย โลงจำำ�ปาก็็จากต้้นนี้้� พระองค์์ทรงให้้สัังเกตดูู ไม้้พวกนี้้�รัักษา ความชื้้�นได้ดีี้ ใบเขาละเอีียด มีีแสงแดดส่่องมาได้บ้้า้ง เหมืือนช่ว่ย คลุุมดิิน ก่่อนหน้้าเอามาปลููก ผมเอาไม้้ที่่�มีีราคาและไม่่มีีราคา มาปลููกเพื่่�อศึึกษาดููด้้วยว่่าอัันไหนเหมาะสมปลููกเป็็นไม้้ร่่มเงา ในแปลงเราได้้ ผมจะเน้้นว่่าอะไรที่่�เราไม่ต้่ ้องไปซื้้�อ อย่า่ งสััตบรรณ นกยููงฝรั่่�ง ก้้ามปูู เราไปเก็็บเม็็ดจากต้้นที่่�มีีอยู่่มาเพาะเองแล้้ว มาปลููก กระถิินเทพาก็็นกมาปลููกให้้ เขาก็็แพร่่ไปเอง

58 เพีียงแต่่ว่่าตรงไหนที่่�มีีประโยชน์์เราก็็เก็บ็ไว้้ ตรงไหนที่่�จะไปเบีียด ไม้้ผลเราก็ตั็ดัออก แต่่เกษตรกรจะรำำ�คาญ ตัดัออกไป เขาจะปลููก ไม้้ผลอย่า่งเดีียว ไม้้อย่่างอื่่�นไม่่มีีเลย เชื่่�อว่่าจะแย่่งอาหาร กัันเอง ผมอยากพิสูิูจน์์ว่่ามัันแย่่งจริิงมั้้�ย มีีผลกระทบกับัผลผลิตมั้้ ิ �ย มัันก็็ไม่่มีีส่่วนหนึ่่�งเป็็นเรื่่�องความเชื่่�อความรู้้สึึก สุดทุ้้าย เราก็็ ปลููกของเรา มุุมมองแต่ล่ะมุุมมองแล้ว้แต่่ว่่าเราจะเอาประโยชน์์ อะไรจากเขา ถ้า้เอาประโยชน์์จากเนื้้�อไม้้ พวกนี้้ก็�็ไม่มีีค่่า่ แต่ถ้่า้ มองมุุมอื่่�น ก็็มีีประโยชน์์หลากหลาย รัักษาความชื้้�นในดิิน ใบไม่่หนาเกิินไป แดดส่่องถึึง กัันลมได้้ พื้้�นที่่�ตรงนี้้�เป็็นที่่�ลุ่่มต่ำำ�� เวลาฝนตก น้ำำ��บ่า่มา ตรงนี้้�จะแฉะ ก็็ช่่วยดููดซัับ คนอื่่�นเขาก็็ อยากทำำ�มัังคุดผิุิวมััน แต่่พอเราบอกวิิธีี เขาบอกไม่่ไหว วิิธีีการ ที่่�เราบอก เขาไม่่เชื่่�อ เหมืือนกัับเราบอกเขาไม่่หมด เราบอก เราไม่่ได้้ใช้้ยาใช้้ปุ๋๋�ย ใช้้ความขยััน ตรงนั้้�นแหละ ผมถึึงบอก เกษตรกรต้้องอยู่่ติิดสวน วัันทั้้�งวัันคุุณไม่ต้่ ้องไปไหน อยู่่กับต้ั ้นไม้้ ให้้เขาคุ้้นชิินกับัเรา เราคุ้้นชิินกัับเขา สัังเกตเขา สื่่�อสารกัับเขารู้้เรื่่�อง ผมไม่่เคยคิดิมาเป็็นเกษตรกร แต่่การดููหนัังดูลูะครก็มีี็ ความเพ้้อฝัันไปกัับหนัังว่่า โห.. อาชีีพเกษตรกรสวยหรูู พอมา อยู่่ได้ปี้ีแรกต่า่งกัันสุดขัุ้้ว� ผมเองไม่่ยอมแพ้้ ยิ่่�งมาเจอคำำ�ดูถููกด้ว้ย ซ้ำำ��ว่่า คงอยู่่ได้้ไม่่เกิิน 1 ปีี ทุุเรีียนนี่ก็ ่� ็เริ่่�มปลููกใหม่่ มาศึึกษาใหม่่ ผมทำำ�เป็็นอิินทรีีย์์เต็็มร้้อยเลย ต้้องการพิสูิูจน์์เขาบอกว่่าทุุเรีียน ทำำ�อิินทรีีย์์ไม่่ได้้ในเมื่่�อเราลองกับมัั ังคุดุแล้วทำ้ ำ�ได้้ ผมตั้้�งเป้า้อย่า่งนี้้� ถ้า้ปลููกได้คุุ้ณภาพปุ๊๊บ จะขายเหมาเป็็นต้้นเลย สามหมื่่�น สี่่�หมื่่�นห้้า เรามีีหน้้าที่่�ดููแลให้สื่่้�อสารกัันว่่าทุุเรีียนของคุุณ ได้้ขนาดนี้้�ๆ ช่ว่งระยะเวลานี้้ตั�ดัได้้แล้ว้นะ เจ้า้ของก็็มา คืือเอาตั้้�งแต่่ปลููกเลย ทุุเรีียนตามธรรมชาติิประมาณ 7-8 ปีี ปีีแรกลงดิิน ปีีที่่� 2 โรคเริ่่�มเข้้า ถ้้าคุุณเอาอยู่่ ปีีที่่� 3 คุุณสบายตัวั ปีีที่่� 4 โรคเริ่่�มมา พอปีีที่่� 7 ที่่�จะเอาผลผลิิต ถ้้าเกิิดเป็็นโรคนี่่�เขาจะช็็อกไปเลย ยิ่่�งทำำ�เป็็นออร์์แกนิิกด้ว้ย เคมีีอะไรก็็ใช้้ไม่่ได้้ ผมก็็อาศััยดููแลให้้ถึึง ป้้องกัันไม่่ให้้ เกิิดโรคก่่อน งานก็็จะหนัักกว่่าคนที่่�เขาทำำ�เคมีี เพราะหลัังจาก ทุุเรีียนให้้ผลผลิิตแล้้ว ต้้องดููแลเยอะ วิิกฤติิในเรื่่�องของโรค ของแมลง จะโทรมง่่าย ตอนนี้้�เขาคุุยกัันว่่าทุุเรีียนเหมืือน พืืชล้้มลุุก ตายแล้้วตายเลย บทเรีียนของผม ปลููกแบบออร์์แกนิิก สองต้้นแรก โอเค ปีีหน้้าเราเก็็บผลผลิิตได้้แล้้วนะ จู่่ๆ ปีีนั้้�นยืืนต้้นตายเฉยเลย รากเน่่าโคนเน่่า เป็็นเพราะสภาพอากาศเมืืองจัันท์์เองที่่�เดี๋๋�ยว ร้้อนเดี๋๋�ยวชื้้�น พอชื้้�นหนัักๆ หายจากชื้้�นก็็ร้้อนอีีก ปรัับตััว ไม่่ได้้ก็็ช็็อก โรคเข้้า แมลงรุุม คืือช่่วงนั้้�นผมรับัเป็็นวิิทยากร ให้้หน่่วยงาน สำำ�นัักงานเกษตร เรื่่�องสารชีีวภััณฑ์์ เราก็คิ็ิดว่่า เป็็นถึึงวิิทยากรละ แม่่นเรื่่�องโรค โรคเกิิดในสวนเราเอาอยู่่ ที่่�ไหนได้้ เรากลับัมา เรามารัักษา ใช้้เชื้้�อไตรโคเดอร์์มา พอดูู อาการดีีขึ้้�นเราก็็ปล่่อย พออีีกสองอาทิิตย์์โทรมเราก็็รัักษา อ้้าว ดีีขึ้้�น ก็็ปล่่อย หลัังจากนั้้�นอีีกสองอาทิตย์ิ ์มาดูู มัันยืืนต้้น ตายเฉยเลย แล้วต้้ ้น 7 ปีีแล้ว้ฮะหลัังจากนั้้�นผมเลยไม่รั่บังาน นอกละ ทุ่่มกับังานของเราให้้เต็็มที่่� สวนนี้้�พื้้�นที่่� 16 ไร่่ ผลผลิติหลัักคืือมัังคุุด ประมาณ 80 ต้้น เป็็นผิวมัิ ันหมด เราทำำ�กัันสองคน ไม่มีี่แรงงานข้า้งนอก จะหนััก ตอนช่ว่งเก็บ็ผลผลิติมัังคุดคุ่ ่อยๆ ทยอยออก ถ้าสา้มารถทำำ�ให้้ เก็็บเสร็็จได้้ในเดืือนเดีียวหรืือไม่่เกิินเดืือนครึ่่�งจะประหยััด ค่่าจ้้างเก็็บ และได้้ราคา ตามมาคืือทุุเรีียน ที่่�ปลููกไปแล้้ว หมอนทองประมาณ 48 ต้้น ก้้านยาว 10 กว่่าต้้น พัันธุ์์จัันทบุรีีุ 3 ที่่�เกิิดจากก้้านยาวกัับชะนีีผสมกััน ให้้ได้้รสชาติิระหว่่างชะนีี กับก้ัา้นยาว จัันทบุรีีุ 4 เกิดิจากก้า้นยาวกับัหมอนทอง รสมัันขึ้้�น ได้้เนื้้�อครีีมของก้า้นยาวเพิ่่�มเข้า้มา แล้ว้ผมมาเน้้นพัันธุ์์สมััยก่่อน อย่า่งกบทองคำำ� กบสุุวรรณ เป้า้หมายของผมคืือ ไม่่ได้้ขาย จำำ�นวนมาก ผมขายคุุณภาพ พัันธุ์์ที่่�มีีจุุดเด่่นจริิงๆ ขายแค่่พอ ประมาณต่่อปีี ผมหวัังให้้คนกิินเขามีีความสุุขที่่�ได้้กิินของเรา แล้้วราคาคนไทยต้้องได้้กิิน ผมทำำ�มัังคุดอิุินทรีีย์์ สาวโรงงาน ต้้องกิินของผมได้้ ผมขายต่่อปีีกิิโลหนึ่่�ง 50-60 บาท ขายกล่่อง 5 กิิโล 300 บาท ผมส่่งของไปรษณีีย์์เป็็นหลัักเพราะมีีระบบ ติิดตาม มัันเป็็นความสุุขอย่่างหนึ่่�งด้้วยที่่�เราได้้มีีปฏิิสััมพัันธ์์ กัับลููกค้้าด้้วยว่่าเราติิดตามให้้เขาตลอด

59 ทำำ�เกษตรอย่่างเดีียวอยู่่ได้้ครัับ เพีียงแต่่เราต้้องรู้้เป้้าหมาย ของตัวัเอง และต้้องไม่ว่อกแวก เห็็นสวนนี้้�ขายดีีทำำ�บ้า้ง เพราะ ตัวนี้้ ัสำ�ำ�คัญั ว่่าคุุณจะอยู่่ได้้อยู่่ไม่่ได้้ ปััจจุุบัันเกษตรกรเวลาคุุยกััน ว่่าปีีนึึงเขาได้้เท่่าไหร่่ ซื้้�อรถอะไรบ้า้ง เขาจะแชร์์กัันอย่่างนี้้� ของผมยัังขัับปิ๊๊�กอััพที่่�คนให้้มา ยี่ ่� สิิบกว่่าปีีล่่ะ เราก็็อยู่่ของเรา เราพอใจอย่่างนี้้� แม้้กระทั่่�งลููก แฟนผมบอกเหมืือนกัันว่่า คุุณต้้องมองคุุณค่่าของเงิินให้้ออก ว่่า 100 บาทเนี่่�ย คนมีีเงิิน เขาอาจจะไม่มีีค่่ ่า แต่่กัับแรงงาน มีีค่่า แล้ว้เราจะใช้้เงิินกัับ คุุณค่่าหรืือมููลค่่า ถ้้าใช้้ที่่�คุุณค่่า 100 บาท 10 บาท มัันมีีคุุณค่า่ แต่่ถ้้าเรามีี 100 บาท แล้้วไปใช้้ตามมููลค่่า ก็็ไม่่พอ แล้้วจะ สร้้างปััญหาให้้ตััวคุุณเอง ความสุุขของตััวเองจริิงๆ ไม่ต้่ ้อง ไปแสวงหาที่่�ไหน เราอยู่่ในสวนเรามีีความสุุข คนอื่่�นเราก็็ ไม่่ว่่าเขา คนที่่�เข้้ามาทำำ�ใหม่่ ผมจะบอกเขาว่่า คุุณอย่่าทำำ�อิินทรีีย์์จ๋๋า ให้้ทำำ�อย่่างมีีเหตุุมีีผล เพราะว่่า หนึ่่�ง. เราทำำ�เราต้้องขาย เราจะต้้องรู้้ด้้วย ถ้า้เราอยู่่กึ่่�งกลางมัันไม่มีี่ อะไรที่่�เป็็นอัันตราย หรอก เพราะในความเป็็นอิินทรีีย์คุ์ุณต้้องทำำ�เผื่่�อ แต่่คุุณต้้อง ป้้องกัันรายได้้ของคุุณ คุุณอาจจะใช้้เคมีีมาร่่วมด้้วย แต่่ใช้้ แล้้วคุุณบัันทึึกไว้้ ปีีนี้้�ใช้้แค่่นี้้� ปีีต่่อไปคุุณลองดูู พอคุุณมีี องค์์ความรู้้คุุณมั่่�นใจแล้้ว ก็็ค่่อยปรัับเปลี่่�ยน ค่่อยๆ รู้้แนวทางก่่อน ช่ว่งปีี 2548-49 ผมทำำ�น้ำำ��หมัักแจกเลย เพราะทำำ�ทีี 2-300 ลิิตร เขาก็็บอกจะใช้้ได้้ผลเหรอ ดีีเหรอ ผมบอกผมก็็ใช้้ตลอด เขาก็็จะบอกว่่าคุุณบอกไม่่หมด คืือมัันต้้องปรัับทีีละนิิด ต้้องเข้้าใจว่่าเกษตรกรเองใจร้้อน ใช้้อะไรปุ๊๊บเขาจะหัักดิิบเลย อัันนี้้�ใช้้ดีีเขาจะใช้้เลย ต้้นไม้ก็้็ รอระยะเวลาเหมืือนกััน อย่่างที่่�ผมมาทำำ� มีีบางช่่วงที่่�รู้้สึึก ท้้อเหมืือนกััน ว่่าเราลงเวลามายี่ ่� สิิบกว่่าปีี ได้้แค่่นี้้�เองเหรอ เราก้้าวพลาดหรืือเปล่่า คิิดผิิดหรืือเปล่่า เพราะถ้า้เรา ก้้าวพลาด คนที่่�เดืือดร้้อนคืือครอบครััว บางทีีเราไปเจอคนทำำ� ออร์์แกนิิกเหมืือนกััน โห.. เขายิ่่�งทำำ�ยิ่่�งดีี แล้้วเราทำำ�ไมกว่่า จะก้้าวได้้ ยิ่่�งทำำ�ยิ่่�งเอ๊๊ะ เป็็นเพราะอะไร สุุดท้้ายได้้คำำ�ตอบ จริิงๆ ว่่าสิ่่�งอะไรก็็แล้ว้แต่่ ถ้้าเป็็นกระแส มัันมีีทั้้�งข้้อมููลจริิง และไม่่จริิง ต้้องไตร่่ตรองเยอะๆ อย่่าเดิินตามกระแส เดิินยััง ไงก็็ได้้ให้รู้้จั้ ักตััวตนของคุุณว่่าคุุณพอใจอะไรตรงไหน”

60 ที่อยู่ ตอนนี้ก็ดี แต่ ที่คับข้ องใจคือเรืองน่ ้ำ ถ้ ามีน้ำประปาเข้ าถึงได้ ก็ดี เวลาหมดหน้ าฝน ชาวบ้ านต้ องไปซื้อน้ำแพงมาก แทงก์ นึงประมาณ 350 บาท ปกติประมาณ 170 บาท บางบ้ านอยู่ กัน 6-7 คน เพราะหน้ าแล้ ง 3-4 เดือน ฝนไม่ ตกเลย

61 “ผมเป็็ นคนในหมู่่บ้ าน ้จริิงๆ ดั้้งเ� ดิิมเป็็ นชื่่อ� หมู่่บ้ านโ ้ รงไม้้ หรืือหมู่่บ้ าน้ ปากน้ำำ เวฬุุ ศาลเจ้า้ตรงนี้้�เขาเรีียกศาลเจ้า้ปากน้ำำ เวฬุุ พอมีีโฮมสเตย์เขาเลยเ์ ปลี่่�ยนชื่่อ� เป็็ นหมู่่บ้ านไ ้ ร้้ แผ่น่ ดิิน เพราะว่่ าบ้าน สะพาน ้ ปลููกในน้ำำ หมด อยู่่กั ัน 200 กว่่ า หลัังคาเรืือน อีีกฝั่่�งแม่น้ำ่ก็ำ ็เป็็ นพื้้�นที่่�เดีียวกััน แต่อยู่่บ้่ อยู่่บ้านนา้กุ้้ง กุ้้ ฝั่่� งนี้้อยู่่� ห อยู่่มู่่ 2 บ้านโ ้ รงไม้้ ตำบำ ลบางชััน ประชากรก็มี็ ีเป็็ นพััน ได้นะ้ครัั บ ทั้้งเ� ด็็ก คนแก่่ คนโต อยู่่กั ันเหมืือนพี่่�ๆ น้อ้งๆ รู้้จัักกัันหมด บางทีบ้ีาน้นู้้นนู้้ บ้าน้ นี้้ก็� ็ไปกิินข้า้ วได้้ ผมทำำ�อาชีีพประมง พอหมู่่บ้า้ นทำำ�โฮมสเตย์์ ก็็มารัับจ้้างขัับเรืือ เป็็นอาชีีพเสริิม ส่ว่ นใหญ่่คนที่่�ทำำ�โฮมสเตย์์ ก็็เป็็นคนในหมู่่บ้้าน เขาอยากทำำ� แต่่ บ้้านผมไม่่ได้ทำ้ ำ� รัับจ้้างขัับเรืือก็็เรื่่�อยๆ ขึ้้�นอยู่่กัับ แขกที่่�มา ตอนนี้้�ถ้้าทำำ�ประมงอย่า่งเดีียว ถามว่่า อยู่่ได้้มั้้�ย ก็็อยู่่ได้้นะ พอกิินพอใช้้ จริิงๆ ก็จั็ับปลากิินได้้ ไม่่ต้้องซื้้�อ การประมงไม่่ได้ทำ้ ำ�ทุุกวััน ขึ้้�นอยู่่กัับจัังหวะของน้ำำ�� น้ำำ��นึึงทำำ�ประมาณ 7-8 วััน เดืือนนึึงก็็ทำำ� 10 กว่่าวัันเอง แล้้วก็็หยุดุมีีเวลาว่่าง เราก็วิ่่็�งเรืือ ถ้้าเป็็นแต่ก่่ ่อนไม่มีี่ โฮมสเตย์์ ก็พั็ักผ่่อนอยู่่บ้า้น เวลานัักท่่องเที่่�ยวเข้า้มาก็็ไม่่ได้วุ่่ ้นวาย กิิจกรรมท่่องเที่่�ยว 2 วััน 1 คืืน เขามาโฮมสเตย์์ไหน ก็พั็ักที่่�โฮมสเตย์นั้้์ �น มากิินข้้าวกลางวััน ไปเดิินเที่่�ยว อาจจะช่ว่ยชาวบ้้านซื้้�อของฝาก อะไรบ้้าง บางคนอยากไหว้้เจ้้าก็็มีีคนพาไปส่่งพอถึึงเวลาเขาก็ล็ ง แพออกไปเล่่นน้ำำ�� ดููเหยี่่�ยว กลับั มากิินอาหารเย็็น เป็็นปูู อาหารทะเล ล้้วนๆ ถึึงตอนเช้้าก็็ ข้้าวต้้มทะเล กาแฟ แล้้วก็็นั่่�งเรืือกลัับ ที่่�อยู่่ตอนนี้้�ก็็ดีี แต่่ที่่�คัับข้้องใจคืือเรื่่�องน้ำำ�� ถ้้ามีีน้ำำ��ประปาเข้้าถึึง ได้้ก็็ดีี แต่่ทีีนี้้�มัันก็็ไม่่ได้ง่้่ ายๆ ใช้้งบประมาณเยอะ เวลาหมดหน้า้ฝน ชาวบ้้านไปซื้้�อน้ำำ��แพงมาก เรืือไปเอาจากฝั่่�งมา ช่่ วงที่่�แพงๆ แทงก์์ นึึงประมาณ 350 บาท ปกติิประมาณ 170 บาท ขึ้้�นไปเท่่าตััว ชาวบ้้านก็็ใช้้น้ำำ��ประหยััดๆ ก็็เก็็บน้ำำ��ในโอ่่งอยู่่ แต่่นานๆ ก็็ไม่่ พอ บางบ้้านอยู่่กััน 6-7 คน เพราะเวลาหน้า้ แล้้ง 3-4 เดืือนฝนไม่่ ตกเลย หลัังจากพฤศจิิกายน ก็็แล้้งยาวถึึงมีีนาคมเลยนะ สภาพสิ่่�งแวดล้้อม การประมงก็็ขึ้้�นอยู่่กัับฤดููกาล อย่่างกุ้้งกุุลาดำำ�มีีเฉพาะช่่วงหน้้าหนาวหน้้าอื่่�นก็็ไม่่มีีอยู่่แล้้ว ก็็น้้อยลงกว่่าเมื่่�อก่่อน สมััยก่่อนหาได้้เยอะ สมััยนี้้�หาได้้น้้อยลงกว่่าเก่่ า แต่่ดีีที่่�ได้้ราคาเพิ่่�มขึ้้�น อย่่ างเมื่่�อก่่อน เคยขาย สมมติิ กิิโลละ 100 ตอนนี้้�อาจจะได้้ 150-160 บาทมัันทดแทนกััน ที่่�นี้้�หมู่่บ้้านก็็จะลำำ�บากเรื่่�องเดิินทาง ต้้องใช้้เรืืออย่า่งเดีียว แล้วน้ำ้ ำ��มัันก็็แพง ค่าค่รองชีีพขึ้้�น ไปกลับท่ัา่เรืือปลายจัันท์์-ขลุุง ก็็ประมาณเกืือบ 40 กิิโลเมตร ไกลนะ ขานึึงเกืือบ 20 กิิโล ดีีที่่�ทุุกบ้้าน มีีเรืือประมงของตััวเอง แล้้วก็็มีีเรืือรัับจ้้าง คนในหมู่่บ้า้ นก็็เดิินทางกััน แบบนี้้�มาแต่่ไหนแต่่ไร” ชยพล สืืบวงษ์์ ชััย ชาวประมง-คนขับั เรืือ หมู่่บ้ านไ ้ ร้้ แผ่น่ ดิิน

62 “วิิสาหกิจิชุุมชนท่อ่งเที่่�ยวเชิิงเกษตรและวััฒนธรรม รวมตัวกัันเพราะอยากให้ค้นข้างน้อกรู้้จัักรู้้ชุุมชนเราที่่มี�ทั้้ ีงวััฒนธ�รรม โบราณสถาน ชุุมชนเก่าแ่ก่่ และมีพื้ี ้�นที่่ทำ�ำการเกษตรคู่่กั บชุัุมชนมา หลายร้้ อยปีี แล้ว้เวลาคนมาเที่่�ยวจัันท์์ก็็ไปที่่ท่�อ่งเที่่�ยวหลัักอย่าง่ น้ำต ำ กพลิ้้ว� หาดเจ้าหลา้ว ทะเล เขาไม่่ เน้นวััฒนธ ้รรม ไม่่ ได้มาลง้ พื้้�นที่่ชุ�ุมชน รายได้ก็้ ็เลยกระจุุก เพราะบริิบทชุุมชนไม่มี่ ี เราก็็ไปดููงานที่่�อื่่�น กลัับมาทำำ�โปรแกรมท่่องเที่่�ยว เช่่น นั่่�งรถโมบายล์์ เที่่�ยวดููรอบชุุมชนว่่าเรามีีอาชีีพอะไรบ้้าง ทำำ�สวน ทำำ�นา ประมงเล็็ก มีีร้้านค้้าสวััสดิิการของกลุ่่ม ร้า้นขายผลไม้ริ้ิมทาง ไหว้้พระที่่�วััด ตะปอนน้้อย ดููโบสถ์์เก่่าแก่่อายุุ 400 กว่่าปีี (สร้้างขึ้้�นปีี พ.ศ. 2125) มีีมััคคุุเทศก์์เป็็นนัักเรีียนโรงเรีียนวััดตะปอนน้้อย ถ้้านัักท่่องเที่่�ยวอยากดูู กิิจกรรมที่่�ไม่่มีีนอกเหนืือจากงานประเพณีี อย่่างชัักเย่่อเกวีียนพระบาท เล่่นช่่วงสงกรานต์์ เราก็็เอาเด็็กนัักเรีียนมาทำำ�กิิจกรรมให้้ดูู มีีค่่าใช้้จ่่าย 1,000-1,500 บาท ต่่อ 1 กิิจกรรมแล้้วแต่่ขนาดกลุ่่ม รายได้้ก็็ให้้เด็็ก แพ็็กเกจ 1 วัันก็็มีีอาหารเครื่่�องดื่่�ม อาหารพื้้�นถิ่่�น 3 อย่่าง หััวละ 100 บาท มีีอาหารหลัักคืือน้ำำ��พริิกกะปิิ ผัักลวก หมููชะมวง ผัดผัั ัก จะกิินที่่�ไหน ก็็แล้ว้แต่นั่ ักท่่องเที่่�ยวเลืือก บ้า้นพััก วัดั หรืือที่่�สวน ถ้า้ไปโซนตะปอนใหญ่่ เราก็็ให้้คนโซนนั้้�นทำำ� โฮมสเตย์์คืือเจ้้าของบ้้านรับั เราแบ่่งรายได้้ แต่่หััก รายได้้เข้าศูู้นย์์ฯ 5% เป็็นค่่าจััดการบริิหาร ค่่าไปรับส่ั ่งนัักท่่องเที่่�ยว ค่่าประชุุม ค่่าเสีียเวลาให้้สมาชิิกที่่�ไปประชุุม มีีกิิจกรรมให้้เลืือก เช่่น การละเล่่นสะบ้า้กิิจกรรมนั่่�งรถซาเล้้งเวีียนรอบชุุมชน กิิจกรรมชิิมชมช้้อป ที่่�สวนเกษตรอิินทรีีย์์ ตามผลผลิิตที่่�มีีในสวน เช่่น เงาะ มัังคุดุลองกอง ทุุเรีียนยัังไม่มีีก็่ ็ไม่่ได้้ทาน นอกเหนืือจากนัักท่่องเที่่�ยวเจาะจงมาว่่าอยาก กิินทุุเรีียนเอาแหล่่งไหนมาก็็ได้้ อัันนี้้�เราหาให้้ได้้ วางใส่่เป็็นบุฟุเฟต์์ หััวละ 300 บาท เราเป็็นท่่องเที่่�ยวชุุมชน ราคาจะต่ำำ��กว่่าเอกชนที่่�เขาเก็บ็ หััวละ 400 บาท เราไม่่เอากำำ�ไรเกิินควร ให้้นัักท่่องเที่่�ยวอยู่่รอด เราอยู่่ได้้ ของเราต่่างจากที่่�อื่่�นตรงที่่�ถ้้าคุุณมาที่่�นี่่� คุุณได้้กิินอาหารปลอดสารพิิษ ของเราการัันตีี แปลงเรามีีใบรัับรอง Organic Thailand ที่่�เรามาทำำ�สวนเกษตรอิินทรีีย์์เพราะพ่่อตายเพราะสารเคมีีตกค้า้ง ในร่า่งกาย ฉีีดสารพิิษเยอะ ทิ้้�งหนี้้ปุ๋๋� �ยหนี้้�ยาไว้้ประมาณสองแสน สมััย 25 ปีี ที่่�แล้้วเยอะนะ เราไปเคลีียร์์หนี้้�ปุ๋๋�ยยาไม่่ได้้เลยต้้องทำำ�เกษตรอิินทรีีย์์ ไปอบรมเรื่่�องเศรษฐกิิจพอเพีียง การทำำ�น้ำำ��หมัักใช้้เองที่่�ศููนย์์กสิิกรรม ธรรมชาติิของอาจารย์ยั์ ักษ์์ (ดร.วิิวััฒน์์ ศัลัยกำำ�ธร) กลัับมาทำำ�จนได้้ ใบรัับรองตอนปีี 2553 สวนเกษตรอิินทรีีย์์ที่่�นี่่�เชิิดหน้าชูู้ตาของจัังหวัดั ที่่�นี่่�ไม่่ค่่อยมีีคนทำำ� ส่่วนใหญ่่ทำำ�เคมีี เขารวยเพราะทุุเรีียน เขาจะมา ทำำ�ทำำ�ไม เราทำำ�นาด้ว้ย ก็็อยู่่ได้้ แต่่ทุุเรีียนเราไม่่ใช่อิ่ ินทรีีย์์ เพราะพื้้�นที่่� ปลููกเป็็นพืืชกำำ�บััง เป็็นทุุเรีียนปลอดภััย และเรามีีเครื่่�องคัดมัั ังคุดุที่่�เกษตร อำำ�เภอขลุุงสนัับสนุุนมาให้้กลุ่่มแปลงใหญ่่ เราขายโดยตรงกับล้ั ้งที่่�นี่่� ไม่่ผ่่านพ่่อค้้าคนกลาง

