เอกสารประกอบการเรียนพระลอตามไก่

เอกสารประกอบการเรยี น

รำคู ชดุ พระลอตามไก

นางสาวนิลรตั น ผลบญุ
รหสั นกั ศกึ ษา6311120008
นวตั กรรมทางการศกึ ษาเอกสารประกอบการเรยี นพระลอตามไก
หลกั สตู รนาฏศลิ ป คณะครศุ าสตร

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 2

เอกสารประกอบการเรยี น

กลมุ สาระการเรียนรศู ิลปะ สาระนาฏศลิ ป วชิ าเพิ่มเตมิ
ช่ือวิชา รำคู

เร่ือง รำพระลอตามไก
นักศึกษาชั้นปท ี่ 2

นางสาวนลิ รตั น ผลบุญ
รหัสนักศึกษา6311120008

นวตั กรรมทางการศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียนรำคู
หลักสตู รนาฏศลิ ป คณะครุศาสตร มหาวทิ ยาลัยราชภฏั นครศรีธรรมราช

2565

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอื่ ง พระลอตามไก 3

คำนำ

เอกสารประกอบการเรียน กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ สาระนาฏศิลป ชื่อวิชา นาฏศิลป
เรื่อง นาฏศิลปไทยรำคู (พระลอตามไก) นกั ศกึ ษาชน้ั ปท ี่ 2 ฉบบั น้พี ฒั นาข้นึ มจี ุดมงุ หวังจะรว มอนรุ กั ษและ
สืบสานนาฏศิลปไทยใหคงอยูเปนวฒั นธรรมที่งดงามของเยาวชนไทย เขาใจ และแสดงออกทางนาฏศลิ ป
อยางสรางสรรค วิเคราะห วิพากษวิจารณคุณคาดานนาฏศิลป ถายทอดความรูสึก ความคิดอยางอิสระ
ชื่นชม และประยุกตใ ชในชวี ิตประจำวัน

สาระสำคัญของเอกสารประกอบกอบการเรียนเรื่อง นาฏศิลปไทยรำคู (พระลอตามไก)
ประกอบดวย ประวัติชุดการแสดงพระลอตามไก องคประกอบของชุดการแสดงพระลอตามไก ไดแก
เคร่ืองแตงกาย บทรอ ง และทารำประกอบการแสดง

ขอขอบคณุ ผชู ว ยศาสตราจารย ดร.ธรี วัฒน ชางสาน อาจารยป ระจำวชิ าการแสดงรำเด่ยี ว รำคู ท่ี
ชี้แนะการพัฒนาเอกสารจนสมบูรณเปนสื่อท่ีดีมีประโยชน ขอบคุณครอบครัวและเพื่อน ๆ นอง ๆ
สาขาวิชานาฏศิลปทุกคนที่เปนกำลังใจในการพัฒนาสรางผลสัมฤทธิ์ที่ดีของงานเอกสารครั้งนี้
จงึ ขอขอบคุณมา ณ โอกาสน้ี

นิลรัตน ผลบุญ

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรื่อง พระลอตามไก 4

สารบญั

หนา

คำนำ............................................................................................................................... ก

สารบัญ .......................................................................................................................... ข

สารบัญภาพ..................................................................................................................... ค

คำชแ้ี จงการใชเ อกสารประกอบการเรยี นสำหรบั คร.ู ....................................................... 6

คำช้ีแจงการใชเ อกสารประกอบการเรียนสำหรับนกั เรียน............................................... 7

กระดาษคำตอบ.............................................................................................................. 8

มาตรฐานตวั ชีว้ ัด............................................................................................................ 9

แบบทดสอบกอ นเรยี น................................................................................................... 10-11

วิธีสอนและกจิ กรรมการจัดการเรยี นร.ู .......................................................................... 12

ความรูเบือ้ งตน รำพระลอตามไก................................................................................... 13

องคประกอบของการแสดง

ผแู สดง..............……………………………………………………………………………………… 13-14

วงดนตรีและเพลง………………………………………………………………………………….. 15-16

เคร่อื งแตง กาย...................................................................................................... 16-17

อุปกรณการแสดง................................................................................................. 18-19

โอกาสท่ใี ชในการแสดง......................................................................................... 19

ทารำ……………………………………………………………………………………………………… 20-54

สรปุ รำพระลอตามไก. ...................................................................................................... 55

คำถามทบทวน

แบบฝก หัด 1......................................................................................................... 56

แบบทดสอบหลังเรยี น........................................................................................................... 57-59

กระดาษคำตอบ........................................................................................................................ 60

บรรณานกุ รม........................................................................................................................... 62

ภาคผนวก ก

เฉลยแบบฝก หัด 1……………………………………………………………………………………… 64-65

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยี น-หลงั เรยี น...................................................................... 66

ภาคผนวก ข

ประวัตผิ ูเรยี บเรียง..................................................................................................... 67

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอื่ ง พระลอตามไก 5

สารบัญภาพ หนา
16
ภาพที่
1 วงปพ าทยไ มน วม........................................................................................... 17
18
2 ลักษณะการแตง กายพระลอ..........................................................................
19
3 ลกั ษณะเครื่องแตง กายไกแกว........................................................................

4 อปุ กรณพ ระลอ...........................................................................................…..

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรื่อง พระลอตามไก 6

คำช้แี จง
การใชเอกสารประกอบการเรยี นสำหรบั ครู

กรณีทคี่ รผู ูสอนประจำวชิ าไมอ ยู หรอื ไมส ามารถปฏิบัติการสอนได ในชวั่ โมงน้นั ๆ และเพื่อใหครู
ท่สี อนแทนมคี วามมน่ั ใจในการสอน และใชน วตั กรรมไดอ ยา งมปี ระสิทธิภาพย่งิ ขึ้น ควรปฏบิ ตั ิตามข้ันตอน
การใชเ อกสารประกอบการเรยี น ดังน้ี

1. ศึกษาเอกสารประกอบการเรยี นเลม น้ี และทำความเขาใจเนื้อหาสาระต้ังแตต น จนจบเลมกอน
ลวงหนา

2. ศกึ ษาองคป ระกอบของเอกสาร ใหเ ขา ใจกอนปฏิบตั กิ ารสอน
3. อานคำชี้แจงการใชเอกสารประกอบการเรียน สำหรับนักเรียนทุกขอ และทำความเขาใจให
ถองแท ในแตล ะขอ เพ่ือปฏิบตั กิ ารสอนไดตามข้ันตอน
4. ครคู วรดแู ลนักเรยี นอยางใกลช ิด ในขณะที่นักเรยี นศึกษาเอกสารประกอบการเรียน และทำ
กิจกรรมคำถามทบทวน เพื่อคอยใหค ำแนะนำ และเปนทป่ี รกึ ษา
5. ควรกำกับ ตดิ ตามการใชเอกสารประกอบเรียน เปนระยะๆ และคอยกำชับปลกู ฝงคุณธรรม
เรื่องความซื่อสัตย และการตรงตอเวลาของนักเรียน ในขณะที่ทำแบบทดสอบกอนและหลังเรียนและ
คำถามทบทวน / แบบฝก หัดทา ยบทเรยี น ของแตละเร่ือง โดยไมอ นุญาตใหเ ปด ดเู ฉลยกอ น

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 7

คำชแี้ จง
การใชเ อกสารประกอบการเรยี นสำหรบั นักเรียน

เพื่อใหการใชเ อกสารประกอบการเรยี นเลมนี้ไดผลตามจุดประสงคและเจตนารมณของครูผูสอน
ใหนักเรียนทำความเขาใจโดยอานคำช้ีแจง และปฏบิ ตั ิตามขอ กำหนดขา งลา งนีอ้ ยา งเครง ครดั ดงั นี้

1. ใหนักเรียนใชเ อกสารประกอบการเรียน 1 เลม ตอนักเรียน 1 คน
2. นักเรยี นตอ งมีความซือ่ สตั ยต อ ตนเอง โดยไมเปดดูเฉลยกอนและตรงตอเวลา
3. นักเรียนตอ งปฏิบตั ิตามขน้ั ตอนของคำสัง่ อยางเครง ครดั และต้งั ใจจริง
4. หามมิใหข ดี เขยี น หรอื ทำเครือ่ งหมายใด ๆ ลงในเอกสารประกอบการเรยี น
5. ใหนักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียนตามที่ครูกำหนดทีละเรื่องและกิจกรรมทายเลม
ควบคูก นั ไปตามเวลาท่กี ำหนดไว โดยใชส มดุ ของนักเรยี น หรอื กระดาษที่ครแู จกให
6. กอนลงมือศึกษาเอกสารประกอบการเรียน ใหนักเรียนทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ กอน
เรียน จำนวน 30 ขอ และทำแบบทดสอบกอนเรยี นแตละหนว ย หนวยการเรยี นละ 10 ขอ
7. เม่อื ศึกษาเอกสารประกอบการเรียน ตอ งทำแบบทดสอบหลังเรยี น หนว ยการเรยี นละ 10 ขอ
เมื่อเรียนจบทุกหนวยการเรียน และใหทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์หลังเรียน 30 ขออีกครั้งหนึ่ง เพื่อ
ตรวจสอบวา มีความรูผานจุดประสงคท กุ ขอหรือไม
8. หากนักเรียนไมผ านจดุ ประสงคใด ใหกลบั ไปศึกษาเรื่องนน้ั ๆ อีกครง้ั หนงึ่

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 8

รำพระลอตามไก

กระดาษคำตอบ

โรงเรียน......................................................................ปก ารศกึ ษา...........................
ชอ่ื ..........................................................................ชัน้ ...................เลขท.ี่ ...............
กลุม สาระการเรยี นรู.....................วนั ท่.ี .............เดือน...................พ.ศ..................

