Pendidikan Muzik Tingkatan 1

RUKUN NEGARA

Bahawasanya Negara Kita Malaysia
mendukung cita-cita hendak;

Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam
kalangan seluruh masyarakatnya;

Memelihara satu cara hidup demokrasi;

Mencipta satu masyarakat yang adil di mana
kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama

secara adil dan saksama;

Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi
kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak;

Membina satu masyarakat progresif yang
akan menggunakan sains dan teknologi moden;

MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar
akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami

untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan
prinsip-prinsip yang berikut:

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN
KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA

KELUHURAN PERLEMBAGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN

(Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia)

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

PENDIDIKAN

TINGKATAN

Penulis
YUSRI BIN HUSSAIN (PC)
ARIPUTHIRAN A/L NARAYANAN

Editor
MOHD NORFIRDAUS BIN GHAZALI

Pereka Bentuk
NURULHUDA BINTI SULAIMAN

Ilustrator
MOHD HISHAM BIN ALIAS

2016 i

No Siri Buku : 0070 PENGHARGAAN

KPM2016 ISBN 978-967-0520-70-4 Penerbitan buku ini melibatkan kerjasama
Cetakan Pertama 2016 banyak pihak. Sekalung penghargaan dan
© Kementerian Pendidikan Malaysia terima kasih ditujukan kepada semua pihak
yang terlibat.
Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam
buku ini, tidak dibenarkan diterbitkan semula, • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka
disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian
lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang Pendidikan Malaysia.
bentuk atau cara, baik dengan elektronik,
mekanik, penggambaran semula mahupun • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf
dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian
dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Pendidikan Malaysia.
Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia.
Perundingan tertakhluk kepada perkiraan royalti • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia
atau honorarium. Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian
Pendidikan Malaysia.
Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan
Malaysia oleh: • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks
Aras Mega (M) Sdn. Bhd (164242-W), dan Bahagian Pembangunan Kurikulum,
18, Jalan Damai 2, Kementerian Pendidikan Malaysia.
Taman Desa Damai, Sg. Merab,
43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Aras Mega
Tel: 03-8925 8975 (M) Sdn. Bhd.
Faks: 03-8925 8985
Laman Web: www.arasmega.com • Jabatan Pendidikan Muzik, Institut Pendidikan
E-mel: [email protected] Guru Ilmu Khas Cheras.
Reka Letak dan Atur Huruf:
Aras Mega (M) Sdn. Bhd. • SMK Undang Jelebu, Negeri Sembilan

Muka Taip Teks: Myriad • SMK Tunku Ampuan Durah, Seremban,
Saiz Muka Taip Teks: 12 poin Negeri Sembilan.

Dicetak oleh: • Kelab Dikir Barat UiTM Shah Alam
Mudah Urus Enterprise Sdn. Bhd.
No 143, Jalan KIP 8, • Kumpulan Ghazal Seri Nuansa
Taman Perindustrian KIP,
Bandar Sri Damansara,
52200 Kuala Lumpur.
Tel: 03-6273 4337 Faks: 03-6273 5337

ii

iii

iv

Pendahuluan

Buku teks Pendidikan Muzik Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM)
Tingkatan 1 ditulis berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran
(DSKP) Pendidikan Muzik KSSM Tingkatan 1 yang telah dikeluarkan oleh Kementerian
Pendidikan Malaysia (KPM).
Kandungan mata pelajaran Pendidikan Muzik KSSM Tingkatan 1 telah diolah
kepada enam (6) unit yang mempunyai tema berbeza iaitu Muzik Alat Penyatuan,
Seni Budaya Malaysia, Muzik Segar Minda, Alam Satu Anugerah, Sihat Malaysia dan
Malaysia Beradab Mulia. Olahan ini memberikan sumbangan yang besar kepada
perkembangan intelek dan emosi murid.
Dalam setiap tema mempunyai bidang-bidang penting sebagai asas utama
untuk membina kemahiran muzik, penjanaan idea kreatif, penghayatan muzik
dan notasi muzik supaya selari dengan hasrat KSSM untuk melahirkan murid yang
mempunyai kemahiran Abad Ke-21.

Antara bidang penting: Ensembel Nyanyian
1. Ensembel Nyanyian
Bidang ensembel nyanyian memberikan fokus kepada peningkatan kemahiran
bernyanyi dengan teknik yang betul seperti bernyanyi dengan pic dan sebutan yang
betul mengikut tempo. Selain itu, murid juga berpeluang menyanyikan pelbagai
genre lagu. Guru boleh memilih genre lagu yang difikirkan sesuai mengikut latar
belakang budaya dan minat murid.

2. Ensembel Muzik Ensembel Muzik

Bidang ensembel muzik memberikan fokus penguasaan kemahiran bermain alat
muzik secara ensembel. Menerusi kurikulum ini, murid berpeluang untuk memainkan
pelbagai genre lagu dengan mengaplikasikan pengetahuan membaca dan menulis
notasi muzik yang telah dipelajari.

3. Bidang Penghasilan Muzik Penghasilan Muzik

Bidang penghasilan muzik memberikan fokus kepada aktiviti melahirkan idea
kreatif dengan menghasilkan karya seperti penciptaan melodi, corak irama dan
bunyi muzikal untuk sesuatu persembahan. Menerusi bidang ini, murid juga
secara langsung telah mengaplikasikan elemen-elemen kreativiti dan KBAT yang
diperkenalkan dalam KSSM.
4. Bidang Apresiasi Muzik Apresiasi Muzik

Bidang apresiasi muzik memberikan fokus kepada aktiviti mendengar secara aktif
muzik daripada pelbagai budaya. Menerusi bidang ini, murid diberi peluang untuk
menghargai, menilai dan memberi ulasan secara kritis setiap genre muzik yang
didengar atau ditonton.

