Wecitizens : เสียงหาดใหญ่

49 ผมคิิดว่่าหาดใหญ่่ควรระเบิิดจากภายใน แน่่นอน เราทิ้้�ง นัักท่่องเที่่�ยวมาเลเซีียไม่่ได้้ แต่่เราก็็ต้้องทำำ ให้้เศรษฐกิิจของเมืือง หมุุนเวีียนจากคนในเมืืองได้้เองด้้วย เมืืองมันัควรดึึงดููดผู้้ประกอบ การรุ่่�นใหม่่ สตาร์์ทอััพ และนัักท่่องเที่่�ยวคุุณภาพสููงจากทั่่�วโลก ซึ่่�งเรามีีศัักยภาพเหล่่านี้้�หมดเลยนะ ทั้้�งการมีีสถาบัันการศึึกษา ชั้้�นนำำศููนย์์การแพทย์์และสุุขภาพ และต้้นทุุนทางวััฒนธรรม ผมเคยไปเมืืองเล็็กๆ เมืืองหนึ่่�งที่่�ญี่่�ปุ่่นมา จำำชื่่�อไม่่ได้้แล้้ว แต่่สถานการณ์์ก่่อนหน้้านี้้�เขาไม่่ต่่างจากเราเลย เมืืองเงีียบและ คนรุ่่�นใหม่่ไม่่อยู่่�บ้้าน จนสุุดท้้ายคนในเมืืองก็็มาคุุยกััน เจ้้าของ ตึึกลดค่่าเช่่า หน่่วยงานท้้องถิ่น ่� ออกนโยบายลดภาษีีเพื่่�อดึึงดููด การลงทุุน รวมถึึงองค์์กรต่่างๆ สนัับสนุุนเงิินทุุนให้้ผู้้ประกอบการ รุ่น่� ใหม่่เข้้ามาสร้้างสรรค์กิิ์จกรรม เท่่านั้้น�แหละ ไม่่นานเมืืองกลัับ ก็็มามีีชีีวิิต วััยรุ่นส่� วมชุุดกิิโมโนเดิินเล่่นกันัในเมืือง อีีกคนแต่่งเป็น็ ซููโม่่ถืือป้้ายขายของ ตึึกเก่่าๆ ที่่�เคยร้้างถููกรีีโนเวทเป็็นร้้านค้้า มีีอีีเวนท์์ในเชิิงครีีเอทีีฟจััดขึ้้�นต่่อเนื่่�อง ผมถึึงบอกว่่าหาดใหญ่่มัันต้้องเป็็นแบบนี้้� มัันต้้องขัับเคลื่่�อน ด้้วยทุุนที่่มี�ีบวกกัับความคิิดสร้้างสรรค์ข์องคนรุ่น่� ใหม่่ เคยนึึกเล่่นๆ ว่่าถ้้ามีีสัักเทศกาลหนึ่่�ง ลองปิิดถนนสาย 1-3 ดูู จััดงานแฟร์์ บนถนน เอารถเจ๊๊ก หรืือรถลากให้้คนในนั่่�งชมเมืืองแบบย้้อนยุุค ผมว่่านัักท่่องเที่่�ยวชอบนะ คนรุ่่�นผมก็็คงจะมาร่่วมด้้วย ทุุกวัันนี้้� ย่่านเมืืองเก่่าสงขลาที่่�กลัับมาฟื้้� นได้อี้ีก ก็็ทำำนองนี้้� คุุณเห็็นไหม สตรีีทอาร์์ทรููปอาแปะสองคนนั่่�งดื่่�มชากััน แค่่รูปนัู้้�นเลย สตรีีทอาร์์ทรููปอื่่�นๆ ก็็ตามมา นัักท่่องเที่่�ยวจากทั่่�วประเทศก็็ พากัันมาถ่่ายรููป มากิิน มาดื่่�ม มาเที่่�ยวในเมืืองคึึกกัักจนถึึง ทุุกวัันนี้้�” ชััยวุุฒิิ บุญวิ ุิวััฒนาการ กรรมการมููลนิธิิชุมุชนสงขลา และกรรมการฝ่่ายการศึึกษา และพััฒนาสัังคม วิิทยาลััยชุมุชนสงขลา

50 “เมื่่�อเดืือนสิิงหาคม (2565) ที่ผ่่�าน่มา ทางเทศบาลนครหาดใหญ่่ เพิ่่�งเป็็ นเจ้้าภาพจ้้ จััดประชุมสุภานายกเทศมนตรีีเมืืองสีีเขีียว IMT-GT ซึ่่�งเป็็ นแผนงานความร่่ วมมืือของ อิินโดนีีเซีีย มาเลเซีีย และไทยในการพััฒนา เมืืองด้้วยแนวด้้คิิดกรีีนซิตี้้ ิ � (Green City) โดย พล.ต.ท.สาคร ทองมุณีีุ นายกเทศมนตรีี นครหาดใหญ่่ยัังได้้รั ับการแต่ง่ ตั้้งเ�ป็็ นประธาน สภานายกเทศมนตรีีเมืืองสีีเขีียวของทั้้ง � 3 ประเทศอีีกด้้วยด้้ การประชุุมครั้้�งนั้้�นเป็็นรููปธรรมอัันชััดเจนว่่า เทศบาลนครหาดใหญ่่เรากำลัำ ังเดิินหน้้าขัับเคลื่่�อน เมืืองด้้วยยุุทธศาสตร์์เมืืองสีีเขีียว ซึ่่�งคำนึึ ำงถึึง สิ่่�งแวดล้้อมของเมืืองในทุุกองค์์ประกอบ ตั้้�งแต่่ การจััดการขนส่่ง การจััดการขยะ ความหลากหลาย ทางชีีวภาพ การพััฒนาอย่่างยั่่�งยืืน และอื่่�นๆ โดยนโยบายหลัักของเราตอนนี้้คื�ือการเพิ่่�มพื้้น� ที่่�สีีเขีียวหรืือสวนหย่่อมในเขตเทศบาล เพราะ แม้้เราจะมีสีวนสาธารณะของเทศบาลบริิเวณเขา คอหงส์์ ซึ่่�งผมกล้้าพููดว่่าดีีที่่�สุุดในภาคใต้้ แต่่ในเขตใจกลางย่่านธุุรกิิจ เราก็็จำำเป็็นต้้องมีี สวนขนาดเล็็กเพื่่�อให้้ผู้้คนได้้พัักผ่่อนและ ใช้้ประโยชน์์อย่่างสร้้างสรรค์์ด้้วยเช่่นกันั นอกจากด้้านสิ่่�งแวดล้้อม หาดใหญ่่ก็มี็ีแผน พััฒนาเมืืองด้้วยแนวคิิดสมาร์์ทซิิตี้้� (Smart City) ทั้้�งการติิดตั้้�งกล้้องวงจรปิิด การติิดตั้้�งเครืือข่่าย สััญญาณ Wifi ให้้ประชาชนเข้้าถึึงฟรีี และที่่�สำำคััญ คืือความร่่วมมืือกัับสำำ นัักงานส่่งเสริิมเศรษฐกิิจ ดิิจิิทััล (Depa) จััดทำำชุุดข้้อมููลใหม่่เข้้าสู่่�แพลต ฟอร์์มข้้อมููลเมืือง (City Data Platform: CDP) ซึ่่�งเป็็นแหล่่งรวบรวมข้้อมููลดิิจิิทััล ที่่�รองรัับการ เชื่่�อมต่่อและแลกเปลี่่�ยนข้้อมููลระหว่่างหน่่วยงาน ศาสตราจารย์ ด์ร. วิิชััย กาญจนสุุวรรณ รองนายกเทศมนตรีีเทศบาลนครหาดใหญ่่

51 ทั้้�งภาครััฐ เอกชน และประชาชน เพื่่�อสร้้างประโยชน์์สููงสุุดต่่อการทำำธุุรกรรมในเมืือง อย่่างโปร่่งใสและปลอดภััย ซึ่่�งทั้้�งแนวคิิดกรีีนซิิตี้้� และสมาร์์ทซิิตี้้� จะไม่่มีีพลวััตต่่อเมืืองเลย หากขาดบรรยากาศของ การเรีียนรู้้ เราจึึงพยายามส่่งเสริิมการเรีียนรู้้นอกห้้องเรีียนผ่่านศูนย์ู์การเรีียนรู้้ทุุกแห่่งของ เทศบาล เพื่่�อส่่งเสริิมองค์์ความรู้้ด้้านการใช้้เทคโนโลยีีใหม่่ๆ การพััฒนาทัักษะในศตวรรษ ที่่� 21 ให้้ผู้้ประกอบการ การเรีียนรู้้ที่่�จะตระหนัักถึึงปััญหาการเปลี่่�ยนแปลงของสภาวะอากาศ ในปััจจุุบันั ไปจนถึึงการเรีียนรู้้ประวัติิัศาสตร์์รากเหง้้าของเมืืองหาดใหญ่่ อัันนำำมาสู่่�การสร้้าง จิิตสำำนึึกความเป็็นเจ้้าของเมืืองร่่วมกัันของภาคประชาชน ผมจึึงเห็็นด้้วยกัับโครงการเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ซึ่่�งทางมหาวิิทยาลััยหาดใหญ่่ขัับเคลื่่�อนมา ก่่อนหน้้า และร่่วมกัับทางทีีมงานของอาจารย์์สิิทธิิศัักดิ์์�ทำำ คลองเตยลิิงก์์ เป็นอี็ ีกหนึ่่�งกลไก สำำคััญที่่�ช่่วยพััฒนาเมืืองของเราได้ดี้ี โดยเฉพาะการใช้้กระบวนการสร้้างพื้้�นที่่�การเรีียนรู้้ เพื่่�อสร้้างเครืือข่่ายความร่่วมมืือของภาคส่่วนต่่างๆ ในการพััฒนาเมืือง ไม่่ว่่าจะเป็็นการพััฒนาทางเท้้าเลีียบคลองก็ดี็ี การใช้้รถตุ๊๊�กตุ๊๊�กที่่�เมืืองมีีอยู่่�แล้้วมาทำำ รถ ประจำำทางเส้้นทางใหม่่ พร้้อมแนวคิิดในการเปลี่่�ยนให้้รถตุ๊๊�กตุ๊๊�กขัับเคลื่่�อนด้้วยไฟฟ้้า รวมถึึง การใช้้ต้นทุุน้พหุุวััฒนธรรมมาเพิ่่�มมููลค่่าให้้กัับชุุมชนผููกโยงเข้้ากัับการท่่องเที่่�ยวด้้วย ทั้้�งหมดที่่�ว่่ามา ทางเทศบาลได้ส้ นัับสนุุนโครงการอย่่างเต็็มที่่� ตั้้�งแต่่การเข้้าร่่วมกิิจกรรม ไปจนถึึงการรัับแนวคิิดและแบบปรัับปรุุงภููมิิทััศน์์คลองเตยของโครงการ เพื่่�อส่่งมอบให้้ทาง กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองจััดสรรงบประมาณจััดสร้้างต่่อไป รวมถึึงการช่่วยตบแต่่งเมืืองเพื่่�อ เน้้นย้ำ ำ�ถึึงจุุดแข็็งทางอััตลัักษณ์์ทางวััฒนธรรมซึ่่�งเราได้้ทำำ อยู่่�แล้้ว เช่่น การโปรโมทความเป็็น ย่่านไชน่่าทาวน์์ของเมืือง การจััดสร้้างหอประวััติิเมืืองหาดใหญ่่ที่่�นำำเสนอนิิทรรศการเมืือง การจััดอีีเวนท์ท์างวััฒนธรรมเพื่่�อดึึงดููดการท่่องเที่่�ยว และอื่่�นๆ ผมจึึงเห็็นว่่าทั้้�งสมาร์์ทซิิตี้้� กรีนซิิตี้้ ี � และเลิิร์นนิ่์ ่�งซิิตี้้� ล้้วนเป็็นกลไกสำำคััญที่่�ใช้้ขัับเคลื่่�อน เมืืองไปด้้วยกัันอย่่างขาดเรื่่�องใดเรื่่�องหนึ่่�งไปไม่่ได้้ เหมืือนเช่่นการทำำ งานเพื่่�อพััฒนาเมืืองหาด ใหญ่่ของเรา ที่่�ภาครััฐต้้องทำำ งานร่่วมกัับภาคการศึึกษา เอกชน และภาคประชาชนไปพร้้อมกััน อย่่างขาดใครไปไม่่ได้้เช่่นกันั” ทั้ งสมารทซิตี้ กรีนซิตี้ และเลิร ์ นนิ ์ ่ งซิตี้ ล้ วนเป็ นกลไกที่ใช้ ขับเคลื่อนเมืองไปด้ วยกัน เหมือนเช่ นการทำ งานเพื่อพัฒนาเมือง หาดใหญ่ ที่รัฐต้ องทำ งานรวมกับทุกภาคส ่ ่ วน อย่ างขาดใครไปไม่ ได้ เช่ นกัน

52 “หาดใหญ่่ ไม่่ ได้้มีีสถ านที่่�ท่องเ่ที่่�ยวมากนััก แต่ด้้่วยด้้ ทำำเลที่มีีส่�นามบิินนานาชาติิและชุมทุางรถไฟ ความพร้้อม ในด้้านโ ด้้รงแรมที่มีี ่� ให้้เลืือกทุุกระดัับ ที่สำ่� ำคัญคืื ัออาหาร การกิินที่่�หลากหลาย และวิิถีีชีีวิิตยามค่ำคืื ำ นที่คึึ ่�กคััก ผมจึึง บอกคนอื่่�นเสมอว่่ า ที่นี่่� คืื ่�อศููนย์กลางของกา์รท่องเ่ที่่�ยว ในระดัับภูมิูิภาค สภาอุุตสาหกรรมท่่องเที่่�ยว จัังหวััดสงขลา อยู่่�ใต้้ร่่มของสภา อุุตสาหกรรมท่่องเที่่�ยวแห่่งประเทศไทย บทบาทของเราคล้้ายๆ หอการค้้า แต่่จะโฟกััสไปที่่�การท่่องเที่่�ยว สภาเรามีีสมาชิิก เป็็นสมาคมต่่างๆ เช่่น สมาคมโรงแรม สมาคมมััคคุุเทศก์์ และอื่่�นๆ โดยเรามีีหน้้าที่่�เหมืือนตััวกลางเชื่่�อมภาคเอกชนกัับ ภาครััฐ ถ้้าภาครััฐมีีข่่าวหรืือโครงการใดๆ เกี่่�ยวกัับการท่่องเที่่�ยว ก็็จะส่่งมาให้้เราไปกระจายต่่อยัังสมาชิิก ในทางกลัับกัันถ้้า ภาคเอกชนมีีข้้อเสนอต่่อภาครััฐ เราก็็มีีหน้้าที่่�รัับเรื่่�องไปเสนอ ในฐานะประธานสภาอุุตสาหกรรมท่่องเที่่�ยวจัังหวััดสงขลา นอกเหนืือจากความพยายามฟื้้�นฟููการท่่องเที่่�ยวของจัังหวััด โดยการประสานกัับภาครััฐและสถาบัันการเงิินในการอััดฉีีด อุุตสาหกรรมหลัังการฟื้้� นตััว เรากำำลัังพยายามปรัับดีีมานด์์ไซด์์ ของกลุ่่�มนัักท่่องเที่่�ยวจากเดิิมที่่�เคยพึ่่�งพามาเลเซีียและสิิงคโปร์์ เราก็็มองไปที่่�อิินโดนีีเซีีย เวีียดนาม และอื่่�นๆ โดยประสานไปยััง ภาครััฐ หน่่วยงานที่่�สนัับสนุุนการท่่องเที่่�ยวระดัับนานาชาติิ ไปจนถึึงสายการบิิน เพื่่�อสร้้างแรงจููงใจให้้นัักท่่องเที่่�ยวตลาดใหม่่ๆ เข้้ามาในจัังหวััด อย่่างที่่�บอก ผมไม่่ได้้อยากให้้มองว่่ามาเที่่�ยวหาดใหญ่่แล้้วจะ จบที่่�หาดใหญ่่ ไม่่มีีใครมาซื้้�อสิินค้้าหนีีภาษีีหรืือสิินค้้าราคาถููก จากจีีนที่่�หาดใหญ่่อีีกแล้้ว แต่่ในทางกลัับกันัสิ่่�งนี้้�เป็็นเรื่่�องดีี เพราะจริิงๆ หาดใหญ่่มีศัีักยภาพมากกว่่านั้้�นมาก โดยเฉพาะ การมีชัีัยภูมิิทีู่่�ยอดเยี่่�ยม คุุณลงเครื่่�องบิิน เช็็คอิินที่่�โรงแรมในเมืือง จากนั้้�นก็็ออกเที่่�ยวพื้้�นที่่�รอบๆ ได้้แทบทุุกทิิศเลย คุุณจะขึ้้�นไป ดููวิิถีีชาวประมงที่่�ลุ่่�มแม่่น้ำำ� ทะเลสาบสงขลาก็็ได้้ ไปเดิินเล่่นย่่าน เมืืองเก่่าสงขลาซึ่่�งกำำลัังอยู่่�ระหว่่างการขัับเคลื่่�อนเพื่่�อขอเป็็น เมืืองมรดกโลก ชมทะเลน้้อยที่่�จัังหวััดพััทลุุง หรืือออกไปทาง จัังหวััดสตููล ก็็มีีแหล่่งท่่องเที่่�ยวทางทะเลที่่�สวยงามมากมาย เที่่�ยวเสร็็จคุุณก็็กลัับมานอนหาดใหญ่่ ที่่นี่่� �เต็็มไปด้้วยของอร่่อย ตั้้�งแต่่สตรีีทฟู้้ดไปจนถึึงร้้านหรูู ไนท์์ไลฟ์์ที่่�นี่่�ก็็เปี่่�ยมด้้วยชีีวิิตชีีวา เช้้าวัันต่่อมาคุุณอาจตื่่�นมาตัักบาตร และขึ้้�นเขาคอหงส์์ไปชม ทิิวทััศน์์ของเมืือง ก่่อนเดิินทางกลัับก็็ซื้้�อของฝากที่่�ตลาดกิิมหยง อีีกจุุดเด่่นของเมืืองแห่่งนี้้�คืือความพร้้อมด้้านบริิการด้้าน การแพทย์์และสุุขภาพ ซึ่่�งสามารถดึึงดููดนัักท่่องเที่่�ยวคุุณภาพสููง จากต่่างประเทศเข้้ามาได้้ เรามีีโรงพยาบาลสงขลานคริินทร์ที่่์ �รวม แพทย์์เก่่งๆ ไว้้มากที่่�สุุดในภาคใต้้ โรงพยาบาลการแพทย์์ แผนไทย ศูนย์ู์ชีีวาศรม ขณะเดีียวกัันก็็มีีโรงพยาบาลเอกชนชั้้�น นำำระดัับประเทศ ทั้้�งโรงพยาบาลกรุุงเทพหาดใหญ่่ โรงพยาบาล ราษฎร์์ยิินดีี โรงพยาบาลศิิคริินทร์์ และอื่่�นๆ เมื่่�อโรงพยาบาลพร้้อม โรงแรมก็็พร้้อม หาดใหญ่่จึึงมีีระบบนิิเวศ ของการรัักษาและพัักฟื้้� นครบครััน ขณะนี้้�โรงพยาบาลกรุุงเทพ กำำลัังทำำ pilot project ร่่วมกัับโรงแรมและบริิษััททััวร์์ ทำำ แพ็็คเกจ ด้้านการตรวจสุุขภาพและการรัักษาเพื่่�อดึึงดููดชาวมาเลเซีีย สิิงคโปร์์ และอิินโดนีีเซีีย คุุณมาหาหมอเสร็็จ ก็พั็ักฟื้นหรื ้� ือพัักผ่่อน ที่่�หาดใหญ่่นี่่�เลย ส่่วนคำำถามที่่�ว่่าแล้้วหาดใหญ่่ขาดอะไร ผมมองว่่าเรายัังขาด การพััฒนาสาธารณูปูโภคครัับ เรายัังขาดการบููรณาการในการซ่่อม บำำรุุงสาธารณููปโภค เดี๋๋�ยวซ่่อมถนน เดี๋๋�ยวขุุดซ่่อมท่่อ วนเวีียนไป อย่่างนั้้�น เมืืองยัังขาดรถประจำทำางสาธารณะจริิงๆ การจััดการ. ขยะก็็ยัังไม่่ยั่่�งยืนื พื้้�นที่่�สีีเขีียวไม่่เพีียงพอ และที่่�สำำคััญคืือขาด ทางเท้้าที่่�มีีประสิิทธิิภาพ เราจึึงเดิินเท้้าในเมืืองไม่่ได้้ และนั่่�นเป็็น เหตุุผลว่่าทำำ ไมรถจึึงติิด ที่่ผ่่ �านมาภาครััฐนำำเงิินไปอััดฉีีดกัับการจััดอีีเวนท์์ในเมืืองเยอะ ซึ่่�งผมเห็็นด้้วยว่่าเมืืองควรมีีอีีเวนท์์ แต่่การลงงบประมาณไปกัับ แค่่เรื่่�องนี้้� ก็็เหมืือนการปลููกดอกไม้้ประดัับเมืืองที่่�สุุดท้้ายก็็เฉาลง หรืือที่่มี�ข่่ ีาวว่่ามีหน่่ ีวยงานรััฐจะลงทุุน 200 ล้้านบาท เพื่่�อทำำหอชมเมืือง บนเขาคอหงส์์ ก็็ไม่่ต่่าง ที่่ผ่่ �านมาเรามีีโครงการก่่อสร้้างจากภาครััฐ ที่่�เมื่่�อสร้้างเสร็็จก็็ถููกทิ้้�งร้้างและไม่่ได้้ใช้้งานนัับจำำนวนไม่่ถ้้วน เพราะผู้้สร้้างไม่่ได้้มองถึึงการบริิหารจััดการ และหอชมเมืืองบน ภููเขาที่่ทุุ�กคนก็็เห็นทิิ ็วทััศน์ข์องเมืืองได้ทั่่้ �วอยู่่�แล้้ว มันจำั ำเป็น็จริิงๆ หรืือ? สู้้นำำงบประมาณที่่�จะลงทุุนโครงการใหญ่่ๆ มาทำำให้้สาธารณูปูโภค ในเมืืองให้้มีีความพร้้อม มีีทางเท้้าและขนส่่งมวลชนที่่�ใช้้ได้้จริิง ที่่�จอดรถเพีียงพอ และภาพรวมของเมืืองมีีความน่่าอยู่่�และสะอาด ผมมองว่่ารััฐควรเลิิกใช้้จ่่ายเงิินกัับการปลููกไม้ป้ระดัับ และหัันไป ลงทุุนกัับต้้นไม้้ใหญ่่ในความหมายของโครงสร้้างพื้้�นฐานของ เมืืองให้้พร้้อมเสีียทีี เพราะถ้้าโครงสร้้างของเมืืองดีี ภาคเอกชนก็็จะมีีความมั่่�นใจ และพร้้อมลงทุุนกัับโครงการใหม่่ๆ เอง รััฐไม่่จำำเป็็นต้้องไปสร้้าง แข่่งกัับเขา” สมพล ชีีววััฒนาพงศ์์ ประธานสภาอุุตสาหกรรมท่องเ่ที่่�ยว จัังหวััดสงขลา

53 รัฐควรเลิกใช้ จายเงิน ่ ไปกับการปลูกไม้ ประดับ และ หันไปลงทุนกับต้ นไม้ ใหญ่ ในความหมายของโครงสร้ าง พื้นฐานของเมืองใหพร้ อมเสียที ้

54 สมพร เหมืืองทอง นัักวิิชาการสุุขาภิิบาลปฏิิบัติั ิการ เทศบาลนครหาดใหญ่่ ต่ อใหมีการลงทุนกับ ้ เทคโนโลยีบำ บัดน้ำ เสียมูลค่ าเป็ นพันพันล้ าน คลองเตยหรือคลองที่ไหน ในประเทศนี้ ก็ไม่ มีทางใสสะอาดได้ หากไม่ มีการแก้ ไขที่ต้ นเหตุ

