ÃÒ§ҹ¡Òþ²Ñ ¹Ò¹ÇµÑ ¡ÃÃÁ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ
©ÑµÃ¾§È ªÙáʧ¹ÔÅ
¤Ãâ٠çàÃÕÂ¹Ç´Ñ ºÒ§ãËÞ‹
Êíҹѡ§Ò¹à¢µ¾¹×é ·¡Õè ÒÃÈ¡Ö ÉÒ»ÃжÁÈÖ¡ÉÒ¹¤ÃÈÃ¸Õ ÃÃÁÃÒª ࢵ 1
Good Good
Teacher and Student Learning
Good Good
Technology Digital intelligent
หวั ขอนวัตกรรม การพัฒนาทักษะพลเมืองดจิ ทิ ลั ดวยกจิ กรรมพฒั นาผูเ รียน
โดยใชโมลเดล 4Gs
ชือ่ - นามสกลุ ฉัตรพงศ ชแู สงนลิ
โรงเรยี น วดั บางใหญ
สังกัด สํานกั งานเขตพนื้ ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษานครศรีธรรมราชเขต 1
ปการศึกษา 2561
บทคดั ยอ
การพัฒนานวัตกรรมคร้ังนี้มีวัตถุประสงค เพ่ือออกแบบกิจกรรมพัฒนาทักษะความฉลาดทาง
ดิจิทัลของผูเรียนดวยกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรูกิจกรรมพัฒนานักเรียน โดยการใชรูปแบบการ
พัฒนาทฤษฎีระบบ 4Gs เพื่อเปรียบเทียบผลการพัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัลของผูเรียนดวย
กระบวนการจดั กิจกรรมการเรยี นรูกิจกรรมพัฒนานกั เรียน โดยการใชรปู แบบการพฒั นาทฤษฎีระบบ 4Gs
เพ่ือศึกษาความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการเรียนรู พัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัลของผูเรียนดวย
กระบวนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูกิจกรรมพัฒนานกั เรยี น โดยการใชร ปู แบบการพฒั นาทฤษฎีระบบ 4Gs
ประชากรท่ีใชในการศึกษาคือ ประชากรท่ีใชในการทดลองนวัตกรรมการพัฒนาทักษะพลเมือง
ดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs เปนนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาตอนตน ภาคเรียนท่ี 1
ปการศึกษา 2560 จํานวน 76 คน เคร่ืองมือที่ใชในการศึกษาครั้งน้ีคือแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูการ
พัฒนาทักษะพลเมืองดจิ ิทลั แบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมอื งดิจิทัล และแบบสอบถามความพึงพอใจ
ตอการจัดกิจกรรมการเรียนรู สถิติท่ีใชในการวิเคราะหขอมูลไดแก ความถี่ คารอยละ คาเฉล่ีย และสวน
เบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการศึกษาพบวาผลการออกแบบกิจกรรมพัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัล 8 ดาน ของ
ผูเ รียนดว ยกระบวนการจัดกจิ กรรมการเรียนรกู ิจกรรมพฒั นานกั เรยี น โดยการใชรูปแบบการพัฒนาทฤษฎี
ระบบ 4Gs โดยผูพัฒนาไดออกแบบระบบการเรียนการสอนโดยใชองคประกอบของ ADDIE Model โดย
ออกแบบกิจกรรมท่ีสอดคลองกับการพัฒนาทักษะความเปนพลเมืองดิจิทัลกิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี
ประกอบดวย กิจกรรมเง่ือนเชือก กิจกรรมนันทนาการ กิจกรรมดํารงชีพในปา กิจกรรมชุมนุม
ประกอบดว ย กิจกรรมโครงงานคอมพิวเตอร กิจกรรมภาพยนตรสั้น กิจกรรมเกมสรางสรรค กิจกรรมแนะ
แนวประกอบดวย กิจกรรมรตู น รงู าน สานฝนสูอาชีพ กิจกรรม Marketplace FB กิจกรรม Digital start
up กิจกรรมสํารวจขอมูลนักเรียน กิจกรรม Line Creator กิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณะประโยชน
ประกอบดวย การลงทะเบยี นกิจกรรม กิจกรรมของดีบานฉันกิจกรรมสภานักเรียนประกอบดวย กิจกรรม
การพฒั นาเว็บไซตส ภานักเรยี น กิจกรรมการเลอื กตั้ง 4.0 กจิ กรรมสอ่ื ประชาสัมพันธ . ผลการเปรียบเทียบ
การพัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัลของผูเรียนดวยกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรูกิจกรรมพัฒนา
นักเรียน โดยการใชรูปแบบการพัฒนาทฤษฎีระบบ 4Gs โดยผลตางเฉลี่ยสูงขึ้น 8.22 คะแนน
การพัฒนาทกั ษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs มีระดับความพึงพอใจเฉล่ีย
รวม (µ = 4.64) อยูในระดับมากทีส่ ดุ
คาํ สาํ คัญ : โครงงานคอมพวิ เตอร ทักษะสารสนเทศ เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการเรยี นรู
(ก)
กติ ตกิ รรมประกาศ
การออกแบบและพัฒนานวตั กรรมฉบับน้ี สาํ เร็จลุลวงไดดวยดี เพราะไดรับความกรุณาและความ
ชวยเหลือเปนอยา งดี จากเพอ่ื นครูโรงเรยี นวัดบางใหญ ท่ีไดกรุณาใหคําปรึกษาแนะนํา และปรับปรุงแกไข
ขอ บกพรอ งตางๆ ตลอดมาตั้งแตต นจนเสร็จสมบูรณ ผพู ฒั นาขอกราบขอบพระคุณอยางสงู
ขอขอบพระคุณผูอํานวยการโรงเรียนวัดบางใหญ ที่ใหการสนับสนุนในการพัฒนานวัตกรรมของ
สถานศึกษา
ขอขอบคุณนักเรียนโรงเรียนวัดบางใหญที่ใหความรวมมือในการพัฒนานวัตกรรมเปนอยางดี
ผูวิจยั ขอระลกึ ถึง ผูท ่ีเปนเจาของแนวคดิ ทฤษฏี และงานวิจัยท่ผี วู จิ ัยนํามาอางในการทําการศึกษาฉบับนี้ไว
ในโอกาสนด้ี ว ย
ฉัตรพงศ ชแู สงนิล
(ข)
สารบญั
หนา
บทคัดยอ............................................................................................................................... (ก)
กติ ติกรรมประกาศ ................................................................................................................ (ข)
สารบญั ................................................................................................................................. (ค)
สารบญั ตาราง ....................................................................................................................... (จ)
สารบัญภาพ .......................................................................................................................... (ฉ)
บทท่ี 1
1
1 บทนาํ ........................................................................................................................ 4
ทม่ี าและความสาํ คญั ของปญ หา ......................................................................... 4
วตั ถปุ ระสงคน วตั กรรม...................................................................................... 4
ประโยชนท ีไ่ ดร ับ............................................................................................... 4
ขอบเขตของการศึกษา ...................................................................................... 5
นิยามศพั ทเฉพาะ.............................................................................................. 6
กรอบแนวคดิ นวตั กรรม..................................................................................... 6
29
2 การพัฒนานวัตกรรม................................................................................................... 34
แนวคดิ ทฤษฎี ................................................................................................... 38
ขัน้ ตอนการดําเนินการ...................................................................................... 38
ผลงานนวตั กรรมแนวทางการนํานวัตกรรมไปใช ............................................... 38
44
3 การทดลองใชนวัตกรรม .............................................................................................. 44
รูปแบบการทดลอง ........................................................................................... 44
วิธีการทดลอง ................................................................................................... 46
การเกบ็ รวบรวมขอมลู ...................................................................................... 44
การวิเคราะหข อ มลู ........................................................................................... 50
สถติ ทิ ีใ่ ชใ นการวิเคราะหขอมูล.......................................................................... 53
4 ผลการทดลองใชนวัตกรรม..........................................................................................
ผลการออกแบบกิจกรรมพฒั นาทกั ษะความฉลาดทางดิจิทลั ของผูเรียนดว ย
กระบวนการจดั กจิ กรรมการเรียนรูกจิ กรรมพฒั นานกั เรยี น โดยการใช
รูปแบบการพัฒนาทฤษฎรี ะบบ 4Gs……………………………………………….…………
ผลการเปรยี บเทียบผลการพฒั นาทักษะความฉลาดทางดิจทิ ัลของผูเรียนดวย
กระบวนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูกิจกรรมพัฒนานกั เรยี น โดยการใช
รปู แบบการพัฒนาทฤษฎีระบบ 4Gs……………………………………………….…………
ผลการศกึ ษาความพงึ พอใจตอการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู พฒั นาทกั ษะความ
ฉลาดทางดจิ ทิ ลั ของผูเ รียนดวยกระบวนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูก ิจกรรม
พัฒนานกั เรียน โดยการใชร ูปแบบการพฒั นาทฤษฎรี ะบบ 4Gs…………….…………
(ค)
สารบญั (ตอ)
บทท่ี หนา
5 สรปุ ผล อภปิ รายผล และขอเสนอแนะ................................................................................. 55
สรปุ ผลการวจิ ัย ............................................................................................................. 55
อภปิ รายผล.................................................................................................................... 56
ขอเสนอแนะ.................................................................................................................. 59
บรรณานุกรม..................... .................................................................................................. 60
ประวตั ิผวู ิจยั ..................... ................................................................................................... 61
(ง)
สารบญั ตาราง
ตารางที่ หนา
1 แสดงผลการเชือ่ มโยงนวัตกรรมสูการจัดกิจกรรมการเรยี นรู………………………..…….……… 34
2 แสดงแสดงผลการออกแบบกิจกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนา 47
ผเู รียนโดยใชโมลเดล 4Gs ………...……………..………………………………………………..…...…… 39
3 แสดงผลทดสอบกอนและหลงั การพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น
โดยใชโมลเดล 4Gs โดยการจัดการเรียนรูแบบโครงงานคอมพวิ เตอร............................... 50
4 แสดงผลการศึกษาความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการเรียนรูการพฒั นาทักษะพลเมือง
ดิจิทัลดว ยกิจกรรมพฒั นาผูเรียนโดยใช โมลเดล 4Gs
สารสนเทศในรายวิชาโครงงานคอมพิวเตอร....................................................................... 53
(จ)
สารบญั ภาพ
ภาพท่ี หนา
1 การพฒั นาทักษะพลเมืองดจิ ทิ ัลในระดับช้นั ตางๆ........................................................ 18
2 ชุดของความสามารถดานการรบั รู สติปญญา อารมณ และสังคมทีจ่ ะทาํ ใหคนในยคุ 23
ดจิ ทิ ัล หรือ DQ…………………………………………………………………………..…………………
3 8 ทกั ษะในการเปนพลเมืองยุคดจิ ทิ ลั ........................................................................... 24
4 กระบวนการจัดกจิ กรรมการพัฒนาทกั ษะดจิ ทิ ลั .......................................................... 28
(ฉ)
1
บทที่ 1
บทนํา
1. ทีม่ าและความสําคญั
การเรียนรูในศตวรรษที่ 21 มุงเนนการพัฒนาทักษะตางๆ มากขึ้นทั้งดานทักษะในการใชชีวิต ทักษะ
การคิด และการใชเทคโนโลยีเพื่อการเรยี นรู (ICT) ซ่ึงสอดคลอ งและสมั พันธก บั สมรรถนะสําคัญของผูเรียนตาม
หลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน 2551 ความสามารถในการส่ือสาร คือความรูสึกและทัศนะของตนเอง
เพื่อแลกเปล่ียนขอมูลขาวสารและประสบการณอัน จะเปนประโยชนตอการพัฒนาตนเองและสังคม รวมทั้ง
การเจรจาตอรอง เพื่อขจัดและลดปญหาความขัดแยงตาง ๆ การเลือกรับหรือไมรับขอมูลขาวสาร ดวยหลัก
เหตุผลและความถูกตอง ตลอดจนการเลือกใชวิธีการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพโดยคํานึงถึงผลกระทบท่ีมีตอ
ตนเองและสังคม ในการเรียนรูปจจุบันความสามารถในการคิด เปนความสามารถในการคิดวิเคราะห คิด
สังเคราะห คิดสรางสรรค คิดอยางมีวิจารณญาณ และการคิดเปนระบบ เพ่ือนําไปสูการสรางองคความรูหรือ
สารสนเทศเพื่อการตัดสินใจเกี่ยวกับตนเองและสังคม ไดอยางเหมาะสม ผูเรียนมีความสามารถในการ
แกปญหา เปนความสามารถในการแกปญหาและอุปสรรคตาง ๆ ที่เผชิญไดอยางถูกตองเหมาะสมบนพ้ืนฐาน
ของหลักเหตผุ ล คุณธรรมและขอ มลู สารสนเทศ เขาใจความสัมพันธและการเปล่ียนแปลงของเหตุการณตาง ๆ
ในสังคม แสวงหาความรู ประยุกตความรูมาใชในการปองกันและแกไขปญหา และมีการตัดสินใจท่ีมี
ประสิทธิภาพโดยคํานึงถึงผลกระทบที่เกิดข้ึนตอตนเอง สังคมและสิ่งแวดลอม นอกจากนี้ความสามารถในการ
ใชท ักษะชีวติ เปนความสามารถในการนํากระบวนการตาง ๆไปใชในการดําเนินชีวิตประจําวัน การเรียนรูดวย
ตนเอง การเรียนรูอยางตอเนื่อง การทํางาน และการอยูรวมกันในสังคมดวยการสรางเสริมความสัมพันธอันดี
ระหวางบุคคล การจัดการปญหาและความขัดแยงตาง ๆ อยางเหมาะสม การปรับตัวใหทันกับการ
เปลี่ยนแปลงของสังคมและสภาพแวดลอม และการรูจักหลีกเล่ียงพฤติกรรมไมพึงประสงคท่ีสงผลกระทบตอ
ตนเองและผูอื่น การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางสมํ่าเสมอและมีประสิทธิภาพเปนคุณลักษณะเบ้ืองตนของ
การเปนพลเมืองในยุคดิจิทัล (Digital Citizen) นอกจากนี้บุคคลผูน้ันจะตองมีทักษะและความรูท่ีหลากหลาย
ในการใชอินเทอรเน็ตผานอุปกรณและชองทางการสื่อสารประเภทตางๆ เชน สื่อสังคมออนไลน (Social
Network) และอปุ กรณอ ิเล็กทรอนกิ สรูปแบบใหม เปนตน ทักษะการใชอนิ เทอรเ นต็ และเทคโนโลยีสารสนเทศ
เพ่ือประโยชนในการดํารงชีวิตประจําวันไมเพียงพอตอคุณลักษณะของการเปนพลเมืองดิจิทัลท่ีสมบูรณ
หากแตบ คุ คลผนู นั้ จะตอ งใชเทคโนโลยีดงั กลา ว ในทางท่จี ะกอ ใหเ กิดประโยชนตอ บุคคลอ่ืนและสังคม เชน การ
เคารพสิทธิและหนาที่ของผูอื่นตลอดจนการใชเทคโนโลยีเพ่ือสื่อสารเพ่ือกอใหเกิดการเปล่ียนแปลงในทางที่ดี
และถกู ตอ ง การตระหนักถึงความสามารถในการเขาถึงเทคโนโลยีสารสนเทศของผูอ่ืน การเปนผูประกอบการ
และผบู รโิ ภคที่มีจรยิ ธรรม การเปน ผูสง สารและรับสารทีม่ ีมารยาท การเคารพตอกฎหมายและกฎระเบียบ การ
ใชเทคโนโลยีใหมีความเหมาะสมและไมสงผลเสียตอสุขภาพ เรียนรูวิธีการเสริมสรางความปลอดภัยในการใช
เทคโนโลยี ทักษะที่ผูเรียนควรเรียนรู ซ่ึงถือวาเปนสวนหน่ึงในการเปนพลเมืองในยุคดิจิทัลประกอบดวย 8
ทักษะความฉลาดทางดิจิทัลจาก World Economic Forum (Yuhyun Park, 2016) ดังนี้ ทักษะในการ
2
รักษาอัตลักษณท่ีดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) ความสามารถในการสรางและบริหารจัดการอัต
ลักษณที่ดีของตนเองไวไดอยางดีทั้งในโลกออนไลนและโลกความจริง ทักษะในการจัดสรรเวลาหนาจอ
(Screen Time Management) ความสามารถในการบริหารเวลาที่ใชอุปกรณยุคดิจิตอล และสามารถการ
ทํางานที่หลากหลายในเวลาเดียวกันได ทักษะในการรับมือกับการคุกคามทางโลกออนไลน (Cyberbullying
Management) ความสามารถในการรับรู และรบั มือการคุกคามขม ขูบ นโลกออนไลนไ ดอ ยางชาญฉลาด ทักษะ
ในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน (Cybersecurity Management) ความสามารถในการ
ปองกันขอมูลดวยการสรางระบบความปลอดภัยท่ีเขมแข็ง และปองกันการโจรกรรมขอมูลหรือการโจมตี
ออนไลนไ ด ทักษะในการรักษาขอมูลสวนตัว (Privacy Management): มีดุลพินิจในการบริหารจัดการขอมูล
สวนตัว โดยเฉพาะการแชรขอมูลออนไลนเพื่อปองกันความเปนสวนตัวทั้งของตนเองและผูอ่ืน ทักษะการคิด
วิเคราะหมีวิจารณญาณท่ีดี (Critical Thinking)ความสามารถในการวิเคราะหแยกแยะระหวางขอมูลที่ถูกตอง
และขอมูลท่ีผิด ขอมูลท่ีมีเน้ือหาดีและขอมูลท่ีเขาขายอันตราย ขอมูลติดตอออนไลนที่นาตั้งขอสงสัยและ
นาเชอ่ื ถือได และ ทักษะในการบรหิ ารจดั การขอ มูลท่ีผูใชงานมีการทิ้งไวบนโลกออนไลน (Digital Footprints)
