Buku Teks Lukisan Kejuruteraan 2020

(v) Command Line Jadual 9.4 Simbol, maksud dan kegunaan status pada butang papan kekunci. BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Command line merupakan medium komunikasi di antara pengguna dengan perisian AutoCAD.
Segala perintah dan tindak balas direkodkan di sini. Komunikasi dua hala diperlukan Butan Simbol/ Nama Status Kegunaan
untuk melukis menggunakan perisian ini. Perintah menggunakan perkataan penuh g
contohnya untuk melukis garisan, arahan penuh “line” atau kata kunci “l” akan difahami Fungsi - Help Bantuan/tips online.
perisian AutoCAD. Butang “F2” pada papan kekunci boleh digunakan untuk mengaktiThan - Display command
tetingkap paparan penuh baris perintah. Semua perintah yang dilaksanakan termasuk F1 OSNAP Object snap Memaparkan semua arahan yang telah dilaksanakan.
menggunakan tab, panel/ pull down menu dan toolbar juga direkodkan di sini. F2 ISODRAFT Isoplane top/right/left
F3 - Dynamic UCS Mengesan simbol osnap yang aktif.
CAD menerima perintah Circle dari pengguna CAD memberi pilihan untuk membina bulatan dengan 3P, 2P atau Ttr F5 GRIDMODE Grid
F6 ORTHOMODE Ortho Menukar satah isometri yang ditetapkan.
CAD meminta pengguna menentukan pusat bulatan CAD menunggu jawapansama ada center F7
point atau pilihan yang dimasukkan F8 SNAPMODE Snap grid/polar MengaktiThan UCS.

Rajah 9.14 Contoh komunikasi dua hala di dalam Command line. F9 TRACKING Polar tracking Memaparkan grid pada ruang kerja.

(vi) Toolbar/Panel ObjectProperties F10 AUTOSNAP Object snap tracking Membenarkan garisan dibina hanya dalam sudut tepat.
Toolbar Object Properties yang terdapat pada versi AutoCAD terdahulu telah ditambah baik
dan diubah kepada Panel Properties pada versi 2009 dan ke atas. Fungsi utama panel ini adalah F11 Membenarkan kursor bergerak mengikut titik
koordinat grid/bebas yangditetapkan.
untuk membuat tetapan berkaitan pilihan warna objek, jenis garisan dan ketebalan garisan
Membenarkan kursor bergerak mengikut sudut
bagi setiap objek yang dilukis berdasarkan block atau layers. Block merujuk kepada tetapan ditetapkan.
layers di mana objek itu dilukis manakala layers merujuk kepada tetapan untuk semua layers.
Menunjukkan garisan rujukan sebagai panduan
semasa melukis.

27 simbol status bar

Warna objek Rajah 9.16 Customization status bar.

Tebal garisan (viii)IkonUser Coordinate System (UCS) dan World Coordinate System(WCS)
Ikon UCS menunjukkan paksi pandangan lukisan yang dibina. Jika binaan dalam 2D, simbol
Jenis garisan UCS akan menunjukkan paksi X dan paksi Y dan jika 3D paksi X, paksi Y dan paksi Z
ditunjukkan. WCS memberi pilihan kepada pengguna untuk melihat lukisan yang dibina
daripada pelbagai pandangan yang dikehendaki dengan klik pada simbol yang ditunjukkan
untuk melihat lukisan dari mana-mana arah sama ada Utara (N), Timur (E), Selatan (S), Barat
(W) dan isometri.

Rajah 9.15 Panel Properties. Paksi UCS Paksi WCS Kursor
Rajah 9.17 Paksi UCS, WCS dan kursor 2D.
(vii)Status Bar
Status Bar sangat membantu memudahkan pengguna mengetahui status semasa lukisan atau Paksi UCS Paksi WCS Kursor
perisian. Terdapat 27 bar status yang menggunakan pelbagai simbol boleh ditetapkan untuk Rajah 9.18 Paksi UCS, WCS dan kursor 3D.
ditunjukkan atau tidak pada skrin pada customization. Status aktif apabila simbol berwarna
dan tidak aktif jika sebaliknya. 11 fungsi boleh diaktiThan dengan klik pada simbol atau 191
menggunakan butang fungsi papan kekunci seperti dalam Jadual 9.4.

190

(ix) Melaksanakan,Membatalkan, Menamatkan dan MengulangPerintah 9.3 Sistem Koordinat 2D BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Lukisan teknikal hanya boleh disiapkan dengan melukis menggunakan pelbagai perintah,
pengulangan perintah, pembatalan dan penamatan perintah. Terdapat beberapa perintah 9.3.1 Sistem Koordinat 2D dalam Perisian Standard
khas yang boleh digunakan untuk tujuan ini menggunakan tetikus dan butang papan kekunci. AutoCAD Pembelajaran
Sekiranya perintah khas ini tidak digunakan, perisian mungkin tidak memberi tindak balas
atau mengurangkan kelancaran kerja-kerja melukis. Jadual 9.5 menunjukkan arahan khas Asas melukis dalam perisian AutoCAD berdasarkan titik-titik Murid boleh:
tersebut. Contoh penggunaan arahan enter, undo dan close ditunjukkan dalam pembinaan koordinat. Titik-titik koordinat boleh ditunjukkan dalam bentuk • Mengenal pasti sistem koordinat
segi tiga pada Rajah 9.19. sistem koordinat Cartesian.
2D dalam perisian AutoCAD
SistemKoordinat Mutlak(Absolute Coordinate) • Menggunakan sistem koordinat

