รายงานผลการดำเนินโครงการพัฒนาห้องสมุดมีชีวิตเพื่อส่งเสริมการอ่าน
ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๓
ห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี
ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี
สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดนราธิวาส
สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ
รายงานผลการดำเนินโครงการพัฒนาห้องสมุดมีชีวิตเพื่อส่งเสริมการอ่าน
ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๓
ห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี
ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี
สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดนราธิวาส
สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ
คำนำ
เอกสารเล่มนี้ เป็นการรายงานผลการปฏิบัติตามแบบรายงานด้านที่ ๓ ด้านผลงานที่เกิดจากการ
ปฏิบัติหน้าที่ในสายงานบริหารสถานศึกษา ส่วนที่ ๒ ผลงานที่ประสบผลสำเร็จทางด้านการบริหารสถานศึกษา
เพื่อใช้ประกอบการพิจารณาการประเมินข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ขอเลื่อนเป็นวิทยฐานะผู้อำนวยการ
ชำนาญการพิเศษ สายงานบริหารสถานศึกษา ของ นางหทัยกาญจน์ วัฒนสิทธิ์ ตำแหน่ง ผู้อำนวยการชำนาญการ
ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและ
การศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดนราธิวาส ผู้ขอรับการประเมินได้รวบรวมข้อมูลรายงานด้านที่ ๓ ด้านผลงานที่เกิดจาก
การปฏิบัติหน้าที่ในสายงานบริหารสถานศึกษา ส่วนที่ ๒ ผลงานที่ประสบผลสำเร็จทางด้านการบริหารสถานศึกษา
พร้อมทั้งรวบรวมเอกสารหลักฐานอ้างอิง จำนวน ๑ ชุด ไว้ที่สถานศึกษาเพื่อรอรับ การประเมินจากคณะกรรมการ
ี่
ดังนี้ ๑. ความเป็นมา/แนวคิด 2. วัตถุประสงค์ 3. วิธีดำเนินการ 4. ผลทได้รับ 5 ข้อเสนอแนะ
ขอขอบคุณ ผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัด
นราธิวาส รองผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย จังหวัดนราธิวาส
ผู้อำนวยการศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอบาเจาะ อำเภอจะแนะ อำเภอศรีสาคร
อำเภอสุไหงโกลก ที่มีส่วนร่วมในการพัฒนางานด้านวิชาการในการดำเนินการ ในครั้งนี้ ขอขอบคุณภาคีเครือข่าย
ทุกภาคส่วนที่ให้ความร่วมมือส่งเสริมสนับสนุนการจัดกิจกรรมและการพัฒนางาน กศน. ด้วยดีเสมอมา ขอขอบคุณ
ครูและบุคลากรทางการศึกษาอำเภอสุไหงปาดีทุกคน ที่มุ่งมั่นร่วมกันปฏิบัติหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายจนประสบ
ความสำเร็จและอย่างมีคุณภาพ เกิดประสิทธิผลเป็นประโยชน์สูงสุดแกผู้รับบริการ ประชาชนและชุมชน
่
หากเอกสารเล่มนี้มีข้อผิดพลาดประการใด ขอให้คณะกรรมการประเมินได้แจ้งให้ผู้ขอรับการ
ประเมินทราบเพื่อปรับปรุงแก้ไขให้สมบูรณ์และสามารถตรวจสอบเอกสารหรือร่องรอยของการปฏิบัติงานได้
ณ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี
หทัยกาญจน์ วัฒนสิทธิ์
ั
ผู้อำนวยการศูนย์การศกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี
ึ
ผู้รับการประเมิน
สารบัญ
เรื่อง หน้า
บทสรุปของผู้บริการ ก
บทที่ 1 ความเป็นมา/แนวคิด 1
บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง 4
บทที่ 3 วิธีดำเนินการ 12
บทที่ 4 การดำเนินงาน 31
บทที่ 5 สรุปผล และข้อเสนอแนะ 60
ภาคผนวก
โครงการพัฒนาห้องสมุดมีชีวิตเพื่อส่งเสริมการอ่าน ประจำปีงบประมาณ 2563
คำสั่ง
คณะผู้จัดทำ
บทที่ 1
บทนำ
แนวคิด
่
เนื่องจากห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี พบว่า สภาพอาคารเกามีหลังคาถูกภัยพิบัติ
่
ลมพัดตกมการซ่อมแซมเฉพาะส่วนทำให้ไม่มีสันสวยงาม บริเวณภายนอกยังเป็นพื้นว่างเปล่า ไมมีการ
ี
ปลูกต้นไม้ให้ร่มรื่น บริเวณภายในอาคารยังขาดสีสัน บรรยากาศไม่เออต่อการเรียนรู้ และจัดไม่เป็น
ื้
ระบบ ไม่น่าสนใจ
แนวความคิดและหลักการของการพัฒนาห้องสมดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี
ุ
เป็นห้องสมุดมีชีวิต มีดังนี้
ั
1. พฒนาห้องสมุดประชาชนให้เป็นศูนย์กลางการจัดกิจกรรมส่งเสริมการอาน
่
ที่หลากหลายและต่อเนื่อง โดยการจัดสถานที่ให้เออต่อการจัดกิจกรรมส่งเสริมการอานในห้องสมุด
ื้
่
ทุกรูปแบบ เช่น กิจกรรมตามเทศกาลวันสำคัญ กิจกรรมตามความสนใจของผู้เข้าร่วมกิจกรรม
กิจกรรมฝึกทักษะอาชีพ ระยะสั้น ได้แก่ วันขึ้นปีใหม่ วันเด็ก และฝึกอาชีพที่หลากหลาย ตามความ
ต้องการ ฯลฯ เพอให้ห้องสมุดประชาชนดูมีชีวิตชีวามากกว่าการให้บริการที่หยุดนิ่ง ไร้สีสัน
ื่
2. พฒนาห้องสมุดประชาชนให้เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ตลอดชีวิตของชุมชน โดยการจัด
ั
กิจกรรมการเรียนการสอนขึ้นในห้องสมุด โดยการจัดเป็นกิจกรรมหลักสูตรเสริมความรู้ สอนเสริมเติม
ความรู้ ระยะสั้นต่างๆ โดยการเชื่อมโยงเนื้อหาในห้องสมุด เช่น การนัดเสวนาเกี่ยวกับ ศิลปวัฒนธรรม
ของชุมชน ประวัติชุมชน การฝึกอบรมระยะสั้น เช่น ภาษามาลายูถิ่น ภาษาองกฤษ เป็นต้น
ั
ั
3. พฒนาห้องสมุดประชาชนให้เป็นศูนย์กลางข้อมูลข่าวสารที่ทันสมัย โดยการ
ปรับ รูปแบบ การจัดข้อมูลและสื่อที่มีอยู่ในห้องสมุดให้เป็นระบบ พร้อมทั้งจัดซื้อจัดหาสื่อ
เข้ามาให้บริการให้มีคุณภาพมากยิ่งขึ้นจากเดิม โดยดูจากการแบบสำรวจการตอบแบบสอบถามความ
พงพอใจของผู้รับบริการ ซึ่งจะทำให้ห้องสมุดประชาชนมีศักยภาพในการให้บริการให้ได้รับข้อมูล
ึ
ข่าวสารและเกิดความรู้ถูกต้องตามใจและทันต่อเหตุการณ์ สามารถนำเอาความรู้ที่ได้รับไปปรับใช้
ั
ในชีวิตประจำวันได้ การพฒนา ห้องสมุดประชาชนให้เป็นศูนย์กลางข้อมูลข่าวสารของคนในชุมชนที่
ื้
จะมาหาข้อมูลที่ต้องการได้ เช่น ข้อมูลความจำเป็นพนฐานข้อมูลของสำนักงานสถิติข้อมูล L& base
โดยใช้หลักการ คือ สามารถให้ข้อมูลเบื้องต้นทุกประเภทแก่ผู้ใช้บริการได้ โดยอาจจัดแสดงเป็น
้
ป้ายแนะนำข้อมูลโปรแกรมคอมพวเตอร์ ข้อมูลในแฟมข้อมูล ข้อมูลเอกสาร ฯลฯ ผู้ใช้บริการสามารถ
ิ
สืบค้นด้วยตนเอง หรือจัดให้มีผู้ช่วยค้นคว้า กรณีที่ต้องการใช้คน ใช้เวลา และใช้วิธีการที่ยุ่งยาก
ซับซ้อน เช่น ต้องการติดต่อหน่วยงานอนๆ อาจเรียกเก็บค่าบริการก็ได้ นอกจากนี้ยังควรปรับ
ื่
ื่
การบริการด้าน IT ให้เป็น ITC Service center โดยเป็นศูนย์กลางให้บริการเพอการเรียนรู้จาก
เทคโนโลยีสื่อสารและสารสนเทศโดยการจัดบริการ Internet corner e-book e-leaning program
และมีกิจกรรมดึงดูดความสนใจ ผู้มาใช้บริการสม่ำเสมอ
๒
ั
4. พฒนาห้องสมุดประชาชนให้เป็นภาคีเครือข่ายการเรียนรู้ของชุมชน โดยการจัด
ประสานงานกับห้องสมุดในชุมชนให้เป็นเครือข่ายในการเรียนรู้ โดยการเชื่อมโยงเครือน เช่น ห้องสมุด
โรงเรียน ศูนย์การเรียนชุมชนวัด ให้มีการเชื่อมโยงในเรื่องของสิ่งแวดล้อมและข้อมูล โดยการขอความ
ื่
ร่วมมือจากคณะกรรมการห้องสมุดและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพอให้เกิดการประสานงานด้าน
ความร่วมมือ และทรัพยากรให้ใช้ร่วมกันได้
ื้
5. พฒนาห้องสมุดให้เป็นห้องสมุดที่เออต่อการเรียนรู้อย่างกว้างขวางต่อเนื่อง
ั
ตลอดชีวิต โดยจัดรูปแบบการให้บริการให้เป็นห้องสมุดโฉมใหม่ที่มีชีวิตชีวา มีผู้คนในชุมชนเข้ามาใช้
ิ
บริการอย่างต่อเนื่อง ปรับระบบการให้บริการที่เน้นผู้ใช้บริการเป็นฐานของการพจารณาให้ยืดหยุ่น
ตามความต้องการของผู้ใช้บริการทั้งเวลา วิธีการ และกิจกรรม แนวทางในการพ ฒนา
ั
ห้องสมุดประชาชนนี้ ผู้จัดทำได้ศึกษาข้อมูลจากประสบการณ์ของ ผู้ดำเนินงานห้องสมุดและ
ผู้ทรงคุณวุฒิ ซึ่งสามารถใช้เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมได้ ขณะเดียวกันผู้ปฏิบัติงานสามารถ
ปรับเปลี่ยนวิธีการได้ตามความเหมาะสมและความพร้อมของห้องสมุด นี่คือแนวทางการพฒนา
ั
ห้องสมุดประชาชนให้เป็นศูนย์กลางการจัดกิจกรรมส่งเสริมการอานที่หลากหลายและต่อเนื่อง
่
ของชุมชน
แนวคิดพื้นฐาน
การจัดโครงสร้างพนฐานของห้องสมุดประชาชน เพอให้เป็นศูนย์กลางการจัดกิจกรรมส่งเสริม
ื่
ื้
หลากหลายและต่อเนื่องของชุมชน ต้องคำนึงถึงการปรับปรุงบรรยากาศทั้งภายในและภายนอกให้สะอาด
ร่มรื่น สะดวก น่าดู น่าทำงาน การบริการดี และมีการส่งเสริมการเรียนรู้ที่หลากหลายให้สอดคล้อง
ึ
กับวิถีชีวิตของชุมชนและท้องถิ่น เน้นให้ผู้เข้ามาใช้บริการได้รับความพงพอใจ ซึ่งการเนินงานดังกล่าวจะ
ประสบความสำเร็จได้นั้น ห้องสมุดประชาชนควรที่จะได้รับการปรับปรุงด้านต่างๆโดยมีการแนวทาง
การดำเนินงาน ดังนี้
ด้านอาคารสถานที่
บริเวณภายใน : ต้องปรับปรุงด้วยการทาสีภายในและภายนอก โดยใช้สีที่สะดุดตา สดชื่น
และจัดบรรยากาศภายในที่มองดูแล้วสะอาดตา สะดวกสบาย โดยจัดให้มี มุมกิจกรรมต่างๆ เช่น
ิ
ิ
มุมกิจกรรมหลัก - มุมเด็กและครอบครัว - มุมคอมพวเตอร์ที่ให้บริการอนเทอร์เน็ตความเร็วสูง-
มุมข้อมูลทางเศรษฐกิจ- มุมภาษาและวัฒนธรรม- มุมกิจกรรมอนๆ - มุมอาชีพ- มุมภาษา- มุมศิลปะ-
ื่
มุมกีฬา ดนตรี- มุมสบาย- มุมเสวนา- มุมศาสนา- มุมเกม- มุมกลุ่มเป้าหมาย
ตามนโยบายและจุดเน้นสำนักงาน กศน. ประจำปี 2563 ให้ความสำคัญกับรูปแบบ
ของห้องสมุด ในยุคใหม่ที่อทยานการเรียนรู้ และให้งบประมาณห้องสมุดอย่างต่อเนื่องในการจัดหาสื่อ
ุ
ใหม่ๆ มาให้บริการประชาชน เพอสร้างความเข้มแข็งทางความรู้และความคิดของประชาชนให้ยืนหยัด
ื่
ั
อยู่ได้ด้วยตนเอง หวังว่ารูปแบบของห้องสมุดต้นแบบนี้จะเป็นแบบอย่างของการพฒนาแหล่งเรียนรู้ให้
ประชาชน มีนโยบายในการส่งเสริมการเรียนรู้ และให้งบประมาณห้องสมุดอย่างต่อเนื่องในการจัดหา
ื่
สื่อใหม่ๆ มาให้บริการประชาชน เพอสร้างความเข้มแข็งทางความรู้และความคิดของประชาชน ให้
ยืนหยัดอยู่ได้ด้วยตนเอง
๓
นักจิตวิทยาอธิบายพฒนาการทางสติปัญญาของเยาวชนว่าขึ้นอยู่กับประสบการณ์ที่
ั
เรียนรู้สะสม การเรียนรู้เป็นกระบวนการที่เก็บเกี่ยวจากประสบการณ์รอบตนเอง และใช้ประสบการณ์
ที่เกบรวบรวมไว้เป็นเครื่องมือโดยความรู้เป็นกระบวนการมิใช่
็
วัตถุประสงค์
ั
1. พฒนาแหล่งเรียนรู้ในชุมชนโดยการประสานความร่วมมือกับแหล่งเรียนรู้ และจัด
กิจกรรมการเรียนรู้ที่เป็นประโยชน์ต่อการประกอบอาชีพ สืบทอดวัฒนธรรม และประเพณี รวมทั้ง
ทรัพยากร และสิ่งแวดล้อม
2. พัฒนาห้องสมุดประชาชนมีชีวิตและให้มีการพัฒนารูปแบบอย่างหลากหลาย
๔
บทที่ 2
เอกสารที่เกี่ยวช้อง
จากพระราชบัญญัติส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยทำให้ กศน.
ั
มีบทบาทสำคัญ 2 ประการ คือ การจัดการศึกษานอกระบบ (Non - Formal Education) และการ
จัดการศึกษา
ตามอธยาศัย (Informal Education) ซึ่งทั้ง 2 คำ จรวยพร ธรณินทร์ (2551 :32) ได้ให้
ั
ความหมายดังนี้ คือ การศึกษานอกระบบ (Non - Formal Education) ไว้ว่าหมายถึง การศึกษา
ที่จัดขึ้นนอกระบบปกติ ที่จัดให้กับประชาชนทุกเพศ ทุกวัย เพอให้ผู้เรียนมีความรู้พนฐาน มีทักษะ
ื่
ื้
ื้
ื่
การประกอบอาชีพ และความรู้ด้านอนๆ เพอเป็นฐานในการดำรงชีวิตอย่างมีคุณธรรมบนพนฐาน
ื่
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยง หลักสูตรมีความเหมาะสมสอดคล้องกับสภาพปัญหาและความต้องการ
ี
ของผู้เรียน มีความยืดหยุ่นในการกำหนดจุดมุ่งหมาย รูปแบบ วิธีการจัด ระยะเวลาเรียน เนื้อหาการ
วัดผลและประเมินผลทุกภาคส่วนของสังคมมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาให้กับประชาชน
โดยสื่อเทคโนโลยีเพอการศึกษา และแหล่งเรียนรู้ทุกประเภทเพอให้ประชาชนสามารถเรียนรู้ได้ตลอด
ื่
ื่
ชีวิต เช่น การสอนผู้ใหญ่ที่ไม่รู้หนังสือให้อานออก เขียนได้ และเข้าใจหน้าที่พลเมือง เป็นต้น สำหรับ
่
คำว่าการจัดการศึกษาตามอธยาศัย (Informal Education) หมายถึง การจัดการศึกษาที่ให้ผู้เรียน
ั
สามารถเรียนรู้ตามวิถีชีวิตที่เกิดขึ้นได้ทุกเวลา ทุกสถานที่ และทุกช่วงวัยของชีวิต โดยเรียนรู้
ด้วยตนเองตามความสนใจ ศักยภาพ ความพร้อม โอกาส ประสบการณ์การทำงาน สภาพแวดล้อม
และแหล่งเรียนรู้ต่างๆ เพอเพมพนความรู้ เจตคติ ทักษะความบันเทิง และการพฒนาคุณภาพชีวิต
ิ่
ู
ื่
ั
ื่
เช่น การเรียนรู้จากครอบครัว เพอนบ้าน การทำงาน การเล่น ตลาดสด ร้านค้า ห้องสมุด ตลอดจน
เรียนรู้จากสื่อมวลชนต่างๆ เป็นต้น การจัดกิจกรรมในแหล่งการเรียนรู้ประเภทต่างๆ เช่น ห้องสมุด
ประชาชน พพธภัณฑ์การเรียนรู้ด้วยระบบคอมพวเตอร์ออนไลน์ การเรียนรู้จากภูมิปัญญาการจัดกลุ่ม
ิ
ิ
ิ
่
เสวนา การอภิปราย กิจกรรมทางศาสนาและวัฒนธรรม กิจกรรมส่งเสริมการอาน การเผยแพร่
ข่าวสารข้อมูล และความรู้ต่างๆ กลุ่มดนตรี กลุ่มสิ่งแวดล้อม พัฒนาชุมชน แหล่งทองเที่ยว วัฒนธรรม
ื่
ื้
ั
พนบ้าน การฟงวิทยุการดูโทรทัศน์ อนๆอกมากมาย ยกตัวอย่างเช่น เด็กเรียนรู้เกี่ยวกับภาษา และ
ี
คำศัพท์ต่างๆ จากโทรทัศน์ จากพอแม่ เป็นต้น ความเปลี่ยนแปลงในครั้งนั้น ทำให้สถานศึกษาในสังกด
ั
่
สำนักงาน กศน. หันมา ให้ความสำคัญในการจัดการศึกษาตามอธยาศัย และรณรงค์ให้ดำเนินงาน
ั
ิ่
โดยเน้นกระบวนการการจัดการศึกษาตามอธยาศัยเพมมากขึ้น ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2552 กศน.
