๙๙
แกงไสห้ มูค�ัว
“แกงไสห มคู ว่ั ” มรดกภมู ปิ ญ ญาทางวฒั นธรรม ทม่ี ชี อ่ื เรยี กในทอ งถน่ิ วา “แกงไสห มคู ว่ั หรอื แกงคว่ั ไสห ม”ู
ลักษณะมรดกภูมิปญญาทางวัฒนธรรม : อยูในประเภท ความรูและการปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติ
และจักรวาล
พื้นที่ปฏิบัติมรดกภูมิปญญาทางวัฒนธรรม : ชุมชนไทยทรงดำจังหวัดสมุทรสาคร เชน ศูนยวัฒนธรรม
ไทยทรงดำ ตำบลหนองสองหอ ง หมบู านโคกหลวง ตำบลโรงเข หมบู า นวัดใหมศรีเพชร เปนตน
รายละเอยี ดมรดกภมู ปิ ญ� ญาทางวฒั นธรรม
“แกงไสหมูค่วั เครอ่ื งปรงุ
เปนอาหารที่ใชในการประกอบพิธีเสนเรือน ๑. เครอ่ื งพรกิ แกงเผด็ ไดแ ก เกลอื พรกิ แหง
หรือเรียกอีกอยางวา เสนเฮือน ซึ่งในพิธีนี้ชาวไทย กระเทียม ตะไคร มะกรูด ขา มะแขน (พริกพาน)
ทรงดำจะนำหมูท้ังตวั ประกอบอาหารในพธิ ี หมสู ด สำหรับมะแขนตอ งเอามาคว่ั ใหห อมแลว นำเปลอื ก
จะใชทุกสวนในหมูมาประกอบอาหาร บางแหง มาตำใหล ะเอียดกอน
เรียกแกงคั่วไสหมู หรือผัดเผ็ดไสหมู แตที่บาน ๒. ไสหมู หมูเนื้อแดง หมูสามชั้น ตับหมู
หนองสองหอ งเรยี กทง้ั แกงไสห มคู ว่ั และแกงคว่ั ไสห มู ห่นั เปนชิน้ ๆ พอประมาณ
๑๐๐
๓. หยวกกลวย หรืออาจใชมะเขือเปราะ พอประมาณเพอ่ื ดบั กลิน่ แลวตักน้ำจากไสห มูทง้ิ ไป
พรกิ สด ใบมะกรูด เสร็จแลว ตักใสภ าชนะท้ิงไว
๔. นำ้ ปลาราตมสกุ ๒. นำนำ้ ปลารา ตม สกุ ใสก ระทะพอประมาณ
๕. เหลาขาวพอประมาณ ตั้งไฟใสพริกแกง เคลาในกระทะใหเขากันใส
วธิ ปี รุง หมูเนื้อแดง หมูสามชั้น ตับหมู ไสหมู เติมน้ำปลา
๑. นำไสห มหู น่ั และลา งใหส ะอาด ใสก ระทะ ใสห ยวกกลว ย หรอื อาจใชม ะเขอื เปราะผา ซกี พรกิ สด
ตั้งไฟรวนไสหมูจนน้ำไสหมูออก เทเหลาขาวลงไป (พริกสดหั่นเปนชิ้น) ใบกระเพรา เสร็จแลว
โรยใบมะกรดู หั่นฝอย ตกั ใสจ านรบั ประทานได
คุณค่าและความสำคัญของ "แกงไสห้ มูค�วั "
......................................................................................................................