Paksi mengufuk X dan paksi menegak Y ditunjukkan dalam 2D dal am perisian AutoCAD
Rajah 9.20. Titik asalan paksi berada pada koordinat (0,0). Arah
ke kanan dan ke atas paksi X dan Y bernilai positif manakala nilai i. Sistem koordinat mutlak
ke kiri dan ke bawah paksi X dan Y bernilai negatif. Kedudukan (Absolute Coordinate)
P2 mengikut koordinat mutlak adalah (9,8). Ini menunjukkan
titik P2 berada 9 unit pada paksi X dan 8 unit pada paksi Y. Titik ii. Sistem koordinat kutub
P1 pula berada 4 unit paksi X dan 5 unit pada paksi Y. Dengan (Polar Coordinate)
menggunakan koordinat mutlak, pengguna boleh menentukan
tempat titik koordinat yang akan digunakan. iii. Sistem koordinat
bandingan (Relative
Coordinate)

iv. Sistem masukan terus
(Direct Distance Entry)

Koordinat mutlak Koordinat banding SistemKoordinat Kutub(Polar Coordinate)

Jika butang enter tidak ditekan AutoCAD U atau undo digunakan untuk
tidak akanmelaksana arahan membatal dan membetulkan
maklumat 1, 3 kepada 2, 3
Paksi kutub bagi sistem koordinat kutub ditunjukkan dalam Rajah
Command: line 9.21. Koordinat kutub dirujuk pada jarak dan sudut titik terakhir. Imbas QR Code di atas bagi
Specify first point :1,3 <ENTER> Format bagi kaedah ini ialah @jarak<sudut. Jarak merupakan mengakses rajah-rajah
Specify next point or [Undo] : U<ENTER> jarak lurus daripada titik terakhir dan sudut dikira mengikut arah sistem koordinat 2D.
Specify first point :2,3 <ENTER> lawan pusingan jam.
Specify next point or [Undo]: 6,7<ENTER>
Specify next point or [Undo]: 7,2 <ENTER> SistemKoordinat Bandingan (Relative Coordinate)
Specify next point or [close/Undo] : C<ENTER>
Command: <ENTER> Koordinat bandingan yang merujuk jarak titik terakhir
Command: line dimasukkan mengikut paksi X dan paksi Y dapat dijelaskan
dalam Rajah 9.22. Keadaan ini diperlukan sekiranya jarak paksi
Setelah segitiga selesai dibina, arahan C atau close digunakan untuk sahaja yang diberikan. Penggunaan tanda @ menunjukkan titik
line diulang apabila <enter> ditekan menutup <ABC menjadi segi tiga baharu berkedudukan pada jarak tertentu dari titik yang diberi.
Rajah menunjukkan titik P2 berjarak 5 unit X dan 3 unit Y dari
Rajah 9.19 Penggunaan perintah khas melaksana, membatal, menamat dan mengulang perintah titik P1. Koordinat B sebenarnya terletak pada titik (5,4).
dalam melukis segi tiga ABC.
SistemMasukanTerus (Direct Distance Entry)
Jadual 9.5 Perintah khas melaksana, membatal, menamat dan mengulang tugas.
Sistem masukan terus adalah salah satu ciri AutoCAD yang sering
Papan kekunci Tetikus Kegunaan diabaikan. Dalam sistem ini kursor sangat berperanan untuk
menghasilkan sesuatu objek yang dilukis. Pada dasarnya, sistem
ENTER atau SPACE BAR Klik kanan Laksana, selesai dan mengulang perintah sebelum kemasukan terus membolehkan seseorang yang menggunakan
perisian AutoCAD untuk menarik objek, seperti garis, dengan
ESC - Selesai atau batal menunjuk ke arah tertentu dengan kursor dan memasukkan jarak
di baris arahan.
U, UNDO atau CTRL+Z - Batal (Undo)

C atau CLOSE - Tutup poligon (Close)

- Scroll ke luar/ke dalam Zoom in/out

192 193

9.4 Perintah Toolbar Draw (ii) Polyline/Pline P3 BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Perintah polyline digunakan untuk membina P2
9.4.1 Perintah ToolbarDraw Segm en
Standard garisan lurus dan lengkok sebagai satu entiti. terakhir
Pembelajaran Toolbar Draw yang terdapat pada versi AutoCAD terdahulu telah Garisan dibina dengan perintah pline boleh P1
ditambah baik dan diubah kepada Panel Draw pada versi 2009
Murid boleh: dan ke atas. Panel Draw digunakan untuk melukis objek. Menu dilaraskan ketebalannya. Klik ikon atau Memulakan arahan Pline
• Mengenal pasti perintah tarik turun draw mengandungi perintah bagi kerja-kerja melukis gunakan arahan di command line. Klik titik P1
seperti membuat pelbagai jenis garisan lurus, poligon, segi empat, Lebar garisan pada 0
d a l a m toolbar draw untuk bulatan, lengkok donut, garis lengkung, Elips dan menulis teks. Command: _pline Klik titik P2
Specify start point: Klik P1
melukis Ribbon untuk PanelDraw Current line-width is 0.0000 Beralih ke mod lengkok, pilih arc
i. Line Specify next point or [Arc/Halfwidth/Length/Undo/Width]:
ii. Polyline Klik P2 Klik titik P3
iii. Circle Specify next point or
iv. Arc [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: a Beralih ke mod garisan, pilih line
v. Ellipse Specify endpoint of arc or Enter bagi tamatkan operasi
vi. Rectangle [Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
vii. Polygon pt/Undo/Width]: Klik P3
• Perintah Object Snap dal am Command: _line Specify first point:
Specify next point or [Undo]: <enter>
perisian AutoCAD
i. Endpoint (iii) Bulatan (Circle) J15
ii. Nearest Perintah circle digunakan untuk membuat
iii. Perpendicular bulatan. AutoCAD menyediakan beberapa
iv. Quadrand pilihan syarat untuk membina bulatan. Klik
v. Insertion ikon atau gunakan arahan di command line.
vi. Center
vii. Midpoint • Titik Pusat dan Jejari
viii. Point (Center and Radius)
ix. Tangent
x. Intersection