ขอ ก ข ค ง จ ขอ ก ข ค ง จ
16
27
38
49
5 10

ประเมนิ ผล
เต็ม

ได

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอื่ ง พระลอตามไก 9

มาตรฐาน ศ 3.2 เขาใจความสัมพันธระหวางนาฏศิลป ประวัติศาสตรและวัฒนธรรม เห็นคุณคาของ

นาฏศลิ ปท่เี ปนมรดกทางวัฒนธรรม ภูมิปญญาทอ งถ่นิ ภมู ปิ ญ ญาทองถน่ิ ภมู ปิ ญ ญาไทยและสากล

ผลการเรียนรู

1. นกั เรียนรูค วามหมาย ประวตั ิความเปนมาและองคประกอบของรำพระลอตามไก
2. นกั เรยี นเหน็ คณุ คา ของรำพระลอตามไกท ีเ่ ปน มรดกทางวัฒนธรรมของไทย

สาระการเรยี นรู

สาระการเรียนรู มดี ังน้ี
1. ประวัติชุดการแสดง
2. องคป ระกอบชดุ การแสดง

2.1 ผูแสดง
2.2 เพลงและดนตรี
2.3 เครอื่ งแตงกาย
2.4 อุปกรณประกอบการแสดง
2.5 ทา รำ
3. โอกาสที่ใชแสดง
4. อธิบายทารำพระลอตามไก

จุดประสงคก ารเรียนรู

เมอ่ื ศึกษานวตั กรรมฉบับนแ้ี ลว จะมีความรู ดังน้ี
1. ผเู รียนสามารถอธิบายประวัติของชุดการแสดงพระลอตามไกไดถูกตอ ง
2. ผูเ รียนเขา ใจองคป ระกอบของชุดการแสดงพระลอตามไกไดถ กู ตอง
3. ผเู รียนมที กั ษะการปฏิบัติทา รำพระลอตามไกถูกตอ งสวยงาม
4. ผูเรียนมีเจตคติทด่ี ตี อการเรยี นและปฏบิ ัติกิจกรรมการเรียนไดอยา งมีความสขุ

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรื่อง พระลอตามไก 10

แบบทดสอบกอนเรยี น

วชิ าเพม่ิ เตมิ รำเด่ยี ว กลุม สาระการเรยี นรศู ลิ ปะสาระนาฏศลิ ป ชนั้ มัธยมศกึ ษาปท 2่ี
*********************************************************************************************

คำชแี้ จง โปรดตรวจสอบและเลือกคำตอบทถ่ี กู ตองเพียงคำตอบเดียวทำเครือ่ ง (X) ลงในกระดาษคำตอบ
*********************************************************************************

คำช้แี จง : ใหนักเรยี นเลือกคำตอบท่ถี ูกท่สี ดุ แลว ทำเคร่อื งหมาย (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1. การชมการแสดงระบำไก ควรมีความรมู ฃในวรรณคดเี ร่อื งใด

ก. พระลอ ข. รามเกยี รต์ิ ค. อุณรทุ

ง. อิเหนา จ. ขนุ ชา ง-ขุนแผน ค. 2552
ค. ลาวเจา ฉู
2. พระลอ จัดอยใู นละครประเภทใด
ค. ไกแกว
ก. ละครนอก

ข. ละครใน

ค. ละครพนั ทาง

ง. ละครดึกดำบรรพ

จ. ละครชาตรี

3. พระลอแสดงครงั้ แรกเมือ่ พุทธศักราชใด

ก. 2455 ข. 2451

ง. 2542 จ. 2541

4. เพลง ลาวเจาซู เรียกไดหลายช่ือ ขอ ใดบาง

ก. ลาวเจาชู ข. ลาวเจา สู

ง. ขอ ก,ค จ. ขอ ก,ข

5. การแสดงพระลอตามไกใ ชวงดนตรปี ระเภทใด

ก. วงปพาทยไ มนวม

ข. วงปพาทยไมแขง็

ค. วงปพาทยม อญ

ง. วงปพาทยด ึกดำบรรพ

จ. วงปพาทยเครื่องใหญ

6. ไก ทพี่ ระลอตามไลจับมีชอื่ วาอะไร

ก. ไกแ จ ข. ไกเ จา

ง. ไกงาม จ. ไกขาว

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 11

7. อปุ กรณอ าวธุ ทพ่ี ระลอใชประกอบการแสดง คือขอ ใด ค. ศร
ก. ดาบ ข. พระขรรค
ง. กฤษ จ. มีด

8. ขอ ใดเปน ความหมายของเพลงเชดิ
ก. เพลงหนา พาทยท เ่ี กีย่ วกบั การเยื้องกรายและการเดิน
ข. เพลงทใี่ ชประกอบกิรยิ าที่สำเร็จดว ยคาถาท่ีรายมนต
ค. เพลงท่ใี ชในการคนหา การลอบเขา ออกในสถานท่ใี ด
ง. พลงที่เปน ทำนองลกู โยนทีใ่ ชล ักษณะทำนองลูกลอ
จ. ถกู ทกุ ขอท่กี ลา วมา

9. ขอ ใดเปนความหมายของเพลงรัว
ก. เพลงหนาพาทยท ี่เกี่ยวกบั การเยอ้ื งกรายและการเดิน
ข. เพลงท่ีใชประกอบกริ ิยาทีส่ ำเรจ็ ดวยคาถาทรี่ า ยมนต
ค. เพลงท่ใี ชใ นการคนหา การลอบเขาออกในสถานทใ่ี ด
ง. พลงท่ีเปน ทำนองลูกโยนท่ีใชล กั ษณะทำนองลกู ลอ
จ. ถกู ทุกขอท่กี ลาวมา

10. ขอใดเปน ความหมายของเพลงเชิดฉ่ิง
ก. เพลงหนา พาทยทเี่ กี่ยวกับการเย้ืองกรายและการเดิน
ข. เพลงทใี่ ชประกอบกริ ิยาท่สี ำเรจ็ ดวยคาถาที่รายมนต
ค. เพลงท่ีใชในการคนหา การลอบเขาออกในสถานที่ใด
ง. พลงทเี่ ปนทำนองลกู โยนท่ีใชลกั ษณะทำนองลกู ลอ
จ. ถูกทุกขอ ท่ีกลา วมา

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 12

วิธีสอนและกจิ กรรมการจัดการเรียนรู

1. วิธีสอน
วิธีสอนมีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใชวิธีการสอนที่หลากหลายมกี ารจัดการเรียนการ

สอนแบบอธบิ าย อภิปรายและการฝกปฏบิ ัติ การทำงานกลุม ทำแบบทดสอบกอนเรยี น / หลังเรียน และ

การทำแบบฝกหัดทา ยบท

2. กจิ กรรมการเรยี นการสอน
การจัดกจิ กรรมการเรียนการสอนประจำบทนผี้ ูสอนตอ งใชประกอบแผนการจัดการเรียนรูท่ี

1 จากคมู อื การใชบทเรียนสำเร็จรปู รำพระลอตามไก

ส่ือการจัดการเรยี นรู

1. แบบทดสอบกอนเรยี นและหลังเรียน

2. เอกสารประกอบการเรียน

3. คมู อื การใชบทเรียนสำเรจ็ รปู พระลอตามไก

4. บทเรียนสำเรจ็ รูปรำพระลอตามไก

การวัดและประเมนิ ผล
1. วิธีการวัดผล

1.1 ตรวจงานแบบฝก หัดทายบท

1.2 ตรวจงานท่มี อบหมายเพม่ิ เติม

1.3 ตรวจแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรยี น

1.4 สงั เกตพฤติกรรม

2. เครือ่ งมอื วดั ผล

2.1 คำถามทบทวน / แบบฝกหัด

2.2 แบบตรวจสอบงานเพ่มิ เตมิ

2.3 แบบทดสอบกอนเรียนและหลงั เรียน

2.4 แบบสังเกตพฤตกิ รรม

3. เกณฑการประเมิน

3.1 แบบฝก หัด คะแนนอยา งนอยรอยละ 80 คะแนน

3.2 แบบทดสอบ คะแนนอยา งนอ ยรอยละ 80 คะแนน

3.3 การปฏบิ ตั ิทา รำ รวมคะแนนเฉลี่ยอยา งนอยรอยละ 80 คะแนน

3.4 สงั เกตพฤตกิ รรมคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค มคี ณุ ภาพเฉลย่ี ไมต ่ำกวา ระดบั 1

3.5 สงั เกตพฤติกรรมสมรรถนะสำคญั ของผเู รียน มคี ุณภาพเฉลย่ี ไมต ่ำกวา ระดับ

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 13

พระลอตามไก

ลิลิตพระลอ เปนลิลิตโศกนาฏกรรมความรัก ที่แตงขึ้นอยางประณีตงดงาม มีความไพเราะของ
ถอยคำ และเตม็ ไปดว ยสนุ ทรียศาสตร พรรณนาเร่ืองดว ยอารมณทีห่ ลากหลาย ใชกวโี วหารอยางยอดเย่ียม
ในการบรรยายเนื้อเรื่อง จนไดรับยกยองวาเปนยอดของบทละครอีกเรื่องหนึ่งจากวรรณคดีสโมสร
การศึกษารายละเอียดประกอบการแสดงชุดนี้จึงมีความสำคัญตอระบบการเรียนการสอน ดังนั้น
สาระสำคญั ทจี่ ะนำเสนอ ประกอบดว ย ประวตั ชิ ุดการแสดง บทรอง ลักษณะการแตง กาย เพราะจะทำ
ใหเกิดความตระหนัก และเขาใจแนวคิดปรัชญาชุดการแสดงไดอ ยางลึกซึ้ง เพื่อใหเกิดอารมณรวมขณะ
ปฏิบัติทา รำ สาระสำคัญทจี่ ะนำเสนอมีดงั ตอไปนี้

ประวัติชุดการแสดง

พระลอตามไก เปน การแสดงตอนหนึง่ ในเรอื่ งพระลอ บทพระนิพนธข องพระเจา บรมวงศเธอกรม
พระนราธปิ ประพนั ธพ งศ พระองคไดทรงพระนพิ นธขน้ึ จากกลอนลลิ ิตของเกาทีน่ กั ปราชญไดแตงข้ึนไวใน
สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนตน เดิมเปนนิทานพื้นบานทางภาคพายัพเขต ลานนาไทย ใชแสดงแบบละคร
พนั ทางซึ่งเปน ละครรำแบบผสม ปรบั ปรงุ ขนึ้ ในสมยั พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจา อยหู วั เน้อื เร่ืองท่ี
กลาวถงึ พระลอกษัตริยผูครองนครแมนสรวง มพี ระมารดาชอ่ื พระนางบุญเหลือ ครัง้ หน่ึงไดส ดบั ขับซอยอ
โฉม พระเพ่ือน พระแพง ซงึ่ เปนธิดาของทาวพชิ ยั พิษณกุ รแหงเมอื งสรอง เกิดความเสนหาในความงามของ
พระธิดาทัง้ สอง สวนพระเพ่ือน พระแพง เมื่อไดสดบั ยอโฉมพระลอก็เกิดความรักลุมหลงเชนกัน จึงใชให
นางโรยกับนางรืน่ สองพระพ่ีเลี้ยง ไปหาปูเจาสมิงพรายใหชวยชวย ปูเจาสมิงพรายจงึ ไดทำเวทมนตล งไก
แกวแลวบังคับใหไกแกว ไปหาพระลอเพอื่ ใหเ กดิ ความลุมหลงตดิ ตาม จนถงึ เขตเมืองสรองพระลอจึงไดพบ
กับพระเพือ่ น พระแพง พระธดิ าผเู ลอโฉมดังปรารถนา

