เอกสารประกอบการเรียนฉุยฉายพราหมณ์

1

1 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

เอกสารประกอบการเรียน

รำเด่ยี ว ชดุ ฉุยฉายพราหมณ์

จดั ทำโดย
นายนฤนาท สวุ รรณจณุ ี
รหสั นกั ศึกษา 6311120001
นักศึกษาชนั้ ปีท่ี 2 หลกั สตู รนาฏศลิ ป์

นวัตกรรมทางการศึกษาเอกสารประกอบการเรียนรำเดี่ยว ชุดฉุยฉายพราหมณ์
หลกั สตู รนาฏศลิ ป์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครศรธี รรมราช
ปีการศึกษา 2565

2 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

คำนำ

เอกสารประกอบการเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ สาระนาฏศิลป์ ชื่อวิชา นาฏศิลป์ เรื่อง นาฏศิลป์
ไทยรำเดี่ยว (รำฉุยฉายพราหมณ์) สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่3 ฉบับนี้พัฒนาขึ้นมีจุดมุ่งหวังจะร่วมอนุรักษ์
และสืบสานนาฏศิลป์ไทยให้คงอยู่เปน็ วัฒนธรรมท่ีงดงามของเยาวชนไทย เข้าใจ และแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่าง
สร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่าด้านนาฏศิลป์ ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดอย่างอิสระ ชื่นชม และ
ประยุกตใ์ ชใ้ นชีวิตประจำวนั

สาระสำคัญของเอกสารประกอบกอบการเรียนเรื่อง นาฏศิลป์ไทยรำเดี่ยว (รำฉุยฉายพราหมณ์)
ประกอบด้วย ประวัติชุดการแสดงฉุยฉายพราหมณ์ องค์ประกอบของชุดการแสดงฉุยฉายพราหมณ์ ได้แก่ เครื่อง
แตง่ กาย บทรอ้ ง และท่ารำประกอบการแสดง

ขอขอบคุณผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ธีรวัฒน์ ช่างสาน อาจารย์ประจำวิชาการแสดงรำเดี่ยว รำคู่ ที่ชี้แนะ
การพัฒนาเอกสารจนสมบูรณ์เป็นสื่อท่ีดีมีประโยชน์ ขอบคุณครอบครัวและเพื่อน ๆ น้อง ๆ สาขาวิชานาฏศิลป์ทกุ
คนที่เปน็ กำลังใจในการพัฒนาสร้างผลสมั ฤทธ์ิทีด่ ขี องงานเอกสารครั้งน้ี จงึ ขอขอบคณุ มา ณ โอกาสนี้

นายนฤนาท สวุ รรณจุณี

3 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

สารบญั

หน้า

คำนำ............................................................................................................................... 2
สารบญั .......................................................................................................................... 3
สารบัญภาพ..................................................................................................................... 4

คำชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรยี นสำหรบั ครู........................................................ 5
คำชี้แจงการใชเ้ อกสารประกอบการเรยี นสำหรบั นักเรียน............................................... 6
กระดาษคำตอบ............................................................................................................... 7
สาระการเรยี นรู.้ .............................................................................................................. 8

แบบทดสอบก่อนเรียน.................................................................................................. 9-10
วธิ สี อนและกจิ กรรมการจดั การเรยี นร้.ู ............................................................................ 11
สอื่ การจดั การเรยี นรู้........................................................................................................ 12
การวดั ผลและประเมินผล............................................................................................ 12-13
ความรเู้ บือ้ งต้นการแสดงฉยุ ฉายพราหมณ.์ ...................................................................... 13
ประวตั คิ วามเปน็ มาของการแสดงฉุยฉายพราหมณ.์ .................................................... 13-14
องคป์ ระกอบของการแสดงฉุยฉายพราหมณ์

บทรอ้ ง……………..……….............................................................................. 14-16
การแตง่ กาย….................................................................................................. 16
อธิบายทา่ รำฉุยฉายพราหมณ…์ .………........................................................................ 17-54
สรุป…………………………………........................................................................................ 55
คำถามทบทวน………................................................................................................ 56-57
แบบทดสอบหลงั เรยี น….............................................................................................. 58-59
กระดาษคำตอบแบบทดสอบหลังเรียน…...................................................................... 60
แนวการตอบแบบฝกึ หัด............................................................................................. 61-62
เฉลยแบบทดสอบ....................................................................................................... 63

4 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

สารบญั ภาพ
หน้า

ภาพท่ี 1 การแตง่ กายชดุ ฉยุ ฉายพราหมณ์ ………………………………………………………………………………………… 16

5 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

คำชแี้ จง
การใชเ้ อกสารประกอบการเรียนสำหรับครู

กรณีที่ครูผู้สอนประจำวิชาไม่อยู่ หรือไม่สามารถปฏิบัติการสอนได้ ในชั่วโมงนั้น ๆ และเพื่อให้ครูที่สอน
แทนมีความมั่นใจในการสอน และใช้นวัตกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ควรปฏิบัติตามขั้นตอนการใช้เอกสาร
ประกอบการเรียน ดงั น้ี

1. ศึกษาเอกสารประกอบการเรียนเล่มนี้ และทำความเข้าใจเนื้อหาสาระต้ังแต่ต้นจนจบเล่มก่อน
ลว่ งหนา้

2. ศกึ ษาองค์ประกอบของเอกสาร ใหเ้ ข้าใจกอ่ นปฏบิ ัตกิ ารสอน
3. อา่ นคำชีแ้ จงการใชเ้ อกสารประกอบการเรยี น สำหรับนกั เรียนทุกขอ้ และทำความเขา้ ใจให้ถ่องแท้ ใน
แต่ละขอ้ เพือ่ ปฏบิ ัติการสอนไดต้ ามข้ันตอน
4. ครูควรดูแลนักเรียนอย่างใกล้ชิด ในขณะที่นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียน และทำกิจกรรม
คำถามทบทวน เพ่อื คอยให้คำแนะนำ และเป็นทีป่ รึกษา
5. ควรกำกับ ตดิ ตามการใชเ้ อกสารประกอบเรยี น เป็นระยะๆ และคอยกำชบั ปลกู ฝังคุณธรรมเร่อื งความ
ซื่อสัตย์ และการตรงต่อเวลาของนักเรียน ในขณะที่ทำแบบทดสอบก่อนและหลังเรียนและ คำถามทบทวน /
แบบฝึกหดั ทา้ ยบทเรียน ของแต่ละเรอ่ื ง โดยไม่อนญุ าตให้เปิดดูเฉลยกอ่ น

6 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

คำชีแ้ จง
การใช้เอกสารประกอบการเรียนสำหรบั นกั เรยี น

เพื่อให้การใช้เอกสารประกอบการเรียนเล่มนี้ได้ผลตามจุดประสงค์และเจตนารมณ์ของครูผู้สอน ให้
นกั เรยี นทำความเขา้ ใจโดยอา่ นคำชแ้ี จง และปฏิบัติตามข้อกำหนดขา้ งลา่ งนีอ้ ยา่ งเครง่ ครัด ดงั น้ี

1. ให้นักเรยี นใช้เอกสารประกอบการเรยี น 1 เล่ม ตอ่ นกั เรยี น 1 คน
2. นกั เรยี นตอ้ งมีความซอ่ื สัตยต์ ่อตนเอง โดยไม่เปิดดูเฉลยกอ่ นและตรงต่อเวลา
3. นกั เรยี นต้องปฏิบตั ิตามขั้นตอนของคำสั่งอยา่ งเครง่ ครดั และตั้งใจจรงิ
4. หา้ มมใิ ห้ขีดเขียน หรือทำเครือ่ งหมายใด ๆ ลงในเอกสารประกอบการเรยี น
5. ให้นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียนตามที่ครูกำหนดทลี ะเรื่องและกิจกรรมท้ายเล่ม ควบคู่กัน
ไปตามเวลาทก่ี ำหนดไว้ โดยใชส้ มุดของนักเรยี น หรือกระดาษทค่ี รูแจกให้
6. ก่อนลงมือศึกษาเอกสารประกอบการเรียน ให้นักเรียนทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ก่อนเรียน
จำนวน 30 ข้อและทำแบบทดสอบกอ่ นเรยี นแตล่ ะหน่วย หน่วยการเรยี นละ 10 ขอ้
7. เมื่อศึกษาเอกสารประกอบการเรียน ต้องทำแบบทดสอบหลังเรียน หน่วยการเรียนละ 10 ข้อ เมื่อ
เรียนจบทุกหน่วยการเรียน และให้ทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์หลังเรียน 30 ข้ออีกครั้งหนึ่ง เพื่อตรวจสอบว่ามี
ความรผู้ ่านจุดประสงคท์ ุกขอ้ หรอื ไม่
8. หากนกั เรียนไมผ่ ่านจุดประสงคใ์ ด ให้กลับไปศกึ ษาเรื่องนนั้ ๆ อีกคร้งั หน่ึง

7 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

กระดาษคำตอบ

โรงเรยี น......................................................................ปกี ารศึกษา...........................
ชือ่ ..........................................................................ช้นั ...................เลขท.่ี ...............
กลุ่มสาระการเรยี นร.ู้ ....................วนั ท.่ี .............เดอื น...................พ.ศ..................