5. Bidang Membaca dan Menulis Notasi Muzik Notasi Muzik

Bidang membaca dan menulis notasi muzik memberikan fokus kepada aktiviti
pembacaan dan penulisan notasi muzik secara konvensional. Murid juga berpeluang
untuk mengaplikasikan pengetahuan kemahiran membaca dan menulis notasi
muzik semasa aktiviti nyanyian, memainkan alat muzik secara ensembel, penciptaan
dan apresiasi muzik.

v

Penerangan Ikon

Buku teks ini juga disertakan beberapa ikon seperti di bawah bagi membantu murid
mempertingkatkan pemahaman dan minat terhadap mata pelajaran yang dipelajarinya.

Sekolah akan dibekalkan Durasi Pembelajaran Durasi Pembelajaran
CD audio bagi membantu Durasi Pembelajaran membantu guru
murid memahami merancang waktu
pembelajaran dengan pembelajaran.
lebih berkesan melalui
Cadangan kaedah pendengaran. Aktiviti Melatih kemahiran
Aktiviti Latihan individu berfikir murid.
membantu murid dalam Perbincangan Memberikan tip yang
EMK mengulang kaji pelajaran berguna.
yang dipelajari. ?TAAHUNKADHA Ruangan sisipan
Aktiviti berkumpulan bagi membantu
bagi menilai tahap PENILAIAN penambahan
pemahaman murid. maklumat murid.
Kemahiran Berfikir
Aras Tinggi (KBAT) bagi Soalan pengukuhan.
merangsang pemikiran
berstruktur dan berfokus QR CODECONTOH
dalam kalangan murid.
Layari laman sesawang
Elemen Merentas www.arasmega.com/qr-apps
Kurikulum untuk memuat turun aplikasi
pengimbas Quick Response
Abad Kemahiran Abad ke-21 (QR) CODE.
Bermain sambil
ke-21 mengulang kaji pelajaran. Dapatkan
BerAmyuhain
QR CODE
ImbasanMuatturundi QR CodeDAPATKANDI membantu pengguna untuk terus melayari
bahan berkaitan dengan cepat.

GNuortau Sebagai panduan Imbas di sini!
kepada guru.
Sesuatu yang menarik
Latihan Pemanasan Suara untuk diterokai.
Aktiviti lazim sebelum AR CODE Layari laman sesawang
memulakan nyanyian. www.arasmega.com/ar-apps
Membantu murid CONTOH untuk memuat turun aplikasi
memahami pembelajaran pengimbas Augmented Reality
dengan lebih jelas. (AR).

Untuk mengimbas kod ini, pengguna perlu memuat turun
aplikasi Augmented Reality terlebih dahulu.

Mengimbau
pembelajaran yang
telah dipelajari.
Akhirnya, buku teks Pendidikan Muzik KSSM Tingkatan 1 ini diharapkan menjadi sumber
rujukan yang baik dalam memastikan hasrat KSSM tercapai bagi melahirkan murid yang
mempunyai Kemahiran Abad ke-21.

vi

UNIT 2

SENI
BUDAYA
MUZIK MALAYSIA
ALAT
PENYATUAN
UNIT 1
UNIT 4

Unit 1
Unit 1
UNIT 3MUZIK
UNIT 6 SEGAR
MINDA

MALAYSIA ALAM SATU
BERADAB ANUGERAH
MULIA SIHAT
MALAYSIA

UNIT 5

1

Unit 1 UNIT 1 Standard Pembelajaran
Unit 1 Pada akhir pembelajaran ini,
MUZIK ALAT murid berupaya:
1.1 Menyanyikan Lagu secara Ensembel
PENYATUAN daripada Pelbagai Repertoir
1.1.1 Bernyanyi secara unison dengan:

i. Pic yang betul
ii. Dinamik yang sesuai
iii. Tempo yang betul

CONTOH Unit ini mengandungi 2.1 Memainkan Muzik secara Ensembel
persembahan 2.1.1 Memainkan muzik secara ensembel
Dapatkan Augmented Reality berdasarkan skor:
Code (AR Code) di i. Bermain alat muzik dengan teknik
AR CODE halaman 8, 13 dan 14. yang betul
Info boleh didapati di ii. Bermain alat muzik dengan pic yang
www.arasmega.com halaman Kandungan. betul atau ton yang baik
iii. Bermain alat muzik dengan irama
yang betul mengikut tempo
iv. Mengamalkan cara penjagaan alat

2

3.1 Menghasilkan Idea Muzik Kreatif meter 4 Unit 1
3.1.1 Mencipta corak irama berdasarkan 4 Unit 1

4.1 Menghayati Muzik daripada Pelbagai Genre
4.1.1 Memberikan ulasan tentang muzik tradisional Malaysia yang didengar
atau ditonton daripada aspek:
i. Genre muzik
ii. Alat muzik
iii. Fungsi muzik
iv. Cara persembahan
v. Latar belakang muzik

5.1 Membaca dan Menulis Notasi Muzik
5.1.1 Membaca dan menulis jenis not serta tanda rehat mengikut nilai:
i. Semibrif
ii. Minim
iii. Krocet

5.1.2 Membaca dan menulis not serta tanda rehat berdasarkan meter 2 dan 4
4 4

3

Ensembel Nyanyian Durasi Pembelajaran
Pic Nyanyian unison
merupakan nyanyian
Pic ialah tinggi atau rendah nada suara atau bunyi. Dalam kumpulan atau nyanyian
nyanyian, pic tinggi atau rendah terhasil akibat daripada secara beramai-ramai
getaran yang berlaku pada pita suara. Untuk menghasilkan
pic tinggi, pita suara bergetar laju sementara untuk ?tanpa lapisan suara.
menghasilkan pic rendah pita suara bergetar perlahan. TAAHUNKADHA

Rongga hidung
Rongga mulut

Lidah

Pita suara

Trakea

Rajah 1.1 Pita suara.

Unit 1 Kebiasaannya, Perempuan pula
Unit 1 lelaki menghasilkan menghasilkan pic yang
tinggi ketika bercakap.
pic yang rendah
ketika bercakap.