การรำแบง เปนข้นั ตอนตา ง ๆ คือ พระลอออกพบไกแกว ไกแ กว ลอพระลอใหต ิดตามไปดวยชั้น
เชิงและลีลาตา ง ๆ พระลอกบั พ่เี ลยี้ งไลจับไกแกว ไกแ กวหาย พระลอกบั พเ่ี ลีย้ งตดิ ตามหา

องคประกอบของชดุ การแสดง

องคประกอบ หมายถงึ สิ่งตาง ๆ ที่ใชป ระกอบเปนสงิ่ ใหญ หรอื สว นของส่ิงตา ง ๆ ที่เปนเครื่อง
ประกอบทำใหเ กดิ เปนรูปขึน้ ใหมโดยเฉพาะ (ราชบัณฑิตยสภา, 2554). ประกอบดวย ผูแสดง เพลงและ
ดนตรี เครือ่ งแตง กาย อุปกรณป ระกอบการแสดง และทา รำ ดงั นี้

1. ผแู สดง
ผูแ สดง หมายถึง ผเู ลนหรือผรู ว มในการละเลน หรือการแสดงตางๆ ใหคนดู (ราชบัณฑิตยสภา,

2554). ผูแสดงที่ใชประกอบการรำพระลอตามไก มีผูแสดง 3 ฝาย ประกอบดวยพระลอ ไกแกว และตัว
พระพเ่ี ลี้ยง

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 14

1.1 พระลอ เปนกษัตริยแหงเมืองแมนสรวง มีพระชายาชื่อนางลักษณวดี พระลอเปนหนุม
รปู งามมากจนเปน ทเ่ี ล่อื งลอื วธิ ีการคดั เลอื กนกั แสดงพระลอ จะคดั เลือกตามลกั ษณะของนกั แสดงตัวพระ
ซึ่งมีหลักการเลือกคือ ผูที่ลักษณะใบหนารูปไขสวยงาม คมคาย เดนสะดุดตา ทาทางสะโอดสะองและผ่งึ
ผาย ลำคอระหง ไหลล าดตรงชวงอกใหญขนาดลำตัวเรียวเอวเลก็ กว่ิ คอดตามลักษณะชายงามในวรรณคดี
ไทย

1.2 ไกแ กว เปนตัวละครทมี่ ีความสวยงามสะดดุ ตากวาไกต ัวอนื่ ๆ ปเู จา สมิงพลายจึงไดเลือก
ไกแกวแลวสั่งใหวิญญาณภตู ผีเขาสิงในไกแกว เพื่อไปหลอกลอพระลอ เกศุริยง บุญมาก. (2551).วิธีการ
คดั เลือกนักแสดงไกแกว จะคัดเลอื กตามลักษณะของนักแสดงตวั พระ ซึ่งเปนตวั พระนอย มีหลักการเลือก
คือ ผูท่ีลกั ษณะใบหนา รูปไขสวยงาม คมคาย เดน สะดุดตา มีความวอ งไว กระฉับกระเฉง ขนาดลำตัวเรียว
เอวเล็กกิ่ว หรือนักแสดงตัวนาง ซึ่งจะคัดเลือกจากผูที่มี รูปรางใกลเคียงกับตัวพระลอ ทาทาง
กระฉับกระเฉง คลอ งแคลววอ งไว มจี รติ สามารถแสดงกริ ยิ าทา ทางตา ง ๆ ไดอยางเปนธรรมชาติ

1.3 พระพี่เลี้ยง เปนพระพี่เลี้ยงของพระลอ มีชื่อวานายแกว นายขวัญ มีบทบาทติดตาม
ขา งเคียงพระลอไปทุกที่ ทั้งสองมคี วามจงรกั ภักดีตอพระลอเปนอยางยงิ่ เมื่อถงึ คราวพระลอมีภัยก็ยอมสู
อยางถวายชีวิตเพื่อปกปองพระลอ อรพรรณ ขวัญบุตร.(2560). วิธีการคัดเลือกนักแสดงพระพี่เลี้ยง จะ
คัดเลือกตามลกั ษณะของนกั แสดงตัวพระ ซ่งึ มหี ลกั การเลอื กคือ ผูทีล่ ักษณะใบหนารูปไขสวยงาม คมคาย
เดน สะดดุ ตา ทา ทางสะโอดสะองและผึ่งผาย มีกิริยาทาทางวอ งไว กระฉบั กระเฉง ขนาดลำตวั เรียวเอวเล็ก
ก่ิวคอดตามลักษณะชายงามในวรรณคดไี ทยเชน เดยี วกบั ตัวพระลอ

2. เพลงและดนตรี
เพลงและดนตรี ของการแสดงชุดพระลอตามไก จะใหรายละเอียดของสาระ 2 ประเด็น คือ

เพลง และดนตรี ดงั นี้
2.1 เพลง หมายถึง ถอยคำที่นักประพันธเรียงรอยหรือเรียบเรียงข้ึน ซึ่งประกอบดวย เน้ือ

รอง ทำนอง จงั หวะ ทำใหเกดิ ความไพเราะสรา งความเพลิดเพลนิ ใหแ กผูฟ ง
เพลงทีใ่ ชประกอบการแสดงชุดพลายบวั เกีย้ วนางตานี ประกอบดว ย เพลงเชิด เพลงรวั เพลง

ลาวเจา ซู เพลงเชดิ ฉิง่ เพลงเชดิ จนี ตัว 3 เพลงกราวรำ และเพลงเชิด (ประดษิ ฐ อนิ ทนลิ ,2553) ดังน้ี
2.1.1 เพลงเชิด หมายถึง เพลงหนาพาทยท ี่เกีย่ วกบั การเยื้องกรายและการเดินของตวั

ละครในนาฏกรรม ไทย ใชใ นการเดนิ ทางไกล
2.1.2 เพลงรวั หมายถงึ เพลงทใี่ ชป ระกอบกิรยิ าท่ีสำเร็จดว ยคาถาทรี่ ายมนตมาแลว

หรอื ใชเ ปนหนา พาทยประกอบกริ ิยานมิ ิตส่งิ ตางๆใหเ กดิ ขนึ้
2.1.3 เพลงลาวเจา ซู บทเพลง “ลาวเจา ส”ู หรือบางแหงเรยี ก “ลาวเจาซ”ู และ ”ลาว

เจาชู” เปนบทเพลงสำเนียงลาวที่ไพเราะ ทวงทำนองหวานซึ้ง ที่มาบทเพลงดงั กลาวไมปรากฏนามผูแตง
ในอดีตเคยเปนเพลงประกอบการแสดงละครเรอื่ ง “พระลอ”

2.1.4 เพลงเชิดฉิ่ง หมายถึง เพลงทใ่ี ชใ นการคนหา การลอบเขาออกในสถานที่

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรื่อง พระลอตามไก 15

ใดท่หี น่งึ การไลหนี จบั กัน การเหาะลอยไปในอากาศ และการใชอ าวุธแผลงศร ขวา งจักร เชน การแสดง
พระลอตามไก พระรามจะแผลงศร รจนาจะเส่ียงพวงมาลัย เปนตน

2.1.5 เพลงเชดิ จีนตวั 3 หมายถงึ เพลงท่ีเปนทำนองลกู โยนทีใ่ ชล ักษณะทำนอง

ลกู ลอชนิดลอตาม ลอ ขัด และ ชนิดเหลื่อมเฉพาะตัว การกำหนดเครอ่ื งดนตรีที่บรรเลงทำนองลูกลอชนิด
ตาง ๆ มีเอกลกั ษณเ ฉพาะตัว

` 2.1.6 เพลงกราวรำ หมายถงึ เพลงที่ใชส ำหรบั การแสดงการเยาะเยยถากถางใหต วั ละคร
ฝา ยตรงขามตองอับอายขายหนา นอกจากนี้ยงั ใหอ ารมณสนกุ สนานดใี จ มคี วามหมายถึงความสมหวัง เมือ่
ประกอบกจิ ตางๆ สำเรจ็ และเปนสญั ลกั ษณข องการลาโรงเมื่อสนิ้ สุดการแสดงตา ง ๆ

2.1.6 เพลิงเชดิ หมายถงึ เพลงทใ่ี ชในการเดินทางทรี่ ีบรอน การเดนิ ทาง

ระยะไกล การเดินทัพ

2.2 เนอ้ื เพลง

- เชดิ –

- รวั -

- รอ งลาวเจา ซู -

ทาว ธ ผาดเหน็ ไกต ระการ ภบู าลบานหฤทยั

งามพอใจพอตามทิ นั ทาธารธำรง ทรงมกฏุ ภูษาสรรพ

จับพชิ ัยอาวธุ ราชพล บัดดลธรกุ ไล

หวงั ไดไ กต วั งาม พีเ่ ล้ียงตามจอมราช

คร้ันคลาดไกห ยุดทา เหน็ ธ ชา ไกข นั เรียก

ไกกะเหวียกตาดู ครน้ั ภธู ระจะทนั ไกค อยผนั คอยผาย

ระราย ระรา ย สายตนี เดิน ดำเนินหงสย กยาง

ครน้ั เห็นหางไกห ยุด คร้นั จะสุดแดนปา

ครนั้ จะผา แดนบา น ไกแกลงครานมารยา

เห็นไกช า ธ กส็ าว ทางยดื ยาวยน สนั้

เหยาไยไย ใกลกระชนั้ ไกแ กลง ไกแกลง กระเจิงโผ

- เชดิ ฉิ่ง -

ไกเ อยไกแ กว กลา แกลวกายสิทธฤ์ิ ทธ์ิผสี งิ
เลี้ยวลอ ลอราชฉลาดจรงิ เพราะพรง้ิ หงอนสรอยสวยสอางค
ทำทีแลน ถลาใหควาเหมาะ ยางเหยาะกรีดปก ไซรหาง
คร้นั พระลอไลก ระช้ันกัน้ กาง ไกขวญั หันหา งราชา

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 16

ฉบั เฉยี วเล้ยี วลดั ฉวดั เฉวยี น วนเวียนหลบเวิง้ เซิงพฤกษา

ขนั เรอื่ ยเฉือ่ ยกอ งหอ งวนา ทำทา เยาะเยยภมู ี

- กราวรำ -

- เชดิ จีน -

- เชดิ -

2.3 ดนตรี หมายถงึ เสียงทจี่ ดั เรียงอยา งเปน ระเบยี บ และมีแบบแผนโครงสรา ง เปน รปู แบบของ
กิจกรรมเชิงศิลปะของมนุษยที่เกี่ยวของกบั เสียงโดยดนตรีนั้นแสดงออกมาในดา นระดับเสียง (ซึ่งรวมถึง
ทวงทำนองและเสียงประสาน) จงั หวะ และคุณภาพเสยี ง (ความตอ เนอื่ งของเสยี ง พื้นผิวของเสียง ความดงั
คอย) ดนตรีน้ันสามารถใชในดา นศิลปะหรือสุนทรยี ศาสตร การสื่อสาร ความบันเทิง รวมถึงใชในงานพิธี
การตางๆ (สกุ รี เจริญสุข,2561)