ข้อ ก ข ค ง จ ข้อ ก ข ค ง จ
16
27
38
49
5 10

ประเมนิ ผล
เตม็

ได้

8 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

มาตรฐาน ศ 3.1 เข้าใจ และแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่างสร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่าด้าน

นาฏศิลป์ ถา่ ยทอดความรู้สกึ ความคิดอยา่ งอสิ ระ ช่ืนชม และประยุกต์ใช้ในชวี ติ ประจำวนั

ผลการเรียนรู้

1. นกั เรยี นรู้ความหมาย ประวตั คิ วามเปน็ มาและองคป์ ระกอบของรำฉยุ ฉายพราหมณ์
2. นกั เรียนเห็นคณุ คา่ ของรำฉยุ ฉายพราหมณ์ทีเ่ ป็นมรดกทางวฒั นธรรมของไทย

สาระการเรยี นรู้

สาระการเรยี นรู้ มดี งั น้ี
1. ประวตั ิความเป็นมาของรำฉุยฉายพราหมณ์
2. องคป์ ระกอบของการแสดงรำฉยุ ฉายพราหมณ์

2.1 บทรอ้ งฉุยฉายพราหมณ์
2.2 การแตง่ กาย
2.3 ท่ารำ

จุดประสงค์การเรยี นรู้

เมอื่ ศึกษานวตั กรรมฉบับนแี้ ลว้ จะมีความรู้ ดังนี้
1. ผูเ้ รียนสามารถอธบิ ายประวัติของชุดการแสดงฉุยฉายพราหมณไ์ ดถ้ ูกตอ้ ง
2. ผูเ้ รยี นเข้าใจองค์ประกอบของชุดการแสดงฉุยฉายพราหมณไ์ ด้ถูกต้อง
3. ผูเ้ รยี นมที กั ษะการปฏบิ ัติท่ารำฉยุ ฉายพารหมณถ์ กู ตอ้ งสวยงาม
4. ผ้เู รียนมีเจตคตทิ ด่ี ตี ่อการเรียนและปฏิบัตกิ จิ กรรมการเรียนได้อย่างมีความสุข

9 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น

วชิ า นาฏศิลป์ กลุ่มสาระการเรียนรศู้ ลิ ปะสาระนาฏศิลป์ ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท2่ี

เรอื่ ง นาฏศิลป์ไทยรำเดย่ี ว (รำฉยุ ฉายพราหมณ์) เวลา 15 นาที คะแนน 10 คะแนน

*********************************************************************************************

คำชแ้ี จง โปรดตรวจสอบและเลอื กคำตอบทถ่ี ูกต้องเพยี งคำตอบเดียวทำเคร่ือง (X) ลงในกระดาษคำตอบ

*********************************************************************************

1. เพลงราํ ฉยุ ฉายพราหมณ์ใช้ดนตรีอะไรในการแสดง

ก.วงป่ีพาทยไ์ ม้แขง็ ข.วงปีพ่ าทยไ์ ม้นวม

ค.วงป่พี าทย์เคร่อื งหา้ ง.วงป่พี าทย์เคร่ืองใหญ่

2. เครื่องแต่งกายที่ใชป้ ระดับศรี ษะของพราหมณ์ คอื ตวั เลอื กใด

ก.กระบงั หน้า ข.ปัญจเุ หรจ็

ค.หวั โขน ง.ชฎายอดลาว

3.ผูใ้ ดทเ่ี เปลงกายเปน็ พราหมณ์มารา่ ยรําอวดความงดงามของตนเองตอ่ พระอุมา

ก.พระนารายณ์ ข.พระราม

ข.ทศกัณฐ์ ง.พระลอ

4. พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา้ เจา้ อย่หู วั ทรงพระราชนิพนธบ์ ทเบกิ โรงชดุ พระคเณศเสยี งา และทรงพระกรุณา

โปรดเกลา้ ฯ ใหใ้ ครเปน็ ผู้ประดษิ ฐท์ า่ รำ

ก.หลวงวิจติ รวาทการ ข.หลวงไพจิตรนันทการ

ค.หลวงวิจารเจียรนัย ง.พระยานัฎกานรุ ักษ์

5. ใครท่รี ําฉยุ ฉายพราหมณ์เป็นคนแรก

ก.หลวงวจิ ิตรวาทการ ข.หลวงไพจติ รนนั ทการ

ค.หลวงวจิ ารเจียรนัย ง. หลวงวิจิตรเจษฎา

6. จัดแสดงฉยุ ฉายพราหมณ์ครั้งแรกเม่ือปพี .ศ.ใด

ก.พ.ศ.2450 ข. พ.ศ.2456

ค. พ.ศ.2464 ง. พ.ศ.2469

7. การแตง่ กายของชดุ การแสดงฉยุ ฉายพราหมณผ์ แู้ สดงจะแต่งกายแบบใด

ก.เเบบชาวบ้าน ข.เเบบรัชกาลที่5

ค.เเบบตามใจ ง.ยืนเครอื่ งพระ-นาง

10 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

8. ฉุยฉายเอย ช่างงามขำชา่ งรำโยกย้าย บทรอ้ งนีอ้ ยู่ในการร้องชว่ งใด

ก.ร้องฉยุ ฉาย ข.เร็ว-ลา

ค.ร้องเเมศ่ รี ง.รวั

9. สะเอวแสนอ่อนอรชรช่วงกาย …………………………………เนอ้ื ร้องต่อจากนีม้ ีบทรอ้ งวา่ อะไร

ก. ยิง่ คดิ ชมเอย ข. เสียจรงิ เจา้ เอย

ค. วจิ ิตรยง่ิ ลายท่ีคนประดษิ ฐ์ ง.ไมท่ รามเลยจนนิด

10.ทา่ นม้ี ชี ื่อวา่ อะไร

ก.ช่างรำโยกยา้ ย ข.สะเอวแสนออ่ น
ค.สองเนตรคมขำ ง.ที่คนประดิษฐ์

11 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

วธิ ีสอนและกิจกรรมการจดั การเรยี นรู้

1. วิธีสอน
ใช้วิธสี อนแบบบรรยายเนื้อหา การศึกษาดว้ ยตนเอง การทำแบบทดสอบ กอ่ นเรียน/หลงั

เรยี น และการทำแบบฝกึ หัดทา้ ยบท
2. กิจกรรมการจดั การเรยี นรู้
เอกสารฉบับน้ีจะใชส้ อน 2 ชวั่ โมง ดังนี้
ชัว่ โมงท่ี 1
1. ครกู ลา่ วทกั ทายนักเรยี นและแนะนำตนเองเพื่อสร้างความคนุ้ เคยกับนักเรียน พรอ้ มท้ัง

แนะนำเกย่ี วกบั การเรียน จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ กระบวนการเรียนการสอน วิธกี ารวดั ผลและประเมินผล
2. ครใู ห้นกั เรยี นทำแบบทดสอบกอ่ นเรียน โดยใหเ้ วลาทำแบบทดสอบเป็นเวลา 5 นาที
3. ครูแนะนำเรื่องรำฉุยฉายพราหมณ์ ความหมาย ประวัติความเป็นมา และองค์ประกอบของการ

แสดงรำฉุยฉายพราหมณ์
4. นักเรียนศกึ ษารายละเอยี ดจากเอกสารประกอบการเรยี น
5. ใหน้ ักเรยี นทำแบบฝึกหัดท1ี่ ในคำถามทบทวน
ชว่ั โมงท่ี 2
1. ครูกลา่ วทักทายนักเรียนและทบทวนสาระการเรยี น เรอ่ื งความหมาย ประวัติ และ

องคป์ ระกอบของการแสดงฉยุ ฉายพราหมณ์
2. ครใู หน้ กั เรยี นศกึ ษาเอกสารประกอบการเรยี นเรื่องรำฉยุ ฉายพราหมณ์ สถานทแ่ี สดง และโอกาสที่

ใช้แสดง
3. ให้นักเรยี นทำแบบฝกึ หดั ท2่ี ในคำถามทบทวน
4. ครแู ละนกั เรยี นรว่ มสนทนาสรุปเนอื้ หาการเรยี นในเอกสารเลม่ ที่ 1 อีกครั้ง
5. ครใู หน้ ักเรยี นทำแบบทดสอบหลังเรียน โดยให้เวลาทำแบบทดสอบเปน็ เวลา 5 นาที

ส่อื การจัดการเรยี นรู้

1. แบบทดสอบกอ่ นเรยี นและหลงั เรยี น
2. เอกสารประกอบการเรยี น
3. สมุดจดบนั ทึก
4. PowerPoint
5. รปู ภาพฉยุ ฉายพราหมณ์

การวดั และประเมินผล

1. วิธกี ารวัดผล
1.1 ตรวจงานแบบฝกึ หดั ทา้ ยบท
1.2 ตรวจงานทีม่ อบหมายเพ่มิ เตมิ
1.3 ตรวจแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน
1.4 สังเกตพฤติกรรม

12 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

2. เครือ่ งมอื วัดผล

2.1 คำถามทบทวน / แบบฝึกหัด

2.2 แบบตรวจสอบงานเพม่ิ เตมิ

2.3 แบบทดสอบกอ่ นเรียนและหลังเรียน

2.4 แบบสังเกตพฤติกรรม

3. เกณฑ์การประเมนิ

3.1 แบบฝึกหดั คะแนนอยา่ งนอ้ ยร้อยละ 80 คะแนน

3.2 แบบทดสอบ คะแนนอย่างน้อยรอ้ ยละ 80 คะแนน

3.3 การปฏบิ ัติทา่ รำ รวมคะแนนเฉลย่ี อยา่ งน้อยรอ้ ยละ 80 คะแนน

3.4 สงั เกตพฤตกิ รรมคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ มคี ุณภาพเฉลี่ยไม่ตำ่ กว่าระดบั 1