Latihan Pemanasan Suara 1



mo mu mi ma ma mi mu mo mo ma 1

Latihan
pemanasan
suara 1

Ma - ri ka - wan se - mua ma - ri ki - ta nya - nyi ber - sa - ma sa - ma yeah

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 4 hingga 5.
• Dengarkan keseluruhan lagu Kita Bersatu.
• Nyanyikan lagu baris demi baris. Membetulkan kesalahan nyanyian murid.
• Nyanyikan lagu secara keseluruhan.
SP

• Bernyanyi sambil menepuk detik lagu Kita Bersatu dalam tempo yang berbeza. 1.1.1

4 • Minta murid mencadangkan aktiviti lain selain menepuk untuk pengukuhan detik lagu
semasa menyanyi.

Mari Bernyanyi

Lagu: Muhammad Fahmi Yusri
Lirik:Yusri Hussain

2

Lagu Kita
Bersatu
- Vokal

3

Lagu Kita
Bersatu
- Instrumental

4

Lagu Kita
Bersatu
- Minus one
Unit 1
Unit 1

Lirik di bawah dinyanyikan secara rap semasa Rap merupakan satu
nyanyian korus rangkap kedua (bar 12). stail dalam nyanyian
Mari semua, tak kira apa bangsa yang dinyanyikan secara
Perkara yang lalu, jangan dikenang juga percakapan.
Bersama-sama kita, menuju puncak jaya
Menuju cita-cita, membangunkan negara.

5

Ensembel Muzik Durasi Pembelajaran

Gitar QR CODE

Gitar ialah alat muzik popular yang diklasifikasikan sebagai Mengenal jenis gitar.
alat muzik bertali. Asal usul gitar dapat dikesan sejak
3300 tahun dahulu bermula dari Mesir dan Mesopotamia http://arasmega.com/qr-link/
kemudian telah berkembang ke Eropah. Pada abad ke-18 mengenal-jenis-gitar/
gitar mula mengalami perubahan. Pada asalnya
gitar mempunyai empat utas tali dan kini gitar
dimainkan dengan enam utas tali. Reka
bentuknya pula telah berubah di Sepanyol
pada abad ke-19 menjadi bentuk gitar
moden seperti yang ada sekarang.

Mari kita mengenal pasti dan kAe-b2a1d
menamakan bahagian-bahagian
yang terdapat pada gitar. Bersifat
ingin tahu

Bahagian-bahagian Gitar

Tali gitar Sound hole Plektrum (Pick gitar)
Fretboard
Unit 1 Saddle (Lubang bunyi)
Unit 1

Nut

Penanda Fret Tuning pegs
fret (Penala)

Leher Kepala

Bridge Pick guard Pick guard berfungsi untuk
(Penyokong tali gitar) mengelakkan berlakunya
Sound box calar pada badan gitar
(Kotak penghasil bunyi) apabila dimainkan.

Badan

Rajah 1.2 Bahagian gitar.

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 6 hingga 10. SP
• Minta murid mengenal dan menghafal bahagian-bahagian gitar. 2.1.1
• Tunjukkan postur bermain gitar kepada murid dalam keadaan berdiri dan duduk. (i) (ii)
6

Postur Bermain Gitar
Postur merupakan aspek penting bagi menjamin keselesaan dan kualiti persembahan
semasa bermain gitar. Foto di bawah menunjukkan postur bermain gitar yang betul.

Postur berdiri

Postur duduk

Foto 1.1 Postur bermain gitar. Unit 1
Unit 1
Penalaan Gitar
Penalaan gitar ialah penting sebelum dimainkan. Terdapat beberapa cara untuk menala
gitar. Antaranya, menggunakan keyboard atau piano dan alat penalaan gitar.
1. Keyboard atau piano.

E A D GB E E Tali keenam
A Tali kelima
Rajah 1.3 Penalaan gitar menggunakan keyboard. D Tali keempat
G
B Tali ketiga
E Tali kedua
Tali pertama

2. Alat penalaan gitar. b. Electronic tuner
a. Pitch pipe tuner

7

Cara Bermain Gitar Simbol Memetik
Strum ke bawah
Gitar dimainkan dengan cara memetik tali gitar. (down stroke)
Jari tangan kanan digunakan untuk memetik gitar, Strum ke atas
manakala jari tangan kiri pula menekan tali gitar (up stroke)
pada fretboard. Terdapat dua cara memetik gitar:
1. Strumming Terdapat beberapa I M A
Membunyikan tali gitar menggunakan kuku jari
kaedah yang
atau plectrum secara serentak
gerakan ke bawah (down dpliguuckniankgagnituanr.tukP
stroke) dan ke atas
(up stroke). Antaranya,
2. Plucking kaedah PIMA.
Membunyikan tali gitar PIMA ialah satu
secara satu persatu dengan kaedah untuk
menggunakan jari. plucking yang
menjelaskan
Imbas di sini! jari mana yang
digunakan.
Sesuatu yang menarik
untuk diterokai. EMK TMK
Unit 1
Unit 1

AR CODE
Pulgar
Indice
Medio
Anular

Strum tali gitar pada bahagian sound
hole untuk menghasilkan bunyi ton
yang lebih baik dan jelas.

8

Durasi Pembelajaran

Petunjuk Memegang Kord dan Memetik Gitar

Kord biasanya dipegang menggunakan jari tangan kiri. Kaedah memegang kord
adalah seperti rajah di bawah.

1 Tali tidak dipetik Tali dipetik 2

Nombor pada jari

XO 2 1
3
Nut

1 1 Perletakan 4
jari
Fret 1

2 T

34 Fret 2
Fret 3

Fret 4

Tali 6 (E)
Tali 5 (A)
Tali 4 (D)
Tali 3 (G)
Tali 2 (B)
Tali 1 (E)

Unit 1
Unit 1
Rajah 1.4 Petunjuk memegang kord.

Tali gitar mestilah
ditekan dengan
hujung jari pada fret.

Mari Belajar Bermain Kord C Major

C Petunjuk:
O = Tali perlu dimainkan tanpa menekan tali
X OO
11 pada fret.
22 = Tali perlu dimainkan secara menekan tali
33
4 pada fret dengan penjarian yang betul.
X = Tali tidak perlu dimainkan.
5

Rajah 1.5 Kord C Major.

