BUKU TEKS GEOGRAFI T4 KSSM

10.3.2 Bentuk Muka Bumi Akibat Pemendapan Ombak di Pinggir Pantai

Bentuk muka bumi yang dihasilkan di kawasan pinggir pantai akibat proses pemendapan
ombak ialah:

Pantai Lagun

● Pantai ialah mendapan pasir yang terletak
antara aras air pasang dan aras air surut

di kawasan pinggir pantai.
● Selalunya pantai berbentuk landai dan terdiri

daripada pelbagai jenis bahan termasuk pasir,
batu kerikil, kulit kerang dan batu karang.
● Pantai terbentuk akibat hanyutan pesisir yang
dipengaruhi oleh damparan dan basuhan
balik ombak.
● Pembentukan pantai lebih mudah terjadi
di pinggir pantai yang bercerun landai.

Beting pasir Pantai

Foto 10.4 Pantai Chenang, Pulau Langkawi (Kedah) Rajah 10.9 Bentuk muka bumi hasil
pemendapan ombak
Lagun
● Kawasan air masin yang terpisah dari laut oleh Beting pasir
● Beting pasir adalah permatang yang
beting pasir seperti Pulau Nusa Lembongan, terdiri daripada timbunan pasir
Bali (Indonesia). dan kerikil.
● Beting pasir terletak selari
dengan pantai.

Foto 10.6 Pulau Malapascua, Cebu (Filipina)

Foto 10.5 Lagun di Pulau Nusa Lembongan, Bali (Indonesia)

140

Tombolo

● Tombolo ialah beting pasir
yang menghubungkan
daratan dengan pulau.

● Tombolo akan tenggelam
apabila air pasang.

Anak tanjung Foto 10.7 Tombolo di Pulau Shado (Jepun)
Tombolo
Pulau Anak tanjung/tetanjung
● Anak tanjung merupakan permatang yang

bersambung dengan pantai dan hujungnya
menganjur masuk ke laut.
● Pembentukan anak tanjung berkait rapat
dengan arus pesisir pantai yang mengangkut
bahan enapan di sepanjang garis pantai.

Foto 10.8 Anak tanjung di Sydney (Australia)

10B Peta Pemikiran

Tajuk: Bentuk muka bumi akibat pemendapan ombak di pinggir pantai.
Objektif: Mengenal pasti bentuk muka bumi akibat pemendapan ombak di pinggir pantai.
Langkah-langkah:
1. Guru mengarahkan murid untuk mencari gambar bentuk muka bumi hasil pemendapan

ombak di pantai.
2. Dengan menggunakan peta pemikiran murid diminta untuk membentangkan tentang bentuk

muka bumi hasil pemendapan ombak di hadapan kelas dalam bentuk grafik.

BAB 10 Video10 141 10B
http://kubupublication.com.my/Geografi/Tingkatan4/Video10.html 1. Huraikan proses pembentukan

Layari laman sesawang http://kubupublication.com.my/ pantai.
Geografi/Tingkatan4/Video10.html untuk maklumat lanjut 2. Huraikan proses pembentukan
tentang bentuk muka bumi pinggir pantai.
(Dicapai pada 15 Mac 2019) anak tanjung.

141

10.4 KESAN KEGIATAN MANUSIA DI KAWASAN

PINGGIR PANTAI

Aktiviti pembangunan tanpa kawalan akan menjejaskan keseimbangan pinggir pantai dan turut
memusnahkan sumber semula jadi di kawasan sekitar. Berikut adalah kesan kegiatan manusia
di kawasan pinggir pantai:

Kemusnahan zon penampan Hakisan pinggir pantai

● Ekosistem paya bakau berperanan sebagai ● Hakisan berlaku kerana pembinaan
zon penampan semula jadi terhadap hakisan infrastruktur seperti pelabuhan dan jeti
ombak dan tsunami di kawasan pantai. di pinggir pantai akan melonggarkan
struktur batuan.
● Penambakan laut dan projek akuakultur
menyebabkan kemusnahan zon penampan. ● Contoh hakisan di Pantai Kuala
Kemaman, Kemaman (Terengganu).
● Contoh hutan paya bakau Penaga, Kepala
Batas (Pulau Pinang).

Pencemaran air laut Kesan Kegiatan
Manusia
● Pencemaran laut berlaku disebabkan tumpahan
minyak dan pembuangan sisa minyak di laut. di Kawasan
Pinggir Pantai
● Ini akan menjejaskan kehidupan marin seperti
ikan dan terumbu karang serta hidupan laut
yang lain.

● Contoh tumpahan minyak di Teluk Mexico
pada April 2010.

Perubahan landskap Perubahan geomorfologi
pinggir pantai
● Perubahan landskap berlaku apabila
kawasan pantai berpasir dan hutan bakau ● Perubahan geomorfologi pinggir pantai
dijadikan kawasan pembangunan seperti berlaku iaitu pemendakan sedimen
Pantai Chenang, Langkawi (Kedah). daripada aktiviti pengorekan dan
penambakan laut menyebabkan
● Aktiviti akuakultur menyebabkan hutan perubahan arus laut.
paya bakau menjadi kawasan penternakan
udang seperti Pantai Remis (Perak). ● Contoh projek penambakan laut
di Selat Tebrau.
Gangguan rantaian makanan
10C
● Pembangunan di kawasan pesisiran pantai 1. Namakan tiga pantai di Malaysia yang telah
menyebabkan gangguan rantaian makanan.
menerima kesan daripada kegiatan manusia.
● Penambakan laut menyebabkan habitat 2. Huraikan lima kesan aktiviti manusia
dan hidupan marin musnah. di kawasan pinggir pantai.

● Contoh Bagan Jermal, Georgetown
(Pulau Pinang).

142

10.5 USAHA-USAHA PEMELIHARAAN DAN

PEMULIHARAAN DI KAWASAN PINGGIR PANTAI

Aktiviti pembangunan perlu disusuli dengan usaha pemeliharaan dan pemuliharaan di zon pinggir
pantai supaya dapat mengekalkan keadaan asal kawasan pinggir pantai.

10.5.1 Pemeliharaan Kawasan Pinggir Pantai

Pemeliharaan pinggir pantai ialah usaha-usaha untuk melindungi, merancang dan mengurus
kawasan pinggir pantai agar tidak musnah.

Penguatkuasaan undang-undang Pendidikan alam sekitar

● Penguatkuasaan undang-undang alam sekitar ● Pendidikan alam sekitar secara formal
perlu dijalankan bagi memelihara kawasan boleh diberikan kepada murid menerusi
pinggir pantai. mata pelajaran Geografi di sekolah.

● Mengikut seksyen 2 Akta Perhutanan Negara ● Pendidikan tidak formal pula boleh
1984 lesen diperlukan bagi mengeluarkan diberikan kepada masyarakat menerusi
hasil hutan dari Hutan Simpanan Kekal kelab-kelab yang ditubuhkan seperti
Kelab Alam Sekitar.
atau Tanah Kerajaan.

Papan tanda larangan menceroboh kawasan Kempen kesedaran penanaman pokok bakau.
Hutan Simpan Kekal.

Kempen kesedaran alam sekitar

● Kempen kesedaran alam sekitar dilaksanakan oleh Jabatan Alam Sekitar dan badan-badan

bukan kerajaan (NGO).

● Contoh Jabatan Alam Sekitar negeri

Pahang telah mengadakan ʻProgram

Kempen Kesedaran Penanaman

Pokok Bakau dan Spesies-spesies

Yang Sesuai di Persisiran Pantai

Hijrah Cherok Paloh, Pendidikan tentang alam sekitar melalui Kelab Alam Sekitar.
Kuantan (Pahang)ʼ.

143

10.5.2 Pemuliharaan Kawasan Pinggir Pantai

Pemuliharaan pinggir pantai ialah usaha-usaha membaik pulih kawasan pinggir pantai yang telah
mengalami gangguan. Beberapa langkah perlu diusahakan seperti:

Penanaman pokok bakau

● Penanaman semula pokok bakau dapat mengurangkan hakisan.
● Akar pokok bakau berperanan menahan kawasan pinggir pantai daripada hakisan ombak

terutama semasa damparan ombak. Semasa basuhan balik ombak, akar bakau akan
memerangkap bahan atau sedimen.
● Kesannya hakisan akan dikurangkan dan menggalakkan pemendapan.
● Contoh program penanaman pokok bakau di Kampung Sungai Tiram, Lumut (Perak).

Benteng pemecah ombak

● Benteng pemecah ombak dibina beberapa meter Benteng pemecah ombak Pantai Tok Jembal
dari pesisir pantai. di Kuala Terengganu (Terengganu).
● Benteng ini bertujuan memecahkan ombak yang

menghempas pinggir pantai terutamanya ombak
jenis pembina.
● Ombak pembinasa pula akan pecah apabila terkena

benteng ini justeru dapat mengurangkan kelajuan
dan kuasa menghakis.
● Contoh benteng pemecah ombak dibina di Pantai
Tok Jembal, Kuala Terengganu (Terengganu).

Tembok

● Tembok biasanya dibina di bahagian tebing pantai.
● Bahan yang digunakan seperti simen dan konkrit serta timbunan batuan.
● Bahan binaan yang keras sifatnya akan mengurangkan kadar hakisan.
● Contoh pembinaan tembok konkrit di Pantai Kampung Tekek, Pulau Tioman (Pahang).

Guni pasir

● Guni pasir merupakan kaedah bersifat sementara bagi
mengurangkan hakisan.

● Pasir-pasir dimasukkan ke dalam guni dan disusun di pantai.
● Contoh guni pasir yang terdapat di Pantai Kundur,
Kota Bharu (Kelantan).

Guni pasir digunakan untuk menahan
hakisan ombak di tepi pantai.

Kita mestilah memelihara kawasan pinggir pantai 10D
untuk generasi akan datang. 1. Bezakan konsep pemeliharaan dan pemuliharaan

kawasan pinggir pantai.
2. Bina jadual yang membezakan usaha pemeliharaan

dan pemuliharaan pinggir pantai.

144

Imbas Kembali
Tindakan Ombak di Pinggir Pantai

Tindakan ombak melalui proses hakisan, Jenis-jenis ombak
pengangkutan dan pemendapan
● Ombak pembina
● Tindakan ombak melalui proses hakisan ● Ombak pembinasa
▪ Tindakan hidraul
▪ Tindakan kikisan dan lelasan Bentuk muka bumi akibat tindakan
▪ Tindakan lagaan ombak di pinggir pantai
▪ Tindakan larutan
● Bentuk muka bumi akibat hakisan
● Tindakan ombak melalui proses ombak di pinggir pantai
pengangkutan ▪ Cenuram dan teres hakisan ombak
▪ Hanyutan pesisir pantai ▪ Teluk dan tanjung
▪ Golekan ▪ Gloup/Lohong ombak
▪ Lompatan ▪ Geo/Anak teluk
▪ Apungan ▪ Gua, gerbang laut, batu tunggul
dan tunggul sisa
● Tindakan ombak melalui proses
pemendapan ● Bentuk muka bumi akibat pemendapan
▪ Jenis ombak ombak di pinggir pantai
▪ Beban sedimen ▪ Pantai
▪ Keadaan garis pesisir ▪ Lagun
▪ Tenaga ombak ▪ Beting pasir
▪ Tombolo
Kesan kegiatan manusia di kawasan ▪ Anak tanjung/tetanjung
pinggir pantai
Usaha-usaha Pemeliharaan dan
● Kemusnahan zon penampan pemuliharaan kawasan pinggir pantai
● Hakisan pinggir pantai
● Pencemaran laut ● Pemeliharaan kawasan pinggir pantai
● Perubahan landskap ▪ Penguatkuasaan undang-undang
● Gangguan rantaian makanan ▪ Pendidikan alam sekitar
● Perubahan geomorfologi ▪ Kempen kesedaran alam sekitar

pinggir pantai ● Pemuliharaan kawasan pinggir pantai
▪ Penanaman pokok bakau
▪ Benteng pemecah ombak
▪ Tembok
▪ Guni pasir

145

Cabaran Minda

BAHAGIAN A 5. Pernyataan manakah yang merupakan usaha
1. Pilih jawapan yang betul tentang ombak pemeliharaan kawasan pinggir pantai?

berdasarkan pernyataan di bawah. I Penguatkuasaan undang-undang
• Mempunyai damparan yang kuat II Penanaman semula pokok
tetapi basuhan balik yang lemah. III Pembinaan benteng
• Memendapkan bahan yang di bawa
ke pantai. IV Kempen kesedaran alam sekitar
A I dan II
A Ombak junam B I dan IV
B Ombak pembina C II dan III
C Ombak pembinasa D III dan IV

D Ombak pecah BAHAGIAN B

2. Pilih jawapan yang betul tentang tindakan Dataran
ombak melalui proses hakisan.
Arus pesisir
I Hidraul
II Kikisan AB C
III Lompatan Pulau Laut
IV Percikan
A I dan II
B I dan IV
C II dan III

D III dan IV

3. Bentuk muka bumi hasil pemendapan Rajah 1 Bentuk muka bumi pinggir pantai
ombak ialah
1. Namakan bentuk muka bumi yang bertanda
A Geo A, B dan C.
B Gloup
2. Berikan dua ciri bentuk muka bumi A.
C Tanjung 3. Senaraikan dua kepentingan bentuk muka
D Tombolo
bumi hasil hakisan ombak di pinggir pantai
4. Apakah kesan positif kegiatan manusia kepada manusia.
terhadap kawasan pinggir pantai?
A Pencemaran air laut
B Perubahan landskap
C Kepupusan hidupan marin
D Kepupusan hutan paya bakau BAHAGIAN C
1. Bincangkan langkah yang boleh dilaksanakan

bagi mengurangkan masalah hakisan pantai.