55 “ต่อ ่ ให้้มีี การลงทุุนกัับโรงบำบัำ ัดน้ำ ำ เสีียมููลค่าเ่ ป็็ นพัันพัันล้้าน ล้้ คลองเตยหรืือคลองที่่�ไหนในประเทศนี้้ก็� ็ไม่มีีท่ างใสสะอาดได้้ หากไม่มีี ่การแก้้ไขที่ต้้่�นเหต้้ตุุ ที่่�กล่่าวเช่่นนี้้� หาได้้เป็็นการผลัักภาระไปที่่�ภาคประชาชน แต่่ถึึง เราจะมีีเครื่่�องมืือดีีแค่่ไหน หากผู้้คนที่่�อาศััยอยู่่�ริิมสองข้้างทางยัังคง ทิ้้�งขยะลงคลอง คุุณก็็ไม่่มีีทางแก้้ปััญหาได้้อย่่างยั่่�งยืืน ด้้วยเหตุุนี้้� ผมจึึงเห็นด้็ ้วยกัับโครงการคลองเตยลิิงก์ที่่์ �ไม่่เพีียงมีีแผนฟื้นฟู้� ูคลองเตย ในเชิิงกายภาพ แต่่ยัังสร้้างความร่่วมมืือให้้ชาวบ้้านที่่�อาศััยอยู่่�ริิม คลองเตยมาเป็น็แนวร่่วมในการแก้้ปััญหาไปพร้้อมกััน เพราะถ้้าคนในคลองไม่่ทิ้้�งขยะ แถมยัังร่่วมมืือในการพััฒนาพื้้�นที่่� รอบชุุมชนของตััวเอง นี่่�จะกลายเป็็นต้้นแบบให้้คนที่่�อยู่่�นอกพื้้�นที่่� มาเห็น็ ให้้ความเคารพในพื้้�นที่่� และไม่่ทิ้้�งขยะหรืือสร้้างมลภาวะ ในพื้้�นที่่�ลำำ คลองใจกลางเมืืองหาดใหญ่่แห่่งนี้้�ต่่อไป เมื่่�อคลองและพื้้�นที่่�ริิมคลองได้้รัับการฟื้้�นฟูู ผลประโยชน์์ที่่�ตามมา อีีกข้้อก็็คืือหาดใหญ่่จะมีีเส้้นทางสััญจรลััดใจกลางเมืืองสายสำำคััญ เพิ่่�มขึ้้�นมาอีีกหนึ่่�ง นั่่�นคืือถนนสองข้้างทางของคลองเตย ตรงนี้้�เอง ที่่�ทางโครงการคลองเตยลิิงก์์กำำลัังหารืือกัับทางเทศบาลนคร หาดใหญ่่ในการทำำ เส้้นทางขนส่่งสาธารณะมารองรัับ เพราะถ้้าดููจาก แผนที่่�ของลำำคลอง เส้้นทางดัังกล่่าวสามารถเชื่่�อมเมืืองตั้้�งแต่่สถานีี รถไฟไปจนถึึงสถานีีขนส่่งหาดใหญ่่ได้้เลย เรามองไว้้ที่่�รถ EV conversion หรืือการดััดแปลงรถสาธารณะ ที่่�ให้้บริิการอยู่่�เดิิมให้้เป็็นรถไฟฟ้้า และวิ่่�งประจำำเส้นท้างริิมคลองเตย เพิ่่�มทางเลืือกในการสััญจรของคนหาดใหญ่่และนัักท่่องเที่่�ยว และ ช่่วยบรรเทาความหนาแน่่นของการจราจรในเมืือง โครงการนี้้�เราได้้กลุ่่�มทุุนที่่�จะมาร่่วมลงทุุนเรื่่�องการดััดแปลงรถแล้้ว และได้ห้ารืือกัับผู้้ประกอบการรถสาธารณะและผู้้จััดการสััมปทานเส้น้ ทางเดิินรถในเมืือง เพื่่�อให้้ประเมิินถึึงความเป็็นไปได้้ในการทำำ รถไฟ ฟ้้าประจำทำางสายใหม่่นี้้� และตอนนี้้�เราอยู่่�ในขั้้น�ตอนพิิจารณาเส้นท้าง ที่่�รถต้้องผ่่านอยู่่�เพื่่�อให้้สมประโยชน์์กัับทุุกฝ่่ายมากที่่�สุุด นอกจากการเพิ่่�มพื้้�นที่่�สีีเขีียวบริิเวณริิมคลองเตย ทางเทศบาลก็มี็ี นโยบายในการเพิ่่�มพื้้�นที่่�สีีเขีียวในตััวเมืืองด้้วย เรามีีแผนพููดคุุยกัับ ผู้้ประกอบการที่่�เป็็นเจ้้าของที่่�ดิินซึ่่�งไม่่ได้้ใช้้ประโยชน์์หรืือถููกทิ้้�งร้้าง ทั่่�วเมืือง เพื่่�อขอพััฒนาพื้้�นที่่�เหล่่านั้้�นให้้กลายเป็นส็วนสาธารณะ และพื้้�นที่่�จอดรถ โดยจููงใจด้้วยการลดภาษีที่่ี�ดิิน เช่่น ปกติิคุุณอาจเสีียภาษีที่่ี�ดิินในเมืืองตรงนี้้�ปีีละ 90,000 บาท เทศบาลก็็อาจขอเช่่าที่่�ดิินปีีละ 10,000 บาทแทน และยกเว้้นภาษีี เจ้้าของที่่�ดิินตรงนั้้�นให้้ เรีียกได้ว่่ ้าแทนที่่�คุุณจะปล่่อยที่่�ดิินไว้้เฉยๆ และต้้องเสีียภาษีี คุุณให้้เราเปลี่่�ยนที่่�ดิินเป็็นที่่�สาธารณะประโยชน์์ ได้ค่่ ้าเช่่า และไม่่ต้้องเสีียภาษีอีีีกต่่างหาก ถ้้าทำำ ตรงนี้้�ได้้ เมืืองก็็จะมีี ทั้้�งพื้้�นที่่�สีีเขีียวเพิ่่�ม หรืือที่่�จอดรถเพิ่่�ม ช่่วยลดปััญหาการขาดแคลน ที่่�จอดรถในเมืืองไปพร้้อมกััน ถามว่่าคนหาดใหญ่่ควรเรีียนรู้้เรื่่�องอะไรเป็็นพิิเศษ ผมมองว่่าเรา ทุุกคนต้้องรู้้เรื่่�องเมืือง ซึ่่�งไม่่ได้ห้มายความถึึงการรู้้จัักประวััติิศาสตร์์ อย่่างลึึกซึ้้�งหรอก แค่่รู้้ว่่าเมืืองที่่�พวกเราอยู่่�เนี่่�ยมีีกลไกทำำ งานอย่่างไร คุุณจะแยกขยะอย่่างไร เอาขยะมาวางให้้เทศบาลทิ้้�งได้้วัันไหนบ้้าง การจััดการพื้้�นที่่�หน้้าบ้้านตััวเองไม่่ให้้รุุกล้ำ ำ�ที่่�สาธารณะ เป็็นต้้น ทำำไมถึึงต้้องเรีียนรู้้เรื่่�องเมืือง? เพราะแต่่ละเมืืองก็มี็ีระบบการจััดการ ไม่่เหมืือนกันัตััวอย่่างเช่่น เมืืองที่่�คุุณอยู่่�เทศบาลอาจมีีเจ้้าหน้้าที่่� มาเก็็บขยะตอนตีี 3 แต่่อีีกเมืืองมีีการเก็็บขยะตอน 2 ทุ่่�ม ถ้้าคุุณอยู่่� ในเมืืองที่่�เทศบาลเก็็บขยะ 2 ทุ่่�ม แต่่คุุณเอาขยะมาทิ้้�งตอน 8 โมงเช้้า ขยะก็็จะกองอยู่่�ริิมถนนอย่่างนั้้�นทั้้�งวััน เป็็นต้้น การเรีียนรู้้ระบบของ เมืืองเช่่นนี้้�จึึงสำำคััญ ที่่�ผ่่านมาเราใช้้รถแห่่และติิดป้้ายประกาศ แต่่ต้้องยอมรัับว่่า หาดใหญ่่เป็็นเมืืองใหญ่่ที่่�มีีคนหมุุนเวีียนเข้้าออกอยู่่�เสมอ การสื่่�อสาร แบบเดิิมอาจไม่่พอ ผมจึึงมองว่่าเราควรมีีแพลตฟอร์์มที่่�รวมข้้อมููล เกี่่�ยวกัับการจััดการสาธารณะประโยชน์ข์องเมืืองไว้้ในที่่�เดีียว เพื่่�อให้้ ประชาชนรู้้ว่่าถ้้ามีีเหตุุการณ์์แบบนี้้� คุุณจะรัับมืืออย่่างไร หรืือไปติิดต่่อ หน่่วยงานรััฐหน่่วยไหนได้้บ้้าง โดยแพลตฟอร์์มที่่�ว่่าอาจทำำ เป็็นคู่่�มืือ เป็็นเล่่ม แอปพลิิเคชั่่�น และสื่่�อออนไลน์์เพื่่�อความทั่่�วถึึง การพััฒนาเมืืองมันัเริ่่�มจากเราทุุกคน ถ้้าประชาชนรู้้จัักบทบาท หน้้าที่่�ของตััวเอง ไม่่สร้้างภาระให้้ส่่วนรวม หน่่วยงานต่่างๆ ก็็ทำำ งานง่่าย และปััญหาที่่�มีีก็็จะได้รั้ับการแก้้ปััญหาไปทีีละขั้้�นตอน ก็็เหมืือนเรื่่�องคลองเตยแหละครัับ แค่่คุุณไม่่ทิ้้�งขยะลงคลอง หรืือรุุกล้ำพื้้ ำ� �นที่่�สาธารณะ ปััญหาก็ถู็ูกแก้้ไปเปลาะหนึ่่�งแล้้ว”

56 “แม้้หาดใหญ่จะเ่ ป็็ นเมืืองศููนย์กลาง์ทางการศึึกษา ของภาคใต้้ และภายในเขตเทศบาลก็มีีศู็ูนย์กา์รเรีียนรู้้� นอกห้้องเ ห้้ รีียนที่่�ครอบคลุมุตั้้งแ�ต่อุุ่ทยานการเรีียนรู้้� ศููนย์สุุขภาพ ไอ ์ ทีี หอศิิลป์์ ไปจนถึึงหอดููดาว แต่่ เมืือง ของเราก็ยั็ ังสามารถเพิ่่� มแหล่งเ่ รีียนรู้้ป�ระวัติั ิศาสตร์์ ของเมืือง ซึ่่�งเกี่่�ยวกัับรากเหง้้าของพวกเ ง้้ราโดยตรง ให้้ม ากขึ้้�น และชััดเจนขึ้้�นได้้อีี ก” ปััจจุุบัันสำำ นัักการศึึกษา เทศบาลนครหาดใหญ่่ กำำลััง รวบรวมและจััดทำำ ข้้อมููลประวััติิศาสตร์์ของเมืืองหาดใหญ่่ เพื่่�อให้้ทุุกคนได้้ทราบถึึงที่่�มา พััฒนาการ และเกร็็ดต่่างๆ เกี่่�ยวกัับเมืืองแห่่งนี้้� โดยเรามีีแผนจััดทำำนิิทรรศการเกี่่�ยว กัับเมืืองที่่ห�อศิิลป์น์ครหาดใหญ่่ เฉลิิมพระเกีียรติิฯ รวมถึึง ในรููปแบบของหนัังสืือ และสื่่�อออนไลน์์ เพื่่�อเผยแพร่่ ถึึงผู้้คนในวงกว้้างต่่อไป พี่่�คิิดว่่าสื่่�อที่่�เกี่่�ยวกัับเมืืองตรงนี้้�สำำคััญ เพราะไม่่เพีียง ทำำ ให้้คนในหาดใหญ่่รู้้จัักที่่�มาที่่�ไปของตััวเอง และสถานที่่� ต่่างๆ ที่่�แวดล้้อมเราอยู่่� แต่่ยัังช่่วยสร้้างความภููมิิใจ เป็็น เสมืือนเครื่่�องมืือดึึงดููดให้้คนรุ่่�นใหม่่กลัับมาทำำ งานที่่�นี่่� ช่่วยพััฒนาเศรษฐกิิจของเมืืองต่่อไป เพราะแม้้เราจะเป็นศู็ูนย์์กลางทางการศึึกษาซึ่่�งดึึงดููด ให้้เกิิดการลงทุุนจนเมืืองมีีการขยายตััวอย่่างเช่่นทุุกวัันนี้้� แต่่หนึ่่�งใน pain point ของเราก็็คืือ คนรุ่่�นใหม่่หลายคนที่่� สำำ เร็็จการศึึกษาจากสถาบันัใดสถาบันหนึ่ั ่�งของที่่�นี่่� ส่่วนใหญ่่กลัับเลืือกที่่�จะออกไปทำำ งานที่่�อื่่�น แม้้เมืืองจะมีี การเติิบโต แต่่ก็ข็าดพลัังขัับเคลื่่�อนจากคนรุ่น่� ใหม่่ไป พอสมควร และด้้วยเหตุุนี้้�ควบคู่่�ไปกัับการสร้้างแรงจููงใจให้้คนรุ่่�น ใหม่่มาทำำงานที่่ห�าดใหญ่่ เทศบาลนครหาดใหญ่่ก็็พยายาม ชัักชวนและพร้้อมเปิิดรัับฟัังข้้อเสนอเชิิงนโยบายและแนวคิิด ของกลุ่่�มสตาร์์ทอััพในเมืืองเราอยู่่�เสมอ ขณะเดีียวกันั พี่่�มองว่่าการเชื่่�อมโยงของเครืือข่่ายการศึึกษาในพื้้�นที่่� ก็็เป็นสิ่็ ่�งสำำคััญ เรามีสีถาบันัการศึึกษาที่่มี�ีองค์์ความรู้้เฉพาะ ทางและมีคุุีณภาพ ถ้้ามีีการเชื่่�อมโยงกิิจกรรมหรืือหลัักสููตร การศึึกษาระหว่่างสถาบััน โดยเฉพาะกัับทัักษะทางวิิชาชีีพ สิ่่�งนี้้�ไม่่เพีียงช่่วยพััฒนาทัักษะของผู้้เรีียน แต่่ยัังช่่วยสร้้าง โอกาสใหม่่ๆ ให้้กัับผู้้คน และเมืืองของเรา เมื่่�อการท่่องเที่่�ยวกลัับมาฟื้นตั ้� ัว การค้้าการลงทุุนในเมืือง กลัับมาคึึกคัักอีีกครั้้�ง และอย่่างที่่�ทราบกััน เมืืองหาดใหญ่่ มีีต้้นทุุนอัันดีีเยี่่�ยมอยู่่�สองเรื่่�องหลััก คืือการเป็็นศููนย์์กลาง การศึึกษา และศููนย์์กลางด้้านการแพทย์์ที่่�ใหญ่่ที่่�สุุดของ ภาคใต้้ พี่่�จึึงคิิดว่่าถึึงเวลาแล้้วที่่�เราจะเชื่่�อมโยงต้นทุุน้ ทั้้�ง 2 เข้้ากัับการท่่องเที่่�ยว และเมืืองของเราจำำเป็น็อย่่างยิ่่�ง ที่่�ต้้องอาศััยมุุมมองและพลัังจากคนรุ่่�นใหม่่มาขัับเคลื่่�อน ต่่อไป” แม้ หาดใหญ่ จะเป็ นเมืองศูนย์ กลางทางการศึกษา ของภาคใต้ แต่ ที่ผ่ านมา เมืองกลับไม่ มีพื้นที่ใหผู้ ้ คนได้ เรียนรูประวัติศาสตร ้ ของเมือง ซึ่งเป็ นประวัติศาสตร ์ ์ ที่เกี่ยวกับรากเหงาของพวกเราโดยตรง ้

57 ณภัทรัวิิทยาทัันต์์ ผู้้อำ� ำนวยการสำำนัักการศึึกษา เทศบาลนครหาดใหญ่่

58 “หาดใหญ่มีี ่คลองระบายน้ำ ำ อยู่่ส องแห่ง คลอง่อู่่ ตะเภาทางทิิศตะวัันตกของเมืือง และคลองเตย ทางทิิศตะวัันออก ทั้้ง�สองแห่ง่ทำำหน้้าน้้ที่ร่�ะบายน้ำ ำ จาก ในเมืืองออกสู่่ท ะเล โดยคลองที่่�ตััดผ่่านย่่านใจกลางเมืือง และอยู่่�คู่่�กัับวิิถีี คนหาดใหญ่่ จนคนส่่วนใหญ่่เคยชิินจึึงไม่่ได้้เห็็นว่่ามัันมีี ความสำำคััญอะไรคืือคลองเตย คลองนี้้�เป็น็ กลไกหนึ่่�งที่่�ทำำ ให้้ ตััวเมืืองไม่่เกิิดน้ำ ำ�ท่่วมเมื่่�อฝนตกหนััก ซึ่่�งตลอดหลายปีี ที่่�ผ่่านมา มีหีลายครััวเรืือนรุุกล้ำ ำ�พื้้�นที่่�ริิมคลอง หรืือหนััก เข้้าก็็มีีบางคนเอาขยะไปทิ้้�งในนั้้�น ทำำ ให้้ไม่่เพีียงน้ำ ำ� ในคลองเน่่าเสีีย แต่่ขยะยัังไปอุุดตัันทำำ ให้้คลองบางช่่วง สููญเสีียศัักยภาพในการระบายน้ำอี ำ� ีก พี่่�เป็็นหนึ่่�งในทีีมงานของพี่่�เจี๊๊�ยบ (สิิทธิิศัักดิ์์� ตัันมงคล, หััวหน้้าโครงการคลองเตยลิิงก์์) โดยเป็็นตััวแทนของหน่่วย งานรััฐซึ่่�งก็คื็ือเทศบาลนครหาดใหญ่่ ก็็ช่่วยดููเรื่่�องผัังเมืือง และเป็็นตััวกลางเชื่่�อมหน่่วยงานหรืือชุุมชนต่่างๆ เข้้ากัับ โครงการ เพราะต้้องเข้้าใจว่่าพอทำำ งานกัับหลายชุุมชน บางชุุมชนอาจพึึงพอใจให้้ความร่่วมมืือกัับภาคประชาชน แต่่บางชุุมชนก็็ต้้องอาศััยเจ้้าหน้้าที่่�รััฐเข้้ามาเป็นตั็ ัวกลาง อัันที่่�จริิงก่่อนหน้้านี้้�คลองเตยมีีนัักวิิจััยมาทำำ งานหลาย โครงการมากนะ ทั้้�งทางด้้านชลประทาน ผัังเมืือง สิ่่�งแวดล้้อม และอื่่�นๆ แต่่พอมัันอยู่่�ในระดัับงานวิิจััย เมื่่�อวิิจััยเสร็็จ แม้้หลายโครงการจะมีีข้้อเสนอที่่�ดีี ก็็กลัับไม่่ได้้รัับการ พััฒนาต่่อ การศึึกษาจึึงถููกปล่่อยทิ้้�งไว้้อย่่างนั้้�น พีีรวรรณ พงษ์์ ไพบููลย์์ นัักผัังเมืืองชำำ นาญการพิิเศษ เทศบาลนครหาดใหญ่่

59 แต่่กัับโครงการคลองเตยลิิงก์์ที่่�อยู่่�ใต้้ร่่มของโครงการเมืืองแห่่ง การเรีียนรู้้พี่่�มองว่่าการใช้้คำำว่่า ลิิงก์์ (link) ของพี่่�เจี๊๊�ยบ จึึงไม่่ใช่่แค่่ การเชื่่�อมโยงในเชิิงกายภาพหรืือการคมนาคม แต่่เป็็นการลิิงค์์ผู้้คน ในชุุมชนรอบคลองให้้ทำำ งานร่่วมกััน และสร้้างมููลค่่าจากต้้นทุุนที่่�มีี และ ด้้วยความที่่�พี่่�เจี๊๊�ยบแกทำำ งานด้้านพััฒนาเมืืองมายาวนาน แกจึึงสามารถ รวบรวมเครืือข่่ายทั้้�งรััฐ เอกชน และประชาสัังคมที่่�มาร่่วมขัับเคลื่่�อน โครงการนี้้�ได้้มากถึึง 50 กว่่าเครืือข่่าย พี่่�เห็็นถึึงความตั้้�งใจของแก ที่่�อยากเปลี่่�ยนแปลงเมืืองหาดใหญ่่ และเห็็นว่่าเครืือข่่ายนี้้�มีีศัักยภาพ มากพอที่่�จะเปลี่่�ยนงานวิิจััยให้้กลายเป็น็การพััฒนาที่่�เป็็นรููปธรรม เราก็็ต้้องมาดููกัันต่่อว่่าทางโครงการจะได้้รัับการสนัับสนุุนให้้ไปต่่อได้้ มากขนาดไหน แต่่ที่่�ผ่่านมา โครงการมีีความก้้าวหน้้าที่่�น่่าดีีใจนะ เครืือข่่ายกว้้างขึ้้�น ภาคประชาชนเข้้มแข็็งขึ้้�น และทางเทศบาลก็็พร้้อมรัับ ข้้อเสนอไปพััฒนาต่่อในอนาคต นี่่�ไม่่ใช่่การอวยหน่่วยงานเดีียวกันัเองนะ แต่่นายกเทศมนตรีีของเราเขาก็็ตระหนัักในเรื่่�องนี้้� และพยายามดึึง ภาคีีต่่างๆ มาร่่วมพััฒนาเมืือง ตรงนี้้�แหละที่่�พี่่�มองว่่ามัันเป็็นความหวััง พยายามเปลี่ยนใหคลอง้ ที่คนหาดใหญ่ มองข้ าม กลายมาเป็ นพื้นที่เรียนรู้ ทั้ งเชิงศิลปวัฒนธรรม ไปจนถึงวิชาชีพ ส่่วนคำำถามที่่�ว่่าคนหาดใหญ่่ควรเรีียนรู้้เรื่่�องอะไรเป็็นพิิเศษ พี่่�มองว่่า การมีีทัักษะที่่�หลากหลายซึ่่�งสามารถต่่อยอดไปสู่่�อาชีีพหรืือแหล่่งรายได้้ ใหม่่ๆ น่่าจะสำำคััญ เพราะคนทุุกคนไม่่ว่่าจะประกอบอาชีีพอะไร แต่่ละ คนก็็ล้้วนมีีองค์์ความรู้้และทัักษะเฉพาะตััวของตััวเอง การดึึงความรู้้ ที่่�แต่่ละคนมีีเหล่่านั้้�นมารวมไว้้ในแพลตฟอร์์มใดแพลตฟอร์์มหนึ่่�ง ซึ่่�งทำำ หน้้าที่่�กระจายสิ่่�งนี้้�ส่่งให้้คนอื่่�นได้้เรีียนรู้้นี่่�แหละ จะทำำ ให้้ผู้้คนในเมืือง เข้้าถึึงโอกาสใหม่่ๆ ในการทำำ มาหากิินหรืือพััฒนาคุุณภาพชีีวิิตตััวเองได้้ ความคิิดแบบนี้้�ก็็คล้้ายๆ กัับสิ่่�งที่่�พี่่�เจี๊๊�ยบทำำกัับโครงการคลองเตยลิิงก์์ อยู่่�เหมืือนกันั เพราะเขาพยายามดึึงอััตลัักษณ์์ชุุมชน ดึึงภููมิิปััญญา และ ทัักษะเฉพาะของผู้้คนในแต่่ละชุุมชนเลีียบคลองเตยมาเป็็นฐานข้้อมููลให้้ คนทั่่�วไปได้้เข้้าถึึงและเรีียนรู้้ เขาพยายามเปลี่่�ยนให้้คลองที่่�คนหาดใหญ่่ มองข้้าม กลายมาเป็นพื้้ ็ �นที่่�เรีียนรู้้ทั้้�งเชิิงศิิลปวััฒนธรรมไปจนถึึงวิิชาชีีพ”

60

61 อาจกล่ าวได้ ว่ า รถไฟ เป็ นผู้ บุกตะลุยนำ ความเจริญเข้ ามาใหชุมชนมานานนับร ้ อยปี แล ้ ้ ว ในบางประเทศการขนส่ งระบบราง ได้ รับการพัฒนาอย่ างต่ อเนื่องไม่ หยุดจากภาครัฐ และผลที่ได้ รับคือความก้ าวหน้ าทางเศรษฐกิจอย่ างคุ้ มค่ าการลงทุน

62 “ผมย้้ายย้้มาอยู่่หาดใหญ่ ยู่่ ตั้้ ่งแ�ต่่ ป.4 มีีแค่ช่่วงเ่ รีียน มหาวิทิยาลััยที่่�ไม่่ ได้้อด้้ยู่่ที่ นี่่� ่� แต่ก็่ ็อยู่่ทั ันเห็็นช่วง่ที่่�หาดใหญ่่ รุ่่งเรืืองมากๆ ในแบบที่ถ่� นนใจกลางเมืืองคัับคั่่งไป�ด้้วยด้้ ผู้้คน� ทั้้ง�วัันทั้้ง�คืืนมาแล้้ว แล้้ต่ภาพแบบ่ นี้้�ไม่มีี ่ ในหาดใหญ่่ มาร่่ วมๆ 20 ปีี แล้้ว และ ล้้สถานการณ์มั์ ันก็็ดร็็อปลง เรื่่�อยๆ จนมาตกสุุดช่วงโค ่วิิด-19 ก่อน่ที่่�จะมีีแนวโน้้ม กลัับมาดีีขึ้้�นในช่วงเวลา่ นี้้� ถ้้าเทีียบหาดใหญ่่ยุุคหลัังโควิิดกัับช่่วงเวลาของวััน ผมคิิดว่่าเราอยู่่�ราวๆ ตีี 4 คืือสำำหรัับคนที่่�นี่่�ยัังเห็็นว่่ามืืดอยู่่� แต่่คนที่่�อยู่่�ในแวดวงธุุรกิิจเริ่่�มจะเห็น็แนวโน้้มแล้้วว่่าอีีกสััก 2 ชั่่�วโมงก็็เช้้า อย่่างไรก็็ดีี การเปรีียบเทีียบนี้้�เป็็นแค่่ความรู้้สึึก เราต่่างไม่่รู้้ว่่าเป็็นตีี 4 จริิงหรืือเปล่่า อาจเป็็นเที่่�ยงคืืนก็็ได้้ หรืือถ้้าบริิบทภายนอกยัังคงเปลี่่�ยนแปลง แล้้วผู้้คนที่่�นี่่� ไม่่เปลี่่�ยนตาม จากตีี 4 อาจย้้อนกลัับไปเป็็น ตีี 3 หรืือ ตีี 2 ก็็ได้้ มีีหลายปััจจััยครัับที่่�ทำำ ให้้หาดใหญ่่ดร็็อปลงมา ไม่่ว่่าจะ disruption จากการค้้าออนไลน์์ที่่�ทำำ ให้้หาดใหญ่่เสีียสถานะ ของศูนย์ู์กลางการค้้า ปััจจััยจากราคายางพาราซึ่่�งส่่งผลกระทบ ต่่อภาพรวมเศรษฐกิิจของจัังหวััด หรืือสถานะของการเป็น็ เมืืองท่่องเที่่�ยวแบบ entertainment ที่่ทุุ�กวันนี้้ ั �เมืืองอื่่น�ๆ ก็็ทำำ ได้้ นอกจากนี้้� มายด์์เซ็็ทของคนหาดใหญ่่ก็็เป็็นส่่วนสำำคััญ จากเดิิมที่่�ทุุกอย่่างวิ่่�งเข้้าหาเราตลอด เราจึึงแทบไม่่รู้้สึึกว่่า ต้้องพััฒนาตััวเองเลย ทำำ อะไรก็็ขายได้้ ขณะเดีียวกััน ในด้้าน การเมืือง เราก็ยั็ังคงมองผู้บ้ริิหารเมืืองในฐานะพระเอกขี่่ม้� ้าขาว ถ้้าเราได้้ผู้้ว่่าราชการจัังหวััดที่่�มีีวิิสััยทััศน์์ก็็ดีีไป แต่่ถ้้าเขาเป็น็ ข้้าราชการรอเกษีียณ เมืืองก็็จะย่ำ ำ� อยู่่�แบบเดิิม และอย่่าลืืมว่่า ข้้าราชการเหล่่านี้้�ล้้วนมีีวาระ คุุณจะไปคาดหวัังการพััฒนา ที่่ต่่ �อเนื่่�องได้้อย่่างไร ผมจึึงบอกกัับทุุกคนเสมอว่่าคนหาดใหญ่่ จำำเป็็นต้้องพึ่่�งพาตััวเอง เราต้้องเป็น็คนนำำการพััฒนา และให้้ รััฐเป็็นฝ่่ายอำำนวยความสะดวก ในฐานะที่่�ผมเป็็นประธานสมาพัันธ์์เอสเอ็็มอีีไทยภาคใต้้ ผมเคยชวนตััวแทนจากทุุกภาคส่่วนไม่่ว่่าจะสภาอุุตสาหกรรม หอการค้้า และอื่่�นๆ มาคุุยกัันว่่าถึึงเวลาที่่�หาดใหญ่่ต้้องจััดตั้้�ง ทีีมเศรษฐกิิจได้้แล้้ว ทีีมนี้้�จะพิิจารณาทุุกโครงการที่่�เกี่่�ยวกัับ เศรษฐกิิจของเมืือง หาแนวร่่วมในการพััฒนา ไม่่ใช่่แย่่งกันัทำำ อย่่างที่่�เป็็นอยู่่� ปรากฏว่่าในวงสนทนาครั้้�งนั้้�น มีีผู้้ใหญ่่บอกว่่าไม่่เห็็นจำำเป็็นต้้องตั้้�งทีีมเลย ใครพร้้อมอะไร ก็็ให้้ทำำ ไปก่่อนเลยไม่่ต้้องคอย แล้้วสุุดท้้ายก็็เข้้าสู่่�ลููปเดิิม คุุณทำำทุุกอย่่างเหมืือนเดิิม แล้้วจะหวัังได้้ผลลััพธ์์ใหม่่ๆ ได้้อย่่างไร ผมจึึงคิิดว่่าถึึงเวลาที่่ทุุ�กภาคส่่วนต้้องคุุยกันัเรื่่�องเมืืองอย่่าง จริิงจัังได้้แล้้ว เมืืองเราควรมีีโปรเจกต์หรื์ ือมียุุทธีศาสตร์ที่่์ �เปรีียบ เสมืือนต้้นไม้้ใหญ่่ที่่�หยั่่�งรากอย่่างมั่่�นคงและให้้ดอกผลแก่่ เศรษฐกิิจเมืืองอย่่างยั่่�งยืนื ที่่�ผ่่านมา เราสููญเสีียงบประมาณ มากมายให้้กัับการจััดอีีเวนท์์เมืือง ซึ่่�งผมไม่่ได้้มองว่่า เปล่่าประโยชน์น์ะครัับ อีีเวนท์์ช่่วยสร้้างสีสัีันและกระตุ้้น เศรษฐกิิจกัับเมืืองได้้จริิง แต่่สััดส่่วนที่่�เกิิดตอนนี้้�มัันผิิด เอะอะก็็จััดอีีเวนท์์ จััดเสร็็จแล้้วก็็จบ ทุุกคนแยกย้้าย แถมผู้้จััด ก็็เป็็นออร์์แกไนเซอร์์จากกรุุงเทพฯ อีีก เขาจััดเสร็็จ ก็ขน็เงิิน กลัับไป เพราะแท้้จริิงแล้้ว เมืืองเราต้้องมีสีาธารณูปูโภคที่่�ได้้มาตรฐาน ในการช่่วยยกระดัับผู้้ประกอบการ สาธารณูปูโภคที่่�มา ตอบโจทย์์ความเป็นศู็นย์ู์กลาง medical hub หรืือการท่่องเที่่�ยว เพื่่�อสุุขภาพของเรา รวมถึึงการเป็็นศููนย์์กลางการศึึกษาและ วิิจััยของเรา สมาพันัธ์์ของเราหรืือหอการค้้าทำำ MOU กัับองค์์กร ต่่างชาติิไว้้แล้้วไม่่น้้อย แต่่เมืืองเรากลัับมีสีาธารณููปโภค ไม่่เพีียงพอให้้ต่่างชาติิอยากมาลงทุุน ขณะที่่�หน่่วยงานรััฐ ที่่�ดููแลเรื่่�อง business matching ก็็ไม่่แอคทีีฟมากพอ สิ่่�งที่่�ทำำ ไปจึึงไม่่ได้้ออกดอกผลเท่่าไหร่่ ถึงเวลาที่หาดใหญ่ ต้ องมีต้ นไม้ ใหญ่ ที่ออกดอก ออกผลให้ เศรษฐกิจของเมือง อย่ างยั่ งยืน