ความสามารถในการเขาใจธรรมชาตขิ องการใชชีวติ ในโลกดจิ ติ อลวาจะหลงเหลอื รอ ยรอยขอมูลท้ิงไวเสมอ รวม
ไปถึงเขาใจผลลัพธที่อาจเกิดข้ึน เพ่ือการดูแลส่ิงเหลานี้อยางมีความรับผิดชอบ และ การใชเทคโนโลยีอยางมี
จรยิ ธรรม (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจ และเขาใจความรสู ึกผูอืน่ บนโลกออนไลน
ดังนั้นการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 เปนการเรียนรูหลายทาง หรือการบูรณาการความรูตางๆ ดวย
วิธีการท่ีหลากหลาย ผูเรียนสามารถโตตอบกับผูสอน ส่ือสารสิ่งที่เรียนรูได โดยเฉพาะการใชเทคโนโลยี
สารสนเทศ มาใชอํานวยความสะดวกในการเรียนรู และการเรียนรูการใชเทคโนโลยีควบคูไปกับการเรียนรู
ทักษะชีวิตและ ความสามารถดานเทคโนโลยีสารสนเทศท่ีจะเกิดข้ึนกับผูเรียนในศตวรรษที่ 21 จะตองมีการ
เปล่ยี นแปลง การเรยี นรูจะตองเนนทก่ี ารเรยี นภาคปฏบิ ัตดิ า นเทคโนโลยี การใหผเู รียนไดลงมือทําจริงไดเรียนรู
จากประสบการณจ ริง ครตู อ งไมเนนสอน แตเ นน ออกแบบการเรียนรู เนนสรางแรงบันดาลใจ แลวการเรียนรูก็
จะเกิดจากภายในใจและสมองของผูเรียน ซึ่งการจัดการเรียนการสอนในลักษณะน้ีนั้นก็ไดสอดคลองกับ
ลักษณะของเด็กสมัยใหมคือมีอิสระท่ีจะเลือกส่ิงท่ีตนพอใจ แสดงความเห็นและลักษณะเฉพาะของตน ความ
สนุกสนานและการเลนเปน สวนหนง่ึ ของงาน การเรยี นรูและชีวิตทางสังคมการรวมมือ ตองการความเร็วในการ
ส่ือสาร การหาขอมูล และตอบคําถาม สรางนวัตกรรม นอกจากนั้น ยังมีผูใหความเห็นไววาเด็กยุคเจนเนอเร
ชันแซด (Generation Z) เปนกลุมผูเรียนที่ชอบใชอินเทอรเน็ต และนี่คือประเด็นสําคัญที่วาเหตุใดเทคโนโลยี
ถึงมีความสําคัญและความจําเปนตอการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 เพราะความกาวหนาดานเทคโนโลยี
สารสนเทศและการส่ือสารจะเปนปจจัยที่สําคัญท่ีทําใหการศึกษาในอุดมคติเปนจริงได เพราะสามารถแสดง
อักษรภาพ เสยี ง ภาพเคลอื่ นไหว รวมถงึ การสรา งสถานการณเ สมอื นจริง (Virtual Situation) ไดเ หมือนๆกับท่ี
หนงั สือ หนงั สือภาพ เทปเสยี ง วดี ีทศั น หรอื ส่ืออื่นๆ ที่มีทั้งหมด รวมท้ังเพ่ิมการปฏิสัมพันธ (Interaction) กับ
ผูใชได และสรางเครอื ขา ยใหสามารถติดตอสอ่ื สารไดอยางไรข อบเขต
กจิ กรรมพัฒนาผเู รยี น มงุ ใหผ เู รยี นไดพัฒนาตนเองตามศักยภาพ พัฒนาอยางรอบดานเพื่อความเปน
มนุษยท ีส่ มบรู ณ ทัง้ รา งกาย สตปิ ญ ญา อารมณ และสงั คม เสรมิ สรา งใหเ ปนผูม ศี ลี ธรรม จรยิ ธรรม มีระเบียบ
วินัย ปลูกฝงและสรางจิตสํานึกของการกระทําประโยชนเพ่ือสังคมสามารถจัดการตนเองได และอยูรวมกับ
ผูอื่นอยางมีความสุข เนนการจัดกิจกรรมในลักษณะของการบูรณาการองคความรูตางๆ ที่เก้ือกูลสงเสริมการ
เรียนรูตามกลุมสาระใหมีความกวางขาวงลึกซ้ึงย่ิงขึ้น อีกท้ังใหผูเรียนไดคนพบและใชศักยภาพท่ีมีในตนอยาง
เต็มท่ี เลือก ตัดสินใจ ไดอยางมีเหตุผลเหมาะสมกับตนเอง สามารถวางแผนชีวิตและอาชีพไดอยางมีคุณภาพ
เนนการเสริมสรางทักษะชีวิต วุฒิภาวะทางอารมณ ศีลธรรม และจริยธรรม กิจกรรมพัฒนาทักษะชีวิต
3
กิจกรรมสรางเสริมประสิทธิภาพทางการเรียน อื่นๆ เชน กิจกรรมชุมนุม กิจกรรมแนะแนว กิจกรรมลูกเสือ-
เนตรนารี กิจกรรมสังคมและสาธารณะประโยชน กิจกรรมสภานักเรียน เปนตน โดยกิจกรรมเหลาน้ีมุงเนน
ทกั ษะชีวิตของผเู รียนเปนหลกั ในการจัดกิจกรรม การบูรณาการเทคโนโลยีสูทักษะชีวิตจึงเปนส่ิงสําคัญสําหรับ
ผูเรียนในปจ จบุ นั
ผูเรียนในยุคดิจิทัลมีความสามารถที่หลากหลายในการใชทรัพยากรเทคโนโลยี เคร่ืองมือ
อิเล็กทรอนิกสตางๆ แตยังขาดทักษะความสามารถในการใชและการอยูรวมกันในความเปนพลเมืองสังคม
ดิจิทัล ทําใหพฤติกรรมในโลกแหงความเปนจริง และโลกเสมือนมีความแตกตางกัน จึงเกิดพฤติกรรมบางอยาง
ทไ่ี มพงึ ประสงคเกิดขน้ึ การดาทอกันในโลกสังคมออนไลน การโพสขอ ความลามกอนาจาร การกลั่นแกลงกันใน
สังคมออนไลน การแสดงความคดิ เห็นในกระทูตางๆท่ไี มเ หมาะสม เปนตน ซ่ึงพฤติกรรมเหลาน้ีเกิดข้ึนบอยคร้ัง
ในการใชงานส่ือสังคมออนไลน การจะลดพฤติกรรมเหลานี้ลงและทําใหผูเรียนเกิดทักษะความเปนพลเมือง
ดิจิทัล ผูเรียนจะตองเรียนรูและฝกทักษะเหลาน้ี เชนการเคารพสิทธิและหนาที่ของผูอื่น การตระหนักถึง
ความสามารถในการเขาถึงเทคโนโลยีสารสนเทศของผูอ่ืน การเปนผูประกอบการและผูบริโภคที่มีจริยธรรม
การเปนผูสงสารและรับสารที่มีมารยาท การเคารพตอกฎหมายและกฎระเบียบ การใชเทคโนโลยีใหมีความ
เหมาะสมและไมสงผลเสียตอสุขภาพ เรียนรูวิธีการเสริมสรางความปลอดภัยในการใชเทคโนโลยี ทําใหผูเรียน
เกิดทักษะความเปนพลเมืองดิจิทัล การพัฒนาและสงเสริมทักษะชีวิตความเปนพลเมืองดิจิทัลของผูเรียน
สามารถจัดกิจกรรมและบูรณาการเขากับการจัดการเรียนรูในรายวิชาไดอยางหลากหลาย โดยเฉพาะอยางยิ่ง
กิจกรรมพัฒนาผูเรียนซึ่งมีจุดเนนในการเนนการเสริมสรางทักษะชีวิตพัฒนาผูเรียนตามศักยภาพ อยางรอบ
ดาน โดยในสถานศกึ ษาจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียนท้ังในรูปแบบของกิจกรรมแนะแนวและกิจกรรมนักเรียนตาม
ความถนัดและความสามารถของผูเรียน กระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรูหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้น
ฐาน ไดระบุกิจกรรมพัฒนาผูเรียน เปนสวนหนึ่งในการพัฒนาคุณภาพผูเรียนอยางรอบดานใหผูเรียน เกง ดี
และมีสุข โดยกิจกรรมเหลาน้ีลวนพัฒนาผูเรียนอยางรอบดานดวยการฝกความเปนระเบียบวินัย ความ
รับผิดชอบ การรูจักตนเอง การเรียนรูตามความถนัดและความสามารถของตนเอง และชวยเหลือสังคมอยาง
รอบดานการบูรณาการกิจกรรมพัฒนาผูเรียนดวยการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลจะชวยใหผูเรียนพัฒนา
ตนเองอยา งชาญฉลาดรอบดา นมิคาํ นึงถึงคะแนนหรือผลสัมฤทธ์ิแตมุงพัฒนาทักษะชีวิตการอยูรวมกันในสังคม
อยา งมีความสุขและเปนพลเมืองดิจิทัลในปจจุบันไดอยางมีประสิทธิภาพและบูรณาการกระบวนการ 8 ทักษะ
พลเมืองดิจิทัล ดวยการใชรูปแบบการพัฒนาทฤษฎีระบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู 4Gs ประกอบดวย ครู-
นักเรียนดี (Good Coordinator) กระบวนการเรียนรูดี (Good Learning process) เทคโนโลยีดี (Good
Technology) ความฉลาดทางดิจิทัลดี (Good Digital intelligent) โดยมุงสูเปาประสงคในการพัฒนาทักษะ
พลเมืองดจิ ิทัลใหมี ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี และสอ่ื ดจิ ิทัลไดอยางปลอดภัย มีความรับผิดชอบ และมี
ประสิทธิภาพ สามารถใชเคร่ืองมือดิจิทัลเปล่ียนเปนความคิดท่ีตอบสนองการใชชีวิตประจําวันได ดวย
กระบวนการเรียนรโู ดยใชช ุมชนทองถ่ินของผูเรียนเปนฐานสนับสนุนกิจกรรมการเรียนรูกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
บรู ณาการเทคโนโลยีผูว ิจัยจงึ ไดส นใจพัฒนาทกั ษะพลเมอื งดจิ ทิ ลั ดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs
เพื่อพัฒนาทักษะความเปนพลเมืองดิจิทัลของผูเรียนในกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรูกิจกรรมพัฒนา
ผเู รยี น สง เสริมใหผเู รยี นสามารถอยใู นสังคมดิจิทลั ไดอ ยา งมคี วามสุข
4
2.วตั ถปุ ระสงคน วตั กรรม
1. เพื่อออกแบบกิจกรรมพัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัลของผูเรียนดวยกระบวนการจัดกิจกรรม
การเรียนรูกิจกรรมพัฒนานกั เรยี น โดยการใชร ปู แบบการพัฒนาทฤษฎรี ะบบ 4Gs
2. เพอื่ เปรยี บเทียบผลการพัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัลของผูเรียนดวยกระบวนการจัดกิจกรรม
การเรยี นรูก จิ กรรมพัฒนานกั เรียน โดยการใชรูปแบบการพฒั นาทฤษฎีระบบ 4Gs
3. เพื่อศึกษาความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการเรียนรู พัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัลของ
ผูเรียนดวยกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรูกิจกรรมพัฒนานักเรียน โดยการใชรูปแบบการพัฒนาทฤษฎี
ระบบ 4Gs
3. ประโยชนท ไ่ี ดรับ
1. ผเู รียนเกิดทกั ษะความฉลาดทางดิจิทัลดว ยกระบวนการจัดกจิ กรรมการเรียนรู กิจกรรม
พัฒนานกั เรียน
2. ผูเรยี นสามารถใชเ ครอ่ื งมือเทคโนโลยสี ารสนเทศบนพ้นื ฐานความเปนพลเมืองดิจิทัลไดอยา งมี
ประสิทธภิ าพ
4. ขอบเขตของการศึกษา
นวัตกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs ที่ได
พัฒนาขึ้นน้ีนํามาใชกับผูเรียนในภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2560 โดยใชระยะเวลา 20 ช่ัวโมง 5 กิจกรรม
พัฒนาผูเ รียนประกอบดว ย
1. กจิ กรรมลูกเสอื -เนตรนารี
2. กจิ กรรมชมุ นมุ
3. กิจกรรมแนะแนว
4. กิจกรรมเพอื่ สังคมและสาธารณประโยชน
5. กิจกรรมสภานักเรยี น
5. นยิ ามศัพทเ ฉพาะ
คุณลักษณะพลเมืองดิจิทัล หมายถึง ลักษณะของผูเรียนในสังคมดิจิทัลในการใชงานโลกเสมือนการ
เคารพสิทธิและหนาท่ีของผูอื่นตลอดจนการใชเทคโนโลยีเพื่อสื่อสารเพื่อกอใหเกิดการเปล่ียนแปลงในทางที่ดี
และถูกตอ ง การตระหนักถึงความสามารถในการเขาถึงเทคโนโลยีสารสนเทศของผูอ่ืน การเปนผูประกอบการ
และผบู ริโภคทม่ี จี รยิ ธรรม การเปน ผสู งสารและรับสารที่มีมารยาท การเคารพตอกฎหมายและกฎระเบียบ การ
ใชเทคโนโลยีใหม ีความเหมาะสมและไมส ง ผลเสยี ตอสขุ ภาพ
ทกั ษะความฉลาดทางดิจิทัล หมายถึง ทักษะทางดิจิทัลท่ีประกอบดวยทักษะ 8 ประการ ไดแกทักษะ
ในการรักษาอัตลักษณที่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) ทักษะในการรับมือกับการคุกคามทางโลก
ออนไลน (Cyberbullying Management) ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน
(Cybersecurity Management) ทักษะในการรักษาขอมูลสวนตัว (Privacy Management) ทักษะการคิด
วิเคราะหมีวิจารณญาณท่ีดี (Critical Thinking) ทักษะในการบริหารจัดการขอมูลที่ผูใชงานมีการท้ิงไวบนโลก
5
ออนไลน (Digital Footprints) การใชเทคโนโลยีอยางมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจ
และเขา ใจความรูสกึ ผูอ ่ืนบนโลกออนไลน
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน หมายถึง กิจกรรมพัฒนาผูเรียน มุงใหผูเรียนไดพัฒนาตนเองตามศักยภาพ
พัฒนาอยางรอบดานเพื่อความเปนมนุษยท่ีสมบูรณ ท้ังรางกาย สติปญญา อารมณ และสังคม เสริมสรางให
เปนผูมีศีลธรรม จริยธรรม มีระเบียบวินัย ปลูกฝงและสรางจิตสํานึกของการกระทําประโยชนเพ่ือสังคม
สามารถจัดการตนเองได และอยูรวมกับผูอื่นอยางมีความสุข ประกอบดวย 5 กิจกรรมไดแก
กิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี กิจกรรมชุมนุม กิจกรรมแนะแนว กิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชน
กจิ กรรมสภานกั เรียน
โมลเดล 4Gs หมายถึง รูปแบบการพัฒนาทฤษฎีระบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู 4Gs ประกอบดวย
ครู-นักเรียนดี (Teacher and Student) กระบวนการเรียนรูดี (Good Learning process) เทคโนโลยีดี
(Good Technology) ความฉลาดทางดิจิทลั ดี (Good Digital intelligent) โดยมุง สูเปาประสงคในการพัฒนา
ทกั ษะพลเมืองดิจทิ ลั ใหม ี ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี และสื่อดิจิทัลไดอยางปลอดภัย มีความรับผิดชอบ
และมปี ระสิทธิภาพ
6. กรอบแนวคดิ นวตั กรรม การพฒั นาทกั ษะพลเมอื งดจิ ิทัลดว ย
โมลเดล 4Gs กจิ กรรมพัฒนาผเู รียนโดยใชโ มลเดล
Good Teacher and Student 4Gs
Good Learning process
Good Technology
Good Digital intelligent
กจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น
ทกั ษะความฉลาดทางดิจทิ ัล
(Digital intelligent : DQ)
ทักษะพลเมอื งดจิ ิทัล (Digital
Citizen)
6
บทที่ 2
การพฒั นานวตั กรรม
การพัฒนาทักษะพลเมืองดจิ ิทลั ดว ยกจิ กรรมพัฒนาผเู รยี นโดยใชโมลเดล 4Gs
การพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs มีแนวคิดกระบวนการ
ในการพฒั นาดงั น้ี
1. กิจกรรมพฒั นาผเู รียน
2. คุณลกั ษณะพลเมืองดจิ ทิ ลั
3. การสอนความเปน พลเมืองดิจิทัล และความฉลาดทางดิจทิ ลั
4. การเรยี นรูจากการลงมือทาํ
5. โมเดล 4Gs
1. แนวคดิ ทฤษฎี
การพัฒนาทักษะการรูสารสนเทศของผูเรียนในศตวรรษที่ 21 ดวยการจัดกิจกรรมการเรียนรูใน
รายวิชาโครงงานคอมพวิ เตอรม แี นวคิดทฤษฎที ีใ่ ชใ นการแกปญ หาการใชเ คร่ืองมือในการจัดการเรียนรูของครูที่
ยังขาดประสิทธิภาพ ผูเรียนยังขาดทักษะการตระหนักถึงความสําคัญของขั้นตอนการคนควา การเขาถึง
สารสนเทศในการทําโครงงานคอมพวิ เตอร การแสวงรู ทกั ษะการประเมินส่อื สารสนเทศ การอางอิงขอมูล และ
ประสิทธภิ าพในการใชเ ครือ่ งมอื ในการทาํ โครงงานคอมพิวเตอร ดังนี้
1.1 กิจกรรมพฒั นาผเู รยี น
พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 กําหนดแนวการจัดการศึกษา โดยยึดหลักวา
ผูเรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรูและพัฒนาตนเองได และถือวาผูเรียนมีความสําคัญท่ีสุดกระบวนการจัด
การศึกษาตองสงเสริมใหผูเรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ โดยจัดเน้ือหาสาระ และ
กิจกรรมใหสอดคลองกับความสนใจและความถนัดของผูเรียน คํานึงถึงความแตกตางระหวางบุคคลฝกทักษะ
กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ และการประยุกตความรูมาใชในการปองกันแกปญหาและ
เรียนรูจากประสบการณจริง กอปรกับ มีการเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็วของสังคมและเทคโนโลยี กอใหเกิดทั้ง
ผลดีและผลเสียตอการดําเนินชีวิตในปจจุบันของบุคคล ทําใหเกิดความยุงยาก ซับซอนมากย่ิงข้ึน จําเปนตอง
ปรับเปลี่ยนวิถากรดําเนินชีวิตใหสามารถดํารงอยูในสังคมไดอยางมีคุณคามีศักด์ิศรี และมีความสุข หลักสูตร
การศึกษาข้ันพ้ืนฐาน กําหนดใหมีสาระการเรียนรู 8 กลุม และกิจกรรมพัฒนาผูเรียนซ่ึงเปนกิจกรรมที่จัด ให
ผูเรียนไดพัฒนาความสามารถของตนเองตามศักยภาพ มุงเนนเพ่ิมเติมจากกิจกรรมที่ไดจัดใหผูเรียนตามกลุม
สาระท่ี 8 กลุม การเขารว มและปฏิบัตกิ ิจกรรมทเี่ หมาะสมรวมกับผูอ่ืนอยางมีความสุข กับกิจกรรมท่ีเลือกดวย
ตนเอง ตามความถนัด และความสนใจอยางแทจริง การพัฒนาที่สําคัญ คือ การพัฒนาองครวมของความเปน
7
มนุษยใหครบทุกดาน ท้ังรางกาย สติปญญา อารมณ และสังคม ใหเปนผูมีศีลธรรม จริยธรรม มีระเบียบวินัย
และมีคณุ ภาพ ปลูกฝง และสรา งจิตสาํ นึกของการทาํ ประโยชนเ พ่อื สังคม และประเทศชาติ
วสิ ัยทศั นข องกลมุ กจิ กรรมพฒั นาผูเรยี น เปน กิจกรรมทีจ่ ัดอยา งเปนกระบวนการ ดวยรูปแบบ วิธีการ
ที่หลากหลาย ใหไดรับประสบการณจากการปฏิบัติจริง มีความหมาย และมีคุณคาในการพัฒนา
ผูเรียนท้ังดานรางกาย จิตใจ สติปญญา อารมณ และสังคม มุงเสริมเจตคติ คุณคาชีวิต ปลูกฝงคุณธรรมและ
คานิยมที่พ่ึงประสงค สงเสริมใหรูเรียนรูจักและเขาใจตนเอง สรางจิตสํานึกในธรรมชาติและสิ่ง แวดลอม
ปรับตัวและปฏิบตั ิตนใหเปนประโยชนต อ สงั คม ประเทศชาตแิ ละดาํ รงชิวตี ิไดอ ยา งมีความสุข
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน เนนการจัดกิจกรรมในลักษณะของการบูรณาการองคความรูตางๆ ท่ีเกื้อกูล
สงเสริมการเรียนรูตามกลุมสาระใหมีความกวางขาวงลึกซ้ึงยิ่งขึ้น อีกทั้งใหผูเรียนไดคนพบและใชศักยภาพท่ีมี
ในตนอยางเต็มที่ เลือก ตดั สนิ ใจ ไดอยางมีเหตุผลเหมาะสมกับตนเอง สามารถวางแผนชีวิตและอาชีพไดอยาง
มคี ุณภาพ เนนการเสริมสรางทักษะชีวิต วุฒิภาวะทางอารมณ ศีลธรรม และ จริยธรรม กิจกรรมพัฒนาทักษะ
ชวี ติ กจิ กรรมสรางเสริมประสทิ ธภิ าพทางการเรยี น เปน ตน
การจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียนมุงพัฒนาใหบุคคลรูจักและเห็นคุณคาในตนเองและผูอ่ืนมีวุฒิภาวะทาง
อารมณ มีกระบวนการคิด มีทักษะในการดําเนินชีบิตอยางเหมาะสม และมีความสุข มีจิตสํานึกในการ
รับผิดชอบตอตนเอง ครอบครัว สังคมและประเทศชาติ โดยกําหนดเปาหมายในการจัด กิจกรรมพัฒนาผูเรียน
ดังนี้
1. ผูเรียนไดรับประสบการณท่ีหลากหลาย เกิดความรูความชํานาญ ท้ังวิชาการดูแลวิชาชีพอยาง
กวางขวางมากย่ิงขนึ้
2. ผูเรียนคนพบความสนใจ ความถนัด และพัฒนาความสามารถพิเศษเฉพาะตัวมองเห็นชองทางใน
การสรา งงาน อาชีพในอนาคตไดเ หมาะสมกับตนเอง
3. ผูเรียนเห็นคุณคาขององคความรูตางๆ สามารถนําความรูและประสบการณไปใชในการพัฒนา