3.5 สังเกตพฤติกรรมสมรรถนะสำคญั ของผู้เรยี น มคี ณุ ภาพเฉลีย่ ไมต่ ำ่ กว่าระดับ 1

13 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

ความรเู้ บอื้ งต้นการแสดงรำฉุยฉายพราหมณ์

ฉุยฉายพราหมณ์

ฉุยฉายพราหมณ์ เป็นชุดการแสดงรำเดี่ยวที่มีความงดงามลงตัวในลีลาของตัวพระที่สมมติผู้แสดงให้เป็น
พระนารายณ์ แปลงรา่ งเป็นพราหมณ์รูปร่างออ้ นแอ้นอรชรมาร่ายรำอวดความงดงามของตนเองต่อพระอุมาเพอื่ มา
ขอกำลังคืนแก่ปรศุรามประมุขแห่งพราหมณ์ที่ถูกพระอุมาสาปให้หมดพละกำลงั ดังนั้นผู้ที่จะรำฉุยฉายพราหมณ์
ให้งดงามจำเป็นต้องมีสมาธิและเข้าใจกระบวนการนำเสนอตนเองให้งดงามโดดเด่นทุกท่วงท่า นอกจากนี้ส่ิง
ส่งเสริมที่จะทำให้การรำฉุยฉายพราหมณ์ถูกต้องผู้แสดงจำเป็นต้องทำความเข้าใจ ประวัติชุดการแสดง บทร้อง
ลกั ษณะการแตง่ กาย เพราะจะทำใหเ้ กิดความตระหนกั และเข้าใจแนวคิดของชดุ การแสดงได้อย่างลกึ ซ้ึงและแจ่ม
แจง้ ต่อความประสงค์ของผู้ประดษิ ฐ์ เพอ่ื ให้เกดิ อารมณถ์ ่ายทอดทม่ี ีศิลปะทกุ กระบวน ทา่ รำ ดังจะอธิบายตอ่ ไปน้ี

ประวัติชุดการแสดง

ฉุยฉายพราหมณ์ เป็นการแสดงนาฏศิลป์ไทยชุดหนึ่ง ที่ตัดตอนมาจากการรำเบิกโรงชุดพระคเณศเสียงา
โดยมีเรื่องย่อว่า ปรศุราม เป็นหัวหน้าพราหมณ์มีฤทธิ์ พระอิศวรประทานขวานเพชรให้เป็นอาวุธและประสาทพร
ให้เข้าเฝ้าได้ทุกเวลาทุกสถานที่ วันหนึ่งขณะพระอิศวรและพระอุมาทรงพระสำราญอิริยาบถอยู่ในที่รโหฐานพระอุ
มาจึงสั่งพระคเณศผู้เป็นบุตรให้เฝ้าอยู่ ณ หน้าที่ประทับห้ามผู้ใดเข้าไปรบกวนปรศุรามจะเข้าเฝ้าพระผู้เป็นเจ้าแต่
ได้ถูกพระคเณศห้ามปรามไว้ ปรศุรามโกรธที่ถูกขัดขวางจึงต่อสู้กัน ปรศุรามสู้ฤทธิ์พระคเณศไม่ได้จึงหยิบขวาน
เพชรขึ้นมาขว้างพระคเณศเห็นขวานเพชรจำได้ว่าเป็นของพระเทพบิดาก็ก้มเศียรรับด้วยความเคารพ ขวานจึง
พลาดไปถูกงาซ้ายหักสะบั้นลง พระอุมาได้ยินการต่อสู้จึงเสด็จออกมาเมื่อทรงทราบเรื่องก็พิโรธส าปปรศุรามให้
หมดฤทธิ์ พระอิศวรมีความสงสารปรศุรามจึงกล่าวเป็นปริศนา ปรศุรามเข้าใจจึงสำรวมใจรำลึกถึงองค์พระ
นารายณ์

พระนารายณ์ทรงทราบเรื่องจึงแปลงกายเป็นพราหมณ์น้อยมาฟ้อนรำเพื่อให้พระอุมาเกิดความชื่นชม
ครั้นร่ายรำจบเพลงทรงแกล้งเดินร้องไห้ไปรำพันกับปรศุราม พระอุมาเห็นกิริยาของพราหมณ์น้อยก็สงสัย
พราหมณ์น้อยจึงกราบทูลว่า ปรศุรามเป็นที่พึ่งของบรรดาพราหมณ์น้อยใหญ่เป็นผู้มีฤทธิ์ปกครองบรรดาพราหมณ์
ให้ร่มเย็นเป็นสขุ บัดนป้ี รศุรามหมดฤทธแิ์ ลว้ เกรงจะมศี ัตรมู ารกุ ราน พระอุมามคี วามสงสารพราหมณ์รับส่ังวา่ จะให้
พรตามที่พราหมณ์น้อยปรารถนา พราหมณ์น้อยจึงของประทานกำลังของปรศุรามให้แก่ตนครั้งพระอุมาประทาน
พรให้แลว้ พราหมณ์น้อยจึงกลายร่างเป็นพระนารายณ์ดังเดิม และแบ่งกำลังก่ึงหนึ่งคนื ให้ปรศุรามอีกกึ่งหนึ่งไปเพม่ิ
กำลังให้แก่พระคเณศและใหโ้ อวาทปรศุรามใหร้ ู้จักการควรไม่ควร ให้นับถอื พระคเณศและตรัสชมเชยพระคเณศว่า
เป็นลูกที่มีความกตัญญูเคารพบิดามารดา อีกทั้งประสาทพรว่า ถ้าผู้ใดจะกระทำการมงคลใดๆ ให้สำเร็จลุล่วงไป
ดว้ ยดตี ้องบชู าพระคเณศ (เครือวัลย์ เรอื งศรี, 2542 : 37-38)

สำหรบั ผู้ทร่ี ำฉยุ ฉายพราหมณ์เปน็ คนแรกคอื (กรมศิลกากร, ๒๕๕๑ : ๙๗) หลวงไพจติ รนันทการ (ทองแล่ง
สวุ รรณภารต) บตุ รชายของพระยานัฏกานรุ กั ษ์ (ทองดี สวุ รรณภารต) มารดาเลย้ี งคือ คุณหญิงนัฎกานรุ ักษ์ ลงุ คอื

14 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

พระยาพรหมาภิบาล (ทองใบ สุวรรณภารต) พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์บทเบิก
โรงชุดพระคเณศเสียงา และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระยานัฎกานุรักษ์คิดประดิษฐ์ท่ารำ และฝึกหัดหลวง
ไพจิตรนันทการให้แสดงเป็นพราหมณ์ จัดแสดงครั้งแรกในงานฉลองพระสุพรรณบัฎของจางวางเอก นายพลโท
เจ้าพระยารามราฆพ เมื่อวันที่ ๓๐ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๖๔ และจัดแสดงครั้งที่ ๒ โดยแสดงถวายสมเด็จ
พระพนั ปี หลวงไพจิตรนันทการได้รับพระราชทานเงนิ รางวลั เปน็ จำนวนเงนิ ๒๐ บาท

บทรอ้ งฉุยฉายพราหมณ์

บทร้องฉุยฉายพราหมณ์ที่จะอธิบายต่อไปนี้ แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ลักษณะของบทร้องฉุยฉายพราหมณ์

และวธิ กี ารรอ้ งฉุยฉายพราหมณ์ ดงั น้ี

1. ลักษณะของบทร้องฉุยฉายพราหมณ์ บทร้องเพลงฉุยฉายพราหมณ์ประกอบด้วยเพลง 3 ช่วง คือ

ช่วงแรกเป็นเพลงรัวเพื่อให้ผู้แสดงวิ่งซอยเท้าสอดสร้อยมาลาออกมาหน้าเวทีเพื่อรำเพลงฉุยฉายพราหมณ์ ช่ว งท่ี

สองเป็นบทร้องฉุยฉายในทำนองช้าแล้วต่อด้วยร้องแม่ศรีในตอนท้าย ช่วงสุดท้ายเป็นเพลงเร็ว-ลาเพื่อให้ผู้แสดง

ร่ายรำอำลาเวทีกอ่ นจบการแสดง ดงั นี้

เพลงฉุยฉายพราหมณ์

- เพลงรวั -

- ร้องฉุยฉาย -

ฉยุ ฉายเอย ช่างงามขำช่างรำโยกยา้ ย

สะเอวแสนอ่อนอรชรชว่ งกาย วิจติ รย่ิงลายท่ีคนประดษิ ฐ์

สองเนตรคมขำแสนดำมนั ขลบั ชมอ้ ยเนตรจบั ชา่ งสวยสุดพิศ

สุดสวยเอย ยง่ิ พิศยง่ิ เพลินเชญิ ใหง้ งงวย

งามหตั ถง์ ามกรชา่ งฟอ้ นระทวย ชา่ งนาดนวยสวยยวั่ นัยนา

ท้งั หตั ถท์ งั้ กรก็ฟ้อนถกู แบบ ดยู ลดแู ยบสวยยิง่ เทวา

- รอ้ งแม่ศรี -

น่าชมเอย นา่ ชมเจ้าพราหมณ์

ดูท่วั ตวั งาม ไม่ทรามเลยจนนดิ

ดผู ดุ ดูผอ่ ง เหมือนทองทาติด

ยิ่งเพง่ ยง่ิ พิศ ย่ิงคดิ ชมเอย

นา่ รักเอย นา่ รักดรุณ

เหมือนแรกจะรนุ่ จะรเู้ ดียงสา

เจา้ ย้ิมเจ้าแยม้ แก้มเหมือนมาลา

จอ่ จติ ติดตา เสียจริงเจา้ เอย

- เพลงเรว็ -ลา -

2. เพลงประกอบการแสดงรำฉุยฉายพราหมณ์ ประกอบดว้ ยเพลงรัว เพลงฉยุ ฉาย เพลงแม่
ศรี เพลงเรว็ และเพลงลา (ธนติ อยู่โพธ์,ิ 2494 : 96) ดังนี้