63 สาธารณููปโภคที่่�ผมว่่าก็็ตั้้�งแต่่ขั้้�นพื้้�นฐานของเมืือง ทำำ ให้้เมืืองมีีความคล่่องตััว ทำำ ให้้คุุณภาพชีีวิิตผู้้คนดีีขึ้้�น ไปจนถึึงในระดัับการวิิจััยและผลิิตนวััตกรรม โดยในปััจจุุบััน เรามีีอุุทยานวิิทยาศาสตร์์ภาคใต้้ มีศูีูนย์์นวััตกรรมและ เทคโนโลยีี หรืือมีสีถาบัันการศึึกษาชั้้�นนำำต่่างๆ ซึ่่�งมีีแนวโน้้ม ที่่�ดีีแล้้ว แต่่เราจำำเป็็นก็็ต้้องมีีกลไกที่่�ช่่วยเสริิมศัักยภาพของ พื้้�นที่่�เหล่่านี้้�ต่่อไป แน่่นอน เราคงหวัังจะให้้หาดใหญ่่กลัับไปรุ่่�งเรืืองเหมืือน เมื่่�อก่่อนไม่่ได้อี้ีกแล้้ว แต่่ในสถานะของการเป็น็เมืืองศูนย์ู์กลาง ของภาคใต้้ และการเป็็นชุุมทางรถไฟที่่�เชื่่�อมทรััพยากรต่่างๆ ของไทยและมาเลเซีีย รวมถึึงพื้้�นฐานสาธารณููปโภคที่่�เมืือง เรามีีอยู่่�ตอนนี้้� ผมเชื่่�อว่่าหากทุุกฝ่่ายมานั่่�งคุุยกัันดีีๆ และ ประสานความร่่วมมืือในการดำำเนิินกิิจการต่่างๆ หาดใหญ่่ จะสามารถฟื้นตั ้� ัวกลัับมาและเติิบโตต่่อไป ผมมีีภาพฝันัเห็น็เมืืองของเราเป็น็เมืืองแห่่งโอกาส เฉกเช่่น เมื่่�อหลายสิิบปีีก่่อนที่่�ผู้้คนทั่่�วสารทิิศมาที่่�นี่่�เพื่่�อเข้้าถึึงโอกาส ผมเคยทำำ เวิิร์์คช็็อปกัับนัักธุุรกิิจในเมืืองหาดใหญ่่ และได้้ฟััง คำพูำูดของอาจารย์ท่่ ์านหนึ่่�ง ท่่านบอกว่่าหาดใหญ่่เคยเป็น็เมืือง ที่่�พระอาทิิตย์์ไม่่เคยตก เป็็นเมืืองที่่�มีีความสว่่างรุ่่�งโรจน์์ตลอด เวลา และใช่่ครัับ เราทำำ ให้้เมืืองกลัับมาเป็็นแบบนั้้�นได้้ แถมยัังทำำ ได้้อย่่างยั่่�งยืืนกว่่าด้้วย” พิิชััย จงไพรััตน์์ ประธานสมาพัันธ์์เอสเอ็็มอีีไทย ภาคใต้้ และประธานผู้้บ�ริิหาร กลุ่่มธุ ุรกิิจสยามคลาสสิิค http://www.siamclassic.co.th/

64 วิิ ทยา ลิ่่ ม � อดีีตป ระธานชมรม มััค คุุเ ท ศ ก์ จั ์ ังห วััด สงขลา

65 “เมื่่�อราว 50 กว่่ าปีีที่่�แล้้ว ล้้ผมขัับรถตุ๊๊ก�ตุ๊๊ก�รัับส่่ งนัักท่อง่ เที่่�ยวในตััวเมืืองหาดใหญ่่ขัับไปได้้สั ักพัักก็็เริ่่� มรู้้� ว่่ าจะพา นัักท่องเ่ที่่�ยวไปที่่�ไหนและไปเที่่�ยวอย่างไ ่รให้้ตอบโจ ห้้ทย์คน์ แต่ละก่ลุ่่ม แล้้วล้้ผมก็็เลยสอบเพื่่�อขอใบอนุญุาตเป็็ นมััคคุุเทศก์์ และทำำอาชีีพนี้้ม�าจนถึึงปััจจุุบััน กล่่าวได้้ว่่าหลัังจากหาดใหญ่่เป็็นที่่�รู้้จัักในฐานะแหล่่งจำำหน่่าย สิินค้้าราคาถููกมาเนิ่ ่� นนาน ผมเป็็นหนึ่่�งในผู้้บุุกเบิิกอุุตสาหกรรม การท่่องเที่่�ยวของเมืืองนี้้�ก็็ว่่าได้้ ซึ่่�งในยุุคแรกพููดตรงๆ ได้้เลยว่่า เละครัับ เรายัังไม่่มีีการจััดการ ไกด์์ผีีหรืือไกด์์เถื่่�อนเยอะมาก นัักท่่องเที่่�ยวต่่างชาติิเข้้ามา หลายคน โก่่งราคาหรืือไปหลอกเอาเงิินจากเขา บางรายฮั้้�วกัับสถานบัันเทิิงเพื่่�อ ฟันัราคาเพิ่่�ม พาไปซื้้�อสิินค้้าคุุณภาพต่ำ ำ� หรืือในยุุคที่่ยั� ังไม่่มีอิินีเตอร์์เน็ท็ ก็มี็ีการเอารูปูห้้องพัักปลอมมาหลอกนัักท่่องเที่่�ยว และพอเช็็คอิินจริิง กลัับไม่่ใช่่เสีียอย่่างนั้้�นก็็มีี ตอนนั้้น�เมืืองเรามีสีมาคมธุุรกิิจท่่องเที่่�ยวแล้้ว ผมก็็เลยเข้้าไปหารืือ กัับทางสมาคม เพราะปล่่อยไว้้แบบนี้้ชื่่� �อเสีียงของเมืืองก็็จะเสีีย นัักท่่อง เที่่�ยวมาครั้้�งเดีียวแล้้วเข็็ดและจะไม่่กลัับมาอีีก นั่่�นเป็น็เหตุุผลที่่�ผม ก่่อตั้้�งชมรมมััคคุุเทศก์์จัังหวััดสงขลา เพื่่�อสร้้างเครืือข่่ายมััคคุุเทศก์์ ทำำประวััติิ และจััดอบรมเพื่่�อให้้มััคคุุเทศก์มี์ ีมาตรฐานทางการบริิการ และราคาเท่่ากััน แต่่ถึึงแม้้จะมีีเครืือข่่ายมััคคุุเทศก์์ ก็็ยัังมีีอีีกหลายปััจจััยที่่�เรา ไม่่สามารถควบคุุมได้้ ทั้้�งภาครััฐ โรงแรม ร้้านค้้า การเดิินรถ และอื่่�นๆ ซึ่่�งจนถึึงทุุกวันนี้้ ั � จึึงยัังไม่่เกิิดการรวมตััวกัันอย่่างเข้้มแข็็ง ได้้เสีียทีี ทำำ ไมจึึงเป็็นอย่่างนั้้�นใช่่ไหม? เพราะแต่่ไหนแต่่ไร นัักท่่องเที่่�ยว โดยเฉพาะชาวมาเลเซีียมาเยืือนหาดใหญ่่เยอะมากอยู่่�แล้้ว ใครทำำ อะไร มาก็ข็ายได้้หมด อย่่างที่่�บอกหลายคนก็็ฉวยโอกาสเอาเปรีียบพวก เขาด้้วย ซึ่่�งพอดีีมานด์์มัันมากขนาดนี้้� ผู้้ประกอบการเลยไม่่เห็็น ความจำำเป็็นที่่�จะต้้องคุุยกััน การท่่องเที่่�ยวของเมืืองจึึงมาในลัักษณะ มืือใครยาวสาวได้ส้าวเอามาแต่่ไหนแต่่ไร ซึ่่�งนั่่น�แหละครัับ พอโควิิด-19 มาก็็เจ๊๊งกันหัมด เมืืองเงีียบไปเป็นปี็ ีๆ กระทั่่�งผมเองก็็ไม่่มีีรายได้สั้ักบาท ซ้ำำ� ยัังไม่่มีหน่่ ีวยงานไหนมาช่่วย เพราะเราไม่่มีีเครืือข่่ายที่่�จะช่่วยเหลืือกัันแต่่แรก จะมีีก็็แค่่เงิินชดเชย จากรััฐบาลซึ่่�งไม่่เพีียงพอต่่อการใช้้ชีีวิิต ผมจึึงคิิดว่่าตอนนี้้�สบโอกาสที่่�เมืืองกลัับมาฟื้น ้� แล้้ว ถึึงเวลาที่่� ทุุกฝ่่ายควรมาปรึึกษากัันเรื่่�องการทำำ ให้้อุุตสาหกรรมการท่่องเที่่�ยว ในเมืืองของเรามีีมาตรฐานเดีียวกััน ซึ่่�งไม่่ใช่่แค่่ในระดัับผู้้ประกอบการ แต่่ยัังรวมถึึงภาครััฐ สายการบิิน และการรถไฟ เพราะที่่�ผ่่านมา เราเห็็นหลายโครงการมีีความหวัังดีี ในการสนัับสนุุนการท่่องเที่่�ยว แต่่ก็็ต้้องล้้มพัับไปเพราะไม่่ได้้คุุยกััน ก่่อน ที่่�เห็็นได้ชั้ัดคืือครั้้�งหนึ่่�งมีีการเปิิดไฟล์ทบิิน ์ตรงจากสิิงคโปร์์ และมาเลเซีีย แต่่รััฐกลัับไม่่มีีโครงการช่่วยสนัับสนุุนให้้มีีการดึึง นัักท่่องเที่่�ยวเข้้ามา ไฟล์ทดั์ ังกล่่าวจึึงต้้องล้้มพัับไปในเวลาอัันสั้้�น เช่่นเดีียวกัับที่่�การรถไฟก็็ไม่่ได้มี้ีการจััดสรรเวลาเดิินรถให้้สอดรัับ การต่่อรถไปยัังประเทศมาเลเซีีย เป็นต้็ ้น ตรงนี้้�แหละที่่�ผมมองว่่าน่่าเศร้้า มีีหลายโครงการที่่�รััฐได้้ทุ่่�มลงทุุน มหาศาลเพื่่�อหวัังผลทางการท่่องเที่่�ยว แต่่กลัับต้้องสููญเปล่่าไปอย่่าง น่่าเสีียดาย อย่่างโครงการ อควาเรีียมสงขลา (ศููนย์์ศึึกษาการเพาะ เลี้้�ยงสััตว์์น้ำ ำ� ทะเลสาบสงขลา - ผู้เ้รีียบเรีียง) ซึ่่�งเป็น็โครงการ ที่่�ใหญ่่มากๆ แต่่กลัับถููกทิ้้�งร้้างมา 10 กว่่าปีี ทั้้�งๆ ที่่�ถ้้าเปิิดใช้้ได้้จริิง ก็็จะเป็นอี็ ีกแม่่เหล็็กดึึงดููดการท่่องเที่่�ยวที่่�สำำคััญของจัังหวััดมากๆ ส่่วนข้้อเสนอเพิ่่�มเติิม ผมเห็็นว่่าเทศบาลน่่าจะจััดสรรที่่�จอดรถ เพิ่่�มเติิมหรืือไม่่ก็ท็างเลืือกในการเดิินทางที่่�มากกว่่านี้้� ที่่�สำำคััญคืือ ทางเท้้า ไม่่ใช่่ว่่าเมืืองเราไม่่มีีทางเท้้านะครัับ แต่่ถ้้าคุุณเข้้ามาในย่่าน ใจกลางเมืือง ทางเท้้าถููกยึึดโดยร้้านค้้าแผงลอยเสีียส่่วนใหญ่่ เราจึึงเดิินในเมืืองลำำบาก และถ้้าคุุณนั่่�งวีีลแชร์์อีีก คุุณไปไหน ไม่่ได้้เลยนะ” แต่ ไหนแต่ ไร นักท่ องเที่ยว มาเยือนหาดใหญ่ เยอะมากอยู่ แล้ ว ใครทำ อะไรมาก็ขายได้ หมด ผู้ ประกอบการจึงไม่ เห็น ความจำ เป็ นว่ าจะต้ องคุยกัน จนโควิดมานั่ นแหละ ทุกอย่ างเลยพังหมด

66 “แม้้จะอยู่่ในพื้้�นที่ศู่�ูนย์กลาง์ย่าน่ธุุรกิิจของหาดใหญ่่ แต่พื้้ ่ �นที่ที่่� ่� ผมอยู่่ก็ ็เป็็ นชุมุชนเมืือง ทั้้ง�ยัังเป็็ นชุมุชนแรกๆ ตั้้งแ�ต่มีี ่การตั้้งเ�มืือง หาดใหญ่ด้้่วย ด้้ชุมุชนเรามีีชื่่�อว่่ าพระเสน่หา่มนตรีีตั้้งตา�มชื่่�อของ นายอำำเภอคนแรกของหาดใหญ่่ ชุุมชนพระเสน่่หามนตรีีเดิิมเป็็นพื้้�นที่่�เดีียวกัับชุุมชนกิิมหยงสัันติิสุุข ก่่อนจะแยกออกมา และเป็็น 1 ใน 103 ชุุมชนของเทศบาลนครหาดใหญ่่ ในปััจจุุบันั พื้้�นที่่�เราเป็็นที่่�ตั้้�งของศููนย์์การค้้าใหญ่่ๆ ของเมืืองสามแห่่ง ได้้แก่่ ศูนย์ู์การค้้าโอเดีียน ลีี การ์์เด้นส์้ ์ และเซ็นทรั็ ัลพลาซา (ปััจจุุบันปิั ิดตััว ไปแล้้ว - ผู้้เรีียบเรีียง) รวมถึึงโรงแรมชั้้�นนำำของเมืืองส่่วนใหญ่่ นอกจากนี้้� เรายัังเป็็นที่่�จััดงานสงกรานต์์มิิดไนท์์ และเคานท์์ดาวน์์ขึ้้�นปีีใหม่่ ที่่�เป็็นงาน ใหญ่่ประจำำปีี ด้้วยเหตุุนี้้� พื้้�นที่่�เราจึึงคลาคล่ำ ำ� ไปด้้วยนัักท่่องเที่่�ยวตลอด ทั้้�งกลางวัันและกลางคืืน ความที่่�พื้้�นที่่�ชุุมชนทัับซ้้อนกัับแหล่่งท่่องเที่่�ยวและสถานบัันเทิิง แน่่นอน แต่่เดิิมคนในชุุมชนก็็พบปััญหาเรื่่�องมลภาวะทางเสีียงและการจััด การขยะ แต่่อาจเพราะคนในพื้้�นที่่�ส่่วนหนึ่่�งก็็เป็็นผู้้ประกอบการด้้วย ตลอดเวลาที่่�ผ่่านมา จึึงมีีความพยายามรวมกลุ่่�มเพื่่�อแก้้ปััญหาและพััฒนา พื้้�นที่่� เห็็นได้้ชััดจากการเกิิดขึ้้�นของสมาคมพ่่อค้้าจีีนอย่่าง สมาคมฮากกา สมาคมฮกเกี้้�ยน หรืือสมาคมไหหลำำ ซึ่่�งข้้อดีีของเครืือข่่ายที่่�ขัับเคลื่่�อน โดยผู้้ประกอบการในพื้้�นที่่�เหล่่านี้้�คืือการมีีทุุนทรััพย์์ ในหลายโครงการ เราจึึงทำำกัันเองได้้เลยโดยไม่่ต้้องรองบประมาณของภาครััฐ ชุุมชนเสน่่หามนตรียัีังเป็น็ 1 ใน 10 ชุุมชนนำร่่ ำองของโครงการคลองเตยลิิงก์์ หรืือโครงการเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้หาดใหญ่่ โครงการนี้้�ไม่่เพีียงมีีแผนจะ ฟื้นฟู้� พืู้้นที่่�ริิ�มคลองเตย รวมถึึงสร้้างเส้นท้างขนส่่งมวลชนที่่�เป็นท็างเลืือก ใหม่่ให้้กัับเมืือง แต่่ยัังเป็น็การสกััดองค์์ความรู้้ที่่�แต่่ละชุุมชนรอบคลองมีี ทำำ ให้้คนในชุุมชนได้ย้้้อนกลัับมาสำำ รวจตััวเองและประวััติิศาสตร์์ในพื้้�นที่่� ที่่�สำำคััญยัังได้้สร้้างเครืือข่่ายระหว่่างชุุมชนด้้วย แน่่นอน การฟื้นฟู้� พืู้้นที่่�ริิ�มคลองเตยและการทำำ เส้นท้างเดิินรถเป็น็งานใหญ่่ และต้้องอาศััยงบประมาณจากภาครััฐ ซึ่่�งต้้องใช้้เวลายาวนานพอสมควร กว่่าจะสำำ เร็็จ แต่่การที่่�โครงการเริ่่�มต้้นโดยชวนคนในพื้้�นที่่�มาร่่วมกิิจกรรม และสร้้างเครืือข่่ายระหว่่างชุุมชน ก็็เป็็นการจุุดประกายให้้คนในพื้้�นที่่�มอง เห็็นภาพเดีียวกันั จนนำำมาสู่่�การเริ่่�มต้นปรั ้ ับปรุุงภููมิิทััศน์์เล็็กๆ ด้้วยต้้นทุุน ที่่�เรามีี อย่่างที่่�เห็็นได้ชั้ัดคืือการทำำสตรีทีอาร์ท์บนถนนหน้้าศาลเจ้้าพ่่อเสืือ รวมถึึงแผนการประดัับโคมจีนี และเสามัังกร จนเกิิดเป็นจุุ็ดเช็็คอิินแห่่งใหม่่ ของเมืือง ซึ่่�งแม้้จะเป็นจุุ็ดเล็็กๆ แต่่ก็็เห็น็การเปลี่่�ยนแปลงและเพิ่่�มชีีวิิตชีีวา ให้้พื้้�นที่่�ได้้มาก ตรงนี้้�เป็็นตััวอย่่างที่่�เห็นว่่ ็าถ้้าเกิิดความร่่วมมืือ ไม่่ต้้องรอ ภาครััฐ เราก็็ทำำกัันเองได้้ ก่อเ่ กีียรติิ เลิิศวิิทยาวิิวััฒน์์ ประธานชุมุชนพระเสน่หา่มนตรีี

67 โครงการหน้้าศาลเ จ้้าพ่่อเ สืือ ยัังทำำ ให้้ชุุ มชนใ นเค รืือข่่ายก ลัับไ ป สำำ รวจพื้้�นที่่�ที่่�แต่่ละชุุ มชนมีี และ ชััก ช วนศิิ ล ปิินหรืือก ลุ่่�มนัักสร้้าง สรร ค์์ มาทำำ งานกัับค นในพื้้�นที่่� เช่่น บริิเวณ ส วนหย่่อมข้้างโรงเ รีีย น แ ส ง ทอง วิิทยา ซึ่่�งไม่่ค่่อย มีีค นใ ช้้ ค นในชุุ มชนก็็คุุ ย กัันว่่ าน่่าจะ ประ ส านกัับ ทาง โรงเ รีีย น ให้้โรงเ รีียนส่่งนัักเ รีีย นมา จััดกิิจกรรมในพื้้นที่่� � เช่่น การแ สดงด น ต รีี ของวงดุุริิยาง ค์์ หรืือการสร้้าง สรร ค์์งานศิิ ล ปะ ทำำ ให้้ส วนมััน ก ลัับมา มีีชีีวิิต และดึึ ง ดููดให้้ผู้้ค น ก ลัับมาใ ช้้งา น ถ้ าคนในเมืองแอคทีฟ และเทศบาลแอคทีฟ หาดใหญ่ จะน่ าอยู่ และดีกว่ า ที่เป็ นอยู่ ตอนนี้แน่ นอน หรืืออย่่างชุุ มชนของ ผ มที่่�คลาค ล่ำ ำ� ไปด้้วยนัักท่่องเที่่�ยวตลอด วััน ค นในชุุ มชนก็็มาคิิ ด กัันว่่าเราควรเติิมความเคลื่่�อ นไ ห ว ของคนรุ่่� นใหม่่ เข้้ามา บ้้าง จึึ ง มีีแผนจะ จััดทำำ ถนนสายด น ต รีีในช่่วงสุุ ด สััปดา ห์์ ช ว น วงด น ต รีีในพื้้�นที่่�มาทำำ การแ สดงริิมถนน สร้้าง สี สั ี ันใหม่่ๆ ให้้กัับย่่ า น นอกจากนี้้�การสกััดอง ค์์ความรู้้และข้้อ มููล ของชุุ มชน ยัังทำำ ให้้เรา ใ ช้ มั้นสร้ั ้าง มููลค่่าเ พิ่่�มในพื้้นที่่� อี �ีกต่่ อหนึ่่�ง ด้้วย เช่่นที่่�เราพยายาม อััพโ หลด ข้้อ มููล ร้้า นอา หารอร่่อยคู่่ย่่ � า นเข้้าไ ป ใ นฐา นข้้อ มููลบ น Google Maps จาก เดิิ มที่่�นัักท่่องเที่่�ยวเ ปิิดแผนที่่�เพื่่�อ ค้้นหาโรงแรม เ ขาจะไ ด้้รู้้ว่่ าย่่ านที่่�โรง แรมตั้้�งอยู่่� มีี ร้้า น อร่่อย ร้้า นไหนที่่�ค นในชุุ มชนกิินกััน เ ป็็นต้้น จริิงอยู่่�ว่่าการ พััฒ น า หลายๆ เรื่่�อง ถ้้าภาคเอกชนรวม ตััว กัันเข้้มแ ข็็ง เรา ก็็ สามารถทำำ ไ ด้้เองเลยอย่่างคล่่อง ตััว แต่่การ พััฒ นาอย่่างยั่่�ง ยืื นเรา ก็็ ต้้องอา ศััยการ สนัับสนุุนจากภาค รััฐเ ป็็ นสำำคััญ ผ มจึึงมองว่่ า ถ้้าภาค รััฐ สามารถแ ก้ ปั้ัญ หาเรื่่�องข้้อ จำกัำ ัด อันหยุุั มหยิิม การลดขั้้น�ตอนทางเอก สาร ที่่�เคย ยืืดเยื้้�อ และอื่่� นๆ เพื่่�อลงมาร่่วมทำำ งานกัับภาค ประ ช าชน อย่่างคล่่อง ตััว ถ้้าตรงนี้้�เกิิ ดขึ้้�น จริิง ผ มว่่าคงเ ป็็ น เรื่่�อง ดีีมากๆ ตรงนี้้�... ผ ม ข อชื่่�นชมเ ทศบาล นคร หาดใหญ่่ชุุ ด ปััจจุุบัันที่่�ไม่่ เ พีียง รัับ ฟัังเ สีียง แต่่ยัังเ ปิิดโอกา สให้้ผู้้ค นในชุุ มชนต่่างๆ มาร่่วม กำำหน ดทิิ ศ ทาง นโยบายการบริิหารเ มืือง และส่่งเสริิ มกิิจกรรม ของชุุ มชนต่่างๆ อย่่างต่่อเนื่่�อง ผ มหวัังให้้ความร่่วม มืือเช่่นนี้้�เกิิ ดขึ้้�นต่่อไ ป เพราะ ผมเ ห็็นว่่ า ถ้้าค นใ น เ มืืองแอค ทีีฟ และเ ทศบาลแอค ทีีฟ ผ มว่่ า หาดใหญ่่ จะน่่าอยู่่�และเ ป็็ น เ มืืองที่่� ดีีกว่่ าที่่�เ ป็็ น อยู่่�ตอนนี้้�อย่่างแน่่น อ น” ก่อเ่ กีี ยรติิ เ ลิิศ วิิ ทยา วิิ วััฒ น์์ ป ระธาน ชุ ม ุชนพ ระเสน่หา่ มนตรีี