ตนเอง และประกอบอาชีพ
4. ผเู รียนพฒั นาบคุ ลกิ ภาพ เจตคติ คานิยมในการดาํ รงชีวิต และสรางศลี ธรรม จรยิ ธรรม
5. ผเู รยี นมีจิตสาํ นกึ และทาํ ประโยชนเพ่ือสังคมและประเทศชาติ
1.1.1 กิจกรรมลูกเสอื -เนตรนารี
กระบวนการลูกเสือ คือกระบวนการพัฒนาเยาวชน มีวัตถุประสงคเพื่อฝกอบรม ใหการศึกษาและ
พัฒนาเยาวชนใหเปนพลเมืองดี โดยไมคํานึงถึงเชื่อชาติ ศาสนา ท้ังน้ีใหเปนไปตามความมุงประสงค หลักการ
และวิธีการทกี่ ารลูกเสอื โลกกาํ หนดไว
หลกั การจดั กจิ กรรมลกู เสอื เนตรนารี กระบวนการลกู เสือ มหี ลกั การสําคัญ 5 ประการ ดังนี้
1.มีศาสนาเปน ทีย่ ึดทางจติ ใจ จงรกั ภักดตี อ ศาสนาทีต่ นเองนบั ถอื และพึงปฏิบัติศาสนกิจดวย
ความจริงใจ
2.จงรักภักดีตอพระมหากษัตริย และประเทศชาติของตน พรอมดวยการสงเสริมและ
สนับสนุนสันติสุข และสันติภาพ ความเขาใจท่ีดีตอกันและกัน และความรวมมือซ่ึงกันและกัน ต้ังแต
ระดบั ทองถ่นิ ระดบั ชาติ ระดับนานาชาติ
3.เขารวมพัฒนาสังคม ยอมรับและใหความเคารพในเกียรติและศักดิ์ศรีของผูอ่ืน และเพ่ือน
มนษุ ยทกุ คน รวมทง้ั ธรรมชาติ และสรรพสิ่งทง้ั หลายในโลก
4.มคี วามรบั ผิดชอบตอการพัฒนาตนเองอยางตอเนื่อง
8
5.ลูกเสอื ทุกคนตองยดึ มัน่ ในคาํ ปฏญิ าณและกฎของลูกเสอื
แนวทางการจดั กจิ กรรมลูกเสือ เนตรนารี
การจัดกิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี มีแนวทางการจัดกิจกรรมตามวิธีการทางลูกเสือ มีองคประกอบ
7 ประการ คือ
1. คําปฏิญาณและกฎ ถือเปนหลักเกณฑที่ลูกเสือทุกคนใหคํามั่นสัญญาวาจะปฏิบัติตาม กฎลูกเสือ
เปน หลกั ในการปฏบิ ัติ ไม “ หาม” ทําหรือ “ บังคับใหทํา” แตถาทําจะเกิดผลดีแกตนเอง เปนคนดี ไดรับการ
ยกยองเปนผมู ีเกยี รติเชอื่ ถือได
2. เรยี นรจู ากการกระทํา เปนการพัฒนาสวนบุคคล ความสําเร็จหรือไมสําเร็จของผลงานเกิดจากการ
กระทาํ ของตนเอง ทาํ ใหม ีความรูท่ชี ัดเจน สามารถแกปญหาตางๆ ไดดวยตนเอง และทาทายความสามารถของ
ตนเอง
3. ระบบหมู เปนรากฐานอันแทจริงของการลูกเสือ เปนพ้ืนฐานในการอยูรวมกัน การยอมรับซ่ึงกัน
และกัน การแบงหนาที่ความรับผิดชอบ การชวยเหลือซ่ึงกันและกัน เปนการเรียนรูการใชประชาธิปไตย
เบ้ืองตน
4. การใชสัญลักษณรวมกัน ฝกใหมีความเปนหนึ่งเดียวในการเปนสมาชิกลูกเสือ เนตรนารี โดยใช
สัญลักษณรวมกัน ไดแก เครื่องแบบ เคร่ืองหมาย การทําความเคารพ รหัส สัญญาณ ชวยใหผูเรียนตระหนัก
และภาคภูมิใจในการเปนสมาชิกขององศก ารลูกเสอื โลก เพราะลูกเสือเปนองศก ารทีม่ สี มาชิกมากที่สดุ ในโลก
5. การศึกษาธรรมชาติ ส่ิงสําคัญของการลูกเสือ คือ ธรรมชาติ เปนที่ปราถนาอยางยิ่งในการทํา
กิจกรรม ปาเขา ชายทะเล พุมไม การปนเขา การผจญภัย การบุกเบิก การอยูคายพักแรม การเดินทางไกล
เปนท่ีเสนหาแกเดก็ ทุกคน ถาขาดส่งิ เหลา นแี้ ลวกไ็ มเ รยี กวาการใชช วี ิตแบบลูกเสอื
6. ความกาวหนาในการเขารวมกิจกรรม กิจกรรมตางๆ ที่จัดใหเด็กทําตองมีความกาวหนาและดึงดูด
ใจ สรางใหเ กดิ ความกระตือรือรน การเลน เกมท่ีสนุกสนาน การแขงขันกันเปนส่ิงที่ดึงดูดใจและเปนการจูงใจท่ี
ดี
7. การสนับสนุนโดยผใู หญ ผใู หญเปนผูชี้แนะหนทางท่ีถูกตอง เพื่อใหเขาเกิดความมั่นใจ เด็กตองการ
ใหผ ูใหญชแ้ี นะ ผูใหญก็ตองนําพาไปสูหนทางที่ดี ใหไดรับการพัฒนาอยางถูกตองและดีที่สุดจึงเปนการรวมมือ
กันท้งั สองฝาย
1.1.2 กจิ กรรมชมุ นุม
กิจกรรมชุมนุม เปนการจัดกิจกรรมเพ่ือพัฒนาความถนัด ความสนใจ ตามความตองการของผูเรียน
เปนกิจกรรมที่มุงเนนการเติมเต็มความรู ความชํานาญและประสบการณของผูเรียนใหกวางขวางยิ่งข้ึน เพื่อ
การคนพบความถนัดความสนใจของตนเอง และพัฒนาตนเองใหเต็มศักยภาพ ตลอดจนการพัฒนาทักษะของ
สงั คม และปลกู ฝงจติ สํานกึ ของการทําประโยชนเพอ่ื สงั คมการจดั กจิ กรรมชุมนมุ มหี ลกั การที่สําคัญคือ
1. เปน กจิ กรรมทเ่ี กิดจากความสมคั รใจของผเู รียน โดยมีครเู ปน ท่ีปรึกษา
2. เปนกจิ กรรมที่ผูเรียนชวยกนั คดิ ชว ยกนั ทาํ และชว ยกนั แกปญหา
3. เปน กจิ กรรมทพี่ ัฒนาผเู รยี นตามสาระท่ีกาํ หนดนอกเหนือจากการเรียนการสอน
4. เปน กิจกรรมท่สี ง เสริม และพัฒนาศกั ยภาพของผเู รียน
5. เปน กิจกรรมทีเ่ หมาะสมกับสภาพของสถานศึกษา หรอื ทอ งถ่ิน
9
การจัดกจิ กรรมชุมนุม มีวตั ถุประสงค ดังตอ ไปน้ี
1. พฒั นาความรู ความสามารถ ดานการคดิ วเิ คราะห สงั เคราะห เพ่อื ใหเ กดิ ทกั ษะ
ประสบการณ ทง้ั วิชาการและวิชาชพี ตามศกั ยภาพ
2. มคี ุณธรรม จรยิ ธรรมและคานยิ มทพี่ ึงประสงค
3. มสี ุขภาพและบคุ ลกิ ภาพทางดานรางกายและจิตใจทีด่ ี
4. ใชเวลาวา งใหเ กิดประโยชนตอ ตนเอง ชุมชน สงั คม และประเทศชาติ
5. มีมนุษยสัมพันธใ นการทํางานรวมกับผอู นื่ ในระบอบประชาธิปไตย
จากวตั ถุประสงคด งั กลาว สามารถกาํ หนดพฤตกิ รรมบงช้หี รือตวั ช้วี ัดและเปาหมายการจัดกิจกรรมได
ดงั ตอไปนี้
วตั ถปุ ระสงค พฤตกิ รรมบงช้ี/ตวั ชี้วัด เปาหมายการจดั กิจกรรม
1. พัฒนาความรู ความสามารถ 1.1 มกี ารจดั ทําโครงงาน/ ผลงาน/ ผูเรยี นไดพัฒนาความรแู ละทักษะ
ดานการคดิ วเิ คราะห สงั เคราะห ชน้ิ งาน จนเกดิ เปน โครงงาน ผลงาน
เพือ่ ใหเ กดิ ทักษะ ทั้งประสบการณ 1.2 เกดิ ทักษะการคิด การตัดสนิ ใจ ชน้ิ งานตาม
และวชิ าชพี ตามศักยภาพ และการแกป ญ หา ศักยภาพของแตล ะบุคคล
2. มีคณุ ธรรม จรยิ ธรรม และ 1.3 มที ักษะการวางแผนและการ
คา นยิ มท่ีพึงประสงค จัดการ
1.4 รเู ขา ใจความสนใจความถนัด
และ
ศักยภาพของตน
1.5 ใชภ าษาในการส่อื สารได
ถกู ตอง
1.6 มีจินตนาการความคิดรเิ ร่ิม
สรางสรรค
2.1 มกี ริ ิยามารยาททีด่ ี ผเู รยี นมีคุณธรรมจรยิ ธรรมและ
2.2 มีระเบยี บวนิ ยั คานยิ ม ท่ีพงึ ประสงคเ ปน
2.3 มคี วามเอื้อเฟอเผ่ือแผ แบบอยา งแกผูอ่ืนได
2.4 มคี วามซื่อสัตยส ุจรติ
2.5 มีสัมมาคารวะออนนอมถอม
ตน
2.6 มคี วามสามัคคี
2.6 มนี าํ้ ใจตอ ครู เพื่อนและผูอ่นื
2.7 รบั ผิดชอบตอ งานทไ่ี ดร บั
มอบหมาย
2.8 ตรงตอ เวลา
10
วตั ถปุ ระสงค พฤติกรรมบงชี/้ ตวั ชวี้ ดั เปาหมายการจัดกจิ กรรม
3. มีสขุ ภาพและบุคลกิ ภาพดาน 2.9 อนุรักษ พัฒนาและรักษา
รางกายและจติ ใจทดี่ ี สมบัติของโรงเรยี น
3.1 รจู ักการรักษาสขุ ภาพสว นตัว ผเู รยี นมสี ุขภาพกายและสขุ ภาพจิต
4. ใชเ วลาวางใหเกดิ ประโยชนตอ 3.2 รา เริงแจม ใส มคี วามม่นั คงทาง ดี และดาํ รงชีวติ อยา งมีความสุข
ตนเอง ชุมชน สงั คม และ อารมณ
ประเทศชาติ 3.3 อดทน อดกล้นั ตอสงิ่ ยวั่ ยุ
5. มีมนุษยสัมพันธใ นการทํางาน 3.4 มีสมาธิตอการทํางาน
รว มกบั ผูอ ื่นในระบอบ 3.5 มสี นุ ทรียภาพทางอารมณ
ประชาธิปไตย 4.1 บําเพ็ญประโยชนต อสวนรวม ผูเรยี นใชเ วลาวางใหเ กดิ ประโยชน
4.2 ใชเวลาทีม่ ีใหเ กิดประโยชน ตอ ตนเองและสว นรวม
5.1 มีความเปน ผนู ําและผตู ามท่ดี ี ผเู รียนสามารทาํ งานและอยู
5.2 สามารถทํางานรวมกับผูอ่ืนได รวมกับผูอื่นไดอยา งมีความสุข
5.3 เคารพในกฎ กตกิ าของกลุม
และสังคม
5.4 รบั ฟง และเคารพความคดิ เห็น
ของผูอนื่
1.1.3 กิจกรรมแนะแนว
กิจกรรมแนะแนว เปนกิจกรรมที่สงเสริมและพัฒนาความสามารถของผูเรียน ใหเหมาะสมตามความ
แตกตางระหวา งบุคคล สามารถคนพบและพัฒนาศักยภาพของตน เสริมสรางทักษะชีวิต วุฒิภาวะทางอารมณ
การเรียนรูในเชิงพหุปญญา และการสรางสัมพันธภาพท่ีดี ซ่ึงผูสอนทุกคนตองทําหนาท่ีแนะแนวใหคําปรึกษา
ดา นชีวติ การศึกษาตอ และการพฒั นาตนเองสูโลกอาชีพและการมีงานทํา (หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.
2551) วตั ถุประสงคของกจิ กรรมแนะแนว กรมวชิ าการ (2546) ไดก าํ หนดวัตถุประสงคของกิจกรรมแนะแนว
ดังตอไปนี้
1. เพื่อใหผ ูเรียนคนพบความถนัด ความสามารถ ความสนใจของตนเอง รักและเห็นคุณคาของตนเอง
และผูอ่ืน
2. เพอื่ ใหผเู รยี นรูจ กั การแสวงหาความรจู ากขอ มูล ขา วสาร แหลงเรียนรู ท้ังทางดานการศึกษา อาชีพ
สวนตัว สังคม เพ่ือนําไปใชในการวางแผนเลือกแนวทางการศึกษา อาชีพ ใหเหมาะสมสอดคลองกับศักยภาพ
ของตนเอง
3. เพอ่ื ใหผเู รียนไดพ ฒั นาบุคลิกภาพและปรับตวั อยใู นสังคมไดอยา งมีความสขุ
4. เพ่อื ใหผูเรียนมีความรู ทักษะ มคี วามคดิ สรางสรรคใ นงานอาชีพและมเี จตคติที่ดีตออาชพี ทส่ี จุ รติ
5. เพ่ือใหผูเรยี นมคี า นิยมที่ดีงามในการดาํ เนินชีวติ เสริมสรางวนิ ัย คณุ ธรรมและจริยธรรมแกผูเรียน
6. เพอื่ ใหผ ูเ รียนมจี ิตสาํ นึกในการรับผิดชอบตอตนเอง ครอบครัว สังคมและประเทศชาติ
แนวทางการจัดกจิ กรรมแนะแนว 3 ลักษณะ ดังตอไปนี้
11
1. การจัดบริการแนะแนวในสถานศึกษาทุกสถานศึกษาสามารถจัดบริการแนะแนวอยางเปนระบบ
โดยมบี รกิ าร 5 บริการ และครอบคลุมขอบขายงานแนะแนวทั้ง 3 ดาน คือ ดานการศึกษา อาชีพ สวนตัวและ
สังคม ทั้งนี้จะตองมีการกําหนดผูรับผิดชอบอยูในโครงสรางการบริหารของโรงเรียน และตองมีโครงการ
แผนงาน งบประมาณทีแ่ สดงถงึ การปฏิบตั ิงานท่ีตอเน่ืองท้ังป โดยมีครูแนะแนวเปนผูนําในการดําเนินงาน เชน
การเขา คา ย โครงการตาง ๆ นิทรรศการ การปฐมนเิ ทศ โฮมรูม ปายนเิ ทศ กจิ กรรมหนา เสาธง เปน ตน
2. การจัดกิจกรรมแนะแนวในกิจกรรมพัฒนาผูเรียนตามหลักสูตร ซ่ึงถือเปนสวนสําคัญในการจบ
หลกั สตู ร โดยมีครปู ระจําชน้ั /ครผู ไู ดรับมอบหมายใหจดั กิจกรรมแนะแนวเปน ผูรบั ผิดชอบ
3. การประยุกตใชหลกั การและกระบวนการแนะแนวในการจัดหลักสูตรและพัฒนาการเรียนการสอน
การดูแลชวยเหลอื
ผเู รยี นโดยทุกคนที่มีสวนเกี่ยวของกับการพัฒนาผูเรียนการดําเนินงานแนะแนวในสถานศึกษาตองจัด
ใหครอบคลมุ ขอบขา ยงานแนะแนวทง้ั 3 ดาน ไดแก
1. ดานการศึกษา ใหผ เู รียนไดพัฒนาตนเองในดานการเรยี นอยางเต็มตามศกั ยภาพรูจกั แสวงหาและใช
ขอมูลประกอบการวางแผนการเรียนหรือการศึกษาตอไปอยางมีประสิทธิภาพ มีนิสัยใฝรูใฝเรียน มีวิธีการ
เรียนรู และสามารถวางแผนการเรียนหรอื การศกึ ษาตอ ไดอยา งเหมาะสม
2. ดา นอาชีพ ใหผูเรียนไดรูจักตนเองในทุกดาน รูและเขาใจโลกของงานอาชีพอยางหลากหลายมีเจต
คตทิ ดี่ ีตอ อาชพี สจุ ริต มกี ารเตรียมตวั สอู าชพี สามารถวางแผนเพ่ือประกอบอาชีพตามที่ตนเองมีความถนัดและ
สนใจ
3. ดานสวนตัวและสังคม ใหผูเรียนรูจักและเขาใจตนเอง รักและเห็นคุณคาของตนเองและผูอื่น รักษ
ส่ิงแวดลอม มีวุฒิภาวะทางอารมณ มีเจตคติที่ดีตอการมีชีวิตที่ดีมีคุณภาพ มีทักษะชีวิตและสามารถปรับตัว
ดาํ รงชวี ติ อยใู นสงั คมไดอ ยา งมีความสขุ
กระบวนการจัดกิจกรรมแนะแนวในการจัดกิจกรรมแนะแนว มีกระบวนการดังตอไปนี้ (กรมวิชาการ
2546)
1. สํารวจสภาพปญหา ความตองการและความสนใจของผูเรียน เพื่อใหใชเปนขอมูลในการกําหนด
แนวทางและแผนการจดั กิจกรรมแนะแนว
2. ศึกษาวิสยั ทศั นข องสถานศึกษาและวเิ คราะหขอมูลของผูเรียนท่ีไดจากการสํารวจ เพื่อทราบปญหา
ความตองการและความสนใจ นําไปกําหนดสาระและรายละเอยี ดของกจิ กรรมแนะแนว
3. กําหนดสัดสวนสาระของกิจกรรมในแตละดาน ครอบคลุมดานการศึกษา การงานและอาชีพ ชีวิต
และสังคม ใหไดส ัดสวนทเ่ี หมาะสม โดยยดึ สภาพปญ หา ความตอ งการและความสนใจ ตลอดจนธรรมชาติและ
ผูเรยี นเปนหลกั ท้งั น้ี ครแู ละผเู รยี นมสี ว นรว มในการจดั สาระของกิจกรรม
4. กําหนดแผนการจัดกิจกรรมแนะแนว เม่ือกําหนดสัดสวนสาระของกิจกรรมในแตละดานแลววาแต
ละภาคเรียนจะตองจัดกิจกรรมแนะแนวในสาระดานใด จํานวนกี่ช่ัวโมง ตอมาจะตองกําหนดรายละเอียดของ
แตล ะดา นไวใ หช ดั เจนวา ควรมเี รอ่ื งอะไรบาสง เพือ่ จะไดจัดทาํ เปน รายละเอยี ดในแตล ะกิจกรรมยอยตอไป
5. การจัดทํารายละเอียดของแตละกิจกรรม เร่ิมตั้งแตกําหนดชื่อกิจกรรม จุดประสงค เวลา เน้ือหา/
สาระ วิธีดําเนนิ กจิ กรรม ส่อื /อุปกรณ และการประเมนิ ผล
6. ปฏิบตั ิตามแผน วดั ประเมนิ ผล สรปุ รายงาน
12
กรอบความคดิ กจิ กรรมแนะแนว
การจดั กจิ กรรมแนะแนวมีวตั ถุประสงคเพื่อพัฒนาผูเรียนใหบรรลุตามวัตถุประสงค ตามท่ีสถานศึกษา
กําหนดและตอบสนองจุดมุงหมายของหลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พ.ศ. 2544 และของหลักสูตรแกนกลาง
การศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน พ.ศ. 2551 กรอบแนวคิดในการจัดกิจกรรมแนะแนวครอบคลุมตามแผนภาพ ดังน้ี (กรม
วชิ าการ, 2546) (แนวทางการจัดกิจกรรมพฒั นาผเู รียนตามหลักสูตรการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พ.ศ. 2551)
คณะอนุกรรมการพัฒนาคุณภาพวิช าการ กลุมกิจกรรมพัฒนาผูเรียน กรมวิช าการ
กระทรวงศึกษาธิการ
จากกรอบความคิดกิจกรรมแนะแนวซ่ึงมีขอบขายครอบคลุมการศึกษา ดานการงานและอาชีพ ดาน
ชีวติ และสังคม ในการจดั กิจกรรมจําเปนตองจัดกิจกรรมท้ัง 3 ดานไปพรอม ๆ กัน ดังน้ัน จึงไดผสมผสานและ
บูรณาการเปน กลมุ กจิ กรรมใหญ ๆ 4 กลุม ดงั นี้
กจิ กรรมรจู กั เขา ใจ และเหน็ คุณคาในตนเองและผอู ่ืน
กิจกรรมการแสวงหาและใชขอ มูลสารสนเทศ
กิจกรรมการตัดสนิ ใจและแกปญ หา
กจิ กรรมการปรับตัวและดาํ รงชีวติ
กิจกรรมกลุมท่ี 1 มีจุดมุงหมายเพื่อใหผูเรียนรูจัก เขาใจและเห็นคุณคาในตนเองและผูอ่ืน เปน
กิจกรรมท่ีชวยใหผูเรียนสามารถรูจักตนเองและเขาใจตนเอง ท้ังในดานความถนัด ความสนใจ ความสามารถ
จุดเดน จุดดอ ย นิสยั อารมณ ความภูมใิ จ และเห็นคณุ คา ในตนเองและผูอน่ื
กิจกรรมกลุมท่ี 2 มีจุดมุงหมายเพื่อใหผูเรียนมีความสามารถในการแสวงหาและใชขอมูลสารสนเทศ
เปนกิจกรรมที่ชวยใหผูเรียนมีทักษะ และวิธีการแสวงหาขอมูลจากแหงตาง ๆ รวบรวมและจัดระเบียบขอมูล
สามารถจดั ระบบ กลั่นกรอง เลอื กใชข อ มูลอยา งฉลาด เหมาะสมและเหน็ คณุ คาในการใชข อ มูลสารสนเทศ
กิจกรรมกลุมท่ี 3 มีจุดมุงหมายเพ่ือใหผูเรียนมีความสามารถในการตัดสินใจและแกปญหาไดอยาง
เหมาะสม เปนกิจกรรมท่ีชวยใหผูเรียน สามารถกําหนดเปาหมาย วางแผน วิเคราะห สังเคราะห และ
ประเมินผล ตลอดจนปรับปรุงแผนการดําเนินงาน โยใชขอมูล คุณธรรมและจริยธรรมเปนพื้นฐานในการ
ตดั สินใจ
กิจกรรมกลุมที่ 4 มีจุดมุงหมายเพื่อใหผูเรียนมีความสามารถในการปรับตัวและการดํารงชีวิตอยางมี
ความสุข เปนกิจกรรมที่ชวยใหผูเรียนเขาใจยอมรับตนเองและผูอื่น มีวุฒิภาวะทางอารมณแสดงออกอยาง
เหมาะสม มีมนุษยสมั พนั ธส ามารถทํางานรวมกับผอู ืน่ และดํารงชีวิตอยใู นสงั คมไดอ ยางมีความสุข
1.1.4 กิจกรรมเพอ่ื สังคมและสาธารณะประโยชน
กิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชน ซ่ึงเปนหนาท่ีของสถานศึกษาทุกแหงจะตองเนนการสราง
เยาวชนกิจกรรมเพ่ือสังคมและสาธารณประโยชนเปนกิจกรรมท่ีตองสงเสริมใหผูเรียนสามารถพัฒนาตนเอง
ตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพโดยคํานึงถึงความแตกตางระหวางบุคคลและพัฒนาการทางสมองเนนให
ความสาํ คญั ทั้งความรู
13
และคณุ ธรรมจรยิ ธรรมจดั กิจกรรมโดยใหผเู รียนคิดสรา งสรรค ออกแบบกิจกรรมเพ่ือสังคมและ
สาธารณประโยชนอ ยา งหลากหลายรูปแบบเพอ่ื แสดงถงึ ความรับผิดชอบตอสงั คมในลักษณะจิตอาสา
วตั ถุประสงค
1. เพื่อปลกู ฝง และสรา งจิตสํานกึ ใหแกผูเรียนในการบําเพ็ญตนใหเปนประโยชนตอครอบครัวโรงเรียน
ชมุ ชนสังคมและประเทศชาติ
2.เพ่ือใหผูเรียนมีความคิดริเร่ิมสรางสรรคในการจัดกิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชนตาม
ความถนดั และความสนใจในลกั ษณะอาสาสมัคร
3. เพอื่ ใหผ เู รยี นมีความรูค ณุ ธรรมจริยธรรมตามคณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค
4. เพอ่ื ใหผ เู รยี นมีจิตสาธารณะและใชเวลาวา งใหเ ปนประโยชน
แนวการจัดกจิ กรรมเพื่อสงั คมและสาธารณประโยชนมแี นวการจดั ดงั นี้
การจัดกิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชนเนนใหผูเรียนรวมกันสํารวจและวิเคราะหสภาพ
ปญหารวมกันออกแบบการจัดกิจกรรมวางแผนการจัดกิจกรรมปฏิบัติกิจกรรมตามแผน..รวมสรุปและ
ประเมินผลการจัดกิจกรรมรวมรายงานผลพรอมท้ังประชาสัมพันธ และเผยแพรผลการจัดกิจกรรมการจัด
กิจกรรมเพอื่ สงั คมและสาธารณประโยชนผเู รียนสามารถเลอื กจัดกิจกรรมหรือเขารวมกิจกรรมไดด ังนี้
1. จัดกิจกรรมภายในโรงเรียน (กจิ กรรมในวิถชี ีวติ โรงเรยี นเพอ่ื ปลูกฝง จิตอาสา)เปนกิจกรรมทผี่ เู รียน
และครูทป่ี รกึ ษากจิ กรรมรวมกันวางแผนปฏิบัติกิจกรรมจิตอาสาในวิถีชีวิตของชั้นเรียนและโรงเรียน..
