99 เอาอย่่างนี้้�เมื่่�อก่่อนคุุณมาหาดใหญ่่ คุุณต้้องมากิินโรตีีชาชััก ติ่่�มซำำ และไก่่ทอด ที่่�เป็็นแบรนด์์ท้้องถิ่ ่� นของที่่�นี่่� แต่่เดี๋๋�ยวนี้้�คุุณไปเชีียงใหม่่ อุุดรธานีี หรืือในศูนย์ู์การค้้าที่่�กรุุงเทพฯ คุุณก็ห็ากิินสิ่่�งเหล่่านี้้�ได้ห้ มดโดยไม่่ต้้องมาหาดใหญ่่ ผมไม่่ได้้มองว่่าเจ้้าของแบรนด์ที่่์ตั�ัดสิินใจขายเฟรนไชส์์เหล่่านี้้ผิิ�ดนะ นั่่น�เป็น็แผนการ ทางธุุรกิิจของพวกเขา แต่่ผมก็็ยืืนยัันให้้นิิยมรสเป็็นของเมืืองหาดใหญ่่อยู่่�เช่่นนี้้� เพราะความสุุขของการทำำร้้านของผมคืือการได้้แล่่ปลา ได้้ควบคุุมการปรุุงอาหาร ทุุกขั้้�นตอน ก่่อนให้้พนัักงานนำำ ไปเสิิร์์ฟแก่่ลููกค้้า เห็น็ผู้้คนมาล้้อมวงกิินกัับข้้าว ฝีีมืือเราจนหมดเกลี้้�ยง เห็็นรอยยิ้้�มของครอบครััวและเพื่่�อนฝููง ถ้้าอาหารอร่่อย มัันเสริิมให้้ทุุกอย่่างรื่่�นรมย์์ไปหมด นั่่�นล่่ะครัับ เครื่่�องชี้้�วััดความสำำ เร็็จ” ประพิิศ ณ สงขลา
100
101 ส่่ วนหนึ่่งของคลองระบายน้ำำเสีียในชื่่อคลองเตยที่่อาจารย์เ ์จี๊๊�ยบ (สิิทธิิศัักดิ์์ตัันมงคล) สถาปนิิกแห่ง Songkhla Urban Lab และ ่ทีีมนัักวิิจััยกำลัำ ังจะเปลี่่ยนคลองหลัังบ้านใ ้ห้กลายเ ้ ป็็ น ต้นแบบการ้พััฒนาเมืืองหาดใหญ่่ มาเอาใจช่วยใ ่ห้ความ้ ตั้้งใจตั้้ นี้้ประสบความสำำเร็็จกัันครัับ
102 ความเป็็น ไปได้้ไม่ ่ รู้ ้ จบ เมืืองการค้้า ไม่่เคยหลั ั บ กั ั บ Feature
103 นานมาแล้ว้ที่่คนไทยคุ้้นเคยและ คุ้้รู้้จั ักเมืืองหาดใหญ่่ ไม่่ ใช่่ เพราะ ความเป็็ นเมืืองใหญ่ที่่ ่พลุุกพล่าน่ ที่่สุุดของจัังหวััดสงขลา แต่ด้่วย้ สถานะยืืนหนึ่่งยึึดหััวหาดการพััฒนาเศรษฐกิิจการค้าการลง้ทุุนพื้้นที่่ ชายแดนใต้้ ในแบบไม่่ เคยเสีียตำำแหน่งใ ่ห้้ ใคร เคล็็ดไม่ลั่ ับอยู่่ที่่ “ผู้้คนผู้้ ชาวหาดใหญ่่ (พ่่ อค้าแ้ม่ค้่าเ ้จ้าของ้กิิจการห้าง้ร้าน้ ทั้้งเทั้้ก่า่รุ่่นให รุ่่ม่่ และ หน่วยงานใน ่ พื้้นที่่)” ที่่ขยัันขัันแข็็งช่วย่กัันริิเริ่่ม สริ่่ร้างสรร้ค์ เนร์มิิตเมืืองทั้้งทั้้ เมืืองให้กลายเ ้ ป็็ นศููนย์การ์ค้าขนาดให ้ญ่ม่หึึมาแบบครบวงจร พร้อม้กัันนั้้นนั้้ ก็็สามารถปรัับตััวได้้ ไวในทุุกโอกาส ทุุกสถานการณ์ และ์ ที่่สำคัำ ัญที่่สุุดคืือการไม่ห่ยุุด แสวงหาความเป็็ นไปได้้ ในการสร้างโอกาสทางธ ้รุุกิิจในยุุคเศรษฐกิิจสร้างสรร้ค์์ และนวััตกรรมใหม่ๆ ่ โครงการหาดใหญ่่เมืืองแห่่งการเรีียนรู้้� หรืือที่่�มีีชื่่�อเต็็มๆว่่า ‘คลองเตยลิิงก์์ : การวิิจััยและ พััฒนาเทศบาลนครหาดใหญ่่สู่่การเป็็นเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้�’ ดำำเนิินการโดย นายสิิทธิิศัักดิ์์� ตัันมงคล สถาปนิิกจากมููลนิิธิิทัักษิิณคดีีศึึกษา เป็็นหัวัหน้้าโครงการวิิจััย พร้้อมด้้วย เครืือข่่ายพลเมืืองพััฒนา