สค02015 อาเซียนศึกษา

วัตถปุ ระสงคใ นการกอตั้งอาเซียน

อาเซยี น กอ ต้ังข้ึนโดยมีวัตถุประสงคเ ร่ิมแรกเพื่อสรา งสันติภาพในภูมิภาคเอเชียตะวันออก
เฉียงใต อันนํามาซ่ึงเสถียรภาพทางการเมือง และความเจริญกาวหนาทางเศรษฐกิจ สังคม และ
วฒั นธรรม และเมื่อการคาระหวางประเทศในโลกมีแนวโนมกีดกันการคารุนแรงขึ้น ทําใหอาเซียนได
หนั มามงุ เนน กระชับและขยายความรวมมือดานเศรษฐกิจการคา ระหวา งกนั มากข้ึน วตั ถุประสงคห ลักท่ี
กําหนดไวใ นปฏญิ ญาอาเซียน (The ASEAN Declaration) มี 7 ประการ ดังนี้

1. สง เสริมความเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ ความกา วหนา ทางสังคมและวฒั นธรรม
2. สง เสริมการมีเสถยี รภาพ สนั ติภาพและความม่ันคงของภูมิภาค
3. สงเสรมิ ความรวมมอื ทางเศรษฐกจิ สงั คม วัฒนธรรม วิชาการ วิทยาศาสตร และดานการ
บริหาร
4. สง เสริมความรว มมือซง่ึ กนั และกันในการฝกอบรมและการวจิ ยั
5. สงเสริมความรวมมือในดานเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม การคา การคมนาคม
การสือ่ สาร และปรับปรุงมาตรฐานการดาํ รงชวี ิต
6. สง เสริมการมีหลกั สตู รการศึกษาเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต
7. สง เสริมความรวมมือกบั องคกรระดบั ภูมภิ าคและองคกรระหวา งประเทศ

อางอิง
The Founding of ASEAN เว็บไซตอยางเปนทางการของอาเซยี น The Official Website of the

Association of South East Asian Nations (http://www.aseansec.org)
ขอ มูลทั่วไปของอาเชียน เวบ็ ไซตกองอาเชียน กระทรวงตา งประเทศ (http://www.mfa.go.th/asean)
มารจู ักอาเซียนกนั เถอะ เอกสารเผยแพรอ อนไลน กรมอาเชียน กระทรวงการตา งประเทศ

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศึกษา หนา 28

ใบความรทู ่ี 2
ประเทศสมาชิกอาเซยี นในปจ จุบัน

ใบความรู รายวิชาเลือก อาเชยี นศกึ ษา สาระการพฒั นาสงั คม ระดับประถมศกึ ษา มธั ยมศกึ ษาตอนตน มัธยมศกึ ษาตอนปลาย

อาเซียน ในปจจุบันประกอบดวย ภาพแผนที่แสดงพนื้ ท่ีประเทศในกลุม
สมาชิกประเทศในภูมภิ าคเอเซียตะวนั ออกเฉยี งใต ASEAN
จาํ นวน 10 ประเทศ มีประชากรรวมประมาณ 601
ลานคน (ป 2553) ประเทศสมาชิกประกอบดว ย

สมาชิกอาเซียนเดิม 6 ประเทศ (ASEAN
6) ไดแก สมาชิกกอต้ัง ต้ังแตป 2510 จํานวน 5
ประเทศ คือ ไทย มาเลเซีย สิงคโปร อินโดนีเซีย
ฟลปิ ปนส และประเทศซึง่ เขามาเปน สมาชิก เมือ่ ป
2527 คือ บรูไน

สมาชิกอาเซียนใหม 4 ประเทศ (CLMV)
ไดแก เวียดนาม เขามาเปนสมาชิกเมื่อป 2538
พมา ลาว เขามาเปนสมาชิก เม่ือป 2540 และ
กัมพูชา เขามาเปนสมาชกิ เมื่อป 2542

ขอ มูลพื้นฐานของประเทศสมาชกิ อาเชยี น มดี งั ตอ ไปนี้

รายวิชาเลือก อาเซียนศกึ ษา หนา 29

1. ราชอาณาจกั รไทย (Kingdom of Thailand)

ท่ตี ง้ั ตั้งอยูบนคาบสมุทรอินโดจีน ภูมิภาคตะวันออกเฉียงใต ทิศตะวันออกติดกับ
ประเทศลาวและกมั พูชา ทิศใตติดกบั อาวไทยและประเทศมาเลเซีย ทิศตะวันตก
ติดกับทะเลอนั ดามันและประเทศพมา ทิศเหนือตดิ กับประเทศพมาและลาว

พน้ื ท่ี 513,120 ตารางกโิ ลเมตร เปน อันดบั ที่ 50 ของโลก
เมอื งหลวง กรุงเทพมหานคร (Bangkok)
ประชากร ประมาณ 67 ลา นคน (ป 2553) เปน อนั ดับท่ี 19 ของโลก
ภาษา ภาษาไทย เปน ภาษาราชการ
ศาสนา ประมาณรอยละ 95 นับถือศาสนาพุทธ ศาสนาอิสลามประมาณรอยละ 4

ศาสนาครสิ ตและศาสนาอื่นประมาณรอยละ 1
การปกครอง ระบอบประชาธิปไตยผา นระบบรัฐสภา โดยมีพระมหากษตั ริยท รงเปนประมขุ
ประมขุ พระมหากษตั รยิ  องคป จจุบันคือ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลย

เดช รชั กาลที่ 9 แหง ราชวงคจ กั รี
ผูนํารัฐบาล นายกรฐั มนตรี ดํารงตําเเหนงวาระละ 4 ป ปจ จบุ นั (พ.ศ. 2554) คือ

นายอภิสทิ ธิ เวชชาชีวะ
หนว ยเงนิ ตรา บาท (Baht ) 1 ดอลลารสหรัฐฯ ประมาณ 29.37 บาท

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 30

2. มาเลซีย (Malaysia)

ท่ตี ง้ั ต้งั อยใู นเขตเสน ศนู ยส ตู ร ประกอบดวยดินแดนสองสวน คอื
- มาเลเซยี ตะวนั ตก ตั้งอยูบนคาบสมทุ รมลายู ทิศเหนือติดกับประเทศไทย และ
ทิศใตติดกับสงิ คโปร
- มาเลเซียตะวันออก ตั้งอยูบนเกาะบอรเนียว (กาลิมันตัน) ทิศใตติดประเทศ
อนิ โดนีเซยี และมีดนิ แดนลอ มรอบประเทศบรูไน

พ้นื ที่ 330,803 ตารางกิโลเมตร เปนอันดบั ที่ 66 ของโลก
เมืองหลวง กรงุ กวั ลาลมั เปอร (Kuala Lumpur)
ประชากร ประมาณ 27.6 ลา นคน (ป 2553) เปน อนั ดับท่ี 44 ของโลก
ภาษา ภาษามาเลย เปนภาษาราชการ
ศาสนา อิสลาม รอยละ 60 พทุ ธ รอ ยละ 19 และคริสต รอยละ 12
การปกครอง ระบอบประชาธิปไตยในระบบรัฐสภา
ประมุข สมเด็จพระราชาธิบดี เจาผปู กครองรฐั ผลัดเปล่ียนกันข้นึ ดํารงตาํ แหนง วาระละ 5

ป ปจจบุ ันคอื สมเด็จพระราชาธบิ ดีอัลวาทกิ ตวนกู มซิ าน ไซนัล อิบนี อัลมารฮุม
สุลตานมะหมูด อัลมุกดาฟ บิลลาห ซาห จากรัฐตรังกานู ทรงเปนสมเด็จ
พระราชาธิบดีองคท่ี 13 ของมาเลเซยี
ผนู าํ รัฐบาล นายกรฐั มนตรี ปจ จุบนั (พ.ศ.2554) คือ ดาโตะ ซรี มูหฮัมมัด นาจิบ บิน ตุน อับ
ดุล ราซกั
หนว ยเงนิ ตรา ริงกติ (1 ริงกิตประมาณ 10.22 บาท )

รายวิชาเลือก อาเซยี นศึกษา หนา 31

3. สาธารณรัฐอนิ โดนีเซีย (Republic of Indonesia)

ที่ตั้ง ตั้งอยูบนเสนทางเชื่อมตอระหวางมหาสมุทรแปซิฟกกับมหาสมุทรอินเดีย ทิศ
เหนือติดทะเลจีนใตและมหาสมุทรแปซิฟก ทิศตะวันตกเฉียงใตติดมหาสมุทร
อนิ เดีย ทิศตะวนั ออกตดิ ตมิ อร-เลสเต และปาปว นิวกินี และทิศใตติดทะเลติมอร
เปนสะพานเช่ือมระหวางทวีปเอเซียกับออสเตรเลีย จึงควบคุมเสนทางตดิ ตอ
ระหวา งมหาสมทุ รท้งั สองผานชองแคบท่ีสาํ คัญ เชน ชองแคบมะละกา ชองแคบ
ซุนดา และชอ งแคบล็อมบอก

พ้ืนท่ี เปนประเทศหมูเกาะท่ใี หญทีส่ ุดในโลก ประกอบดวยเกาะมากกวา 17,508 เกาะ
รวมพื้นทป่ี ระมาณ 1,910,931 ตารางกโิ ลเมตร เปนอนั ดบั ที่ 16 ของโลก

เมืองหลวง กรุงจาการต า (Jakarta)
ประชากร ประมาณ 237.5 ลา นคน (ป 2553) เปนอนั ดบั ท่ี 4 ของโลก
ภาษา อินโดนีเซยี หรือ Bahasa Indonesia เปน ภาษาราชการ
ศาสนา ชาวอนิ โดนีเซียรอยละ 85.2 นับถือศาสนาอิสลาม นอกน้ันเปนคริสตนิกายโปร

แตสแตน คริสตน กิ ายโรมันคาทอลกิ ฮินดู พุทธ และศาสนาอน่ื ๆ
การปกครอง ระบอบสาธารณรฐั แบบประชาธิปไตย
ประมขุ ประธานาธบิ ดี ปจจบุ ัน (พ.ศ.2554) คอื ดร. ซูซิโล บมั บงั ยูโดโยโน
ผูนาํ รัฐบาล ประธานาธบิ ดี ปจจบุ ัน คือ ดร. ซซู ิโล บมั บัง ยโู ดโยโน
หนว ยเงนิ ตรา รเู ปย ห (10,000 รเู ปย ห ประมาณ 38 บาท)

รายวิชาเลือก อาเซยี นศึกษา หนา 32

4. สาธารณรัฐสงิ คโปร (Republic of Singapore)

ทีต่ ง้ั เปน เกาะตงั้ อยูทางตอนใตข องคาบสมทุ รมาเลย หา งจากคาบสมทุ รประมาณ 137
กิโลเมตร ทิศเหนือติดกับรัฐยะโฮรของประเทศมาเลเซีย ทิศตะวันออกติดทะเล
พืน้ ที่ จีนใต ทศิ ตะวันตกตดิ มาเลเซยี และชองแคบมะละกา ทิศใตติดชองแคบมะละกา
อยทู างเหนือของเกาะเรยี ล(Riau) ของอนิ โดนีเซยี
เมืองหลวง ประกอบดวยเกาะสงิ คโปรแ ละเกาะใหญน อยบริเวณใกลเคียง มีพ้ืนที่รวม 710.2
ประชากร ตารางกิโลเมตร (ประมาณเทา เกาะภูเกต็ ) เปนอนั ดบั ที่ 188 ของโลก
ภาษา สงิ คโปร (Singapore)
ประมาณ 5 ลานคน (ป 2553) เปนอนั ดับท่ี 115 ของโลก
ศาสนา ภาษาราชการคือ ภาษามาเลย จีนกลาง และอังกฤษ สิงคโปรสนับสนุนให
ประมุข ประชาชนพดู 2 ภาษา โดยเฉพาะจนี กลาง ในขณะท่ใี ชภ าษาอังกฤษในการติดตอ
ผูนํารฐั บาล งานและชวี ติ ประจาํ วนั
พทุ ธรอ ยละ 42.5 อิสลามรอ ยละ 14.9 ฮินดรู อ ยละ 4 ไมนบั ถอื ศาสนารอยละ 25
การปกครอง ประธานาธิบดี (วาระ 6 ป) ปจจุบัน (พ.ศ. 2554) คือ นายเอส อาร นาธาน
สกุลเงนิ นายกรัฐมนตรเี ปนผนู ํารัฐบาล (วาระ 5 ป) ปจ จบุ นั (พ.ศ. 2554) คือ นายลีเซียน
ลงุ
สาธารณรฐั (ประชาธปิ ไตยแบบรฐั สภา มีสภาเดยี ว)
ดอลลารสงิ คโปร ( Singapore Dollar : SGD ) 1 SGD ประมาณ 23.47 บาท

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศึกษา หนา 33

5. รัฐบรูไนดารุสซาลาม (State of Brunei Darussalam)

ทตี่ ้งั ตั้งอยทู างตะวนั ตกเฉยี งเหนือของเกาะบอรเ นยี ว (ละติจดู ท่ี 5 เหนอื เสนศูนยส ตู ร)
ในภมู ภิ าคเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต ชายฝง ทางดา นเหนือจรดทะเลจีนใต พรมแดน
พ้ืนที่ ทางบกทเี่ หลือจากน้นั ถูกลอ มรอบดวย รัฐซาราวัก ประเทศมาเลเซีย
เมอื งหลวง 5,765 ตารางกิโลเมตร เปน อันดับท่ี 171 ของโลก
ประชากร บันดารเ สรีเบกาวัน (Bandar Seri Begawan)
ภาษา ประมาณ 399,000 คน (ป 2553) เปนอนั ดับท่ี 172 ของโลก
ศาสนา ภาษาราชการคอื ภาษามาเลย รองลงมาเปน ภาษาองั กฤษและจนี
การปกครอง สวนใหญนับศาสนาอิสลามนิกายสุหน่ี 67% รองลงมาเปนศาสนาพุทธนิกาย
มหายาน 13% ศาสนาคริสต 10% ศาสนาฮินดู ความเชอ่ื พน้ื เมืองและอน่ื ๆ
ประมุข ระบอบสมบูรณาญาสิทธริ าชย รฐั ธรรมนูญปจ จบุ นั ซ่ึงแกไขลาสุดเมือ่ 1 มกราคม
สกุลเงิน พ.ศ. 2527 กําหนดใหสุลตานทรงเปนอธิปตย คอื เปนทั้งประมุข นายกรัฐมนตรี
และรฐั มนตรีวาการกระทรวงกลาโหม นายกรฐั มนตรีจะตอ งเปนชาวบรูไนเชื้อสาย
มาเลยโดยกาํ เนิด และจะตอ งเปนมสุ ลมิ นิกายสหุ นี่
สลุ ตาน องคป จจบุ นั คือ สมเด็จพระราชาธิบดีฮัจญี ฮัสซานัล โบลเกียห มูอิซซัด
ดิน วดั เดาเลาะห ทรงเปนทงั้ ประมขุ และนายกรัฐมนตรี ผนู าํ รฐั บาล
ดอลลารบ รูไน ( Brunei Dollar : BND ) 1 BND ประมาณ 23.47 บาท (ใชอ ตั รา
แลกเปลี่ยนเดียวกบั สิงคโปร และสามารถใชเงินสิงคโปรในบรไู นไดโดยท่ัวไป)

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศึกษา หนา 34

6. สาธารณรัฐฟลิปปนส (Republic of Philippines)

ท่ีตงั้ เปน ประเทศหมเู กาะ ประกอบดวยเกาะจํานวน 7,107 เกาะ ต้งั อยูในมหาสมุทร
แปซฟิ ก หางจากเอเชียแผนดนิ ใหญทางตะวนั ออกเฉียงใต ประมาณ 100 กม.และ
พนื้ ท่ี เปนประเทศที่มีพรมแดนทางทะเลท่ีติดตอระหวางกันยาวมากที่สุดในโลก
เมอื งหลวง ทิศตะวันตกและทิศเหนือติดกับทะเลจีนใต ทิศตะวันออกและทิศใตติดกับ
ประชากร มหาสมทุ รแปซิฟก
ภาษา ประมาณ 300,000 ตารางกโิ ลเมตร เปนอันดบั ที่ 72 ของโลก
ศาสนา กรุงมะนิลา (Manila)
ประมาณ 94 ลานคน (ป 2553) เปนอันดบั ท่ี 12 ของโลก
การปกครอง ภาษาราชการ คอื ภาษาตากาล็อกและอังกฤษ
สว นใหญนับศาสนาคริสต นกิ ายโรมันคาทอลกิ รอ ยละ 83 นิกายโปรแตสเตนท
ประมุข รอ ยละ 9 อสิ ลาม รอยละ 5 ศาสนาพทุ ธและอืน่ ๆ รอยละ 3
ระบอบสาธารณรัฐ มีประธานาธิบดีเปนประมุขและหัวหนาฝายบริหาร (ดํารง
ผูนํารัฐบาล ตาํ แหนง วาระละ 6 ป
สกุลเงนิ ประธานาธิบดี คนปจ จบุ นั (พ.ศ. 2554) คือ ประธานาธิบดีเบนกิ โน ซเี มยอน โกฮ
วงโก อาคีโน ทีส่ าม (Benigno Simeon Cojuangco Aquino III)
ประธานาธิบดี
ฟลปิ ปนสเปโซ (Philipino Peso : PHP ) 1 เปโซ ประมาณ 0.73 บาท

รายวิชาเลือก อาเซยี นศึกษา หนา 35

7. สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม (Socialist Republic of Vietnam)

ที่ตัง้ เปนประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ตั้งอยูทางดานตะวันออกสุดของ
คาบสมทุ รอนิ โดจีน มพี รมแดนติดกบั ประเทศจนี ทางทิศเหนือ ประเทศลาว และ
พ้ืนที่ ประเทศกัมพูชา ทางทิศตะวนั ตก และอาวตังเก๋ีย ทะเลจีนใต ทางทิศตะวันออก
เมืองหลวง หรือในภาษาเวยี ดนามเรยี กวา ทะเลตะวนั ออก
ประชากร 331,212 ตารางกโิ ลเมตร เปน อันดับท่ี 65 ของโลก
ภาษา ฮานอย (Hanoi)
ศาสนา 87.4 ลา นคน (ประมาณการเมือ่ ป 2553) เปนอันดบั 13 ของโลก
ภาษาราชการ คือ ภาษาเวยี ดนาม
การปกครอง ไมมศี าสนาประจําชาติ เน่อื งจากปกครองโดยระบอบสังคมนิยม (มีผูแสดงตนวา
นับถอื ศาสนาตา งๆ 15.65 ลานคน โดยศาสนาพทุ ธ (มหายาน) มีจํานวนผูนับถือ
ประมุข มากท่สี ุด (รอยละ 9.3)
ระบอบสังคมนิยม โดยมีพรรคคอมมิวนิสตเวียดนาม (Communist Party of
ผูนํารฐั บาล Vietnam) เปน พรรคการเมอื งเดยี วและ มอี ํานาจสงู สุด
สกลุ เงนิ ประธานาธิบดี คนปจ จบุ นั (พ.ศ. 2554) คอื นายเหวยี น มิง เจี๊ยต (Nguyen Minh
Triet)
นายเหวยี น เตนิ สุง (Nguyen Tan Dung)
เงินดง (Vietnam Dong : DNG) 1 บาท ประมาณ 625 ดง