9

Penjarian Kord C Major

5

Kord
C Major

2 1
3

Jari 1 menekan
tali kedua pada
fret pertama.

Jari 3 menekan Jari 2 menekan
tali kelima pada tali keempat pada
fret ketiga. fret kedua.
Foto 1.2 Kord C Major.

Unit 1
Unit 1

1 Latihan bermain kord C Major dalam nilai semibrif

1234 1234 1234 1234 6

C C C C Latihan bermain
kord C Major
1234 1234 1234 1234 dalam nilai
semibrif

2 Latihan bermain kord C Major dalam nilai minim

1234 1 234 1234 1234 7
1234
Latihan bermain
kord C Major
dalam nilai minim

1234 1 234 1234

10

Ensembel Nyanyian Durasi Pembelajaran

Tempo

Tempo ialah kelajuan sesuatu karya muzik. Dalam sesebuah karya, muzik mempunyai
tempo cepat (Allegro), sederhana cepat (Andante), sederhana (Moderato) atau lambat

(Adagio). Tempo juga boleh ditulis dengan kaedah Maelzel Metronome (m m)  = 100.

Latihan Pemanasan Suara 2

 8

do re mi fa so la ti do ti la so fa mi re do Latihan
pemanasan
suara 2

Kenek-kenek Ode

9

Lagu
Kenek-kenek
Ode - vokal

10

Lagu
Kenek-kenek
Ode -
instrumental
Unit 1
Unit 1

11

Lagu
Kenek-kenek
Ode
- minus one

a Menyanyikan lagu Kenek-kenek Ode.
b Bernyanyi sambil menepuk detik pertama dalam lagu Kenek-kenek Ode.
c Bernyanyi sambil menepuk detik pertama dan ketiga dalam lagu Kenek-kenek Ode.

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 11 hingga 12. SP
• Mendengarkan keseluruhan lagu Kenek-kenek Ode. 1.1.1
• Menyanyikan lagu Kenek-kenek Ode secara baris demi baris. 2.1.1 11
• Minta murid membunyikan detik lagu Kenek-keneklah Ode selain menepuk.

Ensembel Muzik Durasi Pembelajaran

Mari Bermain Gitar
Pada pelajaran yang lepas, murid telah mempelajari kord C Major secara strum ke bawah.
Sekarang mari kita bermain gitar dalam nilai not semibrif (  ) dan minim (  ).

1. Bermain gitar diiringi rentak yang disediakan.

C C C C 12

1234 1234 1234 1234 Latihan
bermain gitar
CC CC CC CC
13
1234 1234 1234 1234
Latihan gitar
2. Bermain gitar mengiringi lagu. lagu Kenek-
Kenek-kenek Ode kenek Ode

:

Unit 1 :1 2.
Unit 1
G

Cadangan Kenek-kenek Ode 14
Aktiviti
Kenek-kenek la ode Lagu
Lembu patoh tanduk Kenek-kenek
Cek Mek kenolah gode Ode
Cek Awe keno tumbok - minus one
Uu wa uu wa uu wa uu wa uu wa uu wa uu

Aktiviti bermain gitar mengiringi lagu Kenek-kenek Ode secara berkumpulan. Abad
Murid akan dibahagikan kepada dua kumpulan, iaitu kumpulan A dan
kumpulan B. Kumpulan A akan bermain gitar mengiringi lagu Kenek-kenek ke-21
Ode, sementara kumpulan B menyanyikan lagu Kenek-kenek Ode. Kemudian,
kedua-dua kumpulan akan bertukar peranan. Kerja
berpasukan

12

Notasi Muzik AR CODEDurasi Pembelajaran

Nilai not Imbas di sini!

Nilai not ialah bunyi panjang atau pendek Cara menepuk tangan
sesuatu pic mengikut kiraan nilai detik. mengikut not.
Setiap jenis not mempunyai nilai not yang
berbeza. Rujuk jadual di bawah.

Jadual 1.1 Nilai not krocet, minim dan semibrif.

Jenis Not Simbol Not Simbol Tangan Tanda Rehat Nilai Not

Semibrif w 4 detik

12 34

Minim  2 detik

Krocet  12  1 detik
1


Garis Bar

Rajah di bawah menunjukkan bar, garis bar dan garis penamat.

Garis bar

bar 1 bar 2 bar 3 bar 4 Unit 1
Rajah 1.6 Garis bar. Unit 1
Garis
penamat

Latihan menepuk irama 1

 1234 1234 1234 15

1 23 4 Latihan
menepuk
irama 1

Latihan menepuk irama 2

 1234 1234 1234 16

1 23 4 Latihan
menepuk
irama 2

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 13 hingga 15. SP
• Bimbing murid cara menepuk nilai not krocet (  ), minim (  ) dan semibrif (  ).
5.1.1
• Latihan tepukan boleh juga dilakukan secara kaedah undur (retrograde). (i)(ii)
(iii) 13

Apresiasi Muzik Durasi Pembelajaran

Gamelan

Gamelan ialah sejenis muzik 17
tradisional Malaysia yang mula
berkembang di Pahang. Muzik Gamelan Gamelan
dimainkan secara ensembel dengan menggunakan
tujuh alat muzik asas. Alat-alat itu terdiri daripada alat Imbas di sini!
kumpulan idiofon dan membranofon.
Kesemua alat mempunyai peranan tertentu dalam Sesuatu yang menarik
ensembel gamelan. Saron baron, saron pekin, gambang untuk diterokai.
kayu dan kromong memainkan melodi utama. Gendang
memainkan rentak. Gong berfungsi sebagai penanda Antara lagu-lagu yang
masa sementara kenong berfungsi sebagai penanda frasa. dimainkan dengan muzik
Gamelan kini popular dipelajari di institusi pengajian gamelan ialah Topeng,
tinggi dan sekolah-sekolah di Malaysia. Muzik gamelan Timang Burung, Togok,
sering dimainkan dalam majlis diraja, acara rasmi dan Ayak-ayak, Lambang
juga majlis keramaian. Sari, Geliung, Ketam
Unit 1 Renjong, Nongga dan
Unit 1 Antawada.

