Chứng khoán thực hành căn bản

94 Chứng khoán thực hành căn bản Các nhà đầu tư huyền thoại Chương 6 FireAnt 1990), tài sản của quỹ đã là 14 tỷ đô la gồm 1000 loại chứng khoán khác nhau. Từ 1977 đến 1990, quỹ Magellan lãi trung bình 29,2% một năm và có lãi tính trên 20 năm lớn nhất trong lịch sử quỹ đầu tư. Những thương vụ thành công của Lynch bao gồm: Fannie Mae, Ford, Philip Morris, MCI, Volvo, General Electric, General Public Utilities, Student Loan Marketing, Kemper, và Lowe’s. 1.3.2. Các ấn phẩm của Peter Lynch Ba tác phẩm của ông mà bạn nên đọc là: - Một người đứng trên phố Wall tái bản năm 1989 - Đánh bại phố Wall tái bản năm 1993 - Học cách kiếm tiền tái bản năm 1995 Học cách kiếm tiền dành cho các nhà đầu tư nghiệp dư mọi lứa tuổi, thậm chí ở độ tuổi học sinh từ 13 đến 19. Một người đứng trên phố Wall trình bày những kỹ thuật đầu tư của Lynch như: phân loại cổ phiếu, hai phút suy nghĩ thấu đáo, con số nổi tiếng và thiết kế danh mục cổ phiếu. Quyển Đánh bại phố Wall tập trung miêu tả những cổ phiếu Lynch lựa chọn nhằm làm sáng tỏ hơn nữa những khái niệm ông nêu trong Một người đứng trên phố Wall. 1.3.3. Triết lý đầu tư vào thứ bạn hiểu rõ Lynch đưa ra các quy tắc đầu tư như sau: - Tìm kiếm cơ hội ở những doanh nghiệp thành công mà bạn biết rõ: Các doanh nghiệp đó có thể kinh doanh ở những lãnh vực mà bạn hiểu rõ, hoặc là những doanh nghiệp mà bạn biết rõ về cách thức họ kinh doanh, bạn hàng của họ, hoặc bạn quen biết lãnh đạo của họ, … Khi đầu tư vào một doanh nghiệp, bạn cần trả lời được các câu hỏi sau: o Khoản đầu tư của bạn vào doanh nghiệp thực sự tốt: Bạn cần đưa ra lý do vì sao bạn đầu tư vào doanh nghiệp? o Doanh nghiệp đang hoạt động tốt: Bạn cần đưa ra được các hoạt động kinh doanh mà doanh nghiệp đang tham gia, và đánh giá các hoạt động này có thực sự tốt? o Mục tiêu của bạn với khoản đầu tư: Bạn cần đưa ra kỳ vọng của bạn là gì khi đầu tư vào doanh nghiệp

Chứng khoán thực hành căn bản 95 Các nhà đầu tư huyền thoại Chương 6 FireAnt - Tập trung vào chỉ số PEG. Tìm kiếm CP có PEG < 1: Chỉ số PEG được tính bằng cách P/E chia cho tỷ lệ tăng trưởng của lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, tính trung bình cho 3 hoặc 5 năm tới. Ví dụ bạn dự phóng là doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng bình quân lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu trong 5 năm tới là 20%, và P/E của doanh nghiệp đang là 10, như vậy PEG bằng 10/20=0.5 <1. Doanh nghiệp đang bị đánh giá thấp, và đây là cơ hội tốt để mua vào., bạn có thể sử dụng kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp để tính tăng trưởng EPS dự phóng. Trong trường hợp không có thông tin, thì bạn có thể lấy tăng trưởng EPS của các năm vừa qua. - Chú ý đến % tiền trong tài sản. Tìm các doanh nghiệp có nhiều tiền: Nhiều tiên chưa hẳn là doanh nghiệp sẽ làm ăn tốt, nhưng ít tiền thì doanh nghiệp rất dễ mất khả năng thanh toán. - Tìm kiếm các Doanh nghiệp có nợ thấp: Nợ luôn đi kèm áp lực trả lãi, và điều này gây áp lực lên sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. Tất nhiên với mỗi ngành tỷ lệ nợ được chấp nhận có khác nhau, do đó bạn cần so sánh tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu với các doanh nghiệp cùng ngành. 