และเทศบาลนครเมืืองหาดใหญ่่ ได้้เลืือกนำำจุุดเด่่นสำำคััญ ที่่�ว่่า คืือ ‘พลัังของผู้้�คนหาดใหญ่่’ เชิิญชวนให้้มาเชื่�อ่มร้้อย เรีียนรู้้� และร่่วมคิิด ร่่วมฝัันลงแรงพััฒนาเมืืองผ่่านการใช้้พื้้�นที่่� ‘คลองเตย’ สายคลองยาว 11 กม. ใจกลางเมืืองหาดใหญ่่ให้้เป็็นโจทย์์กลางประสานงานเชิิญทุุกภาคส่่วนเข้้ามาร่่วม กิิจกรรม ผ่่านเครื่่�องมืือและกรอบคิิดการพััฒนาเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้� โดยมีีวััตถุุประสงค์์ที่่�วางเอาไว้้ดัังนี้้� 1. เพื่่�อพััฒนาระบบและกลไกความร่่วมมืือในการขัับเคลื่่�อนเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้�สู่่ ความยั่่�งยืืนโดยความร่่วมมืือของภาคีีเครืือข่่ายระดัับพื้้�นที่่�เมืืองหาดใหญ่่ 2. เพื่่�อพััฒนากระบวนการศึึกษาชุมชุ นเมืืองหาดใหญ่่ ที่่�นำำ ไปสู่่การสัังเคราะห์์เนื้้�อหาของชุุมชนทำำ ให้้เกิิดความร่่วมมืือทางสัังคม ความภููมิิใจ ในชุุมชน และนำำ ไปสู่่การต่่อยอดผลิตภัิ ัณฑ์์และบริิการในพื้้�นที่่�เมืืองหาดใหญ่่ 3. เพื่่�อพััฒนารููปแบบพื้้�นที่� และ ่กิิจกรรมการเรีียนรู้้�ที่นำ�่ำ ไปสู่่การพััฒนาคุุณภาพ ชีีวิิตและยกระดัับเศรษฐกิิจเมืืองหาดใหญ่่อย่่างเป็็นรููปธรรม 4. เพื่่�อสร้้างความร่วม่ มืือกัับทุุกภาคส่่วนในการพััฒนาเทศบาลนคร หาดใหญ่่สู่่การเป็็นเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้�ของ UNESCO การดำำเนิินงานวิิจััยเพื่่�อให้้บรรลุุวััตถุุ ประสงค์ทั้้์ �ง 4 ข้้อ และสามารถส่่งแรงกระเพื่่�อม ไปสู่่การพััฒนาเมืืองตามที่่�คาดหวัังไว้้ ทั้้�งในมุุมของการปลุุกกระแสการพััฒนา เมืืองให้้เป็็นที่่�รัับรู้้ และการสร้้างรูปธูรรม ของปฏิิบััติิการพื้้�นที่่�ต้้นแบบ โครงการการ วิิจััยได้้อาศััยระบบกลไกความร่่วมไม้้ร่่วมมืือใน การขัับเคลื่่�อนการพััฒนาเมืือง และเมืืองแห่่งการเรียีนรู้้ที่่� มีีอยู่่เดิิม เช่่น การหนุุนเสริิมเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ของเทศบาลนคร หาดใหญ่่ เชื่่�อมต่่อและขยายกลุ่่มเป้้าหมายออกไปสู่่องค์์กรภาคเอกชน ที่่�เป็็นองค์์กรอิิสระทั้้�งในและนอกพื้้�นที่่�
104 ‘คลองเตยลิิงก์์’ การวิิจััยและพััฒนาเทศบาลนครหาดใหญ่่ สู่่การเป็็นเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้มีีเป้้าหมาย และสร้้างปฏิิบััติิการ เพื่่�อเชื่่�อมความคิิด ร้้อยความฝััน สร้้างสรรค์์ความเป็็นไปได้้ บนฐานทุุนทางสัังคม เศรษฐกิิจ และวิิถีีชีีวิิตคนหาดใหญ่่ ด้้วยหััวใจของ การมีีส่่วนร่่วม โดยมีีคลองเตยเป็็นพื้้�นที่ ่� จุุดประกาย สู่่การสร้้างบทสนทนาระดัับเมืือง และการลงมืือ ลงแรงร่่วมกัันสร้้างความเปลี่่�ยนแปลง