68 “ผมอยู่่ชุ มุชนศุุภสารรัังสรรค์ คนหาดใหญ่ ์ ่ จะจำชุำมุชนนี้้�ได้้ในชื่่�อชุมุชนเซี่่�ยงตึ๊๊�ง เพราะอยู่่ ใกล้้ศาลเ ล้้จ้้าท่จ้้งเ่ ซีียเซี่่�ยงตึ๊๊�ง ซึ่่�งเป็็ นศาลเจ้้าจ้้ที่่�เป็็ น ที่ตั้้ ่�งของห�นึ่่�งในกู้้ภั� ัยที่่�เก่าแ่ก่ที่่ ่�สุุดของเมืืองหาดใหญ่่ (มููลนิธิิมิิตรภาพสามััคคีี) โดยหลายคนก็็เข้้าใจ ข้้ว่่ า ชุมุชนนี้้ตั้้�งอ�ยู่่บนยู่่ที่ดิ่� ินของศาลเจ้้า แจ้้ต่จ่ริิงๆ แล้้วไ ล้้ม่่ ใช่่ พื้้�นที่ชุ่�มุชนเป็็ นของเทศบาลนคร หาดใหญ่่ ถนนศุุภสารรัังสรรค์์ไม่่เพีียงเป็็นถนนสายสำำคััญ ที่่�ตััดผ่่านกลางเมืืองหาดใหญ่่ แต่่สวนหย่่อมศุุภสาร รัังสรรค์ที่่์ �เรานั่่�งอยู่่นี้้� � ยัังมีีคลองเตยไหลผ่่าน คลองแห่่ง นี้้�เป็็นคลองระบายน้ำที่่ ำ� �ตััดผ่่านกลางเมืืองหาดใหญ่่ สมััยก่่อนน้ำ ำ�ในคลองยัังมีีบางช่่วงที่่�ใช้้ได้้ ชาวบ้้านก็็ เอามาใช้้รดน้ำต้ ำ� ้นไม้้ หรืือที่่�ผมเคยทำำ แปลงเกษตร ก็็ใช้้เหมืือนกััน แต่่หลายปีีหลัังมานี้้�น้ำ ำ� เน่่าเสีียจน ใช้้ไม่่ได้้แล้้ว ผมเป็็นคนสิิงหนคร ย้้ายมาอยู่่�ชุุมชนนี้้�ราวปีี 2548 สมััย ดร.ไพร พััฒโน เป็นน็ายกเทศมนตรีนีครหาดใหญ่่ มาอยู่่�สัักพัักก็็ถููกชวนให้้เป็็นกรรมการชุุมชน พอดีีกัับ ที่่�นายกไพร ให้้งบประมาณมาปรัับปรุุงสวนหย่่อมและ พััฒนาพื้้�นที่่�ชุุมชน พวกกรรมการก็็หารืือกันว่่ ัาน่่าจะมีี ธุุรกิิจเล็็กๆ ของชุุมชนด้้วย เลยทำำร้้านตััดผมตั้้�งอยู่่� ติิดกัับที่่�ทำำ การชุุมชนในสวนหย่่อม จริิงๆ ผมเป็น็เกษตรกร ทุุกวัันนี้้�ก็็ยัังทำำ การเกษตร ที่่สิิ�งหนครอยู่่� ก่่อนหน้้านี้้ผ�มมีีโอกาสเรีียนตััดผมมาจาก วิิทยาลััยสารพััดช่่างก็็เลยมีีทัักษะด้้านนี้้� เมื่่�อก่่อนผม ทำำ งานบริิษัทัเข้้างาน 8 โมงเช้้า เลิิกงาน 4 โมงเย็็น หลัังเลิิกงานผมก็็รัับจ็็อบตััดผมหารายได้้เสริิม พอออก จากงานบริิษััท ก็็กลัับมาทำำ การเกษตรที่่�สิิงหนคร เหมืือนเดิิม จนชุุมชนเรามีีร้้านตััดผม ผมก็็เลยได้้กลัับ มาตััดผมอีีก คิิดค่่าตััดผมหััวละ 50 บาทครัับ รายได้ก็้็เอาเข้้าชุุมชน นี่่�แหละ หรืือคนในชุุมชนหรืือคนทั่่�วไปสนใจอยากให้้ ผมสอนตััดผมเพื่่�อประกอบอาชีีพ ผมก็ยิินดี ็ ี ที่่�ผ่่านมา ก็็มีีคนมาขอให้้สอนเรื่่�อยๆ นะ นอกจากนี้้� อย่่างที่่�บอกว่่าชุุมชนเคยมีสีวนผัักคนเมืือง อยู่่�หลัังสวนหย่่อมนี้้� ผมปลููกเอง และแจกผัักให้้คนใน ชุุมชนฟรีีๆ ที่่�ให้้ฟรีีๆ เพราะตรงนี้้�เป็็นที่่�ดิินของชุุมชน ผลผลิิตที่่�ได้ก็้็ควรกลัับให้้คนในพื้้�นที่่� แต่่ทุุกวัันนี้้�หยุุด ชั่่�วคราว หลัักๆ คืือหาดิินยากครัับ อย่่างที่่�เห็็น หาดใหญ่่มีีแต่่ตึึก จะไปหาดิินปลููกต้้นไม้้ได้ยั้ังไง ผมจึึงอยากให้้หาดใหญ่่มีพื้้ีนที่่�สี�ีเขีียวมากกว่่านี้้�ครัับ เรามีีที่่�ว่่างที่่�รกร้้างไม่่น้้อย น่่าจะทำำสวนหย่่อมให้้คน ในเมืืองได้้ใช้้ และถ้้ามีีการพััฒนาคลองเตย ทำำ ให้้คลอง บางช่่วงกลัับมามีน้ำีที่่ ำ� �ใช้ป้ระโยชน์์ได้้ ก็น่่ ็าจะตอบโจทย์์ เรื่่�องการทำำสวนในเมืืองด้้วย นอกจากนี้้� ก็็อยากให้้ภาค รััฐมาสนัับสนุุนเศรษฐกิิจในเมืืองหน่่อยครัับ จริิงอยู่่ช่่ �วง นี้้�นัักท่่องเที่่�ยวมาเลเซีียเข้้ามาแล้้ว แต่่ผู้้ประกอบการ หลายรายก็็แทบไม่่มีีรายได้้ไปต่่อยอดกิิจการอะไร เพราะโดนโควิิดเล่่นงานอยู่่�หลายปีี ถ้้ารััฐเข้้ามาช่่วย ตรงนี้้� เศรษฐกิิจหาดใหญ่่ก็็จะลืืมตาอ้้าปากได้้มากขึ้้�น ผมเป็็นรองประธานชุุมชนมาสองสมััย รู้้สึึกดีีใจที่่�มีี ส่่วนในการพััฒนาชุุมชน ส่่วนคำำถามที่่�ว่่าชอบอะไร ในหาดใหญ่่ คืือนอกจากเป็็นเมืืองที่่�คึึกคััก และรู้้สึึก เหมืือนบ้้าน ผมชอบอาหารที่่�นี่่� มีีให้้เลืือกไม่่หวาดไหว ที่่�ชอบพิิเศษสำำหรัับผมก็็น่่าจะก๋๋วยเตี๋๋�ยวราดหน้้าราโด้้ ตรงถนนประชาธิิปััตย์์ อร่่อยดีีครัับ ผััดไทยของเขา ก็็อร่่อย”

69 ที่หยุดทำ สวนผักไป เพราะหาดินยากครับ หาดใหญ่ มีแต่ ตึก จะไปหาดินปลูกต้ นไม้ ได้ ยังไง จำำนงค์์ยิ้้ม�เจริิญ’รองประธานชุมุชนศุุภสารรัังสรรค์์

70 “เตี่่�ยผมย้้ายจากผมย้้ซััวเถามาอยู่่หาดใหญ่ ยู่่ ตั้้ ่งแ�ต่่ อายุุ 8 ขวบ แกทำำงานรัับจ้้างจ้้ส่่ งของตั้้งแ�ต่่ เด็็กจน มีีเงิินเปิิ ดร้้านขายของชำที่ำบ้้่�านหบ้้ลัังนี้้� โดยตอนเช้้า ช้้ ด้้วยควาด้้มที่บ้้่�านเ บ้้ราอยู่่ในตััวเมืือง แม่่ เลยทำน้ำำ ำ ชา ขายด้้วย โดย ด้้รัับพวกอาหารเช้้าช้้ง่ายๆ อ่ย่าง่ข้้าวข้้ เหนีียวปิ้้�ง ข้้าวเหข้้ นีียวห่อ ห่ รืือปาท่องโ ่ก๋ม๋าขายกัับ น้ำ ำ ชา ก็มีีลู็ูกค้้าค้้ที่่�เป็็ นคนในตััวเมืืองหาดใหญ่ม่ากิิน อย่าง่ต่อเ่นื่่�อง ราวๆ 20 กว่่าปีที่่�แล้้ว ผมเห็นว่่ ็าเตี่่�ยกัับแม่่มีีอายุุมาก จากเดิิมที่่�ผมช่่วยแกส่่งของมาตั้้�งแต่่เด็็ก ก็็เลยชวนแฟน มาทำำติ่่�มซำำ และให้้พวกเขาได้้พััก ความคิิดเรื่่�องทำำติ่่�มซำำเป็นข็ องแฟน พื้้น�เพครอบครััวเรา สองคนไม่่เคยมีีใครทำำติ่่�มซำำมาก่่อน แต่่เห็็นว่่าแม่่ผมเขา ทำำร้้านอาหารเช้้าเล็็กๆ ในร้้านขายของชำำอยู่่�แล้้ว ก็็น่่าจะ ทำำ ให้้มัันจริิงจัังขึ้้�น และติ่่�มซำนี่่ ำ �แหละคืือวััฒนธรรมอาหาร เช้้าที่่�จริิงจัังของคนหาดใหญ่่ เรีียนรู้้ด้้วยการครูพัูักลัักจำำมาทั้้�งหมดเลยครัับ หลัักๆ เราชอบติ่่�มซำที่่ ำ �เมืืองตรััง ก็็ไปกิินที่่�นั่่�นบ่่อย สอบถาม คนทำำ หาตำำรามาอ่่าน และเปิิดอิินเตอร์์เน็็ท ทดลองอยู่่� หลายครั้้�ง และต้้องทำำทิ้้�งอยู่่�หลายหน กว่่าจะได้้สููตรที่่� ลงตััวอย่่างทุุกวัันนี้้� ถามว่่าจุุดเด่่นคืืออะไร เอาจริิงๆ ติ่่�มซำำในหาดใหญ่่รสชาติิ ไม่่ได้้ต่่างกัันมากนะ คนหาดใหญ่่ 10 คน อาจมีีร้้านติ่่�มซำำ ที่่�ชอบไม่่ซ้ำำ� กัันเลยก็็มีี อยู่่�ที่่�ว่่าคนคนนั้้�นจะคุ้้นเคยรสชาติิ หรืือบรรยากาศของร้้านไหน แต่่ร้้านเราจุุดเด่่นคืือความรวด เร็็วและเมนููหลากหลายครัับ เรานึ่่�งไว้้ตั้้�งแต่่เช้้ามืืดก่่อน เปิิดร้้าน คุุณมาถึึง สั่่�งปุ๊๊�บ ก็็พร้้อมเสิิร์์ฟเลย เพราะเรามอง ว่่าคุุณมากิินอาหารเช้้าเพื่่�อจะได้้เริ่่�มวัันทำำ งาน การจะ นั่่�งรอนึ่่�งติ่่�มซำำ 15-20 นาทีี มัันไม่่น่่าจะตอบโจทย์์ ซึ่่�งนอกจากติ่่�มซำำก็็ยัังมีีไข่่ลวก ขนมปััง ไส้้กรอก โจ๊๊ก ข้้าวหมููทอด และอื่่�นๆ เป็็นร้้านอาหารเช้้าที่่�ครอบคลุุม อีีกเรื่่�องคืือราคาย่่อมเยา เราขายติ่่�มซำำเข่่งละ 16 บาท เพราะส่่วนใหญ่่เรามีลูีูกค้้าขาประจำำที่่�อุุดหนุุนกัันมาตั้้�ง นาน จึึงไม่่คิิดจะเอากำำ ไรมาก ตั้้�งใจให้้ที่่�นี่่�เป็็นร้้านอาหาร เช้้าที่่�เป็็นส่่วนหนึ่่�งของคนหาดใหญ่่ ซึ่่�งในทางกลัับกััน ช่่วงโควิิด-19 ที่่�เศรษฐกิิจในเมืืองซบเซา กลัับเป็นร้็ ้านเรา ที่่�ยอดขายไม่่เคยตก เพราะลููกค้้าประจำำเรานี่่�แหละที่่�คอย สนัับสนุุนตลอดมา ช่่วงที่่�นั่่�งกิินที่่�ร้้านไม่่ได้้ พวกเขาก็็ ขี่่�มอเตอร์์ไซค์์มาซื้้�อกลัับบ้้าน พอร้้านกลัับมาเปิิดขาย ได้้ตามปกติิ คนก็็มากิินใหม่่ ยุ่่�งทุุกวัันครัับ ศุุกร์์ เสาร์์ อาทิิตย์์ จะยุ่่�งเป็นพิิ ็เศษ เรามีีไลน์์แมนด้้วย แต่่จะปิิดเฉพาะวัันอาทิิตย์์เพราะ ทำำ ไม่่ทััน โดยหลัังๆ พอมีีคนทำำสื่่�อออนไลน์์มาเขีียนแนะ นำำร้้าน ก็็มีีนัักท่่องเที่่�ยวตามมาบ้้าง ส่่วนมากที่่�มา เพราะ เขาอยากลองกิินติ่่�มซำำที่่�คนหาดใหญ่่จริิงๆ กิินกััน หลัักๆ แฟนผมเป็็นฝ่่ายผลิิตอยู่่�หลัังร้้าน ส่่วนผม เป็็นฝ่่ายขาย ถ้้ามาก็็จะเจอผมรัับออร์์เดอร์์ และหยิิบมา ให้้เด็็กเอาไปเสิิร์์ฟ บางทีก็ี็ทำำน้ำ ำ�ชาด้้วย ก็มี็ีพนัักงานอยู่่� 4-5 คน และมีีลููกสาวมาช่่วยด้้วย เราจะเปิิดร้้านตอนตีี 5 และขายจนถึึง 11 โมง พอปิิดร้้าน ก็นั่่็�งทำำติ่่�มซำำ สำำหรัับ ขายพรุ่่�งนี้้�ต่่อ บ่่ายสองก็็ทำำ ซาลาเปานึ่่�งไว้้ จะเสร็็จ ประมาณ 4-5 โมงเย็น็ พวกเราก็็จะได้้พััก อีีกวัันก็็จะตื่่�น ก่่อนเปิิดร้้านเพื่่�อเอาติ่่�มซำที่่ ำ �ทำำ มานึ่่�ง พอเปิิดร้้าน ลููกค้้า สั่่�งก็็จะได้กิิน้เลย ร้้านเปิิดทุุกวัันครัับ หยุุดเฉพาะวัันที่่�เหนื่่�อย ก็็ต้้องมา ดููกัันอีีกทีีว่่าวัันไหน ไม่่ได้กำ้ำหนดไว้้แน่่นอน แต่่จะหยุุด ราว 2-3 วัันต่่อเดืือน” ลูกค้ าเราคือขาประจำ ส่ วนใหญ่ แต่ หลังๆ ก็มีนักท่ องเที่ยวมาด้ วย ส่ วนมากที่มา เพราะเขาอยากลองกินติ่ มซำ ที่ คนหาดใหญ่ จริงๆ กินกัน

71 เกรีียงสงวน เอกพิิทัักษ์์ ดำรำง เจ้้าของร้้านภัักดีีติ่่� มซำำ

72 “ผมเรีียนมาทางด้้านบด้้ริิหารงานบุุคคล แต่มีี ่ความสนใจ ในด้้านกาด้้รพััฒนาเด็็กและเยาวชน ช่วงเ่ ป็็ นนัักศึึกษาจึึงได้้ทำำ กิิจกรรมละครโรงเล็็กและละครหุ่่นรหุ่่กัับเพื่่�อน ซึ่่�งพอได้้เห็็นเด็็กๆ สนุุกไปกัับสิ่่� งที่่�เราทำำหััวใจเราเต้้นแต้้รงมาก เลยตั้้งใจ�ว่่ าพอ จบออกมาคงจะทำำงานด้้านด้้ นี้้� โตมร อภิวัิันทนากร ผู้้ก่�อ่ ตั้้งก�ลุ่่มม านีีมานะ และผู้้� เชี่่�ยวชาญโครงการริิทััศน์์ https://www.facebook.com/maaniimaana

73 ไม่่สนใจเรื่่�องเมืือง ในช่่วงหลัังเราจึึงพััฒนาประเด็็นจาก การเท่่าทัันสื่่�อ สู่่�การเท่่าทัันเมืือง มองเมืืองให้้เป็็นสื่่�อสื่่�อหนึ่่�ง และถอดรหััสเมืืองผ่่านพื้้�นที่่� สถานที่่� และประเด็็นทางสัังคม ให้้ผู้้คนเห็็นถึึงความหลากหลาย โดยมีีเป้้าหมายให้้หาดใหญ่่ เป็็นเมืืองสำำหรัับทุุกคน (Inclusive City) ควบคู่่�ไปกัับการทำำ ละคร และการรณรงค์์เรื่่�องสื่่�อและ การพััฒนาเมืืองผ่่านกิิจกรรมและเสวนาต่่างๆ กลุ่่�มมานีีมานะ ก็็พยายามเชื่่�อมกลุ่่�มคนรุ่่�นใหม่่ที่่�ตั้้�งใจอยากพััฒนาหาดใหญ่่ เช่่นที่่�ร่่วมขัับเคลื่่�อนโครงการริิทััศน์์ (RTUS – Rethink Urban Spaces) และเชื่่�อมกลุ่่�มเยาวชนริิทััศน์์หาดใหญ่่ เข้้ากัับหน่่วยงานต่่างๆ ของเมืือง โดยทางกลุ่่�มเขาจะมีีโปรเจกต์์ แก้ปั้ัญหาและพััฒนาเมืืองต่่างๆ ตั้้�งแต่่การทำำสื่่�อดิิจิิทััล การส่่ง เสริิมการท่่องเที่่�ยวเชิิงศิิลปวััฒนธรรม ไปจนถึึงแนวทางการ แก้้ปััญหาจราจรและขยะ ซึ่่�งเป็็นปััญหาเรื้้�อรัังของเมืือง จััดทำำ เป็็นข้้อมููลและข้้อเสนอเชิิงนโยบายให้้หน่่วยงานรััฐต่่างๆ นำำ ไปพิิจารณาต่่อไป อย่่างที่่�บอกผมมีีเป้้าหมายอยากให้้หาดใหญ่่เป็น็เมืืองสำำหรัับ ทุุกคน ผมเกิิดและโตที่่�นี่่� ได้้เห็็นเยาวชนหลายคนที่่�เรีียน หนัังสืือและถููกฟููมฟัักในเมืืองเมืืองนี้้� แต่่เมื่่�อจบการศึึกษา ออกมา เมืืองกลัับไม่่มีีงานหรืือกระทั่่�งพื้้�นที่่�ให้้พวกเขาได้้ใช้้ ชีีวิิต คนรุ่่�นใหม่่ส่่วนใหญ่่จึึงต้้องออกไปหางานที่่�อื่่�น ไปเป็็น แรงงานขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจให้้ที่่�อื่่�น แต่่ถ้้าเราสร้้างกระบวนการการมีีส่่วนร่่วมกัับเมืืองตั้้�งแต่่ ระดัับเยาวชน ขณะเดีียวกัันพร้้อมไปกัับที่่�ภาครััฐพััฒนา สาธารณููปโภคขั้้�นพื้้�นฐาน อย่่างทางเท้้า ขนส่่งมวลชน พื้้�นที่่� สีีเขีียวและอื่่�นๆ ภาครััฐก็็ควรต้้องรัับฟัังเสีียงเยาวชนในการ กำำหนดทิิศทางการพััฒนาของเมืืองเมืืองนี้้� ออกแบบเมืือง ไปด้้วยกััน เมืืองเรายัังขาดอะไร ก็็ช่่วยกัันหามาเติิมให้้เต็็ม หาดใหญ่่จะกลายเป็็นเมืืองที่่�ไม่่ทิ้้�งคนรุ่่�นเก่่าแถมยัังดึึงดููดคน รุ่่�นใหม่่ เป็็นเมืืองที่่�มีีอนาคตสำำหรัับทุุกคน” เราต่ างเป็ นผลผลิตของ การศึกษาที่โตเพียงข้ างเดียว พอเรียนจบก็เข้ าสู่ ตลาดแรงงาน ส่ วนศักยภาพที่เด็กแต่ ละคนค้ นพบ ระหว่ างนั้น เมื่อไม่ ได้ สอดคล้ องกับตลาด ก็จะไม่ ได้ ถูกนำามาใช้ ที่่สน�ใจเรื่่�องการพััฒนาเด็็ก เพราะพบว่่าการเรีียนรู้้ของเด็็ก ที่่�ผ่่านมาไม่่ได้้ตอบโจทย์ศั์ ักยภาพของเขาจริิงๆ ซึ่่�งหมายรวม ถึึงในช่่วงที่่�ผมเป็็นเด็็กด้้วย เราต่่างเป็นผ็ลผลิิตของการศึึกษา ที่่�โตเพีียงข้้างเดีียว พอเรีียนจบมาก็็เข้้าสู่่�ตลาดแรงงานในโลก ทุุนนิิยม ส่่วนศัักยภาพที่่�เด็็กแต่่ละคนค้้นพบระหว่่างนั้้�น เมื่่�อไม่่ได้้สอดคล้้องกัับตลาด ก็็จะไม่่ได้้ถููกนำำ มาใช้้ โดยเหตุุ ที่่�เป็็นเช่่นนี้้�ส่่วนหนึ่่�งมาจากหลัักสููตรการศึึกษา และการขาด พื้้�นที่่�และกิิจกรรมการเรีียนรู้้นอกห้้องเรีียน ผมเชื่่�อว่่าการเรีียนรู้้ผ่่านสื่่�ออย่่างการทำำ ละครเป็น็เครื่่�องมืือ ในการค้้นหาศัักยภาพของเยาวชนได้้ เพราะนี่่�คืือส่่วนผสม ระหว่่างจิินตนาการ ความคิิดสร้้างสรรค์์ และการเล่่าถึึงข้้อมููล ที่่�ต้้องการสื่่�อสาร ขณะเดีียวกัันละครก็็เป็นสื่่ ็ �อกลางเชื่่�อมให้้ เยาวชนเข้้าใจในประเด็็นต่่างๆ ของชุุมชนและสัังคม หลัังเรีียนจบ ราวปีี 2544 ผมกัับเพื่่�อนอีีก 2 คน จึึงตั้้�งกลุ่่�ม ‘มานีีมานะ’ โดยเป็็นกลุ่่�มคนทำำ ละครเพื่่�อการศึึกษา ใช้้ละคร โรงเล็็กและละครหุ่่�นเป็็นสื่่�อในการบอกเล่่าเรื่่�องราวต่่างๆ ขณะเดีียวกันก็ั ็เปิิดให้้เยาวชนเข้้ามาร่่วมสร้้างสรรค์์ละครกัับเรา โดยแรกเริ่่�มเราทำำ ละครเพื่่�อพััฒนาเยาวชนในโรงเรีียนก่่อน จากนั้้�นก็็ค่่อยๆ ขยัับมาสู่่�ประเด็็นสัังคมอื่่�นๆ เช่่น โรงไฟฟ้้า จะนะ ที่่�ใช้้ละครเป็็นกระบอกเสีียงสะท้้อนปััญหาของชาวบ้้าน ที่่�อยู่่�ในพื้้�นที่่� และสร้้างความตระหนัักรู้้ถึึงผลกระทบทางอ้้อม ที่่�จะเกิิดขึ้้�นแก่่ผู้้คนในพื้้�นที่่�อื่่�น รวมถึึงชวนให้้ทุุกคนคิิดถึึงวิิธีี การที่่�วิิถีีชีีวิิตชาวบ้้านจะอยู่่�ร่่วมกัับการพััฒนาอย่่างยั่่�งยืืน เป็็นต้้น นอกจากเรื่่�องละคร เรายัังสนใจเรื่่�องสื่่�อและการรัับรู้้ของ ผู้้คนในสัังคม ราวปีี 2550 จึึงขัับเคลื่่�อนกิิจกรรมให้้ผู้ค้ นรู้้ เท่่าทัันสื่่�อ ซึ่่�งก็็เริ่่�มตั้้�งแต่่ในยุุคแรกที่่�สื่่�อโฆษณาพยายาม กล่่อมให้้ผู้้บริิโภครู้้สึึกว่่าตััวเองไม่่สมบููรณ์์อยู่่�ตลอดเวลา เพื่่�อกระตุ้้นการบริิโภคอย่่างไม่่สิ้้�นสุุด ไปจนถึึงการเท่่าทััน โซเชีียลมีีเดีีย ความเป็็นส่่วนตััว ไซเบอร์บู์ูลลี่่� ไปจนถึึงเข้้าใจ ในความเปลี่่�ยนแปลงของสื่่�อที่่�ไม่่เคยหยุุดนิ่่�ง เป็็นต้้น และแน่่นอน เมื่่�อเราสนใจเรื่่�องสื่่�อซึ่่�งหมายถึึงความสััมพันัธ์์ ระหว่่างผู้้คนหรืือเครืือข่่ายบุุคคล จึึงเป็็นไปไม่่ได้้เลยที่่�เราจะ