ั
นราธิวาส จึงมีจุดเน้นเกี่ยวกับการจัดการศึกษาตามอัธยาศัย 2 ประการ ดังนี้
3. พฒนาแหล่งเรียนรู้ในชุมชนโดยการประสานความร่วมมือกับแหล่งเรียนรู้ และจัด
ั
กิจกรรมการเรียนรู้ที่เป็นประโยชน์ต่อการประกอบอาชีพ สืบทอดวัฒนธรรม และประเพณี รวมทั้ง
ทรัพยากร และสิ่งแวดล้อม
4. พัฒนาห้องสมุดประชาชนมีชีวิตและให้มีการพัฒนารูปแบบอย่างหลากหลาย
๕
ดร.สมบัติ สุวรรณพิทักษ์ ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านเผยแพร่ทางการศึกษา สำนักบริหารงาน
ั
การศึกษานอกโรงเรียน ได้ให้แนวคิดในการพฒนาห้องสมุดประชาชนการศึกษานอกโรงเรียน
ให้เป็นห้องสมุดที่มีชีวิตว่า “การที่จะให้ห้องสมุดประชาชนเป็นห้องสมุดที่มีชีวิต สิ่งสำคัญที่สุด น่าจะ
ั
อยู่ที่ความมุ่งมั่นของผู้บริการ และปฏิบัติงานที่ต้องการพฒนาห้องสมุดประชาชนจากสภาพที่แห้งแล้ง
จากสภาพทรุดโทรม จากสภาพ ที่จัดกิจกรรมแบบเดิมๆ ให้มาเป็นห้องสมุดมีชีวิตชีวาเป็นห้องสมุด
ิ
ที่ผู้ใช้ต้องการมาใช้บริการจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องเกดจากแรงบันดาลใจ เกิดจากความรัก และความสนุก
ที่จะทำให้เกิดขึ้น โดยจะต้องคิดและลงมือ ทำให้เกิดขึ้นในทันทีในรูปแบบของตนเอง พยายามแสวงหา
แนวทางและความร่วมมือจากเครือข่ายและชุมชน โดยมีการจัดกิจกรรม ที่หลากหลายต่อเนื่องไม่หยุด
ื่
นิ่ง มีความเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เพอนำไปสู่เป้าหมายสำคัญ คือ ให้ผู้ใช้บริการ
ได้แสวงหาความรู้ข้อมูล ข่าวสาร ตลอดจนศึกษาและเรียนรู้ใน สิ่งที่เป็นประโยชน์ด้วยความสะดวก
รวดเร็ว มีความสุข และมีความประทับใจตลอดไป” สำนักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน. 2549 :
44 ) ในยุคปัจจุบันเป็นยุคข่าวสารข้อมูลที่ทั่วโลกสามารถที่จะรับรู้ข่าวสารได้ภายในเวลาอนรวดเร็ว
ั
ั
จึงมีผลต่อการพัฒนาประเทศให้เจริญทัดเทียมกับ อารยประเทศทั้งหลาย ดังนั้นในการพฒนาประเทศ
ให้มีความเจริญก้าวหน้าจึงมีความจำเป็นที่จะต้องพฒนาคนในประเทศให้เป็นคนรักการอาน รักการ
ั
่
ั
เรียนรู้ และพฒนาสังคมไทยให้เป็นสังคมที่มีความรู้เป็นฐาน ซึ่งในโลกปัจจุบันการแสวงหาความรู้
นั้นหาได้ไม่ยาก เนื่องจากความรู้มีมากมาย หลากหลาย และมีเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าเป็นเครื่องมือ
ในการแสวงหาความรู้จากแหล่งความรู้ต่างๆ ได้อย่างไม่จำกัด ทำให้ประชาชนสามารถ
ใช้ประโยชน์ในการเรียนรู้ได้ตลอดชีวิต ซึ่งหนังสือและสื่อในห้องสมุดของ กศน.ส่วนใหญ่ เก่าไม่ทันสมัย
ธรรมรัช กิจฉลอง. 2548 : 12 ห้องสมุดทำให้สังคมมีชีวิตมาทุกยุคทุกสมัย เพราะห้องสมุด
เป็นแหล่งเรียนรู้ของคนในสังคม ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสารสนเทศไม่ได้ทำให้ห้องสมุดขาดชีวิต
ั
แต่ทำให้ชีวิตมีความสะดวกสบาย มีทางเลือก และทางออกมากขึ้น สำหรับคำในภาษาองกฤษเรา
่
สามารถเลือกที่จะอาน ( Read ) หรือไม่มีชีวิต ( Dead ) โดยเพยงเปลี่ยนตัว R กับตัว D ความหมาย
ี
ก็จะเปลี่ยนแปลงทันที คำว่า ห้องสมุดมีชีวิต ไม่มีในพจนานุกรมศัพท์บรรณารักษศาสตร์
ุ
และสารสนเทศศาสตร์ เนื่องจากคำนี้เป็นคำอปมาอปไมย ให้ห้องสมุดสอดคล้องกับวิถีชีวิตของคน
ุ
ตามยุคสมัย ( lifestyle ) ซึ่งเสมือนการเปรียบเทียบว่าโลกนี้คือ ห้องสมุด เราอยู่ในโลกที่มีการเรียนรู้
ื่
ตลอดเวลา แล้วสิ่งต่างๆ ก็มีการบันทึกไว้ให้เราได้เรียนรู้ เพอให้ม่ต้องทำซ้ำ จากความผิดพลาดหรือ
ี
ข้อค้นพบนั้นอก การเรียนรู้ของคนในแต่ละยุคสมัย จำเป็นต้องต่อยอดความรู้เพื่อให้โลกนี้มีการพัฒนา
ที่เรียกว่าเจริญขึ้น การสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ เป็นการสนับสนุนการเรียนรู้ของคนในชุมชนให้ได้รับ
ประโยชน์จากแหล่งเรียนรู้เพื่อพัฒนาชีวิต การพัฒนาการของสถานศึกษาและพัฒนาการทางภูมิปัญญา
ของคนในสังคม จึงมีกล่าวในต่างประเทศว่า ถ้าอยากรู้ว่าสถานศึกษาเป็นอย่างไรให้ดูจากห้องสมุด
ถ้าอยากรู้ว่าการเรียนรู้ของคนในสังคมเป็นอย่างไรให้ดูแหล่งเรียนรู้ของชุมชนนั้น ห้องสมุด
จึงมีความสำคัญยิ่งต่อบรรยากาศการเรียนรู้ของคนในสังคมและการพฒนา ทุกประเทศจึงมีหอสมุด
ั
แห่งชาติทุกจังหวัด จึงมีห้องสมุดประชาชนประจำจังหวัด และห้องสมุดประจำอำเภอ ทุกมหาวิทยาลัย
จึงมีห้องสมุดมหาวิทยาลัยทุกโรงเรียน จึงมีห้องสมุดเฉพาะ เมื่อห้องสมุดเกี่ยวข้องกับการเรียนรู้
ของคนงสมุดจึงควรเป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีการเคลื่อนไหวให้สอดคล้องกบความต้องการของผู้ใช้ห้องสมุด
ั
ละวัยในแต่ละยุคสมัยจึงมีคำว่า ห้องสมุดมีชีวิต เกิดขึ้นในความนึกคิดของคน เพราะต้องการเห็น
๖
การใช้งานสอดคล้องกับสภาพสังคมและวิถีชีวิตของคนในปัจจุบัน เมื่อความต้องการได้รับ
การตอบสนองทุกฝ่ายย่อมมีความสุข และมีความพึงพอใจต่อการใช้ห้องสมุดนั้นๆ
พรรณทิพย์ ศิริวรรณบุศย์. 2547 : 46 ทฤษฏีของมาสโลว์อธิบายว่า เมื่อความต้องการ
ื้
ขั้นพนฐานของมนุษย์ได้รับการตอบสนอง มนุษย์ก็จะสามารถพฒนาพฤติกรรมไปสู่ขั้นต่อๆ ไปได้โดย
ั
ื้
ความต้องการขั้นพนฐาน 5 ระดับ ได้แก่ ความต้องการทางร่างกาย ความมั่นคงปลอดภัยความ
ื้
ต้องการความรัก ความภูมิใจในตนเอง และความรู้สึกมีคุณค่าเป็นที่ยอมรับ เมื่อความต้องการพนฐาน
นี้ได้รับการตอบสนองแล้วบุคคลจะสามารถเรียนรู้สิ่งต่างๆ รอบตัว เราได้ และสามารถชื่นชมความงาม
และสุนทรียภาพได้ ดังนั้นเราจึงเห็นประชาชนในประเทศที่ความต้องการขั้นพนฐานได้รับ
ื้
การตอบสนองการใช้เวลาว่างในการอานหนังสือทั้งที่ห้องสมุดและซื้อหนังสือไปอานที่บ้าน มีความชื่น
่
่
ิ
ิ
ั
ชมคุณค่าทางศิลปะ และคุณค่าของพพธภัณฑ์มีการลงทุน และการพฒนาสนับสนุนแหล่งเรียนรู้
ั
ของสังคมอย่างต่อเนื่อง เพราะพนฐานการพฒนาความเจริญของชาติ คือ ความรู้และคุณภาพชีวิต
ื้
ของประชาชน ซึ่งเป็นทั้งผู้นำในสังคมและเป็นพลเมืองดีของสังคม ห้องสมุดเป็นแหล่งการเรียนรู้
ตามอธยาศัยตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน ทุกประเทศจึงให้ความสำคัญกับการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง
ั
ของประชาชน โดยให้ความสำคัญกับการพฒนาแหล่งความรู้ในห้องสมุดแต่ละประเภท เช่น หอสมุด
ั
แห่งชาติ ห้องสมุดประชาชน และห้องสมุดในสถาบันการศึกษาทุกแห่ง ผู้ที่ประสบ ความสำเร็จในชีวิต
หลายคนใช้ห้องสมุดและเรียนรู้ในห้องเรียนควบคู่กันไป การเรียนรู้จากแหล่งความรู้ ด้วยตนเอง
ั
เป็นกระบวนการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่กล่าวถึงกันมากในเวลาต่อมา การพฒนาห้องสมุดจึงสะท้อน
การพฒนาทางภูมิปัญญาของคนในแต่ละยุคสมัย เริ่มจากการสะท้อนสังคมนักปราชญ์ สังคมของคนรัก
ั
่
การอานและการเรียนรู้ สังคมของคนฉลาด สังคมของคน มีจินตนาการ และมีความสามารถ ในการ
สร้างสรรค์นวัตกรรม
1. ความหมายของห้องสมุดมีชีวิต
ห้องสมุดมีชีวิต หรือห้องสมุดมีชีวิตชีวา (Living Library) ด้วยห้องสมุดเป็นสถานที่การมีชีวิต
จึงเป็นการดำเนินการเชิงอุปมา ซึ่งมีผู้ได้ให้ความหมายไว้หลายความหมาย ได้แก ่
ความหมายที่แพร่หลายในช่วงประมาณ พ.ศ. 2542 ห้องสมุดมีชีวิต หมายถึง ห้องสมุด
ที่มีการรวบรวมสารสนเทศออนไลน์ไว้ให้บริการผ่านอินเทอร์เน็ตตลอด24 ชั่วโมง ที่ทำให้ผู้ใช้ห้องสมุด
ส ะ ด ว ก ส บ าย ใน ก าร สื บ ค้ น ส าร ส น เท ศ ได้ จ าก ทุ ก ที่ (anywhere) แ ล ะ ทุ ก เว ล า
(Any Time) นอกจากนี้ยังทำให้ผู้ใช้ได้รับข้อมูลที่ทันสมัยเพราะเป็นการสืบค้นแบบออนลไน์
ความหมายที่แพร่หลายในช่วงประมาณ พ.ศ. 2543 ความหมายของห้องสมุดมีชีวิต
ได้ครอบคลุมในแง่เป็นการเรียนรู้มาสัมพนธ์กับชุมชน เทคโนโลยี และชีวิตประจำวัน เป็นแนวคิดที่
ั
ได้รับมาจากโครงการ LivingLibrary ในซานฟรานซิสโกที่ได้รับรางวัล Smithsonian
Computerworld Award และความหมายของห้องสมุดมีชีวิตที่แพร่หลายใน พ.ศ. 2544 นั้น
ครอบคลุมถึงความเป็นห้องสมุดที่มีหนังสือที่ทันสมัยหลายรูปแบบและมีการจัดระบบเทคโนโลยี
สารสนเทศรองรับเพื่อการศึกษาค้นคว้า เพื่อจูงใจให้ผู้ใช้ได้รับประโยชน์จากห้องสมุดอย่างเต็มที่
นอกจากนี้ยังมีความหมายของห้องสมุดมีชีวิตที่ให้ไว้ในโครงการวิจัยห้องสมุดมีชีวิต ดังนี้
ุ
ปัญญา สุขแสน, 2546 การบริการวัสดุห้องสมุดที่หลากหลายรูปแบบ ใหม่ทันสมัย มีคณค่า
ต่อผู้ใช้บริการ รวมทั้งการจัดองค์การให้อำนวยประโยชน์ให้แก่ผุ้ใช้บริการให้มากที่สุด
๗
์
เช่น การรจัดพิพิธภัณฑในพื้นที่ใกล้เคียง หรืออาคารเดียวกับห้องสมุด ให้ผู้ใช้ห้องสมุดพึงพอใจกลับมา
ึ
ใช้บริการประจำ ที่สำคัญคือให้ผู้ใช้ห้องสมุดนำสารสนเทศมาประยุกต์ใช้ในด้านการศกษา เศรษฐกิจ
การเมือง วัฒนธรรม หรือด้านอื่นๆ โดยมีจุดหมายสูงสุด คือต้องการให้สังคมเป็นสังคมที่ใช้ความรู้เป็น
ั
พื้นฐาน (Knowledge-based society) ในการประยุกต์พฒนาระบบต่างๆ
ฝ่ายวิจัยและพัฒนาบริษัททัศนีย์ แอสไซซิเอท ซิสเต็มส์ จำกัด 2547 เห็นว่า ห้องสมุดมีชีวิต
เป็นห้องสมุดที่สามารถดำเนินงานและให้บริการกับสมาชิกได้ตลอด 24 ชั่วโมง เสมือนห้องสมุดที่ยังไม่
ตาย ในที่นี้หมายถึงการให้บริการกับสมาชิกได้ตลอดเวลา เช่น ระบบสามารถโต็ตอบกับสมาชิกได้
สมาชิกสามารถยืม-คืนทรัพยากรได้ และสมาชิกสามารถสืบค้นและเรียกใช้ได้ถึงแม้ว่าไม่มเจ้าหน้าที่อยู่
ี
หรือมีเจ้าหน้าที่ไม่เพียงพอกับปริมาณของสมาชิกที่เข้ามาใช้บริการก็ยังสามารถให้บริการดังกล่าว
ข้างต้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ิ
ห้องสมุดมีชีวิต คือ ห้องสมุดที่ยังคงมีหนังสือ วารสาร หนังสือพมพ์ แต่ต้องทำให้ ตัวหนังสือ
ื้
มีชีวิต เป็นเสียง เป็นภาพ ผสมผสานกันให้ลงตัว รวมทั้งอาคารสถานที่ที่ดูสดใส บรรยากาศที่เออต่อ
ความมีชีวิต เป็นชีวิตในความมีชีวิต คือ ผู้รับบริการมีความพึงพอใจที่จะใช้บริการ ได้รับประโยชน์
จากบริการต่างๆ ของห้องสมุด ได้ทั้งอาหารสมองและอาหารใจ เข้าทำนองชีวิตให้ชีวิต ทั้งผู้รับบริการ
และผู้ให้บริการต่างสมาคมกันด้วยความเบิกบานแจ่มใสช่วยกันคิดช่วยกันพัฒนาเป็นชีวิตที่สมบูรณ์
ของ “Knowledge-based society”
ปิรันย่า “ระเบียงบรรณ” เห็นว่าห้องสมุดมีชีวิตเป็นแหล่งเรียนรู้ที่ส่งเสริมสนับสนุนให้สมาชิก
่
ในสังคมได้ศึกษาค้นคว้า ใฝ่หาความรู้ด้วยตนเองอย่างเพลิดเพลินมีความสุข ให้บริการแกทุกคน
โดยสมอภาคและเท่าเทียม เพื่อให้มีความเจริญงฮกงามทางสติปัญญาโดยทั่วกัน
โครงการวิจัยห้องสมุดมีชีวิต สำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี ให้นิยาม
ของห้องสมุดมีชีวิต ว่าหมายถึง ห้องสมุดที่เป็นแหล่งเรียนรู้ที่ดำเนินงานบนระบบฐานข้อมูลออนไลน์
ที่สามารถให้บริากรสารสนเทศในหลายสาขา ผู้ใช้บริการสามารถเข้าถึงสารสนเทศได้ตามความ
ต้องการได้ทันที ตลอดเวลาและทุกสถานที่
2 งานบริการของห้องสมุด
การศึกษาได้นำเสนอรายละเอียดเกี่ยวกับงานบริการของห้องสมุดดังนี้
ุ
2.1 ความหมายของห้องสมด
2.2 วัตถุประสงค์ของห้องสมุด
2.3 ประเภทของห้องสมุด
ี่
2.4 องค์ประกอบททำให้งานบริการประสบความสำเร็จ
้
2.5 ประโยชน์ของหองสมุด
้
2.1 ความหมายของหองสมุด
ห้องสมุด คือแหล่งรวบรวมทรัพยากรสารสนเทศทุกประเภท ทั้งที่เป็นวัสดุตีพิมพ์ วัสดุไม่
ั
ตีพิมพ์ และสื่ออิเล็กทรอนิกส์ มีการคัดเลือกและจัดหาเข้ามาอย่างทันสมัย สอดคล้องกบความต้องการ
และความสนใจของผู้ใช้ มีบรรณารักษ์เป็นผู้ดำเนินงานและจัดบริการต่างๆอย่างเป็นระบบ
๘
ความสำคัญของห้องสมุด
การศึกษาในปัจจุบัน มุ่งให้ผู้เรียนมีโอกาสค้นคว้าหาความรู้จากแหล่งเรียนรู้อื่นๆ มาประกอบ
ความรู้ที่ได้รับจากการเรียนในชั้น ผู้เรียนจะต้องหาความรู้เพิ่มเติมโดยการเข้าใช้ห้องสมุด เพื่อค้นคว้า
หาความรู้เพิ่มขึ้น
้
ความสำคัญของหองสมุดอาจประมวลได้ ดังนี้
1. ห้องสมุดเป็นที่รวมของทรัพยากรสารสนเทศต่างๆที่ผู้ใช้สามารถค้นคว้าหาความรู้ทุก
สาขาวิชา ที่มีการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษานั้น
2. ห้องสมุดเป็นที่ที่ทุกคนจะเลือกอ่านหนังสือ และค้นคว้าหาความรู้ต่างๆได้โดยอิสระ ตาม
ความสนใจของแต่ละบุคคล
3. ห้องสมุดช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดพอใจที่จะอ่านหนังสือต่างๆโดยไม่รู้จักจบสิ้น เป็นการช่วย
ปลูกฝังนิสัยรักการอ่าน
4. ช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดมีความรู้ทันสมัยอยู่เสมอ
5. ช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดมีนิสัยรักการค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเอง
6. ช่วยให้รู้จักใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์
7. ห้องสมุดจะช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดรับรู้ในสมบัติสาธารณะ รู้จักใช้และระวังรักษาอย่าง
ถูกต้อง
2.2 วัตถุประสงค์ของห้องสมุด
ห้องสมุดทั่วไปมีวัตถุประสงค์ 5 ประการ ดังนี้
ึ
1. เพื่อการศกษา ห้องสมุดทุกแห่งจะรวบรวมทรัพยากรสารสนเทศที่ให้ความรู้ เพื่อ
บริการแก่ผู้ใช้ในการแสวงหาความรู้ ค้นคว้าด้วยตนเองได้ตามต้องการ
2. เพื่อความรู้ข่าวสาร ห้องสมุดจัดหาทรัพยากรสารสนเทศใหม่ๆ ที่ทันสมัย เพอให้
ื่
ผู้ใช้ติดตามข่าวความเคลื่อนไหวและเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทั่วโลก ทำให้ผู้ใช้มีความรู้ใหม่ๆและทันสมัย
เสมอ
3. เพอการค้นคว้าวิจัย เป็นแหล่งสะสมทรัพยากรสารสนเทศประเภทต่างๆ ที่ใช้เป็น
ื่
ื่
ข้อมูลในการศึกษาค้นคว้าวิจัยซึ่งเป็นการแสวงหาองค์ความรู้ใหม่ เพอความเจริญก้าวหน้าในสาขาวิชา
ต่างๆ
4. เพื่อความจรรโลงใจ ทรัพยากรสารสนเทศบางประเภททำให้ผู้ใช้มีความซาบซึ้ง
ประทับใจที่ได้รับจากการอ่านช่วยให้เกิดแรงบันดาลใจในทางสร้างสรรค์แต่สิ่งที่ดีงามและเป็น
ประโยชน์ต่อสังคม
5. เพื่อการพกผ่อนหย่อนใจหรือนันทนาการ ห้องสมุดจะมีทรัพยากรสารสนเทศที่ให้ความ
ั
สนุก บันเทิงใจไว้บริการ เช่น นิตยสาร นวนิยาย เรื่องสั้น ฯลฯ นอกจากนี้ยังเป็นแหล่ง
พักผ่อนหย่อนใจด้วยการจัดกิจกรรมต่าง ๆ ที่ช่วยให้ได้รับความเพลิดเพลิน
๙
2.3 ประเภทของห้องสมุด
การแบ่งประเภทของห้องสมุด ตามลักษณะและวัตถุประสงค์ที่ให้บริการ จำแนกได้เป็น
5 ประเภท ดังนี้
1. ห้องสมุดโรงเรียน เป็นห้องสมุดที่ตั้งขึ้นในโรงเรียนทั้งในระดับประถมศึกษา และ
ื่
มัธยมศึกษา เพอส่งเสริมการเรียนการสอนตามหลักสูตรให้มีประสิทธิภาพ ตลอดจนเพอสนองความ
ื่
ต้องการของนักเรียน ครู ผู้ปกครองและชุมชน นอกจากนี้ยังช่วยสร้างเสริมนิสัยรักการอาน และ
่
การศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองให้แก่นักเรียน เพื่อเป็นรากฐานในการใช้ห้องสมุดอื่นๆต่อไป
2. ห้องสมุดมหาวิทยาลัย เป็นห้องสมุดของสถาบันอดมศึกษา ให้บริการทางวิชาการแก่นิสิต
ุ