63 เครืือข่่ายท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนเรามีี 4 ชุุมชนในจัันท์์ ชุุมชนสอยดาวใต้้ เที่่�ยวแบบโอโซนภาคเหนืือ ที่่�ตำำ�บลทัับไทร อำำ�เภอโป่่งน้ำำ��ร้้อน ชุุมชนเขาบายศรีีอำำ�เภอท่่าใหม่่ ชุุมชน ปากน้ำำ��แหลมสิิงห์์ อำำ�เภอแหลมสิิงห์์ และชุุมชนตะปอนเรา เช่่น นัักท่่องเที่่�ยวอยากไปทะเล เราก็ส่็่งไปปากน้ำำ��แหลมสิิงห์์ เที่่�ยวทะเลเสร็็จอยากเที่่�ยวสวนก็ขึ้้็�นมาสวนเรา บ้า้นพัักโฮมสเตย์์ ในกลุ่่มเรามีี 8 หลััง ทำำ�มาตั้้�งแต่่ปีี 2552 ไม่่ดััง ไม่่เวิิร์์ก แต่่เรื่่�อยๆ สำำ�หรับลูัูกค้า้ประจำำ� เขากลับัมาใหม่่ เราจะทดสอบ ว่่าชุุมชนเราน่่าอยู่่แบบไหน หนึ่่�ง เป้้าหมายคืือกลุ่่มเก่่า สอง หน่่วยงานราชการ สาม คนที่่�มาดููแล้ว้กลัับไปทำำ�แล้้วมาดูู ต่่อเติิม เขามา ไม่่ได้้มาเที่่�ยวสวนอย่า่งเดีียว มาดููเรื่่�องปลููก ทุุเรีียน มาเอาความรู้้โน่่นนี่่� เหมืือนสวนที่่�ศรีีสะเกษเขามาจน เขาเก็็บทุุเรีียนได้้แล้วต้อนนี้้� ที่่�เขากลัับมาเพราะเขาประทับัใจ ตััวคนในชุุมชน มาร้้อยได้ล้้้าน โฮมสเตย์์บางหลัังนะ หน้้าเก็บ็ ทุุเรีียน ลููกค้า้มาพััก เอาฝากเขาจนไปมามาเที่่�ยวกลับักลายเป็็น ญาติิสนิทิ ถึึงหน้า้ฤดููกาลเขาก็็มาเที่่�ยวใหม่่ ไปพัักบ้า้นหลัังเดิิม อย่า่งนี้้มั�ันก่่อเกิดญาิ ติิได้้ เราให้้เหมืือนญาติิ ไม่่ขาดทุุน เขามา เที่่�ยวทีีแรก เราให้้เขา ทีีหลัังเขาพาญาติิพี่ ่� น้้องมาด้ว้ย มาช่่วย อุุดหนุุนเรา ขาดทุุนคืือกำำ�ไร ยิ่่�งให้้ไปยิ่่�งได้้มา เราวางแผนเส้้นทางปั่่�นจัักรยานรอบชายทะเลขึ้้�นมาบน หมู่่บ้้าน แต่่ยัังเป็็นไปไม่่ได้้ คืือเราทำำ�เส้้นทางแล้้ว แต่่ยัังไม่่มีี กิิจกรรม ไม่่มีีจัักรยานให้้นัักท่่องเที่่�ยว เส้้นทางปั่่�นรอบนึึง ประมาณ 6-7 กิิโล ออกจากวัดตั ะปอนน้้อย ไปวัดตั ะปอนใหญ่่ วััดสุุวรรณรัังษีีวัดัเจดีีย์์ทราย เส้้นทางอบต. จบที่่�ตะปอนน้้อย เหมืือนเดิิม แต่่เส้้นทางยัังติิดขััดอยู่่ 2 กิิโล ตรงหลัังวััด ตะปอนน้้อยไปถึึงเขื่่�อนล่่าง ที่่�เป็็นทางลููกรััง ถนนยัังเป็็นดิิน ขี่ ่� ลำำ�บาก ทางหน่่วยงานก็็เอาเข้า้แผนแล้้วแต่่ยัังไม่่ได้้ทำำ�ให้้ อีีกจุุดหนึ่่�งคืือตอนนี้้�เขื่่�อนบนทำำ�เสร็็จแล้ว้น้ำำ��ก็็มีีระบาย คลองตลอด เราก็็เตรีียมทำำ�กิิจกรรมล่่องเรืือไปดููป่่าชายเลน ปั่่�นได้้ ล่่องเรืือได้้ ลำำ�ธารไปได้้แล้้วแต่่ขาดอุุปกรณ์์การเดิินเรืือ นี่ ่�คืือสิ่่�งที่่�เราต้้องการขยายเส้้นทางท่่องเที่่�ยวเพิ่่�ม แนวทางเพิ่่�มเติิมที่่�เสนอโครงการพื้้�นที่่�เมืืองเรีียนรู้้คืือ ต้้องมีีทายาทสืืบทอด คนเล่่าเรื่่�องน่่ะมีี ขาดเด็็กรุ่่นใหม่่ มาดำำ�เนิินการต่่อ ถ้า้หมดรุ่่นเราแล้้วใครจะทำำ�ต่่อ ลููกหลาน ไม่่ได้้ใส่่ใจเท่่าไหร่่ ยัังไม่่เห็็นความสำำ�คััญไง เขาต้้องเห็็นว่่า คนเข้า้มารุุมเยอะๆ มานั่่�งมองเขามาทำำ�ไม มาเที่่�ยวแล้ว้ ได้้ประโยชน์์อะไร เงิินไหลมาตรงไหน ถ้้าเห็็นเม็็ดเงิิน เขาก็็ จะตาโต คนที่่�ทำำ�รุ่่นเก่่าก็็แก่่แล้้ว รุ่่นใหม่่สมััยนั้้�นคืือเรา เดี๋๋�ยวนี้้�เป็็นรุ่่นเก่่าสมััยนี้้�แล้้ว ก็็อยากได้้คนรุ่่นใหม่่มาอีีก อย่า่งน้้องพิิม (พิิมพรรณ์์ ประคองทรัพย์ั ์ ประธานวิิสาหกิิจ ชุุมชนแม่่บ้้านตะปอนน้้อย) ก็็โอเค แต่่เป็็นคนต่่างบ้้าน คนที่่�นี่่�ยอมรัับคนต่่างบ้้านยาก ต้้องมีีผลงานโดดเด่่น ให้้เขาเห็็น เราก็็คนต่่างบ้้านแต่่จะผ่่านวิิกฤติิได้ก็้็เป็็น 20 ปีี เป็็นคนบุรีีรัุัมย์์ แต่่เรามีีใจรัักในพื้้�นที่่� ไปอยู่่ที่่�ไหนก็็อยากทำำ� คุุณงามความดีีให้กั้บัพื้้�นที่่�เขา อย่า่งการเล่า่เรื่่�องประวััติิศาสตร์์ ของหมู่่บ้้าน เราทำำ�งานวิจัิัยออกมาแล้้ว ไปถามผู้้เฒ่่าผู้้แก่่ มาเรีียบเรีียงเป็็นประวััติิศาสตร์์พื้้�นบ้า้น เอาเข้้าไปอยู่่ใน การเรีียนการสอนแต่่ละโรงเรีียน แล้้วก็็เอาไปไว้้ที่่�อบต. รุ่่นเราก็็อยากให้้ดัังนะ เพื่่�อเป็็นผลงาน เวลานัักท่่องเที่่�ยว เข้้ามา เออ ริิเริ่่�มการท่่องเที่่�ยวมาจากใคร กลุ่่มไหน แต่่มัันก็็ ยัังไม่่ถึึงจุดดัุังของมัันล่่ะมั้้�ง ก็็ไม่่แน่่ วัันนึึง การเปลี่่�ยนแปลง ของยุุคและสมััย อาจจะให้ค้ นในเมืืองอยากมาอยู่่นอกเมืือง เราอาจจะดัังก็็ได้้” แนวทางเพิ่มเติมที่เสนอโครงการ พื้นที่เมืองเรียนรูคือ้ต้ องมี ทายาทสืบทอด คนเล่ าเรืองน่ ่ ะมี ขาดเด็กรุนใหม ่ ่ มาดำ เนินการต่ อ ทองใส สมศรีี ประธานวิิสาหกิจชุิุมชนท่อ่งเที่่�ยวเชิิงเกษตร และวััฒนธรรม ตำบำลตะปอน อำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี

64 “โรงเจขลุุงก่อตั้้ ่งมา�ประมาณร้้ อยปีี รัับฟัังจากคนเก่า่ คนแก่ว่่ ่ า โรงเจเดิิมอยู่่ตร งสามแยกที่่จ�ะไปวััดคริิสต์์มีบ้ีาน้จีีน โบราณอยู่่หณอยู่่ลัังนึึง ย้ายมาเ ้ ป็็ นที่่ปั�ัจจุุบัันนี้้�แล้วก็้พั็ ัฒนากัันขึ้้�นมา ด้ว้ยความร่่ วมมืือร่่ วมใจของคณะกรรมการและเจอิ๊๊� วคืือบุุคคลที่่� มาร่่ วมกิินเจ ปีี 2500-01 มีีการล้างป่ ้ ่ าช้า้ที่่�โรงเรีียนเทศบาล ขลุุงเป็็ นครั้้งแ�รก เหมืือนเป็็ นจุุดเริ่่ม�ต้นข้องการล้างป่ ้ ่ าช้า้ครั้้งแ�รก ทางราชการ ชาวเมืืองขลุุงต้อ้ งใช้พื้้ ้�นที่่� เลยขวนขวายมีควีาม เลื่่อ�มใสอััญเชิิญเซี๊๊�ยโจ้วฮุ้ ุดโจ้ว้มาประทับอยู่่ที่่ั บอยู่่ที่่นี่่� �ไม่ต่ำ่ ำ กว่า 60 ่ ปีี แล้ว้ ผู้้อ าวุุโสที่่ถ้�า้อยู่่ถึึ งเวลานี้้ก็�น่็า่จะอายุุ 90-100 ปีี แล้ว้ท่าน่ ชี้้ส่�ว่นหัวั หางมัังกร เริ่่� มตรงศาลหลัักเมืือง ให้ถ้นนเทศบาลสาย 1 โรงเจ เป็็ นหัวมัังกร วััดวัันยาวบน ขลุุงมููลนิธิิ คืือท้อ้งมัังกร ศาลหลัักเมืือง ขลุุงคืือหางมัังกร แล้ว้เลืือกจุุดสร้้ างศาลเจ้า้ที่่ทำ�ำ ให้ค้นอยู่่เย็็น เป็็ นสุุข มีสิ่่ี� งเป็็ นมงคลคุ้้มคุ้้ครองภััยพิิบััติิต่างๆ เ่ มืืองขลุุงนี่่�ใครมา อยู่่ก็ ็ไม่อ่ยากย้ายก้ลับัอยู่่แอยู่่ล้วมี้ควีามสุุข ไม่มี่ ีการทะเลาะเบาะ แว้้ งเรื่่�องราวใหญ่่ โต มัันมีีวััฒนธรรม งานกิินเจเป็็นงานใหญ่่ของโรงเจ ขลุุงมููลนิิธิิ ศาลหลัักเมืือง ขลุุง มููลนิิธิิก็็มีีงานฉลองวัันคล้า้ยวัันเกิิดของแต่่ละองค์์ ก็็มาร่่วมกิิจกรรมกััน แล้้วก็็มีีงานทิ้้�งกระจาด ก่่อนนี้้�ผมเข้้ามาโรงเจไม่่ถึึงสิิบขวบ มีีคนศรัทัธา เรื่่�องการกิินเจแค่่ร้้อยเศษๆ เดี๋๋�ยวนี้้�มีีเป็็นพัันคนขึ้้�นไป ประเพณีีกิินเจ จีีนไทยพุุทธมาหมด แห่่ขบวนไปที่่�ต่่างๆ เรีียกว่่า ออกไปหาใบชา ถ้้าเทีียบเหมืือนพระ ก็็ออกบิิณฑบาต เพื่่�อมาใช้้ในกิิจกรรม ชงน้ำำ��เต้้ ไหว้้เจ้้า ไหว้้สััมภเวสีีทุุกบ้้านในชุุมชนสามารถตั้้�งโต๊๊ะไหว้้ ตั้้�งใบชา ผลไม้้ เตรีียมถวาย ฮุุดโจ้้วก็็จะไปโปรด เขาก็็จะบอกว่่าใบชานี้้�ไหว้้ ฮุุดโจ้้วองค์์ไหนในโรงเจ ทีีมคณะสงฆ์์ก็็ให้้ฮู้้ไว้้ เหมืือนผ้้ายัันต์์ ก่่อนจะถึึงเดืือนเก้้าพิิธีีกิินเจ เขาเรีียก กิ่่�วฮ้้วงเซ่่งหวย คณะกรรมการ โรงเจจะจััดดำำ�เนิินการกิินเจ เชิิญโป๊๊ยจุุนมาที่่�มููลนิิธิิ โป๊๊ยจุุนเป็็นเทพเจ้้า ที่่�มาดำำ�เนิินการพิธีีิกรรมทั้้�งหมด แล้วกิ่่ ้วฮ้�ว้งคืือองค์์ประธานของการกิินเจ แต่ถ้่ ้าไม่่มีีโป๊๊ยจุุนมาดำำ�เนิินการกิินเจก็็ได้้ แต่่เมื่่�อก่่อนมีีปััญหากัันตรงที่่� ไม่่ยอมกััน ความเห็็นของเก่่าๆ ก็็คืือไปเชิิญฮุุดโจ้้วมาจััดการ เพราะ เรื่่�องของการกิินเจคืือเทพสวรรค์์ เรื่่�องของโป๊๊ยจุุนคืือพื้้�นพิิภพ เลยต้้องมีีเทพมาช่ว่ยจััดการ หลัังจากนั้้�นก็็ไม่่มีีปััญหาอะไร เทศกาลสงกรานต์์ เป็็นกิิจกรรมที่่�เกิดควาิมสามัคคีี ั เข้า้ใจซึ่�ง่กัันและกััน รวมหิินยาน มหายาน คริิสต์์ สองศาสนา สามวััฒนธรรม สมััยเด็็กๆ ส่่วนมากคนบ้้านล่่างขึ้้�นมาก็็จะหาเรื่่�องหาราวกััน บ้้านบนเราลงไปก็็จะ มีีเรื่่�องมีีราวกััน ลัักษณะเหมืือนด้้วยความเป็็นวััยรุ่่น คืือไม่่สนิิทกััน

65 ไม่่ใส่่ใจกััน เพิ่่�งมารุ่่นผมนี่่�แหละที่่�มารวมกััน สััก 20 ปีีมาแล้้วที่่�ทำำ� กิิจกรรมร่ว่มกััน เราทำำ�กิิจกรรมอะไรคนคริสต์ิก็์ ็มาร่ว่ม ต่า่งคนต่า่งเปิดิใจ ให้้กััน เรามานึึกถึึง คำำ�สอนของฮุุดโจ้้วเรา คำำ�สอนของพระเยซูู ว่่าไม่่ใช่่ อย่่างที่่�เราตีีกััน เบื้้�องบนเขาไม่่มีีอะไรกัันเลย แล้้วเราจะมาทำำ�ให้้ เป็็นปััญหาทำำ�ไม ของคริิสต์์มีีโครงการนำำ�เด็็กคริิสต์์มาไหว้้พระ พาเด็็ก อนุุบาลถึึงประถมมาเรีียนสมาธิิที่่�วััดใหม่่ของหลวงพ่่อวิิริิยัังค์์ คนคริสต์ิ ์ มาบริิจาคที่่�โรงเจ ที่่�มููลนิิธิิ มาไหว้้ มากิินเจ ก็็เยอะ โรงเจมีีล้้างป่่าช้้าปีี 2538 ก็็เชิญบาทิหลวงมาทำำ�พิิธีีด้้วย มีีการเชื่่�อมโยงกััน ลดช่่องว่่าง บาทหลวงสอนดีี ผมทัันช่่วงที่่�หลวงพ่่อชิ่่�นมาจำำ�วััดที่่�วััดพระหฤทััยแห่่ง พระเยซููเจ้า้คนศรััทธามาก ไม่่เคยเห็็นบาทหลวงไหนที่่�คนเลื่่�อมใส ขนาดนี้้� ผมไปเรีียนกศน. ก็็ได้ศึ้ึกษาแนวทางที่่�พระเจ้้าตาก ยกทััพมาถึึงตรงนี้้� ถึึงได้้มีีศาลหลัักเมืืองที่่�ปกติิจะตั้้�ง เฉพาะที่่�ตัวจัั ังหวัดัท่า่นดำำ�เนิินไปถึึงคานรูดูตะปอนน้้อย ตะปอนใหญ่่ วัดสัระบาป เลยย้้อนไปเห็็นภาพในอดีีต ขึ้้�นมาได้้ แต่ต่ รงโรงเจนี้้� รู้้จากการเห็็น คืือตอนนั้้�นมีีการ ยกอาคารด้้านข้้าง ขุุดทำำ�สระ ก็็ไปเจอแนวฐานกว้้าง เรีียงกัันอย่่างดีี จะเป็็นฐานอะไรเราไม่่รู้้ เลยเก็็บเอา มาอิิฐมาก้้อนนึึงแสดงให้้เห็็นว่่าใต้้ดิินเป็็นอย่่างนี้้� กองหิินทั้้�งกองก็็เขีียนไว้้ว่่า ห้้ามแตะต้้อง ห้า้มขุุด ห้้ามทำำ�อะไรทั้้�งสิ้้�น ผมนึึกถึึงภาษาจีีนกัับคนรุ่่นใหม่่ เมื่่�อ 9-10 ปีีก่่อน เลยขอสถานที่่�ของโรงเจสอนภาษาจีีนฟรีีคนมา เรีียนเยอะ รุ่่นหลัังนี่่�เกืือบร้้อยเลย อาทิิตย์์ละสามวััน มีีทั้้�งครูจีีูน ครููไทย เรีียนแยกห้้อง ผมสอนจีีนแต้จิ๋๋้ว�เอง แล้้วมีีคนจากเมืืองจีีนมาสอนที่่�โรงเรีียนศรีีหฤทััย เราอยากได้้สำำ�เนีียงจีีนของเขา เลยทำำ�หนัังสืือถึึง คุุณพ่่อขอมาสอน เขาก็็มาสอนจีีนกลาง เสาร์์อาทิิตย์์ ผมก็พา็เขาไปกิินไปเที่่�ยว เขาเป็็นจิติอาสา เราได้ต้รงนี้้�ไง แล้้วคุุณมาเรีียน ก็็กราบพระก่่อนและหลัังเรีียนจบ ที่่�มาเลืือกโรงเจเพราะอยากให้้เขาออกไปต่่อยอด ยัังไงก็็แล้ว้แต่่เขาจะนึึกถึึงโรงเจเสมอ เรีียนในห้้องโถง ใหญ่่เหมืือนราชวัังชั้้�นในเลย ผมต้้องการให้้เขา ซึึมซัับ รู้้ว่่ามีีตรงนี้้�นะ เขากลัับไปแล้้ว วัันนึึงเขานึึก ได้้ว่่าภาษาจีีนเขาได้้มาจากไหน เขาจะนึึกถึึงตรงนี้้� สิ่่�งที่่�โรงเจให้้ไป มีีผลดีีกัับชุุมชน ถามว่่า อนาคต คืือตรงนี้้�แหละ เป็็นการสานต่่อรุ่่นหลัังที่่�เขาจะนึึกถึึง โรงเจ” ธนพนธ์์มััธยสิินชััย รองประธานโรงเจขลุุง เมืองขลุงนี่ใครมาอยู่ ก็ไม่ อยาก ย้ ายกลับ อยู่ แล้ วมีความสุข ไม่ มีการทะเลาะเบาะแว้ ง เรืองราวใหญ่ ่ โต มันมีวัฒนธรรม ทีีมสวดมนต์์ ภาษาจีีน เรีียก เทงจูู สวดสรรเสริญพิิ ิธีีกรรม เราไปกััน เป็็นทีีม ผมทำำ�คนเดีียวไม่่ได้้ สำำ�เร็็จมาได้้ก็็ด้้วยทีีมบริิหาร ให้้แต่่ละคน มีีหน้้าที่่�ไปทำำ� ใช้้เวลาฝึึกสวดมนต์์ประมาณ 1-2 ปีี กว่่าจะชำำ�นาญ 10 ปีี ใครเข้้ามา เรารับทุัุกคน จะต่ำำ��สุุดจนกระทั่่�งสููงสุุด ถ้้าผมไปช่่วยคนดีีได้้ 10 คน เขามีีความสามารถ แป๊บ๊เดีียวเดี๋๋�ยวเขาได้ล้ะ ผมมาช่่วยข้้างล่่าง คนเดีียวถืือว่่าคุ้้มละ เพราะต้้องออกแรงมาก ช่ว่ยเขาให้ขึ้้้�น ด้า้นนึึงก็็ให้มีี้ คนมาสืืบสานต่่อ เห็็นประโยชน์์แก่่ส่่วนกลาง ผมมีีแผนการรวบรวม ฝึึกหััด บุุคลากรใหม่่ที่่�มาถืือทรง (เข้าท้ รง) โดยไปรวบรวมมาจากครั้้�งแรก ของที่่�มีีการถืือทรง เมื่่�อปีี 2500-01 คนที่่�มาฝึึกสอนชื่่�อ ชอฮุ้้น อยู่่เมืือง ชลบุุรีี มาสอน 4 คนที่่�ขลุุง แกลง ชลบุุรีีพานทอง นี่คืื่� อชุุดแรกของ ประเทศไทยเลย สี่่�บัักที่่�รัับมาจากชอฮุ้้น มีีบัักเชง บัักชุุน บัักย้้ง อีีกบััก จำำ�ไม่่ได้้ บัักเชงอยู่่ที่่�ขลุุงนี่่� เราได้้เป็็นศิิษย์์เขา รุ่่นผมเป็็นรุ่่นที่่�สอง รุ่่นใหม่่ เป็็นรุ่่นที่่�สาม ผมก็็มารวบรวม บัันทึึก ค่่อยๆ ค้้นบัันทึึก หลัักฐานเอกสาร เพราะคนที่่�ให้้ข้้อมููลได้้ก็็อายุุมากแล้้ว ผมมองว่่า ถึึงผมจะมีีอายุุร้้อยปีี ผมก็็เก็็บข้้อมููลไว้้ได้้แค่่ 30 ปีี แต่่ถ้้าให้มูู้ลนิิธิิ จะเก็็บได้้ร้้อยปีีหรืือยาวไป ใครเห็็นว่่าดีีก็็คััดลอกไป มีีการเก็็บรัักษาไว้้ได้้ มีีข้้อมููลที่่�มากที่่�สุุดเก็็บเป็็น เอกสาร ทำำ�เป็็นหนัังสืือ และไฟล์์ไว้้ ตอนนี้้�อยู่่ระหว่่างการรวบรวม แล้ว้ผม ก็็บอกกรรมการว่่า บางอย่่างที่่�รัับข้้อมููลมา ตััดสิินใจบัันทึึกได้้ตอนนั้้�น บางอย่่างฟัังแล้้วได้้เลย บางอย่่างต้้องใช้้เวลาหลายปีีที่่�ต้้องพิิจารณา แล้้วค่่อยบัันทึึกข้้อมููลที่่�แม่่นๆ

66

67 ของไหว้้ ก่อนเ่ ริ่่มงาน จะ�มีพิี ิธีีเชิิญเจ้า้ มาลงเพื่่�อปลุุกเสกของที่่�จะต้องใ ้ช้้ ในพิิธีี

