คู่มือสื่อ 60 พรรษา

6102171L01b.indd 1 7/13/18 9:10 AM

ชุดเอกสารสื่อ ๖๐ พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
ลิขสิทธิ์ของ สำ�นักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
สำ�นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์​และเทคโนโลยี
สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์
พิมพ์ครั้งที่ ๑ พ.ศ. ๒๕๖๑ จำ�นวน ๒๒,๐๐๐ ชุด
จัดพิมพ์โดย องค์การค้าของ สกสค.

6102171L01b.indd 2 7/13/18 9:10 AM

คานา

ชดุชกุดกาารรจจดั ดั กกาารรเรยี นรใู้ นโโคครรงกงการาจรัดจทดั าทสาำ ่อื สอื่๖๐๖๐พรพรษรารษจาัดจทดั าทขาำึ้นขตนึ้ าตมาพมรพะรระารชาดชาดราำ ิขรขิอองสงสมมเดเด็จจ็ พพรระเทพรัตนราชชสสดุ ุดาาฯ
สฯยสายมาบมรบมรมาชรากชุมกาุมรีเาพรีื่เอพใ่ืหอใ้มหีส้มื่อีสกื่อากราจรัดจกัดากราเรรียเรนียรนู้ทรี่ตู้ทอี่ตบอสบนสอนงอตง่อตก่อากราเพรเิ่มพปิ่มรปะรสะิทสธิทิผธลิภภาาพพกกาารรจจัดัดกกาารรเเรรียียนนกกาารสอน
สาหรบั โรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็กในโครงการตามพระราชดาริ และโรงเรียนขนาดเล็กทั่วไป โดยนาประสบการณ์
การใช้ส่ือและวิธีการจัดการเรียนการสอนทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศนามาปรับใช้เพ่ือแก้ไขปัญหาให้เหมาะสม
กับการจัดการเรียนการสอนในโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็กท่ีเผชิญกับความยากลาบากหลายประการ อาทิ นักเรียน
ขาดแรงจูงใจ ในการเรียน ครูไม่ครบชั้น ครูไม่มีเวลาเตรียมการสอนเนื่องจากมีภาระงานด้านการสอนและด้านอื่นๆ
ครูบางส่วนขาดประสบการณ์ในการจัดการเรียนรู้ ส่ือการเรียนการสอนมีไม่เพียงพอ เป็นต้น จึงส่งผลให้การจัด
การเรียนรู้ไม่เป็นไปตามวัตถุประสงค์ของหลักสูตร นักเรียนส่วนมากมีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนต่า นักเรียนมีแนวโน้ม
อา่ นไม่ออก เขยี นและ คดิ คานวณไมไ่ ด้เพ่ิมขนึ้ ตลอดจนมีการออกกลางคนั สงู ขน้ึ มาโดยตลอด

ชุดการจัดการเรียนรู้ท่ีจัดทาขึ้น มี ๕ ชุด คือ ชุดการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย
ชุดการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรยี นรูว้ ทิ ยาศาสตร์ ชดุ การจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชุดการจัด
การเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาต่างประเทศ (ภาษาอังกฤษ) และชุดการจัดการเรียนรู้บูรณาการ ชุดการจัด
การเรียนรู้ที่จัดทาข้ึนใช้สาหรับนักเรียน ช้ันประถมศึกษาปีท่ี๑ – ๓ และ ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๔ - ๖ โดยแต่ละชุดการจัด
การเรียนรู้กาหนดเน้ือหาเป็นหัวข้อหรือแก่นเร่ือง (Theme) ครบตามกรอบหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

สาหรับคู่มือการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ในโครงการจัดทาสื่อ ๖๐ พรรษา เฉลิมพระเกียรติ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ฉบับนี้เป็นเอกสารที่นาเสนอข้อมูลภาพรวมทั้งแนวคิด
แนวทางดาเนินการและการนาไปใช้ และลักษณะของชุดการจัดการเรียนรู้ ซ่ึงมีสาระสาคัญ ๓ ส่วนคือ ส่วนท่ี ๑
เป็นข้อมูลพ้ืนฐานประกอบด้วย (๑) บทนา เสนอเนื้อหาเกี่ยวกับแนวพระราชดาริ ตลอดจนความเป็นมาของโครงการ
วัตถุประสงค์ของโครงการแนวทางและช่วงเวลาดาเนินการ ผลท่ีคาดหวัง ตลอดจนองค์กรและหน่วยงานร่วมพัฒนา
(๒) แนวคิดหลักในการพัฒนาชุดการจัดการเรียนรู้ (๓) แนวทางการจัดการเรียนรู้แบบคละช้ันในโรงเรียนขนาดเล็ก
(๔) แนวทางการนาชุดการจัดการเรียนรู้ไปใช้ (๕) บทบาทของบุคลากรผู้เกี่ยวข้องในการนาชุดการจัดการเรียนรู้ไปใช้
สาหรับเน้ือหาในส่วนที่ ๒ เป็นข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะของชุดการจัดการเรียนรู้ ท้ังข้อมูลภาพรวมและลักษณะเฉพาะ
ของชุดการจดั การเรยี นรู้ทั้ง ๕ ชุด

คณะผู้จัดทาคาดหวังว่า คู่มือการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ในโครงการจัดทา สื่อ ๖๐ พรรษา
เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารีฉบับน้ี จะเป็นประโยชน์ต่อผู้บริหาร ศึกษานิเทศก์
ผู้นิเทศติดตามผล ครูและบุคลากรผู้ใช้ส่ือ ฯลฯ ในการนาชุดการจัดการเรียนรู้ไปใช้ในโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็ก
ในโครงการตามพระราชดาริ และโรงเรียนขนาดเล็กทวั่ ไปเพ่อื เพิ่มประสิทธิภาพการจัดการเรียนการสอนให้สูงข้ึนต่อไป.

สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน

6102171L01b.indd 3 7/13/18 9:10 AM

6102171L01b.indd 4 7/13/18 9:10 AM

สารบญั หน้า

คานา ๑
ส่วนท่ี ๑ ข้อมูลเบ้อื งตน้ ๑
๑
บทนา ............................................................................................................................ ............... ๒
- แนวพระราชดารแิ ละความเปน็ มาของโครงการ .................................................................... ๒
- องค์กรและหน่วยงานร่วมสนับสนุน ..................................................................................... ๓
๑๔
แนวคิดหลักในการพฒั นาชดุ การจัดการเรียนรู้.......................................................................... ๑๕
แนวทางการจดั การเรียนร้แู บบคละช้ันในโรงเรยี นขนาดเลก็ .....................................................
แนวทางการนาชุดการจัดการเรยี นรไู้ ปใช้..................................................................................
บทบาทของบคุ ลากรผู้เกย่ี วข้องในการนาชุดการจดั การเรียนรู้ไปใช้

สว่ นที่ ๒ ลกั ษณะของชุดการจัดการเรียนรู้ ๒๑
๒๑
ลกั ษณะและองค์ประกอบของชุดการจัดการเรียนรู้...................................................................
ลกั ษณะเฉพาะของชุดการจัดการเรียนรู้ ๒๖
๔๗
- ชดุ การจัดการเรยี นร้กู ลมุ่ สาระภาษาไทย ........................................................................... ๗๑
๙๘
- ชดุ การจัดการเรยี นรกู้ ล่มุ สาระคณติ ศาสตร์ ........................................................................ ๑๓๒

- ชดุ การจัดการเรยี นรกู้ ลุม่ สาระวทิ ยาศาสตร์ .......................................................................

- ชุดการจดั การเรียนรู้กลมุ่ สาระภาษาตา่ งประเทศ(ภาษาองั กฤษ) .......................................

- ชดุ การจดั การเรยี นรู้กลมุ่ บูรณาการ ...................................................................................

เอกสารอา้ งอิง............................................................................................................................ ๑49
ภาคผนวก…………………………………………………………………………………………………………………… ๑51

- คาสัง่ สานกั งานโครงการสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯสยามบรมราชกุมารี 15๓
ที่ ๔๓๔ / ๒๕๕๖ เรอื่ งแตง่ ต้งั คณะกรรมการทปี่ รึกษา คณะกรรมการผ้ทู รงคุณวุฒิ
และคณะกรรมการดาเนนิ การจัดทาสอื่ ๖๐ พรรษา เฉลิมพระเกียรติ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี............................................................

6102171L01b.indd 5 7/13/18 9:10 AM

สารบัญ (ต่อ) หนา้
๑6๘
- คาสั่งสานกั งานโครงการสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ๑7๒
ที่ ๑๕๓๒ / ๒๕๕๗ เรื่องแตง่ ตัง้ คณะกรรมการทปี่ รึกษา คณะกรรมการผ้ทู รงคณุ วุฒิ
และคณะกรรมการดาเนนิ การจดั ทาส่ือ ๖๐ พรรษา เฉลิมพระเกยี รติ
สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี (แก้ไขเพม่ิ เติม) ...............................
- คาสัง่ สานกั งานโครงการสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารี
ที่ ๕๖๐/ ๒๕๕๘ เรอื่ งแตง่ ตั้งคณะกรรมการที่ปรึกษา คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ
และคณะกรรมการดาเนินการจดั ทาส่ือ ๖๐ พรรษา เฉลิมพระเกยี รติ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี (แก้ไขเพ่ิมเตมิ คร้ังที่ ๒) ..............

6102171L01b.indd 6 7/13/18 9:10 AM

ส่วนที่ ๑ ข้อมูลเบอ้ื งตน้
บทนำ

แนวพระรำชดำรแิ ละควำมเป็นมำของโครงกำร
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชหฤทัยมุ่งมั่นท่ีจะ
ส่งเสรมิ เด็กและเยาวชนทข่ี าดโอกาสทางการศกึ ษา พระองค์ได้ทรงดาเนินโครงการพัฒนาเด็กและเยาวชน
ในถิ่นทุรกันดาร มาเป็นเวลากว่า ๓๐ ปี จนถึงปัจจุบันปีการศึกษา ๒๕๕๖ มีโรงเรียนในโครงการตาม
พระราชดาริท่ีอยู่ในแผนพัฒนาเด็กและเยาวชนในถ่ินทุรกันดาร ตามสังกัดต่างๆ จานวนทั้งสิ้น ๗๘๘
โรงเรียน นักเรียนจานวน ๑๑๙,๓๘๔ คน และครูจานวน ๖,๕๙๒ คนในพื้นท่ี ๑๕๙ อาเภอ ๔๖ จังหวัด
รวมทั้งได้ขยายโครงการไปยังประเทศต่างๆ ได้แก่ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว สาธารณรัฐแห่ง
สหภาพเมียนมาร์ ราชอาณาจักรกัมพูชา สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม สาธารณรัฐอินโดนีเซีย มองโกเลีย
ราชอาณาจักรภูฏาน สาธารณรัฐประชาชนบังกลาเทศ ราชอาณาจักรเลโซโท ราชอาณาจักรสวาซิแลนด์
สาธารณรัฐประชาธิปไตยตมิ อร์-เลสเต และสาธารณรฐั ฟิลิปปินส์
สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี มพี ระราชกระแสฯ ว่าปัจจุบันสภาพ
การจัดการเรียนการสอนในโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็ก ต้องเผชิญกับความยากลาบากหลายประการ
อาทิ นักเรียนขาดเป้าหมายทางการเรียน ครูมีไม่ครบชั้นและโอนย้ายสูง ครูมีภาระงานด้านการสอนและ
ด้านอื่นๆ มาก ทาให้ไม่มีเวลาเตรียมการสอน ครูบางส่วนขาดประสบการณ์ในการจัดการเรียนรู้ส่ือการ
เรียนการสอนมีไม่เพียงพอ เป็นต้น จึงส่งผลให้การจัดการเรียนรู้ของนักเรียนไม่เป็นไปตามวัตถุประสงค์
ของหลกั สตู ร นักเรยี นมีผลสัมฤทธท์ิ างการเรียนต่าจานวนมาก รวมท้ังปรากฏให้เห็นว่านักเรียนมีแนวโน้ม
อา่ นไม่ออก เขยี นและคดิ คานวณไมไ่ ด้เพิ่มข้ึน ตลอดจนมีการออกกลางคันในแต่ละปีการศึกษาสูงขึ้นอย่าง
ต่อเนอื่ ง จงึ ได้มีแนวพระราชดาริใหพ้ ฒั นาชุดการจัดการเรียนรู้เพ่ือตอบสนองต่อการเพิ่มประสิทธิภาพการ
จดั การเรียนการสอนในโรงเรยี นขนาดเล็กขนึ้
ในการจัดทาสื่อ ๖๐ พรรษาฯ นั้น สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี มี
พระราชดาริให้พิจารณาประสบการณ์การใช้ส่ือและวิธีการจัดการเรียนการสอนในประเทศไทยเพื่อนามา
ปรับใช้ให้เหมาะสม เช่น ส่ือ RIT (Reduced Instruction Time) วิธีสอนพ้ืนฐานการอ่าน การเขียน การคัด
ลายมอื การคิดเลขเร็วและการท่องจา ฯลฯ รวมท้ังส่ือการเรียนการสอนของต่างประเทศที่ใช้ได้ผล ท้ังน้ีมี
ความคาดหวังว่า หากครูในโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็กได้ใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ดังกล่าว จะเป็น
ปจั จัยสาคญั ให้โรงเรียนประถมศกึ ษาขนาดเลก็ มีประสทิ ธภิ าพการจัดการศกึ ษา และท่ีสาคัญคือจะส่งผลให้
นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนในระดับที่สูงขึ้น นอกจากนี้ ครูจะสามารถลดเวลาในการจัดหาสื่อการ
เรียนการสอนด้วยตนเองและ มีความมั่นใจในการเตรียมการสอนมากข้ึน อีกทั้งเป็นการอานวยความ
สะดวกให้ครูได้จัดกิจกรรมอย่างหลากหลาย ท้ังกิจกรรมรวมช้ัน กิจกรรมกลุ่มย่อย กิจกรรมจับคู่ และ
กจิ กรรมเดยี่ ว ซึ่งจะส่งผลใหน้ กั เรียนได้เรียนรู้ ตามระดับชั้น ระดับพื้นฐานความรู้และศักยภาพ ตลอดจน
ความสนใจได้อยา่ งเต็มที่

คมู่ ือการใชช้ ดุ การจดั การเรียนรูโ้ ครงการจดั ทำาสือ่ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรงุ ) ๑

6102171L01b.indd 1 7/13/18 9:10 AM

2

องค์กรและหน่วยงำนสนับสนุน
การจดั ทาชุดการจัดการเรียนร้ใู นคร้ังน้ี มอี งค์กรและหน่วยงานร่วมสนับสนนุ ได้แก่

๑. มูลนิธสิ มเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า เป็นหนว่ ยรเิ รมิ่ โครงการและสนับสนุนงบประมาณ
๒. สานักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทาหน้าท่ี
อานวยการ ประสานงาน กากบั ติดตามโครงการ
๓. สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ทาหน้าท่ีในการพัฒนาชุดการจัดการ
เรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาต่างประเท ศ (ภาษาอังกฤษ)
และกลุม่ บูรณาการ รวมทงั้ นิเทศ ติดตาม
๔. สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ทาหนา้ ที่ในการพัฒนาชุดการจัดการ
เรียนรู้กลุม่ สาระการเรียนรคู้ ณติ ศาสตร์ และกลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ รวมทัง้ นิเทศ ติดตาม
๕. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ทาหน้าท่ีวิจัย และประเมินผลการนาชุดการจัดกิจกรรม
การเรยี นรูไ้ ปทดลองใช้และประเมนิ ความสาเร็จของโครงการ
๖. สานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษานครนายก สระแก้ว เขต ๑ สระแก้ว เขต ๒
นครศรีธรรมราช เขต ๒ นครศรีธรรมราช เขต ๓ น่าน เขต ๑ น่าน เขต ๒ และสานักงานเขตพื้นท่ี
การศกึ ษาประถมศึกษาบึงกาฬ พรอ้ มโรงเรียนขนาดเลก็ ในสงั กดั เขตละ ๕ โรงเรียน จานวน ๔๐ โรงเรียน
รว่ มทดลองใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ ฯ รวมทง้ั นเิ ทศ ติดตาม การทดลอง

แนวคิดหลักในกำรพัฒนำชดุ กำรจัดกำรเรยี นรู้

การจัดทาชุดการจัดการเรียนรู้ตามโครงการจัดทาสื่อ ๖๐ พรรษาเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อจัดทาสื่อ ท่ีจะช่วยอานวยความ
สะดวกแกค่ รู ในโรงเรยี นประถมศึกษาขนาดเล็กทป่ี ระสบปัญหาครูไม่ครบช้ัน ครูไม่เพียงพอ หรือครูใหม่ที่
มีประสบการณ์ในการสอนน้อย ท้ังน้ีเพื่อให้โรงเรียนสามารถจัดการเรียนการสอนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เกิดประโยชน์สูงสุดต่อ การเรียนรู้ของนักเรียน โดยชุดการจัดการเรียนรู้ฯ ได้ถูกพัฒนาขึ้นภายใต้แนวคิด
สาคัญ ๕ ประการ คอื

๑. การน้อมนาแนวพระราชดาริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ใน
การให้ความช่วยเหลือครูในโรงเรียนท่ีกาลังประสบปัญหาขาดแคลนครู เพื่อให้สามารถจัดการเรียนการ
สอนไดต้ ามปกติ โดยผสมผสานการใช้สื่อและการจัดการเรียนการสอนลักษณะต่างๆ ได้แก่ การใช้ส่ือ RIT
(Reduced Instruction Time) วิธกี ารสอนพื้นฐานการอ่าน การเขียน และคัดลายมือ วิธีการสอนการคิด
เลขเรว็ และการท่องจา ฯลฯ

๒. การพัฒนาชุดการจัดการเรียนรู้ฯ ท่ีสอดคล้องกับมาตรฐานตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้
หลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน ๒๕๕๑ โดยเนน้ การจัดการเรียนการสอนแบบคละชั้นซึ่งออกแบบ
กจิ กรรมในลกั ษณะท่ยี ดึ ผูเ้ รยี นเป็นสาคญั และพฒั นาผ้เู รยี นใหเ้ ตม็ ตามศักยภาพสมวัย

๓. การพัฒนาชุดการจัดการเรียนรู้ฯ ในลักษณะที่เป็นส่ือพื้นฐานมีความสะดวกสาหรับให้
ครูผสู้ อนนาไปใชใ้ นบริบทโรงเรียนของตนเอง โดยชุดการจัดการเรียนรู้ฯ ประกอบด้วยโครงสร้างหลักสูตร
โครงสรา้ งของ ชดุ การเรียนรู้ แนวทางการจดั หน่วยการเรยี นรู้ ใบกิจกรรม แบบบันทึกกจิ กรรม แบบฝึกหัด

๒ คูม่ อื การใช้ชุดการจัดการเรยี นรูโ้ ครงการจดั ทาำ สอื่ 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรุง)

6102171L01b.indd 2 7/13/18 9:10 AM

3

หนว่ ยการเรยี นรู้ แผนการจดั การเรียนรู้ และสื่อการเรยี นการสอนสาหรับหน่วยการเรียนรู้นั้นเป็นการสรุป
รายละเอยี ดตวั ช้วี ดั ลาดบั การนาเสนอแนวคิด โครงสรา้ งแผนการจดั หนว่ ยการเรียนรู้

ในสว่ นของแผนการจดั หน่วยการเรยี นรู้ (ฉบบั ย่อ) จะอธบิ ายขอบเขตเน้ือหา จุดประสงค์การ
เรียนรู้ แนวทางการจัดกิจกรรม แบบบันทึกกิจกรรม และแบบฝึกหัดที่ใช้ โดยจัดให้เป็นแผนการจัดการ
เรียนรู้รายคาบ/เรื่อง ลักษณะเป็นแผนย่อ ๆ มีหน้าเดียวหรือมากกว่า ๑ หน้า ท้ังนี้ขึ้นอยู่กับสาระการ
เรียนรู้ที่สอน เพื่ออานวยความสะดวกให้ครูหรือบุคลากรผู้ใช้สื่อได้ศึกษาองค์ประกอบของแผนการสอน
และสามารถปรบั ใช้แผนได้ตามความเหมาะสม

นอกจากนี้ในชุดการจัดการเรียนรู้ฯ ยังรวบรวมส่ือการเรียนการสอนของแต่ละหน่วยการ
เรียนรู้ท่ีมีรายละเอียดในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ไว้อย่างครบถ้วน ทั้งนี้เพื่อให้ครูผู้สอนสามารถเลือกใช้
กิจกรรมการเรียนรู้ให้สอดคล้องตามบริบทของตนเองได้อย่างเหมาะสม มีการจัดทาคู่มือการใช้ชุดการ
จดั การเรยี นรู้ที่นาเสนอข้อมูลภาพรวม แนวคิดหลักการและแนวทางการดาเนินการที่สาคัญมุ่งเน้นการนา
กิจกรรมการเรียนรู้ไปปฏิบัติให้เกิดผลกับนักเรียนในช้ันเรียน เพื่อให้นักเรียนในโรงเรียนประถมศึกษาที่
ประสบปญั หาขาดแคลนครไู ด้รับโอกาส ในการเรียนรู้อย่างเต็มท่ี ดังนั้นในการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ฯจึง
เน้นความคล่องตัวในการใช้งานในระดับช้ันเรียนครูสามารถศึกษาคู่มือครูและเอกสารประกอบต่างๆที่อยู่
ในชดุ การจดั การเรียนร้ฯู โดยไม่จาเป็นตอ้ งเขา้ รับการอบรมเพ่ิมเติมแต่อย่างใด อย่างไรก็ตาม แม้ว่าการใช้
ชุดการจดั การเรยี นรู้ฯ จะไมเ่ น้นการอบรมครู แต่กระบวนการในการนาชุดการจดั การเรียนรู้จะได้ผลดีและ
เกิดประโยชน์กบั เดก็ นักเรยี นมากทส่ี ุดไดน้ ั้น จาเปน็ ต้องอาศัยระบบการสนับสนุนและการนิเทศติดตามผล
จากผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษาอย่างใกล้ชดิ ต่อเน่ืองตลอดเวลา