74 “โอเดีียนเป็็ นห้้างห้้สรรพสิินค้้าค้้รายแรกๆ ของ หาดใหญ่่ เริ่่� มจากการที่่�เพื่่�อนผู้้ป�ระกอบการในย่าน 10 คน ่ รวมตััวกัันเพื่่�อจััดสรรพื้้�นที่่�ขายของภายในอาคารหลัังเดีียว ใครถนััดอะไรก็็ขายสิ่่� งนั้้น บางคน�ดีีลเครื่่�องเขีียนมาขาย กางเกงยีีนส์์ เสื้้�อผ้้าผ้้ผู้้ห�ญิิง และซููเปอร์์ มาร์์เก็็ต เราเริ่่� มต้้นมต้้ ในปีี พ.ศ. 2524 โดยตั้้ง�พื้้�นที่่�อยู่่ตยู่่รงข้้าข้้มศููนย์กา์รค้้าในรค้้ ปััจจุุบััน จนปีี พ.ศ. 2535 ก็ย้้็ายย้้มาเปิิ ดอยู่่ในอาคารสููง 9 ชั้้น ต�รงพื้้�นที่่� ปััจจุุบััน ชื่่�อโอเดีียนมาจากชื่่�อของโรงภาพยนตร์์โอเดีียน ซึ่่�งเคยตั้้�งอยู่่� ในพื้้�นที่่�ของเรามาก่่อน พอโรงหนัังปิิดตััว พวกเราเห็็นว่่าชื่่�อนี้้�ติิด ไปกัับพื้้�นที่่�แล้้ว จึึงตั้้�งชื่่�อห้้างสรรพสิินค้้าเช่่นนั้้�น โดยที่่�ดิินของ ห้้างสรรพสิินค้้าเป็นข็องลููกหลานของพระเสน่่หามนตรีี นายอำำเภอ คนแรกของหาดใหญ่่ ถนนที่่�อาคารตั้้�งอยู่่�ก็็มีีชื่่�อว่่าเสน่่หานุุสรณ์์ ซึ่่�งตั้้�งตามชื่่�อของท่่าน จุุดเด่่นของเราคืือทำำ เลที่่�อยู่่�ใจ กลางเมืือง ทำำ ให้้ทั้้�งคนหาดใหญ่่ นัักท่่องเที่่�ยว และหน่่วยงานที่่�มา หาดใหญ่่เพื่่�อสััมมนาและพัักโรงแรม โดยรอบ สามารถเดิินมาซื้้�อของ ที่่�เราได้้อย่่างสะดวก เรามีสิินค้ ี ้าหลาก หลาย และความที่่�เป็็นห้้างสรรพ สิินค้้าท้้องถิ่น ่� จึึงมัักได้้โปรโมชั่่�น พิิเศษจากแบรนด์สิินค้ ์ ้ามากกว่่า ที่่�อื่่�นๆ ส่่วนหนึ่่�งเพราะห้้างเราหััก เปอร์์เซนต์์เขาน้้อยด้้วย ถ้้าเทีียบกัับ ศูนย์ู์การค้้าขนาดใหญ่่ ซััพพลายเออร์์ จึึงชอบทำำ โปรโมชั่่�นกัับเรา สิินค้้า หลายชนิิดของเราจึึงมีีราคาย่่อมเยา กว่่าห้้างอื่่�นๆ แน่่นอนค่่ะ ทุุกวันนี้้ ั �เราเจอความท้้าทายหลายด้้านมาก ทั้้�งการ แข่่งขันัจากห้้างสรรพสิินค้้าด้้วยกันัเอง การเข้้ามาตีีตลาดออนไลน์์ และพฤติิกรรมของผู้บ้ริิโภคที่่�เปลี่่�ยนไป ไม่่นัับรวมโควิิด-19 ที่่ส่่ �งผล กระทบหนัักจนทำำ ให้้เราต้้องปรัับลดพื้้�นที่่�การขายและพนัักงาน ให้้สอดคล้้องกัับสถานการณ์์ อย่่างไรก็็ตาม ความที่่�โอเดีียนมีีการ บริิหารแบบห้้างหุ้้นส่่วน ซึ่่�งเน้นหลั้ ักบรรษัทภิิ ับาล และความจริิงใจ ต่่อพนัักงาน คู่่�ค้้า และลููกค้้า รวมถึึงการมีีวิินััยในการใช้้จ่่ายและ ลงทุุน นั่่�นเป็็นเหตุุผลสำำคััญที่่�ทำำ ให้้เราอยู่่�รอดมาได้้จนทุุกวัันนี้้� อธิิบายให้้เห็็นภาพ หาดใหญ่่เคยประสบน้ำ ำ�ท่่วมหนััก 3 ครั้้�ง โดยปีี 2543 ถืือว่่าหนัักสุุด เพราะน้ำท่่ ำ� วมเข้้ามาถึึงชั้้�น 1 ของห้้าง สููงถึึง 60 เซนติิเมตร แม้้เราจะเก็็บสิินค้้าขึ้้�นที่่�สููง แต่่ก็็ไม่่รอดอยู่่�ดีี มีีการประเมิินความเสีียหายเฉพาะสิินค้้ามากถึึง 20 ล้้านบาท แต่่โชคดีีมากที่่�เราเป็็นบริิษััทหุ้้นส่่วน จึึงต้้องทำำประกัันภััยไว้้ ถ้้าโอเดีียนมีีเจ้้าของคนเดีียว ก็็อาจมีีความเสีียดายเงิินประกันั และถ้้าไม่่มีีประกััน ช่่วงเวลานั้้�นอาจต้้องเจ็็บหนััก ขณะเดีียวกันัก็็เพราะเรามีีความโปร่่งใสและจริิงใจต่่อคู่่�ค้้า หลัังน้ำ ำ�ลดและเราทำำ ความสะอาดพื้้�นที่่� ซััพพลายเออร์์ทั้้�งหมด ก็็ส่่งสิินค้้าใหม่่มาให้้เราขายพร้้อมโปรโมชั่่�นลดราคาพิิเศษ ช่่วยเหลืือเรา หรืืออย่่างล่่าสุุดที่่�โควิิด-19 ระบาดจนทำำ ให้้ย่่านใจ กลางเมืืองหาดใหญ่่ฟุุบหนัักเพราะไม่่มีีนัักท่่องเที่่�ยวเข้้ามา ร้้านค้้ารอบๆ เราปิิดกิิจการกันัเป็นปี็ ีๆ มีีแต่่โอเดีียน ร้้าน Watsons และร้้านรัังนกที่่�ยัังเปิิดอยู่่� 3 ร้้านในย่่านนั้้�น หาดใหญ่่ในช่่วงนั้้�น เลยยัังไม่่ตายสนิิทเสีียทีีเดีียว จะว่่าไปโอเดีียนเป็น็ ห้้างที่่�ผ่่านวิิกฤตร่่วมกัับคนหาดใหญ่่มา หมดแล้้วนะ ตั้้�งแต่่น้ำำ�ท่่วมใหญ่่ โรคซาร์์ส เหตุุการณ์์ความไม่่สงบ ไฟไหม้้ก็็เจอมาแล้้ว ล่่าสุุดก็็โควิิด-19 นี่่� โดยที่่�ผ่่านมา เราหาได้้ แต่่ทำำ การค้้าอย่่างเดีียว แต่่เรายัังมีกิิีจกรรมที่่� คอยสนัับสนุุนเมืือง และช่่วยเหลืือผู้้คนให้้ผ่่า นวิิกฤตแต่่ละครั้้�งมาได้้ เช่่นล่่าสุุดที่่�เราเป็็น หััวเรี่่�ยวหััวแรงในการแจกอาหารช่่วงโควิิด เป็็นต้้น สำำหรัับพี่่� ความสำำ เร็็จของการทำำ ห้้างสรรพ สิินค้้าคืือการทำำ ให้้ผู้้ขายอย่่างเรา พนัักงาน คู่่�ค้้า และลููกค้้ามีีความสุุข ทุุกคนพึึงพอใจ กัับประโยชน์์ที่่�ได้้ จำำ ได้้เลยว่่าปีี 2555 วัันแรก ที่่�ร้้านกาแฟสตาร์์บััคมาเปิิดสาขาในโอเดีียน และมีีลููกค้้ามารอต่่อคิิวซื้้�อล้้นหลามมาก จนค่ำ ำ� วัันนั้้�นหลัังร้้านปิิด ตััวแทนสตาร์์บััค ที่่�กรุุงเทพฯ โทรมาบอกเราว่่าสาขาที่่�โอเดีียน ทำำ ลายสถิิติิขายดีีที่่�สุุดของประเทศ พอได้้ยิิน เราก็็ดีีใจไปกัับเขาด้้วย ดีีใจที่่�เขาวางใจมาเป็็น คู่่�ค้้าเรา นี่่�แหละที่่�พี่่�คิิดว่่าสำำ เร็็จคู่่�ค้้าเราขายของ ในที่่�เราได้ดี้ี ในฐานะเจ้้าของพื้้�นที่่�ก็็ถืือว่่าเราทำำ สำำ เร็็จแล้้ว พี่่�เห็็นด้้วยนะที่่�เขาเปรีียบเทีียบว่่าหาดใหญ่่เป็็นเมืืองแมว 9 ชีีวิิต ในฐานะที่่�เราเริ่่�มต้นธุุ้รกิิจในยุุคสมััยที่่�การค้้าหาดใหญ่่ รุ่่�งเรืืองที่่�สุุด จนมาถึึงยุุคซบเซาในช่่วงโควิิด-19 ที่่�ใครต่่อใคร ลงความเห็็นว่่าหาดใหญ่่ตายแล้้ว แต่่คุุณมาดููทุุกวัันนี้้�สิิ พอโควิิดซาลง การท่่องเที่่�ยวกลัับมา เมืืองก็็กลัับมาคึึกคัักอีีกครั้้�ง ที่่�สำำคััญ เมืืองหาได้้คึึกคัักจากตลาดของหนีีภาษีีแบบในอดีีต แน่่นอน มัันอาจไม่่ฟู่่ฟ่่าเหมืือนแต่่ก่่อน แต่่สิ่่�งที่่�เป็็นอยู่่�นี้้�ก็็ยั่่�งยืืน กว่่ามาก”

75 นฤมล อมรรััตน์์ วิิทยา กรรมการผู้้� จััดการห้้างสรรพสิินค้้า โอเดีียนแฟชั่่�นมอลล์์

76 “สถานีีวิิทยุุ ม.อ. หาดใหญ่่ FM 88 MHz เดิมิเคยเป็็ น หน่วย่ทดลองด้้านกาด้้รแพร่สั่ญญัาณวิทยุิุของภาควิิชาวิิศวกรรม ไฟฟ้้ า มหาวิิทยาลััยสงขลานคริินทร์์ เมื่่�อ 30 กว่่ าปีีที่่�แล้้ว ล้้ ก่อน่พััฒนาเป็็ นสถานีีวิิทยุุเพื่่�อรองรัับการเรีียนการสอน ต่อ่มาก็มีี ็การปรัับให้้เป็็ นวิิทยุุเพื่่�อประชาสััมพัันธ์์ ธุุรกิิจการค้้า รค้้ จนมาช่วง่ ปีี 2540 พอสถานีีวิิทยุอืุ่ ่�นๆ เน้้นเ น้้ ปิิ ดเพลงเป็็ นหลััก เหมืือนกัันหมด เราเลยปรัับทิิศทางมาเป็็ นการเผยแพร่่ งาน วิิชาการให้้สนุ ุก และทำสื่ำ ่�อบัันเทิิงให้้มีีส าระ เรามีทีีีมงานทั้้�งหมด 17 คน มีีรายการที่่�เราผลิิตเองและนำำของ ผู้้ผลิิตรายอื่่น�มาเผยแพร่่ด้้วยรวมกันว่่ ัา 20 รายการ อาทิิ รายการแลบ้้าน แลเมืืองจััดวันจัั ันทร์์-ศุุกร์์ บ่่ายโมงถึึงห้้าโมงเย็็น ทำำหน้้าที่่�เป็็นสื่่�อ กลางรัับเรื่่�องร้้องทุุกข์์จากผู้้ฟัังเกี่่�ยวกัับประเด็็นเมืืองต่่างๆ รวมถึึง การประสานไปยัังหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องเพื่่�อแก้้ปััญหา หรืือรายการที่่�ผมจััดเองก็มี็ีสภากาแฟ ซึ่่�งผมจะเชิิญวิิทยากร ที่่�มีีความรู้้ด้้านต่่างๆ มาเล่่าประสบการณ์์ และแลกเปลี่่�ยนมุุมมอง รายการหนอนเสวนาที่่�เล่่าถึึงหนัังสืือ รายการลููกทุ่่�งศรีีตรัังที่่�เปิิดเพลง ลููกทุ่่�ง และรายการภาษาสัังสรรค์์ ซึ่่�งคุุยเรื่่�องปรากฏการณ์์การใช้้ ภาษาในยุุคปััจจุุบันั เป็็นต้้น ในส่่วนของการเผยแพร่่งานวิิชาการก็มี็ี 2 รูปูแบบหลััก คืือทีีมงาน ของเรานำำงานวิิจััยนั้้�นมาย่่อยข้้อมููล และเขีียนสคริิปต์์ใหม่่เพื่่�อเล่่าให้้ ผู้้ฟัังฟัังด้้วยภาษาที่่�เข้้าใจง่่ายและชวนติิดตาม กัับอีีกรูปูแบบคืือ ชวนนัักวิิชาการเจ้้าของผลงานมาคุุยกัับเราโดยตรงเลย ซึ่่�งจะกระจาย ไปตามรายการต่่างๆ ของสถานีี แน่่นอนที่่�ว่่าพอยุุคสมััยเปลี่่�ยนไป จำำนวนคนฟัังวิิทยุุก็็ลดลง แต่่ถึึงอย่่างนั้้�น การเปลี่่�ยนแปลงก็็กลัับช่่วยหนุุนเสริิมการทำำ งานของ เราให้้มีีประสิิทธิิภาพขึ้้�นหลายด้้าน เช่่น จากเดิิมที่่�เราจััดรายการทาง วิิทยุุอย่่างเดีียว เราก็หั็นัมาทำำไลฟ์ส์ตรีีม ทำำ podcast ไปจนถึึงอััดรายการ ทางยููทููป เรายัังมีีเพจเฟซบุ๊๊�คที่่�เปิิดรัับคำำติิชมจากผู้้ฟััง จากที่่�เมื่่�อก่่อนผู้้ฟััง จะทำำ ได้้แค่่โทรศััพท์์มาที่่�สถานีีอย่่างเดีียว ก็็สามารถตั้้�งกระทู้้ ในเพจได้้ ซึ่่�งเรายัังทำำ กลุ่่�มเฟซบุ๊๊�คแยกย่่อยไปตามรายการต่่างๆ เช่่น แลบ้้านแลเมืือง ที่่�เปิิดให้้แลกเปลี่่�ยนมุุมมองเกี่่�ยวกัับเมืืองหาดใหญ่่ แลบ้้านแลเมืืองการเมืือง ที่่�เน้้นเรื่่�องการเมืืองโดยตรง เฝ้้าน้ำ ำ�เฝ้้าฟ้้า หน้้าฝน ที่่�เป็น็กลุ่่�มเฝ้้าระวัังภััยพิิบััติิ เป็็นต้้น ขณะเดีียวกััน เมื่่�อทุุกอย่่างมัันเป็็นออนไลน์์ จากเดิิมที่่�เรามีีผู้้ฟััง จำำกััดในพื้้�นที่่�กระจายเสีียง คืือ 16 อำำ เภอในสงขลา บางอำำ เภอใน จัังหวััดใกล้้เคีียง ทุุกวัันนี้้�คนหาดใหญ่่ที่่�อยู่่�เชีียงใหม่่หรืือต่่างประเทศ ก็็สามารถฟัังรายการได้้ เพราะเรามีีแอปพลิิเคชั่่�นทางแอนดรอยด์์ และสถานีีวิิทยุุออนไลน์์ ความที่่ผ�มทำำรายการวิิทยุุและอยู่่กั� ับประเด็นต่่ ็างๆ ของเมืืองมานาน เมื่่�อพี่่�เจี๊๊�ยบ (สิิทธิิศัักดิ์์� ตัันมงคล) ทำำ โครงการคลองเตยลิิงก์์ เลยก็็ได้้ รัับชวนให้้เป็็นเครืือข่่ายและทีีมวิิทยากรของโครงการ โดยผมทำำ 2 กิิจกรรมหลััก คืือเป็็นวิิทยากรนำำชมย่่านชุุมชนเลีียบคลองเตยใน กิิจกรรม ‘เดิินเมืือง’ ชวนคนหาดใหญ่่ด้้วยกันั สำำ รวจเมืืองเราด้้วยการ เดิินเท้้า มองเห็็นในสิ่่�งที่่�เราอาจมองข้้าม และมองให้้เห็็นคุุณค่่า ของเมืือง เพื่่�อจะได้้ประเมิินว่่าเราคิิดกัับสิ่่�งต่่างๆ ของเมืืองอย่่างไร เรารัักมัันไหม และถ้้ารััก เราจะทำำยัังไงกัับเมืืองของเราต่่อไป กัับอีีกโครงการคืือเป็็นคนนำำเสวนา ‘หาดใหญ่่ทอล์์ค’ (Hat Yai Talk) ซึ่่�งก็็ใช้ทั้ ักษะของการเป็็นผู้้จััดรายการวิิทยุุทำำ podcast ชวน ผู้้เชี่่�ยวชาญของเมืืองในด้้านต่่างๆ มาแลกเปลี่่�ยนกัับพี่่�เจี๊๊�ยบในทุุก สัปัดาห์์ มาดูวู่่าเรามีีกลไกอะไรบ้้างที่่�จะช่่วยพััฒนาเมืืองหาดใหญ่่จาก ทุุนเดิิมที่่�เรามีีอยู่่� ทั้้�งการออกแบบ การหาภาคีีเครืือข่่าย หรืือการ ค้้นหาคุุณค่่าให้้คนหาดใหญ่่ภููมิิใจในสิ่่�งที่่�เรามีี อัันที่่�จริิงคลองเตยทุุกวัันนี้้�ไม่่ได้้มีีบทบาทต่่อชีีวิิตคนหาดใหญ่่ เหมืือนก่่อน คลองหลัักที่่�ใช้้ระบายน้ำ ำ� คืือคลองอู่่�ตะเภาซึ่่�งอยู่่�ทางซีีก ตะวัันออกของเมืือง ส่่วนทิิศใต้้เรามีีคลองหวะเชื่่�อมกัับอู่่�ตะเภา หาดใหญ่่เมื่่�อก่่อนเป็นที่่ ็ �ลุ่่�ม น้ำ ำ� เลยท่่วมตลอด ซึ่่�งมันัเอื้้�อต่่อการทำำ การเกษตรกรรม พอพ้้นหน้้าน้ำ ำ� พื้้�นที่่�ในเมืืองที่่�ลุ่่�มต่ำที่่ ำ� �สุุดจะเหลืือ ร่่องรอยทางน้ำ ำ�ไหล จนเกิิดเป็็นลำำคลองตััดใจกลางเมืือง นั่่�นคืือ ที่่�มาของคลองเตย สัักราว 40 ปีก่่ ีอน คนหาดใหญ่่ยัังลอยกระทงที่่�คลองเตยอยู่่�เลยนะ เพราะมัันเป็็นแหล่่งน้ำ ำ�ที่่�ใกล้้เมืืองที่่�สุุด แต่่พอเมืืองมีีความหนาแน่่น มากขึ้้�น น้ำ ำ�ในคลองก็็เริ่่�มเสีีย เทศบาลในยุุคหนึ่่�งเห็็นว่่าน้ำ ำ� มัันเน่่า ก็็ดาดคลองปิิดหลายช่่วงเป็็นระยะทางหลายกิิโลเมตรเลย ความน่่าสนใจคืือคลองนี้้�มัันอยู่่�คู่่�วิิถีีชีีวิิตคนหาดใหญ่่มาเนิ่ ่� นนาน เราเห็็นมัันทุุกวััน เห็็นจนชิินตา เห็็นจนหลายคนไม่่ได้้นึึกว่่านี่่�คืือ ลำำคลองด้้วยซ้ำำ� โครงการคลองเตยลิิงก์ข์องพี่่�เจี๊๊�ยบพยายามปลุุก ความรัับรู้้ของคนหาดใหญ่่กัับคลองสายนี้้� โดยเริ่่�มจาก 10 ชุุมชน

77 ที่่�อยู่่�ติิดริิมคลองก่่อน เพราะพวกเขามีีบทบาทเสมืือน เจ้้าของพื้้�นที่่� ถ้้าเราทำำพื้้�นที่่�เลีียบคลองให้้ดีี เมืืองมัันดีีขึ้้�นได้้ อีีกเยอะ เพราะข้้อดีีของการดาดถนนปิิดคลองของ เทศบาลในอดีีตมัันทำำ ให้้เกิิดทางทางเท้้าในเมืืองเพิ่่�ม บางส่่วนของริิมคลองปลููกต้้นไม้้ได้้ ถ้้าเราพััฒนาให้้ดีี คนหาดใหญ่่มาใช้้ประโยชน์์จากมันัได้้อีีกเยอะ ทั้้�งพื้้�น ที่่�สััญจร พื้้�นที่่�สัันทนาการ และพื้้�นที่่�กิิจกรรมต่่างๆ ของชุุมชน แน่่นอน การขัับเคลื่่�อนให้้เทศบาลเป็็นเจ้้าภาพ ภููมิิทััศน์์ริิมคลองเป็็นกลไกสำำคััญ แต่่การพััฒนาจะไม่่ ยั่่�งยืืนเลยถ้้าคนในพื้้�นที่่�ไม่่เข้้าใจ ผมจึึงเห็็นด้้วยกัับ พี่่�เจี๊๊�ยบว่่าการเริ่่�มคุุยกัับทุุกภาคส่่วนก่่อนคืือสิ่่�งจำำเป็็น ทั้้�งการชวนเดิินเมืือง หรืือการจััดรายการชวนผู้้รู้้ต่่างๆ มาแลกเปลี่่�ยนมุุมมองการพััฒนาเมืือง จะว่่าไปแล้้วก็็เหมืือนการพััฒนาสองด้้านให้้มาบรรจบ กััน ด้้านหนึ่่�งคืือการร่่วมกัับหน่่วยงานรััฐปรัับภููมิิทััศน์์ที่่� ตอบโจทย์์คนในเมืือง กัับอีีกด้้านคืือพััฒนาคนในพื้้�นที่่� ให้้ตระหนัักในคุุณค่่าและความเป็็นเจ้้าของ คลองเตยลิิงก์์ จึึงไม่่ได้มี้ผีลลััพธ์์แค่่ในเชิิงพื้้นที่่� � แต่่ยัังรวมถึึงการมีส่่ ีวน ร่่วมของผู้้คน เป็็นโมเดลในการพััฒนาเมืืองที่่�ยั่่�งยืืน ทีีเดีียวนะ” พอยุคสมัยเปลี่ยนไป จำ นวนคนฟังวิทยุ ก็ลดลง แต่ ถึงอย่ างนั้ น การเปลี่ยนแปลงก็กลับช่ วย หนุนเสริมการทำ งานของเรา ใหมีประสิทธิภาพขึ้นหลายด ้ ้ าน บัญัชร วิิเชีียรศรีี ผู้้ช่�วย่หััวหน้้าน้้สถานีีวิิทยุุ ม.อ. หาดใหญ่่ https://www.facebook.com/PSUBroadcast/

78

79 “อาตมาเป็็ นคนสมุทรสุาคร บวชอยู่่กยู่่รุุงเทพฯ ได้้ 6 ปีี ช่วง่ ปีี พ.ศ. 2514 พระอาจารย์ว่์ ่ วยจง เจ้้าอาวาจ้้ส วััดฉื่่�อฉาง ถึึงแก่มร่ณภาพ อาตมาจึึงเดิินทางมาหาดใหญ่่ เป็็ นครั้้�งแรกเพื่่�อร่่ วมงานศพ และช่วย่ดูวัูัดนี้้ต่�อ จน่ ปีี พ.ศ. 2517 เขาก็็ให้้เป็็ นเจ้้าอาวาจ้้ส จึึงต้้องอต้้ยู่่ที่ วั่� ัดแห่ง่ นี้้�ไม่่ ได้้ไป ไหนตั้้งแ�ต่นั้้ ่น� ฉื่่�อฉางเป็นคำ็ ำภาษาจีนีเพี้้�ยนมาจาก ‘ฉื่่�อซ่่านซื่่�อ’ แปลว่่าเมตตา กรุุณา แต่่เดิิมที่่�นี่่�เป็็นศาลเจ้้าลื่่�อโจ๊๊ว ก่่อตั้้�งมาตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. 2479 โดยพ่่อค้้าชาวจีนที่่ ี �มาทำำ การค้้าที่่ห�าดใหญ่่ ก่่อนจะมีีการยกสถานะ เป็็นวััดในปััจจุุบันั ตอนอาตมามาอยู่่�ที่่�นี่่�ใหม่่ๆ หาดใหญ่่ยัังไม่่พลุุกพล่่านเหมืือน ทุุกวันนี้้ ั � บ้้านเรืือนยัังเป็็นไม้้มุุงจาก ส่่วนวััดก็็เป็น็เรืือนไม้ชั้้้�นเดีียว มุุงกระเบื้้�องข้้าวหลามตััด ถนนหนทางหลายสายยัังเป็็นลููกรััง และน้ำ ำ� ก็็ท่่วมเข้้ามาในเมืืองบ่่อย ปีี พ.ศ. 2531 หาดใหญ่่มีีน้ำ ำ�ท่่วม ใหญ่่เข้้ามาครึ่่�งวััด อาตมาต้้องย้้ายไปอยู่่�บนชั้้�นสองของบ้้านไม้้ที่่� อยู่่�ด้้านหลัังอยู่่�พัักใหญ่่ จนน้ำ ำ� ลดอาคารของวััดก็็โทรมจนแทบ ไม่่เหลืือสภาพเดิิม วััดฉื่่�อฉางได้้รัับการบููรณะหลัังจากน้ำท่่ ำ� วมครั้้�งนั้้�น เป็็นอาคาร คอนกรีีตเสริิมเหล็็กสููง 4 ชั้้�น อาตมาเป็็นคนคุุมการก่่อสร้้างเอง โดยเปิิดตำำราสถาปััตยกรรมวััดจีนี และมาคััดดููว่่าอัันไหนเหมาะ กัับของเราบ้้าง ส่่วนกระเบื้้�องที่่�โยมเห็็นอาตมากัับญาติิโยมก็็ช่่วย กัันออกแบบลวดลาย ใช้ช่่ ้างกระเบื้้�องที่่�เป็็นคนหาดใหญ่่เผาและ ทำำ ให้้นี่่�แหละ แต่่ก็็ลองผิิดลองถููกอยู่่�นานกว่่าจะติิดตั้้�งได้้ครบ อย่่างที่่�เห็็น สัังเกตดูกู่่อนจะเข้้ามา บริิเวณรั้้�ววััด อาตมาได้้ให้้ช่่างถอด แบบภาพถ่่ายเก่่าของเมืืองหาดใหญ่่ในยุุคสมััยต่่างๆ มาเป็น็ลวดลาย กระเบื้้�อง สะท้้อนภาพของการเปลี่่�ยนผ่่านของเมืืองเมืืองนี้้� หาดใหญ่่มีน้ำีำ�ท่่วมใหญ่่อีีกครั้้�งตอนปีี 2543 และหลัังจากนั้้�น ในหลวงรััชกาลที่่� 9 ก็็รัับสั่่�งให้้มีีการขุุดคลองระบายน้ำ ำ� รอบเมืือง เพิ่่�มเติิมจำำนวน 7 สาย หลัังจากนั้้�นน้ำ ำ� จากทางปััตตานีีและสะเดา ก็็ไม่่ไหลเข้้าท่่วมเมืืองหาดใหญ่่อีีก น้ำ ำ� ก็็ไม่่ท่่วมเข้้าวััดอาตมาด้้วย วััดฉื่่�อฉางเป็็นศููนย์์รวมใจของคนไทยเชื้้�อสายจีีนในหาดใหญ่่ ทุุกปีีเราจะจััดเทศกาลตรุุษจีีน สารทจีีน ทิ้้�งกระจาด กิินเจ และอื่่�นๆ ซึ่่�งไม่่เพีียงคนในท้้องที่่� แต่่นัักท่่องเที่่�ยวชาวมาเลเซีีย และสิิงคโปร์์ก็็มาร่่วมด้้วย โดยวััดอาตมาจะเน้้นการสวดมนต์์ ไม่่มีีการประทัับทรง ปีีนี้้�อาตมาอายุุ 84 ปีีแล้้ว อยู่่�หาดใหญ่่จนเห็็นความเปลี่่�ยน แปลงทุุกอย่่าง ตั้้�งแต่่ยุุคที่่�เมืืองพลุุกพล่่านมากๆ มาจนถึึงเงีียบ สนิิทจนไม่่มีีใครมาเข้้าวััดเลยในช่่วงโควิิด อาตมาแก่่แล้้ว จึึงไม่่ได้้ มีีมุุมมองอะไรต่่ออนาคตของเมืืองนััก แต่่ในฐานะที่่�เราอยู่่�ที่่�นี่่� ก็็พร้้อมต้้อนรัับญาติิโยมที่่�มาวััด ทั้้�งมาไหว้้พระ หรืือมาปรัับทุุกข์์ ก็็จะช่่วยเท่่าที่่�อาตมาจะช่่วยได้้” พระอาจารย์จีี์นธรรมมานุุกร (เย็็นเฮ้้ า) เจ้้าอาวาจ้้สวััดฉื่่�อฉาง อาตมาได้ ใหช้่ างถอดแบบภาพถ่ ายเก่ าของเมืองหาดใหญ่ ในยุคสมัยต่ างๆ มาทำ เป็ นลวดลายกระเบื้องบริเวณรัววัด ้ สะท้ อนภาพของการเปลี่ยนผ่ านของเมืองเมืองนี้

