2024
Süleyman peyğəmbərin yazdığı VAİZ KİTABI Azərbaycan dilində Rutul dilində Saxur dilində
GİRİŞ «Vaiz» Kitabı insan həyatının qısa və təzadlı olmasından, onun müəmmalı haqsızlığından, insan ümidlərinin puça çıxmasından və «həyat puçdur» deyib bu nəticəyə gələn adamın fikirlərindən danışır. O, insan həyatını nizamlayan Allahın yollarını başa düşə bilmir. Buna baxmayaraq, adamlara səylə işləməyi və Allahın bəxş etdiyi nemətlərdən zövq almağı tövsiyə edir. Vaizin çox fikirləri mənfi və sıxıntılı görünür. Lakin bu kitabın Müqəddəs Kitaba daxil olması göstərir ki, Allaha inam belə bədbinliyi və ruh düşkünlüyünü aradan qaldıra bilər. Çox adam «Vaiz» Kitabını oxuyarkən öz fikir və düşüncələrini sanki güzgüdə görür və bu kitabdan təsəlli tapır. Belə fikirlər əks etdirən adam Allaha daha çox ümid etməyi öyrənir və beləliklə, həyatın əsl mənasını aşkar edir.
KİTABIN MƏZMUNU: 1:1-18 Hər şey puçdur 2:1-26 Şadlığın puçluğu 3:1-22 Hər şeyin öz vaxtı var 4:1-16 Dünyanın əziyyətləri 5:1-6:20 Allaha münasibət 7:1-8:17 Hikmət haqqında 9:1-10:20 Hər kəsin taleyi eynidir 11:1-11:6 Zəhmətin qiyməti 11:7-12:8 Son məsləhət: Allahı yada sal 12:9-14 Son söz
2 Vaiz deyir: «Hər şey puçdur, puçdur, tamam puçdur! 3 İnsanın səma altında çəkdiyi Bütün zəhmətlərinin nə faydası var? 4 Bir nəsil gedir, o biri nəsil gəlir, Amma dünya daim qalır. 5 Günəş çıxır, günəş batır, Sonra tələsik yerinə dönür ki, Təzədən çıxsın. 6 Külək cənub səmtinə əsir, Sonra şimal səmtinə dönür. Dönə-dönə gedir, Öz yolunu təkrar edir. 7 Bütün çaylar dənizə axır, Amma dəniz heç vaxt dolmur. Axdıqları yerə qayıdırlar ki, Təzədən axsınlar. 8 Hər şey çətin başa gəlir. Sözlər kifayət etmir, Göz görməkdən doymur, Qulaq da eşitməkdən. 1 HƏR ŞEY PUÇDUR Azərbaycan dilində Saxur dilində 1 Bu, Yerusəlimdə padşahlıq edən Davud oğlu Vaizin sözləridir. 2 Mə’əllimee eyhen: – Nişiscad karaı’dəən q’əran kar! Nişiscad karaı’dəən q’əran kar! Gırgın ıxha-ayk’anne booğak akar vod! 3 İnsanıs verığne avur qorxuyke hucoona hiyxhar? 4 İnsanar qabı-avayk’ananbı, dyunyemee gırgıne gahbışilycad çine cigee axva. 5 Verığ k’yooçena, ılqooç’ena, qiyğa meeb ılqevç’esva çine cigeeqa zaraba g’adaaxhvan. 6 Mıts cənubulqa, qiyğa şimalılqa aa’a. İlyviyk’ar-ilyviyk’arıb çine yəqqı’lqa siviyk’al. 7 Gırgın damabı deryaheeqa gyodatstse, deryahme gyaats’e deş. Damabı gyodatstsene cigeeqacad meed gyotstses. 8 İnsanısse gırgıne karanvuc nimeeyiy ozar ha’a, eyhes əxə deş – ul, ilyaakıyke idyaats’e, k’ırıd, k’ırı alixhxhiyke gidyayts’e. 1 İna gaf Mə’əllimee, İyerusalimee paççahiyvalla hav’uyne, Davudne dixee hav’u. GIRGIN Q’ƏRAN VUÇÇUD DEŞIN KAR VODUN
Rutul dilində 2 Vaıaızçiyərə ruxhur: - Vəssizalaki vəssizid yii! Sinə zad havayid yii, vəssizid yii. 3 İlsındıra virğidi q`anık buudu havduqhundu zaıhmaıtdıkla şiv xeyir laıyşuır? 4 Sa nəsil qhuıvğuır, sa nəsil aıvğuır. Ama dünyə haımmaışədisnə avalkar. 5 Viriğ aıvğuır, viriğ qhuıvğuır. Xhələ maa ts`inənə yip`q`ın badannə faığaıvç`uıdıxdiil dəspəçənə qhuıvğuır. 6 Kulak hural ruıq`uır xhələ xhaliil qhurğar, ğurğanə-ğurğanə ruıq`uır, maa nəsdədi cıqıda qhurğar. 7 Sinə çaıraığaınbır dəryidə aıyç`uır, ama dəryə avuts`uş. Mid çaıraığaınbır ts`inənə dəryidə qhurğun badannə yit`q`ıdı cıqıdxdiil qhurğar. 8 Mid sinə kəlimətmıxhvan huxhus çişinirə ilsan çətinvala axar. Ğaqunura ulabı tux ruıq`uış, ubrabı un yit`q`ınıra tux ruıq`uış. 1 Mid kəlimətbır Davuddu duxarıra, yəni Yerusəlimə paççahvaldı vaay Vaıaızçiyərə huxhur yii. SİNƏ ZAD VƏSİZİD Yİİ
VAIZ KITABI 8
Fəsil 1 9
VAIZ KITABI 10
Fəsil 1
VAIZ KITABI 9 Nə olubsa, yenə olacaq, Nə edilibsə, yenə ediləcək. Ona görə də səma altında tamam təzə bir şey yoxdur. 10 Məgər bir şey var ki, Onun haqqında deyilsin: “Bax bu təzə bir şeydir?” O da çoxdan var imiş – Bizim dövrümüzdən əvvəl. 11 Əvvəlki şeylərdən heç nə xatırlanmır, Gələcəkdə baş verən şeylərdən də Bundan sonra gələnlər arasında Heç nə xatırlanmayacaq. Azərbaycan dilində 12
Fəsil 1 9 Hucooyiy ıxha meed ixhesın, hucooyiy həşdilqamee hı’ı, meed ha’asın. Xəək avud ts’edın kar deşin. 10 Sassa yəqqees eyhen: «İlekke, in ts’edın karıd!» Man ögiylid ıxhayn, yişde dyovrule ögil. 11 Şenke vuxhaynbı şavuscab yik’el avxu deş. Qiyğa qavaalesınbıb, cole qiyğiynbışe yik’el avqas deş. 9 Şiv ki yişir yiidə maa qhıkıs yii, şiv ki hıır yiinay, maa qhaas yii. Virğidi q`anık ts`ınənə ruıq`uıy sa şivqa diş. 10 Sasadıqa misə dalqar: “Kaqh, mid şiv idə ts`inid zad yii”. Ama mid yanula hürəkinə, nəsdədi devirdə yişid yii. 11 Yisənə yişid zadbı haınnis yik`ii aıqhuığuış. Hələ ninıxda dıkısıbı ki havmıla xhalaa aıdğuısuımıs yik`ii aıqhuıdğuıs diş. Saxur dilində Rutul dilində 13