๔. ชดุ การจัดการเรยี นรฯู้ ที่พัฒนาขึ้นสามารถใช้ร่วมกบั สอื่ อปุ กรณห์ รอื สิ่งที่โรงเรียนมีอยู่แล้ว
อาทิ สื่อทางไกลคอมพิวเตอร์พกพา หนังสือแบบเรียน หนังสือแบบฝึกหัด ฯลฯ โดยโรงเรียนสามารถปรับ
ใชก้ จิ กรรมการเรียนรใู้ นชดุ การจดั การเรยี นรู้ฯ ตามสภาพความพร้อมของโรงเรยี น

๕. การพัฒนาชุดการจัดการเรียนรู้ฯ มีข้ันตอน กระบวนการพัฒนาและการตรวจสอบ
คุณภาพถูกต้องตามหลักวิชาการ ประกอบด้วย ๕ ขั้น คือ (๑) ข้ันการพัฒนาส่ือ (๒) ขั้นการทดลองและ
วิจัย (๓) ข้ันการสรุปผลและปรับปรุง (๔) ขั้นการนาไปใช้จริงในโรงเรียนกลุ่มเป้าหมาย และ (๕) ขั้นการ
ติดตามและประเมินผล

ด้วยแนวคิดหลักดังกล่าว ทาให้ชุดการจัดการเรียนรู้ฯ มีความสมบูรณ์และสามารถ
ตอบสนองความต้องการในการใช้งานของโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็กในโครงการตามพระราชดาริ
และโรงเรียนขนาดเล็กทั่วไปโดยเฉพาะโรงเรียนที่ขาดแคลนครู มีครูไม่ครบชั้น ไม่ครบวิชา ครูย้ายบ่อย
และครบู างสว่ นมปี ระสบการณ์น้อย ไดอ้ ยา่ งแท้จรงิ

แนวทำงกำรจัดกำรเรียนรแู้ บบคละชน้ั ในโรงเรยี นขนำดเล็ก

การดาเนินงานโรงเรียนขนาดเล็กให้ประสบผลสาเร็จเป็นความท้าทายที่สาคัญเนื่องจาก
โรงเรียนขนาดเลก็ มขี ้อจากัดทั้งด้านทรัพยากรและการบริหารจัดการ และมีปัญหาอุปสรรคแตกต่างกันไป
จาเป็นตอ้ งจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับรูปแบบเฉพาะของแต่ละโรงเรียนโรงเรียนขนาดเล็กที่มีครูไม่ครบ
ชนั้ เรียนและนักเรยี นแตล่ ะชน้ั มีจานวนน้อย สามารถดาเนนิ การโดยนานกั เรียนมากกว่า๑ ชั้นเรียนมาเรียน
รวมกัน และบริหารจดั การโดยใช้การจัดการเรยี นรแู้ บบคละชนั้

คมู่ ือการใช้ชุดการจดั การเรียนรโู้ ครงการจัดทำาส่อื 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรงุ ) ๓

6102171L01b.indd 3 7/13/18 9:10 AM

4

เพ่ือให้ผู้ใช้คู่มือมีความเข้าใจแนวคิด แนวทางในการจัดการเรียนรู้แบบคละช้ันในโรงเรียน
ขนาดเล็ก จึงได้นาเสนอสาระเก่ียวกับความหมาย แนวคิดพ้ืนฐาน ประโยชน์ แนวทางการจัดการเรียนรู้
หลกั การจัดการเรียนรู้ การบริหารจัดการ ความรู้ ทักษะและสมรรถนะ และเจตคติของครู เทคนิคการจัด
ชน้ั เรยี น และปัจจัยส่งเสริมความสาเรจ็ รายละเอยี ดดังน้ี

ควำมหมำย
การจัดการเรียนรู้แบบคละชั้นหมายถึง การจัดการเรียนรู้สาหรับนักเรียนต่างชั้นต่างกลุ่มอายุ
และต่างระดับความสามารถ ให้เรียนอยู่ในห้องเดียวกันโดยใช้วิธีการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมใจ
(Cooperation) และการสนบั สนุนจากเพือ่ นในห้อง (Peer Support)
ในการจัดการเรียนรู้แบบคละช้ันนั้นมักใช้ครูคนเดียวในการวางแผนการจัดกิจกรรมที่
สอดคล้องกับระดับความสามารถของนักเรียนเป็นรายบุคคลหรือกลุ่มย่อยโดยใช้กิจกรรมเรียนรู้ที่
หลากหลายคือ การเรียนจากครู การเรียนกับกลุ่มเพ่ือนในลักษณะเพื่อนช่วยเพ่ือนหรือพ่ีช่วยน้องและ
เรยี นรู้จากการคน้ ควา้ อสิ ระ
แนวคดิ พน้ื ฐำน
การจัดการเรียนรู้แบบคละชั้น (Multigrade) มีแนวคิดพื้นฐานท่ีสาคัญคือการจัดการเรียนรู้
เพ่ือสนองตอบความต้องการของนักเรียนเป็นรายบุคคลหรือรายกลุ่มย่อยซ่ึง สอดคล้องกับแนวคิดเร่ือง
ปฏิรูปการเรียนรู้ตามเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ การจัดการเรียนรู้
แบบคละชั้น จึงใช้ไดด้ ีกบั โรงเรียนทุกประเภทเนอ่ื งจากชั้นเรยี นทุกชั้นย่อมมีนักเรียนท่ีระดับความสามารถ
ตา่ งกนั ตลอดจนมคี วามสนใจ และลักษณะการเรยี นรู้ (Learning Styles) เฉพาะบคุ คลตา่ งกันด้วย
สาหรบั ห้องเรียนที่จัดการเรียนรู้แบบคละช้ันนอกเหนือจากกิจกรรมที่ให้นักเรียนเรียนรู้ตาม
ความแตกต่างรายบุคคลและรายกลุ่มย่อยแล้วครูผู้สอนจะใช้กิจกรรมพ้ืนฐาน ในการจัดช้ันเรียน และช่วย
ให้นกั เรยี นได้เรียนรูอ้ ย่างเป็นระบบดังน้ี
๑. กิจกรรมสอนรวมชั้น เป็นกิจกรรมเตรียมความพร้อม นาเข้าสู่บทเรียน ทบทวนความรู้
เดมิ กจิ กรรมนีม้ ีความสาคัญมาก เน่ืองจากครูจาเป็นต้องช้ีแจงกิจกรรมหลักท่ีจะเรียนรู้ในแต่ละวัน พร้อม
ทงั้ มอบหมายงานให้นกั เรยี นแต่ละกลุ่มก่อนท่ีนักเรียนจะแยกกันไปทางานที่ได้รับมอบหมาย ซ่ึงในหนึ่งวัน
นกั เรยี นแตล่ ะกลุ่มจะหมุนเวยี นกจิ กรรมสลับกัน ระหว่างกิจกรรมต่อไปน้ี การทางานกลุ่มย่อย การเรียนรู้
แบบจับคู่ การทางานเดี่ยว และการเรียนรู้กับครูในกลุ่มเฉพาะ แผนการจัดการเรียนรู้แบบคละช้ัน จึง
จาเป็นต้องมีกิจกรรมรวมช้ัน โดยเฉพาะการจัดหน่วยการเรียนรู้ที่เป็นหน่วยเร่ืองเดียวกัน แต่มีกิจกรรม
สาหรบั นักเรียนแตล่ ะช้ันตา่ งกันตามระดับการเรยี นรู้ของนักเรียน ครูผู้สอนสามารถจัดทาใบความรู้ ใบงาน
หรอื กจิ กรรมเพ่ิมเตมิ ไดใ้ หเ้ หมาะสมกบั ความสามารถของนกั เรียนในแตล่ ะโรงเรยี น
๒. กิจกรรมจับคู่ เป็นกิจกรรมให้นักเรียนได้เรียนเป็นคู่ ซ่ึงอาจจับคู่นักเรียนท่ีเรียนระดับชั้น
เดียวกนั หรอื จบั คู่นกั เรียนต่างระดบั ช้ันกไ็ ด้
๓. กจิ กรรมกลุ่มยอ่ ย เป็นกจิ กรรมการเรยี นรู้รว่ มกัน เป็นกลุ่มยอ่ ย ซ่ึงครูสามารถดาเนินการ
โดยการวเิ คราะหค์ วามสามารถนกั เรยี นและจัดกลุ่มนักเรยี นทีม่ ีความสามารถใกล้เคียงกันให้ทางานร่วมกัน
โดยครูจดั ใบงานหรอื ใบกิจกรรมท่ีสอดคลอ้ งกับระดับความสามารถของนักเรยี นแตล่ ะกลมุ่

๔ คมู่ อื การใชช้ ดุ การจดั การเรียนรโู้ ครงการจัดทาำ สือ่ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

6102171L01b.indd 4 7/13/18 9:10 AM

5

๔. กิจกรรมกำรสอนโดยกลุ่มเพอ่ื น (เพอ่ื นสอนเพ่ือน) และกำรสอนข้ำมกลุ่มอำยุ
๕. กิจกรรมกำรทำงำนรำยบุคคล
๖. กิจกรรมกำรเรียนรู้กับครเู ป็นกลุม่ ยอ่ ย
การจัดกิจกรรมการเรียนร้ดู งั กล่าว ทาใหน้ ักเรียนแต่ละคนมีงานท่ีได้รับมอบหมายตามระดับ
ความสามารถ ความถนัด และความสนใจ ตลอดจนเน้นการสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดีระหว่างนักเรียนด้วยกัน
ฝกึ ฝนการเป็นผใู้ ห้และผู้รับ ทาให้มีวินยั ในตนเอง สามารถรับผิดชอบตนเองได้เป็นอย่างดี การจัดกิจกรรม
ลักษณะทห่ี ลากหลายเช่นนี้ ทาให้ครมู ีเวลาดูแลนักเรียนเป็นรายบุคคลและกลุ่มยอ่ ยได้ครบถ้วน
ประโยชน์
การจัดการเรียนรู้แบบคละชั้น ทาให้เกิดผลดีต่อการพัฒนานักเรียนหลายประการ
โดยเฉพาะการส่งเสริมคุณสมบัติสาคัญของนักเรียน ได้แก่ การเรียนรู้เกี่ยวกับการปรับตัวเข้ากับผู้อ่ืนและ
การพัฒนาศกั ยภาพผู้เรียนด้านสติปัญญา เนื่องจากกระบวนการเรียนรู้แบบคละชั้นมีกิจกรรมหลากหลาย
ได้แก่ กิจกรรมการรวมช้ัน จับคู่แบ่งกลุ่มย่อยค้นคว้าด้วยตนเองฯลฯทาให้นักเรียนมีลักษณะการเรียนรู้
แบบควบคุมตนเองได้ (Self–managing) ซง่ึ เป็นคณุ ลักษณะสาคญั ของการใฝ่เรียนรู้ นอกจากน้ีการจัดการ
เรียนรู้แบบคละช้ันที่สอดคล้องกับระดับความสามารถของนักเรียนตรงกับหลักการสอนท่ีมีประสิทธิภาพ
จากงานวิจัยของ บรานดท์ (Brandt,๑๙๙๘) ทร่ี ะบุว่านักเรียนเรยี นรู้ไดด้ ที ่สี ุดภายใตส้ ถานการณต์ อ่ ไปนี้
๑. เปน็ เรือ่ งท่ีนักเรยี นสนใจและมคี วามหมายตอ่ ผู้เรียน
๒. ทา้ ทายความสามารถกระต้นุ ให้อยากเรียนรู้
๓. เหมาะสมกับระดับพฒั นาการ
๔. สอดคลอ้ งกบั ลักษณะการเรยี นรู้ของนกั เรยี นมตี ัวเลือกให้เลือกได้
๕. ใช้ความรเู้ ดิมมาต่อยอดสรา้ งเป็นความรใู้ หม่
๖. มีโอกาสสรา้ งปฏสิ ัมพนั ธท์ างสงั คม
๗. ได้รับข้อเสนอแนะ หรอื ข้อมูลย้อนกลับทีเ่ ปน็ ประโยชนจ์ ากครแู ละกลุ่มเพ่ือน
๘. ไดเ้ ลอื กและทดลองใช้วิธกี ารเรียนรู้ทเี่ ขาเลอื ก
๙. บรรยากาศการเรียนร้ใู นหอ้ งเรียนท่ีสง่ เสริมพฤติกรรมเชิงบวก ทาให้นักเรียนมีพัฒนาการ
ทางอารมณพ์ ร้อมท่ีจะเรยี นรู้
แนวทำงกำรจัดกำรเรยี นรู้
การจัดการเรยี นรแู้ บบคละชั้นมีแนวทางสาคัญดังนี้
๑. ครจู ัดนกั เรียนเป็นกลุ่มตามระดับความสามารถโดยพจิ ารณาจากผลการเรยี นรู้หรือผลการ
ทดสอบความสามารถด้านภาษาไทย และคณติ ศาสตร์เป็นหลักในการจดั กลุม่
กลุ่มที่จัดไว้นี้จะไม่ตายตัวครูสามารถจัดกลุ่มตามความสนใจของนักเรียนที่ต้องการทางาน
ดว้ ยกันเช่น ทาโครงงาน และงานกล่มุ ทไี่ ด้รบั มอบหมาย

คมู่ อื การใช้ชุดการจดั การเรยี นรู้โครงการจดั ทำาส่ือ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรุง) ๕

6102171L01b.indd 5 7/13/18 9:10 AM

6

๒. ครูจัดกิจกรรมให้นักเรียนได้เรียนรู้อย่างหลากหลายเช่น เรียนรู้กับครู เรียนรู้จากเพ่ือนในกลุ่ม
ย่อย เรียนรู้จากพ่ีและเพื่อนในกิจกรรมจับคู่ข้ามชั้นหรือจับคู่ในชั้นเดียวกัน เรียนรู้จากการค้นคว้าด้วย
ตนเองในการทางานเด่ียวท้ังการค้นคว้าจากหนงั สือและส่อื ICT

จากแนวทางการจัดการเรียนรู้ดังกล่าว ได้นามาใช้ในการออกแบบพัฒนาแผนการจัดการ
เรียนร้คู ละช้นั สาหรบั โรงเรยี นขนาดเล็กในชดุ การจัดการเรียนรู้ โดยการจัดกิจกรรมรวมช้ัน กิจกรรมกลุ่ม
ย่อยพบครู กลุ่มย่อยนักเรียน กิจกรรมจับคู่ข้ามชั้นหรือจับคู่ช้ันเดียวกัน การทางานเด่ียว และการค้นคว้า
เพิม่ เติมรายบคุ คล

หลักกำรจัดกำรเรียนรู้
การจัดการเรียนรู้แบบคละช้ันเป็นการจัดการเรียนรู้ที่มีนักเรียนต่างชั้นต่างวัยต่าง
ความสามารถมาเรียนรู้พร้อมกันในเวลาเดียวกัน ดังนั้นในการจัดการเรียนรู้จึงต้องอาศัยหลักการที่สาคัญ

ดงั นี้

๖ คมู่ อื การใช้ชดุ การจัดการเรียนรโู้ ครงการจดั ทาำ สอ่ื 60 พรรษา (ฉบับปรับปรงุ )

6102171L01b.indd 6 7/13/18 9:10 AM

7

๑. การเสริมสร้างปฏิสัมพันธ์ในการเรียนรู้ร่วมกัน การมีนักเรียนจานวนน้อยในแต่ละชั้นทา
ให้บรรยากาศในห้องเรียนขาดการเรียนรู้ทางสังคม การจัดช้ันเรียนแบบคละชั้นจึงช่วยให้เกิดการเรียนรู้
ทางสังคมได้ดี

๒. การจัดการเรียนรู้ท่ีมุ่งพัฒนานักเรียนเต็มตามศักยภาพ ห้องเรียนคละช้ันเป็นห้องเรียนท่ี
สอดคล้องกับธรรมชาติของวิถีการดารงชีวิต คือมีการเรียนรู้พ่ึงพากันระหว่างนักเรียนที่มีอายุต่างกัน
นอกจากน้ีการจดั กจิ กรรมกลุ่มหลากหลาย ทาใหค้ รูมีเวลาดูแลนกั เรยี นทุกคนไดอ้ ย่างมีคุณภาพ

๓. การจัดกลุ่มนักเรียนท่ีมีพัฒนาการและระดับความสามารถในการเรียนรู้ท่ีใกล้เคียงกัน
ไวด้ ว้ ยกัน

๔. การจัดประสบการณ์ใหเ้ กดิ การเรียนร้ดู ว้ ยตนเองและเรียนรจู้ ากผู้อื่น
กำรบรหิ ำรจดั กำรคละช้ัน

การจัดช้ันเรียนแบบคละช้ัน เป็นรูปแบบการบริหารจัดการที่นานักเรียนหลายชั้น
มาเรียนรู้พร้อมกันเพ่ือให้การบริหารจัดการเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ สถานศึกษาควรคานึ งถึง
องค์ประกอบตอ่ ไปน้ี

๑. กำรจัดครเู ขำ้ สอน
การจัดครูเข้าสอนในห้องเรียนแบบคละช้ันควรคานึงถึงข้อมูลต่างๆ ดังน้ี ข้อมูลภูมิหลังของครู
และที่สาคัญคือข้อมูลด้านความรู้ ทักษะและสมรรถนะ ตลอดจนเจตคติที่ดีของครูในการจัดการเรียนรู้
แบบคละช้ัน

๒. กำรจดั กลุ่มนักเรียนในชนั้ เรียนแบบคละช้นั
ช้ันเรียนแบบคละชั้นเป็นห้องเรียนท่ีมีนักเรียนต่างช้ันต่างกลุ่มอายุ และมีความสามารถต่างกัน
นามาจัดการเรียนรู้ด้วยกัน โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่หลากหลายเช่นการจัดกิจกรรมแบบรวมชั้น
การทางานกลุ่มย่อย การทางานแบบคู่ การทางานรายบุคคล ในการจัดกลุ่มนักเรียนในช้ันเรียนแบบ
คละชนั้ ครูควรคานงึ ถึงส่ิงต่างๆต่อไปนี้

๒.๑ พัฒนำกำรหรือระดับควำมสำมำรถของนักเรียน การจัดช้ันเรียนแบบคละชั้นไม่
ควรจดั นักเรียนทม่ี คี วามสามารถต่างกันมากๆมาเรียนรวมกันเช่น ประถมศึกษาปีที่ ๑ กับ ประถมศึกษาปี
ท่ี ๕ ควรจัดนกั เรยี นทีม่ ีระดับพัฒนาการในการเรียนร้ใู กล้เคยี งกันมาเรียนรวมกัน เช่น ประถมศึกษาปีที่ ๑
รวมกับ ประถมศึกษาปีท่ี ๒ ประถมศึกษาปีที่ ๒ รวมกับประถมศึกษาปีที่ ๓ หรือจัดรวมประถมศึกษาปีที่ ๑ – ๓
ประถมศึกษาปีท่ี ๔ – ๖ เป็นต้น เพ่ือเปิดโอกาสให้เด็กได้พัฒนาความสามารถของตนเอง สาหรับชุดการ
จัดการเรียนรู้ท่ีพัฒนาข้ึน สาหรับโรงเรียนที่จัดการเรียนรู้แบบคละชั้นในโครงการจัดทาส่ือ ๖๐ พรรษา
เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ออกแบบแผนการจัดการเรียนรู้
สาหรับนักเรียน ๓ ชั้นเรียน โดยแบ่งเป็นชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๑ – ๓ (ช่วงชั้นท่ี ๑) และ ชั้นประถมศึกษา
ปีท่ี ๔ – ๖ (ชว่ งช้นั ท่ี ๒)

๒.๒ ระดับผลกำรเรียน หรือควำมสนใจ การจัดกลุ่มนักเรียนในชั้นเรียนแบบคละชั้น
อาจจัดตามระดับผลการเรียนในกลุ่มสาระการเรียนรู้หลัก เช่น ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ทาให้นักเรียน
สามารถพัฒนาศักยภาพได้เต็มที่ สาหรับการเรียนรู้หน่วยบูรณาการ สามารถจัดตามความสนใจในหัวข้อ

ค่มู ือการใช้ชดุ การจัดการเรยี นรโู้ ครงการจัดทำาสอ่ื 60 พรรษา (ฉบับปรับปรงุ ) ๗

6102171L01b.indd 7 7/13/18 9:10 AM

8

เดียวกัน นอกจากน้ีครูควรสังเกตความสนใจของนักเรียน และเปิดโอกาสให้นักเรียนเลือกเข้ากลุ่มย่อย
ด้วยตนเองหรือเปิดโอกาสให้นักเรียนท่ีใช้ภาษาถิ่นเหมือนกัน มีวัฒนธรรมประเพณีคล้ายคลึงกันได้ทา
กิจกรรมกลุ่มยอ่ ยดว้ ยกนั