นักศึกษา และอาจารย์ เพอใช้ประกอบการเรียนการสอนและการค้นคว้าวิจัย ทรัพยากรสารสนเทศ
ื่
ทุกประเภทที่รวบรวมไว้ในห้องสมุดมหาวิทยาลัย มีความทันสมัยและสอดคล้องกับหลักสูตรการสอน
การวิจัยและกิจกรรมต่างๆ ของแต่ละสถาบัน
3. ห้องสมุดเฉพาะ เป็นห้องสมุดของหน่วยงานราชการ บริษัท สมาคม ตลอดจนองค์การ
ระหว่างประเทศต่างๆเป็นแหล่งเก็บรวบรวมทรัพยากรสารสนเทศที่มีเนื้อหาเฉพาะสาขาวิชาใดวิชา
ื่
หนึ่ง และสาขาวิชาอนๆที่เกี่ยวข้อง เพอให้บริการแก่ผู้ใช้ซึ่งเป็นบุคลากรที่สังกัดหน่วยงานนั้น เป็น
ื่
แหล่งค้นคว้าข้อมูลเพื่อนำไปใช้ปฏิบัติงานให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
4. ห้องสมุดประชาชน เป็นห้องสมุดที่ให้บริการทรัพยากรสารสนเทศแก่ประชาชนในท้องถิ่น
โดยไม่จำกัดวัย ระดับความรู้ เชื้อชาติและศาสนา เพอให้สอดคล้องกับความต้องการของชุมชน
ื่
แต่ละแห่ง เป็นการส่งเสริมการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองตลอดชีวิตของประชาชนในชุมชน
์
ิ
5. หอสมุดแห่งชาติ เป็นแหล่งรวบรวมและเก็บรักษาสิ่งพมพ ที่พมพขึ้นภายในประเทศไว้
ิ
์
อย่างสมบูรณ์ และอนุรักษ์ให้คงทนถาวร เพอให้บริการศึกษาค้นคว้าแก่ประชาชนทั่วไป หอสมุด
ื่
แห่งชาติจะต้องได้รับสิ่งพิมพ์ทุกเล่ม ที่พิมพ์ขึ้นภายในประเทศตามพระราชบัญญัติการพิมพ ์
2.4 องค์ประกอบที่ทำให้งานบริการประสบความสำเร็จ
บริการของห้องสมุดและศูนย์สารนิเทศจะประสบความสำเร็จตามที่มุ่งหวังได้ นอกจากต้องมี
ความพร้อมในองค์ประกอบต่าง ๆ รวมทั้งข้อพิจารณาอื่น ๆ ในการจัดบริการตามทกล่าวมาแล้ว ยังมี
ี่
ปัจจัยอื่น ๆ ที่มีส่วนให้บริการประสบความสำเร็จ ได้แก ่
1. ผู้บริหารสนับสนุน ถ้าผู้บริหารเห็นความสำคัญของห้องสมุดก็ย่อมส่งผลให้การ ดำเนินงาน
ของห้องสมุดเป็นไปอย่างราบรื่นและสำเร็จตามวัตถุประสงค์ หากผู้บริหารไม่เห็นความสำคัญ
บรรณารักษ์จะต้องใช้เทคนิควิธีการ หาทางชี้แจงให้ผู้บริหารได้รับทราบข้อมูลต่าง ๆ รวมทั้งการพัฒนา
สร้างสรรค์งานบริการให้เป็นที่พึงพอใจของผู้ใช้ซึ่งจะส่งผลให้เห็นความสำคัญและจะได้รับการ
สนับสนุนในที่สุด
ุ่
2. มีบุคลากรเพียงพอ มีคุณภาพ สามารถปฏิบัติงานห้องสมุดได้เต็มเวลาและทมเทให้ การ
ทำงานเต็มกำลังความสามารถ บุคลากรต้องมีความรู้ความชำนาญที่เหมาะสมกับตำแหน่งงานและต้อง
พัฒนาตนเองให้ก้าวทันโลกอยู่เสมอ เช่น ด้วยการศึกษาเพมเติม รับการอบรม ศึกษาดูงานห้องสมุดอื่น
ิ่
และมีการสร้างขวัญและกำลังใจในการปฏิบัติงาน
3. มีงบประมาณเพียงพอ
๑๐
ุ
้
2.5 ประโยชน์ของหองสมด
ห้องสมุดเป็นแหล่งรวบรวมทรัพยากรสารสนเทศที่หลากหลายและมีประโยชน์ ดังนี้
1. ก่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด
่
2. กระตุ้นให้รักการอานและการศึกษาค้นคว้า
ึ
3. ก่อให้เกิดการศกษาอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง
4. เป็นสื่อกลางในกระบวนการเรียนการสอน
5. ตอบสนองความต้องการในการแสวงหาความรู้เฉพาะบุคคล
2.3 ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการอ่าน
ี
การศึกษาได้นำเสนอรายละเอยดเกี่ยวกับปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการอ่าน ดังนี้
่
2.3.1 พฤติกรรมการอานของนิสิต มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพร่''
่
2.3.2 พฤติกรรมการอานของนักเรียนชั้นประถมศึกษาของโรงเรียนดาราวิทยาลัย จังหวัด
เชียงใหม่
่
2.3.3 พฤติกรรมการอานของนิสิต มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพร่''
พัฒน์นรี อัฐวงศ์ และคณะ (2556) อธิบายว่า การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงสำรวจ
ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้
1. ผู้ตอบแบบสอบถาม เป็นเป็นเพศชายมากกว่าเพศหญิง ชั้นปีที่ศึกษา ชั้นปีที่1 มาก
ที่สุด รองลงมาได้แก่ นิสตปีที่ 3 ปีที่ 2 และปีที่ 4 สาขาวิชาที่ศึกษา เป็นนิสิตสาขาวิชารัฐศาสตร์ มาก
ที่สุด รองลงมาคือ สาขาวิชาพระพทธศาสนา สาขาวิชาสังคมศึกษา และสาขาวิชาการสอน
ุ
ี่
ั
ภาษาองกฤษ อายุของนิสิต ได้แก่ อายุ 20-30 ปี มากทสุด รองลงมา อายุ 31-40 ปี อายุ 41 ปีขึ้น
ไป และต่ำกว่า 20 ปี ตามลำดับ ระยะเวลาในการอาน พบว่า 1-2 ชั่วโมงขึ้นไป รองลงมา 30 นาที
่
และมากกว่า 2 ชั่วโมงขึ้นไปตามลำดับ ระยะเวลาในการอานต่อสัปดาห์ พบว่า 3 ครั้ง/สัปดาห์
่
รองลงมา 1 ครั้ง/สัปดาห์ มากกว่า 5 ครั้ง/สัปดาห์ 2 ครั้ง/สัปดาห์ 4 ครั้ง/สัปดาห์ และ 5 ครั้ง/
สัปดาห์
2. ความเห็นของนิสิตเกี่ยวกับปัจจัยที่เป็นสาเหตุของพฤติกรรมการอานโดยรวมอยู่ในระดับ
่
มาก ด้านประเภทหนังสือ พบว่า นิสิตอานหนังสือ หนังสือพมพ และหนังสือความรู้ทั่วไป อานอยู่ในระดับ
่
่
์
ิ
ั
่
ปานกลาง และหนังสือภาษาต่างประเทศ เช่น บาลี สันสกฤต ภาษาองกฤษ มีการอานอยู่ในระดับ
น้อย ด้านจุดมุ่งหมายในการอาน ส่วนใหญ่อยู่ในระดับมาก คือ มีการค้นคว้าหาความรู้ สารประโยชน์จาก
่
ื่
่
การอาน และเพอความบันเทิง เพลิดเพลิน ผ่อนคลาย ด้านความรู้และภาษา อยู่ในระดับมาก คือ การนำ
ความรู้ที่ได้จากการอ่านไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตจริง ด้านทักษะการอาน อยู่ในระดับมาก คือ มีการ
่
่
ื่
เรียนรู้โดยการขีดเส้นใต้เพอให้เกิดความจำ และพัฒนาทักษะการอานของตนเอง
3. ความเห็นของนิสิตเกี่ยวกับปัจจัยที่สนับสนุนพฤติกรรมการอานโดยรวมอยู่ในระดับ
่
่
มาก ด้านสิ่งแวดล้อมส่งผลต่อพฤติกรรมการอานอยู่ในระดับมาก คือ สถานที่อานมีอากาศเย็นสบาย
่
่
และเหมาะสม และสภาพแวดล้อมในครอบครัว สนับสนุนในการอาน ด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
่
ส่งผลต่อพฤติกรรมการอานอยู่ในระดับมาก คือ การอ่านทำให้ผลการเรียนดี และมีความกระตือรือร้น
ในการศึกษาหาความรู้ และด้านแรงจูงใจส่งผลต่อพฤติกรรมการอาน อยู่ในระดับมาก คือ มีความ
่
๑๑
่
ต้องการความรู้จากเรื่องที่อาน มีความต้องการในการติดตามข่าวสารบ้านเมืองให้เป็นปัจจุบัน และมี
รางวัล คำชมเป็นสิ่งล่อใจ
4. นิสิตที่มีอายุแตกต่างกันมีความคิดเห็นเกี่ยวกับปัจจัยที่เป็นสาเหตุของพฤติกรรมการ
อ่านโดยรวมและรายด้านแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
่
5. นิสิตที่มีอายุแตกต่างกันมีความคิดเห็นเกี่ยวกับปัจจัยสนับสนุนพฤติกรรมการอานรวม
โดยรวมและรายด้านแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
6. นิสิตที่มีระยะเวลาในการอ่านแตกต่างกันมีความคิดเห็นเกี่ยวกับปัจจัยที่เป็นสาเหตุของ
พฤติกรรมการอ่านรวมและรายด้านแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
่
7. นิสิตที่มีระยะเวลาในการอานแตกต่างกันมีความคิดเห็นเกี่ยวกับปัจจัยสนับสนุน
พฤติกรรมการอ่านรวมโดยรวมและรายด้านแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
2.3.2 พฤติกรรมการอานของนักเรียนชั้นประถมศึกษาของโรงเรียนดาราวิทยาลัย จังหวัด
่
เชียงใหม่
สุชาติ ชุมดวง. (2553). พฤติกรรมการอานของนักเรียนชั้นประถมศึกษา โรงเรียนดารา
่
วิทยาลัย จังหวัดเชียงใหม่ (Reading Behavior of Primary Level Students of Dara Academy,
Chiang Mai Province). การค้นคว้าแบบอสระ (ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (สาขาวิชาสารสนเทศ
ิ
ศึกษา)) บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 69 หน้า. กราฟ, ตาราง. (เอกสารฉบับเต็ม)
12/2554/17
ศึกษาพฤติกรรมการอานของนักเรียนชั้นประถมศึกษา โรงเรียนดาราวิทยาลัย จังหวัด
่
เชียงใหม่ เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสอบถาม มีวัตถุประสงค์เพอศึกษาพฤติกรรม
ื่
่
การอานของนักเรียนระดับประถมศึกษาปีที่ 4-6 โรงเรียนดาราวิทยาลัย จังหวัดเชียงใหม่ จากกลุ่ม
ตัวอย่าง จำนวน 333 คน สถิติที่ใช้ คือ การแจกแจงความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าเบี่ยงเบน
มาตรฐาน
่
ื่
ผลการศึกษาพบว่า วัตถุประสงค์ในการอานของนักเรียน คือ เพอความสนุกสนาน และเพอ
ื่
่
พฒนาความสามารถในการอาน ตามลำดับ สารสนเทศที่ชอบอาน คือ อานจากอนเทอร์เน็ต หนังสือ
่
ั
ิ
่
่
เรียน และการ์ตูน ตามลำดับ โดยมีความถี่ในการอานโดยเฉลี่ย 2-3 วัน ต่อครั้ง สำหรับประเภทและ
่
เนื้อหาที่สนใจอานนอกเหนือจากตำรา พบว่า นิยมอาน นิทาน สารคดี และนิยาย ตามลำดับ โดยกลุ่ม
่
นิทานจะชอบอานนิทานที่มีรูปภาพประกอบ กลุ่มสารคดีจะชอบอานสารคดีเกี่ยวกับสัตว์ และกลุ่ม
่
่
นิยายชอบอานนิยายผจญภัย สำหรับสถานที่ที่ชอบอาน คือ บ้าน ห้องสมุด และร้านเช่าหนังสือ
่
่
ตามลำดับ
ี่
ปัจจัยที่มีผลต่อการอ่าน พบว่า ปัจจัยที่สำคัญมากทสุด คือ ครอบครัว นอกจากนั้นยังพบว่า
นักเรียนมีนิสัยรักการอ่านอยู่ในระดับปานกลาง และนักเรียนมีความคิดเห็นว่าตนเองมีความสามารถใน
การอ่านระดับปานกลาง
สำหรับกิจกรรมส่งเสริมการอานของโรงเรียนและห้องสมุด พบว่า กิจกรรมที่นักเรียนชอบ
่
มาก คือ กิจกรรมแนะนำหนังสือที่น่าสนใจ การจำหน่ายหนังสือราคาถูก และการฉายวีดิทัศน์เกี่ยวกับ
การส่งเสริมการอ่าน
๑๒
บทที่ 3
วิธีการดำเนินงาน
ั
ศูนย์การศึกษานกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี จึงจัดให้
ั
มีการพฒนารูปแบบห้องสมุดประชาชนอำเภอมีชีวิต ขึ้น ซึ่งถือว่าเป็น “Best Practice” ทางด้านการ
ั
จัดการศึกษาตามอธยาศัยของ สถานศึกษา ในปีงบประมาณ 2563 การดำเนินงาน ครั้งนี้
ภายใต้โครงการการพฒนาห้องสมุดประชาชนมีชีวิต กิจกรรมแบ่งออกเป็นโครงการย่อย
ั
จำนวน 2 โครงการ คือ โครงการการสังเคราะห์รูปแบบห้องสมุดประชาชนมีชีวิต : ทิศทาง
การดำเนินงานห้องสมุดประชาชนมีชีวิต และ โครงการการสังเคราะห์รูปแบบห้องสมุดประชาชน
มีชีวิต : รูปแบบห้องสมุดประชาชนมีชีวิตศูนย์การศึกษานกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุ
ั
ไหงปาดี เป็นลักษณะเชิงปฏิบัติการ ทำให้ ศูนย์การศึกษานกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอสุ
ไหงปาดี มีรูปแบบห้องสมุดประชาชนมีชีวิต โดยใช้การบริหารจัดการที่เรียกว่าห้องสมุดมีชีวิต
(The Lives Library’) คำว่า ห้องสมุดมีชีวิต เกิดจากการระดมความคิด (Brain Storming)
ของผู้บริหาร บรรณารักษ์ ครูและบุคลากรทางการศึกษาของศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษา
ตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี จำนวน 22 ชีวิต ซึ่งได้ร่วมกน คิด วิเคราะห์ และสังเคราะห์รูปแบบ
ั
ั
ห้องสมุดประชาชนมีชีวิตที่เป็นเอกลักษณ์ ของศูนย์การศึกษานกระบบและการศึกษาตามอธยาศัย
ั
ุ
อำเภอสุไหงปาดี ดังนั้น รูปแบบ ห้องสมดมีชีวต จึงเป็นการบูรณาการ (Integrate) ร่วมกนระหว่าง
ั
ิ
หลักทฤษฎีเกี่ยวกับห้องสมุดมีชีวิต(Living Library) ของผู้บริหาร บรรณารักษ์ ครูและบุคลากร
ั
ทางการศึกษาของศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี
และประสบการณ์การบริหารของผู้บริหาร การศึกษาดูงานและการปฏิบัติงานของบรรณารักษ์ห้องสมุด
ประชาชนอำเภอสุไหงปาดี ทั้ง 22 ชีวิต โดยนำหลักทฤษฎีเกี่ยวกับห้องสมุดประชาชนมีชีวิตมาบูรณา
การ ดังนี้ คือ (อมรา ปฐภิญโญบูรณ์, 2550)
กิตติรัตน์ ณ ระนอง (2547) อดีตกรรมการ และผู้จัดการตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย
ได้ให้แนวคิดว่าการดำเนินการให้ห้องสมุดมีชีวิตได้นั้นห้องสมุดควรมีลักษณะ 5 ประการ ดังนี้
1) สามารถรองรับทุกความต้องการเรียนรู้อย่างมีสไตล์ของทุกวัย
2) ตกแต่งแนวสมัยใหม่ เน้นความโปร่ง โล่ง สบาย
3) เพียบพร้อมด้วยอุปกรณ์ สืบค้นข้อมูล สารสนเทศ อินเทอร์เน็ตไร้สาย
4) มีมุมนันทนาการ จอฉายภาพ มุมเสวนา การติดตามข่าวสาร มุมดูหนัง
ฟังเพลง เกมลับสมอง
5) มีมุมกาแฟ และร้านหนังสือให้เพลิดเพลินกับหนังสือเล่มโปรด
๑๓
ฉวีลักษณ์ บุณยะกาญจน (2547) อดีตผู้อำนวยการสำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัย
มหาสารคาม กล่าวว่า การที่ห้องสมุดจะมีชีวิตได้นั้นต้องมีองค์ประกอบ 9 ข้อดังนี้
1) พัฒนาการอ่าน
2) บริการทันสมัย
3) ทันความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี
4) สารสนเทศดี มีชีวิตชีวา
5) เป็นที่มาของศูนย์การเรียนรู้
6) มุ่งสู่ชุมชนทุกหมู่เหล่า
7) ทุกคนเข้าถึงกิจกรรม
8) นำบริการน่าประทับใจและต่อเนื่องสู่ชุมชน
9) เพื่อมุ่งหวังก้าวสู่สากล อย่างสง่างาม
แม้นมาส ชวลิต (2544) อดีตนายกสมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทยในพระ
ราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพพระรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี ในหนังสือปฏิรูปห้องสมุด ได้กล่าวว่า
ห้องสมุดมีชีวิตต้องมีลักษณะของบรรยากาศและกิจกรรม ดังนี้ ด้านบรรยากาศควรมีความสะอาด
สงบ สะดวก สบาย สวยงาม สอดคล้องกับหลักวิชา น่าสนใจ สิ้นภัย สรรพสื่อ ด้านกิจกรรมควรมี
ุ
การดำเนินการสำรวจ สะสาง สร้างเสริม สะสมทรัพยากรสารสนเทศ ใส่ใจ สอบถาม ส่วนร่วมจากทก
คน สนุก สั่งสอน สั่งการ
ิ
สมบัติ สุวรรณพทักษ์ (2548) อดีตผู้อำนวยการสำนักบริหารงานการศึกษานอก
โรงเรียนได้ให้แนวคิดเกี่ยวกับห้องสมุดมีชีวิต 6 ข้อ ดังนี้
1) มีบริการและกิจกรรมที่หลากหลาย
2) มีบริการข่าวสารข้อมูลที่ทันสมัย รวดเร็ว ด้วยเทคโนโลยี ไอซีที
ื้
3) ควรจัดบรรยากาศและสภาพแวดล้อมให้เออต่อการศึกษาค้นคว้า และ
เอื้อต่อการจัดกิจกรรมของชุมชน สังคม
4) มีการบริหารจัดการที่มีคุณภาพและประสิทธิภาพ
5) ทำงานด้วยใจ
6) ร่วมมือและประสานกับเครือข่าย
สิริกร มณีรินทร์ (2547) อดีตประธานกรรมการสำนักงานอุทยานการเรียนรู้ กล่าว
ว่าห้องสมุดมีชีวิตต้องมีลักษณะ 6 ลักษณะ ดังนี้
1) ผู้ใช้บริการ คือ คนทันสมัย
2) มีสาระ กิจกรรมโดนใจ
3) บรรยากาศอบอุ่นเหมือนบ้าน ผ่อนคลายจากกฎเกณฑ์บางประการ
4) เสนอกระบวนการเรียนรู้ผ่านการลงมือปฏิบัติ ทำให้เหมือนมิได้ถูกสอน
5) เชื่อมโยงองค์ความรู้ผ่านตัวหนังสือ ผ่านภาพเคลื่อนไหว ดนตรี ศิลปะ
และกิจกรรม
่
6) ไร้พรมแดนระหว่างห้องสมุดกับศูนย์วัฒนธรรม ระหว่างการอาน กับการ
ฟังและดูละคร
๑๔
อมรา ปฐภิญโญบูรณ์ (2550) ได้ถ่ายทอดประสบการณ์จากบรรณารักษ์ห้องสมุด
ประชาชน กศน. ว่าการจะทำให้ห้องสมุดมีชีวิตนั้น จำเป็นต้องจัดให้ห้องสมุดมีลักษณะ 6 ประการ ดังนี้
1) มีการเคลื่อนไหวอยู่ตลอดเวลา
2) จัดสภาพ ร่มรื่น สวยงาม สะอาดเสมอ ตั้งในทำเลดี
3) มีชีวิตของผู้ให้บริการและผู้รับบริการที่พบกัน
4) เหมือนห้างสรรพสินค้าความรู้ มีสิ่งที่ทันสมัย หนังสือใหม่ๆ โล่ง โปร่ง
สบาย มีทุกสิ่งทุกอย่าง
5) ที่ที่ทำให้ทำงานแล้ว มีความสุข “ทำงานด้วยใจ”
6) กล้าคิด กล้าทำ ร่วมมือทำงาน
ั
การจัดรายงานการดำเนินการโครงการพฒนาห้องสมุดประชาชนมีชีวิต ประจำปี
ั