1.3.4. Cách phân loại doanh nghiệp của Peter Lynch Lynch cũng đưa ra cách phân loại doanh nghiệp như sau: - Doanh nghiệp Phát triển chậm: Doanh nghiệp có tốc độ thấp hơn tăng trưởng GDP. o Lý do bạn mua cổ phiếu của các doanh nghiệp này là mức lãi cổ tức, bạn cần kiểm tra xem cổ tức có được trả đủ, hoặc có thể tăng đều đặn hay không, o Hãy tìm hiểu xem, bao nhiêu phần trăm lợi nhuận đang được dùng để trả cổ tức. Nếu số phần trăm lợi nhuận dùng để trả cổ tức cao, thì việc trả cổ tức sẽ bấp bênh, do doanh nghiệp khó có khả năng duy trì mức cổ tức trong giai đoạn khó khăn. Ngược lại, nếu số phần trăm lợi nhuận dùng để trả cổ tức thấp, doanh nghiệp sẽ dễ dàng hơn trong việc duy trì mức cổ tức, tuy nhiên, nếu tỷ lệ lợi nhuận dùng để trả cổ tức quá thấp, thì bạn cần tìm hiểu xem doanh nghiệp đang dùng lợi nhuận làm vào việc gì, và liệu có điều gì không minh bạch hay không. - Doanh nghiệp Phát triển ổn định: tốc độ tăng trưởng 10-12%/năm. y Đây là những doanh nghiệp lớn khó có khả năng lâm vào khủng hoảng hay phá sản. Điểm mấu chốt ở đây là giá cả, và chỉ số P/E sẽ cho bạn biết liệu bạn có đang trả giá quá cao hay không. Bạn hãy: o Kiểm tra khả năng đa dạng hóa lĩnh vực kinh doanh có nguy cơ làm giảm lợi nhuận tương lai.

96 Chứng khoán thực hành căn bản Các nhà đầu tư huyền thoại Chương 6 FireAnt o Kiểm tra tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp trong dài hạn và thống kê xem liệu nó có duy trì được mức tăng trưởng như vậy trong vài năm gần đây không. o Nếu bạn có ý định nắm giữ cổ phiếu của một doanh nghiệp vĩnh viễn, hãy xem cách mà nó xoay sở trong những cơn khủng hoảng hay những cú rớt giá của thị trường. - Doanh nghiệp Phát triển nhanh: Thường là doanh nghiệp nhỏ, năng động, có tốc độ tăng trưởng 20-25%/năm. Với loại doanh nghiệp này bạn cần tìm hiểu: o Xem loại sản phẩm đang đem về nhiều lợi nhuận cho công ty có được xem là sản phẩm chiến lược của họ không. o Tốc độ tăng lợi nhuận trong vài năm gần đây của công ty là bao nhiêu? Các doanh nghiệp có tốc độ tăng khoảng 50% thường là kinh doanh trong các ngành đang phát triển nóng, rủi ro cao. o Nếu doanh nghiệp đó vừa lập lại thành công của mình ở một vài địa điểm khác, điều này chứng tỏ khả năng mở rộng thị trường của họ là khá lớn. o Liệu doanh nghiệp có còn khả năng tiếp tục tăng trưởng. Vẫn còn nhiều địa điểm, phân khúc thị trường và khách hàng mà doanh nghiệp chưa vươn tới. o Liệu cổ phiếu đó đang được định giá tương xứng với tỷ lệ tăng trưởng. o Tốc độ mở rộng quy mô thị trường của công ty đang tăng lên hay đang giảm xuống. Khi tốc độ tăng trưởng chậm lại thì lợi nhuận không chỉ giảm sút mà còn biến mất. o Hầu như không có tổ chức nào sở hữu số cổ phiếu và chỉ có ít nhà phân tích nghe nói về chúng. Đối với những công ty có tốc độ tăng trưởng nhanh, thì đó lại là khoản lời