15 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

2.1 เพลงรัว หมายถึง เป็นเพลงหน้าพาทย์เบื้องต้น ใช้สำหรับการแสดงฤทธิ์หรือการเกิดปรากฎการณ์
โดยฉับพลัน เช่น เมอื่ พระนารายณ์แปลงเปน็ พราหมณ์ ในบทเพลงฉุยฉายพราหมณใ์ ช้เพลงรัวเปน็ เพลงแรกเพ่ือให้
นักแสดงวงิ่ ออกจากดา้ นหลงั ส่เู วทกี ารแสดง

2.2 เพลงฉุยฉาย หมายถึง เป็นเพลงหน้าพาทย์ที่ใช้ประกอบกิริยาของตัวโขนและละครแสดงถึงความ
ภาคภมู ใิ จในความงาม

2.3 เพลงแม่ศรี หมายถึง เป็นเพลงหน้าพาทย์ประกอบการแสดงกิริยาสนุกสนานร่าเริงแสดงอารมณ์
และความภาคภูมิใจในความงาม

2.4 เพลงเร็ว หมายถึง เป็นเพลงหน้าพาทยท์ ี่ใช้ประกอบการเดินอย่างนวยนาด เช่นเดินชมสวน เป็น
ตน้

2.5 เพลงลา หมายถงึ เปน็ เพลงหนา้ พาทยท์ ่ีบรรเลงต่อจากเพลงเรว็ เม่ือจะจบการรำแตล่ ะครงั้
3. วธิ ีการรอ้ งฉุยฉายพราหมณ์ จะอธิบายตามวธิ กี ารรอ้ ง โดยมกี ารควบคมุ จงั หวะฉิ่ง ไว้ดา้ น
ล่างของคำร้องที่ต้องตีจังหวะฉิ่ง ในจังหวะเบา เสียงฉิ่ง จะใช้สัญลักษณ์ (-) และในจังหวะหนัก เสียงฉับ จะใช้
สัญลักษณ์ (+) เมื่อนักศึกษาพบสัญลักษณ์ตามที่กล่าวจะต้องเคาะจังหวะฉิ่งให้ลงพอดี และต้องฝึกซ้อมหลาย ๆ
คร้งั จนเกดิ ความชำนาญ สามารถร้องไดโ้ ดยไม่ต้องดูเนือ้ เพลงประกอบ ดังนี้

- รอ้ งฉยุ ฉาย -

เออ เหงิ เออ่ เหอ้ เออ เอิง เอย เอย๋ ฉุย ฉาย เอย

- + -+

ช่าง งาม เฮ่อ เออ ขำ ช่าง รำ โยก ย้าย ( รอ้ งซ้ำ )

- +- +

สะ เอว แสน อ่อน อร ชร ชว่ ง กาย วิ จติ ร ย่งิ ลาย ท่ี คน ประ ดษิ ฐ์ ( ร้องซ้ำ )

- + - + -+- +

สอง เนตร คม ขำ แสน ดำ มนั ขลับ ชะ ม้อย เนตร จับ ชา่ ง สวย สุด คิด (รอ้ งซำ้ )

- + -+ - +-+

เออ เหิง เออ่ เหอ้ เออ เองิ เอย เอย๋ ฉุย ฉาย เอย

- + -+

เอย๋ สดุ สวย เอย ยิ่ง พศิ ยงิ่ เพลนิ เชญิ ให้ งง งวย ( รอ้ งซำ้ )

- +- + -+

งาม หตั ถ์ งาม กร ชา่ ง ออ่ น ระ ทวย ชา่ ง นาด ชา่ ง นวย สวย ยัว่ นัย นา ( ร้องซำ้ )

- + - + - + -+

ท้งั หัตถ์ ทง้ั กร ก็ ฟอ้ น ถูก แบบ ดู ยล ดู แยบ สวย ยิง่ เท วา ( ร้องซำ้ )

- +- + -+ -+

- รอ้ งแมศ่ รี -

นา่ ชม เอย น่า ชม เจ้า พราหมณ์ ดู ทว่ั ตวั งาม ไม่ ทราม เลย จน นิด

-+- + -+- +

16 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

ดู ผุด ดู ผอ่ ง เหมือน ทอง ทา ตดิ ยง่ิ เพ่ง ย่งิ พิศ ยง่ิ คดิ ชม เอย

-+ - + -+ - +

น่า รัก เอย น่า รกั ด รุณ เหมอื น แรก จะ ร่นุ จะ รู้ เดียง สา

- + -+ - +- +

เจ้า ยิ้ม เจา้ แยม้ แกม้ เหมือน มา ลา จ่อ จิต ตดิ ตา เสีย จริง เจ้า เอย

-+ - +-+ - +

การแต่งกาย

การแต่งกายของชุดการแสดงฉุยฉายพราหมณ์ผู้แสดงจะแต่งกายแบบยืนเครื่องพระสีขาว ลายอุณาโลม

สวมกระบังหน้าเป็นเครื่องประดับศีรษะ องค์ประกอบของเครื่องแต่งกาย ประกอบด้วย กำไล สนับเพลา ผ้านงุ่

หรือพระภูษา ห้อยข้าง หรือเจียระบาด เสื้อหรือฉลองพระองค์ รัดสะเอว ห้อยหน้า สุวรรณกระถอบ เข็มขัด

กรองคอ ทับทรวง อินทรธนู พาหุรัด สังวาล ตาบทิศ กระบังหน้า กรรเจียก หรือจอนหู ดอกไม้ทัด อุบะ

ธำมรงค์ แหวนรอบ ปะวะหลำ่ และทองกร ดงั นี้

ภาพท่ี 1 การแตง่ กายชดุ ฉุยฉายพราหมณ์
(ท่มี า : นายนฤนาท สุวรรณจุณ)ี

อธบิ ายท่ารำฉยุ ฉายพราหมณ์ 17 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์
ภาพประกอบ
1. ทา่ รำเพลงรวั

ท่าท่ี อธิบายการปฏิบตั ิ
1 ท่า เบี่ยงตัวทางขวา ก้าวหน้าเท้าซ้าย มือขวาต้ัง
เตรยี ม วงบน มือซ้ายจีบหงายชายพก เอียงศีรษะ

ทางซา้ ย

2. ทา่ รวั 1. ยดื -ยบุ วิ่งซอยเทา้ มาหนา้ เวที
2. ปฎิบัติท่าสอดสร้อยมาลา ซอยเท้ามือซ้าย
ตงั้ วงบน มือขวาจีบหงายชายพก เอียงขวา
หมายเหตุ ปฏิบัติท่าสอดสร้อยมาลา 5
จังหวะ ครั้งที่5 มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาจีบ
หงายชายพก เอยี งขวา

3 ท่า 1. เบี่ยงตัวทางซ้าย ถอนเท้าซ้าย ยกหน้าเท้า
ป้องหนา้ ขวาพร้อมกบั ดงึ มอื ซา้ ยมา

เป็นจบี หงายชายพก มือขวาตัง้ วงบน เอียง
ศีรษะทางซ้าย
2. ก้าวข้างเท้าขวา พร้อมกับหมุนตัวผ่านหน้า
เวที มาเบีย่ งตวั ทางขวา

18 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

3. กระทงุ้ เทา้ ซา้ ย และกระดกเทา้ ซ้าย พรอ้ ม
กับปลอ่ ยจีบมือซ้ายเปน็ แบมอื มือขวาลดมอื
ลงเปน็ ตั้งวงกลาง เอียงศรี ษะทางซ้าย
4. ยืดตวั พรอ้ มกลบั มอื ซ้ายเปน็ ป้องหนา้ กลบั
มอื ขวาเปน็ แบลาดงอแขน เอียงขวา

2. ทา่ รำฉยุ ฉายชว่ งท่ี1 ภาพประกอบ

ท่าท่ี อธิบายการปฏิบตั ิ

1. ร้อง 1. เบี่ยงตัวทางขวาของเวที แตะจมูกเท้าซ้าย
เอ้อื น มือซา้ ยจบี ปรกขา้ ง มอื ขวาจีบหงายงอแขน

ระดับสะเอว เอยี งซา้ ย

19 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

2. ซอยเท้าหมนุ ตวั ผา่ นหนา้ เวทมี าทางขวาของ
เวที จากน้ันแตะจมกู เท้าขวา พร้อมกบั
ม้วนมือจีบเป็นมือขวาตั้งวงบน มือซ้ายตั้งวง
กลาง เอียงขวา ซอยเท้าหมุนตัวทางขวามา
หน้าเวที

2. ฉยุ ฉาย 1. “เอ๋ยฉุย” ถอนเท้าซ้ายพร้อมกับแตะจมูก
เอย เท้าขวา มือซ้ายจีบปรกข้าง มือขวาจีบหงาย

งอแขนระดับสะเอว ลกั คอขวา
2. “ฉายเอย” ก้าวหนา้ เทา้ ขวา พร้อมกับมว้ น
มือจีบซ้ายปล่อยมือเป็นตั้งวงบน มือขวาม้วน
มือคลายจีบปล่อยแบมือเหยียดแขนตึงหงาย
ท้องแขนระดับไหล่ แทงปลายนิ้วลงด้านล่าง
เอยี งซา้ ย