12 Mən Vaiz Yerusəlimdə İsrailin padşahı idim. 13 Ürəyimdə niyyət etdim ki, göylər altında edilən bütün işləri hikmətlə öyrənib araşdırım. Bu çətin işi üzərində zəhmət çəkmək üçün Allah insanlara verib. 14 Səma altında edilən bütün işlərə nəzər saldım və bildim ki, onların hamısı puçdur, külək dalınca qaçmağa bənzər. 15 Əyri olan düz ola bilməz, Əskik olan sayıla bilməz. 16 Öz-özümə dedim: “Bax mən böyük adam olmuşam və məndən əvvəl Yerusəlimdə yaşayanların hamısından çox hikmət qazanmışam. Ağlımda çoxlu hikmət və bilik var”. 17 Sonra ürəyimdə niyyət etdim ki, hikmətin nə olduğunu, dəlilik və axmaqlığın nə olduğunu öyrənim. Amma bildim ki, bu da külək dalınca qaçmağa bənzər. 18 Çünki hikmət çox olduqca Kədər də çoxalır. Bilik artdıqca Dərd də artır. Hikmətin puçluğu Azərbaycan dilində
Fəsil 1 12 Zı, Mə’əllim, İyerusalimee İzrailyna paççahniy vor. 13 Zıcar zı g’aysırna xəək avud eyxhen işbı k’orane ək’elika xət qeetxhesva. Man yı’q’ı’n işbı Allahee insanaaşine gardanaqa gixhxhı. 14 Zak’le xəək avud ha’an gırgın işbı g’acuynbı. Man gırgın q’əran vuççud deşin kar vodun. Man mıtsıqa qihna g’adarxhuniyka akar. 15 Quç’otkuriyn qotku qa’as, deşinıd hı’sab ha’as dexhe. 16 Zı zascad uvhuyn: «Zake xərna insan ıxha, zaqa zale ögee İyerusalimıs paççahiyvalla haa’ane paççahaaşile k’orana ək’el vob. Yizda k’orana ək’eliy ats’al geeb quvxha». 17 Zıcar zı g’aysırna k’orana ək’eliy ats’al xət qıxha, bəç’əriyvallayiy beynyavavalla nəxdın kariyva ats’a ixhes. Zak’le manıd mıtsıqa qihna g’adarxhuniyk akaran kar ıxhay ats’axhxhayn. 18 K’orana ək’el geeb vuxhaylette aq’va havaxan hı’iyid geed qexhe. Geed ats’al alyaat’ang’vee cuna derdıb geeb qa’a. 12 Yi, Vaıaızçiy, Yerusəlimə İsrailədi paççah yiinay. 13 Yic yəs yik`iqı qərar vır ki, xaıldi q`anık haay sinə karbı müdrükvalıxhvan xaır yişir aramış haas. Mid, Yinçirə ilsanaşi zulum buayixhxhur lixhid yuıq`uıd xəl yii. 14 Yəs ğaqur ki virğidi q`anık haay karbı vəssizid yii, kulkudu cıbra qhirxhunkal yii. 15 Suıç`uıkuıd üqhçürüküd, dişid sa zad, haısab haas çuığuıd. 16 Yik`iqı yic yədə huxhur: “Q`uxhvalısnə müdrükvalıs yi, yaala hürəkinə Yerusəlimə paççahval havımıla aldiil kaığaıç`uır. Yic baladı müdrükvaldınə elim g`azamış havır”. 17 Xhələ yic, müdrükvaldınə elim şiv viidə, aıq`ıilsızvaldınə geycvaldı şiv viidə hats`asxhur çəlix hıır. Ama hats`ır ki mid, kulkudu cıbra qhirxhunkal yii. 18 Çünki müdrükval bala vişidə xacalat ki bala ruıq`uır, elim bala vişiduqhun dərd bala vuıruıq`uır. K’orana ək’elib q’əran vuççud deşin kar vodun Müdrükvaldı vəssizdi vii Saxur dilində Rutul dilində 15
VAIZ KITABI 16
Fəsil 2 2 1 Mən ürəyimdə dedim: “Gəl indi də şadlıq etməyi sınaqdan keçir və kefə bax”. Amma gördüm ki, bu da puçdur. 2 Gülmək haqqında “Dəlilikdir!”, şadlıq haqqında “Nə faydası var?” dedim. 3 Hələ ağlım başımda olarkən cəhd etdim ki, necə özümü şərabla şənləndirib ağılsız olum. Beləcə görmək istəyirdim ki, göylər altında insanlar üçün bir neçə günlük ömürlərində kef açan nədir. 1 Zı zak’lecad uvhuyn: «Qoralan, zas yik’eençe ıkkanan karbı hı’ı, gırgınçike kef qığahas». Manıd q’əran vuççud deşin kar vodun. 2 Əqənayne hək’ee zı uvhuyn: «Bəç’əriyvalla!» Yik’eençe ıkkanne karbışded hək’ee zı uvhuyn: «Mançike hucoona hiyxhar?» 3 a Zas ıkkiykınin yizda ək’el zalynang’a çaxır ulyodğu, bəç’əriyvallabı ats’axhxhes. Məxüd zas ats’axhxhesniy ıkkan, xəək avub sık’ınne gahıs huvuyne ı’mree, nişiniy insanaaşin yik’bı aaqa. 1 Yic yədə huxhur: “Şadvaldı havın sinamış haas, havnakla ləzət laışuıs”. Ama havad ki vəssizid yişir. 2 Yic, yaıqh hıınıxdııl “Geycvaldı”, şadvalıxdiil “Havnara saşivqa hınts`aş” huxhur. 3 Xhələ yic yi çaxıraxhvan yik` şad haas çəlix hıır. Havsa haas ki müdrükvaldı suvqa çavır saıhaılaıqaa aıq`ıilsızvala aığlaıç`uıs. Misə yəs hats`as yıqanay ki ilsanaşə xaıldi q`anık havmıs vıdı uımuırdidi qayidədi yığırma hidii şadval vaadə? Şadlığın puçluğu Yik’eençe ıkkanan karıd q’əran vuççud deşin kar vodun Şadval havınıdı vəssizvaldı Azərbaycan dilində Saxur dilində Rutul dilində 17