จนเกิดเปนนิสัยในการสมัครใจทํางานตางๆเพ่ือประโยชนของสวนรวมซึ่งงานเหลานี้จะขยายขอบเขตจากใกล
ตัวไปสสู งั คมที่อยูภายนอกได
2. จัดกิจกรรมภายนอกโรงเรียน (กิจกรรมอาสาสมัครเพ่ือสังคม) เปนกิจกรรมท่ีผูเรียนไดรับการ
สนับสนุนตามแผนการจัดกิจกรรมโดยใหทํากิจกรรมดวยความสมัครใจที่เปนประโยชนแกชุมชนและสังคม
โดยรวม
1.1.5 กิจกรรมสภานกั เรียน
การเปดโอกาสใหนักเรียนทุกคนมีสวนรวมในการบริหารจัดการและพัฒนาโรงเรียน โดยใช
กระบวนการประชาธปิ ไตยอันเปนวัฒนธรรมอันอยูรวมกันในโรงเรียน เปนกลไกในการดําเนินงาน และมุงเนน
ใหนักเรียนไดซึมซับละคุนเคยกับบรรยากาศความเปนประชาธิปไตยในการสรางประสิทธิภาพความเปนธรรม
และความสงบสขุ ในสังคม ซึง่ รัฐบาลทุกยุคทุกสมัยมีความตระหนักถึงความสําคัญของการเสริมสรางความเปน
ประชาธิปไตย การใชหลักธรรมาภิบาล ความสมานฉันท และความพอเพียงใหเกิดข้ึนอยางย่ังยืนในสังคมไทย
โดยมุงท่ีจะพัฒนาคน โดยการใชคุณธรรมพ้ืนฐานของกระบวนการเรียนรูท่ีเช่ือมโยง ความรวมมือของสถาบัน
ความครัว ชุมชน สถาบันศาสนาและสถาบันการศึกษา
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร โดยสาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพืน้ ฐานไดใหความสําคัญตอผูเรียน ซึ่ง
ถือเปน ทรัพยากรบุคคลและพลงั สาํ คญั ของชาติ ในการสบื ทอดความเปน ชาติ ศาสนา ภูมิปญญาและวัฒนธรรม
การดําเนนิ งาน สภานกั เรยี นเปรยี บเสมอื นเวทสี ําหรบั ฝก ใหนกั เรียนเปนนกั ประชาธิปไตยอยางแทจริง คือ รูจัก
การเปนผูให ผูรับ ผูนําและผูตามท่ีดี มีความรับผิดชอบตอหนาท่ี เปนกิจกรรมท่ีสงเสริมใหเกิดการเรียนรูและ
เขา ใจวถิ ีชวี ิตแบบประชาธปิ ไตย มงุ เนน ใหเด็กคดิ เปน ทําเปน แกปญหาเปน เปน สมาชิกทดี่ ขี องสังคม สงเสริม
14
ความสามัคคีในหมูคณะ สงเสริมการเรียน การสอนตามหลักสูตรปจจุบันที่มุงเนนความเปนไทย ความเปน
พลเมอื งที่ดขี องชาติ
ดวยความตระหนักถึงเด็กและเยาวชนเปนทรัพยากรมนุษยท่ีมีคายิ่ง หากไดรับการพัฒนาและไดรับ
โอกาสใหใ ชความสามารถอยา งเต็มศกั ยภาพ ยอมเปน กาํ ลงั สาํ คัญในการสืบทอดเอกลักษณความเปนไทย ธํารง
ไวซ่ึงความเปนชาติ ศาสนา พระมหากษัตริยรวมถึงการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอมสามารถ
พัฒนาประเทศชาติใหทัดเทียมอารยประเทศ เด็กและเยาวชนทุกคนจึงเปนอนาคตที่ดีของสังคมและ
ประเทศชาติ โรงเรียนวดั บางใหญ จึงไดด ําเนินการพัฒนากิจกรรม “สภานักเรียน” อยางเปนรูปธรรม มาอยาง
ตอเนื่อง เพ่ือใหนักเรียนไดเรียนรูบทบาทหนาที่ความเปนพลเมืองที่ดีตามรูปแบบการปกครองในระบบ
ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขตระหนักถึงความเปนไทย มีคุณธรรม จริยธรรม และวิถี
ประชาธปิ ไตยอันไดแ ก คารวะธรรม สามัคคธี รรม ปญญาธรรมรวมถึงคานิยมหลักของคนไทย ๑๒ ประการอัน
ไดแก มีความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ซ่ือสัตยเสียสละ อดทน มีอุดมการณในสิ่งที่ดีงามเพื่อสวนรวม
กตัญูตอพอแม ผูปกครอง ครูอาจารย ใฝหาความรู หม่ันศึกษาเลาเรียนท้ังทางตรงและทางออม รักษา
วัฒนธรรมประเพณีไทยอันงดงาม มีศีลธรรม รักษาความสัตย หวังดีตอผูอ่ืน เผื่อแผและแบงปน เขาใจเรียนรู
การเปนประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขที่ถูกตอง มีระเบียบวินัย เคารพกฎหมาย ผูนอย
รูจักเคารพผูใหญ มีสติ รูตัว รูคิด รูทํา รูปฏิบัติตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ รูจักอด
ออมไวเมื่อยามจําเปน มีไวพอกินพอใช ถาเหลือก็แจกจายจําหนาย และพรอมท่ีจะขยายกิจกรรมเมื่อมีความ
พรอม มีภูมิคุมกันที่ดี มีความเขมแข็งทั้งรางกายและจิตใจ ไมยอมตออํานาจฝายตํ่าหรือกิเลส มีความละอาย
เกรงกลัวตอ บาปตามหลักศาสนา คํานึงถึงผลประโยชนสวนรวมและของชาติ มากกวาผลประโยชนของตนเอง
โดยมุงเนนใหผูเรียนมีคุณธรรม จริยธรรม รักสามัคคี ปรองดอง สมานฉันท รักชาติ ศาสนกษัตริย ภูมิใจใน
ความเปนไทย หางไกลยาเสพติด มีคุณลักษณะทักษะทางสังคมท่ีเหมาะสม และพัฒนาตนเองไดอยางเต็ม
ศักยภาพ บนพื้นฐานตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง พรอมกาวสูความเปนสากล โดยอาศัยความรวมมือ
ของทุกภาคสวน
ในการจัดกิจกรรมสภานักเรียน เพื่อเปนการสงเสริมใหนักเรียนไดฝกฝนใหรูจักการแสดงออก มี
การเปนผูนํา ผูตามในสังคม การอยูรวมกันในสังคมไดอยางมีความสุข การจัดกิจกรรมสภานักเรียนเพ่ือ
พัฒนาผเู รยี นควรมหี ลักการจัด ดังน้ี
1. มีการกาํ หนดวตั ถปุ ระสงคแ ละแนวปฏิบัตทิ ีช่ ดั เจนและเปน รปู ธรรม
2. จดั ใหเ หมาะสมกบั วัย วฒุ ภิ าวะ ความสนใจ ความถนัดและความสามารถของนกั เรยี น
3. บรู ณาการวิชาการกับชวี ติ จรงิ ใหผูเรียนไดตระหนกั ถึงความสาํ คัญของการเรียนรตู ลอดชีวติ
4. ใชก ระบวนการตา ง ๆ อยา งหลากหลายกจิ กรรมเพ่อื ใหน กั เรียนไดฝ ก การคดิ สรางสรรคจ ินตนาการ
5. จํานวนสมาชกิ มคี วามเหมาะสมกับลกั ษณะของกิจกรรม
6. มีการกําหนดเวลาในการจัดกิจกรรมใหเหมาะสม สอดคลองกับวิสัยทัศนและเปาหมายของ
สถานศึกษา
7. นกั เรียนเปนผดู ําเนนิ การ ครูเปนท่ปี รกึ ษาถอื เปน หนา ท่ีและงานประจาํ โดยคํานึงถึงความปลอดภัย
8. ยดึ หลกั การมีสวนรว มโดยเปดโอกาสใหค รู ชมุ ชน ผปู กครองมีสว นรว มในการจดั กิจกรรม
9. มีการประเมินผลการจัดกิจกรรม โดยวิธีการท่ีหลากหลายและสอดคลองกับกิจกรรมอยางเปน
ระบบและตอเนือ่ ง โดยถอื วา เปนเกณฑป ระเมนิ ผลในการผานคุณลักษณะอันพึงประสงคดวย
15
1.2 คณุ ลกั ษณะพลเมอื งดิจทิ ลั
พลเมืองดิจิทัล(Digital Citizens) เปนไดเขามามีบทบาทในการดําเนินกิจกรรมดานตางๆ ใน
ชีวิตประจําวัน ประเทศไทยใหความสําคัญกับเร่ืองดังกลาวอยางจริงจังหลังจากที่รัฐบาลผลักดันนโยบาย
เศรษฐกิจดิจทิ ัล (Digital Economy) เพ่อื เสรมิ สรางความเขม แขง็ ใหกับระบบเศรษฐกิจและเตรียมความพรอม
เขาสูประชาคมอาเซียนในอนาคตอันใกลน้ีในยุคปจจุบันเทคโนโลยีสารสนเทศมีความเกี่ยวของกับการใช
ชีวิตประจําวันอยางหลีกเลี่ยงไมไดจึงมีความจําเปนอยางยิ่งท่ีทุกคนควร เสริมสรางศักยภาพการใชเทคโนโลยี
ดงั กลา วอยา งชาญฉลาดและกาวเขาสูค วามเปน พลเมืองในยุคดิจิตอลไดอยางภาคภมู ิ
คณุ ลกั ษณะเบอ้ื งตน ของพลเมอื งดจิ ิทัล
การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางสมํ่าเสมอและมีประสิทธิภาพเปนคุณลักษณะเบื้องตนของการเปน
พลเมืองในยุคดิจิทัลนอกจากน้ีบุคคลผูนั้นจะตองมีทักษะและความรูท่ีหลากหลายในการใชอินเทอรเน็ตผาน
อุปกรณและชอ งทางการสอื่ สารประเภทตา งๆ เชน โซเชยี ลเนตเวิรก (Facebook, Twitter, Instagram, Line)
และอุปกรณอิเล็กทรอนิกสร ปู แบบใหม (แทบ็ เลต็ และมอื ถือสมารท โฟน) เปนตน อยา งไรก็ตามมีผูตั้งขอสังเกต
วาทักษะการใชอินเทอรเนตและเทคโนโลยีสารสนเทศเพ่ือประโยชนในการดํารงชีวิตประจําวันไมเพียงพอตอ
คุณลกั ษณะของการเปนพลเมอื งดิจิตอลท่ีสมบูรณ หากแตบุคคลผูน้ันจะตองใชเทคโนโลยีดังกลาว ในทางที่จะ
กอใหเกิดประโยชนตอบุคคลอ่ืนและสังคม เชน การเคารพสิทธิและหนาท่ีของผูอ่ืนตลอดจนการใชเทคโนโลยี
เพ่ือสื่อสารกับภาครัฐและภาคเอกชนเพ่ือกอใหเกิดการเปล่ียนแปลงในทางท่ีดีและถูกตองคุณลักษณะท่ีดีของ
พลเมอื งดจิ ทิ ลั (Good Digital Citizens) มีองคป ระกอบหลายประการ ดงั นี้
1. การตระหนกั ถึงความสามารถในการเขา ถึงเทคโนโลยสี ารสนเทศของผูอ ืน่
ผูใชเทคโนโลยีสารสนเทศทุกคนควรตระหนักวาบุคคลมีโอกาสในการเขาถึงและมีศักยภาพใช
เทคโนโลยีสารสนเทศที่แตกตางกัน พลเมืองดิจิตอลท่ีดีจึงไมควรเลือกปฏิบัติและดูหม่ินบุคคลผูขาดทักษะการ
ใชเทคโนโลยีฯ หากแตจะตองชวยกันแสวงหามาตรการตางๆเพ่ือเสริมสรางความเสมอภาคในการเขาถึง
เทคโนโลยีฯ อันจะทําใหส ังคมและประเทศนน้ั ๆ กาวเขา สูยุคดจิ ติ อลไดอ ยางภาคภูมิ
2. การเปน ผูป ระกอบการและผูบริโภคทมี่ ีจรยิ ธรรม
เปน ทที่ ราบกันโดยทว่ั ไปวาเทคโนโลยีสารสนเทศไดเ ปลยี่ นแปลงระบบตลาดแบบด้ังเดิม (Traditional
Marketplace) ไปสูตลาดในระบบอิเลคทรอนิกส (Electronic-Marketplace) และไดรับความนิยมอยาง
แพรหลายดังจะเห็นไดจากความหลายหลายของประเภทสินคาท่ีสามารถซ้ือหาไดในระบบออนไลน ตลอดจน
บริการประเภทตางๆ ที่ผูบริโภคสามารถทําธุรกรรมไดอยางสะดวก พลเมืองยุคดิจิตอลจะตองมีความซื่อสัตย
และมีศีลธรรมในการทํานิติกรรมและธุรกรรมทุกประเภทบนโลกออนไลน เชน ไมซ้ือขายและทําธุรกรรมที่ผิด
กฎหมาย เชน การดาวนโ หลดสิ่งทข่ี ดั ตอกฎหมาย ตลอดจนการใชประโยชนจากเทคโนโลยีเพื่อหลอกลวงผูอื่น
ใหซื้อสนิ คา และบริการท่ไี มม ีคุณภาพ เปน ตน
3. การเปน ผสู งสารและรับสารทมี่ ีมรรยาท
รูปแบบการสือ่ สารไดมีการพฒั นาและเปลีย่ นแปลงไปอยางมากในชวงศตวรรษที่ 21 ดังจะเห็นไดจาก
รูปแบบการสื่อสารผานอนิ เตอรเ นต็ ทีส่ ะดวก รวดเรว็ และมคี วามเชื่อมโยงท่วั โลก เชน อีเมลลและโซเชียลมีเดีย
หลากหลายประเภท ปจจุบันมีผูใชขอไดเปรียบของชองทางการสื่อสารดังกลาวอยางไมเหมาะสม เชน การสง
16
สารที่ มีเจตนาหมิ่นประมาทผูอ่ืนและการสงสารที่มีเจตนาใหสังคมเกิดความแตกแยก ทั้งท่ีกระทําไปโดย
เจตนาหรอื รูเ ทา ไมถ งึ การณ ดงั นัน้ พลเมอื งดิจติ อลท่ดี ีจะตอ งมมี รรยาทและความรับผิดชอบตอการกระทําของ
ตนในโลกออนไลน หรือ ท่ีเรารูจักกันดีในนามของ (Digital Etiquette) ท่ีจะเปนเครื่องมือในการย้ําเตือนสติ
ตลอดจนการกระทําทเ่ี หมาะสมในการส่อื สารทกุ ประเภทในยุคดิจติ อล
4. การเคารพตอ กฎหมายและกฎระเบยี บ
ปจจุบันการทําธุรกรรมและนิติกรรมทางอิเลคทรอนิกสอยูภายใตบังคับของกฎหมายและกฎระเบียบ
วาดวยการทําธุรกรรมทางอิเลคทรอนิกสซึ่งมีวัตถุประสงคหลักในการปองกันและปราบปรามการละเมิด ใน
รูปแบบตางๆ ที่มีลักษณะเปนอาชญกรรมทางอีเลคทรอนิกส เชน การลักขโมยและการจารกรรมขอมูล
ประเภทตางๆ เชน ขอมูลทางธุรกิจและขอมูลสวนบุคคล ตลอดจนมาตรการคุมครองเก่ียวกับทรัพยสินทาง
ปญ ญาในรปู แบบตา งๆ ดงั นั้น พลเมืองยุคติจิตอลที่ดีจะตองตระหนักและรับทราบถึงกฎหมายและกฎระเบียบ
ดงั กลา ว ตลอดจนมคี วามยบั ย้ังชา งใจตอการกระทาํ ของตนที่อาจเปนการละเมิดสิทธิของบุคคลอน่ื
5. การใชเทคโนโลยีใหม คี วามเหมาะสมและไมสง ผลเสยี ตอสขุ ภาพ การใชเทคโนโลยีสารสนเทศที่ขาด
ความเหมาะสมอาจสงผลเสียตอสุขภาพโดยรวม เชน ความเครียดตอสุขภาพกายและสุขภาพจิตตลอดจนการ
กอใหเ กิดการสูญเสียสมั พนั ธภาพในสงั คมได พลเมอื งยคุ ดิจติ อลจะตองควบคุมการใชอุปกรณอิเลคทรอนิกสให
มีความเหมาะสมเพื่อปองกันมิใหเกิดอาการเสพติดตอ สิ่งดังกลาวจนเกิดผลเสียตอสุขภาพโดยรวมได
นอกจากน้ี การลดปริมาณการส่ือสารแบบออนไลนมาเปนรูปแบบการส่ือสารแบบดั้งเดิมในบางโอกาสจะ
กอใหเกิดผลดีตอสมั พนั ธภาพของบุคคลใกลช ิดอีกดว ย
6. เรียนรูว ธิ กี ารเสริมสรางความปลอดภยั ในการใชเทคโนโลยี
พลเมอื งดจิ ติ อลนอกจากจะตอ งเปนผูท่ีมีทักษะในการใชเทคโนโลยีอยางมีประสิทธิภาพแลวจะตองใฝ
รแู ละใหความสําคญั กับมาตรการเพ่ือความปลอดภัยและการคุมครองขอมูลสวนบุคคลดวย (Digital Security)
เน่ืองจากในยุคดิจิตอลนั้นผูมีเจตนากระทําผิดและหลอกลวงสามารถใชเทคโนโลยีที่มีความทันสมัยเพ่ือ
หลอกลวงผูอ ืน่ ไดงายกวากระบวนการสื่อสารแบบด้ังเดิม วิธีการเสริมสรางความปลอดภัยในการใชเทคโนโลยี
สารสนเทศ ที่สามารถกระทําไดโดยงายมีหลากหลายวิธี เชน การติดต้ังระบบปองกันการจารกรรมและการ
ทําลายขอมูลใหกับอุปกรณการสื่อสารทุกประเภท ตลอดจนรูเทาทันตอรูปแบบและกลอุบายของอาชญากร
อเิ ลคทรอนิกสท มี่ กั มกี ารพฒั นารปู แบบของการกระทาํ ผดิ อยเู สมอ
1.3 การสอนความเปนพลเมอื งดจิ ทิ ัล และความฉลาดทางดจิ ิทลั
การสอนความเปนพลเมืองดิจทิ ลั
งานวิจัยของ Dr. Howard Gardner และโครงการ GoodPlay Project ที่ Harvard Graduate
School of Education ซึ่งสรุปไดวา การสอนเด็กใหเ ปน พลเมอื งดจิ ิทัล ควรสอนในเรื่องดงั ตอไปนี้
1.ความปลอดภัยบนอินเทอรเน็ต (Internet Safety) เรียนรูวาจะใชเทคโนโลยีอินเทอรเน็ตใหเปน
ประโยชน ในขณะที่ดาํ รงตนใหอยูอยา งปลอดภยั บนโลกออนไลนไดอยางไร ใหรูจักแยกแยะเว็บไซตท่ีปลอดภัย
และเว็บไซตท อ่ี ันตราย
17
2.ความเปนสว นตวั และความมนั่ คงปลอดภยั (Privacy & Security) เรียนรวู ิธกี ารบริหารจัดการขอมูล
บนโลกออนไลนใหปลอดภัยจากภัยคุกคาม อาทิ การขโมยตัวตน หรือ การฟชช่ิง (Phishing) ใหเรียนรูจักการ
ตั้งรหัสผานท่ีเดายาก รูทันเลหกลของผูไมหวังดี และรูจักวิเคราะหนโยบายความปลอดภัยของผูใหบริการ
ออนไลน
3.ความสัมพันธและการสื่อสาร (Relationships & Communication) สอนใหนักเรียนรูจักทบทวน
ทักษะการมปี ฏิสมั พนั ธท้ังภายในตนเองและกับผูอน่ื เพือ่ สรา งการสื่อสารและชุมชนบนโลกออนไลนในเชิงบวก
ซ่ึงตรงนีจ้ ะเร่มิ เขา สูแนวคดิ ของการเปนพลเมืองดจิ ิทลั ที่ดีและจรยิ ธรรมดจิ ิทัล
4.การกลั่นแกลงบนโลกออนไลนและดรามายุคดิจิทัล (Cyberbullying & Digital Drama) สอนให
นกั เรียนไดรูจกั วธิ กี ารรับมือในสถานการณที่ถูกกลัน่ แกลง บนโลกออนไลน เรียนรูวาการกระทาํ ใดๆ ไมวาจะเชิง
ลบหรือเชิงบวก จะสงผลกระทบตอทั้งตัวเพ่ือนรอบตัวและชุมชนของพวกเขา สอนใหนักเรียนไดรูจักยืนหยัด
เม่ือเหน็ การกระทาํ ท่ีไมเหมาะสม และรวมกันสรางชุมชนออนไลนทีช่ ว ยเหลอื ซง่ึ กนั และกัน
5.รองรอยดิจิทัลและชื่อเสียงบนโลกดิจิทัล (Digital Footprint & Reputation) สอนใหนักเรียนรูจัก
ปกปองความเปนสวนตัวของตนเองและเคารพในความเปนสวนตัวของผูอ่ืน ใหเรียนรูวาอะไรก็ตามท่ีถูกโพสต
หรอื อพั โหลดไปยงั โลกออนไลนแลว มนั จะคงอยูบนนั้นถาวร และมรี อ งรอยทีจ่ ะสามารถติดตามกลับมาหาพวก
เขาไดเ สมอ และสิง่ ทีพ่ วกเขาแบง ปนในโลกออนไลนจ ะสง ผลกระทบท้งั ตอ ตวั พวกเขาเองและผูอืน่
6. อัตลักษณและตัวตน (Self-Image & Identity) สอนใหนักเรียนรูจักชีวิตในโลกดิจิตอลของตนเอง
ไดรูถึงประโยชนและความเสี่ยงของการแสดงตนในโลกออนไลนดวยตัวตนตางๆ และอิทธิพลที่มีตอความ
ตระหนักถึงตัวตนของตนเอง ช่ือเสียงของตนเอง และความสมั พนั ธข องพวกเขา
7.การรูทันเรื่องขอมูลขาวสาร (Information Literacy) เพ่ือใหนักเรียนไดรูจักการระบุตัวตน การ
คนหา การประเมนิ และการใชขอมลู ขาวสารตางๆ อยางมปี ระสทิ ธิภาพ เร่มิ ต้ังแตก ารคนหาขอมูลไปจนถึงการ
ประเมนิ คณุ ภาพ ความนาเชอ่ื ถือ และความถกู ตอ งของขอมลู ท่ีไดม า และใหเ ครดิตแหลง ทมี่ าอยา งถกู ตอง
8.การใหเครดิตและลิขสิทธ์ิ (Creative Credit & Copyright) ตองยอมรับวาโลกดิจิทัลนั้น การทํา
สําเนางานใดๆ มันทําไดงายมาก ดังนั้นจึงตองสอนใหนักเรียนไดรูจักความรับผิดชอบและสิทธิ์ในฐานะผู
สรางสรรคผลงาน และในขณะเดียวกันก็ใหเรียนรูถึงเรื่องลิขสิทธิ์และการใชงานอยางเปนธรรม (Fair use)
และหลีกเลี่ยงการลอกผลงาน (Plagiarism) และการละเมดิ ลิขสิทธิ์ (Piracy)
18
ภาพท่ี 1 การพฒั นาทักษะพลเมอื งดิจิทัลในระดับช้ันตา ง
ความฉลาดทางดิจิทัล (Digital Inteligence) หรือ DQ เปนชุดของความสามารถดานการรับรู
สติปญญา อารมณ และสังคมที่จะทําใหคนในยุคดิจิทัล (Digital Citizen) สามารถเผชิญหนากับความทาทาย
และปรับตัวใหเขากับยุคดิจิทัลไดอยางเหมาะสม (Yuhyun Park, 2016) ซึ่งสอดคลองกับ The Project DQ
ทไ่ี ดใหความหมายของความฉลาดทางดจิ ทิ ัลวา หมายถึงภาพรวมของความสามารถทางสังคม อารมณและองค