146

GEOGRAFI
MANUSIA

Penduduk dan Petempatan

► Taburan penduduk dunia
► Pertumbuhan penduduk dunia
► Migrasi
► Petempatan
► Urbanisasi

Bahagian Geografi Manusia dalam bab ini menerangkan tentang konsep, faktor-faktor,
kesan dan langkah mengatasi taburan dan pertumbuhan penduduk dunia, migrasi
penduduk, petempatan dan urbanisasi.

BAB 11

TABURAN
PENDUDUK
DUNIA

INDUKSI BAB

Taburan penduduk dunia adalah tidak sekata. Taburan yang tidak sekata ini dipengaruhi
oleh faktor-faktor fizikal dan manusia. Negara China mempunyai penduduk yang paling
ramai di dunia dan diikuti oleh negara India. Menurut Pertubuhan Bangsa-bangsa
Bersatu (PBB) pertumbuhan penduduk dunia dijangka meningkat daripada 7.7 bilion
ketika ini kepada 9.7 bilion menjelang 2050.

(Sumber: Berita Harian Online, 2019)

Apakah yang akan anda pelajari?

Setelah mempelajari bab ini, murid dapat:
Menjelaskan konsep taburan penduduk.
Mengenal pasti taburan penduduk padat, sederhana dan jarang di dunia.
Meganalisis faktor-faktor yang mempengaruhi taburan penduduk di dunia.
Menghuraikan kesan taburan penduduk padat dan jarang di dunia.
148

EKSPLORASI BAB Taburan Penduduk
11.2 Padat, Sederhana
11.1 Konsep Taburan Penduduk dan Jarang di Dunia

Dapatkah anda menyatakan konsep Di manakah taburan penduduk padat,
taburan penduduk? sederhana dan jarang di dunia?

Penduduk
jarang

Penduduk
sederhana

Penduduk
padat

Faktor-faktor yang 11.4 Kesan Taburan Penduduk
Padat dan Jarang di Dunia
11.3 Mempengaruhi Taburan
Bolehkah anda menghuraikan kesan taburan
Penduduk di Dunia penduduk padat dan jarang di dunia?

Apakah faktor-faktor yang mempengaruhi
taburan penduduk di dunia?

149

11.1 KONSEP TABURAN PENDUDUK

Taburan penduduk bermaksud sebaran penduduk di dalam sesuatu ruang atau kawasan di permukaan
bumi. Taburan penduduk terbahagi kepada tiga iaitu:

Taburan Penduduk

Penduduk Penduduk Penduduk
jarang sederhana padat

Mempunyai Mempunyai Mempunyai
penduduk penduduk penduduk
kurang 50 orang 50 hingga melebihi
sekilometer 200 orang 200 orang
persegi. sekilometer sekilometer
persegi. persegi.

● Terdapat hubung kait yang sangat rapat antara taburan penduduk dengan kepadatan penduduk.
● Jika jumlah penduduk ramai dan keluasan sesuatu kawasan kecil, maka nilai kepadatan

penduduk yang tinggi akan diperoleh (Jadual 11.1).
● Formula pengiraan kepadatan penduduk ialah seperti yang berikut:

Jumlah penduduk (orang)
Kepadatan penduduk = Luas kawasan (km2)

Jadual 11.1 Kepadatan penduduk bagi beberapa negeri di Malaysia

Negeri Keluasan Jumlah penduduk Kepadatan Taburan
penduduk
(km2) (orang) (orang/km2)

Sarawak 124 450 2 420 009 19 Jarang

Negeri Sembilan 6 686 997 071 149 Sederhana

W.P. Kuala Lumpur 243 1 627 172 6 696 Padat

(Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia, 2010)

11A

Kira dan tafsirkan kepadatan penduduk bagi Negara X dan Negara Y.

Negara Keluasan (km2) Jumlah penduduk (orang) Kepadatan (orang/km2) Taburan penduduk

Negara X 7 960 5 462 141

Negara Y 73 619 3 206 742

150

11.2 TABURAN PENDUDUK PADAT, SEDERHANA

DAN JARANG DI DUNIA

Pada tahun 2019 penduduk dunia berjumlah 7.7 billion (Worldometers, 2019). Taburan penduduk
dunia adalah tidak sekata. Hampir separuh daripada jumlah penduduk dunia tertumpu hanya
di kawasan seluas lima peratus sahaja daripada keseluruhan tanah di dunia. Oleh itu, wujud
perbezaan yang ketara dari segi taburan penduduk.

Lautan Artik U

60ºU Lautan
40ºU Atlantik

0º Lautan Pasifik Lautan Hindi

40ºS Lautan Selatan
60ºS

Petunjuk: Sederhana Padat
Jarang

Peta 11.1 Purata kepadatan penduduk dunia (Sumber: Goh Cheng Leong, 2010)

11A Table Cloth

Tajuk: Taburan penduduk padat, sederhana dan jarang di dunia. Info
Objektif: Mengenal pasti negara yang mempunyai penduduk padat,
Bancian penduduk
sederhana dan jarang di dunia. dilakukan pada setiap
Langkah-langkah: 10 tahun sekali.
1. Guru menyediakan lakaran peta dunia yang besar. (Sumber: Utusan Borneo
2. Peta tersebut diletakkan di atas meja.
3. Murid bergilir-gilir untuk melabel negara yang berpenduduk padat, Online, 2017)

sederhana dan jarang di atas peta tersebut.

151

Penduduk padat

● Kawasan berpenduduk padat di dunia boleh didapati
di kawasan perindustrian seperti Shah Alam (Selangor),

Manchester (England), Ruhr (Jerman), Yokohama
(Jepun) dan New York (Amerika Syarikat).
● Kawasan pertanian yang berpenduduk padat terdapat
di Lembangan Chang Jiang (China), Lembangan
Indus-Ganges (India), Dataran Kanto (Jepun)
dan Lembangan Nil (Mesir).
● Kawasan bandar-bandar utama seperti Tokyo (Jepun),
Paris (Perancis), Hong Kong dan Jakarta (Indonesia).

Tokyo (Jepun)

Penduduk sederhana

● Kawasan yang berpenduduk sederhana boleh
didapati di Dataran Tinggi Korat (Thailand)
dan di Mount Popa (Myanmar).
● Penduduk sederhana terdapat di kawasan pertanian

dan penternakan di padang rumput hawa sederhana
seperti Steppe (Rusia) dan Praire (Kanada).
● Kawasan pembalakan seperti hutan taiga (Rusia)
dan hutan pokok tirus (Kanada) juga mempunyai
penduduk sederhana.

Mount Popa (Myanmar)

Penduduk jarang

● Kawasan penduduk jarang terdapat di kawasan kutub
di Artik, Antartika dan kawasan Tundra (Greenland).

● Kawasan pergunungan tinggi seperti Himalaya
dan Rocky.
● Kawasan gurun panas seperti Gurun Sahara (Afrika

Utara), Gurun Mojave (Amerika Syarikat), Gurun
Kalahari (Afrika Selatan) dan Gurun Atacama
(Amerika Selatan).
● Penduduk jarang juga terdapat di kawasan hutan
hujan seperti di Amazon (Amerika Selatan).

Amazon (Peru)

11B
Namakan kawasan penduduk padat, penduduk sederhana dan penduduk jarang berserta contoh di dunia.

152

11.3 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI

TABURAN PENDUDUK DI DUNIA

Faktor yang mempengaruhi taburan penduduk di dunia terbahagi kepada dua iaitu faktor fizikal dan
faktor manusia.

Faktor Fizikal

Bentuk muka bumi Iklim

● Penduduk yang padat terdapat di kawasan ● Iklim panas dan lembap di kawasan Asia
bentuk muka bumi yang bertanah pamah dan menjadi tumpuan penduduk.
rata. Contoh Lembangan Hwang Ho (China),
Dataran Ganges (India) dan Tanah Pamah ● Curahan hujan, suhu dan kelembapan udara
di kawasan beriklim panas dan lembap amat
St. Lawrence (Amerika Utara). menggalakkan aktiviti pertanian.
● Kawasan tanah tinggi dan kawasan berpaya
● Iklim sejuk yang melampau di kawasan
serta berhutan tebal pula mempunyai tundra dan suhu yang terlalu tinggi
penduduk yang jarang. Contoh tanah tinggi menyebabkan penduduk jarang.
di Banjaran Himalaya dan kawasan berpaya
di Lembangan Congo (Afrika). ● Kawasan ini tidak sesuai didiami
oleh manusia.

Tanah tinggi di Banjaran Himalaya Iklim melampau menyebabkan kawasan
mempunyai penduduk jarang. tundra mempunyai penduduk jarang.

Tanih Saliran
● Tanih yang subur seperti chernozem, laterit, ● Kawasan yang mempunyai saliran yang baik

aluvium dan lanar mempunyai penduduk mempunyai penduduk yang padat. Contoh
yang padat. Contoh tanih lava bes dari Lembangan St. Lawrence (Kanada) dan
gunung berapi di Pulau Jawa (Indonesia). Tebing Sungai Chao Phraya (Thailand).
● Kawasan kurang penduduk pula terdapat ● Kawasan gersang seperti Gurun Thar (India)
di kawasan sejuk yang bertanih podzol dan Gurun Kalahari (Afrika Selatan)
seperti Siberia (Rusia). mempunyai penduduk jarang.

Kawasan tanah lava bes yang subur Tebing Sungai Chao Phraya (Thailand)
di Pulau Jawa (Indonesia) berpenduduk padat. menjadi tumpuan penduduk.

153

Faktor Manusia

Ekonomi Sosial

● Kawasan perindustrian mempunyai penduduk ● Sistem pengangkutan yang baik dan moden
yang padat. Contoh Ruhr (Jerman), Damodar di sesuatu kawasan selalunya mempunyai
(India) dan Kuzbas (Rusia). penduduk yang padat kerana dapat
memudahkan urusan harian penduduk.
● Kawasan pertanian juga mempunyai
penduduk yang padat. Contoh Lembangan ● Bandar metropolitan seperti New York
Sungai Mekong (Indochina), Delta Irrawaddy (Amerika Syarikat) dan Paris (Perancis)
(Myanmar) dan Jawa Tengah (Indonesia). berpenduduk padat kerana dilengkapi
dengan pelbagai kemudahan sosial seperti
● Kawasan yang jarang penduduk selalunya sekolah, hospital dan pengangkutan awam
mempunyai kegiatan ekonomi primitif yang serba canggih.

sebagai contoh pertanian pindah, memburu ● Kemudahan pendidikan seperti universiti
dan mengumpul hasil hutan. juga mempengaruhi tumpuan penduduk

di sesuatu kawasan.

Kawasan pertanian subur menyebabkan penduduk Pembinaan banyak universiti di Florida menyebabkan
padat di Lembangan Sungai Mekong (Indochina). penduduk tertumpu di kawasan sekitarnya.

Governan

● Taburan dan kepadatan penduduk dipengaruhi oleh perubahan

dasar-dasar kependudukan oleh governan di sesebuah negara.

● Contoh pembinaan bandar baharu seperti Tampines

(Singapura), Hangzhou (China), New Delhi (India),

Washington D.C. (Amerika Syarikat) dan Canberra

(Australia) berpenduduk padat.

● Pembinaan kawasan perindustrian seperti Kegiatan perindustrian menyebabkan
Shah Alam (Selangor) berpenduduk padat. bandar Shah Alam (Selangor) menjadi
● Peranan governan di sesetengah negara melaksanakan
tumpuan penduduk.

transmigrasi untuk mengurangkan atau meningkatkan jumlah penduduk di sesuatu kawasan.