วงดนตรีท่ีใชประกอบการบรรเลงชุดการแสดงพระลอตามไก เปนวงดนตรีประเภทวงปพาทยไ ม
นวม โดยมีเคร่ืองดนตรี ประกอบดว ย ขลุย ระนาดเอก ฆอ งวงใหญ – เล็ก ซออู ตะโพน กลองทดั ฉ่ิง ดัง
ภาพ

ภาพที่ 1 แสดงวงดนตรี
ท่ีมา : ( ภีระเมศร, 2560)
3. เครอ่ื งแตงกาย
ราชบณั ฑิตยสภา, (2545) “เครือ่ ง” คอื สิ่งสำหรับประกอบกนั หรอื เปนพวกเดยี วกัน “แตง” คือ

จัดใหง าม “กาย”คือตวั ดงั นั้น “เครื่องแตงกาย” จึงหมายถงึ สิง่ สำหรับประกนั จดั ใหงามท่ีเก่ียวกับตัวของ

นกั แสดง

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 17

ลักษณะการแตงกายของชุดแสดงพระลอตามไก จะแบงไดเปน 2 ชุด คือ ชุดพระลอ และชุดไก
แกว โดยมีลักษณะดงั น้ี

3.1 เคร่ืองแตงกายพระลอ
เครื่องการแตงกายพระลอ มีรายละเอียดเครื่องประกอบการแตงกาย ประกอบดวย ชุดยืน

เครื่องพระ แดงขริบเขียวโดยมีเครื่องประกอบการแตงกาย ประกอบดวยเสื้อหรือฉลองพระองค ผานุง
หรือภูษา หอยหนา หอยขาง หรือเจียระบาด รัดสะเอว สนับเพลา เข็มขัด กรองคอ ทับทรวง พาหุรัด
สังวาล ตาบทศิ ดอกไมทดั อุบะ ปะวะหลำ่ กำไลแผง หรือทองกร กำไลขอเทา และ สวมศีรษะยอดลาว
มีพระขรรคเปน อาวุธ เกศุริยง บญุ มาก. (2551).

ดอกไมทัด ยอดลาว

ทบั ทรวง กรองคอ

พระขันเปนอาวุธ ฉลองพระองค

เขม็ ขัด พาหรุ ัด
ตาบทิศ รัดสะเอว
ภษู า กำไลแผง
ปะวะหลำ่
หอ ยหนา แหวนรอบ
หอยขาง

สนับเพลา สังวาล
กำไลขอเทา

ภาพท่ี 2 การแตง กายพระลอ
(ทมี่ า : นางสาวธันยช นก แผน ทอง, ผถู าย)

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 18

3.2 เครือ่ งแตง กายไกแ กว
เคร่อื งแตงกายไกแกว มีรายละเอียดเครอ่ื งประกอบการแตงกาย ประกอบดวย เส้ือแขนกุดสี

ขาวลักษณะมขี น กางเกงสีขาวยาวระดบั ครึ่งนอง มีจ้นี าง เข็มขดั มีหาง มีปก มขี อ แขน มีขอมือ และใชข อ
เทาลกั ษณะเปน เดือยไก ศีรษะสวมปน จเุ หรจ็ มีเกี้ยวหัวไก และดอกไมทัด เกศรุ ยิ ง บุญมาก. (2551)

ดอกไมท ัด เกีย้ วหัวไก
ปนจุเหรจ็
อุบะ กรองคอ
จ้นี าง หางไก
เสือ้ แขนกดุ สีขาวลักษณะมีขน
เขม็ ขดั ปก ไก
กางเกงสีขาวยาวระดับครงึ่ นอง กำไลแผง

ขอเทาลักษณะเปนเดือยไก

ภาพท่ี 3 เคร่อื งแตงกายไกแกว
(ทม่ี า : นางสาวธนั ยชนก แผน ทอง, ผูถา ย)

4. อุปกรณประกอบการแสดง
อุปกรณประกอบการแสดง หมายถึง อุปกรณการแสดงเปนสิ่งที่ทำใหการแสดงมีความ

นา สนใจมากข้นึ ในการสรา งสรรคอ ปุ กรณก ารแสดงสามารถนำความรดู านจิตรกรรมมาใชในการออกแบบ
ตกแตงลวดลายอุปกรณการแสดงใหมีความสวยงาม การแสดงชุดพระลอตามไก ใชอุปกรณประกอบการ

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรื่อง พระลอตามไก 19

แสดงทส่ี ำคัญ คือ พระขรรค อาวุธมีคม ลักษณะคลา ยดาบ มีคมสองดาน ตรงกลางคอด ซ่ึงเปนอุปกรณท่ี
พระลอใชในการไลล าไกแกว ดังภาพ

ภาพท่ี 4 อปุ กรณพระลอ
( ท่มี า : บานพุทธคุณ , 2562)

5. โอกาสทใ่ี ชแสดง

นิยมนำมาใชแสดงในงานอวมงคลและงานมงคลตางๆ อยางไรก็ตามสามารถใชประกอบการ
เรียนการสอนดว ยเชนกนั

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอื่ ง พระลอตามไก 20

อธบิ ายทา รำพระลอตามไก ภาพประกอบ

1. ทา รำเพลงเชดิ
ทาที่ อธิบายการปฏบิ ัติ

1 ทา พระลอ วิ่งซอยเทามือขวาจับประขรรค มือ
ออก ทา ซายควักจีบปลอยเปนวง วิ่งเปนวงกลมออก

ท่ี1 จากทางขวาผา นกลางเวที

2. ทา
ออกทาที่ พระลอ วิ่งซอยเทามือขวายกพระขรรคควง

2 ระดบั แงศ ีรษะ มอื ซายสงจบี หลงั เอยี งขวา วิ่ง
ซอยเทาตัดกลางเวทีวิ่งวนลักษณะเลขแปด
โดยวิ่งซอยเทาโคงขึ้นหนาเวทีแลวเบี่ยงตัว
ทางขวาลงหลังเวที

3. ทา พระลอ วิ่งซอยเทามือขวามวนมือจับพระ
ออกทา ที่ ขรรคลักษณะวงบน มือซายแบลาด (ทาผาลา)

3 เอยี งซาย วิ่งซอยเทาตดั กลางเวทวี ง่ิ วนลักษณะ
เลขแปด โดยวิ่งซอยเทาโคงขึ้นหนาเวทีแลว
เบยี่ งตวั ทางซายลงหลังเวที

4. ทา พระลอ วิ่งซอยเทามือขวายกมือลักษณะวง
ออกทาท่ี บน มือซายตั้งวงหนา เอียงขวา (ทาชักปางผัด

4 หนา) เอียงขวา วิ่งเปนวงกลมลงหลังเวที 1
รอบ

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 21

2. ทา รำเพลงลาวเจา ซู ภาพประกอบ

ทา ท่ี อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ
พระลอ “เอย ทาว” ถอนเทาซาย กาวขาง

1 ทา ทาว เทา วขวา มือท้ังสองประสานไวหนา ขา

ธ ผาด “ธ ผาด” ฉายเทา ขวา พรอมกบั แยก

มอื ท้ังสองออกจากกนั เอยี งซา ย

ไกแกว “เอย ทาว ธ ผาด” ฉายเทาซาย มือ
ทง้ั สองต้ังวงกลาง

2. ทา เหน็ พระลอ “เหน็ ไก” กาวขางเทาขวา มือซายจับ
ไกตระการ สะเอว มอื ขวาวางหนาขา ลักคอขวา

“ไกต ระการ” ยนื พักเทาซา ย มอื ขวา

จับสะเอว มือซา ยวางหนา ขา หนา ตรง
ไกแกว “เห็นไกตระการ” ย่ำเทาขวา ซาย
เคาะเทาขวา มือทัง้ สองตงั้ วงกลาง เอียงซา ย

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 22

ทาท่ี อธบิ ายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ
3. ทา พระลอ “ภบู าล” กา วหนา เทาซาย มอื ซายจบี
ภบู าลบาน เขาอก มือขวาจับสะเอว เอียงขวา
หฤทัย “บานหฤทัย” กาวขวา ซาย กาวขาง

ขวา มือซายจับจีบริมฝปาก มือขวาสงจีบหลัง

เอียงขวา
ไกแกว “ภูบาล” ยกหนาเทาซาย มือทั้งสอง
ตั้งวงกลาง

“บานหฤทัย” กาวซาย ขวา เคาะ

ซายมอื ทัง้ สองต้ังวงกลาง เอียงขวา

4. ทางาม
พอใจ พระลอ “งามพอใจ” ยืนพักเทาซาย มือขวา
พอตา กำมือช้ที อี่ ก เอยี งขวา

“พอตา” กา วขา งเทา วขวา มอื ขวาช้ีท่ี
ตา มือซา ยจับสะเอว เอียงซาย
ไกแกว “งามพอใจ” กาวขางเทาขวา กระดก
เสี้ยวเทาซา ย มือขวาจีบคว่ำแลว ปลอยเปนบัว
ชูฝก มือซา ยตั้งวงหนา เอยี งซา ย

“พอตา” กาวขางเทาซาย กระดก
เสี้ยวเทาขวา มือซายจีบคว่ำแลว ปลอยเปนบวั
ชูฝก มือขวาตง้ั วงหนา เอียงขวา

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรื่อง พระลอตามไก 23

ทา ที่ อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
พระลอ “มิทันทา” กาวหนาเทาซาย มือซาย

5. ทา มทิ ัน ตงั้ วงลา ง(สน่ั ปลายน้วิ ) เอยี งขวา
ทาธาร “ธารธำรง” กาวหนาเทา ซาย มอื ขวา-
ธำรง ซายต้ังวง (ทา เดินตามจงั หวะเพลง 4 ครงั้ ) มือ
ซา ยกา วขางเทาวขวา มอื ขวาชี้ที่ตา มือซายจับ
สะเอว เอียงซา ย
ไกแกว “มิทันทา” ยอนตัวแลวกาวหนาเทา
ขวา เอยี งขวา มือปฏบิ ัติทา เดิม
“ธารธำรง” กาวหนาเทาซาย มือซาย
แทงเปนวงบน มือขวาพลิกขอมือลงปลายน้ิว
ตก เอยี งซา ย