ความรูที่จําเปนตอชีวิตดิจิทัล (Digital Life) การมีความรูทักษะและความสามารถในการปรับตัวใหเขากับ
อารมณแ ละการปรับพฤตกิ รรมของผคู นเพื่อรบั มือกับความทา ทายและความตองการของยุคดิจิทัล ความฉลาด
ทางดจิ ทิ ลั ประกอบดวย (Yuhyun Park, 2016)
1.อัตลักษณในโลกดิจิตอล (Digital identity) กลาวคือ คนท่ีใชชีวิตอยูในยุคดิจิตอล
จะตองมีทักษะในการสราง บริหารอัตลักษณและชื่อเสียงในโลกออนไลนของตัวเองใหเปน ซ่ึงน่ันรวม
ไปถึงการจัดการกับตัวตนในโลกออนไลนท ้งั ในระยะสน้ั และระยะยาวดว ย
1.1. พลเมืองดิจิทัล (Digital Citizens) เปนกระแสท่ีแพรหลายไปทั่วโลกนับตั้งแต
อนิ เตอรเนต็ และเทคโนโลยีสารสนเทศไดเ ขามามบี ทบาทในการดาํ เนนิ กิจกรรมดาน ตางๆ ใน
ชีวิตประจําวัน ประเทศไทยใหความสําคัญกับเรื่องดังกลาวอยางจริงจังหลังจากท่ีรัฐบาล
ผลักดันนโยบายเศรษฐกิจดิจิทัล (Digital Economy) เพื่อเสริมสรางความ เขมแข็งใหกับ
ระบบเศรษฐกิจและเตรียมความพรอมเขาสูประชาคมอาเซียนในอนาคตอันใกลน้ีในยุค
ปจจุบันเทคโนโลยีสารสนเทศมีความเก่ียวของกับการใชชีวิตประจําวัน อยางหลีกเลี่ยงไมได
จึงมีความจําเปน อยางย่งิ ท่ีทกุ คนควร เสรมิ สรางศักยภาพการใชเทคโนโลยีดังกลาวอยางชาญ
ฉลาดและกา วเขาสูความเปนพลเมืองในยุคดจิ ติ อลไดอ ยาง ภาคภมู ิ
1.2. ผูรวมสรางดิจิทลั (Digital Co-creator)
1.3. ผปู ระกอบการ (Digital entrepreneur)
19
2. การใชเคร่ืองมือและสื่อดิจิตอล (Digital use) คือ ทักษะในการใชเคร่ืองมือและสื่อใน
ยุคดิจิตอล เพ่ือใหเกิดประโยชนสูงสุด โดยสามารถสรางสมดุลใหกับชีวิตออนไลนและออฟไลนได
อยา งดี มใิ ชดังเชน ท่เี ห็นปจ จุบนั คือ หลายคนถูกเทคโนโลยใี ช มใิ ชใชเทคโนโลยี
2.1. การใชเวลาหนาจอ Screen Time ในการจับภาพหนาจอ สามารถทําไดหลาย
วิธี ซึง่ สามารถทําไดโดยผา นทางระบบปฏบิ ัตกิ าร
2.2. สุขภาพการแพทยดิจิทัล (Digital Health) นวัตกรรมดานสุขภาพและการใช
งานเทคโนโลยสี าํ หรับสุขภาพ ทําใหการดูแลสุขภาพกลายเปน เรือ่ งใกลต วั มากขึ้น
2.3. การมีสวนรวมของชุมชน (Community Participation) การวิจัยแบบมีสวน
รว มครัง้ น้มี ีวัตถุประสงคเ พื่อศึกษาความตองการดา นการสง เสรมิ สุขภาพของผูสูงอายุจากการ
มี สว นรว มของชุมชนบา นนาราชควาย ตําบลนาราชควาย อาํ เภอเมือง จังหวัดนครพนม โดย
ใชเทคนิคการประชุมแบบมีสวนรวมอยาง สรางสรรค(Appreciation Influence Control,
AIC) เปนเครื่องมือในการวิจัยเก็บรวบรวมขอมูลดวยวิธีเชิงคุณภาพโดยใชการ สังเกตแบบมี
สวนรวม และไมมีสวนรวม การสัมภาษณเชิงลึก และการประชุมวางแผนโดยการมีสวนรวม
อยา ง สรา งสรรค การวเิ คราะหข อมลู โดยการวเิ คราะหเ ชิงเนื้อหา
3.การอยูในโลกดิจิตอลอยางปลอดภัย (Digital safety) หมายถึงทักษะในการบริหาร
จัดการความเสี่ยงในโลกออนไลน เชน การไมไปรังแกและสามารถจัดการกับการถูกรังแกบนโลกไซ
เบอร (Cyberbullying) ไดอยา งตลอดรอดฝง รวมไปถึงการเก้ียวพาราสี การเหยียดผิว-เหยียดชนช้ัน
รวมไปถงึ เนือ้ หาตา งๆ ทสี่ มุ เสยี่ งเชน เนื้อหาท่ีมคี วามรนุ แรง โปเปลอื ย ลามกหยาบคายดว ย
3.1. ความเสี่ยงจากเนื้อหา (Content Risks) สารสนเทศท่ีมีรูปแบบดิจิตอลโดย
แสดงเนือ้ หาผานสื่อดิจติ อลตา งๆ เปนหลัก
3.2. ความเสี่ยงจากพฤติกรรม (Behavioral Risks) ความเส่ียงในการทํา
ลอกเลยี นแบบสง่ิ ที่ไมด ีในส่ือตางๆ
3.3. ความเสยี่ งจากการติดตอพบปะ (Contact Risks) ความเสีย่ งจากการนัดเจอกับ
คนทไี่ มรจู กั หรือรจู กั กันในส่ือตา งๆ
4.ระบบความปลอดภัยดิจิทัล (Digital Security) หมายถึง ความสามารถในการตรวจจับ
ภัยคุกคามในโลกไวเบอร เชน การแฮ็ก (Hacking) การหลอกลวง (Scrams) และมัลแวร (Malware)
เพื่อทําความเขาใจ เลือกแนวทางปฏิบัติท่ีดีท่ีสุด และเลือกใชเครื่องมือในการรักษาความปลอดภัยที่
เหมาะสมสาํ หรบั การปองกันขอมลู
4.1. การปองกันรหัสผาน (Password Protection) เปนการปองกันเพ่ือกันไมให
ผอู ื่นเขา ถึงขอ มลู สว นตวั เราได
4.2 ระบบความปลอดภัยบนมือถือ (Mobile Security) การจัดการระยะไกล ล็อค/
ปลดล็อค รวมถงึ สง่ั ลา งขอมลู ในมือถอื ทัง้ หมดจากระยะไกล รักษาความปลอดภัยอุปกรณ ไม
จําเปนตองใชเครื่องมืออยางเชน Mobile Device Management (MDM) ควบคุมการใช
งานแอพพลิเคช่ัน ตรวจสอบแอพพลิเคชั่นบนอุปกรณและบล็อคการเขาถึงแอพพลิเคชั่น
ปอ งกันการโจรกรรมขอมูล รกั ษาความปลอดภยั ขอมูลบนอุปกรณทส่ี ูญหายหรือถกู ขโมย
4.3 ระบบความปลอดภยั ทางอินเทอรเน็ต (Internet Security) มีการปองกันหลาย
ชั้นเพอื่ ใหคุณปลอดภยั และใหอปุ กรณข องคุณใชงานไดอยางราบรื่น คุณสมบัติข้ันสูงทั้งหมด
ดานลางอยูในซอฟตแวร Internet Security การปองกัน ไฟรวอลล กันแฮกเกอรไวอีกนอก
20
กําแพงดวยสุดยอดคุณสมบัติดานการรักษาความปลอดภัยซ่ึงจะคอยตรวจตราและควบคุม
ทุกสิ่งที่เขาและออกจากคอมพิวเตอรของคุณ แอนติสแปม หลบหลีกสแปมและเนื้อหาที่
ประสงครา ยเพ่อื ใหค ุณสามารถมงุ ความสนใจทอี่ เี มลสาํ คัญเทาน้ัน Real Site ปกปองคุณจาก
แฮกเกอรท่ีพยายามเจาะการตั้งคาระบบการต้ังช่ือโดเมน นําคุณเขาสูเว็บไซตปลอม และ
ขโมยรายละเอียดการเงินของคุณ Wi-Fi Inspector ตรวจจับจุดออนของ Wi-Fi ในที่อยู
อาศัยของคุณ รวมทั้งคนแปลกหนาท่ีลักลอบใชเครือขายของคุณโดยอัตโนมัติ การปกปอง
แอนตไิ วรัสอัจฉริยะ ตรวจจับและบล็อกไวรัส มัลแวร สปายแวร แรนซัมแวร และฟชชิ่ง เรา
ใชก ารวิเคราะหอ จั ฉริยะเพือ่ หยดุ ยัง้ ภัยคุกคามกอ นท่คี ุณจะไดรับผลกระทบ Cyber Capture
สงไฟลที่นาสงสัยไปยังคลาวดเพ่ือการวิเคราะหโดยอัตโนมัติ และดําเนินการแกไขใหผูใช
Avast ทุกคน หากไฟลนั้นๆ เปนภัยคุกคาม Behavior Shield ตรวจจับและบล็อกรูปแบบ
การปฏิบัติงานที่นาสงสัยภายในเวลาไมถึงวินาทีเพื่อปองกันแรนซัมแวรและภัยคุกคามท่ีไม
รูจัก การสแกนอัจฉริยะ คนหาชองโหวท่ีทําใหมัลแวรแฝงตัวเขามาได ไมวาจะเปนการตั้งคา
และรหัสผานที่ไมปลอดภัยไปจนถึงสวนเสริมท่ีนาสงสัยและซอฟตแวรท่ีลาสมัย ใหมเกราะ
ปองกันแรนซัมแวร บล็อกแรนซัมแวรและแอปที่ไมนาเช่ือถืออื่นๆ จากการเปลี่ยนแปลง ลบ
หรอื เขารหัสรูปถา ยและไฟลสว นตวั ของคุณ Sandbox ทดสอบและลองใชงานไฟลที่นาสงสัย
ในบริบทท่ีปลอดภัยกอนที่คุณจะเปดใชงานบนคอมพิวเตอรของคุณเพื่อใหมั่นใจวาไฟล
เหลาน้ันจะไมสรางความเสียหายบนคอมพิวเตอรของคุณ เบราวเซอร SafeZone ทอง
อินเทอรเน็ตและชอปปงออนไลนอยางปลอดภัยโดยไมตองติดต้ังหรือต้ังคาสวนเสริมใดๆ
เบราวเซอรของเรามาพรอมกับคุณสมบัติความปลอดภัยและความเปนสวนตัวท่ีคุณตองการ
ความเปนสวนตัว Passwords ล็อคบัญชีทั้งหมดของคุณรหัสผานที่ปลอดภัยเพียงรหัสเดียว
เราจะจดั การสวนทีเ่ หลือเพือ่ ใหค ุณสามารถเขา สูระบบไดอยา งรวดเรว็ และปลอดภยั
5.การแสดงอารมณในโลกดิจิตอลอยางชาญฉลาด (Digital emotional intelligence)
กลาวอีกนัยหนึ่งคือทักษะในการเขาสังคมในโลกออนไลน เชน การแสดงความเห็นอกเห็นใจ เสียใจ
เห็นดวย ไมเ หน็ ดว ย ยินดี สนุกสนาน ฯลฯ เพ่ือสานสัมพนั ธกับผูคนในโลกออนไลน
5.1 ความเอาใจใส เขาใจความรูสึก (Empathy) การรับรูและเกิดความเขาใจใน
สถานการณทกี่ ําลังเกดิ ขน้ึ กบั อกี บุคคลหนงึ่ อยางแทจริง
5.2 การรับรู/การควบคุมอารมณ Emotional Awareness/Regulation การ
ควบคุมอารมณตนเอง (อังกฤษ: Emotional self-regulation) เปนความสามารถในการ
ตอบสนองทางอารมณตอประสบการณในรูปแบบที่สังคมยอมรับไดแตยืดหยุนพอที่จะเปน
ปฏิกิริยาแบบฉับพลัน และเปนความสามารถในการผัดผอนปฏิกิริยาแบบฉับพลันถาจําเปน
[1] หรือสามารถนิยามไดวา เปนกระบวนการไมวาจะเปนภายนอกหรือภายในที่มีหนาที่
ตรวจสอบ ประเมิน และเปล่ียนปฏิกิริยาทางอารมณ[2] การควบคุมอารมณของตัวเองเปน
สว นหนง่ึ ของกระบวนการควบคุมอารมณ ซึ่งรวมการควบคมุ ท้ังตวั เองและผอู น่ื
5.3 การตระหนักรูทางสังคมและอารมณ (Social & Emotional Awareness)
ความสามารถของเด็กในการแสดงออกถึงการรับรูเก่ียวกับตนเองวาเปนสวนหน่ึงของสังคม
และส่ิงแวดลอมการแสดงพฤติกรรมอยางเหมาะสมในการสรางความสัมพันธระหวางตนเอง
กบั สงั คมและสงิ่ แวดลอมเพอื่ ใหสามารถอยใู นสงั คมไดอยางมีความสุข
21
6.การส่ือสารในโลกดิจิตอล (Digital communication) คือ ความสามารถในการส่ือสาร
ปฏิสัมพนั ธ และรวมมอื กบั ผูอืน่ โดยใชเ ทคโนโลยีและสอื่ ดิจิตอล
6.1 รองรอยเทาดิจิทัล (Digital Footprints Digital) รองรอยการกระทําตาง ๆ ท่ี
ฝงหรือตามไดในโลก Digital ของเรา ไมวาจะเปนขาวที่พูดถึงเรา หรือ Blog, การโพสเว็บ
บอรด และ Digital Profile ตาง ๆ อยาง Twitter, Instagram และ Facebook ซึ่งหลาย ๆ
อยางนั้นเราเปดเปน Public และทําใหคนตาง ๆ เขามาดูไดและรับรูวาเราเปนอยางไรสวน
หน่ึงผานทาง Digital Footprint พวกน้ี ทําใหเหลา Hacker น้ันสามารถมาเรียนรูและเดา
เรื่องตาง ๆ หรือสืบเรื่องตาง ๆ ไดไมยาก และเขาไปเจาะเอาขอมูลตาง ๆ เพ่ิมเติมมาได
มากมาย จนสรางความเสียหายใหกับคนที่ขอมูลรั่วได ท้ังนี้การสืบ Digital Footprint นั้น
เปนวิธีการหน่ึงที่องคกรในยุคใหมน้ีใชทําอะไรหลาย ๆ อยางที่เราคาดไมถึงอยางเชน การ
สมัครงานท่ีหลาย ๆ ครั้งนน้ั ผสู มัครไมรเู ลยวาเมื่อย่ืนใบสมัครไปแลว HR หรือฝายบุคคลหรือ
คนทีด่ แู ลเร่ืองการรับบุคคลน้ัน ๆ จะเอาช่ือเราไปคนหาผานทาง Google เพ่ือดูวาคน ๆ นั้น
เปนอยา งไร และทศั นะคติเปน อยา งไรเพื่อประกอบการเรยี กหรือไมเ รียกสัมภาษณ
6.2 การสื่อสารออนไลน (Online Communication) เปนการใชส่ือใหมบน
กลมุ เปาหมายใหมๆ
6.3 ความรวมมือออนไลน (Online Collaboration) การนําแบบรวมมือกับคนอ่ืน
คือทฤษฎีและวิธีการบริหารจัดการซึ่งเนนทักษะและคุณลักษณะของการนําแบบรวมมือกัน
ขา มกลุม หรอื องคกร เพื่อผลประโยชนตอสวนรวมรวมกัน แนวคิดน้ีเกิดขึ้นในราวกลางคริสต
ทศวรรษ 1990 เพื่อตอบสนองการเติบโตของการเปนพันธมิตรในเชิงยุทธศาสตร ระหวาง
องคกรธุรกิจ และการกอตัวของความเปนหุนสวนระยะยาวระหวางภาคธุรกิจเอกชนกับภาค
สาธารณะชน เพ่ือสรา งโครงสรา งทางเศรษฐกิจสงั คมท่ีเปนประโยชนตอ ชมุ ชนโดยรวม
7. การรูดิจิตอล (Digital Literacy) หมายถึง ความสามารถในการคนหา ประเมิน ใช
ประโยชน แบงปน และสรางสรรคเน้ือหา รวมไปถึงความสามารถในการคิดอยางเปนระบบ หรือ คิด
เชิงประมวลผล (computational thinking)
7.1 การคิดเชิงคํานวณอยางเปนระบบ (Computational Thinking) เปน
กระบวนการคิดท่ีตองใชทักษะและเทคนิคเพื่อแกไขปญหาอยางเชนที่ นักพัฒนาซอฟตแวร
(Software Developer) หรือ วิศวกรซอฟตแวร (Software Engineer) ใชในการเขียน
โปรแกรม ซงึ่ แกนแทคือการแกป ญ หา แบบมีลาํ ดับขัน้ ตอนใหกลายเปนเร่ืองที่สายอาชีพอ่ืนๆ
สามารถนําแนวคิดลาํ ดบั ข้ันตอนไปแกปญหาในเชิงนามธรรม อยางการจัดการแถวขบวนของ
เจาของรา นอาหารท่จี ะทาํ ยังไงใหไมเ กดิ ภาวะตอคิวยาวนาน หรือปญหา Classics ที่ใหนักทํา
บัญชหี าวธิ กี ารใชเครอ่ื งมอื อืน่ ๆ มาชวยบนั ทกึ ยอดมากกวาจดลงกระดาษแลวใชเคร่ืองคิดเลข
กระทบยอด เปนตน กระบวนการ Computational Thinking (CT) ประกอบไปดวย
7.2 การสรางสรรคเน้ือหา (Content Creation) การส่ือสารเพื่อใหตรงตามความ
ตองการของลูกคาไมใชเรื่องงาย ความแตกตางทางวัฒนธรรมถือมีสวนสําคัญในการสราง
กลยุทธที่มีประสทิ ธิภาพเพ่อื เขา ถึงผูบรโิ ภค และในฐานะทีเ่ ปนบริษัทที่เชื่อม่ันในคุณภาพและ
การมอบผลลพั ธ
7.3 การคิดวิเคราะห (Critical thinking) การคิดอยางมีวิจารณญาณเปน
กระบวนการทางจิตสํานึกเพ่ือวิเคราะห หรือ ประเมินขอมูล ในคําแถลง หรือ ขอเสนอท่ีมีผู
22
แถลงหรืออางวา เปน ความจรงิ การคิดวิเคราะหเปนรูปแบบของกระบวนการท่ีสะทอนใหเห็น
ความหมายของคําแถลง (statement) และการตรวจสอบหลักฐานที่ไดรับการไตตรองดวย
เหตุและผล แลว จึงทําการตัดสินคาํ แถลงหรือขอเสนอที่ถกู อางวาเปนความจรงิ นัน้
8. การบริหารจัดการลิขสิทธิ์ดิจิตอล (Digital Rights) หมายถึงความเขาใจในสิทธิ
เฉพาะตัว และสิทธิทางกฎหมาย รวมไปถึงสิทธิความเปนสวนตัว ทรัพยสินทางปญญา
เสรภี าพในการแสดงความคิดเห็น และหลีกเลีย่ งถอ ยคาํ แหงความเกลียดชังของท้ังตัวเองและ
ผอู ่ืน
8.1 เสรีภาพในการพูด (Freedom of Speech) เสรีภาพในการพูด เปนสิทธิ
การเมืองในการสื่อสารความคิดของบุคคลผานการพูด คําวา เสรีภาพในการแสดงออก
บางครง้ั ใชเปนคําไวพจน แตยังรวมไปถึงพฤติการณใด ๆ ในการแสวงหา ทั้งดวยการพูด การ
แสดงทาทาง หรือการสื่อสารดวยตัวหนังสือ ไมวาจะบนหนากระดาษหรือในโลกออนไลน
ตลอดจนในรูปแบบอื่นๆ เชน เสียงเพลง ภาพถาย ภาพกราฟกหรือภาพเคลื่อนไหว ฯลฯ
นอกจากนยี้ ังรวมถงึ สิทธใิ นการคน ควา หา เขาถงึ หรอื ไดร ับขอมลู ความรูสึกนึกคิด ความเห็น
ท่ีมีการส่ือสารและเผยแพรและนําขอสนเทศหรือความคิดโดยไมคํานึงถึงสื่อท่ีใช ในทาง
ปฏิบัติ สิทธิในเสรีภาพการพูดมิไดมีสมบูรณในทุกประเทศ และสิทธิน้ีโดยท่ัวไปมักถูกจํากัด
เชนเดยี วกบั การหม่นิ ประมาท การดูหมนิ่ ซ่งึ หนา ความลามก และการยุยงใหก ออาชญากรรม
8.2 การคุมครองสิทธิของทรัพยสินทางปญญา (Intellectual Property Rights)
หมายถึง สิทธิทางกฎหมายที่ใหเจาของสิทธิ หรือ "ผูทรงสิทธิ" มีอยูเหนือส่ิงท่ีเกิดจาก
ความคิดสรางสรรคทางปญญาของมนุษย โดยอาจแบงทรัพยสินทางปญญาออกได 2
ประเภทหลกั คือ ทรัพยสินทางอุตสาหกรรมและ ลิขสิทธิ์ สําหรับทรัพยสินทางอุตสาหกรรม
ยังแบงออกไดอีก 5 ประเภท ไดแก สิทธิบัตร (2) อนุสิทธิบัตร (3) เคร่ืองหมายการคา (4)
ความลบั ทางการคา และ (5) ส่ิงบง ชท้ี างภูมศิ าสตร (6) แบบผงั ภูมิของวงจรรวม (7) คุมครอง
พันธุพืช (8) ภมู ิปญ ญาทอ งถน่ิ
8.3 ความเปนสวนตัว Privacy สิทธิของบุคคลที่ประกอบไปดวยสิทธิของบุคคลใน
ครอบครวั ในเรอ่ื งดงั กลาวนา จะจัดอยใู นเรื่องของความเปนอยูสวนตัวซ่ึงหมายความวา ความ
เปน สว นตวั ของขอมลู และสารสนเทศ โดยทัว่ ไปหมายถงึ สิทธิทจ่ี ะอยูตามลาํ พงั และเปนสิทธิ
ที่เจาของสามารถที่จะควบคุมขอมูลของตนเองในการเปดเผยใหกับผูอ่ืน สิทธินี้ใชได
ครอบคลุมท้งั ปจเจกบุคคล กลมุ บุคคล และองคการตา งๆ
23
ภาพที่ 2 ชุดของความสามารถดานการรับรู สติปญญา อารมณ และสังคมท่ีจะทําใหคนในยุคดิจิทัล
หรอื DQ
ระดบั ของความฉลาดทางดจิ ิทลั
ระดบั ท่ี1 การเปนพลเมอื งในยุคดจิ ิตอล (Digital Citizenship): ความสามารถในการใชเทคโนโลยีและ
สื่อในโลกยุคดิจติ อลไดอยา งเกดิ ประโยชน มีความรับผดิ ชอบและปลอดภยั
ระดับที่2ความคิดสรางสรรคในยุคดิจิตอล (Digital Creativity):ความสามารถในการผนวกทักษะใน
การสรา งสรรคข อมูลและเปลีย่ นความคดิ ใหมๆใหเ ปนความจริงดวยการใชเ ครือ่ งมือดจิ ติ อล
ระดับท่ี3ผูประกอบการยุคดิจิตอล (Digital Entrepreneurship)ความสามารถในการใชสื่อดิจิตอล
และเทคโนโลยีเพ่ือแกปญหาทีท่ าทายใหมๆ ในโลก หรอื เพื่อสรา งโอกาสใหมๆ
ความฉลาดทางสญั ชาตดิ จิ ิทลั
1. ทักษะในการรักษาอัตลักษณที่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) ความสามารถในการสราง
และบริหารจัดการอตั ลักษณท ี่ดขี องตนเองไวไดอยางดีทงั้ ในโลกออนไลนและโลกความจรงิ
2. ทักษะในการจัดสรรเวลาหนาจอ (Screen Time Management): ความสามารถในการบริหาร
เวลาที่ใชอปุ กรณยุคดิจิตอล และสามารถการทํางานท่หี ลากหลายในเวลาเดยี วกนั ได