3. ชา่ ง 1. “ช่างงาม” ฉายเท้าขวาไปข้างลำตัว จับ
งามขำ จีบคว่ำมือขวา มือซ้ายแขนงอระดับอก แบมือ

ปลายนว้ิ ตก เอยี งซ้าย
2. “ขำ” ขยับเท้าขวา ยกหน้าเท้าซ้ายย่อเข่า
ก้าวหน้าเท้าขวาพร้อมกับม้วนมือจีบขวาข้ึน
ปลอ่ ยเปน็ บวั ชฝู กั มือซ้ายกลับ
มือเป็นตั้งวงหน้า ยืดตัวขึ้นยกหน้าเท้าซ้าย
เอียงศรี ษะทางขวา

20 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

4. ชา่ งรำ 1. “ช่างรำ” ก้าวข้างเท้าซ้ายถ่ายน้ำหนักตัว
โยกยา้ ย ไปทางซ้าย

2. “ โยก” คืนน้ำหนักตัวมาทางขวาพร้อม
กับกดมือซ้ายเป็นจีบคว่ำแขนตึงระดับไหล่ ลด
มือขวามาเปน็ ตง้ั วงลา่ ง เอยี งซา้ ย
3. “ย้าย” คืนน้ำหนักตัวไปทางซ้าย ย่อเข่า
ซ้าย กระดกเสี้ยวเท้าขวา มือซ้ายจีบคว่ำแขน
ตงึ ระดบั ไหล่ มือขวาตง้ั วงลา่ ง เอยี งขวา

yy5. 1. “สะเอว” เบย่ี งตัวทางขวา ถอนเทา้ ขวา
สะเอว 2. “แสนอ่อน” ก้าวหน้าเท้าซ้าย มือทั้งสอง
แสนออ่ น ลดลงมาจีบควำ่ ระดับสะเอว จากนนั้ คลายจบี
ออกเป็นแบมือจับสะเอว เอียงซ้าย พร้อมกับ
หมุนตัวผ่านหน้าเวทมี าทางซ้าย

21 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

6. อรชร 1. “อรชร” เบี่ยงตัวทางซ้ายก้าวไขว้เท้าขวา
ชว่ งกาย มือทั้งสองล่อแก้วหักข้อมือเข้าหาลำตัวมือซ้าย
อยู่ระดับจีบปรกข้าง มือขวาอยู่ระดับวงล่าง
กดไหล่ซ้ายเอียงศีรษะทางซ้าย
2. “ช่วงกาย” กระดกซ้าย มือซ้ายล่อแก้ว
ระดับวงบน มือขวาล่อแก้วระดับวงล่าง เอียง
ขวา

7. วิจิตร 1. “วิจิตร” เบี่ยงตัวทางขวา ก้าวเท้าซ้าย มือ
ยงิ่ ลาย ซ้ายจบี ปรกขา้ ง มือขวาตัง้ วกลาง เอยี งซา้ ย
2. “ยิ่งลาย” ยืดตัว ยกหน้าเท้าขวา มือซ้าย
ม้วนมือจีบเป็นตั้งวงบน มือขวาแขนลาดแบ
มอื ปลายน้วิ ตก (ทา่ ผาลา) เอียงขวา

8. ที่คน 1. “ทคี่ น” กา้ วหน้าเทา้ ขวา ตอ่ ดว้ ยเทา้ ซ้าย
ประดษิ ฐ์ มอื ซา้ ยจบี ควำ่ แขนงอระดบั อก มือขวาแบลาด
แขนงอ ปลายน้ิวตก
2. “ประดิษฐ”์ กา้ วเท้าซา้ ย แล้วยกจมูกเทา้
ขวามาจรด มอื ขวาตัง้ วงบน มอื ซ้ายจบึ หงาย
แขนตึงระดบั ไหล่ เอียงซา้ ย

22 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

9. สอง 1. “สองเนตร” ก้าวข้างเท้าขวา มอื ทง้ั สองจบี
เนตรคม คว่ำงอแขนระดับสะเอวคลายจีบปล่อยเป็นมือ
ขำ แบหงายฝา่ มอื ลกั คอทางขวา
2. “คมขำ” ถา่ ยนำ้ หนักตวั กลบั มาทางซา้ ย
พร้อมกบั พลกิ ข้อมอื ท้ังสองเป็นต้ังวงล่าง ลัก
คอทางซ้าย

10. แสน 1. “แสนดำ” แตะจมกู เท้าขวา ซอยเท้า มอื
ดำมนั ซา้ ยตัง้ วงหนา้ มือขวาจบี ควำ่ ระดบั อก เอยี ง
ขลบั ซา้ ย
2. “มนั ” ถอนเทา้ ขวา เช็ดจมกู เทา้ ซา้ ย ลด
มือซา้ ยจบั สะเอว ลักคอซ้าย
3. “ขลบั ” ถอนเทา้ ซ้ายแตะจมูกเท้าขวา
พรอ้ มกบั ปาดมอื ขวาจีบปลอ่ ยมอื ลักษณะวง
หนา้ ลกั คอขวา

23 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

11. 1. “ชม้อย” เบี่ยงตัวทางขวา45 องศา วิ่ง
ชม้อย ซอยเท้าสะดุดเท้าซ้าย มือทั้งสองกำมือระดับ
เนตรจับ วงลา่ ง ลกั คอซ้าย
2. “เนตรจับ” ถอนเท้าขวา ยืดตัวพร้อมกับ
แตะจมูกเท้าซ้าย มือทั้งสองกดข้อไว้กลัง
สะโพก เอียงซา้ ย

24 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

12 ยิง่ 1. “ยงิ่ สวย” กา้ วข้างเท้าซา้ ย มอื ซ้ายแบลาด
สวยสดุ ปลายนิ้วตก มอื ขวาจงึ ควำ่ ระดบั ไหล่ เอยี ง
พิศ. ซา้ ย

2. “สุดพศิ ” กระดกเสีย้ วเทา้ ขวา มือขวา
ยกจีบปลอ่ ยเปน็ บวั ชฝู ัก มอื ซา้ ยกลบั พลกิ
ขอ้ มอื ต้ังข้นึ เป็นต้ังวงหน้า เอยี งขวา

3. ท่ารับชว่ งท่ี 1 ภาพประกอบ

ท่าท่ี อธบิ ายการปฏิบตั ิ

1. ขึ้น 1. ถอนเท้าซ้าย มือซ้ายตั้งวงหน้า มือขวา
จีบหงาย เอียงซ้าย จากนั้น ก้าวหน้าเท้าขวา
มือขวาส่งจีบหลัง มือซ้ายส่งจีบหงายด้านหน้า
แขนตึง เอียงขวา นบั 1
2. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น ดึงมือขวาตั้งวงหน้า
มือซ้ายจีบหงาย เอียงขวา จากนั้น ก้าวหน้า
เท้าซ้าย มือซ้ายส่งจีบหลัง มือขวาจีบหงาย
ดา้ นหน้าแขนตึง เอียงซ้าย นบั 2
3. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น ดึงมือซ้ายตั้งวงหน้า
มือขวาจีบหงาย เอียงซ้าย จากนั้น ก้าวหน้า
เท้าขวา มือขวาส่งจีบหลัง มือซ้ายส่งจีบหงาย
ดา้ นหน้าแขนตึง เอียงขวา นับ3

25 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

2. ลง 1. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น ดึงมือขวาจีบหงาย
ระดับไหล่ มือซ้ายเหยียดแขนตึงตั้งมือขึ้น
เอยี งซา้ ย นบั 1
2. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น ดึงมือซ้ายจีบหงาย
ระดับไหล่ มือขวาเหยียดแขนตึงตั้งมือขึ้น
เอยี งขวา นบั 2
3. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น ดึงมือขวาจีบหงาย
ระดับไหล่ มือซ้ายเหยียดแขนตึงตั้งมือข้ึน
เอยี งซ้าย นบั 3
4. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น ดึงมือซ้ายจีบหงาย
ระดับไหล่ มือขวาเหยียดแขนตึงต้ังมือขึ้น
เอียงขวา นับ4
5. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น ดึงมือขวาจีบหงาย
ระดับไหล่ มือซ้ายเหยียดแขนตึงตั้งมือข้ึน
เอียงซ้าย นบั 5

26 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

4. ท่ารำฉุยฉายช่วงท2ี่ ภาพประกอบ

ทา่ ท่ี อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ

1. ร้อง 1. เบ่ียงตัวทางขวา ขย่ันเท้าไขวเ้ ทา้ ขวา
เอือ้ น มอื ซา้ ยจบี หงายแขนตงึ ระดบั ไหล่ มอื ขวาตงั้

วงลา่ ง เอียงขวา
2. กลบั ตัวผา่ นหน้าเวที เบ่ียงตวั ทางซา้ ย
ขย่ันเทา้ ไขว้เทา้ ซ้าย มอื ขวาจีบหงายแขนตึง
ระดบั ไหล่ มอื ซา้ ยตง้ั วงลา่ ง เอียงซา้ ย

2. สุด 1. “เอ๋ยสุด” ก้าวหนา้ เทา้ ขวา มือขวาจบี
สวยเอย คว่ำงอแขนระดบั อก มือซา้ ยแบฝา่ มือ
ปลายน้วิ ตก เอียงซา้ ย
2. “สวยเอย” กระดกเทา้ ขวา มือขวามว้ น
มือจบี ปล่อยเป็นบวั ชูฝกั มอื ซา้ ยกลับขอ้ มือ
เป็นต้ังวงหนา้ เอียงขวา