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศึกษา หนา 36

8. สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (Lao People’s Democratic Republic)

ที่ต้ัง ประเทศลาวตั้งอยูทางเหนือของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต และอยูบน
ใจกลางของคาบสมทุ รอนิ โดจนี ลอ มรอบดว ยประเทศเพื่อนบาน 5 ประเทศ เปน
พ้ืนที่ ประเทศเดียวในภูมิภาคท่ีไมมีทางออกสูทะเล ทิศเหนือติดกับประเทศจีน
เมอื งหลวง ทิศตะวนั ตกติดกบั พมา และไทย ทศิ ตะวันออกติดกับเวียดนาม และทิศใตติดกับ
ประชากร กมั พชู า
ภาษา 236,800 ตารางกโิ ลเมตร เปนอนั ดับท่ี 83 ของโลก
ศาสนา นครเวียงจันทน (Vientiane)
การปกครอง ประมาณ 6.2 ลานคน (ป 2553) เปนอนั ดบั 103 ของโลก
ภาษาราชการ คอื ภาษาลาว
ประมขุ ศาสนาพทุ ธ (เถรวาท) รอยละ 75 และนับถอื ความเชอื่ ทองถนิ่ รอ ยละ 16-17
ระบอบสังคมนิยมคอมมิวนิสต (ทางการลาวใชคําวา ระบอบประชาธิปไตย
ผูนาํ รฐั บาล ประชาชน) โดยมพี รรคประชาชนปฏิวัตลิ าวเปน องคกรชนี้ ําประเทศ
สกลุ เงนิ ประธานประเทศ (ประธานาธบิ ดี) ซ่งึ มวี าระการดาํ รงตําแหนง 5 ป ปจจุบัน (พ.ศ.
2554) คือ พลโท จูมมาลี ไซยะสอน (ดํารงตําแหนงเลขาธิการใหญคณะ
บริหารงานศนู ยก ลางพรรคประชาชนปฏิวัตลิ าวอีกตาํ แหนงหน่งึ )
นายกรัฐมนตรี ปจจุบนั (พ.ศ. 2554) คือ นายทองสิง ทํามะวง
กบี (Lao Kip : LAK) 1 บาท เทา กับประมาณ 250 กบี

รายวิชาเลือก อาเซียนศึกษา หนา 37

9. สาธารณรฐั แหงสหภาพพมา (Republic of the Union of Myanmar)

ท่ีตงั้ ทิศเหนือและตะวนั ออกเฉียงเหนอื ตดิ กบั ประเทศจนี ทศิ ตะวันออกเฉียงใตติดกับ
ลาวและไทย ทิศตะวนั ตกตดิ กบั อนิ เดียและบงั กลาเทศ ทศิ ใตติดกับทะเลอันดามัน
และอา วเบงกอล

พื้นท่ี 676,578 ตารางกิโลเมตร เปน อันดบั ที่ 40 ของโลก
เมอื งหลวง เนปดอ (Naypyidaw)
ประชากร ประมาณ 47.9 ลา นคน (ป 2553) เปนอนั ดับ 26 ของโลก
ภาษา ภาษาราชการ คอื ภาษาพมา
ศาสนา ศาสนาพทุ ธ รอยละ 92.3 ศาสนาคริสตรอยละ 4 ศาสนาอสิ ลามรอยละ 3 ศาสนา

ฮนิ ดู รอ ยละ 0.7
การปกครอง รัฐบาลทหารภายใตสภาสันติภาพและการพัฒนาแหงรัฐ (State Peace and

Development Council – SPDC)
ประมขุ ประธานสภาสันติภาพและการพฒั นาแหงรฐั ปจจุบนั (พ.ศ. 2554) คอื

พล.อ.อาวโุ ส ตาน ฉว ย
ผูนาํ รฐั บาล นายกรฐั มนตรี ปจ จุบนั (พ.ศ. 2554) คือ นายเตง็ เสง (U Thein Sein)
สกุลเงิน จัต๊ (Myanmar Kyat : MMK) 1 บาท เทากับประมาณ 32.86 จตั๊

รายวิชาเลือก อาเซียนศึกษา หนา 38

10. ราชอาณาจกั รกัมพูชา (Kingdom of Cambodia)

ท่ตี ง้ั ทิศใตจรดกับอาวไทย ทางทิศตะวันตกติดกับประเทศไทย ทางทิศเหนือติดกับ
ประเทศไทยและลาว ทางทศิ ตะวนั ออกตดิ กบั เวียดนาม
พืน้ ท่ี 181,035 ตารางกโิ ลเมตร เปน อนั ดบั ที่ 89 ของโลก
เมอื งหลวง พนมเปญ (Phnom Penh)
ประชากร ประมาณ 14.4 ลานคน (ป 2552)
ภาษา ภาษาราชการ คือ ภาษาเขมร
ศาสนา ศาสนาพุทธรอยละ 95 ศาสนาอิสลาม รอยละ 3 ศาสนาคริสตรอยละ 1.7
ศาสนาพราหมณ-ฮนิ ดู รอยละ 0.3
การปกครอง ระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา โดยมีพระมหากษัตริยเปนประมุขภายใต
รัฐธรรมนญู
ประมขุ พระมหากษัตริย ปจจุบันคือ พระบาทสมเด็จพระบรมนาถนโรดม สหี มนุ ี
ผนู าํ รัฐบาล นายกรฐั มนตรี ปจ จุบัน (พ.ศ. 2554) คือ สมเดจ็ อัคมหาเสนาบดเี ดโชฮุน เซน
สกลุ เงิน เรยี ล (Riel : KHR) 1 เรียล ประมาณ 0.0083 บาท

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 39

ท่มี าของขอมูล

The Founding of ASEAN เว็บไซตอยางเปนทางการของ ASEAN The Official Website of the Association of
South East Asian Nations (http://www.asean.org)

ขอมลู ทัว่ ไปของอาเชยี น เว็บไซตกองอาเชียน กระทรวงตางประเทศ
(http://www.mfa.go.th/web/1694.php)

มารูจกั อาเซียนกันเถอะ เอกสารเผยแพร กรมอาเชยี น กระทรวงการตา งประเทศ
List of countries and outlying territories by total area http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_
countries_and_outlying_territories_by_total_area
List of countries by population http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_ population
ขอมลู ประเทศและเขตเศรษฐกจิ , จบั ตาเอเซยี ตะวนั ออก East Asia Watch
(http://www.eastasiawatch.in.th/information.php)
Thailand, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Thailand)
Malaysia, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Malaysia)
Indonesia, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Indonesia)
Singapore, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Singapore)
Brunei, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Brunei)
Philippines, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Philippines)
Vietnam, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Vietnam)
Laos, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Laos)
Myanmar, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Myanmar)
Combodia, Wikipedia the free encyclopedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Cambodia)

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศกึ ษา หนา 40

ใบความรูที่ 3
ประชาคมอาเซยี น และกฎบัตรอาเซยี น

ใบความรู รายวชิ าเลือก อาเชียนศกึ ษา สาระการพฒั นาสงั คม ระดับประถมศกึ ษา มัธยมศกึ ษาตอนตน มัธยมศกึ ษาตอนปลาย

ประชาคมอาเซียน (ASEAN Community)

ในยุคทส่ี ถานการณโลกมีการเปล่ียนแปลงไปอยา งรวดเร็ว การรวมตวั กันของประเทศในกลุม
อาเซยี นทั้ง 10 ประเทศ ใหเขมแข็ง จะทาํ ใหป ระเทศในภมู ิภาคเอเซยี ตะวนั ออกเฉียงใต สามารถเผชิญ
กับการเปลี่ยนแปลงและปญ หาไดด ียิง่ ขึ้น อกี ทั้งยังเปนการเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขัน เพราะ
การทมี่ สี มาชกิ ถงึ 10 ประเทศ มีทา ทเี ปน หน่ึงเดยี วในเวทรี ะหวา งประเทศ จะทาํ ใหประเทศในกลุมความ
รวมมืออน่ื ๆ ใหค วามเช่ือถอื ในอาเซยี นมากขน้ึ และทาํ ใหอ าเซยี นมีอํานาจตอรองในเวทรี ะหวางประเทศ
มากขนึ้ ดวย

ในการประชุมผูนําอาเซียน (ASEAN Summit) คร้ังท่ี 9 ในเดือนตุลาคม 2546 ท่ีบาหลี ผูนํา
อาเซียนตางเหน็ พอ งกนั วา อาเซยี นควรรวมมือกนั ใหเหนียวแนน เขม แขง็ และมนั่ คงยงิ่ ขนึ้ จงึ ไดลงนาม
ในปฏิญญาวาดวยความรวมมืออาเซียน (Declaration of ASEAN Concord II หรือ Bali Concord II)
เพอ่ื กําหนดใหมีการสราง ประชาคมอาเซียน (ASEAN Community) ข้ึนภายในป พ.ศ. 2563 (ค.ศ.
2020) ซงึ่ ไดมกี ารเล่อื นกําหนดเวลาสําหรับการรวมตัวใหเ ร็วขนึ้ เปน ป พ.ศ. 2558 โดยประชาคมอาเชียน
ประกอบดวย 3 เสาหลกั อันไดแก

รายวิชาเลือก อาเซยี นศึกษา หนา 41

1. ประชาคมการเมอื งความมั่นคงอาเซยี น (ASEAN Political-Security Community หรือ
APSC)

ความมั่นคงและเสถียรภาพทางการเมืองเปนพ้ืนฐานสําคัญในการพัฒนาดานอื่นๆ
ประชาคมการเมืองและความมน่ั คงอาเซียนจึงเปน เสาหลักความรว มมอื หนึง่ ในสามเสาหลัก ท่ีเนนการ
รวมตัวของอาเซียนเพื่อสรางความมั่นใจ เสถียรภาพ และสันติภาพ ในภูมิภาค เพ่ือใหประชาชนใน
อาเซยี นอยูร ว มกันอยางสันตสิ ุข และปราศจากภยั คุกคามดา นการทหาร และภยั คุกคามในรูปแบบใหม
เชน ปญหายาเสพติด และปญหาอาชญากรรมขามชาติ ประชาคมการเมืองความม่ันคงอาเซียน
มีเปาหมาย 3 ประการ ไดแก

1.1 สรางประชาคมใหมีคานิยมรวมกันในเร่ืองของการเคารพความหลากหลายของ
แนวคดิ และสงเสริมใหประชาชนเปนศูนยกลางของนโยบายและกจิ กรรมภายใตเสาการเมอื งและความ
ม่ันคง

1.2 ใหอาเซยี นสามารถเผชิญกับภัยคุกคามความม่ันคงในรูปแบบเดิมและรูปแบบใหม
และสง เสรมิ ความมนั่ คงของมนษุ ย

1.3 ใหอ าเซียนมีปฎิสัมพันธท่ีแนนแฟนและสรางสรรคกับประชาคมโลก โดยอาเซยี นมี
บทบาทเปน ผนู าํ ในภูมิภาค และจะชวยสงเสรมิ ความมั่นคงของภมู ภิ าค

นอกจากการมีเสถยี รภาพทางการเมืองของภมู ิภาคแลว ผลลัพธป ระการสําคัญท่ีจะเกิดข้ึน
จากการจัดต้งั ประชาคมการเมืองและความมน่ั คงอาเซียน ก็คอื การท่ีประเทศสมาชิกอาเซยี นจะมีกลไก
และเครื่องมือทคี่ รอบคลมุ และมีประสทิ ธิภาพในการแกไขปญหาท่ีเก่ียวกับความม่ันคงตางๆ ไมวาจะ
เปน ปญหาความขดั แยงดานการเมืองระหวางรัฐสมาชิกกับรัฐสมาชิกดวยกันเอง ซึ่งจะตองแกไขโดย
สันติวธิ ี หรือปญ หาภัยคุกคามรปู แบบใหมๆ ซ่ึงประเทศใดประเทศหนึ่งไมส ามารถแกไขไดโดยลําพัง เชน
การกอ การราย การลกั ลอบคา ยาเสพตดิ ปญ หาโจรสลดั และอาชญากรรมขา มชาติ เปน ตน

2. ประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน (ASEAN Economic Community หรอื AEC)
ทามกลางบริบททางเศรษฐกิจ การคาและการลงทุนระหวางประเทศที่มีการแขงขันสูง

อันสงผลใหประเทศตางๆ ตองปรับตัวเองเพ่ือใหไดร ับประโยชนจากระบบเศรษฐกิจโลก รวมถึงการ
รวมกลุมการคากนั ของประเทศตางๆ อาทิ สหภาพยุโรป และเขตการคาเสรีอเมริกาเหนือ ผูนําประเทศ
สมาชิกอาเซียนไดเห็นชอบ ใหจัดตงั้ “ประชาคมเศรษฐกจิ ของอาเซียน” ภายในป 2558 มีประสงคที่จะ
ใหภูมภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตม ีความมนั่ คง ม่งั คั่ง และสามารถแขงขันกบั ภูมิภาคอืน่ ๆ ได โดย

2.1 มุงท่ีจะจัดต้งั ใหอ าเซียนเปนตลาดเดยี วและเปน ฐานการผลิตรวมกนั
2.2 มงุ ใหเกิดการเคล่ือนยายเงินทุน สินคา การบริการ การลงทุน แรงงานฝมือระหวาง
ประเทศสมาชิกโดยเสรี

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศกึ ษา หนา 42

2.3 ใหความชวยเหลือแกป ระเทศสมาชกิ ใหมของอาเซยี น (กัมพชู า ลาว พมา และเวียดนาม
หรือ CLMV) เพอื่ ลดชองวางของระดบั การพฒั นาของประเทศสมาชกิ อาเซียน และชว ยใหป ระเทศสมาชิก
เหลานี้ เขา รวมในกระบวนการรวมตวั ทางเศรษฐกจิ ของอาเซยี น สงเสริมใหอาเซยี นสามารถรวมตัวเขากับ
ประชาคมโลกไดอยางไมอยูในภาวะท่ีเสียเปรียบ และสง เสริมขีดความสามารถในการแขงขันของ
อาเซียน

2.4 สงเสรมิ ความรวมมือในนโยบายการเงินและเศรษฐกิจมหภาค การพัฒนาโครงสราง
พนื้ ฐานและการคมนาคม กรอบความรวมมือดา นกฎหมาย การพฒั นาความรวมมือดานการเกษตร พลังงาน
การทอ งเท่ยี ว การพฒั นาทรัพยากรมนุษย โดยการยกระดบั การศกึ ษาและการพฒั นาฝม อื

ประชาคมเศรษฐกจิ ของอาเซียน จะเปน เครือ่ งมือสาํ คญั ทจ่ี ะชว ยขยายปรมิ าณการคาและ
การลงทุนภายในภูมิภาค ลดการพึง่ พาตลาดในประเทศท่สี าม สรางอํานาจการตอ รองและศักยภาพใน
การแขงขันของอาเซียนในเวทเี ศรษฐกจิ โลก เพิ่มสวสั ดกิ ารและยกระดับความเปนอยขู องประชาชนของ
ประเทศสมาชิกอาเซยี น

3. ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน (ASEAN Socio-Cultural Community หรือ
ASCC) มีเปา หมายใหอ าเซยี นเปน ประชาคมท่ีมีประชาชนเปน ศนู ยกลาง สังคมทเ่ี ออื้ อาทรและแบงปน
ประชากรอาเซียนมีสภาพความเปนอยูท่ีดีและมีการพัฒนาในทุกดา นเพ่ือยกระดับคุณภาพชีวิตของ
ประชาชน สง เสริมการใชท รัพยากรธรรมชาติอยางย่ังยืน รวมท้ังสงเสริมอัตลักษณของอาเซียน โดยมี
แผนปฏิบตั กิ ารดา นสังคมและวฒั นธรรมอาเซยี น ระบอุ ยใู นแผนปฏิบัติการเวยี งจันทน ซึ่งประกอบดวย
ความรวมมอื ใน 6 ดาน ไดแ ก

3.1 การพัฒนามนษุ ย (Human Development)
3.2 การคุมครองและสวสั ดกิ ารสงั คม (Social Welfare and Protection)
3.3 สทิ ธิและความยตุ ธิ รรมทางสังคม (Social Justice and Rights)
3.4 ความยั่งยืนดานส่ิงแวดลอม (Environmental Sustainability)
3.5 การสรา งอตั ลกั ษณอ าเซียน (Building and ASEAN Identity)
3.6 การลดชองวางทางการพัฒนา (Narrowing the Development Gap)

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศึกษา หนา 43

กฎบตั รอาเชียน (ASEAN Charter)

กฎบัตรอาเชยี น คืออะไร
กฎบตั รอาเซยี น เปรยี บเสมอื นรฐั ธรรมนูญของอาเซยี น
ทจี่ ะทําใหอาเซยี นมีสถานะเปนนติ ิบุคคล เปนการวางกรอบทาง
กฎหมายและโครงสรางองคกรใหกับอาเซียน โดยนอกจากจะ
ประมวลสงิ่ ที่ถอื เปน คานยิ ม หลักการ และแนวปฏิบัติในอดีตของ
อาเซียนมาประกอบกนั เปนขอ ปฏบิ ัตอิ ยา งเปนทางการของประเทศสมาชกิ แลว ยังมีการปรับปรุงแกไข
และสรางกลไกใหมขนึ้ พรอมกาํ หนดขอบเขตหนาที่ความรับผิดชอบขององคกรที่สําคัญในอาเชียน
ตลอดจนความสมั พันธในการดําเนนิ งานขององคกรเหลานี้ ใหส อดคลองกบั ความเปล่ียนแปลงในโลก
ปจจบุ นั เพือ่ เพ่ิมประสิทธภิ าพของอาเซยี นใหสามารถดาํ เนนิ การบรรลตุ ามวตั ถุประสงคและเปาหมาย
โดยเฉพาะอยางย่ิงการขับเคล่ือนการรวมตัวของประชาคมอาเซียน ใหไดภายในป พ.ศ.2558 ตามท่ี
ผูนาํ อาเซยี นไดตกลงกนั ไว
ทั้งนผ้ี นู ําอาเซียนไดล งนามรบั รองกฎบัตรอาเซียน ในการประชุมสุดยอดยอดเซียน ครั้งที่ 13
เมือ่ วันที่ 20 พฤศจกิ ายน 2550 ณ ประเทศสิงคโปร ในโอกาสครบรอบ 40 ของการกอ ตงั้ อาเซียน แสดง
ใหเห็นวาอาเซยี นกําลังแสดงใหประชาคมโลกไดเ หน็ ถึงความกาวหนาของอาเซียนทก่ี ําลงั จะกาวเดนิ ไป
ดว ยกนั อยา งมั่นใจระหวางประเทศสมาชิกตา ง ๆ ท้ัง 10 ประเทศ และถือเปนเอกสารประวัติศาสตร
ชนิ้ สาํ คญั ทีจ่ ะปรบั เปล่ียนอาเซยี นใหเปนองคก รทมี่ ีสถานะเปน นิตบิ ุคคลในฐานะท่ีเปน องคกรระหวาง
รฐั บาล ประเทศสมาชิกไดใหสตั ยาบันกฎบัตรอาเซยี น ครบทัง้ 10 ประเทศแลว เมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน
2551 กฎบตั รอาเซยี นจึงมีผลใชบังคับตัง้ แตวนั ที่ 15 ธ.ค. 2551 เปน ตน ไป
วตั ถุประสงคของกฎบตั รอาเซยี น
วัตถปุ ระสงคอของกฎบตั รอาเซียน คือ ทําใหอาเซยี นเปนองคกรท่มี ปี ระสิทธิกาพ มีประชาชน
เปนศูนยกลาง และเคารพกฎกติกาในการทํางานมากข้ึน นอกจากน้ี กฎบัตรอาเซียนจะใหสถานะ
นติ ิบคุ คลแกอ าเซียนเปนองคกรระหวา งรัฐบาล (intergovernmental organization)