Pull Down Menu untuk Draw Command: CIRCLE Memulakan arahan circle
Rajah 9.23 Menu tarik turun Draw dan Ribbon untuk Panel Draw. Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Pilih center, radius
Specify radius of circle or [Diameter] <15.0000>: 15 Masukkan nilai 15 (ukuran jejari
bulatan)

(i) Line B • Titik Pusat dan Garis Pusat Ø15
Perintah Line digunakan untuk membina garisan lurus. (Center and Diameter)
Garisan dibina dengan menyambungkan dua titik dengan
A
garisan. AutoCAD memerlukan titik mula dan titik akhir

untuk membina garisan lurus. Klik ikon atau gunakan
arahan di command line.

Command: LINE Memulakan arahan line Command: CIRCLE Memulakan arahan circle
Specify first point: Klik A Klik titik A Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Pilih titik tengah, garis pusat
Specify next point or [Undo]: 10 Klik titik B Specify radius of circle or [Diameter] <15.0000>: d Klik pada pusat bulatan
Specify next point or [Undo]: Klik B Command: Specify diameter of circle <30.0000>: 30 Masukkan nilai 30 (garis pusat
Specify opposite corner or [Fence/WPolygon/CPolygon]:<enter> Enter untuk tamatkan perintah bulatan)
garisan

194 195

• 2 Titik (2 Points) (iv) Lengkok (Arc) Mula BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Kaedah ini digunakan untuk membina Perintah Arc terdapat dalam menu tarik turun
bulatan sekiranya diberi dua titik Titik A Titik B draw arc atau dari toolbar Draw. Arahan arc θ°
sebagai jarak garis pusat bulatan. digunakan untuk membuat lengkok. AutoCAD
menyediakan beberapa pilihan syarat untuk
Command: CIRCLE Memulakan arahan circle membina lengkok. Akhir
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan Pilih 2P
radius)]: 2p Command: _arc Memulakan arahan arc
Specify first end point of circle's diameter: Klik Titik A Klik pada titik A Specify start point of arc or [Center]: Klik pada mula
Specify second end point of circle's diameter: Klik Titik B Klik pada titik B Specify second point of arc or [Center/End]: _c Specify Pilih pusat lengkok
center point of arc:
• 3 Titik (3 Points) Titik B Specify end point of arc or [Angle/chord Length]: Masukkan nilai sudut
Kaedah ini digunakan untuk membina Titik C
bulatan sekiranya diberi tiga titik Titik A (v) Elips(Ellipse)
sebagai jarak garis pusat bulatan. Bentuk Elips boleh dibina berdasarkan pusat
bulatan, paksi minor dan paksi major. Klik ikon A
Command: CIRCLE Memulakan arahan circle atau gunakan arahan di command line. Major Axis
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: 3p Pilih 3P
Specify first point on circle: Klik Titik A Klik pada titik A Command: ELLIPSE Memulakan arahan ellipse
Specify second point on circle: Klik Titik B Klik pada titik B Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]: c Pilih center
Specify third point on circle: Klik Titik C Klik pada titik C Specify center of ellipse: Klik Center Klik pusat
Specify endpoint of axis: Klik Titik A Klik titik A
Specify distance to other axis or [Rotation]: Klik Titik B Klik titik B

• 2 Tangen dan Jejari Titik tangenA (vi) Segi Empat Tepat(Rectangle) Segi empat tepatbersaiz
Titik tangenB Perintah Rectangle digunakan untuk membuat 50 mm ×30 mm
(Tangent, Tangent, Radius) segi empat tepat. Klik ikon atau gunakan arahan
Kaedah ini digunakan untuk membina di commandline. Memulakan arahan rectangle
bulatan yang menyentuh dua objek
sama ada garisan, lengkuk atau bulatan Command: RECTANGLE Klik titik mula
lain dan diberi panjang jejari. Specify first corner point or Masukkan nilai 50
[Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: Klik Titik Masukkan nilai 30
Command: CIRCLE Memulakan arahan circle Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: 50
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Ttr Pilih Ttr Command: 30
Specify point on object for first tangent of circle: Klik Garisan A Klik pada titik A
Specify point on object for second tangent of circle: Klik (vii)Poligon (Polygon)
Garisan B Klik pada titik B Perintah Polygon digunakan untuk membuat
Specify radius of circle <15.0000>: 12 Masukkan nilai 12
poligon. Poligon sama sisi boleh dibina sama
• 3 Tangen (Tangent, Tangent, Tangent) Titik tangen A Titik tangenB ada secara inscribe atau circumscribe. Klik ikon
Kaedah ini digunakan untuk membina atau gunakan arahan di command line.
bulatan yang menyentuh tiga objek

sama ada garisan, lengkuk atau bulatan Titik tangenC Pentagon di dalam Pentagon di luar
lain dan diberi panjang jejari. bulatan Inscribe bulatan Circumscibe

Command: CIRCLE Memulakan arahan circle Command: POLYGON Memulakan arahan polygon
Command: _circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr Pilih 3P Enter number of sides <4>: 5 Pilih 5
(tan tan radius)]: _3p Specify center of polygon or [Edge]: Klik Center Klik pusat bulatan
Specify first point on circle: _tan to Klik objek A Enter an option [Inscribed in circle/Circumscribed about circle] Pilih inscribed atau circumscribed
Specify second point on circle: _tan to Klik objek B <I>:
Specify third point on circle: _tan to Klik objek C Specify radius of circle: 30 Masukkan nilai 30