VAIZ KITABI 4 Mən böyük işlər gördüm: özümə evlər tikdim, üzüm bağları saldım, 5 özümə bağçalar və bağlar düzəltdim, orada hər cür meyvə ağacı əkdim. 6 Özümə su hovuzları düzəltdim ki, meşədə bitən ağacları suvarsın. 7 Nökərlər və kənizlər aldım, evimdə doğulan qullarım var idi. Naxırlarım və sürülərim də məndən əvvəl Yerusəlimdə yaşayanların hamısınkından çox idi. 8 Özümə qızıl-gümüş, padşahların və vilayətlərin xəzinələrini yığdım. Özümə kişi və qadın müğənnilər gətirtdim, kişilərin xoşuna gələn ən gözəl qadınların sayını artırdım. 4 Yic bala aıkkaıd karbı hıır, Yic yəs xalbır hıır, t`amlad bağbır səhir, 5 baxçəbı bağbı səhir, havda haırsa cür meyvıdıd xukbu yəzir. 6 Yixhdi ç`alaqa lit`q`ıdı xukumus xhəd vın badannə hovuzbu ütkə hıır. 7 Yic yəs nukarar, g`aravaşər masa laışuır, yaxda, yıxhdi xala ninıxda dişid nukarar ki diinay. Yaala hürəkinə Yerusəlimə yəşəmiş yişidi yigadı sa ilsındıla yixhıd mal-g`ara bala yiinay. 8 Yic yəs g`izil, gümüş, harsa ülkümudu paççahaşid xaznabı sıt`a hıır. Ç`albı ruxhuy xhıilənə vıighlə, xvaşid, vıighlaışid yık` şad haay balad xhıilə sıt`a hat`ır. 4 Zı ç’ak’ın işbı g’acu: zas xaybı ali’ı, t’ımıllığbı ezu, 5 bağbı, park’bı atçu, caa’ad gırgın meyvabı ezu. 6 Park’bışeene yivaaşis xhyan heles ixhecenva xhinen golerıd hı’ı. 7 Həmbal adamer, zəiyfabı alivşu, zaqa, manbışileb ğayrı, yizde xaa yedike vuxhayn həmbalarıb vuxhaynbı. Çavra-vəq’əd zaqa zale ögee İyerusalimee vuxhayne gırgıng’ule geedniy vod. 8 Zasın k’ınəəğəyiy nuk’ra paççahaaşineyiy vilayatbışde xazinaabışeençe sı’ı. Zas mə’niybı qətqəsın adameriy zəiyfabı ablyav’u. Adameeşis vukkiykanan nekke micagın zəiyfabıb geeb qav’u. Azərbaycan dilində Rutul dilində Saxur dilində 18
Fəsil 2 19
VAIZ KITABI 20
Fəsil 2 9 Beləcə yüksəlib məndən əvvəl Yerusəlimdə yaşayanların hamısından daha əzəmətli oldum. Hikmətim də özümdə qaldı. 10 Gözlərimin istədiyi hər şeyi özümdən əsirgəmədim, Ürəyimi heç bir həzzdən məhrum etmədim, Könlüm etdiyim hər işdən zövq aldı. Bu çəkdiyim bütün zəhmətlərin payı idi. 11 Mən etdiyim bütün işlərə, Nail olmaq üçün çəkdiyim bütün zəhmətlərə dönüb baxdım: Gördüm ki, hər şey puçdur, Külək dalınca qaçmağa bənzər. Səma altında bunların faydası yoxdur. 9 Zı məxür zale ögil İyerusalim vuxhaynbışiler karnana, qıvaats’ına ıxha Mane gahılib yizda k’orana ək’el zalycab vuxha. 10 Yizde ules ıkkiykınin zı zale qiykkın deş. Yizde yik’es ıkkanan zı gırgın hı’iyn. Man ha’an gırgın yizde yik’eençe ıxha. Mana zı qorxuna hək’ vuxha. 11 Zı qorxunne, yizde xılen g’acuyne işbışiqa sak’ı ilyakkımee, man gırgın q’əran vuççud deşin kar vodva zak’le ats’axhxhayn. Man mıtsıqa qihna g’adarxhuniykb akar. Xəək avud nişikecad vuççud hiyxhar deş. 9 Yi, yaala hürəkinə Yerusəlimə yəşəmiş dişimıla sinmıla aldiil kaığaıç`uır. Mimıxhvan sıt`anə müdrükval yaxhvan apkır. 10 Yixhdi ulamıs şiv ki yıqar yişidə, yic yəs çıır satış. Yixhdi yik`is yıqay ləzətdilə yıiq`aıxdiil luzuş. Yic hııdı harsa kardıla yixhid yik` şad yişir. Midi, yic buudu zaıhmaıtdidi pay viinay. 11 Yic hııdı sinə kardımık, yic yixhdi xlamıxhvan buudu zaıhmatdık kaqhıdə yəs ğaqur ki sinə vəssizid yii. Kulkudu cıbra qhirxhunuk kiyirkar. Virğidi q`anık mimıkla xeyir diş. Azərbaycan dilində Saxur dilində Rutul dilində 21
VAIZ KITABI 22
Fəsil 1
VAIZ KITABI 12 Sonra mən hikmət, dəlilik və ağılsızlığın Nə olduğuna dönüb baxdım. Bundan sonra padşah olan adam İndiyə qədər görülən işlərdən başqa Nə edə bilər ki? 13 Mən gördüm ki, Necə işıq qaranlıqdan üstündürsə, Hikmət də ağılsızlıqdan eləcə üstündür. 14 Hikmətli adamın gözləri yerindədir, Ağılsız adam isə qaranlıqda gəzir. Lakin mən yenə bilirəm ki, İkisinin də aqibəti eyni cür olur. 15 Mən ürəyimdə dedim: “Mənim də aqibətim ağılsız adamın Aqibəti kimi olacaq. Onda hikmətli olmağımın Nə faydası var?” Ona görə də ürəyimdə dedim: “Bu da puçdur”. 16 Çünki müdrik adam da Ağılsız adam kimi Bir daha xatırlanmayacaq, Gələcək dövrdə hamısı unudulacaq. Heyf ki hikmətli adam da Ağılsız adam kimi ölür! Hikmət və ağılsızlıq puçdur Azərbaycan dilində