งบประมาณ 2563 ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี ครั้งนี้
มีวัตถุประสงค์ 3 ข้อ คือ
1) เพื่อศึกษาการดำเนินงานห้องสมุดประชาชนมีชีวิต
2);เพื่อวิเคราะห์รูปแบบห้องสมุดประชาชนมีชีวิต
3);เพื่อนำข้อเสนะแนะมาพัฒนาห้องสมุดประชาชนมีชีวิตต่อไป
ั
โดยให้น้ำหนักวตถุประสงค์ข้อที่ 2,3 มากที่สุด และผลที่คาดว่าจะได้รับจากการ
ั
ดำเนินงานครั้งนี้ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี จะมีรูปแบบ
ห้องสมุดประชาชนมีชีวิตที่เป็นมาตรฐานเป็นห้องสมุดมีชีวิตตามวิถีของ กศน. และสามารถนำไปใช้
เป็นแนวทางในการพัฒนา กศน.ตำบล ๕ ดี ฟรีเมี่ยม ในสังกัดต่อไป
สำหรับคำว่า ห้องสมดมชีวต (Living Library) ปรากฏขึ้นในเมืองไทยโดย อดีต
ิ
ี
ุ
นายกรัฐมนตรี พ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร จากการสัมมนาทางวิชาการเรื่อง “มิติใหม่ของการปฏิรูป
ั
อดมศึกษาไทย : หัวใจแห่งการพฒนาชาติ” จัดโดยประธานสภาคณาจารย์มหาวิทยาลัยทั่วประเทศ
ุ
ิ
(ปอมท.) ร่วมกับมหาวิทยาลัยนเรศวร เมื่อวันที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2544 ที่จังหวัดพษณุโลก และ
ท่านได้กล่าวถึงเรื่องห้องสมุดมีชีวิต อกครั้งในการปาฐกถาเรื่อง “ โรงเรียนในฝัน 1 โรงเรียน 1
ี
อำเภอ” จัดโดยกระทรวงศึกษาธิการ เมื่อวันศุกร์ ที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2546 ที่ศูนย์ประชุมแห่งชาติ
ั
สิริกิติ์ และผู้ที่เกี่ยวข้องได้รับสนองนโยบายดังกล่าวจึงได้มีการตั้งคณะกรรมการพฒนาห้องสมุดใน
ทัศนะใหม่ตามแนวนโยบายนายกรัฐมนตรีในสมัยนั้นโดยมีรัฐมนตรีว่าการทบวงมหาวิทยาลัยในสมัย
นั้นเป็นประธานกรรมการ ปลัดทบวงมหาวิทยาลัยเป็นรองประธานคณะกรรมการ มีนักวิชาการด้าน
บรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์ คือ ศาสตราจารย์ดร.ฉวีลักษณ์ บุณยะกาญจน และรอง
ี
ศาสตราจารย์ ดร.ยุพน เตชะมณี เป็นกรรมการร่วมกับผู้รับผิดชอบและผู้ทรงคุณวุฒิอก 7 ท่าน ใน
ิ
ั
ครั้งนั้นรองศาสตราจารย์ ดร.ยุพน เตชะมณี ได้จัดทำโครงการพฒนาห้องสมุดตามพระราชบัญญัติ
ิ
การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 ต่อคณะกรรมการดังกล่าวเพอเป็นแนวทางในการดำเนินงานแก่
ื่
บุคลากรห้องสมุดโดยเฉพาะในห้องสมุดประชาชน
๑๕
ุ
ี
ั
ิ
ห้องสมดมชีวต มีความหมายตรงกับภาษาองกฤษว่า Living Library หรือ
Immortal Library ซึ่งมีผู้ให้ความหมาย ไว้ดังนี้
ิ
จิม กริฟฟน(JimยGriffin) (2008) ได้กล่าวว่าห้องสมุดมีชีวิต หมายถึง ห้องสมุด
ที่ผู้ใช้บริการสามารถศึกษาค้นคว้าได้ทุกแห่งเหมือนกับหนังสือ
ชลลดา พงศ์พฒนโยธิน และคณะ (2547 : 8) ได้ให้ความหมายของคำว่า ห้องสมุดมี
ั
ชีวิต หมายถึง ห้องสมุดที่มีการพัฒนาก้าวหน้า หรือเติบโตต่อไปอย่างไม่หยุดยั้ง ผสมผสานกับความสด
ชื่น แจ่มใสมีชีวิตชีวา เพราะตราบใดที่สิ่งนั้นยังมีชีวิต สิ่งนั้นย่อมจะยังไม่ตาย
ปัทมา จรัสรุ่งเรือง (2547 : 2) กล่าวว่าห้องสมุดมีชีวิต หมายถึง การบริการวัสดุของ
ห้องสมุดที่มีความหลากหลายรูปแบบใหม่ ทันสมัย มีคุณค่าต่อผู้ใช้บริการรวมทั้งการจัดสถานที่
ให้เอื้ออำนวยประโยชน์ให้กับผู้ใช้บริการมากที่สุด
แรงแกนาธาน (Ranganathan) (2007) กูรูด้านบรรณารักษศาสตร์ ได้ให้ความหมาย
ของ คำว่าห้องสมุดมีชีวิต (Living Library) หมายถึง ห้องสมุดที่มีความหลากหลาย
ิ
ไปด้วยทรัพยากรห้องสมุด ทั้งสื่อออนไลน์ สื่อสิ่งพมพ ฐานข้อมูลอเล็กทรอนิกส์ สื่อเทคโนโลยีต่างๆ
ิ
์
ิ่
ที่สามารถเพมทักษะในด้านต่างๆไม่ว่าจะเป็นทักษะด้านความคิด (Concepts) ทักษะด้านเทคโนโลยี
(Technology) ได้อย่างดี และตรงตามความต้องการของผู้ใช้บริการ
ื้
สำนักงานเขตพนที่การศึกษาพะเยา เขต 1 (2549) ได้กล่าวว่า ห้องสมุดมีชีวิต
(Living Library) หมายถึง ห้องสมุดที่มีการบริหารจัดการทรัพยากรสารสนเทศให้ทันสมัยครบถ้วน
่
สอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้บริการเพอสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ และสร้างนิสัยรักการอาน
ื่
ยิ่งขึ้นสำหรับทุกเพศทุกวัยด้วยบรรยากาศที่มีชีวิตชีวา มีการใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการเรียนรู้
่
สามารถเข้าถึงสารสนเทศได้อย่างรวดเร็ว มีบริการและกิจกรรมส่งเสริมการอาน และเรียนรู้
อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต
จากแนวคิดทฤษฎีที่ได้ศึกษาค้นคว้าเพมเติมดังกล่าวผสมผสานกับผลการระดมความคิด
ิ่
สู่การปฏิบัติภายใต้การบริหารโดย นางหทัยกาญจน์ วัฒนสิทธิ์ ผู้อำนวยการ กศน.
อำเภอสุไหงปาดี ร่วมกับ บรรณารักษ์ ครูและบุคลากรทาการศึกษาของศูนย์การศึกษานอกระบบ
ั
ั
และการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี จึงได้จัดทำโครงการพฒนาห้องสมุดมีชีวิต ประจำปี
งบประมาณ 2563 และได้ระดมสมองนำแนวคิดสู่การปฏิบัติตามโครงการพฒนาห้องสมุดมีชีวิต
ั
ในโครงการพฒนาห้องสมุดมีชีวิต ประจำปีงบประมาณ 2563 และร่วมกันประชุมวางแผนการ
ั
ดำเนินการพฒนาห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี ให้เป็นห้องสมุดมีชีวิต มีหนังสือและสื่อทันสมัย
ั
มีคอมพวเตอร์ ที่เป็นแหล่งความรู้ ให้แก่ประชาชน และจัดกิจกรรมเสริม ความรู้ให้แก่ชาวบ้าน เพอ
ิ
ื่
นำรูปแบบการดำเนินงานมาพัฒนาห้องสมุด กศน.ตั้งแต่ระดับจังหวัด อำเภอ และตำบล เป็นห้องสมุด
่
ื่
มีชีวิต ภายใน 1 ปีเพอสร้างบรรยากาศให้เออต่อการเรียนรู้ส่งเสริมการอานให้แก่ นักเรียน นักศึกษา
ื้
กศน.และประชาชนผู้รับบริการและมุ่งส่งเสริมให้ประชาชนคนไทยทุกช่วงวัยมีการแสวงหาความรู้
ตลอดชีวิต ตามแนวคิดข้างต้นบนพนฐานความยากลำบากและการขาดแคลนงบประมาณ มีการ
ื้
สังเคราะห์รูปแบบห้องสมุดประชาชนมีชีวิต: การประชุมครั้งที่ 1 ทิศทางการดำเนินงานห้องสมุด
ประชาชนมีชีวิต ซึ่งได้ดำเนินการระหว่างวันที่ 25 – 26 ตุลาคม พ.ศ. 2563
๑๖
ผลที่ได้จากการระดมสมองและศึกษาแนวคิด นโยบายของรัฐมนตีช่วยว่าการ
ั
กระทรวงศึกษาธิการ ดร.กนกวรรณ วิลาวรรณ ได้มอบข้อสั่งการพฒนา กศน.ตำบลต้นแบบ
ั
5 ดีฟรีเมี่ยม จากการดำเนินการในครั้งนั้น ทำให้ห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี เกิดนวตกรรม
ใหม่ (Innovation) ที่เรียกว่า “ห้องสมุดมีชีวิต” (‘The Lives Library’; G7) ซึ่งประกอบด้วย
กิจกรรมที่ 1 : จัดตกแต่งอาคารสถานที่ดี (Good Decorate)
กิจกรรมที่ 2 : มีคนช่วยดำเนินการ (Good Corporate)
กิจกรรมที่ 3 : ระบบบริหารและบริการดีมาก (Good Management & Good
Services)
กิจกรรมที่ 4 : หลากหลายด้วยสื่อและกิจกรรม (Good Multimedia & Good
Activities)
กิจกรรมที่ 5 : นำด้วยเทคโนโลยี (Good Technology)
กิจกรรมที่ 6 : มีประชาสัมพันธ์แพร่หลาย (Good Promotion)
กิจกรรมที่ 7 : มีพลังงาน (Good Energy)
คำที่ใช้ในการอธิบายทั้ง 7 กิจกรรม นางหทัยกาญจน์ วัฒนสิทธิ์ ผู้อำนวยการ
ศูนย์การศึกษานกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี ได้สรุปองค์ความรู้ (Knowledge)
ั
ที่ได้รวมระดมสมองจากพลังความคิดของ ผู้บริหาร บรรณารักษ์ ครูและบุคลากรทาการศึกษาของศูนย์
การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี และสรุปคำจำกัดความ รวมทั้ง
ั
รูปแบบการดำเนินงานห้องสมุดประชาชนมีชีวิต สำหรับห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี ให้สั้น
กระชับ ได้ใจความ และน่าสนใจ สามารถอธิบาย ในแต่ละชีวิต ดังนี้
ชีวตที่ 1 : จัดตกแต่งอาคารสถานที่ดี (Good Decorate) หมายถึง การจัด
ิ
บรรยากาศ และสภาพแวดล้อมห้องสมุดให้เออต่อการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกให้มีความสะอาด
ื้
ปลอดภัย สงบ สะดวก สบาย สวยงามอยู่เสมอ
ิ
ชีวตที่ 2 : มคนช่วยดำเนินการ (Good Corporate) หมายถึง การได้รับความ
ี
ื
ร่วมมอจากเครือข่าย และชุมชนไม่ว่าจะเป็นประเภทบุคคล องค์กร สมาคม หรือมูลนิธิ ที่สามารถช่วย
ให้การดำเนินงานทุกเรื่อง ไม่ว่าจะเป็นช่วยด้าน ความคิด ช่วยในการบริหารจัดการ ช่วยในการ
สนับสนุนบุคลากร สนับสนุนงบประมาณ รวมทั้งสนับสนุน วัสดุ อุปกรณ์ ครุภัณฑ์ เป็นต้น
ิ
ชีวตที่ 3 : ระบบบริหาร และบริการดีมาก (Good Management & Good
Services) หมายถึง ห้องสมุดที่สามารถจัดการระบบการทำงานภายในได้ดีโดยเฉพาะสิ่งสำคัญที่สุด
คือ การบริหารคนให้เป็นคนที่มีคุณภาพทั้งร่างกาย จิตใจ และสติปัญญารวมทั้งสามารถ จัดการบริการ
ที่ดี ยิ้มแย้มแจ่มใส ให้บริการได้ทุกเวลา ทุกที่ และต้องมีความหลากหลายและครอบคลุม
ทุกกลุ่มเป้าหมายได้อย่างมีความยุติธรรม
ชีวตที่ 4 : หลากหลายด้วยสื่อ และกิจกรรม (Good Multimedia &Good
ิ
้
Activities)หมายถึง ห้องสมุดต้องมีข้อมูลข่าวสารที่ทันสมัย ต้องกาวทัน ICT มีการบริหารสารสนเทศที่
ดี รวมทั้งจัดกิจกรรมครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมาย เพอให้สามารถรองรับทุกความต้องการที่จะเรียนรู้
ื่
อย่างหลากหลาย ทุกกลุ่มเป้าหมาย
๑๗
ิ
ชีวตที่ 5 : นำด้วยเทคโนโลยี (Good Technology) หมายถึง ห้องสมุดต้องก้าว
่
ทันเทคโนโลยี รู้จักนำนวัตกรรม (Innovation) จากเทคโนโลยีมาจัดไว้ให้บริการแกผู้ใช้บริการ รวมทั้ง
การบริหารจัดการภายในห้องสมุด เพื่อให้การดำเนินงานเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
ี
ชีวตที่ 6 : มประชาสัมพันธ์แพร่หลาย (Good Promotion) หมายถึง ห้องสมุด
ิ
ั
ต้องมีการจัดการประชาสัมพนธ์ห้องสมุดอย่างแพร่หลาย และหลากหลายด้วยสื่อที่ใช้ในการ
ประชาสัมพันธ์เพื่อให้ห้องสมุดเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง
ิ
ี
ชีวตที่ 7 : มพลังงาน (Good Energy) หมายถึง พลังที่สามารถดึงดูดผู้ใช้บริการให้
กลับมาใช้บริการอย่างต่อเนื่อง และปรับเปลี่ยนแนวคิด (Paradigm Shift) ว่าห้องสมุดเป็นส่วนหนึ่ง
ของ การดำเนินชีวิตที่ต้องดูแลเอาใจใส่ในการเข้าไปใช้บริการ
ี
ิ
ดังนั้น ห้องสมดมชีวต (Living;Libraryวor;Immortal;Library) ของ ศูนย์
ุ
ั
ิ
ี
ุ
การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี คือ ห้องสมดมชีวต 7
กิจกรรม (‘The Seven Lives Library’)หมายถึง ห้องสมุดที่มีบรรยากาศ และสภาพแวดล้อม
ื้
ที่เออต่อการเรียนรู้ของผู้ใช้บริการ มีการจัดการระบบการทำงาน ระบบการให้บริการที่ดี สามารถ
ดึงดูดเครือข่าย ชุมชน และประชาชนทุกเพศ ทุกวัยให้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของห้องสมุดประชาชน
ผู้ใช้บริการ รักห้องสมุดประชาชน และให้ความร่วมมือกับห้องสมุดประชาชนทุกด้าน จัดบริการและ
กิจกรรมได้อย่างหลากหลาย ทันสมัย และน่าสนใจ มีการดำเนินงานด้วยการใช้ ICT อย่างเป็นระบบ
ั
มีการประชาสัมพนธ์งานห้องสมุดประชาชนอย่างต่อเนื่อง และเป็นห้องสมุดประชาชนที่ผู้ใช้บริการทุ
กกลุ่มเป้าหมาย อยากกลับมาใช้บริการทุกวนอย่างมชีวตชีวาตลอดชีวต ส่งผลให้นักเรียน นักศกษา
ั
ี
ึ
ิ
ิ
ครูและบุคลากรทางการศึกษา ตลอดถึงประชาชนมีนิสัยรักการอ่านมากขึ้น
รูปแบบ “ห้องสมุดชีวิต” (‘The Lives Library) ดังกล่าวจะถูกใช้เป็นมาตรฐาน
ในการดำเนินงานของศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี ซึ่งมีความ
คาดหวังว่าห้องสมุดประชาชนอำเภอทุกแห่งในจังหวัดนราธิวาสจะนำ Best Practice ชิ้นนี้ไปใช้
ในการดำเนินงานห้องสมุดประชาชนให้มีชีวิตชีวาได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพราะเป็น Best;Practice
ที่เกิดจากการมีส่วนร่วม (Participation) ของผู้บริหาร บรรณารักษ ครูและบุคลากรทาการศึกษา ทุก
์
ชีวิตของศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี และต้องการให้
ั
ี
ห้องสมดชีวต เป็นทางเลือกที่ดีที่สุดสำหรับบรรณารักษ์ และเป็นทางเลือกที่ดีสุดอกทางหนึ่ง
ุ
ิ
ั
สำหรับ กศน. ทั้งนี้เพอให้การดำเนินงานการจัดการศึกษาตามอธยาศัย (Informal Education)
ื่
เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ตรงตามความต้องการของประชาชน สอดคล้องกับพระราชบัญญัติ
การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และพระราชบัญญัติส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตาม
อัธยาศัย พ.ศ. 2551 สามารถใช้เป็นเครื่องมือหนึ่งที่ทำให้ประชาชนคนไทยเกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิต
(Long Life Education) ตลอดไป
๑๘
ั
การดำเนินกิจกรรมโครงการพฒนาห้องสมุดมีชีวิตสู่การปฏิบัติ ห้องสมุดประชาชนอำเภอ
5 ดีฟรีเมี่ยม โดยได้ออกแบบกิจกรรม เป็น 7 กิจกรรมหลัก ดังนี้
ชีวตที่ 1 : จัดตกแต่งอาคารสถานที่ดี (Good Decorate) หมายถึง การจัดบรรยากาศ
ิ
ื้
และสภาพแวดล้อมห้องสมุดให้เออต่อการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกให้มีความสะอาด ปลอดภัย
สงบ สะดวก สบาย สวยงามอยู่เสมอ
กิจกรรมที่ 1 ทาสีรั้วและอาคารภายในภายนอก เปลี่ยนสายไฟฟ้าภายในทั้งหมด
เปลี่ยนฝ่าเพดาษและปรับเปลี่ยนห้องน้ำใหเหมาะสมกับการใช้ให้ทันสมัย สะอาด ปลอดภัย โดยได้
ขอรับงบประมาณจากสำนักงาน ประจำปีงบประมาณ 2563 จำนวนเงิน 450,000 บาท
กิจกรรมที่ 2 จัดทำมุมกาแฟฟรี ที่ทันสมัยโดนใจผู้ที่ชอบกาแฟ มา”จิบกาแฟ
ื่
แลหนังสือ”และถ่ายภาพสวยงามในบริเวณห้องสมุดทั้งภายในและภายนอกอาคาร เพอผู้รบบริการ
เลือกตามความสนใจ มาใช้ห้องสมุดอย่างมีความสุข และมีความพึงพอใจ
กิจกรรมท 3 ปรับภูมิทัศน์ภายนอกให้ร่มรื่น มีสนามหญ้า จัดมุมที่อ่าน ที่พักผ่อน
ี่
ื่
สังสรรค์ โดยรอบห้องสมุด เพอให้มีบรรยากาศเออต่อการเรียนรู้ และใช้เป็นที่สนทนา พบกลุ่มสภา
ื้
กาแฟมุมนั่งพักผ่อน ปลูกต้นไม้ ดอกไม้ให้ดูสวยงาม และปลูกต้น ปลูกผักสวนครัวรั้วกินได้ ปลูกต้นไม้
ที่สำคัญมีความหมาย เพื่อจูงใจให้นักศึกษาและประชาชนเข้ามาใช้บริการ
กิจกรรมที่ 4 จัดบรรยากาศภายในห้องสมุดให้สอดคล้องกับการจัดกิจกรรมต่างๆ
โดยคำนึงถึง สะอาด ความสะดวกสบายอากาศถ่ายเท ไม่วุ่นวาย สวยงาม เรียบง่าย บริการดี แสง
สว่างเพียงพอ มีมุมเรียนรู้ที่หลากหลายสำหรับประชาชทุกช่วงวัย
ชีวตที่ 2 : มคนช่วยดำเนินการ (Good Corporate) หมายถึง การได้รับความร่วมมือ
ี
ิ
จากเครือข่าย และชุมชนไม่ว่าจะเป็นประเภทบุคคล องค์กร สมาคม หรือมูลนิธิ ที่สามารถช่วยให้การ
ดำเนินงานทุกเรื่อง ไม่ว่าจะเป็นช่วยด้าน ความคิด ช่วยในการบริหารจัดการ ช่วยในการสนับสนุน
บุคลากร สนับสนุนงบประมาณ รวมทั้งสนับสนุน วัสดุ อุปกรณ์ ครุภัณฑ์ เป็นต้น
กิจกรรมที่ 1 จัดให้มีตู้รับบริจาคหนังสือหมุนเวียนสื่อ
กิจกรรมที่ 2 จัดประชุมองค์กรนักศึกษา และบรรณารักษ์อาสาสมัคร
กิจกรรมที่ 3 จัดมุมหนังสือหน่วยงานราชการ เอกชน โดยความประสานร่วมมือ
หน่วยงานรัฐ และเอกชนเข้ามามส่วนร่วมในจัดมุมห้องสมุดส่งเสริมการอ่าน การพัฒนาห้องสมุด กศน.