● Contoh kerajaan Indonesia telah memindahkan penduduk di Pulau Jawa yang padat penduduk

ke Sumatera, Sulawesi dan Kalimantan yang kurang penduduk.

(Sumber: Kemendesa, 2016)

11C
Mengapakah peranan governan boleh mempengaruhi kepadatan penduduk di sesuatu kawasan?

154

11.4 KESAN TABURAN PENDUDUK PADAT

DAN JARANG DI DUNIA

Taburan penduduk yang tidak sekata di dunia akan meninggalkan pelbagai kesan seperti:

Kesan taburan penduduk padat

Persaingan guna tanah
● Kepadatan penduduk di bandar menyebabkan berlakunya persaingan guna tanah.
● Keperluan guna tanah untuk kawasan petempatan, perindustrian, pengangkutan dan
perniagaan semakin meningkat.
● Persaingan guna tanah menyebabkan saiz tanah semakin berkurangan dan kos tanah
semakin meningkat.
● Banyak tanah pertanian di China terpaksa dijadikan kawasan kediaman berikutan
penduduknya yang ramai dan padat. Contoh Sichuan (China).

Sichuan (China) Siem Reap (Kemboja)

Masalah kemiskinan
● Kepadatan penduduk yang tinggi menyebabkan

masalah pengangguran, kemiskinan bandar
dan taraf hidup yang rendah.
● Pengangguran wujud kerana sumber ekonomi

dan peluang pekerjaan yang ditawarkan terhad
berbanding dengan bilangan penduduk.
Contoh Siem Reap (Kemboja).
● Pengangguran mengakibatkan kemiskinan
bandar seperti Manila (Filipina).

GLOSARI BAB 11 Nota8 155
http://kubupublication.com.my/Geografi/Tingkatan4/Nota8.pdf
Guna tanah: Pengubahsuaian
permukaan tanah untuk memenuhi Layari laman sesawang http://kubupublication.com.my/
keperluan manusia. Geografi/Tingkatan4/Nota8.pdf untuk mengetahui
dengan lebih lanjut tentang jumlah penduduk di China.
(Dicapai pada 5 Mac 2019)

155

Pencemaran sumber alam
● Kawasan yang padat penduduk akan

mengalami masalah pencemaran seperti
pencemaran udara, air dan bau.
● Menurut satu kajian oleh Majlis
Penyelidikan Perubatan India (ICMR),
Sungai Ganges penuh dengan bahan
pencemar sehingga penduduk sekitar
terdedah kepada pelbagai penyakit
daripada tempat lain di India.

Pencemaran Sungai Ganges (India).

Kemerosotan kualiti hidup Kawasan setinggan memudahkan pelbagai penyakit merebak.
● Kawasan setinggan yang sesak

dan padat di bandar menyebabkan
pelbagai penyakit mudah merebak
seperti malaria, denggi dan taun.
● Contoh pada tahun 2019, Dhaka
(Bangladesh) dilanda wabak demam
denggi yang teruk menyebabkan
kematian yang tinggi dalam
kalangan penduduk.

(Sumber: My Metro, 2019)

Memperluaskan saiz pasaran domestik
● Penduduk yang padat dapat membantu

meluaskan saiz pasaran domestik dan
mampu menarik pelaburan dari luar.
● Contoh pasaran barangan tempatan
di China sangat luas kerana bilangan
penduduknya yang ramai.

Perluasan saiz pasaran.

Kita mestilah bersyukur menjadi rakyat Malaysia kerana sumber alam di Malaysia
banyak dan masih lagi dapat menampung jumlah penduduknya.

156

Kesan taburan penduduk jarang

Sumber alam terpelihara
● Kawasan penduduk jarang dapat memelihara

sumber alam kerana sumber alam tidak
dibangunkan sepenuhnya.
● Penduduk yang jarang membolehkan pemilikan
tanah lebih luas. Ini mendorong kepada
peningkatan produktiviti per kapita.
● Contoh sumber alam negara Bhutan tidak
dibangunkan sepenuhnya dan masih terpelihara.

Bhutan

Perkembangan ekonomi yang perlahan
● Kawasan penduduk yang jarang menyebabkan tenaga kerja dan saiz pasaran yang kecil untuk

memajukan ekonomi.
● Kawasan penduduk jarang juga mempunyai pendapatan per kapita yang rendah kerana hasil

pendapatan datang dari sektor ekonomi tradisional seperti pertanian, perternakan dan perikanan.
● Contoh Mauritania negara berpenduduk jarang dan mengalami pertumbuhan ekonomi
yang perlahan.

Infrastruktur terhad
● Sesebuah negara yang mempunyai bilangan penduduk yang sedikit akan mengehadkan

pembangunan infrastruktur.
● Infrastruktur terhad kerana kekurangan bilangan tenaga kerja dan kepakaran.
● Contoh kerajaan di Republik Palau yang terletak di Asia Pasifik tidak dapat menubuhkan

universiti kerana negara ini mempunyai bilangan penduduk yang terlalu sedikit iaitu lebih
kurang 25 orang sahaja di dalam satu pulau.

Info 11B Kajian Lapangan

Republik Maldives ialah sebuah negara Tajuk: Kesan taburan penduduk di sesuatu kawasan.
kepulauan yang mempunyai kepadatan Objektif: Mengenal pasti kesan-kesan taburan
penduduk yang tinggi iaitu 1 102 orang penduduk di kawasan kajian.
setiap (km2). Negara ini merupakan Langkah-langkah:
negara ke 11 yang mempunyai 1. Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan.
penduduk padat di dunia. 2. Murid diminta memilih satu kawasan dan mengenal

(Sumber: World Population Review, 2019) pasti jenis taburan penduduk di kawasan tersebut.
3. Murid memerhati kawasan tersebut dan mencatat
11D
Jelaskan masalah yang dihadapi oleh tentang kesan yang berlaku disebabkan oleh taburan
bandar-bandar besar akibat daripada penduduk di kawasan tersebut.
tumpuan penduduk yang terlalu ramai. 4. Hasil kajian perlu dibentangkan di hadapan kelas.

157

Imbas Kembali

Sederhana Jarang

Padat Taburan Konsep taburan
penduduk penduduk
di dunia

Faktor Fizikal Taburan
• Bentuk muka bumi Penduduk
• Iklim
• Tanih Dunia
• Saliran

Faktor-faktor yang
mempengaruhi

taburan penduduk
di dunia

Faktor Manusia Kesan taburan
• Ekonomi penduduk
• Sosial padat dan
• Governan
jarang di dunia
Kesan penduduk Padat
• Persaingan guna tanah Kesan penduduk jarang
• Masalah kemiskinan • Sumber alam terpelihara
• Pencemaran sumber alam • Perkembangan ekonomi
• Kemerosotan kualiti hidup
• Memperluaskan saiz yang perlahan
• Infrastruktur terhad
pasaran domestik

158

Cabaran Minda

BAHAGIAN A 4. Kawasan manakah mempunyai penduduk
1. Berdasarkan Peta 1, apakah faktor yang jarang disebabkan keadaan iklimnya?

mempengaruhi taburan penduduk A Dataran Kanto
di kawasan yang berlorek? B Dataran Ganges
C Gurun Kalahari
U D Dataran Tinggi Korat
5. Antara berikut yang manakah merupakan

kesan sosial taburan penduduk padat?
A Masalah setinggan
B Pencemaran udara
C Peluang pekerjaan terhad
D Kekurangan sumber semula jadi

Peta 1

A Tanih BAHAGIAN B
B Iklim
C Governan Z Jadual 1 Keluasan Jumlah Kepadatan
D Bentuk muka bumi T2 Wilayah (km2) penduduk (orang/km2)

2. Antara berikut, kawasan manakah yang (orang)
mempunyai penduduk jarang?
Wilayah X 1 569 5 903 771
I Banjaran Rocky Wilayah Y 4 475 714 976
II Delta Sungai Nil Wilayah Z 11 472 482 314
III Lembangan Hwang Ho
IV Lembangan Amazon 1. Kirakan kepadatan penduduk bagi wilayah
A I dan II X, Y dan Z.
B I dan IV
2. Nyatakan taburan penduduk bagi wilayah X,
C II dan III Y dan Z berdasarkan jawapan pada Jadual 1.
D III dan IV

3. Mengapakah kawasan tanah pamah BAHAGIAN C
mempunyai penduduk padat? 1. Huraikan kesan negatif taburan penduduk

A Risiko keselamatan padat di sesuatu kawasan.
B Kos operasi tinggi
C Tanah yang subur
D Kawasan yang dingin

159

BAB 12

PERTUMBUHAN
PENDUDUK DUNIA

INDUKSI BAB

Pertumbuhan penduduk dunia dikatakan semakin meningkat. Pelbagai faktor boleh
dikaitkan dengan pertumbuhan penduduk. Perubahan penduduk di sesebuah negara
boleh digambarkan melalui rajah piramid penduduk, murid dapat menganalisis
pembangunan sesebuah negara tersebut pada masa akan datang.

Apakah yang akan anda pelajari?

Setelah mempelajari bab ini, murid dapat:
Menjelaskan konsep pertumbuhan penduduk.
Menentukan kadar pertumbuhan penduduk.
Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi pertumbuhan penduduk.
Mentafsir struktur dan komposisi penduduk berdasarkan piramid penduduk.
Merumuskan kesan struktur dan komposisi penduduk kepada pembangunan negara.
160

EKSPLORASI BAB

12.1 Konsep Pertumbuhan 12.2 Menentukan Kadar
Penduduk Pertumbuhan Penduduk

Apakah yang dimaksudkan Bagaimanakah cara untuk mengira
dengan pertumbuhan kadar pertumbuhan penduduk?
penduduk?

Kadar pertumbuhan penduduk

Kadar kelahiran Kadasrepmeurltaumjabduihan
Kadar kematian Migrasi bersih

12.3 Faktor-faktor yang Mempengaruhi
Pertumbuhan Penduduk

Apakah faktor-faktor yang mempengaruhi
pertumbuhan penduduk?

Mentafsir Struktur dan Merumus Kesan Struktur dan
Komposisi Penduduk 12.5 Komposisi Penduduk Kepada
12.4 Berdasarkan Piramid Pembangunan Negara
Penduduk
Bolehkah anda merumus kesan struktur
Dapatkah anda mentafsir struktur dan dan komposisi penduduk kepada
komposisi penduduk berdasarkan pembangunan negara?
piramid penduduk?

Kumpulan umur

Lelaki 100+ Perempuan
95 - 99 Tua
90 - 94
85 - 89 Dewasa
80 - 84 Muda
75 - 79
70 - 74
65 - 69
60 - 64
55 - 59
50 - 54
45 - 49
40 - 44
35 - 39
30 - 34
25 - 29
20 - 24
15 - 19
10 - 14
5-9
0-4

7 5.6 4.2 2.8 1.4 0 0 1.4 2.8 4.2 5.6 7
Populasi: Juta

161

12.1 KONSEP PERTUMBUHAN PENDUDUK

Pertumbuhan penduduk merujuk kepada perubahan bilangan penduduk yang sedang berlaku
di kawasan tertentu, sama ada di kawasan setempat, dalam negeri atau secara global. Pertumbuhan
penduduk dunia meningkat dengan mendadak selepas Perang Dunia Kedua. Pertumbuhan
penduduk di sesuatu tempat dipengaruhi oleh kadar kelahiran, kadar kematian dan migrasi.

Jadual 12.1 Populasi dunia mengikut tahun Jumlah penduduk dunia (orang)

Tahun

1951 2 584 034 261

1971 3 775 759 617

1991 5 414 289 444

2011 7 041 194 301

(Sumber: Worldometers, 2019)

● Formula mengira pertumbuhan penduduk ialah:

Pertumbuhan penduduk = Jumlah kelahiran – Jumlah kematian × 1000
Jumlah penduduk

Kadar kelahiran = Jumlah bayi yang lahir pada sesuatu tahun × 1000
Jumlah penduduk pada pertengahan tahun

Kadar kematian = Jumlah kematian penduduk pada sesuatu tahun × 1000
Jumlah penduduk pada pertengahan tahun

Kadar pertumbuhan semula jadi = Peratus kadar kelahiran – Peratus kadar kematian

Migrasi bersih = Migrasi masuk – Migrasi keluar

Kadar pertumbuhan penduduk = Kadar pertumbuhan semula jadi + Kadar migrasi bersih

12A
Apakah yang dimaksudkan dengan pertumbuhan penduduk?