3.ทักษะในการรับมือกับการคุกคามทางโลกออนไลน (Cyberbullying Management)
ความสามารถในการรับรู และรับมือการคุกคามขมขบู นโลกออนไลนไดอยางชาญฉลาด
4. ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน (Cybersecurity Management)
ความสามารถในการปอ งกนั ขอ มลู ดวยการสรา งระบบความปลอดภัยทเ่ี ขมแข็ง และปองกันการโจรกรรมขอมูล
หรือการโจมตีออนไลนได
24
5. ทกั ษะในการรกั ษาขอมูลสวนตัว (Privacy Management) มีดุลพินิจในการบริหารจัดการขอมูล
สวนตัว โดยเฉพาะการแชรขอ มูลออนไลนเ พอ่ื ปอ งกันความเปน สวนตัวท้ังของตนเองและผูอ่ืน
6. ทักษะการคิดวิเคราะหมีวิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) ความสามารถในการวิเคราะห
แยกแยะระหวางขอมูลท่ีถูกตองและขอมูลที่ผิด ขอมูลท่ีมีเน้ือหาดีและขอมูลท่ีเขาขายอันตราย ขอมูลติดตอ
ออนไลนที่นาตั้งขอ สงสยั และนาเชื่อถอื ได
7. ทักษะในการบริหารจัดการขอมูลที่ผูใชงานมีการท้ิงไวบนโลกออนไลน (Digital Footprints)
ความสามารถในการเขา ใจธรรมชาติของการใชช วี ิตในโลกดิจติ อลวา จะหลงเหลอื รอยรอยขอมูลทิ้งไวเสมอ รวม
ไปถงึ เขา ใจผลลพั ธท่อี าจเกิดข้ึน เพอ่ื การดแู ลส่งิ เหลา น้ีอยางมีความรบั ผดิ ชอบ
8. ทักษะการใชเทคโนโลยีอยางมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจ และเขาใจ
ความรสู ึกผอู ื่นบนโลกออนไลน
ภาพที่ 3 8 ทักษะในการเปนพลเมืองยุคดจิ ทิ ลั
1.4 การเรียนรูจากการลงมือทาํ (Learning by Doing)
การลงมือทําหมายถึง ผูเรียนไดกระทําสิ่งตางๆดวยตนเอง ผานการปฏิบัติการจริงคือ ผูเรียนไดฝกใน
สภาพส่ิงแวดลอมจรงิ ไดฝ ก คดิ และลงมือทําสง่ิ ตางๆดว ยตนเอง ทั้งน้ี การสนับสนนุ ใหเ ด็กไดพัฒนาคุณลักษณะ
ท่ีพึงประสงคตามวัยและไดผลตามความคาดหวังของสังคมนั้น การจัดประสบการณจะใหความสําคัญกับ
บทบาทการเรียนรูของเด็ก จึงไดมีการศึกษาแนว คิดที่จะนําไปสูการปฏิบัติได การใชแนวคิดท่ีเนนใหผูเรียน
เปนผูลงมือกระทําหรือการปฏิบัติในสภาพจริง จึงเปนท่ีสนใจและนํามาใช ดังที่ประเทศไทยไดกําหนด
25
พระราชบญั ญตั ิการศึกษาแหงชาตพิ ทุ ธศกั ราช 2542 เนนใหมีแนวการจัดการศึกษาที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ ซึ่ง
กลา วถงึ การสงเสรมิ ใหผ เู รียนไดปฏิบตั ิหรอื ลงมอื กระทํา
การเรียนรูโดยลงมือกระทํามาจากปรัชญาหรือความเช่ือของปรัชญา พิพัฒนาการนิยม
(Progressivism) หรือบางทานเรียกปรัชญาการศึกษานี้วา ปรัชญาพิพัฒนาการ ปรัชญาน้ีมีตนกําเนิดมาจาก
ปรัชญาแมบ ทคือ ปรัชญาปฏิบัตินิยม ปรัชญาปฏิบัตินิยมใหความสนใจอยางมากตอ “การปฏิบัติ หรือ การลง
มือกระทํา” เนนใหผูเรียนไดลงมือทํา เด็กไดรับอิสระริเร่ิมความคิดและลงมือทําตามความคิด ผูเรียนจะไดรับ
ประสบการณและใชกระบวนการแกปญหาดวยตนเองคือ การใหผูเรียนมีบทบาทสําคัญท่ีจะสืบคนหาความรู
นักการศึกษาที่มีชื่อเสียงที่มีความเช่ือปรัชญาการศึกษาน้ีคือ จอหน ดิวอ้ี (John Dewey) เปนผูนํานักปราชญ
ซึ่งเช่ือวามนุษยจะตองปรับตัวเพ่ือใหชีวิตอยูรอด จึงมีวลีท่ีแพรหลายและนํามาใชในการจัดการศึกษาคือ
“Learning by doing” “หรือการเรียนรูโดยการปฏิบัติจริง” แนวคิดของจอหน ดิวอี้ คือแนวคิดเรื่องการ
ปรับตัว จอหน ดิวอี้ ตระหนักเร่ือง “การปรับตัว” ใหเหมาะสมกับสิ่งแวดลอมเปนเร่ืองสําคัญและจะ ตอง
นาํ ไปใชเ ปน แนวคดิ ของการจัดการศึกษา หรือเปนแกนแหงการศึกษา มนุษยตองเผชิญกับปญหา จึงตองฝกให
มนุษยแกปญหา เพ่ือใหเกิดการเรียนรูจากการกระทํา ฝกปฏิบัติ ฝกคิด ฝกลงมือทํา ฝกทักษะกระบวนการ
ตางๆ ประสบการณท่ีมนุษยพบหรือเผชิญ มีอยู 2 ประเภทคือ ข้ันปฐมภูมิ เปนประสบการณท่ีไมเปนความรู
หรอื ยังไมไ ดค ิดแบบไตรตรอง และขนั้ ทุติยภมู ิคอื ท่เี ปน ความรู ไดผานการคิดไตรตรอง ประสบการณข้ันแรกจะ
เปนรากฐานของขั้นที่สอง ปรัชญาของ จอหน ดิวอ้ี เปนปรัชญาที่ยกยองประสบการณ ผูเรียนตองเรียนรูจาก
การกระทาํ ในสถานการณจ รงิ การศึกษาตามทศั นะของจอหน ดิวอี้คือ ความเจริญ งอกงามท้ังทางดานรางกาย
อารมณ สังคมและสติปญญา การจัดกระบวนการเรียน รูที่เนนการปฏิบัติจริง เปนการจัดกิจกรรมในลักษณะ
กลุมปฏบิ ตั กิ ารที่เรียนรดู ว ยประสบการณตรงจากการเผชิญสถาน การณจริงและการแกปญหา เพ่ือใหเกิดการ
เรียนรูจากการกระทํา ผูเรียนไดปฏิบัติจริง ฝกคิด ฝกลงมือทํา ฝกทักษะกระบวน การตางๆ ฝกการแกปญหา
ดวยตนเอง และฝกทักษะการเสาะแสวงหาความรูรวมกันเปนกลุม กระบวนการเรียนรูแบบแก ปญหา เปน
กจิ กรรมการเรยี นการสอนทเ่ี นน ใหผ ูเรยี นเรยี นรูด วยตนเอง เพื่อใหผเู รยี นคดิ เปนและแกปญหาเปน โดยการนํา
วิธีการทางวทิ ยาศาสตรมาใช บางครั้งก็เรียนวิธสี อนนว้ี าการสอนแบบวิทยาศาสตร
การจดั การเรยี นรโู ดยลงมือกระทํามีลกั ษณะสําคัญดังนี้
1. มีจุดมงุ หมาย มุงใหผเู รยี นนาํ ประสบการณท ไี่ ดร ับจากการแกป ญ หาไปใชในการตัดสนิ ใจ
2. จดั การเรียนที่ยึดผเู รียนเปนสาํ คัญ เนนความถนดั และความสนใจ
3.ครมู ีลักษณะของการเปน ผรู อบรแู ละมปี ระสบการณ ยอมรบั ความแตกตา งของผเู รียน
4.ผูเรียนเปนศูนยกลางรับประสบการณจากการกระทําของตนเอง ผูเรียนไดทดลอง ทําปฏิบัติ สืบ
เสาะหาขอ มูล จัดระเบยี บขอมลู หาขอ สรุป และหาวธิ กี ารกระบวนการดวยตนเอง
5.จดั หลกั สตู รจะเนน ประสบการณข องผเู รียน เปน หลักสตู รกจิ กรรม
การเรียนรูโดยการลงมือทํา มีประโยชนต อ นกั เรยี นดงั นี้
1. นกั เรียนจะเรียนรทู จ่ี ะเขาใจตนเอง
2. นักเรียนจะไดใชประสาทสัมผัสทําใหเกิดเปนประสบการณ เด็กไดรูจักการสืบคนหาความรูเพ่ือ
แกปญหา เดก็ จะไดเ ขา ใจธรรมชาติ
3. นกั เรียนจะเกิดความคดิ สรา งสรรค
26
4. นกั เรยี นไดเรยี นรสู ิง่ ตางๆรอบตัว เดก็ ไดสรา งความสมั พนั ธก บั ผอู ่นื
5. นักเรียนจะไดพ ัฒนาวฒุ ิภาวะทางดานอารมณ รวมทัง้ รับรูลักษณะอารมณ
6.นกั เรียนจะไดพัฒนาการทางดานสตปิ ญ ญา ไดคดิ และเขาใจความเปน เหตุผล
1.5 Model 4 Gs
4 Gs รปู แบบการพัฒนาทฤษฎีระบบการจัดกิจกรรมการเรียนรูการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัล ท่ีเกิด
จากการสังเคราะหร ปู แบบของทฤษฎีระบบ ซงึ่ รูปแบบ 4Gs ประกอบดว ย 4 องคป ระกอบไดแก
1. ครู-นักเรยี นดี (Good Teacher and Student) เปนคุณลกั ษณะของครูและนักเรียนท่ีดี
คณุ ลักษณะของครู 9E ดงั นี้
1. Experience มีประสบการณใ นการจัดการเรยี นรแู บบใหม
2. Extended มที กั ษะการแสวงหาความรู
3. Expended มีความสามารถในการถายทอดหรือขยายความรูของตนสูนักเรียนผานสื่อ
เทคโนโลยีไดอ ยา งมปี ระสิทธภิ าพ
4. Exploration มีความสามารถในการเสาะหาและคัดเลือกเนื้อหาความรูหรือเน้ือหาท่ี
ทันสมัย เหมาะสมและเปนประโยชนตอ ผูเรียนผา นทางสอ่ื เทคโนโลยี
5. Evaluation เปนนักประเมนิ ทด่ี ี มีความบรสิ ทุ ธ์แิ ละยุติธรรม และสามารถใชเทคโนโลยีใน
การประเมนิ ผล
6. End-User เปน ผูทใี่ ชเ ทคโนโลยี (user) อยางคมุ คา และใชไ ดอยา งหลากหลาย
7. Enabler สามารถใชเทคโนโลยสี รา งบทเรยี น
8. Engagement ตองรวมมือและแลกเปลี่ยนเรียนรูซ่ึงกันผานสื่อเทคโนโลยีจนพัฒนาเปน
เครอื ขา ยความรว มมอื
9. Efficient and Effective สามารถใชส่ือเทคโนโลยีอยางมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล
ทงั้ ในฐานะทีเ่ ปนผผู ลติ ความรู ผูกระจายความรู และผูใชค วามรู
คณุ ลกั ษณะของนกั เรียนทีด่ ี
1. ความสามารถในการส่ือสาร คือความรูสึกและทัศนะของตนเองเพ่ือแลกเปลี่ยนขอมูล
ขาวสารและประสบการณ ซง่ึ สอดคลอ งกับ ICT Literacy
2. ความสามารถในการคิด เปนความสามารถในการคิดวิเคราะห คิดสังเคราะห คิด
สรางสรรค คิดอยางมีวิจารณญาณ และการคิดเปนระบบ เพ่ือนําไปสูการสรางองคความรูหรือ
สารสนเทศเพื่อการตัดสินใจเก่ียวกับตนเองและสังคม ไดอยางเหมาะสม ซึ่งสอดคลองกับ Learning
Thinking Skills
3. ความสามารถในการแกปญหา เปนความสามารถในการแกปญหาและอุปสรรคตาง ๆ ท่ี
เผชิญไดอยางถูกตอ งเหมาะสมบนพ้ืนฐานของหลักเหตุผล
4. ความสามารถในการใชทกั ษะชีวิต เปนความสามารถในการนํากระบวนการตาง ๆไปใชใน
การดาํ เนนิ ชีวติ ประจาํ วนั การเรยี นรูด ว ยตนเอง การเรยี นรอู ยา งตอ เน่อื ง สอดคลอ งกบั Life skill
27
5. ความสามารถในการใชเทคโนโลยี เปนความสามารถในการเลือกและใช เทคโนโลยีดาน
ตาง ๆ และมีทักษะกระบวนการทางเทคโนโลยี เพื่อการพัฒนาตนเองและสังคม ในดานการเรียนรู
การสื่อสาร การทํางาน การแกปญหาอยางสรางสรรค ถูกตอง เหมาะสม และมีคุณธรรม สอดคลอง
กบั ICT Literacy
6. การใชเทคโนโลยีใหมคี วามเหมาะสมและไมสงผลเสยี ตอ สุขภาพ
2. กระบวนการเรียนรูดี (Good Learning process) กระบวนการเรียนรูในโมเดลน้ีก็กระบวนการเรียนรู
กิจกรรมพัฒนาผูเ รียนซงึ่ ประกอบไปดว ย 5 กจิ กรรมหลักไดแก
1. กิจกรรมลกู เสือ-เนตรนารี
กระบวนการลูกเสือ คือกระบวนการพัฒนาเยาวชน มีวัตถุประสงคเพื่อฝกอบรม ใหการศึกษาและ
พัฒนาเยาวชนใหเปนพลเมืองดี โดยไมคํานึงถึงเชื่อชาติ ศาสนา ทั้งน้ีใหเปนไปตามความมุงประสงค หลักการ
และวิธกี ารท่ีการลูกเสอื โลกกําหนดไว ซงึ่ ประกอบดวย กจิ กรรมเง่ือนเชือก กิจกรรมนันทนาการ กิจกรรมดํารง
ชพี ในปา
2. กจิ กรรมชมุ นมุ
กิจกรรมชุมนุม เปนการจัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาความถนัด ความสนใจ ตามความตองการของผูเรียน
เปนกิจกรรมท่ีมุงเนนการเติมเต็มความรู ความชํานาญและประสบการณของผูเรียนใหกวางขวางย่ิงขึ้น เพื่อ
การคนพบความถนัดความสนใจของตนเอง และพัฒนาตนเองใหเต็มศักยภาพ ตลอดจนการพัฒนาทักษะของ
สังคม และปลูกฝงจิตสํานึกของการทําประโยชนเพ่ือสังคมการจัดกิจกรรมชุมนุม ซ่ึงประกอบดวย กิจกรรม
โครงงานคอมพวิ เตอร กิจกรรมภาพยนตรสนั้ กจิ กรรมเกมสรางสรรค
3. กจิ กรรมแนะแนว
กิจกรรมแนะแนว เปนกิจกรรมท่ีสงเสริมและพัฒนาความสามารถของผูเรียน ใหเหมาะสมตามความ
แตกตา งระหวางบคุ คล สามารถคน พบและพัฒนาศักยภาพของตน เสริมสรางทักษะชีวิต วุฒิภาวะทางอารมณ
การเรียนรูในเชิงพหุปญญา และการสรางสัมพันธภาพที่ดี ซ่ึงผูสอนทุกคนตองทําหนาที่แนะแนวใหคําปรึกษา
ดา นชีวิต การศึกษาตอและการพฒั นาตนเองสูโ ลกอาชีพและการมีงานทํา ซ่ึงประกอบดวย กิจกรรมรูตน รูงาน
สานฝนสูอาชีพ กิจกรรม Marketplace FB กิจกรรม Digital start up กิจกรรมสํารวจขอมูลนักเรียน
กจิ กรรม Line Creator
4. กิจกรรมเพ่ือสงั คมและสาธารณะประโยชน
กิจกรรมเพ่ือสังคมและสาธารณประโยชน ซึ่งเปนหนาท่ีของสถานศึกษาทุกแหงจะตองเนนการสราง
เยาวชนกิจกรรมเพ่ือสังคมและสาธารณประโยชนเปนกิจกรรมที่ตองสงเสริมใหผูเรียนสามารถพัฒนาตนเอง
ตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพโดยคํานึงถึงความแตกตางระหวางบุคคลและพัฒนาการทางสมองเนนให
ความสําคัญทั้งความรูและคุณธรรมจริยธรรมจัดกิจกรรมโดยใหผูเรียนคิดสรางสรรคออกแบบกิจกรรมเพื่อ
สงั คมและสาธารณประโยชนอยา งหลากหลายรูปแบบเพ่ือแสดงถงึ ความรบั ผดิ ชอบตอ สังคมในลักษณะจิตอาสา
ซง่ึ ประกอบดว ย การลงทะเบียนกิจกรรม กจิ กรรมของดีบา นฉนั
5. กจิ กรรมสภานักเรยี น
จดั กิจกรรมสภานักเรยี น เพ่อื เปน การสง เสรมิ ใหน ักเรียนไดฝ ก ฝนใหรูจักการแสดงออก มีการเปนผูนํา
ผูตามในสังคม การอยูร ว มกันในสงั คมไดอยา งมีความสขุ การพัฒนาเว็บไซตสภานักเรียน กิจกรรมการเลือกตั้ง
4.0 กจิ กรรมสอ่ื ประชาสมั พนั ธ
28
3. เทคโนโลยีดี (Good Technology) การบูรณาการการใชเคร่ืองมือเทคโนโลยีสารสนเทศในการจัด
กจิ กรรมพัฒนาผเู รยี นทั้ง 5 กิจกรรม ไดแ ก
ภาพที่ 4 กระบวนการจัดกิจกรรมการพัฒนาทักษะดิจิทัล
1. กิจกรรมลูกเสอื -เนตรนารี
ประกอบดวย กิจกรรมเงื่อนเชือก กิจกรรมนันทนาการ กิจกรรมดํารงชีพในปา โดยบูรณาการ
เคร่ืองมือเทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดกิจกรรมไดแก โปรแกรม HP Reveal MS Form Facebook Viva
video Youtube และ SWAY
2. กจิ กรรมชุมนุม
ประกอบดวย กิจกรรมโครงงานคอมพิวเตอร กิจกรรมภาพยนตรส้ัน กิจกรรมเกมสรางสรรค โดย
บูรณาการเครือ่ งมือเทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดกิจกรรมไดแก โปรแกรม MY Craft Adobe Premirepro
HP Reveal Wordpress MS Form Mindmeister และ SWAY
3. กิจกรรมแนะแนว
ประกอบดวย กิจกรรมรูตน รูง าน สานฝนสูอาชีพ กิจกรรม Marketplace FB กิจกรรม Digital start
up กิจกรรมสํารวจขอมูลนักเรียน กิจกรรม Line Creator โดยบูรณาการเคร่ืองมือเทคโนโลยีสารสนเทศใน
การจัดกิจกรรมไดแก โปรแกรม Admission premium ระบบวัดบุคลิกภาพกรมจัดหางาน Facebook
Youtube
4. กจิ กรรมเพือ่ สังคมและสาธารณะประโยชน
ประกอบดวย การลงทะเบียนกิจกรรม กิจกรรมของดีบานฉัน โดยบูรณาการเคร่ืองมือเทคโนโลยี
สารสนเทศในการจัดกจิ กรรมไดแ ก โปรแกรม MS Form Facebook Viva video และYoutube
5. กจิ กรรมสภานกั เรียน
29
ประกอบดวย กิจกรรมการพัฒนาเว็บไซตสภานักเรียน กิจกรรมการเลือกตั้ง 4.0 กิจกรรมสื่อ
ประชาสัมพันธ โดยบูรณาการเครื่องมือเทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดกิจกรรมไดแก โปรแกรม MS Form
SWAY Wordpress และ Adobe Photoshop
4. ความฉลาดทางดิจิทัลดี (Good Digital intelligent) เปนความมุงหวังที่ใหเกิดกับผูเรียนเม่ือผาน
กระบวนการเรียนรูแลว 8 ทกั ษะ ไดแ ก
1. ทักษะในการรักษาอัตลักษณที่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) ความสามารถในการสราง
และบรหิ ารจดั การอัตลักษณทีด่ ีของตนเองไวไ ดอ ยา งดที ั้งในโลกออนไลนแ ละโลกความจริง
2. ทักษะในการจัดสรรเวลาหนาจอ (Screen Time Management): ความสามารถในการบริหาร
เวลาทใี่ ชอุปกรณยคุ ดิจติ อล และสามารถการทํางานทีห่ ลากหลายในเวลาเดียวกนั ได
3.ทักษะในการรับมือกับการคุกคามทางโลกออนไลน (Cyberbullying Management)
ความสามารถในการรับรู และรับมือการคกุ คามขม ขูบนโลกออนไลนไดอ ยางชาญฉลาด
4. ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน (Cybersecurity Management)
ความสามารถในการปองกันขอมูลดวยการสรางระบบความปลอดภยั ที่เขมแขง็ และปองกันการโจรกรรมขอมูล
หรือการโจมตีออนไลนได
5. ทกั ษะในการรกั ษาขอมูลสว นตัว (Privacy Management) มีดุลพินิจในการบริหารจัดการขอมูล
สว นตวั โดยเฉพาะการแชรข อมูลออนไลนเ พ่อื ปอ งกันความเปนสวนตัวทัง้ ของตนเองและผูอ่ืน
6. ทักษะการคิดวิเคราะหมีวิจารณญาณท่ีดี (Critical Thinking) ความสามารถในการวิเคราะห
แยกแยะระหวางขอมูลท่ีถูกตองและขอมูลท่ีผิด ขอมูลที่มีเน้ือหาดีและขอมูลท่ีเขาขายอันตราย ขอมูลติดตอ
ออนไลนที่นา ตงั้ ขอ สงสัยและนา เชอื่ ถือได
7. ทักษะในการบริหารจัดการขอมูลที่ผูใชงานมีการท้ิงไวบนโลกออนไลน (Digital Footprints)
ความสามารถในการเขา ใจธรรมชาติของการใชชวี ติ ในโลกดจิ ติ อลวาจะหลงเหลือรอ ยรอยขอมูลท้ิงไวเสมอ รวม
ไปถึงเขาใจผลลัพธท ่อี าจเกดิ ขึ้น เพื่อการดแู ลส่ิงเหลาน้ีอยางมีความรบั ผดิ ชอบ
8. ทักษะการใชเทคโนโลยีอยางมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจ และเขาใจ
ความรูสกึ ผอู ืน่ บนโลกออนไลน
2. ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ การ
การพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs มีกระบวนการพัฒนา
นวัตกรรม 5 ข้ันตอนดงั น้ี
ขน้ั ตอนที่ 1 การศึกษาเอกสารแนวคิดหลักการ