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศึกษา หนา 44

โครงสรางและสาระสําคญั ของกฎบัตรอาเซียน
กฏบัตรอาเชยี น ประกอบดว ยบทบัญญัติ 13 หมวด 55 ขอ ไดแก
หมวดที่ 1 ความมุงประสงคแ ละหลกั การของอาเซียน
หมวดที่ 2 สภาพบคุ คลตามกฏหมายของอาเชยี น
หมวดท่ี 3 สมาชกิ ภาพ (รฐั สมาชิก สิทธิและพันธกรณีของรัฐสมาชิก และการรับสมาชิก
ใหม
หมวดที่ 4 โครงสรางองคก รของอาเซียน
หมวดท่ี 5 องคก รทมี่ ีความสัมพันธกับอาเซียน
หมวดที่ 6 การคมุ กนั และเอกสทิ ธิ์
หมวดที่ 7 กระบวนการตดั สินใจ
หมวดท่ี 8 การระงบั ขอพพิ าท
หมวดท่ี 9 งบประมาณและการเงิน
หมวดท่ี 10 การบริหารและขัน้ ตอนการดาํ เนินงาน
หมวดที่ 11 อัตลักษณแ ละสญั ลักษณข องอาเซยี น
หมวดที่ 12 ความสัมพนั ธกับภายนอก
หมวดที่ 13 บทบัญญัติท่ัวไปและบทบัญญตั สิ ดุ ทา ย
กฎบัตรอาเชียนชวยใหอาเซียนทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพมากข้ึน เสริมสรางกลไกการ
ติดตามความตกลงตางๆ ใหมผี ลเปน รปู ธรรม และผลกั ดันอาเซียนใหเปนประชาคมเพือ่ ประชาชนอยาง
แทจ รงิ
กฎบัตรอาเชียนชว ยใหอ าเซียนทาํ งานไดอยา งมปี ระสิทธภิ าพมากขน้ึ ไดอ ยางไร
มีขอกําหนดใหมๆ ที่ชวยปรับปรุงโครงสรางการทํางานและกลไกตางๆ ของอาเซียนใหมี
ประสิทธภิ าพมากขึ้น และเพมิ่ ความยืดหยนุ ในการแกไ ขปญหา เชน
1. กาํ หนดใหเ พ่ิมการประชมุ สุดยอดอาเซียนจากเดมิ ปละ 1 ครัง้ เปน ปละ 2 ครั้ง เพื่อใหผูนํา
มโี อกาสหารอื กนั มากขน้ึ พรอมทั้งแสดงใหเห็นถึงเจตจํานงทางการเมืองที่จะผลักดันอาเซียนไปสูการ
รวมตวั กนั เปนประชาคมในอนาคต
2. มีการตงั้ คณะมนตรีประจําประชาคมอาเซียนตามเสาหลกั ท้ัง 3 ดาน คือ การเมืองความ
มั่นคง เศรษฐกจิ สังคมและวัฒนธรรม
3. กาํ หนดใหประเทศสมาชกิ แตงต้ังเอกอคั ราชฑูตประจําอาเซยี นไปประจาํ ท่ีกรุงจาการตา ซ่ึง
ไมเพียงแตจ ะแสดงใหเ หน็ ถึงความตง้ั ใจแนวแนข องอาเซียนท่ีจะทํางานรวมกันอยา งใกลชดิ เพ่ือมุงไปสู
การรวมตวั กนั เปน ประชาคมอาเซยี นในอนาคต และยังชวยลดคาใชจายในการเดินทางไปรว มประชุม
และเพอื่ เพ่มิ ประสทิ ธิภาพในการประสานงานระหวา งประเทศสมาชิก

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศึกษา หนา 45

4. หากประเทศสมาชิกไมสามารถตกลงกันไดโดยหลักฉันทามติ ใหใชการตัดสินใจรปู แบบ
อืน่ ๆ ไดตามที่ผูนํากําหนด

5. เพม่ิ ความยืดหยุนในการตีความหลักการไมแ ทรกแซงกิจการภายใน โดยมีขอกําหนดวา
หากเกิดปญหาท่ีกระทบตอผลประโยชนสวนรวมของอาเซียน หรือเกิดสถานการณฉุกเฉิน ประเทศ
สมาชิกตองหารอื กนั เพ่อื แกป ญหา และกาํ หนดใหป ระธานอาเซยี นเสนอวธิ ีการแกไขปญ หาดังกลาว

กฎบตั รอาเซยี นจะเสรมิ สรางกลไกการตดิ ตามความตกลงตา งๆ ใหมีผลเปนรูปธรรม
ไดอยา งไร

กฎบตั รอาเซียนสรางกลไกตรวจสอบและติดตามการดําเนินการตามความตกลงตางๆ ของ
ประเทศสมาชกิ ในหลากหลายรปู แบบ เชน

1. ใหอ าํ นาจเลขาธกิ ารอาเซยี นดูแลการปฏิบตั ิตามพันธกรณีและคําตัดสินขององคกรระงับ
ขอ พิพาท

2. หากการปฏิบัติหรือไมปฏิบัติตามขอตกลงตางๆ ทําใหเกิดขอพิพาทระหวางรัฐสมาชิก
สามารถใชกลไกและข้ันตอนระงับขอพพิ าททงั้ ทมี่ ีอยแู ลว และท่ีจะต้ังข้ึนใหมเพื่อแกไขขอพิพาทท่ีเกิดข้ึน
โดยสนั ติวธิ ี

3. หากมีการละเมิดพันธกรณีในกฎบัตรฯ อยางรายแรง ผูนําอาเซียนสามารถกําหนด
มาตรการใดๆ ทเ่ี หมาะสมวาจะดําเนินการอยางไรตอรัฐผลู ะเมดิ พันธกรณี

กฎบัตรอาเซยี นชว ยใหอ าเซียนเปน ประชาคมเพ่อื ประชาชนไดอยางไร
ขอ บทตางๆ ในกฎบตั รอาเซยี นแสดงใหเหน็ วาอาเซียนกําลงั ผลักดันองคกรใหเปนประชาคม
เพื่อประชาชนอยางแทจ ริง จงึ กําหนดใหก ารลดความยากจนและลดชองวางการพัฒนาเปนเปาหมาย
หนึง่ ของอาเซียน
กฎบัตรอาเซยี นเปดโอกาสใหภ าคประชาชนและภาคประชาสังคมเขา มามสี ว นรวมในอาเซียน
ผานการมีปฏิสัมพันธกับองคกรตางๆ ของอาเซียนมากข้ึน ท้ังยังกําหนดใหมีความรวมมือระหวาง
อาเซยี นกบั สมัชชารฐั สภาอาเซียน ซงึ่ เปนองคกรความรวมมือระหวางรฐั สภาของประเทศสมาชกิ
กาํ หนดใหม ีการจัดต้ังกลไกสิทธิมนษุ ยชนของอาเซียน เพือ่ สงเสรมิ และคุมครองสิทธิมนุษยชน
และสทิ ธิข้ันพ้ืนฐานของประชาชน

ความสําคัญของกฎบัตรอาเซยี นตอ ประเทศไทย
กฎบัตรอาเซียน ใหความสําคญั กบั การปฏบิ ัตติ ามพนั ธกรณตี างๆ ของประเทศสมาชิก ซึ่งจะ
ชว ยสรางเสริมหลักประกันใหก ับไทยวา จะสามารถไดรับผลประโยชนตามท่ีตกลงกันไวอยางเตม็ เม็ด
เต็มหนว ย นอกจากน้ี การปรบั ปรุงการดําเนนิ งานและโครงสรางองคกรของอาเซียนใหมีประสิทธภิ าพ
มากข้ึน และการเสริมสรางความรวมมือในทั้ง 3 เสาหลกั ของประชาคมอาเซียนจะเปนฐานสําคัญท่ีจะ

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 46

ทําใหอาเซียนสามารถตอบสนองตอ ความตอ งการและผลประโยชนข องรฐั สมาชิก รวมท้ังยกสถานะและ
อํานาจตอรอง และภาพลกั ษณของประเทศสมาชิกในเวทีระหวางประเทศไดดีย่ิงข้ึน ซึ่งจะเออื้ ใหไทย
สามารถผลกั ดันและไดร บั ผลประโยชนด านตางๆ เพ่ิมมากข้นึ ดวย ตวั อยางเชน

- อาเซียนขยายตลาดใหกบั สนิ คา ไทยจากประชาชนไทย 60 ลานคน เปนประชาชนอาเซียน
กวา 550 ลานคน ประกอบกับการขยายความรวมมือเพื่อเช่ือมโยงโครงสรางพ้ืนฐาน เชน เสนทาง
คมนาคม ระบบไฟฟา โครงขา ยอินเตอรเนต็ ฯลฯ จะชวยเพ่ิมโอกาสทางการคาและการลงทุนใหกับไทย
นอกจากน้ี อาเซียนยงั เปนท้ังแหลง เงินทนุ และเปา หมายการลงทุนของไทย และไทยไดเปรียบประเทศ
สมาชิกอ่ืนๆ ท่ีมีที่ตั้งอยูใจกลางอาเซียน สามารถเปนศูนยกลางทางการคมนาคมและขนสงของ
ประชาคม ซง่ึ มีการเคลอื่ นยา ยสนิ คา บรกิ าร และบคุ คล ระหวา งประเทศสมาชิกที่สะดวกขน้ึ

- อาเซียนชวยสงเสริมความรวมมือในภูมิภาคเพ่ือเผชิญกับภัยคุกคามทสี่ งผลกระทบตอ
ประชาชนโดยตรง เชน SARs ไขหวัดนก การคามนษุ ย ภัยพิบัติทางธรรมชาติ หมอกควัน ยาเสพติด
ปญหาโลกรอ น และปญ หาความยากจน เปน ตน

- อาเซียนจะชว ยเพิ่มอาํ นาจตอรองของไทยในเวทีโลก และเปนเวทีที่ไทยสามารถใชในการ
ผลักดนั ใหมกี ารแกไขปญหาของเพ่ือนบานท่ีกระทบมาถึงไทยดวย เชน ปญหาพมา ในขณะเดียวกัน
ความสัมพันธพหุภาคีในกรอบอาเซียนจะเกื้อหนุนความสัมพันธข องไทยในกรอบทวิภาคี เชน ความ
รว มมอื กับมาเลเซยี ในการแกไ ขปญหา 3 จงั หวัดชายแดนใตดวย

อา งองิ
มารูจักอาเซียนกันเถอะ เอกสารเผยแพรและส่อื ประชาสมั พนั ธ กรมอาเซียน กระทรวงการตางประเทศ

(http://www.mfa.go.th/asean/asean_web/media/asean_book.pdf)
ประชาคมอาเซียน (ASEAN Community) เอกสารเผยแพรแ ละสอื่ ประชาสัมพนั ธ กรมอาเซียน กระทรวง

การตางประเทศ (http://www.mfa.go.th/internet/document/1808.doc)
กฎบตั รอาเชียน (ASEAN Charter) เอกสารเผยแพรและส่ือประชาสัมพันธ กรมอาเซียน กระทรวงการ

ตางประเทศ (http://www.mfa.go.th/asean/asean_web/media/aseanMiniBook.pdf)
ประชาคมการเมอื งและความมั่นคงอาเซียน บทความเว็บไซต กรมอาเซยี น กระทรวงการตางประเทศ

(http://www.mfa.go.th/web/3020.php?sid=4051)
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน บทความออนไลน เว็บไซตกรมอาเซียน กระทรวงการตางประเทศ

(http://www.mfa.go.th/web/3020.php?sid=4052)
ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน บทความเว็บไซต กรมอาเซียน กระทรวงการตางประเทศ

(http://www.mfa.go.th/web/3020.php?sid=4053)

รายวิชาเลือก อาเซยี นศกึ ษา หนา 47

ใบความรูท่ี 4
โครงสรางและกลไกการดําเนนิ งานของอาเซียน

ใบความรู รายวิชาเลอื ก อาเชียนศึกษา สาระการพฒั นาสงั คม ระดับประถมศกึ ษา มัธยมศกึ ษาตอนตน มธั ยมศึกษาตอนปลาย

โครงสรางและกลไกการดําเนนิ งานขององคก รของอาเซียน

กฎบัตรอาเซียน ซ่ึงเปรยี บเสมือนกฎหมายสูงสดุ ของอาเซียน ซึ่งมีผลบังคับใชต้ังแตวันท่ี 15
ธนั วาคม 2551 เปนเอกสารหลกั ท่กี ําหนดโครงสรางองคกรของอาเซียน ไวในหมวดท่ี 4 ดังนื้

1. ที่ประชุมสดุ ยอดอาเซียน (ASEAN Summit)
ทปี่ ระชุมสุดยอดอาเซียน (ASEAN Summit) ประกอบดวย ประมุขหรือหัวหนารัฐบาล มี

อํานาจหนาที่ในการกาํ หนดนโยบายสูงสดุ และแนวทางความรวมมอื ของอาเซียน และตัดสนิ ใจในเร่ือง
สาํ คัญ โดยใหประเทศสมาชกิ ซง่ึ เปนประธานอาเซียนเปนเจา ภาพจดั การประชุม 2 ครั้งตอป หรือเรียก
ประชมุ พเิ ศษหรอื เฉพาะกจิ เม่อื มีความจาํ เปน

การประชุมสดุ ยอดอาเซียน คร้งั ท่ี 18 วันที่ 7-8 พฤษภาคม 2554 ณ กรงุ จารกาตา ประเทศอนิ โดนีเซีย

2. คณะมนตรีประสานงานอาเซียน (ASEAN Coordinating Councils : ACCs)
คณะมนตรีประสานงานอาเซียน ประกอบดวยรัฐมนตรีตางประเทศของประเทศสมาชิก

อาเซยี น ทําหนา ทเ่ี ตรียมการประชุมสดุ ยอดอาเซียน ประสานงานความตกลงและขอตัดสินใจของท่ี
ประชุมสุดยอดอาเซยี น ประสานงานระหวาง 3 เสาหลัก ดูแลการดําเนินงานและกิจการตางๆ ของ
อาเซยี นในภาพรวม คณะมนตรีประสานงานอาเซยี นจะมีการประชมุ กันอยางนอ ย 2 ครั้งตอป

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 48

3. คณะมนตรีประชาคมอาเซยี น (ASEAN Community Councils)
คณะมนตรีประชาคมอาเซียนประกอบดวย คณะมนตรีประชาคม 3 เสาหลัก อันไดแก

คณะมนตรีการเมืองและความมนั่ คงอาเซยี น คณะมนตรปี ระชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น และคณะมนตรี
ประชาคมสงั คมและวัฒนธรรมอาเซยี น ซ่งึ เปน ผูแทนทปี่ ระเทศสมาชิกแตง ตง้ั ใหเปนผรู บั ผิดชอบแตล ะ
เสาหลกั มอี ํานาจหนา ท่ใี นการประสานงานและติดตามการทาํ งานตามนโยบาย โดยเสนอรายงานและ
ขอเสนอแนะตอท่ีประชุมผูนํา มีการประชุมอยางนอยปละ 2 ครั้ง ประธานการประชุมเปนรัฐมนตรีท่ี
เหมาะสมจากประเทศสมาชกิ ซึง่ เปนประธานอาเซยี น

4. องคก รระดับรัฐมนตรอี าเซยี นเฉพาะสาขา (ASEAN Sectoral Ministerial Bodies)
องคกรระดับรัฐมนตรีอาเซียนเฉพาะสาขา(เชน ดานสาธารณสุข ดานกลาโหม ดาน

การศึกษา ฯลฯ) ประกอบดว ยรัฐมนตรีเฉพาะสาขา มีหนา ท่ปี ฏิบตั ิตามขอตกลงและขอตัดสินใจของที่
ประชุมสดุ ยอดอาเซยี นที่อยใู นขอบขา ยการดําเนินงานของตน และเสริมสรางความรวมมอื ในสาขาของ
แตละองคกรใหเ ขมแข็งขึน้ เพอื่ สนับสนนุ การรวมตัวของประชาคมอาเซยี น

5. เลขาธิการอาเซียนและสํานักเลขาธิการอาเซียน (Secretary-General of ASEAN
and ASEAN Secretariat)

สํานักเลขาธิการอาเซียนไดจัดตั้งขึ้นตามขอตกลงท่ีลงนามโดยรัฐมนตรีตางประเทศ
อาเซียนในระหวางการประชุมสุดยอดอาเซียน คร้ังท่ี 1 ในป 2519 เพ่ือทําหนาท่ีประสานงานและ
ดําเนินงานตามโครงการและกจิ กรรมตางๆ ของสมาคมอาเซียน และเปน ศนู ยก ลางในการติดตอระหวาง
สมาคมอาเซียน คณะกรรมการ ตลอดจนสถาบันตาง ๆ และรฐั บาลของประเทศสมาชกิ

สํานักเลขาธิการอาเซียนตงั้ อยูท่ีกรุงจาการตา ประเทศอินโดนีเซีย โดยมีหัวหนา สาํ นักงาน
เรยี กวา “เลขาธิการอาเซยี น” (ASEAN Secretary-General) ซ่ึงไดรับการแตงต้ังโดยที่ประชุมสุดยอด
อาเซียน โดยมีวาระการดาํ รงตาํ แหนง 5 ป และตอ งไดรับเลือกจากคนชาตขิ องรฐั สมาชกิ โดยหมนุ เวยี น
ตามลําดับตัวอักษร ผูดํารงตําแหนงเลขาธิการอาเซียนคนปจจุบันเปนคนไทย คือ ดร. สุรินทร
พิศสวุ รรณ ซึ่งมีวาระดาํ รงตาํ แหนงระหวางป ค.ศ. 2008-2012 (พ.ศ. 2551-2555)