แกงไสหมูคั่ว มีคุณคาทางวัฒนธรรมที่เปนมรดกภูมิปญญาดานอาหารประจำ
ชาติพันธุไทยทรงดำในจังหวัดสมุทรสาคร ซึ่งเปนอาหารประกอบในพิธีเสนเรือน อันเปน
พธิ กี รรมสำคญั ของคนในครอบครวั ของชาวไทยทรงดำทีส่ ืบทอดกนั มาจนถึงปจจบุ นั การทำ
อาหารในการประกอบพธิ กี รรมมคี วามสำคญั เปน อยา งมาก เพราะเปน การแสดงถงึ ความเปน
เอกลักษณของชาวไทยทรงดำในจังหวัดสมุทรสาครที่สะทอนใหเห็นการปฏิบัติทางสังคม
พธิ กี รรม ประเพณี และเทศกาล ตามความเชอ่ื ของชาตพิ นั ธไุ ทยทรงดำในจงั หวดั สมทุ รสาคร
มาตรการส่งเสร�มและรักษามรดกภูมิป�ญญาทางวัฒนธรรม "แกงไส้หมูคั�ว"
ใหค้ งอย่ไู ด้อย่างย�ังยืน
ครอบครัวและชุมชนใหความสำคัญ รุนตอไปรวมกันอนุรักษ เผยแพรใหคนรุนหลัง
กับประเพณีของชาวไทยทรงดำเปนอยางมาก ไดเหน็ เปนรูปธรรมเพอ่ื รว มสบื ทอดตอไป
ในการสืบทอดจากรุนลูกถึงรุนหลานดานการ
จัดพิธีกรรมในครอบครัว เปนการถายทอดใหคน หนวยงานภาครัฐใหความสำคัญ โดย
การประชาสมั พนั ธใ นการจดั งานสบื สานวฒั นธรรม
๑๐๑
ประเพณีไทยทรงดำ มีการเชิญชวนมาจัดพื้นที่ ..บ..ุค..ค..ล..ผ..ู้ส..ืบ..ท..อ..ด..ห..ร..�อ..ผ..ู้ท..�ีม..สี..ว่..น..เ.ก..ย�ี ..ว..ข.อ้..ง...
การแสดงทางดานวัฒนธรรมของชาวไทยทรงดำ
และสนับสนุนงบประมาณในการจัดงานสืบสาน ๑. นางพิกุลทอง วันวงษ อายุ ๖๙ ป
ประเพณีของชาวไทยทรงดำ อาชพี : ขาราชการบาํ นาญสงั กัดสํานกั งาน
นักศึกษามหาวิทยาลัยตาง ๆ ไดลงพื้นที่ เขตพื้นทกี่ ารศึกษาประถมศึกษา
เพื่อศึกษาและจัดเก็บขอมูลในการจัดทำวิจัย สมทุ รสาคร
และสาธิตกิจกรรมที่เกี่ยวของกับวัฒนธรรมของ ท่ีอยู : เลขที่ ๗๐ หมู ๘
ชาวไทยทรงดำ เชน คณะอาจารยแ ละนสิ ติ นกั ศกึ ษา ตาํ บลหนองสองหอง
คณะวัฒนธรรมสิ่งแวดลอมและการทองเที่ยว อาํ เภอบา นแพว
เชงิ นเิ วศ มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ ประสานมติ ร จงั หวัดสมุทรสาคร ๗๔๑๒๐
มาศึกษาเรื่องวัฒนธรรมประเพณีไทยทรงดำ โทรศพั ทหมายเลข : ๐๘ ๒๙๕๔ ๒๖๔๙
มกี ารจดั กจิ กรรมสาธติ การทำอาหาร เพอ่ื ใหน กั ศกึ ษา ๒. นายนรนิ ทร เสวี อายุ ๖๒ ป
ไดม าเขารวมกจิ กรรม อาชีพ : ขา ราชการสวนทอ งถิ่น
(ประธานชมุ ชน)
นอกจากนี้ยังมีการนำเด็กนักเรียนมา ที่อยู : เลขที่ ๔๓ หมู ๕
เขารวมกลุมในการจัดกิจกรรมทางวัฒนธรรม ตําบลหนองสองหอง