68 “เปิิ ดร้้ าน One More Cafe 3-4 เดืือนแรกไม่มี่ ี ลููกค้าเลย ผมจััด ้ร้้ านค่อ่นข้าง้อิินดี้้� บาร์์ ชงกาแฟ อยู่่ข้ างใน ้ด้านห้น้าจััดโ ้ซนเก้า้อี้้�ให้ลูู้กค้า้นั่่ง �ป้้ ายไวนิิล ก็็ไม่มี่ ี มีีแค่ป้่ ้ ายตั้้งห�น้า้ร้้ าน กลายเป็็ นว่่ าไม่มี่ ีใครเห็็นร้้ าน นี่่คืือจุ�ุดที่่�เราพลาด พอขยับบัาร์์ ชงกาแฟมาอยู่่หอยู่่น้า้ร้้ าน ก็ดี็ ขึ้้ี�น จนเปิิ ดร้้ านได้ครึ่้ ่�งปีีถึึงเริ่่� มอยู่่ตั วั คอนเซปต์์ร้้านคืือมีีเครื่่�องดื่่�มแก้้วโปรดให้้ลููกค้้าทุุกคน บางทีีลููกค้าถา้ มว่่าอะไรอร่่อย ผมไม่สา่มารถตอบได้้ เครื่่�องดื่่�ม มีีรสชาติิของตัวัเอง ก็ถา็ มว่่าลููกค้า้ชอบแบบไหน กาแฟ ใส่่นม หรืือกาแฟดำำ� ถ้า้ไม่่มีีในเมนูู ลองมาครีีเอตด้้วยกััน ผมทำำ� ให้้ได้้ อยู่่ที่่�วัตถุั ุดิิบ เมนููขายดีีสุดตุอนนี้้คืื�ออเมริิกาโน่่ เพราะที่่�ขลุุง เป็็นเมืืองนัักกีีฬา ช่ว่งเช้า้เย็็นจะเห็็นคนวิ่่�งเยอะ รัักษาสุุขภาพ ไม่่กิินกาแฟหวานใส่่นม ส่่วนใหญ่่กิินกาแฟดำำ� ผมเลืือกเมล็ด็ กาแฟตัวัที่่�ทำำ�อเมริิกาโน่่อร่่อยสุุด อะไรที่่�ทำำ�กาแฟดำำ�อร่่อย แสดงว่่าไปกัับตััวอื่่�นได้้โดยไม่่โดนกลบ กาแฟอีีกตััวที่่�คนสั่่�ง บ่่อยคืือ Orangetime ช็็อตเอสเปรสโซกับน้ำั ำ��ส้้มซัันควิิกและ โซดา แล้้วก็็มีีชาเขีียว โกโก้้ เมล็ด็กาแฟหลัักที่่�ใช้้เป็็นคั่่�วเข้้ม ของดอยช้้าง มีีเมล็็ดกาแฟตััวพิิเศษมาให้้เลืือกเรื่่�อยๆ กาแฟดริิปที่่�ขลุุงไม่่ค่่อยบููม ในมุุมมองคนทั่่�วไป ไม่่ได้้เป็็น คอกาแฟ ก็็กาแฟดำำ� ทำำ�ไมเขาต้้องจ่่ายแพง รอนาน บางทีี คำำ�ว่่า Specialty Coffee อยู่่ที่่�คนกิินว่่าชอบโทนนี้้� กิินแล้้ว เข้้ากับคาัแรกเตอร์์มั้้�ย บางคนชอบกาแฟดำำ�หอมๆ ถ้้าหอม กิินคืือจบ อุุปกรณ์์ชงสโลว์บาร์์นี่์ก็ ่� ็หมดไปหลายหมื่่�น ขายไม่่ได้้ ก็็ไม่่กัังวลมาก มุ่่งสิ่่�งที่่�เราอยู่่ได้้ ทุุกวัันนี้้�ที่่�ร้้านอยู่่ได้้เพราะลููกค้้าประจำำ� ส่่วนใหญ่่สั่่�งก่่อน แล้ว้มารัับหน้าร้้ ้านไป ไม่่ค่่อยมานั่่�ง แล้้วความที่่�บริิหาร จััดการร้้าน ดููต้้นทุุน ซััพพลายเออร์์ ทำำ�บััญชีีด้้วยตััวเอง มาตลอด ก็็เลยทำำ�โปรโมชัันสะสมแต้้มซึ่�งเหม ่าะกัับร้้านที่่�มีี ฐานลููกค้า้ประจำำ� ถ้า้เป็็นคาเฟ่ส่ ไตล์์สััญจรที่่�ลููกค้้าแวะมา ถ่่ายรููป สะสมแต้้มอาจจะไม่่ตอบโจทย์์ ร้้านเราทำำ�ทั้้�งสะสม ผ่่านบััตรกระดาษ ทั้้�งลููกค้้าแอดไลน์์ออฟฟิิเชีียล สั่่�งเครื่่�องดื่่�ม ก็็สะสมแต้้มในไลน์์ ก็็ได้้ฐานลููกค้้าเพิ่่�มขึ้้�น และถ้้าลููกค้้าสั่่�ง เครื่่�องดื่่�ม 1 แก้้วเราก็็ส่่งให้้ คืือเรารีีเสิิร์์ชตลาดดูู บางร้า้นสั่่�ง 5 แก้้ว บางร้้านต้้องสั่่�งครบ 100 บาท เพราะฉะนั้้�น จากจุุดที่่� 1 แก้ว้ถึึงไม่่เกิิน 100 บาท เราสามารถ เก็บลู็ูกค้า้ได้้ คืือพยายามหาช่่องว่่าง แล้ว้แทรกตััวเข้้าไป ซึ่่�งก็็ได้้ผล บ้า้นผมอยู่่นครสวรรค์์ เข้า้ไปทำำ�งานกรุุงเทพฯ ที่่�ร้า้นกาแฟ สตาร์์บััคส์์ ผมชอบกาแฟ อยากทำำ�ก็็ไปสมััคร ทั้้�งๆ ที่่�ไม่่มีี ความรู้้เรื่่�องกาแฟเลย การทำำ�สตาร์์บััคส์์เหมืือนทำำ�ไปเรีียนไป มีีอะไรให้้เราเรีียนทุุกวััน ทุุกปีี ทุุกเดืือน อะไรที่่�ดีีแล้้วปีีนี้้�มีีดีี กว่่านี้้�อีีกนะ ต้้องทำำ�ได้้อีีก ผมทำำ�อยู่่ 9 ปีี แฟนทำำ�สตาร์์บััคส์์ เหมืือนกััน เป็็นคนที่่�ขลุุงนี่่� บ้า้นอยู่่ตำำ�บลบ่่อ เขาเป็็นห่่วงพ่่อ กัับน้้องชาย อยากกลับัมาดููแล เราก็อิ่่็�มตััวจากการทำำ�งานทั้้�งคู่่ ก็็เลยลาออก ถามว่่าประสบการณ์์จากร้้านแบรนด์์ มาเปิดิ ร้้านเอง ก็็ทั้้�งยากและง่า่ย ความที่่�ผมไม่่ใช่่คนที่่�นี่่� เราไม่่เป็็นที่่� รู้้จัักเลย เข้า้มาเปิดิแล้วต้้ ้องศึึกษาว่่า ถ้า้เครื่่�องดื่่�มแมส รสชาติิ จะออกไปทิิศทางไหนที่่�จะขายทุุกคนได้้ ผมต้้องการให้้เป็็น ร้้านกาแฟอยู่่ในชุุมชนที่่�ทุุกคนเข้้ามากิินได้้ ก็็ใช้้เวลาปรัับตััว อยู่่หลายเดืือน ผมมองว่่าร้้านยัังไปไม่่ถึึงจุดุที่่�สุุดแล้้ว จุุดสุุด ของผมคืือต้้องเพิ่่�มคน แสดงว่่าเราต้้องไม่่ไหวแล้้ว การเพิ่่�ม คนได้้หมายถึึงเรามีีกำำ�ไรเลี้้�ยงตััวเอง และมีีงานเพิ่่�มให้้กัับ คนหนึ่่�ง มีีการจ้้างงานเกิิดขึ้้�น ก็็มองว่่าถ้้าทุุกร้้านค่่อยๆ ขยัับขึ้้�น ร้้านละคน สัักสิิบร้้าน ก็็มีีคนทำำ�งานได้้สิิบคน เท่่ากัับ ว่่ามีีคนจะได้้เงิินเดืือนไปใช้จั้บจ่ัา่ยอีีก เมื่่�อก่่อนปิดทุิุกวัันอาทิตย์ิ ์ รู้้สึึกว่่าเสีียโอกาส เพราะเราเช่่าร้้าน ก็็เลยว่่าเปิดทุิุกวัันดีีกว่่า วัันไหนไม่่ไหวก็็แจ้้งปิดิวัันเสาร์์อาทิิตย์์มีีขายข้้าวแกงกะหรี่ ่� ญี่ปุ่่ ่� น ผมทำำ�เอง เพราะชอบกิิน แฟนชอบทำำ�ขนม ก็ทำ็ำ�เบเกอรี่ ่� มาขายทุุกวััน ร้้านกาแฟในขลุุงมีีเยอะมาก ร้้านกาแฟยุุคใหม่่ มีีไม่่น้้อยนะ ไม่่ต่ำำ��กว่่า 10 ร้้าน ตอนที่่�ผมมาเปิิดร้้านที่่�นี่่� (ถนนเทศบาลสาย 1 ตรงข้้ามไปรษณีีย์์ขลุุง) ร้้านทางโน้้น ที่่�เลี้้�ยวไปทางถนนเทศบาลสาย 5 มีีร้้านเดีียวที่่�เป็็นร้้านตัดัผม และร้า้นกาแฟด้ว้ย แล้วก็้ อีี็กร้า้นอยู่่หน้าวั้ดัพอผมเปิดิได้ซั้ักพััก ก็็มีีร้้านกลับัมาเปิิด ร้้านอาหารหลายๆ ร้า้นก็็เป็็นรุ่่นลููก เข้้ามาทำำ� บางคนก็็รีีแบรนด์์ธุุรกิิจของครอบครััว บางคนก็็ เปิิดร้้านใหม่่ ผมมองว่่าพอเป็็นคนรุ่่นใหม่่กลัับมาทำำ�อะไรใน ชุุมชนเล็็กๆ ทำำ�ให้้เมืืองมีีสีีสัันมากขึ้้�น แตกต่่างจากเดิิม อย่่างร้้านเครปใกล้้ๆ นี่ ่� ก็็กลัับจากกรุุงเทพฯ ช่่วงโควิิด ก็็ขายดีี เราทำำ�ความเข้้าใจให้้กัับคนที่่�เขามาซื้้�อ อย่่างป้้าเดิินมาถาม อะไร ป้้าไม่่รู้้จััก ลองแนะนำำ� ผมว่่าพอทุุกๆ ร้า้นทำำ� หนึ่่�ง เราขายของ สอง เราทำำ�ให้้เขารู้้จัักมากขึ้้�น ก็็ทำำ�ให้้เมืือง มีีความหลากหลายมากขึ้้�น มีีบริิการใหม่่ๆ อาหารใหม่่ ผู้้ใหญ่่ก็็เปิิดรัับนะ แรกๆ ไม่่ หลัังๆ ก็็มา เดิินมาสั่่�ง ลาเต้้ร้้อน เขาบอก เก่่งเนอะ ทำำ�กาแฟให้ค้นแก่่กิินได้้

69 ปริิญญา คงศาสตรา เจ้าข้องร้้ าน One More Café ส่่วนตััวผมชอบเมืืองขลุุงอย่่างนึึงแต่่เป็็นความชอบ ที่่�ไม่่สะดวกนััก คืือช่่วงเย็็นไปจะค่่อนข้้างเงีียบ ทุ่่มสอง ทุ่่มถ้้าไม่่มีีรถ ไม่่มีีอะไรขายให้้กิินละ มัันดีีในแง่่ที่่�เรารับรู้้ ั ได้้ถึึงความสงบ ไม่่จอแจเหมืือนเราอยู่่กรุุงเทพฯ แต่่บาง ทีีอยากได้้อะไรนิิดนึึงมัันก็็ไม่่มีี แต่่ที่่�ชอบเลยคืือขลุุงเป็็น เมืืองที่่�สะอาดมาก ทุุกคนทิ้้�งขยะลงถััง ไม่มีี่ ใครวางระเกะ ระกะ ไม่ส่ กปรก เป็็นจุดุที่่�ดีีมาก ตลาดขลุุงล้า้งทุุกวัันจัันทร์์ ทำำ�ให้้เรามั่่�นใจในอาหารการกิินด้้วยว่่าสะอาด แต่่ที่่� อยากให้้มีีเพิ่่�มเติิมคืือที่่�นี่่�เป็็นเมืืองที่่�คนออกกำำ�ลัังกาย เยอะ แต่่ด้้วยความที่่�ไม่่มีีสวนสาธารณะใหญ่่ๆ ให้วิ่่้�ง เขาก็็อาศััยวิ่่�งรอบตััวตลาด ชมบรรยากาศไปด้ว้ย แต่่บางทีีการวิ่่�งบนถนนก็็ค่่อนข้้างอัันตราย ผมอยาก ให้้มีีเลนคนวิ่่�ง อาจจะไม่่ต้้องเปิิดเลนวิ่่�งตลอดเวลา ก็็ได้้หรืือมีีช่่วงเปิิดเป็็นเวลา ผมเชื่่�อว่่าถ้้ามีีเลนวิ่่�ง ที่่�ชััดเจน ทุุกคนก็็จะเข้้าใจ รถก็็จะไม่่เข้า้ไปวิ่่�งในนั้้�น จะลดความอัันตรายลงได้้ ” ขลุงเป็ นเมืองที่สะอาดมาก ทุกคนท้ งขยะลงถัง ิ ไม่ มีใครวางระเกะระกะ ไม่ สกปรก ตลาดขลุงล้ างทุกวันจันทร์

70 อย่ างน้ องไข่ ตุ ๋ น อยู่ ป. 3 แม่ ไม่ อยู่ เขาก็นั่ งขายของใหแม้ ่ เขาได้ นี่ไง ตำราชีวิตเขาได้ แล้ ว “โรงเรีียนวััดตะปอนใหญ่่ เป็็ นโรงเรีียนในตำบำล ตะปอน ตั้้ง�อยู่่ในที่่ดิ�ินของวััด ตอนเย็็นชุุมชนได้้ ใช้้ เป็็ น สนามออกกำลัำ ังเล่น่ ฟุุตบอล เรามาเป็็ นผู้้อำำนวยการ โรงเรีียน ก็็ได้ก้ลับัมาบ้านเ ้ก่านะ ่ก็ตั้้ ็ งใ�จเต็็มที่่ที่่�จ�ะพััฒนา มีปรีะสบปัั ญหาเรื่่อ�งงบประมาณเป็็ นหลััก เพราะโดยรวม อาคารโครงสร้้ างชำรุำุดทรุุดโทรม ส่่ วนที่่�เราทำำเองได้้ หน่ว่ยงานต้น้สัังกััดช่ว่ยเหลืือแล้ว้บางทีก็ี ็ไม่่ เพีียงพอ ของเราเลยยึึดหลััก บวร บ้าน-วััด-โ ้รงเรีียน เอาให้แ้น่น่ เลย ท่าน่พ่่ อ พระครููสาราภินัิันท์ เ ์จ้า้อาวาสวััดตะปอนใหญ่่ รููปปััจจุุบััน ซึ่่�งท่านเ่ ป็็ นเจ้า้คณะตำบำลเกวีียนหัักด้ว้ย ดููแล ตั้้งแ�ต่วััดเก ่วีียนหััก วััดตะปอนใหญ่่ วััดตะปอนน้อ้ย วััดหนองเสม็็ด และวััดคานรููด เวลาโรงเรีียนติิดขััดอะไร ท่าน่พ่่ อก็มี็ส่ีว่นร่ว่มสนับัสนุุน ชุุมชนบวร เราดึึงพลัังจาก คนในชุุมชนมาช่ว่ย หน่ว่ ยงานในพื้้�นที่่มี�ควีามร่ว่มมืือร่ว่ม ใจกัันดีี เลยทำำ ให้จ้ากอาคารเรีียนทั้้งส�องหลัังที่่�เก่าแ่ก่่ ทรุุดโทรม ก็็พลิิกฟื้้�นขึ้้�นมา มีีเด็็กนัักเรีียน 60 กว่่าคน ชั้้�นอนุบาลุ 2 ถึึงป. 6 ขนาดเล็็กมาก ตอนที่่�มารัับตำำ�แหน่่งปีี 2559 มีีเด็็ก 40 คน บางปีีก็็ไปแตะที่่� 70 คน บางคนอยู่่ไกลพื้้�นที่่� ก็ขี่็่�รถพาเด็็กมา เราพร่ำำ��บอกคุุณครูู ว่่า ความศรัทัธาไม่่ได้สร้้า้งแค่วั่ ันสองวััน คุุณครูตู้้องอดทนที่่�จะ สร้า้งศรัทัธา จำำ�นวนเด็็กเกิดก็ิ ็ไม่ต่่า่งกัันในแต่ล่ะปีี แต่่เราต้้องยึดึ ในด้้านคุุณภาพ ความเป็็นคนดีีมีีคุุณธรรม อัันนี้้�ในส่่วนตััว คิดิว่่าสำำ�คัญั กว่่าความเก่่งกล้า้ในวิิชาการ ซึ่�งเร่าจะทำำ�ให้ต้รงวิิชา การโดดเด่่นขึ้้�นมาก็็ทำำ�ได้้ยากด้้วย ส่่วนนึึงการจราจรสะดวก ผู้้ปกครองมีีกำำ�ลััง ก็็ส่่งไปเรีียนในเมืืองหมด อย่า่งนี้้�ส่่วนใหญ่่ก็็ เด็็กในละแวกชุุมชน โชคดีีที่่�เราอยู่่ใกล้วั้ดัวางแนวทางบริิหาร เน้้นความปลอดภััย ปลููกฝัังคุุณธรรมให้นั้ ักเรีียน ทุุกวัันศุุกร์์ สวดมนต์์ไหว้้พระเป็็นกิิจวััตรประจำำ�ของเด็็กอยู่่แล้้ว แต่่เรา เพิ่่�มเติิมคืือ วัันพระจะพาเด็็กนัักเรีียนทั้้�งโรงเรีียน เดิินไปวััด ตะปอนใหญ่่ เด็็กจะใส่่ชุุดขาว บอกเขาว่่าเหตุุผลของการใส่่ ชุุดขาว เหมืือนได้้สำำ�รวมกาย ระวัังอาการของเราเพื่่�อไม่่ให้้ ชุดุเปื้้�อน นี่คืื่� อหลัักหยาบๆ ที่่�เราสอนให้้เด็็กสำำ�รวม การให้้ธรรมะ เด็็ก ไม่่ได้ต้้ ้องไปถืือคััมภีีร์์หรืือทำำ�ยากๆ เราก็็โชคดีีด้ว้ยที่่�พระ อาจารย์์ที่่�เป็็นเลขาของท่า่นพ่่อ เป็็นผู้้บรรยายธรรม ท่า่ นใช้้ นิิทานชาดก สุดทุ้้ายเด็็กฟััง เหมืือนเขาไปนั่่�งฟัังนิิทาน เด็็กจะ รู้้ว่่า สอนอะไร ข้้อคิิดอะไร เราเอามาใช้กั้ับเพื่่�อนๆ ยัังไงเด็็ก ทั้้�งโรงเรีียนสามารถนั่่�งสมาธิิได้้ในระดัับนึึง แม้้แต่่เด็็กอนุบาลุ เราคิิดว่่าสิ่่�งนี้้�เป็็นสิ่่�งที่่�เราปลููกฝัังให้้เขา อย่่างน้้อยเหมืือนน้ำำ�� ซึึมบ่่อทราย

71 ตััววััดตะปอนใหญ่่และท่่านพ่่อเองเป็็นศููนย์์รวมจิติใจ ของคนชุุมชน เวลามีีกิิจกรรมอะไรก็็มาร่ว่มแรงร่ว่ มใจกััน เป็็นจุดตัุ้้�งตลาดโบราณ 270 ปีีด้้วย ที่่�มาของตลาดคืือชุุมชน เราได้รั้บคััดัเลืือกให้้เป็็นชุุมชนคุุณธรรมของจัังหวัดัก็มีี็ หนัังสืือเชิิญสามห่่วงไป คืือท่่านพ่่อ ผู้้ใหญ่่บ้้านและเราซึ่่�งเป็็น ผอ.โรงเรีียน มีีงบทำำ�งานให้้แปดพััน ก็็เลยมาคิิดสร้้างตลาด เล็็กๆ ของเรา เราจำำ�ภาพที่่�ลุุงกาญจน์์ (กาญจน์์ กรณีีย์์ ประธาน สภาวััฒนธรรมอำำ�เภอขลุุง) ทำำ�ตลาดย้้อนยุุคได้้ มัันก็็ดีีนะ เอาของโบราณที่่�ไม่่เคยเห็็นเคยมีีมาขาย กระแสตอบรัับก็็ดีี ด้้วยความที่่�ท่่านพ่่อมีีเมตตากัับพวกเรา ก็็บอกแปดพััน ไม่พ่อหรอก แค่่จากอย่า่งเดีียวก็็หมดแล้ว้คนในชุุมชนก็ช่็ว่ยกััน ทำำ�ซุ้้มไม้้ไผ่่ ท่า่นพ่่อก็ซื้็้�อจากมุุงหลัังคาให้้ เริ่่�มตลาดกัันต่่อเนื่่�อง ตั้้�งแต่วั่ ันที่่� 18 สิิงหาคม 2560 มาจนทุุกวัันนี้้� ท่่านพ่่อเห็็นว่่า ใช้้จากต้้องเปลี่่�ยนทุุกปีี เมื่่�อสองปีีที่่�ผ่า่นมาเลยใช้้เป็็นกระเบื้้�อง เก่่าของวััดที่่�รื้้�อๆ มา เมื่่�อก่่อนที่่�ตลาดยัังรุ่่งเรืืองคึึกคััก เรามีี เงื่่�อนไขว่่า แม่่ค้้าที่่�มาขายให้้ใส่ชุุ่ดไทยๆ เสื้้�อแขนกระบอก นุ่่งผ้้าถุุงหรืือโจงกระเบน ม่่อฮ่่อม ส่่วนตััวเองก็็มาเดิินพููดคุุย ให้กำ้ำ�ลัังใจเขาทุุกวัันเสาร์์ หลัังๆ ก็็ภารกิิจมั่่�งโควิดมั่่ ิ �งก็็ไม่่ได้้มา ผอ.ก็็นุ่่งผ้้าถุุงมา ยุุคออเจ้้าก็็สนุุก นุ่่งสไบเดิินกัันเต็็มตลาด หลัังๆ อาจจะไม่ค่่ ่อยมีีใครใส่่ไทยๆ เท่า่ ไหร่่ เหมืือนเราละเลย เขาด้้วย ถ้้าเราอยู่่เคีียงข้้าง รื้้�อฟื้้�นมาใหม่่อาจจะเป็็นไปได้้ ปัญัหาของตลาดคืือ ในชุุมชนเราส่ว่ นใหญ่่มีีอาชีีพหลัักคืือ ทำำ�สวน การออกมาขายของเป็็นอาชีีพรองที่่�เขาใช้้เวลาว่่าง ไม่่เหมืือนอย่า่ง ขออนุญาตอ้ ุา้งอิิง เราไปเที่่�ยวหนองบััว เช้้ามา เขาเปิิดประตููหน้้าบ้้าน วางขนมขาย คืือชีีวิิตของเขาอยู่่ ตรงนั้้�นแล้้ว ไม่่ต้้องไปตั้้�งร้้านเพิ่่�ม อาชีีพเราทำำ�สวน ช่่วงนี้้� ต้้องทำำ�ดอกทุุเรีียนแล้วก็้ต้็้องไปทำำ� ก็ทำ็ำ�ให้ค้ นที่่�มาขายของ น้้อยลง ความฝัันของตัวัเองคืือ หนึ่่�งในผู้้ร่ว่มก่่อตั้้�งเนอะ ก็็ไม่่อยากให้้ ตลาดหายไป พููดกัับท่่านพ่่อว่่าตลาดเราไม่่ตายหรอก แต่มั่ ัน ไม่่โต ครั้้�งแรกที่่�เราตั้้�ง ก็็ไม่่ได้มุ่่ ้งหวัังว่่าจะต้้องไปโด่่งดัังถึึงไหน ตั้้�งขึ้้�นเพื่่�อคนในชุุมชนมาซื้้�อขายแลกเปลี่่�ยนกััน มีีภาพที่่�ป้้าๆ อายุุเยอะๆ มานั่่�งคุุยกััน ไม่่ได้้ซื้้�ออะไรนะคะ นั่่�งแบ่่งหมาก กัันกิิน สองยายนั่่�งตัักกิินน้ำำ��แข็็งไสน้ำำ��แดงๆ กัันถ้ว้ยเดีียว เราชอบบรรยากาศแบบนี้้� รู้้สึึกตลาดนี้้�เป็็นยิ่่�งกว่่าตลาดที่่� ไม่่ใช่่แค่่ขายของ แค่่นี้้�เราถืือว่่าสำำ�เร็็จแล้้ว ที่่�ทำำ�ให้้ในชุุมชนได้้ มาคุุยกััน เด็็กนัักเรีียนเราก็ส็อนทำำ�ข้าว้เกรีียบปากหม้้อ พอวัันเสาร์์ ครููที่่�เป็็นเวรก็็จะพาเด็็กป.4-5-6 ไปทำำ�ขาย เอาเงิินเข้้าโรงเรีียน ให้้เด็็กกิินขนมบ้า้ง ก็็จะมีีเด็็กที่่� ผู้้ปกครองที่่�เขายัังขายอยู่่ปััจจุุบัันที่่�เขายัังมากัับ พ่่อแม่่ แล้้วเราก็็แอบชมเขานะ อย่่างน้้องไข่่ตุ๋๋น อยู่่ป. 3 แม่่ไม่่อยู่่เขานั่่�งขายของให้้แม่่เขาได้้ นี่่�ไง ตำำ�ราชีีวิิต เขาได้้แล้้ว ซึ่่�งที่่�เราฝัันอยากให้้รื้้�อฟื้้�นตลาดขึ้้�นมา เช่่นหน้า้ ผลไม้้ ทำำ�ไมเราไม่่เอามัังคุดดำุ ำ�ๆ ที่่�ต้้องไปขายถููกๆ มาขายที่่�นี่่� แล้้วจััดแพ็็กเกจกิินอิ่่�มไม่่อั้้�น มีีเงาะ มีีผลไม้้สดๆ จากสวน ก็็จะกลายเป็็นแหล่่งท่่องเที่่�ยว แต่่ชาว สวนก็็มองสิ่่�งเหล่านี้้ ่� เป็็นปลีีกย่่อย รายได้้หลัักเขาคืือต้้องมีีพ่่อค้า้มาซื้้�อในสวน เลยเป็็นสิ่่�งที่่�เราคิิดแต่ยั่ ังทำำ�ไม่่ได้้ จริิงๆ พื้้�นที่่�ตะปอนมีีสิ่่�งดีีๆ มากมาย เราก็็เคยเข้าสู่่ ้ โอทอป นวััตวิิถีีคิิดจนเป็็นแพ็็กเกจท่่องเที่่�ยว 1 วััน เที่่�ยวไหว้พ้ระตาม เส้้นทางสายวััฒนธรรม กิินอาหารประจำำ�ถิ่่�น คืือเหมืือนจะ ไปได้้แล้้ว แต่่มัันก็็หยุุดไป อย่่างที่่�บอก หลัักสำำ�คัญัคนใน ชุุมชนเรามีีอาชีีพทำำ�สวน เลยหาคนมาทำำ�ไม่่ได้้ มัคคุัุเทศก์น้์ ้อย ก็มีี็ แต่จุ่ดบุอดของเด็็กโรงเรีียนเราคืือเขิิน ยัังบอกกับคุัุณครููว่่า นี่่�เราอบรมเขาจนเรีียบร้้อยเกิินไปหรืือเปล่่า อย่า่งนัักดนตรีี เล่่นได้้ เล่่นไป แต่่พอให้้แนะนำำ�ตััวก็็ไม่่เอาละ เช้้าๆ แค่่นำำ� สวดมนต์์ไหว้้พระก็็เหมืือนไม่่ค่่อยกล้้าพููด พระอาจารย์ก็์ ็บิ้้�ว อารมณ์์กััน ให้้มั่่�นใจๆ ก็็ยัังไม่่ได้้ ตอนนี้้�ก็็ได้้แต่่ว่่า วััดตะปอน ใหญ่่เปิิดโบสถ์์ให้้เข้้าไปสัักการะ จััดธููปเทีียนไว้้ให้้ ถืือเป็็นจุุด ต้้อนรัับนัักท่่องเที่่�ยว แต่่ไฮไลต์์จริิงๆ ของเราคืือประเพณีี ชัักเย่่อเกวีียนพระบาท เลยกลายเป็็นว่่าได้้แค่่ช่่วงเทศกาล สงกรานต์์ แต่ถ้่า้มาเราจัดกิั ิจกรรมได้้ ขอแรงคนในชุุมชนมาทำำ� แต่สำ่ ำ�หรับัเราก็รู้้สึ็ ึกว่่าประเพณีีชัักเย่่อไม่่เชิิงถ่า่ยทอดรุ่่นต่่อรุ่่น แล้้ว มัันขาดช่่วง ถ้าดูู้รุ่่นอาจารย์ชั์ ักนี่ ่� มัันมากเลย กิินกัันไม่ล่ง แล้้วด้้วยอายุุ กระดููกกระเดี้้�ยวไม่่ไหวแล้้ว ถ่่ายทอดมาอีีกรุ่่น อาจจะแบบทัักษะไม่่เก่่ง ไม่่เป็็นทุุกคนละ ถ้้าเป็็นรุ่่นก่่อนชี้้�ตััว ได้้เลย จิ้้�มคนไหนก็็มาชัักได้้เลย แต่่ทีีนี้้� ในฐานะที่่�เราดููแล นัักเรีียน เลยคิิดว่่าให้้เขาได้้ซึึมซัับประเพณีีท้้องถิ่่�น ปีีก่่อนๆ ก็จั็ดัโครงการ เชิญภูิมิูปัิญญาัชาวบ้า้นมาสาธิติ อธิบาิ ยให้้เด็็กฟััง ให้้เขาได้้เข้า้ไปจับั คืือถ้า้ไม่่ใช่่เด็็กในพื้้�นที่่� ถ้า้เราพูดูว่่าชัักเย่่อปุ๊๊บ ทุุกคนจะหัันหน้้าเข้้าหากััน แล้้วดึึงถอยหลััง ซึ่่�งเทคนิิคทัักษะ ของเราจริิงๆ ไม่่ใช่่อย่า่งนั้้�น ถืือว่่าเขาก็็ได้้เรีียนรู้้ประเพณีีของ ชุุมชน รู้้จัักเมืืองของเขา คืือถ้้าเขาไม่รู้้่เรื่่�อง เขาก็็ไม่่รััก เขารู้้ ไม่่ลึึก เขาก็็รัักไม่่มาก เขาไปเรีียนที่่�อื่่�น เขาก็็ลืืมไป เราอยาก มีีส่่วนในการปลููกฝัังเด็็กเพื่่�อให้้เขารัักในชุุมชนของเขา อย่า่งน้้อย ในอนาคต เขาจะเป็็นกำำ�ลัังส่่วนหนึ่่�งช่่วยให้้สิ่่�งดีีๆ ในชุุมชนเรายัังคงอยู่่” พรเพ็็ญ กิจพิิบููลย์์ ผู้้อำำนวยการโรงเรีียนวััดตะปอนใหญ่่