162

12.2 MENENTUKAN KADAR PERTUMBUHAN PENDUDUK

Kadar pertumbuhan penduduk ialah angka yang menunjukkan arah pertumbuhan penduduk sama
ada pesat, perlahan, statik atau berkurang dalam tempoh tertentu.

Kadar pertumbuhan penduduk ditentukan dengan mengira kadar kelahiran, kadar kematian, kadar
pertumbuhan semula jadi penduduk dan migrasi bersih.

Kadar kelahiran

● Kadar kelahiran dapat ditentukan dengan merujuk rekod kelahiran bilangan bayi yang lahir
hidup bagi setiap 1 000 orang penduduk pada sesuatu tahun.

● Formula untuk mengira kadar kelahiran:

Jumlah Jumlah kelahiran tahun × 1 000 = setiap 1 000 orang
penduduk pada pertengahan

Contoh pengiraan kadar kelahiran di Negara X, 2018.

Jumlah kelahiran = 475 816 orang
JumCKJluoaamhndaltpaorehhknpedpleJueaundnhmduigurkliadarnphuaaka=kdneNal2kaep84ahge7dia3rr5tra3aearn4n8Xg1k1a6e3=hl5aa2hn8×itr3a1a3hn04u0nd10i3×=N51e1o(Kg06raaa0.8dnr0aagsr=ekXtei,laa2ph0ir11an80.=0017oorraanngg
setiap 1 000 orang

setiap 1 000 orang)

JJPuuemmralltaauhhs kpkeeanldadahuridrkauenkla=Nhi4er7ga5nar8=a1X611o=60r.02a80n8g3×3140103=5 1o.r7a%ng

Kadar kelahiran = 475 816 × 1 000 = 16.8 setiap 1 000 orang
28 334 135
(Kadar kelahiran = 17 orang setiap 1 000 orang)

●K aKJduamaPdraelarrkhakteuepmmsenakadattJiuidauadanmnurdklkaiedphleaakfdhieanimripasaneitkri=taaennn1gs1ea60bh0.8a0gna×tiab1hi0ul0ann=×ga11n.70p%0e0nd=uduk yang mati pasdeatitaaphu1n0b0e0rkoernanaagn

bagi setiap 1 000 orang.
● ForCmounlatouhnptueknmgiernagainrakkaaddaarrkkeemmaattiiaann: di Negara X, 2018.
Jumlah kematian = 129 327 orang
JumCJKuloaamnhdaltpaorhehknpepdmeJuenundadmutguikiladranupahkaa=kdnNeamkepa2gaed8at1rirtaa23aern9n3Xkg43ae2=1hm73a25an8tti3aa×3hn4u1dn1i03×0N501eog=0raa0(4rnK0.ag6a=dXsaer,tk2iea0mp1a81ti.a0n0=05oorraanngg
setiap 1 000 orang

setiap 1 000 orang)

JJPuuemmralltaauhhs kpkeeamnddaaurtdikauenkm=Na1tei2ag9nar3=a2X714o=0.r06a20n8g×33140103=5 0o.r5a%ng

Kadar kematian = 129 327 × 1 000 = 4.6 setiap 1 000 orang
28 334 135
(Kadar kematian = 5 orang setiap 1 000 orang)

PePreaCrtauotsnusktoakhdaadpraekrnekgleairmhaiaraatninakn–a=Pdea1rra40tp.u06es0rktu×adm1a0br0ukhe=ma0na.5tsi%eamn =ula jadi di Negara X, 2018.

Peratus kadar kelahiran (1.7%) – Peratus kadar kematian (0.5%) = 1.2%

Peratus kadar kelahiran – Peratus kadar kematian =

Contoh pengiraan kadar pertumbuhan semula jadi di Negara X, 2018.
Peratus kadar kelahiran (1.7%) – Peratus kadar kematian (0.5%) = 1.2%
Migrasi masuk – Migrasi keluar = 163 orang

Contoh pengiraan migrasi bersih Negara X, 2018 ialah

Jumlah kematian = 129 327 orang
J●●um KCKJJuulCJJKPPkFaaoammuuedenheodoaPmmrlallrdrnteaaaaapJKPtmroallartthuhhreaaeuharokamiumnhhrtsrkphdpekaulpdabameealpkekteJsnuapeaumnrmeeuaruhandhkesdmnddkmtntauaangauudipaaektttnaakdilgdinurumeiamratnaaainukdidppakhrnkrnaadk=buaeaaeaanmtkk=rundki=mnuadNaeedd=aeknahn1Nlmakenuuearp2t1a2gkagde=mhiaek92a8na2gdiu1aitreNrnari9r8atk2da31aa3amatesre9ir2=n2a3n33enampaX2ga79r243mkgn3e–8taX1e7i14arke2o3=r1an=2tPu3h4am7re2oa3n=01g9a3e2a.lmm7rX5.063aanrn14a823am05tgban482j=tit013atg.aaub7××603i3hhns2aid054×3lau181nkidn4kn011a×3p0dii03s1dr×3×00eNie1a53a=400nmN0r151efo0d0a1=g0keur0o0k3au.=gael=0r(504ta5nrmKaado0%0.(4a0gnr6Kjaroua.a.=adg=6aXrt5ssdkaidaee%Xr(a4is,anKmtnek.rpi2,g6aetakeu0i2=dmpeansla10maaperd181ttaikuji.18ata0eadin.madp00un=i0a0k1=ti50i:aoa05oinrotr0aouar=0nrana5bggnnoeggossrreraesgatentinaaitggiapnapstp1eu11t0ni0a0g0p000k01o0reo0apr0onaa0grnda)gona)ragknga)dar

PPeerraattuussCkkoaanddataorrhkkepelmeanhaigtriiaarnnaa–=nP1ke4ra0a.d60tua0sr ×kpae1dr0at0ur mk=eb0mu.5ah%tiaann s=emula jadi di Negara X, 2018.
Peratus kadar kelahiran (1.7%) – Peratus kadar kematian (0.5%) = 1.2%

Contoh pengiraan kadar pertumbuhan semula jadi di Negara X, 2018.

PMeraigtPuresarksaaitudbsaerkrkasdeihlaarhkirealanh–irPaner(a1tu.7s%k)ad–aPr ekreamtuastikaand=ar kematian (0.5%) = 1.2%

● MCoignrtaoshi kpeelnugairrdaaannmkasduakrdpiesretsuembubauhhnaengsaerampuelralujaddiai mdibNil ekgiraaraunXtu, k20m1e8n.dapatkan jumlah
● kFPaoedrrMamtriuugpslraeakrsmatiudimmagrrabaskusuehiklaban–heripMrsaeihing:d(ru1ads.7iu%kke.)lu–aPre=ratus kadar kematiaonra(n0g.5%) = 1.2%

MigCraosnitmohaspuekn–giMraiagnramsiikgerlausairb=ersih Negara X, 20o1ra8nigalah
Jumlah migrasi masuk ialah 20 000 orang

ConJtuomhlaphenmgiigrraaasni kmeliugarrasiailbaehr5si0h0N0eograrnag.X, 2018 ialah

CJJMuuJOMJommuuinlgmmiellgtraahOMoarllhhaaashliihhisetmmguiphmrmm,biieaiggaensiitrrsgguirgaausrr,bssiiaakrhiiessar:–mkiisaMekmiManhlesuai:lumigausgMkrurariakrgaiiisagasriiilialraaamaalklshahsaieahih5l2sbmuu502e0akar000r0ss0(00=0ui2h000ko00roNo(a0r2rone0aa0rggn0naa.0ggnor0.gra0anXogr,)a2n–0g1M)8–iogiMarralaanisghgirkaesilukaerlu(5ar0(0500o0r0anogr)an=g1) 5=010500o0r0anograng

Oleh itu,
●KM aiKgdraaaKdsraiarpbdpeaeerrsrtpituhue:mrmtMubbmuiughbhrauanahsniapnmJepunsaemdesnumuldadkuhuul(ka2pd0epjuanek0ddr0iluu0+dmuoKkreanndggaa)rm–mbMiiglrikagisrriaasbineikrlseailihuma×rig(1r5a00s0i00b0e=orsraihngy)an=g1d5siea0tli0aa0mpoi1ra0n0g0 orang
● KKaNFCJdaoueadormgranmCJa2rpltura8uo3oepamhlhr6ne3atX1rlkut3patkoemu44hepahlm8nadab1kph9dagu3beiraeih5ulrrnapaahtaha×gnneJaahiriunJr(nsr1tumau4ueasnn0mk7mmeal0a5am2(nlbuh04ad08uluk7h1aap=1hl5a8raep6jad1a.n(8en)pjKd2aadn1e–pi.adrud68rde+iJdu)tpanusu+urde–KedmmkpurtKueJaiktlraudbduaatpumuhua2dmmkr8ah1lkb:barma e30uhu 2mnmh3i08hgak40ipanarge3tae1nomrpi3snaa3er4ipnasnad5bidtne1ui(uebnga13ddrend25suurik9u(skh1id=3h2du×219ik3×71N3)od120r+eai700gnNM)00ga0r+es=ieagg=tMairXaarpisa,g1i2rXb0a00es,10ir28sbo0i.rhes1aresn8(steg1ii.)tha5ipa(0p11051000)0000×000o1)ro×0arn0a1gn00g00
CJu2om8n3l6t3aPo13hhe44rkap81ete9u3lnas5hgpii×rreaar1ntau0(nm40k70b5au=dh8aa1(1Knr26.a)pp8dee–asnrreJdpttuueuimramdtpuulmba1khub0u=hkh0aea01nnm1op20paer.0ten8ai0ndanungdd×u(u1kd120u=90k13=d2oi17raN.)2n+eg8g%sMeatriiaagprX1as0,i020b0eo1r8sani.hg)(15
28P3e63r13a4t4u81s93p5er×tu1m0b0u0ha=n1(pK2e.an8ddasruepdteiuratkpum=1b0u21h108a20n3.08op30er4na×dn1ug31d5u0k0==113.o2r8an%g setiap 1 000 orang) 000) × 1 000

Peratus pertumbuhan penduduk = 12.8 × 100 = 1.28%
1 000

12B
Berdasarkan maklumat di bawah kirakan kadar pertumbuhan penduduk di Negara Z.
• Bilangan penduduk Negara Z pada tahun 2016 ialah 28 274 000 orang.
• Bilangan kelahiran ialah 540 000.
• Bilangan kematian ialah 127 000.
• Migrasi masuk 15 000 orang.
• Migrasi keluar 5 000 orang.

164

12.3 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI

PERTUMBUHAN PENDUDUK

Terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi pertumbuhan penduduk seperti berikut:

Perkahwinan Taraf Kesihatan
● Tahap kesihatan penduduk yang
● Amalan perkahwinan pada usia muda
seperti yang berlaku di Afrika semakin meningkat menggalakkan
meningkatkan kadar kelahiran pertumbuhan penduduk.
kerana kadar kesuburan wanita ● Prasarana seperti klinik dan hospital yang
pada usia muda adalah tinggi. mencukupi dan sistem perubatan moden
● Kadar kelahiran pula menurun apabila dan terkini dapat mengurangkan risiko
wanita berkahwin pada usia yang lewat kematian bayi dan golongan tua.
● Amalan pemakanan seimbang dan
kerana kadar kesuburan berkurang. berkhasiat serta penjagaan kesihatan yang
● Contoh Jepun dan Britain. baik meningkatkan jangka hayat penduduk
dan mengurangkan kadar kematian.
Taraf pendidikan ● Contoh Asia Tenggara pertumbuhan
penduduk meningkat disebabkan oleh
● Penduduk di kawasan pedalaman yang tahap kesihatan penduduk yang
mempunyai taraf pendidikan yang rendah semakin baik.
sukar untuk menerima dan memahami idea
baharu seperti program perancang keluarga. Kestabilan politik
● Kestabilan politik dalam jangka masa yang
● Contoh penduduk di pedalaman Indonesia,
Kemboja dan Vietnam mempunyai panjang membolehkan ekonomi sesebuah
negara meningkat dan jumlah penduduk
bilangan anak yang ramai dan saiz juga bertambah.
keluarga yang besar. ● Contoh rakyat Bangladesh berhijrah ke
negara yang mempunyai ekonomi dan
Amalan adat dan status quo politik yang stabil seperti Malaysia
dan Australia.
● Amalan adat dan satus quo yang dipegang
oleh sesetengah masyarakat akan Foto 12.1 Warga asing berhijrah ke Malaysia
mempengaruhi pertumbuhan penduduk.