ี
“นั่งที่ไหนอานที่นั้น”สู่ “นราเมองนักอาน”และได้รับการสนับสนุนจากเทศบาลตำบลปะลุรูในการ
่
ื
่
พัฒนา ปรับปรุงซ่อมแซมอาคารสถานที่ ตลอดถึงการจัดมุมเรียนเรียนรู้”โคกหนองนาโมเดล “
ชีวตที่ 3 : ระบบบริหาร และบริการดีมาก (Good Management & Good Services)
ิ
หมายถึง ห้องสมุดที่สามารถจัดการระบบการทำงานภายในได้ดีโดยเฉพาะสิ่งสำคัญที่สุด คือ การ
บริหารคนให้เป็นคนที่มีคุณภาพทั้งร่างกาย จิตใจ และสติปัญญารวมทั้งสามารถ จัดการบริการที่ดี
ยิ้มแย้มแจ่มใส ให้บริการได้ทุกเวลา ทุกที่ และต้องมีความหลากหลายและครอบคลุม
ทุกกลุ่มเป้าหมายได้อย่างมีความยุติธรรม ดังนี้
กิจกรรมที่ 1 พัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา บรรณารักษ์อยางต่อเนื่อง
กิจกรรมที่ 2 ประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้เติมเต็มศักยภาพ มอบหมายหน้าที่
รับผิดชอบแบบมีส่วนร่วม ช่วยกันคิด ทำ และแก้ปัญหาร่วมกัน
๑๙
ชีวิตที่ 4 : หลากหลายด้วยสื่อ และกิจกรรม (Good Multimedia &Good Activities)
้
หมายถึง ห้องสมุดต้องมีข้อมูลข่าวสารที่ทันสมัย ต้องกาวทัน ICT มีการบริหารสารสนเทศที่ดี รวมทั้ง
จัดกิจกรรมครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมาย เพอให้สามารถรองรับทุกความต้องการที่จะเรียนรู้อย่าง
ื่
หลากหลาย ทุกกลุ่มเป้าหมาย ดังนี้
กิจกรรมที่ ๑ จัดมุมดิจิทัลสารสนเทศ มีแท็บเลต เครื่องคอมพวเตอร์ให้สืบค้น
ิ
ข้อมูล
กิจกรรมที่ 2 จัดมุมเรียนรู้อาชีพ เพื่อส่งเสริมมีความรู้และอาชีพ
กิจกรรมที่ 3 จัดมีมุมเรียนรู้โคกหนองนาโมเดลและห้องเรียนศาสตร์พระราชา
กิจกรรมที่ 4 จัดมีสวนสมุนไพร ต้นไม้ความรู้ สวนสมุนไพรน่ารู้
กิจกรรมที่ 5 จัดกิจกรรมทั้งรายวัน รายเดือน และรายปี โดยกิจกรรมรายวัน เช่น
สอนคอมพิวเตอร์
กิจกรรมที่ 6 แหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญา ทรัพยากรธรรมชาติและแหล่งท่องเที่ยว
วัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น
กิจกรรมที่ 7 จัดสอนภาษาต่างประเทศในห้องสมุด เช่น ภาษาอังกฤษ และภาษา
มาลายูถิ่น โดย บรรณารักษ์และ ครู หัวหน้ากลุ่มงาน
ิ
ชีวตที่ 5 : นำด้วยเทคโนโลยี (Good Technology) หมายถึง ห้องสมุดต้องก้าวทัน
เทคโนโลยี รู้จักนำนวัตกรรม (Innovation) จากเทคโนโลยีมาจัดไว้ให้บริการแก่ผู้ใช้บริการ รวมทั้ง
การบริหารจัดการภายในห้องสมุด เพื่อให้การดำเนินงานเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
กิจกรรมที่ 1 จัดมุมบริการอินเทอร์เน็ต
กิจกรรมที่ 2 จัดตู้แสดงสินค้า 5 ดีฟรีเมี่ยมและนวัตกรรม หลักสูตร
กิจกรรมที่ 3 รวบรวมทำเนียบแหล่งความรู้เป็นศูนย์กลางขอมูลข่าวสารที่ทันสมัย
้
และสถานที่ท่องเที่ยวในแต่ละอำเภอหรือจังหวัด เพื่อจัดทัวร์การเรียนรู้โดยห้องสมุดร่วมกับการ
ท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย เดือนละครั้ง
ชีวิตที่ 6 : มีประชาสัมพันธ์แพร่หลาย (Good Promotion) หมายถึง ห้องสมุดต้องมี
การจัดการประชาสัมพันธ์ห้องสมุดอย่างแพร่หลาย และหลากหลายด้วยสื่อที่ใช้ในการประชาสัมพันธ์
เพื่อให้ห้องสมุดเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง
กิจกรรมที่ 1 จัดทำสารสร้างการรับรู้ทางสื่อออนไลน์ เผยแพร่ช่องทางต่างๆเช่น......
กิจกรรมที่ 2 จัดรายการวิทยุทักษิณสัมพันธ์ รายการ กศน.พบประชาชน ทุกวันพุธ
กิจกรรมที่ 3 เปิดเวปไซด์ เฟสบุ๊ค แฟนเพส กลุ่มไลน์สมาชิก ห้องสมุด
กิจกรรมที่ 4 จัดนิทรรศการ เป็นนิทรรศการหลากหลาย บางครั้งมีของจริง
มาแสดง หรือใช้วัสดุที่ทำจากท้องถิ่นให้เปลี่ยนแปลงให้สอดคล้อง ไม่เน้นที่บอร์ดบริเวณภายนอก
อาคาร จัดภูมิทัศน์ภายนอกให้สอดคล้องกับบริเวณ
๒๐
ี
ิ
ชีวตที่ 7 : มพลังงาน (Good Energy) หมายถึง พลังที่สามารถดึงดูดผู้ใช้บริการให้
กลับมาใช้บริการอย่างต่อเนื่อง และปรับเปลี่ยนแนวคิด (Paradigm Shift) ว่าห้องสมุดเป็นส่วนหนึ่ง
ของ การดำเนินชีวิตที่ต้องดูแลเอาใจใส่ในการเข้าไปใช้บริการ
กิจกรรมที่ 1 ห้องสมุดงาม ประชาชื่นใจ
กิจกรรมที่ 2 ห้องสมุด 5 ดีฟรีเมี่ยม
กิจกรรมที่ 3 จัดให้การมอบประกาศนียบัตรมาใช้บริการอย่างต่อเนื่อง เช่น
ยอดนักอ่าน ประจำปี 2563 สถิติผู้ยืมหนังสือสูงสุด ประจำปี 2563
จากผลการดำเนินงานกิจกรรมโครงการพฒนาห้องสมุดมีชีวิต ส่งผลให้มีนักศึกษา
ั
ทั้งในระบบและนอกระบบโรงเรียน เข้ามาใช้บริการห้องสมุดมากขึ้น ทุกวันพฤหัสบดีเป็นตลาดนัด
ของอำเภอสุไหงปาดี ซึ่งจัดบริเวณหน้าห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี จึงจูงใจให้เด็กและ
ประชาชนมาใช้บริการได้เป็นอย่างดี
3. พัฒนาห้องสมุดประชาชนให้เป็นศูนย์กลางข้อมูลข่าวสารที่ทันสมัยการพัฒนาห้องสมุด
ประชาชนให้เป็นศูนย์ข้อมูลข่าวสาร เป็นการปรับปรุงรูปแบบการจัดข้อมูลและสื่อที่มีอยู่แล้วให้เป็น
ิ่
ระบบ พร้อมทั้งการพฒนาระบบข้อมูลข่าวสารตลอด จนการจัดซื้อจัดหาสื่อเพมเติมให้มีคุณภาพ
ั
ิ่
เพมขึ้นจากเดิม ซึ่งทำให้การพฒนาห้องสมุดประชาชนมีศักยภาพยิ่งขึ้นจากเดิม งทำให้การพฒนา
ั
ั
คุณภาพห้องสมุดประชาชนมีศักยภาพในการบริการให้กับประชาชนที่มาใช้บริการในองสมุดให้ได้
รับข่าวสารข้อมูลและเกิดความรู้ได้อย่างรวดเร็ว ถูกต้อง และทันต่อเหตุการณ์ สามารถนำไปใช้
ในการพัฒนาอาชีพและชีวิตประจำวันของตนเอง
วิธีการจัดกิจกรรม มีหลายวิธีการ ได้แก่
1. รวบรวมข้อมูลพื้นฐานของชุมชนในด้านจำนวนประชากร กลุ่มเป้าหมาย ข้อมูล
ทางด้านเศรษฐกิจ อาชีพ ความสนใจในการเรียนรู้ของแต่ละบุคคล เพื่อจัดบริการสื่อ หนังสือ หรือ
โปรแกรมการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการศึกษาตามอัธยาศัย โดยห้องสมุดประชาชนให้แก่บุคคล
ตามความสนใจ ความพร้อม และศกยภาพ
ั
2. จัดทำข้อมูลสารสนเทศในระดับอำเภอ หรือจังหวัด เพื่อให้สามารถเชื่อมโยงกับแหล่ง
เรียนรู้อื่นๆ และของกระทรวงมหาดไทยโดยผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ต และเครือข่ายออนไลน์ของ
กระทรวงศึกษาธิการ
3. จัดทำเว็บไซด์ของห้องสมุดประชาชนในระดับจังหวัดและห้องสมุดประชาชน
“เฉลิมราชกุมารี” ให้แล้วเสร็จภายในปีงบประมาณ 2547 เพื่อให้สามารถเชื่อมโยง การบริการที่จะ
ต่อเชื่อมจากส่วนกลาง และเครือข่ายห้องสมุดต่างๆ ได้ทันท่วงทีอย่างมีประสิทธิภาพ
4. รวบรวมรายชื่อเว็บไซต์ต่างๆ ทั้งด้านการศึกษา อาชีพ ศิลปวัฒนธรรม ทั้งในประเทศ
และต่างประเทศ เพอการแสวงหาความรู้ของประชาชน
ื่
ิ
5. ฝึกการสืบค้นข้อมูลด้วยคอมพวเตอร์จากเว็บไซต์ของ google yahoo หรือ
ื่
sanook เพอการค้นคว้าและหาความรู้ต่างๆ ผ่านอนเทอร์เน็ต โดยบรรณารักษ์หรือเจ้าหน้าที่
ิ
ห้องสมุด อาจจัดกลุ่มสนใจประมาณ 3-5 คน ร่วมกันศึกษาค้นคว้าแบบเจาะลึกเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่
กลุ่มสนใจ เช่น เรื่องปัญหาเศรษฐกิจของชุมชน โรคระบาด อาชีพเฉพาะด้าน การป้องกันยาเสพติด
๒๑
และโรคติดต่อ ภาษาและวัฒนธรรม โดยมอบหมายให้ผู้ที่สนใจดังกล่าวใช้สื่อคอมพวเตอร์
ิ
ื่
และอนเทอร์เน็ต ในการแสวงหาความรู้จากเว็บไซต์ต่างๆ เพอการวิเคราะห์สังเคราะห์ สรุปเป็น
ิ
องค์ความรู้ และเผยแพร่องค์ความรู้ที่ค้นพบในรูปของรายงาน แผ่นพับ ในการแสวงหาความรู้ดังกล่าว
อาจผสมผสานกับการค้นคว้าหาความรู้จากสื่ออนๆ ในห้องสมุด เช่น หนังสือ วารสาร ซีดี-รอม วีซีดี
ื่
ดีวีดี และสื่ออื่นๆ ด้วยก็ได้
ื่
6. การฝึกฝนการใช้โปรแกรมต่างๆ ในการสร้างเว็บเพจของกลุ่มสนใจ เพอใช้ประโยชน์
ในการเผยแพร่ความรู้ แลกเปลี่ยนความคิดเห็นและประสบการณ์ผ่านอนเทอร์เน็ตในลักษณะเว็บ
ิ
บอร์ด หรือการสนทนาทางออนไลน์ และการเผยแพร่ผลงานอาชีพของท้องถิ่น อันจะนำไปสู่การทำ
ธุรกิจผ่านอินเทอร์เน็ตในลักษณะ e-commerce
7. การฝึกฝนและเรียนรู้ภาษาต่างประเทศ โดยใช้เนื้อหาสาระต่างๆจากเว็บไซต์ที่กลุ่ม
สนใจต้องการศึกษาค้นคว้าเรื่องใดเรื่องหนึ่ง บรรณารักษ์และเจ้าหน้าที่ห้องสมุดสามารถเชิญผู้รู้ หรือ
อาสาสมัครที่มีความรู้ด้านภาษาต่างประเทศมาช่วยเป็นวิทยากร ในการชี้แนะให้ความรู้องค์ความรู้
จากเว็บไซต์ต่างๆที่ประชาชนผู้สนใจสามารถเข้าไปเรียนรู้เนื้อหาสาระภาษาต่างประเทศเป็นภาษาไทย
8. การส่งเสริมการเรียนรู้ผ่านเว็บในลักษณะของe-learning โดยบรรณารักษ์และ
เจ้าหน้าที่ห้องสมุดกำหนดประเด็นปัญหา หรือประเด็นในการศึกษาหาความรู้ พร้อมทั้งชี้แนะเว็บไซต์
ื่
ต่างๆ ที่ประชาชนผู้สนใจสามารถเข้าไปเรียนรู้เนื้อหาสาระในรูปแบบe-learningเพอหาคำตอบ
ประเด็นปัญหา ทั้งเป็นรายบุคคลและเป็นรายกลุ่มย่อยๆ
9. จัดให้มีการแสดงผลงาน การนำเสนอผลงาน การศึกษาหาความรู้แบบเจาะลึก หรือการ
ั
พัฒนาองค์กรความรู้ผ่านสื่อคอมพิวเตอร์ และอินเทอร์เน็ต ทั้งภาคภาษไทยและภาษาองกฤษ โดยอาจ
จัดเป็นบอร์ดแสดงผลงาน จัดมุม หรือจัดโต๊ะแสดงผลงานดังกล่าวไว้ในห้องสมุด อาจจัดแสดงเป็นราย
สัปดาห์ รายเดือน และมีการมอบรางวัลให้กับผลงาน หรือรายงานดีเด่นด้วย
สื่อ/ งบประมาณ/ บุคลากร/ สถานที่
1. สื่อ ได้แก่ สื่อคอมพิวเตอร์ และอินเทอร์เน็ต ซีดีรอม วีซีดี และอื่นๆ
2. งบประมาณได้จากการสนับสนุนของทางสำนักงาน กศน.จังหวัด/ ศูนย์ กศน.อำเภอ และ
ทุนทางสังคมจากประชาชนและท้องถิ่น
3. บุคคล ได้แก่ บุคลากรห้องสมุด ผู้รู้-ผู้เชี่ยวชาญในท้องถิ่นทั้งภาครัฐและ
เอกชน อาสาสมัครจากชุมชน
4. สถานศึกษา ได้แก่ ห้องสมุดประชาชน ห้องคอมพิวเตอร์จากแหล่งเรียนรู้ที่เป็น เครือข่าย
การประเมินผล
1. ประเมินผลจากผู้มาใช้บริการ ( จำนวนผู้มาใช้บริการ )
2. ประเมินจากความพึงพอใจของประชาชนผู้มาใช้บริการ/ ชุมชน และท้องถิ่น
3. ประเมินผลงานการศึกษาค้นคว้า และการสร้างสรรค์ผลงานการจัดกิจกรรมจาก
๒๒
การบริการสื่อคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตเป็นเครื่องมือสำคัญในการแสวงหาความรู้
หลากหลายสาขาวิชาการฝึกฝนให้ประชาชนมีทักษะในการใช้คอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ต เพื่อ
ส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต จึงมีความจำเป็นที่บรรณารักษ์และเจ้าหน้าที่ห้องสมุดจะต้องจัดบริการ
ิ
ให้แก่ประชาชน การจัดกิจกรรมจากสื่อคอมพิวเตอร์และอนเทอร์เน็ต สามารถจัดบริการได้ทั้งในเชิง
ความรู้และความบันเทิง
แนวทางการพัฒนาข้อมูลและสื่อในห้องสมุด
์
1. นำสื่อสิ่งพิมพที่มีอยู่แล้วแปลงให้เป็นสื่อในรูปแบบต่างๆ เช่น หนังสือ วารสาร นำมาใช้
ในรูปแบบวีซีดี ดีวีดี และ
e-book ซึ่งสามารถนำมาไว้ในเว็บไซต์ได้ เป็นต้น
2. เปิดบริการอินเทอร์เน็ต โดยแสวงหาความร่วมมือจากชุมชน จัดให้มีคอมพิวเตอร์ไว้
บริการสืบค้นอย่างน้อย 3-5 ชุด และจัดวางระบบเพื่อขยายการบริการที่จะมีเพิ่มขึ้นในอนาคต
3. จัดทำโฮมเพจของห้องสมุด นำข้อมูลต่างๆ ที่จำเป็นต้องรู้ ควรรู้ และอยากรู้มาไว้ ใน
โฮมเพจ จัดทำห้องข่าว
ประชาสัมพันธ์สาระน่ารู้ที่ทันสมัย ทันเหตุการณ์ การเคลื่อนไหวที่เป็นปัจจุบัน
4. สมาชิกห้องสมุด สมัครเป็นสมาชิกเพอรองรับบริการอินเทอร์เน็ตฟรี และให้บริการส่ง
ื่
ข่าวสาร สาระน่ารู้ ให้กับสมาชิก โดยสมาชิกต้องสมัครอีเมล์ทุกคน
5. จัดทำทะเบียนผู้ใช้บริการอินเทอร์เน็ต และจัดให้มีเว็บมาสเตอร์ หรือสมาชิกให้แก่ผู้ใช้ที่
เข้ามาเยี่ยมชมเว็บของห้องสมุด
6. สื่อและอุปกรณ์ที่จำเป็นต้องใช้ในห้องสมุดประชาชน
- สื่อสิ่งพิมพ ์
- แผ่นพับ
- หนังสือ
- วารสาร
- หนังสือพิมพ ์