80

81

82 “ปีี 2565 นี้้� a.e.y.space จะมีีอายุุครบ 10 ปีี เรีียกได้้ ว่่ าอาร์์ ทสเปซแห่ง่ นี้้ถืื�อเป็็ นส่่ วนสำำคัญที่ัทำ่� ำ ให้้สมดุ ุลชีีวิิตของ ผมตลอดระยะเวลาที่ผ่่�าน่มานี้้�ลงตััวก็็ไม่ผิ่ ิดนััก ผมออกจากงานประจำำ ในฐานะอาร์ท์ ไดเรคเตอร์ข์องค่่ายเพลงแห่่ง หนึ่่�งที่่�กรุุงเทพฯ เพื่่�อกลัับมาสงขลาเมื่่�อราว 15 ปีก่่ ีอน ความที่่�ครอบ ครััวมีีธุุรกิิจทำำประมงและส่่งออกอาหารทะเลจึึงต้้องมาช่่วยเขา แต่่ ทำำ ไปได้้สัักพัักก็็พบว่่านี่่�ไม่่ใช่่ทาง เลยหาเวลาไปรัับงานกราฟิิกดีีไซน์์ ที่่ห�าดใหญ่่มาทำำบ้้าง เพราะเป็น็งานที่่ผ�มถนััดและสนุุกกัับมันัมากกว่่า พอรัับจ๊๊อบกราฟิิกดีีไซน์์มากเข้้าก็็อยากเปิิดสตููดิิโอออกแบบที่่�นี่่� แต่่ก็็รู้้กันว่่ ัาผู้้ประกอบการต่่างจัังหวััดมัักไม่่ลงทุุนกัับค่่าออกแบบ ผมจึึงตััดสิินใจเปิิดโรงพิิมพ์์ครบวงจรชื่่�อ Print Up ซึ่่�งทำำ ให้้ผมยัังคง ทำำ งานที่่�ตััวเองถนััด โดยสามารถนำำมููลค่่าของงานออกแบบไปรวม อยู่่�กัับสิ่่�งพิิมพ์์ที่่�ผลิิตได้้ ธุุรกิิจโรงพิิมพ์์เป็น็ไปด้้วยดีี เรามีลูีูกค้้าทั้้�งผู้้ประกอบการ หน่่วยงานรััฐ และสถาบันัการศึึกษาในสงขลาและใกล้้เคีียง ทำำ ไปได้สั้ักพััก ก็็พอดีี กัับที่่�ผมไปเห็็นว่่ามีีตึึกเก่่าบนถนนนางงามในย่่านเมืืองเก่่าสงขลา ประกาศขาย อาคารหลัังนี้้�เคยเป็็นภััตตาคารขึ้้�นชื่่�อซึ่่�งผ่่านช่่วงรุ่่�งเรืือง มาหลายปีีแล้้ว ผมตััดสิินใจซื้้�อมััน เพื่่�อไปบููรณะเป็็นพื้้�นที่่�แสดง งานศิิลปะ ซึ่่�งเป็็นสิ่่�งที่่�ไม่่เคยมีีมาก่่อนในเมืืองเมืืองนี้้� ย้้อนกลัับไปเมื่่�อ 10 ปีที่่�แล้้ว ย่่านเมืืองเก่่าสงขลาไม่่ได้้เป็็นแหล่่ง ท่่องเที่่�ยวที่่�มีีความคึึกคัักเหมืือนทุุกวัันนี้้� ที่่�นี่่�เป็็นชุุมชนชาวประมง ที่่�มีีหอพัักราคาถููก คาราโอเกะ และซ่่อง แต่่อาคารเก่่าในย่่านนี้้�สวย งามและมีีคุุณค่่าทางสถาปััตยกรรมมาก โดยผู้้ที่่�มีีส่่วนจุุดประกายให้้ ผมบููรณะตึึกในย่่านคืือ พี่่�โก๋๋-นพดล ขาวสำำ อางค์์ ที่่�มาซื้้�อตึึกและ รีีโนเวทก่่อนหน้้า ผมไปปรึึกษาพี่่�โก๋๋เรื่่�องตึึก และชวนให้้เขามาเป็็น ศิิลปิินที่่�มาแสดงงานคนแรกในตึึกหลัังนี้้�เสีียด้้วยเลย a.e.y.space แตกต่่างจากที่่�อื่่�นตรงเราไม่่ใช่่แกลเลอรี่่�เชิิงพาณิิชย์์ กล่่าวคืือผมไม่่ได้้เปิิดที่่�นี่่�มาเพื่่�อขายงานศิิลปะเป็็นหลััก หากเป็็นการ ชัักชวนศิิลปิินที่่�ผมสนใจและเขาก็สน็ ใจที่่�อยากทำำ งานที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับ เมืืองสงขลามาทำำ งานร่่วมกััน ขณะเดีียวกัันก็็มีีการจััดฉายภาพยนตร์์ เวิิร์์คช็็อป และเสวนาต่่างๆ หวัังให้้กิิจกรรมทางศิิลปะที่่�เกิิดในพื้้�นที่่� เล็็กๆ ของเราจะมีีส่่วนสร้้างชีีวิิตชีีวาให้้กัับเมืือง ก็็ค่่อยๆ ทำำ ไป เราขยัับเข้้าหาผู้ค้น และผู้ค้นขยัับเข้้าหาเรา ให้้ที่่นี่่� �เป็นส่่ ็วนหนึ่่�งของย่่าน และไม่่มากก็็น้้อย เป็็นส่่วนส่่งเสริิมให้้เมืืองแห่่งนี้้�น่่าอยู่่� ส่่วนเหตุุผลที่่�ทำำ ให้้ผมสามารถทำำ แกลเลอรี่่�ที่่�ไม่่เคยสร้้างรายได้้ อะไรมาได้้ตั้้�ง 10 ปีี คืือการที่่�ผมมีีธุุรกิิจโรงพิิมพ์์ซึ่่�งเป็็นอาชีีพหลััก ของผมนั่่น�แหละครัับ ผมถืือคติิทำำงานที่่�ได้้เงิินมาเยอะๆ เพื่่�อแบ่่งราย ได้้มาทำำ ในสิ่่�งที่่�เราอยากทำำ เป็็นการหล่่อเลี้้�ยงหััวใจ ขณะเดีียวกััน การทำำ โรงพิิมพ์์ก็็ช่่วยสนัับสนุุนการปริ้้�นท์์ภาพถ่่าย ป้้าย สติ๊๊�กเกอร์์ ใบปลิิว หรืือเอกสารประกอบนิิทรรศการในแต่่ละครั้้�งด้้วย ก็็เป็น็ ธุุรกิิจที่่�ช่่วยประหยััดต้้นทุุนโครงการที่่�ผมทำำด้้วยใจรัักนี้้�ไปในตััว นอกจากการได้้ทำำ งานร่่วมกัับเครืือข่่ายคนทำำ งานสร้้างสรรค์์และ กลุ่่�มนัักพััฒนาเมืืองหลายต่่อหลายรุ่่�น การมีีอยู่่�ของ a.e.y.space ยััง เป็็นเหมืือนพื้้�นที่่�กลางที่่�พร้้อมร่่วมงานกัับหน่่วยงานที่่�ประสงค์์เข้้ามา ทำำ งานเชิิงสร้้างสรรค์์ในเมืืองเก่่าสงขลา เช่่นที่่�เคยร่่วมงานกัับ สำำ นัักงานส่่งเสริิมเศรษฐกิิจสร้้างสรรค์์ (CEA) ทำำนิิทรรศการภาพ ถ่่ายบุุคคลในย่่านเมืืองเก่่า Portrait of Songkhla (2020) ตามมาด้้วย Made in Songkhla (2021) ที่่�ชวนนัักออกแบบรุ่่�นใหม่่มาจัับคู่่� ผู้้ประกอบการในย่่านเพื่่�อพััฒนาสิินค้้าร่่วมกััน หรืือที่่�ทางเราเป็็นเจ้้าภาพนอกพื้้�นที่่�ของตััวเอง อย่่างที่่�เพิ่่�งจััดไป คืือการฉายภาพยนตร์์กลางแปลง ‘Singorama สงขลาภาพยนตร์์’ ซึ่่�งเปลี่่�ยนโรงงิ้้�วภายในศาลเจ้้าพ่่อหลัักเมืืองสงขลา ให้้กลายมา เป็็นที่่�ฉายหนััง และชวนทุุกคนล้้อมวงนั่่�งชมด้้วยกััน ด้้วยเสีียงตอบรัับอย่่างดีีเยี่่�ยมจากคนสงขลา เราจึึงมีีแผนจะจััดงาน ซิิงโกรามาอย่่างต่่อเนื่่�อง โดยจะหมุุนเวีียนจััดตามสถานที่่�ต่่างๆ ของเมืือง ไม่่ว่่าจะริิมทะเลสาบ ริิมชายหาด หรืือภายในป่่าสน เราอยาก ให้้บรรยากาศของการฉายหนัังทำำ ให้้เมืืองแห่่งนี้้�มีีสีีสััน และเปิิดให้้ ผู้้คนคิิดถึึงการใช้พื้้้ �นที่่�ของเมืืองอย่่างสร้้างสรรค์์ต่่อๆ ไปด้้วย แม้้จะผ่่านมา 10 ปีีแล้้ว แต่่ทุุกวัันนี้้�ผมก็็ยัังตื่่�นเต้้นกัับการได้้ทำำ อาร์์ทสเปซแห่่งนี้้�เหมืือนในขวบปีีแรกอยู่่�เลยนะ ตื่่�นเต้้นที่่�ได้้ร่่วมงาน กัับศิิลปินิ ได้้ทำำกิิจกรรมหรืือเปิิดพื้้นที่่� �ให้้หน่่วยงานต่่างๆ มาทำำกิิจกรรม เพื่่�อคนสงขลา และที่่�สำำคััญคืือดีีใจที่่�เรามีีส่่วนในการจุุดประกาย ให้้คนรุ่่�นใหม่่กลัับบ้้านเกิิด เพื่่�อเริ่่�มธุุรกิิจหรืือโปรเจ็็กต์์ที่่�น่่าสนใจ ในย่่าน อย่่างที่่�บอกว่่าพื้้นที่่� �แห่่งนี้้�ทำำ ให้้ชีีวิิตผมมีสีมดุุล ได้้ทำำงานที่่มี� ีรายได้้ แน่่นอน เพื่่�อนำำ รายได้้มาทำำ โครงการศิิลปะที่่�เรารััก ขณะเดีียวกััน แม้้สิ่่�งที่่�เราทำำ ไม่่ได้ยิ่้่�งใหญ่่อะไร แต่่ความที่่�สงขลาเป็น็เมืืองราชการ ที่่�ผ่่านมาอีีเวนท์์ในเมืืองทั้้�งหมดก็็ล้้วนเป็นอี็ ีเวนท์์แบบข้้าราชการ ถ้้าเราไม่่ลุุกขึ้้�นมาทำำ สงขลาก็็อาจเป็น็แบบนั้้�นต่่อไป ผมจึึงคิิดว่่าสิ่่�ง ที่่�ทำำ มาทั้้�งหมดนี้้� ก็็มีีส่่วนสร้้างสมดุุลให้้เมืืองเมืืองนี้้� และทำำ ให้้คนรุ่่�น ใหม่่เห็็นว่่าสงขลาก็็เป็็นเมืืองของพวกเขาด้้วยเช่่นกันั”

83 ปกรณ์์รุุจิริะวิิไล นัักออกแบบและเจ้้าของ a.e.y.space จ้้สงขลา https://www.facebook.com/Aeyspace/ ผมถือคติ ทำ งาน ที่ได้ เงินเยอะๆ เพื่อแบ่ งรายได้ มาทำ ในสิ่ งที่เรา อยากทำ เป็ นการ หล่ อเลี้ยงหัวใจ

84

85

86 “บริิษััท โพธิ์์�ทองขนส่่ ง (2505) จำกัำ ัด เริ่่� มต้้นมต้้ ปีี พ.ศ.2505 ตั้้งแ�ต่รุ่่่ รุ่่ นคุุณปู่่� ค่่ ะ เราเป็็ นบริิษััท ที่่�ได้้สััมปทานเดิินรถเส้้นทางระหว่่ างอำำ เภอหาดใหญ่่ ไปยััง อำำเภอเมืืองสงขลา เริ่่� มมาตั้้งแ�ต่ยั่ ังเป็็ นรถบัสัความยาว 12 เมตร ก่อนจะป ่รัับชนิิดของรถไปตามยุุคสมััย โดยวิ่่� งอยู่่ สองเส้้นทางคืือสายเก่าและ่สายใหม่่ ย้้อนกลัับไปเมื่่�อ 60 ปีีที่่�แล้้ว สมััยนั้้�นคนส่่วนใหญ่่ยัังไม่่มีีรถส่่วนตััว กิิจการ เดิินรถของเราจึึงเฟื่่�องฟููมาก เพราะผู้้คนต้้องเดิินทางไป-กลัับสองเส้นท้างนี้้� ตลอด เราทำำ รถบััสขนาดใหญ่่ที่่�บางรอบจุุคนเกืือบร้้อย ออกทุุกๆ 5 นาทีี ตั้้�งแต่่ 6 โมงเช้้าถึึงหนึ่่�งทุ่่�ม แต่่ทุุกวัันนี้้�เราไม่่ใช้้รถบััสแล้้ว หัันมาใช้้รถตู้้ปรัับ อากาศและรถสองแถวแทน รถตู้้จะคิิดราคา 34 บาท ตลอดสาย ส่่วนรถ สองแถวจะเริ่่�มที่่� 10-24 บาท ขึ้้�นอยู่่�กัับระยะทาง โดยรถสองแถวก็็ยัังได้้รัับ ความนิิยมอยู่่� เพราะมีพ่่ ีอค้้าแม่่ค้้าขนอาหารมาขายในหาดใหญ่่ใช้้เป็็นประจำำ หรืือแรงงานต่่างด้้าวที่่มี� ีรายได้จำ้กัำ ัด พวกเขาก็็จะเลืือกใช้้รถสองแถวที่่�ราคาถููกกว่่า แม้้จะเป็็นการให้้บริิการการเดิินรถตามเส้้นทาง แต่่เราก็็พััฒนาการบริิการ มาตลอด ตั้้�งแต่่เรื่่�องพื้้น�ฐานอย่่างความปลอดภััย ความตรงเวลา และความสะอาด ไปจนถึึงการใช้้เทคโนโลยีีใหม่่ๆ เข้้ามา เช่่น การใช้้ GPS ระบุุตำำแหน่่งรถเพื่่�อ คำำนวนระยะเวลาการรอรถของผู้โดย ้ สาร ระบบสแกนจ่่ายค่่าโดยสาร และอื่่�นๆ รวมถึึงแผนการเปลี่่�ยนมาใช้้รถ EV แทนเครื่่�องยนต์กิินน้ำ ์ ำ� มัันในอนาคต ทั้้�งนี้้� บริิษัทขัองเรายัังร่่วมเป็น็เครืือข่่ายโครงการคลองเตยลิิงก์์ ซึ่่�งเป็น็โครงการ เมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ของหาดใหญ่่ด้้วย เราเข้้าร่่วมในฐานะภาคเอกชนพร้้อมกัับ ผู้้ประกอบการรายอื่่�นๆ เพื่่�อพััฒนาโครงการเส้้นทางเดิินรถประจำทำางเส้นท้าง ใหม่่ของเมืืองหาดใหญ่่ แต่่ไหนแต่่ไร หาดใหญ่่เราไม่่มีีรถประจำทำางสาธารณะ มีก็ี็แต่่รถตุ๊๊�กตุ๊๊�กที่่� จะไม่่มีีเส้นท้างประจำำ อยู่่�ที่่�ผู้้โดยสารจะโบกรถ ตกลงค่่าโดยสาร และไปตาม จุุดหมายของผู้้โดยสารแต่่ละราย ขณะที่่�คนหาดใหญ่่ส่่วนใหญ่่เลืือกที่่�จะมีี รถส่่วนตััวมากกว่่า และนั่่�นเป็็นสาเหตุุทำำ ให้้ช่่วงเช้้าและเย็็น เมืืองของเราจึึงรถ ติิดหนัักไม่่แพ้้กรุุงเทพฯ ก็็พอดีกัีับที่่�โครงการคลองเตยลิิงก์์ของอาจารย์์เจี๊๊�ยบ (สิิทธิิศัักดิ์์� ตัันมงคล) มีีแผนการจะปรัับปรุุงภููมิิทััศน์์รอบคลองเตยซึ่่�งตััดผ่่านใจกลางเมืือง โดยจะทำำ เส้้นทางเดิินรถเลีียบคลองด้้วย เราจึึงเห็็นตรงกัันว่่าน่่าจะทำำ รถประจำำทาง สาธารณะมาวิ่่�งเส้นท้างนั้้น� เพราะเส้นท้างดัังกล่่าวเชื่่�อมจุุดที่่�ผู้ค้ นมีีความต้้องการ ใช้้รถเยอะ ไม่่ว่่าจะเป็็นสถานีีรถไฟ โรงเรีียน โรงพยาบาล และท่่ารถ

87 เราก็็เลยมาคุุยกัันถึึงเรื่่�องรถที่่�จะมาวิ่่�ง ก็็ไม่่ต้้องไปหาไหนไกลเลย ปััจจุุบัันหาดใหญ่่เรามีีรถตุ๊๊�กตุ๊๊�กวิ่่�งในเมืืองอยู่่�ราว 2,000 คััน เรานำำ บางส่่วนมาวิ่่�งประจำทำางและเก็็บค่่าโดยสารแบบราคาเดีียวได้้ไหม ในเฟสแรกเราก็็ทำำ เส้้นทางและปรึึกษากัับผู้้ประกอบการเดิินรถ เขาก็็เห็็นด้้วยที่่�ราคา 15 บาทตลอดสาย โดยนำำร่่องด้้วยการนำำตุ๊๊�กตุ๊๊�ก มาวิ่่�งประจำำทางที่่� 15 คัันต่่อเส้้นทาง เบื้้�องต้้นเราตั้้�งไว้้ที่่� 2 เส้้นทาง เพราะถ้้ามีตุ๊๊ี�กตุ๊๊�กวิ่่�งประจำำเส้้นทางด้้วยค่่าโดยสารที่่�แน่่นอน นัักเรีียน นัักศึึกษา คนทั่่�วไป และนัักท่่องเที่่�ยวก็็มาใช้้ได้้ ก็็ช่่วยลด ความหนาแน่่นของจราจรในชั่่�วโมงเร่่งด่่วนไปได้้เยอะ และเราก็นำ็ำ โครงการนี้้�ไปเสนอกัับทางเทศบาลซึ่่�งทางเทศบาลก็็เห็นด้็ ้วยและ รัับไปดำำเนิินการต่่อ ที่่�เล่่ามาเป็น็โครงการในเฟสแรกที่่�อยู่่�ระหว่่างการศึึกษา โดยโครงการ ในเฟสสอง เรามีีแผนจะเปลี่่�ยนเครื่่�องยนต์์ของรถตุ๊๊�กตุ๊๊�กที่่�วิ่่�งประจำำ เส้้นทางให้้กลายเป็็นรถ EV ทั้้�งหมด ก็็ได้้แนวร่่วมเป็็นทีีมนัักวิิจััยจาก มหาวิิทยาลััยสงขลานคริินทร์์ในการทดลองอยู่่� ซึ่่�งถ้้าตรงนี้้�สำำ เร็็จ และโครงการมีีผู้โดย ้ สารต่่อเนื่่�องจนกลายเป็นท็างเลืือกใหม่่ในการเดิิน ทางได้้ ก็็จะช่่วยลดมลภาวะทางอากาศในเมืืองหาดใหญ่่ไปได้้มาก นอกจากนี้้�ในฐานะที่่�เรามีีความรู้้และประสบการณ์์ในการเดิินรถ เราก็็นำำเทคโนโลยีีอย่่าง GPS คำำนวณระยะเวลา การจััดการเรื่่�องจุุด จอดรัับ และการจ่่ายเงิินออนไลน์์มาเสริิมเพื่่�อทำำ ให้้การเดิินทาง ในเมืืองเป็็นเรื่่�องสะดวกสบายมากยิ่่�งขึ้้�น ถามว่่าทำำ ไมเราต้้องมาทำำ งานตรงนี้้�ด้้วยใช่่ไหม? จริิงอยู่่� เราทำำ ธุุรกิิจเดิินรถประจำำทางของเราก็็ลงตััวดีีอยู่่�แล้้ว ไม่่ต้้องเหนื่่�อยด้้วย แต่่ในอีีกมุุม บริิษัทัเราอยู่่คู่่�กั� ับคนหาดใหญ่่มา 60 ปีีแล้้ว ถึึงเวลาที่่�เรา จะใช้้ประสบการณ์์และ know how ที่่�มีีช่่วยเมืืองที่่�เราอาศััยอยู่่�บ้้าง เพราะเราไม่่ได้้อยู่่�ที่่�นี่่�เพีียงลำำพััง และเราก็็จะอยู่่�คนเดีียวหรืือเอาตััว รอดอยู่่ฝ่� ่ายเดีียวไม่่ได้้แน่่ๆ และถ้้าสิ่่�งที่่�เราทำำมันช่่ ัวยพััฒนาเมืืองนี้้�ได้้ ผลที่่�ตามมาก็็คืือการที่่�ผู้้คนมีีคุุณภาพชีีวิิตที่่�ดีีขึ้้�น เศรษฐกิิจดีีขึ้้�น สุุดท้้ายผลประโยชน์์ก็็ย้้อนกลัับเข้้ามาที่่�ธุุรกิิจของเราอยู่่�ดีี” นี่ไม่ ใช่ โครงการที่จะ ช่ วยแก้ ปั ญหาจราจร แต่ การใช้ รถ EV เป็ นขนส่ งสาธารณะ ยังช่ วยลดปั ญหามลพิษ ทางอากาศของหาดใหญ่ ด้ วย ปิิ ยาภรณ์ เลขะ์กุุล บริิษััท โพธิ์์�ทองขนส่่ ง (2505) จำกัำ ัด

88 “ผมเรีียนกรุุงเทพฯ จบมา ก็ทำ็ ำงานเป็็ นสถาปนิิก ก่อนจะเ่ ปิิ ด บริิษััทรัับจััดอีีเวนท์และคอนเ ์สิิร์์ ต ทำำอยู่่พั ักใหญ่่ แล้้วล้้รู้้� สึึกเบื่่�อ กรุุงเทพฯ ประกอบกัับที่่�อยากกลัับมาดููแลแม่ด้้่วย เลยด้้ตััดสิินใจ ปิิ ดบริิษััท กลัับมาเริ่่� มใหม่ที่่ ่�หาดใหญ่่ พอมาอยู่่�บ้้าน ผมก็็ทำำ งานคล้้ายๆ กัับที่่�กรุุงเทพฯ ทำำ บริิษััทออกแบบ และเปิิดอีีกบริิษััทไว้้ทำำอีีเวนท์์ ทำำ อย่่างนี้้�มาได้้ประมาณ 2-3 ปีี จนมีีโอกาสไปเยี่่�ยมเยีียน a.e.y. space ของพี่่�เอ๋๋ (ปกรณ์์ รุุจิิระวิิไล ซึ่่�งเขาทำำ แกลเลอรี่่�ศิิลปะและที่่�ฉายภาพยนตร์์ นอกกระแสที่่�ย่่านเมืืองเก่่าสงขลา พื้้�นที่่�ดัังกล่่าวจุุดประกายผมมาก คืือก่่อนหน้้านี้้�ผมและเพื่่�อนๆ ที่่�รัักการดููหนััง ได้้ตั้้�งกลุ่่�มฉายภาพยนตร์์ กัันขึ้้�น โดยตั้้�งผ่่านเพจเฟซบุ๊๊�ค ‘เรื่่�องนี้้�ฉายเถอะคนหาดใหญ่่อยากดูู’ (https://www.facebook.com/HatyaiWant2see) ด้้วยเหตุุที่่�ว่่าหนัังหลายเรื่่�อง ที่่�เราอยากดูู ไม่่ถููกนำำ มาฉายในโรงหนัังในบ้้านเรา ก็็เลยรวมกลุ่่�มที่่�ชอบดูู หนัังเหมืือนๆ กัันเพื่่�อชัักจููงให้้โรงหนัังเอาหนัังที่่�เราอยากดููมาฉาย และ เมื่่�อไม่่สำำ เร็็จ ก็็เลยติิดต่่อไปกัับทางผู้้จััดจำหน่่ ำายหนััง หรืือผู้้ถืือลิิขสิิทธิ์์ห� นััง ที่่�เรารู้้จัักโดยตรงเพื่่�อขอหนัังมาฉาย ก่่อนจะหาเช่่าสถานที่่�เพื่่�อฉาย หนัังดููกัันเองเลย แต่่ความที่่�เราไปเช่่าที่่�คนอื่่�นฉาย ก็็พบข้้อจำำกััดหลายเรื่่�อง หรืือบางครั้้�งเราเก็็บค่่าตั๋๋�วจากผู้้ชมได้้ไม่่คััฟเวอร์ค่่ ์าเช่่า ก็็ทำำ ให้้ เราขาดทุุนอีีก การได้้พบกัับ a.e.y. space เป็นส่่ ็วนหนึ่่�งที่่�ทำำ ให้้ เรามาคิิดว่่า งั้้�นเราควรมีีพื้้�นที่่�ฉายหนัังถาวรของเราเองดีีกว่่า Lorem Ipsum มีที่่ี�มาเช่่นนี้้� หลายคนเข้้าใจว่่าเราทำำร้้านกาแฟ แต่่ priority หลัักคืือการเป็็นโรงหนัังอิิสระขนาดเล็็กและ แกลเลอรี่่ศิิ�ลปะ เราเป็น็เหมืือนสเปซพี่่น้� ้องกัับ a.e.y. space บ่่อยครั้้�งก็็ขอหนัังมาฉายโปรแกรมเดีียวกััน เช่่นที่่�สงขลา จะฉายเย็็นวัันศุุกร์์ เราก็็ฉายเรื่่�องเดีียวกัันนั้้�นในวัันเสาร์์ และอาทิิตย์์ ผลิตภัณฑ์ ที่มีมูลค่ ามากที่สุด ของเมืองคือคุณภาพชีวิตของผู ้ คน ถ้ าคนมีคุณภาพชีวิตที่ดี และเมืองมีสุนทรียะ คุณแทบไม่ ต้ องโปรโมทอะไรมากเลย การท่ องเที่ยวจะตามมาเอง เรวััฒน์์รัักษ์์ ทอง หนึ่่�งในหุ้้น�ส่่ วนร้้าน Lorem Ipsum https://www.facebook.com/lorem.ipsum.space