27 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

2. ย่งิ พิศ 1. “ย่งิ พิศ” กา้ วขา้ งเท้าซา้ ย มือทง้ั สองจบี คว่ำ
ยิ่งเพลิน งอแขนระดับสะเอวควกั มอื จีบปล่อยแบมอื
ปลายน้ิวช้ลี ง ลักคอซา้ ย
2. “ยงิ่ เพลิน”ถ่ายน้ำหนักตวั กลับมาทางขวา
พรอ้ มกบั กลับขอ้ มอื ท้งั สองเปน็ ตงั้ วงลา่ ง ลัก
คอขวา

3. เชญิ ให้ 1. “เชญิ ให”้ ซอยเทา้ ขึ้นหนา้ เวที เบย่ี งตัว
งงงวย ทางขวา ก้าวข้างเทา้ ซ้าย ยืดตวั ขึน้ มอื ท้ัง

สองต้ังวงล่าง เอียงขวา
2. “งงงวย” ก้าวหลบเท้าขวา (กลับตัวลง
หลงั เวท)ี มือซา้ ยกดมอื จบี แล้วปล่อยเป็นต้งั วง
ล่าง มือขวาส่งจีบหลัง เอียงซ้าย วิ่งวนหมุน
ตวั ทางขวาผ่านหลังเวที

28 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

4. งาม 1. งามหตั ถ”์ ถอนเทา้ ขวา แตะจมกู เท้าซา้ ย
หัตถง์ าม มือขวาจบี ควำ่ มว้ นมือจบี เปน็ ตง้ั ขอ้ มือข้ึน
กร เอียงขวา
2. “งามกร” ถอนเทา้ ซา้ ย แตะจมกู เท้าซา้ ย
มือซ้ายจบี ควำ่ มว้ นมอื จีบเปน็ ตั้งข้อมอื ข้ึน
เอียงซา้ ย

4. ก็อ่อน 1. “ก็ออ่ น” เบ่ียงตวั ทางซา้ ย กา้ วหนา้ เทา้
ระทวย ขวา มอื ขวาตง้ั วงบน มือซา้ ยจีบหงายชายพก
เอียงทางซา้ ย
2. “ระทวย” หมนุ ตัวผ่านหนา้ เวที มาเบีย่ ง
ตัวทางขวา กระดกเท้าซ้าย มอื ซ้ายปลอ่ ยจบี
เป็นตั้งวงบน มือขวากดปลายนิว้ จีบควำ่ ขา้ ง
สะโพก แลว้ ค่อยปลอ่ ยเปน็ ตั้งวงกลาง เอยี ง
ขวา

29 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

5. ชา่ ง 1. “ชา่ งนาด” ยงั เบ่ยี งตวั ทางขวา เปล่ียน
นาด ชา่ ง เท้าซา้ ยเปน็ ยกหน้า มือขวาจบี หงายแขนตึง
นวย ระดับไหล่ มอื ซา้ ยตั้งวงบน
ยกแขนเป็นจบี หงายแขนตึงระดบั ไหล่ เอยี ง
ซ้าย
2 “ชา่ งนวย”เบ่ยี งตัวมาหน้าตรง กา้ วหน้า
เทา้ ซา้ ย มือขวากรายมือจีบปลอ่ ยเป็นตั้งวง
บน มือซา้ ยจบี ส่งหลัง เอยี งขวา

6. สวยยั่ว 1. “สวยยว่ั ”วิ่งซอยเท้าขน้ึ หน้าเวที สะดดุ
นยั นา เท้าซา้ ย มือท้งั สองแบมือลบู กนั ระดบั อก

เอียงซ้าย
2. “นยั นา”คนื นำ้ หนักตวั กลับมาทางเทา้ ขวา
มอื ทัง้ สองแบมอื ลบู กันระดบั อก กลับมาเอยี ง
ซ้าย

30 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

7. ท้ัง 1. “ท้ังหตั ถ”์ ถอนเท้าขวา แตะจมูกเท้าซา้ ย
หัตถ์ท้งั มอื ทัง้ สองจบี หงายแขนตงึ ระดับไหล่ เอยี ง
กร ขวา
2. “ทง้ั กร” ถอนเทา้ ซา้ ย แตะจมูกเท้าขวา
มอื ทงั้ สองจีบหงายแขนตึงระดับไหล่ เอยี ง
ศรี ษะทางซ้าย

31 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

8. กฟ็ ้อน 1. “ก็ฟอ้ น ก้าวหน้าเท้าขวา มือซา้ ยตั้งวง
ถกู แบบ บน มือขวาจบี ควำ่ แขนตึงระดับกลางลำตัว
เอยี งซ้าย
2. “ถูกแบบ มือขวาปลอ่ ยจีบเป็นตั้งวงบน
มือซา้ ยกดมือลงเป็นจบี ควำ่ แขนตงึ ระดบั กลาง
ลำตวั เทา้ ซา้ ยเคาะจมกู เท้า เอยี งขวา

9. ดยู ล ดู 1. “ดยู ล”เบย่ี งตัวทางขวา ถอนเทา้ ขวา แตะ
แยบ จมกู เท้าซ้าย มอื ขวาจีบมอื ปลอ่ ยเปน็ ต้งั วง

ลา่ ง มือซ้ายจบี สง่ หลงั เอยี งซา้ ย
2. “ดแู ยบ” เบ่ียงตัวทางซ้าย ถอนเท้าซ้าย
แตะจมูกเท้าขวา มือซา้ ยจีบมือปลอ่ ยเปน็ ตง้ั
วงลา่ งมือขวาจบี ส่งหลัง เอียงขวา

32 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

10.สวย 1. “สวยย่ิง” เทา้ ขวากา้ วข้าง มอื ขวาจีบคว่ำ
ย่ิงเทวา แขนงอระดับสะเอว มอื ซ้ายแบลาดปลายน้วิ
ตก เอยี งขวา
2. “เทวา” ยกหนา้ เทา้ ซา้ ย มือขวาสง่ จบี
ปล่อยบัวชูฝกั มือซ้ายเหยยี ดแขนตงึ ระดบั ไหล่
ปลายนว้ิ ตั้งขึ้น เอียงซา้ ย

5. ท่ารบั ช่วงที่ 2 33 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์
ท่าที่ อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
1. ขึ้น 1. ถอนเทา้ ซ้าย มือซ้ายตั้งวงล่าง มือขวาจบี

ควำ่ แขนตงึ ระดบั ไหล่ เอียงขวา นบั 1

2. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น มือขวาตั้งวงล่าง มือ
ซา้ ยจีบควำ่ แขนตึงระดบั ไหล่ เอยี งซ้าย นบั 2

3. ห่มเข่าสะดุ้งตัวขึ้น มือซ้ายตั้งวงล่าง มือ
ขวาจีบคว่ำแขนตงึ ระดับไหล่ เอียงขวา นบั 3

2. ลง 1. สะดุ้งตัว เท้าซ้ายวางหลังเคาะจมูกมือซ้าย
จีบควำ่ แขนตึง มือขวาตั้งวงบน เอยี งซา้ ย นบั 1

2. สะดุ้งตัว เท้าขวาวางหลังเคาะจมูก มือ
ขวาจีบคว่ำแขนตึง มือซ้ายตั้งวงบน เอียงขวา
นบั 2

34 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

3. สะดุ้งตัว เท้าซ้ายวางหลังเคาะจมูกมือซ้าย
จบี คว่ำแขนตงึ มอื ขวาต้ังวงบน เอยี งซา้ ย นบั 3

4. สะดุ้งตัว เท้าขวาวางหลังเคาะจมูก มือ
ขวาจีบคว่ำแขนตึง มือซ้ายตั้งวงบน เอียงขวา
นบั 4
5. เบี่ยงตัวทางซ้าย ก้าวหน้าเท้าซ้าย มือขวา
จับจีบคว่ำ มือซ้ายแบลาดปลายนิ้วตก เอียง
ขวา จากนั้นแตะจมูกเท้าขวา มอื ซา้ ยตัง้ วงบน
มือขวาจีบหงายแขนตึง เอยี งซ้าย

6. ทา่ รำแม่ศรชี ่วงที่ 1 35 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์
ภาพประกอบ
ท่าที่ อธิบายการปฏบิ ัติ

1. นา่ ชม 1. “เอยนา่ ” แตะ
เอย จมกู เท้าขวา มอื

ขวาล่อมอื จบี เปน็
ปลอ่ ยมือต้ังข้อมอื
ขึน้ เอยี งขวา
2. “ชมเอย” แตะ
จมูกเท้าขวา ม้วน
มือจบี ปล่อยเปน็ ตัง้
มือขน้ึ เอยี งซ้าย

2. น่าชม 1. “น่าชม”
เจ้า ก้าวหน้าเทา้ ขวา
พราหมณ์ มือซ้ายตงั้ วง มอื

ขวาจีบหงาย เอียง
ซา้ ย

2. “เจ้าพราหมณ์”
ยกหนา้ เทา้ ซา้ ย มือ
ซ้ายม้วนมือจบี
เขา้ อก มอื ขวาจบั
สะเอว เอยี งขวา

3. ดทู ัว่ 1. “ดทู วั่ ” ยนื 36 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์
ตวั งาม ด้วยเท้าซ้าย พกั \

เท้าขวา มือท้งั สอง
จีบควำ่ แล้วปล่อย
ลกั ษณะบัวบาน
เอยี งซา้ ย

2. “ตัวงาม” ขยบั
เท้าขวา ยกหนา้
เท้าซา้ ย มือขวาจบั
จีบคว่ำระดับอก
แล้วปลอ่ ยเปน็ บวั ชู
ฝัก มอื ซ้ายกลบั มือ
เปน็ ตงั้ วงหนา้
เอียงขวา