- สื่อวัสดุ ( อิเล็กทรอนิกส์ )
- เครื่องบันทึกเสียง
- ดีวีดี วีซีดี และเครื่องเล่น
- ซีดี-รอม
การได้มาซึ่งข้อมูล Data ในการจัดทำข้อมูลสารสนเทศ ซึ่งสามารถจัดหาได้หลายวิธี ดังนี้
1. จากหน่วยงานภาคราชการ เอกชน
2. สืบค้นด้วยระบบอินเทอร์เน็ต
3. จัดซื้อตามท้องตลาด
4. ประสานโดยใช้องค์กรเครือข่ายชาวบ้านหรือผู้รู้ในท้องถิ่น
5. องค์กรนักศึกษา
ข้อมูลต่างๆ ที่ได้จากการประสานงาน หรือจากการปฏิบัติก็ตามจะต้องมีการสังเคราะห์ ข้อมูลต่างๆ
อย่างเป็นระบบ เพอให้ได้ข้อมูลที่ถูกต้อง ทันสมัย และรวดเร็ว
ื่
๒๓
1. ตรวจความถูกต้องของข้อมูล
2. แยกประเภทและชนิดของข้อมูล
3. จัดลำดับความสำคัญของข้อมูล
การแยกประเภทและชนิดของข้อมูล
ข้อมูลที่ได้จากการสังเคราะห์ต่างๆบรรณารักษ์จะต้องแยกประเภทลำดับ
ความสำคัญ ในแต่ละเรื่องโดยเน้นหลักของการใช้บริการต่างๆ
1. ข้อมูลที่จำเป็นต้องรู้ ได้แก่ ข้อมูลพื้นฐานที่ประชาชนต้องรู้และต้องใช้ ในชีวิตประจำวัน
เช่น แหล่งอาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย ยารักษาโรค การประกอบอาชีพ
ึ
2. ข้อมูลที่ควรรู้ ได้แก่ ข้อมูลที่จำเป็นจะต้องรู้เกี่ยวข้องกับชีวิตที่พงปฏิบัติ และการอยู่
รวมกันในสังคม เช่น กฎหมาย ระเบียบการปฏิบัติ ประเพณี แหล่งท่องเที่ยว วัฒนธรรม
3. ข้อมูลที่อยากให้รู้ ได้แก่ ข้อมูลที่เป็นปัจจุบันทันด่วนที่มีผลกระทบต่อ
การเปลี่ยนแปลงชีวิตอย่างรวดเร็วของมนุษย์โลก เช่น สถานการณ์โลก หุ้น ภาวะเศรษฐกิจภาวะ
อุบัติภัยของโลก
ุ
การนำเสนอข้อมูลในห้องสมดประชาชน
1. เป็นเอกสารหรือแผ่นพิมพ ์
2. เป็นเอกสารหนังสือ
3. เป็นเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ซีดี-รอม e-book
ิ
4. เป็นข้อมูลในอนเทอร์เน็ตของเว็บไซต์ห้องสมุดในสังกัด
พัฒนาห้องสมุดประชาชนให้เป็นเครือข่ายการเรียนรู้ของชุมชน
ห้องสมุดประชาชนเป็นแหล่งเรียนรู้ประเภทหนึ่งตามมาตรา 25 นอกจากนี้ยังมีแหล่งการ
เรียนรู้ หรือหน่วยงานประเภทอื่นๆ อีกจำนวนมาก การให้บริการการเรียนรู้ในห้องสมุด ประชาชน
เพียงอย่างเดียวไม่ครอบคลุมกลุ่มเป้าหมาย ในขณะที่แหล่งการเรียนรู้อื่นๆ ก็มีวัตถุประสงค์ให้บริการ
การเรียนรู้เช่นเดียวกัน โดยอาจจะมีเนื้อหาและเป้าหมายที่แตกต่างกัน การขยายเครือข่ายการเรียนรู้
จึงเป็นสิ่งจำเป็นประชาชนจะได้รับบริการความรู้ที่หลากหลายสอดคล้องกับความต้องการและ
เหมาะสมกับความจำเป็นอย่างทั่วถึง ดังนั้นการประสานงานความร่วมมือกับหน่วยงาน องค์กร สถาบัน
ต่างๆแหล่งการเรียนรู้ทุกประเภท เพื่อเป็นเครือข่ายซึ่งกันและกันจะทำให้กลุ่มเป้าหมายต่างๆ
มีโอกาสเข้าถึงแหล่งการเรียนรู้ได้อย่างสะดวกและทั่วถึง
ประเภทของเครือข่าย
เครือข่าย หมายถึงองค์กร หน่วยงาน สถาบันการศึกษา แหล่งการเรียนรู้ต่างๆ ที่ให้บริการตาม
วัตถุประสงค์ของการจัดตั้ง มีดังนี้
1. สถาบันการศึกษา เช่น มหาวิทยาลัย วิทยาลัย โรงเรียน ฯลฯ
2. หน่วยงาน องค์กรเอกชน เช่น มูลนิธิ สมาคม บริษัท สถานประกอบการ
3. หน่วยงานของรัฐบาล เช่น โรงพยาบาล สถานีอนามัย องค์การบริหารส่วนท้องถิ่น 4
กระทรวงหลัก
๒๔
4. แหล่งการเรียนรู้อื่นๆ เช่น พิพิธภัณฑ์ สวนสัตว์ ศูนย์การเรียนชุมชน ที่อ่านหนังสือ
ประจำ หมู่บ้าน อุทยานการศึกษา
การระดมทรัพยากร
แหล่งการเรียนรู้ในอำเภอและจังหวัดมีมากมายหลายประเภท แต่ละแห่งดำเนินการตาม
็
วัตถุประสงค์ ที่แตกต่างกัน แต่ที่เหมือนกันกคือ การให้ความรู้แก่ผู้รับบริการห้องสมุดประชาชนก็
เช่นกัน บริการให้ความรู้เป็นหลักแต่ไม่เพียงพอหรือครอบคลุม การดำเนินงานจะอยู่ในวงจำกัด
การร่วมมือกับเครือข่ายจึงเป็นการระดมทรัพยากรร่วมกันในทุกด้าน ทำให้แหล่งการเรียนรู้เข้มแขง
็
และประชาชนได้รับประโยชน์อย่างทั่วถึง นอกจากนี้ทรัพยากรเป็นสิ่งสำคัญ และจำเป็นในการ
ื่
ดำเนินงานในแหล่งการเรียนรู้ การประสานเครือข่าย นอกจากเพอการให้บริการการเรียนรู้ แล้วยัง
สามารถสนับสนุนปัจจัยต่างๆ เพื่อดำเนินการได้ ดังนี้
1. บุคลากร เครือข่ายแต่ละแห่งมีบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถแตกต่างกนตาม
ั
วัตถุประสงค์และการจัดตั้ง การจัดกิจกรรมการให้บริการบางอย่างจำเป็นต้องอาศัยผู้ที่มีประสบการณ์
หรือผู้ที่มีความเชี่ยวชาญในเรื่องใดเรื่องหนึ่งโดยเฉพาะ ในด้านปรึกษาให้ความช่วยเหลือในการจัด
กิจกรรมในเรื่องนั้นๆ เช่น การฝึกอบรม การจัดนิทรรศการ การจัดค่ายรักการอ่าน ฯลฯ
2. สื่อ วัสดุ อุปกรณ์ มีการสนับสนุนแลกเปลี่ยน สื่อวัสดุ อุปกรณ์ โดยเฉพาะสื่อสิ่งพิมพ์
และสื่ออิเล็กทรอนิกส์ที่มีราคาแพงและหายาก
3. งบประมาณ เครือข่ายแต่ละแห่งได้รับงบประมาณมากน้อยไม่เท่ากัน แตกต่างกันตาม
วัตถุประสงค์ของเครือข่าย หน่วยงานเครือข่ายบางแห่งสามารถหารายได้ได้ด้วยตนเอง อาจสนับสนุน
งบประมาณส่วนหนึ่งให้ห้องสมุดได้ เช่น จัดซื้อคอมพิวเตอร์ จัดโครงการพัฒนาบุคลากร
4. การบริหารจัดการ มีการระดมความคิดแลกเปลี่ยนประสบการณ์ เสนอแนะแนวทางและ
ใช้เทคโนโลยีในการบริหารจัดการ เพื่อนำมาใช้ปรับปรุงและพัฒนารูปแบบวิธีการดำเนินงานให้มี
ประสิทธิภาพ
6. พัฒนาห้องสมุดให้เป็นห้องสมุดที่เออต่อการเรียนรู้อย่างกว้างขวางต่อเนื่องตลอดชีวิต
ื้
5.1 กรอบแนวคิดพื้นฐาน
การจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตมุ่งเน้นที่จะส่งเสริมสนับสนุนให้ประชาชนมี
นิสัยใฝ่เรียนรู้สามารถแสวงหาความรู้เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของตนเองเป็นประจำสม่ำเสมอ
บรรณารักษ์หรือเจ้าหน้าที่ห้องสมุดในฐานะผู้รับผิดชอบโดยตรงจำเป็นต้องสำรวจปัญหาและความ
ต้องการของชุมชน มีการวางแผนจัดกิจกรรม และดำเนินการจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต
ร่วมกับประชาชนในชุมชนและท้องถิ่น การจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตสามารถดำเนินการ
ได้หลากหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับความพร้อมและความต้องการของประชาชนในท้องถิ่นในการจัด
กิจกรรมดังกล่าวควรส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในขั้นตอนต่างๆ ของการดำเนินงาน รวมทั้งการ
ื่
ประเมินผลการจัดกิจกรรมเพอการแก้ไขปรับปรุงแนวทางการจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต
ให้มีประสิทธิภาพ
5.2 ขั้นตอนในการจัดกิจกรรมของชุมชนเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต
ในการจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต สามารถดำเนินตามขั้นตอนของรูปแบบกระบวนการ
ดังนี้
๒๕
5.3 ลักษณะของการจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต
ลักษณะของการจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตมีหลากหลายรูปแบบ
บรรณารักษ์หรือเจ้าหน้าที่ห้องสมุดสามารถปรับและประยุกต์ใช้ได้ตามสภาพความพร้อม และความ
ื่
ต้องการของประชาชนในท้องถิ่น แนวทางในการจัดกิจกรรมเพอส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต มี
ดังต่อไปนี้
1. กิจกรรมส่งเสริมการอ่าน ลักษณะสำคัญเนื่องจากการอ่านเป็นเครื่องมือที่สำคัญ ในการ
่
แสวงหาความรู้ กิจกรรมส่งเสริมการอานจึงเป็นการฝึกทักษะในการอ่านเนื้อหาสาระ จากสื่อประเภท
ต่างๆ ทั้งสื่อสิ่งพิมพ์ และสื่อสิ่งไม่ตีพิมพ ์
วิธีการจัดกิจกรรมมหลายวิธี ได้แก่
ี
1. การนำทัวร์ห้องสมุดเป็นการแนะนำสื่อต่างๆที่มีอยู่ในห้องสมุดให้ประชาชน
์
ิ
์
ผู้รับบริการได้ทราบว่าในห้องสมุดมีสื่อสิ่งพมพและสื่อสิ่งไม่ตีพมพอะไรบ้างอยู่ตรงไหนของห้องสมุด
ิ
ในการจัดนำทัวร์ห้องสมุดสามารถจัดทัวร์เป็นกลุ่มย่อยๆ ประมาณ 8-10 คน มีการจัดทำตารางทัวร์
ื่
ห้องสมุดอย่างชัดเจน เพอให้ประชาชนผู้รับบริการมาลงชื่อตามความพร้อมและความสะดวก
ื่
นอกจากนี้ควรจัดให้มีอาสาสมัคร ซึ่งได้ฝึกอบรมเรื่องการใช้ห้องสมุดเพอการเรียนรู้ตลอดชีวิตเป็น
ผู้พาทัวร์ในห้องสมุดด้วย
่
2. การแนะนำหนังสือน่าอาน/ หนังสือใหม่ เป็นการแนะนำเอกสาร หนังสือ รวมทั้งสื่อ
ิ
อเล็กทรอนิกส์ต่างๆ ที่ห้องสมุดได้รับเข้ามาใหม่ การแนะนำหนังสือใหม่สามารถจัดแสดงไว้ในตู้แสดง
หนังสือใหม่ หรืออาจจัดทำรายการหนังสือใหม่ นอกจากนี้บรรณารักษ์หรือเจ้าหน้าที่ห้องสมุด
ื่
อาจจัดทำแผ่นพบ เพอแนะนำสื่อใหม่และหนังสือน่าอานให้เพอนสมาชิก หรือปิดประกาศ
่
ั
ื่
ื่
ให้สาธารณชนได้รับทราบด้วย เพอให้สมาชิกดังกล่าวมาหยิบยืมหนังสืออาน/ หนังสือใหม่ไปอาน
่
่
เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต
ิ
3. การถกข่าว/ เสวนาข่าวจากหนังสือพมพ์รายวัน เนื่องจากห้องสมุดส่วนใหญ่
ิ
มีหนังสือพมพ์รายวันไว้บริการแก่ประชาชน การจัดกิจกรรมถกข่าว/ เสวนาข่าวจากหนังสือพิมพ
์
จึงเป็นการช่วยให้ประชาชนกลุ่มเป้าหมาย ทั้งในระบบโรงเรียนและนอกระบบโรงเรียนได้ฝึกฝนการ
อ่าน พร้อมทั้งได้รับเนื้อหาสาระทเป็นข่าวต่างๆ ในระยะแรก ห้องสมุดอาจจัดทำตาราง ประจำวัน
ี่
จันทร์ พุธ ศุกร์ ระหว่าง เวลา 09.00-10.00 น. พร้อมทั้งจัดเตรียมบุคลากรหรืออาสาสมัคร
เพื่อดำเนินการอภิปราย ถกประเด็นสำคัญสำคัญจากหนังสือพมพ์รายวัน ประชาชนผู้รับบริการ
ิ
ที่เข้าร่วมในกิจกรรมนี้จะได้ฝึกทักษะการอ่านอย่างมีความหมาย และฝึกวิเคราะห์ความถูกต้อง
สอดคล้องของเนื้อหาสาระในข่าวประจำวันอย่างมีความหมายนั้นด้วย ห้องสมุดอาจจัดทำตารางเวลา
ประจำวันทุกวันที่ห้องสมุดเปิดบริการ ระหว่างเวลา 09.00-10.00 น. เพื่อส่งเสริมพัฒนาทักษะ
การอ่าน และการนำความรู้จากหนังสือพิมพ์รายวันไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน เป็นการช่วย
ให้ผู้รับบริการห้องสมุดได้มีทักษะในการอ่านดีขึ้น
๒๖
สื่อ/ งบประมาณ/ บุคลากร/ สถานที่
1. สื่อสิ่งพิมพ์ ได้แก่ หนังสือ หนังสือพิมพ์รายวัน
2. งบประมาณ ได้จากงบประมาณที่ได้รับการจัดสรร และทุนทางสังคมที่ได้รับการ
้
สนับสนุนจากชุมชนและทองถิ่น
่
3. บุคลากร ได้แก บุคลากรห้องสมุด อาสาสมัคร พระภิกษุ ผู้รู้ และผู้เชี่ยวชาญในท้องถิ่น
4. สถานที่ ได้แก่ ห้องสมุดประชาชนของสถานศึกษานอกโรงเรียน (กศน.) รวมทั้งบริเวณ
ใกล้เคียง
การประเมินผล
ึ
1. ประเมินจากผู้มาใช้บริการ ( จำนวนคนผู้เข้ารับบริการและความพงพอใจ )
2. การสังเกตจากการเข้าร่วมกิจกรรมของประชาชนผู้มาใช้บริการ
3. การสอบถาม สัมภาษณ์ประชาชนผู้มาใช้บริการ
2. การจัดกระบวนการเรียนรู้ของชุมชน
แนวคิดพื้นฐาน
จากการที่พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พทธศักราช 2542 มาตรา 25 ได้กำหนด
ุ
ให้ห้องสมุดประชาชนเป็นแหล่งการเรียนรู้ตลอดชีวิต ดังนั้นการจัดกระบวนการเรียนรู้จึงเป็น
หน้าที่ ของผู้ดำเนินงานห้องสมุดที่จะต้องทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้ สามารถทำให้ผู้รับบริการ
ประทับใจ ภาคภูมิใจ โดยใช้กิจกรรมต่างๆ อย่างหลากหลาย ครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายสามารถบริการ
ได้ตลอดเวลาและทุกวันทั้งเชิงรับและเชิงรุก โดยมีกิจกรรมทั้งส่งเสริมการอาน การส่งเสริม
่
ั
ความสัมพนธ์ของครอบครัว ส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น การนำเทคโนโลยีมาช่วยดำเนินการ
ให้สอดคล้องกับยุคสมัย ทั้งเป็นที่รู้จักและผู้สนับสนุนให้เกิดการจัดกิจกรรมต่างๆ จนสามารถทำให้
เกิดเป็นแหล่งการเรียนรู้ตลอดชีวิตได้ ซึ่งมีการจัดกระบวนการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต ดังนี้
