เอกสารประกอบการเรียนฉุยฉายพราหมณ์

50 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

ปลายนิว้ ตง้ั ขนึ้ มือขา้ งขวาแบมอื ปลายน้ิวตก
เอยี งซา้ ย

3 ก้าวข้างเท้าซ้าย วาดแขนซ้ายกลับเป็นพลิก
ท้องแขนขึ้น ปลายนิ้วตก แขนขวาวาดแขน
พลิกทอ้ งแขนกลับมือปลายนิ้วตง้ั ขนึ้ เอียงขวา

4 กระทงุ้ เท้าขวาวางหลงั พรอ้ มกบั ชกั เท้าซา้ ยมา
ผสม มอื ซา้ ยกลับมอื เปน็ ปลายนิว้ ตัง้ ขึ้น มือ
ขวากลบั มือเปน็ ปลายนิว้ ตก เอยี งซา้ ย

5 ยืด-ยุบ เดินถัดเท้าส่ายมือขึ้นหน้าเวที 4
จังหวะ เดนิ ลงหลงั เวทอี ีก 4 จังหวะ

6 หมุนตัวทางขวาเบี่ยงหน้าทางซ้าย เดินถัดเท้า
ส่ายมือขึ้นหน้าเวที 4 จังหวะ เดินลงหลังเวที
อกี 4 จงั หวะ

51 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

7 หมุนตัวทางซ้ายเบี่ยงหน้าทางขวา ย่ำเท้าถัด
อยกู่ ับท่ี 3 จังหวะ มือขวาจบี ปรกข้าง มือซ้าย
ต้ังวงกลาง เอียงซ้าย

8 ม้วนมือขวาปล่อยจีบเป็นตั้งวงบน มือซ้ายแบ
มือหงายรับล่อแก้วหักข้อมือเข้าหาลำแขน
เอียงศีรษะทางขวา ถัดเท้าล่อแก้วขึ้นหน้าเวที
4 จงั หวะ แทงมือล่อแก้วเป็นวงบน เดนิ ลงหลัง
เวทีอีก 4 จงั หวะ

9 หมุนตัวทางขวาเบี่ยงหน้าทางซ้าย ย่ำเท้าถัด
อยู่กบั ท่ี 3 จังหวะ มือซา้ ยจีบปรกขา้ ง มือขวา
ตง้ั วงกลาง เอยี งขวา

10 มว้ นมือซา้ ยปลอ่ ยจีบเปน็ ตง้ั วงบน มอื ขวาแบ
มือหงายรับล่อแกว้ หักข้อมือเขา้ หาลำแขน
เอยี งศรี ษะทางซา้ ย ถดั เทา้ ลอ่ แก้วขึ้นหน้าเวที

52 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

4 จงั หวะ แทงมือล่อแกว้ เปน็ วงบน เดินลงหลงั
เวทีอีก 4 จังหวะ

11 หมุนตวั ทางซา้ ย เบีย่ งหนา้ ทางซา้ ย
เดินถัดเท้าท่ารำส่ายแขนขึ้นหน้าเวที จังหวะ
สุดท้ายก่อนลงจังหวะ ก้าวหน้าเท้าขวากดไหล่
ซ้าย เอียงศีรษะทางซ้าย จากนน้ั ยดื ตัว กลับมา
เคาะจมกู เทา้ ซ้าย เอยี งศรี ษะทางขวา

8. ทา่ เพลงลา ภาพประกอบ

ทา่ ท่ี อธบิ ายการปฏิบตั ิ

1 เบี่ยงตวั ทางขวา เท้าขวากา้ วหนา้ มือทง้ั สอง
ล่อแก้วคว่ำมืองอแขนระดบั สะเอว เอยี ง
ซ้าย จากนั้นกระดกเท้าขวา พร้อมกับเดินมือ
ล่อแก้วทั้งสองผ่านลำตัวพลิกหงายท้องแขน
งอแขนทงั้ สองข้างระดบั สะเอว เอยี งขวา

2 เบ่ียงตัวทางซ้าย เท้าซ้ายก้าวหนา้ มอื ท้งั สอง
ล่อแก้วคว่ำมืองอแขนระดับสะเอว
เอยี งขวา จากนั้นกระดกเท้าขวา พรอ้ มกบั
เดนิ มือล่อแกว้ ท้งั สองผา่ นลำตวั พลกิ หงาย
ทอ้ งแขน งอแขนท้งั สองข้างระดบั สะเอว หัก
ขอ้ มือลง เอยี งซา้ ย