105 ที่่มี�ีบทบาทในการขัับเคลื่่�อนเมืืองผ่่านกิิจกรรม การจัดกิิ ัจกรรมหรืืออีีเวนท์์ขนาดใหญ่่ เชื่่�อมความ ร่่วมมืือและการมีส่ี่วนร่่วมของประชาชนในพื้้�นที่่� ในบทบาทของเครืือข่่ายสนัับสนุุนการจัดังาน ร่่วมกำำหนด กฎ กติิกา และขอบเขตของกิิจกรรมต่่างๆ นอกจาการการเข้้าไปมีีบทบาทในการสนัับสนุุน ให้้เกิิดการจัดังานเทศกาลเมืืองหาดใหญ่่อย่่างมีส่ี่วนร่่วม นัักวิิจััยและ คณะทำำ งานโครงการ ได้้ดำำเนิินการค้้นคว้้าและประมวลผลจััดทำำข้้อมููล ท้้องถิ่่�นศึึกษา (Local Study) ในประเด็็นเกี่่�ยวกัับความเป็็นมาของเมืือง หาดใหญ่่ อััตลัักษณ์์เมืือง (อาหารประจำำท้้องถิ่่�น ศิิลปวััฒนธรรม การละเล่่น กีีฬาและนัันทนาการ) ซึ่่�งเป็็นต้้นทุุนสำคัำ ัญในการทำำ ความเข้้าใจชุุมชนในเขตเมืืองและริิมสายระบายน้ำค ำ� ลองเตยต่่อยอดไป สร้้างเป็็นกิิจกรรมการเรีียนรู้้ และปฏิิบัติิกัารความร่่วมมืือกัับชุุมชนและ หน่่วยงาน โดยหนึ่่�งในกิิจกรรมที่่�เป็็นศููนย์์กลางในการร้้อยเรีียงและ นำำเสนอข้้อมููลงานท้้องถิ่่�นศึึกษา คืือ การจััดตั้้�งศููนย์์ปฏิิบััติิการพััฒนา พิิพิิธภััณฑ์์มีีชีีวิิตเมืืองหาดใหญ่่ บริิเวณสถานีีรถไฟหาดใหญ่่ ให้้เป็็น แหล่่งเรีียนรู้้และสร้้างกิิจกรรมที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับประวัติิัศาสตร์์ และคุุณค่่า เมืืองหาดใหญ่่ การจัดกิิ ัจกรรมเดิินเมืืองหาดใหญ่่ (Walking Tour) สร้้างการรัับรู้้และความเข้้าใจประเด็็นเมืือง ทั้้�งในเรื่่�องการสร้้าง พื้้�นที่่�สาธารณะ (Public Space) เคลื่่�อนที่่� และพิิพิิธภััณฑ์์มีีชีีวิิต (Living Museum) ตลอดระยะเวลาการดำำเนิินงานวิิจััย คณะทำำ งานได้้ ปลุุกกระแสร่่วมคิิดร่่วมฝัันถึึงการพััฒนาเมืือง หาดใหญ่่ผ่่านกิิจกรรมเสวนารููปแบบออนไลน์์ชื่่�อ ‘Hatyai Talk’ หยิิบเอาประเด็็นเด่่นๆ ที่่�เป็็นที่่�สนใจของคนหาดใหญ่่มาร่่วม พููดคุุย เช่่น หาดใหญ่่เมืืองสุุขภาพ เมืืองสำำหรัับเด็็ก รถไฟกัับ การพััฒนาเมืือง ถนนสายอาหาร และหาดใหญ่่เมืืองแห่่งการเรียีนรู้้ ซึ่่�งการจัดกิิ ัจกรรมเสวนาอย่่างต่่อเนื่่�องคืือหนึ่่�งในปััจจััยสนัับสนุุน ให้้เกิิดการบููรณาการความร่่วมมืือเชื่่�อมโยงกิิจกรรมในโครงการ และ กิิจกรรมที่่�เข้้าร่่วมกัับหน่่วยงานต่่างๆ เช่่น จััดทำำแผนที่่�วััฒนธรรม และ เส้้นทางท่่องเที่่�ยวพิิพิิธภััณฑ์์มีีชีีวิิตเมืืองหาดใหญ่่ ได้้แผนที่่วั�ัฒนธรรม ด้้านอาหาร และแผนที่่�เส้้นทางการเดิินเมืือง และได้จั้ดกิิ ัจกรรมแลกเปลี่่ย�น เรีียนรู้้อย่่างมีีชีีวิิตชีีวาของผู้้คนต่่างวััย ฯลฯ อนึ่่�ง ภาพความร่่วมมืือร่่วมใจของคนหาดใหญ่่ผ่่านมุุมมองของ การพััฒนาเมืืองอย่่างมีีส่่วนร่่วมจากทุุกกลุ่่มทุุกฝ่่าย โดยมีีเครื่่�องมืือ การพััฒนาเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้เป็็นส่่วนหนึ่่�งการขบวนขนาดใหญ่่ และมีีเจ้้าภาพสำคัำ ัญอย่่างเทศบาลนครหาดใหญ่่ค่่อยเป็็นกำำลัังหลััก ส่่งผลให้้เมื่่�อวัันที่่� 2 กัันยายน 2565 องค์์การการศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ และวััฒนธรรมแห่่งสหประชาชาติิ UNESCO ประกาศรัับรองให้้ เมืืองหาดใหญ่่ เป็็น 1 ใน 77 เมืืองจาก 44 ประเทศสมาชิิกใหม่่ เข้้าร่่วมเครืือข่่ายเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ ระดัับโลกของ (UNESCO GNLC) นำำความชื่่�นชมยิินดีี และ ความภาคภููมิิใจมาสู่่ชาวหาดใหญ่่ จัังหวััดสงขลา และผู้้ร่่วมขัับเคลื่่�อน การพััฒนาเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ทั่่�วประเทศ ติิดตามการขัับเคลื่่อน ‘หาดใหญ่่ เมืืองแห่งการเ่รีียนรู้้’ ได้ที่่ ้ Hat Yai Learning City
106 “แหล่ง่ช้อป้ ปิ้้ง ศููนย์กลางเศรษฐ์กิิจภาคใต้ตอน้ล่าง ่ ประตูสู่่มาเลเสู่่ซีีย” นิิยามของเมืืองหาดใหญ่่ เท่า่ ที่่ คนทั่่วไปทั่่รัับรู้้ คงไม่ห่นีีจากประโยคข้าง้ต้นเ ้ท่าไห ่ร่นั่ ัก และนี่่คืือภาพสะท้อนของ้ต้น้ทุุนความรุ่่มรวยทางรุ่่ เศรษฐกิิจและสัังคมเมืืองหาดใหญ่ที่่สั่่ ่ ที่่สั่่งสม อ่่ าวไทย ปัั ตตานีี พััทลุุง สตููล ยะลา จัังหวััด สงขลา ประเทศ ไทย เมืืองแห่ง่ชีวิีิต อำำาเภอหาดใหญ่่ และการค้า้ เทศบาล นครหาดใหญ่มี่ ี พื้้นที่่ทั้้งหมดที่่ทั้้ราว 21 ตร.กม. ประชากร 158,392คน ชาย 73,471 คน หญิิง 84,921 คน จำำนวน ครััวเรืือนทั้้งทั้้สิ้้น 67,299 ครััวเรืือน ความหนาแน่น่ 7,542.48 คน/ตร.กม. ที่่มา : แผนพััฒนาท้อง้ ถิ่่นเทศบาลถิ่่ นครหาดใหญ่่ (ปีี พ.ศ.2561-2565) GPP ผลิิตภััณฑ์มวลรวม์ ระดัับจัังหวััด 241,838 ล้านบาท ้(ปีี2562) คิิดเป็็น 17% ของจัังหวััด ในพื้้นที่่ภาคใต้้ อัันดัับที่่ ของ ประเทศ อำำ เภอหาดใหญ่่ มีีประชากรรวมสููงที่่สุุด ในจัังหวััดสงขลา 404,648 คน คิิดเป็็ น 28% ของประชากรทั้้งหมด ทั้้ (1,1,434,247คน) รถไฟ เส้้ นทางภายในประเทศ จาก กรุุงเทพ–หาดใหญ่่ (ให้บ้ริิการทุุกวััน) เส้้ นทางระหว่่ างประเทศ หาดใหญ่่ - ปาดัังเบซาร์์ (มาเลเซีีย) (ให้บ้ริิการทุุกวัันวัันละ 2 เที่่ยว เช้า / ้บ่าย) ่ Quick Facts 金榮 มาเนิ่่นนานนิ่่ด้วยฝีี ้มืือกัับวิถีิ ีทางแบบคนหาดใหญ่่ ที่่ไม่่ เคยเป็็ นสอง รองใครและไม่จำ่กัำ ัดเพีียงเรื่่องทำำมาค้าขาย แ้ต่หมายรวม่ ไปถึึงการพััฒนาเมืืองให้รุุ้ดหน้าและ ้ แสวงหาโอกาสใหม่ๆ อ่ยู่่เสมอ ตลาด กิิมหยง 14