อาคารสํานกั งานเลขานุการอาเซียน ที่ประเทศอนิ โดนเี ซีย

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 49

6. คณะกรรมการผแู ทนถาวรประจาํ อาเซียน (Committee of Permanent
Representatives to ASEAN)

คณะกรรมการผูแทนถาวรประจําอาเซียน เปนผูแทนระดับเอกอัคราชฑูตท่ีแตงต้ังจาก
ประเทศสมาชกิ ใหประจําทส่ี ํานักงานใหญอ าเซียน กรงุ จาการตา ประเทศอนิ โดนเี ซีย มหี นา ท่ีสนับสนุน
การทาํ งานของคณะมนตรปี ระชาคมอาเซียนและองคกรระดับ รัฐมนตรีเฉพาะสาขา ประสานงานกับ
เลขาธิการสาํ นักงานอาเซยี นและสาํ นักงานเลขาธกิ ารอาเซยี นในเรื่องท่ีเก่ียวของ และประสานงานกับ
สํานักงานเลขาธิการอาเซยี นแหง ชาติและองคก รระดับรฐั มนตรีอาเซยี นเฉพาะสาขา

7. สํานกั งานอาเซียนแหงชาติ หรอื กรมอาเซยี น (ASEAN National Secretariat)
เปนหนว ยงานระดับกรมในกระทรวงการตา งประเทศของประเทศสมาชิกอาเซยี น ซึ่งแตละ

ประเทศไดจัดตั้งขึ้นเพ่ือทําหนาท่ีรับผิดชอบประสานงาน สนับสนุนภารกิจและความรวมมือตา ง ๆ
เกีย่ วกบั อาเซียนในประเทศนน้ั ๆ สาํ หรบั ประเทศไทยหนว ยงานท่รี บั ผิดชอบ คอื กรมอาเซยี น กระทรวง
การตางประเทศ

8. องคก รสทิ ธิมนุษยชนอาเซียน (ASEAN Human Rights Body)
เปนองคกรทีจ่ ัดตั้งขึ้นโดยความประสงคและหลักการของกฎบัตรอาเซียนเก่ียวกับการ

สงเสริมและคุมครองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพข้ันพื้นฐาน ซึ่งคณะทํางานและอํานาจหนาที่จะได
กําหนดโดยท่ปี ระชุมรฐั มนตรีตางประเทศอาเซยี นตอไป

9. มลู นิธอิ าเซยี น (ASEAN Foundation)
มลู นิธิอาเซียนสนับสนุนเลขาธิการอาเซียนและดําเนินการรวมกับองคกรของอาเซียนที่

เกี่ยวของในการสนับสนุนการสรางประชาคมอาเซียน โดยการสงเสริมความสํานึกที่เพ่ิมข้ึนเก่ียวกับ
อัตลักษณของอาเซียน การมปี ฏิสัมพนั ธร ะหวางประชาชน การดําเนินงานรวมกนั ท่ใี กลช ดิ ระหวางภาค
ธุรกจิ ภาคประชาสังคม นักวชิ าการ และผมู สี วนไดเ สียอ่นื ๆ ในอาเซียน

อา งองิ
กฏบตั รอาเซียน (ASEAN Charter) หมวดที่ 4 โครงสรา งองคกรของอาเซยี น เอกสารเผยแพรแ ละ

ประชาสัมพันธ กรมอาเซยี น กระทรวงการตางประเทศ
(http://aseansummit.mfa.go.th/15/thai/PDF/ASEAN_Charter_TH+EN.pdf)

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศึกษา หนา 50

ใบความรทู ี่ 5 ความรวมมือในดานการเมืองและความม่ันคง
ของอาเซียน

ใบความรู รายวชิ าเลือก อาเชยี นศึกษา สาระการพัฒนาสังคม ระดบั ประถมศึกษา มัธยมศกึ ษาตอนตน มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย

อาเซียนกอตั้งข้ึนโดยมีวตั ถุประสงคเรมิ่ แรกเพื่อสรางสันติภาพในภูมิภาคเอเชยี ตะวันออก
เฉียงใต อันนํามาซึ่งเสถียรภาพทางการเมือง และความเจริญกาวหนาทางเศรษฐกิจ สังคม และ
วัฒนธรรม โดยผูนาํ อาเซียนไดเห็นพองตองกันท่ีจะจัดต้ังประชาคมอาเซียน (ASEAN Community :
AC) ท่ีประกอบดวย 3 เสาหลัก อันไดแก ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (ASEAN
Political-Security Community - ASC) ประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน (ASEAN Economic Community
- AEC) ประชาคมสงั คม-วฒั นธรรมอาเซียน (ASEAN Socio-Cultural Community - ASCC) และเรงรัด
กระบวนการสรางประชาคมอาเซียนใหแ ลวเสรจ็ ภายในป พ.ศ. 2558

ในดานการเมืองและความม่ันคง อาเซียนมีเปาหมายสําคัญคือการสงเสริมสันติภาพและ
เสถียรภาพในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต เพ่ือสรางสถานะที่จะอํานวยตอการสรางประชาคม
อาเซียน ใหสําเร็จภายในป 2558 ซ่ึงจะทําใหประชาคมอาเซียนในดานการเมอื งความม่ันคงมีความ
แข็งแกรงและนาเชอ่ื ถอื ความรว มมอื ดา นการเมืองความม่นั คงของอาเซียนท่สี าํ คัญ ไดแ ก

1. สนธิสัญญาไมตรแี ละความรวมมือในภูมิภาคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต (Treaty of
Amity and Cooperation หรือ TAC)

สนธิสัญญาไมตรีและความรวมมือในเอเชียตะวันออกเฉียงใต จัดทําขึ้นโดยประเทศ
สมาชิกอาเซียน 5 ประเทศ คือ อนิ โดนีเซีย ฟลปิ ปนส มาเลเซีย สิงคโปร และไทย เม่ือป 2519 เพื่อ
กาํ หนดหลกั การพ้นื ฐานของความรวมมอื และการดาํ เนินความสัมพันธร ะหวา งกันของประเทศสมาชิก
หลกั การสาํ คัญของสนธสิ ญั ญา ซึ่งประเทศสมาชิกอาเซยี นยดึ ถอื และยอมรบั ในการปฏิบัตติ าม ไดแก

1.1 เคารพในเอกราช การมีอาํ นาจอธิปไตย ความเทา เทียมกัน ความม่ันคงทางดินแดน
และเอกลักษณแหง ชาตขิ องทกุ ประเทศ

1.2 ปราศจากการแทรกแซงจากภายนอก การโคนลมอธิปไตย หรือการบีบบังคับจาก
ภายนอก

1.3 การไมแ ทรกแซงกิจการภายในซึง่ กันและกนั
1.4 การแกไ ขปญหาความขัดแยงหรือขอ พิพาทโดยสันตวิ ธิ ี
1.5 การยกเลกิ การใชก ารคกุ คามและกองกาํ ลงั
1.6 การมคี วามรวมมือทีม่ ีประสิทธิภาพระหวา งกนั

รายวิชาเลือก อาเซยี นศึกษา หนา 51

เม่ือเดือนธันวาคม 2530 ไดมีการแกไขสนธิสัญญาเพ่ือเปดทางใหประเทศท่ีอยูนอก
ภูมิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตสามารถเขารวมเปนภาคีได ซงึ่ ชว ยเสรมิ สรา งโครงสรางความมั่นคงและ
สันตภิ าพใหม ีความเขม แขง็ ยง่ิ ข้ึน ปจ จุบนั ประเทศท่เี ขา รวมเปนภาคีในสนธสิ ญั ญา TAC ไดแก สมาชิก
อาเซียนทงั้ 10 ประเทศ ประเทศคเู จรจาของอาเซยี น และประเทศทเี่ ขารวมการประชุมอาเซียนวาดวย
การเมืองและความมั่นคงในเอเชีย-แปซิฟก เชน จีน อินเดีย ญ่ีปุน รัสเซีย เกาหลีใต และนิวซีแลนด
ออสเตรเลยี แคนาดา สหรฐั ฯ และสหภาพยุโรปไดแ จงความจํานงอยากเขารวมเปนภาคี

2. สนธิสัญญาเขตปลอดอาวธุ นวิ เคลียรแ หง เอเชียตะวันออกเฉียงใต (Treaty on the
Southeast Asia Nuclear-Free Zone : SEAN-FZ)

ประเทศสมาชิกอาเซียน ลงนามในการประชุมสนธิสัญญาในกรุงเทพฯ เม่ือวันที่ 15
ธนั วาคม 2538 วตั ถุประสงคหลกั ของสนธิสญั ญา คือ ใหภ มู ิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใตเปนเขตปลอด
อาวธุ นิวเคลยี ร โดยประเทศทีเ่ ปน ภาคจี ะไมพฒั นา ไมผ ลติ ไมจัดซื้อ ไมครอบครอง รวมทั้งไมเปนฐาน
การผลิต ไมทดสอบ ไมใชอาวุธนิวเคลียรใ นภูมิภาค และไมใหรัฐใดปลอยหรือทิ้งวัสดุอุปกรณที่เปน
กัมมันภาพรังสีลงบนพ้ืนดิน ทะเลและอากาศ นอกจากนี้ 5 ประเทศอาวุธนิวเคลียร ไดแก จีน
สหรฐั อเมริกา ฝร่ังเศส รัสเซยี และสหราชอาณาจกั ร (หา สมาชกิ ผแู ทนถาวร ของคณะมนตรีความมั่นคง
แหงสหประชาชาติ) ไดย อมรบั และใหค วามเคารพสนธสิ ญั ญา โดยจะไมละเมิดและไมแพรกระจายอาวุธ
นิวเคลยี รใ นภมู ิภาคนี้

3. ปฏิญญากําหนดใหภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตเปนเขตแหงสันติภาพ
เสรีภาพ และความเปน กลาง (Zone of Peace,Freedom and Neutrality หรือ ZOPFAN)

เปนการแสดงเจตนารมณข องอาเซียน ใหภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตเปนภูมิภาคที่
ปลอดการแทรกแซงจากภายนอก เพ่ือเปนหลักประกันตอสันติภาพและความม่ันคงของภูมิภาคและ
เสนอใหอ าเซียนขยายความรวมมือใหครอบคลุมทุกๆ ดาน อันจะนาํ มาซึ่งความแข็งแกรง ความเปน
ปกแผน และความสัมพนั ธที่ใกลชิดระหวางประเทศสมาชิก ไดป ระกาศลงนามโดยรฐั มนตรีตางประเทศ
ของรฐั สมาชกิ อาเซยี น ซงึ่ ในขณะน้ันประกอบดว ยประเทศอินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟล ปิ ปน ส สิงคโปรและ
ประเทศไทย เม่ือวนั ที่ 27 พฤศจิกายน 1971 ณ กรงุ กวั ลาลัมเปอร ประเทศมาเลเซีย

พธิ ลี งนามปฏิญญาวาดว ยภูมิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต
เปนเขตแหง สันติภาพ เสรภี าพและความเปนกลาง
27 พฤศจิกายน 2514

รายวิชาเลือก อาเซยี นศกึ ษา หนา 52

4. การประชุมอาเซียนวาดวยความรวมมือดานการเมืองและความม่ันคงในภูมิภาค
เอเชีย-แปซฟิ ก หรอื ASEAN Regional Forum (ARF)

จัดข้ึนเพ่ือเปนเวทีสําหรับปรึกษาหารอื (Consultative forum) โดยมีวัตถุประสงคท่ีมุง
สง เสริมสันติภาพโดยการเสริมสรางความไวเนื้อเชื่อใจ ความรวมมือ และความสัมพันธอันดีระหวาง
ประเทศสมาชิกอาเซียน ประเทศอาเซียนกับคูเจรจา และประเทศอ่ืน ๆ ในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟก
ในเร่อื งท่ีเกยี่ วกับการเมอื งและความม่นั คง โดยมีท้งั ผแู ทนฝา ยการทตู และการทหารเขารว มการประชุม
การหารอื ดานการเมอื งและความมนั่ คงในกรอบ ARF ไดกําหนดพัฒนาการของกระบวนการ ARF เปน
3 ขั้นตอน ไดแก

ข้นั ตอนที่ 1 สงเสรมิ การสรา งความไวเ นื้อเชอ่ื ใจกัน (Confidence Building)
ขั้นตอนที่ 2 การพัฒนาการทูตเชงิ ปอ งกัน (Preventive Diplomacy)
ข้นั ตอนท่ี 3 การแกไขความขัดแยง (Conflict Resolution)
การประชุมระดับรัฐมนตรี ARF ครั้งแรกจัดขึ้นท่ีกรุงเทพฯ เม่อื วันท่ี 25 กรกฎาคม 2537
ปจจุบัน ประเทศที่เปนสมาชิกการประชุมวาดวยการเมืองและความมั่นคงในภูมิภาคเอเชียแปซิฟก
มี 27 ประเทศ ประกอบดวย ประเทศสมาชิกอาเซยี นทั้ง 10 ประเทศ คอื ไทย บรไู น กมั พูชา อินโดนีเซยี
ลาว มาเลเซีย พมา ฟลิปปนส สิงคโปร และเวียดนาม ประเทศคูเจรจาของอาเซียน ประเทศ
ผูส งั เกตการณข องอาเซยี น และประเทศอนื่ ในภมู ภิ าค อันไดแ ก ออสเตรเลีย บงั คลาเทศ แคนาดา จีน
อนิ เดีย ญ่ีปุน สาธารณรัฐเกาหลี (เกาหลีใต) สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนเกาหลี(เกาหลีเหนือ)
มองโกเลียนวิ ซีแลนด ปากีสถาน ปาปว นวิ กนิ ี รัสเซีย ตมิ อร-เลสเต ศรีลงั กา สหรฐั อเมริกา และสหภาพ
ยโุ รป

5. ASEAN Troika ผปู ระสานงานเฉพาะกิจ
ในการประชุมสุดยอดอาเซียนอยางไมเปนทางการ ในวันท่ี 28 พฤศจิกายน 2542

ณ กรุงมะนิลา ผนู าํ ของประเทศสมาชกิ อาเซียนไดเห็นชอบ ในการจัดต้งั กลุมผูประสานงานเฉพาะกิจ
ในระดับรัฐมนตรี (ASEAN Troika) ซ่ึงประกอบดวยรัฐมนตรีตางประเทศที่ดํารงตําแหนงประธาน
คณะกรรมการประจําของอาเซียนในอดีต ปจจุบัน และอนาคต และจะหมุนเวียนกันไปตามการเปน
ประธานการประชมุ วตั ถปุ ระสงคของการจัดตั้งกลมุ ผูป ระสานงานเฉพาะกจิ ASEAN Trioka คอื

5.1 เปน กลไกใหอ าเซยี นสามารถรว มมอื กนั อยา งใกลชดิ ในการหารอื แกไ ขปญ หาท่ีสงผล
กระทบตอสันติภาพและเสถียรภาพในภูมิภาค โดยไมกาวกายกิจการภายในของประเทศสมาชิก
เปน การยกระดับความรวมมือของอาเซียนใหสูงข้ึน และเสริมสรางความเปนอันหน่ึงอันเดยี วกันของ
อาเซยี น รวมทั้งเพิ่มประสิทธภิ าพของการดําเนินงานโดยรวม

รายวิชาเลือก อาเซยี นศกึ ษา หนา 53

5.2 เพื่อรองรับสถานการณ และจะดําเนินการโดยสอดคลองกับแนวทางปฏิบัติใน
สนธสิ ญั ญา และขอตกลงตางๆ ของอาเซียน เชน สนธิสัญญาไมตรีและความรวมมือในภูมิภาคเอเชีย
ตะวันออกเฉยี งใต (Treaty of Amity and Cooperation หรอื TAC)

6. กรอบความรวมมือทางทหาร (ASEAN Defense Ministerial Meeting -ADMM) เพ่ือ
สรางเครอื ขายและความสมั พันธทใี่ กลชิดระหวางฝา ยทหารของประเทศสมาชิก ความรวมมือ ดานการ
ปองกันยาเสพติด การตอตานอาชญากรรมขามชาติและการกอการราย โดยเฉพาะประเด็นหลังน้ี
อาเซียนไดลงนามในอนุสญั ญาอาเซยี นวาดวยการตอ ตา นการกอ การราย ในป 2550

7. ความสัมพันธกับประเทศนอกภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต เพื่อสรางความ
รว มมือดานการเมอื งความมน่ั คงท่ีสมดุลและสรา งสรรคระหวา งกัน โดยผานเวทีหารือระหวางอาเซียน
กับประเทศ คูเ จรจา ไดมีการประชุมสุดยอดเอเซียตะวันออก (East Asia Summit – EAS) และ
กระบวนการอาเซยี น+3

อางองิ
ความรว มมอื ดานการเมืองและความมั่นคงของอาเซียน เอกสารเผยแพรออนไลน กรมอาเซยี น

กระทรวงการตางประเทศ (www.mfa.go.th/asean/asean_web/docs/611.doc)
มารูจักอาเซียนกันเถอะ เอกสารเผยแพรและสื่อประชาสัมพันธออนไลน กรมอาเซียน กระทรวงการ

ตางประเทศ (http://www.mfa.go.th/asean/asean_web/media/asean_book.pdf)
ความม่ันคงในกรอบของการประชมุ อาเซียนวาดวยความรวมมือดานการเมืองและความม่นั คงใน

ภมู ภิ าคเอเชีย-แปซิฟก (ASEAN Regional Forum – ARF) เอกสารเผยแพรอ อนไลน ศูนยศ ึกษาความรว มมือ
ระหวางประเทศ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ICSC : International Cooperation Study Center
(http://www.apecthai.org/2008/upload/836ARF.pdf)

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 54

ใบความรทู ี่ 6
ความรวมมือของอาเซยี นในดา นเศรษฐกิจ

ใบความรู รายวิชาเลือก อาเชยี นศกึ ษา สาระการพฒั นาสงั คม ระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนตน มัธยมศกึ ษาตอนปลาย

อาเซียนกอต้ังข้ึนโดยมีวัตถุประสงคเร่มิ แรกเพื่อสรางสันตภิ าพในภูมิภาคเอเชียตะวันออก
เฉียงใต อันนํามาซึ่งเสถียรภาพทางการเมือง และความเจริญกาวหนาทางเศรษฐกิจ สังคม และ
วัฒนธรรม โดยผูนาํ อาเซียนไดเห็นพองตองกันที่จะจัดตั้งประชาคมอาเซียน (ASEAN Community :
AC) ท่ีประกอบดวย 3 เสาหลัก อันไดแก ประชาคมการเมืองและความม่ันคงอาเซียน (ASEAN
Political-Security Community - ASC) ประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น (ASEAN Economic Community
- AEC) ประชาคมสังคม-วัฒนธรรมอาเซียน (ASEAN Socio-Cultural Community - ASCC) และ
เรงรดั กระบวนการสรา งประชาคมอาเซียนใหแ ลว เสร็จภายในป พ.ศ. 2558