๒.๓ จำนวนนกั เรียน ในช้นั เรียนแบบคละช้ันสดั ส่วนเดก็ ต่อครูควรอยู่ที่จานวน ๒๐ - ๒๕ คน
เพ่ือให้ครูสามารถดูแลเด็กทมี่ ีระดับการเรยี นรตู้ า่ งกนั ได้อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ

๓. กำรจัดตำรำงเรียน
โรงเรียนขนาดเล็กทีส่ อนแบบคละช้ัน สามารถปรับตารางเรียนให้สอดคล้องกับลักษณะ

การเรียนรู้แบบคละช้ันโดยจัดตารางเรียนช่วงเช้าเน้นการเรียนรู้ด้านภาษาและคณิตศาสตร์ ภาคบ่าย
จัดแบบบูรณาการเป็นหน่วยการเรียนรู้ โดยเน้นทักษะสาคัญที่เป็นทักษะร่วมในการแสวงหาความรู้ เช่น
ทกั ษะการคดิ ทกั ษะการทางานรว่ มกับผอู้ น่ื ทกั ษะการส่ือสาร เปน็ ต้น

๔. แผนกำรจดั กำรเรียนรู้
ก่อนการจัดการเรียนรู้ครูควรศึกษารายละเอียดของแผนการจัดการเรียนรู้ให้เข้าใจ

สาหรับชุดการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ท่ีจัดทาข้ึนน้ีมีรายละเอียด ประกอบด้วยขอบเขตเน้ือหา จุดประสงค์
การเรียนรู้ กิจกรรม สื่อ/แหล่งเรียนรู้ ภาระงาน/ช้ินงาน และการประเมินผลซ่ึงครูผู้สอนควรศึกษา
แผนการจัดการเรียนรู้ล่วงหน้า เพ่ือจัดเตรียมสื่อ/กิจกรรมและการประเมินผล รวมทั้งจัดทาแฟ้มนักเรียน
รายบุคคล สาหรับบันทึกความก้าวหน้าของนักเรียน เป็นการประเมินผลพัฒนาการของผู้เรียนตามสภาพจริง
แผนการเรียนรนู้ ้จี ัดเป็นหนว่ ยตามสาระการเรยี นรขู้ องหลักสูตรท่ีวเิ คราะห์แลว้

๕. กำรเตรียมควำมพร้อมในกำรจัดกำรเรยี นรู้
ครูผสู้ อนในช้ันเรยี นแบบคละช้ัน ควรมีการเตรยี มความพรอ้ ม ดงั นี้
๕.๑ วิเครำะห์ข้อมูลนักเรียนรำยบุคคล โดยเฉพาะอย่างย่ิงการประเมินพื้นฐานด้าน

การอ่านและคณิตศาสตร์เพ่ือจัดกลุ่มเด็กตามระดับความสามารถ เน่ืองจากทักษะด้านภาษา (Literacy)
และการคิดคานวณ (Numeracy) เป็นเคร่ืองมือสาคัญในการแสวงหาความรู้ ครูท่ีจัดการเรียนรู้แบบคละ
ชั้นจะจัดกิจกรรมตามความสามารถของเด็กให้สอดคล้องกับหลักสูตร เน้นการฝึกทักษะตามธรรมชาติ
วิชา และเน้นการฝึกทกั ษะตามลาดบั ข้ัน

๕.๒ จดั กล่มุ นกั เรยี นและจดั กจิ กรรมกำรเรียนรู้เป็นกลมุ่
ในการจัดกลุ่มนักเรียน ครูผู้สอนควรเตรียมตัวดังน้ี จัดกลุ่มย่อยนักเรียนท่ีมีความสามารถ
ระดับเดียวกัน จับคู่นักเรียนที่อยู่ในระดับเดียวกันหรือต่างกัน เตรียมกิจกรรมท่ีใช้ในช่วงรวมช้ัน จับคู่
กลุม่ ย่อย งานเดี่ยว เตรยี มใบงาน ใบความรู้ แหลง่ เรียนรู้ ฯลฯ
๕.๓ จัดระบบกำรเรียนรแู้ บบหมนุ เวยี นกลมุ่ การเรยี นรู้เปน็ กลมุ่ หลากหลายลักษณะทา
ให้ผู้เรียนเรียนรู้ได้ดี และเพ่ิมทักษะการอยู่ร่วมกับบุคคลอื่น แต่ครูควรจัดระบบ เตรียมลาดับการจัด
กิจกรรมให้เหมาะสม เช่น กาหนดกลุม่ ทที่ างานอิสระ กล่มุ ยอ่ ยทเ่ี รียนกับครู กลมุ่ ยอ่ ยท่ีทากจิ กรรมรว่ มกัน ฯลฯ
๖. กำรวดั ควำมรูน้ ักเรียนเพื่อจดั กลุ่มควำมสำมำรถ
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ท่ีมีประสิทธิภาพ ครูผู้สอนต้องรู้ระดับความรู้พ้ืนฐานของ
นักเรียนในแต่ละเรื่อง และมีข้อมูลเกี่ยวกับความสามารถของนักเรียน เนื่องจากการจัดการเรียนรู้แบบ

๘ คู่มือการใชช้ ุดการจดั การเรยี นรโู้ ครงการจดั ทาำ สือ่ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรุง)

6102171L01b.indd 8 7/13/18 9:10 AM

9

คละช้ัน เน้นการจัดกลุ่มนักเรียนตามความสามารถ ดังน้ัน ครูผู้สอนจาเป็นต้องวัดความรู้ ความสามารถ
ของนักเรียนเป็นรายบุคคลก่อนดาเนินการจัดกลุ่ม โดยอาจวัดก่อนเรียนเร่ืองใดเรื่องหนึ่ง หรือก่อน
การเรยี นรแู้ ต่ละหนว่ ย

๗. จดั เตรยี มส่ือกำรเรียนรตู้ ำมระดบั ควำมสำมำรถ
หลงั จากทดสอบความรพู้ ้ืนฐาน และนาข้อมลู มาจัดกลุ่มนักเรียนตามระดับความสามารถ

แล้ว ครูผู้สอนต้องจัดสื่อหรือแบบฝึกท่ีแตกต่างกันเพื่อส่งเสริมพัฒนาการของนักเรียนตามระดับความรู้
ความสามารถ

ครูผู้สอนอาจจัดกลุ่มนักเรียนเป็น ๓กลุ่ม คือ กลุ่มท่ีมีความสามารถสูงกว่าระดับช้ัน
(Above Level) กลุ่มที่มีความสามารถตรงกับระดับช้ัน (On Level) และกลุ่มท่ีมีความสามารถต่ากว่า
ระดบั ชัน้ (Below Level) (หรืออาจเรียกช่อื เป็นอย่างอื่นได้) สือ่ /ใบงานหรอื แบบฝึกท่คี รูใช้ ควรสอดคล้อง
กบั ระดับความสามารถของนักเรียนแตล่ ะกล่มุ

ควำมรู้ ทักษะ สมรรถนะ และเจตคติของครู
ในการจัดการเรียนรู้แบบคละช้ันนั้นครูผู้สอนมีความสาคัญเป็นอย่างย่ิง ครูต้องมีความรู้ ทักษะ
สมรรถนะ และเจตคติท่ดี ตี ่อนักเรยี นและการเรยี นรู้แบบคละชน้ั
๑. ด้ำนควำมรู้

ในการจัดการเรยี นรู้แบบคละชนั้ ครคู วรมีความรู้ดังน้ี
๑.๑ ความรูเ้ ก่ียวกบั รวู้ ธิ สี อนทหี่ ลากหลายซ่ึงสามารถใชส้ อนในชน้ั เรยี นแบบคละช้ันได้

อย่างมีประสิทธภิ าพ เชน่ การสอนเป็นทีม การศึกษาดว้ ยตนเอง การทางานกลุ่มย่อย การสอนเป็นช้ันรวม
การเรียนรูโ้ ดยกล่มุ เพื่อน การจัดกิจกรรมหมุนเวียนตามฐานอย่างเป็นระบบ การต่อยอดแนวคิดและแก่น
เรอ่ื ง ในหน่วยการเรยี นรู้

๑.๒ ความรเู้ กีย่ วกบั วธิ จี ดั การเรียนรู้ทีม่ ีประสิทธภิ าพสูงตามธรรมชาติของแตล่ ะรายวชิ า
๑.๓ ความรู้เกีย่ วกับประโยชนแ์ ละผลดีของการสอนแบบคละช้ัน
๑.๔ ความรู้เก่ียวกับการจดั โครงสร้างหลักสูตรท่ีครอบคลุมการสอนเป็นรายวัน รายสัปดาห์
รายภาคเรียนและรายปี
๑.๕ ความรู้เก่ียวกับวิธีการหลากหลายในการจัดการชั้นเรียน เช่น การจัดกลุ่มทั้งช้ัน ,
กลุม่ ย่อย, การจบั คู่ การทางานรายบคุ คล และความรเู้ กย่ี วกับเกณฑใ์ นการจัดกล่มุ ยอ่ ย เช่น จัดตามระดับ
ผลสัมฤทธ์ิ ความสนใจ ความพึงพอใจของเด็ก จัดตามกลุ่มท่ีพูดภาษาถิ่นหรือเป็นชนเผ่าเดียวกัน ฯลฯ
ทัง้ นี้ควรหมนุ เวยี นให้เดก็ มโี อกาสเข้ากล่มุ อยา่ งหลากหลาย
๑.๖ ความรู้เก่ียวกับการจัดกิจวัตรประจาวันด้านการเรียนรู้ที่ทาให้เด็กคุ้ นเคย
จนสามารถเรยี นรตู้ ่อเนอื่ งได้แม้ครไู ม่อยใู่ นชนั้ เช่น การควบคุมกากบั ชัน้ เรียนโดยนักเรียน การใช้สื่อท่ีมีอยู่
เพอื่ ใหน้ กั เรยี นเรยี นรู้ได้ด้วยตนเอง และเป็นกลุ่ม
๑.๗ ความรู้เกี่ยวกับวิธีจัดพื้นที่ในห้องเรียน การจัดสื่อค้นคว้าและแหล่งเรียนรู้ทั้งใน –
นอกหอ้ งเรยี นสาหรับกลุ่มนักเรียนทค่ี ละช้ัน

คู่มอื การใชช้ ุดการจัดการเรียนรโู้ ครงการจัดทำาสอ่ื 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรงุ ) ๙

6102171L01b.indd 9 7/13/18 9:10 AM

10

๑.๘ ความรู้เก่ียวกับวิธีประเมินผลตามสภาพจริง และมีประสิทธิภาพ สามารถ
ประเมนิ ผลการเรยี นรู้ทคี่ าดหวงั สาหรบั นักเรยี นในชั้นเรียนคละชั้น โดยเป็นการประเมินแบบปกติระหว่าง
จดั การเรียนรู้

๒. ดำ้ นทกั ษะและสมรรถนะ
ครผู สู้ อนในห้องเรยี นแบบคละชนั้ ควรมที ักษะและสมรรถนะตอ่ ไปน้ี
๒.๑ ทักษะการวเิ คราะห์ระดบั ความสามารถของนกั เรยี นเป็นรายบคุ คล
๒.๒ ทักษะการจัดทา/หาสอ่ื สง่ เสริมสนบั สนนุ การเรยี นแบบคละชั้น
๒.๓ ทักษะการจัดกระบวนการเรียนรู้อย่างหลากหลายท่ีเอื้อต่อการเรียนรู้และ

สนองตอบตามระดบั ความสามารถของนักเรียน
๒.๔ ทักษะในการจัดการชั้นเรียน โดยครูผู้สอนควรมอบหมายงานให้นักเรียนทุกคนได้

ทางานตามความสามารถและครมู ปี ฏิสมั พนั ธเ์ ชงิ บวกกบั นักเรยี น
๒.๕ ทักษะในการวดั และประเมนิ ผลการเรียนรขู้ องนักเรียนท่หี ลากหลายตรงตามสภาพจรงิ

๓. ดำ้ นเจตคติ
เจตคตทิ ่ีดีเป็นส่ิงสาคัญเป็นอยา่ งมาก ครทู ่ีสอนคละช้ันควรมีเจตคติ ดังนี้
๓.๑ มีความเชื่อว่าการสอนแบบคละช้ันจะเกิดประโยชน์แก่นักเรียนท้ังด้านพัฒนาการ

ทางสติปญั ญา และการพฒั นาทางสงั คมและอารมณ์
๓.๒ เชอ่ื มนั่ ว่านักเรียนสามารถเรยี นรูไ้ ดด้ ้วยตนเอง และเรยี นร้รู ่วมกนั ได้

เทคนคิ กำรจดั กำรชนั้ เรยี นแบบคละชัน้ (Multigrade Classroom Management)

หัวใจสาคัญของการจัดการเรียนรู้แบบคละชั้น คือ ครูต้องมีทักษะในการจัดการช้ันเรียน
(Classroom Management) เน่ืองจากห้องเรียนแบบคละช้ันมีนักเรียนต่างกลุ่มอายุมาเรียนรู้ด้วยกันจึง
จาเป็นต้องฝึกเด็กด้านระเบียบวินัย โดยทาข้อตกลงร่วมกันในการเรียนรู้ และฝึกลักษณะนิสัยให้นักเรียน
รักษากฎ กติกา มารยาทในการทางานและเรียนรู้ร่วมกัน ตลอดจนควบคุมตนเองในการเรียนรู้ รู้จักแบ่ง
เวลาในการทางาน หมุนเวยี นมาเขา้ กลุ่มไดต้ ามกาหนด เทคนคิ ในการจัดการช้ันเรยี นมีดังนี้

๑. กำรเสรมิ สร้ำงวนิ ัยสำหรบั เดก็
การเสริมสร้างวินัยสาหรับเด็กเป็นภารกิจของครูท้ังโรงเรียนต้องร่วมกันฝึกวินัย การเรียนรู้

ในห้องเรียนแบบคละชั้น โดยเริ่มต้นจากช้ันเล็กที่สุด เช่น ชั้นอนุบาล หรือประถมศึกษาปีท่ี ๑ ท่ีเร่ิมโรงเรียน
ครูจะแนะนาเก่ียวกับชีวิตความเป็นอยู่ กิจวัตรประจาวันและการปฏิบัติกิจกรรมในห้องเรียนเน่ืองจาก
ห้องเรียนคละชั้นครูจัดกิจกรรมให้นักเรียนทุกคนทาตามระดับความสามารถ ครูเป็นผู้ดูแล อานวยความ
สะดวกให้คาแนะนาโดยหมุนเวยี นไปตามกลุ่ม ดังน้ันเดก็ จงึ ต้องมีวินัยในตนเอง และรู้จักการเรียนรู้ค้นคว้า
ทั้งจากเอกสาร ใบงาน ใบความรู้ สื่อ ICT ต่างๆ ตลอดจนเรียนรู้จากการทางานร่วมกับนักเรียน
คนอืน่ หรอื นักเรียนในช้ันตา่ งกนั สาหรับแนวทางการเสริมสรา้ งวินยั และข้อตกลงของห้องเรียน มดี งั นี้

๑๐ คมู่ ือการใช้ชุดการจดั การเรยี นรู้โครงการจัดทาำ สอ่ื 60 พรรษา (ฉบบั ปรับปรุง)

6102171L01b.indd 10 7/13/18 9:10 AM

11

เร่ิมต้นโดยจัดทาระเบียบและข้อตกลงของห้องเรียนโดยเด็กมีส่วนร่วม ซ่ึงลักษณะของ
ข้อตกลงของหอ้ งเรียนควรมลี ักษณะดงั น้ี

๑.๑ จานวนขอ้ ไมม่ าก
๑.๒ ใช้ภาษาที่จดจาไดง้ ่าย
๑.๓ ใชภ้ าพประกอบ /สีสัน/คากลอน
ดังตัวอย่าง

ตวั อยา่ งขอ้ ตกลงในชน้ั เรียนชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๑ ๑๑
๑. ระมดั ระวงั ความปลอดภยั
๒. มีนา้ ใจ 7/13/18 9:10 AM
๓. สภุ าพ

ตัวอยา่ งขอ้ ตกลงในชั้นเรียน ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๒
๑. ตัง้ ใจฟัง
๒. ทาตามคาแนะนา
๓. ทางานเงียบๆ ไม่รบกวนเพ่อื น
๔. ให้เกยี รติเพ่ือนท้งั วาจาและการกระทา

ตัวอย่างข้อตกลงในชน้ั เรยี น ชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ ๓
๑. มีนา้ ใจและใหเ้ กียรตผิ ู้อ่นื
๒. ต้งั ใจฟังขณะท่ีผูอ้ ื่นพูด
๓. รกั ษามารยาทและระวังความปลอดภัย
๔. ตง้ั ใจทางาน
๕. สนุกกบั การเรยี นรู้

ตวั อยา่ งขอ้ ตกลงในชัน้ เรียนระดับมธั ยมศกึ ษา
๑. ใหเ้ กียรตคิ รแู ละเพ่ือนตลอดเวลา
๒. ตั้งใจฟงั และสบสายตากบั ผทู้ ่ีเราพดู ด้วย
๓. พดู เสียงเบาๆ เมือ่ ทางานในกลุ่มย่อยหรอื ทางานคู่

คมู่ ือการใชช้ ุดการจัดการเรียนรู้โครงการจดั ทำาสือ่ 60 พรรษา (ฉบบั ปรับปรุง)

6102171L01b.indd 11

12

๔. ใช้คาสุภาพ เช่น กรุณา ขอบคุณขอโทษ เม่ือทางานกลุ่มให้เกียรติผู้อ่ืน
ใช้มารยาทสภุ าพ ฯลฯ

๒. กำหนดข้อตกลงพ้ืนฐำนสำหรับครูและนักเรียน ในการอยู่ร่วมกันในชั้นเรียนแบบคละช้ัน
ควรมกี ารกาหนดขอ้ ตกลงพน้ื ฐานรว่ มกัน ดังน้ี

๒.๑ ครูมคี วามสภุ าพ ออ่ นโยน เอาใจใส่นกั เรียนทุกคนอย่างเท่าเทียมกนั
๒.๒ นักเรยี นเคารพและให้เกียรติครูทกุ คน
๒.๓ นกั เรยี นทกุ คนแสดงความคิดเหน็ ไดอ้ ย่างอิสระ
๒.๔ ทกุ คนต้องระวงั รักษาทรพั ยส์ ินของโรงเรยี น

๓. จัดกำรชั้นเรียนให้มีบรรยำกำศแห่งกำรเรียนรู้ ในการจัดช้ันเรียนให้มีบรรยากาศแห่งการ
เรียนรนู้ ัน้ นกั เรียนทุกคนไดร้ ับการฝึกฝนและปฏบิ ัติตน ดังน้ี

๓.๑ ให้เกยี รตผิ ู้อื่น ตงั้ ใจฟงั เม่ือมผี พู้ ูดด้วย
๓.๒ ทาตามคาแนะนา
๓.๓ นาอปุ กรณท์ ี่ต้องใชท้ ากิจกรรมมาดว้ ย
๓.๔ ปฏบิ ัติตามกริง่ สัญญาณหมดเวลาแต่ละชัว่ โมง
๓.๕ ยกมอื เม่ือต้องการถามครู
๓.๖ คิดกอ่ นทา ไมร่ บกวนกระบวนการเรยี นร้ใู นห้องเรียน
ปัจจยั สง่ เสรมิ ความสาเรจ็ การจัดการเรียนรคู้ ละชน้ั
ปัจจัยสาคัญ๓ประการที่ส่งเสริมให้การจัดการเรียนรู้คละชั้นในโรงเรียนขนาดเล็กประสบ
ผลสาเร็จคือ
๑. การจัดพืน้ ท่ใี นหอ้ งเรียนท่สี ่งเสริมกระบวนการเรียนร้แู บบคละชัน้

เน่ืองจากนักเรียนจาเป็นต้องมีพ้ืนท่ีกว้างเพียงพอสาหรับทากิจกรรมท่ีแตกต่ างกันใน
เวลาเดยี วกนั ดังนน้ั ครูควรจัดพื้นทใี่ หค้ รอบคลมุ กิจกรรมหลกั รวม ๗ มุมดงั นี้

๑.๑ พืน้ ทีก่ วา้ งสาหรับกจิ กรรมรวมช้ันท่ีครใู ชน้ ัดหมายทาข้อตกลงและนาเข้าสู่บทเรียน
รวมท้ังใช้สาหรับกิจกรรมกลุม่ ย่อยพบครู

๑.๒ พื้นที่สาหรบั นกั เรยี นทากจิ กรรมกลมุ่ ยอ่ ยประมาณ๒-๓ กลมุ่
๑.๓ พืน้ ทส่ี าหรับนกั เรียนทากจิ กรรมจบั คปู่ ระมาณ๒-๓ คู่
๑.๔ พนื้ ท่ีสาหรับกจิ กรรมเดย่ี ว งานศิลปะ
๑.๕ มมุ สาหรบั ค้นควา้ เอกสารตามสาระการเรยี นรู้
๑.๖ มมุ ICT และอุปกรณส์ ่ือ CD เพือ่ การเรียนรู้
๑.๗ มุมท่ีนักเรียนตรวจสอบเฉลยแบบฝึกหดั หรือใบกิจกรรมดว้ ยตนเอง

๑๒ คู่มือการใชช้ ุดการจัดการเรยี นรู้โครงการจัดทำาสื่อ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