53 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

3 เบ่ยี งตวั ทางขวา เท้าขวากา้ วหนา้ กระดกเท้า
ซ้าย พร้อมกบั มือขวาแทงมือลอ่ แกว้ เป็น
ระดับวงบน มือซา้ ยล่อแก้วระดับวงล่าง
เอียงขวา

4 เบยี่ งตวั ทางซา้ ย เทา้ ซา้ ยก้าวหน้า กระดกเท้า
ขวา พร้อมกบั มอื ซ้ายแทงมอื ลอ่ แก้วเปน็
ระดบั วงบน มือขวาลอ่ แก้วระดับวงล่าง
เอียงซ้าย

5 เบย่ี งตัวทางซ้าย เท้าขวาวางหลัง ก้าวข้าง
เท้าซา้ ย มอื ขวาจีบหงายงอแขนระดบั สะเอว
มือซ้ายต้ังวงล่าง เอยี งขวา

54 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

6 หมุนตัวทางซา้ ยเพ่อื เบี่ยงตวั ทางขวา กา้ วไขว้
เทา้ ซ้ายตอ่ ด้วย ก้าวข้างเทา้ ขวา มอื ซ้ายจบี
หงายงอแขนระดับสะเอว มือขวาต้งั วงล่าง
เอียงซ้าย

7 1. หมนุ ตวั ทางขวา ก้าวไขว้เทา้ ซ้าย มือขวาจับ
จบี คว่ำ มือซ้ายแบลาดขา้ งลำตวั เอียงซ้าย
2. กา้ วขา้ งเทา้ ขวา มอื ขวาปลอ่ ยจบี เป็นวงบัว
บาน มอื ซ้ายเหยยี ดแขนตึงต้งั ขอ้ มอื ขนึ้ เอยี ง
ขวา
3. ย้อนตัวหนักขวา แทงมอื ขวา มอื ซา้ ยสง่ จีบ
หลงั เอยี งซ้าย
4. จากนน้ั ยอ้ นตวั หนกั ซ้าย พรอ้ มกับแทง
ข้อมอื ซา้ ยเปน็ วงหน้า มอื ขวาสง่ จบี หลงั แขน
ตึง เอยี งขวา ยืดยบุ ว่งิ ซอยเท้ากลับหลังเวที

55 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

สรุป

ฉยุ ฉายพราหมณ์ เป็นนาฏศลิ ปไ์ ทยท่ตี ัดตอนมาจากการรำเบิกโรงชดุ พระคเณศเสียงา โดยมีเน้ือเร่ืองสรุป
คือปรศุรามต้องการเขา้ เฝ้าพระอิศวรทีก่ ำลังบรรทมอยู่กบั พระอุมาโดยมพี ระคเณศคอยอารักขาทวารไม่ใหเ้ ขา้ ปรศุ
รามโกรธจึงเกิดการวิวาทปรศุรามใช้ขวานที่ได้รับประทานจากพระอิศวรขว้างไปที่พระคเณศ ขวานถูกงาสะบั้นไป
พระอุมากริ้วปรศุรามจึงสาปให้หมดพละกำลัง ปรศุรามน้อมรำลึกถึงพระนารายณ์ให้มาช่วยพระนารายณ์ จีง
แปลงพระวรกายเป็นพราหมณ์รูปร่างงดงามมาให้พระอุมาทรงเมตตา บทร้องเป็นการบรรยายถึงการร่ายรำ
รูปร่างของผู้แสดงที่แปลงตัวเป็นพราหมณ์มีความงดงามแช่มช้อยโดยใช้บทร้องทั้งสองแบบคือ บทร้องฉุยฉายและ
บทรอ้ งแมศ่ รี มีรปู แบบฉนั ทลกั ษณท์ สี่ มบูรณ์ตามฉนั ทลักษณ์ การแต่งกาย แบ่งเปน็ ๒ ลักษณะคอื องคป์ ระกอบ
การแต่งกาย มีทั้งหมด ๑๙ ชิ้น ประกอบด้วย กำไล สนับเพลา ผ้านุ่งหรือพระภูษา ห้อยข้างหรือเจียระบาด
เสื้อหรือฉลองพระองค์ รัดสะเอว ห้อยหน้า เข็มขัด กรองคอ ทับทรวง พาหุรัด สังวาล ตาบทิศ กระบังหน้า
กรรเจียก หรือจอนหู ดอกไม้ทัด อุบะ ธำมรงค์ และทองกร ท่ารำฉุยฉายพราหมณ์เป็นท่ารำของตัวพระ ที่
ปรากฏข้างต้น ประกอบด้วยท่ารำที่เป็นดนตรีบรรเลงและท่ารำประกอบบทร้องมีทั้งหมด .....ท่า เป็นท่ารำ
ประกอบบทรอ้ ง ...... ทา่ และทา่ รำประกอบดนตรี ...... ทา่ ท่าเพลงเร็ว และท่าลา