AR CODE Klasifikasi
Sach-Hornbostel
Kenong Gong besar dan kecil Gambang kayu Alat muzik tradisional
Kromong Saron baron terdiri daripada empat
Idiofon kategori seperti
membranofon, idiofon,
Saron pekin kordofon dan erofon.

Membranofon Gendang

14

18 21

Gendang Saron
Baron
Gendang Saron baron
Gong besar dan gong kecil 22
19 Gambang
Gambang
Gong
23
Kromong/bonang
Kromong
Unit 1
Unit 1

20 24

Kenong Saron pekin

Kenong Saron pekin

1. Cari informasi tentang gamelan Melayu. Tuliskan tentang perkara berikut:

(a) Sejarah ringkas (b) Contoh lagu gamelan

2. Muat turun video berkaitan permainan gamelan.

15

Notasi Muzik Durasi Pembelajaran
Tanda rehat krocet
Tanda Rehat juga dilukis seperti:

Pada pelajaran yang lepas, kamu telah mempelajari

jenis not krocet (  ), minim (  ) dan semibrif (  ).

Terdapat juga simbol yang tidak dibunyikan.
Simbol-simbol tersebut dikenali sebagai tanda rehat.

Jadual 1. 2 Tanda rehat. Minim Semibrif
Krocet

Tanda
rehat

Simbol 1 1 - 2 1 - 2 - 3 - 4
tangan
Nilai 1 2 4
Unit 1
Unit 1

1. Isikan tanda rehat yang betul pada ruang yang disediakan.

a b + =

+= +

2. Isikan satu not atau tanda rehat pada ruang yang disediakan.

a =w c

 ++  + =

not tanda rehat

 wb d
++ = ++ =

not tanda rehat not not tanda rehat

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 16 hingga 19. SP
5.1.1
16 • Perbanyakkan halaman 19 untuk diedarkan kepada murid. 3.1.1

3. Teliti dan tepuk corak irama di bawah.

1234 1234 1234 1234

1234 1234 1234 1234

BerAmyuhain Siapa ?

Bilangan pemain: 5 orang murid
Peralatan: Kertas dan pensel untuk menulis nilai not

Arahan: Unit 1
Lima orang murid dipilih untuk menulis corak irama yang ditepuk dan diimlak Unit 1
(dictation) oleh guru. Sesiapa yang salah menulis corak irama akan diganti dengan
murid baru sehinggalah tinggal seorang murid yang akan menjadi juara.

17

Penghasilan Muzik Durasi Pembelajaran

Permainan Mencipta Irama Mudah

Keperluan Peralatan Petunjuk

= 4 unit =

= 4 unit =

Cara bermain:
1. Bahagikan murid kepada kumpulan kecil seramai empat orang dalam satu kumpulan.
2. Aturkan empat cawan kertas dan empat piring kertas di atas meja yang disambung.
Kumpulan yang seterusnya akan menepuk ciptaan irama kumpulan yang satu lagi.
3. Ulang aktiviti dengan corak irama baharu bersama-sama kumpulan lain.
4. Murid juga boleh menggunakan perkusi lain selain perkusi badan.

Unit 1
Unit 1

Corak Irama

18

PENILAIAN

1. Mainkan gitar secara strumming mengikut skor di bawah.

CC CC C 25
1234 1234
C Petikan gitar
1234 1234

C CC CC C

1234 1234 1234 1234

Usaha lagi Baik Cemerlang

2. Dengar audio berikut dan padankan dengan irama yang diberi di bawah. Menilai

Corak Irama A Corak Irama B Corak Irama C Corak Irama D 26



Corak Irama A

Y Z WX

27

Corak Irama BUnit 1
Unit 1

Usaha lagi Baik Cemerlang 28

3. Berikut merupakan audio alat muzik daripada sebuah persembahan Corak Irama C
gamelan. Namakan alat muzik yang digunakan dalam persembahan
tersebut dan senaraikannya mengikut klasifikasi alat muzik. 29

Kordofon Erofon Membranofon Idiofon Corak Irama D

Menganalisis

30 33

Alat 1 Alat 4

31 34

Alat 2 Alat 5

Usaha lagi Baik Cemerlang 32

Alat 3

19

Unit 2 UNIT 2 Standard Pembelajaran
Unit 2 Pada akhir pembelajaran ini,
SENI BUDAYA murid berupaya:
1.1 Menyanyikan Lagu secara Ensembel
MALAYSIA daripada Pelbagai Repertoir
1.1.1 Bernyanyi secara unison dengan:

i. Pic yang betul
ii. Dinamik yang sesuai
iii. Tempo yang betul
1.1.2 Bernyanyi dengan teknik yang betul:
i. Postur
ii. Pernafasan

CONTOH Unit ini mengandungi 2.1 Memainkan Muzik secara Ensembel
persembahan 2.1.1 Memainkan muzik secara ensembel
Dapatkan Augmented Reality berdasarkan skor:
Code (AR Code) di i. Bermain alat muzik dengan teknik
AR CODE halaman 30. yang betul
Info boleh didapati di ii. Bermain alat muzik dengan pic yang
www.arasmega.com halaman Kandungan. betul atau ton yang baik
iii. Bermain alat muzik dengan irama
yang betul mengikut tempo

20 20

3.1 Menghasilkan Idea Muzik Kreatif meter 4 Unit 2
3.1.1 Mencipta corak irama berdasarkan 4 Unit 2

4.1 Menghayati Muzik daripada Pelbagai Genre
4.1.1 Memberikan ulasan tentang muzik tradisional Malaysia yang didengar
atau ditonton daripada aspek:
i. Genre muzik
ii. Alat muzik
iii. Fungsi muzik
iv. Cara persembahan
v. Latar belakang muzik

5.1 Membaca dan Menulis Notasi Muzik
5.1.1 Membaca dan menulis jenis not serta tanda rehat mengikut nilai:
i. Semibrif
ii. Minim
iii. Krocet

5.1.2 Membaca dan menulis not serta tanda rehat berdasarkan meter 2 dan 4
4 4

21

Ensembel Nyanyian Durasi Pembelajaran
Berlatih
Postur dalam Nyanyian postur
berdiri
Postur penting dalam teknik vokal. Postur yang baik yang betul
dapat membantu pernafasan serta meningkatkan mutu di hadapan
pengeluaran suara. Terdapat dua postur yang lazim dalam cermin.
aktiviti nyanyian iaitu postur berdiri dan postur duduk.