89 อาคารแห่่งนี้้�เราเช่่าจากญาติิ เป็็นอาคารอายุุร้้อยปีี ได้้แล้้ว จากที่่�ค้้นประวัติิัมา แต่่เดิิมเป็็นบ้้านของคหบดีี ชาวปีีนััง โดยได้ช่่ ้างจากอิิโปห์์มาสร้้างให้้ มีีรููปแบบ สถาปััตยกรรม Eclectic Style ผสมผสานทั้้�งจีีน มลายูู และไทย หลัังยุุคคหบดีี ตึึกแถวย่่านนี้้�กลายเป็็นบ้้านของ หมอซึ่่�งใช้้พื้้�นที่่�ชั้้�นสองเป็็นแล็็บทำำ ยา บ้้านหลัังนี้้�เป็็นของ หมอชื่่�อฟููหยิิน ก่่อนจะเปลี่่�ยนผ่่านอีีกครั้้�งเป็็นร้้านอาหาร ตามสั่่�ง และกลายมาเป็น็ Lorem Ipsum ในที่่�สุุด ร้้านนี้้�มีีหุ้้นส่่วน 3 คนครัับ คืือผม พี่่�ต้้น และพี่่�โจ้้ เราเปิิดร้้านนี้้�เมื่่�อ 3 ปีีก่่อน ตอนโควิิดระบาดพอดีี ก่่อนเปิิดร้้าน คนรู้้จัักหลายคนมองว่่าพวกเราบ้้า ตึึกก็็เก่่า ที่่�จอดรถก็็ไม่่มีี แถมบางคนยัังปรามาสว่่าย่่านนี้้� (ถนนสาย 1) ฟื้้� นกลัับมาไม่่ได้้แล้้ว แต่่เราก็ยื็ืนกรานว่่าต้้องเป็็นตรงนี้้� เราชอบตึึกเก่่าหลัังนี้้� และถ้้าเราทำำพื้้�นที่่�ศิิลปะในเมืือง อาคารก็็ควรจะมีปีระวััติิศาสตร์์ที่่�เชื่่�อมโยงกัับเมืืองเช่่นนี้้� ผลตอบรัับค่่อนข้้างดีีเลยครัับ วัันเปิิดนี่่�คนแน่่นซึ่่�งเป็็น ธรรมดาของร้้านใหม่่ แต่่หลัังจากนั้้น� จากมีขีาประจำำมาดูหูนััง รอบละ 4-5 คน เมื่่�อมีีการประชาสััมพัันธ์์ออกไปมากขึ้้�น ทุุกวัันนี้้�ที่่�นั่่�งเกืือบเต็็มทุุกรอบ หนัังบางเรื่่�องถึึงกัับต้้องมีี เก้้าอี้้�เสริิมหรืือเพิ่่�มรอบ หนัังที่่�เลืือกมาฉายทั้้�งหมดจะไม่่ชนกัับหนัังที่่� ฉายในโรงใหญ่่ เราได้พั้ นธมิิ ัตรจากทั้้�งผู้้นำำ เข้้า หนัังอย่่าง Documentary Club และสตูดิิูโอ ทำำหนัังในบ้้านเราอย่่าง Hello Filmmaker, Common Move หรืือกลุ่่�มฉายหนัังอย่่าง Wildtype คััดสรรหนัังมาฉายเสมอ ส่่วนมากจะเก็็บตั๋๋�วเข้้าชม แต่่บางโปรแกรม ที่่�มีีสปอนเซอร์์ก็็เข้้าชมฟรีี ซึ่่�งนอกจากฉายหนัังพื้้�นที่่�ข้้างบนเรายัังปรัับให้้เป็น็ เวทีีเสวนาด้้วย เพราะปกติิเราจะตั้้�งวงคุุยกันหลัั ังหนัังจบ แต่่ถ้้ามีกิิีจกรรมพููดคุุยเกี่่�ยวกัับการพััฒนาเมืือง เราก็็ตั้้�งวง กัันในห้้องนั้้�นได้้เลยเช่่นกััน ส่่วนชั้้�นล่่าง นอกจากเปิิดเป็็นร้้านกาแฟ เราก็มี็ีแกลเลอรี่่� ที่่�เน้น้แสดงงานศิิลปะของศิิลปินิในเมืืองหาดใหญ่่และใกล้้เคีียง โดยจะมีีนิิทรรศการศิิลปะหมุุนเวีียนเดืือนละ 1 ครั้้�ง จริิงๆ เมืืองเรามีีศิิลปิินเยอะนะครัับ ที่่�สำำ รวจดููคร่่าวๆ รวมกัับ พื้้�นที่่�ใกล้้เคีียงด้้วยเรามีีมากถึึง 200 คน หลายคนอาจไม่่ใช่่ ศิิลปิินอาชีีพ แต่่ก็็มีีผลงานที่่�โดดเด่่นเฉพาะตััว หรืือได้้รัับ การยอมรัับระดัับสากล อย่่าง กร-ธนากร แซ่่เตีีย ช่่างภาพ สตรีทที่่ ี �เคยแสดงงานกัับเรา อาชีีพจริิงๆ เขาคืือพนัักงาน ร้้านยููนิิโคล่่ที่่�เซ็็นทรััล แต่่ภาพถ่่ายของเขาได้้รางวััลระดัับ นานาชาติิมาแล้้ว ผมคิิดว่่าภาพยนตร์์และศิิลปะมัันดึึงดููดให้้คนได้้มา พบกันั ไม่่ใช่่เฉพาะนัักดูหูนัังหรืือคนที่่สน�ใจศิิลปะ แต่่ความที่่� เนื้้�อหาของสื่่�อนั้้�นๆ มันัพาเราข้้ามพรมแดนทางวััฒนธรรม ได้้ไกลกว่่าที่่�คิิด เราจึึงได้้รู้้จัักคนที่่�ในชีีวิิตประจำำวัันอาจไม่่ ได้้เจอ เช่่น ครั้้�งหนึ่่�งเราเคยฉายสารคดีี Breaking Habits ที่่�เล่่าถึึงกลุ่่�มแม่่ชีีที่่�ปลููกกััญชา ก็มี็ีกลุ่่�มพ่่อค้้ากััญชาใน หาดใหญ่่มาจองตั๋๋�วหนัังเรื่่�องนี้้�กัับเราจนเต็็มโรง หรืือสารคดีี Hail Satan ก็็มีีกลุ่่�มอันัเดอร์์กราวนด์์ที่่�แต่่งตััวจััดๆ มานั่่�งดูู กัับเรา เช่่นเดีียวกัับฉายหนัังเกี่่�ยวกัับดนตรีีแจ๊๊ส ก็มี็ีกลุ่่�มคน ฟัังดนตรีีแจ๊๊ส เป็นต้็ ้น ปีีนี้้� ผมกลัับมาอยู่่�หาดใหญ่่ได้้ 6 ปีีแล้้ว พอทำำ Lorem Ipsum และได้้รู้้จัักเครืือข่่ายคนรุ่่�นใหม่่กลุ่่�มต่่างๆ ก็็ทำำ ให้้ผม พบว่่าจริิงๆ เมืืองเราไม่่ได้้เริ่่�มจากศููนย์์เสีียทีีเดีียว จากเมื่่�อ ก่่อนตอนเรีียนหนัังสืือที่่�นี่่� ผมพบว่่าเมืืองหาดใหญ่่มัันถููก พััฒนาเพื่่�อรองรัับนัักท่่องเที่่�ยวเป็น็เป้้าหมายหลััก เมืืองไม่่ค่่อย มีี facility สำำหรัับคนในเมืือง โดยเฉพาะคนรุ่น่� ใหม่่ อย่่างพวกเรา ซึ่่�งนั่่�นทำำ ให้้คนรุ่่�นใหม่่หลายคน เลืือกที่่�จะไปทำำ งานที่่�อื่่�น แต่่ตลอดหลายปีี หลัังมานี้้� การได้้เห็น็ความเคลื่่�อนไหวของกลุ่่�ม ต่่างๆ ในการพััฒนาให้้เมืืองเป็นพื้้ ็ �นที่่�สำำหรัับ ทุุกคน ผมก็็พบว่่าตััวเองตััดสิินใจถููกที่่�เลืือก กลัับมาใช้้ชีีวิิตและทำำ งานที่่�บ้้าน ผมบอกทุุกคนเสมอว่่า ผลิิตภััณฑ์์ที่่�มีีมููลค่่ามาก ที่่�สุุดของเมืืองคืือคุุณภาพชีีวิิตของผู้้คน ถ้้าคนมีีคุุณภาพ ชีีวิิตที่่�ดีี สามารถเข้้าถึึงโอกาสในการพััฒนาตััวเอง และเมืืองมีีสุุนทรีียะ คุุณแทบไม่่ต้้องโปรโมทอะไรมากเลย เพราะสิ่่�งนี้้�จะเป็็นแม่่เหล็็กดึึงดููดการท่่องเที่่�ยวเอง และลึึกๆ ผมหวัังว่่า Lorem Ipsum จะมีีส่่วนช่่วยขัับเคลื่่�อนเมืืองเมืืองนี้้� ด้้วยศิิลปะ เสริิมสุุนทรีียะให้้กัับเมืือง และเป็นพื้้ ็ �นที่่�ที่่�ทำำ ให้้ คนรุ่่�นใหม่่ในหาดใหญ่่ได้้มาพบและร่่วมแบ่่งปัันศัักยภาพ ส่่งกลัับไปสู่่�เมืืองเมืืองนี้้�”

90 “ผม เริ่่� ม Tuber เมื่่�อ 8 ปีี ที่่�แ ล้้ว ล้้ จากความที่ ก่ ่�อนห่ น้้ า น้้นี้้ผมทำ�ำงานก รุุงเ ทพฯ และพบ ว่่ าวงการสตา ร์์ ทอััพในไ ท ย กำลัำ ัง มา พ ร้้ อ มๆ กัับกา ร เ กิิด Co-working space หลายแ ห่ง ป ่ ระกอบ กัับ ที่่�พบ ว่่ าคนหาดใหญ่่ ที่มีีศั่� ักยภาพในวงกา ร เ ทคโนโลยีีต้้องเยีีต้้ ข้้ า ข้้ ม า ทำำ งานในก รุุงเ ทพฯ จำำ นวนไ ม่ น้้ ่อย น้้ ก็ คิ ็ ิด ว่่ า ถ้้าเถ้้ ราเ ปิิ ดพื้้�น ที่่�ใน บ้้านเบ้้ กิิดเ ราไ ด้้ ก็็คงมีีส่่ วน ขัับเค ลื่่�อนแวดวง สตา ร์์ ทอััพใ ห้้หาดใหญ่ ห้้และ่ ภาคใ ต้้ จึึ ง ตััด สิินใจเ ปิิ ด ที่ นี่ ่� ขึ้้่� �น มาเ ป็็ น Co-working space แ ห่งแ่ รกของเมืือง แต่่ด้้วย ปััจ จััย หลายอย่่าง สิ่่�งที่่�คิิดไ ว้้ไม่่ เ ป็็ นไ ปตามนั้้�น คนส่่ ว นใหญ่่เข้้าใจว่่าเราเ ป็็นพื้้�นที่่�ให้้เช่่าห้้อง ประชุุ มหรืือ ไม่่ก็็เ ป็็ นคาเ ฟ่่ ก ลุ่่�ม สตา ร์์ทอััพหรืือฟ รีีแลนซ์ที่่์ �มาใ ช้้บริิการ เราค่่ อ นข้้าง น้้อยกว่่ าที่่�คิิดไ ว้้ อย่่างไร ก็็ตาม ที่่�ธุุ รกิิ จนี้้�อยู่่�มา ไ ด้ คื้ือการให้้เช่่าสำำ นัักงา น เช่่น คณะวิิทยาศา ส ต ร์์ ม ห าวิิทยา ลััย ส ง ขลา น คริินทร์์ ก็็มาเช่่าเ ปิิดบริิษั ทั ซอฟ ต์์แว ร์์ที่่�เรา ทีีม LINE MAN Wongnai ของ หาดใหญ่่ รวมถึึ ง มีี น้้องคนหนึ่่�งที่่�จบ ม.6 และ ตััดสิินใจไม่่ต่่อม ห าวิิทยา ลััย มานั่่�ง พััฒ นา Metaverse ที่่�พื้้�นที่่� ของเราแทน ส่่ ว น ค นทำำ งา น ฟ รีีแลนซ์ที่่์ �วอ ล์์คอิินก็ มี ็ ี บ้้าง แต่่ยัังไม่่ ใช่่รายไ ด้้หลััก รวมถึึ ง มีีหน่่วยงานต่่างๆ มาเช่่าห้้อง ประชุุ ม ของเรา ด้้วย แต่่ตลอด 8 ปีี เรา ก็็ หาไ ด้้เ ป็็นพื้้�นที่่�ให้้ค นมานั่่�งทำำ งา น อย่่างเ ดีียว เราพยายามสร้้างความร่่วม มืือ กัับ สถา บันต่่ ัางๆ อาทิิอุุทยานวิิทยาศา ส ต ร์์ ภาคใ ต้้ สำำ นัักนวััตกรรมแห่่ ง ช าติิหรืือ สถา บัันการศึึกษาต่่างๆ ใ นการ ทำำ โครงการและกิิจกรรมที่่�ช่่วย ขัับเคลื่่�อ นระบบนิิเวศ ทางเ ทคโ นโล ยี ข ีอง ภาคใ ต้้ โดยเฉพาะการเชื่่�อม กัับอง ค์์กรต่่างๆ เพื่่�อ สนัับสนุุน ก ลุ่่�ม สตา ร์์ ท อััพ รุ่่� นใหม่่ ในพื้้�นที่่�ให้้เกิิ ดขึ้้�น นอกจากนี้้� ผ มตั้้�งใจให้้ที่่�นี่่�เ ป็็นชุุ มชนของผู้้คนที่่�สนใจเรื่่�องเ ดีียว กััน เพราะอย่่างเ ด็็กๆ รุ่่� นใหม่่ที่่�เ ข าสนใจ NFT, Blockchain, Cryptocurrency หรืือ Metaverse แต่่ชีีวิิ ต ประ จำำวััน เ ขาอาจไม่่รู้้จะคุุยเรื่่�องนี้้�กัับใคร ก็็พยายาม จััด เวิิร์์ค ช อปหรืืองา น เ ส ว นาให้้พวกเ ขาไ ด้้มาแลกเปลี่่�ยนกััน อาทิิ Hat Yai Tech Meetup, Hat Yai Python Meetup และอื่่� นๆ ซึ่่�งเ ป็็ นโ ปรแกรมที่่� จััดขึ้้�นทุุกเ ดืือ น ผมมองว่่ า ด้้วยข้้อ จำกัำ ัด หลายอย่่าง หาดใหญ่่มีีก ลุ่่�ม สตา ร์์ทอััพ น้้อยกว่่ าที่่�เ มืือง ควรจะ มีี อย่่างไร ก็็ ดีี ที่่� ประ สบความสำำ เ ร็็จและเ ป็็นตััวอย่่างที่่� ดีี ก็็ มีี เช่่น myHealt hF - First ที่่�ทำำ แอ ป พลิิเคชั่่�นมอนิิเตอ ร์์ ด้้านสุุขภาพ ของผู้้ใ ช้้ ที่่�จริิง เราเ ริ่่�ม มีีซอฟ ต์์แว ร์์ เ ฮ้้า ส์์มาเ ปิิดที่่�นี่่� กัันบ้้างแ ล้้ว ซึ่่�ง ผมเ ห็็ น เ ป็็ นโมเดลที่่� ดีี หากอง ค์์เหล่่ านั้้�นรัับงานลููก ค้้า สััก 80% และแบ่่ งทรััพยากร อีีก 20% ทำำสตา ร์์ทอััพใ นโจทย์์ ของ ตััวเองเพื่่�อส่่งเสริิ ม คุุณภาพชีีวิิตค นใ น เ มืือง ด้้วย

91 ทั้้�งนี้้�ทาง Tuber ก็็พยายามเชื่่�อมโยงแพลทฟอร์์ม ทางเทคโนโลยีีที่่�หาดใหญ่่และสงขลาเรามีีเข้้ากัับ โครงการเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ที่่�ขัับเคลื่่�อนอยู่่� อย่่างการ ประชาสััมพัันธ์์แพลทฟอร์์มเทคโนโลยีีตามชุุมชนในพื้้�น ที่่�คลองเตยลิิงก์์ อััพเดตให้้ชาวชุุมชนรู้้ว่่าเมืืองเราตอนนี้้� มีีนวััตกรรมอะไร และเราสามารถประยุุกต์์เข้้ากัับชีีวิิต เราได้้อย่่างไร เช่่น เรามีีหุ่่�นยนต์์เก็็บกู้้วััตถุุระเบิิดใน 3 จัังหวััดชายแดน เราสามารถประยุุกต์์ให้้มัันมาดููแล ความเรีียบร้้อย หรืือบริิการชุุมชนได้้ หรืือจุุดประกายให้้หน่่วยงานรััฐเห็็นถึึงวิิธีีการใหม่่ๆ อย่่างเรามีีคนทำำ IOT อยู่่�เยอะนะครัับ อาจทำำ ระบบจััด เก็็บค่่าจอดรถในเขตเทศบาล จากเดิิมที่่�เจ้้าหน้้าที่่�เราเก็็บ ได้้ไม่่ถึึง 50% ของจำำนวนรถที่่�จอดจริิง คุุณลองใช้้แอปฯ เก็็บเงิินในพื้้�นที่่� โดยทำำ แซนด์์บ็็อกตรงพื้้�นที่่�คลองเตย ก่่อนในกรณีีที่่�มัันติิดข้้อกฎหมาย เป็็นต้้น ทุุกวัันนี้้�เทศบาลกำำลัังขัับเคลื่่�อนเรื่่�องสมาร์์ทซิิตี้้� จึึงเป็็นโอกาสอันดีั ีที่่�จะเชื่่�อมตรงนี้้�เข้้าไป รวมถึึงเชื่่�อม คนทำำ งานด้้านเทคโนโลยีีเข้้าไปกัับการพััฒนาเมืือง เพราะสมาร์์ทซิิตี้้�ไม่่ใช่่แค่่การติิดตั้้�งระบบกล้้องวงจรปิิด หรืือทำำ แอปพลิิเคชั่่�นของเมืือง แต่่เป็็นการที่่�เมืืองมีีพื้้�น ที่่�ให้้คนทำำสตาร์์ทอััพ มีีการลงทุุนด้้านเทคโนโลยีี คุุณหย่่อนเม็็ดเงิินลงไปในเมืือง เพื่่�อให้้มัันรีีเทิิร์์น กลัับเป็็น 5 เท่่าในระยะเวลาที่่�วางแผนไว้้ เป็็นต้้น ควบคู่่�ไปกัับการเห็็นหาดใหญ่่เป็็นเมืืองที่่�น่่าอยู่่� เป็็นเมืืองที่่�มีีพื้้�นที่่�และโอกาสสำำหรัับทุุกคน ผมอยากให้้ ที่่�นี่่�มีีแพลตฟอร์์มที่่�รองรัับไอเดีียของคนในเมืือง ให้้ผู้้ มาเยืือนและนัักท่่องเที่่�ยวนอกจากมาซื้้�อของฝากใน ตลาดกิิมหยง ยัังสามารถมาช้้อปปิ้้�งแนวความคิิดดีีๆ หรืือนวััตกรรมของคนหาดใหญ่่กลัับไปพััฒนาต่่อที่่�บ้้าน ของพวกเขาได้้” วรนล ฐิตินัิ ันทกร ผู้้ก่�อ่ ตั้้ง Tuber Co-working Space � https://www.facebook.com/tuberthailand เพราะสมาร์ ทซิตี้ไม่ ใช่ แค การติดตั ่ ้ งระบบกล้ องวงจรปิ ด หรือทำ แอปพลิเคชั่ นของเมือง

92 “พ่ ่ อผมทำำงานที่สถ่�านีีรถไฟหาดใหญ่่ จากนั้้น�ก็็ ตามมาด้้วยด้้พี่่�ชาย ส่่ วนผมทำำงานบริิษััทเอกชน แต่ก็่ ็ เติิบโตมากัับชุมุชนรถไฟ และคุ้้นเคย�กัับวััฒนธรรม ของคนรถไฟที่นี่่� ดีี ่� แต่่ไหนแต่่ไรรถไฟคืือกระดููกสันหลัั ังของการพััฒนา และจุุดเริ่่�มต้้นของความเจริิญของเมืืองหาดใหญ่่ก็็มาจาก การตั้้�งชุุมทางรถไฟหาดใหญ่่ อย่่างไรก็็ตาม ด้้วยวััฒนธรรม องค์์กรที่่�เป็็นระบบราชการรวมศููนย์์ การรถไฟจึึงแปลกแยก ตััวเองจากชุุมชนและเมืืองพอสมควร กล่่าวคืือต่่อให้้หน่่วย งานปกครองส่่วนท้้องถิ่ ่� นหรืือภาคประชาชนมีีโครงการ พััฒนาเมืืองอะไรก็็ตาม แต่่ถ้้าหน่่วยงานระดัับบนของการ รถไฟไม่่เอาด้้วย หน่่วยงานส่่วนท้้องถิ่ ่� นก็็จะไม่่สามารถ ร่่วมโครงการพััฒนานั้้�นได้้ ด้้วยเหตุุนี้้�เมื่่�อย้้อนกลัับมามองเฉพาะในหาดใหญ่่ จึึง เห็น็ได้ชั้ัดว่่าแม้พื้้้ นที่่�ข�องสถานีีและชุุมชนรถไฟที่่มี�หีลายร้้อย ไร่่ส่่วนหนึ่่�งเป็็นพื้้�นที่่�สีีเขีียวที่่�ร่่มรื่่�นมาก แต่่พื้้�นที่่�ดัังกล่่าว กลัับดููคล้้ายเป็็นพื้้�นที่่�ปิิด ไม่่มีีการเชื่่�อมโยงกัับเมืือง การรถ ไฟเรามีีพื้้�นที่่�ที่่�เต็็มไปด้้วยต้้นไม้้ใหญ่่ แต่่ด้้วยบรรยากาศ บางอย่่าง คนหาดใหญ่่ก็็ไม่่ค่่อยอยากเข้้ามาใช้้งาน ซึ่่�งเป็น็เรื่่�อง น่่าเสีียดาย เมื่่�ออาจารย์์เจี๊๊�ยบ (สิิทธิิศัักดิ์์� ตัันมงคล) ชวนผมเข้้าร่่วม เครืือข่่ายของโครงการคลองเตยลิิงก์์ ในฐานะที่่�ผมพยายาม ผลัักดัันแนวคิิดเรื่่�อง smart growth (แนวคิิดการวางผัังเมืือง โดยสร้้างความเจริิญไปพร้้อมกัับสุุขภาวะที่่�ดีีของคนใน เมืือง - ผู้เ้รีียบเรีียง) อยู่่�แล้้ว และก็มี็ลัีักษณะกึ่่�งๆ เป็น็คนใน ของการรถไฟด้้วย จึึงเห็็นถึึงความเป็็นไปได้้ในการเชื่่�อมรถ ไฟเข้้ากัับเมืือง ทำำ ให้้รถไฟเป็็นหน่่วยหนึ่่�งของการพััฒนา ให้้หาดใหญ่่เป็็นเมืืองที่่�น่่าอยู่่� เพราะหนึ่่�งในภาพฝันที่่ ั�ผมและอาจารย์์เจี๊๊�ยบเห็็นร่่วมกััน คืือการทำำ ให้้หาดใหญ่่เป็็นเมืืองเดิินได้้ ด้้วยการร่่วมกัับ ภาครััฐพััฒนาสาธารณูปูโภคของเมืืองที่่�เอื้้�อให้้คนในเมืือง ได้้เดิินเท้้าอย่่างสะดวก ขณะเดีียวกัันโครงการพััฒนาขนส่่ง สาธารณะเลีียบคลองเตย ก็็มีีจุุดเริ่่�มต้้นของเส้้นทางอยู่่�ที่่� สถานีีรถไฟ โครงการนี้้�จะเดิินหน้้าต่่อไม่่ได้้เลยถ้้าการรถไฟ ไม่่ร่่วมด้้วย ผมก็็อาศััยความคุ้้นเคยในฐานะลููกรถไฟ เข้้าทางสหภาพ คืือถึึงแม้้รถไฟจะมีีความเป็็นราชการรวมศููนย์์ แต่่ในระดัับ ท้้องถิ่ ่� นก็็มีีสหภาพที่่�มีีอำำนาจต่่อรองกัับส่่วนกลาง จึึงเริ่่�ม ผลัักดันผ่่ ัานสหภาพนี่่�แหละ ให้้เขาสื่่�อสารกัับส่่วนกลาง ขณะ เดีียวกัันในสิ่่�งที่่�ทำำ ได้้เบื้้�องต้้น เช่่นการรัับฟัังข้้อเสนอโครง การมาดููว่่าเราสามารถปรัับอะไรให้้สอดรัับกัับโครงการ เขาได้้บ้้างก็็ทำำ ไปก่่อน อย่่างที่่�บอก ถนนหน้้าสถานีีรถไฟเรามีีต้้นไม้้ใหญ่่เยอะ เป็นส็วนหย่่อมใจกลางเมืือง อาจจะเริ่่�มจากการปรัับภูมิิทัูัศน์์ ตรงนี้้� ก่่อนพััฒนาให้้เป็็นทางเดิินและพัักผ่่อน ทำำทางลาด เชื่่�อมพื้้�นที่่�ชานชาลามาสู่่�พื้้�นผิิวถนน ผู้้โดยสารลงรถไฟ ก็็จะได้้ไม่่ต้้องยกกระเป๋๋า ให้้การเดิินเท้้ามัันราบรื่่�นต่่อเนื่่�อง ระหว่่างรอรถไฟก็็สามารถนั่่�งพัักในสวนนี้้�ได้้ ทั้้�งนี้้� การรถไฟหาดใหญ่่กำำลัังมีีแผนจััดทำำพิิพิิธภััณฑ์์ รถไฟของตััวเองอยู่่�ด้้วย จึึงคิิดว่่าตรงนี้้�เป็็นตััวเชื่่�อมที่่�ดีีเลย นะ เพราะถ้้าคุุณปรัับปรุุงพื้้�นที่่�ให้้รัับไปกัับเมืือง พิิพิิธภััณฑ์์ ตรงนี้้ก็�็จะกลายมาเป็นส็ถานที่่ท่่ �องเที่่�ยวแห่่งใหม่่ ขณะเดีียว กัันประวััติิศาสตร์์เกี่่�ยวกัับรถไฟและการสร้้างเมืืองหาดใหญ่่ ก็็จะได้้รัับการเผยแพร่่ในวงกว้้างขึ้้�น ซึ่่�งผมยัังมองว่่าด้้วย ศัักยภาพของบ้้านพัักรถไฟในพื้้นที่่�ห�ลายหลัังซึ่่�งมีีอายุุไล่่เลี่่�ย กัับสถานีีและยัังคงได้รั้ับการดููแลอย่่างดีี เราจะปรัับให้้ พื้้�นที่่�รอบๆ สถานีีกลายให้้เป็็นพิิพิิธภััณฑ์์ที่่�มีีชีีวิิตก็็ยัังได้้ ขณะที่่�ในระยะยาว เพื่่�อรองรัับกัับขนส่่งสาธารณะ ผมเห็น็ ด้้วยกัับข้้อเสนอของภาคเอกชนที่่�จะทำำ อาคาร park and ride หรืืออาคารจอดรถตรงสถานีีรถไฟ ช่่วยแก้้ปััญหาใน เมืืองไม่่มีที่่ี�จอดรถ คุุณขัับเข้้ามา จอดตรงนี้้� และใช้้รถสาธารณะ เดิินทางต่่อ หรืือถ้้าเดิินไปทำำธุุระก็็ได้้ เพราะแถวนี้้�อะไร ก็็ใกล้้กัันหมด หาดใหญ่่ถููกพััฒนาด้้วย baby boomer มานานครัับ ซึ่่�ง เข้้าใจได้้ว่่าธรรมชาติิของคนรุ่่�นผม คืือการสะสมความมั่่�งคั่่�ง และนิิยมใช้้รถยนต์์ส่่วนตััว นี่่�อาจเป็็นเหตุุผลหนึ่่�งที่่�ทำำ ให้้ ระบบขนส่่งสาธารณะของหาดใหญ่่มัันไม่่เกิิดเสีียทีี แต่่อย่่าลืืมว่่าทุุกวัันนี้้�มัันคืือยุุคของคนเจนใหม่่ คนที่่�ใส่่ ใจกัับการใช้้พื้้�นที่่�และการขนส่่งสาธารณะ มีีเด็็กรุ่่�นใหม่่ ไม่่น้้อยแบกเป้้นั่่�งรถไฟเที่่�ยวทั่่�วประเทศ หรืือนั่่�งจาก หาดใหญ่่ไปมาเลเซีีย ในทางกลัับกัันนัักท่่องเที่่�ยวรุ่่�นใหม่่ จากมาเลเซีียก็็เลืือกนั่่�งรถไฟมาเที่่�ยวหาดใหญ่่ และหลาย คนก็็คิิดถึึงการท่่องเที่่�ยวเชิิงวััฒนธรรมผ่่านการเดิินเท้้าตาม ตรอกซอกซอยในเมืือง เศรษฐกิิจของเมืืองต่่อไปจะขัับ เคลื่่�อนด้้วยเทรนด์นี้้์ � และที่่�สำำคััญเมืืองที่่มี�ีความน่่าอยู่่�อย่่างแท้้จริิงก็ต้็้องอาศััย องค์ป์ระกอบเหล่่านี้้� การมีพื้้ีนที่่�สี�ีเขีียวพร้้อมพรั่่�ง การเดิินเท้้า ไปทำำธุุระใกล้บ้้ ้านได้้อย่่างสะดวกและปลอดภััย และการ มีีขนส่่งสาธารณะที่่�มีีประสิิทธิิภาพโดยคนในเมืืองพึ่่�งพา รถส่่วนตััวให้้น้้อยที่่�สุุด ผมคิิดว่่าถ้้าเราร่่วมมืือกัันทุุกฝ่่าย หาดใหญ่่มีศัีักยภาพจะพััฒนาไปถึึงจุุดที่่�ว่่าได้้”