72 พััลลภ สุุขเกษม เจ้าข้ องร้้ านครััวอััจฉรา “ครัวั อัจฉรั าร้านแ้ รกเป็็ นรถเข็็นอยู่่ในตลาดสด เทศบาลเมืืองขลุุง ปีีนี้้ปี�ีที่่� 40 ปีี แล้ว้ ขายโจ๊ก ๊ ข้า้วต้ม ้ แล้ว้ผมมาเปิิ ดเป็็ นรุ่่นที่่�สองของร้้ าน ผมเข้าไ ้ ปเรีียน มหาวิิทยาลััยที่่�กรุุงเทพฯ จบแล้วก็้ ทำ ็บริำ ษั ิัทออร์แกไน ์ ซ์์ กับั เพื่่� อน ทีนี้้�แม่อ่ ยากให้ก้ ลับัมาทำำเพราะได้ที่่้ตร� งนี้้� เป็็ นศููนย์อ์าหารเล็็กๆ มีี 6 ร้าน ้ ร้านเ้ ราขายช่ว่งเช้า ้ ตีี 5 ถึึงประมาณบ่าย 2 เม ่ นูก็ู็เหมืือนร้าน้ ข้างใน ้ ตลาด ที่่ตอ� นนี้้ป้�้ าทำำ มีข้ี า ้วต้ม ้ ต้มเ้ ลืือดหมูู ช่ว่งแรกยัังไม่่ ค่อ่ ยมีีเมนูขู้ า ้ ว ผมเรีียนปริญญาตรีีสา ิ ขาการประกอบการธุุรกิิจ ก่่อน จบก็็ไปฝึึกงานโรงแรมริิเวอร์ซิ์ ิตี้้� 600 ชั่่�วโมง อยู่่ครัวยุั ุโรป ครัวัไทย ไลน์์ บุุ ฟเฟต์์ ตอนเช้้าตอนกลางวััน เชฟก็็ให้้ช่่ วย ทุุกห้้องครัวั ก็็เหมืือนได้ฝึ้ึกตรงนั้้�นมาส่ว่ นนึึง พอเปิดร้ิา้ น พัักนึึงแล้้วเหมืือนเหนื่่�อยๆ หมดไฟ เลยไปหาคอร์์สลง เรีียนเพิ่่�มกัับเชฟป้้อม (หม่่อมหลวงขวััญทิิพย์์ เทวกุุล) แล้้วก็็เริ่่�มมีีเมนููข้้าวคลุุกพริิกเกลืือ คืือน้ำำ��จิ้้�มที่่�นี่่�เขาเรีียก พริิกเกลืือ ข้้าวขาวคลุุกน้ำำ��จิ้้�มซีีฟู้้ด ก็็เรีียกว่่า ข้้าวคลุุก พริิกเกลืือ ใส่่เครื่่�องเป็็นหมูู ต้้ม กุ้้ง พิิเศษหน่่อยก็มีีปู็ู กั้้�ง ซีีฟู้้ด แล้วก็้ ็มีีเมนูู ข้้าวผััด ลููกค้้าคิิ ดว่่าเราขายตามสั่่�ง แต่่เราขายตามเมนููหน้้าร้้านราคาอาหารจานเดีียวของเราในขลุุง ตรึึงราคาไว้้ 50 บาท ข้้าวผััดปููธรรมดา 50 บาท โจ๊๊กไม่่ใส่่ไข่่ 40 บาทข้้าวต้้มหมูู 40 บาท ถ้้าเพิ่่�มเป็็นกุ้้ง 50 บาท ปลา 60 บาทราคาเพิ่่�มตามเครื่่�องที่่�เขาเลืือก ตามวััตถุุดิิบ เราตั้้�งราคาก็นึ็ึกถึึงคนกิินค่า่แรง 300-350 บาทเป็็นหลััก มีีราคาสำำ�หรับัคนที่่�มีีกำำ�ลัังจ่า่ย คืือถ้า้เขาอยากกิินข้าวผั้ ดปูัู ร้า้นในเมืืองร้้านห้้องแอร์์ ก็็ 200 บาท ผมขาย 50 บาท ในเมืืองจัันท์์อาจจะขาย 60 บาทได้้ ถ้าขึ้้ ้ �นเป็็น 60 บาท คนอาจจะไปกิินข้าวผั้ดัหมูู ไม่ต้่ ้องกิินข้าวผั้ ดปูัก็ู็ได้้ เน้้นอิ่่�ม ต้้นเดืือนอาจจะกิินข้าวผั้ ดปูัก็ู็ได้้ แต่ถ้่า้เราราคา 50 บาทเท่ากั่ ัน คืือคนอยากกิินอะไรเขาได้กิ้ินไง ปููอาจจะได้น้้้อยหน่่อย หมููอาจจะได้้เยอะ แต่่วััตถุุดิิบเราเหมืือนร้้านอาหารเลย

73 ผมคิดว่ าวันอาทิตย์ ตลาดเปิด เทศบาลควรสนับสนุนมีที่ สำ หรับคนในท้ องถิ่ น ทุกวันนี้คือแม่ ค้ ามาจากที่อื่น เราเป็็นคนเรื่่�องเยอะ ต้้องทดลองทำำ�ทดลองกิิน ประมาณ สามเดืือน ต้้องมั่่�นใจถึึงจะออกขาย กระทะก็็ไปสั่่�งแบบกระทะ เหล็็กเผา มัันจะมีีกลิ่่�นไหม้้ๆ นิดนึิ ึง แล้้วก็็ผััดแบบแห้้งๆ ข้้าวร่่วนๆ ถ้้าเป็็นคนแก่่จะว่่าข้้าวแข็็งไป แต่่สำำ�หรัับเรา ข้้าวผััดต้้องร่่วน ข้าว้เป็็นเม็็ด ต้้องใช้้ข้้าวเก่่ามาทำำ� เวลามีีงาน ประชุุมสััมมนาเขาสั่่�งข้้าวกล่่องเราไปแล้วก็้ ็กลัับมาสั่่�งต่่อ ซอสข้้าวผััดก็็ตีีสููตรทำำ�เป็็นแกลลอน ทุุกกล่่องจะรสชาติิเหมืือนกััน หมด น้ำำ��จิ้้�มผมทำำ�เอง ไม่่มีีใครรู้้สููตร ทุุกอย่า่ งที่่�เป็็นการปรุุงคืือเรา ปรุุงเอง แต่ลูู่กน้้องทำำ�ได้้ คลุุกได้้ ลููกน้้องทำำ�ก็็รสชาติิเดีียวกัันเพราะ น้ำำ��จิ้้�มเราทำำ�ไว้้แล้้ว ทุุกอย่่างตวงหมด บางทีีลููกค้้าไม่่เห็็นเราอยู่่ ก็็คิิดว่่าไม่่เหมืือนเดิิม แต่่บางทีีเราทำำ�เองก็็ไม่่เป๊๊ะเหมืือนเดิิมก็็มีี จริิงๆ แล้้วเราก็็ต้้องปล่่อยให้ลูู้กน้้องทำำ�ด้้วย ไม่่งั้้�นเราจะเหนื่่�อย คนเดีียว ทำำ�ร้้านนี้้�มา 9 ปีีก็็โอเคนะ ช่่วงแรกๆ เสาร์์อาทิิตย์์ก็็ปิิดร้้านไป หาเพื่่�อนกรุุงเทพฯ ยัังอาลััยอาวรณ์์เพื่่�อนนิดนึิ ึง ตอนนี้้ก็�็เดืือนละครั้้�ง ตอนนี้้ถ้�ามีีค ้นชวนกลับัไปทำำ�ออร์์แกไนเซอร์์ คืือขี้้�เกีียจไปเริ่่�มต้้นใหม่่ เข้า้ไปกรุุงเทพฯ คืือไปพัักผ่่อน เจอเพื่่�อนดีีกว่่า แล้วทุุ้กคนก็พู็ดูว่่า ดีีแล้ว้ที่่�ตัดสิั ินใจกลับัมาก่่อน ช่ว่ งโควิดิงานอีีเวนต์คืื์อเป็็นศููนย์์เลย รุ่่นผมเป็็นรุ่่นที่่�ต้้องมารัับต่่อจากรุ่่นพ่่อแม่่ บางคนเป็็นครููที่่�ขลุุง หลายคนอยากกลัับมาอยู่่บ้้านแต่่ยัังไม่่รู้้จะทำำ�อะไร ถ้้าคนมีีสวนก็็ กลัับมาทำำ�สวน ผมลููกคนเดีียว ครััวอััจฉราคืือชื่่�อแม่่ คิิดว่่าที่่�ขายดีี ก็็เพราะแม่่ เขารู้้ว่่าเราเป็็นใคร แล้วตั้้ ้ �งแต่่โควิิดคนรุ่่นเราเริ่่�มกลัับ มาบ้า้น มาเปิดร้ิา้นตัดัผม มาเปิดร้ิา้นสััก คาเฟ่่ที่่�ดูนู่า่เข้า้ร้า้นสไตล์์ ของผมแบบอยู่่ศููนย์์อาหารเป็็นร้้านเดีียว ส่่วนมากเป็็นเจนป้า้ๆ ที่่�ยัังทำำ�อยู่่ ตอนที่่�กลัับมาอยู่่บ้้านปีี 2556 ที่่�นี่่�เงีียบๆ ยัังเหมืือนเดิิม มีี 7-11 เดีียว เพิ่่�งมีีเชนใหญ่่มาลง 2-3 ปีี Kerry, CJ Express, Mr.D.I.Y. ความคิดิผมเขาเข้้ามาไม่่ได้้ทำำ�ให้้ดููบ้้านเมืืองเจริญขึ้้ ิ �น เขาเข้้ามา ทำำ�ผลประโยชน์ธุ์ุรกิิจของเขา ที่่�ดููแล้วบ้้า้นเมืืองคึึกคััก แท้้ที่่�จริิงเงิิน ส่่วนนั้้�นไปเข้้านายทุุน แต่่โดยท้้องถิ่่�นคนที่่�อยู่่ที่่�นี่ ่� ยัังเหมืือนเดิิม รายได้้อาจจะน้้อยลง เพราะคนก็็อยากเข้า้ ของราคาถููก มีีแอร์์เย็็น แต่พว่กร้า้นของชำำ�ที่่�ขายในตลาด คนก็็เริ่่�มไม่่เข้า้ เพราะต้้นทุุนเขา มาแพงกว่่า ของในตลาดสดขลุุงจะแพงกว่่าในเมืือง เพราะค่า่ขนส่่ง รับัจากในเมืืองมาขายที่่�นี่่� ร้า้นค้า้อย่า่งผมซื้้�อของที่่�ตลาดวัันต่่อวััน แต่่เราไม่่สามารถขายราคาแพงเท่่าในเมืืองได้้เพราะรายได้้คนใน ท้้องถิ่่�นมีีจำำ�กััด ของดีีบ้้านเรา ที่่�ขลุุงเป็็นแหล่่งปลููกทุุเรีียนกระดุุมใหญ่่ที่่�สุุด ในจัันทบุรีีุทุุเรีียนกระดุุมออกผลก่่อน เดืือนมกราคม กุุมภาพัันธ์์ ผลไม้้ที่่�เป็็นต้้นฤดููจะได้้ราคาสููงกว่่าทุุเรีียนอื่่�นๆ แล้ว้ในขลุุงก็มีี็ โรงงานแปรรููปทุุเรีียนทอด ทุุเรีียนกวน ทอฟฟี่่ทุ�ุเรีียน ทุุเรีียนเชื่่�อม ที่่�จะมีีที่่�นี่่� เอาทุุเรีียนที่่�จะเอาไปทอดมาเชื่่�อม มีีความหนึึบกว่่ามััน หอมกว่่า แพงกว่่า คนที่่�ชอบรสหวานก็็จะชอบ สละลอยแก้้วที่่�ส่่ง ไปขายร้้านอาหารกรุุงเทพฯ มีีต้้นทางจากที่่�นี่่� ถ้้าคนมาเที่่�ยวขลุุง สัังเกตความเป็็นอยู่่ มัันเป็็นอย่่างนี้้� ผสมๆ กััน เมืืองสองศาสนา สามวััฒนธรรม ที่่�นี่ ่� คริิสต์์มาสก็็ครึึกครื้้�น มีีถนนคนเดิินวัันอาทิตย์ิ ์ เริ่่�มตั้้�งบ่า่ ยโมงถึึงประมาณหนึ่่�งทุ่่ม ตั้้�งตรงถนนหน้าตลาดสด้ขลุุงนี้้� เลย ขายทุุกอย่่าง มีีอาหาร เสื้้�อผ้้า แรกๆ ที่่�เปิิดตลาดก็็มีีดนตรีี มาแสดง หลัังๆ กิิจกรรมน้้อยลง ตอนแรกที่่�กลับัมาอยู่่ก็็ยัังจัับจุุด ไม่่ถููก วัันอาทิิตย์์เราก็็อยากมาขาย เพื่่�อให้้คนรู้้จัักเรา แต่่การจะ ลงมาขายไม่่ใช่่เรื่่�องง่า่ย เพราะเขามีีล็็อกประจำำ� คุุณมาใหม่่ คุุณต้้อง มารอที่่�เหลืือ คืือค่่าที่่�ถููกกว่่าตลาดเอกชนเพราะเทศบาลเป็็นคน จััด คนก็็มาขายเยอะ แล้้วเป็็นวัันอาทิิตย์์ บางคนที่่�ทำำ�งานประจำำ� เขาทำำ�ขนม เบเกอรี่่�มาขาย หน้า้ผลไม้ค้นก็็เอาผลไม้้มาขาย ข้้อเสีีย คืือคนที่่�จะมาลงต้้องรอล็็อกเหลืือ ถ้้าเราทำำ�ขนมมาแล้้วล็็อกไม่่ เหลืือเราก็็ไม่่ได้้ขาย ผมเลยคิดิว่่า วัันอาทิตย์ิตลาด์เปิดิวัันศุุกร์์หรืือ วัันเสาร์์ไปลงทะเบีียนที่่�เทศบาลไว้้ก่่อน เราสามารถมาขายได้้โดย ที่่�เทศบาลเป็็นคนสนัับสนุุน ต้้องมีีที่่�สำำ�หรัับคนในท้้องถิ่่�น หรืือคน ในท้้องถิ่่�นขายฟรีีคนที่่�อื่่�นเสีียตัังค์์ ทุุกวัันนี้้�คืือแม่่ค้้ามาจากที่่�อื่่�น ตอนแรกที่่�ลงขายก็ต้็้องขอให้ค้นช่ว่ย ตอนนี้้�เราไม่่ได้้ขายแล้ว้เพราะ ร้้านตรงนี้้�โอเคแล้้ว ถ้้ามีีพื้้�นที่่�ที่่�เปิิดโอกาสให้้แม่่ค้้าหน้้าใหม่่ มืือสมััครเล่่นมีีที่่�ขาย คนที่่�มีีงานประจำำ�มาขายวัันอาทิตย์ิ ์ มาเปิิดตลาดขายได้้ ก็ดีี็”

74 สมาชิิกกลุ่่มมีี 21 คน ปกติิทำำ�สวนเป็็นหลััก แล้วก็้ มีี็งานฝีมืืีอบ้า้ง ทำำ�น้ำำ��พริิกขายในชุุมชน เราก็็รวบรวมเป็็นกลุ่่มไปจดทะเบีียน เป็็นโอทอป เอาไปขายด้้วยกัันแล้้วแบ่่ง 5% เข้้ากลุ่่ม แรกๆ ก็ทำ็ำ�สบู่่ คนมาเที่่�ยวเยอะ ขายได้้ พอไม่มีีนั่ ักท่่องเที่่�ยวก็็ขายไม่่ได้้ แล้้วช่่วงฤดููเก็็บผลไม้้จะไม่่มีีใครมาทำำ�ตรงนี้้�เลย แค่่เรีียกมา ประชุุมก็็ไม่่ว่่าง ยุ่่งในสวน แต่ก็่ ตั้้็�งเป้า้หมายของกลุ่่มว่่า หนึ่่�งปีี อย่่างน้้อยต้้องออก 3 ผลิตภัิ ัณฑ์์ใหม่่ บางทีีออกไปไม่่ตรงใจ ลููกค้้า ก็็ต้้องคิิดใหม่่ อย่่างหมููชะมวงเส้้น เราทำำ�มา 1 ปีี ตอนหลััง ก็็มีีกะหรี่ ่�ปั๊๊�บไส้้หมููชะมวง แคบหมููรสหมููชะมวง น้ำำ��พริิกที่่� ทอดหมููชะมวงก็็เอาไปคลุุกแคบหมูู เราดููว่่ากลุ่่มเรามีีอะไร สมาชิิกเขาทำำ�เห็็ดนางฟ้้า เราก็็เอามาทำำ�เห็็ดรสหมููชะมวง “ผลิตภัิณัฑ์ข์องวิิสาหกิจชุิุมชนแม่บ้่าน ้ ตะปอนน้อ้ยมีี 2 งาน คืืองานฝีีมืือ กับังานแปรรููปสิินค้า้ ทางการเกษตรซึ่่�งแปรรููปจากผลไม้ท้้อ้งถิ่่นข�องเราเอง คืือเรามีปัีั ญหาว่่ า ในช่ว่งที่่�ผลไม้้ เยอะ อย่าง่มัังคุุดนี่่� เหลืือแค่กิ่ ิโลละ 4 บาทเท่า่ นั้้น เลย�ปรึึกษากับอัาจารย์ที่่ ์� มทร.จัันทบุุรีี (มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีรีาชมงคลตะวัันออก วิิทยาเขตจัันทบุุรีี) ว่่ าสกััดน้ำมั ำ ังคุุดไว้้ แต่่ ไม่รู้้่ รู้้ เอาไปทำำ อะไรได้อี้ ีก อาจารย์แนะ์นำำ ให้ทำ้น้ำจิ้้ ำ ม�สุุกี้้� มีอีงค์คว์ามรู้้ที่่� ทำำ ไว้แ้ล้ว้ก็็เอามาทำำ พอเข้าโ ้ครงการของ U2T (โครงการ ยกระดับัเศรษฐกิจิและสัังคมรายตำบำลแบบบูรณูาการ - 1 ตำบำ ล 1 มหาวิิทยาลััย) ก็พั็ ัฒนาไปถึึงขั้้นข�ออย.ได้้ ตอนนี้้�เรามีน้ำี จิ้้ ำ ม�สุุกี้้ร�สผลไม้จ้ากมะละกอ ลองกอง สัับปะรด มัังคุุด ใช้คว้ามเปรี้้�ยวจากน้ำ ำ มะปี๊๊� ด ซึ่่�งทุุกสวน ปลููกกัันอยู่่แอยู่่ล้ว้ ไม่่ ใช้น้ำ้ส้ ำ ้ มสายชูู อย่าง่มัังคุุดเราก็็สกััด แต่น้ำ่ ำ ไม่่ ได้ผสม้น้ำ ำ เปล่าเลย เ่อามาผสมกับัเครื่่�องปรุุง ไม่่ ใส่ผง่ชูรูสหรืือสารให้คว้ามหนืืดอะไร ใช้กา้รสเตอริิไลซ์์ อยู่่ได้้ 1 ปีี งานแปรรููปอีีกอย่า่ งที่่�เราภูมิูิใจคืือ หมููชะมวงเส้้น คืือแกงหมูู ชะมวง เป็็นอาหารพื้้�นบ้า้นของจัังหวัดจัั ันทบุรีีุ เป็็นอาหารที่่�ทำำ� ในงานบุญุ หากิินยาก ปััจจุุบัันมีีการแปรรููปใส่่กระป๋๋อง แต่่ของเรา ใส่่นวัตักรรมเข้า้ไปด้ว้ย คืือจากที่่�เป็็นน้ำำ�� เรามาทำำ�เป็็นอาหารแห้้ง เพราะเจอปัญัหาว่่า เวลามีีลููกค้า้มาจากต่า่งจัังหวัดั เขาอยากซื้้�อ กลัับไปกิิน แต่่มัันเป็็นน้ำำ�� แล้วต้อนแรกลููกสาวไม่่ยอมกิินหมูู ชะมวงเลย เขาเห็็นสีี เห็็นหมูู ดููน่่าจะเผ็ด็ แต่่ลููกสาวชอบกิิน หมููเส้้น เราเลยลองเอามาทำำ�เป็็นหมููชะมวงเส้้น เป็็นของกิินเล่่น เด็็กๆ กิินได้้ เข้า้ถึึงวััยได้้มากขึ้้�น และสามารถฉีีกกิินที่่�ไหนก็็ได้้ ทำำ�ตอนแรกเจอปัญัหา น้ำำ��มัันออกมาเยอะ เลยเข้า้ไปในกระบวน การพััฒนาของเครืือข่่าย KBO จัังหวััด (เครืือข่่ายองค์์ความรู้้ Knowledge-Based OTOP) ได้้ความรู้้มาปรับั ปรุุง แล้้วก็็อยาก ได้้ความกรอบมากกว่่านี้้� เลยเข้้าไปหาอาจารย์์เดืือนรุ่่ง (ผศ.เดืือนรุ่่ง เบญจมาศ คณบดีีคณะเทคโนโลยีีการเกษตร มหาวิิทยาลััยราชภััฏรำำ�ไพพรรณีี) ซึ่่�งมีีแล็็บตรวจวััดความชื้้�น ให้้คำำ�ปรึึกษา ก็็ได้้ปรับัปรุุงอีีกเพื่่�อให้้เก็บ็ได้้นานขึ้้�น ไม่่เหม็็นหืืน น่่าจะอยู่่ได้้ 3 เดืือน เราก็็ขายในเพจของกลุ่่มวิิสาหกิิจชุุมชน แม่บ้่า้นตะปอนน้้อย แล้วก็้ ็ไปออกบูทู เนื่่�องด้ว้ยเป็็นผลิตภัิ ัณฑ์์ใหม่่ ยัังไม่มีี่ ใครรู้้จััก มีีลููกค้าซื้้ ้�อไปกิินแล้วบ้อกทำำ�ไมเปรี้้�ยว เราก็ต้็้อง อธิบาิ ยให้ฟั้ ังว่่า เปรี้้�ยวเพราะรสชาติิของใบชะมวงเอง แล้ว้เรา ใส่่น้ำำ��มะขามไปกัับเนื้้�อ มัันก็็เปรี้้�ยว ไม่่ใช่่เปรี้้�ยวเพราะเสีีย อาหารแต่ ละบ้ านอาจจะทำ เหมือนกันแต่ รสชาติไม่ เหมือนกัน แล้ วแต่ รสมือของแต่ ละบ้ าน เราอยากใหคน้ต่ างถิ่ นเข้ ามารู ้

75 ตะปอนนี่ ่�ดีีมากเลยนะ ทั้้�งวััฒนธรรมทั้้�งอะไร เราไม่่ใช่่คน ที่่�นี่่�นะ เป็็นคนลำำ�ปาง มาเจอแล้ว้แบบหลงใหล ปีีแรกที่่�มา เขาจััดเทศกาลท่่องเที่่�ยวเมืืองรอง จััดเต็็มทั้้�งถนนอาหาร การแสดงแสงสีีเสีียงตั้้�งแต่สมั่ ัยพระเจ้าตา้กจนกลายมาเป็็น หมู่่บ้้านตรงนี้้� คืือเราขนลุุก เหมืือนย้้อนไปอยู่่ ณ ตรงนั้้�น รู้้สึึกมหััศจรรย์์ ตอนนั้้�นคนมาดููเป็็นคนแถวหมู่่บ้้านใน ตะปอน นี่่�แหละ ยัังเสีียดายถ้้าคนต่่างชาติิได้้มาดููจะ อะเมซิ่่�งมาก เพราะประเพณีีแห่่เกวีียนพระบาท ก่่อเจดีีย์์ ทราย เขารัักษาไว้้ได้ดีี้ มีีกลุ่่มเข้้มแข็็งที่่�เขาอยากรัักษาประเพณีี ให้้ไม่่สููญหาย เขาเต็็มใจมาทำำ�กิิจกรรมกัันจริิงๆ แต่ถ้่า้เป็็น หน้า้ผลไม้้จะไม่่มีีใครมา คิิดว่่าถ้้ามีีจุุดที่่�เป็็นพิิพิิธภััณฑ์์ เสมืือนจริิง เหมืือนจำำ�ลองวิิถีีชีีวิิต มีีการแสดงให้้เขาเห็็น หรืือมีีพื้้�นที่่�ตรงกลาง ไม่ต้่ ้องเป็็นถึึงพิพิิิธภััณฑ์ก็์ ็ได้้ อาจจะ เป็็นสื่่�อเรีียนรู้้หรืือจุุดให้้สแกนดููข้้อมููล ในช่่วงที่่�เราไม่่อยู่่ นัักท่่องเที่่�ยวก็็สามารถมาเรีียนรู้้จากตรงนี้้�ได้้ เราเป็็น วิิสาหกิิจชุุมชน ก็็พยายามหาจุดุที่่�ให้นั้ักท่่องเที่่�ยวเข้า้มา แล้วมีี ้ อะไรที่่�เรีียนรู้้ หนึ่่�งคืือไม่่มีีโรงเรืือน เราใช้้สถานที่่� วััดตะปอนน้้อยให้้คนมาดููงาน แล้ว้กราบไหว้ต้รงโบสถ์์ ถ้้าโบสถ์์บููรณะ ก็็ให้ขึ้้้�นไปไหว้้บนศาลา ไหว้้พระบาทผ้้า ช่่วงเทศกาลสงกรานต์์ที่่�มีีชัักเย่่อเกวีียนพระบาท ผลไม้้ ก็็เริ่่�มออก ทุุเรีียนก็็เป็็นต้้นฤดูู มางานเทศกาล งานวัันไหล ได้้ผลไม้้ไปด้้วย เขาจััดผลไม้้ ใส่่เรืือพายไว้้ให้กิ้ินเลย มีีประเพณีีอาหารพื้้�นถิ่่�น ร้้อยรสพัันอย่่าง คืืออาหาร แต่่ละบ้้านอาจจะทำำ�เหมืือนกัันแต่่รสชาติิไม่่เหมืือนกััน แล้้วแต่่รสมืือของแต่่ละบ้้านเราอยากให้้คนต่่างถิ่่�น เข้้ามารู้้” พิิมพรรณ์์ประคองทรััพย์์ ประธานวิิสาหกิจชุิุมชนแม่บ้่าน้ตะปอนน้อ้ย

76 “พื้้�นที่่ห�มู่่ 2 ตำบำลบางชััน มีี 3 หมู่่บ้ าน้ย่อ่ย บ้านเลน้ตััก บ้านแหลมห้ญ้า และ ้บ้านโ ้รงไม้้ตรงนี้้�ใช้้ 3 ชื่่อ�ชื่่อภ�าษาราชการคืือ บ้าน้ ปากน้ำ ำ เวฬุุ เพราะตั้้ง�อยู่่ ปากแม่น้ำ่ ำ เวฬุุ ชื่่อภ�าษาถิ่่น เรีียก �บ้านโ ้รงไม้้ มาจากคนจีีน ที่่อ�พยพมา เก่งเ่ รื่่�องค้าขาย ใ ้ช้้ เรืือสำำเภาขนสิินค้า้ประมง สิินค้าทางเกษ้ตร พวกพืืชสมุุนไพร เครื่่�องเทศ พริิกไทย ผลไม้้ และไม้้ โกงกาง สมััยรััชกาลที่่� 4-5 มีสัีัมปทานป่่ าไม้้ ถููกต้อ้ง มีด่ี านป่ ่ ่ าไม้้ที่่นี่่� �เป็็ นแหล่ง่ ที่่มี�ีกองไม้ขนาดให ้ญ่่ ที่่�ชาวบ้าน้ตััดไม้้ โกงกางมากองรวมกัันเรีียกคำภำาษาจีีนว่่ า ชะล้ง แ้ ปลเป็็ น โรงไม้้ ส่่วนชื่่�อที่่� 3 หมู่่บ้้านไร้้แผ่่นดิิน มากับัการท่่องเที่่�ยวสััก 10 ปีี ที่่�ผ่่านมา พื้้�นที่่�เราเป็็นป่า่ชายเลน เกี่่�ยวข้้องกัับ 3 หน่่วยราชการ คืือ กรมประมง กรมเจ้าท่้า่ กรมทรััพยากรทางทะเลและชายฝั่่�ง เวลาที่่�ป่่าไม้้ออกตรวจพื้้�นที่่�จะใช้้ภาพถ่่ายจากเฮลิคิอปเตอร์์บิิน มา ทีีนี้้�นายอำำ�เภอท่่านเห็็น เลยเอาภาพนี้้�ไปติิดที่่�งานทุุเรีียนโลก คนถามว่่าหมู่่บ้า้นนี้้�อยู่่ตรงไหน อยากมาเที่่�ยว สวยจััง นายอำำ�เภอ มาเล่่าให้ฟั้ ังในการประชุุม นายกฯ ก็็ลากแผนที่่�จากเมืืองขลุุงมา จะเจอหมู่่ 3 ก่่อน แล้้วเจอหมู่่ 4 บ้้านท่า่ขาหย่า่ง เจอหมู่่ 2 ตรงเรานี่่� แล้้วเวีียนเข้้าคลองบางชัันใหญ่่ ก็็จะเจอหมู่่ 5 หมู่่ 6 แล้้วตััดทะลุุมาหมู่่ 3 ภาพทางน้ำำ��เหมืือนตััว P ใหญ่่คว่ำำ��หััวลง ซึ่่�งหมู่่ 3-4-2 เป็็นพื้้�นที่่�ที่่�น่่าจะเก่่าแก่่และใหญ่่ที่่�สุุด ประชากร ก็็มาก มีีจุดสำุำ�คัญคืื ั อโรงเรีียน วัดั ศาลเจ้า้ อนามััย น่า่จะขับัเคลื่่�อน เรื่่�องการท่่องเที่่�ยว ทำำ�ให้้เศรษฐกิิจหมู่่บ้า้นดีีขึ้้�นได้้ แต่่ตอนแรก ชาวบ้้านมองว่่าเป็็นไปได้้ยาก หนึ่่�ง. จะเอาเงิินทุุนมาจากไหน สอง. เอาอาหารที่่�ไหนมาเลี้้�ยง สาม. ทำำ�ยัังไงคนภายนอก ถึึงจะมา ต้้องบอกว่่าเป็็นการเรีียนรู้้ผู้้นำำ�ทำำ�ให้้ดูู คืือนายกฯ พยายามทำำ�ให้้เห็็น โดยเอาบ้า้นรองนายกฯ เป็็นที่่�พััก พาคนมา 10 คน 20 คน 30 คน จนกระทั่่�งเป็็น 100 คน ชาวบ้้านที่่�เคย ประกอบอาชีีพวางกุ้้งหอยปููปลาไว้ทำ้ ำ�เพื่่�อหากิิน แปรรููปขาย นัักท่่องเที่่�ยวที่่�มาก็็เริ่่�มขอซื้้�อนั่่�นนี่่� บวกกัับที่่�พัักไม่่พอ ทำำ�ให้ค้น กลุ่่มนึึงมองว่่าน่า่จะพอทำำ�ได้้ ก็็เริ่่�มขยัับทำำ�เป็็นร้้านอาหารกลาง ทะเลก่่อน เป็็นแพ ก็็ไม่่ประสบความสำำ�เร็็จเพราะนัักท่่องเที่่�ยว ของนายกฯ เกิินกำำ�ลัังของบ้้านท่า่นรองฯ คนในหมู่่บ้้านก็็เริ่่�มเข้้า มาทำำ�เป็็นที่่�พัักแห่่งที่่� 2 ที่่� 3 เพิ่่�มขึ้้�นๆ ทำำ�ให้้การท่่องเที่่�ยวเริ่่�ม ชััดขึ้้�น การตั้้�งชื่่�อเป็็นโอกาสให้้เราสื่่�อถึึงคนภายนอกด้้วย คำำ�ว่่า ไร้้แผ่่นดิิน สื่่�อว่่าเราอยู่่กับน้ำั ำ�� ถึึงเวลาหน้้าน้ำำ�� ตุุลาคมถึึง มกราคม น้ำำ��โตเต็็มตลิ่่�ง อาจจะแตะพื้้�นทางเท้้าเลย มองไป ทางไหนก็็เจอแต่น้ำ่ ำ�� สวย. อัันนี้้�คืือเรื่่�องภููมิิประเทศ แต่่ปััญหา หนึ่่�งของเราคืือ เราอยู่่มาร้้อยกว่่าปีี มีีบัันทึึกของฝรั่่�งเศสเขีียน ไว้้ในปีี 2401 สมััยรััชกาลที่่� 4 ค้้นพบหมู่่บ้า้นปากน้ำำ��เวฬุุ โดยมีี ชุุมชนจีีนตั้้�งอาศััยอยู่่ เราเป็็นคนไทย ถึึงจะเชื้้�อสายจีีนหรืือ เชื้้�อสายอะไร ทำำ�ไมถึึงไม่มีี่เอกสารสิทธิ์์ ิ �เสีียทีีมีีแค่่บััตรประชาชน กับสำั ำ�เนาทะเบีียนบ้า้น อัันนี้้ก็�สื่่็�อถึึงภาครััฐกลายๆ ว่่าชั้้�นคนไทย คนหนึ่่�งเหมืือนกััน คืือที่่�นี่ ่�มีีปััญหาหลัักๆ อยู่่ 7 เรื่่�อง หนึ่่�ง. ไม่มีี่ เอกสารสิิทธิ์์�ในที่่�อยู่่ที่่�ทำำ�กิิน สอง. เครื่่�องมืือทำำ�กิินผิิดกฎหมาย สาม. บุุกรุุกป่่าสงวน สี่่�. ขาดน้ำำ��ดื่่�มน้ำำ��ใช้้ ห้้า. การกััดเซาะชายฝั่่�ง หก. รุุกล้ำำ��ลำำ�น้ำำ�� เจ็ด็. บ้า้นเลนตัักไม่มีี่กระแสไฟฟ้า้ใช้้ ด้ว้ยความที่่� เป็็นพื้้�นที่่�ป่า่ชายเลน พื้้�นที่่�ป่าส่งวนแห่่งชาติิ เขตชุ่่มลุ่่มน้ำำ��นานาชาติิ พื้้�นที่่�แบบนี้้�โอกาสปัักเสาพาดสายไม่ต้่ ้องพููดถึึง แต่่ด้้วยฝ่่าย ปกครอง ฝ่่ายบริิหาร ร่่วมกัับที่่�เรามีีหลัักฐานชิ้้�นสำำ�คััญคืือ ใบวิิสุุงคามสีีมา สมััยรััชกาลที่่� 5 ปีี 2441 บอกว่่าชาวบ้้านอยู่่มา ก่่อนการประกาศป่่ากระทรวงทบวงกรม จึึงได้้มีีมติิครม.ออกมา ปีี 2546 เราจึึงสามารถปัักเสาพาดสายได้้ ปัญัหาพวกนี้้�ระดับจัั ังหวัดั ยากมากที่่�จะแก้้ ต้้องมติิครม. ปััญหาใหญ่่ๆ ของบางชัันที่่�ข้้องเกี่่�ยวกับคันจำำ�นวนมากคืือ น้ำำ�� รายจ่่ายที่่�เราต้้องจ่า่ย วิิถีีชีีวิิตที่่�เราต้้องอยู่่ เราได้น้ำ้ ำ��จาก เดืือนพฤษภาคมถึึงตุุลาคม ประมาณ 6 เดืือน หลัังจากนั้้�นต้้อง ซื้้�อน้ำำ��มาใช้้ วิ่่�งเรืือจากฝั่่�งบ้้านเราไปฝั่่�งจัังหวััดตราด ใช้้เวลาไป กลัับประมาณชั่่�วโมงครึ่่�ง ในปริิมาตรน้ำำ�� 1,400 ลิิตร ในครัวัเรืือน อยู่่กััน 5 คน ใช้้ได้้ประมาณ 5 วััน เริ่่�มต้้นสองเดืือนแรก พฤศจิิกายน ธัันวาคม ราคาน้ำำ�� 150 บาท เฉลี่่�ยวัันละ 30 บาท ต่่อวััน/ต่่อครััวเรืือน มกราคม กุุมภาพัันธ์์ แหล่่งน้ำำ��ที่่� 1 แห้้ง ต้้องวิ่่�งรถออกไป ใส่่รถมาอีีกต่่อ น้ำำ��เขยิบิไป 250 บาท วัันละ 50 บาทต่่อครััวเรืือน มีีนาคมถึึงพฤษภาคม บางทีีวิ่่�งไปไกลเป็็นสิบิ กว่่ากิิโล ปีีที่่�ผ่า่นมา น้ำำ��ขยับัไป 400 บาท เฉลี่่�ยวัันละ 80-90 บาท ต่่อวััน/ต่่อครััวเรืือน ฉะนั้้�น ผมจะสื่่�อสารกัับนัักท่่องเที่่�ยวว่่า เวลาคุุณมา คุุณต้้องรู้้ว่่าวิิถีีชีีวิิตเราอยู่่ยัังไง เวลาอาบน้ำำ�� เราใช้้ การอาบน้ำำ��เป็็นขัันนะ บางทีีอาจจะพููดเล่่นๆ กัับเขาเนอะ อาบน้ำำ��สามขัันได้้มั้้�ย เพราะเป็็นประเด็็นใหญ่่ คนในพื้้�นที่่�ก็็ยััง ไม่่พอใช้้ แหล่่งท่่องเที่่�ยวเองก็็ยัังไม่่พอใช้้ รวมถึึงต้้องใช้้น้ำำ�� ในราคาสููง ตอนนี้้�ก็็มีีข่่าวดีีเล็็กๆ พยายามไปผลัักดััน ทุุกครั้้�ง ที่่�มีีเรื่่�องโครงการเขื่่�อนคลองขลุุง ชาวตำำ�บลบางชัันจะไปเยอะ มากกว่่าคนพื้้�นที่่�อื่่�น โครงการนี้้�อนุุมััติิประมาณปีี 2542 แต่่โครงการไม่่เคลื่่�อน หน่่วยงานภาครััฐไม่่ได้้ประสานกััน แล้้วก็็มีีโครงการโรงเรีียนน้ำำ��แดง เด็็กในโรงเรีียนไม่่มีีน้ำำ��ดื่่�มน้ำำ�� ใช้้ กรมสมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดาฯ เสด็็จฯ ลงมาแล้ว้ให้้ กรมชลประทานวางท่่อน้ำำ��ดิิบจากเขื่่�อนคลองขลุุงมาถึึงบางชััน แล้้ว มีีแหล่่งน้ำำ��แต่น้ำ่ ำ��ยัังไม่่มา คนที่่�นี่่�เชื่่�อมั่่�นในภููมิิปััญญาที่่�ถ่่ายทอดกัันมาหลายรุ่่น มองว่่า การท่่องเที่่�ยวน่า่จะส่่งผลให้้เขามีีรายได้้เพิ่่�มขึ้้�น เริ่่�มรู้้ว่่า ถ้าค้นมา เราสามารถเอาสิ่่�งที่่�เคยทำำ�ไว้้กิินเอง สิ่่�งที่่�มองไม่่เป็็นประโยชน์์ มาแปรรููป กะปิิ น้ำำ��ปลา กุ้้งแห้้ง มาวางขายได้้ ทำำ�ให้้หมู่่บ้า้นเรา มีีจุุดแข็็งการท่่องเที่่�ยว อากาศดีี อาหารดีี เพราะเป็็นอาหาร พื้้�นถิ่่�นที่่�ชาวบ้้านประกอบอาชีีพในแม่่น้ำำ��เวฬุุ เรามีีวิิถีีชีีวิิตชุุมชน

77 แต่่ต้้องบอกว่่าเราใช้้เครื่่�องมืือโบราณในการประกอบอาชีีพ ตกปูู ตกปลา วางลอบ ลอยอวน นากุ้้ง ยกปลากระบอก คัันธง หลัักเคย แล้้วเมื่่�อก่่อนเราขนสิินค้้าไปขายที่่�ขลุุง ที่่�จัันท์์ เดี๋๋�ยวนี้้�ไม่่ต้้องละ ขายใน โฮมสเตย์์ ทำำ�ให้้เราลดค่า่ ใช้จ่้า่ยและเพิ่่�มรายได้้โดยอัตัโนมััติิ เศรษฐกิิจดีีขึ้้�น อัันนี้้�เป็็นเรื่่�องของการเรีียนรู้้ทำำ�ให้้คนเริ่่�มปรัับตััวมากขึ้้�นในการที่่�จะ พััฒนาเรื่่�องผลิิตภััณฑ์์หรืืออะไรต่่างๆ ที่่�สามารถรองรัับการท่่องเที่่�ยว ผมมองภาพการพััฒนาเมืืองที่่�จิิตสำำ�นึึกคน ทุุกอย่่างอยู่่ที่่�ใจ ถ้้าเรา รู้้จัักคำำ�ว่่าพอเพีียงตามในหลวงว่่า บางคนถามทำำ�ไมผมไม่ทำ่ ำ�โฮมสเตย์์ ผมมองว่่า เราเป็็นผู้้ใหญ่่บ้้าน เรามีีร้า้นค้้าใหญ่่พอสมควร คนในพื้้�นที่่� หลายเปอร์์เซ็็นต์์มาอาศััยบ้า้นผมในเรื่่�องของการค้า้ขาย เราผลัักให้้ ชาวบ้้านที่่�เขายัังไม่่มีีเครื่่�องมืือประกอบอาชีีพหรืือคนที่่�มีีโอกาสมากกว่่า ให้้เขาทำำ�ไป เราสนับสนุัุน ถ้าทุุ้กคนหัันไปทำำ�โฮมสเตย์กั์ ันหมด แล้วร้้า้นค้า้ ไม่่มีีถามว่่าเป็็นปััญหามั้้�ย ขาดของใช้้ เป้้าหมายผมคืือการค้้าขาย คนในบ้า้นนะ แล้ว้ในมุุมมองผม ด้ว้ยพื้้�นที่่�ที่่�จำำ�กัดด้ัว้ยการเดิินทางโดยเรืือ สองมีีข้้อกฎหมายคุุมพื้้�นที่่� โอกาสที่่�จะโตไปกว่่านี้้�ยากละ นัักท่่องเที่่�ยวตอนนี้้� ไม่่มากเกิิน กำำ�ลัังดีี เป็็นที่่�รองรับัของชุุมชน พอดีีกัับทรััพยากร คนอยู่่ ร่่วมกััน การท่่องเที่่�ยวในหมู่่บ้้านมีีคนที่่�ได้้ผลประโยชน์์ 9 กลุ่่ม หนึ่่�ง. โฮมสเตย์์ สอง. นั่่�งเรืือมา แต่่ก่่อนมีีเรืือโดยสารแค่่ 2 ลำำ� ตอนนี้้�มีีเรืือรัับ นัักท่่องเที่่�ยวประมาณ 50 ลำำ� สาม. สิ่่�งก่่อสร้้างที่่�เห็็นอยู่่ ใช้้คนในหมู่่บ้า้น ก่่อสร้้างหมด เพราะที่่�อื่่�นเอาวิิศวกรมาอาจจะไม่่ได้้ผล แต่่ที่่�นี่ ่� ค่่าแรง แพงมาก คนแบกหิินแบกทราย ไม่่มีีค้้อนไม่่มีีตะปูู วัันละ 5-600 บาท หััวหน้้าช่่างวัันละ 1,000-1,200 บาท สี่่�. แม่่บ้้าน ที่่�หลัังจากทำำ�ในบ้า้น เสร็็จก็็ไปรัับจ้้างทำำ�ความสะอาดต่่อ ห้้า. ประกอบอาชีีพประมงมาขาย โฮมสเตย์์ หก. แปรรููปกะปิิ น้ำำ��ปลา กุ้้งแห้้ง เจ็ด็ตอนเย็็นมีีการล่่องแพ เรืือที่่�ลากแพไปได้้ผลประโยชน์์ แปด. เด็็กดููแลความปลอดภััย เก้้า. โรงเรีียน ศาลเจ้้า วััด ชุุมชน ได้้ทั้้�งหมด สร้้างรายได้้ให้้หมู่่บ้า้นพอสมควร เฉลี่่�ยๆ กัันไป” ไพริิน โอฬารไพบููลย์์ ผู้้ใหญ่บ้่าน ห้มู่่ 2 ตำบำลบางชััน (หมู่่บ้ านไ ้ร้้ แผ่น่ดิิน) คุณต้ องรูวิถี ้ชีวิตว่ าเราอยู่ ยังไง เวลาอาบน้ำ เราใช้ การอาบน้ำ เป็ นขันนะ อาบน้ำสามขันได้ มั้ ย เพราะเป็ นประเด็นใหญ่

78 “ตามความเข้าใ ้จของคน ขลุุงคืืออำำเภอขลุุง ทั้้งหมด แ�ต่จริ่ ิงๆ คำว่ำ ่ า ขลุุง คืือส่่ วนเทศบาลเมืืองขลุุง อย่าง่ ที่่�เขาพููด ตรงนี้้คืือตำ�บำลตะปอน ตรงนี้้ตำ�บำลซึ้้�ง เลยไปเป็็ นตำบำลบ่อ่ เขาจะเรีียกตัวัเองว่่ า คนบ่อ่ เราอยู่่ ในเมืือง ก็ค็นขลุุง ในแต่ละ่ ที่่�การใช้ชี้วิีิตไม่่ เหมืือนกััน คนในเมืืองจะแบ่ง่ออกเป็็ นสองฝั่่�ง บ้าน้ล่าง่กับบ้ัาน้บน กั้้น�ที่่�สามแยก ถ้า้บ้าน้บน (อยู่่ตอ นบนของเขตเทศบาล เมืืองขลุุง ย่าน่ตลาดขลุุง) จะค้าขาย ้ส่ว่ นใหญ่่ เป็็ นคนพุุทธ ไทยจีีน บ้าน้ล่าง ( ่ถนนเทศบาลสาย 2) จะประมงเป็็ นหลััก ส่่ วนใหญ่่ เป็็ นคนคริิสต์ เขาเลยเรีียก ์บ้านญ้วน ชุุมชน ญวนคืือ 152 ปีี หลัังโรงเรีียนเราเป็็ นคลองขลุุงต่อ่ ไป แม่น้ำ่ ำ เวฬุุ แต่ก่่อ่นเรืือสำำเภาเข้ามา้ ถึึงตรงนี้้� ทะลุุไป ตลาด เอาหลัังคาจาก กระเบื้อ้�งว่่ าว มะพร้้ าว ไปขายที่่� กรุุงเทพฯ เรืือสำำเภากลับลำั ำ ได้ห้ลัังโรงเรีียนเนี่่�ย ตอนนี้้� เรืือธรรมดายัังกลับลำั ำ ไม่่ ได้้ เลย คลองที่่�แต่ก่่อ่ นใหญ่่ ตอนนี้้�โดนรุุกที่่� เด็็กๆ ผมจำำ ได้้บ้านเ ้ พื่่�อนผมฝั่่�งตรงข้าม ้ ต้อ้งถ่อ่เรืือมา โรงเรีียนศรีีหฤทััยเป็็นของวัดพัระหฤทััยแห่่งพระเยซููเจ้า้ อาคารวััดหลัังแรกคืือ 149 ปีี สามปีีหลัังตั้้�งชุุมชน มีีพระสงฆ์์ จากจัันทบุุรีีเข้้ามาดููแลเดืือนละครั้้�ง อาคารวััดหลัังปััจจุุบััน คืือหลัังที่่� 4 สร้า้งปีี 2507 แค่่ 50 กว่่าปีีก็็จริิงนะ แต่่ถ้้าได้้เรีียน รู้้ประวััติิการสร้า้งวัดัเรา มีีวิิศวกรมาจากกรุุงเทพฯ แค่่ 2-3 คน นอกนั้้�นแรงงานของพวกเราทั้้�งหมด คืือวััดหลัังเดิิมเป็็นไม้้ ทรุุดโทรมมาก หลวงพ่่อชิ่่�น (คุุณพ่่อฟรัังซิิสเซเวีียร์์ ชิ่่�น ไชยเจริิญ เจ้้าอาวาสวััดขลุุง พ.ศ. 2494-2509) ให้รื้้้�อออก สร้้างวััดสำำ�รองอยู่่ข้้างๆ เป็็นที่่�ประกอบศาสนกิิจระหว่่างสร้้าง หลัังใหม่่ สมััยก่่อนทำำ�ประมง พอมิสซาต ิอนสายเลิิก เรืือออกละ ไปขนดิิน ขนทรายมากองไว้้ เด็็กนัักเรีียนก็็เฮกัันไปช่ว่ยขน ช่่วยกัันทำำ� เสาร์์อาทิตย์ิ ์ผู้้คนเลิิกงานจากเรืือก็็มาช่่วยกััน ไปขนหิินมาจากเกาะช้้าง ปรากฏใช้้ไม่่ได้้เพราะวิิศวกรบอก ไม่่ทน เป็็นหิินดิินเค็็ม เสาเข็็ม ผู้้หลัักผู้้ใหญ่่ก็็ไปตััดป่่ากัันมา ปรัับปรุุงพื้้�นแล้วก็้ ็ไปเจอเรืือโบราณอยู่่ข้า้งล่่าง ก็็เก็็บรัักษา ไว้้อยู่่อย่่างนั้้�น วััดนี้้�เห็็นชััดที่่�สุุดว่่าชุุมชนเข้้มแข็็ง ร่ว่มแรง ร่่วมใจ ช่่วยกัันทั้้�งเงิินทั้้�งแรง หลัังนี้้�ประเมิินสร้้างสี่่�แสน ค่่าแรงไม่่ต้้องเสีีย ใครมีีฝีีมืือตรงไหนก็็ช่่วยกัันทำำ�ตรงนั้้�น ตลอดร้้อยกว่่าปีีมานี้้� เราจึึงภาคภูมิูิใจว่่าโบสถ์์หลัังนี้้� เสร็็จเพราะพวกเรา ลููกคนขลุุงแท้้ๆ โครงการวิิจััยพื้้�นที่่�เมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ เป็็นไปได้้แน่่นอน ในส่ว่นของเราก็็เน้้นบริิบทพื้้�นที่่�ชุุมชนคาทอลิิก เริ่่�มจาก ความเป็็นญวน ชีีวิตควาิมเป็็นอยู่่ ภาษา อาหาร บรรพบุรุุษถ่า่ย ทอดกัันมาซึ่่�งเขาก็็พยายามรื้้�อฟื้้�นวััฒนธรรมญวนเพราะ ตอนนี้้�การใช้้ภาษาญวนน้้อยมาก ภาษาเราเป็็นภาษาที่่� ค่่อนข้า้งตาย เพราะเราอพยพมาอยู่่นี่่�ตั้้�งร้้อยกว่่าปีีแล้้ว ภาษาเวีียดนามเขาก็็เปลี่่�ยน ปรัับเป็็นเวีียดนามเหนืือ คนขลุงเป็ นคนแบบ slow life ไม่ ได้ เดือดรอน ส้บายๆ อยากกินอะไรก็มีหมด ผลไม้ ปลาทะเล ชุมชนยังเหนียวแน่ น วันนี้อยากกินปู ก็แบ่ งเอาไป ที่อื่นเขาอาจขาย ได้ กุ้ งมา ก็เอามาให้ ความเอื้ออาทรยังมี ความมีน้ำใจคือ ข้ อดีของเรา

79 เวีียดนามกลาง เวีียดนามใต้้ ผมเคยไปเวีียดนามกัับพี่่�ๆ ที่่�ยัังพููดญวนได้้ ไปเวีียดนามใต้้ พูดูได้้ ยัังฟัังกัันรู้้เรื่่�อง พอเข้า้ใจ บางคำำ�ยัังใช้้เหมืือนเรา บางคำำ�เขาปรัับ แต่่ถ้้าไปเวีียดนามเหนืือ เวีียดนามกลาง ไม่รู้้่เรื่่�องเลย คืือคนใน สมััยโบราณ เขามีีหนัังสืือบทสวดแต่่ละบทมีีภาษาญวนของเขา ซึ่่�งคนรุ่่นผมแค่่แงะๆ ออกมาได้้ แต่สวด่อย่่างเขาไม่่ได้้ เราอยากรื้้�อฟื้้�น พอเริ่่�มที่่�จะทำำ� แต่่ไม่่มีีตััวเคลื่่�อน ทำำ�ให้้ขึ้้�นๆ ลงๆ คืือคนขลุุงเป็็นคนแบบ slow life ไม่่ได้้เดืือดร้้อน สบายๆ อยากกิินอะไรก็มีี็หมด ผลไม้้ ปลาทะเล ทุุกวัันนี้้� คนก็็ยัังอยู่่ได้้สบายๆ เหมืือนเดิิม ยัังพอหากิินได้้ ชุุมชนยัังเหนีียวแน่่น วัันนี้้�อยากกิินปูู ก็็แบ่่งเอาไป ที่่�อื่่�นเขาอาจขาย อย่่างเขากางอวน ได้้กุ้้งมา ก็็เอามาให้้ ความเอื้้�ออาทรยัังมีีความมีีน้ำำ��ใจคืือข้้อดีีของเรา เมื่่�อก่่อนบ้้านบนกัับบ้้านล่่างไม่่ถููกกัันนะ พุุทธกัับคริิสต์์ไง พุุทธมาก็็โดนต่่อย คริสต์ิ ์ไปก็็โดนต่่อย ห้้ามข้้ามสามแยก สมััยก่่อนเป็็นอย่่างนั้้�น ทีีนี้้�หลวงพ่่อชิ่่�น ท่่านเป็็นพระสงฆ์รุ่่ ์ นใหม่่ ไปทำำ�ความรู้้จัักกับั เจ้า้อาวาสวัดวัั ันยาวบน วัดวัั ันยาวล่า่ง วัดัเกวีียนหััก เด็็กก็็เลยเพลาๆ ลงหน่่อย โรงเรีียนศรีีหฤทััยเมื่่�อก่่อน รัับเฉพาะเด็็กคาทอลิิก ชายอย่่างเดีียว พอหลวงพ่่อชิ่่�นมา ท่่านเปิิดเป็็นโรงเรีียนสหศึึกษา รับัหมด ทั้้�งชายหญิิง ศาสนาอะไรก็็ได้้ คนจากบ้า้นบนก็็มาเรีียน เพราะโรงเรีียนส่่งเสริิมทุุกเรื่่�อง กีีฬา ดนตรีี ภาษา ด้า้นวิิชาการเก่่ง พระสงฆ์์สอนเด็็กเองทั้้�งหมด ถ้้าเข้้ามาที่่�ขลุุง จะได้้เห็็นสามวััฒนธรรมสองศาสนา ช่ว่งคริสต์ิ ์มาสเรามีีแห่พ่ระกุุมารขึ้้�นไปรอบเมืือง สงกรานต์ก็์ ็แห่พ่ระองค์์ใหญ่่ขึ้้�นไป ทางจีีนก็็แห่ท่่า่นฮุดุโจ้ว้ เข้้ามา ทางพุุทธก็็แห่่หลวงพ่่อมา โรงเรีียนก็็พยายามสอนความเอื้้�ออาทร ศาสนายัังเป็็นหลัักที่่�จะดึึงคนดึึงเด็็กได้้เกืือบทุุกอย่า่ง วัันอาทิิตย์์ก็็ต้้องมาโบสถ์์สามรอบ วัันธรรมดามีีรอบหกโมงเช้้ากัับหกโมงเย็็น โรงเรีียนเองมีีส่ว่นร่่วม ในการส่่งเสริิมชุุมชนทุุกอย่า่ง เราถืือเป็็นโรงเรีียนชุุมชน มีีอะไรก็็เข้้าไปช่ว่ยเหลืือ เช่่น พฤศจิิกายนนี้้� จะมีีจุุดเทีียน เหมืือนเชงเม้้งของจีีน คืือการไประลึึกถึึงผู้้ตาย วัันพุุธถึึงอาทิิตย์์ โรงเรีียนก็็ทำำ�ดอกไม้้ เทีียน จำำ�หน่่ายให้้พวกสััตบุุรุุษที่่�จะมาจุุดเทีียนร่ว่มภาวนามิิสซาที่่�สุุสาน อย่า่งชุุมชนให้พา้เด็็กไปช่ว่ยเก็็บ คลอง เราถามความสมัคัรใจ เด็็กก็็ไปกัันเยอะ ชอบร่่วมกิิจกรรม เป็็นจิติอาสาของเขา โรงเรีียนเราปลููกฝััง สิ่่�งเหล่่านี้้� ถ้้าเราทำำ�เพื่่�อตััวเองก็็ได้้ตััวเราเอง ถ้้าทำำ�เพื่่�อคนอื่่�น เขาได้้ เราก็็จะได้้กลับัมาด้้วย แต่่เราไม่ต้่ ้อง หวัังเรื่่�องการได้้หรืือไม่่ได้้ เราหวัังเรื่่�องการทำำ�แล้วมีีควา ้มสุุข ก็็ทำำ�ไป เด็็กๆ ที่่�มาคืือพัักผ่่อนทำำ�ไม ไม่่เล่่นเกม แต่่คืือเขาอยากมา แล้้วเขาก็็เป็็นเมล็็ดพัันธุ์์ที่่�จะเอาไปต่่อยอด” มาสเตอร์์ ปรััตถกร รติิฤทยาวงศ์์ รองผู้้อำำนวยการโรงเรีียนศรีีหฤทััย