6102171L01b.indd 12 7/13/18 9:10 AM

13

๒. กำรเสรมิ สร้ำงวินัยในตนเองและจดั กระบวนกำรเรยี นรทู้ ี่ชัดเจน
หัวใจสาคัญของการจัดการเรียนรู้แบบคละชั้นให้มีประสิทธิภาพคือการเสริมสร้างวินัย

ในตนเอง นกั เรียนท่ีเรียนรู้แบบคละช้ันจาเป็นต้องฝึกความรับผิดชอบ รักษาเวลาและปฏิบัติตามข้อตกลง
ท้งั ข้อตกลงของชั้นเรียนและขอ้ ตกลงในการทางานกลุม่ จบั คแู่ ละงานเด่ียว

นอกจากนี้ครูต้องกาหนดแผนจัดกระบวนการเรียนรู้ให้ชัดเจนในแต่ละวัน นักเรียนต้อง
เข้าใจบทบาทหน้าทขี่ องตนโดยดจู ากกาหนดการสอนรายสัปดาห์เช่นสัญลักษณ์ตัวย่อของกลุ่มมะลิถ้าเป็น
คกจ หมายความว่าหลงั จากกิจกรรมรวมชั้นแล้วนักเรียนกลุ่มมะลิจะเป็นกลุ่มแรกที่พบครูแล้วจึงแยกย้าย
ไปเข้ากลุ่มย่อยและทากิจกรรมจับคู่เป็นลาดับต่อไป สาหรับกลุ่มอื่น เช่น กลุ่มกุหลาบ มีสัญลักษณ์ตัวย่อ
กคด หมายความวา่ หลักจากกจิ กรรมรวมชน้ั แล้ว นักเรียนกลุ่มกุหลาบจะทากิจกรรมกลุ่มย่อย จากนั้นจึง
จะหมนุ ฐานไปพบครู และทากิจกรรมเด่ียวเป็นลาดับตอ่ ไป

ค = กล่มุ ยอ่ ยพบครู
ก = กลุ่มย่อยนักเรยี น
จ = จบั คู่
ด = งานเด่ียว

ระยะเวลาในการทากิจกรรมแต่ละฐานประมาณ๑๕-๒๐นาทีโดยนักเรียนจะดูเวลาจาก
นาฬกิ าในหอ้ งเรยี นและเปล่ียนกจิ กรรมดว้ ยตนเอง

ในห้องเรียนคละช้ันจะมีกาหนดการเรียนรู้รายสัปดาห์สาหรับให้นักเรียนเตรียมวัสดุ
อุปกรณ์ต่างๆ การที่นักเรียนรู้จุดประสงค์และสาระการเรียนรู้ล่วงหน้า ช่วยส่งเสริมประสิทธิภาพในการ
เรยี นรู้มากขึน้

๓. กำรสร้ำงควำมเข้ำใจและควำมร่วมมอื กับผปู้ กครอง
การจัดการเรียนรู้คละช้ันจะประสบผลสาเร็จได้โรงเรียนควรประชุมผู้เก่ียวข้องทุกฝ่าย

เพื่อช้ีแจงทาความเข้าใจและขอความร่วมมือจากผู้ปกครอง กรรมการสถานศึกษา ผู้นาชุมชนรวมท้ังอาจ
จัดกิจกรรมเปิดสถานศึกษาให้ผู้ปกครองได้มาสัมผัสบรรยากาศการจัดกระบวนการเรียนรู้คละช้ัน
ความก้าวหน้าของนกั เรียนและการพฒั นาด้านตา่ งๆ ของโรงเรยี น

นอกจากการเรียนรู้แบบคละชั้นจะเสริมสร้างด้านสัมฤทธิผลในการเรียนแล้ว ยังเสริมสร้าง
คุณธรรมและสมรรถนะสาคัญของนักเรียนได้ครบถ้วนตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน
พ.ศ. ๒๕๕๑คือความสามารถในการส่ือสาร การคิด การแก้ปัญหา การใช้ทักษะชีวิตและการใช้เทคโนโลยี
เนอ่ื งจากนักเรียนมปี ฏิสัมพันธ์เชงิ บวกจากการเรยี นรู้กบั ครูพแ่ี ละเพือ่ นนกั เรยี นด้วยกันเป็นการเรียนรู้แบบ
ร่วมมือร่วมใจ เน้นการสนับสนุนจากกลุ่มเพ่ือนและพัฒนาศักยภาพของนักเรียนแต่ละคนบนพื้นฐาน
ความสามารถที่แตกต่างกัน

คู่มือการใชช้ ุดการจดั การเรยี นรโู้ ครงการจดั ทำาส่ือ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรุง) ๑๓

6102171L01b.indd 13 7/13/18 9:10 AM

14

แนวทำงในกำรนำชุดกำรจดั กำรเรยี นรู้ไปใช้
ในการนาชดุ การจัดการเรียนรู้ไปใช้ให้เกิดผล มีแนวทางสาคญั ดงั นี้
๑. การสร้างความเข้าใจเก่ียวกับชุดการจัดการเรียนรแู้ ละการจัดการเรียนรู้แบบคละชน้ั แก่

ผเู้ กยี่ วขอ้ ง และการฝึกฝนทักษะในการใช้ชดุ การจดั การเรยี นรู้
๒. การเตรียมสอ่ื วสั ดุอปุ กรณท์ เี่ อื้ออานวยในการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ทั้งส่ือวัสดุอุปกรณ์ที่ระบุ

ในชดุ การจัดการเรยี นรู้ และส่ือ วัสดุอปุ กรณ์อน่ื ๆ อาทิ สารานุกรมสาหรับเยาวชน หนังสือเรียน แทปเล็ต
สือ่ ทางไกล

๓. การวางแผนการจัดชั้นเรยี นใหเ้ หมาะสมกับสภาพ และบริบท โดยสามารถดาเนินการได้หลาย
ลกั ษณะ และสามารถเช่อื มโยง ปรบั ประยุกต์ชดุ การจดั การเรียนร้มู าใช้ ดงั นี้

๑๑.. จจัดลัดเกัเรรษียียลนณนักระรวษ่กวมณมำกรกะันจันกเดั ปเาปชรน็นจ้ันชดัชเว ร่วชงียงชัน้ นช้ันเั้รนยี๓๓นชน้ั นเรายี ชนุดกานเรหําจมชัดาดุ กะกาการบั รเบรจลียรัดกั บินกษทลราณู้รขใกั นเอษะรชงกยีณโ่วำนรงะรงรชกเใใูรช้ันานยี ร้ชนชนใุดว้ันชงกชแชๆำลุด้ันระกไจนปนาัดนั้ าใํรกชสจๆำ้โอ่ืัดดรอกเไยน่ืรปาปยีรใรชนเๆรับโรียดกู้ ทนยิจมี่ปรกูีอรรบัยรใูกมนจิใโหกรร้เงหรเรมมียใานหะ กับ
ช้นั เรียน บรบิ ทขอเขงโา รมงาเรใชยี รนวมแดลวะยนาส่ืออน่ื ๆ ที่มอี ยใู่ นโรงเรยี นเข้ามาใชร้ ่วมด้วย

๒๒..จจัดั ดกการาเรรียเนรีรยูร นว มรกู้ รนั่ ว ม๒กชั น้นั เร๒ยี น การจัดกากราเรรจียดั นกรา่วรเมรยีกนันรรวะมหกวนั ่ารงะชห้ันวา ปงรชะน้ั ถปมระศถึกมษศาึกปษีทาปี่ ท๑่ี ก๑ับชั้น
ชั้น-เรชยี ั้นประถมศึกษาปท ี่ ๑ ประถมศกึกบั ษชาน้ั ปปีทร่ี ะ๒ถมแศลึกะษชา้ันปปท รี่ ะถ๒มศึกแษละาชปน้ัีทปี่ ๕ระกถับมศชึก้ันษปารปะทถ่ีมศ๕ึกษากปบั ีที่ ๖
รว่ ม--ก--ชชรรับชชววนั้นั้ ชั้้นันมมปป้ันปปกกรรปัับบรระะะะรชชถถะถถัน้นั้มมถมมปปศศมศศกึึกรรศกึกึ ะะษษึกษษถถาาษาามมปปปปาศศททปททีีึึกก่่ีี ีท๓๕่่ีีษษ๓๑ี่ าา๒ปปทท่ี่ี ๒ แแสลาลมะะานกริาจถสกนนชเช่ือรขาั้นัน้ั้นอราชมทปื่นมุดทๆร่ีสากๆะใอ่ีตชาถไนรเรรปขมงจว ใ้าแกศัดมชมลับึกกดาะษรโาวใดะาชรยปดยปเ้รรรเับว่ท ับียลมช่ีนอืก๖ด้ันกิจร้วสสทู้เกยในําา่ีสรนหมือ้รอชราหมน่วรบั ใางถหกสแชนเาาลั้นหํารระนชมจะุดัดาั้นปะแกกรๆกลาาับบัรระกไจเกบปริจดั จิยีรใกกชกบินรา้รทรรโรรวดมเมแมรยใทยีลกหเนลตี่ะนั้เหืนอรรรูงกมาํะใกนสหเานับื่อชะว้ือรอกวา ะหงง่ืนับดชชาบับน้ั้นัๆสราิบรทะ
๔

ร่วมกรับว ชมน้ักปบั รชะน้ั ถปมรศะึกถษมาศปึกีทษี่ า๔ปที่ ๖ สาปหระับถกมาศรกึจษัดากปาทรเ่ี รีย๓นรก่วบัมชกั้นประรหะถวม่างศชกึ ้ันษปาประทถี่ ม๔ศึกษอาปจจีทะี่ เ๓ลือกกับช้ัน
- ช้ันประถมศึกษาปที ี่ ๕ ประถมศเึกนษอื้ าหปาีทแล่ี ๔ะกอิจากจรจระมเใลนือชกุดเกนา้ือรหจาดั แกลาะรกเริจยี กนรรรใู มนใชนว ชงุดชกนั้ าทร่ี จัด๑กาแรลเระียนรู้
ชใปเเขนห้ันรา้เมชะรมยีา่วถานะงมใใชสนชศ้ัมนโรเชร้กึกขดแูว่วทาษายใลมงรม่ีโนาอชะดด๑จาปช้ันาช้วยัดใวีจทชทัน้ยแอกงจี่รปลี่ใชา๖าะนว ะจรนั้รเ๒มกะพชจเนดนารถ่วะม่ิทั้นรวียั้นมงเเจยี่ตพตนชศสๆดัริม่ิม้ันกึาแงกกมเษทยกไาตจิาปากบั่ีริมรกปใเชร๒รชถกรทะั้นยีนิรจดี่นทเมกา๖รับโแี่ตชรดียชยุดรแรยน้ันกมงลกนเกชละาในั้มแับนั้อืรนนสาลจกเราํชใราะัดสเชะ้ัยีนมนนกดอื่ นาป้อืแาาัอบรใหลรสรน่ืถนชเะะื่าอนร้ัชนสปถอียๆาํน้ั ามร่ืนนชมปรบัศดุราะทรๆใึกู้ใกะหม่ีใชษแานถทมีอ้รลามชแี่มยใจะปหศ่วลูใีอัดกนีงเกึทะยกหจิชโษ่ีปู่ใารกมั้นน๑ารงรรานปเเโับระรรรแั้นทมยียีสใงลหี่๑ทนนมเๆะรม่ี ียชไ่ในปั้หน้
ร่วมกับช้ันประถมศกึ ษาปีที่ ๖
แ๓๓แล.ย.ะจ-จกดััดรแกว๑กยามการชเร๒ร้ันเยี รนปเชียรรร้ันีรยนูะเว นถรรมียู้มรกนแ่ศวนั ลกึมแษะกบาันบรปวทแแม่ียบ๑ก๒บ๑
ชั้นเรแยี ลนะช้ันประถมศกึ ษาปที่ ๖ ใช้ โดยตเลรืองกับเนร้ือะหดาับสชา้ันรทะี่สแอลนะโกดิจยกเพรร่ิมมกทิจ่ีตกรรงรกมับกราะรดเรับียชนั้นรทูใหี่สอมนากโดขยึ้นเพ่ิม
เแพลอื่--ะฝ-ชเรรกึกร้ันแววับยีทยปมมชนกักชชรั้นเษชะ้้ัันนพปถน้ัะปป่ือรมเปรรปฝะศระะกถน็ ึกะถถทมพถษมมศักเิมาศศศกึษปศึกึกษษะึกีทษษเาษ่ีปาาป๖าปปนท ปททพเ่ี รีท๓ี่ี่เิ ยี๒๔ศี่ ๑นษ ทกิจกั กษระรสมสากปนตคาาอาํทหัญรกงี่รเทกจิรบั๒ตี่ากียกร้อรนาเกรงสนรรกมับําู้ใจน หาหชดั รม้ัน้รกเับานปากสกรน้รขเื่อาะรึน้รกถียจามนนัดรศราเกกึร่วกายีษมจิรนากกเรรปันรียูมรทรนามะ่ี ใรหช๓สวเวม่ือส่ากกแรงันมิาลชรเระ้ันพเะชรปอื่หั้นียรใวปนะหาถรรเงกะู้มมชถดิาศ้ันมใทึกปชศกัษ้เรกึษสาะษรปะถิมาสีทมปเาํ ศี่พคท๒ึกื่อญั่ี ษใก๔ทหาับี่้เชกั้ินด
-กรบั วชมน้ั ชป้ันรปะรถะมถศมกึศษกึ าษปาทปี่ท๕่ี ๒ ประถมศกึกับษชา้นั ปปีทรี่ ะ๓ถมแศลึกะษชา้ันปปทร่ี ะถม๕ศึกษสาาปมีทา่ี ร๔ถนกําับชชุดั้นกปารจะัดถกมาศรึกเรษยี านปรีทู ี่ ๕
แแสลาลมะะานกราิจถสกนนทใ่อื รนาํา่ีตอรชชสื่นรมวุดอื่งทงกกๆอช่ีตาบั่นื น้ัทรรรจนม่ีงๆะดักน้ัีอดทักบยับี่มาใู่รชนรีอๆะ้นั เโยดรรทใูียับงนสี่ไนเชปอรโรร้ันียในู้งชนทใโเนรดเ่ีสขียยชอโา้นป่วดนมเงรยขาโชบัเาดใล้ันชกมยอืน้ริจาปกว่ั้นกใชรมเรนับรๆดรอ้ืว กมว้ มไหยิจใปดหากใสวเชรหยาร้ รมโมะดาใะยหกเ้ลเแบัหือลบมกะรากเิบนะิจท้ือกกัหบแรลราบมสะราิบรทะ
กับช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี ๓
- รวมชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี ๔

กับชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ ๕

๑๔ คู่มอื การใชช้ ุดการจดั การเรียนรู้โครงการจัดทาำ ส่อื 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรงุ )

6102171L01b.indd 14 7/13/18 9:10 AM

15

จากข้อมูลลักษณะการจัดห้องเรียนข้างต้น โรงเรียนอาจจะจัดรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งตามจานวน
นักเรยี นและบริบทของโรงเรียน

๔. การจดั การเรียนรู้ การสังเกตการณช์ นั้ เรียน และการเรียนรรู้ ว่ มกนั เพ่ือปรบั เปล่ียนแนวทางใน
การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้

๕. การวางแผนรว่ มกนั ในการติดตามประเมนิ ผลการใช้ชุดการเรยี นรู้ และนาผลการประเมินมาใช้
ในการพัฒนาแนวทางนาชุดการเรียนรู้ไปใช้

บทบำทของบคุ ลำกรผเู้ กย่ี วขอ้ งในกำรนำชดุ กำรจัดกำรเรยี นรู้ไปใช้

ในการนาชุดการจัดการเรยี นรู้ไปใช้น้นั บคุ ลากรท่เี กี่ยวขอ้ งมีหลายกลุ่ม ท้ังบุคลากรกลุ่มผู้ให้
การสนบั สนุนการใชช้ ุดการจัดการเรียนรู้ และบุคลากรผู้ปฏิบัติการสอน บุคลากรแต่ละกลุ่มควรมีบทบาท
ดงั น้ี

บคุ ลำกรกลมุ่ ผใู้ ห้กำรสนับสนุนกำรใชช้ ุดกำรจดั กำรเรียนรู้
บุคลากรกลุ่มผู้ให้การสนับสนุนการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้น้ี มีความสาคัญอย่างย่ิงที่จะช่วย

เอ้ืออานวยให้การทางานของบุคลากรกลุ่มผู้สอนเกิดความราบร่ืน สะดวก มีประสิทธิภาพ ซึ่งจะส่งผลให้
ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่ดี ในส่วนนี้จะนาเสนอบทบาทของบุคลากรกลุ่มผู้ให้การสนับสนุนการใช้ชุดการ
จดั การเรียนรู้ ดงั นี้

๑. ผอู้ ำนวยกำรสำนกั งำนเขตพืน้ ที่กำรศึกษำ
ผู้อานวยการสานกั งานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษา นบั เป็นบุคคลสาคัญท่ีจะขับเคลื่อนให้โรงเรียน

นาชุดการจัดการเรียนรู้ไปใช้ให้เกิดประสิทธิภาพ โดยบทบาทสาคัญของผู้อานวยการสานักงานเขตพื้นที่
การศกึ ษามดี ังนี้

๑.๑ กาหนดกลยุทธ์ในการขับเคลื่อนให้โรงเรียนขนาดเล็กนาชุดการจัดกิจกรรม
การเรยี นรไู้ ปใช้

๑.๒ กาหนดนโยบายที่ชัดเจนในการพัฒนาโรงเรียนขนาดเล็ก และการนาชุดกิจกรรม
การเรยี นรู้ไปใช้

๑.๓ สนับสนุนงบประมาณท่ีสนับสนุนการทางานในลักษณะต่างๆท้ังงบประมาณในการ
จดั ทาส่อื เพิ่มเตมิ การสรา้ งความเขา้ ใจ / พัฒนาบุคลากร และอืน่ ๆ

๑.๔ ติดตามประเมินผลการทางานเป็นระยะ พร้อมท้ังหาแนวทางช่วยเหลือให้โรงเรียน
สามารถนาชุดการจดั การเรียนร้ไู ปใชใ้ หเ้ กิดผล

๒. ศกึ ษำนิเทศก์ / ผใู้ ห้คำแนะนำ ชว่ ยเหลอื ครู
ศึกษานิเทศก์หรือผู้ท่ีทาหน้าท่ีให้คาแนะนา ช่วยเหลือครูผู้สอน มีบทบาทสาคัญในการ

เช่ือมโยงข้อมูล แนวความคิด และลักษณะของชุดการจัดการเรียนรู้สู่ครูผู้สอนบทบาทหน้าที่สาคัญของ
ศกึ ษานิเทศก์ / ผใู้ ห้คาแนะนาช่วยเหลอื มีดงั นี้

๒.๑ ทาความเข้าใจรายละเอียดข้อมูลในชุดกิจกรรมการเรียนรู้และพิจารณา
ความเช่ือมโยงสอดคล้องกันระหว่างเน้ือหาสาระ และแนวทางการจัดชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของแต่ละ

คู่มือการใช้ชดุ การจัดการเรยี นรู้โครงการจดั ทำาสือ่ 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรุง) ๑๕

6102171L01b.indd 15 7/13/18 9:10 AM

16

กลุม่ สาระ ตลอดจนใหแ้ นวทาง และชีแ้ นะ /สาธิต เทคนิคการเชื่อมโยงการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ร่วมกับ
ส่อื อน่ื ๆ โครงการอ่ืนๆอาทิ สอ่ื ทางไกล แทปเลต็

๒.๒ สารวจพ้ืนฐานความรู้ ทักษะของครูผู้สอนและผู้เกี่ยวข้องและโดยเฉพาะข้อมูล
เกี่ยวกับทกั ษะการจัดการเรียนรู้แบบคละชั้น และความรู้ ทักษะการสอนในกลุ่มสาระต่างๆ และนาข้อมูล
มาใช้ในการออกแบบกิจกรรมการพัฒนาผู้สอนเป็นกลุ่มย่อยหรือรายบุคคลตามระดับความรู้ ทักษะ และ
ความตอ้ งการของครูผู้สอน

๒.๓ จดั หาสื่อเอกสารเพ่ิมเติมความรู้ดา้ นตา่ งๆ แก่ครู เพื่อการพฒั นาอย่างต่อเนอื่ ง
๒.๔ นิเทศติดตามตามโปรแกรมการนิเทศท่ีกาหนด และประเมินผลการใช้ชุดกิจกรรม
การจดั การเรียนรแู้ ละนาข้อมลู มาใช้ในการพฒั นาระบบการใหก้ ารสนบั สนุนและการพฒั นาครูผู้สอน
๓. ผู้บริหำรสถำนศกึ ษำ
ผู้บริหารสถานศึกษา เป็นผู้ที่มีหน้าที่อานวยความสะดวกและเอื้ออานวยในการนาชุด
การจัดการเรียนรู้ไปใช้ และเป็นผู้ท่ีมีความใกล้ชิดกับครูผู้สอนมากท่ีสุด จึงต้องมีความรู้ ข้อมูลและ
รายละเอียดต่างๆ ท้ังข้อมูลเก่ียวกับนโยบายและกลยุทธการทางานในการพัฒนาโรงเรียนขนาดเล็ก
ความร้เู กี่ยวกับหลักการแนวทางการจัดการเรียนรแู้ บบคละชน้ั แนวทางการเชอื่ มโยงการใช้ชุดการจัดการ
เรียนรู้ร่วมกับส่ือและ โครงการอ่ืนๆอาทิ ส่ือทางไกล แทปเล็ต ข้อมูลปัญหาอุปสรรคในการนาชุดการ
จัดการเรียนรู้ไปใช้ ตลอดจนแนวทางในการปรับเปลี่ยน แก้ปัญหาท่ีเหมาะสมกับสภาพของโรงเรียนและ
ครผู ู้สอน บทบาทสาคัญของผู้บริหารโรงเรียนมดี งั ตอ่ ไปน้ี
๓.๑ ศกึ ษาลกั ษณะและแนวคดิ แนวทางการใชช้ ดุ การจดั การเรียนรูใ้ ห้เข้าใจอย่างชัดเจน
๓.๒ วางแผนการดาเนินงานและดาเนินการอานวยความสะดวกในด้านตา่ งๆ ดงั น้ี