56 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

คำถามทบทวน

แบบฝกึ หดั ท่ี1
คำชแ้ี จง นกั เรียนตอบคำถามต่อไปนใี้ หถ้ ูกตอ้ ง
*******************************************************************************************
1. โปรดอธบิ ายประวตั ิความเป็นมาของรำฉุยฉายพราหมณ์
ตอบ..........................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
2. โปรดอธิบายความหมายคำวา่ “ฉุยฉายพราหมณ”์
ตอบ..........................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
3. ให้นักเรยี นเขียนบทร้องเพลงฉุยฉายพราหมณ์
ตอบ..........................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

57 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

4. ให้นกั เรียนอธิบายลักษณะการแต่งกายผู้แสดงในชดุ การแสดง วา่ มีลักษณะอย่างไร อธบิ ายมาอยา่ งละเอยี ด
ตอบ..........................................................................................................................................

................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

58 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

แบบทดสอบหลงั เรียน

วิชา นาฏศิลป์ กลุม่ สาระการเรียนรู้ศลิ ปะสาระนาฏศิลป์ ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่2ี

เรื่อง นาฏศิลปไ์ ทยรำเดยี่ ว (รำฉยุ ฉายพราหมณ์) เวลา 15 นาที คะแนน 10 คะแนน

*********************************************************************************************

คำชแ้ี จง โปรดตรวจสอบและเลอื กคำตอบทีถ่ กู ตอ้ งเพยี งคำตอบเดียวทำเคร่อื ง (X) ลงในกระดาษคำตอบ

*********************************************************************************

1.ผใู้ ดทีเ่ เปลงกายเป็นพราหมณม์ ารา่ ยรําอวดความงดงามของตนเองต่อพระอมุ า

ก.พระนารายณ์ ข.พระราม

ข.ทศกัณฐ์ ง.พระลอ

2. ใครท่รี าํ ฉุยฉายพราหมณเ์ ป็นคนแรก

ก.หลวงวิจิตรวาทการ ข.หลวงไพจติ รนันทการ

ค.หลวงวจิ ารเจยี รนัย ง. หลวงวิจติ รเจษฎา

3. พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจ้าอย่หู ัว ทรงพระราชนิพนธบ์ ทเบิกโรงชุดพระคเณศเสยี งา และทรงพระกรุณา

โปรดเกล้าฯ ใหใ้ ครเปน็ ผูป้ ระดษิ ฐ์ทา่ รำ

ก.หลวงวจิ ิตรวาทการ ข.หลวงไพจิตรนนั ทการ

ค.หลวงวจิ ารเจยี รนยั ง.พระยานัฎกานรุ ักษ์

4. จดั แสดงฉุยฉายพราหมณค์ รั้งแรกเมอ่ื ปพี .ศ.ใด

ก.พ.ศ.2450 ข. พ.ศ.2456

ค. พ.ศ.2464 ง. พ.ศ.2469

5. ฉุยฉายเอย ชา่ งงามขำชา่ งรำโยกย้าย บทรอ้ งน้อี ยู่ในการรอ้ งช่วงใด

ก.รอ้ งฉยุ ฉาย ข.เรว็ -ลา

ค.รอ้ งเเมศ่ รี ง.รวั

6.