4. ไม่ 1. “ไมท่ ราม”
ทรามจน กา้ วข้างเท้าซา้ ย
นดิ มือขวาจบี ควำ่ ปาด
มอื ระดบั อก ลกั คอ
ขวา

2. “จนนิด” เบย่ี ง
ตวั ทางขวา สะดุด
เท้าซา้ ยมือซ้าย
หงายฝ่ามือ ใช้
นว้ิ โปง้ กดขอ้
สดุ ท้ายของนิ้วกอ้ ย
มือขวาจับสะเอว
เอยี งซ้าย

37 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

5. เพลง 1. “น่า” เบ่ยี งตัว
ป่”ี น่าชม ทางขวา ประเท้า
เอย น่า ซ้าย มอื ขวาจีบ
ชมเจ้า ปรกขา้ ง มอื ซ้ายต้งั
พราหมณ์ วงกลาง เอียงขวา
ดูทั่วตัว 2. “ชมเอย” กา้ ว
งามไม่ เทา้ ซา้ ย มือขวา
ทรามจน ม้วนจีบปล่อยเปน็
นิด” ตงั้ วงบน มือซ้าย

กลบั ขอ้ มอื แบลาด
ปลายน้ิวตก งอ
แขนระดับสะเอว
เอียงซ้าย (ทา่
ผาลา)
3. “นา่ ชม”
เหยยี บหลังเท้าขวา
เอยี งขวา มอื ปฏิบัติ
เช่นเดียวกบั ”น่า
ชมเอย”
4. “เจ้าพราหมณ”์
ก้าวหน้าเทา้ ซ้าย
มือขวาส่งบวั ชฝู ัก
มือซ้ายเหยยี ดแขน
ตึงปลายน้วิ ตัง้ ขึ้น
เอยี งซา้ ย
5. “ดทู วั่ ”
กา้ วหนา้ เทา้ ขวา
มือขวาแทงมือเป็น
ตง้ั วงบน มือซ้าย
พลิกกลับหงาย
ท้องแขนปลายนิว้
ตก เอียงขวา
6. “ตัวงาม”
ก้าวหนา้ เท้าซา้ ย
มือขวาสง่ บัวชฝู ัก

38 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

มอื ซ้ายเหยยี ดแขน
ตงึ ปลายน้ิวตัง้ ขนึ้
เอียงซา้ ย
7. “ไมท่ รามจน
นดิ ” ก้าวต่อเน่ือง
เป็นก้าวขวา ก้าว
ซ้าย กระดกเทา้
ขวา มือขวาสง่ บวั ชู
ฝัก มอื ซา้ ยเหยียด
แขนตงึ ระดบั ไหล่
ปลายนวิ้ ต้งั ข้ึน
เอียงซ้าย
หมายเหตุ การ
เคลื่อนไหวของท่า
รำจะคอ่ ยหมนุ ตัว
จากขวาไปซ้าย
หมดทอ่ นรบั
จะต้องเบ่ยี งตวั
ทางซา้ ย

6. ดผู ุด 1. “ดผู ุด” เบ่ียงตัว
ดผู อ่ ง ทางซา้ ย ยกหน้า
เท้าขวา มอื ขวาจีบ
ควำ่ งอแขนระดับ
อก ค่อยปลอ่ ยเป็น
บวั ชูฝัก มือซ้าย
เหยยี ดแขนตึงใน
ทา่ เดิม เอยี งศีรษะ
ทางซา้ ย
2. “ดผู อ่ ง” เบย่ี ง
ตวั มาหน้าตรง วาง
เท้าขวาลง ยกหนา้
เทา้ ซ้าย มอื ขวา
แทงมอื เหยยี ดแขน
ตงึ ระดงั ไหล่ ปลาย

39 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

น้วิ ช้ีขึน้ มือซา้ ย
จีบควำ่ งอแขน
ระดบั อก แลว้ คอ่ ย
วาดมอื จบี ปล่อย
เปน็ บัวชูฝกั เอยี ง
ศีรษะทางขวา

7. 1. “เหมอื นทอง”
เหมอื น วางเท้าซ้ายแตะ
ทองทา จมกู เทา้ แลว้ วาง
ติด หลัง จากนน้ั แตะ

จมกู เทา้ ขวา เอียง
ศีรษะทางขวา มอื
ซา้ ยเหยียดแขน
ระดับวงหนา้ มือ
ขวาแบมอื แตะบน
แขนซา้ ย จากตน้
แขนไปข้อมอื ลกั
คอซา้ ย
2. “ทาตดิ ” เท้า
ขวาวางหลงั
เปลย่ี นเป็นแตะ
จมูกเท้าซ้าย ลูบ
มือขวาลงจาก
ข้อมอื ขึน้ หวั ไหล่
ลกั คอขวา

40 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

8. ยิ่ง 1. ย่งิ เพ่ง”กา้ วขา้ ง
เพง่ ยิง่ พิศ เท้าขวา มอื ทงั้

สองต้งั วงล่าง ลกั
คอขวา
2. “ยิง่ พิศ” วิ่ง
ซอยเท้าขึ้นหนา้
เวที เบย่ี งตัว
ทางขวา ยกหนา้
เท้าซา้ ย มอื ซา้ ย
ป้องหนา้ มอื ขวา
แบลาดปลายนว้ิ ตก
งอแขนระดับ
สะเอว เอยี งขวา

9. ยงิ่ คดิ 1. “ยง่ิ คดิ ” เบ่ยี ง
ชมเอย ตัวทางขวาว่ิงซอย

เทา้ จากนน้ั สะดุด
เทา้ ซา้ ย มอื ทงั้ สอง
แบมือประกบกัน
ลบู ฝา่ มอื เอยี ง
ศีรษะทางขวา

41 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

2. “ชมเอย” คืน
น้ำหนักมาทางเท้า
ขวา แตะจมูกเท้า
ซ้าย มือทั้งสองกัน
ข้อศอกลูบมือรวม
ไว้ระดับอก เอียง
ซา้ ย

10. เพลง 1. “ดูผุด” เบยี่ งตัว
ปี”่ ดผู ุดดู ทางขวา ประเท้า
ผ่อง ซ้าย มอื ขวาจบี
เหมอื น หงายขา้ งสะโพก
ทองทา มอื ซา้ ยตงั้ วงกลาง
ตดิ ยิง่ เอยี งขวา
เพ่งยิ่งพศิ 2. “ดผู อ่ ง” กา้ ว
ยิ่งคดิ ชม เทา้ ลง มือขวา
เอย” ม้วนจีบปลอ่ ยเปน็

ตั้งวงลา่ ง มอื ซา้ ย
กลบั ข้อมอื แบลาด
ปลายน้ิวตก งอ
แขนระดับสะเอว
เอียงซ้าย (ท่าผาลา
ตำ่ )
3. “เหมือนทอง”
เหยียบหลงั เทา้ ขวา
เอียงขวา มอื ปฏิบตั ิ
เชน่ เดยี วกับ”ดู
ผ่อง”
3. “ทาติด”
ก้าวหน้าเท้าซ้าย
มือขวาพลิกข้อมือ
แบลาดปลายนิว้ ตก
มือซา้ ยตงั้ วงกลาง
เอยี งซา้ ย
4. “ย่ิงเพ่ง”
ก้าวหนา้ เทา้ ขวา

42 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

มือขวาแทงมือเป็น
ตัง้ วงกลาง มือซา้ ย
พลิกกลบั หงาย
ท้องแขนปลายน้ิว
ตก เอียงขวา
5. “ย่งิ พิศ”
กา้ วหน้าเทา้ ซ้าย
มือขวาแทงเปน็ แบ
ลาดปลายน้วิ ตก
มอื ซา้ ยต้งั วงกลาง
เอยี งซา้ ย
6. “ย่ิงคิดชมเอย”
ก้าวต่อเน่อื งเป็น
ก้าวขวา กา้ วซา้ ย
กระดกเทา้ ขวา มือ
ขวาสง่ บัวชฝู ัก มือ
ซ้ายต้งั วงล่าง
เอียงซา้ ย
หมายเหตุ การ
เคล่อื นไหวของท่า
รำจะค่อยหมุนตวั
จากขวาไปซ้าย
หมดทอ่ นรับ
จะตอ้ งเบ่ยี งตวั
ทางซา้ ย

11. 1. ถอนเท้าขวา
ดนตรีรบั ก้าวข้างเท้าซ้าย
ชว่ งที1่ มือขวาตั้งวงบน
มือซ้ายจีบหงาย
ชายพก เอยี งซา้ ย
2. ยืดยุบวง่ิ ซอย
เท้าหมนุ ตวั ผ่าน
หลังเวทีมาหน้าตรง

3. ประเท้าซา้ ย 43 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์
มือทัง้ สองจีบหงาย ภาพประกอบ
งอแขนรวมไว้
ระดบั อก เอียง
ซา้ ย
4. กา้ วหนา้ เท้าซ้าย
ชกั เทา้ ขวารวมเทา้
มอื ซ้ายต้งั วงบน
มือขวาปลอ่ ยจีบ
เหยยี ดแขนตึง
ปลายนว้ิ ตัง้ ข้ึน
เอยี งขวา (ท่า
พิสมัยเรยี งหมอน)
5. ยักตวั ตาม
จงั หวะเพลงจน
หมดจงั หวะ