๓.๒.๑ สร้างความเข้าใจแก่ผู้เก่ียวข้องได้แก่ ครูผู้สอน ผู้ช่วยครู และผู้ปกครองด้วย
วิธีการท่ีเหมาะสมกับพ้ืนฐานความรู้ประสบการณ์ โดยเฉพาะสร้างความเข้าใจเก่ียวกับแนวคิด จุดเน้น
ลักษณะภาพรวมของชุดการจัดการเรียนรู้ และองค์ประกอบของชุดกิจกรรมการเรียนรู้ การสร้างเสริม
ความรู้ และทักษะเกี่ยวกับเเนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบคละช้ันในโรงเรียนขนาดเล็ก การจัดกลุ่ม
ผเู้ รยี น การจดั พนื้ ท่ใี นกลุ่มย่อย กิจกรรมจบั คู่ และกิจกรรมเด่ียว นอกจากนี้อาจจะจัดอบรมเชิงปฏิบัติการ
เพ่ือฝึกฝนทักษะบางอย่างเพิ่มเติมแก่ครูผู้สอนให้มีความพร้อมในการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ และสร้าง
สัมพนั ธภาพทดี่ ีตอ่ ผู้ปกครองเพอื่ ให้รว่ มกันสนับสนุนโรงเรยี น

๓.๒.๒ วางแผนจัดวางตัวบุคคลท่ีเหมาะสม ให้ทางานตรงกับความสามารถ
โดยเฉพาะครผู สู้ อนและผู้ช่วยครูในการนาชดุ การจัดกจิ กรรมการเรียนไปใช้

๓.๒.๓ จัดงบประมาณสนับสนุนการจัดทาส่ือการเรียนรู้สาหรับผู้เรียน หรือจัดสื่อ
การเรยี นรอู้ ่นื ๆ สนับสนุนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ตลอดจนจัดสิ่งอานวยความสะดวกต่างๆและ
ประสานงานกบั ผูเ้ ก่ียวขอ้ ง

๓.๓ นิเทศตดิ ตามผลประเมินผลการนาชุดการจัดกิจกรรมการเรียนไปใช้เป็นระยะๆโดย
การกาหนดช่วงเวลาการติดตามประเมินผลที่ชัดเจนร่วมกับศึกษานิเทศก์ และนาข้อมูลมาใช้ในการ
ปรับปรงุ พัฒนาแนวทางการให้การสนบั สนนุ และให้คาแนะนาแก่ครูผู้สอนในการปรบั ปรงุ การทางาน

๑๖ คมู่ ือการใชช้ ดุ การจัดการเรียนรู้โครงการจดั ทาำ สื่อ 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรุง)

6102171L01b.indd 16 7/13/18 9:10 AM

17

๔. ผูป้ กครอง
ผ้ปู กครองของนักเรียนในโรงเรียนขนาดเลก็ จะเป็นผูท้ ่ีมีบทบาทสาคัญยิ่งในการสนับสนุนการทางาน
ของโรงเรียนและการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้หลายลักษณะ โดยเฉพาะทั้งผู้ปกครองท่ีมีความพร้อมสูง สามารถ
เป็นผู้ช่วยครูในการจัดกิจกรรมและดูเเลนักเรียน ผู้ปกครองสามารถเสริมความรู้ ทักษะ หรือให้การสนับสนุน
แหลง่ เรียนรู้ โดยผปู้ กครองอาจจะมีบทบาท ดงั นี้

๔.๑ ช่วยเหลือครผู ้สู อนในการจดั ส่ิงอานวยความสะดวก ส่ือ/อุปกรณก์ ารเรยี นรู้
๔.๒ ชว่ ยเหลอื ครผู ู้สอนในการดูแลนกั เรียนในการทากิจกรรมกลุ่มย่อย
๔.๓ ร่วมเรยี นรกู้ ับนกั เรียนในบางเน้ือหา เพอื่ ใหเ้ กดิ การแลกเปล่ยี น เรียนร้ปู ระสบการณ์
๔.๔ ร่วมสาธิต เสริมความรู้ในบางเนื้อหาท่ีผู้ปกครองมีความเช่ียวชาญ หรือเพียงแค่ให้
การสนับสนุนเเหล่งการเรยี นรู้ เชน่ การเพาะปลกู เลยี้ งสัตว์ ฯลฯ
บคุ ลำกรกลมุ่ ปฏิบัติกำรสอน
บคุ ลากรกลมุ่ ปฏบิ ัติการสอน ประกอบด้วยบุคลากร ๒ กลุม่ ดงั น้ี
๑. ครผู สู้ อน
ครูผู้สอนเป็นผู้ปฏิบัติงานหลักในการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้โดยมีบทบาทที่สาคัญคือ
ผู้ดาเนินการเตรียมและดาเนินการจัดกิจกรรม (Organizer, Facilitator) ผู้แนะนาหรือแนะแนวข้ันตอน
และกิจกรรมต่างๆ (Guide) รวมทั้งเป็นผู้วิจัยและผู้เรียนรู้ (Researcher, Learner) เรียนรู้พฤติกรรมการ
เรียนของนักเรียนแต่ละคนนอกจากนั้นครูอาจมีบทบาทอื่นๆเช่น ผู้ให้คาปรึกษา (Counselor) ผู้จัดการ
กระบวนการกลุ่ม (Group process manager) กระตุ้นให้กาลังใจช่วยเหลือให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ดี
ครูผ้สู อนสามารถแบ่งได้ ๒ กล่มุ ดังนี้
๑.๑ ครูผสู้ อนท่มี ีความรู้และทักษะจดั การเรียนร้แู บบคละชั้น

ครูผสู้ อนกลุ่มน้ี เป็นกลุ่มท่จี ะสามารถนาชุดการจดั การเรียนรู้ไปใช้ได้ง่ายเนื่องจากมี
ความเข้าใจลักษณะของกิจกรรม และเพ่ือให้สามารถดาเนินการนาชุดการจัดการเรียนรู้ไปใช้ได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ ครผู สู้ อนกลุ่มนีค้ วรมีบทบาทดังนี้

๑.๑.๑ ศึกษาโครงสร้างชุดการเรียนรู้แต่ละกลุ่มสาระ และรายละเอียดของหน่วย
การเรียนรู้แนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ สื่อการเรียนรู้และแนวทางการวัดและประเมินผล โดยเฉพาะ
เน้ือหาเเละแนวทางการจัดกิจกรรมในชุดการจัดการเรียนรู้ในกลุ่มสาระที่ไม่คุ้นเคย(กลุ่มสาระท่ีไม่ถนัด)
อาจจะสอบถามผ้รู ู้หรอื ผู้มปี ระสบการณ์เพิ่มเตมิ

๑.๑.๒ ในกรณที ่ีมีครูผู้สอนหลายคน หรือมคี รูผู้ช่วยควรสร้างข้อปฏิบัติร่วมกัน และ
กาหนดภารกิจในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนให้สอดคล้องเอ้ือต่อกันโดยอาจสอนเป็นทีมคร้ังละ
๒ - ๓ คนโดยกาหนดผูท้ ่มี บี ทบาทหลกั ในการสอน และบทบาทในการเป็นผู้ช่วยในด้านตา่ ง ๆ เช่นบทบาท
ในการดูแลนักเรียนในกล่มุ ยอ่ ย บทบาทในการเตรียมสือ่ อปุ กรณ์ บทบาทในการสังเกตพฤติกรรม

๑.๑.๓ ฝึกทักษะการจัดกิจกรรมต่างๆท้ังกิจกรรมรวมช้ัน กิจกรรมกลุ่มย่อย
กจิ กรรมจับคู่และกิจกรรมเด่ียว โดยอาจจะร่วมมือกับครูคนอ่ืนๆในการฝึกฝนทักษะดังกล่าวและให้ข้อมูล
ยอ้ นกลับในการทากจิ กรรมใหก้ นั และกนั

คมู่ ือการใชช้ ุดการจดั การเรยี นรู้โครงการจัดทาำ ส่อื 60 พรรษา (ฉบบั ปรับปรงุ ) ๑๗

6102171L01b.indd 17 7/13/18 9:10 AM

18

๑.๑.๔ วางแผนการจัดการเรียนการสอน โดยจัดทากาหนดการสอนรวมทั้ง

ภาคเรียนและตารางเรียนรายสัปดาห์ โดยในการจัดตารางเรียนในชั้นเรียนแบบคละช้ันน้ัน สามารถจัดให้

สอดคล้องกับโครงสร้างเวลาเรียนตามหลักสูตรของสถานศึกษาหรือจุดเน้นของสถานศึกษาและสอดคล้อง

กับลักษณะการเรียนรู้แบบคละช้ัน เช่น จัดตารางเรียนช่วงเช้าที่เน้นการเรียนรู้ด้านภาษาและคณิตศาสตร์

วทิ ยาศาสตร์ และภาษาต่างประเทศ ในชว่ งบ่ายจดั การเรยี นรู้แบบบูรณาการโดยเน้นทกั ษะสาคัญทีเ่ ป็นทกั ษะ

ร่วมในการแสวงหาความรู้เช่น ทักษะการคดิ ทกั ษะการทางานรว่ มกับผู้อื่น ทักษะการสื่อสารเป็นต้น

ตวั อย่างการจัดตารางเรียนแบบคละชน้ั ทีส่ อดคลอ้ งกับโครงสร้างหลกั สูตรแกนกลางหลกั สูตรสถานศึกษา

และแผนการเรยี นรู้แบบคละช้นั ซ่ึงสถานศึกษาสามารถปรับไดค้ วามความเหมาะสมของสถานศกึ ษามีดังนี้

ตัวอยำ่ ง ๑ ตำรำงเรยี นห้องเรียนคละชัน้ ชั้นประถมศึกษำปที ่ี ๑ – ๓

เวลำ ๐๘.๓๐ ๐๙.๓๐ ๑๐.๓๐ ๑๑.๓๐ ๑๒.๓๐ ๑๓.๓๐ ๑๔.๓๐

วนั -๐๙.๓๐ -๑๐.๓๐ -๑๑.๓๐ -๑๒.๓๐ -๑๓.๓๐ -๑๔.๓๐ -๑๕.๓๐

จันทร์ ภาษาไทย คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ รบั ประทานอาหาร บูรณาการ ซ่อมเสรมิ
กลางวัน
อังคำร คณิตศาสตร์ ภาษาไทย ภาษาองั กฤษ บรู ณาการ ซ่อมเสริม

พธุ วทิ ยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ภาษาไทย ซอ่ มเสริม ลูกเสอื แนะแนว

พฤหัสบดี คณติ ศาสตร์ ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ บูรณาการ ซ่อมเสริม

ศุกร์ ภาษาไทย คณิตศาสตร์ บูรณาการ บูรณาการ ชุมนมุ สวดมนต์

ตัวอย่ำง ๒ ตำรำงเรียนหอ้ งเรียนคละชนั้ ช้ันประถมศึกษำปีที่ ๔ – ๖

เวลำ ๐๘.๓๐ ๐๙.๓๐ ๑๐.๓๐ ๑๑.๓๐ ๑๒.๓๐ ๑๓.๓๐ ๑๔.๓๐
-๑๕.๓๐
วนั -๐๙.๓๐ -๑๐.๓๐ -๑๑.๓๐ -๑๒.๓๐ -๑๓.๓๐ -๑๔.๓๐ ซอ่ มเสรมิ

จนั ทร์ ภาษาไทย องั กฤษ รบั ประทานอาหารกลางวนั บรู ณาการ ซอ่ มเสรมิ

องั คำร คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ รายวิชา บูรณาการ แนะแนว
เพ่ิมเติม ซ่อมเสริม
สวดมนต์
พุธ ภาษาไทย วทิ ยาศาสตร์ ซอ่ มเสริม ลูกเสอื

พฤหัสบดี คณิตศาสตร์ อังกฤษ บูรณาการ

ศุกร์ คณิตศาสตร์ บรู ณาการ บรู ณาการ ชุมนมุ

๑.๑.๕ พิจารณาบคุ ลากร แหล่งเรียนรู้ ส่อื เรียนรูท้ ีม่ ีอยู่นอกเหนอื จากที่กาหนดไว้ในชุดการ
จดั การเรยี นรู้ โดยเฉพาะสอ่ื บุคคลทเี่ ป็นบุคลากรในชมุ ชน พ่อแม่ ผู้ปกครอง และส่อื การเรียนรู้อ่นื ๆ
อาทิส่ือทางไกล แทบเล็ต หนังสือประกอบ สารานุกรม และวางแผนออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ให้
บุคลากรในชุมชน พ่อแม่ ผู้ปกครอง เข้ามามีส่วนร่วมหรือวางแผนการนาบุคลากรและสื่อมาใช้ในการจัด
กิจกรรมการเรยี นรู้

๑๘ ค่มู ือการใช้ชดุ การจัดการเรยี นรู้โครงการจัดทำาสื่อ 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรุง)

6102171L01b.indd 18 7/13/18 9:10 AM

19

๑.๑.๖ เตรยี มกจิ กรรมการเรียนรู้ท้ังที่กาหนดไว้ในชุดการจัดการเรียนรู้และประยุกต์ใช้กับ
สอื่ อืน่ ๆ ตลอดจนเตรียมแนวทางในการวัดประเมินผลการจดั การเรียนรู้

๑.๑.๗ จัดเตรียมส่ือการจัดการเรียนรู้สาหรับนักเรียนทุกระดับให้สอดคล้องและครบถ้วน
ตามกิจกรรมในแผนการจัดการเรียนรู้ หากต้องผลิตหรือถ่ายเอกสารเพิ่มเติมก็ดาเนินการล่วงหน้า
ตลอดจนเรียนรู้วิธีการใช้สื่อต่าง ๆ ให้คุ้นเคย สื่อสาคัญที่ใช้ในชุดการจัดการเรียนรู้มีดังนี้ ส่ือโปสเตอร์
ใบความรู้ ใบงาน – ใบกิจกรรม บัตรคา บัตรภาพ ซีดีเพลง แผนภูมิเพลงโดยอาจจะใช้ส่ือต่างๆ ในการ
พัฒนาผู้เรียนที่มีสามารถเป็นพิเศษ เช่นใบงานท่ีมีความยากข้ึน หรือจัดทาใบงานท่ียากข้ึนมาให้นักเรียน
กลุ่มท่มี คี วามสามารถสงู ไดเ้ รียนรู้

๑.๑.๘ วางแผนการจัดท่ีน่ังของนักเรียนให้สอดคล้องกับแผนการจัดการเรียนรู้ใน
แตล่ ะแผน

๑.๑.๙ จัดการเรียนรู้ตามแผนการจัดการเรียนรู้ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ในรูปแบบการคละชั้น
โดยในช่ัวโมงแรกๆ ที่นักเรียนยังไม่คุ้นกับการเรียนแบบคละชั้นน้ัน ครูควรฝึกวินัยผู้เรียนให้มีความคุ้นเคย
และสามารถเรียนรู้ได้ในหลายบทบาทตลอดจนฝึกนิสัยบางอย่างเช่น การตรงต่อเวลาและรักษาเวลาใน
การทากิจกรรม ความซื่อสัตย์ในการทากิจกรรมด้วยตนเอง การเคารพตนเองและผู้อื่น การมีน้าใจแบ่งปัน
และชว่ ยเหลือเพ่ือนหรอื นอ้ งในช้นั คละ ทกั ษะการฟงั เมอื่ เข้ากลมุ่ รวมกับนักเรียนชนั้ อนื่ ๆ

ใ น ก า ร จั ด กิ จ ก ร ร ม ก า ร เ รี ย น รู้ น้ั น อ า จ จั ด กิ จ ก ร ร ม ก า ร เ รี ย น รู้ ต า ม ท่ี ร ะ บุ ไ ว้ ใ น
ชุดการจัดการเรียนรู้ หรืออาจจะปรับเปล่ียนกิจกรรมการเรียนรู้ให้เหมาะสมกับบริบท ห้องเรียน ผู้เรียน
โรงเรยี น และชมุ ชน

๑.๑.๑๐ ประเมินผลการจัดการเรียนรู้แต่ละคร้ัง ตามแนวทาง เคร่ืองมือประเมิน และ
เกณฑ์การประเมินที่กาหนด กรณีนักเรียนมีผลการปฏิบัติตามใบงานไม่ผ่านการประเมิน ให้ครูผู้สอนจัด
กิจกรรมซ่อมเสริมนักเรียนเป็นรายบุคคลให้แล้วเสร็จในแต่ละแผนการเรียนรู้ เมื่อจัดการเรียนรู้ครบทุก
แผนการจัดการเรียนรแู้ ลว้ ให้ครผู ้สู อนตรวจสอบผลการประเมินและบันทึกผลการประเมินรายหน่วยซ่ึงได้
จัดทาแบบบันทึกไว้ให้สาหรับครูผู้สอนบันทึกผลเพ่ือใช้เป็นหลักฐานการประเมินตัวชี้วัดตามมาตรฐานรายชั้น
ของนกั เรยี นแตล่ ะชน้ั

นอกจากน้ีควรประเมินผลการทางานโดยรวมแต่ละสัปดาห์และปรับเปลี่ยนแนวทาง
ดาเนินงานให้เหมาะสม โดยเฉพาะการนาข้อมูลผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระดับศักยภาพการเรียนรู้ของ
ผู้เรียนมาใช้ในการจัดกิจกรรม ให้ผู้เรียนที่มีศักยภาพสูงกว่าช่วยเหลือนักเรียนที่มีศักยภาพต่ากว่าหรือ
นกั เรียนในช้ันตา่ กว่า

๑.๒ ครผู ้สู อนทีไ่ มม่ ีควำมรแู้ ละทกั ษะกำรจัดกำรเรยี นรู้แบบคละชั้น
ครูผู้สอนกลุ่มนี้ มีบทบาทในการดาเนินการเช่นเดียวกับครูผู้สอนที่มีความรู้

และทักษะการจัดการเรียนรู้แบบคละชั้น เพียงแต่ครูผู้สอนกลุ่มน้ีต้องได้รับการดูแลช่วยเหลือเป็นพิเศษ
จากผู้บริหาร และศึกษานิเทศก์ ในการเสริมความรู้ และทักษะแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ แบบ
คละชั้นให้เข้าใจท้ังแนวคิด หลักการ การจัดกลุ่มผู้เรียน การจัดพื้นที่ในห้องเรียน การสร้างเสริมวินัย
การบริหารจดั การชัน้ เรียน อีกท้งั ฝึกฝนทกั ษะการจัดการเรยี นรู้แบบคละชน้ั จนชานาญ

คมู่ ือการใชช้ ุดการจัดการเรยี นรู้โครงการจัดทำาสื่อ 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรงุ ) ๑๙

6102171L01b.indd 19 7/13/18 9:10 AM

20

๒. ผู้ช่วยครู (ถ้ำม)ี
ผู้ช่วยครูเป็นบุคลากรท่ีทาหน้าที่ช่วยเหลือครูผู้สอนให้สามารถปฏิบัติการสอนโดยใช้ชุด

การจดั การเรียนรู้ ในกรณที ี่ผชู้ ว่ ยครูมีความรู้และทกั ษะในการจัดการเรียนรู้อาจจะมีบทบาทในการจัดการ
เรยี นร้รู ่วมกนั ครูผสู้ อน สาหรบั บทบาทสาคัญมีดงั น้ี

๒.๑ ศึกษาข้อมูลในชุดคู่มือการจัดกิจกรรมการเรียนรู้และแนวทางการจัดกิจกรรม
การเรียนรู้แบบช้ันคละให้เข้าใจอย่างชัดเจนทั้งแนวคิดหลักการ การจัดกลุ่มผู้เรียน การจัดพื้นที่ใน
ห้องเรียนการสร้างเสริมวินัย การบริหารจัดการชั้นเรียน ลักษณะการจัดกิจกรรมประเภทต่างๆ ท้ัง
กิจกรรมรวมช้ัน กจิ กรรมกลมุ่ ย่อย กจิ กรรมจบั คู่ และกจิ กรรมเดีย่ ว

๒.๒ ฝึกทักษะการจัดกิจกรรมต่างๆ ท้ังกิจกรรมรวมชั้น กิจกรรมกลุ่มย่อย กิจกรรมจับคู่
และกิจกรรมเด่ียว

๒.๓ ช่วยอานวยความสะดวกแก่ครูอาทิการเตรียมส่ือ การควบคุมดูแลนักเรียนให้ทา
กิจกรรมในลักษณะต่างๆ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกับครูผู้สอน จัดพ้ืนท่ีในห้องเรียน สังเกตพฤติกรรม
การเรียนรู้ บันทึกข้อมูลผลการเรียนรู้ ประเมินผลการจัดกิจกรรม และนาข้อมูลมาใช้ในการออกแบบ
กิจกรรมการเรียนรใู้ หเ้ หมาะสมกบั ผเู้ รียนแตล่ ะกลุ่ม