Fəsil 2 12 Qiyğa zı k’orane ək’eline, bəç’əriyvaline, beynyavaline hək’ee fıkır nopxhun. Menne qalesde paççahısse nen medın nine paççahee hidi’iyn işbı g’aces əxəyee? 13 Zalqa hitxhıriyn, nəxüdiy işix miç’axiyvalile yugda, məxbıb k’orana ək’el beynavavalile yugba vob. 14 K’orana ək’elynang’uk’le vuc nyaqa ark’ıniy yugda g’ece, bəç’ərmae miç’axiyvalee iliyk’ar axva. Zak’leme q’öng’ünesanad vuk’lelqa sa kar qales ıxhay ats’an. 15 Zı zak’lecad uvhuyn: «Yizded vuk’lelqa bəç’ərne vuk’lelqa qöön qales. Manke zas nişistannane yizda k’orana ək’el?» Mançil-allad, zı zaled-alqa uvhuyn: «Manıd q’əran vuççud deşin kar vodun». 16 K’orana ək’elynanar, bəç’ər xhinne geer gahna yik’el aqqas deş. Manbışda q’öyursana zarabacab yik’el hivxanasınbı. K’orana ək’elynanar bəç’ər xhinnecar qek’anacar! 12 Xhələ yic müdrükvalık, aıq`ıilsızvalıknə geycvalık kaqhasxhur fikir havır. Paççahadı cıqıda aığuısdi varişədə vic aığuısduqhunqa hııdı kardımıla aldiilid şiv qhaas ruıq`uıddə? 13 Yəs ğaqur ki işıx miç`aqhvalıla yıxa yiidkal, müdrükvaldı aıq`ıilsızvalıla yıxa vıı. 14 Müdrükəs vic hinə ruıq`uıdə yixanə ğaqvar, aıq`ıilsız ma miç`aqhvala ğurğar. Ama yəs ğaqur ki minadıki çinadıki aq`ubat sa cür vii. 15 Yic yədə huhur: “Yixhdi ki aq`ubat aıq`ıilsızadıkal vıkıs viinəşdə yədə yixhdi miduqhundu müdrükval hidis vıqadə?” Havnala yic huxhur ki mid vəssizid yii. 16 Çünki müdrükər ki aıq`ıilsızarkal haımmaışədisnə yik`ii qhadaas diş. Sa vaxt lipxhunala xhalaa q`vaırsinə kəsqhuruxus yii. Müdrük ki aıq`ıilsızkal yiq`ir. K’orana ək’elynanar bəç’ər xhinnecar qek’anacarqek’anacar Müdrükval hidis vıqar? Saxur dilində Saxur dilində
VAIZ KITABI 17 Beləcə həyata nifrət etdim, Çünki səma altında edilən işlər Mənim üçün dərddir. Hər şey puçdur, Külək dalınca qaçmağa bənzər. 18 Mən səma altında çəkdiyim bütün zəhmətlərə nifrət etdim. Çünki onun da səmərəsini məndən sonra gələn adama verməliyəm. 19 Kim bilir, o da bir müdrik adam olacaq, yoxsa ağılsızın biri? Lakin hər halda səma altında hikmətlə davranıb çəkdiyim bütün zəhmətlərin səmərəsinə sahib olacaq. Bu da puçdur. 20 Ona görə də səma altında çəkdiyim bütün zəhmətlərdən əlimi üzdüm. 21 Çünki biri hikmət, bilik və bacarıqla zəhmət çəkir, axırda isə onun payını heç bir zəhmət çəkməmiş başqa adama verməli olur. Bu da puçdur, böyük bir dərddir. 22 İnsanın səma altında çəkdiyi bütün zəhmətlərin, ürəyindəki qayğıların ona nə faydası var? 23 Onun bütün günləri dərd içində, işləri kədər içində keçir. Hətta gecə də ürəyi rahatlanmır. Bu da puçdur. 24 İnsan üçün yeyib-içməkdən və gördüyü işdən zövq almaqdan yaxşı şey yoxdur. Ancaq mən gördüm ki, bunu da verən Allahdır. 25 Çünki Onsuz a kim yeyə, kim kef çəkə bilər? 26 Allah hikməti, biliyi və şadlığı razı qaldığı adama verir. Günahkarlara isə var-dövlət yığıb-toplamaq zəhmətini verir ki, sonra onu Özünün razı qaldığı adama bəxş etsin. Bu da puçdur, külək dalınca qaçmağa bənzər. 17 I’mırıb zas g’umooce quvxha. Xəək avud ha’an gırgın kar zas qəla qıxha. Man gırgın q’əran vuççud deşin kar vodun. Man mıtsıqa qihna g’adarxhuniyk akar. 18 Zı verığık avud qorxu hı’iyn gırgın kar zas g’ımece qıxha. Zı hı’iyn gırgın kar zale qiyğa qalesıng’us axvas. 19 Şavuk’lene ats’a, mana ək’elikaname, bəç’ərme ixhes? Zı verığık avud k’orane ək’elikayiy qorxuyka hı’iyn karbı mang’une xılyaqa ılğeeç’es. Manıd q’əran vuççud deşin kar vodun. 20 Mançil-allad verığık avud qorxuyka ha’ane gırgıne karbışike zı mık’a qıxha. 21 Sang’vee k’orane ək’elika, ats’alika, yik’eençe hı’iyn kar, nekke qiyğa t’ubcab ı’ğviykar hidyav’une insanıs g’aleççes gexha. Manıd q’əran vuççud deşin kariy xəbna ver vobna! 22 İnsanıs verığık avur qorxuyke, yik’ gyotxhuniyke hucoona hiyxhar? 23 Gırgıne gahbışil mang’vee aq’va qa’a, derd ts’ıts’aa’a. Xəmder fıkren mana arğançe orxhan eyxhe. Manıd q’əran vuççud deşin kar vodun. 24 İnsannemee inekke yugun otxhun-ulyodğuyiy sayid cune qorxuyke kef qığavhiy vodun. Zak’le g’acuyn man gırgın helenar Allah vorna. 25 Mana dena şavusse oxhanas, yik’ cigeeqa qalya’as əxəyee? 26 Allahee Cune ulen aqqıyng’us k’orana ək’el, ats’al, şadvalla hoole. Bınahbınang’usme kar sa’asda əq’üba hoole, qiyğale xhinne Cune ulen aqqıyng’us helesva. Manıd q’əran vuççud deşin kar vodun, mıtsıqab qihna g’adapxhıniyk akar. Zəhmətin puçluğu İnsanee ha’an gırgın q’əran vuççud deşin kar vod Azərbaycan dilində Saxur dilində 26