196 197

9.4.2 Menghasilkan Kotak Tajuk Menggunakan Arahan Draw Toolbar 9.5 Perintah Object Snap BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER

277 mm OSnap atau Object Snap merupakan satu kemudahan pada Standard
AutoCAD untuk menentukan titik pada satu-satu objek semasa Pembelajaran
180 mm membuat pengubahsuaian. Menu OSnap boleh diaktiThan dan
dipaparkan melalui menu tarik turun view-toolbar-OSnap. Murid boleh:
NAMA: KELAS: TUGASAN: 10 mm • Mengenal pasti arahan
9.5.1 Arahan Object Snap dalam Perisian AutoCAD
Rajah 9.24 Kotak tajuk. Object Snap (OSnap) dalam
Menu Tools pada Pull Down Menu membolehkan pengguna
membuat tetapan lakaran pada sub menu Drafting Setting. perisian AutoCAD
Tetapan pada OSnap dan grid digunakan untuk menetapkan i. Endpoint
pergerakan kursor sama ada dalam segi empat dengan mod ii. Nearest
rectangular snap atau bersudut 30° dengan mod isometric snap. iii. Perpendicular
Tetapan Object Snap pula digunakan untuk mengaktiThan atau iv. Quadrant
menyahaktiThan mod-mod yang diwakili simbol-simbol yang v. Insertion
memudahkan pengguna semasa melukis. vi. Center
vii. Midpoint
Command: _rectang Memulakan arahan rectangle viii. Point
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: Melukis kotak sempadan ix. Tangent
Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: @277,190 277x190 x. Intersection
Command: _rectang Melukis kotak tajuk 277x190 • Menggunakan arahan
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: Melukis kotak nama 100x10 Object Snap (OSnap) untuk
Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: @277,10 Melukis kotak kelas 100x10
Command: _rectang Taip NAMA menghasilkan lukisan
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:
Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: @100,10 Taip KELAS AutoCAD.
Command: _rectang Taip TUGASAN
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: Tetapan Snap And Grid Tetapan Object Snap
Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: @100,10
Command: _mtext Current text style: "Standard"Text height: 0 Annotative: Rajah 9.25 Tetapan yang boleh dilaksanakan pada Drafting Setting Tools.
No
Specify first corner:
Specify opposite corner or [Height/Justify/Line
spacing/Rotation/Style/Width/Columns]:
Command: _mtedit
Command: _mtext Current text style: "Standard"Text height: 0 Annotative:
No
Specify first corner:
Specify opposite corner or [Height/Justify/Line
spacing/Rotation/Style/Width/Columns]:
Command: Specify opposite corner or [Fence/WPolygon/CPolygon]:
Command: _mtext Current text style: "Standard"Text height: 0 Annotative:
No
Specify first corner:
Specify opposite corner or [Height/Justify/Line
spacing/Rotation/Style/Width/Columns]:

198 199

Nearest 9.6 Perintah View Toolbar BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Midpoint
Quadrant Standard
Pembelajaran
Centrepoint 9.6.1 Zoom, Regen dan Pan
Murid boleh:
Endpoint Perintah View membolehkan pengguna membuat tetapan dan • Mengenal pasti perintah
memilih sudut pandang objek semasa melukis. Regen atau
Intersection regenerating model apabila dilaksanakan akan mengemaskini view toolbar d a l a m perisian
lukisan kepada tetapan semasa. Pada asasnya dengan regen, tiada AutoCAD untuk p a p a r a n 2D
Tangent perubahan pada lukisan dapat dilihat. Contohnya apabila ruang i. zoom
kerja diubah dari saiz kertas A3 ke A4 dan regen dilaksana, tiada ii. pan
Perpendicular perubahan ketara dapat dilihat tetapi sebenarnya ruang kerja telah • Menggunakan arahan view
dikemaskini kepada saiz A4. Zoom mewakili mata pengguna toolbar untuk menghasilkan
Rajah 9.26 Simbol-simbol mod Object Snap yang digunakan pada lukisan. yang melihat lukisan. Zoom tidak mengubah saiz atau bentuk lukisan.
objek yang dilukis. Contohnya jika zoom in digunakan, bermakna
9.5.2 Arahan Object Snap (Osnap) dalam Menghasilkan Lukisan AutoCAD pengguna melihat secara dekat dan jika zoom out bermakna
pengguna melihat dari jarak jauh tetapi tidak mempengaruhi
saiz objek. Pan juga sangat berguna untuk memudahkan pelukis.
Simbol Pan adalah berupa tangan. Ia membolehkan objek yang
dilukis seperti dipegang dan boleh ditarik ke mana sahaja dalam
ruang kerja.

Command: _circle Memulakan arahan circle View Toolbar: regen
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Tentukan pusat bulatan View Toolbar: regen
Specify radius of circle or [Diameter] <30.0000>: 30 Masukkan nilai 30
Command: _dimcenter 11 pilihan zoom
Select arc or circle: Arahan circle untuk membina bulatan
Command: _circle kedua
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Masukkan nilai 20
Specify radius of circle or [Diameter] <30.0000>: 20 Menggunakan arahan OSnap
Command: _dimcenter
Select arc or circle: Arahan circle
Command: _circle Pilih Ttr
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: _ttr Menggunakan arahan OSnap tangen, klik
Specify point on object for first tangent of circle: bulatan pertama dan klik bulatan kedua.
Specify point on object for second tangent of circle: Masukkan nilai jejari 25
Specify radius of circle <20.0000>: 25

Rajah 9.27 Menu Drafting setting pada Tools Pull DownMenu.