lớn. - Doanh nghiệp Phát triển theo chu kỳ: Phụ thuộc vào chu kỳ kinh tế, tăng trưởng mạnh khi kinh tế tăng trưởng o Với loại doanh nghiệp này bạn cần để mắt tới lượng hàng tồn kho và quan hệ Cung - Cầu. o Vào giai đoạn cuối của chu kỳ kinh doanh, khi lợi nhuận đạt được cực đại, giá cổ phiếu sẽ bắt đầu giảm rất nhanh o Nếu bạn hiểu được công ty biến động theo chu kỳ mà bạn đang theo dõi, bạn sẽ dễ dàng hơn trong việc xác định các chu kỳ. (Ví dụ: Có lẽ nhiều người biết rằng chu kỳ kinh doanh tồn tại trong lĩnh vực chế tạo ô tô. Cứ sau 3 tới 4 năm đi xuống lại có 3 tới 4 năm đi lên. Thật vậy, ô tô nào rồi cũng cũ đi và người ta phải thay cái mới. Mọi người có thể không thay ngay trong một, hai năm nhưng sớm hay muộn thì họ cũng phải thay thôi)

Chứng khoán thực hành căn bản 97 Các nhà đầu tư huyền thoại Chương 6 FireAnt o Tình trạng ế ẩm của ngành kinh doanh càng trầm trọng bao nhiêu thì khả năng phục hồi càng mạnh mẽ bấy nhiêu. o Sự tăng lên trong doanh số nhiều năm liên tục, là dấu hiệu cho thấy chúng ta đang ở giữa chu kỳ kinh doanh và có lẽ đang ở gần giai đoạn cuối. o Dự đoán sự tăng trưởng trong một chu kỳ kinh doanh dễ hơn là dự đoán sự đi xuống - Doanh nghiệp gặp khó khăn và đang tiến hành tái cấu trúc: Đây là các doanh nghiệp đã trải qua một giai đoạn kinh doanh tồi tệ, hiện đang thay đổi quyết liệt và có khả năng tăng trưởng trở lại. Với loại doanh nghiệp này, bạn cần quan tâm đến các yếu tố sau: o Lượng tiền mặt hiện có của doanh nghiệp là bao nhiêu? Nợ của doanh nghiệp là bao nhiêu? Cơ cấu nợ ra sao? Trong khi giải quyết các rắc rối để thoát khỏi nguy cơ phá sản, doanh nghiệp có thể hoạt động cầm chừng hay thua lỗ trong bao lâu? o Trong trường hợp doanh nghiệp bị phá sản, các cổ đông sẽ còn lại những gì? o Trong quá trình tái cấu trúc doanh nghiệp, chi phí sản xuất có bị cắt giảm không? Nếu có thì nó có những ảnh hưởng gì đến tình hình kinh doanh của doanh nghiệp? o Liệu doanh nghiệp có thể hồi sinh không? Doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ tạo ra bước phát triển mới như thế nào? Nó có tự thoát khỏi tình trạng làm ăn thua lỗ không? Có thể tạo nên sự thay đổi về lợi nhuận trong tương lai hay không? - Doanh nghiệp có bất động sản: Đây là các doanh nghiệp có thế mạnh là quỹ đất lớn và phát triển dựa trên quỹ đất. Với loại doanh nghiệp này bạn cần chú ý tới khả năng quản trị, cũng như sự trong sạch của đội ngũ lãnh đạo. 1.4. William O’Neil và phương pháp CANSLIM William O’Neil là người sáng lập phương pháp CANSLIM, với bộ tiêu chí 7 điểm để chọn lọc cổ phiếu, triết lý của ông là tất cả các cổ phiếu nào đều xấu, không có cổ phiếu nào là tốt trừ khi nó tăng giá. Ông cũng khuyên nhà đầu tư nên bán nhanh nhất có thể nếu cổ phiếu trượt giá, và coi sai lầm phổ biến nhất của các nhà đầu tư là để cho lỗ tăng lên mà không chịu cắt lỗ. 1.4.1. Các cột mốc thời gian William O’Neil bắt đầu sự nghiệp của mình năm 1958 là nhân viên môi giới chứng khoán tại Hayden, Stone & Company, nơi ông phát minh phương pháp CANSLIM nổi tiếng vào năm 1960.