17 Yic uımuırdis nəhlət havır. Çünki virğidi q`anık vuruay haırsacür zaıhmat yəs dərdkal ğavqur. Sinə vəssizid yii, kulkudu cıbra qhirxhun yii. 18 Yic virğidi q`anık hiddi badannə ki zaıhmaıt buur viinay sinə zadas nəhlət havır. Çünki havad sinə yic yaala xhalaa aığuınas satas yii. 19 Halıs hats`ar, havdı müdrükdi ilsan yıkıs yiimə, aıq`ıilsızdı yıkıs yiimə? Yic virğidi q`anık zaıhmaıtdıxhvan, müdrükvalıxhvan sıt`a hııdı sinə zadas havnara q`uxhvaldı vaas vii. Mid ki vəssizid yii. 20 Havnala, virğidi q`anık buudu sinə zaıhmaıtdis gürə yəs haıyuıxh yişir. 21 Çünki ilsındıra müdrükvalıxhvan, elimdıxhvan, başarıxaxhvan zaıhmaıt vuruar, xhələ ma, mid sinə, həç zaıhmaıt çubuunas saqhatır yıqar. Mıd vəssizid yii, aıkkaıdi naıhaıq`valdı vii. 22 İlsındıs virğidi q`anık buudu zaıhmaıtdıkla, narahat yişinıkla şiv xeyir yiidə? 23 Havnadı zaıhmaıtdid sinə yığbı dərdaxhvan, xacalataxhvan ruıq`uır, fikirdirə yuışə ki rahatanə saltaş. Mid ki vəssizid yii. 24 İlsındıs lıiıir-raığıinilə, cidi zaıhmaıtdilə ləzət laşuınilə yıxıd saşivqa diş. Yəs hats`ır ki mid, Yinçidi xılıra hınts`ar. 25 Çünki Havnara çıvınə halda ıiləs, kəf haas ruıq`uıddə? 26 Yinçirə Vic razı yişidi ilsındıs müdrükvaldı, bilik, şadvaldı vınts`ar. Günahadı əyəsiyəs ma var-devlət sıt`a hıınıdı zaıhmaıt vınts`ar ki xhələ havad var-devlət Yiniş razı yişidi ilsındıs atkayixh. Mid ki vəssizid yii, kulkudu cıbra qhirxhun yii. İlsındıdı zaıhmaıtdidi vəssizvaldı Rutul dilində
Fəsil 3 3 1 Hər şeyin öz vaxtı var, göylər altında hər işin öz vaxtı var: 2 Doğulmağın öz vaxtı var, ölməyin öz vaxtı. Əkməyin öz vaxtı, kökündən çıxartmağın öz vaxtı. 3 Öldürməyin öz vaxtı, sağaltmağın öz vaxtı. Yıxmağın öz vaxtı, qurmağın öz vaxtı. 1 Sinə zadaxda cidi vaxt vii, xaıldi q`anık sinə kardıxda cidi vaxt vii. 2 Ninıxda yişinıxda cidi vaxt vii, yiq`inıxda cidi vaxt vii. Yəzinıxda cidi vaxt, kükaala kıqhıınıxda cidi vaxt vii. 3 Yiq`ə hıınıxda cidi vaxt, yıxa qhıınıxda cidi vaxt, halxva hıınıxda cidi vaxt, ütkə qhıınıxda cidi vaxt vii. 1 Gırgınçiqa çina gah vob, xəək avudne gırgıne karaqa çina gah vob. 2 Yedike ıxhayqab çina gah, qik’uyqab çina gah. Ezuyqab çina gah, ezuyn hı’ttitxı’yqab çina gah. 3 Gyapt’ıyqab çina gah, yug qav’uyqab çina gah. Qottulıyqab çina gah, nali’iyqab çina gah. Hər şeyin öz vaxtı var Sinə zadaxda cidi vaxt vii Gırgınçiqa çina gah vob Azərbaycan dilində Rutul dilində Saxur dilində 29
VAIZ KITABI 4 Ağlamağın öz vaxtı, gülməyin öz vaxtı. Yas tutmağın öz vaxtı, rəqs etməyin öz vaxtı. 5 Daş atmağın öz vaxtı, daş yığmağın öz vaxtı. Qucaqlaşmağın öz vaxtı, qucaqlaşmamağın öz vaxtı. 6 Axtarmağın öz vaxtı, itirməyin öz vaxtı. Saxlamağın öz vaxtı, atmağın öz vaxtı. 7 Yırtmağın öz vaxtı, tikməyin öz vaxtı. Susmağın öz vaxtı, danışmağın öz vaxtı. 8 Sevməyin öz vaxtı, nifrət etməyin öz vaxtı. Müharibənin öz vaxtı, sülhün öz vaxtı Azərbaycan dilində 4 Gyaaşuyqab çina gah, əqəna hı’iyqab çina gah. Ak’ avquyqab çina gah, mık’ar hı’iyqab çina gah. 5 G’aye avhuyqab çina gah, g’aye sav’uyqab çina gah. Xüvə apk’iyqab çina gah, xüvə idyapk’iyqab çina gah. 6 T’abal hav’uyqab çina gah, aagval hav’uyqab çina gah. Havaacıyqab çina gah, dağetçuyqab çina gah. 7 Qıtt’axı’iyqab çina gah, man iyxhuyqab çina gah. Ghal sı’iyqab çina gah, yuşan hı’iyqab çina gah. 8 Vukkiykıniyqab çina gah, g’umooce qepxhayqab çina gah. Dəv’əyqab çina gah, sülyhuqab çina gah vob. Saxur dilində 30
Fəsil 3 4 Yəşinıxda cidi vaxt, yaıqh hıınıxda cidi vaxt vii. Rehin havınıxda cidi vaxt, mik` havınıxda cidi vaxt vii. ` 5 Dahar yihinıxda cidi vaxt, dahar sıt`a hıınıxda cidi vaxt vii. Acitqhınıxda cidi vaxt, açicitqhınıxda cidi vaxt vii. 6 Harsınıxda cidi vaxt, suqa hıınıxda cidi vaxt vii. Sıt`a hıır uıxuınıxda cidi vaxt, əqhduur qhihinıxda cidi vaxt vii. 7 Sur hıınıxda cidi vaxt, qhirixhinıxda cidi vaxt vii. Kətinıxda cidi vaxt, halqınıxda cidi vaxt vii. 8 Qhıqınıxda cidi vaxt, nəhlət havınıxda cidi vaxt vii. Daıvıiyaxda cidi vaxt, üqhütkünıxda cidi vaxt vii. Rutul dilində 31
VAIZ KITABI 32
Fəsil 3 9 İşləyən adama zəhmət çəkib gördüyü işin nə faydası var? 10 Gördüm ki, bu işi üzərində zəhmət çəkmək üçün Allah insanlara verib. 11 Allah hər şeyi öz vaxtında gözəl yaratdı və əbədiyyəti də insanların ürəyinə qoydu. Hərçənd ki insan Allahın etdiyi işi əvvəldən axıra qədər anlaya bilməz. 12 Mən bilirəm ki, insan üçün şadlıq etməkdən və ömrü boyu xeyirxahlıq etməkdən yaxşı şey yoxdur. 13 Həm də hər kəsin yeyib-içməyi və gördüyü işdən zövq almağı Allahın bəxşişidir. 14 Bunu bilirəm ki, Allahın etdiyi hər iş daim qalır: ona nə bir şey artırmaq, nə də bir şey əskiltmək olar. Allah bunu ona görə edir ki, insanlar Ondan qorxsun. 15 İndi nə olursa, keçmişdə də olub, Nə olacaqsa, lap qədimdən də var idi. Allah olub-keçənləri araşdırır. 9 Kar haay ilsındıs cidi zaıhmaıtdıkla şiv xeyir yiidə? 10 Yəs ğaqur, mid Yinçirə ilsanaşə zaıhmaıt buayixhxhur lixhid xəl yii. 11 Yinçirə şiv ki hııdə sinə xvaşənə, cidi vaxt ləviq`ıdə icad hıır. Yinçirə ilsanaşdi yik`ə haımmaışədisval g`amış dişin əhir. Ama, Yinçirə süftədilə əxiraa yıq`amə hııd karbı ilsındıs g`aamış çuığuıd. 