80 อยากให้ ใครมาเที่ยวขลุง ขลุงมีอะไรดี ส่ วนใหญ่ บอกว่ าอาหารทะเล แต่ ผมบอกว่ าข้ าว อ้ าว ขลุงมีข้ าวด้ วยเหรอ นี่ไง ไม่ รู ้ มันเรียกข้ าวสองน้ำ เป็ นน้ำจืดน้ำเค็ม

81 “พื้้�นที่่�ของขลุุงมีี 3 พื้้�นที่่� เดิิมทีคีนไทยเราอยู่่ต าม ริิมคลองขลุุง ตั้้งแ�ต่ถ่นนสุขุุมวิิทไล่มา่จนถึึงแยกบ้านข้ลุุง รีีสอร์ท ์ชุุมชนคนจีีนอยู่่ในตลาดคนเวีียดนามอยู่่โซน บ้าน้ล่าง ซึ่่�งแ ่ต่ก่่อ่นเขากีีดกัันกัันหมดคนเวีียดนามไม่มี่ ี น้ำจืื ำ ดกิิน ต้อ้งเดิินมาตัักน้ำ ำ ไม่แลก่ ปลากุ้้งเลยกุ้้ทำำ ให้้ วััฒนธรรมความผููกพัันมีีก็็จริิงแต่่ ไม่่ ได้้ ลึึกซึ้้�งนััก ตััวผมเองเข้้ ามาโครงการพื้้�นที่่�เมืืองแห่่ งการเรีียนรู้้ คืือเป็็ นจิ๊๊ก�ซอว์์ ตััวหนึ่่�ง แม่่ ผมเป็็ นคนขลุุงพื้้�นถิ่่� นที่่�นี่่� มีีเชื้้�อสายชองมาพััวพัันด้ว้ย พ่่ อผมเป็็ นลููกจีีนกับลูัูก เวีียดนามผสมกััน เป็็ นคาทอลิิก ผมเป็็ นลููกเสี้้�ยวละ เป็็ นพุุทธเลยผสมวััฒนธรรมของจีีน ไทย คาทอลิิก รู้้ว่ า่ วััฒนธรรมมัันเกิิดขึ้้�นมาได้ยั้ ังไง เกิิดมาจากคน เปลี่่�ยนแปลง ความเป็็ นไทย ความเป็็ นคาทอลิิก แล้ว้ผม เข้าไ ้ ปคุุยกับัชาวบ้านในแ ้ต่ละก่ลุ่่มไ ลุ่่ด้หมด ้ชุุมชนประชา ร่่ มเย็็นก็็เป็็ นชุุมชนคนไทยเก่า่ ที่่�ไม่่ ได้ร่ำ้ ำ รวยนะ แต่ถ้่า้ ริิมคลองขลุุง ตรงสี่่�แยกโรงเจขึ้้�นไปถึึงถนนสุุขุุมวิิท ซีีกซ้าย้ ทั้้งหมดเ�ป็็ นชุุมชนเก่า ซึ่่�ง ่มีปรี ะวััติิศาสตร์์มีซีาก ปรัักหัักพัังของเมืืองขลุุงอยู่่บ้านเ ้ก่า ห่น่ว่ยงานเก่า ่ โรงเจมาสร้าง้ทับั ไป แล้วตั้้ ้งแ�ต่ริ่ ิมสุุขุุมวิิทมาถึึงริิมคลอง จะเห็็นบ้านให ้ญ่่ โตเป็็ นสิิบๆ หลััง ตระกููลคนไทยที่่�มาอยู่่ ก็็เกิิดขึ้้�นมาจากริิมคลองนี่่�แหละ ผมมองเรื่่�องการเจริิญเติิบโตบนพื้้�นฐานความเป็็น ประวััติิศาสตร์์เมืืองขลุุง แต่่ก็็ไม่่มีีใครทำำ� ตอนทีีมวิิจััยเข้้า มาจััดประชุุมกลุ่่ม ยิิงคำำ�ถามว่่า อยากให้้ใครมาเที่่�ยวขลุุง ขลุุงมีีอะไรดีีส่ว่ นใหญ่่บอกว่่าอาหารทะเล แต่่ผมบอกว่่า ข้าว้อ้้าว ขลุุงมีีข้้าวด้้วยเหรอ นี่่�ไง ไม่่รู้้ เพราะมัันสูญพัูันธุ์์ ไปแล้้ว ที่่�นั่่�งๆ กัันอยู่่ นาข้้าวทั้้�งนั้้�น เรีียก ข้้าวสองน้ำำ�� เป็็นน้ำำ��จืืดน้ำำ��เค็็ม ซึ่�งที่่�ผมโปรโม ่ตว่่าข้าวคืื ้อจุดุเด่่น อยากทำำ�ให้้ เป็็นสิินค้้าตััวหนึ่่�งที่่�แตกต่่าง ด้้วยเหตุุที่่�ว่่าพื้้�นที่่�หรืือภููมิิทััศน์์ ของแต่ล่ ะที่่�บ่่งบอกถึึงผลผลิติ กลิ่่�น รสชาติิ ซึ่�งจะแ ่ตกต่า่งกััน แต่่พอไม่่ได้้รัับการส่่งเสริิม มัันก็็หายไป กลายเป็็นว่่าชาวบ้้าน ส่ว่ นใหญ่่ต้้องซื้้�อข้าว้สมััยก่่อนน้ำำ��ก็็ไม่ต้่ ้องซื้้�อ มีีน้ำำ��กิินทุุกวัันนี้้� ต้้องซื้้�อน้ำำ�� เอาแค่่สองอย่่างนี้้�ก็็ทำำ�ให้้ลำำ�บากกัันหมด คนที่่�ยัังมีีชีีวิิตอยู่่ปััจจุุบัันเขาบอกว่่า ถ้้าพููดถึึง เมืืองขลุุง มัันคืือพื้้�นที่่� 3.18 ตารางกิิโลเมตรในเขตเทศบาลเมืืองขลุุง เองนะ ถ้้าโฟกััสเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ที่่�รวมตำำ�บลตะปอนมา ก็็ต้้องเป็็นอำำ�เภอขลุุง แบ่่งตามพื้้�นที่่�การปกครอง ไม่ต้่ ้องใช้้ คำำ�ว่่า เมืืองขลุุง เพราะประวััติิศาสตร์์เมืืองขลุุงเขารู้้ว่่าอยู่่ตรง ศาลหลัักเมืือง โครงการพื้้�นที่่�เมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ก็ดีี็ ไปกระตุ้้น จิตสำิ ำ�นึึกวััฒนธรรมความเป็็นรากเหง้า้เราให้้เด็็กรุ่่นใหม่่ได้้เห็็น อะไรบ้้าง เพีียงแต่่ติิดเรื่่�องคนมาสานต่่อ ไม่่ให้้ขาดช่่วง ความเป็็นเมืืองขลุุงดููเหมืือนน่่าจะมีีอะไร แต่่ตััวผู้้นำำ�ท้้องถิ่่�น ยัังไม่่ได้้รวบรวม ข้้อมููลกระจััดกระจายเหมืือนเราดึึงเทศบาล มาได้้ละ พอหมดชุุดปุ๊๊บ ว่่ากัันใหม่่ วนไปอย่า่งนี้้�” ศราวุุธ เจีียไพบููลย์์ ประธานชุุมชนประชาร่่ มเย็็น เทศบาลเมืืองขลุุง

82 ในหลวงสอนว่ า ใหอะไรก็แล ้ ้ วแต ่ ไม่ ดีเท่ าความรู ้ “ผมคิิดทำศูำูนย์เรีียน ์รู้้วิ ิถีีเกษตรอิินทรีีย์มานานแ์ล้ว้ เพราะได้้ เรีียนรู้้จ ากหลายๆ แหล่ง ่ก็อ็ยากมาทำที่่ ำบ้�านผม ้ รวมหมดทุุกอย่าง่ ที่่จุ�ุดนี้้� ไม่ต้่อ้งไปที่่�ไหนไกลเรามีีเครืือข่าย ่ อยากมีควีามรู้้ด้ านไหน ้ก็็แจ้งมา้ด้านกา้รเกษตร ปลููกผััก ปลููกพืืช ขยายพัันธุ์์พืื ชด้านกา้รตอน การเสีียบยอด เลี้้�ยงไส้้ เดืือน เลี้้�ยงไก่่ ปั้้�นกระถาง ทำถ่ำาน่อััดแท่ง่ ผมทำำ�บ้า้นต้้นไม้้ไว้้ 3 หลััง ยัังไม่่ได้้ติิดแอร์์ไม่มีี่เฟอร์นิ์ ิเจอร์์ ภายใน ตอนนี้้�ผมไม่่สบายก็็ดููแลตััวเองก่่อน แต่่ที่่�เตรีียมไว้้คืือ ใครสนใจมาเรีียนรู้้ด้า้นไหน ผมเป็็นวิทิยากรสอนให้้ คุุณมานอน ค้้างบ้้านต้้นไม้้ มาเรีียนรู้้มีีค่่าใช้้จ่่าย 5-600 บาท อาหารสั่่�งได้้ สมมติิ มีีลููกหลาน 5-6 ขวบ อยากปลููกผััก ผมก็ส็อนให้้ เขามา ปลููกผัักไว้้ อาจจะอีีก 2-3 อาทิิตย์์มาเก็็บผััก ทำำ�ผััดผัักกิินได้้ ผมสอนวิิธีีตอนพืืชเสร็็จแล้้วก็็ให้้เด็็กตอน ทำำ�เสร็็จ ก็็ยกให้้เขา เขาก็็ภูมิูิใจ อย่่างถ่่านอััดแท่่งผมก็็ได้้มาตอนที่่�เป็็นกำำ�นัันไปอบรมกัับ กระทรวงพลัังงาน เราไปดููวิิธีีการทำำ�ถ่า่นอััดแท่่ง ซึ่่�งชาวสวน บ้้านเราก็็เอาไปเผาบ่่อดิินหรืือเผาทิ้้�งมั่่�ง ซึ่่�งมัันทำำ�ประโยชน์์ได้้ เราก็็ไปประยุุกต์์เอามาเผาถ่า่น ทำำ�ออกมาเป็็นก้้อนเล็็กก้้อนน้้อย แล้วทำ้ ำ�อย่า่ งไรก้้อนเล็็กก้้อนน้้อยจะเพิ่่�มมูลคู่า่ก็็เอามาอัดัแท่่ง ซึ่่�งข้้อดีีคืือควัันน้้อย ใช้้ได้ค้งทน ไม่่เปื้้�อน ระหว่่างเผาเราก็็ รองได้้น้ำำ��ส้้มควัันไม้้ ก็็เป็็นประโยชน์์ต่่อเกษตรอิินทรีีย์์ทั้้�งหมด แล้ว้กรมพััฒนาชุุมชนมาสอนการทำำ�บััญชีีครัวัเรืือน ผมก็คิ็ดิว่่า ทำำ�ยัังไงจะได้้ผล คืือต้้องมีีผู้้นำำ� ชาวบ้า้นให้้เขาทำำ� ถ้า้ไม่่รู้้จััก ประยุุกต์์ รวบรวม ก็็ไม่่เกิดิประโยชน์์ อย่่างผมเข้้าไปดูู ในตำำ�บลเรา สมมติิมีี 300 ครอบครััว กิินไข่่วัันนึึงกี่ ่�ฟอง 300 ครอบครัวัเดืือนๆ นึึงเป็็นหมื่่�นเป็็นแสน ถ้า้เรามารวม ทำำ�ไมเรา ไม่่เลี้้�ยงกัันละ ผมก็ศึ็ึกษาลองเป็็นหนูตูะเภาเองก่่อน ลองทั้้�ง เลี้้�ยงไก่่อารมณ์์ดีี เลี้้�ยงไก่่แบบคอนโด เลี้้�ยงแล้้วจดบัันทึึก วิิธีีเลี้้�ยงยัังไง ให้้อาหารยัังไง จะคุ้้มทุุนยัังไง แล้้วแนะเขาว่่า การเลี้้�ยงไก่่มีีทั้้�งข้้อดีีข้้อเสีีย เลี้้�ยงน่่ะดีีแน่่ ขี้้�ก็็ใช้้ในสวนเอาใส่่ เงาะทุุเรีียนต่่อได้้ พอเลี้้�ยงได้้ 4 เดืือนก็็ออกไข่่ ไข่ก็่บริ็ ิโภคภายใน ครััวเรืือน ที่่�เหลืือก็็เอาไปขาย พอได้้เงิินเข้้า แล้้วจะเลี้้�ยง แบบไหนล่่ะ เลี้้�ยงแบบอารมณ์์ดีี ปล่่อย 20 ตััว

83 เกิิดวัันนั้้�นออกไข่่ 10 ฟอง แล้วรู้้มั้้ ้ �ยตััวไหนออกไม่่ออก บางตััวกิินอาหารเป็็นเดืือนๆ ไม่่ออกเลย แล้ว้จะรู้้ได้้อย่่างไร เราก็็ลองเป็็นกรงตัับ เขีียน 1-2-3-4 วัันนี้้�ออก 20 แสดงว่่าให้้ ผลผลิิตทุุกตััวเลย ตััวที่่� 3 กิินฟรีีตั้้�งเดืือน ไม่่ออกเลย มัันมีีทั้้�ง ข้้อดีีข้้อเสีีย ข้้อดีีของไก่่อารมณ์ดีีคืื ์ อให้ควา้มเป็็นประชาธิิปไตย ไปไหนมาไหนได้้สะดวก เป็็นกรงตัับต้้องช่่วยมััน หาอาหาร ให้้กิิน น้ำำ��ก็็ต้้องพร้้อม ควบคุุมก็็ได้้ผลผลิตดีี ิ กว่่า ตััวไหนกิินฟรีี เราก็็จะได้รู้้้ แล้ว้การเลี้้�ยงไส้้เดืือนนี่ดีี่� ที่่�สุดุสมััยเราเด็็กๆ ขุดุดิิน ตรงไหนมีีแต่่ไส้้เดืือนทั้้�งนั้้�น เดี๋๋�ยวนี้้�หาแทบไม่่ได้้ เพราะอะไร ทั้้�งสารเคมีีปุ๋๋�ย ความสมบููรณ์์ของดิินไม่่มีีแล้้ว โดยธรรมชาติิ หลัักความจริิง ในท้้องไส้้เดืือนมีีเชื้้�อจุุลิินทรีีย์์ตั้้�ง 20 ชนิิด คืือมัันกิินอาหารในดิินแล้้วผ่่านการย่่อยสลายจุุลิินทรีีย์์ออก มา จุุลิินทรีีย์์นี้้�เป็็นตััวปรัับสภาพดิินให้ดีี้ โดยธรรมชาติิไม่่ต้้อง ใส่่ปุ๋๋�ยเลย นั่่�นคืือวิิถีีธรรมชาติิ เขาแปรรููปของเขาเอง ฉะนั้้�น ปััจจุุบัันต้้องย้้อนยุุคเข้้ามา เอาไส้้เดืือนมาเลี้้�ยง ผมมีีเป็็นศููนย์์ เรีียนรู้้ไส้้เดืือน กล้้าจัับมั้้�ย อาหารไส้้เดืือนคืืออะไร ให้้เลี้้�ยง ไส้้เดืือนอ่า่งนึึงมีีมูลคู่า่เท่านี้้ ่ทำ�ำ�เสร็็จเอากลับบ้ัา้นได้้ เอาไปปลููกผััก ได้้เลย ช่่วงผมเป็็นกำำ�นััน ทุุกเดืือนต้้องเรีียกมาประชุุม มีีประชุุม สััญจรในหมู่่บ้า้นทุุกเดืือน ให้้ชาวบ้้านฟััง ก็็เป็็นความรู้้ ซึ่่�งชาวบ้้านก็็ชอบ แต่่เขาไม่่ไปทำำ�กััน อย่า่งปุ๋๋�ยหมััก โอ้้ย ลำำ�บาก ปุ๋๋�ยวิิทยาศาสตร์์ง่่ายๆ แต่่เอาเข้้าจริิง มัันชัักไม่่ไหว มัันต้้องย้้อนยุคุ เพราะฉะนั้้�นที่่�ผมจะทำำ�ศููนย์์เรีียนรู้้นี้้� ก็ส็อดคล้้อง กับั Learning City คนที่่�เข้า้มาต้้องการอยากรู้้จริิงๆ นั่่�นล่่ะ ถึึงจะได้้ผล แล้้วเขาจะไปขยายผลเอง ถ้า้จะเข้้ามาหาผม ก็็ไม่่ยาก เปิิดแผนที่่�หาบ้า้นกำำ�นัันบ๊ว๊ย สงััด เมธวััน (กำนัำ ันบ๊ว๊ย) ปราชญ์เกษ์ตรท้อ้งถิ่่น�

84 “จุุดเด่นข่องตะปอนคืือความเก่าแ่ก่ข่องวััฒนธรรม ประเพณีที่่มี�คุีณคุ่า่กับชุัุมชนเรา อย่าง่ ประเพณีีแห่่ เกวีียน พระบาท มีีแต่ที่่ ่บ้�านเ ้รา ที่่อื่่� �นไม่มี่ ี เป็็นเรื่่�องเล่ากั่ ันมาว่่า สมััยโบราณที่่�มีีโรคห่า่ระบาด ชาวบ้า้น มาปรึึกษาท่่านพ่่อเพชร (หลวงพ่่อเพชร อิินฺฺทฺฺปญฺฺโญ เจ้้าคณะ และอดีีตเจ้า้อาวาสวัดัโพธิิธาราม (วัดตั ะปอนใหญ่่)) ท่า่นเลยให้้ เอาผ้้าพระบาท (ผ้้าเขีียนรอยพระบาทจำำ�ลองสี่่�รอยซ้้อนกััน) ที่่�วััดตะปอนน้้อย อายุุประมาณ 400 กว่่าปีี อััญเชิิญมาจาก วััดช้า้งไห้้ จัังหวััดปััตตานีี มาลองแห่ดูู่เพื่่�อช่่วยปััดเป่่าให้้ ชาวบ้้าน แห่่เสร็็จฝนก็็ตกใหญ่่ โรคระบาดก็็หายไป หมู่่บ้า้น ใกล้้เคีียงก็็ต้้องการอััญเชิิญผ้้าพระบาทไปแห่่เป็็นสิริิิมงคล ของชุุมชน เรื่่�องเล่าต่อนนั้้�นคืือกำำ�นัันไม่รู้้่จะทำำ�ยัังไง เลยให้จั้บั ไม้้สั้้�นไม้้ยาวกััน แล้้วก็็มาเย่่อพระบาทกััน ฝ่า่ ยไหนเย่่อชนะ ก็็เอาพระบาทไปแห่่ที่่�หมู่่บ้า้นตััวเองก่่อน แล้้วก็็เวีียนไป หมู่่บ้า้นอื่่�น เลยกลายเป็็นจุดุเริ่่�มต้้นของประเพณีีชัักเย่่อเกวีียน พระบาท ทำำ�ในช่่วงเทศกาลสงกรานต์์ ลููกหลานกลัับบ้้านก็็มา ร่่วมแห่พ่ระบาทผ้้ารอบหมู่่บ้า้นทุุกปีี สงกรานต์์ที่่�ตะปอน จะยาวนานมาก ตั้้�งแต่่ 13 เมษายนถึึงสิ้้�นเดืือนเลย วัันที่่� 12 ตะปอนน้้อยก็็เริ่่�มเตรีียมงานละ วัันที่่� 13 วัันที่่� 14 ก็็แห่่เกวีียน พระบาทรอบหมู่่บ้า้น พื้้�นที่่�ตำำ�บลตะปอนมีีหลายวัดัวัดตั ะปอนใหญ่่ วััดตะปอนน้้อย วััดหนองเสม็็ด ต่่างคนก็็ไปฝึึกซ้้อมคนของ ตััวเองเพื่่�อให้้แข็็งแรง ถ้้าเป็็นผู้้หญิิงก็็ข้้างละ 10 คน ผู้้ชาย ข้้างละ 8 คน ใครชนะก็็ได้้ไป ไม่่ชนะก็ชั็ักเย่่อกัันอีีก สมััยก่่อน แม่่นี่ ่� สุุดยอดของนัักชัักเย่่อเลย เป็็นประเพณีีที่่�สนุุกสนานด้ว้ย ไม่่มีีที่่�ไหน ที่่�อื่่�นเป็็นชัักเย่่อเชืือก ที่่�ตะปอนเราอััญเชิิญ พระบาทผ้้าไว้้บนเกวีียน เอาเชืือกร้้อยเกวีียน ชัักเย่่อหัันหลััง ให้้เกวีียนนะ มีีคนตีีกลองด้้วยความสนุุกสนาน ให้้จัังหวะหนึ่่�ง สอง เมื่่�อก่่อนตามศาลาต่่างๆ จะอััญเชิิญไปแล้้วก็็ชัักเย่่อกััน แทบทุุกวััน บ่า่ยเย็็นก็็จะไปกัันแล้ว้ที่่�วััดตะปอนใหญ่่ วัดตั ะปอนน้้อย แล้วก็้ ็จะไปจบที่่�เจดีีย์ท์รายวัันที่่� 29-30 เมษายน ในโบสถ์วั์ดตั ะปอนน้้อย มีีภาพจิติรกรรมฝาผนััง 400 กว่่าปีี เล่า่เรื่่�องชุุมชนสมััยก่่อน ได้้เห็็นว่่ามีีชาวโปรตุุเกส ชาวต่า่งชาติิ นั่่�งเรืือเข้้ามาในสมััยพระนารายณ์์ แต่ก่่ ่อนคนไม่่รู้้ก็็มีีการทาสีี ทัับไปเยอะ กรมศิิลปากรเข้้ามาดููแล พยายามรื้้�อก็็เห็็นส่ว่ นที่่� สมบููรณ์พ์อสมควร และถนนสายสุขุุมวิทิ (ขลุุง-พลิ้้ว�) นี้้�เมื่่�อก่่อน ไม่่มีีนะ ทางตรงนี้้�เรีียกสายวััฒนธรรม คนจะไปตราดไปไหน ต้้องขึ้้�นทางนี้้� มีีคลองใหญ่่มากอยู่่ตะปอนใหญ่่กับตั ะปอนน้้อย มีีท่า่เรืือ สำำ�เภาจีีนมาซื้้�อข้าว้ เกลืือ เราก็็หาบทุุเรีียน เงาะไปขาย แล้้วเรืือก็็ออกไปเมืืองคอง แหลมสิิงห์์ ทะเลใหญ่่ (อ่่าวไทย) แต่่เดี๋๋�ยวนี้้�เปลี่่�ยนแปลงไป กลายเป็็นคลองเล็็กๆ ทำำ�เขื่่�อน ทำำ�ฝายกั้้�น ไม่่มีีร่่องรอยเก่่า แต่่ก่่อนใช้้เกวีียนวิ่่�งกัับเรืือ เดี๋๋�ยวนี้้�เป็็นการค้้าขายทางรถยนต์์ไปแล้้ว

85 ต้ นสันดานเป็ นเถาไม้ เลื้อย ใบมีรสเปรียว ้ มีช่ วงหน้ าฝน หน้ าแล้ ง ถ้ าใส่ มะนาวเยอะก็เปรียวเยอะ ้ แต่ ใบสันดานใส่ เท่ าไหร่ เปรียวเ้ท่ าเดิม คือเปรียวเป็ นสัน ้ดาน เราเป็็นผู้้ใหญ่่บ้้าน หมู่่ 2 ตำำ�บลตะปอน มา 13 ปีีแล้ว้ ทวดเป็็นผู้้ใหญ่่บ้้านคนแรกของหมู่่ 2 สมััยรััชกาลที่่� 5 เราเป็็น ครอบครััวใหญ่่ อาชีีพทำำ�สวนมาตั้้�งแต่่รุ่่นปู่่ย่่าตายาย พ่่อทำำ� สวนมัังคุุด ทุุเรีียน เงาะ สมััยก่่อนปลููกเงาะสีีชมพูู ดกมาก เก็็บได้้เนื้้�อมาก ส่ว่นงานในหมู่่บ้้าน ก็็อย่่างการทำำ�ชุุมชน คุุณธรรมตะปอนใหญ่่ ทำำ�โครงการการท่่องเที่่�ยวชุุมชน มีีเด็็กนัักเล่า่ มีีคนมาสืืบค้้นความเก่่าแก่่ของชุุมชน ตอนนั้้�น เขาให้้เงิินมา 8,000 บาท มาทำำ�อะไรก็็ได้้ ก็็มานั่่�งนึึกกัันว่่า ทำำ�ยัังไงให้้เศรษฐกิิจชุุมชนดีีขึ้้�น โบราณเราเคยมีีตลาด แบกะดิินตอนเช้้ามืืดที่่�เกวีียนหััก มีีอะไรก็็เอาไปขายเช้้าๆ ก็็ไปกััน ขายดีีมาก คนเก่า่ๆ ก็็ทำำ�ขนมมาขาย แต่ตลาด่แบบนี้้� หายไปด้้วยวิิถีีของคนสมััยนี้้�ที่่�เขาไม่่ตื่่�นเช้้ากััน ตลาดมีีตีีสาม ตีีสี่่� หกโมงเช้้าก็็หมดแล้้ว แต่่ของขายดีีมากนะ เราก็็อยากได้้ บรรยากาศนั้้�นกลับัมา ก็็เลยคุุยกัันกับท่ัา่นพ่่อ พระครูสาูราภินัิันท์์ เจ้้าอาวาสวัดตั ะปอนใหญ่่ ว่่าน่่าจะทำำ�ตลาด เพื่่�อให้ค้นมีีที่่� ค้า้ขาย ไปชวนขนมเจ้า้เป็็นร้้อยปีี ของอร่่อยของเรา เราอยาก ได้้กลัับมาที่่�ตลาดแต่่เลิิกขายไปแล้้ว อยากให้้เขาทำำ�อีีก ก็็ไป ชวนเขามาขาย แต่่จะเป็็นตลาดเช้้ามืืดเหมืือนแต่่ก่่อนมััน ไม่่ใช่่ ตอนนี้้ตลาดนั�ดก็ั ็เยอะแยะ เราเลยมาทำำ�วัันเสาร์์ แล้ว้จะ ทำำ�ยัังไงให้้แปลกกว่่าเขา ก็็เลยคุุยกัันว่่า คุุณกาญจน์์ (กาญจน์์ กรณีีย์์ ประธานสภาวััฒนธรรม อำำ�เภอขลุุง) เคยเอาวััฒนธรรม มาแสดงแสงสีีเสีียง ช่ว่งสงกรานต์์ก็็มาทำำ�ตลาดย้้อนยุุค สาธิติ ทำำ�อาหารโบราณ แต่่งชุุดโบราณมาขายของ ขายดีีมาก เราก็็ เอาบรรยากาศตรงนั้้�นมาทำำ� วัันเสาร์์ตั้้�งแต่่ช่่วงบ่่ายสองโมงถึึง เย็็นของหมด ทุุกคนแต่่งตััว มาขายของ ทางวััฒนธรรมก็็เอา นาฏศิลป์ิ ์มาเล่่น มีีสาธิตทำิ ำ�อาหาร บางคนไม่่ได้้มาขายเท่า่ ไหร่่ หรอกชั้้�นอยากแต่่งตััวสวย เดิินที่่�ไหนไม่่ได้ก็้็มาเดิินที่่�ตะปอน แต่่งตัวัมาเดิินที่่�นี่่�ไม่่แปลก บรรยากาศมัันให้้ไง ตอนนั้้�นถ้า้ใคร ไม่่ได้้มาเช็คอิ็ ินตลาดเรารู้้สึึกว่่าไม่่ใช่่ แล้วยิ่่ ้ �งออเจ้้า(ละคร บุุพเพสัันนิิวาส) มา ก็็เป็็นกระแส อัันนี้้�ก็็มีีส่่วนที่่�ทีีมวิิจััย เข้้ามาเห็็นชุุมชนเราเก่่าแก่่ สามารถดำำ�รงรัักษาวััฒนธรรม ประเพณีีของเราไว้้ได้้ เป็็นความร่่วมมืือของชุุมชนด้้วย ผู้้ใหญ่่ กำำ�นััน โรงเรีียน วัดั มาช่ว่ยกัันเพื่่�อสร้า้งตลาด ไม่มีี่เงิินแต่สา่มารถ ทำำ�ได้้เป็็นร้้อยร้้าน ขายดีีมาก ต่่างจากทีีแรกต้้องไปเดิินหา มาขายของกัันหน่่อยนะ ตอนหลัังต้้องรอคิิวกัันว่่าเมื่่�อไหร่่ เราจะทำำ�ตลาดให้้ ต้้องยอมรับอีี ักอย่า่ง คืือช่ว่ งที่่�เราทำำ�ตลาดสัักพััก มีีนโยบาย ของรััฐเข้้ามาเกี่่�ยวข้้องในเรื่่�องการทำำ�ตลาดทั่่�วประเทศ ทำำ�ตลาดประชารััฐมั่่�ง ตลาดทั่่ว�เมืืองขึ้้�นมาเยอะแยะ งบประมาณ มากมายมาสร้้างตลาดลงในชุุมชนแต่่ของเราชุุมชนสร้้างขึ้้�น มาด้้วยใจ ช่่วยกัันทำำ�จริิงๆ เราก็กำ็ำ�ลัังคุุยกััน พยายามรื้้�อฟื้้�น ที่่�อื่่�นตลาดตายไปเลย แต่่ของเรายัังมีีคนที่่�ยัังขายอยู่่นะ แต่่โควิิดก็็ยัังไม่่หมด แล้้วการโปรโมตยัังน้้อย เรีียกแม่่ค้้ามา ลููกค้้าก็็ไม่่มา ลููกค้้ามา แม่่ค้้าอ่่อนใจก็็หยุุดกัันซะก่่อนก็็มีี เลยยัังไม่จูู่นกัันเท่่าไหร่่ เราก็็เสีียดายบรรยากาศ เศรษฐกิิจ ชุุมชนเราตอนนั้้�นดีีมาก เตรีียมเอาตลาดมาทำำ�เรื่่�องการ ท่่องเที่่�ยวชุุมชน การเที่่�ยวสวน เรามีีนัักเล่า่ของชุุมชน มีีการแสดงของชุุมชน ซึ่่�งที่่�ไหนก็็หาไม่่ได้้ ชุุมชนเรามีี อนุุรัักษ์์ท่่ารำำ� สร้้างท่่ารำำ�มาใหม่่เป็็นของชุุมชนเรา มีีนัักเล่่าเรื่่�องเป็็นเด็็กในชุุมชน 2-3 คน เขาพร้้อมที่่�จะทำำ� พร้้อมจะสืืบทอดให้้เด็็กในชุุมชนต่่อด้้วย มีีสาธิิตทำำ� อาหารของเรา อย่่างตำำ�ข้้าวเม่่า แกงส้้มใบสัันดาน (ต้้นสัันดานเป็็นเถาไม้้เลื้้�อย ใบมีีรสเปรี้้�ยว มีีช่่วงหน้้าฝน หน้้าแล้้ง ถ้้าใส่่มะนาวเยอะก็็เปรี้้�ยวเยอะ แต่่ใบสัันดาน ใส่่เท่่าไหร่่ เปรี้้�ยวเท่่าเดิิม คืือเปรี้้�ยวเป็็นสัันดาน) ชัักเย่่อ ก็็ไม่ต้่ ้องไปรอสงกรานต์์ เดืือนนึึงครั้้�งนึึงให้นั้ักท่่องเที่่�ยว มาชัักเย่่อเกวีียนได้้เลย เราทำำ�ทีีมไว้้ มีีการแสดงด้้วย ได้้เห็็นผลิิตภััณฑ์์และบรรยากาศในชุุมชนตะปอนเรา” สมบััติิ ประทุุม ผู้้ใหญ่บ้่าน ห้มู่่ 2 ตำบำลตะปอน อำำเภอขลุุง