The Geographic Information System Database Project เพื่่อเพิ่่มขีีดความสามารถในการให้บ้ริิการสาธารณะแก่ประชาชน ่ การระบุุความต้องการ้พััฒนาเมืือง และการวางผัังเมืืองเพื่่อยกระดัับเมืืองในอนาคต เทศบาลนครหาดใหญ่นำ่ ำเสนอ เมืืองหาดใหญ่่ เข้า้สู่่การเป็็ นเครืือข่าย่ เมืืองแห่งการเ่รีียนรู้้ UNSECO และได้รั้ ับการรัับรองในปีี 2565 2 ผลงานรููปธรรมที่่ดีี (Good Practices) UNESCO รัับรอง ศููนย์บ์ริิการสาธารณสุุข หาดใหญ่ชี่ ีวาสุุข Hat Yai Chivasuk Health Promotion Centre ตั้้งอตั้้ยู่่ในสวนสาธารณะเทศบาลนครหาดใหญ่่ การใช้ฐาน้ข้อ้มููล ภูมิูิสารสนเทศทางภูมิูิศาสตร์ GIS data base ์ รถบััส เส้้ นทาง หาดใหญ่่ - กััวลาลััมเปอร์์ ท่าอากาศ่ ยานหาดใหญ่่ปีี 2564 มีผู้้ี ผู้้ ใช้บ้ริิการราว 1.21 ล้านคน้ 10,150 เที่่ยวบิิน แบ่งเ่ ป็็ นเที่่ยวบินิ ในประเทศ 10,135 เที่่ยวบินิ และ 15 เที่่ยวบิินต่างประเทศ ่ หาดใหญ่่ สิิงคโปร์, ์กััวลาลััมเปอร์, ์ จาการ์ตา, ์ซููราบายา, ฮ่่ องกง, โฮจิมิินห์, ์ ซิิดนีย์ี, ์อิิสลามาบััด, พนมเปญ และ เพิิร์ธ์ (ข้อ้มููลปีี 2564 : Airport Traffic Report, AOT บริษัิัท ท่าอากาศยานไทย ่ จํํากััด (มหาชน)) งานพััฒนา เมืืองหาดใหญ่่ที่่น่า่จัับตา 4 Themes 1. การพััฒนาการสััญจร ภายในเมืืองและการเชื่่อมโยง การคมนาคมกัับมาเลเซีีย 2. หาดใหญ่่ เมืืองแห่ง่ วััฒนธรรมอาหาร อััตลัักษณ์เ ์มืือง เพื่่อการฟื้้นฟููเศรษฐกิิจ 3. การพััฒนาวิิสััยทััศน์์ และความร่วม่มืือของ คนหาดใหญ่ตาม่ศัักยภาพ เช่น Medical & Wellness, ่ MICE CITY 4. การพััฒนาเมืืองหาดใหญ่่ ให้้ เป็็ นเมืืองแห่งการเ่รีียนรู้้ 2. เมืืองแห่ง ่ การเรีียนรู้้ UNESCO ศููนย์การแพท์ย์ผสมผสาน เ ์น้นการเ ้รีียนรู้้และ รู้้บููรณาการความรู้้ด้ านการแพท้ย์์ และภูมิูปัิั ญญาตะวัันออก เพื่่อเป็็ นทางเลืือกในการดููแลสุุขภาพให้บ้ริิการส่่ งเสริิม สุุขภาพใน 4 เรื่่อง บริิการแพทย์แผนไทย : ์ ตรวจวิินิิจฉััยโรคด้วยศาสต้ร์ของแพท์ย์แผนไทย, ์ ให้การ้รัักษาโรคด้วยยาส้มุุนไพรโดยบััญชีียาหลัักแห่งชา่ติิ, บริิการนวดแผนไทย, และ บริิการอยู่่ไฟมารดาหลัังคลอด บริิการกายภาพบำบัำ ัด : คััดกรองและตรวจประเมิินทางกายภาพบำบัำ ัด, จััดโปรแกรมออกกำลัำ ังกาย, ให้การ้รัักษาโดยกายภาพบำบัำ ัด, ธาราบำบัำ ัด บริิการด้านโภชนาการ : ้ ประเมิินภาวะโภชนาการเบื้้องต้น, ้ ให้คำ้ ำแนะนำด้ำานอาหาร, วางแผนการบ้ริิโภคอาหาร, จััดโปรแกรมอาหารสุุขภาพ เฉพาะกลุ่่มโรค ลุ่่ บริิการวิิทยาศาสตร์การ์กีีฬา : ทดสอบสมรรถภาพทางกาย, จััดโปรแกรมการออกกำลัำ ังกาย, ให้คำ้ ำแนะนำำการออกกำลัำ ังกายอย่าง่ถููกวิิธีี, ให้คำ้ ำแนะนำำ ในการบริิหารกล้ามเ ้ นื้้อ นอกจากนี้้ยัังมีีบริิการส่่ งเสริิมสุุขภาพอื่่นๆ ที่่น่าสนใจ อา ่ทิิ บริิการนวดแผนไทย, อบสมุุนไพร, วารีบำีบัำ ัด, โยคะ, แอโรบิิคในน้ำำ สำำหรัับประชาชนทั่่วไป ทั่่ผู้้สู ูงอายุุ และผู้้ป่่ วยอััมพฤกษ์์ เปิิ ดบริิการทุุกวัันจัันทร์ - ์ศุุกร์ ยกเ ์ว้้ นวัันหยุุดนัักขััตฤกษ์์ตั้้งแตั้้ต่่ เวลา 08.30 - 16.30 น. ติิดต่อสอบถามรายละเ่อีียดการใช้บ้ริิการ ได้ที่่ ้ หมายเลขโทรศััพท์ 074 - 211035 ์ 1.