เพื่อเผยแพรใหกับผูที่มาเยี่ยมชมศูนยวัฒนธรรม อําภอเบา นแพว
ตำบลหนองสองหอ ง ซง่ึ เปน แหลง เรยี นรวู ฒั นธรรม จังหวดั สมทุ รสาคร ๗๔๑๒๐
ไทยทรงดำ และจัดกิจกรรมการเรียนการสอน โทรศพั ทหมายเลข : ๐๘ ๑๕๘๑ ๓๘๕๐
ใหเ ดก็ รนุ ใหมไ ดส บื ทอดวธิ กี ารทำอาหารเพอ่ื สบื ทอด ๓. นางสาวจรรยา เสวี อายุ ๖๔ ป
ใหค งอยูอยา งยง่ั ยนื อาชพี : เกษตรกร
ที่อยู : เลขท่ี ๔๓ หมู ๕
ตําบลหนองสองหอ ง
อําเภอบา นแพว
จงั หวดั สมุทรสาคร ๗๔๑๒๐
โทรศัพทหมายเลข : ๐๙ ๕๘๗๘ ๖๒๕๔
๑๐๒
ประกาศสภาวฒั นธรรมจังหวัดสมทุ รสาคร
เรือ่ ง แตงต้ังคณะทำงานสำรวจสบื คน ขอ มลู มรดกภูมิปญ ญาทางวฒั นธรรม
ของพหุสังคม ๔ ชาตพิ นั ธใุ นจงั หวัดสมุทรสาคร
สภาวัฒนธรรมจังหวัดสมุทรสาครไดบูรณาการกับหนวยงานอื่น ๆ ในพื้นที่จัดทำโครงการ
“การสำรวจสบื คน ขอ มลู มรดกภมู ปิ ญ ญาทางวฒั นธรรม ของพหสุ งั คม ๔ ชาตพิ นั ธใุ นจงั หวดั สมทุ รสาคร”
ใหเปนฐานขอมูลในการเรียนรูมรดกภูมิปญญาทางวัฒนธรรม ซึ่งสอดคลองกับนโยบายรัฐบาล
ในการอนุรักษ สืบสานพัฒนา และตอยอดสรางมูลคาทางเศรษฐกิจและคุณคาทางสังคมผานวัฒนธรรม
เชิงสัญลักษณ โดยมีวัตถุประสงคเพื่อรวบรวม จัดเก็บ และจัดทำฐานขอมูลเปนองคความรูมรดก
ภูมิปญญาทางวัฒนธรรม กลุม ๔ ชาติพันธุ ในระบบสารสนเทศภูมิศาสตร (Geographic Information
System : GIS) นำงานมรดกภมู ปิ ญ ญาทางวฒั นธรรมกลมุ ๔ ชาตพิ นั ธุ มาขบั เคลอ่ื นคณุ คา ของวฒั นธรรม
ใหไดรับการตอยอดในรูปแบบ เชิงสัญลักษณ ๕F (Food/ Fashion/ Fighting/ Film/ Festival) และ
ปลูกจิตสำนึกการสรางคานิยมและความภาคภูมิใจในการอนุรักษ สืบทอดศิลปวัฒนธรรมและวิถีชีวิต
ของชาวสมทุ รสาครกลมุ ๔ ชาตพิ ันธุ ใหคงอยูอ ยางยงั่ ยืน
ดังนั้น เพื่อใหการดำเนินการสำรวจสืบคนขอมูลมรดกภูมิปญญาทางวัฒนธรรม ของพหุสังคม
๔ ชาตพิ นั ธใุ นจงั หวัดสมุทรสาคร เปนไปอยา งมปี ระสิทธภิ าพ จึงขอแตงตั้งคณะทำงาน ดังน้ี
๑. คณะทป่ี รกึ ษาในการจัดเกบ็ ขอ มูลสำรวจสืบคนมรดกภมู ิปญ ญาทางวัฒนธรรม
๑. นายชยั พร ศิรพิ งษเ วคนิ ประธานสภาวฒั นธรรมจังหวัดสมทุ รสาคร
๒. นายปราโมทย ชาวเมอื งโขง วฒั นธรรมจงั หวัดสมทุ รสาคร
๓. นายสนุ ทร วัฒนาพร ประธานกติ ติมศกั ดิ์
๔. นายวเิ ชาว หนุ เจรญิ ประธานคณะกรรมการบรหิ ารศาลเจาพอ หลักเมือง
สมุทรสาคร
๕. นายสวุ นั ชัย แสงสุขเอี่ยม ประธานบริษัท สมุทรสาครพฒั นาเมือง จำกดั