6.ทา ทรง
มกฎุ ภษู า พระลอ “ทรงมกุฎ” กาวหนา เทา ขวา ยกหนา
ศกั ด์ิ เทาซาย มือทั้งสองจับจีบคว่ำ แลวปลอยเปน

วงบัวบาน หนา ตรง

“ภูษาศักดิ์” กาวหนาเทาซายเตะ
เทาขวา มือซายจับหนาขา มือขวาแตะสนับ
เพลาขา งหลงั เอยี งขวา
ไกแ กว ปฏิบตั ทิ า เดิม

7. ทา จบั พระลอ “จับพิชัย” พักเทาซาย มือขวาจับ
พิชยั อาวุธ ดามพระขรรค
ราชพล

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 24

ทา ท่ี อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ

7. ทา จับ “อาวุธราชพล” ยกหนาเทาซาย มือ

พิชยั อาวุธ ซายตั้งวงลาง มือขวาควงพระขรรค ระดับวง

ราชพล บน เอียงซา ย

ไกแกว ปฏิบัติทา เดิม

8. ทา พระลอ “บัดดล” ถอนเทา ซา ยพักเทา ขวา มอื
บดั ดล ธ ขวาจับพระขรรคระดับวงลาง มือซายสงจีบ
รุกไล หลงั เอียงขวา

“ธ รุกไล” ถอนเทาขวา มือขวาจับ

พระขรรคระดับวงบน มือซายตั้งวงหนาเอียง

ขวา วิง่ ตามไก
ไกแ กว “บัดดล” ปฏบิ ัติทาเดิม

“ธ รุกไล” ถอนเทาขวา มือทั้งสอง
แทงลง จากนั้นกระทบสน แลวบินหนี

9. ทาหวงั พระลอ “หวังได” กาวหนาเทาขวา มือซาย
ไดไกตวั โกยมอื มือขวาจบั พระขรรคร ะดบั วงลา ง เอียง
งาม
ขวา

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอื่ ง พระลอตามไก 25

ทาท่ี อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ

9. ทาหวงั “ไกตวั งาม” กา วหนา เทา ซาย มือซาย

ไดไกตวั ชี้ที่ไก มือขวาจับพระขรรคระดับวงลาง เอียง

งาม ขวา

ไกแกว “หวังได” กาวไขวเทาขวา มือขวาสง

จีบหงายแขนตึง มอื ซายตัง้ วงบน เอยี งขวา

“ไกต ัวงาม” ย่ำเทาซา ย มอื ขวาปลอย

จีบเปนตั้งปลายนิ้วขึ้น มือซายตั้งวงบน เอียง

ซาย

10. ทา พ่ี พระลอ “พี่เลี้ยงตาม” กาวขางเทาขวา มือ

เล้ียงตาม ขวาจับพระขรรคระดับวงลาง มือซายสงจีบ

จอมราช หลัง เอยี งซาย

“จอมราช” ประเทาซาย มือซาย

เหยียดแขนตงึ ลาดลง มือขวาควงพระขรรค ลกั

คอซาย จากนั้นกา วหนาเทาซาย วาดแขนซาย

ขึ้นปลายนิ้วตก มือขวาจับพระขรรคตั้งวงลาง

ลักคอขวา (เดินสา ยแขนควงพระขรรคจนหมด

การซำ้ คำ)

ไกแ กว “พี่เลยี้ งตาม” ปฏบิ ัติทาเดิม

“จอมราช” ปฏบิ ัตทิ าเดิม

11. ทา พระลอ “ครั้นคราด” ปฏิบัติทา”จอมราช”

คร้นั คลาด ตอ เน่ือง

ไกห ยุดทา “ไกหยุดทา” ถอนเทาซาย พักเทา

ขวา มือขวาจับประขรรคระดับวงลาง มือซา ย

สงจีบหลงั เอยี งขวา

ไกแกว “ครัน้ คราด” ถอนเทาขวา มือทั้งสอง

แทงลง จากน้นั กระทบสนแลว บนิ

“ไกหยุดทา” ถอนเทาซาย พักเทา

ขวา มือท้ังสองจบั สะเอว เอยี งซา ย

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เร่ือง พระลอตามไก 26

ทาท่ี อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ

12. ทา พระลอ “เหน็ ธ ชา” เดินตามจังหวะเพลง

เหน็ ธ ชา “ไกขันเรยี ก” เดินตามจงั หวะเพลง

ไกขนั เรียก ไกแกว “เห็น ธ ชา” เบย่ี งตัวทางขวากาวหนา

เทา ขวา มือทั้งสองตั้งวงกลาง เอยี งขวา

“ไกขันเรียก” เบี่ยงตัวทางซาย

กาวหนาเทา ซาย มือซายจีบท่ีริมฝปากจากนนั้

ปลอยเปนวงบน มือขวาสงจบี หลงั เอยี งขวา

13. ทาไก พระลอ “ไกก ระเหวยี ก” เดินตามจงั หวะเพลง

กระเหวียก “ตาดู” ถอนเทาซาย พักเทาขวา มือ

ตาดู ขวาจับประขรรคระดับวงลาง มือซายสงจีบ

หลงั เอียงขวา

ไกแกว “ไกกระเหวียก” กาวไขวเ ทาซาย มือ

ซา ยจีบปรกขางมอื ขวาต้ังวงลา ง เอียงซาย

“ตาดู” เบี่ยงตัวทางขวา กาวไขวเทา

ขวา มอื ขวาจบี ปรกขาง มือซายตั้งวงลาง เอียง

ขวา

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอื่ ง พระลอตามไก 27

ทาท่ี อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
พระลอ “ครั้นภ”ู เดินตามจังหวะเพลง
14. ทา
คร้ันภธู ระ “ธระจะทนั ” เดินตามจงั หวะเพลง
จะทัน ไกแกว “ครั้นภู” เดินย่ำเทาซาย มือขวา
ปลอยเปน วงบน มอื ซา ยจบี หงายชายพก เอียง
15. ทา ไก
คอ ยผนั ซา ย
คอย
ผาย “ธระจะทัน” เดินตามจังหวะเพลง

เปลี่ยนสลบั มอื

พระลอ “ไกคอ ยผนั ” เดินตามจงั หวะเพลง
“คอยผาย” เดินตามจังหวะเพลง

ไกแกว “ไกคอยผัน” เบี่ยงตัวทางขวา แตะ
จมูกเทาซายแลวซอยเทา มือซายตั้งวงบน มือ

ขวาจีบหงายชายพก เอยี งซา ย

“คอยผาย” เบีย่ งตัวทางซา ย แตะจมูก

เทาขวาแลวซอยเทา มือขวาตั้งวงบน มือซาย

จีบหงายชายพก เอียงขวา

16. ทา พระลอ “ระราย ระราย” เดินตามจังหวะ
ระรา ย เพลง
ระรา ย “สายตีนเดิน” ถอนเทาซาย พักเทา

สา ยตีน ขวา มือขวาจับประขรรคระดับวงลาง มือซา ย

สง จบี หลัง เอยี งขวา

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรื่อง พระลอตามไก 28

ทา ที่ อธิบายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ
16. ทา ไกแกว “ระราย ระราย” กาวหนาเทาซาย
ระรา ย มือซายจีบคว่ำระดับวงลาง มือขวาแบลาด
ระรา ย เอียงขวา จากนั้นกาวหนาเทาขวา มือขวาจีบ

สายตนี ควำ่ ระดับวงลาง มอื ซา ยแบลาด เอียงซา ย

“สายตีนเดิน” กาวไขวเทาขวาขยั่น

เทา มือซายเหยียดแขนตึงปลายนิ้วตั้งขึ้น มือ

ขวาแบลาด เอยี งขวา

17. ทา พระลอ “ดำเนิน” ประเทาซา ย มือซา ยเหยียด
ดำเนนิ แขนตึงลาดลง มือขวาควงพระขรรค ลักคอ

หงสย ก ซาย
ยาง

“หงสยกยาง” จากนั้นกาวหนาเทา

ซาย วาดแขนซายขึ้นปลายนิ้วตก มือขวาจับ

พระขรรคต้งั วงลาง ลกั คอขวา
ไกแกว “ดำเนิน” ถอนเทาขวา มอื ทั้งสองแทง
ลง จากนัน้ กระทบสนแลวบิน

“หงสยกยาง” กาวไขวเทาซายเขยง

เทา แลวซอย มือทั้งสองแทงปลายนิ้วลงขาง

ลำตัว เอยี งซา ย

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรือ่ ง พระลอตามไก 29

ทา ที่ อธบิ ายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ
18. ทา
ครั้นเหน็ พระลอ “ครั้นเห็นหาง” ปฏิบัติทา “ดำเนิน
หา งไก หงสย กยาง” ตอเนอ่ื ง
หยดุ
“ไกหยุด” ถอนเทาซาย พักเทาขวา
มอื ขวาจบั ประขรรคร ะดับวงลาง มือซา ยสงจีบ
หลัง เอยี งขวา
ไกแกว “ครั้นเห็นหาง” ถอนเทาขวา มือท้ัง
สองแทงลง จากน้ันกระทบสน แลวบิน

“ไกหยุด” ถอนเทาซาย พักเทาขวา

มือทั้งสองจับสะเอว เอยี งซาย

19. ทา พระลอ “ครนั้ จะสุด” เดนิ ตามจังหวะเพลง

ครั้นจะสดุ “แดนปา ” กา วหนาเทาขวา มือขวากำ

แดนปา นิว้ ชีก้ ดนิว้ ลง เอยี งขวา

ไกแกว “ครั้นจะสุด” เบี่ยงตัวทางขวา

กา วหนา เทาขวา มือขวาจบี หงายแขนตึงระดับ

ไหล มือซา ยตงั้ วงลา ง เอยี งขวา

“แดนปา” กาวเทาซาย มือขวาปลอย

จีบเปนตั้งมือข้นึ มอื ซายจบี หงายชายพก เอียง

ซา ย

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 30

ทาท่ี อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ

20. ทา พระลอ “คร้ันจะผา” กา วหนา เทาซา ย มอื ทั้ง

คร้ันจะผา สองต้ังวงหนา แหวกออก เอียงขวา

แดนบาน “แดนบาน” กาวหนา เทาขวา มอื ซาย

ชกี้ วาด มือขวาจบั พระขรรคร ะดับวงลา ง

ไกแกว “ครั้นจะผา” เดินเปลี่ยนมือตาม

จังหวะเพลง

“แดนบาน” เดินเปลี่ยนมือตาม

จังหวะเพลง

21. ทา ไก พระลอ “ไกแกลงคราน” เดินตามจังหวะ
แกลง เพลง
คราน
มารยา “มารยา” ถอนเทาซาย พักเทาขวา