12 Yəs hats`ır ki ilsanaşdi badannə ən yıxıd, uımuırdidi əxiraa yıq`amə şadnə uımuır sıvıkınnə yıxıd karbı hıın yii. 13 Halıra ki lıiıir-raığıir, cidi yıqadı zaıhmaıtdii şad ruıq`uınəşdə midi, Yinçirə havnas vıdı pay vii. 14 Yəs hats`ır ki Yinçirə haay sinə karbı haımmaışədisnə atkas yii, havnaa saşivqa liqhixhis, havnakla saşivqa kaıqhuışuıs çuığuıd. Yinçirə havsa haar ki ilsanaşə Havnala kiç` vişir şukur vaaixh. 15 Şiv ki yiidə, şiv ki yikısıd yiidə, minala hürəkinə yişir yii. Yinçirə naıhaıq`aınə zulum buumud haısab qhaas yii. 9 Qorxu kar ha’ang’us mançike hucoona hiyxhar? 10 Zak’le Allahee man yı’q’ı’n işbı insanaaşine gardanaqa gixhxhı g’acu. 11 Allahee gırgın kar micagda çine gahıl hı’ı. Mang’vee insanne yik’eeqa ç’əv dyooxhene gahıne hək’ee atçu. İnsanılqad Allahee hı’iyn kar q’omançe-k’anyaqqamee hiyxhar deş. 12 Zalqa hitxhıriyn, insannemee şadra ıxha ı’mı’rvolle ı’mı’rıke kef qığavhuyle yugun kar deşin. 13 Şavaayiy otxhanançike, ulyoğançike, qorxuyke kef qığayhee, mana Allahna pay vobna. 14 Zalqa hitxhıriyn, Allahee hav’una iş gırgıne gahbışisda vobna. Mançik vuççudud hexxa’as eyxhe deş, mançike vuççudud g’ats’ak’vanas eyxhe deş. Allahee məxüd ha’a, insanarıb Cule qəvəyq’ənanbı. 15 Həşde hucooyiy vod, şenked ıxhayn,hucooyiy ixhesıd,avaalad ıxhayn. Allahee şenke ıxhaynçin hı’sab qeqqas. Azərbaycan dilində Rutul dilində Saxur dilində 33
VAIZ KITABI 16 Səma altında bir şey də gördüm: Ədalətin yerində pislik var, Salehliyin də yerində pislik. 17 Mən ürəyimdə dedim: “Allah həm salehi, Həm də pis adamı mühakimə edəcək. Çünki O hər iş, hər əməl üçün Bir vaxt qoyub”. 18 İnsanlar barədə mən ürəyimdə dedim: “Allah onları sınayır ki, heyvan kimi olduqlarını görsünlər”. 19 Çünki heyvanın başına gələn insanın da başına gəlir, ikisinin də aqibəti eyni cür olur. Necə biri ölürsə, eləcə də o biri ölür. İkisi də eyni nəfəsə malikdir, insan heyvandan üstün deyil, çünki hər şey puçdur. 20 Hamısı bir yerə gedir, hamısı torpaqdan yaranıb, torpağa da qayıdır. 21 Bunu kim bilir ki, insanların ruhu yuxarı qalxır, heyvanların ruhu aşağı – yerin altına enir? 22 Gördüm ki, insanın etdiyi işdən zövq almasından yaxşı şey yoxdur, çünki onun payına düşən budur. Kim onu bir də geri qaytaracaq ki, özündən sonra nə olacağını görsün? 16 Xəək avud zak’le inıd g’acuyn:Qotkune məhkamayne cigee horbı, qopkuvaline cigeeyib pisvalla. 17 Zı zak’lecad uvhuyn: «Allahee qorkung’unud, pisıng’unud məhkama alğahas. Mang’vee gırgıne karas,gırgıne işis çina gah gyuvxhu». 18 Zı zak’lecad uvhuyn: «Allahee insanar siliys üvxiyxə, co həyvanaaşik akaraba vuxhay g’avcecenva». 19 Həyvanne vuk’lelqa qaylen insanned vuk’lelqa qaylen. Həyvanıb, insanır qek’ana. Həyvanınıd, insaneeyid sa nafas ileşşe. İnsan həyvanıle ooqana deş vor. Man gırgın q’əran vuççud deşin kar vodun. 20 İnbıb, şenbıd çine cigeeqa siyk’al:inbıb, şenbıd nyuq’vnekenbı vod, nyuq’vnelqad sak’alasınbı. 21 Şavuk’lene ats’a, insanaaşin rı’h xəəqə ılqeç’emme deşme, həyvanaaşinıd rı’h avqa, nyuq’vneeqa əlyhəə ıxhay? 22 Zak’le g’acuyn, insanısqa vucee haa’ana iş yugba qööxhee, mang’unemee mançile yugun kar deşin. I’mreke mang’us axuyn man vod. Şavusse mang’uk’le cule qiyğa eyxhenbı hagvas əxəye? Saxur dilində Azərbaycan dilində 34
Fəsil 3 16 Yəs maa virğidi q`anık ğaqur: məkkəmə vaay cıqıda g`anun dişvaldı, haıq` vaay cıqıda naıhaıq`valdı vii. 17 Yik`iqı yic yədə huxhur: “Yinçirə haıq` vaanaski, naıhaıq`valdı vaanas ki məkkəmə vaas vii. Çünki haırsa kardıs, haırsa harakatdıs vaxt sivxhir vii”. 18 Yic yik`iqı ilsanaşilə misə fikir havır: “Yinçirə ilsanar, cvaır heyvanmarkal diid ğaqva hıın badannə sınamış daar. 19 Çünki heyvandıdı yuq`luu yit`q`ıd, ilsındıdı ki yuq`luu aığuır, ilsanar ki heyvanmarkal dıq`ırq`ar. Heyvandıra ki ilsındıra ki sa cür nafas laıvuışuır. İlsındıxda heyvanmaşilə artuxud sa şivqa diş. Sinə vəssizid yii. 20 Sinə sa cıqıda qhurğar. Ruqukla dişibi diinay, ruquu qhudurğar. 21 İlsındıd ruıh aldiil kaığaıyç`uımə, heyvandıd ruıh ç`iridi q`anık ruıq`uımə, hannıs hats`aş”. 22 Yəs ğaqur ki ilsındıra ci hııdı kardı şad yişinilə yıxıd saşivqa diş, çünki havnadı pay havdı vii. Ciilə xhalaa yıkısıbı havnas ğaqva haas halda laığuıddə? Dünüdü nahaq`valdı Rutul dilində 35