มีหนาที่ ใหคำปรึกษา ใหขอเสนอแนะ เตรียมความพรอม วางแผนการดำเนินการ รวมทั้ง
ประสานอำนวยความสะดวกแกค ณะทำงานทุกฝา ย ในการปฏบิ ตั ิงานใหเปน ไปดว ยความเรียบรอย
๒. คณะทำงานสำรวจสืบคน ขอ มูลมรดกภูมปิ ญญาทางวฒั นธรรม จังหวัดสมุทรสาคร
๑. นายเอกชยั เฮง เจรญิ สขุ ประธานคณะทำงานฯ
๒. นายประสิทธ์ิ จนุ ขจร รองประธานคณะทำงานฯ
๓. นายสมบตั ิ ศริ พิ งษเวคนิ รองประธานคณะทำงานฯ
๑๐๓
๔. นายสทุ ัศน ตระกูลบางคลา รองประธานคณะทำงานฯ
๕. นายบุญชอบ สาธร คณะทำงาน
๖. นางชลธชิ า รงุ แสง คณะทำงาน
๗. นางฐานนนั ท ชาวบา นเกาะ คณะทำงาน
๘. นางเพญ็ ศิริ คีมทอง คณะทำงาน
๙. นางสาววรัทยา มีสทิ ธ์ิ คณะทำงาน
๑๐. นายปรีชา ฐินากร คณะทำงาน
๑๑. นางสาวอัญชลี น่มิ สอาด คณะทำงาน
๑๒. นายทวปี มาลยั คณะทำงาน
๑๓. นายสเุ ทพ วานชิ สำราญ คณะทำงาน
๑๔. นางบังอร หงั เสวก คณะทำงาน
๑๕. นางสาวสุภญิ ญา นอยนารถ คณะทำงาน
๑๖. นายสนน่ั เจษฎาพทิ รู คณะทำงาน
๑๗. นายจตุ ติ ก่งิ พะโยม คณะทำงาน
๑๘. นายชยั พนั ธ เฉลิมธนโรจน คณะทำงาน
๑๙. นายดำรงค ภมู ว ง คณะทำงาน
๒๐. นางประพศิ เอีย้ งชะอมุ คณะทำงาน
๒๑. นางทศั นา ปญ ญาสาร คณะทำงาน
๒๒. นางสาวอมราพร มาลาวงษ คณะทำงาน
๒๓. นางสาวสุภาพร สิรวณิชย คณะทำงาน
๒๔. นางสาวณพิมนชุ คันธวนชิ คณะทำงาน
๒๕. นางสาวภทั ราพร กลัน่ ไพรี คณะทำงาน
๒๖. นางสาวฐติ พิ ร คนวอ ง คณะทำงาน
๒๗. นางสาวสรัลพร คำปญ ญา คณะทำงาน
๒๘. นางสาวยสวดี เมอื งรมย คณะทำงาน
๒๙. นางนิภา สุดดี คณะทำงานและเลขานกุ าร
๓๐. นางสาวจดิ าภา ยะโหนด คณะทำงานและผูช วยเลขานกุ าร
มีหนาที่ ดำเนินการรวมกับชุมชนเพื่อสำรวจสืบคนขอมูลมรดกภูมิปญญาทางวัฒนธรรม
ของพหุสังคม ๔ ชาติพันธุในจังหวัดสมุทรสาคร บันทึกขอมูลตามแบบสำรวจใหเรียบรอยและจัดทำ
รายการเบือ้ งตนมรดกภูมิปญญาทางวัฒนธรรมในระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร
๓. คณะทำงานการเสวนาเร่อื งการอนรุ ักษแ ละสงเสรมิ มรดกภมู ปิ ญญาทางวฒั นธรรม
๑. นายชัยพร ศิรพิ งษเวคนิ ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวดั สมทุ รสาคร
๒. นายประสทิ ธ์ิ จนุ ขจร ประธานสภาวฒั นธรรมอำเภอเมอื งฯ
๓. นายเอกชัย เฮง เจริญสุข ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอบา นแพว