มือขวาจับประขรรคระดับวงลาง มอื ซายสงจีบ

หลัง เอียงขวา
ไกแกว “ไกแกลงคราน” เบี่ยงตัวทางขวา
กา วไขวเทาขวา มอื ทง้ั สองต้ังวงกลาง เอียงขวา
จากนั้นเบี่ยงทางซายกาวไขวเทาซาย มือทั้ง

สองตงั้ วงกลาง เอยี งซาย

“มารยา” ถอนเทาขวา มอื ท้ังสองแทง

มือ กระทบสนแลวบินหนี ยืนพักทาแตะจมูก

เทาซาย มือทง้ั สองตั้งวงลาง เอยี งซาย

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 31

ทา ที่ อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
22. ทา พระลอ “เห็นไกชา ” เดนิ ตามจังหวะเพลง
เหน็ ไกช า
ธ กส็ าว “ธ กส็ าว” กา วหนา เทา ขวาขยนั่ เทา
ไกแกว “เห็นไกชา” เดินย่ำเทาขวา มือท้ัง
สองตั้งวงกลาง

“ธ กส็ าว” เดินย่ำเทา ตามจังหวะเพลง

พระลอ “ทางยืดยาว” กาวหนาเทาซายขย่ัน
เทา
23. “ยนสั้น” ถอนเทาซาย พักเทาขวา
ทา ทางยืด มอื ขวาจบั ประขรรคร ะดับวงลาง มือซายสงจีบ
ยาวยนสนั้ หลัง เอยี งขวา
ไกแ กว “ทางยืดยาว” ถอนเทา ขวา มอื ทงั้ สอง
แทงมอื กระทบสนแลว บนิ หนี

“ยนสั้น” ยืนพักทาแตะจมูกเทาซาย
มือทงั้ สองต้งั วงลา ง เอียงซาย

24. ทา พระลอ “เหยาไยไย” เดินย่ำเทาซาย ขวา
เหยา ไยไย ซาย มือทงั้ สองกำมือระดับวงลาง
ใกล “ใกลกระชั้น” เบี่ยงตัวทางซาย กาว
กระช้ัน ไขวเทาซายขยั่นเทา มือซายจับจีบแลวปลอย

เปน วงกลาง มือขวาจับพระขรรคระดับวงลา ง
ไกแ กว

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 32

ทาที่ อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
25. ทา พระลอ “เหยาไยไย” เดินย่ำเทาขวา ซาย
(ซ้ำ) เหยา ขวา มอื ท้งั สองกำมือระดบั วงลา ง
ไยไย “ใกลกระชั้น” เบี่ยงตัวทางขวา กาว

ไขวเ ทา ขวาขยัน่ เทา มอื ขวาจบั พระขรรคระดับ

วงกลาง มือซายต้ังวงลาง
ไกแกว “เหยาไยไ ย” เดินย่ำเทา ขวา ซาย ขวา
มือทงั้ สองกำมอื ระดับวงลา ง

“ใกลกระชั้น” เบี่ยงตัวทางขวา กาว

ไขวเทาขวาขยั่นเทา มือซายจับจีบแลวปลอย

ตั้งปลายนิ้วขึ้นเหยียดแขนตึง มือขวาจีบแลว

ปลอ ยตงั้ วงลา ง เอียงขวา

26. ทา ไก พระลอ “ไกแกลง ไกแกลง ” ถอนเทา ซาย พกั
แกลง ไก เทาขวา มือขวาจับประขรรคระดับวงลาง มือ
แกลง ซา ยสงจบี หลงั เอยี งขวา
กระเจิงโผ
“กระเจิงโผ” ถอนเทาขวา มือขวาจับ
พระขรรคระดับวงบน มือซายตั้งวงหนาเอียง
ขวา วิ่งตามไก
ไกแกว “ไกแกลง ไกแกลง” เบี่ยงตัวทางขวา
กาวไขวเทาขวา มอื ทงั้ สองต้ังวงกลาง เอยี งขวา

จากนั้นเบี่ยงตัวทางซาย กาวไขวเทาซาย มือ
ทงั้ สองต้งั วงกลาง เอยี งซาย

“กระเจงิ โผ” ถอนเทาขวา มือทัง้ สอง
แทงมอื กระทบสนแลวบนิ หนี

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 33

3. ทา รำเชดิ ฉงิ่ ภาพประกอบ
ทาท่ี อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ
1 ทา ไก พระลอ “ไกเอย” กาวหนา เทาขวา มอื ขวาจับ
เอยไกแ กว พระขรรคระดับวงลา ง มือซายสงจบี หลงั เอยี ง

ซา ย

“ไกแกว” พักเทาขวา มือซายจับ

พระขรรคระดับวงลา ง มือขวาช้ีไก เอียงซาย
ไกแกว “ไกเอย” สะอึกเทาซาย มือทั้งสอง
กางปก มอื ขวาสูงกวามอื ซาย เอยี งขวา

“ ไ ก แก ว ” เท าซ  าย ว าง ห ลั ง

น่งั คุกเขาตงั้ เขาขวา มือทงั้ สองกางปก วงกลาง

2. ทา กลา พระลอ “กลาแกลวกายสิทธ์ิ” ยืนพักเทา ขวา

แกลว มือขวาจับพระขรรคระดับวงหนา มือซายจับ

กายสทิ ธ์ิ จีบสงบัวชฝู ก เอียงซาย

ฤทธ์ิผีสิง “ฤทธิ์ผีสิง” ยืนพักทาเทาขวา มือ

ซา ยจบี ระดับริมฝปาก เอยี งซาย

ไกแกว “กลาแกลวกายสิทธิ์” กาวขางเทา

ซาย กระดกเสี้ยวเทาขวา มือขวาจับลอแกว

ระดับจีบปรกขา ง มอื ซายต้ังวงลาง เอียงขวา

“ฤทธผ์ิ สี ิง” วางเทาขวากระดกเส้ียว

เทาซาย มอทง้ั สองพนมมอื ระดบั อก เอยี งซา ย

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรื่อง พระลอตามไก 34

ทาท่ี อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
3 ทาเล้ยี ว พระลอ “เลี้ยวลอ” กาวไขวเทาซาย มือขวา
ลอ ลอราช จับพระขรรคร ะดับวงบน มือซายจีบหงายชาย
ฉลาด พก เอยี งซา ย หมุนตัวทางขวา 1 รอบ
จรงิ “ลอราช” กาวหนาเทาขวา มือขวา

แบมือแขนตึงระดับไหล มือซายจับพระขรรค
ระดบั วงบน เอียงขวา

“ฉลาดจริง” หมุนวนทางขวาเปลี่ยน
ที่กับไก ยืนพักเทาซายมือซายชี้ไก มือขวาจับ
พระขรรคระดับวงลาง เอยี งขวา
ไกแกว “เลี้ยวลอ” กาวไขวเทาซาย มือขวา
ตั้งวงบนมือซายจีบหงายชายพก เอียงซาย
หมนุ ตัวทางขวา 1 รอบ

“ลอราช” กาวหนาเทาขวา มือขวา
จีบหงายแขนตึงระดับไหล มือซายตั้งวงบน
เอยี งขวา

“ฉลาดจริง” หมุนวนทางขวาเปลี่ยน
ที่กับพระลอ กาวหนาเทาขวา มือขวามวนจีบ
ปลอยมือ เอียงขวา

4. ทา เพรา พระลอ “เพราพริ้ง” ยืนพักเทาขวา มือท้ัง
พริง้ หงอน สองจีบระดับอก แลวแยกมือออกเหยียดทั้ง
สรอย สองขา ง เอยี งซาย

“หงอนสรอ ย” ยนื พกั ทา เทาซา ย มือ
ซายจีบปรกขางแลววาดลง มือขวาจับพระ
ขรรคร ะดับสะเอว เอยี งซาย
ไกแกว “เพราพรงิ้ ” ยืนพักเทาขวา มือทัง้ สอง
จีบระดับอก แลวแยกมือออกเหยียดทั้งสอง
ขา ง เอยี งซาย

“หงอนสรอย” กาวหนาเทาขวา
กระดกซาย มือซายตั้งวงหนามือขวาจีบปรก
หนา จากมือขวาสงหลัง มือซายจีบปรกหนา
เอยี งขวา

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 35

ทา ท่ี อธิบายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ
3 ทา สวย พระลอ กาวไขวเทาซาย มือขวาจับพระขรรค
สอางค ระดับวงบน มือซายจีบหงายแขนตึงระดบั ไหล

เอียงซาย

ไกแกว กาวไขวเทาซาย มือขวาตั้งวงบน มือ
ซา ยจบี หงายแขนตงึ ระดบั ไหล เอยี งซา ย

4. ทา พระลอ ย่ำเทาตามจังหวะเพลง จากน้ัน
ดนตรี คอยขยั่นเทาจนหมดจังหวะ จังหวะสุดทาย
เออื้ น กา วหนา เทาซาย มอื ซายจีบควำ่ มือขวาแบลาด

จากนั้นแตะเทาขวา มือซายสงบัวชู
ฝก มือขวาเหยียดแขนตึงระดับไหล เอียงซาย
หมนุ ตวั ทางขวา

กาวหนา เทา ขวายกหนา เทาซา ย มือ
ขวาจบั พระขรรคสง ลักษณะบวั ชูฝก มอื ซายต้ัว
งวงหนา เอยี งซาย
ไกแกว ยำ่ เทา ตามจงั หวะเพลง จากนัน้ คอ ยข
ยั่นเทาจนหมดจังหวะ จังหวะสุดทาย หมุนตวั
ทางขวาหันหลงั ใหเ วทกี า วหนาเทาซา ย มอื ซา ย
จีบคว่ำมือขวาแบลาด

จากนั้นแตะเทาขวา มือซายสงบัวชู
ฝก มือขวาเหยียดแขนตึงระดับไหล เอียงซาย
หมนุ ตวั ทางขวา

กาวหนาเทา ซายยกหนาเทา ขวา มอื
ซายจับจีบสงบัวชูฝก มือขวาตั้งวงหนา เอียง
ขวา

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 36

ทา ท่ี อธิบายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ

5. ทารบั พระลอ ปฏิบัติซ้ำทารำเดิม แตเปลี่ยนที่กับ
ซ้ำคำรอง ตัวไก

ครั้งท่1ี ไกแ กว ปฏิบตั ิซำ้ ทารำเดมิ แตเปลี่ยนทก่ี ับตวั
พระลอ

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 37

ทาท่ี อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
5. ทา รบั
ซำ้ คำรอง
คร้ังท่ี1