86 “ที่่ส�วนลุุงต้อ้ยนี่่� หน้าผลไ ้ม้มา ผม้รับัเฉพาะเสาร์์ อาทิตย์ิ ์กิินฟรีีหมด คุณจุะซื้อ้�กลับัหรืือไม่ซื้่อ้�กลับั ไม่่ เป็็ นไร อยากให้มา้ชิิมทุุเรีียนแปลกๆ ของผมเป็็ น แปลงทุุเรีียนโบราณ ปีีนี้้จ�ะมีีไม่ต่ำ่ ำ กว่่ า 15 สายพัันธุ์์ และผมรวบรวมสายพัันธุ์์ทุ ุเรีียนไว้้ทั้้งหมด�ตอนนี้้มี�ี 52 พัันธุ์์ทำำ ให้กั้บั โครงการอนุรัุักษ์์ พัันธุุกรรมพืืช อัันเนื่่อ�งมาจากพระราชดำริำ ิ สมเด็จ็พระเทพ รััตนราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุุมารีี พระองค์ท์รงให้้ ที่่นี่่� �เป็็ นแปลงรวบรวมของเกษตรกรจริิงๆ แล้ว้ ในสวน ผมเป็็ นต้นแ้ม่ที่่ ่ �ไปหายอดมาปลููก ไม่่ ได้้ เพาะเม็็ด เราขึ้้�น ทะเบีียน ใส่่ โค้ด ใ ้ส่่ รหััส จัับจีพีีเอส ติิดตามผล 4 ปีี คืือ เรายัังอยากรวบรวมทุุเรีียนพัันธุ์์อื่่ �นอีีก พระยาศรีีสุุนทร โวหารแต่งไ ่ว้้ ตั้้งแ�ต่รั่ ัชกาลที่่� 5 เขีียนถึึงพัันธุ์์ทุ ุเรีียนไว้้ 68 พัันธุ์์ เป็็ นคััมภีร์ี์ ให้้ เราไปค้นหา้ต่อ่ กรมสมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดาฯ ทรงให้้ลองยกทุุเรีียน โบราณขึ้้�นมาซััก 5 พัันธุ์์ที่่�จะไปทางทุุเรีียนเศรษฐกิิจได้้ ผมก็็ เลืือกพัันธุ์์เด่่นๆ นกหยิบิพวงมณีี กบสุุวรรณ กบพิิกุุล ดาวกระจาย ตอนนี้้� 5 พัันธุ์์นี้้�ออกแนวหน้า้หมด กบพิิกุุล กับดาวักระจายน้้อยมาก อำำ�เภอขลุุงมีีอย่่างละต้้นเดีียว กบสุุวรรณอำำ�เภอขลุุงมีี 3 ต้้น ท่่าใหม่่มีี 2 ต้้น ที่่�ขึ้้�นเครืือข่่าย ถ้้าอำำ�เภอขลุุงต้้องกระดุุมกัับหมอนทอง แต่่หมอนทอง มัันปลููกไปทั่่�ว ผมเอาพัันธุ์์นกหยิิบ พวงมณีี กบสุุวรรณ ไปจดจีีไอเป็็นทุุเรีียนประจำำ�ถิ่่�น ปีีนี้้�จะไปขอจดกบชายน้ำำ�� ทองย้้อยฉััตร ที่่�สวนผมเน้้นพัันธุ์์นกหยิิบ เพราะคุุณภาพ อร่่อย ใครกิินนกหยิิบปุ๊๊บ เขาบอกไม่่ต้้องเอาหมอน ก้า้นยาวมาแล้้ว นกหยิิบดีีกว่่า ผมมามีีครอบครัวัอยู่่ที่่�นี่่� ก็็มองว่่า เขาปลููกแต่่หมอนทอง ไม้้เศรษฐกิิจจริิง อย่าลืื ่ มว่่า อะไรทุุกอย่่างถ้้ามีีพีีคต้้องมีีหล่่น แล้้วตอนนี้้�เริ่่�มพีีค คืือราคา ถีีบขึ้้�นมา จากทุุเรีียนกิิโลละ 50-60 มาเป็็น 200 บาท ถ้า้เรา มีีสวนน้้อย เนื้้�อที่่�น้้อย ไปเล่่นตามเขา เราจบ แล้ว้ผมได้้ประสบ การณ์์จากเคยทำำ�งานฝ่่ายส่่งเสริิมของซีีพีีคืือทำำ�อะไรก็็ได้้ แหวกตลาดออกไป ผมเลยเข้้ามาเล่่นนกหยิิบ ใช้้เวลา 2-3 ปีีเองติิดตลาดเลย เป้้าแรกที่่�เราบุุกตลาดได้คืื้อมีีจำำ�นวนน้้อย อีีกอย่่างผมขึ้้�นทะเบีียนไว้้หมด ในเครืือข่่าย ใครขายไม่่ได้้ บอกผม ผมให้้ราคา ซื้้�อเงิินสดเลย ปััจจุุบัันผมส่่งกรุุงเทพฯ ต้้นฤดููคืือปลายมีีนาคมก็็ 300 บาท กลางฤดููก็็ประมาณ 250 บาท ช่่วงพีีคอยู่่ 200 บาท คนที่่�กิินทุุเรีียนเป็็นจะกิินทุุเรีียน ต้้นฤดูู คืือผลทุุเรีียนยัังไม่่โดนฝน เนื้้�อจะแห้้ง ที่่�นี่่�เป็็นศููนย์์เรีียนรู้้เกษตรอิินทรีีย์์ ดูวิูธีีิปลููก ใช้ยั้ังไง ทุุเรีียน ผมเอาไปตรวจที่่�กรมวิทิยาศาสตร์ท์หารบก เราถึึงกล้าพู้ดูได้้ว่่า ของเรา 100% ผมทิ้้�งเคมีีเลย กองปุ๋๋�ยนี้้�ผมทำำ�ไว้้ตลอด เผื่่�อใคร มาซื้้�อต้้นทุุเรีียนผม ผมให้้ไปลองขุุดหลุุม เอาปุ๋๋�ยที่่�เราทำำ�ผสม แล้ว้เอาดิินของมัันมาเพื่่�อปลููก ทุุกวัันนี้้ปั�ญัหาชาวสวนทุุเรีียน คืือราคาปุ๋๋�ยแพงมาก พููดจนไม่่รู้้จะพููดยัังไงแล้้ว ถ้้าหัันมาทำำ� เกษตรอิินทรีีย์์ อย่า่งมัังคุดุผม ต้้นทุุนการผลิติ 500 กว่่าบาทเอง ค่าปุ๋๋ ่ �ยค่า่ยา อัันนี้้คืื�อคิดตาิมหลัักเศรษฐศาสตร์์เลยนะ มีีค่่าเสีีย โอกาสค่า่เสื่่�อมค่า่ อะไรหมด ค่า่แรงเราด้ว้ย ตอนผมเริ่่�มทำำ�เกษตร อิินทรีีย์์ ปีี 2555 เรีียกประชุุมมา 80 กว่่าคน ตอนนี้้�เหลืือไม่่ถึึง 10 คน เราต้้องยอมเขา เขาจำำ�นวนเยอะเน้้นเศรษฐกิิจ การค้้า ถ้้าเขามาทำำ�แบบเรา เขาทำำ�ไม่่ได้้ อย่า่งผมทำำ� ไม่่เคยใช้ลูู้กจ้า้ง ใช้้เฉพาะหน้า้เก็บ็เกี่่�ยว คืือคนสวนเสีียนิิสััยอย่่าง ได้้เงิินมาปุ๊๊บ ช่่วงหน้้าฝนเนี่่�ย เที่่�ยว ใช้้ เนี่่�ยถ้้าเผื่่�อคุุณเข้้าสวนตอนนั้้�น เข้้าไปเรื่่�อยๆ เนี่่�ยทุุเรีียนผมไม่่มีีเป็็นโรค มีีนิิดหน่่อยผมก็็ รัักษาแล้้ว คืืออิินทรีีย์์เนี่่�ย รัักษาง่่ายที่่�สุุดเลย ต้้นทุุนไม่่ต้้อง ไปซื้้�อ เวลาเราไปถ่่ายน้ำำ��มัันเครื่่�อง เอาน้ำำ��มัันเครื่่�องมาทาแผล ที่่�ต้้นได้้ คืือสมััยก่่อนเขาใช้ทากำ้ ำ�มะถััน ผมก็็มองว่่าถ้้าเผื่่�อใช้้ กำำ�มะถัันจริิงๆ น้ำำ��มัันเครื่่�องดีีที่่�สุุด เออ มัันก็็ได้้ผลดีีด้ว้ย ทาไปปุ๊๊บ น้ำำ��มัันเครื่่�องแห้้ง แผลมัันก็็แห้้งเลย มอดออกเลย อยากใหช้ าวสวนขลุงเป็ นยังไงเหรอ ผมขอยืมคำ ในหลวงท่ าน “ใครจะว่ าเราเชยก็ช่ างเขา ขอให้ เราอยู่ แบบพอมี พอกิน และมีไมตรีจิตต่ อกันจริงๆ ไม่ ได้ เชย มันล้ำหน้ าต่ างหาก...”

87 องค์์ความรู้้นี้้�ต้้องลองผิิดลองถููก กว่่าจะออกมายืืนยัันกัันได้้ใช้้ เวลาร่่วมสิิบปีี ใครสนใจจริิงๆ มาคุุยกััน ผมจะบอกวิธีีิใช้้ มัังคุุดผม ออกต้้นปีีทุุกปีี กลางเดืือนมีีนาคม ผมมีีมัังคุดุขายแล้้ว กิิโลละ 200 กว่่าบาท คนก็็พยายามทำำ�ตาม เขาก็็ โอ้้โห ต้้อย ไม่่ไหว ยุ่่งยาก คืือเกษตรอิินทรีีย์์ ค่า่แรงสููง แต่ถ้่า้เราทำำ�เอง ตัวนี้้ ัก็�ตั็ดัไป เราตั้้�งของ เราไว้้แค่่ 400 บาท เราต้้องขยััน เช้้าตีีสี่่� ฟ้้าสาง ไก่่ขัันปุ๊๊บ ผมออก เดิินละ ข้้างบ้้านบอกลุุงต้้อยไปคุุยกัับใครเช้้ามืืด ผมบอกคุุยกับั ต้้นไม้้ เฮ้้ย ได้้เวลา ใกล้้จะออกดอกแล้้วนะ เตรีียมตััวได้้แล้้ว บำำ�รุุง ให้กิ้ินตลอดปีี ใครบอกว่่าบ้าก็้ ็ยอม ทำำ�แบบนี้้�แล้วดีี ้ คืืออยู่่ที่่�ความสนใจ เราด้้วย เราจะไปเดิินคนเดีียวท่่อมๆ เหรอ ก็็สู้้คุุยกัับต้้นไม้้ไป ด้้วยเลย อย่่างตอนฝนเริ่่�มทิ้้�งช่่วง เขาฉีีดยาพ่่นยากัันอุตุ ลุุดเลย ถ้า้เผื่่�อคุุณเตรีียมมาตั้้�งแต่่แรก ตอนนี้้�ของผมไม่ต้่ ้องเลย ใบสมบููรณ์์ อิินทรีีย์์มัันกิินตลอดปีี ปีีนึึงผมใส่่สามครั้้�ง ช่่วงเก็็บเกี่่�ยว ช่่วงกลาง ช่่วงลููกกำำ�ลัังจะโต เราทิ้้�งช่่วงให้้เขา ช่่วงละ 4 เดืือนๆ ผมบอกตรงๆ เลยว่่าเป็็นชาวสวนเกษตรอิินทรีีย์์อยู่่ได้้สบาย มัังคุดตุ้้นนึึงทุุน 500 ต้้นใหญ่่ให้้มัันกิิน 800 บาทเลย เราขายได้้สองหมื่่�นกว่่าสามหมื่่�น แถวนี้้�เขาก็็เปลี่่�ยนมาใช้้น้ำำ��หมัักเยอะ อย่่างสวนใหญ่่ปีีนึึงได้้ ห้้าหกล้้าน แต่่ครึ่่�งนึึงที่่�เขาจ่า่ ยไปคืือค่่าแรง ค่่าปุ๋๋�ย ค่่ายา อย่า่งนี้้� ผมทำำ�เองหมด แล้วพว้กสมุุนไพรไล่่แมลงไม่่ต้้องไปหาอื่่�นไกล หาอยู่่ในสวนเรา เยอะแยะ มองไปก็็เห็็น ทุุเรีียนออกอยู่่ที่่� ความสมบููรณ์์ ตอนนี้้�ที่่�เขาทำำ�ทุุเรีียนเศรษฐกิิจ เขาใช้้สารกระตุ้้น ให้้ออกดอก ของเราไม่่ต้้อง ต้้นไหนสมบููรณ์์เต็็มที่่�เขาก็็ออก ตอนนี้้� ผมลองจับั 2 สูตูร น้ำำ��หมัักกับสมุั ุนไพร มาใช้้ จากที่่�เราทดลอง หลายๆ ตััว คลำำ�หาเจอแล้้วว่่า น้ำำ��หมัักกัับสมุุนไพร ได้้ผล อยากให้้ชาวสวนขลุุงเป็็นยัังไงเหรอ ผมขอยืืมคำำ�ในหลวงท่่าน “ใครจะว่่าเราเชย ก็็ช่่างเขา ขอให้้เรา อยู่่แบบพอมีีพอกิิน และมีี ไมตรีีจิติต่่อกัันจริิงๆ ไม่่ได้้เชย มัันล้ำำ��หน้า้ต่า่งหาก...” ผมทำำ�ป้า้ยไม้้ พระราชดำำ�รััสพระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่หััว ทุุกครั้้�งที่่�ผมไปเปิิดบููท ผมต้้องมีีป้้ายนี้้�ไป ท่่านเตืือน ให้้กำำ�ลัังใจเรา คิิดดููท่่านตรััสเรื่่�อง เศรษฐกิิจพอเพีียง ผมไปค้้นมาที่่�หอสมุุดแห่่งชาติิ เมื่่�อวัันที่่� 17 ธัันวาคม 2518 ให้นั้ ักศึึกษาปีี 4 มหาวิิทยาลััยเกษตรศาสตร์์ฟััง แล้้วก็็นิ่่�ง ไม่่มีีใครสนใจ จนมาถึึงปีี 2540 สมััยชาติิชายฟองสบู่่แตก คนถึึงเริ่่�มหัันมามองเศรษฐกิิจพอเพีียง” สุุทธิิเดช กฤษณะเศรณีี ปราชญ์เกษ์ตรท้อ้งถิ่่น� สวนลุุงต้อ้ย เกษตรอิินทรีีย์์

88 ธรรมชาติแปรเปลี่ยนไป วัฒนธรรมก็เปลี่ยนไปอีก แล้ วเราจะอนุรักษ์ ยังไง นี่แหละคือปั ญหา “ขลุุงเป็็ นเมืืองที่่�สงบ ไม่ทะเลาะ่ วิิ วาท ไม่แ่ ตกแยก คืือก็มี็ ีแหละ แต่่ไม่ขั่ ัดแย้ง้ กัันมากนััก เพราะเรามีบรรีพบุุรุุษ ที่่�เป็็ นโรงเรีียนศรีีหฤทััยซึ่่�งปีีนี้้ก็�ครบ็ 75 ปีี (สถาปนาโรงเรีียน วัันที่่� 4 กัันยายน พ.ศ. 2490) ก็็หลอมรวมคนคริิสต์์ พุุทธ คนที่่อยู่่� อยู่่ ในตลาด 30% คนนอกอีีกประมาณ 60% ทั้้งไ� ร่่ หนองบอน นาวง ฉะนั้้นวััฒนธ�รรมตรงนี้้จึึ�งหลอมรวม ความหลากหลายของเชื้อ้� ชาติิของคนขลุุงมารวมกััน ในอดีีต การที่่�เด็็กพุุ ทธเด็็กคริิสต์์ ทะเลาะกัันเรื่่�องพระเอ็็ง พระข้้า โรงเรีียนก็็จะช่่ วยหลอม เพื่่�อนผมมีีหลายกลุ่่ม ทะเลาะกัันเดี๋๋�ยวก็็ดีีกััน เพราะก็็ ต้้องมานั่่�งเรีียนด้้วยกััน นโยบายของทางคริิสตจัักร พอถึึงวัันสำำ�คััญทางศาสนาก็็ให้้ทุุกคนอยู่่ด้ว้ยกัันหมด ณ วัันนี้้�ก็็มีีชั่่�วโมงศีีลธรรม เชิิญพระมาเทศน์์ บาทหลวงมาให้ข้้้อมููล แล้้วเราก็็พาเด็็กไปร่ว่มทำำ�บุุญร่่วมงานประเพณีีอยู่่แล้้ว ฉะนั้้�นความขััดแย้้งของวััยรุ่่นก็็ไม่่ค่่อยมีีบรรพบุุรุุษก็็เอื้้�อเฟื้้�อกััน แต่่งงานข้า้มวััฒนธรรมก็็เยอะ อำำพััน เจริิญรููป ประธานกองทุุนคุณพุ่่ อชิ่่น เ� พื่่�อศรีีหฤทััย

89 วััดวัันยาวบน วััดวัันยาวล่่าง มาทอดบุุญกฐิินผ้้าป่่าที่่�นี่ ่� ก็็เคย ทำำ�กัันอยู่่ เวลาคริิสต์์มาส ประเพณีีใหญ่่ของศาสนาคริสต์ิ ์ ก็็เชิิญพระไปให้้ชาวพุุทธได้้ชื่่�นชม แสดงความอวยพรยิินดีี ช่่วงที่่�ยัังไม่่มีีโควิิด สงกรานต์์เราก็็มีีรดน้ำำ��ดำำ�หัวั เชิิญตััวแทน องค์์พ่่อชิ่่�น พระเยซูู ขึ้้�นรถไปแห่่ สรงน้ำำ��พระพุุทธรููป พระคริสต์ิ ์ รวมทั้้�งกิินเจ บางทีีพวกเราไปทำำ�บุญุ ไปไหว้้เจ้าฮุ้ดุโจ้ว้สองศาสนา ของเมืืองขลุุง ก็็เป็็นเรื่่�องปกติิ รู้้สึึกว่่าไม่่แปลกแยก ทำำ�ให้้อะไรๆ ของเมืืองขลุุงดููราบรื่่�น กลมกลืืน ปััญหาก็็มีีเป็็นเรื่่�องปกติิ ชุุมชน คาทอลิิกกัับเทศบาลก็็ต้้องเกี่่�ยวพัันกััน แม้้กระทั่่�งนัักการเมืืองก็็ ต้้องมาหาเสีียงกับักลุ่่มคาทอลิิก พวกเราเหนีียวแน่่น ถ้า้เสีียงตรงนี้้� แตกเมื่่�อไหร่่ เทให้้ใคร โอกาสแพ้้ชนะเป็็นไปได้้ บ้้านเรามีีของดีีหลายอย่่าง เพีียงแต่่การส่่งเสริิมไม่่ต่่อเนื่่�อง ภาครััฐเคยลงมาทำำ�แต่่ไม่่สำำ�เร็็จ เช่่นเคยพยายามทำำ�ตลาดน้ำำ�� ตรงเกาะลอย แต่่เนื่่�องจากพื้้�นที่่�เป็็นน้ำำ��ขึ้้�นน้ำำ��ลง ทำำ�ได้้เฉพาะช่ว่ง น้ำำ��ขึ้้�น ช่่วงน้ำำ��ลงจัดัไม่่ได้้คนก็็ไม่่มา มัันก็็ไม่่ได้้อารมณ์์เหมืือน ตลาดน้ำำ��ที่่�น้ำำ��ไหลตลอดทั้้�งปีี แล้้วขณะนี้้�การท่่องเที่่�ยวระดับัชาติิ ลงมา เพราะเรามีีหมู่่บ้า้นไร้้แผ่่นดิิน มีีเรืือนั่่�งไปตลอด นัักท่่องเที่่�ยว เยอะ มีีบริิการท่่องเที่่�ยว คนทั้้�งประเทศรู้้จัักหมดแล้้ว ผมก็็โต มาตรงแถวนั้้�นแหละ พวกเรา กัับทะเล คลอง ชุุมชน มัันเป็็น เรื่่�องปกติิ สมััยก่่อนเดิินทางด้ว้ยเรืือ เราไม่่มีีน้ำำ�� ก็็เอาปลาไป แลกน้ำำ�� เอากุ้้งไปแลกส้้มโอ เขาเอาส้้มโอให้้เรากิิน เราขอน้ำำ�� เขากิิน แบ่่งกััน เอื้้�อเฟื้้�อกััน ณ วัันนี้้�ก็็เปลี่่�ยนไป มีีเรืือขายน้ำำ�� เวลาหน้้าแล้้งต้้องซื้้�อน้ำำ��กิินน้ำำ��อาบ การพััฒนาเป็็นเมืืองเรีียนรู้้ให้้คนเข้้ามา ทางราชการก็็ทำำ�อยู่่ แต่่อาจจะไม่่มีีทิิศทางเท่่าไหร่่ คุุยกัันหลายคณะ แต่คุุ่ยเสร็็จก็็จบ นี่ ่�คืือปััญหา หาคนทำำ�ต่่อเนื่่�องจริิงจัังไม่่ได้้ ชาวบ้้านเองก็็อยากทำำ� ถ้้าติิดตลาดขึ้้�นมา คนเข้้ามา ก็็ค้้าขายได้้ เป็็นประโยชน์์ เมื่่�อ 30-40 ปีีที่่�แล้้ว รถทััศนาจรเข้้ามาเป็็นร้้อยคัันเพื่่�อมาซื้้�อผลไม้้ ถึึงที่่� เกษตรกรได้้ผลประโยชน์์เต็็มๆ ตอนนี้้�โลจิิสติิกส์์ถึึงกัันหมด อยู่่ตรงไหนคุุณก็็กิินทุุเรีียนได้้ จะเอาเท่่าไหร่่ก็็บอก เดี๋๋�ยวส่่งไปให้้ ง่า่ยมาก นี่คืื่� ออดีีตของตลาดขลุุง เพราะฉะนั้้�นคนขลุุงจะมีีความสุุข มากช่ว่งฤดููผลไม้้ ได้ตั้ังค์์เยอะขึ้้�น ขายทุุเรีียนกวน ผลไม้้ ขายชะลอม อย่า่งเดีียวก็็ได้วั้ันนึึงเป็็นร้้อย เพราะในอดีีตไม่มีีถุุ่งพลาสติิกไง เนี่่�ย ธรรมชาติิแปรเปลี่่�ยนไป วััฒนธรรมก็็เปลี่่�ยนไปอีีก แล้ว้เราจะอนุรัุักษ์์ ยัังไง นี่่�แหละคืือปััญหา ภาคไหนจะเป็็นคนกระตุ้้นให้้อนุุรัักษ์์ กลัับมาเรื่่�องของเก่่า ซึ่่�งเด็็กรุ่่นหลัังก็็ไม่่เอาแล้้ว ไม่่อยู่่ด้ว้ย ไปอยู่่ที่่�อื่่�น กรุุงเทพฯ ต่่างประเทศ นี่คืื่� อปััญหาของชุุมชน ที่่�คนในพื้้�นที่่�ช่่วงอายุุไม่่ต่่อเนื่่�อง มีีช่่องว่่างของวััย การผลัักดััน คนรุ่่นใหม่่ หาเวทีีให้้ได้้คุุยกััน จะ talk only แต่่อย่่างน้้อยก็็ยััง ได้้คุุยกััน มาแชร์์ จุุดประกายใครสัักคนหนึ่่�งได้้ งานในโลกนี้้� ไม่่ได้้ทำำ�สำำ�เร็็จง่่ายๆ เอดิิสัันทดลองตั้้�งกี่ ่� พัันครั้้�งล่่ะ กว่่าจะสำำ�เร็็จ เราเป็็นลููกหลานชุุมชน ทำำ�มานาน บางทีีมัันก็็เหนื่่�อย เป็็นเรื่่�อง ปกติิ แต่่เราก็ทิ้้็�งไม่่ได้้ ต้้องจัับต่่อไป พื้้�นที่่�ขลุุงใครจะคิิดว่่า เมืืองเก่่าจะเจริิญได้้ขนาดนี้้� ก็็เกี่่�ยวกับัเศรษฐกิิจบููมขึ้้�นมา คนส่่วนใหญ่่ของพื้้�นที่่�ก็็เอาจริิงเอาจััง ทุุกคนได้้ประโยชน์์”