200 201

9.7 Perintah Modify Toolbar BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER

View Toolbar: Pan Mengubah suai objek yang dilukis boleh dilakukan menggunakan Standard
Panel Modify. Kebiasaannya sebahagian objek perlu dipadamkan, Pembelajaran
dipotong, disalin, disusun, dipindahkan dan dibuang bucu tajam
untuk disiapkan. Berikut adalah arahan Modifyyang biasa digunakan. Murid boleh:
• Mengenal pasti perintah
Rajah 9.28 View Toolbar – Zoom, Regen dan Pan.
modify toolbar untuk kerja
9.6.2 Arahan View Toolbar untuk Menghasilkan LukisanAutoCAD
penyuntingan
Contoh menggunakan arahan view toolbar untuk membuat tetapan dan memilih sudut pandang i. Undo
objek semasa melukis. Ruang kerja untuk semua akan kelihatan jika memilih All. ii. Redo
iii. Erase
T2 iv. Copy
T2 v. Move
vi. Rotate
T1 T1 vii. Scale
viii. Break
ix. Mirror
x. Trim
xi. Fillet
xii. Chamfer
xiii. Offset
xiv. Extend
xv. Stretch
xvi. Lengthen
xvii. Explode
xviii. Array
xix. Pedit
• Menggunakan perintah
modify toolbar untuk

menghasilkan lukisan

AutoCAD yang lengkap

LL Rajah 9.30 Modify Toolbar.

9.7.2 Arahan Modify Toolbar untuk Menghasilkan LukisanAutoCAD

Sebelum arahan zoom Selepas arahan zoom 1. Undo
Perintah undo digunakan untuk kembali kepada operasi sebelum operasi semasa. Perintah
Rajah 9.29 View Toolbar – sebelum dan selepas arahan zoom. undo dicapai dengan memilih edit pada pull down menu ataupun menggunakan ikon undo.

Command: zoom Memulakan arahan zoom Command: UNDO Memulakan arahan UNDO
[All/Center/Dynamic/Extents/Previous/Scale/Window/Object] Klik A untuk arahan All Current se ttings: Auto = On, Control = All, Combine = Yes, untuk kembali
<real time>: A Layer = Yes kepada keadaan sebelumnya.
Enter the number of operations to undo or [Auto/Control/BEgin/
203
End/Mark/Back] <1>: b
This will u ndo everything. OK? <Y>
ZOOM IN TELLIZOOM INTELLIZOOM ZOOM ZOOM
INTELLIZOOM All GROUP INTELLIZO OM
INTELLIZO OM
Everything has been undone

202

2. Redo Command : Move BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Perintah redo digunakan untuk membatalkan perintah undo yang terakhir. Perintah ini boleh Select objects: 1 found, 3 total
dicapai sebagaimana perintah undo. Klik ikon atau menggunakan arahan command line. Select objects: <enter>
Specify base point or [Displacement] <Displacement>: klik A
Command: REDO Memulakan arahan REDOuntuk Specify second point or <use first point as displacement>: klik B
INTELLIZO OMINTELLIZOOM GROUP All INTELLIZOOM membatalkan perintah undo
ZOOM ZOOM INTELLIZOOM INTELLIZO OM 6. Rotate
Perintah rotate digunakan untuk memutar objek dengan penentuan titik. Perintah rotate sering
ZOOM digunakan untuk memodifikasi objek ketika melukis menggunakan AutoCAD. Klik ikon atau
Everything has been redone menggunakan arahancommand line.

3. Erase
Perintah Erase digunakan untuk memadam objek yang tidak diperlukan atau tidak berkenaan.
Klik ikon atau menggunakan arahan command line.

Command: ERASE Memulakan arahan ERASE
Select object: 1 found <ENTER> Enter untuk melaksanakan
perintah
memadam Sebelum rotation Selepas rotation

4. Copy Command: _rotate Memulakan arahan rotate
Perintah Copy digunakan untuk menyalin objek yang sama Current positive angle in UCS: ANGDIR=counterclockwise
ANGBASE=0 Klik objek untuk diputarkan
ke tempat yang berbeza. Klik ikon atau menggunakan arahan 1 found Klik titik putaran
command line. Specify base point: Masukkan nilai sudut putaran
Specify rotation angle or [Copy/Reference] <0>:

Command: COPY A : Objek asal B :Salinan objek 7. Scale
Select objects: Specify opposite corner: 3 found Memulakan arahan COPY Perintah scale digunakan untuk membesarkan atau mengecilkan objek. Klik ikon atau
Select objects: A menggunakan arahancommand line.
Current settings: Copy mode = Multiple Pilih objek A
Specify base point or [Displacement/mOde]<Displacement>: Objek selepaspembesaran
Klik Titik Tentukan titik rujukan pertama
Specify second point or [Array] <use first point as displacement>:
<ENTER> Tentukan titik rujukan kedua dan
tekan
ENTER

5. Move Objek
Perintah Move digunakan untuk memindahkan kedudukan objek dari satu titik ke titik yang sebelum
lain. Klik ikon atau menggunakan arahan command line. pembesara

AB n Memulakan arahan scale
Pilih objek
Kedudukan asal Kedudukan baru Command:_scale
Select objects: 1 found Klik pusat pembesaran
Select objects: Masukkan nilai 2
Specify base point: Enter
Specify scale factor or [Copy/Reference]: 2

204 205

8. Break 11. Fillet BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Perintah Fillet digunakan untuk menyunting objek dengan mengubah bucu yang tajam kepada
Perintah break digunakan untuk memotong objek dengan lengkuk. Jejari lengkuk Fillet perlu ditetapkan dahulu untuk melaksanakan suntingan ini. Klik
jarak relatif. Pada dasarnya sama dengan break at point, ikon atau menggunakan arahan command line.
hanya pada perintah break digunakan jarak tertentu untuk
Sisi A
klik pada titik yang kedua. Klik ikon atau menggunakan
arahan command line.