ความรวมมือดานเศรษฐกิจของอาเซียนเร่ิมมีเปาหมายชัดเจนที่จะนําไปสูการรวมตัวทาง
เศรษฐกิจของประเทศในภูมิภาคอาเซียน นับต้ังแตการประชุมสุดยอดอาเซียน ครั้งท่ี 4 ณ ประเทศ
สงิ คโปร เมอ่ื ป 2535 โดยไดมีการจัดต้ังเขตการคาเสรอี าเซยี น (AFTA) ขึ้น และนับแตนั้นมากิจกรรมของ
อาเซียนไดขยายครอบคลุมไปสูทุกสาขาหลักทางเศรษฐกิจ รวมท้ังในดานการคาสินคาและบริการ
การลงทนุ มาตรฐานอตุ สาหกรรมและการเกษตร ทรพั ยสินทางปญ ญา การขนสง พลังงาน และการเงิน
การคลงั เปนตน ความรว มมอื ทางเศรษฐกจิ ของอาเซียนท่สี าํ คญั มีดงั นี้

1. เขตการคาเสรอี าเซียน (ASEAN Free Trade Area หรอื AFTA)
ขอ ตกลงเขตการคา เสรีอาเซียน หรือ AFTA เปนขอตกลงทางการคาสําหรับสินคาที่ผลิต

ภายในประเทศสมาชิกอาเซยี นท้งั หมด ทาํ ขึน้ เมือ่ ป พ.ศ. 2535 มีวัตถุประสงคเ พ่ือเพิ่มขดี ความสามารถ
ในการแขงขันของอาเซยี น ในฐานะที่เปน การผลติ ทสี่ ําคญั ในการปอนสนิ คาสูต ลาดโลก โดยอาศัยการ
เปด เสรดี า นการคา การลดภาษี และยกเลิกอุปสรรคขอกีดขวางทางการคาที่มิใชภาษี เชน การจํากัด
โควตา นาํ เขา รวมทัง้ การปรบั เปล่ียนโครงสรางภาษศี ุลกากรเพอื่ เออื้ อํานวยตอ การคาเสรี โดยขอตกลงน้ี
จะครอบคลมุ สินคาทุกชนิด ยกเวนสินคาท่มี ีผลกระทบตอความมน่ั คง ศลี ธรรม ชีวติ และศิลปะ อยางไร
กต็ ามประเทศสมาชกิ ตอ งใหส ิทธปิ ระโยชนทางศลุ กากรแกก ันแบบตา งตอบแทน หมายความวาการท่ีได
สทิ ธปิ ระโยชนจ ากการลดภาษขี องประเทศอนื่ สําหรับสนิ คาชนดิ ใด ประเทศสมาชกิ นัน้ ตองประกาศลด
ภาษีสาํ หรับสนิ คา ชนิดเดยี วกัน

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศึกษา หนา 55

2. เขตการลงทุนอาเซียน (ASEAN Investment Area หรือ AIA)
ที่ประชมุ สุดยอดอาเซยี นครง้ั ท่ี 5 เม่ือ

เดือนธันวาคม 2538 ที่กรุงเทพฯ ไดเห็นชอบให
จัดตั้งเขตการลงุทุนอาเซยี นเพอื่ เสริมสรางอาเซียน
ใหเปน เขตการลงทุนเสรีทม่ี ีศกั ยภาพ โปรงใส เพื่อ
ดึ ง ดู ด นั ก ล ง ทุ น ทั้ ง จ า ก ภ า ย ใ น แ ล ะ ภ า ย น อ ก
ภูมิภาค ความตกลงน้ีครอบคลุมการลงทุนใน
อุตสาหกรรม 5 สาขา คือ สาขาอุตสาหกรรมการ
ผลติ เกษตร ประมง ปาไม และเหมืองแร และภาค
บริการที่เก่ียวเนื่องกับ 5 สาขาการผลิตดังกลาว
ยกเวน การลงทนุ ดา นหลักทรัพยและการลงทุนใน
ดานซ่ึงครอบคลมุ โดยความตกลงอาเซียนอ่นื ๆ

เขตการลงทุนอาเซียน กําหนดให
ประเทศสมาชิกดําเนินการเปดอุตสาหกรรมและ
ใหการปฏิบตั ิเย่ยี งคนชาตแิ กน กั ลงทุนอาเซียนและนกั ลงทนุ นอกอาเซียน โดยกําหนดเปาหมายจะเปด
เสรีดานการลงทุนแกนักลงทุนอาเซียนภายในป 2553 และนักลงทุนนอกอาเซียนภายในป 2563
การดาํ เนนิ การเพือ่ จัดต้งั เขตการลงทนุ อาเซยี นประกอบดวยโครงการความรวมมอื 3 โครงการ คือ

- โครงการความรวมมือและการอํานวยความสะดวก (Co-operation and Facilitation
Programme)

- โครงการสงเสริมและสรา งความเขา ใจ (Promotion and Awareness Programme)
- การเปดเสรี (Liberalisation Programme)

3. ความริเริม่ เพอ่ื การรวมตวั ของอาเซยี น (Initiative for ASEAN Integration หรือ IAI)
อาเซยี นไดด าํ เนินการเพอ่ื เรง รัดการรวมตัวของประเทศสมาชกิ อาเซียน โดยจดั ทํา “ความ

ริเริ่มเพ่ือการรวมตัวของอาเซียน” (Initiative for ASEAN Integration) เพ่ือลดชองวางดา นการพัฒนา
ระหวา งประเทศสมาชกิ เกา (ไทย มาเลเซีย ฟลิปปนส สิงคโปร บรูไน อินโดนีเซีย) กับสมาชิกใหมของ
อาเซยี น (พมา ลาว กัมพชู า และเวียดนาม) โดยใหประเทศสมาชิกเการวมกันจัดทําโครงการใหความ
ชวยเหลือแกประเทศใหม ครอบคลุม 4 ดาน ไดแก โครงสรางพื้นฐาน การพัฒนาทรัพยากรมนุษย
เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร การรวมตัวทางเศรษฐกิจ เพื่อที่จะชวยการพัฒนากรอบ
กฎระเบียบและนโยบาย รวมทั้งชวยเสริมสรางขีดความสามารถของประเทศ CLMV ในการลดปญหา
ความยากจน ยกระดับความเปน อยูของประชากร พัฒนาระบบขาราชการ และเตรียมความพรอมตอ
การแขง ขันบนเวทีโลก

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศกึ ษา หนา 56

4. ความรวมมือดานอุตสาหกรรม (ASEAN Industrial Cooperation Scheme หรือ
AICO)

โครงการความรวมมอื ดานอตุ สาหกรรมของอาเซียน หรือ AICO มุงสงเสริมการลงทุนใน
อตุ สาหกรรมที่ใชเ ทคโนโลยเี ปน ฐานการผลติ โดยยึดหลกั ของการใชท รัพยากรรวมกัน การแบง สว นการ
ผลิตตามความสามารถและความถนัด ตลอดจนสงเสรมิ การลงทุนและการถายทอดเทคโนโลยีจากท้ัง
ประเทศสมาชิกและประเทศนอกกลุมโดยใชมาตรการทางภาษี และสิทธิพิเศษอื่นๆ ที่มิใชภาษี
เปนสงิ่ จูงใจ โดยมเี งอ่ื นไขดงั น้ี

4.1 จะตอ งมปี ระเทศสมาชกิ เขา รว มอยา งนอย 2 ประเทศ
4.2 มีบรษิ ัทเขา รวมอยา งนอย 1 บริษทั ในแตล ะประเทศ
4.3 สนิ คาที่ผลิตไดข ้นั สุดทา ย (AICO Final Product) จะไดร ับการยอมรับเสมือนสินคาที่
ผลติ ไดในประเทศและจะไมถ กู จาํ กัดดวยระบบโควตาหรือมาตรการกีดกนั ทางการคาที่มิใชภาษี
4.4 บริษัทที่จะขอรับสิทธิประโยชนจาก AICO จะตองมีสัดสวนการถือหุนของคนชาติ
อาเซียนอยางนอ ยรอ ยละ 30
4.5 ไดรบั การลดภาษนี าํ เขา ในอัตรารอยละ 0 - 5

5. กรอบความตกลงดานการคาบรกิ าร (ASEAN Framework Agreement on Services
หรือ AFAS)

ในท่ปี ระชมุ สุดยอดอาเซียน คร้ังที่ 5 เดือนธันวาคม 2538 ที่กรุงเทพฯ รัฐมนตรีเศรษฐกิจ
ของประเทศสมาชิกอาเซียนไดลงนามในกรอบความตกลงวาดวยการคาบริการของอาเซียน หรือ
AFAS) ซ่ึงกําหนดใหเจรจาเปดเสรีการคาบริการ โดยจัดทาํ ขอผูกพันในดานการเปดตลาด (market
access) การใหการปฏิบัติเย่ียงคนชาติ (National Treatment) และดานอ่ืนๆ(additional
commitments) การเจรจาเสรีการคาบรกิ ารในชวงป 2539-2544 มงุ เนนการเปดเสรีใน 7 สาขาบริการ
คือ สาขาการเงิน การขนสงทางทะเล การขนสงทางอากาศ การส่ือสารโทรคมนาคม การทองเที่ยว
การกอ สรา ง และสาขาบรกิ ารธรุ กจิ ตอมาในชวงป 2545-2549 ไดม กี ารขยายขอบเขตการเจรจาเปดเสรี
รวมทกุ สาขา นอกจากน้ี สมาชิกอาเซียนยังตองเรงรัดเปดตลาดในสาขาบริการที่เปนสาขาสําคัญ 5
สาขา ไดแก สาขาโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศ สาขาสขุ ภาพ สาขาการทองเท่ียว สาขาการ
บิน และสาขาบริการโลจิสติกส ทั้งนี้เพือ่ ใหอาเซียนมีความพรอมในการกาวไปสูการเปนประชาคม
เศรษฐกจิ อาเซยี นในป 2558 ตอ ไป

รายวิชาเลือก อาเซยี นศกึ ษา หนา 57

6. ความรว มมอื ดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศและอิเล็กทรอนิกส (e-ASEAN Framework
Agreement)

ในการประชุมสุดยอดอาเซียนอยางไมเปนทางการ ครั้งท่ี 4 ระหวางวันท่ี 24-25
พฤศจกิ ายน 2543 ท่ปี ระเทศสิงคโปร ผูนําของอาเซียนท้ัง 10 ประเทศ รวมกันลงนามในกรอบความ
ตกลงดานอิเล็กทรอนิกสของอาเซียน (e-ASEAN Framework Agreement) ซ่ึงเปนขอตกลงท่ีกําหนด
แนวทางเสรมิ สรางความรวมมอื ระหวา งประเทศสมาชิกอาเซียนในดานเทคโนโลยีสารสนเทศและสื่อสาร
(Information Technology and Communication-ICT) เพ่ือพฒั นาเทคโนโลยีสารสนเทศและสอ่ื สาร ใน
ภมู ภิ าคใหส อดคลอ งกนั และเปน ไปในทิศทางเดียวกัน โดยมีมาตรการทค่ี รอบคลมุ ดานตา ง ๆ 5 ดาน คอื

6.1 การพัฒนาเชื่อมโยงโครงสรางพ้ืนฐานดานเทคโนโลยีสารสนเทศของอาเซียน
(ASEAN Information Infrastructure) ใหสามารถติดตอถึงกันไดอยางทั่วถึงกันและดวยความเร็วสูง
และพฒั นาความรว มมือไปสกู ารจดั ตั้งหอ งสมดุ อิเลก็ ทรอนิกส (Digital Libraries) และแหลงรวมขอมลู
ทอ งเที่ยวอิเล็กทรอนกิ ส (Tourism Portals) รวมทัง้ การจดั ต้ังศนู ยกลางการแลกเปลย่ี นขอ มลู (Internet
Exchanges) และการใหบ รกิ ารเชอ่ื มสญั ญาณเครอื ขายขอ มูลอินเตอรเ นต็ (Internet Gateways)

6.2 การอํานวยความสะดวกดานพาณิชยอิเล็กทรอนิกส (e-Commerce) โดยการออก
กฏหมายและระเบียบดานพาณิชยอ เิ ล็กทรอนิกสท ีส่ อดคลองกับมาตรฐานระหวา งประเทศ และมีระบบ
รักษาความปลอดภยั ทเ่ี ปน มาตรฐานสากล เพื่อสรางความเชือ่ มั่นแกผ บู ริโภคและพัฒนาวัฒนธรรมใน
การทาํ ธุรกิจโดยใชอเิ ลก็ ทรอนิกส เชน การยอมรบั ลายมือชือ่ อิเลก็ ทรอนิกสซ ่ึงกันและกัน การชําระเงิน
โดยระบบอิเลก็ ทรอนิกส รวมทั้งการคุมครองทรพั ยสินทางปญ ญาและขอมูลสวนบคุ คล เปนตน

6.3 สงเสริม และเปดเสรีดานการคาสินคา บริการ และการลงทุนดานเทคโนโลยี
สารสนเทศและการส่อื สาร (ICT) โดยประเทศสมาชกิ อาเซยี นจะยกเลกิ ภาษแี ละอุปสรรคทางการคาท่ี
มใิ ชภาษสี ําหรับสินคา ICT เชน เครื่องประมวลผลอัตโนมัติ เคร่ืองโทรสาร เคร่ืองบันทึกเสียงสําหรับ
โทรศพั ท ไดโอดและทรานซิสเตอร แผงวงจรไฟฟา ฯลฯ ภายในป 2548 สาํ หรับประเทศสมาชิกอาเซียน
ดัง้ เดมิ 6 ประเทศ และภายในป 2553 สําหรับประเทศสมาชกิ ใหม คือ กัมพชู า ลาว พมา และเวียดนาม

6.4 สรางสังคมอิเล็กทรอนิกส (e-Society) เสริมสรางความสามารถและพัฒนา
อิเล็กทรอนกิ สเ พ่อื ประโยชนตอสังคม สง เสริมการพฒั นาความรูความสามารถดา น IT ของบุคลากรใน
อาเซียน ลดความเหล่อื มลาํ้ ดาน IT ภายในประเทศและระหวา งประเทศสมาชิก อํานวยความสะดวกใน
การเคลือ่ นยายแรงงานดาน IT อยา งเสรี และสงเสรมิ การใช IT

6.5 สรางรฐั บาลอิเลก็ ทรอนิกส (e-Government) สงเสริมใหมีการใช ICT ในการบริการ
ของภาครัฐใหมากข้ึน เชน การจัดซื้อจัดจางโดยรัฐ การอํานวยความสะดวกในเร่ืองขอมูลขาวสาร
การใหบรกิ ารของภาครฐั ผานสอื่ อิเล็กทรอนกิ ส เชน การเสยี ภาษี การจดทะเบียนการคา พิธีการศุลกากร
เปนตน

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศึกษา หนา 58

7. ความรวมมือดา นการเงนิ การคลัง (Financial Cooperation)
7.1 อาเซียนไดจัดต้ังระบบระวังภัยอาเซียน (ASEAN Surveillance Process) ข้ึน เม่ือ

วนั ที่ 4 ตุลาคม 2541 เพอ่ื สอดสอ งดูแลสภาวะเศรษฐกจิ และการเคลือ่ นยา ยเงินทนุ ในภมู ิภาค โดยใหมี
การหารอื และแลกเปลีย่ นขอคดิ เหน็ เก่ียวกับภาวะเศรษฐกิจในประเทศสมาชิกในภูมิภาค และในโลก
โดยธนาคารพัฒนาเอเชีย (ADB) ไดสนับสนุนและใหความชวยเหลือทางวิชาการและเงินทุนโดยการ
จัดการฝกอบรมดานเทคนิคแกเจาหนาท่ีประเทศสมาชิก และในการจัดตั้ง ASEAN Surveillance
Technical Support Unit ในสาํ นักงานเลขาธิการอาเซียนเพ่ือสนบั สนุนระบบดงั กลา ว

7.2 การเสริมสรางกลไกสนับสนุนและเกื้อกูลระหวางกันในภูมิภาคเอเชียตะวันออก
(Enhancing self-help and support mechanism in East Asia) โดยไดก ําหนดแนวทางความรวมมือ
กับ จีน ญ่ีปุน และเกาหลใี ต ท่สี าํ คญั ไดแ ก จดั ทําความตกลงทวิภาคีดานการแลกเปลี่ยนการซ้ือ-ขาย
คืนเงินตราหรือหลักทรัพยตางประเทศ หารือเกี่ยวกับการจัดต้ังระบบเตือนภัยในภมู ิภาค และการ
แลกเปลยี่ นการหารอื เกีย่ วกับภาวะเศรษฐกิจในภมู ภิ าค

7.3 ความริเริ่มเชียงใหม (Chiang Mai Initiative) ซึ่งไดจัดต้ังขึ้นเมื่อวันท่ี 6 พฤษภาคม
2543 เปน การปรับปรุงความตกลงแลกเปล่ียนเงินตราอาเซียน (ASEAN Swap Arrangement - ASA)
ในดานโครงสราง รูปแบบและวงเงิน และใหเสริมดวยเครือขายความตกลงทวิภาคีระหวางประเทศ
อาเซยี นกบั จีน ญีป่ นุ และสาธารณรัฐเกาหลี (Bilateral Swap Arrangment-BSA) โดยไดข ยายให ASA
รวมประเทศอาเซียนทั้ง 10 ประเทศแลว

8. ความรวมมอื ดานการเกษตรและปาไมของอาเซียน และอาเซียน +3
ครอบคลมุ ความรว มมือในดานประมง ปาไม ปศุสัตว พืช และอาหาร เพื่อสงเสริมความ

ม่นั คงทางดานอาหารและความสามารถในการแขง ขันของอาเซียนในดา นอาหารการเกษตรและผลผลิต
ปา ไม โครงการความรว มมือระหวา งอาเซียนและประเทศอาเซียน+3 (จนี ญ่ปี ุน และเกาหลีใต) ภายใต
สาขาตา งๆ ดงั น้ี

8.1 การขจัดความยากจนและสรางความมน่ั คงดา นอาหารในภมู ภิ าคเอเชีย
8.2 การวจิ ัยและพัฒนาดานอาหาร การเกษตร ประมง และปาไม
8.3 การพัฒนาทรพั ยากรมนษุ ยดา นอาหาร การเกษตร ประมง และปาไม
8.4 การประสานงานและรวมมือในระดับโลกและระดับภูมิภาคในประเด็นดานอาหาร
การเกษตร ประมง และปา ไม
8.5 การสรา งเครือขายขอ มูลดา นการเกษตร
8.6 การอาํ นวยความสะดวกดานการคา

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศึกษา หนา 59

9. ความรวมมอื ดา นการขนสง
9.1 โครงการพัฒนาทางหลวงอาเซียน (ASEAN Highway Network Project) ลักษณะ