โดยผูพัฒนาไดสํารวจเอกสารทางวิชาการวามีพัฒนา การจัดกิจกรรมการเรียนรูเพื่อพัฒนาทักษะ
ความเปนพลเมืองดิจิทัลไวอยางไรบาง มีนักการศึกษาใดที่เคยประสบปญหาการพัฒนาการเรียนรูการจัดการ
เรียนรูโดยใชทักษะพลเมืองดิจิทัลไวบางหรือไมและมีแนวทางในการแกไขปญหาน้ีในหองเรียนของอยางไร
เพือ่ ใหไ ดแนวคิดและแนวทางทจ่ี ะนํามาแกปญหาของผูพ ัฒนาตอไป จากที่ไดก ลาวในบทท่ี 1 ในหัวขอที่มาและ
ความสําคัญของปญหาโดยปญหาที่วิเคราะหพบวาขาดทักษะความสามารถในการใชและการอยูรวมกันใน
ความเปนพลเมอื งสงั คมดิจทิ ลั ทําใหพ ฤติกรรมในโลกแหงความเปนจริง และโลกเสมือนมีความแตกตางกัน จึง
30
เกิดพฤติกรรมบางอยางท่ีไมพึงประสงคเกิดขึ้น การดาทอกันในโลกสังคมออนไลน การโพสขอความลามก
อนาจาร การกลัน่ แกลง กันในสังคมออนไลน การแสดงความคิดเห็นในกระทูตางๆที่ไมเหมาะสม ทําใหผูพัฒนา
จึงมีความจําเปนตอ งศกึ ษากลวธิ ีการสอนเพื่อพัฒนาทักษะพลเมอื งดจิ ทิ ลั ในศตวรรษท่ี 21 ใหแยบยลมากยิ่งข้ึน
โดยไดแ นวทางในการศึกษาเพ่อื ใหสอดคลอ งกบั การแกป ญ หาดังนี้
1. กจิ กรรมพฒั นาผูเรยี น
2. คุณลกั ษณะพลเมืองดจิ ทิ ัล
3. การสอนความเปนพลเมืองดจิ ิทัล และความฉลาดทางดจิ ิทลั
4. การเรียนรจู ากการลงมอื ทํา
5. สังเคราะหอ งคประกอบโมเดล 4Gs
ขัน้ ตอนท่ี 2 การเลือกและการวางแผนสรา งนวัตกรรม
โดยพจิ ารณาเลอื กจากลักษณะของนวัตกรรมการเรยี นรทู ่ดี ี ดังน้ี
1. เปนนวตั กรรมการเรียนรูท่ีตรงกบั ความตอ งการและความจําเปน โดยผูพัฒนาไดเลือกพัฒนาทักษะ
ความเปนพลเมืองดจิ ิทัล (Yuhyun Park, 2016) มี 8 ทกั ษะ ไดแก
1. ทักษะในการรกั ษาอัตลักษณท่ีดีของตนเอง (Digital Citizen Identity)
2. ทกั ษะในการจดั สรรเวลาหนาจอ (Screen Time Management
3.ทักษะในการรบั มือกบั การคกุ คามทางโลกออนไลน (Cyberbullying Management)
4. ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน (Cybersecurity
Management)
5. ทกั ษะในการรกั ษาขอมูลสว นตวั (Privacy Management)
6. ทักษะการคดิ วิเคราะหม ีวิจารณญาณทด่ี ี (Critical Thinking)
7. ทักษะในการบริหารจัดการขอมูลท่ีผูใชงานมีการทิ้งไวบนโลกออนไลน (Digital
Footprints)
8. ทักษะการใชเ ทคโนโลยีอยางมีจรยิ ธรรม (Digital Empathy)
2. มีความหนาเช่ือถือและเปนไปไดสูงท่ีจะสามารถแกปญหาและพัฒนาการเรียนรูของผูเรียน การ
พัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลมีหลากหลายทฤษฎีท่ีนักวิชาการหลายทานไดแสดงทัศนะไว การพัฒนาทักษะ
พลเมืองดิจิทัล โดยใช 4Gs Model เปนอีกกระบวนการจัดการเรียนรูรูปแบบหน่ึงที่จะสามารถพัฒนาทําให
ผูเ รยี นในศตวรรษท่ี 21 สามารถพัฒนาตนเองใหเกิดการพัฒนาทกั ษะพลเมืองดจิ ิทัลท่ีประสิทธิผลในการเรียนรู
ได
3. เปนนวัตกรรมท่ีมีแนวคิดหรือหลักการทางวิชาการรองรับจนนาเช่ือถือ การพัฒนาทักษะพลเมือง
ดิจิทัลที่ผูพัฒนาไดพัฒนาขึ้นนี้ เปนการนําทักษะพลเมืองดิจิทัลมาใชในการจัดกิจกรรมการเรียนรูกิจกรรม
พัฒนาผูเรียนที่มุงเนนทักษะชีวิต เพราะผูสอนไดทดลองการสอนตามในการเรียนปกติ ผลปรากฏวายังไมเกิด
ประสทิ ธิผลในการจัดการเรียนรูเ ทาทค่ี วร จงึ นํากลไกของการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลผสมผสานในการการ
จัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ผลปรากฏวาผูเรียนสามารถไปถึงเปาหมายท่ีวางไว เกิดทักษะในการใชเครื่องมือ
สารสนเทศใหเปนประโยชน เกดิ ความชาํ นาญสามารถใชทักษะพลเมอื งดิจทิ ลั ในการใชช ีวิตไดอ ยางแยบยล
31
4. สามารถนําไปใชในหองเรียนไดจริง ใชไดงาย สะดวกตอการใชและการพัฒนานวัตกรรม การนํา
กระบวนการข้นั ตอนรูปแบบการจัดการเรียนรูการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลได 5 แผนกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
ซ่งึ กจิ กรรมตา งๆ มีเครือ่ งมือเทคโนโลยีสนบั สนุนการเรยี นรทู ีส่ ามารถใชง านงาย และใชไ ดจรงิ
5. มีผลการพิสูจนเชิงประจักษวาไดใชในสถานการณจริงแลวสามารถแกปญหาหรือพัฒนาคุณภาพ
การจดั การเรียนรูไดอยา งนาพึงพอใจ
ขนั้ ตอนที่ 3 สรางและพัฒนานวัตกรรม
การพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs เปนนวัตกรรมท่ีเนน
เทคนคิ กระบวนการ (Innovative Process) สามารถดําเนินการสรางตามขน้ั ตอนดงั นี้
1. วเิ คราะหจ ุดประสงคการเรียนรู
โดยนวตั กรรมนผี้ พู ฒั นาไดระบุจุดประสงคการเรยี นรูดังน้ี
1. ผเู รียนมีความรูความเขาใจและสามารถปฏิบตั ิทกั ษะของพลเมอื งดิจิทลั ได
2. ผเู รยี นสามารถใชเทคโนโลยสี ารสนเทศไดอยา งชาญฉลาดและรูเทาทนั
3..ผเู รียนมีทกั ษะชีวิตในการแกปญหาตามวตั ถุประสงคข องกิจกรรมพัฒนาผูเรยี น
2. กาํ หนดและออกแบบ
การออกแบบรปู แบบการพฒั นาทักษะพลเมอื งดิจทิ ลั ดวยกิจกรรมพฒั นาผูเรยี นโดยใชโ มลเดล 4Gs
ระดบั ชน้ั มธั ยมศึกษาตอนตน โดยใชร ะยะเวลา 20 ช่วั โมง 1 ภาคการศกึ ษา โดยแบงออกเปน 5 แผนกจิ กรรม
ไดแ ก
1. กิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี
กิจกรรมลุกเสือ-เนตรนารี เปนกระบวนการพัฒนาเยาวชน มีวัตถุประสงคเพ่ือ
ฝกอบรม ใหการศึกษาและพัฒนาเยาวชนใหเปนพลเมืองดี โดยไมคํานึงถึงเช่ือชาติ ศาสนา ท้ังนี้ให
เปนไปตามความมงุ ประสงค หลกั การและวิธกี ารที่การลกู เสือโลกกําหนดไว ซึ่งประกอบดวย กิจกรรม
เงือ่ นเชอื ก กจิ กรรมนันทนาการ กจิ กรรมดาํ รงชพี ในปา โดยบูรณาการเคร่ืองมือเทคโนโลยีสารสนเทศ
ในการจัดกิจกรรมไดแก โปรแกรม HP Reveal MS Form Facebook Viva video Youtube และ
SWAY
2. กจิ กรรมชมุ นมุ
กิจกรรมชุมนุม เปนการจัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาความถนัด ความสนใจ ตามความ
ตองการของผูเรียน เปนกิจกรรมท่ีมุงเนนการเติมเต็มความรู ความชํานาญและประสบการณของ
ผูเรียนใหกวางขวางย่ิงข้ึน เพ่ือการคนพบความถนัดความสนใจของตนเอง และพัฒนาตนเองใหเต็ม
ศักยภาพ ตลอดจนการพัฒนาทักษะของสังคม และปลูกฝงจิตสํานึกของการทําประโยชนเพื่อสังคม
การจัดกิจกรรมชุมนุม ซ่ึงประกอบดวย กิจกรรมโครงงานคอมพิวเตอร กิจกรรมภาพยนตรส้ัน
กิจกรรมเกมสรางสรรคโดยบูรณาการเคร่ืองมือเทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดกิจกรรมไดแก
โปรแกรม MY Craft Adobe Premirepro HP Reveal Wordpress MS Form Mindmeister
และ SWAY
32
3. กิจกรรมแนะแนว
กิจกรรมแนะแนว เปนกิจกรรมที่สงเสริมและพัฒนาความสามารถของผูเรียน ให
เหมาะสมตามความแตกตางระหวางบุคคล สามารถคนพบและพัฒนาศักยภาพของตน เสริมสราง
ทักษะชีวิต วุฒิภาวะทางอารมณ การเรียนรูในเชิงพหุปญญา และการสรางสัมพันธภาพที่ดี ซ่ึงผูสอน
ทุกคนตองทําหนาที่แนะแนวใหคําปรึกษาดานชีวิต การศึกษาตอและการพัฒนาตนเองสูโลกอาชีพ
และการมีงานทํา ซ่ึงประกอบดวย กิจกรรมรูตน รูงาน สานฝนสูอาชีพ กิจกรรม Marketplace FB
กิจกรรม Digital start up กิจกรรมสํารวจขอมูลนักเรียน กิจกรรม Line Creator โปรแกรม
Admission premium ระบบวดั บคุ ลิกภาพกรมจดั หางาน Facebook Youtube
4. กิจกรรมเพือ่ สงั คมและสาธารณะประโยชน
กิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชน ซึ่งเปนหนาที่ของสถานศึกษาทุกแหง
จะตองเนนการสรางเยาวชนกิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชนเปนกิจกรรมท่ีตองสงเสริมให
ผูเรียนสามารถพัฒนาตนเองตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพโดยคํานึงถึงความแตกตางระหวาง
บคุ คลและพฒั นาการทางสมองเนน ใหค วามสําคัญทั้งความรูและคุณธรรมจริยธรรมจัดกิจกรรมโดยให
ผูเรยี นคดิ สรางสรรคออกแบบกิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชนอยางหลากหลายรูปแบบเพ่ือ
แสดงถึงความรับผิดชอบตอสังคมในลักษณะจิตอาสา ซ่ึงประกอบดวย การลงทะเบียนกิจกรรม
กิจกรรมของดีบานฉัน โดยบูรณาการเคร่ืองมือเทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดกิจกรรมไดแก
โปรแกรม MS Form Facebook Viva video และYoutube
5. กจิ กรรมสภานักเรียน
จัดกิจกรรมสภานักเรียน เพื่อเปนการสงเสริมใหนักเรียนไดฝกฝนใหรูจักการ
แสดงออก มีการเปนผูนํา ผูตามในสังคม การอยูรวมกันในสังคมไดอยางมีความสุข การพัฒนา
เว็บไซตสภานักเรียน กิจกรรมการเลือกต้ัง 4.0 กิจกรรมสื่อประชาสัมพันธ โดยบูรณาการเคร่ืองมือ
เทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดกิจกรรมไดแก โปรแกรม MS Form SWAY Wordpress และ
Adobe Photoshop
3. ออกแบบสือ่ เสรมิ
การออกแบบและพัฒนาส่ือเพื่อสนับสนุนกิจกรรมในบทเรียนทําใหการออกแบบการเรียนรูเกิด
ประสทิ ธิภาพยง่ิ ข้นึ การพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs ไดสรางส่ือ
เพื่อสนบั สนุนผูเรยี นไดแ ก เวบ็ ไซต ใบความรู ส่ืออินเทอรเนต็
4. ลงมอื ทํา
การพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs เปนนวัตกรรมในการ
พัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลโดยบูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศในกิจกรรมการจัดการเรียนรูทั้ง 5 กิจกรรม
พัฒนาผูเรียนแผนการจัดการเรียนรู โดยในแตละแผนกิจกรรม เครื่องมือท่ีมาใชในการสนับสนุนผูเรียนในการ
พัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลในกิจกรรมตางๆ จะทําใหการทําโครงงานมีประสิทธิภาพมากย่ิงข้ึน โดยข้ันตอน
ของการลงมือทําไดแ ก
33
1. การออกแบบแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู โดยใชกิจกรรมพัฒนาผูเรียนขับเคลื่อน กิจกรรม
เรียนรดู ี (Good Learning process) ในโมเดล 4Gs ไดแก
1. กิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี
2. กิจกรรมชมุ นุม
3. กิจกรรมแนะแนว
4. กิจกรรมเพือ่ สังคมและสาธารณประโยชน
5. กจิ กรรมสภานกั เรยี น
2. จดั กระบวนการเรียนรูใ หส อดคลองกับ กระบวนการพฒั นาทกั ษะพลเมืองดิจทิ ัล ของ Dr. Howard
Gardner โครงการ GoodPlay Project ที่ Harvard Graduate School of Education และความฉลาดทาง
ดิจิทัล (Digital Inteligence) หรือ DQ เปนชุดของความสามารถดา นการรับรู สตปิ ญญา อารมณ และสังคมท่ี
จะทาํ ใหคนในยุคดิจิทลั (Digital Citizen) ของ Yuhyun Park (2016) 8 ทักษะประกอบดว ย
1. ทกั ษะในการรักษาอตั ลักษณท่ดี ีของตนเอง
2. ทักษะในการจดั สรรเวลาหนาจอ
3.ทักษะในการรับมอื กบั การคุกคามทางโลกออนไลน
4. ทกั ษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน
5. ทักษะในการรกั ษาขอ มลู สวนตัว
6. ทกั ษะการคดิ วเิ คราะหม วี จิ ารณญาณทดี่ ี
7. ทักษะในการบริหารจดั การขอ มูลที่ผใู ชง านมีการทงิ้ ไวบนโลกออนไลน
8. ทักษะการใชเทคโนโลยีอยา งมจี ริยธรรม
3. ศึกษาเคร่ืองมือเทคโนโลยีสารสนเทศที่จะสามารถนํามาบูรณาการการจัดการเรียนรูเพ่ือใหผูเรียน
ไปถึงเปาหมาย
4. การทดลองใชระยะส้ันเพ่อื ปรับปรุงเนอื้ หาสาระ
นวตั กรรมการพฒั นาทักษะพลเมอื งดจิ ทิ ัลดวยกจิ กรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs ผูพัฒนาไดนํา
แผนการจัดการเรียนรูไปทดลองใช กับกลุมนักเรียนที่มีความสามารถใกลเคียงกัน โดยใชกลุมนักเรียนช้ัน
มธั ยมศึกษาปท่ี 3 ในปก ารศึกษา 2559 เพอื่ พัฒนาการจัดกิจกรรม เคร่ืองมือเทคโนโลยีสารสนเทศท่ีนํามาใชมี
ความเหมาะสมหรือไม จะตองปรับปรุงวิธีการสอนในสวนใด หรือจําเปนตองเพิ่มในสวนใดเพื่อใหการจัด
กิจกรรมการเรยี นรโู ครงงานคอมพิวเตอร มปี ระสทิ ธิภาพมากยิ่งข้ึน
5. นาํ ไปใชเพื่อแกปญหา
จากปญหาการจัดกิจกรรมการเรียนรูพบวาการใชเครื่องมือในการจัดการเรียนรูของครูท่ียังขาด
ประสิทธิภาพ ผูเรียนฝกทักษะความเปนพลเมืองดิจิทัลยังไมครอบคลุม และประสิทธิภาพในการใชเครื่องมือ
เทคโนโลยีสารสนเทศพฒั นากิจกรรมยังไมส อดคลอ ง ผพู ัฒนาจึงนาํ รูปแบบกจิ กรรมดังกลา วทไ่ี ดพัฒนาขึ้นไปใช
เพื่อแกป ญหาในภาคเรียนท่ี 2 ปก ารศกึ ษา 2560
34
ข้นั ตอนที่ 4 การหาประสิทธภิ าพของนวัตกรรม
นวัตกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs หา
ประสทิ ธิภาพ การบรรยายคณุ ภาพ การคาํ นวณคา รอ ยละของผเู รยี น
ขนั้ ตอนที่ 5 ปรับปรุงนวัตกรรม
นําผลจากการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรมมาปรับปรุงใหดีขึ้นหลังการทดลองใชกับผูเรียนจะทําให
ไดขอมลู ท่ีชัดเจนและเปน รายละเอียดทีจ่ ะปรบั ปรงุ นวตั กรรมไดงายข้นึ
3. ผลงานนวัตกรรม
นวัตกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs มุงพัฒนา
ทักษะพลเมืองดิจิทัลของผูเรียน 8 ทักษะจัดกิจกรรมควบคูกับกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ที่เนนทักาะชีวิเปนหลัก
เพื่อใหเกิดประสิทธิภาพในการจัดการเรียน พรอมท้ังบูรณาการเครื่องมือเทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดการ
เรยี นรู ดงั นี้
ตารางที่ 2 แสดงผลการเชื่อมโยงนวตั กรรมสกู ารจัดกจิ กรรมการเรยี นรู
ลําดบั ท่ี กิจกรรมพัฒนาผูเรียน กิจกรรม จุดเนนทกั ษะพลเมอื ง เคร่อื งมอื เทคโนโลยี
ดจิ ิทลั
1. กิจกรรมลกู เสือ-เนตรนารี - กิจกรรมเงื่อนเชือก 1. ทกั ษะในการ - HP Reveal MS
- กจิ กรรม รกั ษาอัตลักษณทด่ี ี - Form Facebook
2 กจิ กรรมชมุ นุม นันทนาการ ของตนเอง - Viva video
- กจิ กรรมดาํ รงชีพ 2. ทักษะในการ -Youtube
ในปา จัดสรรเวลาหนา จอ - SWAY
4. ทักษะในการ
รกั ษาความ
ปลอดภัยของตนเอง
ในโลกออนไลน
6. ทกั ษะการคิด
วิเคราะหม จี ารณ
ญาณทดี่ ี
8. ทักษะการใช
เทคโนโลยีอยา งมี
จริยธรรม
- กจิ กรรมโครงงาน 2. ทักษะในการ - My Craft
คอมพวิ เตอร จัดสรรเวลาหนา จอ - Adobe
- กจิ กรรมภาพยนตร 3.ทักษะในการ Premirepro
สน้ั รบั มอื กบั การคุกคาม - HP Reveal
- กจิ กรรมเกม ทางโลกออนไลน - Wordpress
35
ลําดบั ที่ กิจกรรมพัฒนาผเู รียน กจิ กรรม จดุ เนนทกั ษะพลเมือง เครือ่ งมอื เทคโนโลยี
ดิจทิ ลั
3 กจิ กรรมแนะแนว สรางสรรค 6. ทักษะการคิด - MS Form
วิเคราะหมี - Mindmeister
4 กจิ กรรมเพอื่ สงั คมและ วิจารณญาณทดี่ ี SWAY
สาธารณประโยชน 7. ทักษะในการ
บริหารจดั การขอมลู
ที่ผใู ชง านมกี ารทงิ้ ไว
บนโลกออนไลน
8. ทักษะการใช
เทคโนโลยีอยางมี
จริยธรรม
- กิจกรรมรตู น รูง าน 1. ทกั ษะในการ - Admission
สานฝนสูอาชีพ รักษาอตั ลักษณท ี่ดี premium
- กจิ กรรม ของตนเอง - ระบบวดั
Marketplace FB 2. ทกั ษะในการ บคุ ลิกภาพกรม
- กิจกรรม Digital จัดสรรเวลาหนาจอ จัดหางาน
start up 3.ทกั ษะในการ - Facebook
- กิจกรรมสํารวจ รบั มอื กับการคุกคาม - Youtube
ขอมูลนักเรียน ทางโลกออนไลน
-กิจกรรม Line 4. ทกั ษะในการ
Creator Sticker รักษาความ
line ปลอดภยั ของตนเอง
ในโลกออนไลน
5. ทักษะในการ
รักษาขอมูลสว นตัว
6. ทกั ษะการคิด
วิเคราะหมี
วจิ ารณญาณท่ีดี
7. ทักษะในการ
บรหิ ารจดั การขอมูล
ทผี่ ใู ชง านมกี ารทง้ิ ไว
บนโลกออนไลน
8. ทกั ษะการใช
เทคโนโลยอี ยา งมี
จริยธรรม
- การลงทะเบยี น 1. ทักษะในการ - MS Form
กิจกรรม รกั ษาอตั ลกั ษณที่ดี - Facebook
36
ลําดบั ที่ กิจกรรมพฒั นาผูเรยี น กจิ กรรม จดุ เนนทักษะพลเมอื ง เครอ่ื งมือเทคโนโลยี
ดจิ ทิ ัล
5 กิจกรรมสภานักเรียน - กิจกรรมของดีบาน ของตนเอง - Viva video
ฉัน 2. ทกั ษะในการ -Youtube
จดั สรรเวลาหนา จอ
- การพฒั นาเว็บไซต 3.ทักษะในการ
สภานกั เรยี น รบั มือกบั การคุกคาม