● Trend bagi negara maju beranggapan
anak yang ramai akan menyekat
kebebasan hidup dan kecemerlangan
kerjaya mereka.
● Amalan adat dan status quo bagi negara

seperti India, Somalia dan Uganda pula,
inginkan anak yang ramai kerana
keperluan tenaga buruh.
● Kaum Cina berbangga dengan kelahiran
anak lelaki kerana bakal mewarisi
nama keluarga.

Sikap saling menghormati dalam kalangan penduduk di Malaysia telah mewujudkan kestabilan politik.

165

Dasar Governan

● Dasar governan sesebuah negara penting dalam mempengaruhi pertumbuhan penduduk.
● Malaysia memperkenalkan Dasar Kependudukan Negara ke arah 70 juta penduduk pada tahun

1983 bertujuan untuk menambah jumlah penduduk bagi menampung keperluan tenaga kerja
dapat dicapai pada tahun 2100.

Bencana alam dan peperangan

● Bencana alam seperti gempa bumi, letusan gunung berapi dan tsunami akan meragut nyawa

secara besar-besaran.

● Contoh bencana alam seperti

tsunami yang melanda Acheh

(Indonesia) telah meragut lebih

daripada 100 000 nyawa

pada tahun 2004.

● Peperangan juga boleh

menyebabkan penduduk

berkurang seperti Syria. Foto 12.2 Bencana alam tsunami di Acheh (Indonesia) pada tahun 2004

Migrasi

● Migrasi juga mempengaruhi pertumbuhan penduduk di sesebuah negara.
● Contoh penduduk bertambah akibat migrasi masuk ke Malaysia dan Amerika Syarikat dari

pelbagai negara untuk mendapatkan pekerjaan.

Wabak penyakit Layari laman sesawang
http://kubupublication.com.my
● Wabak penyakit boleh mempengaruhi pertumbuhan /Geografi/Tingkatan4/Nota9.pdf
penduduk kerana boleh meragut nyawa secara untuk maklumat lanjut tentang
dasar kependudukan Malaysia
besar-besaran. ke arah 70 juta penduduk.
● Contoh pada tahun 2019, Rajasthan (India) dilanda (Dicapai pada 25 Jun 2019)
BAB 12 Nota9 166
wabak Influenza A (H1N1) menyebabkan kematian http://kubupublication.com.my/Geografi/Tingkatan4/Nota9.pdf
yang tinggi dalam kalangan penduduk.

(Sumber: Berita Harian Online, 2019)

12C
Huraikan empat faktor yang
mempengaruhi pertumbuhan penduduk.

Foto 12.3 Wabak Influenza A (H1N1) boleh berjangkit dan
menyebabkan kematian

166

12.4 MENTAFSIR STRUKTUR DAN KOMPOSISI

PENDUDUK BERDASARKAN PIRAMID PENDUDUK

Piramid penduduk boleh menggambarkan perubahan kependudukan yang berlaku pada sesebuah
negara. Terdapat empat jenis piramid penduduk iaitu:

Piramid Progresif Piramid Peralihan (Regresif)

LLeellaakkii KKuummppuullaann uummuurr PPeerreemmppuuaann LLeellaakkii KKuummppuullaann uummuurr PPeerreemmppuuaann
TTuuaa TTuuaa
110000++ 333300 226644 119988 113322 110000++
9955 -- 9999 DDeewwaassaa PPooppuullaassii:: RRiibbuu 9955 -- 9999 DDeewwaassaa
9900 -- 9944 MMuuddaa 9900 -- 9944
8855 -- 8899 8855 -- 8899 MMuuddaa
8800 -- 8844 8800 -- 8844 113322 119988 226644 333300
7755 -- 7799 7755 -- 7799
7700 -- 7744 7700 -- 7744
6655 -- 6699 6655 -- 6699
6600 -- 6644 6600 -- 6644
5555 -- 5599 5555 -- 5599
5500 -- 5544 5500 -- 5544
4455 -- 4499 4455 -- 4499
4400 -- 4444 4400 -- 4444
3355 -- 3399 3355 -- 3399
3300 -- 3344 3300 -- 3344
2255 -- 2299 2255 -- 2299
2200 -- 2244 2200 -- 2244
1155 -- 1199 1155 -- 1199
1100 -- 1144 1100 -- 1144
55 -- 99 55 -- 99
00 -- 44 00 -- 44

77 55..66 44..22 22..88 11..44 00 00 11..44 22..88 44..22 55..66 77 6666 00 00 6666
PPooppuullaassii:: JJuuttaa

Piramid penduduk Filipina, tahun 2016 Piramid penduduk Singapura, tahun 2016
(Sumber: CIA World Factbook, 2018) (Sumber: CIA World Factbook, 2018)

• KaduaKKmluuampmhpupugullaloaannnlouuumnmmguurraunr antara (0-19 tahun) Struktur • GolongaKKnuummdppeuuwllaannasuumamuulrer bih ramai
majoriti. umurLLeellaakk•ii Kdaardipaardkaelgaohli9999o1501r0500an--0--099+99+ng9449 arnentduaahd.anPPeemrreemmupdpuuaaa.nn
Struktur
LLueellmaakkiiur • Peratus991515g00-0-0o9+9+99longan dewPPeaerrseemamppduuaaannn tua
rendah.9900--9944
8855 -- 8899 TTuuaa 8855 -- 8899 TTuuaa

8800 -- 8844 • Jangka haya87t870550p----7878e4994nduduk tinggi
• JJaunmglkaah767677h505g505---a---o767677y949994loatngpaenndtuudaukkecreiln. dah.
Jangka • Jangka melebihi 85 tahun.7700--7744
hayat
6655 -- 6699

• Kadar k56565050e----m56659449 atian golongan tua tinggi. hayat • Peningkatan65655050g----o65654949longan tua iaitu
kumpulan 605500-t-5a544hun ke atas.
5500 -- 5544 4455 -- 4499

• Golong4444a5050--n--44449494muda dan dewasa Nisbah • Secara kesel4343u5050r----43u439494hannya, DDeewwaassaa
Nisbah nisbahn335y5--a3399hampir seimbang. jantina
jumlah
jantina • Peringk322350a50----t23239449umur tua goloDDneegwwaaasnsaa penduduk pe233205r05e----3223m4949 puan lebih ramai
peremp1221u0505--a--2112n4949 mengatasi lelaki.
daripada lelaki.2200--2244
1155 -- 1199

1100 -- 1144 1100 -- 1144

0505T---- 9449 afsiran MMuuddaa Tafs0550i--r--4949an MMuuddaa

66• G44..r88af33i..66ni b22..4e4 rb11.e.22ntu00k ko00n m11..22en2g2..44ga3m3..66ba44r..8k8 an66 bilangan • Gra11..f66 pir11.a.22mid00..88per00a..44liha00n (re00gres00i..4f4) b0e0..8r8be1n1..22tuk11..66
PPoopppuulelaasnsii:d:JJuuuttdaauk muda yang ramai disebabkan kadar hamPPopoppiuurllaamssii::eJJuunttaea gak contoh piramid penduduk
Singapura.
kelahiran tinggi. Keadaan ini banyak berlaku
di negara-negara yang sedang membangun • Graf ini mempunyai tapak piramid yang kecil
seperti Filipina dan Thailand. menggambarkan kadar kelahiran yang rendah.
• Tapak yang lebar menggambarkan golongan
umur muda paling ramai dan diikuti golongan • Bahagian tengah piramid yang melebar pula
umur dewasa. menunjukkan bahawa golongan dewasa yang
• Puncak yang tajam pula menggambarkan produktif lebih ramai daripada golongan
golongan umur tua paling sedikit disebabkan muda dan tua.
kadar kematian yang tinggi dan jangka hayat
yang rendah. • Puncaknya yang semakin melebar menunjukkan
golongan tua semakin bertambah iaitu kadar
kematian yang rendah dan jangka hayat tinggi.

167

0-4 0-4 5-9 5-9 Muda Muda
0-4 0-4
7 5.67 4.25.6 2.48.2 1.42.8 01.4 0 0 1.40 2.18.4 4.22.8 5.46.2 75.6
PopulasPi:oJpuutlaasi: Juta 7 330 263430 192864 131298 66132 066 0 0 660 13266 191832 261498 332064 330

PopulasPi:oRpuiblausi: Ribu

Piramid Stabil Piramid Terganggu

KumpuKlaunmupmuularn umur KumpuKlaunmupmuularn umur

Lelaki Lelaki 100+ 100+ PerempPuearnempuan Lelaki Lelaki 100+ 100+ PerempPuearnempuan
95 - 99 95 - 99 Tua Tua 95 - 99 95 - 99 Tua Tua
90 - 94 90 - 94 90 - 94 90 - 94
85 - 89 85 - 89 DewasaDewasa 85 - 89 85 - 89 DewasaDewasa
80 - 84 80 - 84 Muda Muda 80 - 84 80 - 84
75 - 79 75 - 79 75 - 79 75 - 79 Muda Muda
70 - 74 70 - 74 70 - 74 70 - 74
65 - 69 65 - 69 65 - 69 65 - 69
60 - 64 60 - 64 60 - 64 60 - 64
55 - 59 55 - 59 55 - 59 55 - 59
50 - 54 50 - 54 50 - 54 50 - 54
45 - 49 45 - 49 45 - 49 45 - 49
40 - 44 40 - 44 40 - 44 40 - 44
35 - 39 35 - 39 35 - 39 35 - 39
30 - 34 30 - 34 30 - 34 30 - 34
25 - 29 25 - 29 25 - 29 25 - 29
20 - 24 20 - 24 20 - 24 20 - 24
15 - 19 15 - 19 15 - 19 15 - 19
10 - 14 10 - 14 10 - 14 10 - 14
5-9 5-9 5-9 5-9
0-4 0-4 0-4 0-4

6 4.86 3.64.8 2.43.6 1.22.4 01.2 0 0 1.20 2.41.2 3.62.4 4.83.6 64.8 6 1.6 11.2.6 01.8.2 00.4.8 0.4 00 0.04 00.8.4 10.2.8 11.6.2 1.6
PopulasPi:oJpuutlaasi: Juta PopulasPi:oJpuutlaasi: Juta

Piramid penduduk Jepun, tahun 2016 Piramid penduduk Zimbabwe, tahun 2018
(Sumber: CIA World Factbook, 2018) (Sumber: CIA World Factbook, 2018)

Struktur • Seimbang antara golongan muda, Struktur • Tidak seimbang kerana golongan
umur dewasa dan tua. umur dewasa terlalu sedikit.

• Kadar kelahiran dan kadar Jangka • Kadar kelahiran dan kematian tinggi.
kematian yang rendah. hayat • Jangka hayat rendah.
Jangka • Jangka hayat tinggi. • Bilangan golongan tua rendah.
hayat • Jangka hayat penduduk melebihi

85 tahun. Nisbah • Bilangan perempuan melebihi lelaki.
jantina
Nisbah • Bilangan penduduk lelaki dan
jantina perempuan adalah hampir sama. Tafsiran

Tafsiran • Piramid penduduk terganggu disebabkan
oleh faktor seperti peperangan, penyakit atau
• Piramid stabil selalunya menggambarkan polisi kerajaan.
penduduk di negara maju seperti Sweden
dan Jepun. • Piramid terganggu juga tidak mempunyai
bentuk yang khusus.
• Piramid stabil berbentuk tegak. Keadaan
ini menggambarkan perbezaan penduduk • Contoh penduduk muda di negara Zimbabwe
mengikut kumpulan umur yang tidak ketara. ramai yang menghidapi penyakit Aids
Ini juga menggambarkan keseimbangan dan pelbagai jenis penyakit lain sehingga
umur muda, dewasa dan tua. menyebabkan kadar kematian yang tinggi.

• Sebahagian besar negara yang mempunyai Info
penduduk stabil mengalami pertumbuhan
penduduk sifar iaitu “Zero population”. Pertumbuhan populasi sifar atau Zero Population
Growth (ZPG) merujuk kepada kadar pertumbuhan
• Ini disebabkan oleh kejayaan amalan sifar. Imbangan ini boleh berlaku apabila kadar
perancang keluarga, tahap pendidikan yang kelahiran dan kadar kematian adalah sama.
tinggi dan kebanyakan penduduk berkerjaya.
(Sumber: Population Education, 2014)

168

12.5 MERUMUS KESAN STRUKTUR DAN KOMPOSISI

PENDUDUK KEPADA PEMBANGUNAN NEGARA

Piramid penduduk boleh menggambarkan kesan struktur dan komposisi penduduk kepada
pembangunan di sesebuah negara.