ของโครงขายทางหลวงอาเซียน คือ มีทางหลวงครอบคลมุ 23 สาย ท่ัวทั้งภูมิภาคอาเซียน และจัดทํา
มาตรฐานทางหลวงอาเซียน (ปายจราจร สัญญาณ และระบบหมายเลข)ใหเปนแบบเดียวกัน
โดยกาํ หนดมาตรฐานทางหลวงอาเซียน เปน 4 ระดบั ไดแ ก

- ชั้นพิเศษ-ทางดว น ทคี่ วบคมุ ทางเขา-ออก สมบูรณแ บบ
- ช้ันท่ี 1 ทางหลวง 4 ชอ งจราจร
- ชน้ั ท่ี 2 ทางหลวงลาดยาง 2 ชองจราจร ผิวทางกวา ง 7 เมตร
- ชนั้ ท่ี 3 ทางหลวงลาดยาง 2 ชอ งจราจร ผิวทางกวา ง 6 เมตร

แผนท่ีแสดงทางหลวงอาเซียน และสภาพทางดวนในประเทศสงิ คโปร มาเลเซยี และไทย

9.2 กรอบความตกลงอาเซียนวาดวยการอํานวยความสะดวก ในการขนสงสินคา
ผานแดน (ASEAN Framework Agreement on the Facilitation of Goods in Transit) มีวัตถุประสงค
ท่จี ะใหป ระเทศสมาชิกอาเซียนอนุญาตใหรถยนตขนสงท่ีจดทะเบียนในประเทศสมาชิกหนึ่งสามารถ
ขนสง สนิ คาผา นแดนไปยงั อีกประเทศหน่งึ ได

9.3 ความตกลงหลายฝายและพิธีสารวาดวยการเปดเสรีบริการขนสงเฉพาะสินคาของ
อาเซียน (Multilateral Agreement on the Full Liberalization of All Cargo Air Services) มี
วตั ถุประสงคที่จะสงเสริมการขนสงสินคาในอาเซียนดวยกัน โดยเปดเสรีเที่ยวบินขนสงเฉพาะสินคา
ระหวางประเทศตาง ๆ ในกลมุ ประเทศอาเซยี น โดยไมม ขี อ จาํ กดั ทั้งในเร่ืองของจํานวนความจุความถ่ี
ของบรกิ ารเสนทางบินและสทิ ธิรับขนการจราจร ซึง่ จะทําใหการขนถายสินคา ระหวางประเทศในอาเซียน
เปน ไปไดอยางสะดวก อนั จะสงผลใหสภาพเศรษฐกจิ โดยรวมในภมู ภิ าคสามารถเจริญเติบโตขึ้นไดอยาง
รวดเรว็

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศึกษา หนา 60

9.4 ความตกลงหลายฝายและพิธีสารวาดวยการเปดเสรีบริการขนสงผูโดยสารทาง
อากาศของอาเซยี น (Multilateral Agreement on the Liberalization of Passenger Air Services) การ
จัดทําความตกลงหลายฝายวาดวยการเปดเสรีการบินในสวนของเท่ียวบินขนสงโดยสาร เปนการ
สง เสริมอตุ สาหกรรมการทองเท่ยี วและการสงออกสนิ คา ของไทยและสอดคลองกับนโยบายของรัฐบาลท่ี
ตอ งการใหม ีการเปดเสรกี ารบิน และสง เสรมิ ใหป ระเทศไทยเปนศนู ยกลางการบินในภมู ิภาคนดี้ วย

10. ความรว มมอื ดานพลงั งานในอาเซยี น (ASEAN Energy Cooperation)
มวี ัตถุประสงคเ พอ่ื เสริมสรางความม่ันคงและความย่ังยืนในการจัดหาพลังงาน การใช

พลังงานอยางมีประสิทธิภาพในภูมิภาคอาเซียน และการจดั การดา นความตองการพลังงานอยาง
เหมาะสม โดยคาํ นงึ ถึงปจจัยดา นสภาพส่ิงแวดลอ ม และการชว ยเหลือกันในการแบงปนปโตรเลียมใน
ภาวะฉุกเฉิน โครงสรางความรวมมือดานพลังงาน ประกอบดวย การประชุมระดับรัฐมนตรีอาเซียน
คณะทํางาน และคณะกรรมการ ใน 5 สาขา ไดแ ก

10.1 คณะทํางานดา นถา นหิน
10.2 คณะทาํ งานดานประสิทธภิ าพพลงั งานและการอนุรักษพลังงาน
10.3 คณะทํางานดา นพลังงานใหมแ ละพลงั งาน
10.4 คณะกรรมการดานปโตรเลียม ซงึ่ ประกอบดว ยบริษัทนํ้ามันแหงชาติของประเทศ
สมาชิกอาเซียน
10.5 คณะกรรมการดานการไฟฟา ซึ่งประกอบดวยผวู า การการไฟฟาของแตละประเทศ
การดาํ เนนิ การระยะแรกของโครงการเครือขายดา นพลงั งานอาเซียนครอบคลุม 2 โครงการ
หลกั คือ โครงการเชอ่ื มโยงระบบสายสงไฟฟาอาเซียน และโครงการทอ สงกา ซธรรมชาตอิ าเซียน

ภาพซาย : แผนทเี่ ครอื ขายทอ สง กา ซธรรมชาติอาเซียน (Trans-ASEAN Natural Gas Pipeline หรอื TAGP)
ภาพขวา : แผนที่แสดงระบบเช่ือมโยงสายสง ไฟฟาอาเซียน และแหลงกาซธรรมชาติในอาเซยี น

รายวิชาเลือก อาเซียนศกึ ษา หนา 61

11. ความตกลงดานการทองเที่ยวอาเซียน (ASEAN Tourism Agreement) ความ
รว มมอื ดา นการทองเที่ยวในกรอบอาเซยี นและอาเซยี น + 3

ที่ประชุมสุดยอดอาเซียน คร้ังท่ี 8 ที่กรุงพนมเปญ ประเทศกัมพูชา เมื่อวันที่ 4
พฤศจิกายน 2545 ไดล งนามในความตกลงดา นการทอ งเทยี่ วอาเซียน (ASEAN Tourism Agreement)
เพ่อื สง เสริมใหอ าเซยี นเปน จุดหมายปลายทางการทองเที่ยว โดยเนนความรวมมือใน 7 ดาน คือ การ
อาํ นวยความสะดวกการเดินทางในอาเซียนและระหวางประเทศ การอํานวยความสะดวกดานขนสง
การขยายตลาดการทองเที่ยว การทองเท่ียวที่มีคุณภาพ ความปลอดภัยและความมั่นคงของการ
ทองเท่ียว การตลาดและการสง เสริมรว มกัน และการพัฒนาทรัพยากรมนุษย

อาเซียนจัดการประชุมดานการทองเท่ียว (ASEAN Tourism Forum หรือ ATF) เปน
ประจาํ ทุกปในเดือนมกราคม โดยหมุนเวยี นจดั ในประเทศสมาชิก นับเปน การประชมุ ดานการทองเท่ียว
ท่ีย่ิงใหญและประสบผลสําเร็จมากที่สุดในโลก โดยมีหนวยงานท่ีรับผิดชอบดานการทองเที่ยวของ
อาเซียน โรงแรม รสี อรท สายการบนิ ผูป ระกอบการดา นการทอ งเทย่ี ว รวมถึงนกั เขยี นดา นการทองเท่ียว
มีโอกาสทําความรูจักและเจรจาธุรกิจดา นการทองเที่ยว และอาเซียนยังไดริเร่ิมความรวมมือในการ
จัดทําความตกลงการตรวจลงตราเพียงครั้งเดียว (Single Visa) แตใชเดินทางไดหลายประเทศ
โดยนาํ รองโดยไทยและกมั พชู า

นอกจากน้ี ความตกลงดานการทอ งเที่ยวยงั ไดขยายไปยังประเทศอาเซียน+3 เกาหลี จีน
ญี่ปนุ โดยมีความรวมมือระหวางองคการทองเที่ยวของไทยกับของเกาหลีเพ่ือพัฒนาศักยภาพของ
มัคคุเทศกไ ทย และใหป ระเทศ+3 เสนอแนวทางความรวมมือกับประเทศสมาชิกอาเซียนที่ชัดเจนเพื่อ
สงเสรมิ ความรวมมอื ระหวางกัน

อา งอิง

การรวมตัวทางเศรษฐกจิ ของอาเซียน เอกสารเผยแพรออนไลน กรมอาเซยี น กระทรวงการตางประเทศ
(www.mfa.go.th/asean/asean_web/docs/asean_economy.doc)

มารูจักอาเซียนกันเถอะ เอกสารเผยแพรและส่ือประชาสัมพันธออนไลน กรมอาเซียน กระทรวงการ
ตา งประเทศ (http://www.mfa.go.th/asean/asean_web/media/asean_book.pdf)

เขตการคาเสรีอาเซียน (ASEAN Free Trade Area: AFTA) เอกสารเผยแพรอ อนไลน ศูนยศ ึกษาความ
รวมมอื ระหวางประเทศ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ICSC : International Cooperation Study Center
(http://www.apecthai.org/2008/upload/5870AFTA)

ความรว มมอื ดา นการลงทนุ (ASEAN Investment Area: AIA) เอกสารเผยแพรออนไลน ศูนยศึกษา
ความรวมมือระหวางประเทศ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ICSC : International Cooperation Study Center
(http://www.apecthai.org/2008/upload/9558AIA.pdf)

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศกึ ษา หนา 62

ความรวมมือดานอตุ สาหกรรม(ASEAN Industrial Cooperation Scheme: AICO) เอกสารเผยแพร
ออนไลน ศูนยศ กึ ษาความรว มมอื ระหวางประเทศ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ICSC : International Cooperation
Study Center (http://www.apecthai.org/2008/upload/5306AICO.pdf)

ความรว มมือดา นขนสง ของอาเซียน (ASEAN Transport Cooperation) เอกสารเผยแพรออนไลน
ศนู ยศ ึกษาความรวมมือระหวางประเทศ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ICSC : International Cooperation Study
Center (http://www.apecthai.org/2008/upload/3058Transportation.pdf)

ความรวมมอื ดานพลงั งานในอาเซียน (ASEAN Energy Cooperation) เอกสารเผยแพรออนไลน ศูนย
ศกึ ษาความรวมมือระหวางประเทศ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ICSC : International Cooperation Study Center
(http://www.apecthai.org/2008/upload/999Energy.pdf)

ความรวมมือดานการทองเที่ยวในกรอบอาเซียนและอาเซียน + 3 เอกสารเผยแพรออนไลน ศูนย
ศกึ ษาความรวมมือระหวา งประเทศ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ICSC : International Cooperation Study Center
(http://www.apecthai.org/2008/upload/3052Tourism.pdf)

รายวิชาเลือก อาเซยี นศึกษา หนา 63

ใบความรทู ี่ 7 ความรว มมือดา นสงั คมและวฒั นธรรม

ใบความรู รายวชิ าเลือก อาเชยี นศึกษา สาระการพฒั นาสงั คม ระดับประถมศกึ ษา มัธยมศึกษาตอนตน มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย

ความรวมมือของอาเซียนดานสงั คมและวัฒนธรรม หรือเรียกอีกอยางหน่ึงวา “ความรวมมือ
เฉพาะดาน” คือ ความรวมมือดานอ่ืนๆ ท่ีมิใชดานการเมืองและเศรษฐกิจ โดย มีวัตถุประสงคหลัก
เพ่ือแกไ ขปญหาสงั คมทส่ี งผลกระทบในระดบั ภมู ภิ าค พัฒนาและเสรมิ สรางสภาพชีวิตความเปนอยูของ
ประชากรในภูมิภาคใหด ีขนึ้ รวมถึงลดผลกระทบทางสงั คมท่ีเกิดจากการรวมตัวกันทางเศรษฐกิจของ
อาเซยี น สงเสริมและรกั ษาเอกลักษณ ประเพณีและวฒั นธรรมทแ่ี ตกตา งกันของแตละประเทศ ตลอดจน
สง เสริมความเขาใจอันดีระหวา งประชาชนในแตล ะประเทศสมาชิก

ที่ประชุมสุดยอดอาเซียน ครั้งที่ 9 ป 2546 ท่ีบาหลี ผูนําประเทศอาเซียน เห็นชอบใหจัดตง้ั
ประชาคมอาเซียน ซึ่งประกอบดวย 3 เสาหลัก ไดแก ประชาคมการเมืองและความม่ันคงอาเซียน
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน และประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซยี น โดยมวี ัตถุประสงคห ลัก ไดแ ก

1. การสรางประชาคมแหงสังคมท่ีเอ้ืออาทร
2. แกไ ขผลกระทบตอสังคมอนั เน่อื งมาจากการรวมตัวทางเศรษฐกิจ
3. สงเสรมิ ความยง่ั ยืนของสิ่งแวดลอ มและการจัดการดแู ลส่งิ แวดลอ มอยางถูกตอง
4. สงเสริมความเขาใจระหวางประชาชนในระดับรากหญา การเรียนรูประวัติศาสตรและ
วัฒนธรรม รวมทั้งรับรูขา วสารเพ่อื ใหป ระชาชนตระหนักถงึ เอกลักษณอ าเซยี น (ASEAN Identity)

แผนงานการจัดตงั้ ประชาคมสงั คมและวัฒนธรรมอาเซียน ประกอบดวยความรวมมือในดาน
ตา งๆ 6 ดา น

1. การพัฒนาทรัพยากรมนุษย (Human Development) ใหความสําคัญกับการศึกษาการ
ลงทุนในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย สงเสรมิ การจา งงานท่เี หมาะสม สง เสริมเทคโนโลยสี ารสนเทศการ
อํานวยความสะดวกในการเขาถึงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยเี ชิงประยุกตเสริมสรางทักษะในการ
ประกอบการสาํ หรบั สตรี เยาวชน ผูสูงอายุ และผูพิการ พัฒนาสมรรถภาพของระบบราชการ ความ
รว มมือในดา นน้ี

2. การคุม ครองและสวัสดิการสังคม (Social Welfare and Protection) ไดแก การขจัดความ
ยากจน เครือขายความปลอดภัยทางสังคมและความคุมกันจากผลกระทบดานลบจากการรวมตัว
อาเซยี นและโลกาภวิ ัฒน สง เสริมความม่ันคงและความปลอดภัยดา นอาหาร การเขา ถึงการดูแลสุขภาพ
และสงเสรมิ การดาํ รงชวี ิตที่มีสุขภาพ การเพ่ิมศักยภาพในการควบคุมโรคติดตอ รับประกันอาเซียนท่ี
ปลอดยาเสพติด การสรา งรฐั ทพี่ รอมรับกับภยั พบิ ตั ิและประชาคมทปี่ ลอดภัยย่ิงขน้ึ

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศกึ ษา หนา 64

3. สิทธิและความยุติธรรมทางสังคม (Social Justice and Rights) ไดแก การสงเสริมและ
คมุ ครองสิทธแิ ละสวสั ดกิ ารสาํ หรับสตรี เยาวชน ผสู งู อายุ และผูพกิ าร การคุมครองและสง เสริมแรงงาน
โยกยา ยถนิ่ ฐาน สงเสริมความรบั ผดิ ชอบตอ สังคมขององคก รธุรกิจ

4. ความยั่งยืนดานสิ่งแวดลอม (Environmental Sustainability) ไดแก การจัดการปญหา
ส่ิงแวดลอมของโลก การจัดการและการปองกันปญหามลพิษทางส่ิงแวดลอมขามแดน สงเสริมการ
พฒั นาท่ียั่งยนื โดยการศึกษาดา นสงิ่ แวดลอ มและการมีสว นรวมของประชาชน สงเสริมเทคโนโลยีดาน
ส่งิ แวดลอม สงเสรมิ คณุ ภาพมาตรฐานการดาํ รงชีวิตในเขตเมอื ง การประสานนโยบายดา นส่ิงแวดลอม
และฐานขอมูล สง เสรมิ การใชท รัพยากรชายฝง และทรัพยากรทางทะเลอยา งยั่งยนื สงเสรมิ การจัดการ
เกย่ี วกบั การอนรุ กั ษท รัพยากรธรรมชาติ และความหลากหลายทางชีวภาพอยางย่ังยืน สงเสรมิ ความ
ย่ังยืนของทรัพยากรน้ําจืด การตอบสนองตอการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการจัดการตอ
ผลกระทบ สง เสรมิ การบรหิ ารจัดการปา ไมอยา งย่ังยืน

5. การสรางอัตลักษณอาเซียน (Building an ASEAN Identity) สงเสริมการตระหนักรับรู
เกย่ี วกบั อาเซยี นและความรสู ึกของการเปน ประชาคม การสงเสรมิ และการอนรุ กั ษม รดกทางวัฒนธรรม
ของอาเซยี น สงเสรมิ การสรางสรรคดานวัฒนธรรมและอุตสาหกรรม การมสี ว นเก่ียวขอ งกบั ชมุ ชน

6. การลดชองวา งทางการพัฒนา (Narrowing the Development Gap)
การดําเนินงานความรวมมือเหลาน้ี อาเซียนไดดําเนินการทั้งในรูปแบบของความตกลงใน
ระดับตางๆ (MOU/ Agreement/ Declaration) และโครงการความรวมมือ ท้ังระหวางประเทศสมาชิก
อาเซียนดวยกันและ ระหวางอาเซียนกับประเทศภายนอกภูมิภาค ซ่ึงสวนใหญเปนประเทศคูเจรจา
ท้งั ในกรอบอาเซียน+1 และอาเซียน+3 และองคก ารระหวางประเทศท่ีเกี่ยวของ ความรวมมือทางดาน
สังคมและวฒั นธรรม

อา งอิง
ความรวมมือของอาเซียนดาน Functional Cooperation เอกสารเผยแพรออนไลน ศูนยศึกษาความ

รวมมือระหวางประเทศ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ICSC : International Cooperation Study Center
(http://www.apecthai.org/2008/upload/1298Overview.pdf)

ขอมูลท่ัวไปของประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน กรมอาเซียน กระทรวงการตางประเทศ

(http://www.mfa.go.th/web/3020.php?sid=4153)

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศึกษา หนา 65

ใบความรทู ี่ 8 ปญหาและอุปสรรคท่สี าํ คัญของอาเซียน

ใบความรู รายวิชาเลือก อาเชียนศกึ ษา สาระการพฒั นาสังคม ระดบั ประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนตน มธั ยมศึกษาตอนปลาย