๔. นายปรชี า ฐินากร คณะทำงาน
๑๐๔
๕. นางสาวอัญชลี นิ่มสอาด คณะทำงาน
๖. นางสาวสุภิญญา นอยนารถ คณะทำงาน
๗. นางนิภา สุดดี คณะทำงานและเลขานกุ าร
๘. นางสาวจดิ าภา ยะโหนด คณะทำงานและผชู ว ยเลขานกุ าร
มีหนา ท่ี ประสานงานกบั บคุ ลากรทม่ี สี ว นเกย่ี วขอ งกบั มรดกภมู ปิ ญ ญาทางวฒั นธรรมของพหสุ งั คม
๔ ชาติพันธุ และดำเนินการเสวนาถายทอด แลกเปลี่ยนความรูและบันทึกขอมูลการเสวนามรดก
ภมู ิปญ ญาทางวัฒนธรรม ของพหสุ งั คม ๔ ชาติพนั ธุ ในจงั หวดั สมุทรสาคร
๔. คณะทำงานการรายงานสรปุ ผลการจดั เกบ็ ขอ มลู มรดกภมู ปิ ญ ญาทางวฒั นธรรม ๔ ชาตพิ นั ธุ
๑. นายชยั พร ศิริพงษเวคนิ ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดสมุทรสาคร
๒. นายประสิทธ์ิ จนุ ขจร ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอเมอื งฯ
๓. นายเอกชัย เฮงเจริญสุข ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอบา นแพว
๔. นางสาวสภุ ญิ ญา นอยนารถ คณะทำงาน
๕. นางสาวอมราพร มาลาวงษ คณะทำงาน
๖. นางสาวสภุ าพร สิรวณิชย คณะทำงาน
๗. นางสาวณพิมนุช คันธวนชิ คณะทำงาน
๘. นางสาวภัทราพร กล่นั ไพรี คณะทำงาน
๙. นางสาวฐิติพร คนวอง คณะทำงาน
๑๐. นางนิภา สดุ ดี คณะทำงานและเลขานกุ าร
๑๑. นางสาวอัญชลี นิ่มสอาด คณะทำงานและผูชวยเลขานกุ าร
๑๒. นางสาวจดิ าภา ยะโหนด คณะทำงานและผูชวยเลขานกุ าร
มีหนาที่ ดำเนินการรวบรวมขอมูลมรดกภูมิปญญาทางวัฒนธรรม ของพหุสังคม ๔ ชาติพันธุ
ในจังหวัดสมุทรสาคร จากการจัดเก็บขอมูลและเสวนา จัดทำเปนรายงานขอมูลมรดกภูมิปญญา
ทางวัฒนธรรม ของพหุสังคม ๔ ชาติพันธุ ในจังหวัดสมุทรสาครในระบบสารสนเทศภูมิศาสตร
เสนอหนวยงานที่เกี่ยวของ และเผยแพร ประชาสัมพันธ ถายทอดความรูเกี่ยวกับมรดกภูมิปญญา
ทางวฒั นธรรมแกป ระชาชน
ใหผูที่ไดรับการแตงตั้งดังกลาว ปฏิบัติหนาที่ตามที่ไดรับมอบหมาย ใหเปนไปดวยความเรียบรอย
บรรลุตามวตั ถุประสงคของโครงการ
ประกาศ ณ วนั ท่ี ๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๕
(นายชัยพร ศิริพงษเวคิน)
ประธานสภาวัฒนธรรมจงั หวัดสมุทรสาคร
๑๐๕
เอกสารอา งอิง
กรมสง เสรมิ วฒั นธรรม. (๒๕๖๑). ประกาศคณะกรรมการสง เสรมิ และรกั ษามรดกภมู ปิ ญ ญาทางวฒั นธรรม
เรอ่ื งการกำหนดลกั ษณะของมรดกภมู ปิ ญ ญาทางวฒั นธรรม พ.ศ. ๒๕๖๐. พมิ พค ร้ังท่ี ๒.