Command: _break Memulakan arahan brake Fillet
Select object: Pilih objek
Specify second break point or [First point]: Tentukan titik kedua untuk
dipotong.
Sisi B

9. Mirror Command: Fillet Memulakan arahan fillet
Perintah mirror digunakan untuk membuat pembalikan sesuatu objek atau entiti pada paksi Current settings: Mode = TRIM, Radius = 0
yang ditentukan. Klik ikon atau menggunakan arahan command line. Select first object or [Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]: r Klik r untuk radius
Specify fillet radius <10>: 5 Masukkan
Objek sebelum Objek selepas Select first object or [Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]: klik Klik sisi A
sisi A
Select second object or shift-select to apply corner or [Radius]: klik Klik sisi B
sisi B
Enter

Mirror line

Command: _mirror Memulakan arahan mirror 12. Chamfer
Select objects: 1 found Pilih objek Perintah chamfer berfungsi untuk membuat atau menggabungkan dua buah garis menjadi
Select objects: Klik titik pertama miring sesuai dengan sudut yang ditentukan. Perintah chamfer ini hampir sama dengan perintah
Specify first point of mirror line: Klik titik kedua fillet, perbezaannya ialah fillet tidak menghasilkan garis miring melainkan garis lengkung. Klik
Specify second point of mirror line: Enter ikon atau menggunakan arahan command line.
<Ortho on> Pilih N untuk tidak memadamkan
Erase source objects? [Yes/No] <N>: objek asal 13. Offset
Perintah Offset digunakan untuk membina satu lagi objek yang sama pada jarak tertentu dari
10. Trim titik asal. Klik ikon atau menggunakan arahan command line.
Perintah Trim digunakan untuk memadamkan sebahagian garisan objek yang telah dilukis
berdasarkan had yang ditetapkan berbanding erase yang akan memadamkan keseluruhan Objek offset 5mm
objek. Klik ikon atau menggunakan arahan command line. dari objekasal

Bahagian hendak dipadam

Objek asal

Objek A Objek B siapdisunting

Command: TRIM Memulakan arahan TRIM Command: offset Memulakan arahan offset
Current settings: Projection=UCS, Edge=None Current settings: Erase source=No Layer=Source
Select cutting edges ... Klik semua garisan OFFSETGAPTYPE=0 Masukkan nilai 5 untuk jarak
Select objects or <select all>: 1found Enter Specify offset distance or [Through/Erase/Layer] <5>: 5 offset
Select objects: <enter> Select object to offset or [Exit/Undo] <Exit>: klik bulatan Klik bulatan
Select object to trim or shift-select to extend or Klik garisan yanghendak Specify point on side to offset or [Exit/Multiple/Undo] <Exit>: klik Klik luar bulatan
[Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]:klik garisan yang dipadamkan luar bulatan Enter
hendak dipadam Select object to offset or [Exit/Undo] <Exit>: <enter>
Select object to trim or shift-select to extend or Enter
[Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]: <enter>

206 207

14. Extend 17. Explode BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Perintah extend digunakan untuk mencantumkan hujung entiti kepada sempadan yang Perintah explode digunakan untuk meleraikan entiti polyline
ditentukan. Klik ikon atau menggunakan arahan command line. dan block kepada beberapa entiti tunggal.

Command: _explode 5 found Klik objek
Tekan ikon explode untuk
meleraikan entiti
polyline dan block.

Objek asal Selepas extend

Command: _extend Memulakan arahan extend 18. Array
Current settings: Projection=UCS, Edge=None Perintah Array digunakan untuk membuat beberapa salinan
Select boundary edges ... Tentukan garisan sempadan objek dan disusun atur sama ada dalam bentuk path, polar
Select objects or <select all>: 1found atau rectangular. Klik ikon atau menggunakan arahan
Select objects: Enter command line.
Select object to extend or shift-select to trim or [Fence/Crossing/ Klik garisan yang akan
Project/Edge/Undo]: dipanjangkan Polar Array
Memulakan arahan array
15. Stretch Kotak asal Kotak yang Command: Array Klik pada objek
Perintah stretch digunakan untuk memanjang atau dipanjangkan Select objects: 1 found Enter
Select objects: <enter>
memendekkan gambar rajah. Klik ikon atau menggunakan Enter array type [Rectangular/PAth/POlar] <Polar>: Klik titik pusat
arahan command line. Type = Polar Associative = Yes Masukkan nilai 6
Specify center point of array or [Base point/Axis of rotation]:
Command: Klik Objek untuk memulakan Enter number of items or [Angle between/Expression] <4>: 6 Enter
** STRETCH ** arahan stretch Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) or [EXpression]<360>:
Specify stretch point: Tarik titik untuk memanjangkan <enter>
atau memendekkan objek. Press Enter to accept or [ASsociative/Base point/Items/Angle
between/Fill
angle/ROWs/Levels/ROTate items/eXit]<eXit>: <enter>

16. Lengthen 19. Pedit
Perintah lengthen digunakan untuk memanjangkan atau memendekkan garisan. Klik ikon atau Perintah Pedit berfungsi untuk mengubah garis dan busur menjadi polyline 2D.
menggunakan arahancommand line.