Kesan struktur dan komposisi piramid penduduk progresif

● Golongan dewasa yang ramai dapat menyediakan tenaga kerja yang banyak.
● Pertumbuhan penduduk yang cepat dapat menyediakan pasaran yang lebih luas dan

meningkatkan ekonomi negara.
● Kerajaan perlu menyediakan lebih banyak peluang pekerjaan kepada penduduk muda.
● Pelbagai kemudahan asas perlu disediakan oleh kerajaan seperti bekalan elektrik, air,

jalan raya dan hospital untuk keselesaan penduduknya.

Kesan struktur dan komposisi piramid penduduk peralihan (regresif)

● Peratusan penduduk dalam lingkungan umur bekerja adalah besar. Ini bermakna
pendapatan negara dapat dipertingkatkan dan negara dapat dimajukan.

● Lebih banyak sumber dapat digunakan untuk memajukan negara.
● Kemudahan asas untuk golongan muda dapat dirancang dengan lebih baik seperti

keperluan kesihatan dan pendidikan.
● Peratusan penduduk tua tinggi. Kerajaan perlu menyediakan kemudahan seperti

perubatan dan rumah orang-orang tua.
● Penurunan kadar kelahiran bermakna negara akan menghadapi masalah kekurangan

tenaga kerja tempatan pada masa hadapan dan perlu menggunakan tenaga kerja asing.

Kesan struktur dan komposisi piramid penduduk stabil

● Lebih daripada separuh penduduknya berada dalam lingkungan umur bekerja.
Pendapatan negara dapat ditingkatkan dan negara dapat dimajukan.

● Penduduk dapat menikmati taraf hidup yang lebih tinggi kerana pelbagai kemudahan
sosial dapat disediakan.

● Kerajaan mampu meningkatkan ekonomi kerana negara mempunyai pasaran yang luas.
● Ekonomi termaju dan bertaraf global terutama dalam bidang industri dan perkhidmatan.
● Jangka hayat tinggi kerana mengamalkan gaya hidup masyarakat bandar
dan kosmopolitan.
● Kemajuan dalam bidang Penyelidikan dan Pembangunan (R&D).

Kesan struktur dan komposisi piramid penduduk terganggu

● Penduduk dewasa berkurang menyebabkan sumber ekonomi negara tidak
dapat diusahakan dengan sepenuhnya dan menjejaskan pembangunan negara.

● Penduduk yang kurang menyebabkan masalah kekurangan tenaga kerja.
● Negara perlu mengimport tenaga kerja luar.

169

Imbas Kembali

Konsep pertumbuhan Pertumbuhan penduduk yang
penduduk
sedang berlaku dalam

kawasan tertentu.
∞ Setempat
∞ Negeri
∞ Global

Kadar pertumbuhan ∞ Kadar kelahiran
penduduk ∞ Kadar kematian
∞ Kadar pertumbuhan

semula jadi penduduk
∞ Migrasi bersih
∞ Kadar pertumbuhan penduduk

Pertumbuhan Faktor-faktor yang ∞ Perkahwinan
Penduduk mempengaruhi ∞ Taraf pendidikan
Dunia ∞ Amalan adat dan status quo
pertumbuhan penduduk ∞ Taraf Kesihatan
∞ Kestabilan politik
∞ Dasar governan
∞ Bencana alam dan peperangan
∞ Migrasi
∞ Wabak penyakit

Struktur dan ∞ Piramid progresif
komposisi penduduk ∞ Piramid peralihan (regresif)
berdasarkan piramid ∞ Piramid stabil
∞ Piramid terganggu
penduduk

Kesan struktur dan ∞ Kesan struktur dan komposisi
komposisi penduduk kepada
piramid penduduk progresif
pembangunan negara ∞ Kesan struktur dan komposisi

piramid penduduk peralihan

(regresif)
∞ Kesan struktur dan komposisi

piramid penduduk stabil
∞ Kesan struktur dan komposisi

piramid penduduk terganggu

170

Cabaran Minda

BAHAGIAN A 4. Antara berikut negara yang manakah
1. Pernyataan manakah benar tentang mempunyai piramid penduduk progresif?

pertumbuhan penduduk? I Jepun
A Sebaran penduduk di atas muka bumi II Filipina
B Penduduk yang berpindah dari satu III Thailand
IV Singapura
kawasan ke kawasan yang lain A I dan II
C Nisbah antara jumlah penduduk di B I dan IV
C II dan III
sesuatu kawasan dengan keluasannya D III dan IV
D Pertumbuhan penduduk di sesuatu
tempat dipengaruhi oleh kadar 5. Antara berikut, yang manakah dapat
dikaitkan dengan pernyataan di bawah?
kelahiran, kadar kematian • Bencana alam
dan migrasi • Wabak penyakit

2. Berdasarkan pernyataan di bawah, kirakan A Kadar kematian
kadar pertumbuhan semula jadi penduduk B Kadar kelahiran
di Negara Z pada tahun 2018. C Migrasi dalaman

• Jumlah kelahiran: 521 136 orang D Pembangunan bandar
• Jumlah kematian: 155 786 orang
• Jumlah penduduk pada pertengahan

tahun: 31 200 000 orang

A 1.1% C 2.1% BAHAGIAN B
B 1.2% D 2.2%

3. Apakah jenis piramid penduduk bagi 1. Apakah yang dimaksudkan dengan kadar
Negara X? pertumbuhan penduduk?

Kumpulan umur 2. Lengkapkan jadual di bawah dengan kadar
pertumbuhan semula jadi penduduk negara
Lelaki 100+ Perempuan X pada tahun 2015 dan 2018.
95 - 99 Tua
90 - 94 Jadual 1: Kadar pertumbuhan semula jadi penduduk
85 - 89 Dewasa Negara X
80 - 84
75 - 79 Muda Tahun Kadar Kadar Kadar
70 - 74 kelahiran kematian pertumbuhan
65 - 69 semula jadi
60 - 64 (%) (%)
55 - 59 penduduk
50 - 54
45 - 49 2015 2.90 0.52
40 - 44
35 - 39 2018 2.70 0.46
30 - 34
25 - 29
20 - 24
15 - 19
10 - 14
5-9
0-4

330 264 198 132 66 0 0 66 132 198 264 330

Populasi: Ribu

Negara X BAHAGIAN C
1. Bincangkan kesan struktur dan komposisi
A Stabil
B Progresif piramid penduduk stabil kepada
C Regresif pembangunan di sesebuah negara.

D Terganggu

171

BAB 13

MIGRASI PENDUDUK

INDUKSI BAB

Migrasi yang berlaku akan menyebabkan perubahan struktur penduduk dan memberi
kesan dalam aspek sosial dan ekonomi sesebuah negara. Jenis migrasi yang berbeza
akan memberi kesan yang berlainan kepada kawasan asal dan kawasan yang dituju.
Justeru, migrasi penduduk perlu diuruskan secara bijaksana agar tidak meninggalkan
impak negatif terhadap pembangunan negara.

Apakah yang akan anda pelajari?

Setelah mempelajari bab ini, murid dapat:
Menjelaskan konsep migrasi penduduk.
Membezakan migrasi dalaman dengan migrasi antarabangsa.
Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa.
Menilai kesan migrasi terhadap sesebuah negara.
Membahaskan langkah-langkah untuk mengurangkan kesan migrasi di sesebuah negara.
172

EKSPLORASI BAB

13.1 Konsep Migrasi

Bolehkah anda jelaskan konsep
migrasi penduduk?

13.2 Migrasi Dalaman dan 13.3 Faktor-faktor yang
Migrasi Antarabangsa Mempengaruhi Migrasi

Apakah perbezaan antara migrasi Mengapakah berlakunya migrasi dalaman
dalaman dengan migrasi dan migrasi antarabangsa?
antarabangsa?

13.4 Kesan Migrasi terhadap
Sesebuah Negara

Jelaskan kesan migrasi terhadap
pembangunan negara.

13.5 Langkah-langkah Mengurangkan
Kesan Migrasi di Sesebuah Negara

Senaraikan langkah-langkah untuk
mengurangkan kesan migrasi.

173

13.1 KONSEP MIGRASI

Apfaakhaamhmiygatrenangstiaa?nngda Migrasi ialah perpindahan penduduk dari suatu tempat ke tempat
lain yang merentasi sempadan kampung, daerah, bandar, negeri
dan antarabangsa. Migrasi boleh dibahagikan kepada dua jenis
iaitu migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa.

(Sumber: Internet Geography, 2019)

Info Pergi ke kedai membeli barang,
Separuh jalan terpijak duri;
Penduduk Malaysia diunjurkan meningkat
daripada 28.6 juta orang (2010) kepada Hujan emas di negeri orang,
41.5 juta orang (2040). Lebih baik di negeri sendiri.

(Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia, 2016)

174

13.2 MIGRASI DALAMAN DAN MIGRASI ANTARABANGSA

Terdapat dua jenis migrasi iaitu migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa:

Migrasi Dalaman Migrasi Antarabangsa

● Perpindahan penduduk dalam sesebuah ● Perpindahan migran yang merentas
negara yang merentasi sempadan kampung, sempadan antarabangsa dari sebuah
daerah, bandar dan antara negeri. negara ke sebuah negara yang lain.

● Contoh migrasi dalaman adalah seperti ● Migrasi antarabangsa terbahagi kepada
berikut: dua iaitu: imigrasi dan emigrasi.

Luar bandar ke bandar Emigrasi
Contoh Belaga ke Kuching. ● Perpindahan keluar penduduk dari

Luar bandar ke luar bandar negara asal, contoh rakyat Malaysia
Kampung Raja (Terengganu) ke berhijrah ke Jepun, Australia, Kanada,
FELDA Chini (Pahang). Brunei dan Singapura.

Bandar ke luar bandar Imigrasi
Alor Setar ke Kampung Kemelong, ● Perpindahan masuk penduduk ke
Sik (Kedah).
dalam sesebuah negara seperti pekerja
Bandar ke bandar dari Indonesia, Filipina, Vietnam dan
Seremban ke Shah Alam. Bangladesh ke Malaysia.

Info

Transmigrasi merujuk kepada program migrasi yang dirancang. Kerajaan Indonesia pernah menjalankan proses
ini dengan memindahkan penduduk dari Pulau Jawa yang berpenduduk padat ke Pulau Sumatera, Irian Jaya dan
Kalimantan serta beberapa buah pulau yang lain.

(Sumber: Geography AS Notes, 2015)

GLOSARI 13A
1. Terangkan maksud migrasi penduduk.
Migran: Orang yang berpindah dari satu tempat 2. Bezakan migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa.
ke tempat yang lain.

175

13.3 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI MIGRASI

Migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa dipengaruhi oleh dua faktor utama iaitu:

Faktor-faktor yang mempengaruhi migrasi dalaman

Faktor Tolakan Faktor Tarikan

Peluang pekerjaan terhad Banyak peluang pekerjaan
● Berlaku kerana pembangunan dan ● Terdapat banyak peluang pekerjaan di bandar.
● Contoh dalam sektor perindustrian, perniagaan
penggunaan jentera dalam sektor
pertanian. dan perkhidmatan.
● Contoh penggunaan jentera secara
meluas seperti jentera pembajak Kadar upah tinggi
dan penuai. ● Kadar upah yang tinggi di bandar dapat

Kadar upah rendah meningkatkan taraf hidup penduduk.
● Taraf hidup rendah di luar bandar ● Contoh penduduk dapat menikmati kehidupan

kerana kadar upah rendah. yang lebih selesa dari aspek perkhidmatan.
● Contoh penoreh getah dan nelayan
Peluang pendidikan
bergantung kepada faktor cuaca. ● Terdapat peluang pendidikan tinggi yang luas

Kekurangan peluang pendidikan di bandar.
● Kekurangan institusi pendidikan tinggi ● Contoh terdapat banyak institusi pendidikan

di kawasan luar bandar menyebabkan tinggi awam seperti Universiti Malaya dan
golongan muda berhijrah untuk institusi pendidikan swasta.
melanjutkan pelajaran.
Kemudahan perkhidmatan
Kekurangan kemudahan perkhidmatan ● Kemudahan perkhidmatan banyak disediakan
● Kekurangan kemudahan perkhidmatan
berbanding di luar bandar.
seperti perdagangan, perniagaan, ● Contoh perdagangan, perniagaaan, perbankan
perbankan dan insurans.
dan insurans.