98 Chứng khoán thực hành căn bản Các nhà đầu tư huyền thoại Chương 6 FireAnt Năm 1963 William O’Neil thành lập công ty William O’Neil + Co. Inc. chuyên về đầu tư. Năm 1983 ông thành lập nhật báo nhà đầu tư, được coi là đối thủ cạnh tranh của nhật báo phố Wall nổi tiếng. 1.4.2. Các ấn phẩm của William O’Neil William O’Neil có xuất bản một số ấn phẩm nổi tiếng, bao gồm - Làm giàu từ chứng khoán, xuất bản năm 1988 - 24 bài học sống còn để đầu tư thành công, xuất bản năm 1993 - Nhà đầu tư thành công, xuất bản năm 2003 Cuốn làm giàu từ chứng khoán có khá nhiều ví dụ về các thương vụ của William O’Neil, và ông cũng giải thích tương đối cụ thể về phương pháp CANSLIM. 1.4.3. Phương Pháp CANSLIM CANSLIM là một phương pháp chọn mua chứng khoán do William O’Neil sáng tạo ra. Phương pháp này chọn mua chứng khoán bao hàm cả phân tích cơ bản và phân tích kĩ thuật. Đây là phương pháp rất thích hợp với các nhà đầu tư cá nhân do dễ sử dụng, nhưng vẫn mang lại hiệu quả cao. CANSLIM gồm 7 tiêu chí, được ghép lại từ 7 chữ viết tắt của mỗi tiêu chí - Chữ C viết tắt từ Current Earning Per Share, hay lãi ròng trên mỗi cổ phần ở quý hiện tại. Tiêu chuẩn này yêu cầu lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu tăng dần và tăng càng cao càng tốt. Bạn nên tập trung vào các công ty có lợi nhuận trên cổ phiếu trung bình mỗi quý trên 500 đồng. - Chữ A Viết tắt từ Annual Earning Increases, hay tỷ lệ tăng trưởng lợi nhuận hàng năm. Tiêu chuẩn này đòi hỏi cổ phiếu có mức gia tăng lợi nhuận đều đặn năm sau so với năm trước (chỉ tiêu thông thường được tính cho 03 năm hoặc 5 năm) và nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý tới các cổ phiếu có mức gia tăng lợi nhuận hàng năm trên vốn cổ phần đạt từ 17% trở lên, những công ty tốt nhất sẽ có lợi suất từ 25% - 50%. - Chữ N viết tắt từ New Products, New Management, New highs, hay Sản phẩm mới, Ban lãnh đạo mới, Đỉnh giá mới. Thực tiễn cho thấy, giá cổ phiếu tăng thường gắn với một điều gì đó mới mẻ từ công ty. - Chữ S viết tắt từ Supply and Demand, hay Quan hệ cung cầu của cổ phiếu. Cổ phiếu cũng là một loại hàng hoá, do vậy, giá cả chịu sự điều chỉnh của quan hệ cung cầu. Cách tốt nhất để

Chứng khoán thực hành căn bản 99 Các nhà đầu tư huyền thoại Chương 6 FireAnt ước lượng cung cầu của một cổ phiếu là theo dõi số khối lượng giao dịch hàng ngày của nó. Nếu một cổ phiếu giảm giá, khối lượng giao dịch không tăng thể hiện không có áp lực bán ra đáng kể, ngược lại, khi nó tăng giá khối lượng sẽ tăng dần thể hiện cổ phiếu đang được mua vào. Bên cạnh khối lượng giao dịch, FireAnt cũng cung cấp thống kê về mua bán chủ động, giúp nhà đầu tư xác định tốt hơn động thái quét hàng hoặc đẩy giá. - Chữ L viết tắt từ Leader/Laggard. Xem xét vai trò của cổ phiếu đó trên thị trường là cổ phiếu “dẫn đầu” hay là cổ phiếu “đội sổ. Hãy chỉ quan tâm đến cổ phiếu dẫn đầu trên thị trường và tránh xa những cổ phiếu “đội sổ” mặc dù giá cổ phiếu đó đã giảm rất mạnh. - Chữ I viết tắt từ Institutional Sponsorship, hay Sự quan tâm của các tổ chức, định chế tài chính lớn đến cổ phiếu. Nhà đầu tư sẽ an tâm hơn để đầu tư khi cổ phiếu mà mình đầu tư cũng được sự quan tâm và mua vào của các tổ chức lớn, các thiết chế tài chính lớn và có uy tín. Các quỹ ETFs và các quỹ đầu tư nước ngoài, các quỹ đầu tư lớn… nếu quan tâm và mua vào một cổ phiếu trên thị trường thì cổ phiếu đó đã được nghiên cứu rất kỹ và thường sẽ có một xu hướng tăng khá mạnh. - Chữ M viết tắt từ Market Direction, hay Xu hướng thị trường, là yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại của phương án đầu tư. Hãy xác định xu hướng chung của thị trường và sự vận động của các dòng cổ phiếu để lên kế hoạch giao dịch hiệu quả. Thực tế, để tìm được một cổ phiếu hội tụ toàn bộ 7 yếu tố trên là rất khó, vậy nên, những yếu tố trên chỉ mang tính lý thuyết để lựa chọn cổ phiếu, và tìm ra những cổ phiếu gần đủ các yếu tố trên cũng đã đảm bảo rằng nhà đầu tư đã lựa chọn được danh mục ít rủi ro trong hàng trăm mã cổ phiếu trên thị trường. Ngoài ra bạn cũng có thể thực hiện theo phương pháp định lượng bằng cách cho điểm từng tiêu chí để tính ra điểm chung cho cả bộ tiêu chí và so sánh giữa các cổ phiếu, từ đó tìm ra những cổ phiếu có điểm cao nhất.