7. ท่ารำแม่ศรชี ว่ งท่ี 2
ทา่ ท่ี อธิบายการปฏบิ ัติ
1. นา่ รัก 1. “เอยนา่ ” แตะจมกู เท้าซา้ ย มอื ทั้งสองตั้ง
เอย วงขดั จางนาง ระดบั อก ลักคอขวา

2. “รักเอย” แตะจมกู เท้าขวา กดมือทัง้ สอง
ทาบฐานไหล่ ลักคอซ้าย

44 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

2. นา่ รกั 1. “นา่ รัก” กา้ วหนา้ เทา้ ขวา มือซ้ายต้ังวง
ดรุณ มือขวาจบี หงาย เอียงซ้าย
2. “ดรุณ” กระดกเท้าซา้ ย มือซ้ายม้วนข้อมอื
เปน็ จบี เขา้ อก มือขวาส่งจบี หลงั เอียงขวา

3. 1. “เหมอื นแรก” ลดตวั นัง่ คุกเข่า มือซ้ายตั้ง
เหมือน วงกลาง มือขวาจีบหงายตอ่ ศอก เอียงซา้ ย
แรกจะร่นุ 2. “จะรุ่น” นงั่ กระดกขวา พลิกข้อมือซา้ ย

หงายทอ้ งแขนเหยียดตงึ ระดับไหล่ มือขวาม้วน
มอื จีบเป็นลักษณะต้ังวงตอ่ ศอกซา้ ย เอยี งขวา

4. จะรู้ 1. “จะร”ู้ นงั่ คุกเข่าซ้ายต้งั เข่าขวา มือซ้าย
เดยี งสา จบี สะเอว มือขวากำนวิ้ ชี้ เอียงซา้ ย
2. “เดียงสา” ปฏิบตั ทิ า่ จะรู้ โดยใช้มือขวาชี้
กวาดจากซา้ ยไปขวา

5. เพลง 1. “น่า” เบยี่ งตวั ทางขวา ประเทา้ ซา้ ย มอื
ป่”ี นา่ รกั ขวาจบี ปรกขา้ ง มือซ้ายตัง้ วงกลาง เอยี งขวา
เอย 2. “รักเอย” กา้ วเท้าซา้ ย มือขวามว้ นจีบ
นา่ รกั ปล่อยเปน็ ตงั้ วงบน มือซ้ายจบี หงายแขนตงึ
ดรุณ ระดับไหล่ เอียงซา้ ย (ทา่ จบี ยาว)
เหมือน 3. “นา่ รัก” เหยียบหลังเท้าขวา เอียงขวา มือ
แรกจะรุน่ ปฏบิ ตั ิเชน่ เดยี วกบั ”นา่ รักเอย”

45 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

จะรู้ 4. “ดรุณ” กา้ วหน้าเทา้ ซา้ ย มอื ขวาพลิกกลบั
เดยี งสา” จบี ปรกขา้ ง มือซ้ายพลกิ กลบั ขอ้ มอื เป็นปลอ่ ย
มอื ตง้ั ขอ้ มือ เอยี งซ้าย
5. “เหมือนแรก” กา้ วหน้าเท้าขวา มอื ขวาต้ัง
วงบน มอื ซา้ ยจบี หงายแขนตึง เอยี งขวา
6. “จะรุ่น”ก้าวหน้าเท้าซา้ ย มอื ขวาจีบปรก
ขา้ ง มือซ้ายตงั้ ข้อมือขึ้น เอียงซ้าย
7. “จะรเู้ ดียงสา” กา้ วตอ่ เนอื่ งเป็นก้าวขวา
ก้าวซา้ ย กระดกเท้าขวา มือขวาจีบหงายแขน
ตึง มือซา้ ยตั้งวงบน เอยี งซา้ ย
หมายเหตุ การเคล่ือนไหวของทา่ รำจะคอ่ ย
หมนุ ตัวจากขวาไปซ้าย หมดทอ่ นรับจะต้อง
เบย่ี งตวั ทางซ้าย

6. เจ้า 1. “เจ้ายิม้ ” หน้าตรง สะดุดซา้ ย มอื ซ้ายต้ังวง
ยม้ิ เจา้ หนา้ มอื ขวาจับสะเอว เอียงขวา
แย้ม 2. “เจ้าแยม้ ” แตะจมูกเท้าซา้ ย มอื ซ้ายดึงมือ

วงมาจีบคว่ำระดับริมฝีปาก (ทา่ ยิม้ ) มือขวาจบั
สะเอว เอยี งซา้ ย

46 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

7. แก้ม 1. “แก้ม” แตะจมูกเท้าซา้ ย มอื ท้ังสองจบี
เหมอื น รวมระดบั ใบหนา้ เอียงขวา
มาลา 2. “เหมอื น” แตะจมูกเท้าขวา มือยงั รวมจีบไว้
ระดับใบหนา้ เอียงซา้ ย
3. “มา” แตะจมกู เท้าซ้าย มว้ นมือปลอ่ ยเป็น
วง เอยี งขวา
4. “ลา” แตะจมกู เทา้ ขวา มอื ทัง้ สองข้อมือต่อ
กัน ปลายน้วิ แยกออกรบั ใบหน้า เอยี งซา้ ย

8. จ่อจติ 1. “จ่อจติ ” เบยี่ งตัวทางขวา กา้ วหน้าเท้าซ้าย
ตดิ ตา มือซ้ายกำขอ้ มอื ชน้ี ้วิ เขา้ อก มอื ขวาจับสะเอว

เอยี งขวา

47 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

2. “ติดตา” เบยี่ งตวั ทางซ้าย กา้ วหน้าเทา้ ขวา
มอื ขวากำขอ้ มือช้ีนว้ิ ระดับดวงตา เอียงซา้ ย

9. เสยี 1. “เสยี จรงิ ” เบีย่ งตัวทางขวา ก้าวหน้าเทา้
จรงิ เจ้า ซา้ ย มือทั้งสองตัง้ วงลา่ ง เอยี งขวา
เอย 2. “เจ้าเอย” ก้าวหน้าเท้าขวา มือซ้ายตบมือ
ลงหน้าขา มอื ขวาส่งจบี หลงั เอยี งซา้ ย หมนุ ตวั
ทางขวา

10. เพลง 1. “เจา้ ยม้ิ ” เบ่ียงตวั ทางซา้ ย ประเท้าขวา
ป”่ี เจ้าย้มิ มอื ซ้ายจีบหงายข้างสะโพก มอื ขวาต้งั วงกลาง
เจา้ แยม้ เอียงซ้าย
แก้ม

48 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

เหมอื น 2. “เจ้าแยม้ ” ก้าวเทา้ ลง มอื ขวาจีบหงาย
มาลา จ่อ แขนตึง มอื ซ้ายต้งั วงลา่ ง เอยี งขวา
จิต ตดิ ตา 3. “แก้มเหมือน” เหยียบหลงั เท้าซ้าย เอียง
เสียจริง ซ้าย มือปฏบิ ัติเช่นเดียวกบั ”เจา้ แยม้ ”
เจา้ เอย” 3. “มาลา” กา้ วหนา้ เท้าขวา มือขวาม้วนมือ

ตั้งวงกลาง มือซา้ ยจีบหงายข้างสะเอว เอยี ง
ขวา
4. “จ่อจติ ” ก้าวหน้าเทา้ ซ้าย มือขวาจีบหงาย
แขนตงึ มือขวาต้งั วงลา่ ง เอียงซา้ ย
5. “ติดตา” กา้ วหน้าเท้าขวา มือขวามว้ นมอื
ต้งั วงกลาง มอื ซา้ ยจีบหงายชายพก เอยี งขวา
6. “เสียจรงิ เจา้ เอย” กา้ วตอ่ เนอ่ื งเป็นกา้ วซ้าย
ก้าวขวา กระดกเท้าซ้าย มือซ้ายสง่ จีบหงาย
แขนตงึ ระดับไหล่ มือขวาต้ังวงลา่ ง เอียงขวา
หมายเหตุ การเคล่ือนไหวของท่ารำจะค่อย
หมุนตัวจากซ้ายไปขวา หมดท่อนรบั จะตอ้ ง
เบยี่ งตวั ทางขวา

11. 1. ถอนเท้าซ้าย ก้าวข้างเท้าขวา มือซ้ายตั้งวง
ดนตรีรบั บน มอื ขวาจบี หงายชายพก เอียงขวา
ช่วงที่2 2. ยืดยุบวงิ่ ซอยเทา้ หมนุ ตวั ผา่ นหลังเวทีมา
หนา้ ตรง
3. ประเท้าซ้าย มอื ซา้ ยจีบคว่ำระดบั สะเอว
มือขวาแบลาดระดับสะเอว เอียงซ้าย

49 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

4. กา้ วหน้าเทา้ ซา้ ยชกั เทา้ ขวารวมเท้า มอื
ซ้ายสง่ บวั ชฝู กั มือขวาเหยียดแขนตงึ ระดบั
ไหล่ ปลายนว้ิ ต้ังขน้ึ เอียงขวา (ทา่ สอดสงู )
5. ยักตวั ตามจังหวะเพลงจนหมดจงั หวะ

8. ทา่ เพลงเร็ว ภาพประกอบ
ทา่ ที่ อธิบายการปฏบิ ัติ

1 ฉายเท้าขวา เบี่ยงตัวทางขวา มือซ้ายตั้งวงบน
มอื ขวาแทงมอื เอยี งซา้ ย

2 เบยี่ งตวั ทางขวา ถอนเทา้ ขวา ประเทา้ ซ้ายมอื
ทั้งสองเหยยี ดตึง โดยใหม้ อื ข้างซ้ายแบมือ