108 มีีสถา บัันการ ศึึกษาขนาดให ญ่่ที่่คลองเตยไหลผ่าน่คืือ โรงเ รีียนหาดให ญ่ วิ ่ ิทยา ลััย โรงเ รีียน ธิิดา นุุเคราะ ห์ ์ วิิทยา ลััยเทคโนโล ยีีนครหาดให ญ่่ โรงเ รีียน สุุวรรณวง ศ์์ โรงเ รีียนแสงทอง วิิทยา และ โรงเ รีียนศ รีีนคร รู้้จั ักคลองเตย Khlong Toei Fact ไหล ผ่าน่กลางเมืืองหาดให ญ่่ (เทศบาลนครหาดให ญ่่ ) ระยะทางราว 11กม. มีพื้้ ี นที่่ ต่อเ่ นื่่องย่าน่ เ มืืองเ ก่ า ่ กัับย่าน่ เ ติิบโต ให ม่่ 6 แ ห่ ง ่ อำำ�เภ อ ห าดใหญ่่ สััมภาษ ณ์ผู้้รู้้์ผู้้รู้้ เ มืืองหาดให ญ่่ ส ร้าง้ ข้ อ ้ มููล เพื่่ อ การเ รีียน รู้้ เ มืือง คลองน้ำำ เ สีีย ถึึงคลองน้ำำใสและ พื้้ นที่่สาธารณะกลางเ มืือง คลองเตย มีีความยาวราว 11 ไหล ผ่านเ่ มืือง พื้้ นที่่เทศบาลนครหาดให ญ่่ เ ป็็ นคลองที่่ เ กิิดขึ้้นตามธรรมชา ติิ มีีมาแ ต่ดั้้ ่งเดั้้ ดิิม สััน นิิษฐาน ว่่ า มีีมา ก่อน่ ยุุคตั้้ ง ตั้้ ชุุมชนการ ค้าหาดให ้ ญ่่ ไหลคู่่ขนาน ไป คู่่ กัับแนว บ้านเ้ รืือนและ ถนนสาย สำคัำ ัญๆ ครั้้งหรั้้ นึ่่งคนหาดให ญ่่ เคยใ ช้น้ำำ ้ ในคลอง อุุปโภคบ ริิโภค จน ตััวเ มืือง ขยายให ญ่่ โต คลองน้ำำ ใ ช้ จึ ้ ึงแปรสภาพเ ป็็ น คลองน้ำำทิ้้ง น้ำำทิ้้ ช่องทางระบาย่ น้ำำ เ สีียห ลััก ของเ มืืองหาดให ญ่่ ต่อมาเทศบาลนครหาดให ่ ญ่่ ไ ด้ ดำ ้ ำ เ นิิน โครงการ จััดส ร้าง้ ท่อรวบรวม่ น้ำำ เ สีีย จากที่่ อยู่่อายู่่ ศััย และ ร้าน้ ค้ า ้ ริิมคลอง เพื่่อลดการป ล่อย่ น้ำำทิ้้งไ น้ำำทิ้้ ม่่ ใ ห้้ ไหลลงสู่่คลองเตย ปัั จ จุุ บััน คุุณภาพน้ำำในคลองเตย จึึงก ลัับมา ดีขึ้้ ีน และในบางพื้้ นที่่ มีีการส ร้างสวนห้ ย่อมและ่ พื้้ นที่่สาธารณะค ลุุมค ร่อม่ คลองเตย เพื่่อตอบสนอง ต่ อ ่ กิิจกรรมของ ชุุมชนเ มืืองหาดให ญ่่ กระนั้้น การนั้้ พััฒนาคลองเตย ดัังก ล่าว่ ก็ มี ็ ีตอบโจท ย์การใ ์ ช้ประโยช ้ น์์ อ ย่างเ่ ป็็ นอง ค์รวม์ 百貨 商塲 金榮 ตลาด กิิมหยง
ตามที่่โครงการหาดใหญ่่ เมืืองแห่งการเ่รีียนรู้้เล็็งเห็็นถึึงความสำำคััญของ การเชื่่อมโยงความคิิด การก่อ่รููปภาพอนาคต ของเมืืองหาดใหญ่ด้่วยการ้ร่วม่คิิด ร่วม่ ฝัั น ร่วมส่ร้างโดยคนหาดให ้ญ่่จึึงมีีการออกแบบกิิจกรรม เพื่่อสร้างการ้มีส่ีวน่ร่วมและการเ่รีียนรู้้ขึ้้ น โดยเชื่่อมโยง และใช้พื้้ ้นที่่คลองเตยเป็็ นพื้้นที่่ยุุทธศาสตร์ ์ คลองเตยลิิงก์์ งานวิิจััยหาดใหญ่่ เมืืองแห่งการเ่รีียนรู้้ โรงเรีียน ศรีีนคร โรงเรีียน หาดใหญ่่วิิทยาลััย โรงเรีียน ธิิดานุุเคราะห์ ์วิิทยาลััย เทคโนโลยีี นครหาดใหญ่่ โรงเรีียน สุุวรรณวงศ์์ โรงเรีียน แสงทองวิิทยา เทศบาล หาดใหญ่่ ศููนย์ปฏิิ ์บัติั ิการพััฒนา พิิพิิธภััณฑ์มี์ชีวิีิต เมืืองหาดใหญ่่ Hatyai Talk เสวนาระดมความคิิด พััฒนาเมืืองหาดใหญ่่ (35 ครั้้ง)รั้้ กิิจกรรม เดิินเมืืองหาดใหญ่่ (Walking Tour) เดิินเมืือง-ฟัังเรื่่องเล่า่ เมืืองหาดใหญ่่ (จััด 4 ครั้้ง)รั้้ สััมภาษณ์ผู้้รู้้์ผู้้รู้้ เมืืองหาดใหญ่่ สร้าง้ข้อ้มููล เพื่่อ การเรีียน รู้้เมืือง กิิจกรรม การเรีียนรู้้วั ัฒนธรรม เมืืองหาดใหญ่่ workshop อาหารท้อง้ ถิ่่น ถิ่่ การเชิิดสิิงโต คลองเตยลิิงก์์: การวิิจััยและพััฒนาเทศบาลนครหาดใหญ่่ สู่่การเป็็ นเมืืองแห่งการเ่รีียนรู้้ โดย นายสิิทธิิศัักดิ์์ตัันมงคล หััวหน้าโครงการ ้วิิจััย สัังกััด มููลนิธิิทัักษิิณคดีศึี ึกษา ติิดตามความเคลื่่อนไหว การพััฒนาเมืืองหาดใหญ่่ ได้ที่่ ้ แผนที่่ วััฒนธรรมชุุมชน 10 ชุุมชน และเส้้ นทางเดิินเที่่ยว เมืืองหาดใหญ่่ หนัังสืือแนะนำำ ของดีีในชุุมชน (รููปแบบ eBook) 5 เล่ม 5 ่ชุุมชน ชุุมทาง หาดใหญ่่ นิิทรรศการ การเรีียนรู้้ ณ พิิพิิธภััณฑ์มี์ชีวิีิต เมืืองหาดใหญ่่ และ ป้้ ายสื่่อความหมาย ติิดตั้้งในแหตั้้ล่งเ่รีียนรู้้ ค ล อ ง เ ต ย ค ล อ ง เ ต ย คลองเตย ถ น น เ พ ช ร เ ก ษ ม ถ น น เ พ ช ร เ ก ษ ม ถ น น ร า ษ ฎ ร์์ยิิ น ดีี ถ น น ก า ญ จ น ว นิิ ช ถ น น ศ รีี ภูู ว น า ร ถ ตลาด กิิมหยง ถ น น นิิ พัั ท ธ์์ ส ง เ ค ร า ะ ห์์ 1 HatyaiLearning โรบิินสััน หาดใหญ่่ โรงพยาบาล ราฎษ์ยิ์ ินดีี Diana Shopping Complex สวนย่อม่ศรีภูี ูวนารถ ศาลเจ้า้เห้งเ ้จีีย วััดฉื่่อฉาง หาดใหญ่่ สวนย่อม่ศุุภสาร รัังสรรค์์ พระพรหม หาดใหญ่่ มููลนิธิิท่งเ่ ซีีย เซีียงตึ๊๊�ง สวนย่อม่แสงศรีี วงเวีียน น้ำำพุุหาดใหญ่่ สำำนัักงานเทศบาลนคร หาดใหญ่่ Big C Extra หาดใหญ่่ 2 โรงพยาบาล กรุุงเทพ หาดใหญ่่ สยามนคริินทร์์Shopping Mall กองสวััสดิิการ เทศบาลนคร หาดใหญ่่ คริิสตจัักร ฮิิมหาดใหญ่่ วััดศรีีสว่่ างวงศ์์(วััดเกาะเสืือ) โรงพยาบาล ศิิคริินทร์์หาดใหญ่่ สนามกีีฬา จิิระนคร
110
111
นาทีีนี้้�ต้้องขอแสดงความยิินดีีกัับเทศบาลนครหาดใหญ่่ที่่�มีีเครืือข่่ายกลุ่่มนัักพััฒนาเมืืองที่่�เข้้มแข็็ง ซึ่่�งส่่วนใหญ่่เป็็นนัักวิิชาการหััวก้้าวหน้้า นัักธุุรกิิจ ภาคประชาชน ภาคประชาสัังคมที่่�ต่่างได้้มองเห็็น ปััญหาของหาดใหญ่่ตรงกััน และได้้ร่่วมไม้้ร่่วมมืือขัับเคลื่่�อนงานพััฒนาเมืือง โดยทำำมานานนัับ 10 ปีี ในนามของการพััฒนาโครงการพื้้�นที่่�เลีียบลำำคลองระบายน้ำ ำ� ระยะทาง 11 กิิโลเมตร ให้้กลายเป็็น ต้้นแบบของการพััฒนาเมืืองเดิินได้้ ในชื่่�อโครงการ ‘คลองเตยลิิงก์์ (Link)’ ซึ่่�งจะเริ่่�มต้้นจากสถานีี รถไฟอัันเป็็นต้้นกำำเนิิดครั้้�งแรกๆ ของความเจริิญที่่�วิ่่�งเข้้าสู่่หาดใหญ่่และรัับส่่งต่่อให้้กัับระบบคมนาคม สาธารณะในรููปแบบอื่่�นๆ รวมทั้้�งแนวคิิดการเดิินเพื่่�อเข้้าสู่่ใจกลางเมืืองยาวไปจนถึึงสถานีีรถขนส่่ง (คราวนี้้�ล่่ะ ที่่�รถไฟจะกลัับมาฉายแสงอีีกครั้้�ง) นอกจากนี้้� ‘คลองเตยลิิงก์์’ ยัังได้้เชื่่�อมต่่อกัับโครงการเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ของ บพท. (หน่่วยบริิหารและจััดการทุุนด้้านการพััฒนาระดัับพื้้�นที่่�) เพื่่�อยกระดัับนครหาดใหญ่่ให้้เป็็น เมืืองแห่่งการเรีียนรู้้ในทุุกๆ มิิติิ จนกระทั่่�ง องค์์การการศึึกษา