Postur Berdiri

1 Kepala dan leher
• Pandang ke hadapan posisi lazim
seiring dengan tulang belakang.
2 Badan
• Tegak dan mendada.

3 Tangan
• Di sisi secara relaks.

Unit 2 4 Lutut
Unit 2 • Relaks dan tidak kaku.

5 Kaki
• Direnggangkan sedikit dan sebelah
kaki ke hadapan sedikit untuk
mengawal keseimbangan badan.

Latihan Pemanasan Suara 3 35

 Latihan
pemanasan
PPaann --ddaanngg kkee ddee -- ppaann,, bbaa -- ddaann tete -- ggaakk,, kkaa -- kkii jaja -- rraakk suara 3

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 22 hingga 23.
• Dengarkan keseluruhan lagu Keutuhan Bangsa.
• Nyanyikan lagu baris demi baris. Membetulkan kesalahan nyanyian murid.
• Nyanyikan lagu secara keseluruhan.
1.1.1. (i) • Nyanyikan lagu Keutuhan Bangsa dengan postur berdiri betul.
1.1.2. (i)

22

Mari Bernyanyi

Keutuhan Bangsa

Lagu dan Lirik: Yusri Hussain

Unit 236
Unit 2
Lagu
Keutuhan
Bangsa
- vokal

37

Lagu
Keutuhan
Bangsa
- instrumental

38

Lagu
Keutuhan
Bangsa
- minus one

ma-ngat per-pa-du-an di - ri de-mi ke - u-tu-han bang-sa dan ne-ga - ra

23

Ensembel Muzik Durasi Pembelajaran

Unit 2 Penjagaan Letakkan gitar pada tempat
Unit 2 yang betul
Gitar • Gitar perlu diletakkan pada
guitar stand apabila
Gitar perlu dibersihkan tidak digunakan.
setiap kali selepas bermain
• Gilap gitar menggunakan • Elakkan daripada
bahan penggilap. menyandarkan gitar atau
meletakkannya di atas lantai.
• Bersihkan gitar
dengan kain yang • Simpan di tempat yang
lembut. kering.

• Kendurkan tali • Jauhkan gitar daripada
gitar sekiranya keadaan suhu yang
tidak digunakan panas.
untuk jangka
masa yang • Gunakan guitar case
panjang. untuk menyimpan gitar.

Abad Prihatin

ke-21

GNuortau SP
2.1.1
2.1.1 (iv) • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 24 hingga 27. (i)(ii)
24 • Membimbing murid bermain kord C Major dan G Major. (iv)

Mari Belajar Bermain Kord G Major

G Petunjuk:
O = Tali perlu dimainkan tanpa menekan tali
OOO
pada fret.
1 = Tali perlu dimainkan secara menekan tali

22 pada fret dengan penjarian yang betul.
33 4 X = Tali tidak perlu dimainkan.

4

5

Rajah 2.1 Kord G Major.

Penjarian Kord G Major

39

Kord
G Major

Unit 2
Unit 2

3 2
4

Jari 3 menekan Jari 2 menekan
tali keenam pada tali kelima pada
fret ketiga. fret kedua.

Jari 4 menekan
tali pertama pada
fret ketiga.
Foto 2.1 Kord G Major.

25

1 Latihan bermain kord G Major

GG GG GG GG 40

1234 1234 1234 1234 Latihan
bermain
GG GG GG GG kord
G Major
1234 1234 1234 1234

2 Latihan bermain kord C Major dan G Major

Unit 2 G C G C 41
Unit 2
1234 1234 1234 1234 Latihan
bermain
GC GC GC GC kord
C Major
1234 1234 1234 1234 dan
G Major

3 Latihan bermain kord C Major dan G Major

G G G G C C C C G G G G C C C C 42
12 34 12341 234 1234
Latihan
bermain
GGCC G G C C C C G G C C G G kord
C Major
12 34 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 dan
G Major

26

4 Latihan bermain kord: 43

Kenek-kenek Ode Lagu
Kenek-kenek
:1 2. Ode
- vokal
G

Cadangan Kenek-kenek Ode Unit 2
Aktiviti Unit 2
Kenek-keneklah ode, lembu patoh tanduk. 44
Cek Mek kenolah gode, Cik Awe keno tumbuk
Lagu
Uu wa uu wa uu wa uu wa Uu wa uu wa Uu Kenek-kenek Ode
- minus one

Bentukkan kepada dua kumpulan iaitu kumpulan A dan B, Abad
Kumpulan A menyanyikan lagu Kenek-kenek Ode manakala
kumpulan B bermain gitar mengikut kord lagu tersebut. Kumpulan ke-21
bertukar peranan.
Kerja
berpasukan

27

Ensembel Nyanyian Durasi Pembelajaran

Postur Duduk

1 Kepala dan leher
• Pandang ke hadapan posisi

lazim seiring dengan
tulang belakang.

Badan
• Tegak dan mendada.

3 Tangan
• Diletakkan di atas paha.

4 Punggung
• Duduk pada setengah atau ¾ di atas
tempat duduk dan tidak menyandar.
5 Kaki
• Letakkan di lantai, sebelah
kaki ke hadapan sedikit.

Unit 2
Unit 2
Minda harus dalam keadaan tenang supaya
tubuh berada dalam keadaan relaks untuk
menghasilkan kualiti suara yang baik.

Latihan Pemanasan Suara 4
Dengar melodi berikut. Kemudian nyanyikan.