1. กลุ่มการจัดกิจกรรม ( ขั้นตอนเครือข่าย )
- พัฒนาบุคลากรให้เป็นฝ่ายจัดการ บริหาร และวิทยาการ
- สำรวจความต้องการ/ ทรัพยากรแหล่งการเรียนรู้ (เครือข่าย) ภูมิปัญญา ฯลฯ
เพื่อจัดทำแฟ้มข้อมูล
- เตรียมสื่อ/ อุปกรณ์ ให้พร้อมเพียงพอ
- ปรับสภาพโครงสร้างพื้นฐานให้มีบรรยากาศแห่งการเรียนรู้
- กำหนดรูปแบบ วัตถุประสงค์ กิจกรรมการเรียนรู้ ให้เหมาะสมกับสภาพท้องถิ่นและ
กลุ่มเป้าหมาย
- ประชาสัมพันธ์รูปแบบต่างๆ
2. การจัดกิจกรรม ( ขั้นปฏิบัติการ )
- กิจกรรมการเรียนรู้ด้วยตนเอง เช่น การจัดนิทรรศการวัฒนธรรมท้องถิ่น ประเพณี
ศิลปะวัฒนธรรม สมุนไพร ความปลอดภัย ประชาธิปไตย ยาเสพติด ข้อมูลท้องถิ่น เศรษฐกิจ
ท่องเที่ยว เป็นต้น
- กิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกน เช่น จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ประเด็น ที่
ั
กำลังน่าสนใจในขณะนี้ เสวนาสภากาแฟหรืออภิปรายกลุ่มโดยผู้รู้หรือผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน เป็นต้น
๒๗
- กิจกรรมเสริมสร้างทักษะ เช่น การเปิดหลักสูตรระยะสั้นตามความพอใจ (
คอมพิวเตอร์ อินเทอร์เน็ต ภาษาต่างประเทศ อาชีพ งานประดิษฐ์/ ศิลปวัฒนธรรม ฯลฯ เชื่อมโยง
ความรู้ที่มีอยู่ในห้องสมุด )
- กิจกรรมเสริมการอ่าน เช่น เกม ประกวดเล่าเรื่อง แข่งขัน เสนอสื่อที่ดี การย่อเนื้อหา
สาระที่สนใจไว้บริการ
- รูปแบบบริการที่หลากหลาย เช่น การบริการโดยใช้เทคโนโลยี จัดทำบาร์โค๊ต ให้สมาชิก
สามารถยืมหนังสือได้ทุกเวลา จัดกล่องคืนหนังสือ จัดตู้ซีดีความรู้ โครงการให้บริการหนังสือ สู่ประตู
บ้าน ห้องสมุดเคลื่อนที่ จัดสภาพแวดล้อม และบรรยากาศเหมาะสมกับการเรียนรู้ในสาระต่างๆ
- การประสานเครือข่ายทั้งในระบบและนอกระบบ ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อมีแหล่งเรียนรู้
หลากหลาย
- ประชาสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง
3. หลักการจัดกิจกรรม ( ขั้นการประเมิน )
- ประเมินผลจำนวนผู้ใช้บริการเพิ่มขึ้นและหลากหลาย มีความพึงพอใจ ขยายผล
- กิจกรรมได้รับการปรับปรุงและพัฒนายิ่งขึ้น
- รายงานผลต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
4. สรุปสาระและขั้นตอนการดำเนินการ
ั
การดำเนินงานตามโครงการพฒนาห้องสมุดประชาชนอำเภอให้เป็นห้องสมุดมีชีวิต
ื่
ซึ่งได้ดำเนินการในระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม 2562 ถึงวันที่ 30 กันยายน 2563 เพอที่จะพฒนาและ
ั
ปรับปรุงให้ห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดีมีการพฒนารูปแบบ และกิจกรรมการเรียนรู้ภายใน
ั
ห้องสมุดให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น พร้อมทั้งพฒนาห้องสมุดประชาชนจังหวัดให้เป็นแหล่งการเรียนรู้
ั
ตลอดชีวิต เป็นศูนย์กลางข่าวสารข้อมูลและเครือข่ายการเรียนรู้ การดำเนินการในแต่ละขั้นตอนและ
ื่
แต่ละเนื้อหามีวัตถุประสงค์ เพอเสริมสร้างให้บรรณารักษ์ และผู้ที่รับผิดชอบงานห้องสมุดประชาชน
จังหวัดเข้าใจว่า “ห้องสมุดจะมีชีวิตชีวาได้เมื่อทั้งผู้ให้บริการและผู้ใช้บริการทำให้มีชีวิต โดยต้อง
ร่วมมือกันเป็นคณะทำงานร่วมกัน ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน มีน้ำใจไมตีต่อกัน เป็นพลังขับเคลื่อน
ั
ความสำเร็จในสังคมความรู้ที่เราต้องการ เพื่อพฒนาสมองของชาติทั้งในปัจจุบันและอนาคต ความไม่มี
ชีวิตของห้องสมุดจึงเป็นปัญหาของทุกคนในสังคม รวมถึงวิธีการเรียนรู้และระบบการศึกษาวิธีการ
ั
พฒนาห้องสมุดให้มีชีวิต จึงต้องปรับปรุงทั้งส่วนของคนและสิ่งของ” ( ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน
ภาคตะวันออกเฉยงเหนือ. 2549 : 11)
ี
ขั้นตอนการดำเนินงาน
1. สำรวจ/ วิเคราะห์กลุ่มเป้าหมาย เพื่อศึกษาความต้องการของผู้ใช้บริการ
2. ประชุม/ วางแผน เพื่อกำหนดแนวทางการดำเนินงาน
3. จัดทำโครงการให้สอดคล้องกับนโยบาย และความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย
4. เสนอเพื่อขออนุมัติโครงการ
5. ดำเนินงานตามโครงการ ดังนี้
๒๘
5.1 ด้านการบริหารจัดการ
ี
5.1.1 การพัฒนาอาคารสถานที่ ได้มการดำเนินการปรับปรุงพัฒนาอาคารสถานที่
ดังนี้
- ปรับปรุง ซ่อมแซม และทาสีรั้งห้องสมุดประชาชนใหม่ให้มีความมั่นคง
แข็งแรง สวยงาม และดึงดูดความสนใจต่อผู้พบเห็น
- ปรับปรุงบริเวณภายนอกอาคารห้องสมุดประชาชนให้มีบรรยากาศร่มรื่น
มีความสวยงาม สะดุดตา โดยปรับพื้นที่ ปลูกหญ้าทำสนาม ปลูกไม้ยืนต้น ไม้ประดับทำสวนหย่อม
ปรับแต่งต้นไม้ใหญ่ จัดโต๊ะ เก้าอี้ สำหรับนั่งพกผ่อน หรืออ่านหนังสือ จัดมุมกาแฟบริการ จัดทำเวที
ั
กิจกรรม และจัดบริการหนังสือภายนอกอาคาร
- ดำเนินการทาสีทั้งภายนอกและภายในตัวอาคารห้องสมุดให้มีสีสันสวยงาม
สดใส น่ามอง รวมทั้งจัดทำป้ายห้องสมุดให้เด่นสะดุดตามากยิ่งขึ้น
ื้
- ปรับปรุงบริเวณภายในอาคารห้องสมุด โดยปรับพนที่ใหม่เพอให้มีพนที่
ื่
ื้
ื้
ื้
ใช้สอยมากขึ้น โดยทำการปรับเปลี่ยนเคาน์เตอร์บริการให้เล็กลงเหมาะกับพนที่ ปรับสัดส่วนพนที่
การให้บริการอย่างเหมาะสม โดยจัดสื่อการเรียนรู้ประเภทต่างๆ เป็นหมวดหมู่ เป็นมุมบริการ เช่น
่
มุมเด็ก มุมหนังสือ มุมวารสาร มุมครอบครัว มุมโสตทัศนศึกษา มุมที่นั่งอานหนังสือ มุมกาแฟ และ
มุมบันเทิงต่างๆ เป็นต้น ปรับให้ภายในห้องสมุดโปร่งและสว่างมากขึ้น โดยปรับเปลี่ยนให้มีความ
ี
โปร่งใส มีแสงสว่างอย่างเพยงพอมากขึ้น มีการตกแต่งภายในให้สวยงาม ปรับปรุงป้ายประกาศ
ให้สวยงามสะดุดตามากขึ้น เช่น ป้ายบอกหมวดหมู่หนังสือ ป้ายแนะนำการใช้หนังสือ ป้ายบอก
ระเบียบมารยาทการใช้ห้องสมุด ป้ายบอกวิธียืม-คืนหนังสือโดยการปรับภูมิทัศน์ทั้งภายนอก-ภายใน
อาคาร ได้แก่ การตัดแต่งกิ่งไม้ที่ปกคลุมรอบนอกอาคารห้องสมุดประชาชน และปรับพนที่ภายใน
ื้
อาคาร ปรับมุมต่างๆ ของห้องสมุดให้กว้างขวาง สะอาด สวยงาม สบาย ปลอดโปร่ง และสว่างมาก
ขึ้น เช่น มุมเด็ก มุมสบาย มุมหนังสือ มุมหนังสือพมพ มุมวารสาร และมุมอนเทอร์เน็ตความเร็วสูง
ิ
์
ิ
เป็นต้น
ั
ั
ื่
5.1.2 การพฒนาบุคลากรห้องสมุด ได้มีการพฒนาบุคลากรห้องสมุด เพอให้
มีประสิทธิภาพในการบริการ โดยประชุมชี้แจงบุคลากรห้องสมุดให้มีความรู้ ความเข้าใจ
ในแนวทางการพฒนาต้นแบบห้องสมุดประชาชนที่มีชีวิต รวมทั้งการศึกษาดูงานจากห้องสมุดได้รับ
ั
รางวัลการดำเนินงานดีเด่นในรอบปี ศูนย์การเรียนรู้ทีเคปาร์ค รวมทั้งการพฒนาทักษะที่จำเป็น
ั
ั
ื่
ในการดำเนินงาน เพอเปิดเปิดโลกทัศน์ใหม่ในการปฏิบัติงานอนจะนำไปสู่ความสำเร็จ
ของการดำเนินงานต่อไป พร้อมทั้งมีการประชุมชี้แจงทำความเข้าใจหรือร่วมจัดอบรมเชิงปฏิบัติการ
ู
ให้กับบรรณารักษ์และเจ้าหน้าที่ห้องสมุด เพอเพมพนความรู้ความเข้าใจกับผู้ปฏิบัติงาน
ิ่
ื่
ให้มีจิตวิญญาณในการพัฒนาห้องสมุดให้มีชีวิต เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการให้บริการ
ซึ่งถือว่าเป็นหัวใจสำคัญของงานห้องสมุดประชาชน
5.1.3 การจัดหาสื่อ วัสดุ อุปกรณ์ ได้ดำเนินการจัดหาสื่อโดยการสำรวจจาก
ผู้ใช้บริการ ซึ่งสามารถแจ้ง ความประสงค์ลงในแบบฟอร์มที่เตรียมให้ว่าต้องการสื่อประเภทไหน
เพิ่มเติม และได้จัดหาสื่อ วัสดุ ตามความต้องการของผู้ใช้บริการ และได้ดำเนินการจัดซื้อ วัสดุ
อุปกรณ์ ให้เพียงพอเหมาะกับจำนวนผู้ใช้บริการ โดยบุคลากรห้องสมุดได้ดำเนินการจัดทำแผนการ
๒๙
จัดจ้าง และขออนุมัติตามที่บรรณารักษ์หรือเจ้าหน้าที่ห้องสมุดแจ้งความประสงค์
5.1.4 การประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนได้ทราบถึงการจัดกิจกรรม และความ
เคลื่อนไหวของห้องสมุด โดยการจัดทำปฏิทินแผนการปฏิบัติงานว่าในหนึ่งอาทิตย์ หรือหนึ่งเดือน
ิ
มีกิจกรรมอะไรที่น่าสนใจเกิดขึ้นบ้างในห้องสมุด หรือว่ามีกจกรรมเชิงรุกที่ห้องสมุดประชาชนอำเภอ
สุไหงปาดีจัดเกิดขึ้นที่ไหนบ้าง
5.1.5 การประสานงานความร่วมมือกับเครือข่ายการเรียนรู้ให้ครอบคลุม ในพื้นที่
อำเภอที่รับผิดชอบ
5.2 ด้านการบริการ ได้ปรับระบบบริการให้ทันสมัยสอดคล้องกับความต้องการของชุมชน
ดังนี้
5.2.1 สถานที่ตั้ง การเดินทางสะดวก เข้าถึงง่าย อาคารสถานที่เป็น เอกเทศ
สวยงาม ร่มรื่น กลมกลืนกับ สิ่งแวดล้อม ตกแต่งอย่างมีรสนิยม มีความเป็นธรรมชาติ และมีสิ่งอำนวย
ื่
ความสะดวก เช่น บริการมุมเครื่องดื่ม อาหารว่าง บริการมุมจัดกิจกรรม เพอฝึกทักษะการเรียนรู้ และ
มีพื้นที่ใช้สอยสะอาด
5.2.2 บรรยากาศร่มรื่น ผ่อนคลายสบายตา แบ่งมุมแยกประเภทสื่อ ที่มีในห้องสมุด
ึ
ประชาชน เช่น มุมอาชีพ มุมศาสนา มุมหนังสือแบบเรียน มุมชุดการศกษาทางไกล มสธ. มุมวารสาร
และหนังสือพิมพ์ ฯลฯ เพื่อให้ผู้ใช้บริการได้รับความสะดวกสบายในการรับบริการมากยิ่งขึ้น
5.2.3 วัสดุ-ครุภัณฑ์ สวยงามทันสมัย ใช้ประโยชน์ได้คุ้มค่าโดยการวางมุมสำหรับ
ให้บริการอย่างเหมาะสม
่
5.2.4 เจ้าหน้าที่ที่ให้บริการยิ้มแย้มแจ่มใส ตื่นตัว มีสัมมาคารวะออนน้อมถ่อมตน
เป็นกันเอง และให้บริการด้วยจิตวิญญาณของความเป็นบรรณารักษ์5.2.5 การจัดกิจกรรมส่งเสริม
รเรียนรู้ สามารถจัดกิจกรรมส่งเสริม การเรียนรู้ที่หลากหลาย และต่อเนื่องตลอดทั้งปี ตั้งแต่เดือน
เมษายน-กันยายน 2550 ซึ่งได้ สอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้บริการห้องสมุดประชาชน
โดยได้ทำการสอบถามถึงความต้องการจัดกิจกรรมกับผู้ใช้บริการห้องสมุดประชาชน ได้แก่ การจัด
ื่
ั
กิจกรรมเพอพฒนาคุณภาพชีวิตใน 3 ด้าน คือ อาชีพ ทักษะชีวิต พัฒนาสังคมและชุมชนอย่างต่อเนื่อง
โดยเฉพาะกิจกรรมการฝึกอาชีพอาชีพนั้นได้ให้ผู้เข้าร่วมได้ลงมือปฏิบัติจริง มีผลงานหรือชิ้นงาน
ปรากฏ มีวิทยากรสอนและให้คำปรึกษา และเมื่อมีปัญหาสามารถสอบถามได้ นอกจากนี้ยังมี
่
การจัดกิจกรรมส่งเสริมการอานตลอดทั้งปีตามเทศกาลวันสำคัญ และวันหยุดเสาร์-อาทิตย์
เช่น กิจกรรมวันสำคัญต่างๆ กิจกรรมนันทนาการ และการจัดนิทรรศการ เป็นต้น โดยมีประชาชน
เข้าร่วมกิจกรรมเป็นจำนวนมาก และเข้ารับกิจกรรมอย่างต่อเนื่องตลอดทั้งปี กิจกรรมที่จัดนั้นจะเน้น
์
กิจกรรมและบริการแปลกใหม่ หลากหลาย ทันเหตุการณ ต่อเนื่อง จัดทั้งภายในและภายนอกห้องสมุด
มีทั้งกิจกรรมเชิงรุกและเชิงรับ กิจกรรมเชิงรับ ได้แก่ การจัดกิจกรรมให้กับกลุ่มเป้าหมาย
ที่เป็นนักเรียน นักศึกษา และประชาชนทั่วไปที่สนใจมาใช้บริการในห้องสมุดประชาชนทุกวัน
ึ
โดยการฝึกทักษะการทำศิลปะประดิษฐ์ หรืออาชีพระยะสั้นตามความพงพอใจ ส่วนกิจกรรมเชิงรุก
จะจัดกิจกรรมในลักษณะการจัดบริการความรู้เคลื่อนที่ โดยใช้รถโมบายบริการหนังสือและสื่อความรู้
ทั้งเชิงวิชาการและบันเทิงคดี พร้อมทั้งนำกิจกรรมฝึกทักษะออกให้บริการตามชุมชนที่ออกให้บริการ
ด้วยทุกครั้ง
๓๐
ี
5.2.6 จัดหาคอมพวเตอร์ให้บริการในห้องสมุดประชาชนให้เพยงพอ สำหรับ
ิ
การสืบค้น การให้บริการยืม-คืน ด้วยระบบ PLS เพอความสะดวกรวดเร็วสำหรับการให้บริการ และ
ื่
ิ
บริการอนเทอร์เน็ตความเร็วสูง และจัดทำเว็บไซต์ของห้องสมุดประชาชน โดยสมาชิกสามารถค้นหา
หนังสือของห้องสมุดผ่านเว็บไซต์ได้
5.2.7 ปรับและกำหนดเวลาเปิด-ปิด ห้องสมุดประชาชนให้ชัดเจนและสอดคล้อง
กับความต้องการของผู้ใช้บริการ โดยห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดีเปิดให้บริการทุกวันไม่เว้น
วันหยุดราชการและวันหยุดนักขัตฤกษ์ และขยายเวลาบริการเป็น เวลา 08.30-18.00 น.