ปญ หาและอปุ สรรคที่สําคญั ของอาเซยี น

1. ประเทศสมาชิกอาเซียน มีสภาพภูมิศาสตรคลายคลึงกัน จึงมีสินคาเกษตรหรือแรธาตุที่
คลายคลึงกัน บางครั้งจึงมีการแยงตลาดกันเอง และสินคาสวนใหญเปนผลผลิตทางการเกษตรท่ียัง
ไมไดแปรรูป ทําใหราคาสินคาตกตํ่า นโยบายเขตการคาเสรีในภูมิภาคน้ีจึงดําเนินไปอยางชามาก
จะแกไขปญ หานไี้ ดจ ะตองมีการแบงการผลิตตามความถนดั ของแตล ะประเทศแลว นาํ มาแลกเปลี่ยนกัน
จึงจะเกิดการรวมกลุมกันได แตถาตางคนตางผลิตโดยไมมีการกําหนดมาตราฐานรวมกันในการวาง
แผนการผลติ กถ็ อื วาเปนปญ หาใหญใ นการรวมกลมุ

2. สินคา อุตสาหกรรมในกลมุ อาเซียนนนั้ ก็เปนอตุ สาหกรรมประเภทเดียวกัน แตละประเทศ
ตางก็มุงจะพัฒนาประเทศใหเปนประเทศท่ีพัฒนาแลวตามแบบอยางตะวันตก จึงตองมีการจัดซ้ือ
เทคโนโลยีช้ันสูง ประเทศในกลุมอาเซียนที่พอจะผลิตสินคาเทคโนโลยีไดก็คือสิงคโปร แตประเทศ
สมาชิกก็เกี่ยงวายังไมมีคุณภาพ จึงจําเปนที่จะตองพ่ึงพาสินคาจากประเทศอุตสาหกรรมนอกกลุม
อาเซยี น ทาํ ใหการคา ขายระหวา งกนั ในกลมุ อาเซียนทาํ ไดยาก วิธีการแกไ ขจะตอ งมีการแบงงานกันทํา
และยอมรับสินคาประเทศในภูมิภาคเดียวกัน รวมทั้งจะตองมีการพัฒนาคุณภาพสินคาภายในกลุม
ประเทศอาเซียนใหด ีขน้ึ

3. ประเทศในอาเซียนพยายามพัฒนาอุตสาหกรรมภายในประเทศเพื่อทดแทนการนําเขา
แตล ะประเทศพยายามสง เสรมิ พฒั นา และคุมครองอตุ สาหกรรมในประเทศตน โดยการใชก ําแพงภาษี
หรอื กําหนดโควตา ซ่ึงสวนทางกับหลกั การในการรวมกลมุ และตลาดการคาเสรี ซ่งึ เปน ประเทศสมาชิก
มารวมกลุมกันตองยกเลิกขอเลือกปฏิบัติทางการคาระหวางประเทศเพ่ือกอใหเกดิ การคาเสรี (Free
Trade) ดังนน้ั ขอตกลงใน AFTA ของอาเซยี นหลายขอ จงึ ยังไมไดร ับการปฏิบตั ิ

4. ประเทศสมาชิกยงั คงปกปอ งผลประโยชนแหงชาติของตนเปน หลัก และการหารายไดเขา
ของรัฐประเทศในอาเซยี นมลี ักษณะเหมอื นกนั คอื รายไดห ลกั ของประเทศมาจากการเก็บภาษีศุลกากร
สนิ คา ขาเขาและขาออก ซ่ึงการรวมกลุมเปนประชาคมอาเซยี นใหยกเลิกการเก็บภาษีระหวางกันหรือ
เก็บภาษีใหนอยลง แตประเทศสมาชกิ ไมส ามารถสละรายไดใ นสวนนี้ได เน่ืองจากเปนเงินทีต่ องนํามา
พฒั นาประเทศ การรวมกลุมเพื่อใหเกดิ การคา เสรรี ะหวางประเทศในภาคจี ึงยังทําไดย าก

5. ความแตกตางกันทางการเมืองและการปกครอง กฎบัตรอาเซียนไดกําหนดไวชัดเจนถึง
หลกั การประชาธปิ ไตยและใหประเทศสมาชิกยึดม่ันตอรัฐบาลท่ีมาจากวิถีทางรัฐธรรมนูญ การสราง
ประชาคมความม่ันคงอาเซียนก็จะชวยยกระดับความรวมมือในการสงเสริมประชาธิปไตยของแตล ะ

รายวิชาเลือก อาเซียนศึกษา หนา 66

ประเทศอนั มผี ลตอ ความสงบเรียบรอ ยทางการเมอื งในภูมิภาคดวย แตการปกครองของประเทศสมาชิก
อาเซียนมีหลากหลายรูปแบบ ประกอบดว ย

5.1 แบบประชาธิปไตยในระบบรัฐสภา มี 4 ประเทศ คือ ไทย กัมพูชา สิงคโปร และ
มาเลเซยี

5.2 ประชาธิปไตยในระบบประธานาธบิ ดี 2 ประเทศ คอื อนิ โดนเี ซีย และฟล ปิ ปน ส
5.3 เผด็จการสังคมนิยมคอมมิวนิสต 2 ประเทศ คอื ลาวและเวียดนาม
5.4 เผดจ็ การทหาร 1 ประเทศ คอื เมยี นมาร หรือพมา
5.5 สมบรู ณาญาสทิ ธิราชย 1 ประเทศ คือ บรูไน
สมาชิกในกลมุ อาเซยี นมีความแตกตางกนั อยางเหน็ ไดช ัด สมาชกิ บางประเทศยังมีปญหาดาน
ความเปนประชาธิปไตย และยงั ปกครองในรูปแบบเผดจ็ การและตอ งการรักษาอํานาจของตนไว ทําให
อาเซียนพัฒนาไดอ ยา งยากลาํ บาก
6. ความขัดแยงระหวางประเทศอาเซียน ประเทศสมาชิกในกลุมอาเซียนยังมีปญหาความ
ขดั แยงระหวางประเทศอยู เชน ปญหาพรมแดนระหวางประเทศไทย - กัมพูชา ปญ หาพรมแดนระหวา ง
มาเลเซยี – ฟลปิ ปนส - อินโดนเี ซีย
7. ความแตกตางดานสังคมและวัฒนธรรม ภมู ภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใตเปนดินแดนซ่ึงมี
ความหลากหลายทางเชือ้ ชาติ ศาสนา โดยสามารถแบง กลุมประเทศตามศาสนาที่ประชากรสวนใหญ
ของประเทศนับถอื ได ดังน้ี
- ประเทศทีป่ ระชากรสว นใหญน บั ถือศาสนาอสิ ลาม คือ บรู ไน อนิ โดนีเซยี และมาเลเซีย
- ประเทศที่ประชากรสวนใหญนับถือศาสนาพุทธ คือ กัมพูชา ลาว พมา เวียดนาม
สิงคโปร และประเทศไทย
- สว นในฟล ิปปนสป ระชากรสว นใหญนับถอื ศาสนาคริสต
นอกเหนือจากความแตกตางทางศาสนาแลว ปญ หาชนกลมุ นอยทม่ี ีจํานวนมาก ซึ่งแนนอนวา
ยอมจะมีความแตกตางทางความเช่ือ วิถีชีวิต ภาษา ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม ก็เปน
อุปสรรคตอการหลอมรวมสรา งความเปน หนงึ่ เดยี ว

รายวิชาเลือก อาเซียนศกึ ษา หนา 67

ใบความรูท่ี 9 ความหมายและวัตถุประสงคของ
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC)

ใบความรู รายวิชาเลอื ก อาเชยี นศึกษา สาระการพฒั นาสงั คม ระดับประถมศึกษา มธั ยมศกึ ษาตอนตน มธั ยมศึกษาตอนปลาย

ประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น (AEC) คืออะไร

ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Community : AEC) เปนการรวมกลุมของ
ประเทศสมาชิกของอาเซียนท้ัง 10 ประเทศ โดยใหความสําคัญในการเสริมสรางความแข็งแกรงทาง
เศรษฐกจิ รวมกันอยางตอเนอื่ ง หลงั จากการดาํ เนินการไปสูการจัดตัง้ เขตการคาเสรอี าเซียน หรืออาฟตา
(ASEAN Free Trade Area : AFTA) ไดบรรลุเปาหมายในป 2546 ท่ีประชุมสุดยอดอาเซียน (ASEAN
Summit) ครง้ั ท่ี 8 เมอื่ เดือนพฤศจกิ ายน 2545 ไดเหน็ ชอบใหอ าเซยี นกําหนดทิศทางการดําเนนิ งานเพื่อ
มุงไปสูการเปนประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Community : AEC) ซ่ึงมีลักษณะ
คลายคลึงกับประชาคมเศรษฐกจิ ยุโรป (European Economic Community: EEC) และใหอาเซียน
ปรับปรงุ กระบวนการดําเนนิ งานภายในของอาเซยี นใหม ปี ระสิทธิภาพมากยงิ่ ขึน้ ในการประชมุ สุดยอด
อาเซียนในป 2546 ผนู ําอาเซยี นไดออกแถลงการณ Bali Concord II เห็นชอบใหมีการรวมตัวไปสูการ
เปน ประชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี นหรือ AEC ภายในป 2563 และใหเรง รัดการรวมกลุมเพื่อเปดเสรีสินคา
และบริการสําคัญ 11 สาขา (priority sectors) ไดแก การทองเที่ยว การบิน ยานยนต ผลิตภัณฑไม
ผลิตภัณฑยาง สิ่งทอ อิเลก็ ทรอนกิ ส สินคา เกษตร ประมง เทคโนโลยสี ารสนเทศ และสุขภาพ และตอมา
ไดเ พม่ิ สาขาโลจสิ ตกิ สเปน สาขาท่ี 12

การรวมตัวเปน ประชาคมอาเซียนยงั จะชว ยกระชับความรวมมือดา นสงั คมและวัฒนธรรมเพื่อ
แกไขปญหาท่ีสงผลกระทบ โดยตรงตอชีวิตความเปนอยูของประชาชน เชน ปญหาความยากจน
โรคติดตอ ยาเสพติด สง่ิ แวดลอ ม ภยั พิบัติทางธรรมชาติ แรงงาน ผูดอ ยโอกาส โดยสิ่งเหลาน้ีจะนําให
ประชาชนไทย และอาเซยี น จะอยใู นสงั คมที่มีความแขง็ แกรงมีจรยิ ธรรมและธรรมาภิบาล และกอใหเกิด
ความพอเพียงในการดาํ รงชวี ิตอยา งมีความสุข

ท่มี าของขอ มูล
เอกสาร “ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน” ฉบับประชาชน โดยกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ

กระทรวงพาณชิ ย

รายวิชาเลอื ก อาเซยี นศกึ ษา หนา 68

ใบความรทู ่ี 10
เปาหมายของประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น (AEC)

ใบความรู รายวชิ าเลอื ก อาเชยี นศกึ ษา สาระการพฒั นาสงั คม ระดับประถมศกึ ษา มัธยมศกึ ษาตอนตน มัธยมศึกษาตอนปลาย

เปา หมายของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC)
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนมเี ปาหมายดานเศรษฐกิจหลักที่สําคัญในการขับเคล่ือนความ

รวมมือระหวางประเทศอาเซียน และใหความสําคัญในการเสริมสรางความแข็งแกรงทางเศรษฐกิจ
รว มกันอยา งตอเน่ือง หลังจากการดาํ เนินการไปสกู ารจดั ตัง้ เขตการคาเสรีอาเซียนหรืออาฟตา (ASEAN
Free Trade Area: AFTA) ไดบรรลุเปาหมายในป 2546 ที่ประชุมสุดยอดอาเซียน (ASEAN Summit)
ครง้ั ที่ 8 เมอ่ื เดอื นพฤศจกิ ายน 2545 ไดเห็นชอบใหอาเซียนกําหนดทศิ ทางการดําเนินงานเพื่อมุงไปสู
การเปนประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEANEconomic Community : AEC) ภายในป 2563 และให
อาเซียนปรบั ปรุงกระบวนการดําเนนิ งานภายในของอาเซียนใหมีประสทิ ธิภาพมากย่ิงข้ึน ตอมาไดเรง
เปา หมายเปนป 2558

การไปสูเ ปา หมายสดุ ทา ยของการรวมกลุมทางเศรษฐกจิ ตามท่รี ะบุไวภ ายใตวิสัยทัศนอาเซียน
2020 ซ่ึงจะตั้งอยูบนพื้นฐานของการประสานผลประโยชนของประเทศสมาชิกโดยการสงเสริมการ
รวมกลมุ ทางเศรษฐกิจในเชงิ ลึกและกวางขวางมากขน้ึ ผานความรวมมอื ที่มีอยูในปจ จุบันและแผนการ
ดําเนินงานใหมภายใตกรอบระยะเวลาท่ีชัดเจน โดยเปาหมายในการรวมกลุมทางเศรษฐกิจของ
อาเซียนตามแถลงการณบาหลี ฉบบั ท่ี 2 (Bali Concord II) มีดงั น้ี

1. การเปน ตลาดเดียวและฐานการผลติ รว ม โดยใหม ีการเคลื่อนยา ยสนิ คา บริการ การลงทุน
และแรงงานฝมืออยางเสรี และการเคลือ่ นยา ยเงินทุนอยางเสรีมากข้นึ

2. การสรา งขีดความสามารถในการแขง ขนั ทางเศรษฐกจิ ของอาเซยี น ซึ่งจะใหความสําคัญกับ
ประเด็นดา นนโยบายอนื่ ๆ ท่จี ะชวยสงเสรมิ การรวมกลุมทางเศรษฐกิจ เชน กรอบนโยบายการแขงขัน
ของอาเซียน สิทธิในทรัพยสินทางปญญา นโยบายภาษี และการพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐาน ( การเงิน
การขนสง และเทคโนโลยสี ารสนเทศ)

3. การพัฒนาเศรษฐกิจอยางเสมอภาค สนับสนุนการพัฒนา SMEs และเสริมสรางขีด
ความสามารถผานโครงการตางๆ เชน IAI (Initiative for ASEAN Integration ) และ ASEAN-help-
ASEAN Programs เปน ตน

4. การบรู ณาการเขากบั เศรษฐกจิ โลก เนน การปรับประสานนโยบายเศรษฐกจิ ของอาเซียนกับ
ประเทศภายนอกภูมภิ าค เชน การจดั ทําเขตการคาเสรี การใหส ทิ ธพิ เิ ศษดานการลงทุนภายใตเขตการ

รายวิชาเลือก อาเซยี นศกึ ษา หนา 69

ลงทุนอาเซียน (AIA) กบั นกั ลงทุนภายนอกอาเซียน และการสรางเครือขายในดานการผลิต/จําหนาย
เปนตน

หากอาเซียนสามารถสรา งประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนไดส ําเร็จ ไทยจะไดประโยชนจากการ
ขยายการสง ออก โอกาสทางการคา และเปดโอกาสการคาบริการในสาขาท่ีไทยมีความเขมแข็ง เชน
การทองเทย่ี ว โรงแรมและภตั ตาคาร สุขภาพ ฯลฯ ซึง่ อาเซียนยงั มีความตองการดา นการบรกิ ารเหลา นี้
อีกมาก นอกจากนี้ยังจะชวยเสริมสรางโอกาสในการดึงดูดการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศมายัง
อาเซียน ซ่งึ จะเพิ่มอํานาจการตอรองของอาเซียนในเวทีการคาโลก และยกระดับความเปนอยูของ
ประชาชนในอาเซยี นโดยรวม

อา งอิง
“แผนงานการจัดตั้งประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน” เอกสารเผยแพรออนไลน กรมอาเซียน กระทรวง

ตา งประเทศ (http://www.mfa.go.th/asean/blueprint-AEC-thai 201.doc)

รายวิชาเลือก อาเซยี นศกึ ษา หนา 70

ใบความรทู ่ี 11
แนวทางการดําเนินงานเพื่อนําไปสูการเปน AEC

ใบความรู รายวชิ าเลือก อาเชียนศึกษา สาระการพฒั นาสังคม ระดับประถมศกึ ษา มธั ยมศกึ ษาตอนตน มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย

การจัดต้ังประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) เปนเปาหมายท่ีทาทายสําหรับไทย ซ่ึงไทย
จาํ เปน ตอ งเรง ดําเนนิ การและเตรียมความพรอ มในดานตา งๆ ท้งั น้ีการดาํ เนนิ งานเขตการคาเสรีอาเซียน
(AFTA) ท่ผี า นมาถอื วา ประสบผลสําเรจ็ พอสมควร เห็นไดจ ากปริมาณการคาภายในอาเซยี นทข่ี ยายตัว
มากขึ้น อยางไรก็ดี ในดานการลงทุนยังไมบ รรลุผล เนื่องจากปริมาณการลงทุนทั้งจากภายในและ
ภายนอกอาเซียนยงั อยใู นระดับตาํ่ มาก

นอกจากนี้ ประเทศจนี และอนิ เดยี เรมิ่ มีบทบาทมากขนึ้ ในภูมภิ าค และเปนแหลงดงึ ดูดในดาน
เศรษฐกิจสําคญั ซงึ่ เม่ือเปรียบเทียบกบั ประเทศอาเซียนแตละประเทศทีม่ ีเศรษฐกจิ เล็กมาก จึงมีความ
จําเปน ทอ่ี าเซยี นจะตอ งเรงดําเนนิ การรวมกลมุ ทางเศรษฐกิจภายในเพ่อื ไปสกู ารเปนประชาคมเศรษฐกิจ
อาเซียนในลักษณะเดียวกับ EU โดยจะตองจัดทําแผนงานและดําเนินการตามอยางเครงครัด และ
จาํ เปนตองมีกฎเกณฑต า ง ๆ รวมกันระหวางประเทศสมาชิก

ท้ังน้ี อาเซยี นไดตกลงท่ีจะเปดเสรีดา นการคา สนิ คา และบรกิ ารใหเร็วขึ้นกวากําหนดการเดิม
ในสาขาสินคา และบริการสาํ คญั 11 สาขา ซ่ึงตอมาไดเ พ่ิมสาขาที่ 12 คือสาขาโลจิสติกส เพ่ือเปนการ
นํารอง และสงเสริมการผลิตสินคา โดยใชวัตถุดิบและช้ินสวนท่ีผลิตภายในอาเซียน ซ่ึงเปนไปตาม
แผนการดาํ เนนิ การเพื่อมงุ ไปสูการเปน AEC และไดมอบหมายใหป ระเทศตา งๆ ทําหนาที่รับผิดชอบเปน
ผูป ระสานงานหลกั (Country Coordinators) ในแตละสาขาดังนี้

- พมา สาขาผลติ ภัณฑเ กษตร และสาขาประมง
- มาเลเซยี สาขาผลิตภณั ฑย าง และสาขาสิ่งทอ
- อินโดนีเซีย สาขายานยนต และสาขาผลติ ภณั ฑไม
- ฟล ปิ ปน ส สาขาอเิ ล็กทรอนิกส
- สงิ คโปร สาขาเทคโนโลยีสารสนเทศ และสาขาสขุ ภาพ
- ไทย สาขาการทอ งเทีย่ ว และสาขาการบิน
- เวียดนาม สาขาโลจสิ ตกิ ส
การที่ไทยไดรับเปนประเทศผูประสานงานหลักในสาขาการทองเที่ยวและการบินนั้น
สอดคลองกับนโยบายของรัฐบาลท่ีจะผลักดันใหไทยเปนศูนยกลางของการทองเท่ียวและการบินใน
ภมู ภิ าคนี้