Sebelum lengthen Selepas lengthen

Command: LENGTHEN Memulakan arahan lengthen Command: pedit Memulakan arahan pedit
Select an object or [DElta/Percent/Total/DYnamic]: Klik garisan yang akan dipendekkan Select polyline or [Multiple]: Pilih polyline atau multiple pada
Current length: 0.9254 Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/ garisan
Select an object or [DElta/Percent/Total/DYnamic]: p Taip p untuk pilihan Percent Decurve/Ltype gen/Reverse/Undo]: S
Enter percentage length <50.0000>: Enter Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/ Taip SuntukSpline
Select an object to change or [Undo]: Decurve/Ltype gen/Reve rse/Undo]: *Cancel*

208 209

9.8 Format Penghurufan Multiline Text BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
Pilihan multiline text digunakan untuk menulis keterangan yang isi teksnya panjang.

Standard Perintah teks digunakan untuk memasukkan teks ke dalam
Pembelajaran lukisan seperti menulis ruang tajuk, menulis label dan membuat
anotasi. Terdapat dua kaedah memasukkan teks iaitu teks sebaris
Murid boleh: (single line text) dan teks berbilang baris (multiline teks).
• Mengenal pasti format
9.8.1 Format Penghurufan dalam TextMenu
penghurufan d a l a m text
menu: Text Style
i. Text style
ii. Single line text Text style membolehkan pengguna memilih dan menetapkan gaya
iii. Multiline text teks. Penetapan jenis font, jenis style, saiz teks, ketinggian teks dan
iv. Special symbol kesan khas teks boleh dibuat mengikut kesesuaian pengguna.
• Menggunakan format
penghurufan dalam
menghasilkan lukisan.

Nama font Stail font

Rajah 9.33 Penghurufan Multiline Line Text.

Special Symbol

Saiz font Tinggi font Tetapan special symbol digunakan khas untuk menentukan jenis-jenis simbol yang dikehendaki.
Terdapat pelbagai jenis simbol yang boleh digunakan seperti yang terdapat di Pull Down Menu
Kesan khas font
bahagian teks.

Rajah 9.31 Tetapan TextStyle.

Single Line Text
Pilihan single line text hanya untuk membuat text dalam satu baris sahaja.

Rajah 9.32 Penghurufan Single Line Text. Rajah 9.34 Tetapan SpecialSymbol.

210 211

9.8.2 Menggunakan Format Penghurufan dalam Menghasilkan Lukisan 9.9 Pendimensian BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER
AutoCAD

Tetapan pendimensian boleh dibuat dengan Dimension Style Standard
Manager. Pengguna boleh memilih gaya dimensi semasa dengan Pembelajaran
Set current, membina gaya dimensi baru dengan New, mengubah
suai gaya dengan modify, menulis semula dimensi dengan Murid boleh:
Override dan membandingkan dimensi yang hendak digunakan • Mengenal pasti elemen
dengan Compare. Preview aturan boleh digunakan untuk melihat
dalam sistempendimensian
gambaran tetapan dan pilihan yang dibuat. lukisan AutoCAD:
i. Garisan tambahan
ii. Garisan dimensi
iii. Garisan penunjuk
iv. Ruang kelegaan
• Menggunakan elemen
pendimensian dalam
perisian untuk menghasilkan
lukisan yang lengkap.

Rajah 9.35 Format penghurufan.

Command: MTEXT Memulakan arahan mtext Rajah 9.36 Dimension Style Manager.
Command: _mtext Current text style: "Standard" Text Tinggi teks pada 3.0mm
height: 3.0000 9.9.1 Elemen dalam Sistem Pendimensian Lukisan AutoCAD
Annotative: No Menentukan ruang teks
Specify first corner: Garisan Tambahandan Garisan Dimensi
Specify opposite corner or [Height/Justify/Line Taip teks pada ruangyang
spacing/Rotation/Style/Width/Columns]: ditentukan
Enter text: SMK SEKSYEN 9
Enter text: SHAH ALAM SELANGOR

Rajah 9.37 Tetapan garisan tambahan dan garisan dimensi.

212 213

Garisan Penunjuk Ruang Kelegaan 9.10 Penggunaan Layer BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER

Permukaan
condong

Ruang kelegaan Melukis menggunakan layer atau lapisan akan banyak membantu Standard
60 pengguna melukis objek yang rumit dengan layers yang boleh Pembelajaran
ditetapkan untuk on/off, freeze/unfreeze dan lock/unlock. Arahan
15 dan tetapan layers boleh juga dilakukan pada Ribbon bagi panel Murid boleh:
Layer. Tetapan layer boleh dilakukan pada Layer properties • Mengenal pasti teknik
60 manager. Lukisan yang dibina di atas layer berkenaan secara
30 automatik akan diselaraskan mengikut tetapan layers tersebut m em b i n a layerd a l a m
lukisan AutoCAD.
oleh perisian.
Rajah 9.38 Garisan penunjuk. Rajah 9.39 Ruang kelegaan.