๒.๔ ประสานงานบุคลากรในชุมชนและผู้ปกครองให้มาช่วยเหลือ หรือร่วมจัดกิจกรรม
การเรียนรู้

********************************

๒๐ ค่มู อื การใชช้ ดุ การจดั การเรียนร้โู ครงการจัดทำาสอ่ื 60 พรรษา (ฉบบั ปรับปรุง)

6102171L01b.indd 20 7/13/18 9:10 AM

ส่วนท่ี ๒ ลกั ษณะเฉพาะของชุดการจัดการเรียนรู้
๒.๑ ลกั ษณะและองคป์ ระกอบของชดุ การจัดการเรยี นรู้

ชุดการจัดการเรียนรู้นี้ ใช้สาหรับโรงเรียนทั่วไปสามารถนาไปใช้ได้ทั้งในโรงเรียนที่มีครูครบช้ัน
และไม่ครบช้ัน ซึ่งครูผู้สอนหรือผู้ใช้สามารถจัดกิจกรรมการเรียนรู้สาหรับนักเรียนโดยใช้การเรียนรู้ร่วมกัน
เป็นกลุ่มและการสนับสนุนจากเพ่ือนในชั้นเรียน (PeerSupport) ชุดการจัดการเรียนรู้นี้ มีจานวนท้ังส้ิน ๕ ชุด
ดงั น้ี

๑. ชุดการจดั การเรยี นร้กู ลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย
๒. ชดุ การจดั การเรยี นร้กู ล่มุ สาระการเรียนรู้คณติ ศาสตร์
๓. ชุดการจัดการเรียนร้กู ล่มุ สาระการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์
๔. ชุดการจัดการเรียนรู้กล่มุ สาระการเรียนร้ภู าษาตา่ งประเทศ (ภาษาองั กฤษ)
๕. ชุดการจัดการเรียนรู้กลุ่มบูรณาการ ซึ่งบูรณาการสาระการเรียนรู้ในกลุ่มสาระการเรียนรู้
สงั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี กลุ่มสาระการเรียนรู้สุข
ศึกษาและพลศึกษา กลมุ่ สาระการเรียนรศู้ ลิ ปะ และกลุ่มสาระการเรียนร้อู ่ืนๆตามความเหมาะสม
ชดุ การจัดการเรียนรู้ในแต่ละกลุ่มสาระการเรียนรู้ ประกอบด้วย ชุดการจัดการเรียนรู้สาหรับครู
ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๑ - ๖ และชุดการจัดกิจกรรมการเรยี นรู้สาหรบั นกั เรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ - ๖
องค์ประกอบของชุดการจดั การเรียนรู้
ชุดการจัดการเรียนรู้ในแต่ละระดับชั้น ประกอบด้วย โครงสร้างสาคัญ ๒ ส่วน มีการนาเสนอ
ขอ้ มลู ต่างๆ มคี วามแตกตา่ งกันบ้างตามธรรมชาตเิ นือ้ หาวชิ า ดังน้ี
ส่วนที่ ๑ โครงสรา้ งในภาพรวมของชดุ การจดั การเรียนรู้ ไดแ้ ก่

(๑) โครงสร้างของชดุ การจัดการเรยี นรู้
(๒) แนวทางการจัดหน่วยการเรียนรู้
(๓) โครงสรา้ งรายวิชา
ส่วนที่ ๒ หนว่ ยการเรียนรแู้ ละแผนการจดั การเรียนรู้ ได้แก่
(๔) มาตรฐานการเรยี นรูแ้ ละตัวชีว้ ัดของหน่วยการเรยี นรู้
(๕) ลาดับการนาเสนอแนวคดิ หลกั ของหนว่ ยการเรยี นรู้
(๖) โครงสร้างแผนการจดั การเรยี นรู้
(๗) แผนการจดั การเรยี นรู้ ประกอบด้วย

(๗.๑) แนวทางการจดั กจิ กรรม
(๗.๒) แผนการจดั การเรยี นรูร้ ายชั่วโมง / เรื่อง
(๗.๓) ใบความร้สู าหรับครู
(๗.๔) สือ่ การเรยี นการสอน: ใบกจิ กรรม ใบงาน ใบความรู้ และสือ่
(๗.๕) แบบประเมนิ
ข้อมูลตามหัวข้อทั้งหมดข้างต้นได้จัดเรียงเนื้อหาให้เช่ือมโยงตามลาดับ ดังนั้นก่อนการนา
ชุดการจัดการเรยี นรู้ไปใช้ ครูและบคุ ลากรผู้ใชส้ ่ือควรจะตอ้ งศึกษาข้อมูลทั้งหมดใหเ้ ข้าใจอยา่ งชัดเจน ดังน้ี

คู่มอื การใช้ชดุ การจดั การเรียนรูโ้ ครงการจัดทำาสื่อ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรุง) ๒๑

6102171L01b.indd 21 7/13/18 9:10 AM

22
โครงสร้างในภาพรวมของชดุ การจัดการเรียนรู้

รายละเอยี ดชดุ การจดั การเรยี นรู้ส่วนน้ีนาเสนอข้อมูลที่ทาให้เห็น โครงสร้างในภาพรวมของชุด
การจัดการเรียนรู้ของแต่ละชั้น ว่าประกอบด้วยหน่วยการเรียนรู้ เวลาเรียน มีตัวชี้วัดและสาระสาคัญ
ตามระดับช้นั ดงั น้ี

(๑) โครงสร้างของชุดการจัดการเรียนรู้ เป็นการแสดงข้อมูลของหน่วยการเรียนรู้ทั้งหมดใน
แต่ละชุดการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ซ่ึงครูและผู้ใช้ส่ือจาเป็นต้องจัดกิจกรรมให้ครบถ้วนภายในระยะเวลาท่ี
กาหนด จานวนหนว่ ยการเรียนร้ใู นแต่ละชุดการจัดกิจกรรมการเรียนรู้อาจมีจานวนไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับเนื้อหา
และกิจกรรมของแตล่ ะชดุ กิจกรรมการเรียนรู้

(๒) แนวทางการจัดหน่วยการเรียนรู้ เป็นข้อมูลในรูปแบบของตารางที่แสดงถึง
หน่วยการเรียนรู้ท้ังหมดของชุดการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แต่ละชุด โดยเรียงลาดับตั้งแต่หน่วยการเรียนรู้แรก
ไปจนถึงหน่วยการเรียนรู้สุดท้ายในแต่ละช้ัน ต้ังแต่ช้ันประถมศึกษาปีที่ ๑ - ๖ พร้อมท้ังระบุชื่อหน่วยการ
เรียนรู้ที่ต้องจัดกิจกรรมในแต่ละภาคเรียนของแต่ละระดับช้ัน ซึ่งครูและผู้ใช้ส่ือควรจัดกิจกรรมการเรียนรู้
เรยี งตามลาดับตามทก่ี าหนดไว้ในตารางแนวทางการจัดหนว่ ยการเรยี นรู้

(๓) โครงสร้างและภาพรวมของหน่วยการเรียนรู้ เป็นข้อมูลในรูปแบบของตารางที่อธิบาย
รายละเอียดเพ่ิมเติมของหน่วยการเรียนรู้ ซึ่งประกอบด้วย ๑) หน่วยการเรียนรู้ ๒) ชื่อหน่วยย่อย
๓) จานวนแผน ๔) ช่ือแผนการจดั การเรียนรู้ ๕) จานวนชว่ั โมงท่ใี ช้จดั กิจกรรม

(๔) มาตรฐานการเรยี นรแู้ ละตวั ชี้วัดของหนว่ ยการเรียนรู้ เป็นการระบุมาตรฐานและตัวชี้วัด
ที่เก่ียวข้องกับหน่วยการเรียนรู้นั้นๆ ซึ่งมาตรฐานการเรียนรู้และตัวช้ีวัดเหล่านี้มีความสาคัญยิ่ง เน่ืองจากเป็น
ตัวกาหนดเป้าหมายในการพัฒนาผู้เรียนหลังจากท่ีผู้เรียนได้เรียนรู้หน่วยการเรียนรู้นั้นจบแล้ว ดังนั้น
ครูผู้สอนหรือผู้ใช้ส่ือจาเป็นอย่างยิ่งที่ต้องทบทวนว่านักเรียนได้เรียนรู้ครบถ้วนตามมาตรฐานการเรียนรู้และ
ตัวช้วี ดั ท่ีไดร้ ะบุไวใ้ นหนว่ ยการเรยี นรู้แล้วหรือไม่

(๕) ลาดับการนาเสนอแนวคิดหลัก เป็นข้อมูลที่อธิบายถึงลาดับการนาเสนอแนวคิดหลักของ
หน่วยการเรียนรู้แต่ละหน่วย ซ่ึงเช่ือมโยงและเรียงลาดับเนื้อหาการสอนในหน่วยการเรียนรู้ไว้อย่างต่อเน่ือง
เรียงลาดับเนื้อหาจากง่ายไปยาก ซ่ึงครูและผู้ใช้ส่ือต้องจัดกิจกรรมให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้แนวคิดหลัก
ตามลาดบั ทกี่ าหนด

(๖) โครงสร้างแผนการจัดการเรียนรู้ในแต่ละหน่วย เป็นข้อมูลแผนภาพหรือตารางที่นาเสนอ
รายละเอียดภาพรวมและลาดับของแผนการจัดการเรียนรู้ท้ังหมดในหน่วยการเรียนรู้ ๑ หน่วย โดยมีหัวข้อ
ใหญ่ท่ีระบุลาดับท่ีหน่วยการเรียนรู้ ชื่อหน่วยการเรียนรู้ และจานวนชั่วโมงที่ใช้สอนท้ังหมด เช่น หน่วยการ
เรียนร้ทู ี่ ๒ อ่านเขียนเรยี นภาษา (๑๐ ชว่ั โมง) และในหวั ขอ้ ย่อยทแี่ ตกแขนงลงมาจะอธบิ ายลาดับที่และช่ือของ
แผนการจดั การเรยี นรู้ ซึง่ ส่วนใหญ่จะเป็นหวั เรอื่ ง/ แนวคดิ หลกั ของหน่วยการเรียนรู้ และจานวนชั่วโมงที่ใช้ใน
แผนการจดั การเรียนรนู้ ้นั ๆ เชน่ แผนที่ ๑ ค้นหาสระอะ สระอา (๒ ชั่วโมง) เปน็ ตน้

(๗) แผนการจัดการเรียนรู้ เป็นเอกสารท่ีนาเสนอข้อมูลรายละเอียดต่างๆ ของแผนการจัดการ
เรยี นรรู้ ายชวั่ โมง/เร่อื ง/หน่วยย่อยแต่ละแผนในแต่ละหน่วยการเรียนรู้ ประกอบด้วย แนวทางการจัดกิจกรรม
การเรียนรู้ ตัวแผนการสอน ใบความรู้สาหรับครูเก่ียวกับเน้ือหาสาระท่ีต้องสอน สื่อการเรียนการสอน
ตลอดจนแบบประเมินซึ่งมีรายละเอยี ดดังนี้

(๗.๑) แนวทางการจัดกิจกรรมของแผนการจัดการเรียนรู้ เป็นตารางที่ใช้อธิบายลาดับ
และแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ในส่วนบนของตารางแสดงรายละเอียดต่างๆ ได้แก่ ลาดับหน่วยการ
เรียนรู้ ช่ือหน่วยการเรียนรู้ ชื่อเร่ือง/หน่วยย่อย ช่ือกลุ่มสาระการเรียนรู้ ชื่อรายวิชา ระดับช้ันที่สอน

๒๒ คมู่ อื การใช้ชุดการจดั การเรยี นรโู้ ครงการจดั ทำาส่อื 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรุง)

6102171L01b.indd 22 7/13/18 9:10 AM

23
และระยะเวลาที่ใช้ในการสอน (จานวนช่ัวโมง) สาหรับข้อมูลท่ีแสดงในตารางอธิบายถึงรายละเอียดของ
แนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ในแต่ละข้ันตอนซึ่งมีขั้นตอน ได้แก่ (๑) ขั้นนา (๒) ข้ันสอน (๓) ข้ันสรุป และ
(๔) การวัดและประเมินผล รายละเอียดต่างๆ น้ีจะช่วยให้ครูหรือบุคลากรผู้ใช้ส่ือสามารถมองเห็นแนวทาง
การจัดกิจกรรมสาหรับนักเรียนแต่ละระดับช้ันว่าจะจัดกิจกรรมอย่างไรภายใต้หน่วยการเรียนรู้ แผนการจัด
การเรียนรู้ ดังนั้น ครูหรือผู้ใช้สื่อจาเป็นต้องศึกษาอย่างละเอียด เพ่ือให้สามารถจัดกิจกรรมได้อย่างถูกต้อง
เหมาะสม

(๗.๒) แผนการจัดการเรียนรู้รายชั่วโมง / เร่ือง มีลักษณะเป็นแผนหน้าเดียว (บางเรื่อง
อาจมีมากกว่า ๑ หน้าขึ้นอยู่กับสาระและกิจกรรม) ลาดับที่ของแผนการจัดการเรียนรู้ ลาดับที่ของหน่วย
การเรียนรู้ ช่ือหน่วยการเรียนรู้ ชื่อเร่ือง (แนวคิดหลักของแผนการจัดการเรียนรู้) จานวนช่ัวโมงที่ใช้สอน
ในแผนการจัดการเรียนรู้ (๑-๒ชั่วโมง) ช่ือกลุ่มสาระการเรียนรู้ ชื่อรายวิชา ระดับชั้นท่ีสอนในแผน
การจัดการเรียนรู้ ขอบเขตเนือ้ หา จดุ ประสงค์การเรียนรู้ (ด้านความรู้ ด้านทักษะ และด้านคุณธรรม) กิจกรรม
(ข้ันนา ขั้นสอน และขั้นสรุป) ส่ือ/แหล่งเรียนรู้ การประเมิน วิธีการประเมิน เครื่องมือประเมิน และเกณฑ์
การประเมิน ซึ่งผู้สอนควรศึกษาองค์ประกอบต่างๆ ที่ระบุไว้ในแผนการสอนอย่างละเอียดเพ่ือท่ีจะสามารถ
ปรับใช้แผนไดต้ ามความเหมาะสมกบั ตารางสอนของโรงเรียน

ครูสามารถวางแผนการจัดกิจกรรมได้หลายลักษณะ เช่น เรียนรู้กับครู เรียนรู้จากเพ่ือน
ในกลุ่มย่อย เรยี นรู้จากพแ่ี ละเพือ่ น ซ่ึงแนวทางการจัดกิจกรรมในแผนการจัดการเรียนรู้ที่ได้เสนอไว้สอดคล้อง
กบั กระบวนการการเรียนรทู้ ี่หลากหลายลกั ษณะ ไดแ้ ก่

๑) กิจกรรมรวมช้ัน เป็นกิจกรรมที่นักเรียนทุกคนเรียนรู้ร่วมกัน ซ่ึงอาจใช้ในการแนะนา
บทเรียนประจาวนั การชี้แจงทาความเขา้ ใจและสรา้ งขอ้ ตกลงร่วมกนั หรอื การนาเขา้ ส่บู ทเรยี น

๒) กิจกรรมกลุ่มย่อยพบครู เป็นกิจกรรมในช่วงที่ครูสอนเด็กเป็นกลุ่มย่อย เน้นการฝึก
ทักษะ การเรยี นรทู้ าความเข้าใจบทเรยี น แนวคดิ และความคิดรวบยอดที่สาคญั ในบทเรยี น

๓) กิจกรรมกลุ่มย่อยนักเรียน เป็นกิจกรรมที่นักเรียนเรียนรู้ในกลุ่มย่อย อาจเป็น
การทาใบงาน แบบฝกึ หดั ศกึ ษาใบความรู้ หรือชว่ ยกันทากจิ กรรมกลมุ่ ย่อยตามทไี่ ด้รบั มอบหมาย

๔) กิจกรรมจับคู่ เป็นกิจกรรมที่นักเรียนมีปฏิสัมพันธ์ต่อกันในการช่วยเหลือและเรียนรู้
รว่ มกัน นกั เรียนท่มี คี วามสามารถเรยี นรมู้ าแลว้ ช่วยฝกึ และทบทวนบทเรียนใหเ้ พือ่ น

๕) กิจกรรมรายบุคคล เป็นกิจกรรมท่ีนักเรียนเรียนรู้เป็นรายบุคคลตามศักยภาพ
และความสนใจทแ่ี ตกตา่ งกัน ซึ่งเป็นไปได้ทั้งในลักษณะของการทางานเดี่ยว การศึกษาค้นคว้ารายบุคคล หรือ
กิจกรรมเสริมสาหรับนักเรียนท่ีเรียนรู้เร็วหรือช้ากว่านักเรียนคนอื่นๆ โดยอาจให้นักเรียนศึกษาค้นคว้าส่ิงที่
สนใจท้ังจากส่อื เอกสารหรอื สื่อเทคโนโลยีตามความพรอ้ มของโรงเรียน

(๗.๓) ใบความรู้สาหรับครู เป็นเอกสารที่อธิบายถึงแนวคิดสาคัญและเนื้อหาสาระ
การเรียนรู้ท่ีสอนในหน่วยการเรียนรู้ ครูและผู้ใช้สื่อจาเป็นอย่างย่ิงที่จะต้องศึกษารายละเอียดและทาความ
เข้าใจแนวคิดสาคัญและเน้ือหาสาระอย่างลึกซึ้งเพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจที่เพียงพอในการ จัดกิจกรรม
ตามแผนการจดั การเรียนรู้

(๗.๔) ส่ือการเรียนการสอน เป็นประมวลรายการสื่อการเรียนการสอนท่ีจาเป็นต้องใช้ใน
กิจกรรมการเรียนรู้ ประกอบดว้ ยใบกจิ กรรม ใบงาน ใบความรู้ และสื่อรปู แบบอน่ื ๆ

(๗.๕) แบบประเมิน เป็นเอกสารสาหรับครูและผู้ใช้สื่อใช้วัดและประเมินผลการเรียนรู้
ของนักเรียนภายหลังจากท่ีได้เรียนรู้ตามแผนและหน่วยการเรียนรู้น้ันๆ จบแล้ว แบบประเมินที่อยู่ใน
ชุดการจัดการเรียนรู้อาจมีความแตกต่างกันไปตามระดับชั้นขึ้นอยู่กับกิจกรรมการเรียนรู้ของแต่ละระดับ
ชัน้ ดงั นน้ั ครูหรอื ผู้ใช้ส่อื จาเปน็ ต้องศกึ ษาแบบประเมนิ และเลือกใชใ้ ห้ถูกต้องกับกลมุ่ นกั เรยี น

คู่มอื การใชช้ ุดการจดั การเรยี นรโู้ ครงการจดั ทาำ สอ่ื 60 พรรษา (ฉบับปรับปรุง) ๒๓

6102171L01b.indd 23 7/13/18 9:10 AM

24

ในส่วนของสื่อการเรียนการสอนได้กาหนดให้เรียงลาดับตามความเหมาะสม ใช้หมายเลข
๐๑,๐๒,๐๓...ตามลาดบั ของใบงานและใช้สีหรือสัญลักษณ์ดาวแยกตามระดับชั้นเพื่อให้ครูหรือผู้ใช้ส่ือสามารถ
นาไปใชใ้ นการจัดการเรยี นการสอนได้สะดวกยง่ิ ขึ้น ดงั น้ี
การกาหนดสแี ละสญั ลักษณ์ตามระดับชน้ั
สเี หลอื ง ดาว ๑ ดวง แทนใบงาน/ ใบกจิ กรรม/ สื่อระดบั ชัน้ ป. ๑ บ.๑๐.๑/ผ.๑-๐๑

สชี มพู ดาว ๒ ดวง แทน ใบงาน/ ใบกจิ กรรม/ ส่ือระดบั ช้นั ป. ๒ บ.๑๐.๑/ผ.๑-๐๒

สเี ขยี ว ดาว ๓ ดวง แทนใบงาน/ ใบกจิ กรรม/ สื่อระดบั ช้นั ป. ๓ บ.๑๐.๑/ผ.๑-๐๓

สสี ม้ ดาว ๔ ดวง แทนใบงาน/ใบกจิ กรรม/ส่ือระดบั ชนั้ ป. ๔ บ.๑๐.๑/ผ.๑-๐๔
สีฟ้าดาว ๕ ดวง แทนใบงาน/ใบกิจกรรม/สื่อระดบั ช้นั ป. ๕ บ.๑๐.๑/ผ.๑-๐๕
บ.๑๐.๑/ผ.๑-๐๖
สมี ่วงดาว ๖ ดวง แทนใบงาน/ใบกจิ กรรม/ส่ือระดบั ชน้ั ป.๖
คาอธบิ ายอกั ษรยอ่ ในใบงาน

อกั ษรย่อ ท. หมายถงึ ภาษาไทย
อักษรย่อ ค. หมายถงึ คณติ ศาสตร์
อกั ษรยอ่ ว. หมายถงึ วทิ ยาศาสตร์
อกั ษรย่อ อ. หมายถงึ ภาษาองั กฤษ
อักษรย่อ บ. หมายถงึ บูรณาการ
ตวั เลขหลงั อกั ษรย่อ บ. xx. x ตัวเลขหน้าจุด คือ หน่วยการเรยี นรู้ที่ ...

ตัวเลขหลังจดุ คือหนว่ ยย่อยที่ ...

อกั ษรยอ่ ผ. หมายถึง แผนการจดั การเรียนรู้
ตัวเลขหลงั อกั ษรยอ่ ผ. xx - xx ตวั เลขหน้าเครอ่ื งหมาย – คือแผนการจัดการเรยี นร้ทู ่ี ...