ü 4 1 Mən yenə səma altında edilən Bütün zülmləri gördüm: Məzlumların göz yaşlarını gördüm, Onlara təsəlli verən yox idi, Qüdrət zalımların əlində idi, Məzlumlara təsəlli verən yox idi. 2 Çoxdan ölüb getmiş adamları Hələ diri qalanlardan daha xoşbəxt saydım. 3 Bunlardan da xoşbəxt o adamdır ki, Hələ dünyaya gəlməyib, Səma altında edilən pisliyi görməyib. 4 Mən gördüm ki, bir adamın çəkdiyi bütün zəhmətlər, yaxşı gedən bütün işlər qonşusunda qısqanclıqdan həvəs yaradır. Bu da puçdur, külək dalınca qaçmağa bənzər. 5 Ağılsız adam əlini qoynuna qoyur, Öz canını üzür. 6 Bir ovuc dolusunun gətirdiyi rahatlıq İki ovuc dolusunun gətirdiyi Zəhmətdən və külək dalınca qaçmaqdan yaxşıdır. Dünyanın əziyyətləri Azərbaycan dilində
Fəsil 4 1 Zak’le meed xəək avud helen, gırgın əq’übabı g’acu: k’yats’apxıliynbışin gyaaşuybı g’acu, manbışis yik’bı helena vuşucar deşiy. Guc əq’üba hoolenbışde xıleyiy, k’yats’apxıliynbışis yik’bı helenbı deşiy. 2 Zasqa ögil hapt’ıynbı, üç’übınbışile baxtivarba qabı. 3 Mane q’önbışileb yugunbı, ine dyunyelqa qidyabıynbıcab vob. Manbı xəək avud ha’an pisın karbı g’ıdecuynbı vob. 4 Zak’le insanaaşe iş yı’q’ba haa’amee, manbışda iş yugba əlyhəə g’avcuna. Mançilallab mebınbışe manbışde karalqa ul giviyxhe. Manıd q’əran vuççud deşin kar vodun, mıtsıqab qihna g’adapxhıniyk akar. 5 Şak’le ats’an bəç’əree xıl-xılelqa gixhxhı, mıssıra axu, cukun ha’an. 6 Sa xhaxheedın vaxxariynme, q’öne xhaxheene qoxa ha’ane karaleyiy mıtsıqa qihna g’adarxhuniyle yugda vod. 1 Yi maa kaqhıdə virğidi q`anık vaay haırsa cür zulum ğavqur. Naıhaıq`di zulum vuruamıdı ulamıd nağbı ğaqur, ama havmıs haınnirə yik`is q`urabı vınts`aş. Guc, zulum vaamıdı xıla yii, zulum vuruamıxda ma yik`is g`urabı hınts`ay huşnə diş. 2 Yic fikir havır ki hamı il anaala, yisənə yiq`idi baxtavar yii. 3 Hələ ninixda çişidi ma mimıla ki baxtavar yii. Çünki havnas virğidi q`anık ruıq`uı mayərid karbı hələ ğavqur diş. 4 Yəs ğaqur ki, sinə karbı, sinə başarıxbı ilsanaşdi sasinaa bəxilvalıkla aımaılə aığuır. Mid ki vəssizid yii, kulkudu cıbra qhirxhunkal yii. 5 Aıq`ıilsızara xılabı səhir siyq`ur, gaışərə haıldilə siyxhur. 6 Rahatanə g`azamış hııd sa kapçə ad, zulumduxhvan, kulkudu cıbra qhiyixhunə g`azamış hııdı q`uındi maıxhvaılə anaala yıxa yii. Dyunyeyn əq’übabı Dünüdü viidi zaıhmaıt Saxur dilində Rutul dilində 37
VAIZ KITABI 7 Mən yenə səma altında puç olan başqa bir şeyi gördüm: 8 Tənha bir adam var idi, Onun nə oğlu, nə də qardaşı var idi. Zəhmət çəkməkdən yorulmazdı, Lakin yenə də gözləri mal-dövlətdən doymurdu. Özündən soruşmurdu ki, Kimin üçün bu qədər zəhmət çəkirəm, Kimin üçün özümü zövq almaqdan məhrum edirəm? Bu da puçdur, böyük bir dərddir. 9 İki adam bir adamdan yaxşıdır, Çünki zəhmətləri üçün yaxşı muzd alacaqlar. 10 Əgər biri yıxılsa, O biri yoldaşını qaldırar. Lakin vay o adamın halına ki, Yıxılanda onu qaldıran olmur! 11 Həmçinin iki nəfər bir yerdə yatarsa, Bir-birini isidər. Amma tək yatan necə isinə bilər? 12 Əgər bir nəfər tək qalıb məğlub olarsa, İki nəfər hücuma tab gətirə bilər. Üçqat ip tez qırılmaz. 7 Zak’le meed xəək avud q’əran vuççud deşin kar g’acu: 8 sa vuşucar deşda insanniy vor, mang’uqa dixır, çoçur deşdaniy. Mang’una iş ç’əvcab vooxhena deşdiy, mang’un uleppıd karan ayts’e deşdiy. Mang’vee cuke qiyğan deşdiy, «Zı şavnemeene inimeena qoxa? Şavusvane zıcar zı kefıke ha’a?» Manıd q’əran vuççud deşin kariy yı’q’na iş vobna. 9 Sa insanıle q’öyre yugra, manbı qopxu hav’uyne işike yugna hək’ vuxhes. 10 Sa qukkyork’ule, mang’une hambazee mana oza qa’asda. Vuccar əlyhəəname qukkyork’ulee, mana oza qa’asda ixhes deş. 11 Məxrür q’öyre insan sacigee g’alyapk’ee, manbışis g’üməda ixhes. Vuccar g’alirxhuna nəxür arak’vayee? 12 Sang’ule ğamxhay vaxxariyda vod, q’öng’uleme ğameepxhay dağamda ixhes. Xhebılle g’atnana tü’ı’b zaaraba qooxas deş. 7 Yəs virğidi q`anık maa sa vəssizvaldı ğavqur: 8 Cixda huşnə dişdi, təkdi sa ədəmiy yiinay. Minaxda nə şuı nə dix dişnay. Zaıhmat buunukla azar yişin, yavaş qhişin minaxda dişnay. Ama sıt`a hııdı var- devlitdilə ulabı tux ruıq`uışnay. Sa vaxtıra ci cis fikir vaar: “Yic haldı badannə zaıhmaıt vuruar, hidis yic yi kəf hıınıla ğariil haar”. Mid ki vəssizid yii, sa bəla vii. 9 Təknə yıkısdıqha q`vaır sıtanə dişin yıxa yii, çünki sıt`anə hııdı kardıla balad haıq` laışuıs yii. 10 Sa ərəkidə çinara cidi hambaz ləqhruas yii. Ama təknə yiidi ərəkinəşdə, havnadı haıl yıxa vıkıs diş, minaxda vic ləqhruasdı huşnə yıkıs diş. 11 Q`var sa cıqıda ludukunəşdə havmıs sıghır yıkıs yii, ama təknə lukudu şivsə sıghır yıkıs yiidə? 12 Təkdi ilsan vaıxdə aıcuız haas ruıq`uıd, q`uınada ma cuıxçə cvaır uıduıxuıs duıruıq`uıd. Xhibid q`atnə rıvxıdı t`uı` vaıxdə q`aıt` çuıvğuıd. Azərbaycan dilində Saxur dilində Rutul dilində 38