9.9.2 Menggunakan Elemen Pendimensian dalam Perisian untuk
Menghasilkan Lukisan

Pendimensian objekmenggunakanelemenpendimensian Center Mark. Layer Properties
Perintah center mark digunakan untuk menandakan pusat bulatan dan lengkok. Terdapat dua asas Manager
penandaan pusat bulatan iaitu tanda tengah dan garis tengah. Pemilihan tanda tengah atau garis
tengah dilakukanpada dimension style. Rajah 9.41 RibbonLayers.
New Delete
J7
Current Layer
23

39 On/Off Lock/Unlock
Rajah 9.40 Penggunaan elemen pendimensian dalam AutoCAD.
Freeze/Unfreeze

Command: _dimcenter Perintah dimcenter Rajah 9.42 Layer Properties Manager.
Select arc or circle Klik pada bulatan
Command: _dimlinear Ikon Jadual 9.6 Ikon dan fungsi berkaitan layer.
Specify first extension line origin or <select object>: Perintah dimlinear New
Specify second extension line origin: Klik pada garisan objek Rename Fungsi
Specify dimension line location or Delete Membina layersbaru.
[Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]: Nilai dimensi dipaparkan On/Off Menamakan semula layers.
Dimension text = 39 Perintah dimaligned Freeze/Unfreeze Memadam layer.
Command: _dimaligned Klik pada garisan objek Lock/Unlock Mengaktif/menyahaktif layers. Objek tidak kelihatan apabila Off.
Specify first extension line origin or <select object>: Membeku/menyahbeku layers. Fungsi menyamai On/Off.
Specify second extension line origin: Nilai dimensi dipaparkan Mengunci/membuka layers. Objek tidak boleh digerak dan disunting apabila dikunci.
Specify dimension line location or
[Mtext/Text/Angle]: Perintah dimradius
Dimension text = 23 Klik pada bulatan
Command: _dimradius Nilai dimensi dipaparkan
Select arc or circle:
Dimension text = 7
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: <ENTER>

214 215

9.10.1 Teknik membina Layer dalam Lukisan AutoCAD 9.11 Perintah Print/Plot BAB 9: PENGENALAN KEPADA LUKISAN TERBANTU KOMPUTER

Layer boleh dibina berpandukan langkah berikut: Lukisan yang telah siap dilukis pada paparan AutoCAD boleh Standard
1. Pada pull down menu, pilih format, kemudian pilih layer. dicetak pada kertas saiz A3 dengan menggunakan pencetak Pembelajaran
2. Sediakan layer dengan nama “garisan objek”. (printer) atau pemplot (plotter).
Murid boleh:
a. Klik butangnew. 9.11.1 Mencetak Lukisan MengikutSpesifikasi • Mencetak lukisan mengikut
b. Klik dua kali pada nama layer 1, gantikan layer 1 dengan nama “garis objek”. Standard Lukisan AutoCAD
c. Klik ruang color dan pilih warna. spesifikasi standard lukisan
d. Klik butang linetype dan pilih continuous. Ikon plot, perintah print/plot dan butang papan kekunci AutoCAD
e. Klik butang lineweight dan pilih ketebalan 0.5 mm. (CTRL+P) digunakan untuk mencetak lukisan. Pelbagai saiz i. Membuat tetapan lukisan
3. Ulang langkah 2 untuk membina lain-lain jenis layer. cetakan boleh dibuat bergantung kepada aturan, jenis kertas
4. Kemudian klik OK untuk menutup kotak dialog layer yang telah siap dibina. dan jenis pencetak atau plotter yang digunakan. Pelarasan jenis yang akan dicetak.
5. Padapaparan AutoCAD, pilih layeruntuk melukis rajah dan layerlain teks, dimensi dan sebagainya. pencetak, saiz kertas, kawasan cetakan, skala dan preview hasil ii. Menetapkan skala lukisan
lukisan perlu dikemaskini sebelum cetakan dibuat.
Jadual 9.43 Layers Properties Manager. yang akan dicetak.
iii. Menetapkan ketebalan
216
garisan dalam pen
assignment.

Command: Plot

Pen assignment untuk memilih ketebalan

Jenis pencetak

Saiz kertas

Kawasan cetakan Skala cetakan

Orientasi cetakan

Prebiu cetakan
Rajah 9.44 Tetapan pencetak dan cetakan.

Imbas QR Code di sebelah bagi
mengakses latihan pengukuhan
lukisan terbantu komputer.

217

SENARAI RUJUKAN Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini
dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya,
Gisecke, Mitchell, Spencer, Hill, Dygdon dan Novak. (2000). Technical Drawing 11 Ed. Prentice Hall.
Glosari Teknologi Maklumat. (2000). Dewan Bahasa dan Pustaka. serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada
Istilah Kejuruteraan. (2000). Dewan Bahasa dan Pustaka. tarikh yang ditetapkan.
Khairul Anwar Hanafiah. (2006). Lukisan Berbantu Komputer Edisi Kedua. Johor Bahru. Penerbit UTM
Skim Pinjaman Buku Teks
Press.
Mat Aris b. Abdul Hadi. (2003). Lukisan Kejuruteraan Modul Satu (Edisi Kemaskini). Kuala Lumpur. PTS Sekolah

Publications and Distributors Sdn. Bhd. Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh
Mohd Fadzil Daud & Khairul Anwar Hanafiah. (2005). Panduan Asas Lukisan Kejuruteraan Edisi Kedua. Terima

Kuala Lumpur. Penerbit Universiti Teknologi Malaysia. Nombor Perolehan:
Mohd Noh bin Sarip & Md Nasir bin Abd Manan. (2015). Lukisan Kejuruteraan Tingkatan 4. Kuala Lumpur. Tarikh Penerimaan:

Dewan Bahasa & Pustaka. BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL
Peter A. Koening. (2012). Design Graphics: Drawing Techniques for Design Professionals (Second Edition).

New York. Pearson Education Inc.
Spencer, Dydondan Novak. (2000). Basic Technical Drawing. McGraw Hill Book Co. Inc. New York.
Zainal Abidin Akash, Maizam Alias & Liaw Yin Huat. (2013). Lukisan Kejuruteraan: Teknik Umum ke

Spesifik (UKES). Skudai. Penerbit UTHM.

218

RM16.35

ISBN 978-967-2212-61-4

FT554004