6. ทาทำที พระลอ “ดนตรเี อ้ือน” เบ่ียงตัวทางขวา แตะ
เทาขวา มือขวาจับพระขรรคระดับวงบน มือ
ซา ยจีบควำ่ แขนตึง เอยี งซาย (แตะเทาวิง่ ไลกับ
ไก สลับมอื สลับเทา)
“ทำที” ถอนเทา ซาย พักเทา ขวา มือ
ขวาจับพระขรรคระดับวงลาง มือซายสงจีบ
หลัง เอยี งขวา
ไกแ กว “ดนตรีเอือ้ น” เบ่ียงตัวทางซาย แตะ
เทา ขวา มือขวาจีบคว่ำแขนตงึ มือซา ยตงั้ วงบน
เอียงขวา (แตะเทาวิ่งไลกับพระลอ สลับมือ
สลบั เทา)
“ทำที” เบี่ยงตัวทางซาย(หันเขาหา
พระลอ) กาวหนาเทาซายกระดกเทาขวา มือ
ท้งั สองจบี หงายระดับอก แลว สงมอื ขวาเปนวง
บน มอื ซายเหยียดแขนตงึ ระดับไหล เอียงขวา

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 38

ทาที่ อธิบายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ
พระลอ “แลนถลา” เบี่ยงตัวหันหลังใหเวที

7. ทาแลน กาวหนา เทา ซาย มือขวาจับพระขรรคร ะดับวง
ถลาใหค วา บน มอื ซา ยตัง้ วงหนา เอียงขวา ซอยเทา แทนที่
เหมาะ ไก

“ใหค วา เหมาะ” เบ่ียงตัวทางซายเขา
หาไก กาวขางเทาซาย มือขวาหงายมือควา
ระดับวงลาง มือซายจับพระขรรคระดับบวง
ลา ง เอยี งซาย จากน้นั กลับตัวเปนกาวเทาขวา
มือซายหงายมือควาระดับวงลาง มือขวาจับ
พระขรรคระดับวงลาง เอยี งขวา
ไกแกว “แลนถลา” หันหนาตรง ถอนเทา
ขวากา วขางเทาซาย มือซา ยเหยียดแขนตึง มือ
ขวาต้ังวงบน เอียงขวา (ว่งิ แทนท่กี บั ตวั พระลอ)

“ใหควาเหมาะ” เบี่ยงตัวทางซายเขา
หาพระลอ ผสมเทาขวามือขวาจีบหงายชายพก
มือซายจีบสงหลัง เอียงขวา จากนั้นผสมเทา
ซายมือซายจบี หงายชายพก มือขวาจีบสงหลัง
เอยี งซาย
กาวขางเทาซาย มือขวาหงายมือควาระดับวง
ลาง มือซายจับพระขรรคระดับบวงลา ง เอียง
ซาย จากนั้นกลับตัวเปนกาวเทาขวา มือซาย
หงายมือควาระดับวงลา ง มือขวาจบั พระขรรค
ระดับวงลาง เอยี งขวา

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 39

ทาที่ อธบิ ายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ
8. ทา ยา ง พระลอ “ยาง” เบี่ยงตัวทางซาย ยกหนาเทา
เหยาะ ซาย มือซายจีบขางสะโพก มือขวาจับพระ
ขรรคหงายทองแขนปลายพระขรรคตก เอียง

ขวา

“เหยาะ” ยกหนาเทาขวา มือซาย

ปลอยจีบหงายมือแบลาด มือขวาพลิกพระ

ขรรคป ลายพระขรรคต้งั ข้ึน เอยี งซาย
ไกแกว “ยาง” เบี่ยงตัวทางขวา ยกหนาเทา
ซาย มือซายจบี คว่ำขา งสะโพก มือขวาแบลาด

ปลายน้ิวตก เอียงขวา

“เหยาะ” ยกหนาเทาซาย มือซาย
ปลอยจีบหงายมือแบลาด มือขวาพลิกขอมือ
เปน ต้ังวงลา ง เอียงซา ย

9. ทา กรดี พระลอ “กรีดปก” ยกหนาเทาซาย มือซาย
ปกไซรห าง จีบขางสะโพก มือขวาจับพระขรรคหงาย

ทอ งแขนปลายพระขรรคตก เอยี งขวา

“ไซรหาง” ยกหนาเทาขวา มือซาย
ปลอยจีบหงายมือแบลาด มือขวาพลิกพระ

ขรรคปลายพระขรรคตงั้ ขึ้น เอียงซาย
ไกแกว “กรีดปก” กาวหนาเทาขวา(บิดตัว
ทางขวา) มือซายตั้งวงบน มือขวาตั้งวงกลาง

(สนั่ ปลายนิว้ มอื ) เอียงขวา
“ไซรหาง” กาวหนาเทาซาย(บิดตัว

ทางซาย) มือซายตั้งวงกลาง มือขวาตั้งวงบน

(ไซรห นา ) เอียงซา ย

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอ่ื ง พระลอตามไก 40

ทา ท่ี อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
11. ทา พระลอ “ครัน้ พระลอ” พักเทา ขวา มือขวาจับ
ครั้นพระ พระขรรคร ะดับวงลาง มือซา ยจีบสง หลัง เอียง
ลอไลก ระ ขวา

ช้นั
“ไลกระชั้น” เบี่ยงตัวหันหลังใหเวที

กาวหนาเทา ซาย มือขวาจับพระขรรคร ะดับวง
บน มือซา ยตัง้ วงหนา เอียงขวา ซอยเทาแทนท่ี
ไก
ไกแกว “ครั้นพระลอ” กาวขางเทาซาย มือ
ซายตั้งวงกลาง มอื ขวาตั้งวงขน เอยี งขวา

“ไลกระชัน้ ” ถอนเทาขวา มือทั้งสอง
แทงลงดานลาง จากนั้นกระทบจังหวะบิน
แทนทพ่ี ระลอ เอียงขวา

12. ทาก้ัน พระลอ “ก้นั ” เบ่ยี งตวั ทางซา ยเขาหาไก กาว
กาง ขางเทาซาย มือซายเหยียดแขนตึง มือขวา ต้ัง

วงหนา เอียงซา ย
“กาง” กาวขางเทาขวา มือซาย

เหยยี ดแขนตงึ มอื ซาย ตง้ั วงหนา เอยี งขวา
ไกแกว “กั้น” เบี่ยงตัวทางขวาเขาหาพระลอ
ผสมเทาขวา มือขวาจีบหงายชายพก มือซาย
สง จบี หลัง เอยี งขวา

“กาง” ผสมเทา ซาย มือซา ยจีบหงาย
ชายพก มอื ขวาสง จีบหลัง เอียงซา ย

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่ือง พระลอตามไก 41

ทา ที่ อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
13. ทา ไก พระลอ “ไกขวัญ” เบี่ยงตัวทางซายเขาหาไก
ขวญั หัน ยกหนาเทาขวา มือขวาจับพระขรรคตั้งขอมือ
หางราชา ขนึ้ มือซายต้งั วงกลาง เอยี งซา ย

“หนั หาง” ยกหนา เทา ซาย มอื ขวาจบั
พระขรรคตั้งขอมือระดับวงกลาง มือซาย
เหยยี ดแขนตึง เอียงขวา

“ ร าชา” หมุน ตั ว ม าหน  าเว ที
กาวหนาเทาขวา มือซายตั้งวงลาง มือขวาจับ
พระขรรคแบลาดปลายพระขรรคตก เอยี งขวา
ไกแ กว “ไกขวัญ” เบีย่ งตัวหนั หลงั ใหเ วที แตะ
เทาขวา มือขวาตั้งวงบน มือซายจีบหงายชาย
พก เอียงขวา

“หันหาง” เบี่ยงตัวหนาเวที แตะเทา
ซาย มือซายตั้งวงบน มือขวาจีบหงายชายพก
เอยี งซาย

“ ร าชา” หมุน ตั ว ม าหน  าเว ที
กาวหนาเทาขวา มือซายตั้งวงลาง มือขวา
ปลอยจบี แบลาดระดับสะเอว เอียงขวา

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอื่ ง พระลอตามไก 42

ทา ที่ อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
พระลอ จังหวะที่1 ย่ำเทาชาตามจังหวะ

14. ทารบั เพลง โดยเทาขวาวางหนา เดินมือสับเปลี่ยน
ชวง 2 ซา ยขวา

จังหวะที่2 ย่ำเทาเร็วขึ้น โดยเทาอยู
ในลักษณะเดิม เดนิ มือสับเปลีย่ นซายขวา

จังหวะที่3 กาวหนาเทาซายแตะเทา
ขวา มือซายจับจีบคว่ำ เอียงขวา จากนั้นแตะ
จมูกเทาขวา สงมือซายปลอยเปนบัวชูฝก มือ
ขวาจับพระขรรคเหยียดแขนตึงตั้งพระขรรค
ขน้ึ เอียงซาย

จังหวะที4่ หมุนตัวทางขวา 1 รอบ
จังหวะที่5 กาวขางเทาขวา เทาซาย
ยกหนา มือขวาจับพระขรรคระดับจบี ปรกขา ง
มือซายตั้งวงกลาง จากนั้นยกพระขรรคเปน ต้ัง
วงบน มือซายแบลาดปลายนิ้วตก (ทาผาลา)
เอียงซา ย
ไกแ กว จังหวะท่1ี ยำ่ เทาชา ตามจงั หวะเพลง
โดยเทา ขวาวางหนา เดนิ มอื สับเปลย่ี นซายขวา
จังหวะที่2 ย่ำเทาเร็วขึ้น โดยเทาอยู
ในลกั ษณะเดมิ เดินมอื สบั เปลี่ยนซายขวา
จังหวะที่3 หมนุ ตัวทางขวาหันหลังให
เวทกี า วหนาเทาซายแตะเทา ขวา มอื ซายจับจีบ
คว่ำ เอียงขวา จากนั้นแตะจมกู เทาขวา สงมือ
ซา ยปลอยเปน บวั ชูฝก มือขวาเหยยี ดแขนตึงตง้ั
ปลายนิว้ ข้นึ เอียงซา ย
จงั หวะท4่ี หมุนตัวทางขวา 1 รอบ

จังหวะที่5 กาวขางเทาซาย กระดก
เสีย้ วเทา ขวา มือซายจบั จีบปรกขาง มือขวาตั้ง
วงกลาง เอียงซา ย จากนน้ั มอื ซายปลอ ยจีบเปน
ตง้ั วงบน มือขวาพลกิ ขอ มอื แบลาดปลายนิ้วตก
(ทา ผาลา) เอยี งขวา