รายวิชาเลือก อาเซยี นศึกษา หนา 71

นอกจากนี้ ท่ปี ระชุมรฐั มนตรเี ศรษฐกจิ อาเซียน ไดเห็นชอบและมอบหมายใหที่ประชุมระดับ
เจา หนาท่ีอาวุโส (SEOM) จดั ทาํ พมิ พเ ขียว AEC Blueprint เพ่ือเปนแผนงานภาพรวมทจ่ี ะระบุกิจกรรม
ดานเศรษฐกิจครอบคลุมทั้งสินคา/บริการ การลงทุน แรงงาน และเงินลงทุนที่จะเปดเสรีมากข้ึนใน
อนาคต เพอ่ื จะกําหนดทศิ ทาง แผนงานในดา นเศรษฐกจิ ที่ตองดาํ เนินงานใหชัดเจนตามกรอบระยะเวลา
ที่กําหนดจนกวา จะบรรลุเปา หมาย

แผนการดําเนินงาน (Roadmap) ของ 12 สาขาสําคญั
1. การเรง ลดภาษสี ินคา ใน 9 สาขา (ผลติ ภณั ฑเกษตร/ ประมง/ ผลติ ภณั ฑไ ม/ ผลติ ภัณฑย าง/
สงิ่ ทอ/ยานยนต/ อิเล็กทรอนิกส/ เทคโนโลยีสารสนเทศ/ สาขาสขุ ภาพ) ใหเร็วข้ึนจากกรอบอาฟตา 3 ป
โดย ประเทศสมาชิกเกาจากเดิมป 2553 เปนป 2550 และอาเซียนใหม (CLMV) จากป 2558 เปน
ป 2555
2. การขจัดมาตรการทมี่ ิใชภาษี โดยการปฏิบัติตามพันธกรณีภายใต WTO ในเร่ืองอุปสรรค
ทางเทคนิคมาตรฐานสุขอนามัย และการขออนุญาตนําเขา รวมท้ังพัฒนาแนวทางการดําเนินงานที่
เหมาะสมในเรื่องดังกลาวสําหรับประเทศสมาชิกอาเซียน เพ่ือนําไปสูการลด/เลิกมาตรการที่เปน
อปุ สรรคทางการคา
3. การปรบั ปรงุ กฎวา ดว ยแหลงกําเนิดสนิ คาใหมีความโปรงใส มีมาตรฐานที่เปนสากล และ
อาํ นวยความสะดวกใหแกเอกชนมากขึ้น
4. การคาบริการ ต้ังเปาหมายการเจรจาเปดเสรีการคาบริการอยางชัดเจน เพื่อใหการคา
บริการของอาเซียนเปนไปอยางเสรีมากขึ้น และพัฒนาระบบการยอมรับรวมกัน เพ่ืออํานวยความ
สะดวกในการประกอบวิชาชีพในสาขาบริการ รวมท้ังสงเสริมการรวมลงทุนของอาเซียนไปยังประเทศ
ที่สาม
5. การลงทนุ เรง เปด เสรสี าขาการลงทนุ ภายใตกรอบความตกลงดานการลงทุนของอาเซียน
โดยการลด/ยกเลิกขอจํากัดดานการลงทุนตางๆ สงเสริมการรวมลงทุนในสาขาอุตสาหกรรมที่มี
ศกั ยภาพ และสรา งเครือขายดานการลงทุนของอาเซียนท่ีมปี ระสทิ ธภิ าพ
6. การอํานวยความสะดวกดานพิธีการดานศุลกากร ในการคาระหวางอาเซียนกับประเทศ
นอกกลุม และพัฒนาระบบพธิ ีการศลุ กากร เพื่ออาํ นวยความสะดวกในดา นการคาใหมากย่ิงขึ้น รวมทั้ง
พฒั นาเอกสารดา นการคาและศลุ กากรใหมีความเรียบงา ยและสอดคลองกัน
7. การพัฒนามาตรฐานและความสอดคลองของผลิตภัณฑ พัฒนาการยอมรับมาตรฐาน
ซ่ึงกันและกัน ในดานคุณภาพสินคา การตรวจสอบ การออกใบรับรอง และปรับปรุงกฎเกณฑ
กฎระเบยี บขอ กําหนดสาํ หรบั ผลิตภัณฑส าขาตางๆ ใหมคี วามสอดคลอ งกันมากย่ิงข้นึ
8. การเคลื่อนยายของนักธุรกิจ ผูเช่ียวชาญ ผูประกอบวิชาชีพ แรงงานมีฝมือ และผูมี
ความสามารถพเิ ศษเพื่ออาํ นวยความสะดวกในการเดนิ ทางใหแ กนักธุรกิจ อาทิ การปรับประสานพิธีการ

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 72

ตรวจลงตรา การจดั ทาํ ASEAN Business Card และการเรงพฒั นามาตรฐานเพอ่ื อํานวยความสะดวก
ในการเขา มาประกอบวิชาชีพของผูเชยี่ วชาญ ผปู ระกอบวิชาชีพ แรงงานมีฝมือ และผูมีความสามารถ
พิเศษภายในอาเซยี น

นอกจากมาตรการขางตนแลว ก็ยังมีเร่ืองของการพัฒนาระบบขอมูล/สถิติการคาและการ
ลงทนุ ภายในอาเซยี น การสง เสริมความรวมมือดานอุตสาหกรรม (Industrial Complementation) การ
พฒั นาขดี ความสามารถของบุคลากร การสงเสริมสิทธิในทรัพยสินทางปญญา และการอํานวยความ
สะดวกในการเดินทางภายในอาเซียน อกี ดวย

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 73

ใบความรทู ่ี 12 ประโยชนท่ีประเทศไทยไดรับจากการ
เขารวมประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน (AEC)

ใบความรู รายวชิ าเลือก อาเชยี นศกึ ษา สาระการพฒั นาสังคม ระดบั ประถมศกึ ษา มธั ยมศึกษาตอนตน มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย

ประโยชนท่ไี ทยไดร ับจากการเขา รวมประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน

หากอาเซียนสามารถสรา งประชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี นไดส าํ เรจ็ ตามเปา หมายทตี่ ั้งไว ไทยจะ
ไดประโยชนห ลายประการ เชน

1. ขยายการสงออกและโอกาสทางการคา จากการยกเลิกอุปสรรคภาษีและที่มิใชภาษีจะ
เปด โอกาสใหสนิ คาเคลอ่ื นยายเสรี

2. คาดวาการสงออกไทยไปอาเซยี นจะสามารถขยายตวั ไดไ มตํา่ กวา 18 - 20% ตอป
3. เปดโอกาสการคา บรกิ าร ในสาขาท่ไี ทยมคี วามเขมแข็ง เชน ทองเทีย่ ว โรงแรมและรานป
อาหาร สุขภาพ ทาํ ใหไทยมรี ายไดจ ากการคา บริการไปตางประเทศเพมิ่ ขึ้น
4. สรางเสริมโอกาสการลงทนุ เม่ือมีการเคลื่อนยายเงินทุนไดเสรีย่ิงข้ึน อุปสรรคการลงทุน
ระหวางอาเซียนจะลดลง อาเซียนจะเปนเขตการลงทุนท่ีนาสนใจทัดเทยี มประเทศจนี และอนิ เดีย
5. เพิ่มพนู ขดี ความสามารถของผูประกอบการไทย เม่ือมีการใชทรัพยากรการผลิตรวมกัน/
เปนพันธมิตรทางธุรกิจรวมกับอาเซียนอ่ืนๆ ทําใหเกิดความไดเปรียบเชิงแขงขัน (Comparative
Advantage) และลดตนทุนการผลิต
6. เพม่ิ อาํ นาจการตอ รองของไทยในเวทกี ารคา โลก สรา งความเชอื่ มั่นใหประชาคมโลก
7. ยกระดบั ความเปนอยขู องประชาชนในประเทศ ผลการศึกษา แสดงวา AEC จะทําให
รายไดท่แี ทจริงของอาเซียนเพิม่ ขึ้นรอยละ 5.3 หรอื คิดเปน มูลคา 69 พนั ลานเหรยี ญสหรฐั ฯ

ผลกระทบจากประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน

ถึงแมประเทศไทยจะไดประโยชนจากการเขารวมประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) แต
ประเทศไทยกไ็ ดร บั ผลกระทบดวยเชนกนั เชน

1. การเปด ตลาดเสรีการคาและบรกิ ารยอ มจะสง ผลกระทบตออุตสาหกรรมและผูประกอบการ
ในประเทศท่ีมีขีดความสามารถในการแขงขนั ต่าํ

2. อตุ สาหกรรมและผปู ระกอบการในประเทศตองเรง ปรบั ตัว

รายวิชาเลือก อาเซียนศกึ ษา หนา 74

แนวทางรองรับผลกระทบ

ถงึ แมป ระเทศไทยจะไดร ับผลกระทบจากการเขารว มประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน อยางไรก็ดี
ภาครฐั เองกไ็ มไดน ิง่ นอนใจตอ ผลกระทบท่จี ะเกิดขน้ึ โดยเฉพาะกิจการ/อตุ สาหกรรมทีไมมีความพรอม
ในการแขง ขนั โดยแผนงานรองรับผลกระทบท่ไี ดมกี ารดาํ เนนิ งานมาแลว ไดแ ก

1. การจัดต้ังกองทุนเพ่อื การปรับตัวของภาคการผลิตและบริการ ที่ไดรับผลกระทบ
จากการเปดเสรีทางการคา (ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันท่ี 8 พฤษภาคม 2550) เพ่ือใหความ
ชวยเหลือแกผูผลิตและผูประกอบการสินคาเกษตรแปรรูป สินคาอุตสาหกรรม และบรกิ ารท่ีไดรับ
ผลกระทบจากการเปด เสรีการคา ใหส ามารถปรบั ตวั หรือปรับเปลีย่ นใหสามารถแขงขนั ได

2. มาตรการปองกนั ผลกระทบ กอ นหนา น้ี กระทรวงพาณิชยไดเสนอจัดทาํ กฎหมายซึ่งได
ผานสภานิตบิ ญั ญตั ิออกมาเปน พ.ร.บ. มาตรการปกปองการนําเขาท่ีเพ่ิมขนึ้ (Safeguard Measure)
ซง่ึ หากการดาํ เนนิ การตาม AEC Blueprint กอ ใหเกดิ ผลกระทบก็สามารถนํากฎหมายน้ีมาใชไ ด

3. การจัดต้ังคณะอนุกรรมการดําเนินการตามแผนงานไปสูการเปนประชาคม
เศรษฐกิจอาเซียน (ตามคําสั่ง กนศ. ที่ 1/2550 ลงวันท่ี 14 มิถุนายน 2550) เพื่อขับเคลื่อนการ
ดําเนนิ งานตามแผนงานและเตรยี มการรองรับผลกระทบท่ีจะเกดิ ขน้ึ ในการดาํ เนนิ งานไปสูการเปนAEC
โดยมีปลัดกระทรวงพาณิชยเ ปน ประธาน

รายวิชาเลอื ก อาเซียนศกึ ษา หนา 75

ใบความรูท ่ี 13 ประวัติความเปน มา ความสําคัญ วัตถปุ ระสงค
และประโยชนที่ไทยไดรบั จากการเขา รว ม AFTA

ใบความรู รายวิชาเลือก อาเชยี นศกึ ษา สาระการพัฒนาสังคม ระดบั ประถมศึกษา มัธยมศกึ ษาตอนตน มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย

เขตการคาเสรีอาเซียน ( ASEAN Free Trade Area: AFTA) หรือเรียกวา อาฟตา เปน
ขอตกลงทางการคาของอาเซียน (ASEAN) ซึ่งเปนกลุมประเทศท่ีมีวัตถุดิบ มีผลผลิตทางการเกษตร
อยางอุดมสมบูรณ และมีสินคาอตุ สาหกรรมท่ีมีคุณภาพใกลเคียงกับที่ผลิตไดในสวนตางๆ ของโลก
ท้ังยังเปน ตลาดใหญท ่ีมีศักยภาพทางการซอื้ สงู

ประวตั ิความเปน มา

จากการประชมุ ผูนําอาเซียน ณ ประเทศสิงคโปร เมื่อ พ.ศ.2535 อนั ประกอบดวย ไทย บรูไน
อนิ โดนีเซยี มาเลเซีย และสงิ คโปร ไดตกลงทีจ่ ะขายสินคาระหวางกันอยางเสรี (ยกเวนสินคาเกษตร)
เพ่ือสงเสรมิ ความเจรญิ เติบโตทางเศรษฐกจิ ระหวางประเทศสมาชกิ โดยตงั้ เปาหมายที่จะลดอัตราภาษี
ศุลกากรระหวางกันใหเ หลือรอยละ 0-5 ภายใน พ.ศ.2546 ซึ่งจะเริ่มดําเนินการตั้งแตวนั ที่ 1 มกราคม
พ.ศ. 2536 เปนตนไป เรยี กขอตกลงทางการคา ของกลมุ อาเซยี นน้วี า “เขตการคา เสรีอาเซียน”

สาเหตุสําคัญของการกอต้ัง AFTA คือ ประเทศตางๆ เกือบทั่วโลกตางคาขายและ
ขาดดลุ การคากับญ่ีปนุ และสหรัฐอเมริกา ประกอบกับการที่สหภาพโซเวียตลมสลายลง ทําใหหลาย
ประเทศตา งหวาดหวน่ั วา การลงทุนจากตางประเทศจะหลงั่ ไหลไปยงั ยโุ รปตะวนั ออกและสาธารณรัฐที่
แยกตวั ออกมาจากสหภาพโซเวียต ไมมาลงทนุ ในประเทศของตน จะทําใหป ระสบกบั ภาวะฝดเคอื งและ
เศรษฐกิจถดถอย จงึ หาทางท่ีจะรวมมอื กนั ทางดา นเศรษฐกจิ อยา งใกลชดิ กลมุ แรก คือ ประชาคมยโุ รป
ไดต กลงท่จี ะรวมตวั กนั เปนตลาดเดยี วภายใน พ.ศ.2535 และใชมาตรการทางการคา เพ่ือรักษาความ
มน่ั คงทางเศรษฐกิจของกลมุ เชน การกําหนดอตั ราภาษีศุลกากรใหม การกาํ หนดมาตรฐานสินคานําเขา
การจํากัดโควตาสินคานําเขา เปนตน มาตรการเหลานี้ทําใหกลุมอาเซียนเห็นวาจะเปนสาเหตุทําให
สนิ คา ของตนขายไดน อ ยลง จึงรว มมอื กันจัดตัง้ เขตการคา เสรขี นึ้ ในรูปท่คี ลา ยคลงึ กนั

วัตถุประสงคใ นการกอ ตงั้

1. เพอ่ื ใหก ารขายสินคา ภายในอาเซยี นเปน ไปโดยเสรีมอี ตั ราภาษีต่ําและปราศจากขอจํากัด
ทางการคา

2. เพอ่ื ดงึ ดดู นกั ลงทนุ ตา งชาตใิ หมาลงทุนในอาเซียน
3. เพือ่ จะไดม อี าํ นาจตอรอง และเปนเวทีแสดงความคิดเห็น หากไดรับความกดดัน หรือถูก
เอารัดเอาเปรยี บทางการคาจากประเทศอื่นๆ

รายวิชาเลือก อาเซยี นศึกษา หนา 76

ผลการปฏิบัตงิ าน

AFTA ไดดาํ เนนิ การลดภาษสี นิ คาระหวางประเทศท่ีมีแหลงกาํ เนิดในอาเซยี น ดังนี้
1. สนิ คา ลดปกติ กําหนดใหล ดอัตราภาษศี ลุ กากรระหวางกนั เหลอื รอ ยละ 0.5 ภายใน 10 ป
คอื ภายในวันท่ี 1 มกราคม พ.ศ. 2546 ยกเวนสมาชิกใหมของอาเซียน คือ เวียดนาม ลาว พมา และ
กัมพชู า ใหเ ล่อื นเวลาส้นิ สดุ การลดภาษีออกไป
2. สินคาเรงลดภาษี ประกอบดวยสินคา 15 สาขา ไดแก ปูนซีเมนต ปุย ผลิตภัณฑหนัง
เยื่อกระดาษ ส่ิงทอ อัญมณีและเคร่ืองประดับ เครื่องใชไฟฟา เฟอรนิเจอรไมและหวาย นํ้ามันพืช
เคมีภัณฑ พลาสติก ผลิตภัณฑยาง ผลิตภัณฑเซรามิกและแกว เภสัชภัณฑ และแคโทดที่ทําจาก
ทองแดง กําหนดใหล ดอัตราภาษศี ุลกากรเหลือรอ ยละ 0-5 ภายใน 7 ป คอื ส้ินสุดวนั ที่ 1 มกราคม พ.ศ.
2543
3. สินคาท่เี ร่ิมลดภาษชี ากวาสินคาอ่ืนๆ ไดแก สินคาเกษตรไมสําเร็จรูป เริ่มลดภาษีภายใน
พ.ศ.2544-2546 และลดเหลือรอยละ 0-5 ภายใน พ.ศ. 2553 ยกเวนสินคาบางชนิด เชน ขาวและ
นํ้าตาลไมตองลดเหลือรอยละ 0-5 แตใหล ดตามอตั ราท่ีตกลงกัน

ประโยชนข อง AFTA ตอไทย

1. ประโยชนต อผูผ ลิต
1.1 กระตนุ ใหม กี ารปรับโครงสรางการผลิตในประเทศท้ังสินคา เกษตรและอุตสาหกรรม

เพอื่ เพิม่ ขดี ความสามารถในการแขง ขัน
1.2 ยกระดบั ความสามารถทางการผลิต
1.3 ผผู ลิตสามารถนําเขา วตั ถุดิบทถ่ี กู ลง และลดตน ทนุ การผลิต
1.4 ผูผลิตสินคา ของไทย สามารถทจ่ี ะใชประโยชนจาก Supply Chain ในอาเซียน เชน

การใชวัตถุดิบ หรือสินคาก่ึงสําเร็จรูปจากประเทศอาเซียนอื่นๆ หรืออาจโยกยายฐานการผลิตไปยงั
ประเทศอาเซียนอื่นๆ หรอื เลอื กใชปจจัยการผลติ ท่มี คี วามไดเ ปรยี บสงู สุดจากประเทศอาเซียนอ่นื ๆ ได
อยางเตม็ ที่ เชน

- กมั พูชา ลาว พมา เวียดนาม มจี ุดเดนในดา นทรัพยากรธรรมชาติ วัตถุดบิ และ
แรงงาน

- สงิ คโปร มาเลเซยี มจี ุดเดนในดานเทคโนโลยีและนวัตกรรม
- อินโดนเี ซยี ฟล ปิ ปนส เปนฐานการผลิต เปน ตน

รายวิชาเลือก อาเซียนศึกษา หนา 77