45

Latihan
pemanasan
suara 4

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 28 hingga 29.
• Nyanyi lagu Keutuhan Bangsa dengan postur duduk yang betul.
• Minta murid memainkan alat perkusi mengikut detik lagu Keutuhan Bangsa.
• Nyanyi sambil menepuk detik mengikut lagu yang didengar.
SP
2.1.1

28

Ensembel Muzik Durasi Pembelajaran

Mari Bermain Gitar

1. Latihan bermain gitar.

C G C C 46

1234 1234 1234 1234 Latihan
bermain gitar
C G C C

1234 1234 1234 1234

C C C C

1234 1234 1234 1234

G C G C

1234 1234 1234 1234

2. Bermain gitar mengiringi lagu.
Keutuhan Bangsa

CC C C G G CC 47
123 4 1 2 3 4 1234
1234 Lagu Keutuhan
CC CC GG Bangsa
CC - instrumental
1234 1234 1234 Unit 2
1234 Unit 2

FF FF GG CC

1234 1234 1234 1234

FF FF GG CC

1234 1234 1234 1234

Cadangan Keutuhan Bangsa
Aktiviti
48
Mari kita hidup bekerjasama tak kira kaum ataupun bangsa
Lagu Keutuhan
Tolak ansur sikap yang perlu ada demi masa depan kita bersama Bangsa
- minus one
Melayu Cina India dan lainnya mari kita hidup dengan harmoni

Semangat perpaduan diri demi keutuhan bangsa dan negara

Aktiviti bermain gitar mengiringi lagu Keutuhan Bangsa dilakukan secara Abad
berkumpulan. Murid akan dibahagikan kepada tiga kumpulan iaitu Kumpulan
A, B dan C. Kumpulan A bermain gitar sementara kumpulan B menepuk detik ke-21
dan kumpulan C menyanyi. Kemudian, kumpulan akan bertukar peranan.
Kerja
berpasukan

29

Apresiasi Muzik Durasi Pembelajaran
Caklempong
Imbas di sini!
AR CODE Abad Bersifat
Sesuatu yang menarik ingin tahu
untuk diterokai. ke-21

49

Caklempong

Tahukah kamu bahan
yang digunakan untuk
membuat bonang
Caklempong ialah muzik tradisional Malaysia yang caklempong?
Unit 2 popular di Negeri Sembilan. Caklempong dimainkan Bonang caklempong
Unit 2dalam kalangan masyarakat Minangkabau sejak awal diperbuat daripada
kurun ke-14.
ANDA ?logam tembaga dan
campuran besi. TAHUKAH

Gereteh Sauwa

50 52

Gereteh Sauwa

Tingkah Gendang anak
dan gendang ibu

51 53

Tingkah Gendang ibu
dan gendang
anak

30

Gereteh ialah alat utama dalam ensembel yang memainkan melodi utama dalam
lagu. Gereteh mempunyai 15 buah bonang disusun dua baris. Tingkah dan sauwa
mempunyai lapan bonang dan memainkan ostinato dalam lagu. Gendang anak dan
gendang ibu berfungsi memainkan rentak lagu. Serunai, bangsi dan salong pula ialah
alat tiupan yang mengiringi lagu caklempong.
Caklempong sering dimainkan di majlis perkahwinan, keraian dan keramaian.
Caklempong popular di Malaysia. Kini caklempong diajar di sekolah-sekolah dan pusat
pengajian tinggi.

Gereteh Idiofon Gendang Ibu Erofon Bangsi
Sauwa Salong
Membranofon

Tingkah Gendang Anak Serunai

1. Senaraikan nama lagu yang sering dimainkan menggunakan caklempong.

2. Bincang dan namakan alatan yang bertanda A, B, C dan D. Menganalisis
Berdasarkan gambar dan lengkapkan jadual di bawah.
Unit 2
AC Unit 2

BD

Huruf Nama alat Cara dimainkan Kategori
A
B
C
D

3. Apakah yang kamu perlu lakukan jika kamu ingin menubuhkan sebuah pasukan
caklempong?

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 30 hingga 32. EMK TMK
• Layari Internet dengan carian kata kunci caklempong bagi mendapatkan SP
informasi berkenaan caklempong dan asal usulnya. 5.1.2
• Muat turun video permainan caklempong untuk dipertontonkan. 4.1.1 31
• Dapatkan nama lagu caklempong tradisional dan lagu kontemporari.

Notasi Muzik Durasi Pembelajaran

Meter 2 dan 4
4 4

Meter ialah tanda masa yang mengandungi dua 4 = c
angka. Satu angka berada di bahagian atas dan satu 4
angka lagi berada di bahagian bawah. Angka di atas
menunjukkan jumlah detik dalam satu bar, sementara Common time
angka di bawah pula menunjukkan jenis not.

22ddeettiikk 44ddeettiikk

 

11 22 11 22 33 44
JJeenniissnnoott::kkrroocceett
JJeenniissnnoott::kkrroocceett
Rajah 2.2 Meter.

1. Kenal pasti meter yang betul bagi setiap corak irama berikut:

Unit 2 a
Unit 2

12 12 12 12

b

12 34 12 34 12 34 12 34

c

12 34 12 34 12 34 12 34

2. Letakkan jenis not yang sesuai pada setiap bar di bawah:

a 
b 

32

Notasi Muzik Durasi Pembelajaran
Jika sesuatu bar tidak
Meter dan Tanda Rehat dimainkan tanda rehat
penuh (whole bar
Kita telah pun mempelajari meter di atas nilai not krocet rest) wajib diletakkan.

(  ), minim (  ) dan semibrif (). Sekarang, mari kita

teruskan pelajaran ini dengan meletakkan tanda rehat di
tempat yang betul.

Tanda rehat Semibrif Minim 

Krocet

Mari kita tepuk corak irama yang berikut.

a 

b 

1. Letakkan tanda rehat pada tempat yang bertanda . Unit 2
Unit 2
a 
SP
2. Lukiskan garis bar dan bar penamat pada corak irama berikut: 5.1.6
3.1.1 33
a 
b 
c 

d 

GNuortau • Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 33 hingga 37.

• Berikan latihan tambahan untuk mengukuhkan pemahaman murid.
• Boleh menggunakan perkusi badan untuk mencipta corak irama.
• Perbanyakkan halaman 37 untuk diedarkan kepada murid.