93 วรพงศ์์ราคลีี แอดมิินเพจ Smart Growth Hat Yai https://www.facebook.com/groups/hatyaithinktank/ แม้ รถไฟคือกระดูกสันหลังของ การพัฒนา แต่ ด้ วยวัฒนธรรมองค์ กร ที่ยึดระบบราชการแบบรวมศูนย์ ทำ ใหสถานี ้ รถไฟหาดใหญ่ ไม่ เชื่อมโยงกับ การพัฒนาเมืองเท่ าที่ควร

94 “อาตมาเป็็ นคนกาญจนบุรีีุ บวชเข้้าคณะ ข้้สงฆ์อ์นัมนิั ิกาย ตอนอายุุ 17 ปีี ย้้ายไปเ ย้้ รีียนที่่�ไต้้หต้้วััน 3 ปีี และไปจำวัำ ัดที่ยุ่� ุโรป อีีกหลายปีี ก่อนก่ลัับมาเป็็ นเจ้้าอาวาจ้้สวััดถาวรวราราม ปีี พ.ศ. 2538 ซึ่่�งเป็็ นปีี เดีียวกัับที่มีี ่�การก่อ่ ตั้้งโ�รงเรีียน มหาปััญญา ตอนแรกโรงเรีียนมีีชื่่�อว่่าโรงเรีียนถาวรวิิทยาลััย เป็น็โรงเรีียน พระปริิยััติิธรรม แผนกสามััญศึึกษา จััดการศึึกษาในระดัับมัธัยม ต้้นถึึงมััธยมปลาย ก่่อนจะมีีการขยายการศึึกษาไปถึึงระดัับ พรีียููนิิเวอร์์ซิิตี้้�โดยใช้้ภาษาอัังกฤษเป็็นสื่่�อการสอน โดยเราทำำ ข้้อตกลงกัับสถาบัันอุุดมศึึกษาในไต้้หวัันและสหรััฐอเมริิกาใน การส่่งนัักศึึกษาของเราไปเรีียนระดัับปริิญญาตรีีที่่�นั่่�น เรีียกว่่า เราดููแลสามเณรตั้้�งแต่่มัธัยมต้น้ ให้้มาจำวัำ ัดจนถึึงส่่งให้้ไปเรีียน ต่่อต่่างประเทศ ทุุกวันนี้้ ั �เราจึึงมีีทั้้�งโรงเรีียนมหาปััญญา และมหาปััญญาวิิทยาลััย ซึ่่�งเป็นชื่่ ็ �อที่่� เจ้้าพระคุุณสมเด็็จพุุฒาจารย์์ (เกี่่�ยว อุุปเสโณ) ตั้้�งให้้ อยู่่�ในพื้้�นที่่�เดีียวกััน หลายคนมัักเข้้าใจว่่าหาดใหญ่่เป็็นเมืืองการค้้าและ การท่่องเที่่�ยว แต่่ในอีีกมุุมที่่�นี่่�คืือเมืืองแห่่งการศึึกษาที่่�

95 สำำคััญมาก ทั้้�งการศึึกษาทางธรรมอย่่าง มหานิิกายของเรา เถรวาท ไปจนถึึงโรงเรีียนของศาสนาคริิสต์์ และอิิสลาม และการศึึกษาทางโลก อย่่างพื้้�นที่่�ที่่�วััดเราตั้้�งอยู่่� ข้้ามถนน ไปก็็เป็็นมหาวิิทยาลััยสงขลานคริินทร์์ เป็็นศููนย์์กลาง การศึึกษาของภาคใต้้ ขณะเดีียวกััน ถ้้าย้้อนกลัับไปในพื้้�นที่่� ของวััดเราเอง ก็็เคยเป็็นโรงเรีียนสอนภาษาจีนที่่ ี �เปิิดให้้ คนทั่่�วไปเข้้ามาเรีียน และคุุณลองสัังเกตในเมืืองสิิ แม้้จะ เต็็มไปด้้วยอาคารพาณิิชย์์และโรงแรม แต่่เราก็็ยัังพบสถาน ศึึกษาอยู่่�แทบทุุกมุุมถนน กล่่าวได้้ว่่าคนที่่�นี่่�นอกจากให้้ ความสำำคััญกัับการค้้าขาย ก็็ยัังให้้ความสำำคััญกัับการศึึกษา ไม่่น้้อยไปกว่่ากััน เช่่นเดีียวกััน หลายคนมัักเข้้าใจผิิดว่่าวััดเราเป็็นสถานที่่� ท่่องเที่่�ยว ส่่วนสำำคััญเพราะเรามีีมหาปััญญาพุุทธสถาน ที่่ป�ระดิิษฐานขององค์์พระใหญ่่ รวมถึึงเจดีย์ี์ 9 ชั้้นที่่�ป�ระดิิษฐาน พระโพธิิสััตว์์กวนอิิมพันักร ซึ่่�งชาวมาเลเซีียและชาวจีีน นิิยมมากราบไหว้บู้ชูา หลายคนเลยคิิดว่่านี่่�เป็น็แหล่่งท่่องเที่่�ยว ซึ่่�งเราก็็ยิินดีีต้้อนรัับผู้้มาเยืือนทุุกท่่าน เพีียงแต่่ก็็อยากให้้ สำำ รวมและเคารพสถานที่่� เพราะจริิงๆ แล้้วที่่�นี่่�คืือ สถานศึึกษา” องพจนกรโกศล (บุญส่ ุ่ ง เหยี่่�ยวหาย) ประธานสงฆ์อ์นัมนิั ิกายในสหรััฐอเมริิกา ผู้้รั� ับมอบหมายจััดตั้้ง�มหาปััญญาวิิทยาลััย หาดใหญ่่ นอกจากใหความสำ ้ คัญ กับการค้ าขาย คนหาดใหญ่ ก็ยังให้ ความสำ คัญกับการศึกษา ไม่ น้ อยไปกว่ ากัน

96 “คณะผู้้บ�ริิหารเทศบาลนครหาดใหญ่กำ่ ำหนดทิิศทาง การพััฒนาไว้้ 3 เรื่่�อง คืือการทำำ ให้้หาดใหญ่ ห้้ ่ เป็็ นเมืืองน่าอ่ยู่่ น่าเ่ที่่�ยว และน่าลง่ทุุน ด้้วยเหด้้ตุนีุ้้� เมืืองเราจึึงขัับเคลื่่�อนด้้วย ด้้ 3 กลไกหลััก ได้้แด้้ก่่สมาร์ทซิ์ ตี้้ิ� (smart city) กรีีนซิตี้้ิ� (green city) และเลิร์ิ์ นนิ่่ง�ซิตี้้ ิ � (learning city)หรืือเมืืองแห่งกา่รเรีียนรู้้� ทำำ ไมเมืืองต้้องสมาร์ท์ก็็เพราะมัันตอบโจทย์์ความสะดวกสบาย และความปลอดภััยของผู้ค้ น การมีี AI มาช่่วยจััดการข้้อมููลและดำำเนิิน การต่่างๆ หรืือการมีีกล้้อง CCTV ที่่�คอยสอดส่่องความปลอดภััย ทั่่�วเมืือง ส่่วนการเป็น็กรีนซิิตี้้ ีก็�็ตรงไปตรงมา แม้้เราจะมีสีวนสาธารณะ เทศบาลนครหาดใหญ่่กิินพื้้�นที่่�กว่่า 900 ไร่่ และ 60% ของพื้้�นที่่�นั้้�น เป็็นป่่าคอยฟอกอากาศและเป็นป็ อดให้้คนในเมืือง แต่่เราก็็พยายาม จะเพิ่่�มพื้้�นที่่�สีีเขีียวในย่่านใจกลางเมืืองอย่่างต่่อเนื่่�อง เพื่่�อยกระดัับ คุุณภาพชีีวิิตของผู้้คน ที่่�สำำคััญคืือการเป็็นเลิิร์์นนิ่่�งซิิตี้้� คืือการทำำ ให้้คนหาดใหญ่่เข้้าใจว่่า คุุณค่่าของการเป็็นสมาร์ทซิิตี้้ ์ � และกรีีนซิิตี้้� เพื่่�อร่่วมเป็็นส่่วนหนึ่่�งของ การขัับเคลื่่�อนเมืือง ด้้วยเหตุุนี้้�เราจึึงพยายามผสานทั้้�งการเป็็นสมาร์ทซิิตี้้ ์ � กรีีนซิิตี้้� และ เลิิร์นนิ่์ ่�งซิิตี้้� ให้้ทำำงานร่่วมกันัไม่่ว่่าจะเป็น็โครงการอะไร เพื่่�อตอบโจทย์์ ทิิศทางการพััฒนาเมืืองที่่�ได้้วางไว้้ เพื่่�อให้้เห็็นภาพ ผมขอเริ่่�มจากการท่่องเที่่�ยว เทศบาลกำำลัังมีีแผน จะใช้้ฐานประวััติิศาสตร์์และวััฒนธรรมของเมืืองมาสร้้างจุุดเด่่นทาง การท่่องเที่่�ยวใหม่่ โดยเน้นพื้้ ้ นที่่� �ใจกลางเมืืองที่่�จะเปลี่่�ยนให้้เป็น็ไชน่่า ทาวน์์ เนื่่�องจากเรามีวัีัดจีนที่่ ี �เป็นศู็นย์ู์รวมใจของคนในพื้้นที่่�ห�ลายแห่่ง ขณะเดีียวกันก็ัมี็สีตรีทฟู้้ ีดและร้้านอาหารดัังๆ นัับไม่่ถ้้วน พร้้อมกันนั้้ ัน� ก็็หาวิิธีีนำำเสนอประวััติิของเมืืองหาดใหญ่่ ซึ่่�งย้้อนกลัับไปตั้้�งแต่่ยุุค ทวดทอง คนในท้้องที่่�ผู้้บุุกเบิิกชุุมชนโคกเสม็็ดชุุนก่่อนมีีการสร้้าง สถานีีรถไฟ ต่่อมาด้้วยยุุครััชกาลที่่� 5 ที่่�คนจีีนที่่�มาสร้้างทางรถไฟ ร่่วมกัับคนท้้องถิ่นพั ่� ัฒนาเมืืองหาดใหญ่่ จนมาถึึงยุุคปััจจุุบััน ด้้วยเหตุุนี้้�นอกจากเรีียนรู้้วััฒนธรรม อาหาร ประเพณีี และสถาปััตยกรรม โครงการหาดใหญ่่ไชน่่าทาวน์ยั์ังนำำเสนอ soft power ผ่่านข้้อมููลรากเหง้้าของคนหาดใหญ่่ ให้้คนรุ่่�นหลัังเห็็นว่่าบรรพบุุรุุษ เราเสีียสละเพื่่�อเมืืองมาอย่่างไร กระตุ้้นให้้พวกเขาเห็นว่่ ็าแล้้วเราจะตอบแทน เมืืองอย่่างไร ดัังประโยคคลาสสิิคของพลเอก เปรม ติิณสููลานนท์์ ที่่ว่่ �า ‘เกิิดมาเพื่่�อตอบแทนคุุณแผ่่นดิิน’ เรื่่�องที่่�สอง เรื่่�องนี้้�สอดคล้้องกัับการทำำ ให้้เมืืองหาดใหญ่่น่่าอยู่่� อย่่างที่่�ทราบกันว่่ ัาเมืืองเรากำำลัังมีีโครงการคลองเตยลิิงก์์ ซึ่่�งทางคุุณ สิิทธิิศัักดิ์์� ตัันมงคล ได้้สร้้างเครืือข่่ายชุุมชนเลีียบคลองทั้้�ง 10 ชุุมชน พร้้อมสกััดภูมิิปัู ัญญาในพื้้�นที่่�เพื่่�อสร้้างพื้้�นที่่�เรีียนรู้้ของเมืืองไว้้แล้้ว โดยล่่าสุุด ทางกรมโยธาธิิการและผัังเมืือง ได้รั้ับการอนุุมัติิังบประมาณ ถ้ าเราไม่ สมารทก์ ่ อน เทศบาลยังไม่ สมารท ์ ระบบราชการยังไม่ สมารท ์ คนหาดใหญ่ ก็จะไม่ เห็นว่ า สมาร์ ทซิตี้ มีประโยชน์ ตรงไหน

97 ภายใต้้แผนพััฒนายุุทธศาสตร์์ของกลุ่่�มจัังหวััด เป็็นจำำนวนเงิิน 300 กว่่าล้้านบาท เพื่่�อพััฒนาโครงสร้้างพื้้�นฐาน เลีียบคลองเตย ซึ่่�งจะเริ่่�มดำำเนิินการในปีีหน้้า หลัักๆ เราหารืือกัันว่่าจะทำำ เป็็นโครงสร้้างเบา เน้น้การเพิ่่�มพื้้�นที่่�สีีเขีียว และทำำทางเท้้าที่่�สะดวกสบาย เพื่่�อเชื่่�อมพื้้�นที่่�ใจกลางเมืืองผ่่านการเดิินเท้้าเลีียบคลองอย่่างครอบคลุุม ทำำ ให้้รอบคลองเตยเป็นทั้้ ็ �งแหล่่ง พัักผ่่อนที่่�ใช้้ประโยชน์์ได้้จริิง และพื้้�นที่่�เรีียนรู้้ของคนในเมืืองไปพร้้อมกััน เรื่่�องที่่�สาม คืือการเน้้นย้ำ ำ� การเป็็นศููนย์์กลางการท่่องเที่่�ยวเชิิงสุุขภาพ อย่่างที่่�ทราบว่่าเรามีี โรงพยาบาลและศูนย์ู์การแพทย์ชั้้์ �นนำำขณะเดีียวกันัเราก็็พยายามโปรโมทศูนย์ู์ชีีวาสุุข ซึ่่�งเป็็น ศููนย์์การแพทย์์ผสมผสานตั้้�งอยู่่�ภายในสวนสาธารณะของเทศบาล ทั้้�งนี้้�เราพยายามนำำต้้นทุุน ทางพหุุวััฒนธรรมมาใช้กั้ับการดููแลสุุขภาพในศููนย์์ ทั้้�งศาสตร์ข์องจีีน ไทย และมลายูู ตอบสนองความต้้องการดููแลสุุขภาพที่่�หลากหลายของคนหาดใหญ่่และนัักท่่องเที่่�ยว จากทั้้�งมาเลเซีีย สิิงคโปร์์ และอื่่�นๆ และเรื่่�องสุุดท้้ายคืือการทำำ ให้้หาดใหญ่่เป็็นสมาร์์ทซิิตี้้�จริิงๆ อย่่างที่่�ควรจะเป็็น เพราะแม้้เทศบาลจะประชาสััมพันั ธ์์การเป็น็เมืืองสมาร์์ทของหาดใหญ่่ไปแล้้ว แต่่ก็็ต้้องยอมรัับว่่าในเชิิงกระบวนการ เรายัังไปไม่่ถึึงไหน เพราะหน่่วยงาน เทศบาลเองก็็ยัังไม่่สมาร์์ทเท่่าไหร่่เลย ผมบอกเสมอว่่าถ้้าจะสมาร์์ท เราต้้องเป็็นตััวอย่่างให้้เขาดูู เทศบาลควรเปลี่่�ยนมาใช้้โซลาร์์เซลล์์อย่่าง เต็็มรููปแบบได้้หรืือยััง บรรจุุภััณฑ์์พวกพลาสติิกหรืือโฟมควรเลิิกใช้้ได้้ หรืือยััง และที่่�จอดรถ EV มีีและครอบคลุุมพอหรืือยััง ถ้้าเราไม่่สมาร์์ทก่่อน ระบบราชการยัังไม่่สมาร์์ท คนหาดใหญ่่ก็็จะ ไม่่เห็็นว่่าสมาร์์ทซิิตี้้�มีีประโยชน์์ตรงไหน นั่่�นแหละครัับ คุุณนำำเทคโน โลยีีสมััยใหม่่มาคำำนวณว่่าถ้้าคนหาดใหญ่่ช่่วยกัันปลููกต้้นไม้้คนละ หนึ่่�งต้้น จะช่่วยเพิ่่�มออกซิิเจนได้้เท่่าไหร่่ หรืือลดก๊๊าซเรืือนกระจก ได้้มากแค่่ไหน ซึ่่�งตรงนี้้�เป็น็เรื่่�องที่่ดี�ีมากนะถ้้าทำำ ได้้ แต่่ประชาชน เขาก็็มีีสิิทธิ์์�ไม่่เชื่่�อคุุณ ในเมื่่�อสำำ นัักงานของเรายัังมีวิิถีี ีปฏิิบััติิ ไม่่ต่่างไปจากเดิิม ผมกล่่าวตรงนี้้�เพื่่�อเป็็นการย้ำ ำ� เตืือนตััวเองและทีีมงาน เทศบาลทุุกคนว่่าสิ่่�งนี้้�เป็็นเรื่่�องจำำเป็็น และเราต้้องเริ่่�ม ให้้เร็็วเท่่าที่่�จะทำำ ได้้” เลิิศเกีียรติิ วงศ์์ โพธิิพัันธ์์ ผู้้� เชี่่�ยวชาญพิิเศษ ด้้านกาด้้รวางแผนเชิิงยุทุธศาสตร์์ และแผนพััฒนาท้้องท้้ ถิ่่น � และอดีีตรองเลขาธิิการ ศอ.บต.

98 “พ่ ่ อกัับแม่ผม่เปิิ ดร้้านร้้นิิยมรส ปีี พ.ศ. 2512 เมื่่�อก่อน่ ร้้านอยู่่ในบ้้านไ บ้้ม้้ห้้ องเ ม้้ห้้ ดีียวในย่านใจกลางเ ่ มืืองหาดใหญ่่ พ่่ อเป็็ น เถ่า่ ชิ่่ว ห� รืือพ่่ อครััวหลัักส่วนแ่ม่่ เป็็ นผู้้ช่�วยเ่ รีียกว่า่ ยีีชิ่่ว �ทำมำ าได้้สั ัก 10 ปีี พ่่ อก็ย้้็ายย้้มาเปิิ ดที่ตึึ ่�กบนถนน ธรรมนูญวิ ูิถีีร้้านนี้้� เพราะมีีพื้้�นที่ม่�ากกว่่ า ผมเกิิดที่่�บ้้านหลัังนี้้� ก็็ช่่วยพวกเขาเสิิร์์ฟอาหารและรัับ ลููกค้้าตั้้�งแต่่เด็็ก กลัับจากโรงเรีียนมาก็็ใส่่ชุุดนัักเรีียนเสิิร์์ฟเลย (หััวเราะ) สมััยก่่อนไม่่คิิดว่่าจะมาสานต่่อกิิจการนี้้�เลยครัับ จริิงๆ ผมฝันัอยากเป็็นนายธนาคาร เพราะเห็็นว่่าลููกค้้าส่่วนหนึ่่�งที่่� มากิินที่่�ร้้านซึ่่�งเป็นน็ายธนาคารเขาสวมเสื้้�อเชิ้้�ตผููกเนคไทแล้้ว ดููเท่่ดีี จุุดเปลี่่�ยนมาเกิิดขึ้้�นตอนที่่�พ่่อผมเสีียชีีวิิต แม่่จึึงต้้อง ขยัับขึ้้�นมาเป็็นเถ่่าชิ่่�ว โดยมีีพี่่�ชายผมเป็็นยี่่�ชิ่่�วช่่วยแม่่ ทำำ ไป สัักพัักหนึ่่�ง พี่่�ชายก็็แยกไปเปิิดร้้านของตััวเอง ผมเลยต้้องมา แทนตำำแหน่่งเขา จนวัันหนึ่่�งในปีี พ.ศ. 2543 ช่่วงนั้้�นผมยัังเรีียนมหาวิิทยาลััย อยู่่�ปีี 3 แม่่มาถามผมอยากทำำร้้านนี้้�อยู่่�หรืือเปล่่า ถ้้าไม่่ทำำ แม่่จะเลิิกกิิจการและปล่่อยตึึกนี้้�ให้้คนอื่่�นมาเช่่า แม่่ผมอายุุ หกสิิบกว่่าปีี แกบอกว่่าเหนื่่�อยและทำำต่่อไม่่ไหวแล้้ว ผมก็็บอก แม่่ไปว่่าพัักผ่่อนเถอะ ส่่วนตึึกก็็ไม่่ต้้องให้้ใครเขาเช่่า เดี๋๋�ยวผม ทำำต่่อเอง จำำ ได้้ดีีว่่าช่่วงแรกๆ ที่่�ผมมาคุุมร้้าน ผมยัังเรีียนหนัังสืือ และไว้ผ้มยาวแบบชาวร็็อคอยู่่�เลย วันหนึ่ั ่�งมีลูีูกค้้าชาวมาเลเซีียมา เขาเคยมากิินสมััยที่่�พ่่อผมยัังอยู่่�หลายรอบแล้้ว เขาก็็ถามว่่า พ่่อผมอยู่่�ไหน ผมบอกเขาว่่าพ่่อเสีียชีีวิิตแล้้ว เขาก็็พยัักหน้้า และเดิินออกจากร้้านไปเลย… วันนั้้ ันผ� มใจเสีียมาก ถามตััวเอง ว่่าทำำ ไมเราจึึงดููไม่่น่่าไว้้วางใจขนาดนั้้�น วัันต่่อมาผมเลยไปตััด ผมสั้้�นเพื่่�อทำำ ให้้บุุคลิิกดููน่่าเชื่่�อถืือ อย่่างน้้อยก็็ให้้คนมองจาก ภายนอกว่่าไอ้ห้มอนี่่มี�ฝีีมืีือทำำ อาหารนะ แล้้วก็ค่่ ็อยๆ ปรัับและ เพิ่่�มเมนููอาหารเรื่่�อยมา ผมอยากเปลี่่�ยนให้้ร้้านนี้้�ยัังคงตำำรัับ ของพ่่อ แต่่ก็็มีีความเป็็นผมด้้วย เปลี่่�ยนเยอะครัับ อย่่างสููตรของพ่่อจะเป็็นแต้้จิ๋๋�วแบบ ดั้้�งเดิิม ผมก็็ทำำ ให้้หลายๆ เมนูมีูีเท็็กซ์์เจอร์ขึ้้์น� อย่่างปลากะพง ต้้มยำำ แห้้งเมื่่�อก่่อนจะมีีรสเปรี้้�ยวและหวานเป็็นหลัักก็็ทำำ ให้้ เผ็็ดขึ้้�น เอ็็นหมููน้ำ ำ� แดงคนเริ่่�มสั่่�งน้้อยลงก็็เปลี่่�ยนมาเป็น็ เอ็นหมู็ผัูัดแห้้งทรงเครื่่�อง หรืือปลาเต๋๋าเต้้ยหม้้อไฟที่่�ตอนนี้้�เป็น็ เมนููไฮไลท์์ของร้้านก็็เกิิดขึ้้�นจากรุ่่�นผม ก่่อนจะมีีการทำำ แพ็็คเกจจััดส่่งต่่างจัังหวััดในเวลาต่่อมา แต่่หลายๆ เมนููที่่�เป็็น ออริิจิินััลในรุ่่�นพ่่ออย่่างปลากระบอกทอด หรืือยำำเพดานหมูู ผมก็็เก็็บรัักษาไว้้อยู่่� มาตรฐานของร้้านคืือวััตถุุดิิบ ผมพิิถีีพิิถัันกัับสิ่่�งนี้้�มาก ถ้้าวััตถุุดิิบไม่่ดีี ต่่อให้้พ่่อครััวเก่่งแค่่ไหน อาหารก็็ออกมาไม่่ดีี ผมกล้้าพููดเลยว่่าปลาทุุกตััวที่่ร้� ้านทำำนี่่คื�ือสดทั้้�งหมด ผมคััดสรร และแล่่เองกัับมืือ ไม่่มีทีางปล่่อยอาหารที่่�ไม่่ดีีออกไปเสิิร์์ฟ อย่่างแน่่นอน และถึึงแม้้จะมั่่�นใจแล้้ว แต่่ถ้้ามีีลููกค้้าคอมเพลน ว่่าปลาไม่่สด ผมก็ยิินดี ็ ีเรีียกคืนื และทำำปลาตััวใหม่่ให้้ทัันทีี จะไม่่ให้้ลููกค้้ารู้้สึึกเอ๊๊ะกัับอาหารที่่�เราเสิิร์์ฟเด็็ดขาด ความพิิถีพิิถัี นนี้้ ัยั�ังรวมถึึงการบริิการ ผมย้ำกั ำ� ับลููกน้้องทุุกคน เสมอว่่า การที่่�ลููกค้้ามากิินอาหารที่่�ร้้านเรา เขาต้้องเสีียเวลา เสีียค่่าน้ำ ำ� มััน ค่่าโทรศััพท์์ ไหนจะค่่าเครื่่�องสำำ อางเพื่่�อมานั่่�ง ที่่�ร้้านเรา เราต้้องทำำ งานของเราเต็็มที่่�ไม่่ให้้เขารู้้สึึกไม่่คุ้้มค่่า อย่่างที่่�บอก ปลาเต๋๋าเต้้ยเป็น็เมนูขึู้้�นชื่่�อของร้้านครัับ ทุุกสัปัดาห์์เราจะสั่่�งตรงจากหััวไทรและระนอง ปกติิปลาพวก นี้้�ถ้้าแช่่แข็็งจะอยู่่�ได้ป้ระมาณ 10 วััน แต่่ผมจะใช้้ไม่่เกิิน 5 วัันปลาล็็อตหนึ่่�งต้้องขายหมด ถ้้าไม่่หมดก็็ไม่่เอามาใช้้ เพื่่�อให้้ลููกค้้าได้้รสชาติิที่่�สดใหม่่ที่่�สุุด ผมตั้้�งใจให้้ร้้านนิิยมรสเป็็นร้้านของเมืืองหาดใหญ่่ คุุณจะ มากิินปลาเต๋๋าเต้้ยหม้้อไฟและเมนูอืู่่�นๆ ของเราได้้ที่่�หาดใหญ่่ เท่่านั้้�น นั่่�นเป็็นเหตุุผลว่่าทำำ ไมผมไม่่ขยายสาขาไปเมืืองอื่่�น หรืือขายเฟรนไชส์์ให้้ใคร มีลูีูกค้้าหลายคนสงสััยเหมืือนกันว่่ ัา ผมไม่่อยากรวยเหรอ ขายเฟรนไชส์์ทำำ เงิินได้้เยอะนะ ผมก็็ บอกว่่าใครไม่่อยากรวย แต่่ทุุกวัันนี้้�ก็็ขายดีีอยู่่� และที่่�สำำคััญ ผมอยากให้้ร้้านนี้้�คืือความภูมิิูใจของคนหาดใหญ่่ครัับ ปุริุิมพรรษ์์กุุลศิิริิพััสวีี เจ้้าของจ้้ร้้านนิิยมรส ( 074 244 451 ผมตั้ งใจใหร้ านนิยมรสเป็ นร ้าน้ ของเมืองหาดใหญ่ คุณจะมากิน ปลาเต๋ าเต้ ยหม้ อไฟและเมนูอื่นๆ ของเราได้ ที่หาดใหญ่ เท่ านั้ น