13A Stimulasi

Tajuk: Faktor-faktor mempengaruhi migrasi dalaman.
Objektif: Mengenal pasti faktor mempengaruhi migrasi dalaman.
Bahan/alatan: Kertas A4.
Langkah-langkah:
1. Beberapa orang murid dipilih untuk melakonkan watak migran dari pelbagai faktor.
2. Murid-murid terpilih akan melakonkan situasi faktor tolakan dan tarikan migrasi dalaman.
3. Murid yang lain akan mendengar dan mencatat dapatan dalam kertas A4.
4. Murid akan merumuskan faktor tolakan dan tarikan migrasi dalaman.

176

Faktor tolakan Faktor-faktor yang
negara asal mempengaruhi migrasi

antarabangsa

Faktor tarikan
negara yang dituju

Kurang peluang pekerjaan Peluang pekerjaan
● Peluang pekerjaan kurang kerana ● Banyak peluang pekerjaan dalam

terdapat lebihan tenaga kerja sektor pembinaan, perindustrian
di negara asal menyebabkan dan perladangan.
berlakunya pengangguran. ● Contoh migran Indonesia,
● Contoh dalam sektor pertanian,
perikanan dan penternakan. Bangladesh, Filipina dan
Kemboja di Malaysia.
Kadar upah yang rendah
● Kadar upah yang rendah dan pendapatan Kadar upah yang tinggi
● Kadar upah tinggi meningkatkan
yang tidak tetap menyebabkan taraf hidup
penduduk rendah. taraf hidup pekerja asing.
● Contoh penduduk Bangladesh berpindah ● Contoh Amerika Syarikat, Jepun,
ke negara lain seperti ke Malaysia.
Brunei dan Singapura.
Politik tidak stabil
● Keadaan politik yang tidak stabil seperti Peluang pendidikan luas
● Terdapat migran yang berhijrah
berlaku peperangan menyebabkan
penduduk berpindah ke negara lain atas faktor melanjutkan pelajaran.
untuk mendapatkan perlindungan. ● Contoh terdapat banyak kolej
● Contoh Palestin dan Syria.
IPTA dan IPTS.
Bencana alam
● Bencana alam menyebabkan ada migran Kestabilan politik
● Keadaan politik yang stabil
yang berpindah ke negara lain.
● Contoh kemarau di Somalia, penduduk menarik minat pelabur dan
pekerja asing berhijrah.
berpindah ke Kenya dan Tanzania. ● Contoh ke Malaysia, Australia
dan New Zealand.

Dasar kerajaan
● Dasar kerajaan menggalakkan migrasi keluar ke negara

lain untuk tujuan melanjutkan pendidikan tinggi.
● Contoh migran melanjutkan pelajaran ke Universiti Islam

Antarabangsa (UIA) dan Universiti Teknologi Petronas
(UTP) di Malaysia.

177

13.4 KESAN MIGRASI TERHADAP SESEBUAH NEGARA

Membangunkan kawasan baharu Positif
● Migrasi penduduk dari luar bandar ke luar bandar seperti
Kesan
ke tanah rancangan dapat membangunkan kawasan Ekonomi
tersebut. Contoh tanah rancangan FELDA.

Taraf hidup migran meningkat
● Kadar pendapatan tinggi dapat meningkatkan taraf

hidup migran.
● Kuasa beli migran meningkat contoh migran yang

bekerja di Oman.

Meningkatkan pasaran barangan
● Pasaran barangan dan perkhidmatan dapat diluaskan

apabila berlaku pertambahan penduduk di sesuatu
kawasan. Contoh di bandar-bandar besar seperti
Georgetown (Pulau Pinang), Sydney (Australia)
dan Auckland (New Zealand).

Kekurangan tenaga kerja Negatif Migrasi
● Penghijrahan penduduk ke bandar menyebabkan kawasan Dalaman

luar bandar mengalami kekurangan tenaga kerja untuk
mengusahakan kawasan pertanian seperti ladang kelapa
sawit di Malaysia.

Kemudahan infrastruktur meningkat Positif Kesan
● Kemudahan infrastruktur dipertingkatkan bagi memenuhi Negatif Sosial

keperluan penduduk yang bertambah akibat migrasi,
seperti sekolah, pusat kesihatan dan tempat rekreasi.
● Contoh Bangkok (Thailand) dan Mumbai (India).

Masalah setinggan
● Wujud kawasan setinggan di bandar kerana harga rumah

yang tinggi dan tidak mampu dibeli atau disewa oleh
migran berpendapatan rendah.
● Contoh Hong Kong, Jakarta (Indonesia) dan
Manila (Filipina).

BAB 13 Nota10 178 13B
http://kubupublication.com.my/Geografi/Tingkatan4/Nota10.pdf 1. Nyatakan tiga kesan positif
migrasi antarabangsa.
Layari laman sesawang http://kubupublication.com.my 2. Bagaimanakah migrasi boleh
/Geografi/Tingkatan4/Nota10.pdf untuk megetahui
syarat-syarat pengambilan pekerja asing. mempengaruhi struktur penduduk?
(Dicapai pada 25 Mei 2019)

178

Positif Menyediakan tenaga kerja
● Migran dapat menampung kekurangan tenaga kerja mahir dan tidak
Kesan
Ekonomi mahir dalam sektor pembinaan, perladangan dan pembantu rumah.
● Contoh pekerja asing di Malaysia dan Great South Coast (Australia).

Pemindahan teknologi
● Pemindahan teknologi moden akibat kemasukan tenaga kerja mahir.
● Contoh teknologi pembuatan kereta dari Jepun dibawa masuk ke Malaysia.

Taraf hidup imigran meningkat
● Pendapatan atau kadar upah tinggi yang diperoleh membolehkan

imigran mendapat perkhidmatan yang lebih baik.

Meluaskan pasaran barangan
● Pasaran sesuatu barangan dan perkhidmatan meluas kerana kuasa

beli meningkat dan pertambahan penduduk.
● Contoh Singapura, Arab Saudi dan Kanada.

Negatif Pengaliran keluar mata wang
● Imigran mengirim wang ke negara asal. Contoh dari Malaysia
Migrasi
Antarabangsa ke Bangladesh.
Kos perbelanjaan kerajaan meningkat
Positif ● Kerajaan menanggung kos perbelanjaan mengurus dan makanan

pendatang asing tanpa izin semasa dalam tahanan di depoh.
● Risiko berlaku jangkitan penyakit kepada pegawai yang terlibat.

Kemudahan infrastruktur meningkat
● Bagi memenuhi pertambahan penduduk akibat migrasi, kemudahan

infrastruktur seperti jalan raya, pusat pendidikan dan kesihatan
bertambah. Contoh Makassar (Indonesia).

Kesan Pengaliran keluar mata wang
Sosial ● Pengaliran wang keluar negara berlaku apabila pekerja asing mengirim

Negatif sebahagian besar gaji mereka kepada keluarga di negara asal mereka.
● Contoh dari Malaysia ke Nepal.

Pertambahan kepadatan penduduk
● Penghijrahan pekerja asing ke bandar-bandar utama menyebabkan

berlakunya kepadatan penduduk di bandar-bandar tersebut.
● Contoh Kuala Lumpur dan Canberra (Australia).

Masalah sosial
● Masalah sosial seperti kecurian dan penyalahgunaan dadah.

Penyakit berjangkit
● Penyakit berjangkit seperti batuk kering dan HIV kerana tidak

mendapat imunisasi.

Persaingan peluang pekerjaan
● Pekerja asing sanggup menerima upah yang rendah menjadi pesaing

kepada rakyat tempatan untuk mendapatkan peluang pekerjaan.

179

13.5 LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN

KESAN MIGRASI DI SESEBUAH NEGARA

Migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa telah meninggalkan kesan yang perlu ditangani demi
kesejahteraan sesebuah negara.

Meningkatkan kemudahan asas Langkah-langkah
di luar bandar mengurangkan kesan

● Pembangunan fizikal kawasan luar bandar migrasi dalaman
yang lengkap.

● Mengurangkan penghijrahan penduduk dari
kawasan luar bandar ke bandar.

● Contoh kemudahan rekreasi, kemudahan
kesihatan dan pusat membeli belah.

Memodenkan sektor pertanian

● Memodenkan sektor pertanian akan menambahkan
hasil pertanian dan dapat mengurangkan migrasi
luar bandar ke bandar.

● Contoh penggunaan jentera moden, baja kimia
dan biji benih bermutu tinggi.

Penyelerakan dan penyebaran industri

● Penyebaran industri termasuklah pembangunan Industri
dan Kecil Sederhana (IKS).

● Contoh Mergong (Kedah) dan Valdor (Pulau Pinang).

13C
Mengapakah peluang pekerjaan tidak banyak terdapat di kawasan luar bandar?

180

Menyediakan kemudahan insentif

● Pihak kerajaan dan swasta menyediakan pelbagai kemudahan
sebagai insentif kepada penduduk tempatan untuk bekerja
seperti di kawasan perindustrian.

● Contoh insentif asrama pekerja, kemudahan cuti bersalin dan
pemberian bonus.

Langkah-langkah Menguatkuasakan undang-undang
mengurangkan kesan pengambilan pekerja asing
migrasi antarabangsa
● Peraturan proses pengambilan pekerja asing diketatkan
dan tindakan tegas ke atas mereka yang memasuki ke
sesebuah negara secara haram contoh Malaysia.

● Contoh pemberian permit yang terhad, ujian tahap
kesihatan dan peningkatan operasi penguatkuasaan
pendatang asing tanpa izin (PATI).

Meningkatkan kemahiran pekerja tempatan

● Program pembangunan tenaga kerja tempatan perlu dipertingkatkan
supaya tidak terlalu bergantung kepada pekerja asing.

● Contoh latihan yang diberikan kepada rakyat tempatan seperti
Kolej Vokasional, Institut Kemahiran MARA (IKM) dan
Pendidikan Vokasional Menengah Atas (PVMA).

Mengutamakan pekerja tempatan

● Menggalakkan majikan mengutamakan pengambilan pekerja tempatan
berbanding buruh asing kecuali dalam sektor kritikal seperti perladangan
dan pembinaan.

● Kerajaan boleh mengurangkan cukai keuntungan kepada majikan yang
mengambil pekerja tempatan.

Info

Sehingga 31 Mac 2019, jumlah pekerja asing tidak mahir yang direkodkan oleh Jabatan Imigresen Malaysia melalui
pengeluaran Pas Lawatan (Kerja Sementara) – PLKS yang sah dan aktif adalah seramai 2,026,623 orang manakala
jumlah pegawai dagang adalah seramai 123,623 orang. Jumlah ini masih terkawal berdasarkan unjuran keperluan
pekerja asing yang disasarkan pada tahun 2020 di RM Ke – 11 iaitu sebanyak 2.34 juta pekerja asing.

(Sumber: Parlimen Malaysia, 2019)

181

Imbas Kembali

Luar bandar Luar bandar MIGRASI Imigrasi
ke bandar ke luar bandar PENDUDUK

Bandar ke bandar Migrasi Migrasi Emigrasi
Dalaman Antarabangsa
Bandar ke
luar bandar

Faktor-faktor yang mempengaruhi migrasi Faktor-faktor yang mempengaruhi migrasi

• Peluang pekerjaan • Banyak peluang • Kurang peluang • Peluang pekerjaan
pekerjaan • Kadar upah yang
terhad pekerjaan
• Kadar upah yang tinggi
• Kadar upah rendah • Kadar upah tinggi rendah • Peluang pendidikan

• Kekurangan peluang • Peluang pendidikan • Politik tidak stabil luas
• Bencana alam • Kestabilan politik
pendidikan • Kemudahan • Dasar Kerajaan

• Kekurangan kemudahan perkhidmatan

perkhidmatan

Positif Positif

• Membangunkan kawasan baru • Menyediakan tenaga kerja

• Taraf hidup migran meningkat • Pemindahan teknologi

Kesan • Meningkatkan pasaran barangan • Taraf hidup imigran meningkat

ekonomi Negatif • Meluaskan pasaran barangan
Kesan

• Kekurangan tenaga kerja ekonomi Negatif

• Pengaliran keluar mata wang

Positif • Kos perbelanjaan kerajaan
• Kemudahan infrastruktur meningkat

Kesan meningkat Kesan Positif
sosial sosial • Kemudahan infrastruktur
Negatif
• Masalah setinggan meningkat

Negatif

Langkah-langkah mengurangkan • Pengaliran keluar mata wang
kesan migrasi • Pertambahan kepadatan penduduk
• Masalah sosial

• Meningkatkan kemudahan asas • Penyakit berjangkit

di luar bandar • Persaingan peluang pekerjaan

• Memodenkan sektor pertanian

• Penyelerakan dan penyebaran industri Langkah-langkah mengurangkan

kesan migrasi

Gamifikasi 4 Games4 182 • Menyediakan kemudahan insentif
http://kubupublication.com.my/Geografi/Tingkatan4/Games4