ตวั เลขหลงั เคร่อื งหมาย – คือใบงานท่ี ...
ดงั น้ัน จากตัวอย่างการกาหนดสีและสญั ลกั ษณข์ องกลุ่มบูรณาการมีความหมาย ดังนี้

บ.๑๐.๑/ผ.๑-๐๑ ใบงานชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๑ กลมุ่ บูรณาการ
หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๑๐ หน่วยท่ี ๑
แผนการจดั การเรยี นรู้ท่ี ๑ ใบงานที่ ๑

นอกจากนี้ ชุดการจัดการเรียนรู้ของแต่ละกลุ่มสาระการเรียนรู้มีความแตกต่างกันในเรื่องของจานวนหน่วย
การเรียนรู้ จานวนแผนการจัดการเรียนรู้และเวลาท่ีใช้ ตลอดจนอาจมีลักษณะเฉพาะหรือรูปแบบการนาเสนอข้อมูล
(Template) รายการเอกสารบางส่วนทีแ่ ตกต่างกันไปตามธรรมชาตขิ องสาระการเรียนรู้ ซ่ึงหากครูและผู้ใช้ส่ือได้ศึกษา
ทาความเข้าใจคาชี้แจงและองคป์ ระกอบตา่ งๆ ข้างตน้ และนาไปปรับใชใ้ หเ้ หมาะสมกับบริบทของชั้นเรียนและโรงเรียน
ของตน ยอ่ มช่วยใหก้ ารจดั การเรียนการสอนเปน็ ไปอยา่ งมปี ระสิทธภิ าพและประสิทธผิ ลย่งิ ขนึ้

๒๔ คู่มอื การใช้ชุดการจัดการเรยี นรูโ้ ครงการจัดทาำ สือ่ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรงุ )

6102171L01b.indd 24 7/13/18 9:10 AM

25

ชุดการจัดการเรยี นรู้ โครงการจดั ทาสื่อ ๖๐ พรรษา เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า ฯ
สยามบรมราชกุมารี

ชดุ การจัดการเรียนรู้ โครงการจดั ทาสอื่ ๖๐ พรรษา เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ
สยามบรมราชกุมารี เริ่มพัฒนาตามแนวพระราชดาริ ตงั้ แต่ ปี ๒๕๕๖ และทดลองใช้สาหรับโรงเรียนขนาดเล็ก
ในโครงการ ๘ เขตพื้นท่ีการศึกษา ๆ ละ ๕ โรงเรียน รวมทง้ั สนิ้ ๔๐ โรงเรยี น ได้แก่

- สานักงานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษานครนายก
- สานักงานเขตพนื้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษาสระแกว้ เขต ๑
- สานักงานเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาสระแกว้ เขต ๒
- สานักงานเขตพ้นื ทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต ๒
- สานักงานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษาประถมศึกษานครศรธี รรมราช เขต ๓
- สานักงานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาน่าน เขต ๑
- สานักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาน่าน เขต ๒
- สานักงานเขตพืน้ ท่ีการศกึ ษาประถมศึกษาบงึ กาฬ

โรงเรียนท้ัง ๔๐ โรงเรียน ได้ร่วมทดลองใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ ฯ และเข้าร่วมกระบวนการนิเทศ
ติดตามผลการทดลอง โดยสานักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารีร่วมกับ
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา เริ่มทดลองใช้ชุดการจัดการเรียนรู้
ในปกี ารศกึ ษา ๒๕๕๖ เปน็ ตน้ มา มีโรงเรียนเขา้ รว่ มโครงการเพมิ่ เติม ไดแ้ ก่ โรงเรียนในโครงการพระราชดาริที่
เปน็ โรงเรยี นขนาดเล็ก และโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดน รวมทง้ั สิน้ 97 โรงเรยี น

จากผลการนิเทศ ติดตามการทดลองใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ ฯ ในโรงเรียนขนาดเล็กที่จัดการเรียนรู้
คละชั้น พบว่าผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนสูงข้ึนทุกระดับชั้น สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้น
พื้นฐานจึงเห็นสมควรท่ีนาส่ือ ๖๐ พรรษาฯ มาใช้ในโรงเรียนทั่วไปนอกเหนือจากโรงเรียนขนาดเล็ก เพ่ือช่วย
พฒั นาคณุ ภาพการศึกษาระดบั ประถมศึกษา จึงไดป้ รบั ปรุงชุดการจัดการเรยี นรู้ โครงการจดั ทาส่ือ ๖๐ พรรษา
เฉลิมพระเกียนติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เป็นรายช้ั นปี ต้ังแต่ระดับช้ัน
ประถมศกึ ษาปีที่ ๑ – ๖

ดังน้นั ชุดการจัดการเรยี นร้ตู ามโครงการฯ จงึ มี ๒ ลกั ษณะ คือ
๑. ชุดการจดั การเรยี นรู้ สาหรับโรงเรียนขนาดเลก็ ท่จี ัดการเรยี นรู้แบบคละช้ัน มีแผนการจัดการ

เรียนรรู้ วม ๓ ช้นั สาหรับชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๑ – ๓ และชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๔ – ๖
๒. ชุดการจัดการเรียนรู้ สาหรับโรงเรียนทั่วไปท่ีมีครูครบช้ัน จัดทาแผนการจัดการเรียนรู้แยก

เปน็ รายชน้ั ปี ตั้งแตช่ นั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๑ – ๖
อย่างไรก็ตามแนวคิดหลักในการจัดการเรียนรู้ของโครงการส่ือ ๖๐ พรรษาฯ (ฉบับปรับปรุง)

ยังยดึ แนวทางเดิม คือ การเสริมสร้างให้นักเรียนมีวินัยในตนเองสามารถควบคุมการเรียนรู้ของตนเอง โดยการ
ทางานและเรียนรู้ร่วมกันกับเพื่อน ในลักษณะกลุ่มย่อยหรือจับคู่ ตลอดจนสามารถค้นคว้าเพิ่มเติมเป็น
รายบุคคลจากสือ่ เสริม ใบงาน ใบกิจกรรมและส่อื ไอซที ตี ่าง ๆ

โครงสร้างของชุดการจัดการเรียนรู้ โครงการจัดทาส่ือ ๖๐ พรรษา เฉลิมพระเกียรติ
สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี (ฉบบั ปรบั ปรุง) ประกอบด้วย

คมู่ อื การใชช้ ดุ การจดั การเรยี นรู้โครงการจดั ทาำ ส่อื 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรงุ ) ๒๕

6102171L01b.indd 25 7/13/18 9:10 AM

26

ชุดการจัดการเรียนรกู้ ลุ่มสาระการเรียนรูภ้ าษาไทย

เกรนิ่ นา
ชุดชกุดากราจรัดจกัดากราเรียเรนียรนู้กรลู้กุ่มลสุ่มาสราะรกะากราเรรเียรียนนรู้ภรู้ภาาษษาาไทไทยยชชั้น้ันปประระถถมมศศึกึกษษาาปปีทท่ี ี่๑๑–– ๖ จจัดัดททาำาเป็น หน่วย
การเรรยี ียนนรรู้ ู้ (Learning Unit)โดยผา่ นการวเิ คราะห์หลักสตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
นำาผลวิเคราะห์ตัวช้ีวัดและสาระการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทยมาจัดทาำาเปป็นนหหนน่ว่วยยกกาารรเเรรียียนนรรู้ทู้ท่ีม่ีมี ี
แทบหพแนกแสคภกกนเลกลาาำทร่ีบพิ่งารกุณิาทืรอมน่ือะทรออษ่เนึงาเลหกจวาเเงีน่ร่าปาเรนรัใกรดัน็เรีนยกัไ่ือ่ือหทรรรษก่ือทในเบงื่งอะน้ณี่เนวริจงณปยเรทงส(รียักลชกกTู้ขแน็ทร(ะงนอเ่าีวรhรTอรลณภค่ีจทใ่ติรรารยีehงนะาะ์้จูมนี่ปกพมแนmeวษทนตกักรรผึงตmเราว้อแรeรลาาะป่า่ลรถรยีมรม)ลงจeนอรณะิน่รเถนเะาำา)ดกะรดหบณหิ่นวกพใรียสาจยีทหนันู้หรรจบกรนงวน่ค้วือนเรระฝคเรรกดบยมหือวเทักกู้ขร์นัรียามอูผรน็ตเมำทาออ่ืทมวรีคณ่า่าใใลงงักีกยงั้หนนบนวแเอสษราัลนน้นาชเตกทาะดกพะา่มเทีวัก่ลราดคจรใากม่ิิตสค้ัรเงะนบัียวนรราเปอรฝดหตทาเสีนยรบะพดึกรีนมมิฟ้อนารเูรดะคทรอ่ื่วไู้รงหงเณจับ่อืสดลใกยัถกะรหาง้าเ้อิดมกาิน่ษกืโอวพสเ้รกงดาคีคจหันะาอัน้่ืคอไรายววะรกมป่าพดใราาเทเขานาหฉใรสีมมูดา่ะารนเเพี้ยเาสเวใฟพรสหทขรหนากอ่ือมัิ่งม้าบมาะะ้นาดรงกใงเอากทรกู้อจคัสกตบเัะยอาอดาลื่น้ัลเินมลส่ารร่าราียึก้อทไกังเียนมขพวดขซรงยษ่ีเนยกกูดไี่้ยึ้งาก่งิ ณกปาเโับแันวนนี่ยกดนกาใลละกทิริดวนยรบาะกักับู้อบาขคเเรททขปาฉษนื่นแท้วออารียอรพกาณทร่งางจบนะาม่อ้นเากน่ีเดัะททดขกเะยัเบกขกกรียยกับก่ียอกาแ้า่ือาาวาลใาวยรรใรรจกงกนอ่รอข่จเาคซจเร่ันนเมงง้อลนขยีัิด่ึบดงตยกเเึกง่ือคีนยรดกท่ิา่ับงกซงื่รแอน็กรางนรัแบจึ้งูผแู้ลๆงร้ิอแบทกาแกู้สบะเทยกล่รนทาก(าอกบี่นTีกยเะนรเ่รนนาปบรำาปhนรค้อรสม่ืเอนรูบอeริเดรยราณงาสสะงืู่้ทอแกmมซใรต่ิงแทางชบรกึ่างิมทก่eลาอ้ใับคลบร(สนี่นางT)ะงถใ่รอบรรๆกhจักกูผเทมสห้าูรลeาเทเาู้สงนรี่เำเาณลรmือรปี่ดคนอียหจื่อกัเกา็นกุณeนนสาดังภรเก)ภมจรรสรกับลาบาสิ่ือมู้จาาาาษิจักนรทษกามักงสใกาษหิทหทรชเแาารไรปณล้อทถร้รี่าจ้าใลร็นัถักนบนิ่นงยมะยะะ
โดดคงังั รนนงี้ี้ สรา โงคขรชอชงดุชงุดสกชั้นกราดุปา้ารกรรงจจะาขัดรดัถอกจกมงาัดาศชรรกึกดุเรเาษกรียรียาานเนปรรรจยีรที้กู ู้กดันี่ล๑ลกร่มุ ุ่มกูาส–รลสาเาุม๓รรระสยี ะปกนากรารราะระกู้รเกกรลเอรายีมุ่ ยีรบนสเนดรราร้วยีู้ภร้ภูยนาะาหษกรษนูภาาาไร่วาไทเยษทรยกายียาไนแทรแบรเบยรภู้ง่ ยี่งเาปเนษปนร็นาจู้ ไาท๒๒นยวชนชดุ ุดต๑ตา๖ามมรหระนะด่วดับยบั ชแชน้ัลน้ั ะแบบฝึกทกั ษะ
พฒั นาการอช่า้ันนปเรขะียถนมศจาึกนษวานปท4่ี 0๑ช–ัว่ โม๓ง ประกอบด้วยหน่วยการเรียนรู้จำานวน ๑๖ หน่วยและแบบฝกทักษะ
พฒั นาการอา่ นชน้ั เขปียรนะถจมาำ ศนึกวษนาป40ที ี่ ช๔ัว่ โ–มง๖ ประกอบดว้ ยหนว่ ยการเรยี นรู้จานวน ๑๕ หนว่ ย

ชั้นประถมศกึ ษาปที่ ๔ – ๖ ประกอบดว้ ยหน่วยการเรยี นรจู้ าำ นวน ๑๕ หนว่ ย

๒๖ คูม่ ือการใชช้ ุดการจัดการเรยี นรโู้ ครงการจัดทาำ ส่อื 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

6102171L01b.indd 26 7/13/18 9:10 AM

27

โครงสรา้ งของชุดการจดั การเรยี นรกู้ ลุ่มภาษาไทย

ผังโครงสรา้ งของชุดการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้
กลุม่ สาระการเรยี นรูภ้ าษาไทย ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๑ – ๓

-3

คมู่ ือการใชช้ ดุ การจดั การเรียนรู้โครงการจัดทาำ สือ่ 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรุง) ๒๗

6102171L01b.indd 27 7/13/18 9:10 AM

โครงสรา้ งของชดุ กิจกรรมการเรยี นรกู้ ลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย 28
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑
จานวน จานวน
หน่วยการเรียนรู้ท่ี ชื่อหน่วย แผน ชอ่ื แผน ช่วั โมง

๑ ฉนั รักโรงเรยี น ๕ 1. โรงเรียนของเรา ๒
2. สวัสดีเพอื่ นใหม่ ๒
3. วันเปดิ เรียน ๒
4. ปริศนาคาทาย ๒
5. มารยาทดมี นี ้าใจ ๒
๒ อา่ นเขยี นเรยี นภาษา ๕ 1. พยญั ชนะไทย ๒
๒
2. อักษรกลาง ๒
๒
3. อกั ษรสงู ๒

4. อักษรตา่ ๒
๒
5. คาคลอ้ งจอง ๒
๒
(นข่ี องของเธอ) ๒
๒
๓ วาจาน้นั สาคญั นัก ๕ 1. มารยาทการพดู ๒
๒
2. วาจาผกู มติ ร ๒
๒
3. ทักทายกนั ๒
๒
4. พูดเพราะ ๒
๒
5. ของเธอของฉนั ๒

๔ กล่อมลกู ดว้ ยรกั ๕ 1. เจา้ เน้อื ละมนุ
๕ รูจ้ กั อาขยาน 2. เจา้ เนื้ออ่อนเอย
3. ครอบครวั ของฉนั
4. ห่านอ้ ยหาแม่
5. จันทร์เจ้า

๕ 1. แมวเอ๋ย แมวเหมียว
2. วรรณยกุ ต์ สขุ ใจ
3. ฝนตกแดดออก
4. ต้งั เอย๋ ตัง้ ไข่
5. ท่องได้อาขยาน

๒๘ คู่มือการใชช้ ุดการจดั การเรยี นรู้โครงการจดั ทำาสือ่ 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรงุ )

6102171L01b.indd 28 7/13/18 9:10 AM

โครงสร้างของชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้กล่มุ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย 29
ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ ๑
จานวน
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ช่ือหน่วย จานวน ชือ่ แผน ชั่วโมง
แผน
๖ สญั ลักษณ์นา่ รูแ้ ละการส่ือความ ๕ 1. จดจาสัญญาณ ๒
2. ขับขานวรรณยกุ ต์ ๒
3. สญั ลกั ษณ์น่ารู้ ๒
4. จบั คเู่ ครอื่ งหมาย ๒
5. บรรยายสอ่ื ความ ๒
๗ เครือ่ งหมายวรรคตอน ๕ 1. ร้จู ัก ตัวสะกด ๒
2. ไมย้ มก นา่ รู้ ๒
3. ดใู ช้ อัศเจรยี ์ ๒
4. คดิ ดี เรียบเรียงคา ๒
5. จาได้ ใชเ้ ปน็
(เครื่องหมายวรรคตอน) ๒
๘ คาคลอ้ งจองร้อยกรองไทย ๕ 1. วรรณยกุ ต์ พาเพลนิ
๙ สร้างสรรคง์ านเขียน 2. เชิญชวน เพลงรอ้ งเลน่ ๒
๑๐ คาขวญั คาคม 3. อา่ นเป็น บทร้อยกรอง ๒
4. ลองเขยี น คาคล้องจอง ๒
(ความกตัญญู) 5. รอ้ ยกรอง รกั เมอื งไทย ๒
๕ 1. เขียนคดั ลายมือ ๒
2. เขียนคา ๒
3. เขียนคู่กบั ภาพ ๒
4. เขียนประโยค ๒
5. เขยี นตามคาบอก ๒
๕ 1. ราชสหี ์กับหนู ๒
2. กตัญญูรู้คณุ ๒
3. เรียนรูบ้ ทร้อยกรอง ๒
4. คาคล้องจองสขุ สันต์ ๒
5. คาขวญั สอนใจ ๒
2

คมู่ อื การใชช้ ุดการจดั การเรียนรูโ้ ครงการจัดทาำ สือ่ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรุง) ๒๙

6102171L01b.indd 29 7/13/18 9:10 AM

โครงสรา้ งของชุดกิจกรรมการเรยี นร้กู ลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย 30
ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๑ จานวน
ชว่ั โมง
หน่วยการเรยี นรู้ที่ ช่ือหน่วย จานวน ช่ือแผน
๑๑ รน่ื รมย์จนิ ตนาการ แผน 1. ประเพณลี อยกระทง ๒
(ประเพณีไทย) ๕ 2. วันออกพรรษา ๒
๑๒ ๕ 3. ประเพณสี งกรานต์ ๒
อา่ นคล่อง ทอ้ งถน่ิ ๕ 4. ปีใหมไ่ ทย ๒
๑๓ (การอนุรักษ์การละเล่นเด็กไทย) ๕ 5. อนรุ กั ษป์ ระเพณีไทย ๒
๕ 1. งกู นิ หาง ๒
๑๔ ปริศนาภาษาไทย 2. มอญซ่อนผา้ ๒
(คุณธรรมทน่ี าไปใช้ใน 3. โพงพาง ๒
๑๕ ชีวติ ประจาวนั ) 4. จ้าจีผ้ ลไม้ ๒
ดอกสร้อยแสนรัก 5. มา้ กา้ นกล้วย ๒
(ความขยนั หมั่นเพยี ร) 1. เพอื่ นของเก่ง ๒
2. หนเู ล็กเด็กดี ๒
วรรณกรรมสรา้ งสรรค์ 3. ชา้ งเกเร ๒
4. เพื่อนร้ใู จ ๒
5. สายใยรัก ๒
1. ตง้ั ไข่ล้ม ๒
2. เดก็ น้อย ๒
3. กาดา ๒
4. แมวเหมียว ๒
5. ดอกสร้อยแสนรกั ๒
1. กากับเหยอื กน้า ๒
2. มดเอย๋ มดน้อย ๒
3. หนใู หมร่ กั ตน้ ไม้ ๒
4. ลูกหมผี จญภัย ๒
5. หมากบั เงา ๒

๓๐ คูม่ ือการใช้ชุดการจัดการเรียนรูโ้ ครงการจดั ทาำ สื่อ 60 พรรษา (ฉบบั ปรับปรงุ )

6102171L01b.indd 30 7/13/18 9:10 AM

โครงสรา้ งของชดุ กิจกรรมการเรียนรกู้ ลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย 31
ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๑
จานวน
หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ชอ่ื หน่วย จานวน ชอื่ แผน ชั่วโมง
แผน
๑๖ นทิ านพาเพลนิ ๕ 1. มดกับตก๊ั แตน ๒
2. กระตา่ ยกับเต่า ๒
3. อึ่งอ่างกับววั ๒
4. หนขู นนุ ๒
5. นิทานชวนคดิ ๒
ฝกึ ทกั ษะพฒั นา 4๐
๑๗ การอา่ นการเขยี น

คู่มอื การใช้ชุดการจัดการเรียนรูโ้ ครงการจดั ทำาส่ือ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรุง) ๓๑

6102171L01b.indd 31 7/13/18 9:10 AM

โครงสร้างของชดุ กจิ กรรมการเรยี นรกู้ ลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย 32
ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 2
จานวน จานวน
หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ชอ่ื หน่วย แผน ชือ่ แผน ช่วั โมง

๑ ฉนั รกั โรงเรียน ๕ 1. โรงเรยี นของเรา ๒
2. สวัสดเี พอ่ื นใหม่ ๒
3. มารยาทดี ๒
4. หอ้ งสมุดโรงเรียน ๒
5. บทรอ้ ยกรองสวสั ดี ๒
๒ อ่านเขยี นเรียนภาษา ๕ 1. สระเอยี ะ สระเอยี ๒
๒
2. มาตราแม่ ก กา ๒
๒
3. มาตราแม่ กง ๒
๒
4. มาตราแม่ กน ๒
๒
5. มาตราแม่ กม ๒
๒
๓ วาจานั้นสาคญั นัก ๕ 1. มารยาทการพดู ๒
๒
2. วาจาผูกมติ ร ๒
๒
3. บทร้อยกรองปากคน ๒
๒
4. แอบกระซิบ ๒
๒
5. สกั วาหวานอ่ืน
๒
๔ กล่อมลูกดว้ ยรัก ๕ 1. กาเหว่า
๕ รู้จกั อาขยาน 2. บทรอ้ งเลน่ ๒
3. ต้นขา้ วใบเรียว
4. มดตวั นอ้ ย
5. คา่ น้านม