- กิจกรรมการ ทางโลกออนไลน
เลอื กตง้ั 4.0 4. ทักษะในการ
- กจิ กรรมสอื่ รักษาความ
ประชาสัมพันธ ปลอดภัยของตนเอง
ในโลกออนไลน
5. ทกั ษะในการ
รักษาขอมลู สว นตวั
6. ทักษะการคิด
วเิ คราะหมี
วิจารณญาณทดี่ ี
7. ทกั ษะในการ
บริหารจัดการขอมลู
ที่ผูใชงานมีการท้ิงไว
บนโลกออนไลน
8. ทักษะการใช
เทคโนโลยอี ยา งมี
จริยธรรม
2. ทกั ษะในการ - MS Form
จัดสรรเวลาหนา จอ - SWAY
4. ทกั ษะในการ -Wordpress
รกั ษาความ - Adobe
ปลอดภยั ของตนเอง Photoshop
ในโลกออนไลน
6. ทักษะการคิด
วิเคราะหม ี
วิจารณญาณทด่ี ี
7. ทักษะในการ
บรหิ ารจัดการขอมลู
ที่ผูใชง านมีการท้ิงไว
บนโลกออนไลน
8. ทกั ษะการใช
37
ลําดับที่ กจิ กรรมพฒั นาผเู รียน กจิ กรรม จดุ เนน ทักษะพลเมือง เคร่อื งมือเทคโนโลยี
ดจิ ทิ ัล
เทคโนโลยอี ยา งมี
จริยธรรม
38
บทที่ 3
การทดลองใชนวตั กรรม
1. รปู แบบการทดลอง
นวัตกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs ใชรูปแบบ
การทดลองแบบกลุม เดียว (One Group Pretest-Postest Design) ดังน้ี
O1 X O2
O1 หมายถึง การวัดตวั แปรตามกอนการทดลองใชน วตั กรรม
X หมายถึง การใชนวัตกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
โดยใชโ มลเดล 4Gs
O2 หมายถึง การวดั ตัวแปรตามหลังการทดลองใชน วัตกรรม
O1 และ O2 เปนการวัดดว ยเครอ่ื งมือวัดเดียวกนั มีมาตรวัดเดยี วกัน
การวเิ คราะหเปน การเปรยี บเทยี บผลระหวา ง O2 กบั O1
2. วิธกี ารทดลอง
การพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs มี
วัตถุประสงคเพื่อออกแบบกจิ กรรมพฒั นาทักษะความฉลาดทางดิจิทัล ของผูเรียนดวยกระบวนการจัดกิจกรรม
การเรียนรูกิจกรรมพัฒนานักเรียน โดยการใชรูปแบบการพัฒนาทฤษฎีระบบ 4Gs เปรียบเทียบผลกอนเรียน
และหลังเรียนการพัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัลของผูเรียนดวยกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรู
กิจกรรมพัฒนานักเรียน โดยการใชรูปแบบการพัฒนาทฤษฎีระบบ 4Gs ศึกษาความพึงพอใจตอการจัด
กิจกรรมการเรียนรู พัฒนาทักษะความฉลาดทางดิจิทัลของผูเรียนดวยกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรู
กิจกรรมพัฒนานักเรียน โดยการใชรูปแบบการพัฒนาทฤษฎีระบบ 4Gs โดยมีข้ันตอนในการทดลองใช
นวัตกรรมดงั นี้
1. ประชากรและกลมุ ตวั อยาง
ประชากรท่ีใชในการทดลองนวัตกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดย
ใชโมลเดล 4Gs ขั้น เปนนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนตน โรงเรียนวัดบางใหญ ภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา
2560 จาํ นวน 76 คน
2. เครอ่ื งมือท่ใี ชใ นการวจิ ัย
ผูพ ฒั นาไดดาํ เนินการเก่ยี วกบั เคร่อื งมือทใี่ ชใ นการวิจัย พรอมการสรางและหาคุณภาพของเครื่องมือท่ี
ใชในการวจิ ยั ดังน้ี
39
2.1 แผนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูการพฒั นาทกั ษะพลเมืองดิจิทลั ดว ยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
โดยใชโมลเดล 4Gs
2.2 แบบทดสอบการพัฒนาทกั ษะพลเมืองดิจิทัล
2.3 แบบประเมินความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวย
กิจกรรมพัฒนาผเู รยี นโดยใชโ มลเดล 4Gs
การสรางและการหาคณุ ภาพของเครื่องมอื
ผวู จิ ยั ไดด าํ เนนิ การสรางและการหาคณุ ภาพของเครื่องมือ รายละเอียดดังน้ี
แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใช
โมลเดล 4Gs
ผูวิจัยไดดําเนินการสราง และการหาคุณภาพของแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูการพัฒนาทักษะ
พลเมอื งดจิ ิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดยใชโมลเดล 4Gs จํานวน 13 แผนกิจกรรมการเรียนรู ตามลําดับ
ดงั นี้
ขน้ั สรา ง
1. ศึกษาหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551
2. ศึกษาผลการเรยี นรูท่คี าดหวังของกจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น
3. วเิ คราะหค วามสอดคลอง ระหวางเนื้อหาในหนว ยการเรียนรกู บั กจิ กรรม และ
มาตรฐานการเรียนรชู วงชน้ั ท่ี 3
4. วิเคราะหผลการเรียนรู จดุ ประสงคการเรยี นรู
5. ออกแบบกระบวนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูกิจกรรมพฒั นาผูเรียน
6. ศกึ ษารูปแบบการจดั การเรยี นรูโดยการบรู ณาการเคร่ืองมือเทคโนโลยี
7. ศึกษาทกั ษะพลเมืองดิจิทลั
8. เขียนแผนการจดั การเรยี นรู
9. จัดทํา เอกสารและสอื่ การสอน
10. จดั ทําแบบทดสอบการพฒั นาทักษะพลเมืองดจิ ิทลั ดว ยกจิ กรรมพัฒนาผูเ รยี นโดย
ใชโมลเดล 4Gs และแบบประเมนิ ความพึงพอใจการจัดกิจกรรมการเรียนรู
ขัน้ หาคณุ ภาพ
1. ผพู ัฒนานาํ แบบตรวจสอบความเทีย่ งตรงตามเน้ือหา ระหวา งการจัดแผนการจัดการเรียนรูก บั
ผลการเรียนรูท่สี รางขึน้ เสนอใหผูเชี่ยวชาญดา นเทคโนโลยสี ่ือสารการศึกษาตรวจสอบความเท่ียงตรงตาม
เนอื้ หา ระหวา งการจดั แผนการเรยี นรูก บั ผลการเรยี นรู โดยพิจารณาจากคะแนน
กําหนดการใหคะแนน
+1 แทน แนใจวา ขอ คําถามนนั้ สอดคลองกับผลการเรยี นรู
0 แทน ไมแ นใจวา ขอคําถามนนั้ สอดคลองกับผลการเรยี นรู
-1 แทน แนใจวา ขอคําถามนั้นไมสอดคลองกับผลการเรียนรู
40
2. ผูพัฒนาสรปุ ผลจากแบบตรวจสอบ ความเทย่ี งตรงตามเนอ้ื หา ระหวา งการจดั แผนการเรียนรู
กับผลการเรยี นรู มีคา IOC เทากับ 1.00 ทกุ ขอ แสดงวา มีความเท่ียงตรงตามเน้ือหา ระหวา งการจดั แผนการ
เรียนรกู ับผลการเรยี นรู สามารถนาํ ไปใชส อนจริงได
3. ผพู ฒั นานําแผนการจัดการเรยี นรู พรอมแบบตรวจสอบ เสนอใหผ ูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยี
ส่อื สารการศึกษาประเมินความเหมาะสม ระหวางการจัดแผนการเรยี นรูก ับผลการเรยี นรู โดยพิจารณาจาก
คะแนน
กําหนดการใหคะแนน
5 คะแนน มคี วามเหมาะสม ระดบั มากทสี่ ดุ
4 คะแนน มีความเหมาะสม ระดับมาก
3 คะแนน มีความเหมาะสม ระดับปานกลาง
2 คะแนน มีความเหมาะสม ระดับนอย
1 คะแนน มคี วามเหมาะสม ระดับนอยทีส่ ุด
เกณฑการแปลผล (พสิ ณุ ฟองศรี, 2551)
4.21–5.00 เหมาะสมมากทสี่ ดุ
3.41–4.20 เหมาะสมมาก
2.61–3.40 เหมาะสมปานกลาง
1.81–2.60 เหมาะสมนอย
1.00–1.80 เหมาะสมนอยทีส่ ุด
4. ผูศึกษาสรุปผล จากการประเมินความเหมาะสม ระหวางการจัดแผนการเรียนรู กับผลการ
เรียนรู พบวา คาเฉล่ีย เทากับ 4.63 แสดงวา แผนการจัดการเรียนรูมีความเหมาะสมระดับมากท่ีสุด นําไปใช
สอนจรงิ ได
5. ผวู จิ ัยนําแผนการจัดการเรียนรู มาปรับปรงุ ในสว นทบ่ี กพรอง ตามคําแนะนําของผเู ชีย่ วชาญ ให
ดีขึ้น เชน ระยะเวลาในการจัดกิจกรรมการเรียนรูนอยไป ทักษะกระบวนการท่ีจะใหเกิดกับผูเรียน การ
ปรับปรุงแกไขข้ันสอนตลอดจนการเลือกใชเทคโนโลยีสารสนเทศที่เหมาะสมในการเรียนรู จนถูกตองเปนท่ี
เรยี บรอ ย
6. ผูว จิ ยั นําแผนการจดั การเรียนรูทีป่ รบั ปรุงแลวไปทดลองใช
6.1 ทดลองใชสอนกับผูเรียนช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 3 ภาคเรยี นท่ี 1 ปก ารศกึ ษา 2559
จํานวน 32 คน จัดกิจกรรมการเรียนรูผานกิจกรรมแนะแนว ทดสอบหลังเรียนดวยแบบทดสอบการพัฒนา
ทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน จํานวน 20 ชั่วโมง พรอมบันทึก และสังเกตพฤติกรรมผูเรียน
อยางใกลชิด โดยการสัมภาษณ (อยางไมเปนทางการ) หรือพูดคุยอยางอิสระเปนกันเอง และจากการสังเกต
ของครู ผลการทดลอง ปรากฏวา มีจดุ บกพรอ ง ดังน้ี
41
1. ระยะเวลาการจดั การเรียนรูบางขน้ั นอยเกินไป และบางข้ันเวลาไมเหมาะสม
2. ความรูดา นเทคโนโลยที ีผ่ เู รียนจาํ เปน จะตองมีกอ นการเรยี น
3. การอธิบายเคร่ืองมือทางเทคโนโลยที ่ผี ูเรียนเพื่อใหค วามรูผเู รียนกอ นจะเกดิ
ทกั ษะความชาํ นาญในเคร่ืองมือนั้น
สําหรับจุดบกพรองของครูท่ีควรเพิ่มเติมใหชัดเจนย่ิงข้ึน คือ ปรับปรุงแบบสังเกตพฤติกรรม
แบบประเมนิ คณุ ภาพผูเ รียน ใหม ีเกณฑรดั กมุ การเรยี นรเู ครอื่ งมอื เทคโนโลยีสารสนเทศกอนการจัดการเรยี นรู
7. ผูวจิ ยั ไดด ําเนนิ การปรับแกทุกขอท่ีกลาวขางตน ใหถ ูกตองเรยี บรอย แลวจัดกิจกรรมการเรียนรู
และพัฒนาอยา งตอเน่ืองแลว ยืนยนั การปรบั ปรงุ แกไขเสนอผเู ช่ยี วชาญดา นเทคโนโลยสี อื่ สารการศึกษา
ตรวจสอบ เพื่อพิจารณาความเหมาะสมและความถกู ตองอกี คร้ัง
8. จากการปรับปรุงและพฒั นาเปนทีเ่ รียบรอย ตรวจสอบถกู ตอ งแลว ไดด าํ เนนิ การทดลอง ตอ ไป
9. นําแผนการจัดการเรียนรูไปใชทดลองกับผูเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนตน ในภาคเรียนท่ี 1 ในป
การศึกษา 2560 กับผูเรียนจํานวน 76 คน จํานวน 20 ชั่วโมง จัดกิจกรรมการเรียนรูโดยใชกิจกรรมพัฒนา
ผูเรียน 5 กิจกรรม ที่ปรับปรุงมาแลว ทดสอบหลังจัดกิจกรรมการเรียนรูการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวย
กิจกรรมพฒั นาผูเรยี น
แบบทดสอบการพฒั นาทกั ษะพลเมืองดจิ ทิ ัลดว ยกิจกรรมพัฒนาผูเ รียน
ผูศึกษาไดสรางและหาคุณภาพ ของแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนา
ผเู รียน ตามลาํ ดับดังนี้
ขัน้ สราง
1. ศึกษาและทบทวนทฤษฎี แนวคิดตาง ๆ และงานวิจัยท่ีเก่ียวของกับแบบทดสอบการพัฒนา
ทักษะพลเมืองดิจทิ ลั
2. ศึกษาความหมายของพลมืองดิจิทัล ประเภทของแบบทดสอบทักษะพลเมืองดิจิทัล จากตํารา
ตาง ๆ อยา งหลากหลาย
3. ศึกษาวิธสี รา งแบบทดสอบทักษะพลเมืองดจิ ิทลั จากเอกสารท่เี ก่ยี วขอ ง
4. สรางแบบทดสอบทักษะพลเมืองดิจิทัล ใหครอบคลุมผลการเรียนรู ของการจัดการเรียนรู
กิจกรรมพฒั นาผูเ รยี น
5. สรางแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน เปนแบบทดสอบ
แบบเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จํานวน 30 ขอ
ขนั้ หาคุณภาพ
1. นําแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ที่ผูวิจัยสรางข้ึนให
ผเู ชย่ี วชาญดานวัดผล จํานวน 1 คน และผูเช่ียวชาญดานภาษาไทย จํานวน 1 คน ผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยี
จํานวน 1 คน ตรวจสอบความเท่ียงตรงตามเนื้อหา และแกไขสํานวน ภาษา ตัวเลือก ตัวลวง และตรวจสอบ
เฉลย แลวนาํ มาปรบั ปรงุ แกไข ตามความเหน็ และขอ เสนอแนะเพ่ิมเติมของผเู ชี่ยวชาญ 3 คน
42
2. นาํ คะแนนไปหาคา IOC โดยใชส ูตร ดังนี้
IOC = ∑NR
เมือ่ ∑R แทน ผลรวมคะแนนความคดิ เหน็ ของผูเช่ียวชาญ
N แทน จํานวนผเู ชย่ี วชาญ
กําหนดการใหคะแนน
+1 แทน แนใจวาขอ คําถามน้ันสอดคลอ งกบั ผลการเรียนรู
0 แทน ไมแ นใจวาขอคาํ ถามนั้นสอดคลองกับผลการเรยี นรู
-1 แทน แนใจวา ขอ คาํ ถามนนั้ ไมสอดคลอ งกับผลการเรยี นรู
และพบวา ขอสอบแตละขอ มีคา IOC เทากบั 1.00 ทุกขอ
3. นําแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ที่ปรับปรุงแกไข แลว
เสนอ ผูเช่ียวชาญดานวัดผล ผูเชี่ยวชาญดานภาษาไทย จํานวน 1 คน และผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยี จํานวน
1 คน ตรวจสอบเพ่ือพิจารณาอีกคร้ัง และยืนยันการปรับปรุง แลวพิจารณาคัดเลือกขอสอบที่มีคาดัชนีความ
เทยี่ งตรงตามเนื้อหา ตั้งแต 0.50–1.00 ซงึ่ ไดท ุกขอ และสอดคลอ งกบั ทุกผลการเรียนรู
4. แบบทดสอบการพฒั นาทักษะพลเมอื งดจิ ทิ ัลดว ยกจิ กรรมพฒั นาผูเ รยี น ไปทดลองใชกับผูเรียน ช้ัน
มัธยมศึกษาปท ี่ 3 ภาคเรยี นที่ 1 ปก ารศกึ ษา 2559 จํานวน 32 คน
5. ตรวจกระดาษคาํ ตอบ โดยตอบผดิ ให 0 คะแนน ตอบถูก ให 1 คะแนน
6. นําผลการสอบมาวิเคราะหหาคาความยากงาย และคาอํานาจจําแนก และหาคุณภาพของ
แบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธิท์ างการเรยี น คา ความยากงา ย ท่ใี ชไ ด มคี า ตั้งแต 0.20–0.80
การแปลความหมาย มีดังนี้
คา ความยากงาย ตง้ั แต 0.20–0.40 คอ นขา งยาก
คา ความยากงา ย ต้ังแต 0.40–0.60 ปานกลาง
คา ความยากงาย ตั้งแต 0.60–0.80 คอ นขางงาย
และคา อํานาจจาํ แนก ทีใ่ ชไ ด มีคา ต้งั แต 0.20 ขึ้นไป
จากการหาคา ความยากงายและคา อํานาจจําแนก ของแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัล
ดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ไดคาความยากงายต้ังแต 0.40 ถึง 0.67 แสดงวาแบบทดสอบการพัฒนาทักษะ
พลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ดังกลาว มีคาความยากงายปานกลางถึงคอนขางงาย และมีคา
อํานาจจําแนก ตั้งแต 0.27 ถึง 0.53
แสดงวา แบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ดังกลาวสามารถ
จําแนกผเู รียนได จงึ ถอื วา คุณภาพของแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
อยูใ นระดบั ดี นําไปใชท ดสอบได
7. นําแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ไปใชทดสอบกับ
ผูเ รียน ชัน้ มัธยมศกึ ษาตอนตน ภาคเรียนที่ 2 ปก ารศึกษา 2560 จํานวน 76 คน
จาํ นวน 30 ขอ ท่ีคดั ไว และสอดคลอ งกบั ผลการเรยี นรูท กุ ขอ
43
8. หาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ได
เทากับ 0.80 แสดงวา เปนแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ท่ีมีความ
เชอื่ มั่นในระดบั ดี
9. นําแบบทดสอบการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ปรับปรุงแกไขใหมี
คุณภาพ อยูใ นระดับดที ่นี า พอใจ กอนนาํ ไปใชทดลอง และนาํ ไปใชจริงกบั กลุมทดลองและกลมุ ควบคุมตอไป
ประเมินความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวยกิจกรรมพัฒนา
ผเู รยี นโดยใชโมลเดล 4Gs
ผูพัฒนาไดดําเนินการสราง และหาคุณภาพของประเมินความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการเรียนรู
แบบโครงงานดวยการพัฒนาทกั ษะพลเมอื งดิจิทัลดวยกจิ กรรมพฒั นาผูเ รียน ตามลําดบั ขนั้ ตอน ดังนี้
ขั้นสรา ง
1. ศกึ ษาทฤษฎีแนวคิดเกี่ยวกับ การสรา งแบบวดั เจตคตติ ามวิธีของ Likert
(ลวน สายยศ และอังคณา สายยศ, 2542)
2. สรางประเมินความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการเรียนรูการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวย
กจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น เปนมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามวธิ ขี อง Likert ซง่ึ ผศู กึ ษาไดสรางขึ้นให
เหมาะสมกับวยั ของผูเรียน จาํ นวน 20 ขอ
ขั้นหาคณุ ภาพ
1. นําประเมินความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการเรียนรูการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวย
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน ไปใหผูเชี่ยวชาญดานภาษาไทยวัดผลการศึกษา และดานเทคโนโลยีจํานวน 3 คน ได
ตรวจสอบความถูกตองเชิงเน้ือหาและความเหมาะสม และนํามาแกไขพัฒนา คัดเลือกไวเพียง 10 ขอ ซึ่ง
ครอบคลมุ ตามท่ตี อ งการ
2. นําประเมินความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการเรียนรูการพัฒนาทักษะพลเมืองดิจิทัลดวย
กิจกรรมพัฒนาผเู รยี น ที่ปรับปรุงถกู ตอ งแลวไปทดลองกบั ผเู รียน ซ่ึงไมใชกลุมทดลอง
3. นําขอมูลมาจัดระบบ วิเคราะหหาคาความเช่ือมั่น โดยวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟา (α Coefficient)
ของครอนบัค (Cronbach, 1990) ไดคาความเชื่อมั่นของแบบประเมินความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการ
พฒั นาทักษะพลเมืองดิจทิ ัลดว ยกิจกรรมพฒั นาผเู รียน ท้งั ฉบับ เทากับ .81 แลว จึงนาํ ไปใชจ รงิ