วิิทยาศาสตร์์และวััฒนธรรมแห่่ง สหประชาชาติิ UNESCO ประกาศรัับรอง ‘หาดใหญ่่’ ให้้เป็็น 1 ใน 77 เมืืองจาก 44 ประเทศ สมาชิิกใหม่่ ได้้เข้้าร่่วมเป็็นเครืือข่่ายเมืืองแห่่งการเรียีนรู้้ ระดัับโลกของ (UNESCO GNLC) เมื่่�อวัันที่่� 2 กัันยายน 2565 “หาดใหญ่่อาจไม่มี่ ีอาคารเก่่าๆ อย่่างเมืืองเก่่าสงขลา หรืือภููเก็็ต แต่่ในทุุกตรอกซอกซอย ก็็มีีเรื่่�องเล่่าที่่�ว่่าด้้วยการร่่วมกัันพััฒนาพื้้�นที่่�ของภาคประชาชน แฝงฝัังไปกัับสิ่่�งปลููกสร้้างและ ทััศนีียภาพตรงนี้้�แหละเป็็นหััวใจสำคัำ ัญของพิิพิิธภััณฑ์์ที่่�มีีชีีวิิต” อาจารย์์เจี๊๊�ยบ - สิิทธิิศัักดิ์์� ตัันมงคล หััวหน้้าโครงการคลองเตยลิิงก์์ (อ่่านบทสััมภาษณ์ย์าวๆ หน้้า 22) ยิินดีีกัับชาวหาดใหญ่่ด้้วยครัับ... February, 2023 หาดใหญ่่ เครือข่่ายเ ื มืืองแห่่งการเรีียนรู้้ ระดับั โลกของ UNESCO
หัวหน้ าโครงการ สามารถ สุวรรณรัตน์ บรรณาธิการ นพดล พงษ์ สุขถาวร เรื่องเล่ าจากผู ้ คน (เสียงหาดใหญ่ ) นพดล พงษ์ สุขถาวร จิรัฎฐ ประเสริฐทรัพย ์ ์ ปิ ยะลักษณ์ นาคะโยธิน ธิตินัดดา จินาจันทร์ สามารถ สุวรรณรัตน์ ถ่ ายภาพ กรินทร มงคลพันธุ ์ ์ พรพจน์ นันทจีวรวัฒน์ หน่ วยบริหารและจัดการทุนด้ านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) สำานักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรมแห ์ งชาติ (สอวช.) ่ ที่ปรึกษา และผู ้ ทรงคุณวุฒิ กรอบการวิจัย “การพัฒนาเมืองแหงกา่รเรียนรู ้ (Learning City)” รศ.ดร.ปุ่ น เที่ยงบูรณธรรม รศ.ดร.ศุภวัฒนากร วงศ์ ธนวสุ ดร.สมคิด แก้ วทิพย์ รศ.ดร.ฉวีวรรณ เด่ นไพบูลย์ wecitizensvoice wecitizen2022 @gmail.com wecitizens thailand.com ออกแบบปก/รูปเล่ ม สังวรณ์ หอชัยศิวะนนท์ อินโฟกราฟิ กส์ etceen studio วิดีโอ ธรณิศ กีรติปาล วัชระพันธ์ ปั ญญา เอกรินทร นันปิ นตา ์ สีน้ำา ธเนศ มณีศรี 15.28studio ประสานงาน ลลิตา จิตเมตตาบริสุทธิ์ ออกแบบปก/รูปเล่ ม สังวรณ์ หอชัยศิวะนนท์ อินโฟกราฟิ กส์ etceen studio วิดีโอ ธรณิศ กีรติปาล วัชระพันธ์ ปั ญญา เอกรินทร นันปิ นตา ์ สีน้ำา ธเนศ มณีศรี 15.28studio ประสานงาน ลลิตา จิตเมตตาบริสุทธิ์ ผลิตโดย โครงการการขับเคลื่อนผลงานวิจัยผ่ านการสื่อสารสาธารณะ เพื่อพัฒนาเมืองแหงการเรียนรู ่ ้ (WeCitizens) สนับสนุนโดย หน่ วยบริหารและจัดการทุนด้ านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) และสมาคมเพื่อออกแบบและส่ งเสริมการมีพื้นที่สาธารณะ และพื้นที่สีเขียว Greening Up Public Space
- สิิทธิิศัักดิ์์� ตัันมงคล สถาปนิิกแห่ง Songkhla Urban Lab ่ หาดใหญ่่อาจไม่มีี ่ อาคารเก่่าๆ อย่่างเมืืองเก่่าสงขลา หรือภู ื เก็็ ู ต แต่่ในทุกตร ุ อกซอกซอยก็็มีีเรื่่�องเล่่า ที่่�ว่่าด้้วยการร่ว ่ มกัันพััฒนาพื้้�นที่่�ของภาคประชาชน แฝงฝัั งไปกับสิ่่ ั � งปลููกสร้้างและทััศนีียภาพ ตรงนี้้�แหละเป็็ นหัว ัใจสำำคัญ ั ของพิพิิธภััณฑ์์ที่่�มีีชีีวิติ