๕ 1. ยี่สบิ ม้วนชวนมอง
2. บทร้อยกรอง ไม้มลาย
3. อักษรนา จาได้ดี
4. บทรอ้ ยกรอง
อย่าอย่อู ยา่ งยาก
5. รวมใจ รักษาป่า

๓๒ ค่มู ือการใชช้ ุดการจดั การเรียนรู้โครงการจัดทำาสื่อ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

6102171L01b.indd 32 7/13/18 9:10 AM

33

โครงสร้างของชุดกจิ กรรมการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย
ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 2
จานวน จานวน
หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี ชอื่ หน่วย แผน ชือ่ แผน ชว่ั โมง

๖ สญั ลกั ษณ์นา่ รูแ้ ละการสื่อความ ๕ 1. คาและความหมาย ๒
2. ผันวรรณยกุ ต์
3. สญั ลักษณ์น่ารู้ ๒

4. จับคูเ่ ครอ่ื งหมาย ๒

5. บรรยายส่ือความ ๒

๗ เครื่องหมายวรรคตอน ๕ 1. รจู้ ัก การนั ต์ ๒

2. รทู้ ัน ไมย้ มก ๒

3. ตกใจ อศั เจรีย์ ๒

๒
4. รดู้ ี เครื่องหมายวรรคตอน ๒
5. อ่านได้ ใชเ้ ปน็
(เครื่องหมายวรรคตอน) ๒

๘ คาคลอ้ งจองร้อยกรองไทย ๕ 1. บทร้อยกรองคล้องจองสระ ๒
(สระเออ สระเออ)
2. บทรอ้ ยกรองคลอ้ งจองสระ
(สระอวั ะ สระอวั ) ๒

3. บทร้อยกรอง ๒
แผ่นดนิ พน้ื นี้ มคี า่
4. คาคลอ้ งจอง ๒
5. บทรอ้ ยกรอง รักแท้
๙ สรา้ งสรรค์งานเขียน ๕ 1. เขยี นสื่อความหมาย ๒

2. เขยี นสรปุ ความ ๒

3. เขียนเร่ืองส้นั ๒

4. เขยี นบรรยาย ๒

๒
5. เขยี นเรื่องจากประสบการณ์ ๒
๑๐ คาขวญั คาคม ๕ 1. ราชสหี ก์ ับหนู ๒
(ความกตัญญู) 2. กตัญญรู คู้ ณุ
3. อึ่งอา่ งกับววั ๒

4. คาคลอ้ งจองสุขสันต์ ๒

5. คาขวัญสอนใจ ๒

2

คูม่ อื การใช้ชดุ การจดั การเรียนรู้โครงการจัดทาำ สอ่ื 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) ๓๓

6102171L01b.indd 33 7/13/18 9:10 AM

ฤ ฤๅ น่าจดจำา
เลน่ แสนสนุก

๓๔ คูม่ อื การใชช้ ดุ การจดั การเรยี นรูโ้ ครงการจัดทาำ สอื่ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรุง)

6102171L01b.indd 34 7/13/18 9:10 AM

โครงสร้างของชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย 35
ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 2
จานวน
หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ ชอ่ื หน่วย จานวน ชอ่ื แผน ช่ัวโมง
แผน
๑๖ นิทานพาเพลิน ๕ 1. กรรมของนายประกนั ๒
2. แม่ไกด่ ้ือ ๒
3. ยายกับตา ๒
4. ยกั ษ์เลก็ ตีกบั ยักษใ์ หญ่ ๒
5. สานวนไทย ๒
ฝกึ ทักษะพัฒนา 4๐
๑๗ การอา่ นการเขียน

คมู่ ือการใช้ชุดการจัดการเรยี นรโู้ ครงการจดั ทำาส่อื 60 พรรษา (ฉบับปรบั ปรุง) ๓๕

6102171L01b.indd 35 7/13/18 9:10 AM

โครงสรา้ งของชดุ กิจกรรมการเรียนรกู้ ลุ่มสาระการเรียนรูภ้ าษาไทย 36
ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 3
จานวน จานวน
หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี ช่ือหน่วย แผน ช่ือแผน ชั่วโมง

๑ ฉนั รักโรงเรยี น ๕ 1. โรงเรยี นของเรา ๒
2. สวสั ดเี พือ่ นใหม่ ๒
3. วันเปิดเรยี น ๒
4. หนา้ ที่ของเรา ๒
5. มารยาทดมี ีนา้ ใจ ๒
๒ อ่านเขียนเรียนภาษา ๕ 1. แม่ ก กา พาสนกุ ๒
๒
2. แมก่ ง คงอยู่ ๒
๒
3. อิ่มเอย๋ อ่ิมก่อน ๒
๒
4. หนูแจ๋วขายว่าว ๒
๒
5. แมเ่ กย เคยเรียน ๒
๒
๓ วาจาน้นั สาคัญนัก ๕ 1. กิริยาวาจาดี ๒
๒
2. แม่ดอกรัก ๒
๒
3. แม่กด สดใส ๒
๒
4. แม่กบ ครบถ้วน ๒
๒
5. สกั วาหวานอื่น ๒
๒
๔ กล่อมลกู ด้วยรกั ๕ 1. กาเหวา่
๕ รู้จกั อาขยาน 2. ดาวลกู ไก่
3. อกั ษรสามหมู่
4. วรรณยุกต์
5. นกเขาเถอื่ น

๕ 1. เรอื ลิง คิดเพลนิ ใจ
2. แหวน แสนสนกุ
3. ควบกลา้ นาไปใช้
4. อักษรนา จาให้ดี
5. วิชาหนาเจ้า

๓๖ คมู่ อื การใชช้ ดุ การจดั การเรยี นรโู้ ครงการจัดทาำ สื่อ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรงุ )

6102171L01b.indd 36 7/13/18 9:10 AM

37

โครงสร้างของชดุ กิจกรรมการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย
ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ 3

หน่วยการเรยี นรู้ที่ ช่ือหน่วย จานวน ช่ือแผน จานวน
แผน ช่วั โมง
๖ สัญลักษณน์ ่ารู้และการส่ือความ ๕ 1. คานาม
2. คาสรรพนาม ๒
3. ป่าชายเลน ๒
4. คากรยิ า ๒
5. ความรนู้ อกหอ้ งเรียน ๒
๗ เคร่อื งหมายวรรคตอน ๕ 1. รจู้ ัก นกอแี จว ๒
2. รู้ทนั คาถาม ๒
3. เดก็ เอย๋ เด็กน้อย ๒
4. รู้ดี เครือ่ งหมายวรรคตอน ๒
5. อ่านได้ ใช้เป็น ๒
(เครื่องหมายวรรคตอน)
๘ คาคล้องจองร้อยกรองไทย ๕ 1. คาประวิสรรชนียท์ ีอ่ ยู่ ๒
พยางค์หนา้
2. น้าใจกระจบิ ๒
3. คาทอ่ี ่านออกเสยี ง บัน
4. นกกระจาบ ๒
5. คาคลอ้ งจอง ๒
๙ สรา้ งสรรคง์ านเขยี น ๕ 1. มงั กรบ้านโป่ง ๒
๑๐ คาขวญั คาคม 2. เขียนบนั ทกึ ๒
3. ปิติสุขเปน็ ทีส่ ุด ๒
(ความกตัญญู) 4. ส่งขา่ ว ๒
5. ลากจิ สินะ ๒
๕ 1. คุณธรรมนาจติ ๒
2. สภุ าษิตสอนไว้ ๒
3. สานวนไทยแท้ ๒
4. คาคมชวนคิด ๒
5. คาขวัญสอนใจ ๒
๒
2

คู่มอื การใช้ชุดการจดั การเรยี นรู้โครงการจัดทาำ สื่อ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรงุ ) ๓๗

6102171L01b.indd 37 7/13/18 9:10 AM

38

โครงสรา้ งของชดุ กิจกรรมการเรียนรกู้ ลมุ่ สาระการเรยี นรูภ้ าษาไทย
ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 3

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี ชอื่ หน่วย จานวน ชอ่ื แผน จานวน
๑๑ รื่นรมย์จนิ ตนาการ แผน 1. ประเพณลี อยกระทง ชว่ั โมง
(ประเพณีไทย) ๕ 2. วนั ออกพรรษา
๑๒ ๕ 3. นางมณโฑ ๒
อ่านคล่อง ทอ้ งถ่ิน ๕ 4. ประเพณสี งกรานต์ ๒
๑๓ (การอนุรักษ์การละเลน่ เด็กไทย) ๕ 5. การส่ขู วัญข้าว ๒
๕ 1. มอญซ่อนผ้า ๒
๑๔ ปรศิ นาภาษาไทย 2. โพงพาง ๒
(คุณธรรมทนี่ าไปใช้ใน 3. วา่ วไทย ๒
๑๕ ชวี ติ ประจาวัน) 4. ตะล๊อกต๊อกแตก๊ ๒
ดอกสร้อยแสนรัก 5. มา้ กา้ นกล้วย ๒
(ความขยันหมัน่ เพยี ร) 1. เศรษฐีเฒา่ เจา้ ปัญญา ๒
2. กางเขนนอ้ ย ๒
วรรณกรรมสรา้ งสรรค์ 3. เด็กเล้ยี งแกะ ๒
4. ผลแห่งความดี ๒
5. สุภาษิตไทย ๒
1. วชิ าหนาเจา้ ๒
2. เดก็ นอ้ ย ๒
3. นกขมน้ิ เหลืองอ่อน ๒
4. กาดา ๒
5. ต้งั ไข่ล้ม ๒
1. สานวนสภุ าพ ๒
2. พลงั ของมด ๒
3. ธนดู อกไมก้ ับเจา้ ชายนอ้ ย ๒
4. ปลาบทู่ อง ๒
5. คิดไปรูไ้ ป ๒
๒
๒

๓๘ คมู่ ือการใช้ชุดการจัดการเรยี นรู้โครงการจดั ทาำ สื่อ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรุง)

6102171L01b.indd 38 7/13/18 9:10 AM

โครงสร้างของชุดกิจกรรมการเรียนร้กู ล่มุ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย 39
ชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ 3
จานวน
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ชอ่ื หน่วย จานวน ชือ่ แผน ชั่วโมง
แผน
๑๖ นิทานพาเพลนิ ๕ 1. มดกบั ตก๊ั แตน ๒
2. กระต่ายกับเต่า ๒
3. หา่ นกบั นกกระสา ๒
4. เจ้าจ๋ิวลงิ น้อย ๒
5. กระตา่ ยสอนชา้ ง ๒
ฝึกทกั ษะพัฒนา 4๐
การอา่ นการเขยี น

คู่มือการใช้ชุดการจดั การเรยี นรู้โครงการจัดทำาส่อื 60 พรรษา (ฉบับปรับปรุง) ๓๙

6102171L01b.indd 39 7/13/18 9:10 AM

40

ผังโครงสร้างของชดุ การจดั กจิ กรรมการเรียนรู้
กลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ชั้นประถมศึกษาปที ่ี ๔ – ๖

๑๕. ภาษาไทย ๑. ฟัง พดู ๒. ทานอง ๓. นทิ าน
ภาษาถิ่น อา่ น เขีย\น เสนาะไพเราะ อา่ นสนุก
(๑๐ ช่ัวโมง) (๑๐ ชวั่ โมง)
(๑๔ ช่ัวโมง) อาขยาน
๑๔. ตามรอย (๑๐ ช่ัวโมง)
เจ้าฟ้านักอา่ น
(๑๒ช่ัวโมง) ๔. การใชภ้ าษา
เพือ่ สอื่ สาร
๑๓. เรยี นรู้ (๑๐ ชวั่ โมง
คาประพันธ์
(๑๐ ชว่ั โมง) หน่วยการเรียนรู้ ๕.วรรณกรรม
ภาษาไทย คาสอน
๑๒. วจนี ้ัน ชั้น ป. ๔ - 6
สาคัญนัก (๑๐ ชัว่ โมง)
(๑๔ ชวั่ โมง) (๑๖๐ ชั่วโมง/ป)ี
๖. สรา้ งสรรค์
๑๑. สัญลกั ษณ์ งานเขยี น
แผนผัง แผนภูมิ (๑๐ ชั่วโมง)

แผนท่ี ๙. ม่งุ ลิขิตคิด ๘. อา่ นจับใจความ ๗. สานวน
(๑๐ ชัว่ โมง) เหตุผล ย่อตามคิด คาขวญั คาคม
(๑๐ ช่ัวโมง) (๑๐ ชัว่ โมง)
๑๐. อ่าน คิด (๑๐ ชั่วโมง)
เขยี นเรียนนาใช้
(๑๐ ช่ัวโมง)

๔๐ คู่มอื การใชช้ ุดการจัดการเรยี นรูโ้ ครงการจัดทาำ สอื่ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรุง)

6102171L01b.indd 40 7/13/18 9:10 AM

41

โครงสร้างของชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้กลุม่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย
ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๔ – ๖

หนว่ ย ชอ่ื หน่วย จานวน ชอื่ แผน จานวน
การเรียนรู้ท่ี แผน ชวั่ โมง
๑ ฟัง พูด อ่าน เขียน ๔ ๑ คัดถูก เขยี นสวย ผันได้ ๒
๒ อ่าน เขียนถูก รู้ความหมาย ๒
๓ อ่าน คดิ พจิ ารณา ๒
๔ เสริมปัญญา ดว้ ยนิทานพื้นบา้ น ๔
๒ ทานองเสนาะ ไพเราะอาขยาน ๕ ๑ คาไทยไพเราะ ๒
๒ อ่านคานาไปใช้ ๒
๓ อา่ นร้อยกรองทานองเสนาะ ๒
๔ ขอ้ คิดสอนใจ ๒
๕ อาขยานขานไข ๒
๔ การใช้ภาษาเพ่ือส่ือสาร ๕ ๑ อ่านเขียนเรยี นร้คู วามหมาย ๒
๒ คดั และเขยี นสานวนภาษาไทย ๒
๓ เรียนรู้การเขียนจดหมาย ๒
๔ ใส่ใจการกรอกรายการ ๒
๕ เลือกสรรใชค้ าตามชนิดและ
หนา้ ที่ ๒

๕ วรรณกรรมคาสอน ๔ ๑ งดงามคาสอน ๔
๖ สรา้ งสรรคง์ านเขยี น ๒ สรา้ งคานามาใช้ ๒
๓ ประโยคสื่อสาร ๓
๔ อ่านและเขียนประกาศ ๑
๕ ๑ เรยี นรู้คาพ้องรูป ๒
๒ บทสรปุ คาพ้องเสียง ๒
๓ ร้อยเรยี งดว้ ยแผนภาพ ๒
๔ ซมึ ทราบข้อคดิ จากนิทาน ๒
๕ สร้างจนิ ตนาการดว้ ยการเขียน ๒

คูม่ ือการใช้ชุดการจัดการเรียนรโู้ ครงการจดั ทาำ สื่อ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) ๔๑

6102171L01b.indd 41 7/13/18 9:10 AM

โครงสรา้ งของชุดกิจกรรมการเรียนรูก้ ลมุ่ สาระการเรียนร้ภู าษาไทย 42
ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๔ – ๖ จานวน
ชั่วโมง
หน่วย ช่อื หน่วย จานวน ชอ่ื แผน
การเรยี นร้ทู ี่ แผน ๒
๗ งดงามสานวน ๕ ๑ คาสัมผสั คาคลอ้ งจอง ๒
๒ คาขวญั คาคม ๒
๓ ความหมายโดยนัย ๒
๔ สานวน คาพงั เพย สุภาษติ ๒
๕ ทอ่ งจาอาขยาน ๒
๘ อ่านจับใจความ ย่อตามคิด ๕ ๑ อ่านเนน้ จบั ใจความ ๒
๒ ใช้ตามพจนานุกรม ๒
๓ รืน่ รมยอ์ า่ นทุกเรือ่ ง ๒
๔ ย่อความเรือ่ งนา่ คดิ ๒
๕ ปราดเปรือ่ งสรรพนาม ๒
๙ มุ่งลขิ ติ คดิ เหตผุ ล ๕ ๑ รอบรสู้ กู่ ารแกป้ ัญหา ๒
๒ ใชภ้ าษาพฒั นาชวี ิต ๒
๓ ลขิ ติ วิเคราะหค์ วาม ๒
๔ เขยี นประโยคตามวธิ ี ๒
๕ เรียนวรรณคดพี ื้นบา้ น ๒
๑๐ อ่าน คดิ เขียน เรียนนาใช้ ๕ ๑ แยกขอ้ เทจ็ จริงการอ่าน ๒
๒ ทันเหตุการณ์นาใช้ ๒
๓ เขยี นสื่อสารถกู ต้อง ๒
๔ พดู สอดคล้องความคดิ เห็น ๒
๕ ประโยคเด่นวรรณกรรม ๒
๑๑ สัญลกั ษณ์ แผนผงั แผนภมู ิ ๕ ๑ สัญลกั ษณส์ ่ือภาษา ๒
แผนที่ ๒ แผนภูมพิ ฒั นาความคิด ๒
๓ มาอา่ นแผนที่ ๒
๔ ลิขติ ภาพโครงเรอ่ื ง ๒
๕ วเิ คราะห์คุณคา่ ภาษาไทย

๔๒ คูม่ ือการใชช้ ุดการจดั การเรียนรู้โครงการจัดทาำ สือ่ 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

6102171L01b.indd 42 7/13/18 9:10 AM

43

โครงสร้างของชุดกิจกรรมการเรยี นรู้กลุม่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย
ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๔ – ๖

หน่วย ชื่อหน่วย จานวน ชอ่ื แผน จานวน
การเรียนรู้ท่ี แผน ชั่วโมง
๑๒ วจีนนั้ สาคัญนัก ๖ ๑ อ่านเรอ่ื งประเทืองปัญญา ๔
๒ คาสุภาพ ๒
๓ คาราชาศพั ท์ ๒
๔ ระดับภาษา ๒
๕ การใช้โวหาร ๒
๖ ไพเราะอาขยาน ๒
๑๓ เรยี นรู้คาประพันธ์ ๕ ๑ บทอาขยานหลัก ๒
๑๔ ตามรอยเจา้ ฟา้ นักอ่าน ๒ รู้จกั แผนผงั คาประพนั ธ์ ๒
๑๕ ภาษาไทยภาษาถน่ิ ๓ สร้างสรรคส์ มั ผสั ๒
๔ ฝึกหัดแตง่ บทร้อยกรอง ๒
๕ ท่องคดิ พินิจคุณคา่ ๒
๔ ๑ เจ้าฟา้ นักอา่ น ๓
๒ บนั ทกึ ความรู้จากการอา่ น ๓
๓ เขียนรายงานจากการศึกษาค้นคว้า ๔
๔ พูดรายงานจากการศึกษาค้นควา้ ๒
๖ ๑ วรรณกรรมนาสภู่ าษาถ่นิ ๒
๒ ภาษาถน่ิ ส่ีภาค ๒
๓ วรรณกรรมทอ้ งถนิ่ (๑) ๒
๔ วรรณกรรมท้องถ่ิน (๒) ๒
๕ วรรณกรรมในภูมภิ าคอาเซียน ๔
๖ ภาษาต่างประเทศในภาษาไทย ๒

ค่มู อื การใช้ชดุ การจดั การเรียนรโู้ ครงการจดั ทาำ สื่อ 60 พรรษา (ฉบับปรับปรงุ ) ๔๓

6102171L01b.indd 43 7/13/18 9:10 AM

44
ลักษณะเฉพาะของชดุ การจัดการเรยี นรู้
การสอนภาษาไทย มีลักษณะเฉพาะทีเ่ ป็นธรรมชาตวิ ชิ า คอื การสอนโดยเรยี งลาดบั พ้นื ฐานทลี ะขั้นตอน ดงั น้ี
เสยี งและอกั ษรไทย

พยัญชนะ
- รูปและเสียงพยัญชนะ
สระ
- รปู และเสียงสระ
วรรณยกุ ต์
- เสยี งวรรณยกุ ตแ์ ละรูปวรรณยุกต์
- การผนั วรรณยกุ ต์
คาและการอ่านคา
พยางค์ คา
คาเป็นคาตาย
คาท่ีใช้ ใ- ไ- ไ-ย และ -ั ย
การอา่ นพยางค์หนกั เบา
การอา่ นคาทป่ี ระวสิ รรชนยี แ์ ละไม่ประวสิ รรชนยี ์
การอ่านแบบเรียงพยางค์
การอา่ นเป็นเสียงสระ /โอะ/ หรือเสียงสระ /ออ/
การอ่านอกั ษรนา
การอา่ นเลียนแบบอักษรนา
การอ่านคาทม่ี ีตวั การนั ต์
การอา่ นคาที่ไม่ออกเสยี งพยัญชนะหรือสระบางตวั
การอา่ นคาที่มตี วั ฤ
การอ่านคาท่มี ีพยญั ชนะ ฑ
การอา่ นคาทม่ี ี รร
การอ่านคาพเิ ศษ
การอา่ นคาพอ้ ง
ชนิดของคา
คานาม
- คานามสามญั
- คานามวสิ ามญั
- คาลกั ษณะนาม
- คาอาการนาม
คาสรรพนาม
- คาบรุ ุษสรรพนาม
- คาสรรพนามถาม
- คาสรรพนามชี้เฉพาะ
- คาสรรพนามไม่ชเ้ี ฉพาะ
- คาสรรพนามแยกฝา่ ย

๔๔ คู่มือการใช้ชดุ การจัดการเรียนรู้โครงการจัดทำาส่อื 60 พรรษา (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

6102171L01b.indd 44 7/13/18 9:10 AM