• Menguatkuasakan undang-undang

10 pengambilan pekerja asing
• Meningkatkan kemahiran pekerja tempatan

• Mengutamakan pekerja tempatan
182

Cabaran Minda

BAHAGIAN A BAHAGIAN B
1. X dalam Rajah 1 ialah Soalan 1 hingga 4 berdasarkan maklumat
di bawah.
Jenis migrasi X
Migrasi Migrasi Dalaman
Antarabangsa • Negeri utama penerima migran,

Rajah 1 Selangor: 19.4 ribu orang
• Luar bandar ke bandar: 4.2%
A Migrasi dalaman • Bandar ke bandar: 73.6%
B Migrasi luaran • Bandar ke luar bandar: 15.2%
• Luar bandar ke luar bandar: 7.0%
C Migrasi ke bandar • Mengikut keluarga merupakan faktor
D Migrasi ke desa
utama penghijrahan
2. Jenis migrasi dalam penyataan di bawah
merujuk kepada (Sumber: Laporan Penghijrahan Migrasi Malaysia, 2016)
Kanang yang berasal dari Kapit, Sarawak
melanjutkan pelajaran ke Tokyo. 1. Apakah faktor lain yang mempengaruhi
perpindahan penduduk selain mengikuti
A Migrasi dalaman keluarga?
B Migrasi antarabangsa
2. Mengapakah Selangor merupakan negeri
C Migrasi bandar ke luar bandar penerima migran terbesar?
D Migrasi luar bandar ke bandar
3. Mengapakah peratusan migrasi bandar ke
3. Peranan agensi di bawah menyebabkan bandar tinggi?
berlakunya migrasi
• FELDA 4. Kemukakan langkah-langkah yang
• KEJORA boleh dilakukan untuk mengurangkan
penghijrahan luar bandar ke bandar.
A Luar bandar ke bandar
B Luar bandar ke luar bandar BAHAGIAN C
1. Terangkan faktor tarikan yang
C Bandar ke luar bandar
D Bandar ke bandar mempengaruhi migrasi antarabangsa
di Malaysia.
2. Kemukakan empat kesan migrasi

antarabangsa terhadap negara Malaysia.

183

BAB 14

PETEMPATAN

INDUKSI BAB

Petempatan merupakan tempat tinggal penduduk di sesuatu kawasan. Sesuatu
petempatan berbeza antara satu sama lain dari segi saiz, kemudahan infrastruktur dan
tahap perkembangan. Petempatan bandar dan petempatan luar bandar mempunyai
perbezaan dari segi fungsinya namun masih saling bergantung antara satu sama lain.

Apakah yang akan anda pelajari?

Setelah mempelajari bab ini, murid dapat:
Menjelaskan jenis petempatan.
Menghuraikan hierarki petempatan.
Menjelaskan dengan contoh pola petempatan.
Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi pola petempatan.
Menjelaskan melalui contoh fungsi petempatan bandar dan petempatan luar bandar.
Membahaskan saling bergantung antara petempatan bandar dan petempatan luar bandar.
184

EKSPLORASI BAB 14.2 Hierarki Petempatan

14.1 Jenis Petempatan Megalopolis
Metropolis
Bolehkah anda Bandar raya
jelaskan
jenis-jenis Bandar
petempatan? Pekan
Kampung
14.3 Pola Petempatan
Bagaimanakah hierarki
petempatan dikelaskan?

Faktor-faktor yang

14.4 Mempengaruhi

Pola Petempatan

Apakah faktor-faktor yang mempengaruhi
pola petempatan?

Apakah yang dimaksudkan dengan pola
petempatan dan nyatakan pola
petempatan di Malaysia?

14.5 Fungsi Petempatan Bandar Saling Bergantung antara
dan Petempatan Luar Bandar
14.6 Petempatan Bandar dan
Bolehkah anda jelaskan fungsi
petempatan bandar dan luar bandar? Petempatan Luar Bandar

Bagaimanakah saling bergantung antara
petempatan bandar dan luar bandar?

185

14.1 JENIS PETEMPATAN

Petempatan di Malaysia boleh dibahagikan kepada petempatan luar bandar dan petempatan bandar.
Jenis petempatan ini berbeza dari segi jumlah penduduk, ciri-ciri dan fungsi.

n

Foto 14.1 Lahad Datu (Sabah) Jenis Foto 14.2 Kuala Lumpur
Petempatan
Luar bandar Bandar

● Mempunyai jumlah penduduk kurang ● Mempunyai jumlah penduduk melebihi
daripada 20 000 orang. Kepadatan 20 000 orang. Kepadatan penduduk
penduduknya adalah rendah. adalah tinggi.

● Mempunyai ciri-ciri ekonomi yang ● Mempunyai ciri-ciri moden dari
berasaskan pertanian, hubungan sosial segi guna tanah, kegiatan ekonomi,
kemudahan sosial danLinufarrasbtraunkdtuarr,
yang rBaapnatd,akremudahan asas dan serta cara hidup penduduk.
kemudahan sosial yang minimum.
● Aktiviti ekonomi lebih mengutamakan
● Aktiviti ekonominya lebih mengutamakan perniagaan dan perkhidmatan. Contoh
pertanian, pembalakan, perlombongan dan petempatan bandar ialah Kuala Lumpur,
perikanan. Contoh petempatan luar bandar Johor Bahru (Johor), Kota Kinabalu
ialah Kampung Kubang Palas (Kelantan), (Sabah), Kuantan (Pahang) dan
Kampung Belukar (Perlis), Lahad Datu Kuching (Sarawak).
(Sabah) dan Bario (Sarawak).

BAB 14 Nota11 186 14A
http://kubupublication.com.my/Geografi/Tingkatan4/Nota11.pdf Bezakan antara petempatan luar
bandar dengan bandar dari segi
Layari laman sesawang http://kubupublication.com.my ekonomi, sosial dan governan.
/Geografi/Tingkatan4/Nota11.pdf untuk maklumat lanjut
tentang peranan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT).
(Dicapai pada 25 Mei 2019)

186

14.2 HIERARKI PETEMPATAN

Hierarki petempatan adalah susun atur petempatan daripada sebuah kampung kepada bandar
yang lebih besar. Bilangan penduduk digunakan oleh kebanyakan negara untuk mengklasfikasi
hierarki petempatan.

Bandar Megalopolis Tinggi ● Merujuk kepada Rajah 14.1, hierarki
Metropolis petempatan bermula daripada kampung
Luar Bandar Bandar raya Perkhidmatan diikuti pekan, bandar, bandar raya,
Populasi metropolis dan megalopolis.
Bandar Kurang
Pekan ● Jumlah petempatan kampung lebih
Kampung banyak berbanding pekan, bandar
Jumlah petempatan dan seterusnya.

Info

Proses konurbasi ialah percantuman
dan penggabungan bandar-bandar
yang terletak berhampiran. Contoh,
konurbasi Kuala Lumpur – Petaling Jaya
– Subang Jaya – Shah Alam – Klang.

Rajah 14.1 Hierarki petempatan
(Sumber: Encyclopedia of Geography. Theo, 2010)

Jadual 14.1 Hierarki petempatan berdasarkan jumlah populasi dan contoh petempatan

Hierarki Jumlah Populasi (orang) Contoh petempatan
Petempatan

Megalopolis Melebihi 3 000 000 Megalopolis Boston-Washington (Bos-Wash),
Megalopolis SANSAN, California (Amerika
Syarikat) dan Shanghai (China)

Metropolis 1 000 000 hingga 2 999 999 Bangkok (Thailand), Beijing (China), Jakarta
(Indonesia) dan Manila (Filipina)

Bandar raya 100 000 hingga 999 999 Kuching (Sarawak), Ipoh (Perak), Cape Town
(Afrika Selatan) dan Sao Paulo (Brazil)

Bandar 20 000 hingga 99 999 Kota Bahru (Kelantan), Taiping (Perak), Quito
(Equador) dan Hanoi (Vietnam)

Pekan 1 000 hingga 19 999 Pekan Tenom (Sabah) dan Tanjung Sedili (Johor)

Kampung 100 hingga 999 FELDA Sahabat (Sabah) dan Kampung Bukit
Rambai (Melaka)

(Sumber: 3D Geography, 2019)

BAB 14 Nota12 187
http://kubupublication.com.my/Geografi/Tingkatan4/Nota12.pdf

Layari laman sesawang http://kubupublication.com.my/Geografi/Tingkatan4/Nota12.pdf
untuk maklumat lanjut tentang hierarki petempatan.
(Dicapai pada 25 Mei 2019)

187

14.3 POLA PETEMPATAN

Pola petempatan ialah susun atur rumah atau bangunan di sesuatu tempat atau kawasan. Terdapat
empat pola petempatan iaitu:

Jadual 14.2 Pola petempatan

Pola petempatan Ciri-ciri Taburan/lokasi

BerpBuesraptusat Susun atur rumah-rumah Banyak bangunan dan rumah

adalah padat. dibina padat dan bertumpu

di sekeliling pusat tumpuan

penduduk seperti masjid,

sekolah, persimpangan jalan

raya. Contoh Seremban

(Negeri Sembilan) dan Dubai

(Emiriah Arab Bersatu).

BerjBaejarrjajar Susun atur rumah dan Rumah-rumah ini dibina selari
bangunan terletak dalam dengan sungai, tali air,
satu barisan atau deretan. jalan raya atau jalan kereta api.

Contoh sepanjang landasan
kereta api antara Klang dengan
Kuala Lumpur dan laluan kereta
api Shinkansen di Tokyo-
Nagoya-Kyoto-Osaka (Jepun).

BBerekrekleolmompopkok Susun atur rumah dan Tanah Rancangan FELDA
bangunan adalah rapat dan Ladang Chersonese,
dalam satu kelompok Kuala Kurau (Perak).
yang terancang dan
teratur.

BerBserlesrealekrak Susun atur kediaman dan Terletak di kawasan luar bandar.
bangunan tidak sekata. Dibina di kawasan tanah
Rumah-rumah dibina persendirian. Menjalankan
secara berselerak tanpa aktiviti pertanian seperti
susunan. Jaraknya agak kebun kecil getah, padi
jauh antara satu rumah dan kelapa sawit.
dengan yang lain dan
terpencil.

14B
Pada pendapat anda, apakah kemudahan disediakan oleh pihak kerajaan apabila berlaku perkembangan
sesebuah petempatan?

188

14.4 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI

POLA PETEMPATAN

Pola petempatan dipengaruhi oleh beberapa faktor seperti berikut:

Jadual 14.3 Faktor mempengaruhi pola petempatan

Faktor Pola
petempatan
Fizikal ● Kawasan tanah pamah yang rata memudahkan dan
mengurangkan kos penyediaan kemudahan asas seperti Berpusat
bekalan air dan elektrik, sekolah, rumah ibadat dan jalan raya.

● Contoh sekolah menjadi pusat kepada petempatan,
rumah-rumah akan dibina di sekelilingnya.

Ekonomi ● Dibina di sepanjang parit atau sungai untuk memudahkan Berjajar
aktiviti ekonomi seperti penanaman padi dan menangkap ikan.

● Petempatan dibina di sepanjang jalan raya dan jalan kereta api
kerana mempunyai tahap ketersampaian yang tinggi.

Governan ● Mudah untuk dirancang dan lebih tersusun. Berkelompok
● Keselamatan penduduk lebih terjamin.
● Memudahkan pengangkutan penduduk ke tempat kerja.
● Contoh petempatan FELDA.

Sosial ● Dibina di atas tanah milik persendirian. Berselerak
● Petempatan dibina di kawasan yang subur untuk aktiviti pertanian.
● Dijalankan secara kecil-kecilan seperti kebun kecil getah,

kebun sayur-sayuran dan dusun buah-buahan.

14A Membuat model

Tajuk: Pola Petempatan.
Objektif: 1. Membuat model pola petempatan di tempat tinggal.
2. Menerangkan faktor yang mempengaruhi pola petempatan.
Bahan/alatan: Kertas A4, pen penanda pelbagai warna dan pensil warna.
Langkah-langkah:
1. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan mengikut kawasan kediaman masing-masing.
2. Setelah diberi penerangan dan berbincang, setiap kumpulan diminta membina model pola

petempatan tempat tinggal kumpulan mereka.
3. Wakil kumpulan membuat pembentangan model pola petempatan dan faktor mempengaruhinya.
4. Pamerkan hasil kerja di sudut pameran kelas.

14C
Rancangan tanah mempunyai petempatan yang terancang dan pola berkelompok. Bincangkan kelebihan merancang
petempatan tersebut.

189