กรงุ เทพฯ: โรงพิมพองคก ารสงเคราะหท หารผานศกึ .
บงั อร หงั เสวก. (๒๕๕๖). ผา สไบมอญ : เอกลกั ษณเ ฉพาะไทยรามญั ในสมทุ รสาคร. เอกสารอดั สำเนา.
สมทุ รสาคร: ม.ป.พ.
พงศกร วาสกร.ี (๒๕๖๑). ทะแยมอญเจ็ดรว้ิ . เสยี งรามัญ. ๑๒ (๔๘). ๑๔-๑๗.
พงศกร วาสกรี. (๒๕๖๒). สานสัมพันธทะแยมอญสองแผน ดิน. เสยี งรามัญ. ๑๔ (๕๑). ๑๗–๒๑.
พงศกร วาสกร.ี (๒๕๖๒). ทะแยมอญในความทรงจำคณุ ปาเลีย่ น. เสียงรามญั . ๑๕ (๕๒). ๒๗–๓๒.
วทิ ยาลยั ชมุ ชนจงั หวดั สมทุ รสาคร. ความเปน มา หลกั สตู ร พฒั นาทกั ษะและเสรมิ สรา งประสบการณใ น
อาชีพและคุณภาพชีวิต การละเลนกระตั้วแทงเสือลูกขอม. สืบคน ๒๔ กันยายน ๒๕๖๕ เขาถึง
ไดจ าก https://www.m-culture.go.th.
ศนู ยม านษุ ยวทิ ยาสริ นิ ธร. (๒๕๕๙). ความเขา ใจใหมท อ งถน่ิ สาครบรุ ใี นมติ ปิ ระวตั ศิ าสตร ชาตพิ นั ธุ ภมู นิ าม
และสง่ิ ศักด์ิสิทธ์ิ. เอกสารประกอบการสัมมนาวิชาการ. สมทุ รสาคร: ม.ป.พ.
สำนกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั สมทุ รสาคร. คณะกระตว้ั แทงเสอื ลกู บา นขอม. สบื คน ๒๔ กนั ยายน ๒๕๖๕
เขาถงึ ไดจ าก https://www.m-culture.go.th.
สำนกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั สมทุ รสาคร. (๒๕๖๐). รายงานเบอ้ื งตน มรดกภมู ปิ ญ ญาทางวฒั นธรรม (มภ๒.)
เรอื่ งประเพณีแหเจาพอ หลักเมอื งสมทุ รสาคร. สมุทรสาคร: ม.ป.พ.
สมพงษ เชาวนแ หลม. (ม.ป.ป.). เพลงทา ฉลอมและเบอ้ื งหลงั . ใน ชาลี อนิ ทรวจิ ติ ร. บนั เทงิ -บางทตี อน
บา นเกดิ . ม.ป.ท.: ม.ป.พ.
อรวรรณ แสงหอย. (๒๕๕๔). ประเพณีความเชื่อของชาวไทยเชื้อสายจีนในจังหวัดสมุทรสาคร:
กรณศี กึ ษาประเพณแี หเ จา พอ หลกั เมอื งสมทุ รสาคร. (เอกสารอดั สำเนา). สมทุ รสาคร: ม.ป.พ.
นางสาวอัญชลี นม่ิ สอาด
คณะกองบรรณาธกิ าร
เลขานกุ ารชมรมวรรณศลิ ป์ถิ่นสาคร
เมืองประมง
ดงโรงงาน ลานเกษตร
เขตประวัตศิ าสตร์