Fəsil 4 39
VAIZ KITABI 40
Fəsil 4 41
VAIZ KITABI 13 Yoxsul və hikmətli bir cavan irad qəbul etməyən qoca və səfeh padşahdan yaxşıdır. 14 Çünki o cavan bu ölkədə yoxsulluq içində doğulsa da, zindana düşsə də, çıxıb padşah ola bilər. 15 Gördüm ki, səma altında dolaşan bütün adamlar padşah taxtına oturan bu cavanın ardınca gedir. 16 Onun başına yığışan bütün xalqın sayı-hesabı yox idi. Ancaq sonra gələn nəsillər onun üçün də sevinməyəcək. Bu da puçdur, külək dalınca qaçmağa bənzər. 13 Kar deşda, k’orana ək’elynana mek’vna, bəç’ərne, mısləhət g’idiyxhene q’əsde paççahıle yugra vor. 14 Mana mek’vna ine ölkee kar deşde xizanee yedike ixheeyir, zindaneeqa girxheeyir, mang’usse mançe qığeç’u paççah ixhes əxəsda. 15 Zak’le g’acuyn, xəək avub iviykaran gırgınbı paççah ıxhayne mek’vung’uqab qihna vob əlyhəə. 16 Mang’une vuk’lelqa sadıyn millet qətqəs-ələtqəs eyxhe deşiy. Qiyğiyne nasılbışis mana yik’eençe ixhes deş. Manıd q’əran vuççud deşin kar vodun, mıtsıqab qihna g’adapxhıniyk akar. 13 Haınnidi maıslaıaıtdıd ubur qhixçinsey, q`aısdi, aıq`ıilsızdı paççahala, müdrükdi, fağır sa cehil yıxa yii. 14 Çünki havdı cehil midi ülküdə fağırnə ninıxda yişinəki, türmüdıqı aıqhuıç`uır paççah yıkıs ruıq`uıd. 15 Yəs ğaqur ki virğidi q`anık diid sinə ilsanar havdı paççahadı cıqıda paççah q`işidi midi cehilədi cıbra dıxhır. 16 Havnaxdiinə luvzudu caımaıaıtdıxda say-haısab dişnay. Ama havnala xhalaa ninıxda dişibı ki minala razı dıkıs diş. Mid ki vəssizid yii, kulkudu cıbra qhirxhun yii. Azərbaycan dilində Saxur dilində Rutul dilində 42
Fəsil 3 43
VAIZ KITABI 44
Fəsil 4 45
VAIZ KITABI 5 1 Allahın evinə getdiyin zaman hərəkətlərinə diqqət et. Qulaq asmaq üçün oraya girmək yaxşı və pisin nə olduğunu bilməyən səfeh adamların qurban təqdim etməsindən yaxşıdır. 2 Dilin tələsməsin, Allahın hüzurunda söz deməyə Ürəyin tələsməsin. Çünki Allah göydədir, sən yerdə. Buna görə də az danış. 1 Allahne xaaqa ı’qqəmee, ğu ha’an ats’axhxhe. Beynyavabışik’le co ha’an dyats’a, cone beynyavalis sik’ı q’urban ablyaa’a. Manbışik’le co haa’ana pisvalla vaats’a deş. Ğu manbışe ha’an xhinne hıma’a, man ha’amee, Allahne cuvabıl k’ırı alixhxhe. 2 Allahne ögil cuvab eyhesse fıkır ooxhne, zarada ghal ımaaqa. Allah xəə, ğume ç’iyel vor. Mançil-alla k’ırra yuşan he’e. 1 Yinçidi xala ruıq`uıdə aıhtiyət va`. Yıxıd havad yii ki ğu havda ubur qhixhis vıra. Sata aıq`ıilsızaşə q`urbanmar yit`q`ını dəsbiçə dişixh. Havmıs cuıxcə vaay mayərvaldı vaats`aş. 2 Yinçidi xala aıç`uıdə şiv idə huxhusnala g`abağa fikir va`, şiv idə huxunus dəsbəçə maığv. Yiniş xaılə, ğu ma ç`irii yii. Havnala, bala kəlimətbı maruxh. Allaha münasibət K’oran mısləhətbı Müdrük maıslaıaıtbı Azərbaycan dilində Saxur dilində Rutul dilində 46
VAIZ KITABI 48
Fəsil 4 3 Necə ki iş çox olanda adam yuxu görər, Söz də çox olanda səfeh danışığa çevrilər. 4 Allaha əhd edəndə onu yerinə yetirməkdə yubanma, çünki ağılsızlar Onun xoşuna gəlməz. Öz əhdini yerinə yetir. 5 Əhd etməmək əhd edib onu yerinə yetirməməkdən yaxşıdır. 3 İnsanee geeb fıkır opxhanxhee, mang’us alikkıgikkıyn nyak’bı g’yagva Həməxdıd geer yuşan ha’ang’vee cuna bəç’əriyvalla aq’valqa qığaaha. 4 Allahıs cuvab huvuyng’a, man çine gahıl he’e. Mang’us bəç’ərar vukkiykananbı deş, cuvab huvuyn kar he’e. 5 Cuvab hidevuy, cuvab huvu hidi’iyle yugda vod. 3 Şivsəki, karbı bala yişidə ilsındıs bala kidıxıd naq`bı ğaqvar, havsaki bala halqınıra aıq`ıilsızvaldı vats`ar qhavaar. 4 Yinçis aıhd hııdə, ğuc huxhud dir ma`, çünki Havnas aıq`ıilsızar qhıdqaş. Havnala, ğuc vaıxtə huxhudkal ha`. 5 Aıht hıır huxhudkal çıınıla, aıht çıın yıxıd yii. Azərbaycan dilində Saxur dilində Rutul dilində 49
VAIZ KITABI 6 Hımaysar yiğne ghalen ğu bınaheeqa arçes. Vasqa g’axuvuyng’uk’le immeyhe: «Zı cuvab huvu, qotkuda deş hı’ı». Vas nişisınne Allahna yiğne cuvabılqa qəl avqu, ğu yiğne xıleka hı’iynçıkın he’ecen? 7 Geed nyak’bı g’acuy, geeb yuşan hav’iy q’əran vuççud deşin kar vod. Ğumee Allahıle qəq’ne. 6 Ğudu kəlimətmıxhvan ğuc ğvas günah vıkıskal ma`. Xhələ Yinçidi əlçiyədə maruxh ki: “Yic aıhd haadə iğlirxhur yii”. Hidis ğudu kəlimətmıra Yinçis qhaıl lavç`uır ğudu xılamıdı zaıhmaıt heç vaixhdə? 7 Çünki bala naq`bı ğagunnə balad kəlimətbı huxhun vəssizid yii. Ğuc sa Yinçilə kiç` va`. Saxur dilində Rutul dilində 50