5.2.8 ให้บริการยืมหนังสือต่อได้ทางโทรศัพท์
5.2.9 จัดบุคลากรและระบบการใช้บริการเชิงรุก โดยการจัดห้องสมุดเคลื่อนที่
สู่ชุมชนตามป้อมยามหมู่บ้าน รถสองแถว ที่ว่าการอำเภอ โรงเรียน และบ้านพก นอกจากนี้ห้องสมุด
ั
ประชาชนจังหวัดยังได้บริการเชิงรุกด้วยการรับสมัครสมาชิกห้องสมุดในแหล่งเรียนรู้ ศูนย์การค้า
และสถาบันอื่นๆ
์
5.2.10 จัดให้มีบริการเสริม เช่น บริการพมพงาน บริการสแกนภาพ ดูผลสอบ
ิ
ยื่นภาษี การเข้าเล่มรายงาน เคลือบบัตร และบริการน้ำดื่ม
ิ
5.2.11 จัดให้เป็นศูนย์ประชาคม โดยมีพื้นที่บริการและมีกจกรรม ของชุมชนเกิดขึ้น
ื้
ในห้องสมุดประชาชนอยู่เสมอ เช่น มีพนที่ออกกำลังกาย มีสนามเด็กเล่น มีห้องสำหรับจัดกิจกรรม
สำหรับเด็กและครอบครัว สำหรับประชุม เสวนาของชุมชน และมีกิจกรรมวัฒนธรรมประเพณีชุมชน
และการจัดงานต่างๆ ในชุมชน
5.2.12 ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายการเรียนรู้ โดยเปิดโอกาสให้ประชาชน
มีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆ รวมทั้งการทำงานร่วมกับคณะทำงานหลายฝ่ายที่เป็นทั้งเครือข่ายภายใน
และภายนอกองค์กรมากขึ้น โดยให้ความร่วมมือระหว่างกนในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ในหลายด้าน
ั
ุ
ได้แก่ การสนับสนุนด้านงบประมาณ รางวัล วัสดุอปกรณ์ต่างๆ สถานที่จัดกิจกรรม หรือแม้กระทั่งการ
แลกเปลี่ยนหมุนเวียนสื่อ การเข้าร่วมกิจกรรม ร่วมประเมินผล และการประชาสัมพันธ์ร่วมกัน เป็นต้น
กรอบการบริหารจัดการการพัฒนาห้องสมุดประชานอำเภอสุไหงปาดี
๓๑
บทที่ 4
ผลการดำเนินงาน
สภาพทั่วไปก่อนการดำเนินงานตามโครงการ
สภาพก่อนการดำเนินโครงการ ด้านอาคารสถานที่ อาคารทั้งภายในและภายนอกมีสภาพ
เก่าหลุดลอกขาดความสวยงาม พื้นที่บริเวณภายนอกด้านหน้าอาคารห้องสมุดมีบอร์ดนิทรรศการ
บิดบังทัศนียภาพของห้องสมุดภายในห้องสมุดมืด แสงสว่างไม่เพียงพอครุภัณฑ์เก่าไม่ทันสมัยและ
ชำรุด ทำให้ไม่สามารถให้บริการได้อย่างมีประสิทธิภาพมีห้องปฏิบัติงานเจ้าหน้าที่และใช้เป็นจุดยืม-คืน
ี
ขนาดใหญ่ ทำให้พื้นที่ในการให้บริการไม่เพียงพอ ไม่มการพัฒนาปรับปรุง ทำให้ห้องสมุดประชาชนดู
ทรุดโทรม มีต้นไม้ขนาดใหญ่และสูง ไม่มการตัดตกแต่งกิ่งให้ดูสวยงาม รอบตัวอาคารรกไปด้วยหญ้าที่
ี
เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ม้าหินอ่อนที่ตั้งไว้ให้บริการอยู่ด้านหน้าชำรุดเสียหาย และไม่มีการทำความ
สะอาดคราบตะไคร้น้ำเกาะตามโต๊ะ-เก้าอี้ภายในอาคารห้องสมุดประชาชนมีการตกแต่งด้วย
นิทรรศการแผ่นใหญ่เต็มไปหมดดูรกไม่เป็นระเบียบมีห้องเฉลิมพระเกียรติของพระบาทสมเด็จ
่
พระเจ้าอยู่หัวฯ ภูมิพลอดุลยเดชที่ใหญ่มาก และเป็นห้องไม้อัดเก่าแก ชำรุดผุพังเต็มไปด้วยปลวก
ซึ่งถ้าเราเอาหูแนบชิดผนังด้านข้างของห้องจะได้ยินเสียงปลวกเดินชัดเจนมากผนังด้านในอาคาร
ห้องสมุดเป็นสีขาวซีดๆเนื่องจากสีเดิมลอกหลุดออกมามีผนังชั้นหนังสือเก่าๆที่เป็นไม้อัดบางๆไม่มีสีสัน
หน้าต่างปิดคลุมด้วยผ้าม่านสีเขียวดูไม่สดใส บรรยากาศขางในทึบ อับแสง พัดลมเก่ามีเสียงดังมาก
้
ี
เวลาเปิดจะรบกวนการอ่านหนังสือของผู้รับบริการอย่างมากหนังสือไม่มการคัดออกให้เป็นระเบียบมี
ทั้งเก่าและใหม่ปะปนกันไปโดยเฉพาะนิยายไทย-จีนเรื่องแปลมุมเด็กเป็นมุมแคบๆมีโต๊ะ-เก้าอที่ใหญ่
ี้
วางระเกะระกะ มีหนังสือทให้บริการสำหรับเด็กและเยาวชนน้อยมากไม่หลากหลาย มีพนที่ในการนั่ง
ี่
ื้
์
อ่านจำกัด คอมพิวเตอร์ที่ให้บริการมีไม่เพียงพอ ครุภัณฑเก่าไม่ทันสมัยและชำรุดเพราะใช้งานมานาน
หลายปี ทำให้ไม่สามารถให้บริการได้อย่างมีประสิทธิภาพ ห้องปฏิบัติงานเจ้าหน้าที่ใช้เป็นจุดบริการ
ยืม-คืน ขนาดใหญ่มีช่องกระจกปิดกั้นระหว่างผู้ให้บริการและผู้รับบริการ ทำให้พื้นที่จำกัด คับแคบไม่
มีบริการเครื่องดื่มประเภทกาแฟและขนม อาหารว่าง สำหรับสมาชิกที่มาใช้บริการอ่านหนังสือ
๓๒
สภาพภายนอกอาคารห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดีเดิม
สภาพภายในอาคารห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดีเดิม
๓๓
เอกสารอ้างอิง
ิ
กระทรวงศึกษาธิการ. สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2548). รายงานการวจัยเรื่อง การ
จัดการเรียนรู้ของแหล่งการเรียนรู้ตลอดชีวิต : ห้องสมุดประชาชน. กรุงเทพฯ : สำนักงาน.
กระทรวงศึกษาธิการ.(2551). ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง การจัดโครงสร้างของสำนักงาน
ส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัด ปละสำนักงานส่งเสริมการศึกษา
ั
นอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยกรุงเทพมหานคร. ค้นเมื่อ 3 มิถุนายน 2551,
จากhttp//:www.nfe.go.th/nfe_v3/beta/gov_policy.html.
จรวยพร ธรณินทร์. (2551). กศน. ยุคใหม ปี 2551 : ปฏิรูปงานการศึกษานอกระบบและ
่
การศึกษา
ตามอัธยาศัย. กรุงเทพ : รังสีการพิมพ์.
จุมพจน์ วนิชกุล, อัญญาณี คล้ายสุบรรณ์ และไพโรจน์ ชลารักษ์. โครงการพัฒนาห้องสมุดมีชีวิต
สำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี. กาญจนบุรี : [ม.ป.พ.].
ั
ิ
ิ
ุ
ชลลดา พงศ์พฒนโยธิน และคณะ. (2547). รายงานการวจัย เรื่อง โครงการห้องสมดมชีวต
ี
มหาวิทยาลัย ราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา. กรุงเทพฯ : [ม.ป.พ.].
นิศากร มูลเพย.(2550). การศึกษาสภาพการใช้ห้องสมดและความคิดเห็นเกี่ยวกับองค์ประกอบ
ุ
ี
ั
ี
ี
ห้องสมุด มชีวตที่มผลต่อการเข้าใช้ห้องสมดของนักเรียน โรงเรียนท่าพระวทยายน จังหวด
ิ
ิ
ุ
ขอนแก่น. ขอนแก่น. [ม.ป.พ.]. (บทคัดย่อ).
ี
ุ
ิ
เนาวลักษณ์ แสงสนิท.(2548). ห้องสมดมชีวต:Immortal Library. ค้นเมื่อ 26 พฤศจิกายน
2551,จาก http://hpc10.anamai.moph.go.th/backup/km/lip.pdf.
ปัทมา จรัสรุ่งเรือง. (2547). ห้องสมุดมีชีวิต Living Library. วารสารสนเทศ. 5(2),1-4.
ั
สำนักงาน กศน. จังหวัดนราธิวาส. (2551). การจัดการศึกษาตามอธยาศัย. ค้นเมื่อวันที่ 5
มกราคม 2551. จาก http://elibrary.nfe.go.th/elibli fe_05.php.
สำนักงาน กศน. จังหวัดนราธิวาส. (2551). ยุทธศาสตร์และจุดเน้นการดำเนินงานการศึกษานอก
ระบบและการศึกษาตามอธยาศัย ปีงบประมาณ 2552. ค้นเมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน 2551,
ั
จาก http//:www.nfe.go.th/nfe_v3/bet>/gov_policy.html.
สำนักงาน กศน. จังหวัดนราธิวาส. (2551). แผนปฏิบัติการปีงบประมาณ 2551. นราธิวาส :
ชัชวาล.
(เอกสารอัดสำเนา).
ุ
สำนักงานเขตพื้นที่การศกษาพะเยา. (2551). ศูนย์จัดการความรู้ : ห้องสมดมีชีวิต. ค้นเมื่อ 27
ึ
พฤศจิกายน 2551,จากhttp://area.obec.go.th/phayzo1/kmc/modules.php?name=News
& file=article & sid=324.
สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ. สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์.(2551).แผนปฏิบัติราชการ 4 ปี
(พ.ศ. 2551 – 2554) ของสำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ. ค้นเมื่อวันที่
24 พฤศจิกายน 2551, จาก http//:www.nfe.go.th/nfe_v3/beta/gov_policy.html.
สำนักงาน กศน. (2551). ห้องสมุดประชาชน กศน. มีชีวิต. ค้นเมื่อวันที่ 6 มกราคม 2551.
จาก http://elibrary.nfe.go.th/elibli fe_05.php.
๓๔
ุ
ี
ิ
อมรา ปฐภิญโญบูรณ์. (2550). พลิกโฉมห้องสมดประชาชนให้มชีวต. ค้นเมื่อวันที่ 6 มกราคม
2551. จาก http://elibrary.nfe.go.th/elibli fe_05.php.
๓๕
ภาคผนวก
ภาพ/กิจกรรมที่เกิดจากการดำเนินการ
โครงการพัฒนาห้องสมุดประชาชนอำเภอมีชีวิตเพื่อส่งเสริมการอ่าน
ประจำปีงบประมาณ 2563
ผลที่ได้จากการระดมสมองและศึกษาแนวคิด นโยบายของรัฐมนตีช่วยว่าการ
ั
กระทรวงศึกษาธิการ ดร.กนกวรรณ วิลาวรรณ ได้มอบข้อสั่งการพฒนา กศน.ตำบลต้นแบบ
ั
5 ดีฟรีเมี่ยม จากการดำเนินการในครั้งนั้น ทำให้ห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี เกิดนวตกรรม
ใหม่ (Innovation) ที่เรียกว่า “ห้องสมุดมีชีวิต” (‘The Lives Library’; G7) ประกอบด้วย
กิจกรรมที่ 1 : จัดตกแต่งอาคารสถานที่ดี (Good Decorate)
อาคารสถานที่ภายนอก
นั่งที่อ่านที่นั้น”จิบกาแฟแลหนังสือ
๓๖
ื้
บรรยากาศภายนอกห้องสมุดสวยงามที่เออต่อการเรียนรู้
มุมนั่งที่ไหน.....อ่านที่นั้น
๓๗
ศูนย์การเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงด้านการศึกษา
มุมสมุนไพรไทยน่ารู้
ต้นไม้มีความหมายที่มีอยู่พื้นที่ภาคใต้
๓๘
บริการห้องประชุม ศูนย์สอบ E-Xsam `
บริการสอบ N-Net 5 กศน.อำเภอ
มุมเด็ก
ส่งเสริมการอ่านมุมต่างๆที่จัดหนังสือหมวดหมู่ที่น่าสนใจ/มีบรรยากาศที่เออต่อการเรียนรู้
ื้
๓๙
มุมภายในต่างๆที่สวยงาม
มุมประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ประเพณีท้องถิ่น
๔๐
กิจกรรมที่ 2 : มีคนช่วยดำเนินการ (Good Corporate)
รับริจาคหนังสือและหมุนเวียนสื่อไปยังบ้านหนังสอชุมชน ตามนโยบาย .นราเมืองนักอ่าน.
๔๑
กิจกรรมที่ 3 : ระบบบริหารและบริการดีมาก (Good Management & Good
Services)
จัดห้องละหมาดสะอาด เป็นสัดส่วนไว้บริการ
ห้องน้ำสะอาด สวยงาม ปลอดภัย
๔๒
กิจกรรมที่ 4 : หลากหลายด้วยสื่อและกิจกรรม (Good Multimedia & Good Activities)
ห้องเรียนศาสตร์พระราชา
ศูนย์พัฒนาฝึกทักษะภาษาเพื่อการสื่อสารจังหวัดชายแดนใต้
๔๓
การประดิษฐ์เข็มเกล็ดผ้าจากเศษวัสดุเหลือใช้
การทำสมุดบันทึกเล่มเล็ก การทำยาดมสมุนไพร การทำชาถั่วดาวอินคา
การทำน้ำมันสมุไพร การประดิษฐ์ดอกไม้จากเศษวัสดุเหลือใช้
๔๔
กิจกรรมที่ 5 : นำด้วยเทคโนโลยี (Good Technology)
กิจกรรมที่ 6 : มีประชาสัมพันธ์แพร่หลาย (Good Promotion)
เฟสบุค/เวปไซด์ห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี
๔๕
กิจกรรมที่ 7 : มีพลังงาน (Good Energy)
คำที่ใช้ในการอธิบายทั้ง 7 กิจกรรม นางหทัยกาญจน์ วัฒนสิทธิ์ ผู้อำนวยการ
ั
ศูนย์การศึกษานกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี ได้สรุปองค์ความรู้ (Knowledge)
ที่ได้รวมระดมสมองจากพลังความคิดของ ผู้บริหาร บรรณารักษ์ ครูและบุคลากรทาการศึกษาของศูนย์
ั
การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี และสรุปคำจำกัดความ รวมทั้ง
รูปแบบการดำเนินงานห้องสมุดประชาชนมีชีวิต สำหรับห้องสมุดประชาชนอำเภอสุไหงปาดี ให้สั้น
กระชับ ได้ใจความ และน่าสนใจ สามารถอธิบาย ในแต่ละชีวิต ดังนี้
ิ
ชีวตที่ 1 : จัดตกแต่งอาคารสถานที่ดี (Good Decorate) หมายถึง การจัด
บรรยากาศ และสภาพแวดล้อมห้องสมุดให้เออต่อการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกให้มีความสะอาด
ื้
ปลอดภัย สงบ สะดวก สบาย สวยงามอยู่เสมอ
ชีวตที่ 2 : มคนช่วยดำเนินการ (Good Corporate) หมายถึง การได้รับความ
ี
ิ
ื
ร่วมมอจากเครือข่าย และชุมชนไม่ว่าจะเป็นประเภทบุคคล องค์กร สมาคม หรือมูลนิธิ ที่สามารถช่วย
ให้การดำเนินงานทุกเรื่อง ไม่ว่าจะเป็นช่วยด้าน ความคิด ช่วยในการบริหารจัดการ ช่วยในการ
สนับสนุนบุคลากร สนับสนุนงบประมาณ รวมทั้งสนับสนุน วัสดุ อุปกรณ์ ครุภัณฑ์ เป็นต้น
ิ
ชีวตที่ 3 : ระบบบริหารและบริการดีมาก (Good Management & Good
Services) หมายถึง ห้องสมุดที่สามารถจัดการระบบการทำงานภายในได้ดีโดยเฉพาะสิ่งสำคัญที่สุด
คือ การบริหารคนให้เป็นคนที่มีคุณภาพทั้งร่างกาย จิตใจ และสติปัญญารวมทั้งสามารถ จัดการบริการ
ที่ดี ยิ้มแย้มแจ่มใส ให้บริการได้ทุกเวลา ทุกที่ และต้องมีความหลากหลายและครอบคลุม
ทุกกลุ่มเป้าหมายได้อย่างมีความยุติธรรม
ชีวตที่ 4 : หลากหลายด้วยสื่อ และกิจกรรม (Good Multimedia &Good
ิ
้
Activities)หมายถึง ห้องสมุดต้องมีข้อมูลข่าวสารที่ทันสมัย ต้องกาวทัน ICT มีการบริหารสารสนเทศที่
ื่
ดี รวมทั้งจัดกิจกรรมครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมาย เพอให้สามารถรองรับทุกความต้องการที่จะเรียนรู้
อย่างหลากหลาย ทุกกลุ่มเป้าหมาย
ชีวตที่ 5 : นำด้วยเทคโนโลยี (Good Technology) หมายถึง ห้องสมุดต้องก้าว
ิ
ทันเทคโนโลยี รู้จักนำนวัตกรรม (Innovation) จากเทคโนโลยีมาจัดไว้ให้บริการแกผู้ใช้บริการ รวมทั้ง
่
การบริหารจัดการภายในห้องสมุด เพื่อให้การดำเนินงานเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
ิ
ี
ชีวตที่ 6 : มประชาสัมพันธ์แพร่หลาย (Good Promotion) หมายถึง ห้องสมุด
ั
ต้องมีการจัดการประชาสัมพนธ์ห้องสมุดอย่างแพร่หลาย และหลากหลายด้วยสื่อที่ใช้ในการ
ประชาสัมพันธ์เพื่อให้ห้องสมุดเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง
ชีวตที่ 7 : มพลังงาน (Good Energy) หมายถึง พลังที่สามารถดึงดูดผู้ใช้บริการให้
ี
ิ
กลับมาใช้บริการอย่างต่อเนื่อง และปรับเปลี่ยนแนวคิด (Paradigm Shift) ว่าห้องสมุดเป็นส่วนหนึ่ง
ของ การดำเนินชีวิตที่ต้องดูแลเอาใจใส่ในการเข้าไปใช้บริการ
ิ
ี
ุ
ดั ง นั้ น ห้ อ ง ส ม ด ม ชี ว ต ( Living;Libraryว or;Immortal;Library)
ุ
ิ
ี
ั
ของ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี คือ ห้องสมดมชีวต 7
กิจกรรม (‘The Seven Lives Library’)หมายถึง ห้องสมุดที่มีบรรยากาศ และสภาพแวดล้อม
ื้
ที่เออต่อการเรียนรู้ของผู้ใช้บริการ มีการจัดการระบบการทำงาน ระบบการให้บริการที่ดี สามารถ
๔๖
ดึงดูดเครือข่าย ชุมชน และประชาชนทุกเพศ ทุกวัยให้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของห้องสมุดประชาชน
ผู้ใช้บริการ รักห้องสมุดประชาชน และให้ความร่วมมือกับห้องสมุดประชาชนทุกด้าน จัดบริการและ
กิจกรรมได้อย่างหลากหลาย ทันสมัย และน่าสนใจ มีการดำเนินงานด้วยการใช้ ICT อย่างเป็นระบบ
ั
มีการประชาสัมพนธ์งานห้องสมุดประชาชนอย่างต่อเนื่อง และเป็นห้องสมุดประชาชนที่ผู้ใช้บริการทุ
ึ
ิ
ิ
ั
ี
กกลุ่มเป้าหมาย อยากกลับมาใช้บริการทุกวนอย่างมชีวตชีวาตลอดชีวต ส่งผลให้นักเรียน นักศกษา
ครูและบุคลากรทางการศึกษา ตลอดถึงประชาชนมีนิสัยรักการอ่านมากขึ้น
ิ
รูปแบบ “ห้องสมดชีวต” (‘The Lives Library) ดังกล่าวจะถูกใช้เป็นมาตรฐาน ใน
ุ
ั
การดำเนินงานของศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี ซึ่งมีความ
คาดหวังว่าห้องสมุดประชาชนอำเภอทุกแห่งในจังหวัดนราธิวาสจะนำ Best Practice ชิ้นนี้ไปใช้
ในการดำเนินงานห้องสมุดประชาชนให้มีชีวิตชีวาได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพราะเป็น Best;Practice
์
ที่เกิดจากการมีส่วนร่วม (Participation) ของผู้บริหาร บรรณารักษ ครูและบุคลากรทาการศึกษา ทุก
ั
ชีวิตของศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัยอำเภอสุไหงปาดี และต้องการให้
ห้องสมดชีวต เป็นทางเลือกที่ดีที่สุดสำหรับบรรณารักษ์ และเป็นทางเลือกที่ดีสุดอกทางหนึ่ง
ุ
ิ
ี
สำหรับ กศน. ทั้งนี้เพอให้การดำเนินงานการจัดการศึกษาตามอธยาศัย (Informal Education)
ั
ื่
เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ตรงตามความต้องการของประชาชน สอดคล้องกับพระราชบัญญัติ
การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และพระราชบัญญัติส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตาม
อัธยาศัย พ.ศ. 2551 สามารถใช้เป็นเครื่องมือหนึ่งที่ทำให้ประชาชนคนไทยเกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิต
(Long Life Education) ตลอดไป
การดำเนินกิจกรรมโครงการพฒนาห้องสมุดมีชีวิตสู่การปฏิบัติ ห้องสมุดประชาชนอำเภอ
ั
5 ดีฟรีเมี่ยม โดยได้ออกแบบกิจกรรม เป็น 7 กิจกรรมหลัก ดังนี้
ิ
ชีวตที่ 1 : จัดตกแต่งอาคารสถานที่ดี (Good Decorate) หมายถึง การจัดบรรยากาศ
และสภาพแวดล้อมห้องสมุดให้เออต่อการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกให้มีความสะอาด ปลอดภัย
ื้
สงบ สะดวก สบาย สวยงามอยู่เสมอ
กิจกรรมที่ 1 ทาสีรั้วและอาคารภายในภายนอก เปลี่ยนสายไฟฟ้าภายในทั้งหมด
เปลี่ยนฝ่าเพดาษและปรับเปลี่ยนห้องน้ำใหเหมาะสมกับการใช้ให้ทันสมัย สะอาด ปลอดภัย โดยได้
ขอรับงบประมาณจากสำนักงาน ประจำปีงบประมาณ 2563 จำนวนเงิน 450,000 บาท
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search