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 43

ทา ท่ี อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ

15. ทา พระลอ, ไก ปฏบิ ตั ิทา ซ้ำแตเ ปลีย่ นที่กนั ดังน้ี

ดนตรีซำ้ ครั้งที่1 ปฏิบัติทา“ครั้นพระลอ

คำรอ ง” ไลก ระชั้น”

ครั้นพระ ครง้ั ท2ี่ ปฏิบัติทา ”กั้นกลาง”

ลอไลกระ ครั้งที่3 ปฏิบัติทา”ไกขวัญหันหาง

ช้ัน” ราชา”

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 44

ทา ที่ อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
16. ทา พระลอ “ดนตรี” เบี่ยงตัวเขาหาไก แตะจมกู
ดนตรี เทาขวา มือขวาจับพระขรรคลักษณะจีบหงาย
เออ้ื นกอน มือซายเหยียดแขนตึง เอียงซาย เบี่ยงตัว

เน้ือรอ ง ทางซายเขาหาไก กาวขางเทาซาย มือซาย

เหยยี ดแขนตงึ มอื ขวา ตงั้ วงหนา เอยี งซาย
ไกแกว “ดนตรี” เบี่ยงตัวเขาหาพระลอ แตะ
จมูกเทาขวา มือซายจีบหงาย มือขวาเหยียด
แขนตงึ ตง้ั ปลายน้ิวขึน้ เอียงขวา
หมายเหตุ ปฏบิ ตั ิทาสบั ทีไ่ ปมาจนหมดจงั หวะ

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรื่อง พระลอตามไก 45

ทาที่ อธบิ ายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ

17. ทา ฉบั พระลอ “ฉับเฉียว” หันหลังใหเวทีกาวหนา

เฉียวเล้ียว เทาซาย มือขวาจับพระขรรคระดับวงบน มือ

ลัด ซา ยตง้ั วงหนา เอียงขวา วิ่งวอยเทา แทนทไ่ี ก

ฉวดั เฉวียน “เลี้ยวลดั ” กลับหลงั หัน กา วหนาเทา

ขวา มือขวาจับพระขรรคระดับวงลาง มือซาย

สง จบี หลัง เอียงขวา

“ฉวัดเฉวียน” หันหลังใหเวที

กาวหนาเทาซาย มือขวาจับพระขรรคเหยียด

แขนตึงระดับไหล มือซา ยสอดสงู เอยี งซาย

ไกแกว “ฉับเฉียว” ถอนเทาขวา มือทั้งสอง

แทงลงจากนั้นกระทบสนบินเปลี่ยนที่กับ

พระลอ

“เลี้ยวลัด” หันหนาใหเวที กาวหนา

เทาขวา มือขวาจีบหงายชายพก มือซายจีบสง

หลงั เอียงขวา

“ฉวัดเฉวียน” หันหนาเวที กาวหนา

เทา ซา ย มอื ซายสง บัวชูฝก มือขวาเหยยี ดแขน

ตงึ ปลายน้วิ ตง้ั ขึ้น เอียงซา ย

18. ทา พระลอ “วงเวียน” วิ่งเลขแปด มือซายจีบ

วนเวยี น ปรกขางมือขวาจับพระขรรคระดับวงกลาง

หลบเวิ้ง จากนั้นปลอยมือจีบเปนตั้งวง มือขวาพลิก

เซิง ทองแขน แบลาด เอยี งขวา (ทาผาลา)

พฤกษา “หลบเวิ้งเชิงพฤกษา” วิ่งหลบออก

จากตัวไก

ไกแกว “วงเวียน” วิ่งเลขแปด มือซายจีบ

ปรกขางมือขวาจับพระขรรคระดับวงกลาง

จากนั้นปลอยมือจีบเปนตั้งวง มือขวาพลิก

ทองแขน แบลาด เอียงขวา (ทาผาลา)

“หลบเวิ้งเชิงพฤกษา” วิ่งหลบออก

จากตัวไก

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 46

ทาท่ี อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
19. ทา พระลอ 1. พลัดหลงกับไก แหวกตนไมดู ไม
ดนตรี พบจากนน้ั สั่งนายแกว ออกหาไก จบั ไกใหได
เอือ้ น 2. แหวกตน ไมห าไก ไมเ จอ

3. ยืนพกั ทา
ไกแกว 1. กาวหนาเทาซาย มือซายต้ังวงบน
มอื ขวาตัง้ วงหนา เอียงซาย

2. ขยั่นเทาตามจังหวะเพลง สลับ
กา วหนา

3. กาวหนา เทา ขวา มือทัง้ สองจับจีบ

คว่ำจากนั้นกระดกเทาซาย มือซายปลอยจีบ

เปนวงบน มือขวาวงหนา เอยี งซาย

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรื่อง พระลอตามไก 47

ทา ท่ี อธบิ ายการปฏบิ ัติ ภาพประกอบ

เอกสารประกอบการเรยี นรำคู เรอื่ ง พระลอตามไก 48

ทาที่ อธบิ ายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
20. ทา พระลอ 1. เดินเขา หาตัวไก
ดนตรี 2. หนั หลงั ใหเ วทปี ระเทา ซา ย มอื ซาย
เอ้อื น (ตอ) จับจีบคว่ำระดับสะเอว มือขวาแบลาด เอียง

ขวา จากนั้นกาวหนาเทาซาย มือซายสงบัวชู
ฝก มอื ขวาเหยียดแขนตึงระดับไหล เอียงซา ย

3. เคาะเทาขวา วางขาง จากนั้นย่ำ
เทาซาย ขวาตามจังหวะเพลงปฏบิ ัตทิ าสอดสงู
เปล่ยี นทีก่ ับไก

4. ย่ำเทา ตามจังหวะเพลง มอื ซา ยจีบ
ปรกขาง มือขวาตั้งวงกลาง จากนั้นคอยมวน
มือจีบปลอยเปนวงบน มือขวาลดลงแบลาด
ระดับสะเอว (ทาผาลา) เอียงขวา เดินหมุน
รอบตวั เองทางขวา 1 รอบ
ไกแกว 1. ย่ำเทาตามจังหวะเพลง มือซาย
เหยยี ดแขนตงึ ปลายน้วิ ตง้ั ขน้ึ มอื ขวาตัง้ วงบน

2. หนั หลงั ใหเวทปี ระเทาซาย มอื ซา ย
จับจีบคว่ำระดับสะเอว มือขวาแบลาด เอียง
ขวา จากนั้นกาวหนาเทาซาย มือซายสงบัวชู
ฝก มือขวาเหยียดแขนตึงระดับไหล เอียงซาย

3. เคาะเทาขวา วางขาง จากนั้นย่ำ
เทาซาย ขวาตามจังหวะเพลงปฏิบตั ิทาสอดสูง
เปลีย่ นที่กบั ไก

4. ยำ่ เทา ตามจังหวะเพลง มอื ซา ยจีบ
ปรกขาง มือขวาตั้งวงกลาง จากนั้นคอยมวน
มือจีบปลอยเปนวงบน มือขวาลดลงแบลาด
ระดับสะเอว (ทาผาลา) เอียงขวา เดินหมุน
รอบตวั เองทางขวา 1 รอบ
หมายเหตุ ปฏิบัติซ้ำทาโดยพระลอกับไกเดิน
วนเปลี่ยนที่กันแลวปฏิบัติทาสอดสูง ทาผาลา
อกี 1 ครงั้

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เร่อื ง พระลอตามไก 49

ทาที่ อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
21. ทา พระลอ 1. เบี่ยงตัวทางซายหันหนาเขาหาไก
ดนตรี เทาย่ำตามจังหวะเพลง มือขวาจับพระขรรค
เอื้อน (ตอ) ระดับวงกลาง มือซา ยต้ังวงกลาง (กน้ั ไก) เอียง

ขวา
2. ย่ำเทาตามจังหวะเพลง กั้นไกลง

ดานหลงั เวที เอียงซาย
3. จงั หวะเร็ว ซอยเทาเร็วตามจังหวะ

กน้ั ไก
4. จับพลาด ครั้งที่1 มือซายจับพระ

ขรรคระดบั วงลาง มอื ขวา ควา ไก เอียงซา ย จับ
พลาดครัง้ ท่2ี มือขวาจบั พระขรรคร ะดับวงลาง
มือซาย ควาไก เอียงขวา ครั้งที่3 มือซายจับ
พระขรรคระดับวงลาง มือขวา ควาไก เอียง
ซา ย
ไกแกว 1. เบี่ยงตัวทางขวาหันหนาเขาหา
พระลอ เทาย่ำตามจังหวะเพลง มือทั้งสองตั้ง
วงกลาง เอียงซาย

2. ย่ำเทาตามจังหวะเพลง เดินลง
ดานหลังเวที เอียงขวา

3. จังหวะเร็ว ซอยเทาเร็วตามจังหวะ
หนพี ระลอ

4. หลบพระลอ ครั้งที่1 ยืนผสมเทา
ขวา มือขวาจีบหงายชายพก มอื ซายจบี สงหลัง
เอียงขวา หลบคร้งั ท่2ี ยืนผสมเทา ซาย มือซาย
จีบหงายชายพก มือขวาจีบสงหลัง เอียงซาย
หลบครงั้ ท่ี3 ยนื ผสมเทาขวา มือขวาจบี หงาย
ชายพก มือซา ยจบี สงหลัง เอียงขวา จากนน้ั ยืน
รวมเทามือทั้งสองเหยียดแขนขางลำตัว แลว
กระโดดบินหนีไปทางขวาของเวที

เอกสารประกอบการเรียนรำคู เรือ่ ง พระลอตามไก 50

ทา ที่ อธิบายการปฏบิ ตั ิ ภาพประกอบ
22. ทา พระลอ 1. กาวขา งเทา ขวา มือทั้งสองแหวก
ดนตรี
เอ้อื น หัว หาไก ไมเ จอ
บทตอไป 2. เรียกนายขวญั ใหไ ปดูไกฝงโนน
นายขวญั รบั พระราชบญั ชา
ไกแกว 1. กาวหนา เทา ขวา มือทัง้ สองจบี จบี
คว่ำแลวมือซายตงั้ วงบน มอื ขวาตง้ั วงหนา

เอียงซา ย(ทาหลบ)
2. แตะเทา ซา ย มือขวาจีบคว่ำระดบั
สะเอว มอื ซายต้ังวงลาง จากนนั้ แตะเทาขวา
มอื ซายจบี ควำ่ ระดับสะเอว มอื ขวาตั้งวงลาง

หมายเหตุ ไกป ฏิบัติทาว่ิงขึ้นลง จนหมด
จงั หวะ