Kedudukan Not pada Klef G G
Klef trebel juga dikenali sebagai klef G. Jika diteliti, klef
trebel membuat lilitan bulatan pada garis baluk nombor
dua dari bawah. Lilitan bulatan ini menandakan bahawa
not yang terletak pada garis nombor dua itu adalah not G.

1 4
2 3

5

1234 5

Rajah di bawah menunjukkan nama-nama not mengikut susunan dalam klef trebel
atau klef G.

Unit 2 C D E F G A B C DE F G A
Unit 2 Rajah 2.3 Nama-nama not.

Not pada garis Not pada ruang Not pada lejer

E GBD F F ACE

1. Notasikan not-not berikut menggunakan jenis semibrif.

G - garis E - ruang F - garis C - ruang E - garis A - ruang B - garis F - ruang

2. Namakan not-not mengikut kedudukan pada baluk berikut.

34

Penghasilan Muzik Durasi Pembelajaran

Menghasilkan Idea Muzik Kreatif

Mencipta corak irama berdasarkan meter

1. Dengar audio dan tepuk semula corak irama di bawah. 54 Unit 2
Corak Irama 1 Unit 2
Corak
Corak Irama 2 Irama 1

Corak Irama 3 55

Corak Irama 4 Corak
Irama 2

56

Corak
Irama 3

57

Corak
Irama 4

35

Soal dan Jawab Corak Irama Jawab
Dengarkan contoh corak irama soal dan jawab.

Corak Irama 5

Soal

Corak Irama 6 Jawab 58

Soal Corak
Irama 5

59

Corak
Irama 6

Jawab soalan corak irama berikut berdasarkan contoh di atas.

Corak Irama 7 Jawab Soal Jawab

Soal

Unit 2 60
Unit 2
Corak
irama 7

Corak Irama 8 Jawab Soal Jawab

Soal

61

Corak
irama 8

Ciptakan corak irama tiga bar berdasarkan kreativiti kamu dengan Mencipta
menggunakan not dan tanda rehat berikut.
EMK
Kreativiti dan
inovasi

36

PENILAIAN

1. Namakan not-not mengikut kedudukannya dalam baluk.

Usaha lagi Baik Cemerlang

2. Letakkan garis bar pada keratan melodi di bawah mengikut meter.

a 

b 

c  Unit 2
Unit 2

Usaha lagi Baik Cemerlang

3. Cipta corak irama empat bar menggunakan nilai not dan tanda rehat yang
telah dipelajari.



Usaha lagi Baik Cemerlang

37

Unit 3 UNIT 3 Standard Pembelajaran
Unit 3 Pada akhir pembelajaran ini,
MUZIK murid berupaya:
SEGAR 1.1 Menyanyikan Lagu secara Ensembel
daripada Pelbagai Repertoir
MINDA 1.1.1 Bernyanyi secara unison dengan:

CONTOH Unit ini mengandungi i. Pic yang betul
persembahan Quick ii. Dinamik yang sesuai
Dapatkan Response Code (QR iii. Tempo yang betul
Code) di halaman 48. 1.1.2 Bernyanyi dengan teknik yang betul:
QR CODE Info boleh didapati di i. Pernafasan
halaman Kandungan. 1.13 Mengamalkan etika persembahan dan
www.arasmega.com nilai murni dalam aktiviti muzik
i. Sebelum, semasa dan selepas latihan
2.1 Memainkan Muzik secara Ensembel
2.1.1 Memainkan muzik secara ensembel
berdasarkan skor:
i. Bermain alat muzik dengan teknik

yang betul
ii. Bermain alat muzik dengan pic yang

betul atau ton yang baik
iii. Bermain alat muzik dengan irama

yang betul mengikut tempo

38

3.1 Menghasilkan Idea Muzik Kreatif meter 4 Unit 3
3.1.1 Mencipta corak irama berdasarkan 4 Unit 3

4.1 Menghayati Muzik daripada Pelbagai Genre
4.1.1 Memberikan ulasan tentang muzik tradisional Malaysia yang didengar
atau ditonton daripada aspek:
i. Genre muzik
ii. Alat muzik
iii. Fungsi muzik
iv. Cara persembahan
v. Latar belakang muzik

5.1 Membaca dan Menulis Notasi Muzik
5.1.3 Membaca, memahami dan menulis terminologi dinamik:
i. Piano ii. Forte
5.1.4 Membaca, memahami dan menulis terminologi tempo:
i. Andante ii. Allegro
5.1.5 Membaca, memahami dan menulis arahan persembahan:
i. Tanda ulangan ii. Tanda penamat iii. Tanda kromat
5.1.6 Membaca, memahami dan menulis not dalam klef trebel
sehingga satu garis lejer
39

Ensembel Nyanyian Durasi Pembelajaran

1 Bersedia lebih awal.

Bersedia dengan
pensel dan
2 pemadam untuk

membuat catatan.

3 Bersedia dengan
skor muzik.

4 Membuat latihan sendiri
untuk memahirkan diri.

Unit 3 Etika
Unit 3 Latihan

EMK
Nilai murni

1 Memastikan bilik latihan bersih
sebelum meninggalkannya.

Mengamalkan amalan
2 berterima kasih kepada ketua

dan rakan.

GNuortau

• Durasi pembelajaran 60 minit melibatkan muka surat 40 hingga 42.
• Bimbing murid menyanyi dengan cara pernafasan yang betul.
40 • Bimbing murid menyanyi mengikut frasa lagu Segar Minda.

Memberi tumpuan
sepenuhnya. 1

Membuat catatan jika 2
ada sebarang

pindaan pada skor.

Merujuk kepada ketua atau 3
konduktor jika tidak

memahami sesuatu perkara.

Setiap teguran 4
daripada ketua perlu

diperbaiki.

Mengikut arahan ketua 5
atau konduktor.

Unit 3
Unit 3

Memastikan 3
barang-barang yang
dibawa tidak ditinggalkan
di dalam bilik latihan.

SP

1.1.1
(i)
S1.P1.2
(ii)
1.1.3
(i) 41