90 แผนไทยที่่�วััดจัันทนาราม หลัักสููตรเดีียวกัันตอนนี้้�เขาไปสอน ที่่�สาธารณสุุข เรีียนทั้้�งหมด 3 ปีี เภสััช 1 ปีี เวชกรรม 2 ปีี ได้้ใบประกอบโรคศิลป์ิ ์ บว. หมายถึึง โบราณเวช บภ. หมายถึึง โบราณเภสััช เราก็็มาทำำ�เล็็กๆ น้้อยๆ ในบ้า้น ทีีหลัังอาจารย์์ ถามว่่านวดมั้้�ย ก็็เลยเรีียนมาทำำ�นวดด้ว้ย ถ้า้นวดทั้้�งตัวั 1 ชั่่ว�โมง ผู้้ชาย 300 บาท ผู้้หญิิง 250 บาท คนไหนให้้นวดเฉพาะที่่�ก็็ เฉลี่่�ยออกไป แถวนี้้�มีีที่่�ทำำ�แบบเราหลายบ้า้นอยู่่แต่่เขาไม่่ได้้ นวด ขายแต่่ยา ยาสมุุนไพรเราก็็ทำำ�เองหมด พวกพืืชสมุุนไพรเดี๋๋�ยวนี้้� หายากขึ้้�น เราถึึงต้้องเอามาปลููกเอง ดิินที่่�สวนก็็ดีีอยู่่แล้้ว บางอย่า่ งที่่�เราไม่มีีก็่ต้็้องซื้้�อเขา แต่จั่ ันทบุรีีมีีพืืุชสมุุนไพรเยอะ เอาผลิิตผลที่่�เราปลููกไว้้มาทำำ�เป็็นยา เอามาตากแห้้ง รวมๆ ผสมกััน ไปจ้า้งเขาบด แล้ว้เอามาผสม ถ้าทำ้ ำ�เป็็นเม็ดลู็ูกกลอน ก็็ผสมน้ำำ��ผึ้้�ง แต่ถ้่า้ใส่่แคปซูลูไม่ต้่ ้องผสม พอทำำ�เป็็นเม็ด็แคปซูลู บางคนก็็ชอบ เขาบอกกลืืนง่า่ย เม็ดลู็ูกกลอนก็็กลืืนยากหน่่อย แต่่ส่่วนมากไม่่ทำำ�เม็็ดโต ทำำ�เม็็ดเล็็กๆ ครั้้�งหนึ่่�งกิินประมาณ 4-5 เม็็ด กิิจการเราก็็ไปได้้เรื่่�อยๆ ทำำ�มา 40 กว่่าปีีแล้้ว ส่่วน ใหญ่่คนมาซื้้�อก็ค็นพื้้�นบ้้านนี่่�แหละ มาซื้้�อยาแก้้ปวดเมื่่�อย บางคนอยู่่ไกลก็็โทรสั่่�งแล้้วเราก็็ส่่งไปรษณีีย์์ไป เด็็กนัักศึึกษา บางทีีอาจารย์์ก็็ให้้มาหาตััวยาถ้า้จะมาเรีียนนวดก็็ต้้องมีีหุ่่นมา มีีคนมาด้ว้ย เพราะต้้องแนะว่่านวดตรงนั้้�นตรงนี้้� ไม่่งั้้�น เราจะแนะเขายัังไง เราเองมีีงานทำำ�ทั้้�งวััน ยาพวกนี้้�ต้้อง คอยทำำ�เรื่่�อยๆ ฟ้้าทะลายโจรก็็ขายได้้เรื่่�อยๆ ตอนโควิิดจะขายดีีหน่่อย “บ้าน้หลัังนี้้ก็�อยู่่็มาอยู่่ ตั้้งแ�ต่่ เกิิด แต่ก่่อ่นเป็็ นบ้านไ ้ม้้ 2 ชั้้น แ�ล้วบ้้าน้ผุุ เลยยกบ้านเ ้ก่า่ออกแล้วทำ้บ้ำ านให ้ม่่ ตอนนี้้�เป็็ นตึึก 2 ชั้้น �ประมาณ 80 ปีี เมื่่อก่�อ่นมีี 3 ห้อ้ง ตอนนี้้มี�ี 2 ห้อ้ง ประตูบู้านเ ้ ป็็ นไม้้ แล้วพี่่ ้ �สาวอยากได้้ ประตููใหม่่ เลยทำห้ำอ้งนึึงเป็็ นเหล็็กม้ว้น ประตููเก่า่ก็ค่็อ่ยๆ เลื่่อ�นๆ มาปิิ ด บานพัับเยอะมาก แต่่ เขาทำำเป็็ นระเบีียบ ยัังมีอีีกหลัังนึึงห้อ้งเดีียวที่่ปร�ะตูบูานพัับไม้้ เหมืือนกััน ประตูนีู้้ก็� ็พร้อ้มกับบ้ั าน 70-80 ้ ปีีนี่่�แหละ เราก็อยู่่็ขอยู่่องเรา ไปเรื่่�อยๆ บ้านเ ้ก่าๆ หายไ ่ ป บ้านให ้ม่ขึ้้่ �นมาก็ต้็อ้ งให้้ ร่นเ่ข้าไ ้ ป เทศบาลเขาทำถำ นนให้ก้ว้าง้ ขึ้้�น ร่นเย่อะ เกืือบครึ่่�ง ห้อ้งนะ บ้านเ ้ก่า่ก็็ขอแบบซ่อ่มก็็ไม่ต้่อ้งร่่ น ถนนเส้้ นนี้้� (ถนนเทศบาลสาย 1) เป็็ นถนนเส้้ นหลััก แต่ก่่อ่นเป็็ น ทางเกวีียนเล็็กๆ แล้วก็้ ็ขยายถนนมาเรื่่อ�ย แต่ก่่อ่นพี่่�สาว ว่่ าหน้า้บ้านเ ้ ป็็ นทราย นั่่งเ�ล่น่กัันพี่่�ๆ น้อ้งๆ ตอนที่่�เป็็ น บ้านไ ้ม้้พี่่�สาวขายโอเลี้้�ยง กาแฟ น้อ้งแม่ก็่ ็ขายก๋ว๋ยเตี๋๋�ยว แต่แ่ ถวนี้้น้ำ� ำไม่ท่่ว่มนะ มีท่ีว่มแป๊๊ บเดีียวพอระบายทััน น้ำก็ ำ ็ไม่ขั่ ัง พ่่อแม่่ทำำ�สวน เตี่่�ยทำำ�หมอแผนปััจจุุบััน แม่่ทำำ�สวนทุุเรีียน เงาะ มัังคุดุตอนเล็็กๆ เรีียนโรงเรีียนศรีีหฤทััย จบป. 4 ไป เรีียนที่่�โรงเรีียนสตรีีมารดาพิิทัักษ์์ จัังหวัดจัั ันทบุุรีีสมััยก่่อน เดิินทางลำำ�บาก ไปถึึงเมืืองจัันท์์ หัวัแดงหมด เดี๋๋�ยวนี้้� สบายเยอะ ตอนจบม. 6 โรงเรีียนไม่่มีีใบประกาศ นีียบััตรให้้ คืือเขาทำำ�เสีียแล้้วไม่่ออกให้้ใหม่่ เราก็็ไม่่มีีวุุฒิิไปสมััครงาน เลยต้้องหาอะไร เรีียนต่่อ เราสนใจสมุุนไพร เลยไปเรีียน

91 ฉันตอนนี้อายุ 76ก็ไมมีโรคอะไร ่ พี่สาวอายุ 87 ยังแข็งแรง หลัังๆ คนสนใจสมุุนไพรรัักษาแผนโบราณมากขึ้้�น เราก็็ได้้มากขึ้้�น มีีคนใหม่่ๆ เข้้ามาคนไหนเขากิินยาถููก เขาก็็ติิดกิินไป บางคนไม่่ชอบยาสมุุนไพรเขาก็็ไปหา ยาหลวง แต่่ก่่อนเคยกิินยาหลวงแต่่ตอนหลัังเราก็็กิินยา ของเราเอง มัันก็มีีส่็ว่ นที่่�เรามีีสุุขภาพดีี การดููแลตัวัเองคืือ กิินตรงเวลา นอนเป็็นเวลา สองอย่่างนี้้�สำำ�คััญ ควรนอน ประมาณ 8 ชั่่�วโมง ถึึง 7 ชั่่�วโมงได้้ก็็ถืือว่่าดีีแล้้ว กิินข้้าว 3 มื้้�อ แต่ต้่ ้องให้้ตรงเวลานะ อย่่าไปเลต แปดโมง เที่่�ยง ห้้าโมงเย็็น ถ้ากิ้ ินดึึกกว่่านั้้�นยัังไม่่ทำำ�งานเลยก็็นอนแล้้ว ฉัันตอนนี้้�อายุุ 76 ก็็ไม่่มีีโรคอะไร ยายอายุุ 87ยัังแข็็งแรง” อิ่่� มจิตร์ิ ์นิิโรภาส แพทย์แผนโ ์บราณ นวดคลายเส้้ น ชุุมชนตลาดขลุุง ถนนเทศบาลสาย 1

92 Feature สวนสวรรค์์ ขลุุง แห่่งผลไม้้ และ ความหลากหลาย ทางวััฒนธรรม เมื่่�อคิิดถึึงเมืืองจัันทบุุรีี ภาพจำที่่ ำ �ปรากฏในใจของคุุณคืืออะไร เมืืองแห่่งผลไม้้ สวนทุุเรีียน สวนมัังคุุด เมืืองเก่่าริิมน้ำ ำ�จัันทบูู ร ย่่านตลาด ค้้าพลอย หรืือเมืืองประวััติิศาสตร์์ยุุ คพระเจ้้าตากสิิน ฯลฯ ไม่่แปลกที่่�เรา ทุุกคนคุ้้นชิินกัับภาพเหล่่านี้้� WeCitizens ฉบัับนี้้� จึึงอยากเชิิญชวนทุุกท่่าน มาร่่วมขยายเลนส์์ขยัับมุุมมองออกจากตััวเมืืองจัันทบุุรีีสู่่อำำเภอข้้างเคีียง ที่่� ก็็ น่่าสนใจไม่่แพ้้ กััน เช่่น อ.ขลุุง เมืืองเล็็กๆ ห่่างจากตััวอำำเภอเมืืองราวๆ 20 กม. เพื่่�อร่่วมทำำความรู้้จััก ‘ความเป็็นจัันทบุุรีี’ ในมุมมุองที่่�แตกต่่าง และชื่่�นชมอััตลัักษณ์์เฉพาะตััวใน ‘ความเป็็นขลุุง’ ที่่�โดดเด่่นดั่่�งเช่่นพลอย ที่่� รอการเจีียระไน ผ่่านผลงานวิิจััย ‘การสร้้างกลไกและเครืือข่่ ายการ ยกระดัับระบบนิิเวศเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ (Learning City) เพื่่�อพััฒนาเมืืองต้้นแบบแห่่งการเรีียนรู้้ด้้วยนวััตกรรมดิิจิิทััล อำำ�เภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี’ โดย ผู้้ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ชิินวุุธ พิพัิัฒน์์ภานุุกููล หััวหน้้าโครงการวิิจััยจากมหาวิิทยาลััยบููรพา

93

94 จุุดเด่่นของงานวิิจััยชิ้้�นนี้้�คืือการทำำหน้้าที่่�เป็็นสารานุุกรมฉบัับย่่น ย่่อให้้ทุุกท่่านที่่�ยัังไม่่เคยรู้้จััก อ.ขลุุง ได้้เริ่่�มต้้นออกเดิินทาง และ ตื่่�นตาตื่่�นใจไปกับัทรััพยากรการเกษตร สิ่่�งแวดล้้อม วััฒนธรรม และ พลเมืือง ผู้้มีทั้้ี�งองค์ค์วามรู้้ และเป็็นพลัังสำคัำ ัญในการขับัเคลื่่�อน อ.ขลุุง มายาวนาน งานวิิจััยได้้ออกแบบและวััตถุุประสงค์์โดยใช้้แนวคิิดและเครื่่�อง เมืืองในการพััฒนาเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ (Learning City) ไว้้ดัังนี้้� 1) เพื่่�อพััฒนากระบวนการศึึกษาท้้องถิ่่�น (Local Study) ที่่�นำำ ไป สู่่การสัังเคราะห์์เนื้้�อหาของท้้องถิ่่�น (Local Literature) และสร้้าง ข้้อเสนอแนะพื้้�นที่่�การเรีียนรู้้ (Learning Space) ที่่�นำำ ไปสู่่ความร่่วม มืือทางสัังคม ความภูมิูิใจในท้้องถิ่่�น และนำำ ไปสู่่การต่่อยอดผลิิตภััณฑ์์ ของวิิสาหกิิจชุมชุนและการบริิการในพื้้�นที่่�อำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี 2) เพื่่�อพััฒนากระบวนการเก็็บข้้อมููลในรููปแบบดิิจิิทััลสำำหรัับ เป็็นฐานข้้อมููล (Data Catalog) ของอำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี อัันนำำ ไปสู่่การยกระดัับเศรษฐกิจท้ิ ้องถิ่่�นและคุุณภาพชีวิีิตของ คนในพื้้�นที่่�อย่่างเป็็นรููปธรรมโดยการสร้้างเป็็นฐานข้้อมููลการเรีียนรู้้ รููปแบบออนไลน์์ 3) เพื่่�อพััฒนากลไกการขัับเคลื่่�อนเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้สู่่ความ ยั่่�งยืืน (Learning City) โดยความร่่วมมืือของภาคีีเครืือข่่ายความรู้้ และวิิทยากรในระดัับพื้้�นที่่� ร่่วมกัับผู้้มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียในพื้้�นที่่�อำำเภอ ขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี 4) เพื่่�อพััฒนาเครืือข่่ายความร่่วมมืือของผู้้มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีีย ในพื้้�นที่่�เพื่่�อให้้เกิิดความยั่่�งยืืนในการเป็็นพื้้�นที่่�เรีียนรู้้สู่่ความยั่่�งยืืน (Learning City) ร่่วมกัับหน่่วยงานพััฒนาท้้องถิ่่�นในพื้้�นที่่�อำำเภอขลุุง จัังหวััดจัันทบุุรีี ทั้้�งนี้้� ชุุดโครงการวิิจััยได้้พััฒนากรอบการดำำเนิินงาน วิิจััย สร้้างเครื่่�องมืือวิิจััยดัังนี้้� ผลการวิิจััย งานวิิจััยชิ้�น้นี้้�ดำำ เนิินงานระหว่่างปีี 2563-2564 มุ่่งเน้้นการศึึกษา สัังเคราะห์์ ต้้นทุุนในทุุกมิติิของ อ.ขลุุง และวิิเคราะห์์พร้้อมกัับค้้นหา แนวทางการพััฒนาที่่�เหมาะสม โดยประยุุกต์์ใช้้ Digital Platform ในการนำำเสนอข้้อมูลูไปพร้้อมกััน สำำหรัับประเด็็นต้้นทุุนทางวััฒนธรรมคณะวิิจััยใช้้กระบวนลงพื้้�นที่่� และสััมภาษณ์ป์ราชญ์์ ผู้้รู้้ ใน 4 พื้้�นที่่�หลััก ได้้แก่่ ตำำ บลตะปอน ตำำ บล เกวีียนหััก เทศบาลเมืืองขลุุง และภาพรวมอำำเภอขลุุง โดยนัักวิิจััย ได้้นำำข้้อมููลมาสัังเคราะห์์และประมวลเป็็น 5 ทุุนวััฒนธรรม อ.ขลุุง ประกอบด้้วย 1) ภาษา 2) ศิลปิะการแสดง 3) แนวทางปฏิิบััติิทาง สัังคม พิิธีีกรรม และงานเทศกาล 4) งานช่่างฝีีมืือดั้้�งเดิิม 5) ความรู้้

95

96 ข้าวแกงแสน้ตุ้้งใน ตุ้้จัันทบุรีุมีกัีบข้ัาว้ ให้้ เลืือกมากมายและขายไม่แพง ่

97 ตำำ นานของแปลกในชุุมชนหนองบััว ปัั จจุุบัันมีีขายอยู่่สองร้าน้ ของแปลก

98

99 และแนวปฏิิบััติิเกี่่�ยวกัับธรรมชาติิและจัักรวาล ซึ่่�งครอบคลุุมถึึง การเกษตร ตำรัำ ับอาหารท้้องถิ่่�น และสถานที่่�สำำคััญทางวััฒนธรรม ต้้นทุุนทางวััฒนธรรมอัันโดดเด่่นใน 4 พื้้�นที่่� ได้้แก่่ ตำำ บลตะปอน 1.ชัักเย่่อเกวีียนพระบาท และแห่่ผ้้าพระบาท, 2.วััดตะปอนใหญ่่, 3.วััดตะปอนน้้อย, 4.กองพระเจดีีย์์ทรายใหญ่่, 5.เพลงหงส์์ฟาง, 6.แกงส้้มใบสัันดาน, 7.แกงส้มผั้ ักเต่่าเกลีียด ตำำ บลเกวีียนหััก 1.ลอยกระทงรอบโบสถ์์เก่่าวัดัเกวีียนหััก, 2.โบสถ์์เก่่าแก่่ วััดเกวีียนหััก, 3.เทศกาลดููปููแป้้น ชื่่�นชมธรรมชาติิ, 4.ปราชญ์์ชุุมชน : คุุณกาญจน์์ กรณีีย์์ เทศบาลตำำ บลขลุุง 1. เมืืองพหุุวััฒนธรรม 2 ศาสนา (พุุทธ และคริิสต์์) และ 3 วััฒนธรรม (ไทย ญวน และจีีน) โดยมีีความเชื่่�อผููกสััมพัันธ์กั์ ับลัักษณะ ทางกายภาพของเมืือง คืือ วััดวัันยาวบน ศาลจ้้าวพ่่อหลัักเมืือง (หััวมัังกร) ศาลจ้้าวขลุุงมููลนิิธิิ (ท้้องมัังกร) ศาลจ้้าวปึึงเท่่ากง (หางมัังกร) และโบสถ์์วััดพระหฤทััยแห่่งพระเยซููเจ้้า, 2. ประเพณีี สงกรานต์์ 2 ศาสนา 3 วััฒนธรรม อำำเภอขลุง จัังหุวัดัจัันทบุุรีี, 3. ชุุมชน คนญวน (ชุุมชนเมืืองขลุง) ุสวดภาษาญวนในพิธีีิกรรมทางศาสนาคริสต์ิ ์, 4. อาหารญวน เช่่น บั้้�นแบ่่ว ปลาต้้มส้้ม, 5. งานวัันของดีีเมืืองขลุุง, 6.ตลาดสดน่่าซื้้�อ ตลาดสดเทศบาลเมืืองขลุุง, 7.โบสถ์์วััดพระหฤทััย แห่่งพระเยซููเจ้้า ขลุุง, 8.วััดวัันยาวบน, 9.ศาลหลัักเมืือง อ.ขลุุง 10. ศาลจ้้าวปึึงเท่่ากง 11. ศาลจ้้าวขลุุงมููลนิิธิิ พ้้งไล้้ยี่่�เซีียวเกาะ ภาพรวม อ.ขลุุง 1.เมืืองพหุุวััฒนธรรม 2 ศาสนา (พุุทธ และคริิสต์์) และ 3 วััฒนธรรม (ไทย ญวน และจีีน), 2. ชัักเย่่อเกวีียนพระบาท และ แห่่ผ้้าพระบาท, 3.เพลงหงส์์ฟาง, 4.รำวงเขี่่�ยใต้้, 5.กลุ่่มชนชาติิ ต่่างๆ ภายในพื้้�นที่่�อำำเภอขลุุงและจัังหวััดจัันทบุุรีี, 6.งานหััตกรรม จัักสานจากไม้้ไผ่่ เช่่น ข้้อง ชนาง, 7.การทำำเหมืืองพลอย, 8.อาหาร ท้้องถิ่่�น เช่่น แกงส้้มใบสัันดาน แกงส้้มใบเต่่าเกีียด จากภาพรวมของข้้อมููลต้้นทุุนทางวััฒนธรรมในพื้้�นที่่� ซึ่�งคณะวิิจััยไ ่ด้สืื้บค้้น และนำมำาประมวลเป็็นข้้อสรุุป คณะวิิจััยได้นำ้ ำเสนอ แนวทางการพััฒนาเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ อ.ขลุุง ไว้้ว่่าต้้นทุุนและพื้้�นที่่� ทางวััฒนธรรมเหล่่านี้้�เป็็นศัักยภาพที่่สำ�คัำญัควรค่่าแก่่การพััฒนาเป็็นพื้้�น ที่่�เรีียนรู้้ (Learning Space) ในรููปแบบของถนนแห่่งการเรีียนรู้้เชิิง วััฒนธรรม ‘3 วััฒนธรรม 2 ศาสนา’ ถนนเส้้นตะปอน-เกวีียนหัักเทศบาลขลุุง มีีจุุดเริ่่�มต้้นจากวัดตัะปอนน้้อย ไปจนถึึงศาลหลัักเมืือง อ.ขลุุง (ดููแผนที่่�ในหน้้า Infographic หน้้า 100) ในส่่วนของการศึึกษาต้้นทุุนองค์ค์วามรู้้ทางการเกษตรของอ.ขลุุง คณะนัักวิิจััยได้ทำ้ ำการสััมภาษณ์์เกษตรกรถึึงองค์ค์วามรู้้สำคัำ ัญและ เปลี่่�ยนแปลงวิิถีีเกษตรจากนาข้้าว สวนผลไม้้ เลี้้�ยงสััตว์์ และประมง ขนาดเล็็ก ในช่่วงที่่�พื้้�นที่่�ยัังอุุดมสมบููรณ์์ ปรัับเปลี่่�ยนเป็็นนากุ้้ง ยางพารา ทำำพลอย ก่่อนจะเกิิดโรคระบาดในนากุ้้งสร้้างความ เสีียหาย จนเกษตรกรต้้องปรับตััวกลัับมาทำำ สวนผลไม้้ ประมง และเลี้้�ยงสััตว์์ตามลำำดัับ การพบองค์์ความรู้้สำำคััญ ได้้แก่่ การทำำ นาน้ำ ำ� กร่่อย ทุุเรีียนโบราณ การดููทุุเรีียนแก่่ ลัักษณะทุุเรีียนนกหยิบิ การทำน้ำ ำ�ปลา การทำำกะปิิเคยแท้้ การทำำเส้้นขนมจีีน และการทำมัำ ังคุุด อิินทรีีย์์ผิิวสวย น้ำ ำ� หมัักชีีวภาพบำำรุุงต้้นไม้้ น้ำ ำ� หมัักชีีวภาพไล่่ แมลงศััตรูู และการทำำการเกษตรอิินทรีีย์์ โดยมีพื้้ี�นที่่ที่่�มี�จุีุดการเรีียนรู้้ อยู่่หลายแหล่่งด้้วยกััน เช่่น สวนทุุเรีียนโบราณลุุงต้้อย แปลงมัังคุุด อิินทรีีย์์ตรอกนอง แหล่่งเรีียนรู้้เกษตรของกำำนัันบ๊๊วย ธนาคารปููม้้า ฟาร์์มไก่่แจ้้อาจารย์์ดำำ และปราชญ์์ชุุมชนด้้านการเกษตรอีีกหลาย ท่่าน อาทิิ คุุณทองใส สมศรีี ปราชญ์์ด้้านข้้าว คุุณนิมิิต แสนสุุข ปราชญ์์ด้้านหอนยนางรม คุุณชนะพล โห้้หาญ ปราชญ์์ด้้านการทำำ มัังคุุดอิินทรีีย์์ และคุุณสุุทธิิเดช กฤษณะเศรณีีปราชญ์์ด้้านทุุเรีียน โบราณ จากต้้นทุุนดัังกล่่าว คณะนัักวิิจััยได้้นำำเสนอพื้้�นที่่�และเส้้นทาง การเรีียนรู้้ ‘เส้้นทางเกษตรวิิถีีเกษตรดั้้�งเดิมิและผสมผสานสู่่เส้้นทาง เกษตรอััจฉริิยะ’ซึ่่�งมีีศัักยภาพสามารถพััฒนาเป็็นเส้้นทางการ เรีียนรู้้ภูมิูิปััญญาทางด้้านการเกษตร ตั้้�งแต่่พื้้�นที่่�ตำำบลตะปอน ตำำบลวัันยาว ตำำบลซึ้้�ง และตำำบลตรอกนอง (ดููแผนที่่�ในหน้้า Infographic หน้้า 102) กลไกความร่ว่มมืือและการพััฒนาในอนาคต คณะนัักวิิจััยมีข้ี้อเสนอการพััฒนาเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ (Learning City) อ.ขลุุง ไว้ว่้่า พื้้�นที่่�ที่่�ควรริิเริ่่�มสร้้างความร่่วมมืือ และจััดกิจิกรรมเพื่่�อสร้้างความเข้ม้แข็็ง และรููปธรรมขององค์์ประกอบ เมืืองแห่่งการเรีียนรู้้คืือ เส้้นทางถนนสายขลุุง-พลิ้้�ว (ตะปอน – เกวีียนหััก – เทศบาลขลุุง) ระยะทางราว 9.8 กิิโลเมตร โดยอาศััยความสััมพัันธ์์ของกลุ่่มคน ‘3 วััฒนธรรม 2 ศาสนา’ เชื่่�อมร้้อยเข้้ากัับต้้นทุุนองค์์ความรู้้และทรััพยากรจากงาน เกษตรกรรม ยกระดัับการพััฒนาเชิิงรููปธรรม อาทิิ การส่่งเสริิม SE การจััดทำำสมาร์์ทฟาร์์ม (Smart Farm) เกษตรอัจัฉริิยะ ยกระดัับอา หารท้้องถิ่่�นจัังหวััดจัันบุุรีี การพััฒนาวิถีิีชุุมชนริิมน้ำ ำ� การส่่งเสริิมการ ท่่องเที่่�ยว และการพััฒนากิิจกรรมเชิิงกีีฬาเพื่่�อส่่งเสริมิการท่่องเที่่�ยว โดยมีีภาครััฐจากส่่วนกลาง ภาครััฐในท้้องถิ่่�น ภาคเอกชนหน่่วยงาน ระหว่่างประเทศ สถาบัันการศึึกษา และชุมชุน ร่่วมกัันสร้้างกิจิกรรม การเรีียนรู้้ และร่่วมกำหำนดบทบาทและภารกิิจในการทำำงานร่่วมกััน บนหลัักการออกแบบกติิกา (Design principles) ด้้วยหลัักคิิดสำคัำ ัญ “เมืืองขลุุงพหุวัุัฒนธรรมและเกษตรนำำ�วิถีีิ มีีความอุดุมสมบููรณ์์ ของแหล่่งเรีียนรู้้และสร้้างรายได้้”อัันจะนำำมาซึ่่�งความเปลี่่�ยน แปลง และความเชื่่�อมั่่�นในการพััฒนาเมืืองขลุุงต่่อไปในอนาคต ข้อ้มููลเพิ่่�มเติิม แผนที่่�เรื่่�องราว อ.ขลุุง (Story map) https://bit.ly/3DODGUl และศููนย์รว์บรวมข้อ้มููลการเรีียนรู้้ อ.ขลุุง (Digital Platform) https://bit.ly/3Fu8QRU

100 3 วััฒนธรรม 2 ศาสนา และ สวนสวรรค์์ผลไม้้เมืืองขลุุง เส้้นทาง สายวััฒนธรรม เมืืองขลุง ุ ถนนเส้น้ตะปอน - เกวีียนหััก - เทศบาลเมืืองขลุุง เส้้ นทางแหล่งเ่รีียนรู้้เชิิงวััฒนธรรมที่่�รวบรวม ศาสนสถาน พื้้�นที่่�ความเชื่่�อ และวิิถีีประเพณีีของชาวขลุุงที่่นั�บถืั ือ 2 ศาสนา พุุทธ และคริิสต์ (คา ์ทอลิิก) และ 3 วััฒนธรรม (ไทย ญวน และจีีน) ในย่านเ่มืืองเก่า ่ เชื่่�อมโยงกับตำับำลเกวีียนหััก และตำบำลตะปอน ศาลจ้าว้ พ่่ อหลัักเมืือง (หััวมัังกร) เส้้นทางเรีียนรู้ ้ ‘ เมืืองขลุุง’ วััดตะปอนน้อย ้ วััดตะปอนใหญ่่ ตำาำบล ตะปอน วััดเกวีียนหััก จัันทบุุรีี ระยอง อ. ขลุุง ตราด สััมผััสเมืืองขลุุงเมืืองแห่งการเ่รีียนรู้้ซึึมซับั ประทับั ใจเสน่ห์่วิ์ ิถีี วััฒนธรรมบนเส้น้ทางสายวััฒนธรรม ถนนเส้น้ตะปอน-เกวีียนหัักเทศบาลเมืืองขลุุง และอิ่่มเอมสวน�ผลไม้้กับัองค์ความ์รู้้เกษตรกรรม ระดับอำั ำเภอ บน ‘เส้้ นทางการเรีียนรู้้วิิถีีเกษตรกรรม’ ตำบำลตะบอน - ซึ้้�ง - ตรอกนอง ... พร้อมแ้ล้วไป ้กัันเลย ศาลจ้าวข้ลุุงมููลนิธิิิ (ท้อง้มัังกร) จิติรกรรม ฝาผนััง วััดตะปอนน้อย้