สะเอวแสนอ่อนอรชรช่วงกาย …………………………………เนื้อร้องตอ่ จากนีม้ บี ทร้องวา่ อะไร

ก. ยง่ิ คิดชมเอย ข. เสียจริงเจา้ เอย

ค. วิจิตรยิ่งลายท่ีคนประดิษฐ์ ง.ไมท่ รามเลยจนนิด

59 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

7. การแตง่ กายของชดุ การแสดงฉยุ ฉายพราหมณ์ผ้แู สดงจะแตง่ กายแบบใด

ก.เเบบชาวบ้าน ข.เเบบรัชกาลท5ี่

ค.เเบบตามใจ ง.ยนื เคร่ืองพระ-นาง

8.ทา่ นีม้ ชี ื่อว่าอะไร

ก.ช่างรำโยกย้าย ข.สะเอวแสนออ่ น
ค.สองเนตรคมขำ ง.ท่ีคนประดิษฐ์

9. เพลงรําฉยุ ฉายพราหมณ์ใชด้ นตรอี ะไรในการแสดง

ก.วงป่พี าทยไ์ ม้แขง็ ข.วงป่พี าทย์ไม้นวม

ค.วงปีพ่ าทยเ์ ครือ่ งหา้ ง.วงปี่พาทยเ์ คร่ืองใหญ่

10. เครอื่ งแตง่ กายที่ใช้ประดบั ศรี ษะของพราหมณ์ คือตัวเลอื กใด

ก.กระบงั หนา้ ข.ปญั จเุ หรจ็

ค.หัวโขน ง.ชฎายอดลาว

60 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

กระดาษคำตอบ

โรงเรยี น......................................................................ปีการศึกษา...........................
ชอื่ ..........................................................................ชนั้ ...................เลขท.่ี ...............
กลุ่มสาระการเรยี นร.ู้ ....................วนั ท.่ี .............เดอื น...................พ.ศ..................

ข้อ ก ข ค ง จ ข้อ ก ข ค ง จ
16
27
38
49
5 10

ประเมนิ ผล
เต็ม

ได้

61 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

แนวการตอบแบบฝึกหัด

แบบฝึกหดั ท่ี1

คำชแี้ จง นกั เรยี นตอบคำถามต่อไปน้ีใหถ้ ูกตอ้ ง

*******************************************************************************************

1. โปรดอธิบายประวตั ิความเปน็ มาของรำฉุยฉายพราหมณ์

ตอบ การรำฉุยฉายพราหมณ์ เนอื้ เรอ่ื งกลา่ วถงึ ปรศรุ ามผูป้ กครองบรรดานักสิทธว์ิ ิทยาตา่ งๆ เป็นทีโ่ ปรด

ปรานของพระอศิ วร ทรงใหเ้ ข้าเฝ้าไดท้ กุ เวลา วนั หนึ่งพระอิศวรและพระอุมากำลงั บรรทมอยูใ่ นพระที่ โดยมพี ระ

คเณศผ้เู ป็นโอรสคอยดูแลอยู่ ปรศรุ ามเดนิ ทางมาเข้าเฝ้าพระอิศวร แต่ถกู พระคเณศขดั ขวางไม่ใหเ้ ข้าเฝา้ จึงเกดิ

ตอ่ สูก้ ัน ปรศรุ ามโกรธมาก จึงใช้ขวานเพชรท่พี ระอิศวรประทานใหข้ วา้ งออกไป พระคเณศเห็นขวานกจ็ ำได้ว่าเป็น

ของพระบดิ าจงึ ตรงเข้ารับขวานถกู งาหัก พระอศิ วรและพระอมุ าได้ยนิ เสียงอึกทึก จึงออกมาดูพบพระคเณศงาหัก

พระอุมาโกรธมาก จงึ สาปปรศรุ ามใหส้ น้ิ ฤทธิ์ ร่างกายแขง็ เป็นทอ่ นไม้ล้มลงนอน พระอศิ วรทรงเมตตา แนะนำให้ตง้ั

จติ นอ้ มบูชาระลกึ ถงึ พระนารายณ์ พระนารายณ์ทราบเรื่องจงึ แปลงรา่ งเป็นพราหมณ์หนุ่มน้อยออกมารา่ ยรำเม่ือ

พระอุมาทอดพระเนตรเห็นก็ทรงชืน่ ชอบใหค้ วามเมตตา ตรสั ประทานพรใหต้ ามท่ีเจ้าพราหมณ์จะขอ พระนารายณ์

แปลงประทานขอกำลงั คืนใหป้ รศรุ ามกึง่ หนง่ึ และอกี ก่งึ หนงึ่ มอบให้พระคเณศ การแสดงชุดนี้จึงมชี อ่ื ว่า ฉุยฉาย

พราหมณ์

2. โปรดอธิบายความหมายคำว่า “ฉยุ ฉายพราหมณ”์

ตอบ ฉยุ ฉายพราหมณ์ เปน็ ชดุ การแสดงรำเดยี่ วที่มคี วามงดงามลงตัวในลลี าของตัวพระทีส่ มมติผู้แสดงให้

เป็นพระนารายณ์ แปลงร่างเป็นพราหมณ์รูปร่างอ้อนแอ้นอรชรมาร่ายรำอวดความงดงามของตนเองต่อพระอุมา

เพอื่ มาขอกำลงั คนื แก่ปรศรุ ามประมขุ แหง่ พราหมณ์ท่ีถกู พระอุมาสาปให้หมดพละกำลัง

3. ให้นกั เรียนเขยี นบทรอ้ งเพลงฉุยฉายพราหมณ์

ตอบ เพลงฉยุ ฉายพราหมณ์

- เพลงรวั -

- รอ้ งฉุยฉาย -

ฉุยฉายเอย ช่างงามขำช่างรำโยกย้าย

สะเอวแสนอ่อนอรชรช่วงกาย วจิ ิตรยงิ่ ลายที่คนประดิษฐ์

สองเนตรคมขำแสนดำมันขลบั ชมอ้ ยเนตรจับช่างสวยสุดพศิ

สดุ สวยเอย ยงิ่ พศิ ย่งิ เพลินเชิญใหง้ งงวย

งามหตั ถ์งามกรช่างฟ้อนระทวย ชา่ งนาดนวยสวยย่วั นัยนา

ทั้งหัตถ์ทั้งกรก็ฟ้อนถกู แบบ ดยู ลดูแยบสวยยิ่งเทวา

- ร้องแม่ศรี -

น่าชมเอย นา่ ชมเจา้ พราหมณ์

ดูทัว่ ตวั งาม ไมท่ รามเลยจนนิด

ดูผดุ ดผู ่อง เหมือนทองทาติด

ย่งิ เพ่งย่งิ พศิ ย่งิ คดิ ชมเอย

62 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

น่ารกั เอย น่ารกั ดรุณ
เหมอื นแรกจะรนุ่
เจ้าย้มิ เจา้ แย้ม จะรูเ้ ดียงสา
จอ่ จติ ตดิ ตา แกม้ เหมอื นมาลา
เสียจรงิ เจา้ เอย

- เพลงเร็ว-ลา -

4. ให้นักเรยี นอธิบายลกั ษณะการแตง่ กายผ้แู สดงในชุดการแสดง วา่ มีลกั ษณะอยา่ งไร อธบิ ายมาอย่างละเอยี ด
ตอบ การแต่งกายของชุดการแสดงฉุยฉายพราหมณ์ผู้แสดงจะแต่งกายแบบยืนเครื่องพระสีขาว ลายอุณา

โลม สวมกระบังหน้าเป็นเครื่องประดับศีรษะ องค์ประกอบของเครื่องแต่งกาย ประกอบด้วย กำไล สนับเพลา
ผา้ นงุ่ หรือพระภษู า หอ้ ยข้าง หรือเจียระบาด เสือ้ หรอื ฉลองพระองค์ รัดสะเอว หอ้ ยหน้า สุวรรณกระถอบ เข็มขดั
กรองคอ ทับทรวง อินทรธนู พาหุรัด สังวาล ตาบทิศ กระบังหน้า กรรเจียก หรือจอนหู ดอกไม้ทัด อุบะ
ธำมรงค์ แหวนรอบ ปะวะหล่ำ และทองกร

63 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น/หลังเรยี น

แบบทดสอบก่อนเรยี น แบบทดสอบหลงั เรียน

ข้อ ก ข ค ง จ ข้อ ก ข ค ง จ
1
2X X 1X
3X
4 2X
5
6 3X
7
8X X4 X
9
10 X 5X

X6 X

X7 X

8X

X 9X

X 10 X

64 รำเด่ียว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

บรรณานกุ รม

65 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

บรรณานุกรม

ธรี วฒั น์ ชา่ งสาน. (2565). ประวตั ิความเป็นมาและองคป์ ระกอบของการแสดงรำฉยุ ฉายพราหมณ์.
มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช : นครศรธี รรมราช.

66 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์

ประวัติผู้เขียน

ประวตั ิสว่ นตัว

ช่ือ-สกุล นายนฤนาท สุวรรณจุณี
รหสั นักศกึ ษา 6311120001

ประวตั กิ ารศึกษา

ปี2561 สำเรจ็ การศกึ ษาระดับชนั้ มธั ยมศกึ ษาตอนตน้ จาก โรงเรยี นนวมินทราชูทิศ ทกั ษณิ
ปี2563. สำเรจ็ การศกึ ษาระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย จาก โรงเรยี นนวมนิ ทราชูทศิ ทกั ษณิ
ปจั จุบนั กำลงั ศกึ ษาระดบั ชนั้ ปริญญาตรี ปที ี่ ๒ รหัสนกั ศึกษา ๖๓๑๑๑๒๐๐๐๘ สาขานาฏศลิ ป์
คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครศรธี รรมราช

67 รำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์